รายงานการวจยในชนเรยน

เรอง

การพฒนาทกษะการคดวเคราะหดวยทกษะการสงเกตและการฟง

โดย

มสรวนนท ฤทยปตเสรวงศ

น าเสนอ

โรงเรยนอสสมชญแผนกประถม

ปการศกษา 2557

หวขอ การพฒนาทกษะการคดวเคราะหดวยทกษะการสงเกตและการฟง

หลกการและเหตผล

เนองจากผวจยเปนครผสอนทท าการสอนนกเรยนระดบประถมศกษาเปนเวลานานกวา 25 ป จง

ไดพบปญหาทเกดจากการเรยนการสอนจากผเรยน ในดานการขาดทกษะการคดวเคราะหเกยวกบปญหาใน

การเรยน การท างานทครมอบหมาย หรอการตอบค าถามตาง ๆ ในเชงคดวเคราะหในระดบต า ซงโดยทวไป

นกเรยนจะมความสามารถในการคดการตอบแบบความจ าไดดกวาการคดวเคราะห ซงอาจจะสงผลในการ

เรยนในระดบสงตอผเรยนถาผเรยนขาดการคดวเคราะห เพราะจะท าใหผเรยนขาดทกษะการคดตามขนตอน

คดอยางละเอยดรอบคอบ เมอเกดการตดสนใจอยางใดอยางหนงทขาดความคดหรอขาดสตอยางรอบคอบ

อาจะท าใหเกดความผดพลาดหรอเสยโอกาสในการท าในสงทเหมาะสมหรอดกวา

ดงนนผวจยเหนวาปญหานควรมการฝกฝนพฒนาแกไขปญหาไดในระดบประถม ดวยการคดหา

วธการพฒนาผเรยนใหเหมาะสมตามวยของผเรยนดวย เครองมอในการแกปญหาและการฝกฝนทกษะใน

ครงน ผวจยไดเลอกเครองมอในการพฒนาทกษะการคดวเคราะหดวยการเลอกแบบฝกทกษะเปนใบงาน 5

รายการและการเลอกอานจากหนงสอการตนหรอนทานเลมเลกในหองเรยน 1 รายการ โดยรายการ 1-5 เปน

เครองมอทผวจยเลอกสรรหามาใหฝกทกษะ สวนนทานเลมเลกผวจยเลอกมา 1 เลม และอานหรอเลาเรองให

นกเรยนฟง ซงมชดเครองในการพฒนาการคดวเคราะห ดงน

1. ชดพฒนาทกษะการสงเกตภาพสมพนธกบเงา

2. แบบฝกทกษะการคดสรางสรรคจากวสดเหลอใช

3. แบบสงเกตภาพทแตกตางจากภาพอน

4. แบบฝกทกษะการคด ตอเตมค า

5. แบบสงเกตทายภาพ

6. แบบบนทกการคดวเคราะหจากทกษะการฟง

ฉะนน ผวจยไดเลอกเครองมอดงกลาวเพอใชในการวจยตามหวขอการพฒนาทกษะการคด

วเคราะหดวยทกษะการสงเกตและการฟงดงกลาว กบนกเรยนชนประถมศกษาปท 2/9 ตลอดระยะเวลาใน

การทดลองในภาคเรยนท 2 ประจ าปการศกษา 2557 เพอใหส าเรจตามเปาหมาย

วตถประสงคการวจย

เพอพฒนาทกษะการคดวเคราะหดวยการฝกทกษะการสงเกตและการฟง

ลกษณะของค าถามการวจย

การสงเกตและการฟงชวยพฒนาทกษะการคดวเคราะหไดจรงหรอไม

ความรทฤษฎทเกยวของกอนท าการวจย

ทกษะการสงเกต

เปนความช านาญในการใชประสาทสมผส ไดแก ตา ห จมก ลน ผวกาย อยางใดอยางหนงหรอหลาย

อยาง เพอหารายละเอยดเกยวกบวตถนน ๆ การสงเกตเปนกระบวนการทางวทยาศาสตรขนพนฐานทส าคญ

และจ าเปนอยางยงในการพฒนาทกษะ กระบวนการทางวทยาศาสตรขนพนฐานทกษะอน ๆ เชน ทกษะการ

จ าแนกประเภท ทกษะการพยากรณ ทกษะการลงความคดเหน เปนตน การสงเกตท าใหเกดความอยากร

อยากเหน ท าใหเกดปญหา อนจะน าไปสขนตอนในการสบเสาะเพอหาความรและไดมาซงความรมากขน

ประเภทของขอมลทไดจากการสงเกต

1. ขอมลเชงคณภาพ เปนขอมลทไดจากการใชประสาทสมผสทงหา คอตา ห จมก ลน ในการสงเกต

วตถนน ๆ เชน

- ปากกาสเขยว ( ตา )

- ดอกไมชนดนกลนฉน ( จมก )

- สบเมอจบแลวลน ( ผวกาย ) เปนตน

2. ขอมลเชงปรมาณ เปนขอมลทไดจากการสงเกตโดยอางองหนวยการวด เชน

- วตถชนนหนกประมาณ 10 กรม

- ดนสอแทงนยาวกวาดนสอแทงนน

- คาดคะเนดวยกายสมผสวา น าในแกวนมอณหภม ประมาณ 40OC

3. ขอมลเกยวกบการเปลยนแปลง เปนขอมลทไดจากผลการเปลยนแปลงของวตถเมอกระท าดวย

วธการตาง ๆ เชน การใหความรอน การบบ การน าไปแชน า เปนตน เชน เมอน าเทยนไขไปใหความรอน

เทยนไขจะละลาย

ขอควรปฏบตในการสงเกต

1. ควรใชประสาทสมผสใหมากทสดขณะสงเกต

2. การใชลนหรอกายสมผสตองระมดระวงวาวตถนนไมเปนอนตรายตอรางกาย

3. ไมใชตาสงเกตวตถทมความเขมแสงมากๆเชนมองไปทดวงอาทตยหรอหลอดไฟทมแสงสวาง

จามาก ๆ

4. เสยงทดงมาก ๆ อาจมอนตรายตอแกวห เชน เสยงระเบด เสยงพล ตองรบอดหไว

5. การดมกลนบางชนดอาจท าใหระคายเคองตอรางกาย เชน กลนของกรดบางชนด กลนพรกคว

ไมควรสดดมโดยตรงแตถาตองสงเกต ควรใชมอโบกพดใหกลนเขาจมก

ทกษะการฟง

ทกษะการฟงเปนทกษะส าคญทจ าเปนตองเรยนรไมยงหยอนไปกวาทกษะการสอสารดานอน ๆ

เชน ทกษะการพด อาน เขยน ฯลฯ ทกษะการฟงทดน ามาซงความส าเรจในชวต เนองจากเปนพนฐานส าคญ

ของทกษะการเขาสงคม เพราะจะสามารถลดความเขาใจผด ความขดแยงในการปฏสมพนธกบคน

นอกจากนการพฒนาทกษะการฟงสงผลตอการพฒนาในดานสตปญญา ในแงของการฝกใชความคด การจบ

ประเดน ฝกความจ า และฝกฝนการจดจอแนวแนกบสงใดสงหนงทตองการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ ท

ผานมาพบวา คนในสงคมไทยจ านวนมาก มองวาทกษะการฟงเปนเรองทสามารถพฒนาขนมาไดเองตาม

ธรรมชาต จงไมตองดนรนฝกฝนมากเทากบทกษะการสอสารดานอน ๆ จงมกละเลยทจะฝกทกษะดานการ

ฟงนใหกบเดกไปอยางนาเสยดาย เมอเทยบกบทกษะในดานการพด อาน เขยน ทครใหน าหนกความส าคญ

ในการฝกฝนผเรยน ทงทความเปนจรงแลวทกษะการฟง เปนทกษะทจ าเปนตองไดรบการฝกฝนเชนเดยวกน

โดยควรฝกฝนตงแตวยเยาว เพอพฒนาทกษะดงกลาวใหเปนอปนสยประจ าตวทจะกอใหเกดประโยชนตอ

ชวตครอบครวและชวตการท างานของผเรยนตอไปในอนาคต

กระบวนการคดและการคดวเคราะห

กระบวนการคด

กระบวนการคด เปนการคดทมความสลบซบซอนสง ซงจะตองมพนฐานดานทกษะความคด

หลาย ๆ ดานเขามาผสมผสานกน กระบวนการคดจงตองมขนตอนและมความแยบยล จงจะท าใหพบแนว

ทางการแกปญหาหรอพบค าตอบหรอขอสรปของความคดในแตละครง จงอาจกลาวไดวา กระบวนการคด

เปนเรองของการใชทกษะความคดระดบสง

กระบวนการคดทงหลายมความส าคญตอการเรยนรและการด าเนนชวต และเปนแกนแทของ

ศกยภาพของสมองและสตปญญาของมนษย คอ การคดสรางสรรค (Creative Thinking) การคดวเคราะห

(Analytical Thinking) การคดวจารณญาณ (Critical Thinking) และการคดแกปญหา (Problem Solving) การ

พฒนาความคดสามารถพฒนาและฝกฝนกนไดดวยการเรยนร โรงเรยนในประเทศทพฒนาแลว เชน

สหรฐอเมรกา ประเทศในยโรป เปนตน ไดจดใหมการสอนทเนนการคดในโรงเรยน โดยเฉพาะอยางยง การ

สรางสรรค การคดวเคราะห การคดอยางมวจารณญาณและการคดแกปญหา สภาครคณตศาสตรแหงชาต

และสมาคมครวทยาศาสตรแหงชาตของประเทศสหรฐอเมรกาไดแนะน าวา ในการจดการศกษาแหงชาต

จ าเปนอยางยง ทจะตองจดใหนกเรยนไดเรยนรและพฒนาความคด โดยการก าหนดใหมการสอนการคด

วเคราะห คดอยางมวจารณญาณ และการคดแกปญหาไวในหลกสตรการเรยนการสอนของโรงเรยน ในการ

จดการศกษาของชาต ควรก าหนดใหมการเสรมสรางและพฒนาความคดใหแกเดกและเยาวชน โดยควรจะ

ก าหนดไวในแผนการศกษาแหงชาตดวย

ประเทศไทยได เหนความส าคญของการศกษาเพอพฒนาความคด โดยไดก าหนดไวใน

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 และก าหนดไวในจดประสงคของหลกสตรการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2544 โดยก าหนดเปนคณลกษณะของผเรยนทพงประสงค โดยใหสถานศกษาจด

กระบวนการเรยนรโดยการฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ การประยกตความร

มาใชเพอปองกนและแกปญหาและจดกจกรรม ใหผเรยนไดเรยนรจากการปฏบตใหคดเปนและท าเปน

กระบวนการคดทส าคญ มดงน

การคดวเคราะห

การคดวเคราะหเปนรากฐานส าคญของการเรยนรและการด าเนนชวต บคคลทมความสามารถใน

การคดวเคราะห จะมความสามารถในดานอน ๆ เหนอกวาบคคลอน ๆ ทงทางดานสตปญญาและการด าเนน

ชวต การคดวเคราะหเปนพนฐานของการคดทงมวล เปนทกษะททกคนสามารถพฒนาได ซงประกอบดวย

ทกษะทส าคญ คอ การสงเกต การเปรยบเทยบ การคาดคะเนและการประยกตใช การประเมน การจ าแนก

แยกแยะประเภท การจดหมวดหม การสนนษฐาน การสรปผลเชงเหตผล การศกษาหลกการ การเชอมโยง

ความสมพนธของสงตาง ๆ การตงสมมตฐานทมผลมาจากการศกษาคนควาและการตดสนใจในสงตาง ๆ

โดยใชเกณฑในการตดสนใจดวยเหตผล ทกษะการคดวเคราะห จงเปนทกษะการคดระดบสง ทเปน

องคประกอบส าคญของกระบวนการคดทงหมด ทงการคดวจารณญาณและการคดแกปญหา

ความหมายการคดวเคราะห หมายถง ความคดในการจ าแนกแยะแยะขอมล องคประกอบของสง

ตาง ๆ ไมวาจะเปนวตถ เรองราว เหตการณตาง ๆ ออกเปนสวนยอย ๆ เพอคนหาความจรง ความส าคญ แกน

แท องคประกอบหรอหลกการของเรองนน ๆ ทงทอาจแฝงซอนอยภายในสงตาง ๆ หรอปรากฏไดอยาง

ชดเจน รวมทงหาความสมพนธและความเชอมโยงของสงตาง ๆ วาเกยวกนกนอยางไร อาศยหลกการใด จน

ไดความคดเพอน าไปสการสรปการประยกตใช การท านายหรอคาดการณสงตาง ๆ ไดอยางถกตอง

การทเราจะสามารถจ าแนกขอมล องคประกอบ หรอเรองราวของสงตาง ๆ ออกเปนสวน ๆ ได

จ าเปนอยางยงจะตองมความร และมขอมลทเพยงพอทจะน ามาใชในการวเคราะห ตวอยางงาย ๆ เชน แมครว

ทจะปรงอาหาร จ าเปนอยางยงจะตองมความรเกยวกบอาหารทกชนดทจะน ามาปรง ทงผก หม เนอไก ปลา

และเครองปรงชนดตาง ๆ ตลอดจนจะตองมความรในเรองการใชวสดอปกรณทใชในการปรง รวมทง

วธการใชอปกรณเหลานน นอกจากนนยงจะตองมความรเรองขนตอน วธการปรงอาหารนน ๆ อกดวย

อาหารทปรงจงจะเปนอาหารทมรสชาตเปนเลศ ดงนนการทจะคดวเคราะหไดด จงตองมความรเปนพนฐาน

ส าคญ นกเรยนจงตองฝกอาน ฝกฟงและแสวงหาขอมลความรใหมาก ๆ

กระบวนการคดวเคราะห การคดวเคราะหเปนการคดระดบสงการคดจงเปนกระบวนการ ซงม

ขนตอนตาง ๆ ดงน

1. ก าหนดสงทจะวเคราะหวาจะวเคราะหอะไร ก าหนดขอบเขตและนยามของสงทจะคดใหชดเจน

เชน จะวเคราะหปญหาสงแวดลอม ปญหาสงแวดลอมหมายถง ปญหาเกยวกบขยะทเกดขนในโรงเรยนของ

เรา

2. ก าหนดจดมงหมายของการวเคราะหวาตองการวเคราะหเพออะไร เชน เพอจดอนดบ เพอหา

เอกลกษณ เพอหาขอสรป เพอหาสาเหต เพอหาแนวทางแกไข

3. พจารณาขอมลความร ทฤษฎ หลกการ กฎเกณฑทใชในการวเคราะหวาจะใชหลกใดเปน

เครองมอในการวเคราะหและจะใชหลกความรนนวาควรใชในการวเคราะหอยางไร

4. สรปและรายงานผลการวเคราะหไดเปนระบบระเบยบชดเจน

ทกษะการคดวเคราะห

บลม (Bloom 1956 : 201-207) ไดกลาวถงทกษะการคดวเคราะหประกอบดวยทกษะส าคญ ๆ 3 ดาน

ดงน

1. การคดวเคราะหความส าคญหรอเนอหาของสงตาง ๆ (Analysis of Element) เปนความสามารถ

ในการแยกแยะไดวา สงใดจ าเปน สงใดส าคญ สงใดมบทบาทมากทสด ประกอบดวย

1.1 วเคราะหชนด เปนการใหนกเรยนวนจฉยวา สงนน เหตการณนน ๆ จดเปนชนดใด

ลกษณะใด เพราะเหตใด เชน ขอความน (ท าดไดด ท าชวไดชว) เปนขอความชนดใด ตนผกชเปนพชชนดใด

มาน าเปนพชหรอสตว

1.2 วเคราะหสงส าคญ เปนการวนจฉยวาสงใดส าคญ สงใดไมส าคญ เปนการคนหาสาระส าคญ

ขอความหลก ขอสรป จดเดน จดดอย ของสงตาง ๆ เชน

- สาระส าคญของเรองนคออะไร

- ควรตงเรองนวาอะไร

- การปฏบตเชนนน เพออะไร

- สงใดส าคญทสด สงใดมบทบาทมากทสดจากสถานการณน

1.3 วเคราะหเลศนย เปนการมงคนหาสงทแอบแฝงซอนเรน หรออยเบองหลงจากสงทเหน ซง

มไดบงบอกตรง ๆ แตมรองรอยของความจรงซอนเรนอย เชน

- ภาพนหมายถงใคร

- ขอความนหมายถงใครหรอสถานการณใด

- เรองนควรยกยองหรอต าหนใคร

- เรองนใหขอคดอะไร ผเขยนมความเชออยางไร

2. การคดวเคราะหความสมพนธ (Analysis of Relationship) เปนการคนหาความสมพนธของสง

ตาง ๆ วามอะไรสมพนธกน สมพนธกนอยางไร สมพนธกนมากนอยเพยงใด สอดคลองหรอขดแยงกน

ไดแก

2.1 วเคราะหชนดของความสมพนธ

- มงใหคดวาเปนความสมพนธแบบใด มสงใดสอดคลองกน หรอ ไมสอดคลองกน มสง

ใดเกยวของกบเรองน และมสงใดไมเกยวของกบเรองน

- มขอความใด มสงใดไมสมเหตสมผล เพราะอะไร

- ค ากลาวใดสรปผด การตดสนใจการกระท าอะไรไมถกตอง

- สองสงนเหมอนกนอยางไร หรอแตกตางกนอยางไร

2.2 วเคราะหขนาดของความสมพนธ

- สงใดเกยวของมากทสด สงใดเกยวของนอยทสด

- สงใดสมพนธกบสถานการณ หรอเรองราวมากทสด

- การเรยงล าดบมากนอยของสงตาง ๆ ทเกยวของ เชน เรยงล าดบความรนแรง จ านวน

2.3 วเคราะหขนตอนความสมพนธ

- เมอเกดสงนแลว เกดผลลพธอะไรตามมาบางตามล าดบ

- การเรยงล าดบขนตอนของเหตการณ วงจรของสงของตาง ๆ สงทจะเกดขนตามมา

ตามล าดบขนตอน

- ผลสดทายจะเปนอยางไร เชน วเคราะหวงจรของฝน, ผเสอ

2.4 วเคราะหจดประสงคและวธการ

- การกระท าแบบนเพออะไร การท าบญตกบาตร (สขใจ)

- เมอท าอยางนแลวจะเกดสมฤทธผลอะไร

- ท าอยางนมเปาหมายอะไร มจดมงหมายอะไร

2.5 วเคราะหสาเหตและผล

- สงใดเปนสาเหตของเรองน

- หากไมท าอยางน ผลจะเปนอยางไร

- หากท าอยางน ผลจะเปนอยางไร

- ขอความใดเปนเหตผลแกกน หรอขดแยงกน

2.6 วเคราะหแบบความสมพนธในรปอปมาอปไมย เชน

- บนเรวเหมอนนก

- ระบบประชาธปไตยเหมอนกบระบบการท างานของอวยวะในรางกาย

3. การคดวเคราะหเชงหลกการ (Analysis of Organizational Principles) หมายถง การคนหา

โครงสรางระบบ เรองราว สงของและการท างานตาง ๆ วา สงเหลานนด ารงอยไดในสภาพเชนนน เนองจาก

อะไร มอะไรเปนแกนหลก มหลกการอยางไร มเทคนคอะไรหรอยดถอคตใด มส งใดเปนตวเชอมโยง การ

คดวเคราะหหลกการเปนการวเคราะหทถอวามความส าคญทสด การทจะวเคราะหเชงหลกการไดด จะตองม

ความรความสามารถในการวเคราะหองคประกอบและวเคราะหความสมพนธไดดเสยกอน เพราะผลจาก

ความสามารถในการวเคราะหองคประกอบและวเคราะหความสมพนธจะท าใหสามารถสรปเปนหลกการได

ประกอบดวย

3.1 วเคราะหโครงสราง เปนการคนหาโครงสรางของสงตาง ๆ เชน

- การท าวจยมกระบวนการท างานอยางไร

- สงนบงบอกความคดหรอเจตนาอะไร

- ค ากลาวน มลกษณะอยางไร (ชวนเชญ โฆษณาชวนเชอ)

- โครงสรางของสงคมไทยเปนอยางไร

- สวนประกอบของสงนมอะไรบาง

- กระบวนการทางวทยาศาสตร

3.2 วเคราะหหลกการ เปนการแยกแยะเพอคนหาความจรงของสงตาง ๆ แลวสรปเปนค าตอบ

หลกได

- หลกการของเรองนมวาอยางไร

- เหตใดความรนแรงใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตจงไมมททาจะยตลงได

- หลกการในการสอนของครควรเปนอยางไร

ลกษณะของสงตาง ๆ ทจะน ามาใชในการคดวเคราะห เชน วเคราะหวตถ วเคราะหสถานการณ

วเคราะหบคคล วเคราะหขอความ วเคราะหขาว วเคราะหสารเคม ฯลฯ เปนตน สรปไดวา ในการวเคราะห

จะวเคราะหขอมลเชงกายภาพ เชงรปธรรม และวเคราะหเชงนามธรรม

มารซาโน (Marzano : 2001) ไดกลาววา ทกษะการคดวเคราะหประกอบดวย

1. ทกษะการจ าแนก เปนความสามารถในการแยกแยะสวนยอยตาง ๆ ทงเหตการณ เรองราว

สงของ ออกเปนสวนยอย ๆ ใหเขาใจงายอยางมหลกเกณฑ สามารถบอกรายละเอยดของสงตาง ๆ ได

2. ทกษะการจดหมวดหม เปนความสามารถในการจดประเภท จดล าดบ จดกลมของสงมลกษณะ

คลายคลงกนเขาดวยกน โดยยดโครงสรางลกษณะหรอคณสมบตทเปนประเภทเดยวกน

3. ทกษะการเชอมโยง เปนความสามารถในการเชอมโยงความสมพนธของขอมลตาง ๆ วาสมพนธ

กนอยางไร

4. ทกษะการสรปความ หมายถง ความสามารถในการจบประเดนและสรปผลจากสงทก าหนดให

ได

5. การประยกต เปนความสามารถในการน าความร หลกการและทฤษฎมาใชในสถานการณตาง ๆ

สามารถคาดการณ กะประมาณ พยากรณ ขยายความ คาดเดาสงทจะเกดขนในอนาคตได

จากการประมวลแนวคดของบลมและมาซารโน จะเหนไดวา ทงสองแนวคดมความคลายคลงกน

สรปเปนตารางไดดงน

ทกษะการคดวเคราะห

แนวคดของบลม แนวคดของมาซารโน 1. การวเคราะหความส าคญหรอวเคราะหเนอหา 1. การจ าแนก

2. การจดหมวดหม 2. การวเคราะหความสมพนธ 3. การเชอมโยง 3. การวเคราะหหลกการ 4. การสรปความ

5. การประยกต ทกษะการคดวเคราะห เปนทกษะทสามารถพฒนาไดจากประสบการณอนหลากหลายและ

บรรยากาศการเรยนรรวมกนของผเรยน กจกรรมทครควรจดใหผเรยนจะอยในรปแบบการตงค าถาม การ

สงเกต การสบคน และท านาย และเนองจากการคดวเคราะหเปนทกษะการคดระดบสง เชนเดยวกบการคด

วจารณญาณ จงจ าเปนทผเรยนจะตองมทกษะพนฐานอนมาชวย เชน ทกษะการอาน การเขยน ทกษะการฟง

นอกจากนครจะตองอาศยเทคนคตาง ๆ ในการพฒนาการคดอกดวย อาท เทคนคการตงค าถาม การใชผง

มโนทศน (ผงกราฟฟก) เทคนคหมวก 6 ใบ เทคนค SCUMPS PMI SCAMPER เปนตน ซงเทคนคตาง ๆ จะ

น าเสนอในบทท 6 นอกจากนจะตองมการด าเนนการอยางตอเนองเหมาะสมกบวยของนกเรยนดวย

ดคาโรล (Decaroli. 1973 : 67-68) ไดเสนอแนวคดเกยวกบทกษะกระบวนการคดอยางม

วจารณญาณไวอยางสอดคลองกน ดงน

1. การนยาม เปนการก าหนดปญหา ท าความตกลงเกยวกบความหมายของค า ขอความ และการ

ก าหนดเกณฑ เปนความสามารถในการระบลกษณะของสงตาง ๆ ระบปญหาได รวบรวมสาระส าคญและ

จดเดนของเรองราวตาง ๆ

2. ทกษะการวเคราะห เปนการพฒนาขอมลอยางละเอยด แยกยอย โดยการค านงถงความสมพนธ

เชงเหตผล เพอท าความเขาใจกบสงนน จนสามารถประเมนคาและตดสนใจได สามารถสงเกต จ าแนก

แยกแยะ บอกรายละเอยดของสงตาง ๆ จดตาง จดรวม ของสงตาง ๆ และสามารถจดหมวดหมขอมล

3. ทกษะการสงเคราะห เปนการประมวลผลขอมล ทกษะการระบขอมลทจ าเปน การรวบรวม

ขอมลทเกยวของ และจดระบบขอมลแลวสามารถเลอกใชขอมลไดวาขอมลใดจ าเปนหรอไมจ าเปน ขอมล

ใดนาเชอถอหรอไมนาเชอถอ

4. การตความขอเทจจรงและการสรปอางองหาหลกฐาน การระบอคต การล าเอยง

5. การใชเหตผลโดยระบเหตและผล ความสมพนธเชงตรรกศาสตร

6. การประเมนผลโดยการตดสนคณคาของสงตาง ๆ อยางสมเหตสมผล โดยน าผลทไดไป

เปรยบเทยบกน รวาขอมลใดเปนขอเทจจรง เปนขอคดเหน ระบไดวาสงใดเปนอคต ส งใดเกยวของหรอไม

เกยวของ สงใดถกหรอผดจนสามารถตดสนใจได

7. การประยกตใช หรอน าไปปฏบตในสถานการณใหม

8. ขนการประเมนความส าเรจของค าตอบ โดยการใชเกณฑในการตดสนความเพยงพอของค าตอบ

ตามทฤษฎของนกปรชญา

นอกจากน ศนยพฒนาการคดอยางมวจารณญาณ มหาวทยาลยโซโมนา (Center of Critical

Thinking Somona State University : 1996) ไดสรปวาหนาทพนฐานทางจตใจของมนษยม 3 ประเภท คอ

ความคด ความรสก และความตองการ ซงการคดนนมหลายประเภท ไดแก คดวเคราะห คดไตรตรอง คด

ใครครวญ คดตดสนใจ คดแกปญหา คดสรางสรรค และคดวจารณญาณ ซงความสามารถในการคดอยางม

วจารณญาณนน จะตองมองคประกอบทส าคญ คอ มจดประสงคของการคดระบปญหาความคดใหเปน

ค าถาม มขอมล ความรตาง ๆ ประกอบการคด ขอมลประกอบทไดมาตองมความถกตองชดเจน เชอถอได

และมเหตผล สามารถตงขอสนนษฐานได ตลอดจนสามารถน าผลสรปของการคดไปปฏบตได

จากการพจารณาแนวคดและกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ สรปไดวาการคดอยางม

วจารณญาณประกอบดวยกระบวนการตาง ๆ ทเกยวของกบการคด เรมจากปญหาแลวมการศกษาปญหานน

ใหชดเจน การรวบรวมขอมล การจดระบบขอมล การตงสมมตฐานและการลงสรปอยางสมเหตสมผล จง

น าไปสการตดสนใจทถกตอง ดวยกระบวนการทกลาวมาน นบวามความจ าเปนกบสงคมไทยในยค

โลกาภวฒน ในเรองการเชอสงใดนนจะตองมการคดและตดสนใจดวยขอมลและหลกการแหงเหตผล สรป

ไดวาการจะคดอยางมวจารณญาณจงตองประกอบดวย

1. ขอมลทมความชดเจน มความรทถกตอง

2. ขอมลเปนทยอมรบอยางกวางขวาง สมเหตสมผล และเชอถอได

3. มกระบวนการสรปทงเชงนรมยและอปนย และค านงถงการตดสนใจคณคาทแทจรง

4. มปฏสมพนธกบคนอน เพอไดขอมลทหลากหลายและสมบรณมากยงขน

ก าหนดกรอบความคดของการวจย

ตวแปรตน เครองมอวดแบบสงเกตและการฟง เรองเลาจากนทานเลมเลก

ตวแปรตาม การพฒนาทกษะการคดวเคราะห

สมมตฐานการวจย

หลงจากการใชเครองมอพฒนาทกษะการคดวเคราะห 6 รายการ นกเรยนมความสามารถในการ

พฒนาทกษะการคดวเคราะหในเนอหา เรองราว สถานการณตาง ๆ ไดดขน

ประชากรและกลมตวอยางและวธการสมกลมตวอยาง

นกเรยนชนประถมศกษาปท 2/9

เครองมอในการเกบรวบรวมขอมล

แบบฝกทกษะพฒนาการคดวเคราะหดวยการสงเกตและการฟงจากเรองเลานทานเลมเลก

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ

ผวจยท าแบบฝกพฒนาทกษะการสงเกต 5 ชด และการฟง 1 ชด ใหเพอนครชวยตรวจสอบความ

ถกตองเหมาะสม

การเกบรวบรวมขอมลและระยะเวลาการเกบขอมล

ใชเวลาในการเกบรวบรวมขอมลตลอดภาคเรยนท 2/2557

การวเคราะหขอมล

สรปดความถกตองในการท าแบบฝกพฒนาทกษะการคดวเคราะหทง 5 ชด และการเขยนสรป

วเคราะหเรองจากการฟง โดยการเขยนสรปเปนใบงาน 1 ใบ

สรปผลการวจย

จากผลการวจยการพฒนาการคดวเคราะหดวยทกษะการสงเกตและการฟง ซงผวจยไดท าการ

ทดลองกบนกเรยนกลมตวอยางในชนประถมศกษา ปท 2/9 โดยจดท าชดเครองมอแบบสงเกต 5 ชด และ

เครองมอการฟง 1 ชด รวมทงสน 6 ชน ไดแก

1. ชดพฒนาทกษะการสงเกตภาพสมพนธกบเงา

2. แบบฝกทกษะการคดสรางสรรคจากวสดเหลอใช

3. แบบสงเกตภาพทแตกตางจากภาพอน

4. แบบฝกทกษะการคด ตอเตมค า

5. แบบสงเกตทายภาพ

6. แบบบนทกการคดวเคราะหจากทกษะการฟง

หลงจากผวจยไดคดหาทางแกไขดวยการท าวจยการพฒนาการคดวเคราะห จากชดเครองมอ 6

รายการในภาคเรยนท 2 โดยประเมนจากความถกตองตรงประเดนและมความเขาใจในกจกรรมระดบทนา

พอใจ พบวา นกเรยนชนประถมศกษาปท 2/9 เกน 80% มการเปลยนแปลงพฒนาไปในทางทดขนในหลาย

ดาน ดงน

1. นกเรยนมความกระตอรอรนมากขน

2. นกเรยนมความสนกสนานในการท ากจกรรมกลมรวมกบเพอนดมาก

3. นกเรยนมความสามคคและมเปาหมายรวมกนในการท างานใหส าเรจดมาก

4. นกเรยนมการบรหารงานในกลมตามความถนดของแตละคนไดเหมาะสม

5. นกเรยนมการแสดงความคดเหนรวมกนและรจกการรบฟงผอนมากขน

6. นกเรยนมสตในการท างานมากขน

7. นกเรยนแตละกลมมทกษะการคดวเคราะหไดชดเจนมากขน

แตจะมนกเรยนในกลมตวอยาง คดเปน 20% ทไมสามารถอดทนในการท ากจกรรมพฒนาทกษะ

การคดวเคราะหจากการสงเกตและการฟงไดดเทาทควรเพราะยงขาดความรบผดชอบในหนาทและตอ

สวนรวม ซงควรไดรบการฝกฝนทกษะพฒนาการคดวเคราะห เพอฝกทกษะความคดสรางสรรค ความ

อดทน ความรบผดชอบใหเพมมากขน

ดงนนผวจยมความพอใจในการคดวธแกไขปญหาการขาดทกษะการคดวเคราะหของนกเรยนใน

ระดบประถมศกษาปท 2 ในการวจยทดลองครงนคอนขางสง เพราะถอวาเปนการแกปญหาพนฐานในการ

พฒนาทกษะการคดในเชงลกไดตรงจด ละไดเหนการเปลยนแปลงและความสนใจของนกเรยนไดจรง และ

สามารถชไดวาการจดเตรยมชดเครองมอทนาสนใจ มความสนกสนาน ท าใหผเรยนมความกระตอรอรน

ตนเตน และรวมกจกรรมไดเปนอยางด ฉะนนครควรจดเตรยมใบงานเพอสงเสรมพฒนาการคดวเคราะหให

หลากหลาย และใหสอดคลองกบบทเรยนอยางสม า เสมอ ท าใหครไมเหนอยสอน ผเรยนสนก และ

ประเมนผลกเปนไปตามเปาหมายทก าหนด

บรรณานกรม

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2557). พฒนาทกษะการฟง. [ออนไลน]. แหลงทมา http://www.kriengsak.com/

node/1286. สบคนวนท 1 มนาคม 2558.

ประพนธศร สเสารจ. (2551). การพฒนาการคด. กรงเทพฯ: โรงพมพหางหนสวนจ ากด 9119 เทคนคพรนตง.

โรงเรยนสตรอางทอง. (2555). ทกษะการสงเกต. [ออนไลน]. แหลงทมา http://www.sa.ac.th/multimedia/

pa_khuan/a.htm. สบคนวนท 4 มนาคม 2558.

ภาคผนวก

ตวอยาง

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ

ผวจยไดเลอกแบบฝกทกษะ การพฒนาการคดวเคราะห 6 ชด เพอใหเพอนครตรวจสอบความ

ถกตองเหมาะสม ดงน

เกณฑ ระดบ

4 3 2 1

1. การจ าแนกภาพโดยการทายภาพ

2. เกมตอเตมค า

3. การจ าแนกภาพทแตกตาง

4. การพจารณาภาพตรงกบเงา

5. การคดสรางสรรควสดเหลอใช

6. หนงสอทเลอกอานใหความชดเจนในเนอหา สนก นาสนใจ

อธบายความหมายตามเกณฑ

4 หมายถง ดมาก

3 หมายถง ด

2 หมายถง ปานกลาง

1 หมายถง ปรบปรง

ตวอยาง ชดพฒนาทกษะการสงเกตภาพสมพนธกบเงา

ตวอยาง แบบฝกทกษะการคดสรางสรรคจากวสดเหลอใช

ตวอยาง แบบสงเกตภาพทแตกตางจากภาพอน

ตวอยาง แบบฝกทกษะการคด ตอเตมค า

ตวอยาง

แบบสงเกตทายภาพ

ตวอยาง

แบบประเมนทกษะการคดวเคราะห

ใหนกเรยนท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความคดเหนของนกเรยน

หวขอประเมน เกณฑการประเมน

5 (มากทสด)

4 (มาก)

3 (ปานกลาง)

2 (นอย)

1 (นอยทสด)

1. กจกรรมนฝกฝนใหรกการอาน, การคด, การเขยน

2. กจกรรมนฝกใหรจกใชเวลาวางใหเกดประโยชน

3. กจกรรมนฝกใหรจกการใฝเรยนใฝรดวยตนเอง

4. กจกรรมนฝกใหมสมาธ ความอดทนและความรบผดชอบ

5. กจกรรมนฝกใหมความคดสรางสรรค

6. กจกรรมนท าใหมความเพลดเพลน เสรมสรางจนตนาการ

7. กจกรรมนท าใหรจกคณคาของภาษาไทยยงขน

8. กจกรรมนฝกใหทกคนแสดงออกซงการอนรกษในความเปนเอกลกษณไทย

9. กจกรรมนฝกใหทกคนมทกษะการอาน การคด การพด การเขยนใหดยงขน

10. ผมมความภาคภมใจในความเปนไทย