ภเกตขบเคลอนดมไมขบสานพลงประชารฐ

โดยสรางคศร ศตมโนชญ

ภเกตขบเคลอนดมไมขบสานพลงประชารฐ

สนบสนนโดยศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน

มลนธนโยบายถนนปลอดภย (มนป.)สำ นกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

โดยสรางคศร ศตมโนชญ

สานพลงประชารฐ

ภเกตขบเคลอนดมไมขบ

ค�าน�า การถอดบทเรยน (lesson learned) เปนเทคนคการจดการความรรปแบบหนงเพอสรางการเรยนรเปนกระบวนการดงเอาความรจากการท�างานออกมาใชเปนทนเพอยกระดบใหดยงขนการถอดบทเรยนจงเปนการสกดความรทมอยในตวคน (tacit knowledge) ออกมาเปนบทเรยน/ความรทชดแจง(explicitknowledge)เปนความรทมการบนทกไวเปนลายลกษณอกษรท�าใหสามารถเผยแพรถายทอดเปนบทเรยนในรปแบบชดความรทเปนรปธรรมและน�าไปปรบใชใหการปฏบตงานมคณภาพยงขนได

ผเขยนไดสกดความรและเทคนคตางๆของโครงการการพฒนาความมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารจดการแกไขปญหาเมาแลวขบจงหวดภเกตโดยเนนการสรางภาคเครอขายของจงหวดภเกตในการขบเคลอนงานปองกนและแกไขปญหาอบตเหตทางถนนดวยการเขยนอยางงายๆ เปนเรองเลาเขาใจงายไมซบซอนมงหวงวาผอานจะไดประโยชนไมมากกนอย

ในโอกาสนขอขอบคณนายแพทยววฒนศตมโนชญทใหค�าปรกษาและขอขอบคณบคลากรทเกยวของกบการด�าเนนโครงการทกทานทใหความรวมมอในการถอดบทเรยนครงนเปนอยางด

สรางคศรศตมโนชญ

5เกรนน�า

สารบญ

15สมพนธภาพดวยการสอสาร

7ทนเดมของการขบเคลอนความปลอดภยทางถนนของภเกต 16

เกาะตดดวยขอมล

8เทคนคส�าคญ 19

สงทาย

9การกอตวของประชารฐ 21

ภาคผนวกบทคดยอ

การพฒนาความมสวนรวมของภาคเครอขายในการ

บรหารจดการแกไขปญหาเมาแลวขบ จงหวดภเกต

13กระบวนการสานพลงสเปาหมาย

15แกนหลกการด�าเนนงาน

5

สานพลงประชารฐภเกตขบเคลอนดมไมขบ

เกรนน�า

การถอดบทเรยนเปนสวนหนงของการจดการความรเปนการสบคนความรจากการท�างานโดยสกดเอาความรส�าคญทเกยวของกบรายละเอยดขนตอนการท�างานผลการท�างานความรใหมๆทเกดขนระหวางการท�างานทงทเกยวของกบความส�าเรจหรอความลมเหลวเพอเปนแนวทางในการปรบปรงการท�างานใหบรรลเปาหมายทก�าหนดไว

ผเขยนไดด�าเนนโครงการการพฒนาความมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารจดการแกไขปญหาเมาแลวขบจงหวดภเกตดวยการใชขอมลสถานการณการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนทพบแอลกอฮอลมาสรางเปาหมายรวมกบภาคเครอขายจดท�า “โครงการ ดมแลวขบ ถกจบแน”ใชแนวคด“5ส.+5ช”(สารสนเทศ(information)สดเสยง(priority)สหสาขาวชาชพ(multidisciplinary) สดค ม (cost effective) และสวนรวมชมชนและภาค (community participation)(ชวน/เชอมชงชมเชคและชอน)ในการสรางภาคเครอขายโดยมทมงานสนบสนนการด�าเนนงานเปนแกนหลกเชอมประสานภาคแผนงานสนบสนนการปองกนอบตเหตจราจรระดบจงหวด(สอจร.)เปนผเชอมแหลงทนสโมสรโรตารท�าหนาทจดซอการด�าเนนโครงการฯเกดจากความรวมมอของหลายภาคสวนเชนการออกแบบโปสเตอรโดยสมาชกสโมสรโรตารการท�าสปอรตวทยจากสอวทยทองถน การประชาสมพนธโครงการฯ จากสอทองถน ชมรมผประกอบการ การรวบรวมผลการปฏบตงานจากต�ารวจสวนการวเคราะหผลด�าเนนการโดยภาคสาธารณสข หลงสนสดโครงการฯพบวา ต�ารวจมการตงดานเรยกตรวจผขบรถทงหมดรวม 48,782 ราย พบผมแอลกอฮอลเกน50mg%จ�านวน3,004รายซงมากกวาการปฏบตงานในปทผานมากวา10 เทา (เฉลยการตรวจจบกมผดมแลวขบ 3 ปยอนหลง 268 รายตอป) เมอเปรยบเทยบ ป2558-2559ผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนทดมแอลกอฮอลลดลงรอยละ8.8สวนผบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทดมแอลกอฮอลลดลงรอยละ3.5จากผลส�าเรจของโครงการนจงมค�าถามส�าคญวา รปแบบของการสรางความมสวนรวมของภาคเครอขายทเขามาประสานพลงในการพยายามท�าใหลดพฤตกรรมการดมแลวขบของผใชถนนในจงหวดภเกตเปนอยางไร มเทคนคอะไรทจะท�าใหเกดการสานพลงของทกภาคสวน(ภาครฐเอกชนและประชาชน)

ผเขยนจงไดรวบรวมความรจากกระบวนการท�างานโดยเขารวมสงเกตแบบมสวนรวมตงแตเรมตนการพฒนาความมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารจดการแกไขปญหา เมาแลวขบจนสนสดโครงการหลงจากนนมการสมภาษณเครอขายทงผบรหารและผปฏบตงานทมสวนรวมในการด�าเนนโครงการฯดวยการใหเลาประสบการณวธการท�างานจนไดขอมลอมตวเพอน�าความรทไดจากการถอดบทเรยนนไปใชเปนแนวทางการปรบปรงงานและตอยอดความส�าเรจทเกดขน

6

การถอดบทเรยนครงนจะเนนกระบวนการสรางความมสวนรวมของภาคเครอขาย ในจงหวดภเกตจากทนเดมกอนเรมโครงการดมแลวขบถกจบแน เพอใหผอานเหนววฒนาการของการสรางภาคเครอขายในจงหวดภเกตทมใชจะไดมาเพยงชวขามคนแตตองอาศยระยะเวลา ในการบมเพาะความสมพนธความศรทธาและความไวเนอเชอใจตลอดจนการสรางกรอบทางความคดเพอใหเกดการแลกเปลยนขอมลขาวสารการแกไขปญหารวมกนอยางสรางสรรคซงความรวมมอของเครอขายเปนกญแจส�าคญในการขบเคลอนนโยบายและการท�างานการด�าเนนงานการแกไขหรอปองกนการเกดอบตเหตทางถนน

7

ทนเดมของการขบเคลอนความปลอดภยทางถนนของภเกต ลองนกถงมอทมนวเพยงนวเดยววาสามารถท�างานอะไรไดบาง ถาเหลอเพยงนวชคงไดแตชนวสงการ ถาเปนนวอนๆคงไดแตสงสญลกษณไปตามเรองตามราว พอมอมนวรวมกนครบ5นวท�างานไดมากมายไมใช5เทา แตมากมายแบบทวคณรวมนวมอชก�าปนรวมกนท�างานของภาคภเกต กอนหนาป2551การเสยชวตจากอบตเหตจราจรในจงหวดภเกตสงสด ตดอนดบหนงในหาของประเทศมาเปนเวลาหลายป สามวนตายสองคนคอการแสดงสถตแบบงายทชาวภเกตคนเคย ท�าอะไรไมไดหรอกเพราะวนยจราจรของคนไทยมนแย เปลยนผวาตงหลายคนแลวไมเหนจะแกอะไรไดเลย คอการมองความหวงในการแกปญหา

จดเรม กอจากโครงการของ ศวปถ. (ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน)

ยอนไปเมอป2551นายแพทยธนะพงศจนวงษผจดการศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนนไดเชญชวนภาคจงหวดภเกตใหเขารวมโครงการการใชขอมลเพอแกไขปญหาอบตเหตโดยสนบสนนเงนจากศนยวชาการฯมาใหท�างานประมาณสองแสนบาทระยะเวลาท�างาน1ประยะแรกหลงรบโครงการภาคไมมแนวทางในการท�างานเพราะโจทยทใหมากวางมากการใชขอมล ในการแกไขปญหาครอบคลมมตหลายดานสงททดลองท�าคอการตงคณะท�างานขอมลอบตเหตขน

รวบรวมนวมอใหครบเพอมาท�างานดวยกน

ภาคเรมจากการใชวธการ5ช.คอการชกชวนและเชอมกรรมการทประกอบดวยต�ารวจขนสงแขวงทางหลวง เจาหนาทสาธารณสขจากส�านกงานสาธารณสขจงหวดและเจาหนาทจากมลนธกศลธรรมซงเปนอาสากชพในจงหวดมาประชมหารอกนโดยเรมตนจากการเปดโอกาสใหภาคแสดงความคดเหนวาจะท�าเรองนอยางไรทายสด เพราะการเสยชวตในแตละเดอนมากกวา 20รายไมรจะเรมตรงไหนจงท�าใหมตทประชมระบใหต�ารวจและโรงพยาบาลน�าเสนอผเสยชวตเพยง1รายตออ�าเภอเพอใหทประชมวเคราะหและหาทางแกไข

เมอมโจทยรวม การท�างานจงมเปาหมายรวมตามมา บรรยากาศการกอตวของภาคใชวธเสนอขอมลการเสยชวตของคนในพนทน�าเสนอจากต�ารวจ3อ�าเภออ�าเภอละ1ราย(เชค)หลงประชมภาคจะลงมอแกไขทกรายทน�ามาเสนอโดย

8

สวนใหญระยะแรกแกไขดวยการแกจดเสยงของการเกดเหตและอาศยความรเทาทม ในขณะนน ผทมความรเกยวกบวศวกรรมมากทสดคอเจาหนาทจากแขวงทางหลวงซงมประสบการณและมความรเรองมาตรฐานความปลอดภยของทางหลวงการแกไขไมรองบประมาณอาศยทรพยากรทม ในพนทมาด�าเนนการเชนการปรบสญญาณไฟจราจรเปนเหลองกระพรบหลงเทยงคนเปนไฟจราจร24ชวโมง การวางเกาะกลางชวคราวเพอปดกนการเลยวยเทรทในทางแยกทเกดอบตเหตบอยเปนตนการประชมสรปตดตามผลท�าสม�าเสมอเกอบทกเดอนโดยมเจาหนาทสาธารณสขคอยตดตามขอมลการเกดอบตเหตซ�า (เชค)ซงผลการแกไขเกดการลดการเกดอบตเหตซ�าและการเสยชวต ไดอยางเหนผลภาคจงน�าเรองดงกลาวมาชนชม (ชม/เชยร) ในเวทประชมซงท�าใหความสมพนธและบรรยากาศในการประชมเปนไปไดดวยด

เทคนคส�าคญเขาใจ เขาถง พฒนา

การประชมในหองและการลงพนทท�างานดวยกนในการส�ารวจจดเสยงตางๆ ท�าใหเกดสมพนธภาพในลกษณะมตรไมตรของภาค นอกจากนการเขาพบผบรหารทองถนของพนทจดเสยงในลกษณะสหสาขาวชาชพทมสาธารณสขต�ารวจและเจาหนาทจากแขวงจะเปนการพบปะททรงพลงเพราะนอกจากการแสดงถงความส�าคญของปญหาททกฝายเหนพองตรงกนแลวความรความช�านาญของสหสาขาเสรมซงกนและกนทเปนตวคณท�าให3หนวยงานหลกสามารถผลกดนการแกไขปญหาดวยการสนบสนนงบประมาณจากทองถนการแกไขปญหาจดเสยงตางๆในพนทจงขยายตวมากขน

กนขาว เลาเรอง

การนดหมายประชมทเปนทางการตองการความพรอมและเวลาของหนวยงานตางๆดวยแนวคดทวาหากจะแกปญหาใหญๆตองใชคนกลมเลกๆภาคภเกตจงเกดแนวคดการนดประชม กลมเลกเฉพาะผเกยวของเพอแกปญหาทตองวางตรงกนจงนดพบกนชวงเทยงเพอทานอาหารและคยงานไปในขณะเดยวกนจงท�าใหเกดบรรยากาศ“กนขาวเลาเรอง”ความพรอมของเวลาทตองวางจงลดลงบรรยากาศในการพดคยเปนกนเองน�าสการเชอมภาคดวยใจท�างานกนดวยแนวราบของคนทมความคดและเปาหมายเดยวกน

เสนประสาทประสาน มอท�างานกลมเกลยวกนมากขน

การท�างานโดยอาศยขอมลทงขอมลสถตการเกดเหต การลงมอแกไขและผลลพธจากการแกไขทสามารถลดการเสยชวตจากอบตเหตไดชดเจนท�าใหทกคนเกดความหวงละเหนชดวา“เพยงแต ลงมอท�า” ผลส�าเรจไมยากเกนเออมการใชขอมลท�างานเหมอนระบบประสาททเชอมหนวยงานตางๆเขาดวยกนและท�าใหแตละหนวยรปญหาและความเสยงทตองแกไข

9

ความเสยงจากพฤตกรรมของผไมสวมหมวกนรภยททางสาธารณสขประเมนทมผขบขสวมหมวกรอยละ60และผซอนทายสวมหมวกเพยงรอยละ4 ในป 2553 เปนโจทยทาทายภาคต�ารวจ โดยผก�ากบสถานต�ารวจภธร อ.เมองคอพ.ต.อ.วนไชย เอกพรพชย (ปจจบนพล.ต.ต. ผบงคบการต�ารวจภธรจงหวดนครศรธรรมราช) ไดลงท�าโครงการหมวกนรภย100% ในเขตเทศบาล ดวยแนวคดของการบงคบใชกฎหมายควบคกบมาตรการประชาสมพนธและความ มสวนรวมขององคกรตางๆตวอยางทเปนรปธรรมคอการท�าความเขาใจและสรางความรวมมอกบมอเตอรไซดรบจางในเขตเมองในการขบเคลอนการสวมหมวกนรภย 100%นอกจากน ยงประชาสมพนธอยางเขมขนเปนระยะเวลา3 เดอนกอนบงคบใชกฎหมายการท�างานอยางมกลยทธและแผนทดท�าใหอตราสวมหมวกนรภยของจงหวดสงขนสระดบตนๆของประเทศอยางรวดเรว

เชอมจากมอสหว นโยบายและขอสงการของผวา

การทภาคระดบผปฏบตเขมแขงขนถงระดบพดและท�าไปในแนวทางเดยวกนท�าใหการเคลอนงานถงระดบผวาราชการจงหวดงายขนในการแกไขปญหาอบตเหตโดยเฉพาะอยางยงในชวงเทศกาลผวาราชการจงหวดใชขอมลของภาคในการสงการตงจดตรวจบรณาการตามพนทเสยงทภาคเสนอบางทานสงการใหเกดการตอบสนองแกไขจดเสยงทนททเกดอบตเหตท�าใหในหลายๆปอบตเหตในชวงเทศกาลลดลงอยางเหนผลนอกจากนนในการรวบรวมขอมลจดเสยงทวจงหวดท�าใหเกดขอสงการจากผวาราชการจงหวดใหทองถนอบจ.และทองถนตางๆแกไขจดเสยงจงท�าใหในระยะเวลาทผานมากมจดเสยงทไดรบการแกไขไมต�ากวา 200จดดวยงบประมาณรวมไมต�ากวา 84ลานบาท

การกอตวของประชารฐ ตวเลข 2 + 2 = 5หมายความวา การรวมพลงกนท�างานน�าไปสผลลพธทมคณคา หรอเขมแขงมากกวาการทแตละองคกรจะท�างานโดยโดดเดยวพลงภาคสวนของชมชนและเอกชนเกอหนนตอการท�างานภาครฐอยางมากสวนใหญของชองวางทไมมความรวมมอกนเกดขนเนองจากภาคเอกชนมองงานท�างานของภาครฐในลกษณะการท�างานตามนโยบายซงมการเปลยนแปลงตามผบรหารขาดความตอเนองและมองการท�างานของภาครฐเหมอนไฟไหมฟางภาคภเกตทท�างานตอเนองยาวและมผลส�าเรจทจบตองไดเปนตนทนส�าคญในการสรางความเชอถอใหภาคเอกชนชมชนการท�างานของภาค ระยะหลงจงมภาคเอกชนมามสวนรวมในการท�างานมากขนในหลาย รปแบบอาทบรษทกลางคมครองผประสบภยจากรถสนบสนนการรณรงคการสวมหมวกนรภยดวยมาตรการองคกรอยางเขมแขง โรงเรยนสอนขบขรถยนตกมาชวย บรษท SGSซงมโรงเรยน สอนขบขปลอดภยรวมสนบสนนการสอนขบขปลอดภยใหนกเรยนสอขยบอยางแขงขน วทยาลยเทคนคโอดเอฟเอมทเปนภาคเอกชนทท�าธรกจสอสารมวลชนของจงหวดภาคใตไดชวยสนบสนน

10

การประชาสมพนธใหจงหวดภเกตทงในรปแบบแผนปายประชาสมพนธรถแหเคลอนท สอวทยกระจายเสยงวดโอและภาพขาวงบประมาณทแทจรงไมทราบแนชดแตขอมลจากเจาของกจการทไมบอกตวเลขตรงๆมมลคาหลายลานบาท

มงท�าอะไร สรางภาคกอน

ในกจกรรมทเกยวของกบปจจยเสยงของอบตเชนการท�าโครงการดมไมขบพาเพอน กลบบานตองการความมสวนรวมจากภาคเอกชนโดยเฉพาะผประกอบการสถานบนเทงภาคจงเชญชวนชมรมผประกอบการสถานบนเทงรวมขบเคลอนโครงการ เพอดแลลกคาใหปลอดภยมากขนโดยใหเจาของสถานบนเทงใหลกคาทดมแอลกอฮอลสามารถเรยกรถรบสงจากมลนธกศลธรรมในพนทขบรถไปสงทบานโดยไมมคาใชจาย โรงเรยนเอกชนมาชวยสรางความปลอดภย โรงเรยนขจรเกยรตศกษา จดกจกรรมเพอความปลอดภยและใหเดกนกเรยนผลตสอประชาสมพนธเพอ เผยแพรทางโซเชยนมเดย เอกชนหนนชวยเครองมอ ต�ารวจไมมเครองมอคดกรองแอลกอฮอล เพอบงคบใชกฎหมาย ในป 2556 มลนธกศลธรรมภเกตบรจาคเครองตรวจวดแอลกอฮอลใน ลมหายใจแบบคดกรองใหเจาหนาทต�ารวจ20เครองมลคากวาสองแสนบาท

การชวนโรตารมารวม

สโมสรโรตารเปนองคกรเอกชนทไมแสวงหาก�าไรมกจกรรมเพอสงคมสม�าเสมอประมาณป2557ทางสโมสรโรตารไดเชญนายแพทยววฒนศตมโนชญใหเปนองคปาถกจงเปนโอกาสใหสามารถแสดงปญหาอบตเหตและความรวมมอของภาคในชวงทผานมาทท�างานดานการลดอบตเหตในจงหวดหลงจากการปาถกในครงนน ไดมการนดหมายพดคยในลกษณะกนขาว เลาเรองกบกรรมการสโมสรโรตารอกหลายครง จนสโมสรโรตารใหความสนใจทจะท�ากจกรรมการปองกนอบตเหตอยในแผนงานประจ�าประยะแรกเนนเรองการรณรงคในกลมเยาวชนเพอใหสวมหมวกนรภยและไมฝาฝนกฎจราจร

การสนบสนนจาก Safer Roads Foundation (SRF)

ในป2558ระหวางการประชมแบบกนขาวเลาเรองกบผบงคบการต�ารวจภธรจงหวดภเกตภาคภเกตเสนอเรองปญหาการดมแลวขบขซงเปนสาเหตส�าคญของการบาดเจบและเสยชวตการด�าเนนงานมปญหาอปสรรคส�าคญคอการขาดแคลนเครองตรวจแอลกอฮอลจากลมหายใจของเจาหนาทต�ารวจภาคภเกตจงท�าโครงการขอการรบสนบสนนเครองตรวจแอลกอฮอลจากลมหายใจจากมลนธSaferRoadsFoundationแหงประเทศองกฤษในระยะแรกประธานมลนธคอคณMichaelWoodfordเหนวาจงหวดภเกตมความเจรญเศรษฐกจดอยากจะสนบสนนจงหวดทขาดแคลนจรงๆ

11

ขอมลแนนๆ แรงสนบสนนจากภาคท�าใหโครงการนเกดขนได

ดวยการสนบสนนจากภาคในจงหวดตางๆรวมทงในสวนกลางทใหค�ายนยนวาภาคภเกตท�างานจรง โอกาสทงบประมาณททางมลนธสนบสนนลงมา จะท�าใหเกดการแกปญหาอยางเปน รปธรรมและยงยนมสงมากรวมทงขอมลทภาคน�าเสนอตอมลนธคณMichaelWoodfordจงใหการสนบสนน แตเนองจากยงไมรจกภาคและไมเคยลงมาเยยมพนท จงสนบสนนงบประมาณเพยง ครงเดยว โดยใหเครองมอตรวจแอลกอฮอลในลมหายใจมา 39 เครองจากทขอสนบสนนไป 78เครอง(เครองคดกรอง30เครองเครองตรวจแบบออกใบสงได9เครอง)

สรางความโปรงใส โรตารชวยไดมาก

ภาคภเกต ขอใหโรตารสโมสรทงคาเปนผ รบทนและด�าเนนการจดซอเครองตรวจแอลกอฮอลใหเพอลดขนตอนของราชการและทส�าคญคอการทสโมสรโรตารเปนองคกรเอกชนทไมแสวงหาก�าไรบรหารงานในรปแบบกรรมการท�าใหเปนหลกประกนในความโปรงใสตรวจสอบไดเมอเสนอโครงการทมความรวมมอกบโรตารดวยจงท�าใหผใหทนเกดความมนใจและสบายใจ

ประมาณเดอนสงหาคม2558คณMichaelWoodfordไดลงมาเยยมพนทภเกตพรอมท�าพธสงมอบเครองตรวจแอลกอฮอลจากลมหายใจและไดเหนความจรงจงและความเขมแขงของภาคในพนทจงแจงใหพนททดลองท�าวงเวยน เพอเปนตนแบบสรางความปลอดภยและใหคนหาพนทเสยง10จดเพอขอสนบสนนงบประมาณแกไข

จากแยกสดอนตราย เปนสญลกษณเมอง ทแสนปลอดภย

สแยกถนนสรนทร-นรศรซงอยบรเวณหนาศาลากลางแยกนแมจะอยกลางใจเมองและ มสญญาณไฟจราจรเพอสรางความปลอดภย แตในชวงกลางคน มกมการขบรถฝาฝนไฟสญญาณจราจรเปนเหตใหเกดอบตเหตเปนจ�านวนมาก โดยมผ เสยชวตสงถง 5-9 รายในระหวางป 2556-2558ภาคจงเสนอจดเสยงนเพอขอรบการสนบสนนงบประมาณ

12

สโมสรโรตารออกแบบ ทองถนหนน แขวงทางหลวงชวยเสรม

ทางสโมสรโรตารทงคาซงมนกธรกจและสหวชาชพจงเสนอตวชวยออกแบบวงเวยน ใหเพอความสวยงามและปลอดภยโดยไมคดคาใชจาย นอกจากนเทศบาลนคร เจาของสถานท ยงอ�านวยความสะดวกเรองการคนพนผวถนนและการยายเสาไฟฟา ส�าหรบแขวงทางหลวงและ คณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลกสงขลานครนทรหาดใหญใหความอนเคราะหเรองการออกแบบดานวศวกรรมโยธาดวยความพรอมทกประการและการสนบสนนงบประมาณจาก SaferRoads Foundationจ�านวนเงน2,398,500บาทวงเวยนสรนทร-นรศรจงส�าเรจและเปดใชงานไดในเดอนพฤษภาคม2559และพบวาหลงจากการเปดใชวงเวยนอบตเหตลดลงอยางเหนไดชดโดยในรอบ1ปมอบตเหตเลกนอยเกดขนเพยงรายเดยว

ท�าจรง ท�าไดผล SRF จงขยายโครงการ

คณMichaelWoodfordประธานมลนธSaferRoadsFoundationเหนผลส�าเรจจากโครงการทสนบสนนแกจงหวดภเกตทงเชงผลลพธและเชงกระบวนการการตรวจจบผดมแลวขบมจ�านวนเพมขนสงถง10เทาเมอเทยบกบคาเฉลยยอนหลง3ป(ป2555-2557)สงผลใหอตราการเสยชวตลดลงรอยละ8.8นอกจากนนการท�างานของภาคในพนททเหนยวแนนกดตดจรงจงมการสนบสนนจากทกภาคมการประเมนตดตามผลอยางเปนระบบทางมลนธจงสนบสนนโครงการตอๆมาทพนทมความตองการเชนเครองตรวจจบความเรวแบบspeedgunจ�านวน2เครองมลคา1,940,000บาทเครองชงน�าหนกรถบรรทกแบบเคลอนทได1เครองมลคา800,000บาทการแกไขจดเสยง 10 จด ระบบตรวจจบการฝาฝนไฟสญญาณจราจรอตโนมต 5 ทางแยก ปายเตอนทางขามถนนจ�านวน97จดมลคารวมกวา30ลานบาท

13

กระบวนการสานพลงสเปาหมาย “ตองใชหนถงสองกอนถงจะเกดไฟได” (LiuosaMayAlcott) เมอหนสองกอนกระทบกนจงกอใหเกดประกายไฟยงหากมวสดอนเชน เชอเพลง น�ามน ฯ การเกดไฟยงงายดายขน การรวมกนท�างานระหวางหนวยงานไมไดเพมขดความสามารถเปนจ�านวนบวกภาษาองกฤษใชค�าวา synergy แปลวาการผนก พลง เปนปรากฏการณทพลงหรอของสองอยางหรอมากกวา มปฏสมพนธกนกอใหเกดผลลพธทคาดไมถงและมากกวาผลทเกดจากแตละอยางทแยกกนเกดขนแลวน�ามารวมกน

การใชยทธวธ5ช+5ส.ซงประกอบดวย1)ชงขอมลคอการรวบรวมและจดเตรยมขอมลทส�าคญเขาสเวทจดประกายคนท�างาน2)ชกชวน/เชอมภาคทเกยวของ3)ชนชมเชยรและสรางแรงบนดาลใจใหคนท�างาน 4) ชอนแผนงาน โครงการทภาคเขามารวมผลกดนและ 5) เชค โดยมระบบตดตามก�ากบ สวน 5 ส. การเคลอนงานชมชนปลอดภย ประกอบดวย 1) สารสนเทศ (information) 2) สดเสยง (priority) ระบปญหาทส�าคญ3) สหสาขาวชาชพ (multidisciplinary)4) สดคม (cost effective) เลอกมาตรการด�าเนนงานทคมคาและเปนไปได 5)สวนรวมชมชนและภาค(communityparticipation)ยทธวธ5ช+5ส.นเปนการสานพลง ทกอใหเกดการเปลยนแปลงทส�าคญทงในเชงความคดและกระบวนการการท�างานจนท�าใหมการพฒนาตอยอดของเครอขายขยายไปอยางกวางขวางหลายๆสดเสยงไมวาจะเปนจดเสยงพฤตกรรมเสยงไดถกแกไขเปลยนแปลง

จดเรมการสานพลงสเปาหมายของภาคภเกตนนใชส.แรกคอสารสนเทศทงคนรถและถนนมาเปนตวชง/เชอมใหภาค(ส.ท2สหวชาชพ)เหนภาพเหนความส�าคญของปญหาท�าไมถงตองท�า(เชยร/สรางแรงบนดาลใจ)จะท�าอะไร(เลอกสดเสยงสดคม/ชอนแผนงานโครงการรวมผลกดน)ท�าอยางไร(สวนรวมชมชนและภาค)ท�าแลวเกดผลอยางไร(เชค)

14

จะเหนไดวาสารสนเทศสดเสยงและสดคมนคอมมการสรางความรส�าหรบสหสาขาและสวนรวมมองไดสองมมคอเปนระดบเครอขายคนท�างานหรอสวนรวมในภาคนโยบายการเมองและการเคลอนไหวทางสงคมดวย

การสรางความร สารสนเทศ สดเสยง สดคมเกดจากการเชคขอมลตางๆทเกยวของกบอบตเหตจราจรไมวาจะเปนคนรถถนนเชคสถานการณอบตการณความรนแรงเชคเพอประเมนผลการท�างานชอนควาความรทมมาสรางเปนความร เพอใหแกไขปญหาสดเสยงไดโดยวธการท สดคม

ตวอยางของขอมลทภาคภเกตเลอกใช

• คนการบาดเจบและเสยชวตทศรษะเปนอยางไรอตราสวมหมวกคนขคนซอนเปนรอยละเทาไรแนวโนมแตละพนทต�าบลเปนอยางไรแตละชวงเวลาเปนอยางไร การดมแลวขบการบาดเจบและเสยชวตทมแอลกอฮอลในเลอดเปนอยางไรอตราการตรวจพบการดมแลวขบเปนอยางไร การใชความเรวความเรวของรถแตละประเภทตามจดเสยงส�าคญเปนอยางไร • รถ เนองจากตองใชองคความรดานวศวกรรมยานยนต จงท�าไดเฉพาะการเกบขอมลรถบรรทก/รถโดยสารตกเขา • ถนน เกบขอมลสถตจดเกดเหตบอยและด�าเนนการส�ารวจถนนของแขวงทางหลวง197ก.ม.และทางหลวงชนบท116ก.ม.โดยใชเทคนคการประเมนความปลอดภยทางถนนของIRAP(internationalroadassessmentprogram)

นอกจากขอมลสถตตวเลขแลวทางทมงานภเกตใชขอมลการวจยตางๆทมอยมาเปนเครองมอในการแกไขปญหาเชนการใชเครองตรวจวดความเรวแบบถาวรสามารถลดความเรวรถ

การสรางความร

การเคลอนไหวทางสงคม อ�านาจการเมอง

เชค ชอน

ชวนเชอม ชมเชยร

สวนรวม สหสาขา ชง

สารสนเทศสดเสยง สดคม

15

ลง5-14กม./ชม.ลดการเสยชวตในจดตดตงดงกลาวไดรอยละ6-21การตดตงshoulderrumblestrips ลดอบตเหตรอยละ 30 วงเวยน ลดการเกดอบตเหตรอยละ 32 - 69.9 เปนตน การอาศยขอมลวชาการสนบสนนการท�างานท�าใหการแกไขปญหาไมสะเปะสะปะและมวธการแกไขทมหลกฐานทางวทยาศาสตรสนบสนน

แกนหลกการด�าเนนงาน “การท�างานของภาคภเกตไมมพระเอก” เปนค�ากลาวของพล.ต.ต.ธระพลทพยเจรญ ผบงคบการต�ารวจภธรจงหวดภเกตแกนหลกของภาคในโครงการดมแลวขบถกจบแนไดแกต�ารวจสอจร.สโมสรโรตารและสอทองถนหนวยงานสนบสนนรองไดแกส�านกงานสาธารณสขจงหวดภเกตบรษทกลางคมครองผประสบภยจากรถจ�ากด ส�านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดภเกต มลนธกศลธรรม แขวงทางหลวง ทองถนจงหวดเปนภาคทท�างานและพบปะกน บอยมากอาศยเวทกนขาวเลาเรองพบกนทกเดอนและบางเดอนมากกวาสองครงโดยอาศยหลก“เรองใหญ ตองคยกนดวยคนจ�านวนนอยๆ”เวทการพดคยมทงเชงปญหาการท�างานประเดนทจะขบเคลอนและตวเลขขอมลทคนพบบรรยากาศในการประชมเหมอนเพอน เปนแบบสบายๆ ท“สรวญเส เฮฮา แตไดงาน”เพราะทกครงหลงประชมแบบนจะเกดภารกจทมอบหมายใหภาคไปรวมกนด�าเนนการตอแตสงทขาดไมไดในการท�างานของเครอขายคอ กลมแกนน�าทเขามา ท�าหนาทประสานงานใหสมาชกไดพบปะพดคยและรวมขบเคลอนกระบวนการ

16

สมพนธภาพดวยการสอสาร นอกจากเครอขายทมความสมพนธทโยงใยมความรวมมอจากเวททพบปะกนแบบเปนทางการและไมเปนทางการแลวสงทมความส�าคญตอเครอขายคอการสอสารระหวางกนนบตงแตการสอสารระหวางปจเจกบคคลกบปจเจกบคคลกลมกบกลมและระหวางเครอขายกบเครอขายกระบวนการสอสารนนจะชวยใหสมาชกในเครอขายเกดการรบร เกดการยอมรบในกระบวนการท�างานและชวยรกษาสมพนธภาพทดตอกน ความสมพนธทเกดจากการตดตอสอสารทตอเนอง ถาระบบความสมพนธมไดรบการตอบสนองหรอการขาดการตดตอแลวความเปนเครอขายกอยในภาวะทเสอมถอย กลมไลน “แกน สอจร.ภเกต” เปนเครองมอส�าคญในการสอสารของภาค ไลนวงนจะเนนการสอสารเรองงานจงไมมการทกทายสวสดยามเชาดวยดอกไมหรอสงทไมเกยวของกบงานนอกจากนนหากมความจ�าเปนเพมจะสรางวงไลนเฉพาะกจเชนวง redlight camera เพอสอสารในโครงการตดตงกลองอตโนมต5ทางแยกเปนตน

เกาะตดดวยขอมล ช.ตวสดทายคอการเชควาสงทท�ามาแลวไดผลเปนอยางไรถอเปนขนตอนทส�าคญเปนอยางยงทจะชวยใหทราบวา โครงการ กจกรรมทด�าเนนไปนนประสบผลส�าเรจหรอไม มประสทธภาพหรอไมผลจากการตดตามและประเมนผลจะใหขอมลทแสดงใหเหนถงความส�าเรจจดแขงจดออนและแนวทางในการปรบปรงแกไขการด�าเนนงานภาคภเกตอาศยหนวยงานสาธารณสขเปนผท�างานดวยขอมลสถตในการตดตามทงในแงของสถตแนวโนมกระบวนการรวมทงผลลพธจากการด�าเนนงานน�าผลส�าเรจมาชนชมภาคและแกไขปรบปรงการด�าเนนงาน

17

แงสถตและแนวโนม

มการประเมนตดตามทงในแงสถตการเจบและการตายโดยในระยะแรกใชฐานขอมลจากสาธารณสขเพยงฐานเดยวในระยะหลงการประเมนตดตามการเสยชวตใชขอมล3ฐานเปนหลก

แงกระบวนการ

มการตดตามการอตราการบงคบใชกฎหมายถงระดบพนท จ�านวนการเกดเหตและความเรวในการออกเหตของหนวยฉกเฉนเปนตน

แงผลลพธจากการด�าเนนงาน

มการประเมนตดตามทกๆโครงการของการแกไขปญหาอบตเหตเชนผลจากการด�าเนนการเรองดมไมขบ อตราการตรวจพบการดมแลวขบมแนวโนมอยางไร สงผลตอการบาดเจบและเสยชวตทมแอลกอฮอลเปนอยางไร อตราการตรวจจบหมวกนรภย สงผลใหเกดการเปลยนแปลงของอตราการสาวหมวกนรภยอยางไรการบาดเจบทศรษะและอตราการสวมหมวกนรภยในผบาดเจบเปนอยางไรเปนตน

สถานการณเสยชวตจากอบตเหตทางถนนจงหวดภเกต

สถตการด�าเนนคดเมาแลวขบ

18

ผลการเรยกตรวจและด�าเนนคดเมา

ขอมลตาย 3 ฐาน = สถานการณจรง

อตราการสวมหมวกนรภย รายอ�าเภอป 2555 - 2558

ผลจากอตราการสวมหมวก

การเพม/ลดลงของอตราการเสยชวต

การเกบขอมลกอนด�าเนนงาน

19

สงทาย การพบปะพดคย “อปรหานยธรรม” คอพรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกน เลกประชมแยกยายกนไปท�ากจทพงกระท�าและเคารพกฎระเบยบทวางไวยกยองใหเกยรตประธานในทประชมซงเปนธรรมะแหงความเจรญทพระพทธเจาทรงสอนไวกวาสองพนปทแลว

“มอท�างานไมได ถาไมมเสนประสาน ประสานการท�างานดวยกน ยงถาปราศจากสมองสงการ นนคอมออมพาต

นเปนหลกการการท�างานของภาคภเกต”

20

ออกแบบโดยอาจารยศวพงศทองเจอสาขาวชาเทคโนโลยสถาปตยกรรมคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยมหาวทยาลยราชภฏภเกต

21

ภาคผนวก

เรอง การพฒนาความมสวนรวมของภาคเครอขายในการบรหารจดการแกไขปญหา เมาแลวขบจงหวดภเกตผวจยสรางคศรศตมโนชญโรงพยาบาลถลางจงหวดภเกต

บทคดยอ

ในป 2552 - 2557จงหวดภเกตมผประสบเหตทเกดอบตเหตทางถนนดมแอลกอฮอลเฉลยรอยละ 30.72 ผ เสยชวตพบแอลกอฮอลเฉลยรอยละ 26.25 จงไดมการศกษาแบบ การวจยเชงเพอพฒนาความมสวนรวมในการบรหารจดการแกไขปญหาเมาแลวขบของภาคเครอขายจงหวดภเกตด�าเนนการระหวางเดอนพฤษภาคม2558-กนยายน2559กลมตวอยางทใชในการศกษาคอคณะกรรมการการการแกไขปญหาอบตเหตจราจรจงหวดและผปฏบตงานจ�านวน32คนคดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงเครองมอทใชไดแกแบบบนทกแบบรายงานแบบสมภาษณเกบรวบรวมขอมลในเดอนกนยายน2559 -กมภาพนธ2560วเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนาและเชงเนอหาการพฒนาความมสวนรวมเรมจากการใชขอมลสถานการณการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนทพบแอลกอฮอลมาสรางเปาหมายรวมกบภาคเครอขายวเคราะหจดแขงจดออนโอกาสและภยคมคาม(SWOT)จดท�า“โครงการ ดมแลวขบ ถกจบแน” มอบหมายบทบาทหนาทความรบผดชอบของในแตละหนวยงาน รบฟงความคดเหนประชาสมพนธ บงคบใชกฎหมายประชมตดตามและประเมนผล

ผลการศกษาพบวาป2552-2558มผประสบเหตทเกดอบตเหตทางถนนดมแอลกอฮอลเฉลยรอยละ22.6ผลการวเคราะหSWOTพบวาประชาชนสามารถเขาถงการสอสารออนไลนผน�าทองถนกลวการตอตานจากประชาชน การบงคบใชกฎหมายตองมหลกฐานการตรวจวดแอลกอฮอลผลการปฏบตงานพบวาต�ารวจมการตงดานเรยกตรวจผขบรถทงหมดรวม48,782รายใชอตราก�าลงเจาหนาทจ�านวน5-12คนตอครงมการประชมการตดตามประเมนผลจ�านวน12ครงกระบวนการการสรางภาคเครอขายใชแนวคด“5ช”(ชวน/เชอมชงชมเชคและชอน)มทมงานสนบสนนการด�าเนนงานเปนแกนหลกเชอมประสานภาคดานการบงคบใชกฎหมายผบรหารระดบสงประกาศเปนนโยบายและการก�าหนดเปาหมายการจบกมใหผปฏบตงานผลลพธพบวาตรวจพบผมแอลกอฮอลเกน50mg%จ�านวน3,004รายสดสวนการจบกมมแนวโนม ลดลงจากรอยละ8เปน6.2(ตลาคม2558และกนยายน2559ตามล�าดบ)เมอเปรยบเทยบป2558-2559ผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนทดมแอลกอฮอลลดลงรอยละ8.8(รอยละ34.5และ25.7ตามล�าดบ)สวนผบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทดมแอลกอฮอลลดลงรอยละ3.5

ปจจยแหงความส�าเรจการใชขอมลมความส�าคญตอการวางเปาหมายและการหาแหลงงบประมาณในการสนบสนนเครองมอสงส�าคญในการด�าเนนงานคอความมสวนของภาคเครอขายนโยบายของผบรหารและตดตามดวยขอมลอยางตอเนอง

ค�าส�าคญ :ภาคเครอขาย,เมาแลวขบ,ภเกต

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.)มลนธนโยบายถนนปลอดภย 407-408 ชน 4 อาคารพรอมพนธ 2

ซอยลาดพราว 3 แขวงจอมพล เขตจตจกร กทม.10900โทร 02 938 8490 โทรสาร 02 938 8827

www.roadsafetythai.org

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)