คู่มือการส่งตรวจ ทางห้อง ... · 2018-12-26 · สารบัญ (ต่อ) เรื่อง หน้า Transfusion reactions 119

คมอการสงตรวจ

ทางหองปฏบตการพยาธวทยา ภาควชาพยาธวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ปรบปรงครงท 4 พ.ศ.2561

จดท ำโดย ภาควชาพยาธวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

บรรณำธกำร ปลมจต บณยพพฒน ชวด นพรตน อโนทย โภคาธกรณ

ผพมพ-จดรปเลม สพชฌาย นลโมจน

ออกแบบปก สพชฌาย นลโมจน

ค ำน ำ ภาควชาพยาธวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร เปดใหบรการการทดสอบ

ทางหองปฏบตการในสาขาตางๆ แก โรงพยาบาลสงขลานครนทร รวมทงโรงพยาบาลทงภาครฐและภาคเอกชน ในเขตจงหวดภาคใต มาเปนเวลากวา 35 ป ตลอดระยะเวลาทผานมา ภาควชาฯ ไดพฒนาการทดสอบทางหองปฏบตการดวยเทคโนโลยทเหมาะสม ทนสมย และเพยงพอตอความตองการของผรบบรการ โดยมงเนนความถกตองแมนย า และความรวดเรว ทงนเพอประโยชนสงสดในการวนจฉยและดแลรกษาผปวย โดยการสรางระบบประกนคณภาพอยางครอบคลมทงสามกระบวนการหลก ตงแตกระบวนการกอนการทดสอบ กระบวนการทดสอบ และกระบวนการหลงการทดสอบ

การจดเกบสงสงตรวจจากผปวยตลอดจนการน าสงสงสงตรวจมายงหองปฏบตการเปนขนตอนในกระบวนการกอนการทดสอบ การจดเกบสงสงตรวจอยางถกตองทสอดคลองกบการทดสอบแตละชนดและการน าสงสงสงตรวจทถกวธเทานน ทจะท าใหไดผลการทดสอบทถกตอง ดงนนภาควชาฯ จงไดจดท า “คมอกำรสงตรวจทำงหองปฏบตกำรพยำธวทยำ ปรบปรงครงท 4 พ.ศ. 2561” ฉบบนขน ซ งไดปรบปรงเพมเตมจากฉบบป พ.ศ. 2559 เพอใหสอดคลองกบวทยาการและเทคโนโลยทกาวหนา รวมถงการเปลยนแปลงแนวปฏบตตางๆ ทเกยวของกบการจดเกบสงสงตรวจ การน าสงสงสงตรวจ และการรายงานผล

ภาควชาพยาธวทยา หวงเปนอยางยงวา คมอการสงตรวจทางหองปฏบตการฉบบน จะเปนประโยชนอยางยง ส าหรบผรบบรการ ไดแก แพทย พยาบาล และเจาหนาทผเกยวของกบการบรการผปวย ในการปฏบตงานดงกลาว

อนง คมอฉบบนไมไดบรรจอตราคาบรการไวดวย เนองจากอตราคาบรการของโรงพยาบาลสงขลานครนทร เปนไปตามอตราคาบรการทประกาศโดยกรมบญชกลาง

การจดท าคมอการสงตรวจฯ ฉบบน ส าเรจไดดวยความรวมมอจากทกหองปฏบตการของภาควชาฯ ขอขอบคณกองบรรณาธการ ผพมพตนฉบบ หวหนาหนวย หวหนางาน ของทกหนวยงานของภาควชาฯ และผเกยวของทกทาน มา ณ โอกาสน

หวหนาภาควชาพยาธวทยา มนาคม 2561

สารบญ

เรอง หนา ขนตอนการบรการทางหองปฏบตการพยาธวทยา 1 หนวยงานทใหบรการ 2 ขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจมายงภาควชาพยาธวทยา 3

ขนตอนการรบขอรองเรยน/ขอเสนอแนะตอการบรการ 5 นโยบายคมครองขอมลสวนบคคล 5

ขอปฏบตทวไปในการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา 6 ขอปฏบตทวไปในการรายงานผลการทดสอบ 9 การรายงานผลคาวกฤต 10 การจดเกบและรบสงสงตรวจจากผปวยนอก 15 การสงสงสงตรวจจากหอผปวย 19 การสงตรวจนอกเวลาราชการ 23 การสงตรวจทางเคมคลนก 27 การสงตรวจทางโลหตวทยา 41 การสงตรวจทางจลทรรศนศาสตรคลนก 49 การสงตรวจทางจลชววทยาคลนก 53 การสงตรวจทางภมคมกนและไวรสวทยา 59 การสงตรวจทางมนษยพนธศาสตร 75 การสงตรวจธาลสซเมย 81 การสงตรวจทางนตเวชศาสตรและพษวทยา 83 การสงตรวจทางพยาธวทยากายวภาค 91

ตรวจวนจฉยทางศลยพยาธวทยา (Surgical pathology) 92 - การขอทบทวนสไลด (Slide review) 98 - การขอยมสไลดและ/หรอบลอกพาราฟน 98

ตรวจวนจฉยทางเซลลวทยา (Cytology) 99 พยาธวทยาทางอณชวโมเลกล (Molecular pathology) 103 ตรวจศพทางวชาการ และการเกบรกษาศพ 107

การสงตรวจทางจลทรรศนอเลกตรอน 111 การสงตรวจทางคลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 113

การขอเลอด 113 การท า crossmatching และ typing and screening 116 แนวทางปฏบตในการขอเลอดกรณฉกเฉน 116 การท า autologous transfusion 117 วธการรบเลอดจากหนวยคลงเลอด 118 การคนเลอด, การอนเลอด 118 การใหเลอดผปวย 119

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา Transfusion reactions 119 การขอท า therapeutic apheresis 119 การสงตรวจ antenatal screening ในหญงตงครรภ 120 การสงตรวจ tissue typing (HLA) 120 การสงตรวจ leukemia immunophenotyping, stem cells (CD34)

โดย Flow cytometry

120 การสงตรวจ thromboelastogram โดย thromboelastometry 121

การสงตรวจของหองปฏบตการพยาธวทยา(เพอผปวยฉกเกน) 123 ภาคผนวก

ใบขอสงตรวจ Autologous Blood Transfusion 126 ใบขอสงตรวจ HLA typing 127 ใบขอสงตรวจ Leukemia immunophenotyping by Flow cytometry 128 ใบขอตรวจทางหองปฏบตการเซลลพนธศาสตร 129 ใบขอตรวจทางหองปฏบตการอณพนธศาสตร 131 ใบขอตรวจเซลลวทยานรเวช 133 แบบฟอรมยนยอมตรวจศพ 134 ใบอนญาตท าการตรวจศพส าหรบเดกทตายภายใน 1 เดอนหลงคลอด 136

ดชนรายชอการทดสอบ 139

ภาควชาพยาธวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร SD-Man-Patho-01

1 คมอการสงตรวจทางหองปฏบตการพยาธวทยา

ขนตอนการบรการทางหองปฏบตการพยาธวทยา

หมายเหต : ตรวจสอบแลวถกตอง

: ตรวจสอบแลวไมถกตอง

ผปวยจากคลนก - แพทยสงตรวจผาน ระบบคอมพวเตอร เครอขาย

สงสงตรวจจากหนวยงานภายนอก ร.พ. สงขลานครนทร - จดเตรยมสงสงตรวจตามคมอการสง ตรวจทางหองปฏบตการ

สงสงตรวจจาก หอผปวยและ หองฉกเฉน

การเงนผปวยนอก - ช าระเงนคาตรวจ - ตรวจสอบสทธ ตางๆ

จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอก ผปวย ร.พ. สงขลานครนทร - ยนใบเสรจ/บตร ร.พ. - รบ barcode พรอมคว เจาะเลอด - กรณไมมรายการเจาะ เลอดผปวย รบภาชนะ และเกบสงสงตรวจได ทนท

สงสงตรวจจากภายนอกเจาหนาทผรบสงสงตรวจ ตรวจสอบความถกตอง และลงทะเบยนรบ

จดรบสงสงตรวจจากผปวยใน ตรวจสอบความถกตอง

หองปฏบตการตรวจสอบความถกตอง

ท าการทดสอบ

ตรวจสอบความถกตองของผลการทดสอบ

รายงานผล ร.พ. สงขลานครนทร รายงานผานระบบคอมพวเตอรเครอขาย

หนวยงานภายนอก สงทางไปรษณย หรอผสงมารบเอง

(1) (2) (3)


2

หนวยงานทใหบรการ

หนวยงาน สถานทตง วน/เวลาท างาน หมายเลข โทรศพท หวหนาหนวย

จลทรรศนอเลกตรอน (Electron Microscopy Unit)

ชน basement วนราชการ 08:30-16:30น. 074-45-1557 รศ.ปลมจต บณยพพฒน 074-45-1557

จดรบสงสงตรวจผปวยใน ชน 1 ทกวน 24 ชวโมง 074-45-1561 นายวทยา สงหขรณ 074-45-1561

จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอก

ชน 1 วนราชการ 07:00-20:00 น.วนหยดราชการ/ วนหยดนกขตฤกษ 08:00-16:00 น. (เจาะเลอดเฉพาะชวง 08:00-12:00 น.)

074-45-1560 นายวทยา สงหขรณ 074-45-1560

จลทรรศนศาสตรคลนก (Clinical Microscopy Unit)

ชน 1 ทกวน 24 ชวโมง 074-45-1566 นายนวท คณารกษ 074-45-1566

เคมคลนก (Clinical Chemistry Unit)

ชน 1 ทกวน 08:30-16:30 น. ปดรบสงสงตรวจ เวลา 15:30 น.

074-45-1563 นางปนดดา มสกวณณ 074-45-1563

โลหตวทยา (Hematology Unit)

ชน 1 ทกวน 24 ชวโมง 074-45-1562

นางชวด นพรตน 074-45-1562

ธาลสซเมย (Thalassemia Unit)

ชน 1 ทกวน 08:30-16:30 น. 074-45-1567 ผศ.ดร.จ านงค นพรตน 074-45-1567

หองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยหองฉกเฉน)

อาคารรตน ชวรกษ ชน 2

วนราชการ 08:00-16:00 น. วนหยดนกขตฤกษ 08:00-16:00 น.

074-45-1500 ตอ 170258

น.ส. ปณรดา ตนตสรานนท 074-45-1500 ตอ 170258

นตเวชศาสตรและพษวทยา(Forensic Medicine and Toxicology Unit)

ชน 2 ทกวน 24 ชวโมง 074-45-1570-1 นพ.วระชย สมย 074-45-1571

คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต (Blood Bank and Transfusion Medicine Unit)

ชน 2 ขอเลอด/จองเลอดทกวน ตลอด 24 ชม. รบบรจาคโลหต ทกวน จนทร-ศกร 08:30-16:00 น. เสาร-อาทตย 08:30-12:00 น. 13:00-16:00 น.

074-45-1577 074-45-1578 074-45-1575

รศ.ปลมจต บณยพพฒน 074-45-1575

มนษยพนธศาสตร (Human Genetic Unit)

ชน 3 วนราชการ 08:30-16:30 น. 074-45-1584 ดร.พญ.ฉรยาวรรณ จรลสวสด 074-45-1584

จลชววทยา (Clinical Microbiology Unit)

ชน 3 ทกวน 24 ชวโมง 074-45-1582 น.ส.มณฑนา เพงมาก 074-45-1582

ภมคมกนวทยา (Immunology and Virology Unit)

ชน 3 ทกวน 08:30-23:30 น. ปดรบสงสงตรวจ เวลา 22:00 น.

074-45-1585-6

นพ.อนชต บรณถาวรสม 074-45-1585

พยาธวทยากายวภาค(Anatomical Pathology Unit)

ชน 4 วนราชการ 08:30-16:30 น.

074-45-1591-2 นพ.คเณศ กาญจนประดษฐ 074-45-1591-2

จดรบ-สงศพ ชน basement ทกวนในเวลาราชการ 08:30-16:30 น. นอกเวลาราชการ

074-45-1591-2 074-45-1566

นพ.คเณศ กาญจนประดษฐ 074-45-1591-2



ขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจมายงภาควชาพยาธวทยา 1. สถานทรบสงสงตรวจ ภาควชาพยาธวทยา ก าหนดสถานทรบสงสงตรวจ ดงน 1.1 จดรบสงสงตรวจผปวยใน ตงอยทชน 1 อาคารพยาธวทยา โทรศพท 074-451561 โทรศพทภายใน 1561 เปดบรการทกวนตลอด 24 ชวโมง 1.2 จดจดเกบสงสงตรวจผปวยนอก ตงอยทชน 1 อาคารพยาธวทยา โทรศพท 074-451560 โทรศพท ภายใน 1560 เปดบรการตามเวลา ดงน วนราชการ เวลา 07:00-20:00 น. วนหยดราชการและวนหยดนกขตฤกษ เวลา 08:00-16:00 น. 1.3 หองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยหองฉกเฉน) ตงอยทชน 2 อาคารรตนชวรกษ โทรศพท

074-451500 ตอ 170258 โทรศพทภายใน 170258 เปดบรการวนราชการและวนหยดนกขตฤกษ เวลา 08:00-16:00 น.

1.4 สงไดโดยตรงทหนวยงานนนๆ ดรายละเอยดไดในแตละหนวย 2. การเขยนใบค าขอสงการทดสอบ

ขอมลในใบค าขอสงทดสอบ/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย มความส าคญตอการตรวจสอบและการแปลผล ผขอจะตองระบรายละเอยดตางๆ ขางลางนอยางครบถวนและตรวจสอบความถกตองกอนน าสงสงสงตรวจมายงหองปฏบตการ ขอมลทตองระบ ไดแก

- เลขทผปวย (HN) - อาย เพศ วน/เดอน/ปเกด - ชอแพทยหรอผมอ านาจตามกฎหมายทจะขอสงตรวจ - หนวยงานทสงตรวจ เชน ชอคลนก หอผปวย หรอสถานพยาบาลทสงตรวจ - ชนดและต าแหนงทเกบสงสงตรวจ - รายการทขอตรวจ - การวนจฉยโรคหรอขอมลทางคลนกทจ าเปนส าหรบประสทธภาพการทดสอบและการแปลผล เชน ประวต ครอบครว การเดนทาง การสมผสโรคตดตอ และขอมลทเกยวของทางการแพทยอนๆ - วนททเกบสงสงตรวจ - เวลา ทเกบสงสงตรวจ (ในบางรายการทดสอบทจ าเปนตองระบ) - วนทและเวลาทหองปฏบตการไดรบสงสงตรวจ หากตองการผลการทดสอบดวนใหระบในใบค าขอใหชดเจน 3. การจดเกบสงสงตรวจจากผปวย ผจดเกบควรใหความส าคญในเรองตอไปน - การเตรยมผปวย ตามขอก าหนดเฉพาะของแตละการทดสอบ - การระบตวผปวยใหถกตอง - ชนดของสงสงตรวจ เชน clotted blood หรอ EDTA blood เปนตน - ปรมาณของสงสงตรวจ ตองเพยงพอตอการทดสอบ - สภาวะแวดลอมและอณหภมทเหมาะสม หากไมไดน าสงหองปฏบตการทนทใหจดเกบตาม ขอก าหนด ของการทดสอบนนๆ


4

ทงน ผจดเกบสงสงตรวจควรศกษารายละเอยดวธจดเกบเพมเตมในรายละเอยดแยกตามชนดของการทดสอบในแตละหองปฏบตการ

4. การน าสงสงสงตรวจ 4.1 ผสงควรบรรจสงสงตรวจทเกบจากผปวยใหเรยบรอยในภาชนะขนยายทปองกนการหกรว หรอแตก แลวน าสงหองปฏบตการเรวทสดเทาทจะท าไดไมเกนเวลาทก าหนดส าหรบการทดสอบแตละชนด (ดรายละเอยดแยกตามหองปฏบตการ) แลวน าสงจดรบสงสงตรวจตามรายละเอยดในขอ 1 4.2 การน าสงอาจใหเจาหนาทประจ าหอผปวยน าสงดวยตนเอง หรอสงผานระบบทอลม 4.3 ชนดของสงสงตรวจ ทสงผานระบบทอลม สงไดเกอบทกชนด ยกเวน urine และ stool 4.4 สงสงตรวจทางจลชววทยาจากหอผปวยใหน าสงโดยตรงทหองปฏบตการจลชววทยาคลนก ชน 3 ภาควชาพยาธวทยา 4.5 ส าหรบสถานพยาบาลภายนอก ใหบรรจในกลองทไมมวสดโลหะ เชน คลปหนบกระดาษหรอตวหนบ และตรวจสอบวตถระเบดทโตะหนวยรกษาความปลอดภย หนาหนวยประชาสมพนธของโรงพยาบาล กอนน าสง 5. การขอทดสอบเพม

การขอทดสอบเพมโดยใชสงสงตรวจทสงมากอนหนานน สามารถตดตอขอทดสอบเพมได ดวยการโทรศพทตดตอไปยงหองปฏบตการ เพอตรวจสอบวาสงสงตรวจทเหลอ มเพยงพอและเหมาะสมทจะใชท าการทดสอบเพมหรอไม ควรตดตอภายในวนเดยวกนนนหรอภายในระยะเวลาทหองปฏบตการก าหนด เมอทางหองปฏบตการไดตรวจสอบและตกลงรบท าการทดสอบเพมแลว จะบอกหมายเลขการทดสอบ (Lab No.) ของสงสงตรวจนนๆ แกผแจงขอเพมการทดสอบและขอใหผสงตรวจด าเนนการ ดงน

5.1 กรณผปวยนอกและหองฉกเฉน ใหปฏบต ดงน 5.1.1 สงตรวจเพมทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย 5.1.2 ใหผปวยไปช าระเงนเพม ทการเงนผปวยนอก ของโรงพยาบาลสงขลานครนทร 5.1.3 แนะน าใหผปวยมาตดตอทจดลงทะเบยนของจดจดเกบและรบสงสงตรวจจากผปวยนอก หรอหองตรวจเลอด (OPD Lab) โดยขอใหบนทกวาไดตดตอหองปฏบตการแลวไมตองเจาะ เลอดใหมหรอเกบสงสงตรวจเพม และกรณาระบหมายเลขการทดสอบลงในใบบนทกดวย เพอความสะดวกรวดเรวในการท าทดสอบเพม 5.2 กรณหอผปวย ใหปฏบต ดงน 5.2.1 สงตรวจเพมทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย 5.2.2 สง barcode ท patch แลวมาท จดรบสงสงตรวจผปวยใน โดยขอใหบนทกวาไดตดตอ หองปฏบตการแลว ไมตองเจาะเลอดใหมหรอเกบสงสงตรวจเพม พรอมระบหมายเลขการทดสอบ ลงในใบบนทกดวย จดรบสงสงตรวจผปวยในจะลงทะเบยนดวยระบบ barcode แลวสงไป ยงหองปฏบตการทเกยวของตอไป 6. การสงตรวจนอกเวลาราชการ

การสงตรวจนอกเวลาราชการสามารถสงตรวจไดตามเวลาและสถานท ในขอ 1 โดยภาควชาใหบรการเฉพาะการทดสอบทจ าเปนพนฐานในการดแลผปวยของหองปฏบตการหลก 4 หองปฏบตการ ไดแก หองปฏบตการโลหตวทยา หองปฏบตการเคมคลนก หองปฏบตการจลทรรศนศาสตรคลนก และหองปฏบตการจลชววทยาคลนก นอกจากนยงไดท าการตรวจ Anti-HIV rapid test ดวย ส าหรบการทดสอบอนๆ ทไมเปดบรการนอกเวลานน ขอใหหอผปวยจดเกบและสงตรวจในเวลา



ราชการ หากมกรณทจ าเปนตองเกบสงสงตรวจ พรอมกบรายการทดสอบทสงตรวจนอกเวลาราชการ ควรแยกสงสงตรวจนนและเกบไวตามขอก าหนดของวธการทดสอบทจะสงตรวจ เชน ในตเยน หรอวางไวทอณหภมหอง หรอสงมาทหองปฏบตการนอกเวลาราชการ

7. การสงตรวจของหองฉกเฉน

เปนหองปฏบตการทเปดใหบรการแกหองฉกเฉน โดยเปดบรการตรวจเฉพาะการทดสอบทจ าเปนพนฐานในการดแลผปวยของหองปฏบตการหลก 2 หองปฏบตการ ไดแก หองปฏบตการเคมคลนกและหองปฏบตการจลทรรศนศาสตรคลนกส าหรบการทดสอบอนๆ ทไมเปดบรการหองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยหองฉกเฉน) จะรบสงสงตรวจไวและจะสงตอใหจดรบสงสงตรวจผปวยในแตไมลงทะเบยนรบสงสงตรวจในระบบคอมพวเตอรเครอขายผสงสามารถตรวจสอบไปทหองปฏบตการนนๆ โดยตรง

8. การสงตอหองปฏบตการภายนอก ภาควชาฯ จะพจารณาสงตอการทดสอบไปยงหองปฏบตการภายนอกในกรณทจ าเปน และจะด าเนนการประเมนคณภาพการบรการของหองปฏบตการภายนอก เพอใหแนใจวาการสงตอการทดสอบไปยงหองปฏบตการภายนอกนน จะไดรบการตอบสนองทมคณภาพตามความตองการและสอดคลองกบขอก าหนดดรายละเอยดไดจากขอมลของหนวยตางๆ

9. ขนตอนการรบขอรองเรยน/ขอเสนอแนะตอการบรการ

ผใชบรการสามารถสงขอรองเรยนและใหขอเสนอแนะตอการบรการของภาควชาพยาธวทยา ตามชองทาง ดงน

9.1 กลองรบความคดเหนซงตดตงอยบรเวณ - หองเจาะเลอด ชน 1 อาคารพยาธวทยา - หนวยคลงเลอดและเวชศาสตรบรการ ชน 2 อาคารพยาธวทยา - หนวยนตเวชศาสตรและพษวทยา ชน 2 อาคารพยาธวทยา - ตรบความคดเหนตามจดบรการตางๆ ทงคลนก และหอผปวยตางๆ จ านวน 59 ต 9.2 หนวยผรบบรการสมพนธ โรงพยาบาลสงขลานครนทร โทรศพท 074-451040-4 หรอ 074-450000 ซงมหนาทรบเรอง ตดตาม ประสาน แกไขปญหาการรองเรยน ทงจากภายในและภายนอกโรงพยาบาล 9.3 หวหนาภาควชาพยาธวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร โทรศพท 074-451550-2 9.4 เขยนขอความในแบบส ารวจความพงพอใจของผใชบรการตอหองปฏบตการตางๆ ของภาควชาฯ 10. นโยบายคมครองขอมลสวนบคคล

ภาควชาพยาธวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร มนโยบายการคมครองขอมลสวนบคคล เพอตระหนกถงความรบผดชอบทางกฎหมายและจรยธรรมในการรกษาความลบของขอมลทางหองปฏบตการและผรบบรการ ดงน

10.1 ไมแสวงหาการเขาถง ทบทวน อภปราย ท าส าเนา เปดเผย หรอใชขอมลทางหองปฏบตการไม วาทางตรงหรอทางออม ในระหวางหรอหลงจากการท าหนาทในฐานะผปฏบตงาน หรอผมสวน เกยวของกบหนวยงาน ยกเวนตอเมอไดรบมอบหมาย หรอเมอตองใชด าเนนการในการปฏบต หนาทในสภาวะปกตทวไปของหนวยงาน


6

10.2 ในฐานะผไดรบมอบอ านาจในการเขาถงหรอใชขอมล ตองไมเปดเผยผลการตรวจหรอขอมลอนๆ ของผปวย ทงในทางวาจา ลายลกษณอกษร หรอทางสออเลกโทรนกส ตอผทไมไดรบมอบหมาย ใดๆ

10.3 ในฐานะผปฏบตงานตองดแลปกปองขอมลทางหองปฏบตการ ไมใหมการท าส าเนา การดดแปลงการท าลาย การเผยแพรหรอเปดเผยขอมลโดยผไมไดรบมอบหมายหรอผไมเกยวของ และหากพบวามการวางแผนเพอการกระท าดงกลาว หรอมการกระท าดงกลาวเกดขนแลว ตองรายงานหวหนาหนวยงานทนท

ขอปฏบตทวไปในการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา 1. เกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจ 1.1 เกณฑการรบสงสงตรวจ เจาหนาทผรบสงสงตรวจ ปฏบต ดงน 1.1.1 ตรวจสอบความถกตองของการระบสงสงตรวจใหถกคน โดยตรวจสอบขอมล ชอ-สกล และเลขทผปวย (HN) ในฉลากบนภาชนะใหตรงกบขอมลผปวยในใบค าขอสงตรวจ ทงชนดเอกสาร และการสงตรวจ ทางอเลกทรอนกส 1.1.2 ตรวจสอบคณภาพ ความถกตอง ความครบถวน และปรมาณสงสงตรวจ เทยบกบรายการทดสอบใน ใบค าขอสงตรวจ ใหเปนไปตามคมอการสงตรวจทางหองปฏบตการ 1.1.3 บนทกชอผรบสงสงตรวจ วนทและเวลาทไดรบ กอนแยกน าสงตอไปยงหองปฏบตการ 1.1.4 ลงทะเบยนรบสงสงตรวจ โดยตรวจสอบความครบถวนของขอมลทส าคญตอการตรวจวเคราะหหรอ การแปลผลกอนการลงทะเบยนขอมลทตองตรวจสอบความครบถวน ไดแก - เลขทผปวย (HN) - อาย เพศ วน/เดอน/ปเกด - ชอแพทยหรอผมอ านาจตามกฎหมายทจะขอสงตรวจ - หนวยงานทสงตรวจ - ชนดและต าแหนงทเกบสงสงตรวจ - รายการทขอตรวจ - การวนจฉยโรคหรอขอมลทางคลนกทจ าเปนส าหรบประสทธภาพการทดสอบและการแปลผล เชน ประวตครอบครว การเดนทาง การสมผสโรคตดตอ และขอมลทเกยวของทางการแพทยอนๆ - วนททเกบสงสงตรวจ - เวลา ทเกบสงสงตรวจ (ในบางรายการทดสอบทจ าเปนตองระบ) - วนทและเวลาทหองปฏบตการไดรบสงสงตรวจ หากมขอมลส าคญทมผลตอการทดสอบหรอแปลผลไมครบถวนใหเจาหนาทหองปฏบตการตดตาม ขอมลและรายงานผลการทดสอบเมอไดรบขอมลดงกลาวแลว 1.1.5 ในรายทขอผลการทดสอบ ดวน ใหเจาหนาทผรบทจดรบสงสงตรวจ และเจาหนาทในหองปฏบตการ ท าสญลกษณทสอความหมายรวมกนวา ดวน ทภาชนะใหเหนชดเจนด าเนนการทดสอบและรายงาน ผลเปนการเรงดวน 1.2 เกณฑการปฏเสธสงสงตรวจ ภาควชาฯ มเกณฑการปฏเสธสงสงตรวจเปน 2 ระดบ ตามความวกฤตตอการทดสอบและการประสานงาน เพมเตมอก 1 ระดบ ดงน คอ 1.2.1 ระดบท 1 ปฏเสธสงสงตรวจในรายทวกฤตตอการทดสอบ เชน ขอมลท barcode และขางภาชนะไม ตรงกน สงสงตรวจไมไดคณภาพตามทระบในคมอการสงตรวจทางหองปฏบตการฯ สงสงตรวจทเกบ



ไมตรงกบประเภทของการทดสอบ สงสงตรวจไมเพยงพอตอการทดสอบโดยผรบสงสงตรวจจะโทรศพท แจงขอใหผสงจดเกบสงสงตรวจมาใหม โดยไมสงสงสงตรวจนนคน ยกเวน ผสงยนยนทจะใชสงสงตรวจนน เพราะไมสามารถเกบใหมไดหรอเกบยากซงมแนวปฏบต 2 ทางคอ 1.2.1.1 ผสงขอน าสงสงตรวจไปแกไข ซงตองด าเนนการ ดงน 1. ผรบจะสงสงสงตรวจคนพรอมแบบฟอรมสงคน 2. ผรบบนทกอบตการณ 3. ผรบท าบนทกไปยงหองปฏบตการ เพอใหทราบวา เปนสงสงตรวจทมการแกไขขอมล เพอใหหองปฏบตการหมายเหตในใบรายงานผลวา เปนสงสงตรวจทไดรบการแกไข พรอม ชอผขอแกไข 1.2.1.2 ผสงขอมาแกไขเองทหนวยรบสงสงตรวจ ผรบจะด าเนนการตอตาม ขอ 2, 3 ในขอ 1.2.1.1 1.2.2 ระดบท 2 เกณฑบางขอทไมสมบรณ แตไมวกฤตตอการทดสอบ เชน ขาดขอมลการวนจฉยโรคหรอ อาการทางคลนก เวลาทเกบสงสงตรวจ (ซงบางการทดสอบอาจไมจ าเปน) ผรบสงสงตรวจจะโทรศพท แจงใหผสงใหขอมลเพมเตมและด าเนนการตอตามขอ 2, 3 ในขอ 1.2.1.1 1.2.3 ประสานงานเพมเตม เชน สงสงสงตรวจมาไมครบตามรายการขอตรวจ ผรบจะโทรศพทแจงและรอ การสงมาเพม โดยจะทดสอบสงสงตรวจทสงมากอนใหกอน

หมายเหต ดแผนภมการรบและปฏเสธสงสงตรวจ (SD-Man-Patho-18-01) เพมเตมในหนาถดไป หนา 8


8



ขอปฏบตทวไปในการรายงานผลการทดสอบ ภาควชาพยาธวทยา มแนวปฏบตในการรายงานผลการทดสอบ ดงน 1. ผลการทดสอบจะถกตรวจสอบกอนการรายงานผล โดยผทมคณสมบตตามทหองปฏบตการก าหนดและมอบหมาย อ านาจหนาท 2. การรายงานผล เปนการรายงานทางเอกสาร หรอผานระบบคอมพวเตอรเครอขาย ไมรายงานผลทางโทรศพท ยกเวน ผลการทดสอบทอยในชวงวกฤต รวมทงการรายงานผล frozen section 3. คาของผลการทดสอบจะรายงานเปนหนวยสากลหรอหนวยทเปนทยอมรบ 4. มการแปลผลในบางการทดสอบ รวมถงการมขอเสนอแนะ หรอหมายเหตอนๆ ทจ าเปน เชน สงสงตรวจไมเหมาะสม ซงอาจมผลตอการทดสอบ 5. รายงานผลถอเปนความลบของผปวย จะเปดเผยใหผอนรบทราบไมไดนอกจากเจาตว หรอผทเกยวของ เชน แพทย 6. มระบบประกนคณภาพการรายงานผล เชน การสมตรวจการรายงานผลหรอตรวจสอบการรายงานผลทงหมด ม การทบทวนผลการสมตรวจการรายงานผล หรอการตรวจสอบหลงการรายงานผลไปแลว การประกนรอบเวลา การรายงานผล (TAT) เปนตน วธการรายงานผล 1. หนวยงานภายในโรงพยาบาลสงขลานครนทร 1.1 รายงานผลทางระบบคอมพวเตอรเครอขายของโรงพยาบาล ตามวนและเวลาทก าหนดของแตละการทดสอบ (TAT) ผสงตรวจสามารถดผลและพมพผลไดตามขอก าหนดของโรงพยาบาล 1.2 ในกรณทระบบคอมพวเตอรเครอขายของโรงพยาบาลมปญหา เกดขดของและตองการผลดวน ผสงสามารถ โทรศพทตามผลไดทหองปฏบตการ ซงหองปฏบตการจะรายงานผลเปนส าเนารายงานผลใหเปนรายๆ ไป โดยจะบนทกชอผรบผล ชอผรายงานผล วน เวลา และผลทแจง ใหสามารถทวนสอบได 2. หนวยงานภายนอกโรงพยาบาลสงขลานครนทร 2.1 รายงานผลโดยใบรายงานผลทเปนกระดาษหรอผลทพมพออกจากเครองคอมพวเตอรสงทางไปรษณยหรอ หนวยงานทรบบรการมารบเอง 2.2 รายงานผลทางโทรสารหรอ e-mail ในกรณทมความเรงดวนและจะจดสงตนฉบบใหตามวธในขอ 2.1 ตอไป หมายเหต การสงรายงานผลทางโทรสาร หนวยงานทรบบรการจะมอบรายชอ ผไดรบมอบหมายใหรบใบรายงานผล การตรวจทางหองปฏบตการทางโทรสารมายงภาควชาพยาธวทยาไวเปนหลกฐาน


10

การรายงานผลคาวกฤต 1. การก าหนดคาวกฤตของการทดสอบ ภาควชาฯ รวมกบแพทยทางคลนก พจารณารวมกนเพอก าหนดคาวกฤตของผลการทดสอบทจ าเปนทหองปฏบตการ จะตองแจงใหผสงตรวจรบทราบเปนการเรงดวน และมการทบทวนรวมกนอยางนอย 1 ครงใน 12 เดอน 2. วธการรายงานผลคาวกฤต




12




14



การจดเกบและรบสงสงตรวจจากผปวยนอก

หนวยงานทรบผดชอบ หนวยรบสงสงตรวจ จดปฏบตการ จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอก ทตง ชน 1 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ เปดท าการทกวนตามชวงเวลา ดงตาราง หมายเลขโทรศพท 074-451560 โทรศพทภายใน 1560

การจดเกบสงสงตรวจจากผปวยของคลนก

ตางๆ ในโรงพยาบาลสงขลานครนทร

การรบสงสงตรวจ จากคลนกตางๆ ทงภายในและภายนอก

โรงพยาบาลสงขลานครนทร ในเวลาราชการ 07:00-16:30 น. 07:00-16:30 น. นอกเวลาราชการ 16:30-20:00 น. 16:30-20:00 น. วนหยดราชการและ วนหยดนกขตฤกษ

08:00-16:00 น. (บรการเจาะเลอด 08:00-12:00 น.) 08:00-16:00 น.

1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ 1.1 ค าแนะน าทพยาบาลประจ าคลนกตางๆ ควรอธบายตอผรบบรการ 1.1.1 ใหผรบบรการหรอญาตตดตอช าระเงนคาตรวจทแผนกการเงนผปวยนอกหลงจากทแพทยเจาของไข สงตรวจผานทางระบบคอมพวเตอรเครอขายแลว 1.1.2 น าใบเสรจรบเงน บตรโรงพยาบาลหรอบตรนดมาตดตอรบบรการเกบสงสงตรวจ ทจดจดเกบสงสงตรวจ ผปวยนอกยกเวนผปวยทมสทธจายตรง ประกนสงคมและบตรทอง ของโรงพยาบาลสงขลานครนทร ใหตดตอทจดจดเกบสงสงตรวจโดยตรง 1.1.3 เตรยมบตรประชาชน ใบขบขหรอบตรทออกโดยสวนราชการทมรปถายตดไวเพอใชแสดงตนกอนเกบ สงสงตรวจ 1.1.4 เมอเกบสงสงตรวจเสรจแลวใหผรบบรการกลบไปรอผลตรวจทคลนก หรอกลบบานแลวมารบทราบ รายงานผลทคลนกตามก าหนดทแพทยนด 1.2 ค าแนะน าขนตอนการรบบรการทจดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอก

ผรบบรการยนบตรโรงพยาบาลใหเจาหนาท ณ จดลงทะเบยน เจาหนาทจะตรวจสอบความถกตอง ครบถวนของการขอสงตรวจและการแสดงตนของผรบบรการ โดยตองใชตวชบงอยางนอย 2 ตวชบง ไดแก การตรวจสอบชอ-สกลเตม เลขทผปวย (HN) และบตรแสดงตนของผปวยทมรปถาย หรอวน เดอน ป เกด หรอภาพถายบนระบบคอมพวเตอรเครอขายกอนลงทะเบยนดวยระบบ barcode และแนะน าผขอรบบรการ ดงน

1.2.1 กรณเจาะเลอด ผรบบรการจะไดรบบตรควเพอไปรอเจาะเลอดทหองเจาะเลอด 1.2.2 กรณไมมการเจาะเลอด แตมการเกบสงสงตรวจชนดอน ผรบบรการจะไดรบภาชนะส าหรบเกบสงสง ตรวจนนๆ พรอมค าแนะน า ดงน 1.2.2.1 การเกบปสสาวะ ใหถายปสสาวะชวงตนทงไป เกบเฉพาะปสสาวะสวนกลาง (midstream urine) ใสภาชนะทรบไปจากเจาหนาท ใหไดประมาณครงหนงของภาชนะ คอ ประมาณ 30-40 มล. ปดฝาภาชนะใหสนทเพอปองกนการรว/หก แลวน ากลบมาสงทจดลงทะเบยน


16

1.2.2.2 การเกบอจจาระ ใหเกบอจจาระขนาดเมลดถวลสง โดยเลอกเกบสวนทอาจพบความผดปกต เชน บรเวณทมมกเลอดใสลงในภาชนะทเตรยมไว ปดฝาใหสนท แลวน ากลบมาสงทจดลงทะเบยน เฉพาะในวนและเวลาราชการ ไมรบตรวจนอกเวลาราชการ ถาผรบบรการไมสามารถเกบไดในขณะนน ใหน าภาชนะกลบไปเกบทบาน และน าสงในวน รงขนของวนราชการ 1.2.2.3 การเกบเสมหะ ใหบวนน าลายทงกอน แลวจงไอเอาเสมหะออกมา ใสในภาชนะทเตรยมไว ระวงอยาใหมน าลายปน ปดฝาใหสนท โดยผปวยจะตองไปเกบเสมหะและสงทศนยคดกรอง โรคระบบทางเดนหายใจ 1.2.2.4 การเกบน าอสจ แนะน าใหงดมเพศสมพนธอยางนอย 3 วน กอนวนทจะมาเกบน าอสจ และ ในวนเกบใหผปวยท าความสะอาดบรเวณอวยวะเพศและมอใหสะอาด เชดใหแหง เกบน าอสจ โดยวธส าเรจความใครดวยตนเอง แลวเกบใสภาชนะทเตรยมไว โดยเกบใหหมด ระวงอยา ใหมการปนเปอนจากหยดน าหรออนๆ เพราะจะท าใหตวอสจตายได เมอเกบเสรจแลวให น ากลบมาสงทจดลงทะเบยนทนท พรอมกบเขยนเวลาทเกบไดบนฝาของภาชนะทใชเกบน าอสจ ไมควรเกบไวนานเกน 1 ชวโมง 1.3 การเจาะเลอดจากหลอดเลอดด า

เจาหนาทจะกดหมายเลขควผรบบรการเขาหองเจาะเลอดตามล าดบควกอน-หลงทผรบบรการไดรบ และด าเนนการตามขนตอนดงน

1.3.1 รบใบ barcode และใบควจากผปวย 1.3.2 ถามชอ-สกล ผปวย เพอตรวจสอบใหตรงกบ barcode เปนการทวนซ า 1.3.3 Patch และตด barcode บนหลอดเลอดตามชนดของสงสงตรวจทตองการตรวจ โดยตดเปนแนวยาว กรณทมการสงตรวจ 2 ครงและใชสงสงตรวจชนดเดยวกนท าใหม barcode 2 ใบ ทตองตดบนหลอด เดยวกน ใหตดเปนแนวยาวทดานเดยวกนของหลอดเลอด 1.3.4 แจงใหผรบบรการรบทราบวาก าลงจะเจาะเลอด อาจมอาการเจบปวดบาง 1.3.5 รดสายยางเหนอขอพบของแขนดานใดดานหนง แตไมนานเกน 1 นาท เนองจากอาจท าใหคาการตรวจ บางอยางเปลยนแปลงไป 1.3.6 เชดผวหนงบรเวณทจะเจาะเลอดดวย 2% chlorhexidine in 70% alcohol ปลอยทงไวใหแหง 1.3.7 เจาะเลอดแลวแยกใสภาชนะทตด barcode ตามขอ 1.3.3 1.3.8 ปดรอยแผลเจาะเลอดดวยส าลแหงและพลาสเตอร 1.3.9 ตรวจสอบความเรยบรอยและความถกตองของสงสงตรวจกอนน าสงหองปฏบตการตางๆ 2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ ตามขอก าหนดของแตละหองปฏบตการทก าหนดไวในคมอฉบบน 3. วธการเกบและสงสงสงตรวจตามขอก าหนดของแตละหองปฏบตการ 4. สถานทรบสงสงตรวจจดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอก ชน 1 อาคารพยาธวทยา 5. การปฏเสธสงสงตรวจ 5.1 ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา (SD-Man-Patho-18-01) หนา 8 5.2 ตามเกณฑการปฏเสธสงสงตรวจของแตละหองปฏบตการ 5.3 ตามเกณฑปฏเสธสงสงตรวจของจดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอก 5.3.1 ผปวยทไมมรายการสงตรวจทางคอมพวเตอรเครอขาย 5.3.2 ผปวยยงไมผานฝายการเงนของโรงพยาบาล โดยผปวยตองน าใบเสรจรบเงนมายนยน



5.3.3 ส าหรบสงสงตรวจทมาจากหนวยงานภายนอก เกณฑการปฏเสธสงสงตรวจม ดงน - ไมมใบน าสง ไมมชอผปวยหรอชอกบใบสงตรวจไมตรงกน - สงสงตรวจเกบในภาชนะทไมถกตอง ใชสารกนเลอดแขงไมถกตองตามขอก าหนด - สงสงตรวจนอย ไมเพยงพอ - สงสงตรวจอยในสภาพ หกเลอะภาชนะทเกบ บดเนา ฯลฯ 6. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ “การขอทดสอบเพม” หนา 4 7. การรายงานผล 7.1 หองปฏบตการเปนผรายงานผล 7.2 ในกรณทแพทยสงตรวจ CBC และขอสไลดสเมยรเลอดดวย หนวยโลหตวทยาจะสงรายงานผลในระบบคอมพวเตอร สวนสไลดจะสงมาทจดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอก ซงเจาหนาทจะน าสไลดสงใหคลนกอายกรรมและ คลนกเดกตามวนเวลา ดงน วนจนทร, วนพธ เวลา 10:45 น., 13:30 น. และ 15:30 น. วนองคาร, วนพฤหสบด, วนศกร เวลา 10:45 น. และ 15:30 น. 7.3 ส าหรบผลการตรวจของหนวยงานภายนอก จะจดแยกผลการตรวจตามรายชอของหนวยงานนนๆ เพอรอให หนวยงานมารบผลเอง ถาผลการตรวจเปนของหนวยงานทไมสามารถมารบผลเองได ทางหนวยฯ จะรวบรวม และจดสงการรายงานผลใหธรการภาคพยาธวทยา จดสงทางไปรษณยตอไป หมายเหต การรายงานผลใหหนวยงานภายนอกนน จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวย จะจดบนทกรายชอผปวยและ

หนวยงานลงในแบบบนทกการรบผลการทดสอบทางหองปฏบตการ เมอมเจาหนาทมารบผลการตรวจจะลงชอผรบผลและวน เดอน ปก ากบไวดวยทกครง


18



การรบสงสงตรวจจากหอผปวย

หนวยงานทรบผดชอบ หนวยรบสงสงตรวจ

จดปฏบตการ จดรบสงสงตรวจผปวยใน

ทตง ชน 1 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ ทกวน 24 ชวโมง

หมายเลขโทรศพท 074-451561 โทรศพทภายใน 1561

จดรบสงสงตรวจผปวยใน ท าหนาทรบสงสงตรวจทสงมาจากหอผปวยตางๆ และจากหองฉกเฉนของโรงพยาบาล สงขลานครนทร โดยจะตรวจสอบความถกตองครบถวนของสงสงตรวจตางๆ ตามมาตรฐานทก าหนด จงจะสงสงสงตรวจนนๆ ไปยงหองปฏบตการตางๆ ของภาควชาพยาธวทยา ถาสงสงตรวจนนไมถกตองครบถวนตามมาตรฐาน เจาหนาทผรบผดชอบจะตดตอไปยงหอผปวยหรอหองฉกเฉนทสงตรวจเพอด าเนนการตามขอก าหนด

ประเภทของสงสงตรวจทรบ ไดแก เลอด ปสสาวะ อจจาระ ของเหลวในชองตางๆ ของรางกาย ฯลฯ ยกเวนสงสงตรวจทางจลชววทยา ซงตองน าสงทหองปฏบตการจลชววทยาคลนก

1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ: ตามแตละการทดสอบ

2. ขอก าหนดในการรบและสงสงสงตรวจ

ตามขอก าหนดแตละหนวยทก าหนดไวในคมอการสงตรวจทางหองปฏบตการภาควชาพยาธวทยา เกณฑการรบสงสงตรวจของจดรบสงสงตรวจผปวยใน คอ ตรวจสอบความสมบรณครบถวนของ barcode ชอ-สกล และ HN ทภาชนะบรรจสงสงตรวจ ลงทะเบยนดวยระบบ barcode เพอดรายละเอยดขอมลในคอมพวเตอรวา ถกตองสมบรณหรอไม เชน

- รายละเอยดเกยวกบผปวย คอ ชอ-สกล HN หอผปวย วนทสง แพทยผสง - รายละเอยดของผลงทะเบยนดวยระบบ barcode เชน โดยใคร วนท เวลา ฯลฯ - รายการทดสอบทสงตรวจทางคอมพวเตอรตรงกบสงสงตรวจทสงมาหรอไม - ความถกตองเหมาะสมของสงสงตรวจตามขอก าหนดการทดสอบนนๆ เชน ชนด ปรมาณ วธการเกบ ภาชนะ

ทบรรจ ชนดของสารกนเลอดแขงทใช โดยมเกณฑการตรวจสอบ ดงน เลอด แยกตามชนดของการทดสอบ ดงน

การทดสอบ CBC, ESR, Hb typing, Hb, Hct, Reticulocyte, Inclusion body, G-6-PD, LAPscore, HbA1C, Cyclosporine, Tacrolimus, CD3/CD4/CD8/CD19, HBV, HCV, HIV1-viral load, Drug Resistance - ตองเกบใสภาชนะทมสารกนเลอดแขงชนด K2EDTA ปรมาณเลอดเหมาะสม ไมมเลอดแขงตว - รายการทดสอบทตองแชเยนระหวางการน าสง คอ Ammonia, ACTH การทดสอบ PT, PTT, TT, Mixed PT, Mixed PTT, Fibrinogen, FDP, Factor Assay, Protein C, Protein S,

Antithrombin III - เกบใสหลอดพลาสตกทมสารกนเลอดแขงชนด 3.2% sodium citrate ซงจะตองปรบอตราสวนเลอดตอ

น ายาใหเหมาะสมตามความเขมขนของเลอด (Hct) และไมมเลอดแขงตวตามขอก าหนดของหนวยโลหตวทยา

การทดสอบทตองใช clotted blood ทวๆ ไป - ตองมปรมาณเลอดเหมาะสมกบจ านวนและรายการทดสอบทสงตรวจ


20

ปสสาวะ แยกตามชนดของการเกบปสสาวะ ดงน - Random urine ตองตรวจดภาชนะทใสใหถกตอง (กระปอง UA) ปรมาณเพยงพอเหมาะสมกบการทดสอบ นนๆ ฝาปดสนท ไมหกเลอะ - ปสสาวะ 24 ชวโมง ตรวจดวาชนดของสารรกษาสภาพ (preservative) ทใชถกตองตามชนดของการทดสอบหรอไม จ านวนสงสงตรวจครบถวน ตองระบเวลาการเรมตนเกบจนสนสด อจจาระ มปรมาณเพยงพอประมาณ 3-5 กรม (เทาเมลดถวลสง) บรรจในตลบปดฝาใหสนทไมปายใส swab ล าลหรอ กระดาษช าระ Body fluids ใสขวดปดฝาใหสนท ถาสงตรวจหนวยจลทรรศนศาสตรคลนกตองไมมกอนเลอดทแขงตว โดยใช EDTA เปนสาร กนเลอดแขง ชนเนอ สงสงตรวจตองแชใน 10% ฟอรมาลนโดยปรมาตรของฟอรมาลนมากกวา ปรมาตรของชนเนอประมาณ 10 เทา Bone marrow เพอตรวจทาง cytochemistry ของหนวยโลหตวทยา ทางหอผปวยตองเตรยมมาเปนสไลด ส าหรบการสงสงสงตรวจ ของหนวยจลชววทยาคลนก ใหปฏบตตามค าแนะน าของหนวยจลชววทยาคลนก ขอก าหนดอนๆ เพมเตม 1. กรณหอผปวยสงเลอดมาใหมแทนเลอดเดมทแขงตวหรอมปรมาณนอยใหระบขางภาชนะเกบเลอดวา “ทดแทน เลอดทแขงตว” หรอ “ทดแทนเลอดทปรมาณนอย” 2. การทดสอบทตองตดตอลวงหนาหรอปรกษาพเศษ ตองโทรศพทปรกษาโดยตรงทหองปฏบตการนนๆ กอนการ

เกบสงสงตรวจมายงจดรบสงสงตรวจผปวยใน 3. สงสงตรวจ ทตองน าสงไปยงหองปฏบตการโดยตรง คอ

- สงสงตรวจของหนวยคลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต - สงสงตรวจของหนวยพยาธวทยากายวภาค ในเวลาราชการ (ดรายละเอยดเพมเตมในหนวยพยาธวทยากาย

วภาค) - สงสงตรวจทสงตรวจพเศษ เชน ไขหวดนกหรอการเพาะเชอ Leptospira spp. ใหน าสงไปทหนวย

ภมคมกนวทยาฯ - สงสงตรวจของหนวยจลชววทยาคลนก

3. วธการเกบและสงสงสงตรวจ

3.1 วธการเกบสงสงตรวจ 3.1.1 ตรวจสอบความถกตองของการสงตรวจ เชน ชอ-สกลผปวย HN รายการทดสอบชนดของภาชนะทใช 3.1.2 ตด barcode บนภาชนะตามแนวยาว ตงฉากกบพนไมมวนเปนเกลยว ในกรณทม 2 barcode ใน ภาชนะเดยวกน ใหตด barcode เปนแนวยาวดานเดยวกนของภาชนะ ควรเวนชองวางใหสามารถ มองเหนสงสงตรวจในภาชนะไดดวย 3.1.3 กรณเจาะเลอดไมควรรดแขนผปวยนานเกน 1 นาท เนองจากอาจท าใหคาการตรวจบางอยางเปลยนแปลง ไปได 3.1.4 ถาไมเจาะเลอดดวยระบบสญญากาศ ใหเปดจกใสเลอดแลวฉดเลอดในกระบอกดดเลอด (syringe) ใสหลอดเกบเลอดโดยปลดเขมออกกอนไมควรใชเขมแทงทจกแลวฉดเลอดลงไป เพราะอาจท าใหเมด เลอดแดงแตกได (ระวงอยาใหปลายกระบอกดดเลอดสมผสผนงดานในของหลอดเกบเลอด เพราะอาจ เกดการปนเปอนของสารกนเลอดแขงได)



3.1.5 กรณทเจาะเลอดสงตรวจหลายหลอด ใหเรยงตามล าดบการเกบเลอด ดงน 1. Blood Culture 2. Sodium citrate tube 3. Serum tube; clot activator 4. Heparin tube 5. EDTA tube 6. Sodium Fluoride or potassium oxalate glycolytic inhibitor 3.2 ขอปฏบตในการเกบเลอดใหตรงตามขอก าหนดของการทดสอบ

3.2.1 เลอดทไมแขงตวใหใสในหลอดทมสารกนเลอดแขงเขยาขวดหรอเอยงไปมา 8-10 ครง เพอใหเลอดผสม กบสารกนเลอดแขงเปนอยางด 3.2.2 เลอดทแขงตวใหวางหลอดในแนวตรงไมตองเอยงหลอด ยกเวน เลอดทใสในหลอดทมสารเรงการแขงตว ใหเอยงไปมา 8-10 ครง เพอใหเลอดผสมกบสารเรงการแขงตวของเลอดเปนอยางด การเกบสงสงตรวจ อนๆ กรณาศกษาจากคมอการใชภาชนะส าหรบเกบสงสงตรวจและค าแนะน าในการเกบสงสงตรวจ

3.3 วธการสง

3.3.1 สงทางกระสวย โดยผสงจะตองบรรจสงสงตรวจไมใหหกรวหรอแตกของภาชนะทใสสงสงตรวจ และ สงมาทเบอรโทรศพท 1561 สงสงสงตรวจทางกระสวยสงไดทกชนด ยกเวน urine, stool และ body fluid 3.3.2 เจาหนาทประจ าหอผปวยและหองฉกเฉนน าสงดวยตนเอง

3.3.3 สงสงตรวจทางจลชววทยา ใหสงโดยตรงทหองปฏบตการจลชววทยาคลนก

3.4 การรบสงสงตรวจ

เจาหนาทท าการตรวจสอบความถกตองครบถวนตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธ วทยา หากเปนไปตามเกณฑจะลงทะเบยนรบสงสงตรวจนนแลวแยกสงสงตรวจสงตามหนวยงานทเกยวของ แตหากสงสงตรวจไมถกตองตามเกณฑฯ จะตดตอประสานงานกบหนวยงานนนทนทเพอแกไขใหถกตองแลว จงลงทะเบยน แตถาไมสามารถแกไขได จะปฏเสธสงสงตรวจนนและจะไมสงสงสงตรวจคน

4. การปฏเสธสงสงตรวจ

4.1 ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา (SD-Man-Patho-18-01) หนา 8 4.2 เกณฑการปฏเสธสงสงตรวจของจดรบสงสงตรวจผปวยใน จะปฏเสธสงสงตรวจในกรณทเหนวาการตรวจทางหองปฏบตการในสงสงตรวจนน อาจท าใหผลการตรวจเชอถอ ไมไดและ/หรออาจท าใหการแปลผลการตรวจครงนนผดพลาดอนจะมผลเสยตอการรกษาได โดยเจาหนาท ประจ าจดรบสงสงตรวจผปวยในจะโทรศพทตดตอกบหนวยงานทสงตรวจโดยตรง พรอมทงบนทกในใบรายงาน อบตการณ แตถาผสงตรวจยนยนทจะท าการทดสอบ ทางหองปฏบตการจะท าการทดสอบให แตจะบนทก สภาพทไมเหมาะสมของสงสงตรวจนนๆ ลงในการรายงานผลดวย เกณฑการปฏเสธสงสงตรวจ มดงน 1. ไมม barcode ตด barcode ไมชดเจน ไมสามารถอาน barcode ได 2. ชอ-สกลผปวย HN ทปรากฏในคอมพวเตอร กบทตดขางภาชนะไมตรงกน 3. สงสงตรวจเกบในภาชนะทไมถกตอง หรอใชสารกนเลอดแขงไมถกตองตามขอก าหนดของหองปฏบตการ 4. สงสงตรวจนอยไมเพยงพอ 5. สงสงตรวจอยในสภาพทไมเหมาะสม เชน หกเลอะภาชนะ ฯลฯ 6. คณภาพของสงสงตรวจไมไดมาตรฐานตามขอก าหนดของการทดสอบ ใหดรายละเอยดเพมเตมไดจากขอ ก าหนดของแตละหองปฏบตการ


22

5. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ “การขอทดสอบเพม” หนา 4 6. การรายงานผล หองปฏบตการเปนผรายงานผล



การสงตรวจนอกเวลาราชการ

หองปฏบตการ จดรบสงสงตรวจ ทตง ชน 1 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ เปดท าการทกวนตามชวงเวลา ดงน วนราชการ เวลา 16:15-06:50 น. ของวนรงขน วนหยดราชการและวนหยดนกขตฤกษ เวลา 16:15-08:15 น. ของวนรงขน หมายเลขโทรศพท 074-451579 โทรศพทภายใน 1579

ภาควชาพยาธวทยาใหบรการตรวจวเคราะหนอกเวลาราชการ เฉพาะการทดสอบทจ าเปนพนฐานในการดแลผปวยของหองปฏบตการหลก 6 หองปฏบตการ ไดแก หองปฏบตการโลหตวทยา หองปฏบตการเคมคลนก หองปฏบตการจลทรรศนศาสตรคลนก หองปฏบตการภมคมกนและไวรสวทยา หองปฏบตการนตเวชศาสตรและพษวทยา และหอง ปฏบตการจลชววทยา นอกจากนยงตรวจ Anti-HIV rapid test ดวย ส าหรบการทดสอบอนๆ ทไมเปดบรการนอกเวลานน ใหหอผปวยจดเกบและสงตรวจในเวลาราชการ หากเปนกรณทจ าเปนตองเกบสงสงตรวจพรอมกบรายการทดสอบทสงตรวจนอกเวลาราชการ ควรแยกสงสงตรวจนนเกบไวตามขอก าหนดของหองปฏบตการทจะสงตรวจ (ในตเยนหรอวางไวทอณหภมหอง) หรอมาสงตรวจนอกเวลาราชการ โดยหองปฏบตการฯ จะรบไวและจะสงตอใหจดรบสงสงตรวจผปวยในตอนเชาของวนราชการ แตไมลงทะเบยนรบสงสงตรวจในระบบคอมพวเตอรเครอขาย ผสงสามารถตรวจสอบไปทหองปฏบตการนนๆ โดยตรงในวนราชการถดไป จะไดไมสงตรวจซ าซอน เมอตรวจไมพบการลงทะเบยนรบสงสงตรวจในขณะนน จดรบสงสงตรวจนอกเวลาราชการ อยทจดรบสงสงตรวจผปวยใน ชน 1 ภาควชาพยาธวทยา ซงจะมเจาหนาทรบผดชอบในการรบและน าสงสงตรวจไปสงตอยงหองปฏบตการตางๆ ตอไป การสงตรวจนอกเวลาราชการของหองปฏบตการจลชววทยาคลนกใหน าสงสงตรวจสงทหองปฏบตการจลชว วทยาคลนกโดยตรง 1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ ดรายละเอยดของการทดสอบ แยกตามหองปฏบตการ

2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ ตามขอก าหนดของหองปฏบตการทรบผดชอบแตละการทดสอบ

3. รายการทดสอบทเปดใหบรการนอกเวลาราชการ 3.1 การทดสอบทางโลหตวทยา รายการทดสอบทเปดใหบรการม ดงตอไปน 1. Complete blood count (CBC) 2. Hemoglobin (Hb) 3. Hematocrit (Hct) 4. WBC count 5. RBC count 6. MCV, MCH, MCHC, RDW 7. Platelet count 8. Reticulocyte count 9. Malarial parasite


24

10. Partial thromboplastin time (PTT) 11. Prothrombin time (PT) เนองจากในชวงเวลา 06:00-07:30 น. จะมสงสงตรวจสงมาเปนจ านวนมาก ท าใหไมสามารถท าการทดสอบ ทงหมดได ผปฏบตงานจะปฏบตตามขนตอนตอไปน 3.1.1 เลอกท าการทดสอบเฉพาะในรายทมสญลกษณหรอเขยนก ากบมาในใบสงตรวจวา “ดวน” โดยจดล าดบ การทดสอบกอนหลง จากแหลงสงตรวจทสงมา ดงตอไปน คอ หองฉกเฉน, ICU, RCU, PICU, และ หองผาตด 3.1.2 หากมสงสงตรวจสงมาจ านวนมาก จนผปฏบตงานพจารณาแลวเหนวาไมสามารถท าการทดสอบใหเสรจสน ภายในเวลา 08:30 น. จะโอนสงสงตรวจทเหลอ ทงทก ากบและไมก ากบวาขอผลดวน สงตอหองปฏบตการ ในเวลาราชการตอไป 3.1.3 การขอสไลดนอกเวลาราชการ หองปฏบตการจะใหสไลดเฉพาะรายทตอง review สไลดเทานน ส าหรบรายทรายงานผลดวยเครองอตโนมต จะไมท าสไลดใหโดยแจงหมายเหตไวในรายงานผลดวย 3.1.4 การตดตามสไลดทสงตรวจนอกเวลาราชการ และขอสไลดไวแลว สามารถตดตอคนสไลดไดยอนหลง 3 วนทจดรบสงสงตรวจ หากมปญหาตองตดตอในเวลาราชการเทานน กรณทคนสไลดไมพบ อาจมผรบสไลดไปกอนแลวใหตรวจสอบจากสมดบนทกรบสไลด หากคนไมพบตองขอสไลด 3.2 การทดสอบทางเคมคลนกจะเปดใหบรการตามชวงเวลา ดงน 3.2.1 ชวงเวลา 15:30-07:00 น. ของวนรงขน การทดสอบทเปดใหบรการม ดงน - การทดสอบ routine tests ทงหมดใน serum, CSF, body fluids, Urine - การทดสอบ CK-MBmass, Troponin T, NT-proBNP, D-Dimer และ Ferritin, SI, TIBC, HbA1c, GGT ยกเวน การทดสอบทท าใน 24-h urine 3.2.2 ชวงเวลา 06:00-07:00 น. เนองจากมสงสงตรวจสงมาเปนจ านวนมากท าใหไมสามารถท าการทดสอบ ทงหมดได ผปฏบตงานจะปฏบตตามขนตอน ตอไปน 3.2.2.1 เลอกท าการทดสอบเฉพาะในรายทมสญลกษณหรอเขยนก ากบมาในใบสงตรวจวา “ดวน”

โดยจดล าดบการทดสอบกอนหลงจากแหลงสงตรวจทสงมา ดงตอไปน คอ หองฉกเฉน, ICU, RCU, PICU และหองผาตด

3.2.2.2 หากมสงสงตรวจสงมาจ านวนมาก จนผปฏบตงานพจารณาแลวเหนวาไมสามารถท าการทดสอบใหเสรจสนภายในเวลา 08:30 น. จะท าการโอนสงสงตรวจทเหลอทงทก ากบและไมก ากบวาขอผลดวน สงตอในเวลาราชการ

3.3 การทดสอบทางจลทรรศนศาสตรคลนก จะเปดใหบรการตามชวงเวลา ดงน 3.3.1 ชวงเวลา 16:30-23:30 น. - Urinalysis (UA) - Cell count and differential count (ยกเวน crystal) ของ body fluids ทกชนด - Urine pregnancy test - Stool Examination เฉพาะจากคลนกฉกเฉน 3.3.2 ชวงเวลา 23:30-07:30 น. - Urinalysis (UA) - CSF cell count and differential count ทสงจากหอผปวยตางๆ



- Cell count and differential count (ยกเวน crystal) ของ body fluid เฉพาะทสงจากหอง ฉกเฉน 3.4 การทดสอบทางจลชววทยา 3.4.1 รบเพาะเลยงเชอโดยลง primary plate ใหส าหรบการสง culture aerobe ทกชนด 3.4.2 การทดสอบอนๆ จะรบเกบไวและสงตอเพอทดสอบในเวลาราชการ 3.4.3 การทดสอบทไมรบนอกเวลาราชการ คอ การเพาะเชอ TB ดวยเครอง automate 3.5 การทดสอบทางไวรสวทยา เปดใหบรการเฉพาะ Anti-HIV rapid test ซงจะรายงานผลภายใน 1 ชวโมง หลงจากไดรบสงสงตรวจ วธการตรวจจะแตกตางจากวธตรวจของหนวยภมคมกนและไวรสวทยา ซงวธนจะใหผลบวกปลอมและผลลบ ปลอมสงกวาวธปกต จงควรระมดระวงในการแปลผล ในกรณทผลการตรวจเปนบวก ควรสงตรวจ Anti-HIV second sample ทหนวยภมคมกนและไวรส วทยาในเวลาราชการ กอนแจงผลการตรวจแกผปวย

4. วธการเกบและสงสงสงตรวจ ปฏบตตามหลกเกณฑทวไป และหลกเกณฑของหองปฏบตการตางๆ

5. สถานทรบสงสงตรวจ จดรบสงสงตรวจผปวยใน ชน 1 อาคารพยาธวทยา เปดรบสงสงตรวจทกวน ตามชวงเวลา ดงน วนราชการ เวลา 16:15-06:50 น. ของวนรงขน วนหยดราชการและวนหยดนกขตฤกษ เวลา 16:15-08:15 น. ของวนรงขน

6. การปฏเสธสงสงตรวจ ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา (SD-Man-Patho-18-01) หนา 8 และเกณฑของหองปฏบตการตางๆ

7. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ “การขอทดสอบเพม” หนา 4 แตไมควรขามเวร เพราะอาจ มความผดพลาดระหวางการสงตอเวร

8. การรายงานผลคาวกฤต รายงานผลคาวกฤต ปฏบตตามขอก าหนดของภาควชา ดรายละเอยดตามหองปฏบตการ

9. เบอรโทรศพท ตดตอนอกเวลาราชการ หองปฏบตการโลหตวทยา โทรศพทภายใน 1579 หองปฏบตการเคมคลนก โทรศพทภายใน 1563 หองปฏบตการจลทรรศนศาสตรคลนก โทรศพทภายใน 1566 หองปฏบตการจลชววทยาคลนก โทรศพทภายใน 1582 หองปฏบตการภมคมกนและไวรสวทยา โทรศพทภายใน 1585 หองปฏบตการนตเวชศาสตรและพษวทยา โทรศพทภายใน 1570, 1571


26



การสงตรวจทางเคมคลนก

หองปฏบตการ หนวยเคมคลนก (Clinical Chemistry Unit) ทตง ชน 1 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ ทกวน 24 ชวโมง หมายเลขโทรศพท 074-451563 โทรศพทภายใน 1563

1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ 1.1 การสงตรวจ blood glucose ใหผปวยอดอาหารขามคนอยางนอย 8 ชวโมง (ดมน าเปลาได) 1.2 การทดสอบ oral glucose tolerance test (OGTT) ในผใหญ ยกเวนหญงมครรภ ใหเตรยมผปวย ดงน - ใหผปวยท ากจกรรมประจ าวนและกนอาหารตามปกต ซงมปรมาณคารโบไฮเดรตมากกวา 150 กรมตอวน เปนเวลาอยางนอย 3 วน กอนการทดสอบ - งดสบบหร ระหวางการทดสอบและบนทกโรคหรอภาวะทอาจมอทธพลตอผลการทดสอบ เชน ยา ภาวะ ตดเชอ เปนตน - เรมท าการทดสอบ OGTT ระหวางเวลา 07:00-09:00 น. โดยใหผปวยงดอาหารขามคน 10 - 16 ชวโมง ในระหวางนสามารถดมน าเปลาได - เชาวนทดสอบเจาะเลอดกอนดมน าตาลเพอเปน fasting blood glucose หลงจากนนใหผปวยดมน าตาล กลโคส 75 กรม ละลายน าประมาณ 250–300 มล. และดมใหหมดภายใน 5 นาท เจาะเลอดเพอตรวจ glucose หลงจากดมน าตาล 1 และ 2 ชวโมง (อาจเจาะเลอดเพมทก 30 นาท ในกรณทตองการ) - การทดสอบ OGTT ในเดก มวธการเชนเดยวกบผใหญ แตปรมาณน าตาลกลโคสทใชทดสอบ คอ 1.75 กรมตอน าหนกตว 1 กโลกรม รวมแลวไมเกน 75 กรม 1.3 การทดสอบ oral glucose tolerance test (OGTT) ในหญงมครรภ ใหเตรยมผปวย ดงน - ใหผปวยงดอาหารขามคนอยางนอย 8 ชวโมง (ดมน าเปลาได) - เจาะเลอดกอนดมน าตาลเพอเปน fasting blood glucose หลงจากนนใหผปวยดมน าตาลกลโคส 75 กรม หรอ 100 กรม ละลายน าประมาณ 250 - 300 มล. และดมใหหมดภายใน 5 นาท หากดมน าตาลกลโคส 75 กรม เจาะเลอดท 1 และ 2 ชวโมง หลงจากดมน าตาลกลโคส หรอเจาะเลอดท 1, 2 และ 3 ชวโมง หากดมน าตาลกลโคส 100 กรม 1.4 การทดสอบ 50g glucose challenge test (50 g GCT) ในหญงมครรภเทานนผปวยไมตองอดอาหาร กอน การทดสอบใหผปวยดมน าตาลกลโคส 50 กรมและเจาะเลอดหลงจากดมน าตาล 1 ชวโมง 1.5 การสงตรวจระดบไขมนในเลอด (lipid profile) ไดแก การทดสอบ cholesterol, triglyceride, HDL-c, LDL-c, VLDL และการทดสอบกลม Vitamin ไดแก Vitamin A, Vitamin B1, Vitamin B12, Vitamin E, folate ผปวยตองงดอาหารขามคนอยางนอย 12 ชวโมง (ดมน าเปลาได) 1.6 การเกบปสสาวะเพอตรวจ VMA และ 5-HIAA ใหผปวยงดรบประทานชอกโกแลต น าชา กาแฟ กลวยหอม หรออาหารทมวานลลาอยางนอย 3 วน กอนเกบและระหวางการเกบปสสาวะตลอด 24 ชวโมง 2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ 2.1 การสงตรวจทางเคมคลนกบางรายการตองเตรยมผปวยใหถกตองโดยเครงครดดงรายละเอยดในขอ 1 2.2 ปรมาณและชนดของเลอดทใชในการทดสอบ - Blood glucose L-Lactic acid, D-Lactic acid ใช NaF blood จ านวน 1-2 มล. - การทดสอบ 1-5 รายการ ใช lithium heparin blood หรอ clotted blood จ านวน 4 มล.


28

- การทดสอบ 5-15 รายการ ใช lithium heparin blood หรอ clotted blood จ านวน 6 มล. - การทดสอบ Vitamin A, E, 25-OH Vitamin D2/D3 และ Protein electrophoresis ใชเลอดชนด clotted blood เทานนอยางนอย 6 มล. - การทดสอบ Vitamin B1, HbA1C Ammonia ใช EDTA blood จ านวน 2-3 มล. 2.3 การทดสอบ ammonia และ lactate ใหแชสงสงตรวจในน าแขงระหวางน าสง และสงตรวจทนท โดยขอให โทรศพทแจงหองปฏบตการเคมคลนกลวงหนากอนสงตรวจประมาณ 20 นาท 3. วธการเกบและสงสงสงตรวจ 3.1 การเจาะเกบเลอด 3.1.1 เชดผวหนงบรเวณทจะเจาะเลอดดวย 2% chlorhexidine in 70% alcohol เนองจากการใชน ายา ฆาเชออนจะท าใหเกดการปนเปอนของสารเคมทมอยในน ายาฆาเชอนนได เชน การใชโปตสเซยม ไอโอไดนท าความสะอาดท าใหคาของซรมโปตสเซยมและคลอไรดผดจากความจรง 3.1.2 หลกเลยงการเกด venous stasis จากการรดแขนขณะเจาะเลอดนานเกน 1 นาท ซงท าใหสารเคม บางตวสงกวาความเปนจรง เชน protein, calcium, lactate 3.1.3 หลกเลยงการเจาะเลอดจากแขนทรบน าเกลอ เพราะน าเกลอมสวนประกอบของ glucose และ electrolyte ท าใหผลการตรวจมคาสงกวาความเปนจรง เนองจากการปนเปอนของน าเกลอ ซงผปวยก าลงไดรบ นอกจากนนยงไปเจอจางเลอดท าใหตรวจสารอนไดคาต ากวาความเปนจรง 3.1.4 หลกเลยงปจจยทท าใหเมดเลอดแดงแตก เพราะจะมผลใหคาของสารเคมบางชนด เชน potassium (K), LDH, SGOT, inorganic phosphate, magnesium (Mg), acid phosphatase, folate สงกวา ความเปนจรงได 3.2 การเกบปสสาวะ 3.2.1 การเกบปสสาวะครงเดยว (random urine) ใหผปวยถายปสสาวะเปน 3 ชวง ปสสาวะทถายชวงแรก และชวงหลงใหทงไป เกบเฉพาะปสสาวะทถายชวงกลาง (mid-stream urine) ประมาณ 10-50 มล. ใสภาชนะส าหรบใสปสสาวะปดฝาใหสนท 3.2.2 การเกบปสสาวะ 24 ชวโมง ใหผปวยถายปสสาวะครงแรกทงไปแลว จงเรมบนทกเวลาและใหเกบ ปสสาวะไปจนครบ 24 ชวโมง (ใหเกบปสสาวะครงสดทายท 24 ชวโมงพอด) โดยเกบปสสาวะใสใน ขวดส าหรบเกบปสสาวะ 24 ชวโมง ทใสสารรกษาสภาพไว (การทดสอบแตละชนดอาจใสสารรกษา สภาพแตกตางกน) ตดตอขอรบขวดเกบปสสาวะไดท ผปวยนอก จดจดเกบสงสงตรวจผปวยนอก ผปวยใน วนจนทร-เสาร, วนหยดนกขตฤกษ (ในเวลาราชการ): หองลางกลางชน basement ภาควชา พยาธวทยา 3.2.3 ส าหรบสถานพยาบาลภายนอก การสงตรวจทใชปสสาวะ 24 ชวโมง ใหใชสารรกษาสภาพตามทระบ ในตารางดานลาง



การทดสอบ สารรกษาสภาพ (preservative)

5 mL Toluene 10 mL 6N HCL Urea Nitrogen/Creatinine Uric acid หามใช Citrate Total protein หามใช Calcium / Phosphorus VMA/17-OHCS/17-KS หามใช Glucose 5-HIAA 10 mL 6N HCL หรอ 25 mL glacial acetic acid Electrolytes/Osmolality/Amylase ไมใช preservative

3.2.4 สงสงตรวจอนๆ ไดแก pleural fluid, peritoneal fluid, CSF, น าลางไต แพทยเปนผจดเกบใสภาชนะ ทไดระบไว 3.3 การสงสงสงตรวจ 3.3.1 การทดสอบทางเคมคลนกโดยทวไป ควรสงสงสงตรวจไปยงหองปฏบตการใหเรวทสด ไมตองแชในน าแขง (ยกเวนบางการทดสอบ) เพอหองปฏบตการจะท าการปนแยกซรม/พลาสมาออกจากเมดเลอดแดง ภายใน เวลา 2 ชวโมง เพราะถาปลอยใหลมเลอดแชอยในซรมนานเกนไป สารเคมทมมากในเมดเลอดแดงจะ ออกมาสซรม ท าใหระดบสารเคมดงกลาวสงเกนความเปนจรง 4. สถานทรบสงสงตรวจ จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอกและจดรบสงสงตรวจผปวยใน 5. การปฏเสธสงสงตรวจ ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา (SD-Man-Patho-18-01) หนา 8 6. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ“การขอทดสอบเพม” หนา 4 โดยขอเพมการทดสอบไดกอน เวลา 15:30 น. 7. การรายงานผลคาวกฤต ดรายละเอยดวธการรายงานผลคาวกฤตในหนา 10-12 ของคมอฉบบน

การทดสอบ ระดบคาวกฤตทรายงาน

นอยกวา มากกวา 1. Glucose 60 mg/dL 500 mg/dL 2. Calcium 5.0 mg/dL 15.0 mg/dL 3. Sodium (Na+)

• Adults 115 mmol/L 160 mmol/L


30

การทดสอบ ระดบคาวกฤตทรายงาน

นอยกวา มากกวา • Pediatrics 120 mmol/L 160 mmol/L

4. Potassium (K+) • Adults 2.5 mmol/L 6.0 mmol/L • Pediatrics 2.5 mmol/L 6.0 mmol/L

5. Chloride (Cl-)

• Adults 70 mmol/L 130 mmol/L • Pediatrics 80 mmol/L 130 mmol/L

6. Total carbon dioxide (TCO2) • Adults 10 mmol/L 45 mmol/L • Pediatrics 10 mmol/L 35 mmol/L

คาวกฤต หมายถง ผลการวเคราะหทางหองปฏบตการทางการแพทยทสงผลกระทบตอผปวย ทจ าเปนจะตองแจง

โดยดวน 1. รายการทดสอบของหนวยเคมคลนก

การทดสอบ วธวเคราะห สงสงตรวจ ก าหนด

วนท า ประกนเวลา

การรายงานผล Routine tests 1. Glucose E (automate) NaF blood, CSF, Body

fluids, Random/24-h urine ทกวน 2 ชม.

2. Blood urea nitrogen (BUN)

E (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Random/24-h urine

ทกวน 2 ชม.

3. Creatinine รายงานคา ***eGFR เมอสงตรวจ blood creatinine (ยกเวน ในเดกอาย < 18 ป)

E (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Random/24-h urine


4. Electrolyte 4.1 Na+, K+, Cl-

ISE (automate)

Lithium heparin/Clotted blood, Body fluids, Random/24-h urine


4.2 TCO2 C (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Body fluids


5. Calcium C (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Random/24-h urine


6. Phosphorus C (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Random/24-h urine




การทดสอบ วธวเคราะห สงสงตรวจ ก าหนด วนท า

ประกนเวลา การรายงานผล

7. Uric acid E (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Random/24-h urine


8. Cholesterol E (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Body fluids


9. Triglyceride E (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Body fluids


10. HDL-cholesterol D (automate) Lithium heparin/Clotted blood


11. LDL-cholesterol D (automate) Lithium heparin/Clotted blood


12. VLDL จากการค านวณ Lithium heparin/Clotted blood


13. Bilirubin C (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Hct tube 4-5 tubes ส าหรบ newborn สงทนท, Body fluids


14. AST (SGOT) K (automate) Lithium heparin/Clotted blood


15. ALT (SGPT) K (automate) Lithium heparin/Clotted blood


16. Protein 16.1 Serum/

Body fluids C (automate) Lithium heparin/Clotted

blood, Body fluids ทกวน 2 ชม.

16.2 Urine T (automate) Random/24-h urine ทกวน 2 ชม.

16.3 CSF (total protein)

T (automate) CSF ทกวน 2 ชม.

17. Globulin จากการค านวณ Lithium heparin/Clotted blood


18. Alkaline phosphates (ALP), total

K (automate) Lithium heparin/Clotted blood


18.1 ALP (heat stable)



18.2 ALP (heat labile)

จากการค านวณ Lithium heparin/Clotted blood


19. Amylase K (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Random/24-h urine, Body fluids



32



20. LDH (total) K (automate) Lithium heparin/Clotted blood, CSF, Body fluids


21. CK (total) K (automate) Lithium heparin/Clotted blood


22. Albumin C (automate) Lithium heparin/Clotted blood, Body fluids


23. Serum ketone Reagent strip Lithium heparin/Clotted blood


24. pH Reagent strip Lithium heparin/Clotted blood Body fluids


25. Hematocrit (new born)

Centrifugation Heparin blood (Hct tube) ทกวน 2 ชม.

26. Non protein nitrogen

26.1 BUN E (automate) 24-h urine ทกวน 2 ชม.

26.2 Creatinine E (automate) 24-h urine ทกวน 2 ชม.

26.3 Uric acid E (automate) 24-h urine ทกวน 2 ชม.

27. Osmolality Freezing Point Depression

Lithium heparin/Clotted blood, Random urine


Special tests 28. HbA1c TINIA

(automate) EDTA blood ทกวน 2 ชม.

29. Serum Iron (SI) และ total iron binding capacity (TIBC)

C (automate) Lithium heparin/Clotted blood


30. Transferrin ITA (automate)

Lithium heparin/Clotted blood

พฤหสบด 1 สปดาห

31. Gamma glutamyl transferase (GGT)



32. 17-Ketosteroid (17-KS)

C (manual) 24-h urine พธ 1 สปดาห

33. 17-OH-Corticosteroids (17-OHCS)

C (manual) 24-h urine พธ 1 สปดาห

34. Vanilyl mandelic acid (VMA)

Microcolumn Random/24-h urine ศกร 1 สปดาห





35. 5-Hydroxyindo-acetic acid (5-HIAA)

Microcolumn 24-h urine พฤหสบด 1 สปดาห

36. CK-MB mass ECLIA Lithium heparin/Clotted blood


37. *Ammonia Dry chemistry EDTA blood แชน าแขง ทกวนราชการ

2 ชม.

38. *Lactic acid

E (manual) NaF blood, CSF แชน าแขง

2 ชม. 38.1 L-Lactic acid ทกวน 38.2 D-Lactic acid ทกวน

ราชการ 39. Lipase E (automate) Lithium heparin/Clotted

blood, Random urine, Body fluids

ทกวน ในเวลาราชการ

2 ชม.

40. Ferritin ECLIA Lithium heparin/Clotted blood


41. Ceruloplasmin ITA (automate)


จนทร 1 สปดาห

42. Aldolase C (manual) Lithium heparin/Clotted blood

องคาร 1 สปดาห

43. Citrate E (manual) Random/24-h urine จนทร 1 สปดาห

44. Microalbumin ITA (automate)

Random/24-h urine ทกวนราชการ

1 สปดาห

45. Troponin T ECLIA Lithium heparin/Clotted blood


46. 2-microglobulin ITA (automate)



47. D-Dimer ELFA (mini VIDAS)

Sodium citrate blood ทกวน 1 ชม.

48. Protein electrophoresis

แยกดวยกระแส ไฟฟา

Clotted blood องคาร 2 สปดาห

49. NT-proBNP ECLIA Lithium heparin/Clotted blood


50. Vitamin A (Retinol) HPLC Clotted blood, protected from light หามใช serum จาก gel tube

**สงตอภายนอก

2 สปดาห

51. Vitamin B1 (Thiamine) HPLC EDTA blood **สงตอภายนอก

2 สปดาห


34



52. Vitamin D2/D3 (25-OH Vitamin D2/D3)

LC-MS/MS

Clotted blood, protected from light หามใช serum จาก gel tube


1 สปดาห

53. Vitamin E (Tocopherol)

HPLC Clotted blood, protected from light หามใช serum จาก gel tube


2 สปดาห

54. Vitamin B12 (Cobalamin)

ECLIA Lithium heparin/Clotted blood, protected from light

จนทร พธ ศกร

3 วน

55. Folate ECLIA Lithium heparin/Clotted blood, protected from light


3 วน

56. hs-CRP ITA Lithium heparin/Clotted blood


57. Procalcitonin (PCT) ELFA Lithium heparin/ Clotted blood


58. AFP ECLIA Lithium heparin/ Clotted blood

ทกวนราชการ

3 ชม.

59. CEA ECLIA Lithium heparin/ Clotted blood


3 ชม.

60. CA125 ECLIA Lithium heparin/ Clotted blood


3 ชม.

61. CA19-9 ECLIA Lithium heparin/ Clotted blood


3 ชม.

62. CA153 ECLIA Lithium heparin/ Clotted blood

วนศกร 1 สปดาห

63. TPSA ECLIA Lithium heparin/ Clotted blood


3 ชม.

64. FPSA ECLIA Lithium heparin/ Clotted blood


3 ชม.

65. HE4 ECLIA Lithium heparin/ Clotted blood

วนศกร 1 สปดาห



หมายเหต 1. ค ายอของวธทใชตรวจ

C (automate) : Colorimetric method ใชเครองตรวจวเคราะหอตโนมต C (manual) : Colorimetric method ใชวธ manual D (automate) : Direct method ใชเครองตรวจวเคราะหอตโนมต E (automate) : Enzymatic method ใชเครองตรวจวเคราะหอตโนมต E (manual) : Enzymatic method ใชวธ manual ECLIA : Electrochemiluminescence immunoassay method ELFA : Enzyme Linked Fluorescent Assay K (automate) : Kinetic method ใชเครองตรวจวเคราะหอตโนมต ISE (automate) : Ion Selective Electrode method ใชเครองตรวจวเคราะหอตโนมต ITA (automate) : Immunoturbidimetric assay ใชเครองตรวจวเคราะหอตโนมต TINIA (automate) : Turbidimetric inhibition immunoassay ใชเครองตรวจวเคราะหอตโนมต T (automate) : Turbidimetric method ใชเครองตรวจวเคราะหอตโนมต HPLC : High performance liquid chromatography LC-MS/MS : Liquid chromatography-tandem mass spectrometry

2. การทดสอบทเปน routine test และขอผลดวน จะรายงานผลภายในเวลา 1 ชวโมง 3. คาอางองแสดงในตารางแนบทายท 1-5 4. * หมายถง การทดสอบทตองตดตอหองปฏบตการลวงหนากอนการสงประมาณ 20 นาท 5. **สงตอ บรษทเนชนแนล เฮลทแคร ซสเทมส จ ากด สาขาโรงพยาบาลกรงเทพหาดใหญ 6. ***คา eGFR (Estimated glomerular filtration rate) ค านวณจากคา serum/plasma creatinine (Cr), เพศ และอาย 6.1 eGFR-EP (ml/min/1.73 m2) ค านวณจากสมการ CKD-EPI (Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration) ทสมาคมโรคไตแหงประเทศไทยแนะน า

6.2 eGFR-MD (ml/min/1.73 m2) ค านวณจากสมการ MDRD (Modification of diet in renal disease)

เพศ สมการ หญง eGFR(MD) = 186.3 X (Cr)-1.154 X (Age)-0.203 X 0.742 ชาย eGFR(MD) = 186.3 X (Cr)-1.154 X (Age)-0.203

เพศ Serum/Plasma creatinine (Cr), mg/dL

สมการ

หญง 0.7 eGFR-EP = 144(Cr/0.7)-0.329 (0.993)Age > 0.7 eGFR-EP = 144(Cr/0.7)-1.209 (0.993)Age

ชาย 0.9 eGFR-EP = 141(Cr/0.9)-0.411 (0.993)Age > 0.9 eGFR-EP = 141(Cr/0.9)-1.209 (0.993)Age


36

6.3 ถาตองการหาคา eGFR-EP(ml/min/1.73 m2) ในเดกอาย < 18 ป สามารถค านวณไดจากสตร eGFR-EP =(0.41 X ความสง, ซม.)/Cr (mg/dL)

ตารางท 1 คาอางองใน Serum/Plasma, CSF

การทดสอบ คาอางอง หนวย การทดสอบ คาอางอง หนวย Glucose 74 - 99 mg/dL LDH (total) 240 - 480 U/L BUN 6 - 20 mg/dL CPK M 0 - 190 U/L Creatinine (Adult)

M 0.67 - 1.17 mg/dL F 0 - 170 U/L F 0.51 - 0.95 mg/dL Amylase 28 - 100 U/L Na+ 136 - 145 mmol/L Lipase 13 - 60 U/L K+ plasma Serum Serum

3.4 - 4.5 mmol/L CK-MBmass M < 4.87 ng/mL serum Plasma

3.5 - 5.1

mmol/L F < 3.61 ng/mL Cl- 98 - 107 mmol/L Troponin T < 14 ng/L TCO2 22 - 29 mmol/L NT-proBNP < 125 pg/mL Calcium 8. 6 - 10.2 mg/dL D-Dimer < 0.5 gFEU/mL Phosphorus (Adult) 2.7 - 4.5 mg/dL GGT M 8 - 61 U/L (Child) 4.0 - 7.0 mg/dL F 5 - 36 U/L Uric acid M 3.4 - 7.0 mg/dL Ammonia 12 - 66 g/dL F .

2.4 - 5.7 mg/dL Aldolase M 4.0 - 12.0 U/L Cholesterol < 200 mg/dL F 1.5 - 7.9 U/L Triglyceride < 150 mg/dL Serum Iron M 10.6-28.3 mol/L HDL-c 40 - 59 mg/dL F 6.6–26.0 mol/L LDL-c < 100 mg/dL TIBC 40.8-76.6 mol/L Direct bilirubin 0.0 - 0.3 mg/dL Transferrin 25.2 - 45.4 mol/L Total bilirubin 0.0 - 1.2 mg/dL Ferritin M 30 - 400 ng/mL AST M up to 40 U/L F 13 - 150 ng/mL F up to 32 U/L Ceruloplasmin M 15 - 30 mg/dL ALT M up to 41 U/L F 16 - 45 mg/dL F up to 33 U/L 2-microglobulin 0.8 - 2.2 mg/L ALP (Adult) M 40 - 130 U/L Osmolality 275 - 295 mOsm/Kg/H2O

H2O F 35 - 105 U/L L-Lactic acid 4.5 - 18.0 mg/dL ALP (Child) D-Lactic acid < 2.79 mg/dL 6 days - 6 months

< 499 U/L HbA1c 4.8 - 5.9 % 7 months - 1 yr < 462 U/L C.S.F. glucose (adult) 40 - 70 mg/dL 13 -17 yr M < 390 U/L (child) 60 - 80 mg/dL 13 -17 yr F < 187 U/L C.S.F. protein 15 - 45 mg/dL Total protein 6.4 - 8.3 g/dL hs-CRP < 5 mg/L

Albumin 3.5 - 5.2 g/dL Proclacitonin (PCT) < 0.05 ng/mL Vitamin A 229 - 831 g/L Vitamin D2/D3 20 - 70 g/L Vitamin B1 28-85 g/L Vitamin E 3.45 - 18.09 mg/L



ตารางท 1 คาอางองใน Serum/Plasma, CSF (ตอ)

หมายเหต M = Male, F = Female

ตารางท 2 ระดบของ serum lipids ทมนยส าคญทางคลนก เสนอแนะโดย NCEP* Total Cholesterol (mg/dL)

< 200 Desirable 200 - 239 Borderline high 240 High

LDL cholesterol (mg/dL) < 100 Optimal

100 - 129 Near optimal/above optimal 130 - 159 Borderline high 160 - 189 High 190 Very high

HDL cholesterol (mg/dL) < 40 Low 60 High

Triglyceride (mg/dL) <150 Normal

150 - 199 Borderline high 200 - 499 High

การทดสอบ คาอางอง หนวย การทดสอบ คาอางอง หนวย Vitamin B12 197 - 711 pg/mL Folate 4.6 – 34.8 ng/mL AFP ≤ 7 ng/mL CEA Smoker ≤ 6.5

Non-Smoker ≤ 6.5 ng/mL

Total PSA ≤ 4 ng/mL CA125 ≤ 35 U/mL CA19-9 ≤ 34 U/mL CA153 ≤ 28.5 U/mL HE4 ROMA value

Premenopausal ≥ 11.4 % High risk of finding EOC < 11.4 % Low risk of finding EOC Premenopausal ≥ 29.9 % High risk of finding EOC < 29.9 % Low risk of finding EOC *EOC = epithelial ovarian cancer


38

ตารางท 2 ระดบของ serum lipids ทมนยส าคญทางคลนก เสนอแนะโดย NCEP* Triglyceride (mg/dL)

500 Very high

* National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III) Final Report. Circulation. 2002; 106: 3143-3421.

ตารางท 3 คาอางองใน Urine การทดสอบ คาอางอง หนวย การทดสอบ คาอางอง หนวย Glucose Sodium - random urine 1 -15 mg/dL -

random urine 54 - 190 mmol/L

- 24-h urine < 0.5 g/day - 24-h urine

40 - 220 mmol/day Urea Nitrogen Potassium - random urine 420 - 1402 mg/dL -


- 24-h urine 12.0 - 20.0 g/day - 24-h urine

25 - 125 mmol/day Creatinine, 24-h Chloride - M 0.98 - 2.20 g/day -


- F 0.72 - 1.51 g/day - 24-h urine

110 - 250 mmol/day Creatinine, random Osmolality - M 40 - 278 mg/dL - random urine

urine urine 50 - 1200 mOsm/Kg H2O

- F 29 - 226 mg/dL - 24-h urine 300 - 900 mOsm/Kg H2O Calcium, 24-h 100 - 300 mg/day VMA Phosphorus 1 - 5 yr 10.4 - 23.6 g/mg Creat - random urine 40 - 136 mg/dL 6 - 10 yr 7.1 - 13.6 g/mg Creat - 24-h urine 0.4 - 1.3 g/day 11 - 15

yr 6.4 - 15.4 g/mg Creat

Amylase, random 16 - 30 yr

4.6 - 10.7 g/mg Creat - M 16 - 491 U/L 31 - 60

yr 3.8 - 11.7 g/mg Creat

- F 21 - 447 U/L 17 - OHCS 1.0 - 10 mg/day Uric acid 17 - KS M 10 - 25 mg/day - random urine 37 - 92 mg/dL F 5 - 15 mg/day - 24-h urine 200 - 1000 mg/day Child < 4 mg/day Protein 5 - HIAA 2 - 8 mg/day - random urine < 12 mg/dL Citrate* - 24-h urine < 0.15 g/day 20 yr 150 - 810 mg/day Microalbumin 40 yr 292 - 952 mg/day - 2nd morning urine *Citrate จะเพมขน 7.11 mg/day/yr after age 20) Adult < 20 mg/g

Creat Creat

**Creatinine clearance 105 -150 ml/min



ตารางท 3 คาอางองใน Urine การทดสอบ คาอางอง หนวย การทดสอบ คาอางอง หนวย Child (3-5 yr) < 37 mg/g

Creat

**Creatinine clearance = (urine vol./min x urine creatinine) / (blood creatinine)

- 24-h urine < 30 mg/day

หมายเหต M = Male, F = Female

ตารางท 4 เกณฑการวนจฉยโรคเบาหวาน

การทดสอบเบาหวาน การวนจฉย เบาหวาน

โอกาสเสยง (ภาวะกอนเบาหวาน/ ภาวะน าตาลบกพรอง)

HbA1c ใชวธทรบรองโดย NGSP และปรบมาตรฐานตาม DCCT assay หรอ

6.5 % 5.7 - 6.4 %

Fasting Plasma Glucose การงดอาหาร หมายถงงดอาหารทกชนดอยางนอย 8 ชวโมง (สามารถดมน าไดตามปกต) หรอ

126 mg/dL มากกวา 1 ครง

100 - 125 mg/dL

2 Hour Plasma Glucose(OGTT) ควรท าการทดสอบตามค าแนะน าของ WHO โดยใหดมน าตาล 75 กรมละลายในน า

200 mg/dL 140 - 199 mg/dL

ตารางท 5 เกณฑการวนจฉยโรคเบาหวานในหญงตงครรภ

วธการ ปรมาณ

กลโคสทใช ระดบ plasma glucose (mg/dL) ทเวลา (ชวโมง) หลงดม วนจฉย GDM

เมอพบคา ผดปกต กอนดม 1 ชวโมง 2 ชวโมง 3 ชวโมง

NDDG 100 กรม 105 190 165 145 2 คา

Carpenter & Couston

100 กรม 95 180 155 140 2 คา

IDF (IADPSG) 75 กรม 92 180 153 - คาใดคาหนง

NDDG = National Diabetes Data Group, WHO = World Health organization, IDF = International Diabetes Federation, IADPSG = International Association of Diabetes Pregnancy Study Group


40



การสงตรวจทางโลหตวทยา

หองปฏบตการ หนวยโลหตวทยา (Hematology Unit) ทตง ชน 1 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ ทกวน 24 ชวโมง หมายเลขโทรศพท 074-451562 โทรศพทภายใน 1562

1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ ไมม 2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ 2.1 เลอดทใชทดสอบทางโลหตวทยา ควรเปนเลอดทเจาะจาก หลอดเลอดด าเทานน หากมความจ าเปนตองดด จาก catheter หรอ NSS lock ใหปฏบตตามขอ 3.2.3 และ 3.2.4 2.2 การสงตรวจทเกยวกบการแขงตวของเลอด ถาผปวยก าลงไดรบยา หรอสารเคมใดๆ ทอาจมผลกระทบตอ การทดสอบ เชน ผปวยไดรบสารเฮปารน ควรระบมาในใบสงตรวจดวยทกครง 2.3 การทดสอบบางชนด เชน Hb typing ควรระบประวตการไดรบเลอดมาดวยทกครง เพอใชประกอบใน การแปลผลการทดสอบ 3. วธการเกบและสงสงสงตรวจ 3.1 วธเจาะเกบเลอดสงตรวจ CBC 3.1.1 ใชหลอดทมสารกนเลอดแขง ชนด K2EDTA (ฝาสมวง) ขนาดบรรจเลอด 2 มล. หรอ 3 มล. 3.1.2 เจาะเลอด 2 มล.ปลดเขมออกกอนบรรจเลอดใสหลอดโดยฉดเลอดเบาๆ ปดจกใหแนน ผสมเลอด ดวยการกลบไปมาเบาๆ อยางนอย 10 ครง 3.1.3 สงตรวจทนทหรอภายใน 2 ชวโมง 3.1.4 การตดตามรายงานผลการทดสอบ 3.1.4.1 ผล CBC จะรายงานภายใน 2 ชวโมง หลงจากหองปฏบตการไดรบสงสงตรวจ ซงแสดงเวลา

ในเครองคอมพวเตอร ถาระยะเวลานานเกน 2 ชวโมง สามารถโทรศพทตามผลโดยแจงหมายเลขการทดสอบ (Lab No.) และชอผปวยเพอสะดวกในการคนหา ระยะเวลาทก าหนดไวน คอ เวลาโดยเฉลย แตมขอยกเวน คอ เมอระบบงานมปญหาขดของหรอมปรมาณงานมากกวาปกตผลทดสอบอาจลาชากวา 2 ชวโมง

3.1.4.2 เลอดทตองการทราบคาปรมาณเกลดเลอด ถามเลอดแขงตวบางสวน จะรายงานผลวา “blood partially clot” โดยไมแจงทางโทรศพท หากแพทยตองการทราบคาปรมาณเกลดเลอด กรณาเจาะเลอดสงตรวจใหม

3.2 วธเจาะเกบเลอดสงตรวจการแขงตวของเลอด 3.2.1 ใชหลอดบรรจเลอดพลาสตกทมสารกนเลอดแขงชนด 3.2% sodium citrate ฝาสฟา 3.2.2 เจาะเลอดจาก peripheral vein ดานทไมมการใหสารน า 3 มล. ปลดเขมออกกอนบรรจเลอดใส หลอดใหถงระดบขดบอกปรมาตร จากนนปดจกใหแนน ผสมเลอดดวยการกลบหลอดไปมาอยางนอย 10 ครง


42

3.2.3 หากจ าเปนตองดดเลอดจาก catheter ให flush line ดวย NSS 5 มล. หลงจากนนดดเลอดออกทง อยางนอย 6 เทาของ dead space (5 มล.) และเปลยน syringe ใหมเพอดดเลอดสงตรวจทางหอง ปฏบตการ 3.2.4 การดดเลอดจาก NSS lock ใหดดเลอดออกทงกอนอยางนอย 2 เทาของ dead space (3 มล.) กอนดดเลอดใสหลอดบรรจเลอด 3.2.5 ผปวยทมระดบ hematocrit นอยกวา 35% หรอมากกวา 55% ควรปรบสดสวนของเลอดตามตาราง ปรบปรมาตรเลอดใหเหมาะสมกบสารกนเลอดแขง ดรายละเอยดจากตารางท 1 (การปรบปรมาตร เลอดใหเหมาะสมกบสารกนเลอดแขง) 3.2.6 สงตรวจทนทหรอภายใน 1 ชวโมง 4. สถานทรบสงสงตรวจ จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอกและจดรบสงสงตรวจผปวยใน 5. การปฏเสธสงสงตรวจ 5.1 ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา (SD-Man-Patho-18-01) หนา 8 5.2 ตามเกณฑของหนวยโลหตวทยา ดงตอไปน 5.2.1 เลอดทใสสารกนเลอดแขงชนด K2EDTA ขนาด 2 มล. ใชในการทดสอบ CBC, platelet count, blood indices, reticulocyte และการทดสอบอนๆ สวนเลอดทใสสารกนเลอดแขงชนด K2EDTA ขนาด 3 มล .ใชในการทดสอบ ESR และ Hb typing หากพบวามการแขงตวของเลอดจนไมสามารถ ท าการทดสอบไดจะแจงกลบไปยงหนวยรบสงสงตรวจ เพอประสานงานในการเจาะเกบเลอดใหม 5.2.2 เลอดทใสสารกนเลอดแขงชนด 3.2% sodium citrate (ฝาสฟา) ในการทดสอบการแขงตวของเลอด จะตองมการปรบใหอตราสวนเลอดตอน ายาเหมาะสมตามความเขมขนของเลอด ดงแสดงในตาราง 1 (การปรบปรมาตรเลอดใหเหมาะสมกบสารกนเลอดแขง) หากพบวาอตราสวนของเลอดตอสารกน เลอดแขงไมถกตองหรอมการแขงตวบางสวน หรอแขงตวทงหมด จะแจงกลบไปยงหนวยรบสงสงตรวจ เพอประสานงานในการเจาะเกบเลอดใหม

6. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ“การขอทดสอบเพม” หนา 4 ควรตดตอภายใน 24 ชวโมง

7. การรายงานผลคาวกฤต ดรายละเอยดวธการรายงานผลคาวกฤตจากหนา 10-12 ของคมอฉบบน การทดสอบ ระดบคาวกฤตทรายงาน หมายเหต

1. Hematocrit < 15% > 60%

รายงานเฉพาะผลแลบครงแรก ไมรายงานซ าใน 3 เดอน ยกเวน ผลแลบกอนหนานนกลบมา เปนปกต

2. Platelet <20 x 103L >1,000 x 103

L

3. Slide CBC • Intracellular organism • Blast • Malaria

รายงานเฉพาะผลครงแรกในรายทแพทยไมไดวนจฉย

4. PTT > 100 sec

รายงานเฉพาะผลแลบครงแรก ไมรายงานซ าใน 3 เดอน ยกเวน ผลแลบกอนหนานนกลบมา เปนปกต

5. INR > 5



8. รายการทดสอบของหนวยโลหตวทยา

การทดสอบ วธวเคราะห สงสงตรวจ ก าหนดวนท า ประกนเวลา

การรายงานผล 1. Complete blood count

(CBC) Automate cell counter K2EDTA blood 2 mL ทกวน 30 นาท 1.1 CBC w/o Diff 1.2 CBC + Diff Automate cell counter

และ manual differential K2EDTA blood 2 mL ทกวน

30 นาท - 2 ชม.

1.3 CBC + Diff + slide Automate cell counter และ manual differential

K2EDTA blood 2 mL ทกวน 2 ชม.

1.4 CBC + Diff + RBC morphology

Automate cell counter และ manual differential


2. Hemoglobin (Hb) Automate cell counter K2EDTA blood 2 mL ทกวน 30 นาท

3. Hematocrit (Hct) Automate cell counter K2EDTA blood 2 mL ทกวน 30 นาท

4. WBC count Automate cell counter K2EDTA blood 2 mL ทกวน 30 นาท

5. RBC count Automate cell counter K2EDTA blood 2 mL ทกวน 30 นาท

6. MCV, MCH, MCHC, RDW Automate cell counter K2EDTA blood 2 mL ทกวน 30 นาท

7. Platelet count Automate cell counter K2EDTA blood 2 mL ทกวน 30 นาท - 2 ชม.

8. Reticulocyte count Automate cell counter c Fluorescence dye stain


9. Inclusion body Light microscope examination


10. Malarial parasite examination

Light microscope examination


11. G-6-PD screening Fluorescent spot test K2EDTA blood 2 mL องคาร ศกร 1 สปดาห

12. Erythrocyte sedimentation rate (ESR)

Automate Vesmatic Cube 80

K2EDTA blood 3 mL ทกวน

(8:30-15:30 น.)

2 ชม.

13. Ham’s test - ปรกษาพเศษ นดหมายลวงหนา

2 สปดาห

14. Acid elution test Amido Black B K2EDTA blood 2mL ทกวน กอน 14:00 น.

2 วน

15. Osmotic fragility test (OF 13 tubes)

Osmotic resistance in hypotonic saline solution

ปรกษาพเศษ นดหมายลวงหนา

2 สปดาห

16. Nitroblue tetrazolium test (NBT)

- ปรกษาพเศษ นดหมายลวงหนา

2 สปดาห


44


การรายงานผล 17. Hemoglobin typing

Capillary electrophoresis K2EDTA blood 3mL

สงไดทกวนท าการ

ทดสอบ1-2 ครง/สปดาห

2 สปดาห

18. Tourniquet test - สงผปวยไปท า การ ทดสอบท หนวยรบสงสงตรวจ

จนทร-ศกร 2 ชม. 19. Bleeding time Ivy method

20. Partial thromboplastin time (PTT)

Automate coagulogram using transmitted light detection method

เกบเลอดใสหลอดทดสอบ coagulogram (3.2% sodium citrate) สดสวนเลอดตอสารกนเลอดแขงดรายละเอยดในตารางท 1


21. Prothrombin time (PT) Automate coagulogram using transmitted light detection method


22. Thrombin time (TT) Automate coagulogram using transmitted light detection method


23. Mixed study Automate coagulogram using transmitted light detection method

จนทร-ศกร (กอน

14:00 น) 2 ชม.

24. Fibrinogen level Derived fibrinogen ทกวน 2 ชม.

25. Euglobulin lysis time (ELT) -

นดหมายลวงหนา

1 สปดาห

26. Urea solubility for factor XIII

- นดหมายลวงหนา

1 สปดาห

27. Factor VIII assay Automate coagulogram

องคาร พฤหสบด

1 สปดาห

28. Factor IX assay Automate coagulogram


1 สปดาห

29. Factor VIII inhibitor


1 สปดาห

30. Protein C Chromogenic assay พฤหสบด 1 สปดาห

31. Protein S Chromogenic assay พฤหสบด 1 สปดาห

32. Antithrombin III Chromogenic assay พฤหสบด 1 สปดาห

33. Lupus Anticoagulant (Complete investigation)

aPTT method and dRVVT method


1 สปดาห

34. Peroxidase stain - สเมยรไขกระดกอยางนอย 4 แผนหรอ EDTA blood 2mL

พธ ศกร 1 สปดาห

35. PAS stain - พธ ศกร 1 สปดาห

36. Non-specific esterase stain - พธ ศกร 1 สปดาห




การรายงานผล 37. Leukocyte alkaline

phosphatase stain (LAP) - EDTA blood 2mL พธ ศกร 1 สปดาห

38. PND (CBC + Thalassemia screening*)

-One tube osmotic resistance -DCIP precipition test -Capillary electrophoresis

EDTA blood 3mL เฉพาะคลนกฝากครรภ

สงไดทกวนท าการ

ทดสอบ 1-2 ครง/สปดาห

2 สปดาห

* Thalassemia screening = OF (0.36%NaCl) และ DCIP precipitation test

ค ายอของวธทใชตรวจ

CBC w/o Diff: CBC without Differential WBC ตารางท 1 การปรบปรมาตรเลอดใหเหมาะสมกบสารกนเลอดแขงส าหรบการตรวจทางดานcoagulation

คา Hct (%) ปรมาณเลอดทเตมในหลอด (มล.) 25 2.0 30 2.1 35

2.7 40 45 50 55 60 3.8 65 4.3


46

ตารางท 2 ชวงคาอางองทางโลหตวทยา

PTT* 22.7 - 28.8 sec Reticulocyte 0.2 - 2.0 % PT* 11.0 - 13.4 sec ESR 0 - 15 mm/hr TT* 10 - 13 sec Hb A2 2.5 - 3.5 % Bleeding time 1 - 7 min OF screening 85 - 100 % VCT 7 - 15 min NBT 0 - 20 % Fibrinogen (male) 192 - 510 mg/dL Protein C 72 - 146 % Fibrinogen (female) 261 - 438 mg/dL Protein S 53 - 109 % Factor activity 100 ± 50 % Antithrombin III 70 - 125 % ELT >120 min * มการเปลยนแปลงไดเมอเปลยน lot น ายา ชวงคาทรายงานในระบบคอมพวเตอรเครอขายโรงพยาบาลสงขลานครนทร ณ วนรายงานผล คอ ชวงคาทถกตองทสด

รายการทดสอบ ชวงคาอางอง

unit แรกคลอด – 1 เดอน1 >1 เดอน - 3 ป2 >3 ป - 14 ป2

ผใหญ (>14 ป)1 ชาย หญง

WBC 5.0 - 21.0 5.0 - 16.2 3.1 - 13.2 4.5 - 10.0 4.5 - 10.0 x 103/L RBC 4.1 - 6.1 4.18 - 5.58 3.84 - 5.40 4.5 - 6.3 4.2 - 5.5 x 106/L Hb 13.5 - 22.0 10.9 - 15.3 11.3 - 14.5 13.0 - 18.0 12.0 - 16.0 g/dL Hct 42 - 64 33.7 - 45.4 33.1 - 44.9 40 - 54 37 - 47 % MCV 88 - 126 73.6 - 88.6 73.5 - 94.6 83 - 97 83 - 97 fL MCH 35 - 41 25.1 - 28.5 24.3 - 31.1 27 - 33 27 - 33 pg MCHC 34 - 38 30.2 - 35.9 29.6 - 36.2 31 - 35 31 - 35 g/dL RDW 11.8 - 16.7 11.8 - 16.7 11.7 - 16.1 11 - 16 11 - 16 % Platelet count 208 - 403 200 - 500 136 - 472 150 - 450 150 - 450 x 103/L MPV 6.8 - 9.6 6.8 - 9.6 6.3 - 11.5 6.5 - 11.3 6.5 - 11.3 fL PMN 32 - 54 9 - 49 17 - 68 40 - 70 40 - 70 % Band 0 - 2 0 - 4 0 - 4 0 - 5 0 - 5 % Eosinophil 1 - 6 0 - 12 0 - 8 1 - 6 1 - 6 % Basophil 0 - 1 0 - 1 0 - 1 0 - 1 0 - 1 % Lymphocyte 36 - 60 40 - 80 25 - 71 20 - 50 20 - 50 % Monocyte 1 - 8 0 - 22 0 - 13 2 - 10 2 - 10 % Atypical lymphocyte

0 - 4 0 - 4 0 - 4 0 - 4 0 - 4 %



เอกสารอางอง 1. คมอโลหตวทยา (ปรบปรงแกไข), สาขาวชาโลหตวทยา ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพฯ: เรอนแกวการพมพ, 2529 หนา 222.

2. Viprakasit V, Suwanthol L, Sangpraypan T, Glomglao W, Utto W, Veerakul G. Hematological parameters and red blood cell indices in healthy Thai children: a revision for 2005. J Med Assoc Thai. 2005 Nov; 88 Suppl 8: S188-96.


48



การสงตรวจทางจลทรรศนศาสตรคลนก

หองปฏบตการ จลทรรศนศาสตรคลนก (Clinical Microscopy Unit) ทตง ชน 1 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ ทกวน 24 ชวโมง


1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ แพทย หรอพยาบาล ใหค าแนะน าผปวยในการเตรยมตว ดงรายละเอยดในขอ 2 2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ 2.1 การสงตรวจเลอดในอจจาระ (occult blood) ควรควบคมอาหารของผปวยกอนสงตรวจเนองจากอาหาร ประเภทเนอสตว เลอดสตว ปลาดบและยาหลายชนดทมสวนผสมของเหลก โบรไมด ไอโอไดน หรอวตามนซ (ascorbic acid) ถามปรมาณมากพอท าใหเกดผลบวกปลอมได จงควรงดอาหารเหลานกอนสงตรวจ ประมาณ 1-2 วน และสงตรวจซ าอก 3-6 ครง เพอยนยนผลการทดสอบ 2.2 การเกบตวอยางน าอสจ เพอทดสอบ semen analysis แนะน าใหผปวยงดรวมเพศ ประมาณ 2-3 วน กอน เกบและไมควรเกบมาจากบานเพราะหากเกบไวนานเกน 1 ชวโมง ผลอาจผดพลาดได 3. วธการเกบและสงสงสงตรวจ 3.1 การเกบปสสาวะ เกบปสสาวะชวงกลาง (midstream urine) ประมาณ 20-30 มล. ใสกระปองปากกวางปดฝาใหสนท สง ตรวจทนทหรอไมเกน 2 ชวโมง ทอณหภมหอง หรอเกบในตเยนท 4 oC แตตองไมเกน 4 ชวโมง และควรเกบ ปสสาวะครงแรกตอนเชาจะใหผลการตรวจตะกอนปสสาวะดทสด 3.2 การเกบอจจาระ 3.2.1 ใหเกบอจจาระประมาณ 3-5 กรม (เทาเมลดถวลสง) ใสตลบแหง สะอาด ถาอจจาระมมกหรอเลอด ปนใหเลอกเกบบรเวณนน ขอควรระวง คอ ไมใหมปสสาวะหรอน าลางอนๆ ปนเปอน เพราะผลการตรวจ อาจผดพลาดได 3.2.2 การสงตรวจอจจาระของเดกเลก ใหใชไมเขยเกบใสภาชนะหรอเกบใสภาชนะโดยตรงไมควรใชไม พนส าล เพราะอาจจะท าใหตรวจไมพบไขพยาธ 3.2.3 สงตรวจทนท ไมควรเกบนานเกน 1 ชวโมง หามแชเยน เพราะจะท าใหพยาธตาย 3.3 การเกบของเหลวในชองตางๆ ของรางกาย (body fluids) เพอท า cell count และ differential count เกบใสขวดหรอหลอดทดลองทมสารกนเลอดแขง K2EDTA ประมาณ 1-2 มล. สงทนทไมเกน 1 ชวโมง 3.4 การเกบน าไขสนหลง (CSF) เพอท า cell count และ differential count เกบใสขวดหรอหลอดทดลองท แหง สะอาดและไมมสารกนเลอดแขง สงทนทไมเกน 1 ชวโมง 3.5 การเกบน าอสจ เกบโดยวธส าเรจความใครดวยตนเอง ใสภาชนะปากกวางทแหง สะอาดเกบทงหมดทได ปด ฝาใหสนท แนะน าใหผปวยเกบและสงตรวจทนท ไมควรเกบนานเกน 1 ชวโมง หามใชถงยางอนามย (condom) และหามแชเยนโดยเดดขาด ไมควรเกบมาจากบาน เพราะหากเกบไวนานผลการตรวจอาจผดพลาดได


50

4. สถานทรบสงสงตรวจ จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอกและจดรบสงสงตรวจผปวยใน

5. การปฏเสธสงสงตรวจ 5.1 ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา หนา 8 5.2 ตามเกณฑเฉพาะของหนวยมดงน 5.2.1 มการปนเปอนของสารอนในสงทตองการตรวจ เชน มอจจาระปนในปสสาวะ มปสสาวะในน าอสจ เปนตน 5.2.2 เกดการ clot ของ body fluid 5.2.3 Body fluid ทมลกษณะเปนหนองชดเจน เพราะมเมดเลอดขาวปรมาณมากจนไมสามารถนบจ านวนได

6. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ “การขอทดสอบเพม”หนา 4 โดยมรายละเอยดในการขอ ทดสอบเพมแตละรายการ ดงน

รายการทดสอบทขอเพม ระยะเวลาทสามารถขอทดสอบเพมได UA, UPT, Cell count ภายใน 1 ชวโมง Crystal จากน าไขขอ กอนเวลา 15:00 น. ของทกวนท าการ pH, glucose, occult blood ในอจจาระ กอนเวลา 15:00 น. ของทกวนท าการ

7. การรายงานผลคาวกฤต ไมม 8. รายการทดสอบของหนวยจลทรรศนศาสตรคลนก

การทดสอบ วธวเคราะห สงสงตรวจ ก าหนดวนท า ประกนเวลา การรายงานผล คาอางอง

Routine test 1. Urine examination Glucose Negative Protein Negative Bilirubin Negative Urobilinogen Normal pH - Automate

- ดดวยกลอง จลทรรศน

ปสสาวะ ชวงกลาง

ทกวน 45 นาท 4.5 - 8.0

Blood Negative

Ketone Negative Nitrite Negative Leucocyte esterase Negative Specific gravity 1.003 - 1.030 ตะกอนปสสาวะ

ไมพบตะกอน ทผดปกต

2. Stool examination Direct and thick smear

อจจาระ ทกวนราชการ 1 ชม. ไมพบไขพยาธ หรอโปรโตซว




3. Cell count and differential count Manual Body fluid ทกวน 45 นาท

Lymphocyte 0 – 5 cells/L

4. Semen analyses Liquefaction time < 30 นาท pH 7.2 - 8.0 Volume 2 - 6 mL Sperm count

>20 x 106 cells/L

Motility Manual Semen ทกวนราชการ 1 ชม. 30 นาท > 40% progress motility

WBC - Viability > 60% live Morphology > 50%

normal form 5. Pregnancy test Immunochrom

atography ปสสาวะ ทกวน 30 นาท Negative

6. Campylobacter detection

- Direct smear - ยอมส 1% Basic Fuchsin

อจจาระ ทกวนราชการ 90 นาท Not found

7. Cryptosporidium detection

- Direct smear

อจจาระ ทกวนราชการ 90 นาท Not found

- DMSO modified acid fast stain - Centrifuge sucrose floatation technique

Special test 8. Occult blood in feces

Immunochromatographic assay

อจจาระ ทกวนราชการ 30 นาท Negative

9. Bence - Jone’s protein

Heat acid ปสสาวะ ชวงกลาง

ทกวน เวลา 08:30-15:30 น.

45 นาท Negative

10. Hemosiderin Acid ferrocyanide

ปสสาวะ ชวงกลาง

ทกวน เวลา 08:30-15:30 น.

45 นาท Negative


52



การสงตรวจทางจลชววทยา

หองปฏบตการ หนวยจลชววทยา (Microbiology Unit) ทตง ชน 3 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ ทกวนตลอด 24 ชวโมง หมายเลขโทรศพท 074-451582 โทรศพทภายใน 1582

1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ ไมม

2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ มดงน 2.1 ควรสงสงสงตรวจมายงหองปฏบตการโดยเรวทสดหลงการเกบ โดยทวไปไมควรเกน 1-2 ชวโมง 2.2 ในกรณทสงชากวาทก าหนด สงสงตรวจบางชนดควรใสในอาหารน าสง (transport media) ทชวยใหเชอ แบคทเรยมชวตอยไดและชวยรกษาความชน แตไมชวยใหเชอแบงตวเพมจ านวน 2.3 การทดสอบทตองโทรศพทและตดตอหองปฏบตการลวงหนา 1 วน เพอเตรยมอปกรณ มดงน 2.3.1 MIC, MBC, SIT, SBT 2.3.2 การเพาะเชอพเศษ เชน Bordetella pertussis, Brucella, Corynebacterium diphtheriae และ Campylobacter spp. 2.4 การยอม acid fast ในอจจาระ จะรบตรวจเฉพาะผปวยทมผล anti-HIV positive เทานน 2.5 การทดสอบทไมเปดบรการนอกเวลาราชการหรอวนหยดราชการ คอ การเพาะเชอพเศษ เชน Bordetella pertussis, Brucella, Corynebacterium diphtheriae Campylobacter spp. และการทดสอบหา Clostridium difficile toxin A/B 2.6 การเพาะเชอ anaerobe 2.6.1 ควรระบการวนจฉยในรายการสงตรวจ หองปฏบตการจะใชเปนขอมลประกอบในการยนยนผลการทดสอบ 2.6.2 หลงจากเกบสงสงตรวจแลวใหน าสงทนท 2.6.3 สงสงตรวจทไมเหมาะสมในการสงเพาะเชอ anaerobe คอ sputum, throat swab, urine,

vaginal swab และ stool/rectal swab

3. วธการเกบและสงสงสงตรวจ 3.1 เลอด เพอการเพาะเชอ ใหปฏบตดงน 3.1.1 กอนเจาะเลอด น าขวด hemoculture ออกจากตเยน ใหอณหภมเทากบอณหภมหอง 3.1.2 เลอกชนดของขวด hemoculture ใหถกตองกบสงสงตรวจทตองการเกบ ดงน ขวด hemoculture ส าหรบเพาะเชอ aerobe, anaerobe และ fungus แบงเปน 2 ชนด - ขวด hemoculture ส าหรบผใหญหรอเดกโต ปรมาณเลอดทเกบขวดละ 8-10 มล. - ขวด hemoculture ส าหรบเดกเลก ปรมาณเลอดทเกบขวดละ 1-3 มล. ขวด hemoculture ส าหรบเพาะเชอ TB ปรมาณเลอดทเกบขวดละ 1-5 มล. ขอรบขวดนไดท หองปฏบตการจลชววทยา ในวนทตองการสงตรวจ หมายเหต ขางขวด hemoculture จะม barcode ทเปน serial number ส าหรบตดตอกบการท างานของ เครอง ดงนนหามตดฉลากขอมลใดๆ ของผปวยปดทบbarcode น หรอท าใหฉกขาด 3.1.3 ท าความสะอาดบรเวณทเจาะเลอดดวย 2% chlorhexidine in 70% alcohol ปลอยใหบรเวณท เชดแหงกอนเจาะเลอด และไมควรเจาะเลอดจากสายทใหสารละลายเขาหลอดเลอด


54

3.1.4 ควรเจาะเลอดกอนใหยาปฏชวนะ หรอเจาะเลอดกอนใหยาปฏชวนะครงตอไป เจาะเลอด 2-3 ครง หางกนครงละ 30-60 นาท ในผปวยทมอาการหนกตองใหยาตานจลชพดวน สามารถเจาะเลอดจาก ต าแหนงทตางกนพรอมกนได โดยไมตองรอเจาะเลอดทก 30 นาท 3.1.5 ใชเทคนคปราศจากเชอ ในการถายเลอดจาก syringe ลงขวด hemoculture 3.1.6 ปดฉลากชอ-สกล HN อาย หอผปวย ล าดบทของขวด (ถาม) barcode ทระบขอมลผปวย และขอมล

อนๆ ทจ าเปนบนฉลากขางขวด หามปดทบ barcode ของขวด หรอท าให barcode ของขวดฉกขาด

3.1.7 น าสงทนท หากสงชาใหวางทอณหภมหอง ไมควรเกน 1 ชวโมง หามเกบในตเยน 3.1.8 ขวด hemoculture เหมาะสมกบการเพาะเชอจากเลอดและไขกระดก (bone marrow) เทานน กรณ body fluids ควรใสขวด sterile หรอขวดส าหรบเกบ body fluids 3.2 หนอง (pus) 3.2.1 กรณเพาะเชอ ถามหนองจ านวนมาก ใหใช syringe ปราศจากเชอ ดดหนองฉดลงในขวด sterile แต ถามปรมาณนอยไมสามารถดดได ใหใชไมพนส าลปายหนองใหไดปรมาณมากทสด ใสใน Stuart’s transport media 3.2.2 น าสงหองปฏบตการทนท หากสงชาใหเกบในตเยนไมควรเกน 2 ชวโมง ยกเวน สงสงตรวจจากอวยวะ สบพนธเกบทอณหภมหองไมเกน 1 ชวโมง หามเกบในตเยน 3.2.3 ใหระบต าแหนงทเกบเพราะมผลตอการเลอกใชอาหารเลยงเชอ เชน จากอวยวะสบพนธ จะใชอาหาร เลยงเชอพเศษทเพาะหาเชอ Neisseria gonorrhoeae เปนตน 3.2.4 กรณสงยอมส ใหใสในขวด sterile เชนกน แตถาหนองมปรมาณนอยใหปายสไลด 3.3 Throat swab ใชไมพนส าลปราศจากเชอสมผสและหมนชาๆ บรเวณผนงล าคอดานหลง ตอมทอนซลและบรเวณทมการอกเสบ บวมแดง อยาใหไมพนส าลสมผสบรเวณอนๆ ภายในปาก ใสไมพนส าลลงใน Stuart’s transport media น าสงหองปฏบตการทนท 3.4 เสมหะ (sputum) 3.4.1 ควรเกบเสมหะในตอนเชาหลงตนนอนใหมๆ โดยใหผปวยบวนปากดวยน าสะอาดหลายๆ ครงกอน เกบและสงหองปฏบตการทนท หากสงชาใหเกบในตเยนทอณหภม 4 oC 3.4.2 ในกรณสงเสมหะเพอตรวจหาเชอวณโรค ควรสงวนละ 1 ครง เปนเวลา 3 วนตดตอกน ควรเกบเสมหะ ไมใชน าลาย 3.5 ปสสาวะ (urine) 3.5.1 กอนเกบปสสาวะควรท าความสะอาดผวหนงรอบอวยวะเพศชายและบรเวณอวยวะสบพนธเพศหญง ดวยสบและน าสะอาด จากนนถายปสสาวะในชวงแรกทง ใหเกบปสสาวะชวงกลาง (midstream urine; MSU) ในขวดปราศจากเชอ แลวถายปสสาวะสวนทเหลอทงไป ถาผปวยใสสายสวนปสสาวะอย (catheter) ใหเชดสายสวนปสสาวะดวยน ายาฆาเชอกอน แลวจงใช syringe ดดปสสาวะใสขวดปราศจากเชอ และระบในการสงตรวจใหชดเจน วาเปน midstream urine หรอ catheterized urine 3.5.2 น าสงหองปฏบตการทนท ถาสงไมทนภายใน 30 นาท ใหเกบในตเยน 4 oC และหามทงไวท

อณหภมหองเกน 2 ชวโมง 3.6 อจจาระ (stool หรอ rectal swab) 3.6.1 อจจาระทสงเพาะเชอ aerobe ใหเกบดวย swab และใสใน Stuart’s transport media 1 อน ใน กรณทแพทยสงสยวาคนไขตดเชอแบคทเรยในกลม Vibrio ใหสง swab จ านวน 2 อน หรอเกบเปน ตวอยางอจจาระในขวดปราศจากเชอ และน าสงหองปฏบตการทนท



3.6.2 การเพาะเชอ Campylobacter spp., การตรวจหา Clostridium difficile toxin A/B จะตองเปน อจจาระไมใช rectal swab เกบในปรมาณพอควร ใสขวดปราศจากเชอน าสงทนท หากสงชาใหเกบ ทอณหภมหองไมเกน 2 ชวโมง 3.6.3 กรณสงยอม acid fast จากอจจาระทเกบเปน swab รบตรวจเฉพาะผปวยทม anti-HIV positive เทานน 3.7 เนอเยอ (tissue) โดยการตดชนเนอ (tissue biopsy) ใสขวดปราศจากเชอเพอสงเพาะเชอ อาจใสชนเนอไวในน าเกลอปราศจาก เชอเพอปองกนไมใหแหง แตไมควรใชสาร fixative เชน formalin เพราะท าใหเชอแบคทเรยตายได 3.8 สารน าจากรางกาย (body fluids) เชน น าไขสนหลง น าในชองทอง น าในขอตางๆ น าในชองเยอหมปอด และน าในชองเยอหมหวใจ ควรเกบ ตวอยางในขวดปราศจากเชอ และน าสงหองปฏบตการทนท โดยเฉพาะน าไขสนหลง ไมควรแชเยน 3.9 สงสงตรวจทสงเพาะเชอ anaerobe เกบได 3 วธ ดงน วธท 1 ใสสงสงตรวจลงในขวดปราศจากเชอ (ขนาด 20 มล.) ใหเตมขวด ไมใหมอากาศเหลออยและปดปาก ขวดใหแนน วธท 2 ใชเขมเจาะดดสงสงตรวจอยางนอย 1 มล. ไลอากาศใน syringe ออกใหหมด แทงเขมลงในจกยางท ปราศจากเชอ เพอปองกนไมใหสมผสออกซเจน วธท 3 ใสสงสงตรวจลงในหลอด thioglycollate broth ถามอากาศเขาไป สวนบนจะเปลยนเปนสชมพ

ตองตมไลอากาศออกกอนเมอสชมพจางหายไปจงจะใชได รอใหอณหภมเทากบอณหภมหองกอน จงน ามาใช รบใสสงสงตรวจลงในหลอด thioglycollate broth ปดฝาใหแนน หามเขยาหรอเอยงหลอด กรณสงสงตรวจเปนชนเนอ ใหใชกรรไกรทปราศจากเชอตดใสในหลอด thioglycollate broth

3.9.1 น าสงโดยเรวทสด ถาสงไมไดทนทใหเกบไวทอณหภมหอง หามเกบในตเยน เนองจากอากาศจะซม เขาไปในสงสงตรวจไดมากกวาทอณหภมหอง 3.9.2 การเพาะเลยงเชอ anaerobe จะรายงานเบองตนวามเชอ anaerobe ขน โดยรายงานเบองตนเปน

ลกษณะ Gram stain ของเชอกอน แลวจงรายงานชนดของเชอและผลการทดสอบความไวตอยาปฏชวนะตามมาภายหลง

3.10 สงสงตรวจทสงเพาะเชอรา (fungus) และตรวจหาเชอราโดยวธ KOH preparation 3.10.1 การเพาะเชอรา 3.10.1.1 สงสงตรวจจากผวหนง ผม และเลบ ใหเชดบรเวณทจะเกบดวย 70% alcohol ใช

ใบมดปราศจากเชอ ขดผวหนงทขอบแผล ถาเปนผมใหใชคมถอน สวนเลบใชใบมดขดเนอเยอใตขอบเลบหรอใชทตดเลบ ใสขวดปราศจากเชอ

3.10.1.2 สงสงตรวจชนดพเศษ เชน สงสงตรวจจากกระจกตา (cornea) ใหใสสงสงตรวจลงใน อาหารเลยงเชอชนดพเศษส าหรบเชอราโดยตรง ซงขอรบไดทหองปฏบตการจลชววทยา ตลอด 24 ชวโมง และใหสงสงสงตรวจทหองปฏบตการทนท หากสงชาใหเกบทอณหภมหอง สวนอาหารเลยงเชอทไมไดใช ใหสงคนหองปฏบตการจลชววทยา 3.10.1.3 สงสงตรวจอนๆ เชน หนอง, CSF, ปสสาวะ, เสมหะ ใหใสสงสงตรวจในขวดปราศจาก เชอ และน าสงหองปฏบตการทนท 3.10.2 ตรวจหาเชอราโดยวธ KOH preparation เกบสงสงตรวจใสขวด sterile โดยตรงไมตองใสใน transport media น าสงหองปฏบตการทนท

4. สถานทรบสงสงตรวจ สงสงสงตรวจทหองปฏบตการจลชววทยาทงในและนอกเวลาราชการ ตลอด 24 ชวโมง


56

5. การปฏเสธสงสงตรวจ 5.1 ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา หนา 8 5.2 ตามเกณฑการปฏเสธสงสงตรวจของหนวยจลชววทยา 5.2.1 สงสงตรวจส าหรบการทดสอบทไมเปดใหบรการนอกเวลาราชการหรอในวนหยด เชน การเพาะเชอ Campylobacter spp, Corynebacterium diphtheriae, Bordetella pertussis, Brucella และการทดสอบหา Clostridium difficile toxin A/B 5.2.2 สงสงตรวจทเปน swab สงมายอมสทกชนด ยกเวน rectal swab ทสงยอม acid fast ในผปวยทม anti-HIV positive 5.2.3 ปสสาวะ สงยอม Gram stain 5.2.4 เสมหะจากหอผปวย สงยอม Gram stain 5.2.5 เสมหะทสงเพาะเชอ aerobe เมอยอม Gram stain พบ PMN: epithelial cells < 10:1 หรอ epithelial cells> 25 cells/LPF 5.2.6 ปสสาวะทใชเวลาในการเกบและน าสงถงหองปฏบตการเกน 2 ชวโมง

6. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจ หวขอ “การขอทดสอบเพม”หนา 4 โดยมเกณฑเพมเตมในการสง ทดสอบ MIC, MBC ดงน 6.1 ขอใหแพทยระบขอมลใน barcode วาอาจขอตรวจ MIC ตอยา ขอใหหองปฏบตการเกบเชอไวกอน 6.2 กรณทไมไดระบขอมลใน barcode ตงแตแรกควรโทรศพทแจงขอตรวจเพมในเวลาราชการหลงจากทไดรบ รายงานผลการเพาะเชอแบคทเรยในเลอด, body fluid, CSF และ tissue ภายใน 7 วน เพราะเชอทตองการ ทดสอบอาจจะตายหรอถกทงไป

7. การรายงานผลคาวกฤต กรณทผลการตรวจมคาอยในเกณฑคาวกฤต หองปฏบตการจลชววทยา จะรายงานผลทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย ซงรายละเอยดวธการรายงานผลคาวกฤตดจากหนา 10-12 ของคมอฉบบน การทดสอบทมการรายงานผลคาวกฤต ไดแก การเพาะเชอจากเลอด และ CSF โดยรายงานผลการยอม Gram stain เปนคาวกฤตใหหอผปวย/คลนกรบทราบเปนเบองตนกอน สวนผลการเพาะเชอจะรายงานทางระบบคอมพวเตอรเครอขายตามปกต



8. รายการทดสอบของหนวยจลชววทยา

การทดสอบ วธวเคราะห สงสงตรวจ ก าหนดวนท า ประกนเวลา การรายงานผล

1. การยอมสชนดตางๆ 1.1 Gram stain ยอมส Pus, sputum (จากคลนก

เทานน), tissue, body fluids, CSF

ทกวน 1 วน

1.2 Acid fast stain ยอมส Pus, sputum, tissue, body fluids, CSF, urine Stool (swab) เฉพาะผปวย รายทมผล anti-HIV positive เทานน


1.3 Modified acid fast stain

ยอมส Pus, sputum, tissue, body fluids, CSF, urine


1.4 India ink stain ยอมส CSF ทกวน 1 วน 1.5 KOH ยอมส Pus, sputum, ผวหนง, เลบ ทกวน 1 วน 2. Culture for aerobe เพาะเชอ/ทดสอบ

ความไวของเชอตอ ยาปฏชวนะ

1. Blood ทกวน 3 วน 2. Body fluids/CSF ทกวน 3 วน 3. Pus/genital pus ทกวน 5 วน 4. Rectal swab/stool ทกวน 5 วน 5. Sputum/throat swab ทกวน 5 วน 6. Tissue/catheter tip/others


7. Urine ทกวน 5 วน 3. Culture for anaerobe เพาะเชอ/ทดสอบ

ความไวของเชอตอยาปฏชวนะ

1. หนองจากแผลลก 2. หนองจากฝในอวยวะภายใน 3. แผลทมเนอตาย 4. แผลทอยใกลกบเยอเมอก 5. แผลทถกคนหรอสตวกด


4. Culture TB/Automate

เพาะเชอ*

Blood, pus, sputum, tissue, body fluids, CSF, urine


5. Culture for fungus เพาะเชอ Blood, pus, sputum, tissue, body fluids, CSF, urine, ผวหนง, ผม, เลบ

ทกวน 2 สปดาห

6. Culture for B. pseudomallei

เพาะเชอ/ทดสอบความไวของเชอตอ ยาปฏชวนะ

Pus, sputum, tissue, body fluids, CSF, urine


7. Culture for C. diptheriae

เพาะเชอ Throat swab ทกวนราชการ 7 วน


58


8. Culture for Campylobacter spp.

เพาะเชอ/ทดสอบความไวของเชอตอ ยาปฏชวนะ

Rectal swab หรอ stool ทกวนราชการ 7 วน

9. Culture for B. pertussis

เพาะเชอ Nasopharyngeal swab ทกวนราชการ 7 วน

10. Culture for Brucella เพาะเชอ Blood, pus ทกวนราชการ 5 - 10 วน 11. MIC ตอเชอ Broth dilution/

E-test เชอแบคทเรยทแยกไดจากผปวย

ทกวนราชการ 5 วน

12. SIT ตอเชอ Broth dilution เลอดกอนและหลงใหยาปฏชวนะ ทกวนราชการ 5 วน 13. Culture for renal dialysate (เพาะเชอ จากน าไตเทยม)

เพาะเชอและท า colony count

น าไตเทยม ทกวนราชการ 5 - 10 วน

14. Culture for drinking water (เพาะเชอจาก น าดม น าใช)

เพาะเชอ, MPN และ colony count

น าดม น าใช ทกวนราชการ 5 -10 วน

15. Clostridium difficile toxin A/B

Immunoassay stool ทกวนราชการ 1 วน

16. PCR for TB RT-PCR Colony ของเชอ, sputum, bronchial wash, BAL, urine, pus, tissue, CSF, body fluid

- 10 วน

17. PCR for MDR-TB RT-PCR DNA จากผลการทดสอบ PCR for TB เปน M. tuberculosis complex positive

- 10 วน

18. TBAg MPT 64 test Immunoassay Colony ของเชอทรายงานผล positive for Myconacterium spp.


19. PCR for 7 bacterial gastroenteritis

RT-PCR Stool ทกวนราชการ 10 วน

* การวนจฉยและการทดสอบความไวของเชอ Mycobacterium spp. จะสงตอท โรงพยาบาลประสานมตร ซงใช เวลาอยางนอย 60 วน หลงจากรายงานผล positive for Mycobacterium spp. แลว ค ายอของวธทใชตรวจ MPN: Most Probable Number



การสงตรวจทางภมคมกนและไวรสวทยา

หองปฏบตการ หนวยภมคมกนและไวรสวทยา (Immunology and Virology Unit) ทตง ชน 3 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ ทกวน 24 ชวโมง หมายเลขโทรศพท 074-451585-6 โทรศพทภายใน 1585-6

1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ ไมม 2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ 2.1 การทดสอบทาง serology เกยวกบโรคตดเชอทกชนด ควรเกบตวอยางเลอด 2 ครง โดยครงแรก (acute serum) เจาะเมอมาพบแพทยครงแรก สวนครงท 2 (convalescent serum) เกบตวอยางเลอด หลงจากสงตวอยางครงแรก ประมาณ 7-14 วน เพอตรวจหา ระดบ antibody จ าเพาะทเพมขนอยางนอย 4 เทา (4-fold rising titer) เพอเทยบกบระดบทตรวจพบครงแรก 2.2 การสงตรวจเพอวนจฉยโรคตดเชอไวรสไขเลอดออก มขอแนะน า ดงน 2.2.1 Dengue Ag/Ab rapid test ควรสงตรวจในกรณเจาะเลอดผปวยหลงมไข 1-10 วน 2.2.2 Dengue IgM และ IgG Antibody by ELISA ควรสงตรวจในกรณเจาะเลอดผปวยหลงมไข 10-17 วน 2.3 การสงเพาะเชอ Leptospira ควรสงตรวจหา antibody ตอ Lepotospira ควบคดวยเสมอ 3. วธการเกบและสงสงสงตรวจ 3.1 การสงตรวจทาง serology ใช clotted blood 3-5 มล. หากสงมากกวา 1 รายการ ใชเลอดประมาณ 5-7 มล. 3.2 การสงตรวจ anti-HIV (ดรายละเอยดเพมเตมในแผนผงท 1-4) 3.2.1 การทดสอบ Anti HIV ม 2 รายการทดสอบ คอ 3.2.1.1 Anti-HIV rapid test ควรใชกรณทตองท าหตถการดวนเทานน 3.2.1.2 Anti-HIV screening test เปนการตรวจคดกรอง anti-HIV ตามวธมาตรฐาน โดยใช การทดสอบทมหลกการและคณสมบตทแตกตางกน 3 วธ (multiple tests) เพอใหคาการ ท านายผลบวกและผลลบสงสด สงตรวจไดเฉพาะทหนวยภมคมกนและไวรสวทยาเทานน 3.2.2 การรายงานผล รายงานทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย แพทยผท าการรกษา และพยาบาลทหอผปวย หรอคลนกทสงตรวจเทานน จงจะสามารถเปดดผลไดโดยใชรหสผานสวนตว 2 ครง และผเปดผลนจะ ถกบนทกชอไวในประวตการเรยกดขอมลผปวยในระบบสารสนเทศของโรงพยาบาล 3.2.2.1 กรณสงตรวจ rapid test 3.2.2.1.1 ผลลบ รายงานวา “Non reactive by CMIA*” 3.2.2.1.2 ผลบวก รายงานวา “Initially reactive โปรดสงซ าภายใน 1 เดอน ระบ second sample” 3.2.2.1.3 ผลไมชดเจน รายงานวา “Indetermine by CMIA* โปรดสงซ าภายใน 1

เดอน ระบ second sample” 3.2.2.2 กรณสงตรวจ screening test 3.2.2.2.1 ผลลบ รายงานวา “Non reactive”


60

3.2.2.2.2 ผลบวก รายงานวา “Reactive โปรดสงซ าภายใน 1 เดอน ระบ second sample” เมอไดท าการทดสอบ 3 วธทมหลกการ และคณสมบตของการทดสอบ ทแตกตางกนแลวใหผลบวกตรงกน และควรเจาะเลอดผปวยตรวจซ าภายใน 1 เดอน เพอยนยนวาผลการทดสอบไมผดราย โดยแพทยผสงตรวจเลอกรายการ สงตรวจทางระบบคอมพวเตอรในรายการ “Anti HIV (second sample)” ซงไมมการเรยกเกบเงนเพม 3.2.2.3 ผลทสรปไมได รายงานวา “Inconclusive โปรดสงซ าภายใน 1 เดอน ระบ second sample” เมอไดท าการทดสอบทง 3 วธขางตน ใหผลขดแยงกน หากสงตรวจซ าแลวผล ยงคงเปน Inconclusive ใหตดตามผมารบบรการตรวจซ าภายหลง 2 สปดาห และ/หรอ 1 เดอน ตามล าดบ 3.3 การสงตรวจ lymphocyte immunophenotype (CD4, CD8, CD19 cell count) ใช K2EDTA blood หลอดสญญากาศฝาสมวงจ านวน 3 มล. เมอเจาะเสรจแลวใหรบน าสงทนทไมตองแช เยนขณะน าสง 3.4 การสงตรวจ molecular biology

ส าหรบการทดสอบ HIV viral load, HBV viral load, HCV viral load, CMV viral load HCV genotype และ HIV-1 drug resistance

3.4.1 ใชเลอด 6 มล. ใสหลอดสญญากาศฝาสมวงทมสารกนเลอดแขงชนด K2EDTA เขยาเบาๆ ใหเขากน แลวรบน าสงหองปฏบตการทนท โดยเกบทอณหภมหอง (ไมควรเกน 2-3 ชวโมง หลงเจาะเลอด) หากสงไมทนใหเกบในตเยนอณหภม 2-8oC ได 1 คน 3.4.2 ถาไมสามารถสงไดตามขอ 3.4.1 ตองเตรยมเปนพลาสมา โดยปฏบต ดงน - ปนเลอดดวยความเรวรอบ 800-1,600 g ทอณหภมหอง เปนเวลา 20 นาท - ดดพลาสมาใสในหลอดทใหมและปราศจากเชอปรมาตรหลอดละ1-2 มล. จ านวน 2 หลอด ปดจก พนทบดวยพาราฟลม เกบในตเยนอณหภม 2-8oC น าสงหองปฏบตการภายในเวลาไมเกน 2 วน โดยตองแชน าแขงระหวางน าสง - หากตองเกบพลาสมานานเกน 2 วน ใหเกบท -20oC ระหวางน าสงใหแชน าแขงแหง 3.4.3 การสงตรวจ HCV genotype และ HIV-1 drug resistance ตองมผล viral load 2,000 copies/mL 3.5 การสงตรวจไขหวดใหญในคน 3.5.1 ขอรบชดเกบสงสงตรวจ เวลา 08:30-16:30 น. ทหนวยภมคมกนและไวรสวทยา โทรศพท 1585 – 6 หลงจากเวลาดงกลาวใหขอรบทหองรบสงสงตรวจชน 1 3.5.2 ชนดของสงสงตรวจ แบงเปน 2 ชนด สามารถเลอกได ดงน 3.5.2.1 Nasopharyngeal aspirate/Nasopharyngeal wash ถอเปนสงสงตรวจทดทสด เกบโดย ใชสายพลาสตกทตอกบเครองดดสอดใสเขาชองจมกบรเวณ nasopharynx ดดตวอยาง ตรวจบรเวณนประมาณ 2-3 มล. แบงใสหลอดทปราศจากเชอทมอยในชดเกบสงสงตรวจ 3.5.2.2 Nasopharyngeal swab หรอ throat swab เกบโดยใช swab (ชนด flock swab) สอด เขาชองจมกบรเวณ nasopharynx หมน swab 2-3 ครง ใหไดเซลลตดเชอหรอปายใน ล าคอบรเวณตอมทอนซลแลวแช swab ในน ายา transport media โดยหกดามสวนมอ จบทงไป หมายเหต

1) กอนเกบท าความสะอาดโพรงจมก เอามกเหนยวหนดออกเพอลดปนเปอน ท าใหเกบเซลลตดเชอไดมากทสด

2) การเกบตวอยางตรวจเพอการแยกเชอหรอตรวจหาแอนตเจนควรเกบสงสงตรวจในระยะแรกทเรม



ปรากฏอาการของโรค (อยางชาภายใน 2-3 วน) และเกบโดยวธปราศจากเชอ (aseptic technique) สงสงตรวจเหลานตองปดฝาเกลยวใหสนท ปดฉลาก ชอ-สกล ผปวย HN ชนดของสงสงตรวจ วนทเกบ ใสในกระตกของชดเกบสงสงตรวจแลวรบน าสงทนท หากจ าเปนตองรอ ควรเกบไวในตเยนอณหภม 2-8 oC ไมตองแชในชองแชแขง ผสงตรวจตองกรอกรายละเอยดของผปวยลงในใบน าสงทมอยในชดเกบสงสงตรวจ ใหครบถวนทกครงและแยกไวนอกกระตกของชดเกบ

3.6 การสงตรวจ cold hemagglutinin และ cryoglobulin สงสงตรวจทใช คอ clotted blood ใหรบสงทนทหลงเจาะเลอดเสรจ หามแชเยน หรอเกบในตเยน เพราะจะท าใหผลการทดสอบคลาดเคลอนจากคาทควรจะเปน

3.7 การสงตรวจ complement ททดสอบหนาท (CH50) และหาปรมาณ (C3c หรอ 1C) เมอเจาะเลอดเสรจใหรบน าสงทนทภายใน 6 ชวโมง เนองจาก complement เปนสารทสลายงาย กรณสงตรวจจากโรงพยาบาล ภายนอกใหแยกซรมกอนสง น าสงโดยเรวและแชเยนขณะน าสง

3.8 การสงตรวจ RPR (non treponemal Ab) เพอวนจฉยโรค syphilis กรณผลการตรวจเปน reactive 1:8 หองปฏบตการจะท าการตรวจหา T. pallidum total antibody เปนการยนยนผลใหโดยอตโนมต และไมเรยกเกบเงนเพม 3.9 การเพาะเลยงเชอ Leptospira รบเฉพาะวนราชการเวลา 08:30-16:00 น. เทานน และตองแจงหองปฏบตการทราบลวงหนา เพอเตรยม อาหารเลยงเชอ สงสงตรวจทใชส าหรบการเพาะเลยงเชอม ดงน 3.9.1 เลอด: เจาะเลอด 6 มล. ใสหลอดสญญากาศฝาสมวงทม K2EDTA เปนสารกนเลอดแขงหรอหลอดทม heparin (ความเขมขนของ heparin = 20 IU/เลอด 1 มล.) เขยาเบาๆ ใหเขากนกอนน าสง 3.9.2 ปสสาวะ: เกบปสสาวะชวงกลาง จ านวน 15-30 มล. ใสภาชนะทปราศจากเชอ 3.9.3 น าไขสนหลง: เกบอยางนอย 1 มล. ใสภาชนะทปราศจากเชอ และรบน าสงหองปฏบตการทนท เนองจากเชอตายงายทอณหภมเยน ดงนน หามน าตวอยางแชตเยนหรอชองแชแขง ควรเกบไวท อณหภมหองระหวางทรอสงหองปฏบตการ กรณอนๆ นอกเหนอจากนใหตดตอทหนวยภมคมกนและ ไวรสวทยา 4. สถานทรบสงสงตรวจ จดรบสงสงตรวจผปวยใน จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอก 5. การปฏเสธสงสงตรวจ ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา หนา 8 และเกณฑของหนวยฯ ดงน 5.1 กรณสงตรวจหาปรมาณไวรสของเชอ HIV, HBV, HCV, CMV, HCV genotype และ HIV-1 drug resistance 5.1.1 สงสงตรวจทใชสารกนเลอดแขงชนด heparin เพราะอาจเกดผลลบลวงไดใหใชสารกนเลอดแขงชนด K2EDTA 5.1.2 มเลอดแขงตวบางสวน (partial clot) 5.1.3 เลอดขนจากภาวะไขมนในเลอดสง (lipemic blood) อาจรบกวนการทดสอบได 5.1.4 มเมดเลอดแดงแตก (hemolysis)


62

5.1.5 สงสงตรวจทเกบนานเกน 6 ชวโมง โดยไมปนแยกพลาสมา หรอสงเปนพลาสมาแตไมแชเยนขณะสง นานเกน 24 ชวโมง 5.2 กรณสงตรวจ lymphocyte immunophenotype (CD4, CD8 cell count) 5.2.1 ตวอยางเลอดทผานการเกบในตเยน หรอแชเยนระหวางการน าสง 5.2.2 ตวอยางเลอดทเกบนานเกนกวา 24 ชวโมง 5.3 กรณสงตรวจ C3c (ß1C), CH50 5.3.1 ตวอยางเลอดทเกบนานเกนกวา 6 ชวโมง 5.3.2 ระหวางน าสงไมแชเยน 5.4 กรณเกบสงสงตรวจไมถกตอง เชน 5.4.1 Rotavirus antigen ไมรบสงสงตรวจเปน rectal swab 5.4.2 RSV antigen ไมรบสงสงตรวจเปนเสมหะ 5.4.3 Influenza virus antigen ไมรบสงสงตรวจเปน nasopharyngeal swab และ throat swab ท ไมไดแชใน transport media 6. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ“การขอทดสอบเพม” หนา 4 และตามเกณฑเพมเตมของ หนวยฯ คอ ไมควรนานเกน 1 สปดาห การทดสอบทมเงอนไขพเศษ เนองจากผลการทดสอบอาจจะคลาดเคลอนไปจากคาทควรจะเปน ไดแก การทดสอบ ดงตอไปน 6.1 การทดสอบทขอเพมไดภายใน 1 วน complement (CH50, C3c, 1C) Anti-HIV 6.2 การทดสอบทไมสามารถขอเพมได Lymphocyte immunophenotype (CD4, CD8 cell count) การทดสอบทางดาน molecular biology ทกชนด 7. การรายงานผลคาวกฤต การทดสอบตอไปน คอ Rapid Influenza Ag (IFA), Influenza A, B and RSV by PCR และ RSV Ag (ICT) ก าหนดใหเปนคาวกฤตเมอผลการทดสอบเปน Positive และ Weakly positive 8. รายการทดสอบของหนวยภมคมกนและไวรสวทยา


การรายงานผล I. Serological tests for infectious diseases Virus 1. Anti-HAV IgM CMIA Clotted blood เสาร 1 สปดาห 2. Anti-HAV IgG CMIA Clotted blood เสาร 1 สปดาห 3. HBsAg CMIA Clotted blood ทกวน 3 วนท าการ 4. Anti-HBs CMIA Clotted blood ทกวน 3 วนท าการ 5. Anti-HBc (total Ab) CMIA Clotted blood ทกวน 3 วนท าการ 6. Anti-HBc IgM CMIA Clotted blood เสาร 1 สปดาห




การรายงานผล 7. HBe Ag CMIA Clotted blood เสาร 1 สปดาห 8. Anti-HBe CMIA Clotted blood เสาร 1 สปดาห 9. Anti-HCV CMIA Clotted blood ทกวน 3 วนท าการ 10. HBsAg Quantitative CMIA Clotted blood องคาร 1 สปดาห 11. Anti-HIV: rapid test CMIA/CLIA Clotted blood ทกวน 2 ชม. 12. Anti-HIV: screening test CMIA/CLIA/GPA Clotted blood ทกวน 4 ชม. 13. Anti-HIV: second sample CMIA/CLIA/GPA Clotted blood ทกวน 2 วน 14. Rubella IgG antibody

CLIA Clotted blood - 1 สปดาห 15. Rubella IgM antibody 16. EBV: Anti VCA IgM

CMIA Clotted blood - 2 สปดาห 17. EBV: Anti-VCA IgG 18. Heterophile antibody HA Clotted blood ศกร 1 สปดาห

19. CMV-IgM antibody CLIA Clotted blood - 1 สปดาห 20. CMV-IgG antibody

21. Anti-VZV IgG 22. Dengue Ag/Ab rapid test ICT Clotted blood ทกวน 2 ชม. 23. Dengue IgM/ IgG

antibody ELISA Clotted blood ศกร 1 สปดาห

24. Japanese encephalitis B IgM (ไมรบตรวจจาก รพ.ภายนอก)

ELISA Clotted blood CSF

สงตรวจทกรมวทยาศาสตร การแพทย

2 สปดาห

25. Chikungunya IgM IFA Clotted blood - 2 สปดาห 26. Chikungunya IgG IFA Clotted blood - 2 สปดาห 27. Rotavirus antigen ICT อจจาระ - 1 สปดาห 28. Respiratory syncytial

virus (RSV) rapid test ICT

Nasopharyngeal aspiration


29. Influenza virus: rapid test FIA Nasopharyngeal aspiration (ดค าแนะน าขอ 3.5)


Bacteria

30. Salmonella antibody IHA Clotted blood องคาร, พฤหสบด 3 วนท าการ

31. Brucella antibody ELISA Clotted blood ทกวนราชการ 3 วนท าการ 32. Melioidosis IHA titer

(total antibody) IHA Clotted blood องคาร, พฤหสบด 5 วนท าการ

33. Melioidosis IgG IFA Clotted blood ศกร 1 สปดาห 34. Melioidosis IgM IFA Clotted blood ศกร 1 สปดาห 35. Anti-streptolysin O

(ASO test) LA Clotted blood จนทร พธ ศกร 5 วนท าการ


64


การรายงานผล

36. Mycoplasma IgG CLIA Clotted blood - 1 สปดาห

37. Mycoplasma IgM CLIA Clotted blood - 1 สปดาห

38. Syphilis (RPR) Floc Clotted blood ทกวน 4 ชม.

39. Syphilis (VDRL) Floc CSF พฤหสบด 1 สปดาห

40. T. pallidum antibody CMIA Clotted blood จนทร พธ ศกร 1 สปดาห

41. FTA-ABS IFA CSF - 2 สปดาห

42. FTA-ABS IgM antibody IFA, CSF Clotted blood - 2 สปดาห

43. Leptospira antibody IFA Clotted blood พธ ศกร 1 สปดาห

44. Rickettsia antibody IFA Clotted blood พธ ศกร 1 สปดาห

45. Spirochaete by dark field microscope

DF Wet mount จากรอยโรค

ตดตอหองปฏบตการกอนสงตรวจ

4 ชม.

Parasite

46. E. histolytica antibody IHA Clotted blood พธ 1 สปดาห

47. Toxoplasma IgG antibody CLIA Clotted blood - 1 สปดาห

Fungus

48. Cryptococcal antigen LA Clotted blood, CSF

องคารพฤหสบด 3 วนท าการ

49. Galactomannan Ag ELISA Clotted blood, bronchioalveolar lavage (BAL)

- 1 สปดาห

II. Serological tests for non-infectious diseases

Autoimmune diseases 50. Anti-nuclear factor (ANF)

หรอ Anti nuclear antibody (ANA)

IFA Clotted blood - 1 สปดาห

51. Anti-ds DNA IFA Clotted blood - 1 สปดาห

52. Anti-ENA profile (nRNP, Sm, SS-A, SS-B, Ro-52, Scl70, Jo-1)

IB Clotted blood - 1 เดอน

53. Anti-Sm IP Clotted blood - 1 เดอน

54. Anti-nRNP IP Clotted blood - 1 เดอน

55. Anti-SS-B IP Clotted blood - 1 เดอน 56. Anti-centromere IFA Clotted blood - 1 สปดาห 57. Anti-cardiolipin IgM ELISA Clotted blood - 1 สปดาห 58. Anti-cardiolipin IgG ELISA Clotted blood - 1 สปดาห




การรายงานผล 59. Anti-citrullinated protein

(ACPA) CMIA Clotted blood - 1 สปดาห

60. Rheumatoid factor LA Clotted blood องคาร พฤหสบด 3 วนท าการ

61. Anti-bata2-Glycoprotin 1-IgG

ELISA Clotted blood 1 สปดาห

62. Anti-bata2-Glycoprotin 1-IgM

ELISA Clotted blood 1 สปดาห

63. Chromogranin A ELISA EDTA blood 2 สปดาห Immunoglobulin assays 64. Quantitative assays

NP Clotted blood องคาร พฤหสบด 5 วนท าการ 64.1 IgG level 64.2 IgA level 64.3 IgM level 64.4 IgE level 65. Immunoglobulin

abnormalities IFE Clotted blood - 2 สปดาห

66. Cryoglobulin test Precipitation Clotted blood

หามแชเยน ทกวนราชการ 4 วนท าการ

67. Free light chain: kappa NP Clotted blood - 2 สปดาห

68. Free light chain: lambda 69. Specific IgE panel

69.1 Panel 1 (food allergens 1): egg white, cow’s milk, wheat, soybean

ImmunoCAP Clotted blood

สามารถเลอกการทดสอบราย

test แตละตว

1 สปดาห

69.2 Panel 2 (food allergens 2): shrimp, fish, peanut, egg yolk

ImmunoCAP Clotted blood 1 สปดาห

69.3 Panel 3 (inhalant allergens): D. pteronyssinus, American cockroach, cat dander, Bermuda grass

ImmunoCAP Clotted blood 1 สปดาห

69.4 Dog dander ImmunoCAP Clotted blood - 1 สปดาห 69.5 D.Farinae ImmunoCAP Clotted blood - 1 สปดาห 69.6 Omega-5 gliadin

ImmunoCAP Clotted blood - 1 สปดาห


66


การรายงานผล Complement assays

70. Complement hemolytic activity (CH50)

Complement hemolysis

Clotted blood ศกร 1 สปดาห

71. Quantitative: ß1C (C3c) level

NP องคาร พฤหสบด 5 วนท าการ

III. Lymphocyte immunophenotyping 72. CD3/CD4

Flow cytometry

EDTA blood ตองสงตรวจ CBC ในคราวเดยวกนเสมอ

ทกวน กอน 15:30 น.

1 สปดาห 73. CD3/CD8

74. CD3/CD4/CD8

75. CD3&CD19 IV. Molecular detection for infectious diseases 76. HIV-1 viral load RT-PCR

6 mL. EDTA blood สงตรวจภายใน 2-3 ชวโมงหลง เจาะเลอด

จนทร พธ ศกร 5 วนท าการ 77. HBV viral load PCR 78. HCV viral load RT-PCR องคาร พฤหสบด 10 วนท าการ 79. CMV viral load PCR ทกวนพธ รายงานผลวน

พฤหสบด 80. HIV-1 genotyping drug

resistance Gene sequencing

สงตรวจทรพ. รามาธบด

1 เดอน

81. HCV genotyping LiPA - 2 สปดาห 82. Human herpes virus

(HHV) type 1-6, HHV1 & 2, VZV, EBV, CMV, HHV6

PCR Body fluid serum/plasma


83. Chikungunya virus RT-PCR EDTA blood สงตรวจทศนย วทยาศาสตรสงขลา

2 สปดาห

84. - InfluenzaA,B and RSV (PCR) - InfluenzaA and B (PCR)

- RSV (PCR)

rRT-PCR Nasopharyngeal swab (ดค าแนะน าขอ 3.5)


85. MERS-CoV rRT-PCR Nasopharyngeal aspiration, swab sputum


86. - Zika virus (Blood)

- Zika virus (Urine) rRT-PCR

- 6 mL. EDTA blood - Mid-stream urine ใสขวด sterite น าสงทนท

จนทร พฤหสบด 5 วน

V. Culture/Isolation 87. Leptospira spp. เพาะเลยงเชอ เลอด, CSF, ทกวนราชการ ภายใน 2 เดอน




การรายงานผล urine น าสงทนท หามแชเยน

ดค าแนะน าขอ 3.9

VI. Miscellaneous 88. C-reactive protein LA Clotted blood จนทร พธ ศกร 3 วนท าการ

89. Cold hemagglutinin HA Clotted blood น าสงทนท


90. ANCA IFA Clotted blood องคาร 2 สปดาห 91. TB IGRA ELISPOT 6 mL. LiHeparin

blood หามแชเยน

โทรตดตอหองปฏบตการกอนสงรบสงสงตรวจวนพธ พฤหสบด เชา เทานน

ค ายอของวธทใชตรวจ Agg : Agglutination IB : Immuno blot CAP/CTM : Cobas Ampliprep/Cobas Taqman IHA : Indirect hemagglutination CF : Complement fixation test ICT : Immunochromatography

test CMIA : Chemiluminescence microparticle

Immunoassay IFA : Immunofluorescent assay

CLIA : Chemiluminescence immunoassay IEP : Immunoelectrophoresis DF : Dark field microscope IP : Immuno precipitation ELISA : Enzyme-linked immunosorbent

assay LA : Latex agglutination

FIA : Fluorescence Immuno assay NT : Neutralization assay Floc : Flocculation NP : Nephelometry GPA : Gel particle agglutination PCR : Polymerase chain reaction Gen seq : Gene sequencing RT-PCR : Reverse transcriptase

polymerase chain reaction HA : Hemagglutination rRT-PCR : real time Reverse

transcriptase polymerase chain reaction

HI : Hemagglutination inhibition test IFE : Immuno fixation electrophoresis LiPA : Line Probe Assay


68

ตารางท 1 คาอางองของการตรวจทางภมคมกนวทยา

รายการ คาอางอง 1. Immunoglobulin assays 1.1 IgG level 700 - 1,600 mg% 1.2 IgA level 70 - 400 mg% 1.3 IgM level 40 - 230 mg% 1.4 IgE level < 100 IU/mL 1.5 Free light chain: Lambda level 5.71 - 26.30 mg/L 1.6 Free light chain: Kappa level 3.30 - 19.40 mg/L 2. Complement assays 2.1 Complement hemolytic activity (CH 50) 90 - 94% 2.2 Quantitative: ß1C (C3) level 90 - 180 mg% 3. Anti-cardiolipin IgG < 12 GPL/mL 4. Anti-cardiolipin IgM < 12 MPL/mL 5. Anti-citrullinated protein Ab (ACPA) (CCP) < 5.0 U/mL

ตารางท 2 คาอางองของ specific IgE (allergy) test

KUA/L Clinical implication

< 0.10 Normal

0.10 - 0.35 Clinical relevance undetermined > 0.35 - 0.70 Low level of allergy: indicative of ongoing sensitization > 0.70 - 3.50 Moderate level of allergy: indicative of stronger sensitization

> 3.50 - 17.50 High level of allergy: indicative of high level sensitization

> 17.50 Very High level of allergy: indicative of very high level sensitization ตารางท 3 คาอางองประชากรลมโฟไซตในผใหญ

Lymphocyte subpopulation sex % of total

lymphocyte Absolute cell count

cells/cu.mm. CD3-lymphocyte (CD3+) (total lymphocyte)

M 51 - 78 820 - 2,040 F 58 - 79 810 - 2,330

CD4-lymphocyte (CD3+/CD4+) M 26 - 48 430 - 1,104 F 30 - 49 430 - 1,290

CD8-lymphocyte (CD3+/CD8+) M 19 - 41 310 - 970 F 18 - 45 350 - 1,210

เอกสารอางอง: สมมาตร แพนอย และคณะ. คาอางองของปรมาณเมดเลอดขาวชนด T-lymphocyte ใน กลมคน ไทยทไมตดเชอไวรสเอดส. วารสารเทคนคการแพทย. 2539; 24(2): 195-201.



ตารางท 4 ระดบนยส าคญของการตรวจทางภมคมกนวทยา รายการ ระดบนยส าคญ

Bacteria : 1. Salmonella antibody 1:80 2. Melioidosis IHA titer (total antibody) 1:80 3. Mycoplasma antibody 1:40 4. Leptospiral antibody 1: 400 5. Rickettsial antibody 1: 400 6. Anti-streptolysin O (ASO test) 200 IU/mL Virus : 1. Heterophile antibody 1:56 2. Japanese encephalitis B IgM antibody 40 IU Parasite : 1. E. histolytica antibody 1:32 Autoimmune antibody 1. Cold hemagglutinin > 1:16

ตารางท 5 หลกเกณฑการแปลผลการตดเชอไวรสไขเลอดออก 5.1 การแปลผลตรวจ Dengue Ag/Ab rapid test (กรณเจาะเลอดผปวยหลงมไข 1-10 วน)

NS1 Ag IgM /IgG การแปลผล - -/- ไมตดเชอ หรออยในชวง seroconversion ควรสง convalescent serum

เพอตรวจ Dengue IgM, IgG by ELISA ในกรณสงสยตดเชอ Dengue - -/+ เคยมการตดเชอมากอนหรอม recent secondary infection ซงในกรณน

มประมาณ 20% ท IgM ไมขน - +w/+w เคยมการตดเชอมากอนหรอม recent infection

- or + +/- นาจะเปน recent primary infection + -/+ or +/+ นาจะเปน recent secondary infection + -/- นาจะเปน recent infection

+w = weakly positive 5.2 การแปลผลตรวจ Dengue IgM และ Dengue IgG antibody by ELISA (กรณเจาะเลอดผปวยหลงมไข 10-17 วน) IgM Antibody IgG Antibody การแปลผล

+ - or + Recent infection +w + Recent infection หรอ เคยมการตดเชอมากอน - + เคยมการตดเชอมากอนหรอ recent secondary infection ซงในกรณนม

ประมาณ 20% ท IgM ไมขน - - ไมตดเชอ

+w = weakly positive


70

ตารางท 6 Detection range ของการตรวจหาปรมาณไวรสเพอตดตามการรกษาโรค รายการ Detection range

1. HIV-1 viral load 20 - 10,000,000 copies/mL (1 copy = 1.7 IU) 2. HBV viral load 10 – 1,000,000,000 IU/mL 3. HCV viral load 15 - 100,000,000 IU/mL 4. CMV viral load 150 - 10,000,000 copies/mL (1 copy = 1.7 IU)

หมายเหต: ไมแนะน าใหใชการตรวจหาปรมาณไวรสเพอการวนจฉยโรค



ขนตอนการตรวจและรายงานผลการทดสอบ เอชไอว แอนตบอด ทางหองปฏบตการ โรงพยาบาลสงขลานครนทร

แผนผงท 1 การทดสอบการตดเชอเอชไอว ทางหองปฏบตการ กรณเรงดวน (Anti-HIV rapid test)

รอบรายงานผล (Turnaround time: TAT) หลงจากหองปฏบตการไดรบสงสงตรวจ * ทดสอบดวยวธ Chemiluminescence micro-particle immunoassay (CMIA) ( หากเครองขดของ จะใชวธ Chemiluminescence immunoassay (CLIA) หรอ Gel particle agglutination (GPA) ไดรบผลภายใน 2 ชวโมง แลวจะระบวธการทดสอบตอทายผลการทดสอบ สวนกรณทไมสามารถเกบตวอยางไดอก หรอสงสงตรวจนอยกวา 1 มลลลตร จ าเปนตองทดสอบดวยวธ GPA แทน แผนผงท 2 การทดสอบการตดเชอเอชไอว ทางหองปฏบตการ แบบตรวจคดกรอง (Anti-HIV screening test)

สงสงตรวจครงแรก (first sample): รอบรายงานผล ภายใน 4 ชวโมง หลงจากหองปฏบตการไดรบสงสงตรวจ สงสงตรวจครงทสอง (second sample): รอบรายงานผล ภายใน 2 วน หลงจากหองปฏบตการไดรบสงสงตรวจ

Anti-HIV screening test

ใหบรการทหนวยภมคมกนวทยาทกวน 24 ชม.

ผลลบ รายงานผล: Non reactive by CMIA*

ผลบวก รายงานผล: Initially reactive by CMIA*

โปรดสงซ าภายใน 1 เดอน ระบ second sample

ผลไมชดเจน รายงานผล: Indetermine by CMIA*


ผลสรปไมได รายงานผล: Inconclusive


ผลลบ รายงานผล: Non reactive

ผลบวก รายงานผล: Reactive


Anti-HIV rapid test

ดแผนผงท 3 ประกอบ





72

แผนผงท 3 ขนตอนการทดสอบและรายงานผล Anti HIV screening test ทางหองปฏบตการ

Anti-HIV screening test ตรวจดวยวธ T1

ตรวจเพมดวยวธ T2และT3

Anti-HIV Second sample

ผลบวก ผลลบ


ผล T1/T2/T3 (+/+/+)

ผล T1/T2/T3 (+/+/-) หรอ (+/-/+) หรอ (+/-/-)

ผล T1/T2/T3 (- / - / -)

ผล T1/T2/T3 (+/+/-) หรอ (+/-/+) หรอ (+/-/-

)

ผล T1/T2/T3 (+/+/+)

ตรวจซ าดวยวธ T1, T2 และ T3


โปรดสงซ าภายใน 1 เดอน ระบsecond sample


โปรดสงซ าภายใน 1 เดอน ระบ second sample ดแผนผงท 4 ประกอบ

ตรวจซ าดวยวธT1 หรอT2หรอT3

ผลลบ ทดสอบซ าใน first และ second sample

หากผลไมตรงกน รายงานผล: Inconclusive requires third sample


หมายเหต - Anti HIV screening testเปนการทดสอบทมหลกการและคณสมบตของน ายาทดสอบทแตกตางกน 3 วธ ดงน T1 = วธแรก (CMIA), T2 =วธท 2 (CLIA), T3 = วธท 3 (GPA) - กรณวธแรกเครองตรวจวเคราะหขดของ จะใชการทดสอบดวยวธท 2 หรอวธท 3 ทดแทน - HIV rapid test ทใหผล initially reactive จะท าการทดสอบเพมอก 2 วธ ใน first หรอ second sample



แผนผงท 4 ขนตอนการทดสอบและรายงานผล Anti HIV screening test หรอ Anti HIV rapid test กรณผลไม ชดเจน (Inconclusive หรอ Indetermine)

หมายเหต

หากไดผลสรปไมไดเชนเดมหลงจากทดสอบซ าแลว ใหตดตามผรบบรการมาเจาะเลอดตรวจซ าภายในเวลา 2 สปดาห อาจถอวาไมนาจะตดเชอ เอชไอว อยางไรกตามจากแนวทางการตรวจรกษาและปองกนการตดเชอเอชไอวประเทศไทย แนะน าใหตดตามจนครบรยะเวลา 1 เดอน (คมอการตรวจหาการตดเชอเอชไอว ส าหรบเทคนคการแพทย พมพครงท 1 กมภาพนธ 2560 ISBN: 978-616-92849-0-7) หรอสงตรวจยนยนดวยวธอนๆ เชน การตรวจหาสารพนธกรรมของเชอ qualitative nucleic acid amplification testing (NAT testing)

Anti HIV Inconclusive (หรอ Indetermine) โปรดสงซ าภายใน 1 เดอน ระบ second sample

Anti-HIV second sample

ตรวจซ าดวยวธ T1, T2 และ T3

ผล T1/T2/T3 (- / - / -)

ผล T1/T2/T3 (+/+/-)หรอ(+/-/+) หรอ(+/-/-)

ผล T1/T2/T3 (+/+/+)



กรณา follow up ภายใน 2 สปดาห 1 เดอน และ 3 เดอน



74



การสงตรวจทางมนษยพนธศาสตร

หองปฏบตการ หนวยมนษยพนธศาสตร (Human Genetics Unit) ทตง ชน 3 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ จนทร-ศกร เวลา 08:30 - 16:30 น. เวนวนหยดราชการ


1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ ไมมการเตรยมตวเปนพเศษ ในกรณทตองการขอค าปรกษาทางพนธกรรม กอนการตรวจ กรณาโทรศพทนดแพทยทหนวยมนษยพนธศาสตรลวงหนา 2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ 2.1 สงทนท ถาสงไมทนใหเกบท 4 - 8 oC หามแชแขง 2.2 ใชเทคนคปราศจากเชอ ในการเกบสงสงตรวจ 2.3 ภาชนะทใส ใหดรายละเอยดในขอ 3 (วธการเกบและสงสงสงตรวจ) 3. วธการเกบและสงสงสงตรวจ 3.1 การเกบน าคร า (ในการตรวจกอนคลอด) เกบจากอายครรภ 16 - 18 สปดาห ใช sterile disposable syringe ดดเกบน าคร า 1 มล. ทงกอน เพอปองกนการปนเปอนเซลลแม แลวดดเกบตอจากนน ประมาณ 10 - 20 มล. อาจเกบใน syringe ทดดนนหรอยายไปเกบใสหลอดปราศจากเชอและมฝาเกลยวปดแนนพนทบดวยแผนพาราฟลมใหแนนไมใหรวซม การสงน าคร าทเกบใน syringe ตองปดปลอกเขมตรงกระบอกสบใหแนน พนดวยแผนพาราฟลมปดฉลากชอ-สกล HN ของผปวยทกหลอด เกบทอณหภมหองและน าสงโดยเรวทสด ถาคางคนใหวางทอณหภมหองหรอในตอบ 37 oC หามแชแขง 3.2 ตวออนแทง ตายคลอด ครรภไขปลาอก ชนเนอจากครรภทไมมไข ควรเลอกชนเนอของตวออนจรงๆ เชน ตวออน ชนรก เลอกชนทมเลอดไปเลยง ไมเกบสวนทเนาเสยระมดระวงการปะปนของเนอเยอจากมารดาขนาดของชนเนอทเกบควรมขนาดอยางนอย 1 ตร.ซม. หากเปนผวหนงใหตดลกถงชน dermis และเกบโดยวธปราศจากเชอเทานน หากเกบจากหองคลอดหรอหอผปวยในโรงพยาบาลสงขลานครนทรใหใสขวด sterile ทใส transport media และยาปฏชวนะ(ขอรบไดทหนวยมนษยพนธศาสตร) กรณทสงมาจากโรงพยาบาลอนๆ ใหเกบชนเนอใสหลอดหรอขวดทใส sterile normal saline ปดฉลากชอ-สกล HN ของผปวยและน าสงโดยเรวถาตองเกบคางคนควรเกบในตเยนอณหภม 4 - 8 oC ไมควรเกน 24 ชวโมง หามแชแขง หลกเลยงการสงตวอยางจากทารกเสยชวตในครรภ (dead fetus in utero; DFIU) โดยเฉพาะทารกทเสยชวตในครรภมาแลวเปนเวลานาน เพราะจะไมสามารถเพาะเลยงเซลลไดและอาจพบมการปนเปอนของเชอโรคได 3.3 เลอด 3.3.1 เพอตรวจโครโมโซมหรอตรวจโครโมโซมดวยเทคนค FISH เจาะเลอดจากหลอดเลอดด าโดยวธปราศจากเชอประมาณ 3 - 5 มล. ถาเปนเดกเลกควรใหไดอยางนอย 1 มล. ใสหลอดปราศจากเชอทม heparin (50 IU/มล.) เปนสารกนเลอดแขงตว ปดฝาใหแนนแลวเขยาเบาๆ เพอใหเลอดผสมกบสารกนเลอดแขงใหทว น าสงโดยเรวถาไมสามารถสงไดทนในเวลาราชการใหเกบท 4 - 8 oC ไมควรเกน 24 ชวโมง หามแชแขง


76

3.3.2 เพอสกดดเอนเอหรอตรวจวนจฉยโรคพนธกรรมดวยเทคนคดานอณพนธศาสตร เจาะเลอดจากหลอดเลอดด าโดยวธปราศจากเชอประมาณ 3 - 5 มล. ถาเปนเดกเลกควรใหไดอยางนอย 1 มล. ใสหลอดปราศจากเชอทม EDTA (1.5 มก./มล.) เปนสารกนเลอดแขงตว ปดฝาใหแนนแลวเขยาเบาๆ เพอใหเลอดผสมกบสารกนเลอดแขงใหทว ถาไมสามารถสงไดทนในเวลาราชการใหเกบท 4 - 8 oC ไมเกน 3 วน หรอแชแขงถาตองเกบไวระยะยาว เปนเดอน 3.4 ไขกระดก เจาะไขกระดกดวยวธปราศจากเชอประมาณ 1 - 5 มล. (ตองแนใจวามเซลลจรง) ใสหลอดปราศจากเชอทม heparin (50 IU/มล.) หรอเกบสงดวย sterile disposable syringe ทม heparin (50 IU/มล.) ปดปลอกเขมพลกหลอดเกบตวอยางไปมาเบาๆ ใหไขกระดกผสมกบ heparin ใหทวและน าสงทนทถาไมสามารถสงไดทนทใหเกบท 4 – 8 oC ไมควรเกบเกน 24 ชวโมง หามแชแขง 3.5 วธการสงสงสงตรวจ สงสงสงตรวจพรอมใบน าสงทมขอมลประวตทางคลนกไดแก ชอ-สกล HN ของผปวยอาย ชนดของสงสงตรวจ ชอแพทยผสง หองตรวจหรอหอผปวย วนทสง โดยกรอกแบบฟอรมสงตรวจใหถกตองควรระบขอบงช (ในกรณทตรวจกอนคลอด) หรอ ขอวนจฉยทกครง เพราะเปนขอมลส าคญในการตรวจวเคราะหโครโมโซมหรอตรวจดเอนเอ ตองระบโรคทตรวจอยางชดเจนถาเปนการสงตรวจ เพอวนจฉยกอนคลอดตองใหผปวยอานและลงลายมอชอในใบยนยอมใหเจาะเกบตวอยาง (consent) ทกครงถาไมมลายมอชอผปวยทางหนวยฯ อาจจะพจารณาปฏเสธไมรบสงสงตรวจ ประเภทของใบขอสงตรวจ ม 2 แบบ คอ (ภาคผนวก) การตรวจโครโมโซม: ใบขอตรวจทางหองปฏบตการเซลลพนธศาสตร (SD-Fo-HG-SP-001) การตรวจดเอนเอ: ใบขอตรวจทางหองปฏบตการอณพนธศาสตร (SD-Fo-HG-SP-003) 4. สถานทรบสงสงตรวจ จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอกและจดรบสงสงตรวจจากผปวยใน 5. การปฏเสธสงสงตรวจ 5.1 ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา (SD-Man-Patho-18-01) หนา 8 5.2 ตามเกณฑของหนวยมนษยพนธศาสตร ดงตอไปน - สงสงตรวจทแชแขงส าหรบตรวจโครโมโซม - สงสงตรวจอยในสภาพมการปนเปอน - เลอดทแขงตวเปนลม - เลอดทใชสารกนเลอดแขงผดชนด - ไขกระดกทเจาะไมไดเซลลไขกระดก - ชนเนอทอยในน ายารกษาสภาพตางๆ หรอชนเนอเนา - การตรวจวนจฉยกอนคลอดทผปวยไมไดลงลายมอชอในใบยนยอม (consent) ใหเจาะเกบ 6. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ “การขอทดสอบเพม”หนา 4 และควรตดตอภายใน 24 ชวโมง 7. การรายงานผลคาวกฤต คาวกฤต ส าหรบการตรวจวนจฉยโครโมโซมกอนคลอด (SD-In-HG-MN-019)



8. รายการทดสอบของหนวยมนษยพนธศาสตร


การรายงานผล การทดสอบทท าเอง 1. Chromosome study by standard karyotyping (ตรวจโครโมโซมโดยเทคนค มาตรฐาน)

เพาะเลยงเซลลตามมาตรฐาน AGT* และ ACMG* และรายงานผลตามมาตรฐาน ISCN*

Heparinized blood น าคร า ชนเนอ

ทกวนราชการ - เลอด 15 วนท าการ - น าคร า 15 วนท าการ - ชนเนอ 20 วนท าการ

ไขกระดก องคาร-ศกร - CML 10 วนท าการ - อนๆ 20 วนท าการ

2. Chromosome study by FISH (ตรวจโครโมโซมโดย เทคนค FISH) 2.1 Interphase FISH for Trisomy 13, 18, 21 2.2 FISH for Trisomy 13, 18, 21, X, Y 2.3 FISH for William Syndrome 2.4 FISH for DiGeorge Syndrome 2.5 FISH for Trisomy 13 2.6 FISH for Trisomy 18 2.7 FISH for Trisomy 21 2.8 FISH for Chromosome X, Y 2.9 Interphase FISH for PML/RARA t(15;17)

เพาะเลยงเซลลตามมาตรฐาน AGT* และ ACMG* และรายงานผลตามมาตรฐาน ISCN*

Heparinized blood

ทกวนราชการ - 10 วนท าการ

3. DNA study 3.1 ARX common mutation screening in exon 2 3.2 ARX whole gene sequencing (5 exons) 3.3 DNA mutation analysis for Fragile X syndrome 3.4 Prenatal diagnosis for Fragile X syndrome 3.5 HLA-B*15:02 screening 3.6 MECP2 whole gene sequencing

PCR based assay, Sanger sequencing และ Methylation assay

EDTA blood น าคร า

เดอนละครง - เลอด 4 สปดาห - น าคร า 5 สปดาห

3.7 Methylation analysis for Prader Willi/ Angelman syndrome 3.8 PCR for SRY gene


78


การรายงานผล 4. DNA extraction (สกดดเอนเอ)

Standard method EDTA blood ทกวนราชการ - 1 สปดาห

การทดสอบทสงตอ ** 5. Adrenoleukodystrophy, ADL 6. CADASIL (NOTCH 3) Mutation 7. Charcot - Marie-Tooth type I A 8. Criggler-Najjar (UGT1A1) 9. Deafness (Cx 26/GJB 2) Mutaion 10. DMRV (GNE) Mutation 11. Dopa-responsive dystonia (DYT1)/Primary Torsion Dystonia (PTD) 12. Duchenne/Becker-MLPA 13. Duchenne/Becker-Linkage 14. Dysferlinopathy (Dysferlin) 15. Factor XI Deficiency (F11) 16. Factor XII /Hageman Deficiency (F12) 17. FGFR2 Mutation 18. FGFR3 Mutation 19. GCPS, Greig Cephalopolysyndactyly 20. GFS, Goldmann-Favre Syndrome 21. GNAS1 Mutation Analysis 22. Hemophillia A (F8) Linkage 23. Hemophillia A (F8) Mutation 24. Hemophillia B (F9) Mutaion 25. Hemophillia A (F8) Int22Inversion 26. Hemochromatosis (HFE) 27. Huntington disease 28. Hyperuricemia (HPRT1) 29. Kennedy disease (Spinobulbar muscular atrophy) 30. Marfan (FBN-1) Mutaion 31. MEN 2A, MEN 2B (RET) Mutation 32. MLD, Metachromatic Leukodystrophy 33. Mitochondrial DNA analysis - Leber optic atrophy 34. Mitochondrial DNA analysis - Kearns Sayre/CPEO 35. Mitochondrial DNA analysis - Encephalomyopathy 36. Nemaline Myopathy (ACTA1) 37. Oculopharyngeal muscular dystrophy 38. Pancreatitis (PRSS1) 39. Pancreatitis (SPINK1) 40. Spinal muscular atrophy (Pre and Postnatal cases) 41. Spinocerebellar ataxia type 1, 2, 3




การรายงานผล 42. Thrombophilia-FII & FV HK 43. Thrombophilia-FV Leiden 44. Thrombophilia-MTHFR 45. Wilson disease Mutation 46. Von Hippel Lindau disease 47. HLA-B* 58:01 screening*** หมายเหต 1. ค ายอทใช AGT : The Association of Genetic Technologists ISCN : An International System for Human Cytogenetic Nomenclature ACMG : The American College of Medical Genetics CML : Chronic Myeloid Leukemia MLPA : Multiplex ligation-dependent probe amplification PCR : Polymerase chain reaction 2. การทดสอบทสงตอ ** 2.1 สงตอทศรราชพยาบาล ทกสปดาหท 3 ของเดอน 2.2 วธวเคราะหใช PCR based, Sequencing และ MLPA 2.3 สงสงตรวจ คอ K2EDTA blood 6 มล. 2.4 ประกนเวลาการรายงานผล 2 - 4 เดอน 2.5 HLA-B* 58:01 screening*** สงตอศนยวทยาศาสตรการแพทยท 12 สงขลา วเคราะหโดยใช

PCR-based assay ใชสงสงตรวจ K2 EDTA blood 6 มล. เวลาการรายงานผล 10 วนท าการ 3. ระยะเวลาในการรายงานผล นบจากวนทหนวยฯ ไดรบสงสงตรวจจนถงวนทสงผลออกจากหนวยฯ 4. กรณการตรวจกอนคลอดถามผลตรวจผดปกตเจาหนาทหนวยฯ จะโทรศพทแจงผลตรวจกบแพทย เจาของไข หรอเจาหนาทผมสทธรบผลทระบชอในใบสงตรวจ


80



การสงตรวจธาลสซเมย

หองปฏบตการ หนวยธาลสซเมย (Thalassemia Unit) ทตง ชน 1 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ จนทร-ศกร เวลา 08:30-16:30 น. เวนวนหยดราชการ หมายเลขโทรศพท 074-451567 โทรศพทภายใน 1567

1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ 1.1 การตรวจพาหะหรอผปวยธาลสซเมย การเตรยมผปวยและเกบสงสงตรวจ กระท าโดยจดจดเกบและรบสงสง ตรวจจากผปวยนอก ภาควชาพยาธวทยา 1.2 การตรวจทารกในครรภ การเตรยมผปวยและเกบสงสงตรวจ กระท าโดยหนวยบรบาลทารกในครรภ ภาควชา สตศาสตรและนรเวชวทยา 2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ ขอก าหนดในการตรวจทารกในครรภ 2.1 ตองทราบชนดการผาเหลาในพอและแมกอนการเจาะตรวจทารกในครรภ 2.2 ควรตรวจระยะแรกของการตงครรภ คอ กอนอายครรภ 14 สปดาห หรออาจตรวจไวแตเนนๆ เมอคสมรส ตงใจจะมบตรแมยงไมไดตงครรภ 2.3 กรณผลตรวจทารกในครรภเปนโรคธาลสซเมยชนดรนแรง และพอแมไดตดสนใจยตการตงครรภ แพทยจะ ตองสงชนรกหรอชนเนอทารกทแทงใหหองปฏบตการตรวจยนยนทกครง เพอควบคมคณภาพการตรวจครงแรก 2.4 ถาพบวาทารกในครรภไมเปนโรค เมอทารกคลอด ควรสงตรวจยนยนผลจากเลอดจากสายสะดอทกราย 3. วธการเกบและสงสงสงตรวจ 3.1 การตรวจพาหะหรอผปวยธาลสซเมย ใชเลอดจากหลอดเลอดด าประมาณ 3 - 5 มล. เจาะใสขวดปราศจาก เชอทมสารกนเลอดแขง K2EDTA ถาไมสามารถน าสงไดทนทใหแชน าแขงหรอตเยนทอณหภม 4-8 o C ไมเกน 24 ชวโมง 3.2 การตรวจทารกในครรภ (prenatal diagnosis) สงสงตรวจ ไดแก 3.2.1 ชนเนอรก (chorionic villus sample; CVS) เกบชนรกในอายครรภประมาณ 8 - 12 สปดาห ใหได อยางนอย 5 มก. (5 - 10 กง) โดยเทคนคปราศจากเชอ ใสขวดสะอาดปราศจากเชอ ใสน ายารกษา สภาพมชวตของเซลล ไดแก น ายาเพาะเลยงเซลลหรอน าเกลอ (physiological saline) เขยนชอ- สกลผปวย HN อายครรภ วนทเกบ แพทยผสง และน าสงทนทโดยเกบทอณหภมหอง ถาระยะทาง ไกลใหแชน าแขงไมเกน 24 ชวโมง 3.2.2 เซลลน าคร า (amniotic fluid cells; AF cells) ปรมาณทใช 10 - 20 มล. แพทยจะเจาะเกบชวง อายครรภ 14 - 18 สปดาห ซงมน าคร าและเซลลมากพอ ใสขวดสะอาดปราศจากเชอ ปดฝาใหสนท เขยนชอ-สกลผปวย HN อายครรภ วนทเกบ แพทยผสง และน าสงทนทโดยเกบทอณหภมหอง ถา ระยะทางไกลใหแชน าแขงไมเกน 24 ชวโมง 3.2.3 เลอดจากสายสะดอทารก (fetal blood; FB) เกบเหมอนเลอดทเจาะจากขอพบแขน (ขอ 3.1) 4. สถานทรบสงสงตรวจ จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอก จดรบสงสงตรวจผปวยใน


82

5. การปฏเสธสงสงตรวจ 5.1 ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา (SD-Man-Patho-18-01) หนา 8 5.2 ตามเกณฑของหนวยธาลสซเมย 5.2.1 ชนเนอเนา 5.2.2 การเกบไมถกตอง 5.2.3 ไมเปนไปตามขอก าหนด 2.1 ส าหรบการตรวจทารกในครรภ 6. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ “การขอทดสอบเพม” หนา 4 และควรตดตอภายใน 24 ชวโมง 7. การรายงานผลคาวกฤต ไมม 8. รายการทดสอบของหนวยธาลสซเมย


1. Osmotic fragility test (OF)

ดความเปราะของเมดเลอดแดงใน น าเกลอทความเขมขน 0.36%

K2EDTA blood 2 – 3 mL ทกวนราชการ 1 วน

มากกวาหรอ เทากบ 85% hemolysis

2. DNA for alpha-thal (SEA, Thai,-3,7,-4.2)

- Gap-PCR - Multiplex-Gap – PCR - RDB*

K2EDTA blood 2 – 3 mL หรอสง สงตรวจจากทารก ในครรภ

ทกวนราชการ 7 วนราชการ ตรวจไมพบ การผาเหลา

3. DNA for beta-thal (RDB and Gap- PCR)

- RDB* - Gap-PCR - Multiplex-Gap – PCR

K2 EDTA blood 2 – 3 mL หรอ สงสงตรวจจากทารกในครรภ


4. Prenatal for alpha- thal (SEA and Thai)




5. Prenatal for beta- thal (RDB and Gap-PCR)




*RDB = Reverse Dot Blot Hybridization



การสงตรวจทางนตเวชศาสตรและพษวทยา

หองปฏบตการ หนวยนตเวชศาสตรและพษวทยา (Forensic Medicine and Toxicology Unit)

ทตง ชน 2 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ ทกวน 24 ชวโมง หมายเลขโทรศพท 074-451570-1 โทรศพทภายใน 1570-1

1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ ไมม

2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ ขนอยกบชนดของการทดสอบดรายละเอยดไดจากวธการเกบและน าสงสงสงตรวจ 3. วธการเกบและน าสงสงสงตรวจ 3.1 การตรวจวดระดบแอลกอฮอลในเลอด (blood alcohol content) 3.1.1 สงสงตรวจและภาชนะทใชเกบ - Whole blood ปรมาตร 2 มล. เกบใสในหลอดสญญากาศ (vacuum tube) ทม KF+Na2EDTA เปนสารกนเลอดแขง (ฝาสเทา) 3.1.2 การเกบและสงสงสงตรวจ - หามใช 70% alcohol ฆาเชอบรเวณผวหนงทเจาะเลอด ใหใชยาฆาเชอชนดอนแทน เชน betadine - ควรน าสงหองปฏบตการทนท หากไมสามารถสงได ใหเกบไวในตเยน อณหภม 2-8 oC 3.1.3 ขอควรระวง - ผสมเลอดกบสารกนเลอดแขงใหเขากนเพอปองกนเลอดแขงตว 3.2 การตรวจวดระดบยาในเลอด (therapeutic drug monitoring, TDM) 3.2.1 สงสงตรวจและภาชนะทใชเกบ - Clotted blood ปรมาตร 5 มล.หรอซรม ปรมาตร 2 มล. เกบใสในหลอดแกวหรอพลาสตกสะอาด ปดฝาจกใหแนนสนท - Whole blood ปรมาตร 2 มล. เกบใสในหลอดทม K2EDTA เปนสารกนเลอดแขง ส าหรบการ ตรวจวดระดบยา cyclosporine และ tacrolimus 3.2.2 การเกบและสงสงสงตรวจ ควรน าสงหองปฏบตการทนท หากไมสามารถสงได ใหเกบไวในตเยน อณหภม 2-8 oC - ส าหรบการตรวจวดระดบยา cyclosporine และ tacrolimus ไมตองปนแยกสงสงตรวจ 3.2.3 ขอควรระวง - ซรมตองไมมเมดเลอดแดงแตกปน - กรณสงสงตรวจเปนเลอดครบสวนผสมเลอดกบสารกนเลอดแขงใหเขากนเพอปองกนเลอดแขงตว 3.3 การตรวจวดระดบโลหะ 3.3.1 สงสงตรวจและภาชนะทใชเกบ - Clotted blood ปรมาตร 5 มล.หรอซรมปรมาตร 2 มล. เกบใสในหลอดแกวหรอพลาสตกสะอาด ปดฝาจกใหแนนสนท


84

- Whole blood ปรมาตร 6 มล. เกบใสในหลอด EDTA ชนด Trace Element Free ส าหรบการสง ตรวจวดระดบตะกว (ขอรบหลอดไดทหนวยรบสงสงตรวจ) - ปสสาวะ ปรมาตร 20 มล. เกบใสในภาชนะแกวหรอพลาสตกปดฝาใหแนนสนท - ปสสาวะ 24 ชวโมง เกบใสในภาชนะแกวสชาทไมมวตถกนเสย (ขอรบขวดเกบสงสงตรวจไดท หนวยนตเวชศาสตรและพษวทยา) 3.3.2 การเกบและสงสงสงตรวจ - ควรน าสงหองปฏบตการทนท หากไมสามารถสงได ใหเกบไวในตเยน อณหภม 2-8 oC - ส าหรบการตรวจวดระดบตะกว ไมตองปนแยกสงสงตรวจ - ส าหรบการตรวจวดระดบโลหะในปสสาวะ 24 ชวโมง ใหระบปรมาตรปสสาวะรวมทงหมดทเกบได 3.3.3 ขอควรระวง - ซรมตองไมมเมดเลอดแดงแตกปน - กรณสงสงตรวจเปนเลอดครบสวนผสมเลอดกบสารกนเลอดแขงใหเขากนเพอปองกนเลอดแขงตว 3.4 การตรวจสารพษทราบชนด/ไมทราบชนด 3.4.1 สงสงตรวจและภาชนะทใชเกบ - Clotted blood ปรมาตรอยางนอย 10 มล. - ซรม ปรมาตรอยางนอย 5 มล. - ปสสาวะ ปรมาตรอยางนอย 30 มล. - น าลางกระเพาะ (ครงแรกเกบทงหมด) ปรมาตรอยางนอย 50 มล.หามใสวตถกนเสย - ตวอยางอนทสงสย หรอตวอยางทพบในทเกดเหต - ภาชนะทใชเกบสงสงตรวจตองสะอาด ปดแนนสนท พนทบดวยแผนพาราฟลม เพอปองกนการระเหย ของสารพษในตวอยาง และตองปลอดภยไมแตกเสยหายระหวางน าสง 3.4.2 การเกบและสงสงสงตรวจ ควรน าสงหองปฏบตการทนท หากไมสามารถสงได ใหเกบไวในตเยน อณหภม 2-8 oC 3.4.3 ขอควรระวง - แพทยควรระบชนดของสารพษหรอสารตองสงสยวาท าใหเกดพษในใบน าสงตรวจ และหากแพทย ใหยาเพอการรกษาแกผปวยกอนสงตรวจ จะตองระบยาทกชนดทใหกบผปวยเพอใชเปนขอมลประกอบ ในการตรวจวเคราะห 3.5 การตรวจวดระดบเอนไซม cholinesterase 3.5.1 สงสงตรวจและภาชนะทใชเกบ Clotted blood ปรมาตร 5 มล.หรอซรมปรมาตร 2 มล. เกบใสในหลอดแกว หรอพลาสตกสะอาด ปดฝาจกใหแนนสนท 3.5.2 การเกบและสงสงสงตรวจ ควรน าสงหองปฏบตการทนท หากไมสามารถสงได ใหเกบไวในตเยน อณหภม 2-8 oC 3.5.3 ขอควรระวง ซรมตองไมมเมดเลอดแดงแตกปน 3.6 การตรวจคดกรอง (screening test) สารเสพตดกลมมอรฟนและเมทแอมเฟตามน 3.6.1 สงสงตรวจและภาชนะทใชเกบสงสงตรวจ - ปสสาวะปรมาตรอยางนอย 30 มล.เกบใสในภาชนะพลาสตกสะอาดปดฝาใหแนนสนท 3.6.2 การเกบและสงสงสงตรวจ ควรน าสงหองปฏบตการทนท หากไมสามารถสงได ใหเกบไวในตเยน อณหภม 2-8 oC



3.7 การตรวจวตถพยานคดขมขนกระท าช าเรา ตวอยางทใชตรวจม ดงน 3.7.1 ไมพนส าล (cotton swab) ปายจากบรเวณ ดงน 3.7.1.1 บรเวณอวยวะสบพนธไดแก vagina, cervix และ posterior fornix โดยผงลมใหส าลแหง กอนเกบใสซองกระดาษและเกบแยกซองระบชอ สกล ใหชดเจน 3.7.1.2 รอยคราบตามรางกาย ใชไมพนส าล ชบน าเกลอหรอน ากลนพอหมาดปายเกบบรเวณคราบ ทกคราบทพบ โดยใชไมพนส าลเกบแตละคราบแยกออกจากกนไมปะปนกน ผงลมใหส าลแหง เกบไมพนส าลทปายคราบแลวน แยกซองระบต าแหนงทปายเกบทกซอง 3.7.2 วตถพยานอนทมรอยคราบเลอด หรอ คราบอสจ ตดอย เชน เสอผา ชดชนใน ผาปทนอนหรอถงยาง อนามย ผงลมใหรอยคราบนนๆ แหง เกบใสถงกระดาษหรอซองกระดาษ แยกชนเพอปองกนการปนเปอน ระหวางกน

หมายเหต ถงกระดาษหรอซองเกบวตถพยานทสงตรวจแตละชนตองมการระบ ชอ-สกล HN หรอ รหสเฉพาะท สามารถสบคนไปหาเจาของวตถพยานนนๆ ได รวมถงตองระบชอแพทยผสงตรวจใหอานออกอยางชดเจน เพอใหสามารถตดตอกลบกรณตวอยางตรวจมปญหา และตองกรอกรายละเอยดตามแบบฟอรมการสง ตรวจของหนวยนตเวชศาสตรและพษวทยา ใหครบถวนสมบรณ (แบบฟอรมสงตรวจ สามารถ download ไดจาก www.pathology.psu.ac.th/images/RequestForms/SDFoTxPre08.pdf)

3.8 การตรวจพสจนดเอนเอ (DNA typing, DNA profile) เปดบรการตรวจ ดงน 3.8.1 การตรวจพสจนความเปน พอ-แม-ลก (คาบรการตวอยางละ 4,000 บาท) 3.8.2 การตรวจความสมพนธรวมบรรพบรษสายบดาเดยวกน เชน พชาย-นองชาย ป-หลานอา-หลาน เปนตน กรณนผรบการตรวจตองเปนเพศชายเทานน (คาบรการตวอยางละ 5,000 บาท) 3.8.3 การตรวจความสมพนธรวมบรรพบรษสายมารดาเดยวกน เชน พ-นองยาย-หลาน นา-หลาน เปนตน ผรบการตรวจอาจเปนเพศหญงหรอเพศชายกได (คาบรการตวอยางละ 5,000 บาท) 3.8.4 การตรวจพสจนความสมพนธพสาว-นองสาวรวมบดาเดยวกนหรอ ยา-หลานสาว (คาบรการตวอยาง ละ 5,000 บาท) 3.8.5 การตรวจพสจนเอกลกษณบคคล และวตถพยาน (คาบรการตวอยางละ 4,000 บาท)

ขอก าหนดส าหรบการตรวจพสจนดเอนเอ มดงน 1. ผรบการตรวจตองโทรศพทมานดหมายวนและเวลาลวงหนากอนมาตรวจไดทเบอร 074-451570-1 2. ใหผรบการตรวจมาพรอมกนทหนวยนตเวชศาสตรและพษวทยา โดยไมตองท าบตรโรงพยาบาล และไม ตองงดอาหารหรอน า 3. เดกอายต ากวา 18 ป ตองมาพรอมผปกครองหรอมหนงสอมอบอ านาจและอนญาตจากผปกครอง หรอม ค าสงศาลมาแสดง 4. หลกฐานทตองน ามาแสดง (เอกสารตวจรง)ของผรบบรการแตละคน 4.1 บตรประจ าตวประชาชน บตรประจ าตวบคคลทไมมสถานะทางทะเบยน สตบตร (กรณยงไมมบตร

ประจ าตวประชาชน) หรอ หนงสอเดนทาง (passport) (กรณเปนชาวตางชาต) 4.2 กรณการตรวจเพอขอมบตรประชาชนตองมหนงสอราชการจากอ าเภอทสงตรวจพสจนความสมพนธ ทางสายเลอด 5. ผรบการตรวจตองลงลายมอชอในเอกสารยนยอมใหเกบตวอยางดเอนเอและถายรปไวเปนหลกฐาน 6. การเกบตวอยางตรวจจะกระท าทภาควชาพยาธวทยาโดยตรงเทานนไมรบตรวจตวอยางทน ามาจาก ภายนอก ยกเวนวตถพยาน


86

4. สถานทรบสงสงตรวจ จดจดเกบและรบสงสงตรวจผปวยนอก จดรบสงสงตรวจผปวยใน ซงหองปฏบตการนอกเวลาราชการจะรบสงสง ตรวจไวโดยไมมการลงทะเบยน และจะน าสงหนวยนตเวชศาสตรและพษวทยาในวนราชการและวนอาทตย

5. การปฏเสธสงสงตรวจ 5.1 ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา (SD-Man-Patho-18-01) หนา 8 5.2 การทดสอบทไมเปดใหบรการทหนวยนตเวชศาสตรและพษวทยา

6. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ “การขอทดสอบเพม” หนา 4

7. การรายงานผลคาวกฤต

การทดสอบ คาวกฤตทรายงาน 1. Lithium > 2 mmol/L 2. Valproic acid > 150 mg/L 3. Carbamazepine > 40 mg/L 4. Magnesium <10 mg/L, > 45 mg/L



8. รายการทดสอบของหนวยนตเวชศาสตรและพษวทยา


ประกนเวลา การรายงาน

ผล คาอางอง

I) การตรวจวดระดบแอลกอฮอลในเลอด (blood alcohol content) 1. Blood alcohol HS-GC NaF blood, KF+Na2EDTA ทกวน 7 วน 50 mg% II) การตรวจวดระดบยาในเลอด (therapeutic drug monitoring, TDM) 2. Benzodiazepines KIMS Urine, clotted blood,

serum ทกวน 1 วน Negative

3. Carbamazepine KIMS Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 4 - 12 mg/L

4. Cyclosporine ECLIA K2EDTA blood ทกวน 1 วน 50 - 370 g/L

5. Digoxin KIMS Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 0.8 - 2.0 g/L

6. Gentamicin KIMS Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 6-10 mg/L

7. Acetaminophen EIA

Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 10-30 mg/L

8. Phenobarbital KIMS Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 10-30 mg/L

9. Phenytoin KIMS Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 10 - 20 mg/L

10. Salicylate Trinder’s test Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 10 - 40 mg%

11. Tacrolimus ECLIA K2EDTA blood ทกวน 1 วน 5 - 20 g/L

12. Theophylline KIMS Clotted blood, serum ทกวน

1 วน 10 - 20 mg/L

13. Valproic acid EIA Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 50 - 100 mg/L 14. Vancomycin EIA Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 25-40 mg/L III) การตรวจวดระดบโลหะ 15. Copper in serum FAAS Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 0.80 - 1.50 mg/L

16. Copper in urine FAAS Urine ทกวน 1 วน 0.017 - 0.043 mg/L 17. Copper in 24-h urine

FAAS 24-h urine ภาชนะสชาไมใสวตถกนเสย

ทกวน 1 วน 0.095 - 0.100 mg/day

18. Lead ICP-MS EDTA ชนด Trace Element Freeตดตอรบหลอดทหนวยรบสงสงตรวจ


2 สปดาห Adult < 40 µg%; Child, Pregnant < 25 µg%

19. Lithium

Colorimetric Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 0.60-1.20 mmol/L

20. Magnesium in serum

Colorimetric Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 16.0 - 26.0 mg/L


88




21. Magnesium in 24-h urine

Colorimetric

24-h urine ภาชนะสชา ไมใสวตถกนเสย

ทกวน 1 วน 72.9-121.5 mg/day

22. Zinc in serum FAAS Clotted blood, serum ทกวน 1 วน 0.70 - 1.50 mg/L IV) การตรวจคดกรอง (screening test) สารเสพตด 23. Methamphetamine ICT Urine ทกวน 1 วน Negative

24. Opiate (Morphine) ICT Urine ทกวน 1 วน Negative

25. Marijuana (Cannabinoid)

ICT Urine ทกวน 1 วน Negative

V) การตรวจระดบเอนไซม cholinesterase 26. Cholinesterase Colorimetric

assay Clotted blood,

serum ทกวน 1 สปดาห 3,217 - 7,655 U/L

VI) การตรวจสารพษทราบชนด / ไมทราบชนด 27. Arsenic Gutzeit’s test Gastric lavage,urine ทกวน 1 สปดาห Negative 28. Cyanide Prussian blue

test Gastric lavage,urine ทกวน 1 สปดาห Negative

29. Organophosphate Alkaline hydrolysis

Gastric lavage,urine ทกวน 1 สปดาห Negative

30. Paraquat Alkaline Dithionite test


31. Urine porphyrin The Watson- Schwarttz test

Urine, 24-h urine ภาชนะสชา ไมใสสารกนบด

ทกวน 2 สปดาห Negative

32. Zinc phosphide Silver nitrate strip


33. การวเคราะหยาโดย ไมระบชนด

- Automate, - Colorimetric

Gastric lavage, urine, Clotted blood และตวอยางยาหรอกลมยาทสงสย (แจงประวต)

ภายใน 2 สปดาห

2 สปดาห Negative

34. การวเคราะหสารพษ โดยไมระบชนด

ICT, Colorimetric

Gastric larvage, urine, clotted blood และตวอยางสารทสงสย



35. การตรวจยนยนสาร เสพตดกลมเมทแอม เฟตามน (ตรวจ เฉพาะรายทใหผล บวกดวยวธตรวจคด กรองแลวเทานน)

GC Urine, clotted blood, serum








VII) การตรวจวตถพยานคดขมขนกระท าช าเรา 36. ตรวจวตถพยานคด ขมขนกระท าช าเรา

Acid phosphatase test and sperm detection

Vaginal swab, other swabs หรอวตถพยานทสงสยวามคราบอสจ

ภายใน 1 เดอน

1 เดอน Acid phosphatase ใหผลลบและตรวจไมพบ sperm

VIII) การตรวจพสจนดเอนเอ ( DNA profile) 37. ตรวจพสจน พอ-แม-ลก

Autosomal STR-PCR

K2EDTA blood หรอเซลลกระพงแกม


2 สปดาห -

38. ตรวจความสมพนธ รวมบรรพบรษ สายบดาเดยวกน

Y STR-PCR K2EDTA blood หรอเซลลกระพงแกม


3 สปดาห -

39. ตรวจความสมพนธ รวมบรรพบรษสาย มารดาเดยวกน

Mitochondrial DNA sequencing

K2EDTA blood หรอเซลลกระพงแกม


1 เดอน -

40. ตรวจความสมพนธ พสาว-นองสาว รวมบดาเดยวกน หรอยา-หลานสาว

X-STR-PCR K2EDTA blood หรอเซลลกระพงแกม


3 สปดาห -

41. ตรวจพสจน เอกลกษณบคคล และวตถพยาน

DNA Proflie วตถพยาน ภายใน 1 เดอน

1 เดอน -

42. Chimerism DNA Autosomal STR-PCR

K2EDTA blood ทกวนราชการ

1 สปดาห

ค ายอของวธทใชตรวจ FAAS : Flame atomic absorption spectrophotometry GC : Gas chromatography HS-GC : Headspace-Gas chromatography ICT : Immunochromatography technique ICP-MS : Inductively coupled plasma mass spectroscopy STR-PCR : Short tandem repeated polymerase chain reaction UV-Vis : Ultraviolet-visible spectrophotometry KIMS : Kinetic interaction of microparticles in a solution EIA : Homogeneous enzyme immunoassay technique ECLIA : Electrochemiluminescence immunoassay method


90



การสงตรวจทางพยาธวทยากายวภาค

หองปฏบตการ หนวยพยาธวทยากายวภาค(Anatomical Pathology Unit) ทตง ชน 4 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ จนทร-ศกร เวลา 08:30-16:30 น. เวนวนหยดราชการ

(ยกเวนรบ-จ าหนายศพ ใหบรการตลอด 24 ชวโมงทกวน)

หมายเลขโทรศพท

074-451591-2

ส านกงานหนวยพยาธวทยากายวภาค แจงการสงตรวจชนเนอระหวางการผาตด (frozen section)

ตดตอเพอสงยอมพเศษ immunofluorescence

รบ-จ าหนายศพในเวลาราชการ 074-451590 หองตรวจทางเซลลวทยา 074-451594 หองยอมพเศษ immunohistochemistry

074-451556 รบ-จ าหนายศพนอกเวลาราชการ สถานทรบสงสงตรวจ 1. หนวยพยาธวทยากายวภาค ภาควชาพยาธวทยา ชน 4 อาคารพยาธวทยา โทรศพท 074-451591-2 โทรศพท ภายใน 1591-1592 ในวนราชการ เวลา 08:30-16:30 น.

2. จดจดเกบสงสงตรวจผปวยนอก ตงอยทชน 1 อาคารพยาธวทยา โทรศพท 074-451560 โทรศพทภายใน 1560 ตามเวลา ดงน วนราชการ เวลา 07:00-20:00 น. วนหยดราชการ เวลา 08:00-16:00 น. การใหบรการของหนวยพยาธวทยากายวภาค 1. ตรวจวนจฉยทางศลยพยาธวทยา (Surgical pathology) 1.1 การตรวจชนเนอเพอการวนจฉยทวไป 1.2 การใหค าปรกษาระหวางการผาตด (Intraoperative consultation or frozen section) 1.3 การยอมพเศษทาง histochemistry (Special stain) 1.4 การยอมพเศษทาง immunohistochemistry 1.5 การยอมพเศษทาง immunofluorescence 1.6 การยอมเชอราดวย Gomori Methenamine Silver stain (GMS) 1.7 การขอทบทวนสไลด (Slide review) 1.8 การขอยมสไลดและ/หรอบลอกพาราฟน 2. ตรวจวนจฉยทางเซลลวทยา (Cytology) 2.1 เซลลวทยานรเวช (Gynecologic cytology) ชนด conventional Pap smear 2.2 เซลลวทยาของสารน าจากสวนตาง ๆ ของรางกาย (Body fluid cytology) 2.3 เซลลวทยาจากการเจาะดดดวยเขมเลก (Fine needle aspiration; FNA)


92

3. พยาธวทยาทางอณชวโมเลกล (Molecular pathology) 4. ตรวจศพทางวชาการและเกบรกษาศพ 4.1 การผาตรวจศพ (Autopsy) 4.2 การรบศพ รกษาศพ และจ าหนายศพ 4.3 การฉดยาศพ 1. ตรวจวนจฉยทางศลยพยาธวทยา (Surgical pathology) มาตรฐานการสงตรวจทางศลยพยาธวทยา ชนเนอ หมายถง เนอเยอสวนของอวยวะ ตลอดจนวสดแปลกปลอมและวสดเทยมตางๆ ทน าออกจากรางกาย มนษย จากการประกอบวชาชพเวชกรรมของผประกอบวชาชพเวชกรรม โดยท 1. ชนเนอทกชนทน าออกจากรางกายมนษยจากการประกอบวชาชพเวชกรรมของผประกอบวชาชพเวชกรรม ตองสงตรวจทางพยาธวทยา 2. ชนเนอทน าออกจากรางกายผปวยในคราวเดยวกนตองสงชนเนอตรวจทงหมด การแบงแยกเปนหลายสวน อาจท าใหเกดปญหาในการวนจฉย และความเสยหายทจะเกดขนกบผปวย เพราะชนเนอแตละสวนอาจมพยาธ สภาพทแตกตางกน ในกรณแพทยผสงตรวจแบงแยกชนเนอกอนสงตรวจ หรอละเลยไมสงตรวจ แพทยผนน ตองรบผดชอบตอความเสยหายจากการกระท าดงกลาว 3. การสงตรวจทางพยาธวทยาเปนการปรกษาพยาธแพทยจงควรถอปฏบตเชนเดยวกบการปรกษาแพทยตาง ภาควชา/หนวยงาน วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ ตามขอก าหนดของแพทยทางคลนกในการเตรยมผปวยเพอตดชนเนอสงตรวจทางหองปฏบตการ 1.1 การสงตรวจชนเนอเพอการวนจฉยทวไป 1.1.1 สงทตองเตรยม 1.1.1.1 ภาชนะบรรจปากกวางทมฝาปดสนท หรอถงพลาสตก 1.1.1.2 ฉลากตดภาชนะระบขอมลผปวย เชน ชอ-สกล เพศ อาย HN หอผปวย/หนวยงานทน าสง ชอแพทยผท าการผาตด ต าแหนงของชนเนอ วาตดมาจากสวนใดของรางกาย ขางซายหรอ ขางขวาและการวนจฉยโรคโดยเขยนดวยวสดทไมลบเลอนและลายมอตวบรรจงอานงาย ขอมล ทปรากฏน ตองเหมอนกนกบขอมลในใบขอสงตรวจ/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอร เครอขาย 1.1.1.3 น ายา 10% neutral buffered formalin โดยทหนวยงานในโรงพยาบาลสงขลานครนทร ขอรบน ายาไดทหองเตรยมสารละลาย ชน basement อาคารพยาธวทยา สวนหนวยงาน/ โรงพยาบาลอนตองจดเตรยมเอง ดงน 1. Formalin (37-40% formaldehyde) 100 มล. 2. Sodium phosphate dibasic (anhydrous) 6.5 กรม 3. Sodium phosphate monobasic 4 กรม 4. น ากลน 900 มล. ผสมเกลอทงสองชนดในน ากลน 500 มล. จนละลาย แลวเตมฟอรมาลน 100 มล. คนใหเขา กน ปรบใหได pH 7.0 ดวย sodium phosphate หรอ NaOH แลวเตมน ากลนจนได ปรมาตร 1 ลตร กรองดวยกระดาษกรองขนาด 0.45m เกบในตเยน สามารถเกบไดนาน 30 วน ตรวจสอบ pH หากเปนกรดแสดงวา หมดอาย 1.1.1.4 ใบขอสงตรวจชนเนอ (กรณทสงตรวจจากหนวยงาน/โรงพยาบาลอน) 1.1.1.5 ใบน าสงถงหวหนาหนวยพยาธวทยากายวภาค (กรณทสงตรวจจากหนวยงาน/โรงพยาบาลอน)



1.1.2 การเตรยมชนเนอเพอสงตรวจ 1.1.2.1 แชชนเนอในน ายา 10% neutral buffered formalin โดยใชปรมาตรน ายาไมนอยกวา 10 เทาของปรมาตรชนเนอ และตองใหทกสวนของชนเนอจมอยในน ายารกษาสภาพชนเนอเพอ ใหชนเนอไดรบการดองน ายาอยางทวถง 1.1.2.2 เลอกขนาดภาชนะบรรจใหเหมาะสม ไมใหญหรอเลกเกนไป ภาชนะทใสควรเปนภาชนะทม ปากกวางพอทจะสามารถเอาชนเนอออกมาได เมอชนเนอแขงเตมท (การดองฟอรมาลนจะ ท าใหชนเนอแขงขน) และควรมฝาปดสนท เพอปองกนการระเหยหรอการหกของน ายา ใน บางกรณอาจใชถงพลาสตกเปนภาชนะบรรจได แตควรใชอยางนอย 2 ชน และรดปากถงแต ละชนใหแนน 1.1.2.3 ปดฉลากทภาชนะเพอปองกนการสบเปลยน ฉลากจะตองเขยนขอมลทชดเจน อานงายและ ตรงกบขอมลในใบขอสงตรวจชนเนอ/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขายโดยจะ ตองมชอ-สกลของผปวย เลขท HN หอผปวย หนวยงาน ชออวยวะทสงตรวจและต าแหนงท ตดชนเนอ โดยแพทยผสงควรตรวจสอบฉลากใหถกตองวาตรงและครบถวนตามขอมลในใบ ขอสงตรวจ/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขายหรอไม 1.1.2.4 ชนเนอทตดจากหลายต าแหนงในผปวยรายเดยวกน ใหแยกภาชนะบรรจและตดฉลากระบ ต าแหนงใหชดเจนครบถวน ไมควรเขยนเฉพาะหมายเลขล าดบของชนเนอเพยงอยางเดยว โดยไมเขยนระบต าแหนงทตดออกมา 1.1.3 ขอควรปฏบตส าหรบชนเนอบางประเภท 1.1.3.1 ชนเนอไขกระดกใหแชใน Bouin’s solution (น ายาสเหลองใส) ซงสามารถรบไดทหนวย จายกลางภาควชาพยาธวทยา 1.1.3.2 ชนเนอทตองการตรวจหาผลกยรกใหตดตอหองตดยอมชนเนอเพอขอน ายารกษาสภาพชน เนอชนดพเศษ 1.1.3.3 ชนเนอทมขนาดเลกมาก (0.1 - 0.3 ซม.) ใหวางลงบนกระดาษสขาวทไมเปอยยยเมอถกน า ในกรณของ GI biopsy ใหหงายดานทเปนชน mucosa ขนดานบน แลวแชในฟอรมาลน 1.1.3.4 ชนเนอทมขนาดใหญหรอมเยอหม (capsule) หนา เชน ตอมน าเหลอง กอนเนอจากสวน ตางๆ เตานม หรอมดลก น ายารกษาสภาพชนเนอ ไมสามารถแทรกซมเขาไปได ท าใหเนอเยอ เสอมสภาพหรอเนา (autolysis) ซงอาจสงผลใหการวนจฉยผดพลาดได รวมถงกรณทจ าเปน ตองตรวจเพมเตมดวยวธ immunohistochemistry ชนเนอทเสอมสภาพจากการดองทไม เหมาะสม จะท าใหเกดผลลบลวงได ดงนนควรผาชนเนอโดยไมขาดจากกนความหนาประมาณ 1-2 ซม. ในแนวใดแนวหนงเทานน เพอใหน ายารกษาสภาพชนเนอแทรกซมไดอยางทวถง และพยาธแพทยสามารถจดเรยงเปนรปแบบเดมไดขณะท าการตรวจดวยตาเปลา 1.1.3.5 ชนเนอกระเพาะหรอล าไส ควรผาเปดตามความยาว และลางเอาเศษอาหารหรออจจาระ ออกใหหมดกอนแชในน ายา หามใชมอถ mucus อยางรนแรง 1.1.3.6 ชนเนอทบอกไดยากวาสวนใดเปนอะไรหรอตองการดขอบของกอนมะเรงนน แพทยผสงตรวจ ควรท าเครองหมายโดยการเยบหรอผกไว แลวเขยนอธบาย หรอวาดรปบรรยายไวในใบขอ สงตรวจทกครง 1.1.4 ใบขอสงตรวจ/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย 1.1.4.1 กรอกขอมลเบองตนของผปวยใหครบถวน ไดแก ชอ-สกล อาย เพศ HN หอผปวย/หนวยงานท สง ชอแพทยเจาของไข เพอความสะดวกในการสบคนขอมล


94

1.1.4.2 ระบชนด ลกษณะและขนาดโดยประมาณของชนเนอ รายละเอยด ความเจบปวย รอยโรค ในผปวย และการวนจฉยเบองตนทางคลนก ซงจะชวยท าใหการวนจฉยทางพยาธวทยาเปน ไปดวยความรวดเรว และถกตอง ชนเนอทมขอควรปฏบตเพมเตม ไดแก - การสงตรวจไขกระดก ตองระบอาย และรายละเอยดการตรวจพบทางโลหตวทยา อน ไดแก CBC และ bone marrow aspiration - การสงตรวจชนเนอกระดก ตองใหรายละเอยดทางรงสวทยาดวยทกครง - การสงตรวจชนเนอจากสมอง ตองระบต าแหนงของรอยโรค ลกษณะทางรงสวทยา และ การวนจฉยเบองตน - การสงตรวจชนเนอทางนรเวชวทยาตองใหรายละเอยดเกยวกบ ประจ าเดอนครงสดทาย การคมก าเนด การใชฮอรโมน ความผดปกตจากการตรวจภายในและทางรงสวทยา (ถาม) 1.1.4.3 การสงตรวจชนเนอจากหลายต าแหนงในคราวเดยวกนตองระบต าแหนงใหชดเจนและครบถวน และใชใบขอสงตรวจเพยงใบเดยว 1.1.4.4 ในกรณทเคยมการสงตรวจทางพยาธวทยาทเกยวของมากอน ทงการตรวจชนเนอและการตรวจ ทางเซลลวทยา ใหระบหมายเลขของรายงานนนดวย หากผปวยเคยไดรบการตรวจจากทอน ใหระบวาเปนการตรวจจากสถาบนใด พรอมทงการวนจฉยครงกอน 1.1.4.5 กรณทตองการผลเรงดวน ใหเขยนระบไวในต าแหนงทเหนไดชดเจน ทงนตองเปนกรณพเศษ ทจ าเปนจรงๆ ตอการรกษาผปวยเทานน 1.1.4.6 แพทยผสงตรวจควรเปนผเขยนหรอลงขอมลในแบบฟอรมสงตรวจดวยตนเอง ไมวาจะเปน ใบขอสงตรวจหรอการสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขายและควรตรวจทานใบขอสง ตรวจทกครง ในกรณทไมไดเขยนหรอลงขอมลดวยตนเอง เพอความถกตองและครบถวน ของขอมล ควรระบเบอรโทรศพทของแพทยผสงตรวจดวย เพอการสอบถามขอมลเพมเตม เมอมความจ าเปน ขอแนะน าเพมเตมส าหรบการสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย (เฉพาะภายใน โรงพยาบาลสงขลานครนทร) 1. ใหปฏบตตามค าแนะน าการขอสงสงสงตรวจและการคดราคาสงสงตรวจตามทปรากฏบน หนาจอคอมพวเตอร 2. ใหลงขอมลเมอมสงสงตรวจพรอมทจะสงแลวเทานน ไมควรลงขอมลสงตรวจทางคอมพวเตอร ไวลวงหนา เพราะถาไมสามารถตดชนเนอสงตรวจได จะท าใหมขอมลคางอยในระบบ คอมพวเตอรซงทางหนวยพยาธวทยากายวภาคไมสามารถลบออกไดเอง ตองใหแพทยผ สงตรวจเปนผลบขอมลออก นอกจากนนยงท าใหผปวยตองเสยคาใชจาย โดยไมมสงสง ตรวจอกดวย 3. ใหกรอกรายละเอยดเฉพาะทส าคญและจ าเปนในการวนจฉยโรค เทานน ไมควรคดลอก ประวตมาทงหมด 1.1.5 การน าสง 1.1.5.1 ผน าสงตองน าชนเนอลงทะเบยนในสมดรบชนเนอของหนวยพยาธวทยากายวภาคกบเจาหนาท เพอตรวจสอบความถกตองและลงชอรบชนเนอทกครง 1.1.5.2 การสงตรวจชนเนอจากโรงพยาบาลอน ใหหอชนเนอและใบขอสงตรวจ ตามระเบยบของ พสดไปรษณย เพอปองกนการช ารดเสยหายระหวางทาง โดยสงพรอมหนงสอราชการน าสง และแจงจ านวนพรอมรายชอผปวย



1.1.6 เกณฑการปฏเสธ 1.1.6.1 ไมมใบขอสงตรวจ/ไมม การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย 1.1.6.2 กรอกขอมลทวไปของผปวยทจ าเปนไมครบถวน โดยเฉพาะ ชอ-เพศ และอาย 1.1.6.3 ชอ-สกล และ HN ของผปวยไมตรงกบใบขอสงตรวจ 1.1.6.4 ไมมประวตผปวยในสวนทเกยวของกบชนเนอทสงตรวจ 1.1.6.5 ใบขอสงตรวจทเขยนดวยลายมอทไมสามารถอานออกได 1.1.6.6 ชนเนอเนา 1.1.6.7 ชนเนอทสงสยวาเปนกลม prion disease ในกรณทตรวจพบวา ใบขอสงตรวจชนเนอและ/หรอชนเนอสงตรวจไมสมบรณดงกลาวขางตน หนวย พยาธวทยากายวภาคจะสงคนสงสงตรวจพรอมใบปฏเสธสงสงตรวจ ซงจะแจงเหตผลทางการปฏเสธ หลงจากหนวยงานแกไขเรยบรอนตองสงสงสงตรวจอกครงพรอมใบปฏเสธคนพรอมระบสงทแกไข หรอวธการแกไขในเอกสารและสงคนหนวยพยาธวทยากายวภาค การรบสงสงตรวจจงจะถอวาสมบรณ 1.1.7 การขอทดสอบเพม หลงจากรายงานผลแลวทางหนวยฯ จะเกบชนเนอไว 3 เดอน กอนสงท าลาย แพทยผสงตรวจสามารถ ตรวจเพมไดตามรายการ และขอก าหนดของการทดสอบททางหนวยเปดใหบรการ 1.2 การขอค าปรกษาระหวางการผาตด (Intraoperative consultation or frozen section) การใหค าปรกษาระหวางผาตด เปนบรการการตรวจชนเนอในระหวางการผาตดดวยวธ frozen section หรอการท า imprint ทงนเพอเปนขอมลในการตดสนใจในการรกษาระหวางผาตด การตดสนใจตรวจ frozen section เปนดลยพนจของพยาธแพทย กรณทไมมขอบงช เชน ไมมความจ าเปนหรอเรงดวนในการทราบผล เพอการรกษา หรอวนจฉยไดจากตาเปลา พยาธแพทยอาจพจารณาสงชนเนอเขาสกระบวนการปกตโดยไม ท า frozen section เนองจาก tissue section จากกระบวนการปกต ใหคณภาพทดกวามาก ซงเปนปจจย ส าคญในการใหการวนจฉยทถกตองแมนย า 1.2.1 ขอปฏบตในการสงตรวจ frozen section 1.2.1.1 กอนสงทกครง แจงเจาหนาท ทหมายเลขโทรศพท 074-451591-2 เพอเตรยมบคลากร (พยาธแพทยและเจาหนาท) น ายาและเครองมอใหพรอม กรณท เปน elective case ควร แจงใหทราบลวงหนาอยางนอย 1 วน สวนในรายทเรงดวน (emergency case) ใหโทรศพท แจงลวงหนากอนทจะสงชนเนอตรวจ กรณทไมมการแจงลวงหนาใดๆ อาจพจารณาไมรบตรวจ 1.2.1.2 เตรยมภาชนะปากกวาง เชน ขวดทมฝาปดสนท หรอถงพลาสตก โดยไมตองใสน ายารกษา สภาพเซลลในภาชนะ 1.2.1.3 กรอกขอมลในใบขอสงตรวจ/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขายเชนเดยวกนกบ การสงตรวจชนเนอพยาธศลยกรรม แตตองระบหมายเลขโทรศพทกลบ หมายเลขหองผาตด รวมทงความจ าเปนและวตถประสงคในการสง frozen section อาท ตองการทราบวาเปน มะเรงหรอไม ตองการหา ganglion cells ตองการดขอบของกอนวามมะเรงเหลออยหรอไม เปนตน 1.2.1.4 ปดฉลากขอมลผปวย คอ ชอ-สกล HN เพศ อาย หนวยงาน ชอแพทยผท าการผาตด ต าแหนง ของชนเนอวามาจากอวยวะสวนใด การวนจฉยโรค โดยเขยนใหอานงายและชดเจน 1.2.1.5 ในกรณทงดการสงตรวจหรอเลอนเวลาสง ตองแจงใหทราบทกครง 1.2.2 การน าสงชนเนอเพอตรวจ frozen section 1.2.2.1 หอชนเนอดวยผากอซชบ normal saline หมาดๆ เพอปองกนไมใหชนเนอแหงระหวางการน าสง ถาชนเนอมขนาดเลก (0.1 - 0.3 ซม.) ใหใสชนเนอในขวดขนาดเลกทมฝาปด หยดดวย normal saline 1 - 2 หยด โดยไมตองหอดวยผากอซหรอวางชนเนอบนกระดาษ


96

1.2.2.2 หามแชชนเนอในน ายารกษาสภาพเซลลใดๆ ทงสน 1.2.2.3 บรรจชนเนอในภาชนะและปดฉลากทเตรยมไว แลวรบน าสงพรอมใบขอสงตรวจทนท 1.2.2.4 ในระหวางการรอผล ควรงดใชโทรศพทหมายเลขทระบไวในใบสงตรวจ เพอใหพยาธแพทย สามารถตดตอรายงานผลไดทนท 1.2.3 เกณฑการปฏเสธส าหรบ frozen section 1.2.3.1 ไมมการนดหมายลวงหนาทงรายทเปน elective case และ emergency case 1.2.3.2 สงชนเนอมาถงหนวยพยาธวทยากายวภาคชากวาก าหนดมา 1 ชวโมง โดยไมไดโทรแจงการ เลอนเวลา 1.2.3.3 ชนเนอกระดก (bone) หรอชนเนอแขงคลายกระดก (calcifiedtissue) 1.2.3.4 ชนเนอทไดรบการแชน ายาอนๆ มากอนยกเวน normal saline 1.2.3.5 ชนเนอทสงสยวาอาจตดเชอ โดยเฉพาะอยางยง เชอวณโรค 1.2.3.6 ชนเนอจากผปวยทมผลเลอดผดปกต ไดแก HIV และไวรสตบอกเสบ 1.2.3.7 การตรวจนอกเวลาราชการ ยกเวนรายทผาตดตอเนองมาจากในเวลาราชการ ซงใหด าเนนการ เชนเดยวกบการขอตรวจ frozen section ท ระบไวขางตน 1.2.4 การรายงานผล frozen section รายงานผลทางโทรศพท โดยบนทกชอแพทยผรบผล เวลาทรายงาน และพยาธแพทยลงนามในใบรายงาน ผล frozen section ไวเปนหลกฐานเพอทวนสอบ 1.3 การยอมพเศษทาง histochemistry (Special stain) การยอมพเศษทาง histochemistry หรอทเรยกวา special stain นน เปนการตรวจทชวยในการยนยนพยาธ สภาพของโรค เชน ตวเชอโรค ผลผลตของเซลล สารเคม หรอโลหะทตกตะกอนในเซลลหรอเนอเยอ หรอ ชนดของเซลล เปนตน ทงนการสงยอมพเศษทาง histochemistry ขนอยกบดลยพนจของพยาธแพทยวาจะ ท าการตรวจหรอไม หรอตรวจอะไรบาง สงสงตรวจ ไดแก ชนเนอแชฟอรมาลนหรอน ายารกษาสภาพชนเนออนๆ ชนเนอสด และชนเนอทฝงในพาราฟน tissue section, cytospin, cell block หรอ cell smear รายการยอมพเศษทาง histochemistry (special stain) ทม ไดแก

1. Acid Fast Bacilli (AFB) 12. Masson trichrome 2. Alcian blue 13. Mucin 3. Calcium 14. Oil red O 4. Crystal violet 15. Periodic acid-Schiff (PAS) 5. Congo red 16. Periodic acid-Schiff-diastase 6. Elastin digestion (PAS-D) 7. Fite’s stain 17. Periodic acid-methenamine silver 8. Fontana (PAMS) 9. Giemsa 18. Reticulin 10. Gomori Methenamine Silver stain (GMS) 19. Spirochete 11. Iron



1.4 การยอมพเศษทาง immunohistochemistry การยอมพเศษทาง immunohistochemistry เปนการตรวจทชวยในการสนบสนนการวนจฉยโรค และศกษา ปจจยพยากรณโรค ทงนการสงยอมพเศษทาง immunohistochemistry ขนอยกบดลยพนจของพยาธแพทย วาจะท าการยอมหรอไมและยอมอะไรบาง สงสงตรวจ ไดแก ชนเนอทแชฟอรมาลนและฝงในพาราฟน cell block หรอ tissue section ทวางบนสไลด ทเคลอบดวยสารตรงชนเนอแลว เนองจากชนดของแอนตบอดทใชยอมมการเพมเตมอยตลอดเวลา จงขอใหตดตามชนดของแอนตบอดไดจาก website ของภาควชาฯ 1.5 การยอมพเศษทาง immunofluorescence สงสงตรวจ คอ ชนเนอสด เทานน ชนดของแอนตบอดทมการตรวจ ไดแก IgA, IgG, IgM, C3c, C1q 1.5.1 ค าแนะน าในการสงตรวจ immunofluorescence 1.5.1.1 ตดตอเจาหนาททกครงกอนสงตรวจทโทรศพทหมายเลข 074-451591-2 หรอเบอรภายใน 155993 1.5.1.2 เตรยมอปกรณทจ าเปนในการเกบชนเนอ ซงประกอบดวย Petri-dish ส าหรบใสชนเนอพรอม ฝาปด ผากอซ และ normal saline (สามารถตดตอขอรบอปกรณทงหมดไดทหนวยพยาธ วทยากายวภาค) 1.5.1.3 แจงเจาหนาทใหไปรบตวอยางชนเนอทนททตดชนเนอออกจากผปวย ไมควรวางทงไวนาน เนองจากจะท าใหแอนตเจนบนเนอเยอเสอมสภาพและใหผลลบลวงได 1.5.1.4 ไมรบตรวจชนเนอจากผปวยทมผลเลอดผดปกต ไดแก HIV ไวรสตบอกเสบ เนองจากในขนตอน การตรวจนน เครองมอ หรออปกรณตางๆ สมผสกบชนเนอสดโดยตรง 1.5.1.5 หามแชชนเนอในน ายาทกชนด ยกเวน normal saline 1.5.2 การสงตรวจ immunofluorescence 1.5.2.1 ชนเนอไต ใหวางบนผากอซทชบ normalsaline หมาดๆ ใสใน Petri-dishแลวน าสงหอง ตดยอมชนเนอทนท 1.5.2.2 ชนเนอสวนอนๆ เชน ผวหนง ปอด เยอบชองปาก ใหแบงชนเนอเปน 2 สวน ดงน - สวนทหนง ใหวางบนผากอซทชบ normalsaline หมาดๆ ใสใน Petri-dish ส าหรบยอม immunofluorescence - สวนทสองแชใน 10% neutral buffered formalin ส าหรบ ยอม H & E 1.5.2.3 ใหสงชนเนอถงหองตดยอมภายในเวลาท าการและกอน 12:00 น. ของวนศกร หากเลยเวลา ดงกลาวจะไมสามารถยอมไดทนเวลา ตองรอผลในวนจนทร 1.6 การสงสเมยร sputum หรอ bronchial lavage เพอยอมเชอราดวย Gomori-Methenamine Silver stain (GMS) การยอม GMS บนสเมยร ใชส าหรบการตรวจหาเชอราอยางหยาบเทานน เชน Candida, Histoplasma, Cryptococcus หรอ Pneumocystis แตไมสามารถจ าแนกยอยจนถง species ได 1.6.1 การเกบสงสงตรวจ เตรยมสไลดปลายฝา (frosted slide) เขยนชอ-สกล และ HN ผปวย ดวยดนสอ ด าลงบนสไลดสวนทเปนฝาใหชดเจน อานออก ปายสงสงตรวจลงบนสไลด แลวแชใน 95% ethyl alcohol ทนท อยางนอย 1 ชวโมง หรอน าสไลดไปลนไฟใหแหงเหมอนการปายสไลดยอมเชอทางจลชว วทยา แลวน าสงทหนวยพยาธวทยากายวภาค 1.6.2 เกณฑการปฏเสธ 1.6.2.1 ไมมใบขอสงตรวจ/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขายหรอสงสงตรวจ


98

1.6.2.2 กรอกขอมลทวไปของผปวยไมครบถวน โดยเฉพาะชอ-สกล เพศ และ HN หรอขอมลในใบ ขอสงตรวจกบสงสงตรวจไมตรงกน 1.6.2.3 ไมมขอมลวา สงสงตรวจนนไดมาจากสวนใดของรางกายและไมมประวตทเกยวของกบสงสง ตรวจ 1.6.2.4 ไมมชอ-สกลผปวยบนสไลด หรอภาชนะสงตรวจ 1.6.2.5 สไลดแตกเสยหายจนไมสามารถประกอบเปนแผนเหมอนเดมได 1.6.2.6 รายละเอยดของฉลากบนสงสงตรวจหรอใบขอสงตรวจไมสามารถอานออกได 1.7 การขอทบทวนสไลด (Slide review) ในกรณทผลการตรวจทางพยาธวทยาไมสอดคลองกบการวนจฉยทางคลนก หรอตรวจไมสมบรณ แพทยเจาของ ไขสามารถขอใหมการทบทวนสไลดได โดยมขนตอนปฏบต คอ 1.7.1 ใหตดตอเจาหนาทธรการหนวยพยาธวทยากายวภาคเพอแจงใหพยาธแพทยผใหการวนจฉยทราบ 1.7.2 แจงเบอรสไลด ชอผขอทบทวน เบอรโทรศพท ซงควรนดหมายวนเวลาลวงหนา เพอทจะไดจดเตรยม สไลดไวใหพรอม 1.7.3 ชวงเวลาทอนญาตใหมการทบทวนสไลดคอ 11:00-12:00 น. และ 15:00-16:00 น. ในวนราชการ ส าหรบการขอทบทวนสไลดชวงเวลาอนสามารถท าไดในกรณทเรงดวน หรอไดมการตกลงกบพยาธแพทย ผใหการวนจฉยแลว 1.7.4 กรอกขอมลในใบขอทบทวนสไลด (ขอไดจากเจาหนาทธรการหนวยพยาธวทยากายวภาค) กอนเขา ทบทวนสไลดรวมกบพยาธแพทย ส าหรบการทบทวนสไลดทสงมาจากหองปฏบตการอน ใหปฏบตเชนเดยวกบการขอทบทวนสไลดทไดรบการ วนจฉยในโรงพยาบาลสงขลานครนทร แตจะตองน าใบรายงานผลเดมมาดวย เพอตรวจสอบวาสไลดดงกลาว ตรงกนกบชอผปวยทปรากฏในใบรายงานผลหรอไม กรณทพยาธแพทยมความเหนวาตองมการยอมพเศษเพมเตม พยาธแพทยอาจจะตองใหแพทยผขอทบทวนสไลดตดตอญาตเพอขอยมบลอกพาราฟนจากสถาบนนนๆ ซง ในกรณนแพทยผขอทบทวนสไลดจะตองลงขอมลขอสงตรวจในคอมพวเตอร (การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอร เครอขาย) โดยระบวา สงสงตรวจเปนบลอกพาราฟน หมายเหต การขอทบทวนสไลดอยางเดยวไมคดคาบรการ 1.8 การขอยมสไลดและ/หรอบลอกพาราฟน การสงตอผปวยเพอไปรบการรกษาทโรงพยาบาลอน ควรยมสไลดชนเนอ และแนบผลการตรวจชนเนอไปพรอม ผปวยเนองจากแพทยในสถาบนทรบสงตอมกจะขอใหมการทบทวนสไลดกอนท าการผาตดและ/หรอรกษา ขนตอนในการด าเนนการ 1.8.1 ตดตอเจาหนาทธรการหนวยพยาธวทยากายวภาคกอน อยางนอย 2 วนท าการ ทโทรศพทหมายเลข 074-451591-2 เพอด าเนนการผลตและเตรยมแผนสไลดรวมทงใบรายงานผลใหพรอม 1.8.2 แจงชอหนวยงาน เบอรโทรศพท และนดหมายเวลาทจะมารบสไลด 1.8.3 ผมารบสไลดจะตองลงลายมอชอในสมดยมทกครงกอนการน าสไลดออกจากหนวยฯ 1.8.4 ในกรณยมบลอกพาราฟน ใหตดตอพยาธแพทย เพอพจารณาความจ าเปน เปนรายๆ ทงนเพอปองกน การสญหายของบลอกพาราฟน โดยปกตหนวยฯ จะเตรยมแผนสไลดชนดทยงไมไดยอมส (unstained slide) ใหแทนซงโรงพยาบาลทรบผปวยไวรกษาตอสามารถด าเนนการตรวจเพมเตมทาง histochemistry และ immunohistochemistry ไดโดยไมตองน าบลอกพาราฟนไป



2. ตรวจวนจฉยทางเซลลวทยา (Cytology) บรการรบตรวจ 3 รายการดงตอไปน 1. เซลลวทยานรเวช (gynecologic cytology) ชนด conventional Pap smearsmear และ liquid based (ThinPrep pap test) 2. เซลลวทยาของสารน าจากสวนตางๆ ของรางกาย (body fluid cytology) 3. เซลลวทยาจากการเจาะดดดวยเขมเลก (fine needle aspiration; FNA) 2.1 เซลลวทยานรเวช (Gynecologic cytology) 2.1.1 ชนด conventional pap smear สงสงตรวจ ไดแก เซลลบรเวณ endocervix, cervix และ vagina ทปายลงบนสไลด 2.1.1.1 สงทตองเตรยม a) สไลดปลายฝา (frosted slide) เขยนชอ-สกลและ H.N. ผปวยดวย ดนสอ ด าลงบน สไลดดานทเปนฝา b) น ายารกษาสภาพเซลล (fixative) ซงเปนสารเคมทใชในการรกษาสภาพของเซลลใหคง รปรางและโครงสรางใกลเคยงกบสภาพเมอมชวตอย fixative ทนยมใช คอ 95% alcohol หรอใช spray fixative ทมสวนประกอบของ carbowax และ alcohol 2.1.1.2 การเกบสงสงตรวจ a) สงสงตรวจควรเกบโดยสต-นรแพทยแพทยสาขาอนหรอเจาหนาททผานการฝกอบรมมาแลว b) หลงเกบสงสงตรวจตองแชสไลดลงใน 95% ethyl alcohol ทนทอยาปลอยใหสไลดแหง ในอากาศ เพราะจะท าใหโครงสรางของเซลลเปลยนแปลงไป (drying artifact) จนอาจ ท าใหไมสามารถวนจฉยไดตองใสน ายาใหทวมบรเวณทสเมยรปดฝาภาชนะใหสนทเพอ ปองกนการระเหยของ alcohol ขณะน าสงจะแชใน 95% alcohol หรอจดสงในลกษณะ สไลดแหง โดยผงสไลดใหแหงหลงแชไวอยางนอย 30 นาท หากสถานทสงอยไกลควรแช สไลดไวในน ายา 95% alcohol อยางนอย 24 ชวโมงกอนน ามาผงใหแหงเพอเตรยมสง ในกรณทใช spray fixative ใหพนทนทหลงจากปายสไลดเสรจ โดยถอขวด spray พน หางจากแผนสไลด ประมาณ 6-8 นว และพนใหทวสไลด (ถาพนใกลกวาระยะนอาจท า ใหเซลลหลดออกจากสไลดได) ผงสไลดใหแหงกอนเรยงใสถาดส าหรบใสแผนสไลด หรอ ซองซปพลาสตก เพอเตรยมสง 2.1.2 ชนด liquid based (ThinPrep pap test) สงสงตรวจ ไดแก เซลลบรเวณ endocervix, cervix และ vagina 2.1.2.1 สงทตองเตรยม a) ขวดน ายา PreservCyt solution ส าหรบเกบรกษาสภาพเซลลใหคงรปรางและโครงสราง ใกลเคยงกบสภาพเมอมชวตอย b) Cytobrush แบบ broom หรอแบบ plastic spatula และ endocervical brush ส าหรบ เกบเซลลจากบรเวณปากมดลก c) ฉลากตดภาชนะทระบชอ-สกล H.N. อาย วนทเกบ หนวยงานทสง สมบรณและชดเจน 2.1.2.2 การเกบสงสงตรวจ a) สงสงตรวจควรเกบโดยสต-นรแพทยแพทยสาขาอนหรอเจาหนาททผานการฝกอบรมมาแลว b) กรณทใช Cytobrush แบบ broom เกบเซลลจากดานนอกและดานในผนงปากมดลก โดยใหสวนกลางของ broom เขาไปดานในของปากมดลก (หมน 5 รอบในทศทางเดยวกน) น า broom มาแกวงไปมาในน ายา PreservCyt solution เพอใหเซลลหลดออกจาก


100

broomใหหมด แลวปดฝาขวดน ายา PreservCyt solution ใหสนท (ขดสด าทฝาตรง กบขดสด าทขวด) c) กรณทใช Cytobrush แบบ plastic spatula และ endocervical brush เกบเซลล จากผนงดานนอกปากมดลกโดยใช plastic spatula(หมน 1 รอบ) น า plastic spatula มาแกวงไปมาในน ายา PreservCyt solution เพอใหเซลลหลดออกมา แลวใชendocervical brush เกบเซลลจากผนงดานในปากมดลก (หมน ครงรอบ) แลวน า endocervical brush มาแกวงไปมาในน ายา PreservCyt solution ปดฝาขวดน ายา PreservCyt solution ใหสนท (ขดสด าทฝาตรงกบขดสด าทขวด) d) ตดฉลากทภาชนะ โดยปดทบฉลากน ายาขางขวด เพอเวนชองวางใหเหนระดบน ายาใน

ขวดได 2.1.3 การขอสงตรวจเซลลวทยานรเวช 2.1.3.1 หนวยงานภายในโรงพยาบาลสงขลานครนทรใหกรอกขอมลการขอสงตรวจผานระบบคอมพวเตอร เครอขาย (การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย) ส าหรบหนวยงานภายนอก/โรงพยาบาล อนใหใชใบขอสงตรวจทางเซลลวทยานรเวช (ดตวอยางจากทายเลม) โดยกรอกขอมลใหครบถวน และอานงาย 2.1.3.2 กรอกขอมลเบองตนของผปวย ไดแก ชอ-สกล อาย เพศ H.N. หนวยงานทสง วนทเกบสงสง

ตรวจ แพทยผสงตรวจพรอมทงเบอรโทรศพท เพอสอบถามประวตเพมเตมในกรณทจ าเปน 2.1.3.3 ประวตโดยยอรวมทงการตรวจพบทส าคญของระบบอวยวะสบพนธสตร ไดแก - อาการส าคญ : มาตรวจตามปกตหรอมอาการผดปกตทตองตรวจ pap smear - ประจ าเดอนครงสดทาย (last menstrual period) - จ านวนครงของการคลอด (parity) - ประวตเกยวกบอาการและการรกษาเชนการไดรบฮอรโมนการฉายแสง เคมบ าบด เปนตน - ผลการตรวจครงกอนพรอมหมายเลขการตรวจทางเซลลวทยา (ถาม) - ผลการตรวจรางกายทางนรเวชวทยาทส าคญ (PV examination) - การวนจฉยทางคลนก 2.1.4 การน าสง 2.1.4.1 หนวยงานภายในโรงพยาบาลสงขลานครนทรน าสงสงสงตรวจทกรอกการสงตรวจทางระบบ คอมพวเตอรเครอขายเรยบรอยแลวสวนหนวยงานภายนอก/โรงพยาบาลอนใหแนบใบขอสง ตรวจและหนงสอราชการน าสงทระบจ านวน รายชอผปวยและควรหอแผนสไลดใหแนนหนา เพอปองกนการช ารดเสยหายระหวางน าสง 2.1.4.2 เจาหนาทหองปฏบตการตรวจสอบและลงชอรบสงสงตรวจ 2.2 เซลลวทยาของสารน าจากสวนตางๆของรางกาย (Body fluid cytology) สงสงตรวจ ไดแก สารน าทไดจากสวนตางๆ ของรางกายเชนจากชองปอดชองทองชองหวใจน าไขสนหลงน า จากขอตางๆ เสมหะ ปสสาวะ น าลางจากทางเดนหายใจ น าลางชองทอง เปนตน 2.2.1 สงทตองเตรยม 2.2.1.1 ภาชนะส าหรบบรรจสงสงตรวจทางเซลลวทยาขนาด 50 มล. หรอภาชนะอนทสะอาดมฝาปด สนทเหมาะสมกบปรมาณสารน าทสงตรวจกรณท ใชภาชนะอนใหระบหองปฏบตการเซลล วทยา (cytology) ไวดวยปองกนการสงผดพลาด 2.2.1.2 น ายารกษาสภาพเซลล (fixative) ทใชคอ 95% alcohol ส าหรบสารน าทปายลงบนสไลด และน ายา Saccomanno ส าหรบ bronchoalveolar lavage หรอ bronchial washing 2.2.1.3 ฉลากตดภาชนะทระบชอ-สกล H.N. เพศ อาย หนวยงาน ชอแพทยผสงตรวจ ชนดสงสง



ตรวจ และวนทเกบสงสงตรวจใหชดเจน 2.2.1.4 ใบขอสงตรวจทางเซลลวทยา/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย 2.2.2 การเกบสงสงตรวจ 2.2.2.1 สงสงตรวจทเปนสารน าทกชนดไมตองเตมน ายารกษาสภาพเซลล ใหน าสงเรวทสดเทาทจะ ท าไดหากสงไมทนภายใน 30 นาท ใหเกบไวในตเยนท 4 °C แลวรบน าสงอกเชนกนหามเกบ ไวในชองแชแขงหรอวางไวในอณหภมหองหรออาจเลอกใชวธปายสงสงตรวจลงบนสไลดและ แชสไลดใน 95% ethyl alcohol ทนทแชไวอยางนอย 24 ชม. แลวน ามาผงใหแหงและสง ตรวจ 2.2.2.2 ส าหรบสารน าทไดจาก bronchoalveolar lavage หรอ bronchial washing ใหผสมกบ น ายา Saccomanno อตราสวน 1:1 2.2.2.3 ปดฉลากทภาชนะปองกนการสลบรายสลบต าแหนงหรอชนดของสงสงตรวจ 2.2.2.4 กรณหนวยงานภายนอก/โรงพยาบาลอนอาจน าสงในลกษณะของสไลดโดยน าสารน าไปปน ตกตะกอน (centrifuge) ทความเรวรอบ 2,000 rpm. นาน 5 นาทแลวเทน าสวนบนทงน า สวนทเปนตะกอนมาปายบนสไลด จ านวน 4 แผนไถแบบเดยวกบการเจาะเลอดท า blood smear หรอปายประกบแลวดงแยกจากกนแชสไลดลงใน 95% alcohol ทนทอยางนอย 24 ชม. น ามาผงใหแหงกอนสงไมควรสงสงสงตรวจมาทงหมด โดยไมไดแชในน ายารกษาสภาพ เซลลเนองจากเซลลจะเสอมสลาย (autolysis) ท าใหมปญหาในการวนจฉย 2.2.3 การขอสงตรวจสารน าจากสวนตางๆของรางกาย 2.2.3.1 กรอกขอมลเบองตนของผปวยในใบขอสงตรวจเซลลวทยา/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอร

เครอขายไดแกชอ-สกล H.N. อาย เพศ หนวยงานทสง ชอแพทยผสงตรวจพรอมเบอรโทรศพททตดตอไดสะดวกวนทเกบสงสงตรวจประวตส าคญและสงผดปกตทตรวจพบพรอมการวนจฉย กรณของการสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขายไมควรคดลอกประวตมาทงหมดใหกรอกรายละเอยดเฉพาะทส าคญและจ าเปนในการวนจฉยเทานน

2.2.3.2 ระบชนดปรมาณและลกษณะของสงสงตรวจส าหรบสงสงตรวจทเปนสไลดตองระบจ านวน สไลดทสงมาดวย 2.2.4 การน าสง 2.2.4.1 หนวยงานภายในโรงพยาบาลสงขลานครนทรน าสงสงสงตรวจทกรอกการสงตรวจทางระบบ คอมพวเตอรเครอขายเรยบรอยแลวสวนหนวยงานภายนอก/ โรงพยาบาลอนใหแนบใบขอ สงตรวจและหนงสอราชการน าสงทระบจ านวนรายชอผปวย กรณทเปนสไลดควรหอแผนสไลด ใหแนนหนาเพอปองกนการช ารดเสยหาย ระหวางน าสง 2.2.4.2 เจาหนาทหองปฏบตการตรวจสอบและลงชอรบสงสงตรวจ 2.3 เซลลวทยาจากการเจาะดดดวยเขมเลก (Fine needle aspiration; FNA) สงสงตรวจไดแกสารน าหรอสไลดทปายสารน าทไดจากการท าหตถการเจาะดดจากอวยวะตางๆ ดวยเขมเลก เชน จากตอมธยรอยด (thyroid gland), ตอมน าเหลอง (lymph node), เตานม (breast) หรออวยวะอนๆ 2.3.1 สงทตองเตรยม 2.3.1.1 สไลดปลายฝา (frosted slide) เขยนชอ-สกลและ H.N. ผปวยดวยดนสอด าลงบนสไลดดาน ทเปนฝา 2.3.1.2 ภาชนะส าหรบบรรจสงสงตรวจทางเซลลวทยาขนาด 50 มล. หรอภาชนะอนทสะอาดมฝา ปดสนทเหมาะสมกบปรมาณสารน าทสงตรวจกรณทใชภาชนะอนใหระบหองปฏบตการเซลล วทยา (cytology) ไวดวยปองกนการสงผดพลาด


102

2.3.1.3 ฉลากตดภาชนะทระบชอ-สกล H.N. เพศอายหนวยงานชอแพทยผสงตรวจชนดสงสงตรวจ และวนทเกบสงสงตรวจใหชดเจน 2.3.1.4 น ายารกษาสภาพเซลล (fixative) ทใช คอ 95% alcohol 2.3.1.5 ใบขอสงตรวจทางเซลลวทยา/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย 2.3.2 การเกบสงสงตรวจ 2.3.2.1 หยดสงทเจาะดดไดลงบนสไลดจ านวน 4 แผน ไถแบบเดยวกบการเจาะเลอดท า blood smear หรอปายประกบแลวดงแยกจากกนแชสไลดใน 95% alcohol ทนททงไวอยางนอย 30 นาท 2.3.2.2 ในกรณทเจาะดดไดของเหลวใหบรรจลงในภาชนะส าหรบบรรจสงสงตรวจทางเซลลวทยา ปฏบตเชนเดยวกบการสงตรวจสารน าจากสวนตางๆ ของรางกาย 2.3.2.3 หนวยงานภายนอก/โรงพยาบาลอนใหแชสไลดไวใน 95% alcohol อยางนอย 24 ชวโมง กอนน ามาผงใหแหงกอนสงไมควรสงสงสงตรวจมาทงหมดโดยไมไดแชในน ายารกษาสภาพ เซลล เนองจากเซลลจะเสอมสลาย (autolysis) ท าใหมปญหาในการวนจฉย 2.3.3 การขอสงตรวจสงสงตรวจเซลลวทยาโดยการเจาะดดดวยเขมเลก 2.3.3.1 กรอกขอมลเบองตนของผปวยในใบขอสงตรวจเซลลวทยา/การสงตรวจทางระบบคอมพวเตอร เครอขาย ไดแก ชอ-สกล H.N. อายเพศหนวยงานทสงชอแพทยผสงตรวจ พรอมเบอร โทรศพททตดตอไดสะดวกวนทเกบสงสงตรวจประวตส าคญ และสงผดปกตทตรวจพบพรอม การวนจฉยกรณของการสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขายไมควรคดลอกประวตมา ทงหมดใหกรอกรายละเอยดเฉพาะทส าคญและจ าเปนในการวนจฉยเทานน 2.3.3.2 ระบชนดปรมาณและลกษณะของสงสงตรวจส าหรบสงสงตรวจทเปนสไลดตองระบจ านวน สไลดทสงมาดวย 2.3.4 การน าสง 2.3.4.1 หนวยงานภายในโรงพยาบาลสงขลานครนทรน าสงสงสงตรวจทกรอกการสงตรวจทางระบบ คอมพวเตอรเครอขายเรยบรอยแลวสวนหนวยงานภายนอก/ โรงพยาบาลอนใหแนบใบขอ สงตรวจและหนงสอราชการน าสงทระบจ านวนรายชอผปวยและควรหอแผนสไลดใหแนนหนา เพอปองกนการช ารดเสยหายระหวางน าสง 2.3.4.2 เจาหนาทหองปฏบตการตรวจสอบและลงชอรบสงสงตรวจ เกณฑการปฏเสธสงสงตรวจทางเซลลวทยา 1. หากตรวจสอบพบลกษณะตอไปนใหปฏเสธการรบสงสงตรวจ 1.1 ไมมชอ-สกล H.N. ผปวยบนภาชนะบรรจสงสงตรวจ หรอทปลายดานฝาของสไลด 1.2 ภาชนะบรรจสงสงตรวจ หรอสไลดเสยหายจนไมสามารถยอมสหรอวนจฉยได 2. หากตรวจพบลกษณะตอไปน หรอขอสงสยอนๆ ใหตดตอประสานงานกบผสง เพอด าเนนการแกไข 2.1 มการขอสงตรวจทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย แตไมมสงสงตรวจ 2.2 มใบขอสงตรวจ แตไมมสงสงตรวจ 2.3 มสไลด Pap smear ทสงมามากกวา 1 แผนในผปวย 1 คน 2.4 ขอมลการขอตรวจ ระบประเภท/ชนด ของสงสงตรวจ ไมตรงกบประเภท/ชนดของสงสงตรวจทไดรบ 2.5 จ านวนสงสงตรวจในค าขอ ไมตรงกบทไดรบ 2.6 ขอสงสยอนๆ หมายเหต ในกรณทตรวจพบวาใบขอสงตรวจ/สงสงตรวจไมสมบรณทางหนวยฯ จ าเปนทจะตองใหแพทยผขอสงตรวจ แกไขขอมลใหครบถวนถกตองกอนจงจะลงทะเบยนรบและด าเนนการตรวจทางเซลลวทยาตอไป



3. พยาธวทยาทางอณชวโมเลกล (Molecular pathology) 3.1 การตรวจยน BCR-ABL gene เชงคณภาพ (RT-PCR) (BCR-ABL detection by RT-PCR) 3.1.1 ขอบงชในการสงตรวจ (indication) เพอวนจฉยโรคมะเรงเมดเลอดขาวชนดเรอรงแบบมยอลอยด (Chronic Myeloid Leukemia, CML) 3.1.2 สงสงตรวจ (specimen) ปรมาณและภาชนะทใชเกบ เลอดปรมาณ 5-10 มล. หรอไขกระดกประมาณ 2-3 มล. ใสหลอดทมสารกนการแขงตวของเลอด ชนด EDTA และกลบหลอดสงสงตรวจไปมาเพอใหสงสงตรวจผสมกบสารกนเลอดแขงตว 3.1.3 การสงสงสงตรวจและขอควรระวง (handling) สงสงตรวจควรน าสงหองปฏบตการในทนทหลงจากเจาะเลอด ถาไมสามารถน าสงได ตองเกบไวทอณหภม 4C ไมเกน 24 ชวโมง 3.1.4 วนและเวลาทท าการตรวจ (testing schedule) รบสงสงตรวจตงแตวนจนทร-พฤหสบด งดรบสงสงตรวจวนศกรและวนกอนวนหยดนกขตฤกษ 3.1.5 การประกนเวลาการทดสอบ (TAT): 10 วนท าการ 3.1.6 การรายงานผล BCR-ABLtranscript (major) b3a2 = positive/negative BCR-ABLtranscript (major) b2a2 = positive/negative BCR-ABLtranscript (minor) e1a2 = positive/negative 3.1.7 สงรบกวนตอการวเคราะห (interference): สงสงตรวจทใช heparin เปนสารกนการแขงตวของ เลอด 3.1.8 เกณฑการปฏเสธ 3.1.8.1 ขอมลของผปวยไมถกตอง 3.1.8.2 สงสงตรวจทแขงตว เชน เกบใน dry ice 3.1.8.3 สงสงตรวจเกบไวท 4C นานกวา 24 ชวโมงหรอไมเกบท 4C ทนทหลงจากเกบสงสงตรวจ 3.2 การตรวจยน BCR-ABL gene เชงปรมาณ (RQ-PCR) (Real time quantitative PCR) 3.2.1 ขอบงชในการสงตรวจ (indication) เพอตดตามผลการรกษาโรคมะเรงเมดเลอดขาวชนดเรอรงแบบมยอลอยด (Chronic Myeloid Leukemia, CML) 3.2.2 สงสงตรวจ (specimen) ปรมาณและภาชนะทใชเกบ เลอดปรมาณ 10 มล. หรอไขกระดกประมาณ 5 มล. ใสหลอดทมสารกนการแขงตวของเลอดชนด EDTA และกลบหลอดสงสงตรวจไปมาเพอใหสงสงตรวจผสมกบสารกนเลอดแขงตว 3.2.3 การสงสงสงตรวจและขอควรระวง (handling) สงสงตรวจควรน าสงหองปฏบตการในทนทหลงจากเจาะเลอด ถาไมสามารถน าสงได ตองเกบไวท อณหภม 4C ไมเกน 24 ชวโมง 3.2.4 วนและเวลาทท าการตรวจ (testing schedule) รบสงสงตรวจตงแตวนจนทร-พฤหสบด งดรบสงสงตรวจวนศกรและวนกอนวนหยดนกขตฤกษ 3.2.5 การประกนเวลาการทดสอบ (TAT): 10 - 15 วนท าการ 3.2.6 การรายงานผล: รายงานผลเปนระบบ International Scale (IS): %BCR-ABL/ABL 3.2.7 สงรบกวนตอการวเคราะห (interference): สงสงตรวจทใช heparin เปนสารกนการแขงตวของ เลอด


104

3.2.8 เกณฑการปฏเสธ 3.2.8.1 ขอมลของผปวยไมถกตอง 3.2.8.2 สงสงตรวจทแขงตว เชน เกบใน dry ice 3.2.8.3 สงสงตรวจเกบไวท 4C นานกวา 24 ชวโมงหรอไมเกบท 4C ทนทหลงจากเกบสงสงตรวจ 3.3 การตรวจการกลายพนธของยน BCR-ABL (Mutation analysis by sequencing) 3.3.1 ขอบงชในการสงตรวจ (indication) ผปวย CML ทไดรบการรกษาและเกดการดอยา 3.3.2 สงสงตรวจ (specimen) ปรมาณและภาชนะทใชเกบ เลอดปรมาณ 5-10 มล. หรอไขกระดกประมาณ 2-3 มล. ใสหลอดทมสารกนการแขงตวของเลอด ชนด EDTA และกลบหลอดสงสงตรวจไปมาเพอใหสงสงตรวจผสมกบสารกนเลอดแขงตว 3.3.3 การสงสงสงตรวจและขอควรระวง (handling) สงสงตรวจควรน าสงหองปฏบตการในทนทหลงจากเจาะเลอด ถาไมสามารถน าสงได ตองเกบไวทอณหภม 4C ไมเกน 24 ชวโมง 3.3.4 วนและเวลาทท าการตรวจ (testing schedule) รบสงสงตรวจตงแตวนจนทร-พฤหสบด งดรบสงสงตรวจวนศกรและวนกอนวนหยดนกขตฤกษ 3.3.5 การประกนเวลาการทดสอบ (TAT): 15 - 20 วนท าการ 3.3.6 การรายงานผล: BCR-ABLKD (exon4-10) mutation = mutation/no mutation 3.3.7 สงรบกวนตอการวเคราะห (interference): สงสงตรวจทใช heparin เปนสารกนการแขงตวของ เลอด 3.3.8 เกณฑการปฏเสธ 3.3.8.1 ขอมลของผปวยไมถกตอง 3.3.8.2 สงสงตรวจทแขงตว เชน เกบใน dry ice 3.3.8.3 สงสงตรวจเกบไวท 4C นานกวา 24 ชวโมงหรอไมเกบท 4C ทนทหลงจากเกบสงสงตรวจ 3.4 การทดสอบ HPV DNA 3.4.1 ขอบงชในการสงตรวจ (indication) 3.4.1.1 Equivocal Pap smear กรณ ASC-US และ ASC-H 3.4.1.2 Test of cure กรณการตดตามผปวยเพอตดตามหลงการรกษาเสรจสน 3.4.1.3 กรณอนๆ 3.4.2 สงสงตรวจ (specimen) ปรมาณและภาชนะทใชเกบ 3.4.2.1 เกบเซลลใน PreservCyt solution โดยใชอปกรณทเรยกวา Broom-type device (Cytobrush) 3.4.3 การสงสงสงตรวจและขอควรระวง (handling) สงสงตรวจควรน าสงหองปฏบตการในทนทหลงจากเกบ ถาไมสามารถน าสงไดตองเกบทอณหภม 4C ไดนาน 3 สปดาห 3.4.4 วนและเวลาทท าการตรวจ (testing schedule): สงสงตรวจน าสงไดตงแตวนจนทร-ศกร 3.4.5 การประกนเวลาการทดสอบ (TAT): 1 - 3 สปดาห 3.4.6 การรายงานผล: Positive high-risk types (16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68) หรอ HPV type 16, 18



3.4.7 การตรวจวเคราะห (methodology): Cervista HPV HR 3.4.8 สงรบกวนตอการวเคราะห (interference): การเกบเซลลไดปรมาณนอยและมมกมาก อาจท าใหเกด ผลลบลวงได 3.4.9 เกณฑการปฏเสธ 3.4.9.1 ขอมลของผปวยไมถกตอง 3.4.9.2 สงสงตรวจเกบทอณหภมสงกวา 30C 3.5 การตรวจยน KRAS mutation 3.5.1 ขอบงชในการสงตรวจ (indication) การตรวจหา KRAS mutation ในมะเรงล าไสใหญเพอเปนขอมลใหแพทยใชเปนแนวทางในการรกษา ผปวยดวยยากลม KRAS tyrosine kinase inhibitor 3.5.2 สงสงตรวจ (specimen) ปรมาณและภาชนะทใชเกบ 3.5.2.1 ชนเนอ Paraffin block (ชนเนอแชใน 4-10% formalin ไมเกน 24 ชวโมงกอนท า block) 3.5.2.2 ชนเนอ fresh tissue มขนาดอยางนอย 3x4x3 มลลเมตร ใส sterile eppendorf tube วางบนน าแขงและสงหองปฏบตการทนท 3.5.3 การสงสงสงตรวจและขอควรระวง (handling) : 3.5.3.1 ชนเนอ Paraffin block น าสงพรอม H&E slide และใบรายงานผลตรวจทางพยาธวทยา 3.5.3.2 ชนเนอ fresh tissue เกบใส sterile tube วางบนน าแขงและสงหองปฏบตการทนท 3.5.4 วนและเวลาทท าการตรวจ รบสงสงตรวจในวนเวลาราชการ 8.30-16.30 3.5.5 การประกนเวลาการทดสอบ (TAT): รายงานผลภายใน 10 -15 วนท าการหลงจากหองปฏบตการไดรบสงสงตรวจเปน Paraffin block รายงานผลภายใน 10 วนท าการหลงจากหองปฏบตการไดรบสงสงตรวจเปนfresh tissue 3.5.6 การรายงายผล KRAS codon12,13 = Negative/ no mutation detected KRAS codon 12,13 = Positive/ mutation detected 3.5.7 วธการตรวจวเคราะห (Methodology) Direct sequencing โดยตรวจ exon2 ของ KRAS 3.5.8 สงรบกวนตอการวเคราะห (interference) คณภาพของ DNA และสารยบยงปฏกรยา PCR 3.6 การตรวจยน JAK2 V167F ดวยเทคนค ARMS-PCR (Amplification refractory mutation system- PCR) 3.6.1 ขอบงชในการสงตรวจ (indication) เพอวนจฉยโรคในกลม Myeloproliferative neoplasms (MPN) 3.6.2 สงสงตรวจ (specimen) ปรมาณและภาชนะทใชเกบ เลอดปรมาณ 3 มล. ใสหลอดทมสารกนการแขงตวของเลอดชนด EDTA กลบหลอดสงสงตรวจไป มาเพอใหสงสงตรวจผสมกบสารกนเลอดแขงตว 3.6.3 การสงสงสงตรวจและขอควรระวง (handling) : สงสงตรวจควรน าสงหองปฏบตการในทนทหลงจากเจาะเลอด ถาไมสามารถน าสงได ตองเกบไวท


106

อณหภม 4C ไมเกน 72 ชวโมง 3.6.4 วนและเวลาทท าการตรวจ (testing schedule) ท าการตรวจเฉพาะวนจนทร แตรบสงสงตรวจตงแตวนจนทร-ศกร เวลา 8.30-15.00 3.6.5 การประกนเวลาการทดสอบ (TAT):10 วนท าการ 3.6.6 การรายงานผล JAK2 (wild type) = positive/negative JAK2 V617F mutation = positive/negative 3.6.7 สงรบกวนตอการวเคราะห (interference) สงสงตรวจทใช heparin เปนสารกนการแขงตวของเลอด 3.6.8 เกณฑการปฏเสธ 3.6.8.1 ขอมลของผปวยไมถกตอง 3.6.8.2 สงสงตรวจทแขงตว เชน เกบใน dry ice 3.6.8.3 สงสงตรวจเกบไวท 4 C นานกวา 72 ชวโมง หรอไมเกบท 4 C ทนทหลงจากเกบสงสงตรวจ 3.7 การตรวจยน EGFR mutation ดวย Therascreen kit 3.7.1 ขอบงชในการสงตรวจ (indication)

การตรวจหา EGFR mutation ในมะเรงปอด เพอเปนขอมลใหแพทยใชเปนแนวทางในการรกษาผปวยดวยยากลม EGFR tyrosine kinase inhibitor

3.7.2 สงสงตรวจ (specimen) ปรมาณและภาชนะทใชเกบ 3.7.2.1 ชนเนอ 1) Paraffin block (ชนเนอแชใน 4-10% formalin ไมเกน 24 ชวโมงกอนท า block) 2) ชนเนอ fresh tissue มขนาดอยางนอย 3x4x3 มลลเมตร ใส sterile eppendorf tube วางบน น าแขงและสงหองปฏบตการทนท 3.7.2.2 เซลลจากสารน าชองเยอหมปอด (pleural effusion) สารน ามปรมาณอยางนอย 50 มล. 3.7.3 การสงสงสงตรวจและขอควรระวง (handling) : 3.7.3.1 ชนเนอ Paraffin block น าสงพรอม H&E slide และใบรายงานผลตรวจทางพยาธวทยา 3.7.3.2 ชนเนอ fresh tissue เกบใส sterile tube วางบนน าแขงและสงหองปฏบตการทนท 3.7.3.3 สารน าชองเยอหมปอด หลงเกบใสภาชนะและน าสงหองปฏบตการทนท 3.7.4 วนและเวลาทท าการตรวจ (testing schedule) รบสงสงตรวจในวนเวลาราชการ 8.30-16.30 3.7.5 การประกนเวลาการทดสอบ (TAT): รายงานผลภายใน 10 -15 วนท าการ หลงจากหองปฏบตการไดรบสงสงตรวจเปน Paraffin block

รายงานผลภายใน 10 วนท าการหลงจากหองปฏบตการไดรบสงสงตรวจเปน fresh tissue และ สารน า

3.7.6 การรายงานผล EGFR mutation (exon 18-21) = Negative/ mutation not detected EGFR mutation (exon18-21) = Positive for mutation: exon 18 = G719X (3 mutation) exon 19 = Del (19 deletions) exon 20 = S768I, Insertions (3 insertions), T790M



exon 21 = L858R, L861Q 3.7.7 วธการตรวจวเคราะห (Methodology) Therascreen EGFR RGQ PCR kit 3.7.8 สงรบกวนตอการวเคราะห (interference) คณภาพของ DNA และสารยบยงปฏกรยา PCR 4. ตรวจศพทางวชาการและการเกบรกษาศพ 4.1 การผาตรวจศพ (Autopsy) หนวยพยาธวทยากายวภาคใหบรการตรวจศพทางวชาการ หมายถง การตรวจศพผปวยทเขารบการรกษาและ เสยชวตในโรงพยาบาลสงขลานครนทร รวมทงศพทารกทแพทยตองการขอตรวจ นอกจากนยงรบปรกษา จากแพทยนตเวชในกรณทมการรองขอ โดยมขอปฏบต ดงน 4.1.1 การขออนญาตตรวจศพ 4.1.1.1 แพทยทใหการดแลรกษาผปวย ตองขออนญาตจากญาตผปวย ใหท าการผาศพไดซงตองเปน ญาตทใกลชดเรยงล าดบ ดงน - คสมรสทถกตองตามกฎหมาย - บตร ธดาทบรรลนตภาวะ - บดา มารดา (อนดบ 1 กรณทผตายยงไมบรรลนตภาวะ) - พ นองรวมบดา มารดาเดยวกนทบรรลนตภาวะ - พ นองรวมบดา หรอมารดาเดยวกนทบรรลนตภาวะ - ป ยา ตา ยาย - ลง ปา นา อา - ญาตทรบผดชอบเปนผปกครองดแลกนมาตลอด ถาไมมผมสทธดงกลาวอนญาต จะท า การผาศพไมได 4.1.1.2 ผอ านวยการโรงพยาบาล ไมสามารถเซนอนญาตใหท าการผาศพได 4.1.1.3 แพทยผขอท าการตรวจศพ ตองอธบายใหญาตเขาใจขนตอนและวธการ การผาศพอยางชดเจน ซงโดยปกตในการผาตรวจศพแตละราย ลงมดเปนรปตว “Y” จากหนาอกไปจนถงบรเวณ หวเหนา เพอน าอวยวะภายในชองอกและชองทองออกมาตรวจ และเกบตวอยางไปเพอท า การศกษาตอ ในสวนของศรษะจะเปดกะโหลกศรษะเพอน าเอาสมองออกมาตรวจอยางละเอยด สวนอวยวะทไมไดเกบไปศกษาเพมเตมนน จะน าคนใสในตวผตายแลวเยบแผล อาบน าศพ และแตงศพ ใหอยในสภาพเรยบรอย โดยใชเวลาในการตรวจศพทงสนอยางนอย 3 ชวโมง 4.1.1.4 ไมรบตรวจศพผปวย HIV หรอเปนพาหะไวรสตบอกเสบ 4.1.2 ขอควรปฏบตในการขอตรวจศพ 4.1.2.1 แพทยผขออนญาตตรวจศพตองตดตอกบพยาธแพทยผมหนาทผาตรวจศพในวนนน โดยใน วนและเวลาราชการสามารถตดตอผานธรการ หนวยพยาธวทยากายวภาค (โทรศพท 1591-2) กรณทตองมการผาตรวจศพนอกเวลาราชการใหแพทยผขออนญาตตรวจศพตดตอประสานงาน กบเจาหนาทหองศพทอยประจ าวนนน (โทรศพท 1556) เพอด าเนนการแจงใหพยาธแพทย ทราบ 4.1.2.2 ผเขยนใบขออนญาตผาศพตองเปนแพทยผดแลผปวยและสามารถใหขอมลเพมเตมไดเทานน เมอญาตผปวยอนญาตใหท าการผาตรวจศพแลวใหแพทยผขออนญาตกรอกขอมลเกยวกบ ผปวย ซงประกอบดวย ประวตการตรวจรางกายแรกรบ การตรวจทางหองปฏบตการ การรกษา ทไดรบ การด าเนนของโรค การวนจฉยโรค ตลอดจนประเดนทตองการใหพยาธแพทยตรวจ


108

เปนพเศษในขณะท าการผาศพ ขอมลทางคลนกทครบถวนจะชวยใหการผาตรวจศพเปนไป ไดดวยความรวดเรวและถกตอง (ตวอยางใบขออนญาตผาตรวจศพดไดทายเลม) 4.1.2.3 ใหญาตลงนามยนยอมการผาตรวจศพในชองผอนญาต โดยทการขออนญาตจะตองไมเปน การบงคบใหญาตยนยอม 4.1.2.4 แพทยผขออนญาตลงชอ พรอมหมายเลขโทรศพททจะตดตอไดใหชดเจน เพอการตดตอใน กรณทตองการขอมลเพมเตม ในกรณทแพทยใชทนหรอแพทยประจ าบานเปนผขออนญาต ท าการผาตรวจศพ ตองใหอาจารยเจาของไขเซนชอรบรองดวย 4.1.2.5 แพทยผขออนญาตตองระบในชองใหชดเจนวา ไดขออนญาตผาศพเพอตรวจทกอวยวะหรอ เพอตรวจเฉพาะบางอวยวะ ในกรณทวไปการตรวจทกอวยวะ จะหมายถง การตรวจอวยวะ ในชองอก ชองทอง และสมอง ถาญาตอนญาตใหตรวจศพเปนบางอวยวะ แพทยผขอตอง ระบใหชดเจนวาตองการตรวจอวยวะในสวนไหน เชน อวยวะในชองอก ชองทอง หรอสมอง ถาแพทยผขอระบในชองขอผาตรวจบางอวยวะ พยาธแพทยจะท าการตรวจเฉพาะอวยวะท ระบไวเทานน 4.1.2.6 การผาตรวจศพทารกในกรณททารกนนมอายครรภมากกวา 16 สปดาห หรอน าหนกมากกวา 500 กรม จะตองสงรกมาดวยทกครง โดยทารกและรกทรอสงตรวจใหเกบไวในตเยนธรรมดา หามแชแขง ส าหรบทารกทอายครรภนอยกวา 16 สปดาหหรอน าหนกตวนอยกวา 500 กรม ใหสงตรวจแบบการสงตรวจชนเนอพยาธศลยกรรมคอ ใหแช 10% neutral buffered formalin 4.1.2.7 สงใบขออนญาตผาตรวจศพทสมบรณมายงหนวยพยาธวทยากายวภาค หมายเหต การขอผาตรวจศพทารกจากโรงพยาบาลอน ใหด าเนนการเชนเดยวกบการขอผาตรวจศพทารกทเสยชวต ในโรงพยาบาลสงขลานครนทร 4.1.3 เกณฑการปฏเสธการตรวจศพ 4.1.3.1 ไมมใบขออนญาตตรวจศพ 4.1.3.2 ไมมการลงนามอนญาตของผมสทธทถกตองตามกฎหมายในการอนญาตใหตรวจศพ 4.1.3.3 ไมมชอแพทยผขออนญาตตรวจศพ 4.1.3.4 กรอกขอมลไมครบถวนไมมประวตการเจบปวยทชดเจนหรอทเกยวของกบการเสยชวต 4.1.3.5 เขยนดวยลายมอทอานไมออก 4.1.3.6 ชอ นามสกลและเลขทเวชระเบยนของศพในใบขออนญาตตรวจศพไมตรงกบชอ นามสกล และเลขทเวชระเบยนทระบไวกบศพ 4.1.3.7 ศพทมการตดเชอทคาดวาจะเปนอนตรายตอพยาธแพทยและผชวยผาศพ เชน ตดเชอ HIV และอน ๆ แลวแตกรณหรอสงสยวามการตดเชออยางรนแรง แตยงไมมผลการตรวจทาง หองปฏบตการยนยน 4.1.3.8 ศพทไดรบสารกมมนตรงสหรอสารพษทอาจเปนอนตรายตอพยาธแพทยและผชวยผาศพ 4.1.3.9 ศพผปวย HIV และพาหะไวรสตบอกเสบ 4.1.3.10 ศพเนา



4.1.3.11 ศพทารกทตายมาแลวมากกวา 10 วน เนองจากมการสลายตว (autolysis) ของเนอเยอทม ผลท าใหการวนจฉยไมสามารถท าได 4.1.3.12 ศพทตองไดรบการตรวจศพทางนตเวชศาสตร 4.2 การรบศพ รกษาศพและจ าหนายศพ 4.2.1 ระเบยบและขนตอนการรบและรกษาศพ 4.2.1.1 เจาหนาทประจ าหอผปวยแจงใหเจาหนาทหองศพทราบลวงหนาอยางนอย 1 ชวโมง โดย ในเวลาราชการตดตอทเบอรโทรศพท 155992 และนอกเวลาราชการ ใหตดตอทเบอร 1556 4.2.1.2 ศพตดเชอทตดตอไดทางเลอดและสารคดหลงตางๆ เชน ตบอกเสบ ใหแจงเจาหนาทหอง ศพทราบกอนทกครง 4.2.1.3 เจาหนาทหองศพจะเกบศพไวในตเยนเกบศพ พรอมลงทะเบยนรบศพเขาเพอรอใหญาตมา รบศพ 4.2.1.4 ศพผปวยทเสยชวตในโรงพยาบาลสงขลานครนทร ไมตองเสยคาใชจายในการเกบรกษาศพ แตศพจากทอนทน ามาฝากไวในตเยนหองเกบศพของโรงพยาบาลสงขลานครนทร จะตอง เสยคาใชจายในการเกบรกษาศพ เปนจ านวนเงน 500 บาทตอวน 4.2.1.5 หากญาตมความประสงคจะใหเจาหนาทฉดยารกษาศพให ใหญาตตดตอกบเจาหนาทหองศพ และช าระคาฉดยารกษาศพ จ านวน 500 บาท โดยด าเนนการจายเงนทหองการเงนผปวย ในบรเวณชน 1 อาคารโรงพยาบาล แลวน าเอกสารการจายเงนกลบมาทหองศพกอนรบศพ ออกไป เจาหนาทจะฉดยาศพทหองเกบศพเทานน ใชเวลาประมาณ 30 นาท และเปดให บรการทกวนตลอด 24 ชวโมง 4.2.1.6 เมอญาตน าใบจ าหนายผปวยจากฝายการเงนโรงพยาบาลสงขลานครนทร มายนเปนหลกฐาน ในการน าศพออกจากโรงพยาบาลแลว จงจะด าเนนการตอได 4.2.1.7 เจาหนาทหองศพ ลงบนทกการจ าหนายศพโดยกรอกเอกสารเกยวกบผตาย และรายละเอยด ของผรบศพ โดยตองเปนทายาทของผตายตามล าดบขน หรอผมอ านาจทไดรบมอบหมาย ตามกฎหมายเทานนเปนผรบศพ 4.2.1.8 กรณไมมญาตมาตดตอขอรบศพภายใน 1 สปดาห จะด าเนนการใหมลนธน าศพไปฝงเพอรอ ญาตตอไป 4.2.2 ระเบยบและขนตอนการจ าหนายศพ ญาตตดตอขอรบศพไดตามขนตอน ดงน 4.2.2.1 ญาตน าใบจ าหนายผปวยจากหนวยเงนรายไดผปวยในโรงพยาบาล เพอมอบใหกบเจาหนาท หองศพ 4.2.2.2 แสดงบตรประชาชนใหกบเจาหนาทหองศพ เพอกรอกรายละเอยดของผรบศพในบนทก การสงศพ 4.2.2.3 เซนรบศพในใบสงศพ 4.2.2.4 ญาตสามารถน ารถมารบศพไดทดานขางหองพกญาตซงจดเตรยมไวให 4.2.2.5 ญาตสามารถรอรบศพไดทหองพกญาตซงจดเตรยมไวให 4.3 การฉดยารกษาศพ 4.3.1 ระเบยบและขนตอนการฉดรกษายาศพ 4.3.1.1 ญาตผตายตดตอกบเจาหนาทหองศพโดยตรงทางโทรศพท ในเวลาราชการทหมายเลข 1591-2 นอกเวลาราชการท 1556 หรอตดตอดวยตนเองในเวลาราชการทหนวยพยาธวทยากายวภาค


110

ชน 4 อาคารพยาธวทยา หรอนอกเวลาราชการทหองพกเจาหนาทหองศพ ชน basement อาคารพยาธวทยา 4.3.1.2 ญาตผตายตองช าระคาฉดศพ จ านวน 500 บาท โดยเจาหนาทจะออก ใบเสรจรบเงนให 4.3.1.3 เจาหนาทจะฉดยาศพทหองเกบศพเทานน ใชเวลาประมาณ 30 นาท 4.3.1.4 เปดใหบรการทกวนตลอด 24 ชวโมง 4.3.2 เกณฑการปฏเสธ ไมฉดยาศพในรายทมผลเลอด anti-HIV เปนบวก หรอตดเชอทระบาดรนแรง



การสงตรวจทางจลทรรศนอเลกตรอน

หองปฏบตการ หนวยจลทรรศนอเลกตรอน (Electron Microscopy Unit) ทตง ชน basement อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ จนทร-ศกร เวลา 08:30 – 16:30 น. เวนวนหยดราชการ หมายเลขโทรศพท 074-451557 โทรศพทภายใน 1557

1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ ไมม 2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ 2.1 ปรกษาและแจงพยาธแพทยลวงหนากอนสงสงสงตรวจ 2.2 ขอรบน ายารกษาสภาพชนเนอ (4% paraformaldehyde) ทหนวยจลทรรศนอเลกตรอนในวนราชการ เวลา 08:30-16:30 น. 2.3 น าสงหนวยจลทรรศนอเลกตรอนทนท หากสงไมทนใหเกบในตเยนอณหภม 4oC ไมควรเกน 24 ชวโมง 2.4 สงใบขอตรวจโดยทางเอกสารหรอผานทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย 3. วธการเกบและสงสงสงตรวจ ชนดของสงสงตรวจ ไดแก ชนเนอสด ไขกระดก เลอด หรอชนเนอทแชในน ายา 10% formalin ตรวจวเคราะห โดยใชกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบล าแสงสองผาน (Transmission Electron Microscope; TEM) มวธการ เกบสงสงตรวจ ดงน 3.1 ชนเนอ ซงอาจไดจากการผาตด ตดชนเนอบางสวน (biopsy) หรอเจาะดดดวยเขมขนาดเลก (fine needle aspiration; FNA) และบรรจชนเนอประเภท Autopsy 3.1.1 หนชนเนอเปนชนเลกๆ ขนาด 1 - 2 มม. จ านวน 5 - 10 ชน ลางเลอดและสงเจอปนออกดวย 0.85% normal saline แลวรบจมลงในน ายารกษาสภาพชนเนอทนท (ใชน ายาประมาณ 2 มล.) 3.1.2 ชนเนอทแชใน 10% formalin ถาจ าเปนตองสงตรวจทางจลทรรศนอเลกตรอน ตองลางชนเนอดวย 0.1M phosphate buffer saline (PBS) 3 ครงๆ ละ 5 นาท กอนน ามาแชในน ายา 4% paraformaldehyde 3.2 ไขกระดกใชประมาณ 1 - 2 มล. ใสลงใน 4% paraformaldehyde ปรมาณ 2 มล. เขยาเบาๆ ใหเขากน

และน าสงหองปฏบตการทนท 3.3 เลอด ใชเลอดประมาณ 2 มล. ใสหลอดแกวทมสารกนเลอดแขง heparin ทความเขมขน 50 IU/มล. และ น าสงหองปฏบตการทนท 4. สถานทรบสงสงตรวจ 4.1 หนวยจลทรรศนอเลกตรอน ภาควชาพยาธวทยา ชน basement ในวนเวลาราชการ ตงแตเวลา 08:30-16:30 น. โทรศพท 074-451557 โทรศพทภายใน 1557 4.2 หนวยพยาธวทยากายวภาค ภาควชาพยาธวทยา ในวนเวลาราชการ ตงแตเวลา 08:30-16:30 น. โทรศพท 074-451591 โทรศพทภายใน 1591


112

5. การปฏเสธสงสงตรวจ 5.1 ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา (SD-Man-Patho-18-01) หนา 8 5.2 ตามเกณฑของหนวยจลทรรศนอเลกตรอน 5.2.1 ชนเนอเนา เนองจากไมแชใน 4% paraformaldehyde 5.2.2 ใบสงตรวจมรายละเอยดของขอมลตามแบบฟอรมไมครบถวนหรอไมชดเจน 5.2.3 ชอทใบสงตรวจและทภาชนะบรรจชนเนอไมตรงกน 5.2.4 ชนเนอทมปรมาณนอยและชนเนอทไมไดแชอยในน ายาตลอดเวลา 6. การขอทดสอบเพม ด าเนนตามขอปฏบตทวไปในการสงสงสงตรวจหวขอ “การขอทดสอบเพม” หนา 4 และควรตดตอภายใน 24 ชวโมง 7. การรายงานผลคาวกฤต ไมม 8. รายการทดสอบของหนวยจลทรรศนอเลกตรอน


EM study (ดการเปลยนแปลงของเซลลระดบ ultrastructure)

ใชกลอง TEM รน 100 CX-II และวธมาตรฐานในการเตรยมสงสงตรวจ

ชนเนอ ไขกระดก เลอด

ทกวนราชการ 7 วนท าการ



การสงตรวจทางคลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต หองปฏบตการ หนวยคลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต (Blood Bank and Transfusion Medicine Unit) ทตง ชน 2 อาคารพยาธวทยา วนและเวลาท าการ - ขอเลอด/จองเลอด ตลอด 24 ชวโมง ไมเวนวนหยดราชการ - เปดรบบรจาคโลหต จนทร-ศกร เวลา 08:30-16:00 น. อาทตย เวลา 08:30-11:45 น., 13:00-16:00 น. หมายเลขโทรศพท 074-451575, 074-451577 โทรศพทภายใน 1575 ประชาสมพนธ-รบบรจาคโลหต 1577 หองปฏบตการคลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต โทรสาร 074-451574

ค าแนะน าการสงตรวจทางหองปฏบตการหนวยคลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 1. บทบาทและหนาทของแพทยเวชศาสตรบรการโลหต (transfusion medicine doctor) แพทยเวชศาสตรบรการโลหต มหนาทก ากบดแลการใหบรการโลหตแกผปวยเปนไปตามมาตรฐานทเหมาะสมทง ในภาวะปกตและภาวะฉกเฉน รวมทงการใหค าปรกษาแกแพทยสาขาอนเกยวกบปญหาการใชเลอดและสวนประกอบ ของเลอดในผปวย การเตรยมเลอดหรอสวนประกอบของเลอดทจ าเพาะใหผปวยทมปญหาและการตรวจวนจฉยพเศษ ทนอกเหนอจากวธปกต การปรกษาสามารถท าไดตลอดเวลาโดยขอใหตดตอผานทางเจาหนาทหนวยคลงเลอด หรอ หองปฏบตการหนวยคลงเลอด แตเนองจากมแพทยเวชศาสตรบรการโลหตไมเพยงพอทจะใหค าปรกษาหรอดแล การใหบรการโลหตไดอยางครอบคลม ดงนนการขอใชเลอดและสวนประกอบของเลอดทถกตองเหมาะสมหรอการท ตองเตรยมเลอดอยางจ าเพาะและการท าหตถการทาง therapeutic apheresis แกผปวย จงขอใหแพทยเจาของ ไขมสวนรบผดชอบรวมดวย 2. การขอเลอด 2.1 ใบขอเลอด (request form) การขอใชเลอดและสวนประกอบของเลอดทกครง สามารถขอผานระบบคอมพวเตอรเครอขาย หรอขอโดย การสงใบขอเลอด (ใบ request) ผทกรอกขอความในใบขอเลอดควรเปนแพทย โดยกรอกรายละเอยดลงใน ใบขอเลอดใหสมบรณและชดเจน การขอเลอดทกครงตองเขยน การวนจฉย โรคหตถการทจะท า ขอมลทางคลนก ทส าคญ และขอบงชของการใชเลอด พรอมกบลงลายมอชอตวบรรจง รหสประจ าตวและชออาจารยแพทยท ปรกษา หากรายละเอยดไมครบถวนหนวยคลงเลอด จะสงคนใหแกไข ซงอาจจะมผลท าใหไดรบเลอดลาชา และจะไมรบการขอเลอดดวยวาจา


114

2.2 การชบงผปวยในการเจาะเลอด เพอความปลอดภยแกผปวย ในการเจาะเลอดเพอสงขอเลอดควรปฏบตตามคมอการเจาะเลอดเพอสงตรวจของ หอผปวย ตวอยางเลอดทตดฉลากผดและ/หรอมรายละเอยดไมชดเจนทางหองปฏบตการหนวยคลงเลอดจะ ไมรบ ดงนนโปรดตรวจสอบความถกตองทกครงกอนสงตวอยางเลอดเพอปองกนความลาชาในการเตรยมเลอด ใหผปวย ขอแนะน าในการเจาะเลอดผปวย 2.2.1 ชบงผปวย โดยการถามใหผปวยตอบชอและนามสกลเอง (positive identification) หรอตรวจสอบ จากปายชอขอมอของผปวยกอนเจาะเลอดทกครง 2.2.2 เมอมการเจาะเลอดผปวยควรท าใหแลวเสรจทละคน การเตรยมหลอดใสเลอดและการเขยนฉลากขาง หลอดเลอดควรปฏบตทขางเตยงผปวย หนวยคลงเลอด ใครแนะน าวาการเขยนชอและรายละเอยด ตางๆ ควรเปนลายมอของผเจาะ การพมพ sticker ชอผปวยตดทหลอดทดสอบทหอผปวยมโอกาส ผดพลาดสงในการเจาะเลอดผปวยผดหรอสลบคน 2.2.3 หลอดใสเลอดผปวยตองมขอมล ทระบชอ-สกล HN ของผปวย หอผปวย วนและเวลาทเจาะเลอด และชอผเจาะเลอดใหครบถวนและตรงกบใบขอเลอด 2.3 ตวอยางเลอดจากผปวย (blood sample) เนองดวยหนวยคลงเลอด ไดเปลยนเทคนคการทดสอบความเขากนไดของเลอดจากวธ manual เปนตรวจ แบบอตโนมตโดยวธ column agglutination technology (CAT) หรอ gel test ตงแตวนท 1 สงหาคม 2550 จงขอใหสงสงสงตรวจมาใหเหมาะกบเทคนค CAT หรอ gel test ดงรายละเอยดการสงสงสงตรวจ ดงตอไปน 2.3.1 ผปวยทวไป (เดกอายมากกวา 3 ปหรอผใหญ) ทจะท า crossmatching, Typing and Screening (T & S) ใหเจาะเลอดจากหลอดเลอดด าและเกบเปน EDTA blood จ านวน 5-6 มล. โดยใชหลอด ฝาจกสมวง 2.3.2 เดกอาย 4 เดอนถงอาย 3 ป ใหเจาะเลอดจากหลอดเลอดด า 2 - 3 มล. เกบเปน EDTA blood โดย

ใชหลอดฝาจกสมวงตามขนาด ถามปญหาการเจาะหลอดเลอดด า ใหใช heparinized capillary tube 3-5 หลอดได

2.3.3 เดกอายนอยกวา 4 เดอน ใหเจาะใส heparinized capillary tube จ านวน 3-5 หลอด บรรจลงใน หลอดทตด sticker ชอ-สกล HN และหอผปวย โดยสงเฉพาะการจองเลอดสองครงแรกของการ admission และใหสงเลอดมารดาทเปน EDTA blood จ านวน 5 - 6 มล. มาดวยสวนการขอเลอด ครงตอไปของการ admission ครงนนไมจ าเปนตองสงตวอยางเลอดของทารกมาอก เพราะทางหนวย คลงเลอด จะไมท าการทดสอบความเขากนไดของเลอดซ า แตจะจายเลอดทมหมเลอดตรงกนกบการจาย เลอดครงแรก เพอปองกนภาวะซดในทารกจากการเจาะเลอดซ าๆ (ถาเปน cord blood จากหองสต กรรมกใหใช EDTA blood 5 – 6 มล. เหมอนของมารดา พรอมกบสงตวอยางเลอดของมารดามา ดวย) ทารกทสงสยเปน haemolytic disease of the newborn กใชตวอยางเลอดเกณฑเดยวกน 2.3.4 ในกรณทมการเจาะเลอดผดจากทก าหนดคอเจาะเปน clotted blood กสามารถใชได แตจะท าให ไดรบเลอดชา เพราะตองทดสอบดวยวธ manual 2.4 การขอเลอดซ าหรอตอเนอง จะตองสงตวอยางเลอดของผปวยไปดวยทกครงทขอเลอดครงแรกและตามเกณฑขอ 2.4.1 และ 2.4.2 ยกเวน ทารกแรกคลอดอายนอยกวา 4 เดอน ใหสงตวอยางเลอดตามเกณฑขอ 2.3.3 2.4.1 ในกรณทผปวยเคยรบเลอดในโรงพยาบาลสงขลานครนทร ถาจองเลอด dose ท 2 หางจาก dose แรกภายใน 48 ชวโมง ไมตองสงตวอยางเลอดใหม เวนแตตวอยางเลอดเดมมปรมาณไมเพยงพอ ส าหรบการทดสอบ



2.4.2 ในกรณทผปวยไมมประวตการรบเลอด ในโรงพยาบาลสงขลานครนทร หลงสงตวอยางจองเลอดครง แรกแลว เมอจองเลอด dose ถดไปถงแมจะเปนเวลาใกลเคยงกน ขอใหสงตวอยางเลอดผปวยซ าดวย 2.5 การจองเลอดและสวนประกอบของเลอดทวไปในผปวยทไมเรงดวน หนวยคลงเลอด ประกนเวลาวาผปวยจะไดเลอด PRC หรอ LPRC พรอมใชใน 4 ชวโมง ยกเวน ในบางกรณ เชน หมเลอดหายาก ม autoantibody หรอ alloantibody อาจจะใชเวลานานกวา แตถาผปวยกลมน ตองการเลอดเรวขน โปรดปรกษาแพทย transfusion medicine เปนรายๆ ไปเพอหาทางแกไขปญหา แนวปฏบตในการจองเลอดและสวนประกอบของเลอด มดงน 2.5.1 ผปวยทจะผาตด ตองขอลวงหนากอนผาตด 1 วน (กอนเวลา 15:00 น. ของวนกอนผาตดถาสงหลง เวลา 15:00 น. เลอดจะพรอมใชในเวลา 11:00 น.ของวนผาตด) 2.5.2 ผปวยใน ควรขอเลอดเวลา 08:30-15:00 น. และสงในชวงเชาเพอจะไดเลอดเรว ซงสามารถใหเลอด แกผปวยไดในเวลากลางวน ไมควรขอเลอดผปวยทวไปนอกเวลาราชการเพราะมเจาหนาทอยเวรจ านวน นอย มโอกาสเสยงตอความผดพลาด 2.5.3 การขอเลอดและสวนประกอบของเลอดทตองเตรยมเปนพเศษ เชน การฉายรงส (irradiation) การกรอง เพอก าจดเมดเลอดขาว (filtration) ตองระบความตองการในการขอเลอดทกครง เพอหนวยคลงเลอด จะไดเตรยมเลอด/สวนประกอบของเลอดใหถกตองตรงกบความตองการ 2.5.4 ผปวยทตองการเลอดเรงดวน (emergency) สามารถขอเลอดไดทกเวลา โปรดศกษารายละเอยด และ turnaround time จากใบ request 2.5.5 การขอเลอด uncrossmatched PRC group O ควรขอเฉพาะรายทจ าเปน และแพทยผขอตอง รบผดชอบตออนตราย ซงอาจเกดขนแกผปวย รายละเอยดมในขอปฏบตการขอเลอดฉกเฉน 2.5.6 การขอเลอดทกครง หนวยคลงเลอด จะจองเลอดไวให 2 วน เพอใหมเลอดหมนเวยนเพยงพอ 2.5.7 การขอ platelet concentrate เนองจากเกลดเลอดตองเตรยมจากเลอดสด ปจจบนมจ านวนไม เพยงพอกบผปวยและเปนสวนประกอบของเลอดทมอายจ ากด จงควรขอเกลดเลอดชวงเชา เนองจาก ตองรวบรวมเลอดและปนแยกเฉพาะ การขอเกลดเลอดมขนตอนการปฏบตคอ 2.5.7.1 สงใบขอเลอดทมขอบงชครบถวน โดยทวไปการใหเกลดเลอดจะไมมการท า crossmatching หากผปวยเคยขอเลอดแลว และตองการขอเกลดเลอดอยางเดยวไมตองสงตวอยางเลอด 2.5.7.2 ควรขอกอนเวลา 12:00 น. เพอจะไดเกลดเลอดทนใชในวนเดยวกน 2.5.7.3 เนองจากมการขอเกลดเลอดเผอไวเปนจ านวนมาก โดยบางครงผปวยไมมความจ าเปนตอง

ใชจรง กรณขอแลวและผปวยตองใชเกลดเลอดขอใหโทรศพทแจงหรอประสานงานกบหนวย คลงเลอดทางโทรศพท เพอยนยนการใช 2.5.7.4 ผปวยทใชเกลดเลอดในการผาตด ควรสงใบขอลวงหนาอยางนอย 2 วน 2.5.7.5 นอกเวลาราชการ จะไมมการปนแยกเกลดเลอด เนองจากผปฏบตงานมจ านวนนอย ยกเวน กรณจ าเปนขอใหโทรศพทปรกษาหวหนาหนวยคลงเลอด เปนรายๆ ไป 2.5.7.6 การขอ single donor platelet หรอ plateletpheresis ซงเตรยมโดยเครองอตโนมต สามารถสงขอไดปกตเหมอนเกลดเลอดทวไป และควรขอลวงหนาอยางนอย 2 วน แตตนทน การเตรยม plateletpheresis สงกวาการเตรยมจากผบรจาคเลอดทวไป ดงนนโปรดพจารณา เงอนไขของคาใชจายรวมดวย 2.5.7.7 ผปวยทมปญหา platelet refractoriness ทอาจเกดจาก alloimmunization ควรปรกษา แพทยเวชศาสตรบรการโลหตใหเรวทสด เพราะตองใชเวลานานในการหาผบรจาคเกลดเลอด ทเขากนไดซงอาจใชเวลา 1-2 สปดาห


116

2.5.8 การขอพลาสมา (FFP และ PCR) กรณาเขยนการวนจฉย ขอบงชในการขอ ผล screening coagulogramและปรมาณ FFP และ PCR เปนมลลลตร หนวยคลงเลอด จะไมท า crossmatching หากผปวยเคย ขอเลอดแลวและตองการขอพลาสมาอยางเดยว ไมตองสงตวอยางเลอด หนวยคลงเลอด จะจายพลาสมาตรงหมหรอหมทเขากนไดแกผปวยพรอมกบมบรการละลายพลาสมาใหเพอจดประสงคควบคมคณภาพ โดยหลงจากสงใบขอใชพลาสมาแลวใหโทรศพทแจงหนวยคลงเลอดกอนใช เพอจะไดละลายใหซงใชเวลาประมาณ 30-45 นาท จากนนพลาสมาจะพรอมใชและน าไปใหผปวยได

2.5.9 การขอ cryoprecipitate ส าหรบผปวย haemophilia A ในหตถการทมการนดลวงหนา เชน ถอน หรออดฟน หรอ elective surgery และอนๆ ใหนดหมายกบหนวยคลงเลอด ลวงหนาอยางนอย 1 สปดาห เพอจะเตรยม cryoprecipitate ใหเพยงพอส าหรบผปวยรายนนๆ จนครบ course การละลายและ pool cryoprecipitate ในวนราชการ บรการในชวงเวลา 09:00-11:00 น. และ 21:00-23:00 น. และใหทางหอผปวยโทรศพทแจงหนวยคลงเลอดลวงหนา 1 ชวโมง สวนวนหยด นกขตฤกษและวนหยดราชการไมไดใหบรการ 3. การท า crossmatching และ typing and screening (T&S) 3.1 การท า Typing and Screening (T & S) ประกอบดวย การตรวจหมเลอด ABO, Rh (D) และการตรวจ unexpected antibody วธนเหมาะส าหรบการจองเลอดทเปน elective case ทมโอกาสใชเลอดนอย สามารถ จองไดทงผปวยศลยกรรมและผปวยทไมผาตด เมอผปวยมความจ าเปนตองใชเลอดกสามารถท า crossmatching เบองตนซงใชเวลาประมาณ 10 - 15 นาท และน าไปใหผปวยไดเลยมความปลอดภยเทยบเทากบการ crossmatching ปกต หรอถาผปวยไมเรงดวนกใหยดเวลาตามการขอใชเลอดปกต การท า T&S เปนการทดสอบเบองตนวา ผปวยจะไมมปญหาในการท า crossmatching เหมาะส าหรบผปวยทมโอกาสใชเลอดนอย ถาผปวยจ าเปน ตองใชเลอดแนนอนควรขอเลอดแบบ crossmatching 3.2 การท า crossmatching ท าเฉพาะผปวยทขอใช PRC, LPRC และ LDPRC เทานน เวลาทใชท า crossmatching (turnaround time) ในผปวย elective case แตละราย จะใชเวลาประมาณ 4 ชวโมง ถาเลอดผปวยมปญหา อาจใชเวลานานกวานซงหนวยคลงเลอด จะแจงใหผขอทราบ หรอสามารถสอบถามไดทางโทรศพท สวนประกอบ ของเลอดชนดอนจะไมท า crossmatching 3.3 เลอดทท า crossmatching แลวและพรอมจะใหผปวย ตองมใบคลองผกตดกบยนตทขอทกชนด 3.4 ผปวยทขอเลอดฉกเฉน จะตองระบการขอเลอดเปนแบบฉกเฉนในใบขอเลอดทกครง ถาการขอเดมเปนแบบ ปกต กสามารถเปลยนเปนแบบฉกเฉนตามอาการผปวยไดตลอดเวลา โดยโทรศพทแจงหนวยคลงเลอดเปน รายๆ ไป ขอใหศกษาและโปรดท าความเขาใจกบแนวทางการขอเลอด ฉกเฉนทกครง 4. แนวทางปฏบตในการขอเลอดกรณฉกเฉน เมอพจารณาความเรงดวนของการใชเลอดของผปวยจะมขนตอนการขอและเตรยมเลอด ดงน 4.1 ผปวยเรงดวนแตสามารถรอไดประมาณ 1 ชวโมง จะไดเลอดแบบ complete crossmatching ใหสง blood sample พรอมใบ request โดยระบความเรงดวนของความตองการมาในใบ request 4.2 กรณผปวยทมอาการหนกและสามารถรอไดประมาณ 10 - 15 นาท ขอใหโทรศพทแจงหนวยคลงเลอด สงใบ request ระบความเรงดวนพรอมกบ blood sample และรบ partially crossmatched PRC ไปไดเลย หนวยคลงเลอด จะท าการทดสอบความเขากนไดของเลอดตอ ถาผลการท า crossmatching ไมเขากน (incompatible) ทางหนวยฯ จะโทรศพทแจงงดการใชเลอด unit ทผลเปน incompatible และจดหาเลอดท เขากนไดให



4.3 ผปวยทมอาการหนกมากรอไมได ใหโทรศพทแจงหนวยคลงเลอด เตรยม uncrossmatched group O packed red cell โดยใหเจาหนาทน าใบ request ทมลายเซนแพทยไปรบเลอดทนท และขอใหสงเลอด ผปวยไปใหหนวยคลงเลอด โดยเรวทสด เพอท าการตรวจหมเลอดและท า crossmatching ภายหลง ถาผล crossmatching เขากนไมได หนวยคลงเลอด จะโทรศพทแจงใหหยดการใหเลอด และจะจายเลอดทผาน การท า crossmatching แลวให ในกรณทผปวยยงตองการเลอดอก และผปวยไดเลอด uncrossmatched group O แลว ใหสง blood sample ใหมเมอขอเลอดเพมโดยหนวยคลงเลอด จะพจารณาการใหเลอด ดงน 4.3.1 ท า crossmatching ตามหมเลอดผปวย ถาไมเขากนให PRC group O ตอ 4.3.2 ผปวยใชเลอดมาก แตเลอดตามหมเลอดของผปวยมจ านวนนอย ใหใช PRC group O 4.3.3 หนวยคลงเลอด มเลอดหมเดยวกบผปวยจ านวนเพยงพอ และผล crossmatching เขากนไดจะ เปลยนกลบไปใชหมเลอดเดมของผปวย การขอเลอดในขอ 4.1, 4.2, 4.3 ใหท าเครองหมายในขอทตองการในใบ request หวขอการขอเลอด กรณฉกเฉน ส าหรบผปวยทมความเรงดวนในการใชเลอดและเสยเลอดมากจากสาเหตอนทไมใชจากเกลดเลอด หรอ coagulopathy ควรขอเลอดฉกเฉนเฉพาะ PRC กอน เพอหนวยคลงเลอด จะเตรยมเลอดไดอยาง รวดเรวทสด หลงจากนนจงคอยพจารณาขอ blood component ชนดอนตามความเหมาะสมทาง คลนกหลงจากทไดประเมนผปวยแลว เพราะ blood component ชนดอนใชเวลาเตรยมสนกวา PRC มาก 4.4 ผปวยฉกเฉนทหองอบตเหตและฉกเฉน (ER) ทขอเลอด uncrossmatched LPRC group O สามารถใช เลอดหม O Rh positive จ านวน 4 ยนต ทเกบในตเยนเกบเลอดของหองฉกเฉนไดเลย และแจงหนวยคลง เลอดทนททใช เพอหนวยคลงเลอด จะไดจดเลอดไปส ารองไวพรอมใชตอไป โดยปฏบตตามแนวทางการน า เลอดไปใหผปวย ทระบไวทหนาตเยนอยางเครงครด 4.5 การขอเลอด massive transfusion protocol (MTP) ใหเจาหนาททมาสงตวอยางเลอดน ากระตกใสเลอด

มารอรบทหนวยคลงเลอดฯ เจาหนาทคลงเลอดฯ จะจายเลอดภายใน 25 นาท ซงประกอบดวย PRC 6 ยนต FFP แบบละลาย 500 มล.และ PC 6 ยนต หรอ single donor platelet 1 dose 5. การท า autologous transfusion การท า autologous transfusion แกผปวยในโรงพยาบาลสงขลานครนทรปจจบนทปฏบตม 2 วธ คอ 5.1 Predeposit autologous donation ซงผรบผดชอบคอแพทย transfusion medicine ซงหนวยคลงเลอด สงเสรมใหท ามากขน เพอหลกเลยงปญหาการตดเชอไวรสจากการไดรบเลอดของผอน กอนท าขอใหแพทย ตรวจสขภาพเบองตนของผปวย จงสงผปวยพรอมใบ request ไปพบแพทยทหนวยคลงเลอดกอนผาตดหรอ ตดตอลวงหนาทโทรศพท 1575 (โปรดศกษารายละเอยดในใบขอท า autologous blood donation) และ ควรวางแผนลวงหนา เพราะหนวยคลงเลอด จะใหผปวยบรจาคเลอดเกบไวทกสปดาหและยนตสดทายจะเกบ กอนผาตด 3 วน 5.2 Acute normovolaemic haemodilution ผรบผดชอบคอวสญญแพทย ซงจะท าในหองผาตดกอนเรมผาตด เลอดทเกบโดยวธนจะเปลยนเปน predeposit autologous donation ไมไดยกเวนไดรบความเหนชอบ จากแพทยเวชศาสตรบรการโลหตเปนรายๆ ไป เพราะตองเปนไปตามเกณฑการคดเลอก predeposit autologous donation


118

6. วธการรบเลอดจากหนวยคลงเลอด 6.1 เจาหนาทหอผปวยน ากระตกเพอใสเลอดและสมดขอรบเลอดหรอมหลกฐานเปนลายลกษณอกษร ซงประกอบดวย ชอ-สกลผปวย บารโคดของ HN ชนดของเลอด จ านวนยนตหรอปรมาตรของเลอดไปแสดงตอหนวยคลงเลอด ทงนเพอปองกนความผดพลาดในการจายเลอด 6.2 ถาตองการทราบวาเลอดทขอไดหรอไม ใหตรวจสอบทระบบคอมพวเตอร จะมขอความ “ready” เจาหนาท สามารถไปรบได โดยไมตองโทรศพทยนยนอก 6.3 เลอดทจองไวในกรณผาตด เจาหนาทหนวยคลงเลอด จะน าเลอดไปสงทหองผาตดเวลา 09:00 น. และรบ กลบ เวลา 15:00 น. ทกวนราชการ นอกเหนอเวลาดงกลาวจะตองจดเจาหนาทไปรบเลอดเองทหนวยคลง เลอด 6.4 ควรน าเลอดออกจากหนวยคลงเลอด เมอพรอมทจะใหผปวยเทานน หากน าเลอดไปแลวแตไมพรอมจะให ผปวยภายใน 30 นาท ควรน าสงคนคลงเลอดฯ เกลดเลอดใหสงคนทนท PRC และ thawed plasma สามารถเกบทตเยน 4 oC และ frozen plasma เกบในตแชแขง สวนประกอบของเลอดทกชนด ยกเวน เกลดเลอดสามารถเกบตามรายละเอยดดงกลาวไดประมาณ 30 นาท หากเกนนนควรน าคนคลงเลอดฯ 6.5 กรณผปวยเลอนการผาตด ใหผรบผดชอบแจงเลอนผาตดและการจองเลอดตอหนวยคลงเลอดทางโทรศพท หรอเปนลายลกษณอกษร อนงถาเลอนผาตดจะเลอนการจองเลอดตอไดเพยง 1 วน ยกเวนกรณพเศษ เชน หมเลอดหายาก เปนตน 6.6 ในชวงเวลา 16:30-07:30 น. (เวรบาย-ดก) หนวยคลงเลอด จะมเจาหนาท 2 คน ท าหนาทบรการสงเลอดให หอผปวย ซงมหลกเกณฑการใหบรการ ดงน 6.6.1 ส าหรบหอผปวยตางๆ การสงเลอดจะท าตามก าหนดเวลา ดงน เวรบาย เวลา 17:30 น., 19:00 น., 21:00 น., 23:00 น. เวรดก เวลา 01:30 น., 03:30 น., 05:00 น., 07:00 น. โดยหอผปวยหรอหนวยงานทตองการจะรบเลอด และสวนประกอบของเลอด ใหโทรศพทแจงหนวย คลงเลอด ทเบอร 1577 หลงจากดจากคอมพวเตอรวาการเตรยมเลอดเสรจเรยบรอยแลว (“Ready”) โดยโทรแจงกอนถงก าหนดเวลาสงเลอดอยางนอย 30 นาท 6.6.2 ส าหรบหองผาตด การสงและรบคนเลอด จะท าตามทหองผาตดโทรศพทแจงหนวยคลงเลอด 6.6.3 กรณขอเลอดใหผปวยทหองฉกเฉนหลงจากสงใบ request แลว ถาตองการเลอดทนท กรณาโทรศพท แจงเจาหนาททเบอร 1577 ถาเจาหนาทเวรสงเลอดอยในหนวยคลงเลอด กจะน าเลอดสงใหทนท แต หากเจาหนาทเวรยงไมกลบมาจากการสงเลอดทหอผปวย ขอใหผขอเลอดจดเจาหนาทหอผปวยมารบเอง

โปรดระลกไวเสมอวา การขอใชเลอดและสวนประกอบของเลอดนอกเวลาราชการโดยทผปวยยงอยในสภาวะทรอไดเปนการเพมความเสยงใหแกผปวยโดยไมจ าเปน เนองจากมขดจ ากดของจ านวนบคลากรทปฏบตงาน

7. การคนเลอด 7.1 ควรจะคนเลอดมาเกบไวทหนวยคลงเลอด เมอไมพรอมจะใหผปวยภายในเวลา 30 นาท หลงรบเลอดออก จากคลงเลอด ไมควรเกบเลอดในตเยนของหอผปวย หรอตเยนทไมผานการรบรองโดยหนวยคลงเลอด แตถา ตองการใหเลอดอกจะตองแจงหนวยคลงเลอด เพอเกบเลอดนนไว เนองจากหนวยคลงเลอด จะปลดเลอด หรอยกเลกการจองเลอดเวลา 08:00 น. เมอการจองเลอดครบ 2 วน (ประมาณ 48 ชวโมง ของการจองทง เลอดผาตดและจองเลอดทวไป)



7.2 กรณทเตรยมจะใหเลอดผปวยโดยไดแทงชดใหเลอดเขาไปในถงเลอดแลว ไมวาจะใหเลอดผปวยไปแลวหรอ ไมไดเรมตน ถาคนถงเลอดหามดงชดใหเลอดออกใหสงคนพรอมชดใหเลอดทคางอยกบถง (หนวยคลงเลอด จะไมน ายนตนนไปใชอก) 8. การอนเลอด การใหเลอดจ านวนไมมากและไมเรวเกนไป ไมจ าเปนตองอนเลอด แตถาจ าเปนใหอนดวยน าอนทวดอณหภมแนนอน ดวยเทอรโมมเตอรอณหภมไมเกน 37oC ถาตองคนเลอดทอนแลวใหหนวยคลงเลอด กรณาแจงเปนลายลกษณ อกษรถงวน-เวลาทอนเลอด โดยเขยนไวทใบคลองเลอดหรอบนถงเลอด เพราะหนวยคลงเลอด จะไมเกบไวใชตอไป 9. การใหเลอดผปวย ขอใหปฏบตตามแนวทางการใหเลอดในหอผปวย โดยมค าแนะน าดงน 9.1 กอนใหเลอดตองตรวจดชอ-สกลผปวย HN ทใบคลองเลอด และตรวจสอบกบผปวยวาตรงกน โดยเปน positive identification คอ ใหผปวยบอกชอและนามสกลเอง และ/หรอตรวจสอบวาขอมลตรงกบปายชอขอมอหรอไม 9.2 ตรวจสอบเบอร donor ทใบคลองกบถงเลอดวาถกตองตรงกน 9.3 ตรวจสอบหมเลอดของผปวย และ donor ทถงเลอดวาเปนหมตรงกนหรอเขากนได 9.4 ตรวจสอบลกษณะเลอดในถงวามสผดปกต มรอยรวซม หรอมกอนเลอดแขงตว (clot)หรอไม 9.5 เฝาระวงการเกด transfusion reaction ในผปวย 10. Transfusion reactions 10.1 แจงหนวยคลงเลอด ทกครงทผปวยมอาการแทรกซอนจากการใหเลอด 10.2 ขอปฏบตกรณเกด transfusion reaction 10.2.1 หยดการใหเลอด (ดหมายเหต) 10.2.2 สงถงเลอดทเหลอพรอมใบคลองเลอด และชดใหเลอดทเสยบคาอยในถงเลอดทปด clamp เรยบรอย แลวกลบไปทหนวยคลงเลอด 10.2.3 สงตวอยางเลอด post-transfusion sample (EDTA blood 5-6 มล.) 10.2.4 สงใบ request การ investigate transfusion reaction ทกรอกขอมลเรยบรอยแลว มาพรอม กบตวอยางเลอดและถงเลอด หมายเหต การตดสนใจในการใหเลอดผปวยตอหรอหยดการใหเลอดตองเปนการตดสนใจของแพทยทรกษา อยางไรก ตามสามารถขอค าแนะน าไดจากแพทย transfusion medicine โทรศพท 1575, 1577 นอกเวลาราชการ ตดตอผานหองปฏบตการคลงเลอด ทเบอร 1577 11. การยายหอผปวย ใหพยาบาลหอผปวยเดมแจงชอหอผปวยใหมทจะยายไปตอหนวยคลงเลอด 12. การขอท า therapeutic apheresis กรณทผปวยจ าเปนตองใช apheresis technique เชน plateletpheresis, leukapheresis หรอ plasma exchange ขอใหเขยนใบ consult ท า apheresis ผานระบบคอมพวเตอรเครอขายและโทรแจงใหคลงเลอดฯ รบทราบ เพอจะไดพจารณาความเหมาะสม และนดหมายเวลาท า apheresis กบหอผปวยตอไป การขอท า therapeutic apheresis ทกครงจะตองผานอาจารยแพทยผดแลผปวย และอาจารยแพทยเวชศาสตรบรการโลหต


120

13. การสงตรวจ antenatal screening ในหญงตงครรภ ควรสงตรวจ ABO, Rh(D) และ irregular antibody ในเลอดของมารดาทกครงของการตงครรภ เพอพยากรณ การเกด haemolytic disease of the newborn และใหการรกษาทเหมาะสม กรณทจ าเปนตองท า intrauterine transfusion กรณาตดตอแพทยเวชศาสตรบรการโลหตทกครงเพอจะไดเตรยมเลอดทเหมาะสมและปลอดภยให 14. การสงตรวจ tissue typing (HLA) ผบรจาคอวยวะหรอ stem cells ทสงตรวจ HLA typing ตองผานการตรวจหมเลอดและตรวจเชอตางๆ เชน เดยวกบผบรจาคโลหตและแพทยเหนสมควรใหเปนผบรจาคได มขนตอน คอ 14.1 การขอท า HLA typing หรอ crossmatching โดยเขยนใบ request หรอสงผานระบบเครอขายส าหรบ

HLA crossmatching for Kidney Transplant ใหนดหมายวนเจาะเลอดกบเจาหนาทคลงเลอดฯ ลวงหนา

14.2 การสง Platelet Antibody และ Plalet crossmatching (HLA X-mat for Plt) ขอใหเขยนใบ consult ผานระบบคอมพวเตอรเครอขายและโทรแจงใหคลงเลอดฯ รบทราบ เพอจะไดนดหมายเวลาเจาะเลอดกบ หอผปวย 14.3 ตวอยางเลอด 14.3.1 ตรวจ HLA typing ใช ACD หรอ K2EDTA blood 5-6 มล. 14.3.2 ตรวจ HLA crossmatching ใช ACD blood 50 มล.±10% และ clotted blood 5 มล.±10% 14.3.3 ตรวจ platelet crossmatching กรณสงสย platelet antibody ใช ACD blood 10 มล.±

10% และ clotted blood 10 มล. ±10% 14.3.4 การสงตรวจ neonatal alloimmune thrombocytopenia (NAIT) 14.3.4.1 เลอดแมเกบเปน clotted blood 10 มล.±10% และ ACD blood 10 มล.±10%

ใสหลอดพลาสตก 14.3.4.2 เลอดพอเกบเปน ACD blood 10 มล.±10% ใสหลอดพลาสตก 14.3.4.3 เลอดลกเกบเปน EDTA blood 3-5 มล. ใสหลอดพลาสตก 14.3.5 ผปวยใน ขอใหเจาหนาทประจ าหอผปวยเปนผเจาะเลอด โดยใชหลอดใสเลอดทหนวยคลงเลอด เตรยมให แลวสงเลอดมายงหนวยคลงเลอดทนท หามเกบในตเยน 14.4 หนวยคลงเลอด จะแจงผลแกแพทยผรกษา - HLA Typing ภายใน 2 สปดาห - Platelet crossmatching ภายใน 2 วน 15. การสงตรวจ leukemia immunophenotyping, stem cells (CD34) โดย Flow cytometry 15.1 สงใบ request 15.2 สงเลอดหรอ bone marrow จ านวน 2-3 มล. โดยเกบในน ายา heparin หรอ EDTA 15.3 Leukemia immunophenotype แจงผลภายใน 1 สปดาห 15.4 CD34 แจงผลภายใน 2 วน การทดสอบใดทหนวยคลงเลอด ไมไดเปดบรการกจะสงตอไปท าการทดสอบยงหองปฏบตการภายนอก ขอใหตดตอ หวหนาหนวยคลงเลอด หรอเจาหนาทหนวยคลงเลอด โทรศพท 1577 เพอขอขอมลผปวยและชแจงวธการเกบสง สงตรวจ และรายละเอยดเกยวกบขอบงชทางคลนกของการสงตรวจ



16. การสงตรวจ thromboelastogram โดย thromboelastometry 16.1 สง request 16.2 สงตวอยางเลอด โดยเกบเปน sodium citrate blood 3 มล. ±10% (หลอดฝาจกสฟา) 16.3 ผลทจะเสรจสมบรณภายใน 1 ชวโมง 30 นาท แพทยสามารถดผลแบบ real time ในจดทไดตดตง

โปรแกรมส าหรบดผล 17. รายการทดสอบของหนวยคลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต


การรายงานผล คาอางอง

Routine test 1. Crossmatching

Automate CAT/ Gel

EDTA blood 5-6 mL ทกวน

4 ชม. Negative 2. Typing and screening 4 ชม. Negative 3. ABO, Rh (D) 1 ชม. Rh positive 4. Antihuman globulin test

4.1 IAT

2 ชม.

Negative

4.2 DAT Gel test EDTA blood 5-6 mL ทกวน 1 ชม Negative Special test 1. Tissue typing (HLA)

นดเปนกรณพเศษ

1.1 HLA typing PCR-SSO, SSP ACD or EDTA blood 5-

6 mL 2 สปดาห -

1.2 HLA crossmatching

LCT & Flow cytometry

ACD blood 50 mL ±10% และ clotted blood 5 mL ±10%


1.3 Platelet crossmatching Flow cytometry

ACD blood 10 mL ±10% และ clotted blood 10 mL ±10%

2 วน -

1.4 Neonatal alloimmune thrombocytopenia (NAIT) Flow cytometry

แม ACD blood 10 mL ±10% และ clotted blood 10 mL ±10% พอ ACD blood 10 mL ±10% ลก EDTA blood 3-5 mL

2 วน Negative

2. Flow cytometry

Flow cytometry Heparinized/ EDTA blood/ bone marrow 2-3 mL


1 สปดาห

-

2.1 Leukemia immunophenotyping 2.2 Stem cells (CD 34) 2 วน - 3. Thromboelastogram Thromboelastomet

ry Na Citrate blood 3 mL ±10%

ทกวน 1.5 ชม. -


122

ค ายอของน ายาและวธทใชตรวจ ACD : Acid citrate dextrose (anticoagulant) LCT : Lymphocytotoxicity test PCR-SSO : PCR - Sequence-specific oligonucleotides PCR-SSP : PCR - Sequence-specific primer CAT : Column Agglutination Technology

เอกสารอางอง

1. British Committee for standard in Haematology. Blood Transfusion Task Force (Chairman P. Kelsey) in collaboration with the Royal College of Nursing and the Royal College of Surgeons of England. The administration of blood and blood components and the management of transfused patients. Transfusion Medicine 1999;9: 227-238.



การสงตรวจของหองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยฉกเฉน)

จดปฏบตการ หองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยฉกเฉน) ทตง ชน 2 อาคารรตนชวรกษ วนและเวลาท าการ วนจนทร - ศกรและวนหยดนกขตฤกษตงแตเวลา 08:00-16:00 น หมายเลขโทรศพท 075-451500 ตอ 170258 โทรศพทภายใน 170258

หองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยฉกเฉน) เปนหองปฏบตการทเปดใหบรการแกหองฉกเฉนโดยเปดบรการตรวจเฉพาะการทดสอบทจ าเปนพนฐานในการดแลผปวยของหองปฏบตการหลก 2 หองปฏบตการ ไดแกหองปฏบตการเคมคลนกและหองปฏบตการจลทรรศนศาสตรคลนกส าหรบการทดสอบอนๆทไมเปดบรการหองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยหองฉกเฉน) จะรบสงสงตรวจไวและจะสงตอใหจดรบสงสงตรวจผปวยในโดยหนวยรบสงสงตรวจผปวยในจะด าเนนการสงตอใหแกหองปฏบตการทเกยวของโดยตรง 1. วธเตรยมผปวยกอนเกบสงสงตรวจ ดรายละเอยดของการทดสอบแยกตามหองปฏบตการ

2. ขอก าหนดในการเกบและสงสงสงตรวจ ตามขอก าหนดของหองปฏบตการตางๆ ในแตละการทดสอบ

3. รายการทดสอบทเปดใหบรการ 3.1 การทดสอบทางเคมคลนกเปนการทดสอบของ routine test ใน serum ดงตอไปน glucose, blood urea nitrogen (BUN), creatinine, electrolyte, calcium, phosphorous, billirubin, AST (SGOT), ALT (SGPT), alkaline phosphatase, total protein, albumin, serum ketone, osmolality 3.2 การทดสอบทางจลทรรศนศาสตรคลนกรายการทดสอบทเปดใหบรการ มดงตอไปน - Urinalysis (UA) - Urine pregnancy test

4. วธการเกบและสงสงสงตรวจ ใหปฏบตตามหลกเกณฑทวไปและหลกเกณฑของหองปฏบตการตางๆ

5. สถานทรบสงสงตรวจ หองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยฉกเฉน) ชน 2 อาคารรตนชวรกษ เปดรบสงสงตรวจทางทอลมเทานนในวน จนทรถงศกรและวนหยดนกขตฤกษ ตงแตเวลา 08:00-16:00 น. 6. การปฏเสธสงสงตรวจ ตามเกณฑการรบและปฏเสธสงสงตรวจของภาควชาพยาธวทยา (SD-Man-Patho-18-01) หนา 8 และเกณฑของหองปฏบตการตางๆ

7. การขอทดสอบเพม การขอทดสอบเพมโดยใชสงสงตรวจทสงมากอนหนานนสามารถตดตอขอทดสอบเพมไดดวยการโทรศพทตดตอไป ยงหองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยหองฉกเฉน) เพอตรวจสอบวาสงสงตรวจทเหลอมเพยงพอทจะใชท าการทดสอบ


124

เพมหรอไมควรตดตอภายในวนเดยวกนนนหรอภายในระยะเวลาทหองปฏบตการก าหนดเมอทางหองปฏบตการได ตรวจสอบและตกลงรบท าการทดสอบเพมแลว ใหปฏบต ดงน 7.1 สงตรวจเพมทางระบบคอมพวเตอรเครอขาย 7.2 สง barcode ท patch แลวมาทหองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยฉกเฉน) โดยขอใหบนทกวาไดตดตอ หองปฏบตการแลวไมตองเจาะเลอดใหมหรอเกบสงสงตรวจเพม

8. การรายงานผลคาวกฤต ดรายละเอยดวธการรายงานผลคาวกฤตในหนา 10-12 ของคมอฉบบน 9. รายการทดสอบของหองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยฉกเฉน) การทดสอบ วธวเคราะห สงสงตรวจ ก าหนดวน

ท า ประกนเวลา

การรายงานผล 1. Glucose E (automate) NaF blood, Random

urine ทกวน 1 ชม.

2. Blood urea nitrogen (BUN)

E (automate) Lithium heparin/ Clotted blood, Random urine


3. Creatinine *eCFR รายงานคาเมอสงตรวจ blood creatinine (ยกเวน ในเดก < 18 ป)

E (automate) Lithium heparin/ Clotted blood, Random urine


4. Electrolyte 4.1 Na+, K+, Cl-, ISE(automate) Lithium heparin/

Clotted blood, Random urine


4.2 TCO2

C (automate) Lithium heparin/ Clotted blood, Random urine


5. Calcium C (automate) Lithium heparin/ Clotted blood, Random urine


6. Phosphorus C (automate) Lithium heparin/ Clotted blood, Random urine


7. Bilirubin C (automate) Lithium heparin/ Clotted blood


8. AST (SGOT) K (automate) Lithium heparin/ Clotted blood


9. ALT (SGPT) K (automate) Lithium heparin/ Clotted blood




การทดสอบ วธวเคราะห สงสงตรวจ ก าหนดวนท า


10. Total protein C (automate) Lithium heparin/ Clotted blood


11. Alkaline phosphatase

K (automate) Lithium heparin/ Clotted blood


12. Albumin C (automate) Lithium heparin/ Clotted blood


13. Serum ketone Reagent strip Lithium heparin/ Clotted blood


14. Osmolality Freezing Point Depression

Lithium heparin/ Clotted blood, Random urine


15. Urinalysis Glucose - Automate

- ดดวยกลอง จลทรรศน

ปสสาวะชวงกลาง ทกวน 1 ชม.

Protein

Bilirubin

Urobilinogen pH

Blood

Ketone

Nitrite

Leucocyte esterase

Specific gravity

ตะกอนปสสาวะ

16. Pregnancy test Immunochromatography

ปสสาวะ ทกวน 1 ชม.

หมายเหต

1. ค ายอของวธทใชตรวจ C (automate): Colorimetric method ใชเครองอตโนมต Cobas C 501 E (automate): Enzymatic method ใชเครองอตโนมต Beckman Synchron LX 20 Pro Cobas 501 K (automate): Kinetic method ใชเครองอตโนมต Beckman Synchron LX 20 Pro Cobas 501 ISE: Ion Selective Electrode method ใชเครองอตโนมต Beckman Synchron LX 20 Pro Cobas 501 2. คาอางองของการสงตรวจทางเคมคลนก และจลทรรศนศาสตรคลนกใหยดถอตามเกณฑของหองปฏบตการ

เคมคลนก และหองปฏบตการจลทรรศนศาสตรคลนก


126




128

หนวยคลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต ภาควชาพยาธวทยา

ใบขอสงตรวจ

Leukemia immunophenotypingby Flow cytometry ชอผปวย...........................................................นามสกล...................................................................... H.N…………………………………..Ward…………………………………………..Tel……….………….. ชนด specimen………………..………….….วนทเกบ...........................................เวลา......................น. อาจารยแพทยผดแล..........................................................................................................(ระบทกครง) Clinical information (โปรดเตมทกครง) ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................................ผล CBC (โปรดเตมทกครง) ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................................Clinical diagnosis (โปรดเตมทกครง) ......................................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................................

ลายเซนแพทย..................................................... ................/................ /..................

Note หนวยคลงเลอด จะตรวจ markers ตอไปน CD45, CD34, CD7, CD19, CD10, HLA-DR, CD13/33, CD117, TdT,MPO และ CD79a, CD3 สามารถสงไดทกวน ยกเวนวนศกรและกอนวนหยดนกขตฤกษ ใหสงกอนเวลา 12:00 น. โดยเกบ specimen ใน K2EDTA tube จ านวน 0.5-5 mL แลวแตจ านวน cell ทมอย จะแจงผลสปดาหละ 2 ครง เกบไวทอณหภม 22 ± 2°C ทคลงเลอด (รหสกรมบญชกลาง 30501 ราคา 2,760 บาท)




130




132




134




136




138



ดชนรายชอการทดสอบ


140

รายการทดสอบตามล าดบตวอกษร

ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา 17-Ketosteroid (17-KS) เคมคลนก 32 17-OH-Corticosteroids (17-OHCS) เคมคลนก 32

5-Hydroxyindo-acetic acid (5-HIAA) เคมคลนก 33

A ABO, Rh (D) คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 Acetaminophen นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Acid elution test โลหตวทยา 43 Acid fast stain จลชววทยา 57 Adrenoleukodystrophy, ADL มนษยพนธศาสตร 78 Albumin เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา

(เพอผปวยหองฉกเฉน) 32,125

Aldolase เคมคลนก 33 Alkaline phosphatase หองปฏบตการพยาธวทยา (เพอผปวยหอง

ฉกเฉน) 125

Alkaline phosphates (ALP), total เคมคลนก 31 Alpha fetoprotein antigen (AFP) เคมคลนก 34 ALT (SGPT) เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา (เพอ

ผปวยหองฉกเฉน) 31,124

Ammonia เคมคลนก 33 Amylase เคมคลนก 31 ANCA ภมคมกนและไวรสวทยา 67 Anti-cardiolipin IgG ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Anti-cardiolipin IgM ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Anti-centromere ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Anti-citrullinated protein (ACPA) ภมคมกนและไวรสวทยา 65 Anti-ds DNA ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Anti-ENA profile (nRNP, Sm, SS-A, SS-B, Ro-52, Scl70, Jo-1)

ภมคมกนและไวรสวทยา 64

Anti-HAV IgG ภมคมกนและไวรสวทยา 62 Anti-HAV IgM ภมคมกนและไวรสวทยา 62 Anti-HBc (total Ab) ภมคมกนและไวรสวทยา 62 Anti-HBc IgM ภมคมกนและไวรสวทยา 62 Anti-HBe ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Anti-HBs ภมคมกนและไวรสวทยา 62



ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา Anti-HCV ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Anti-HIV: rapid test ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Anti-HIV: screening test ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Anti-HIV: second sample ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Antihuman globulin test (IAT, DAT) คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 Anti-nRNP ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Anti-nuclear factor (ANF) หรอ Anti nuclear antibody (ANA)


Anti-Sm ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Anti-SS-B ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Anti-streptolysin O (ASO test) ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Antithrombin III โลหตวทยา 44 Anti-VZV IgG ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Arsenic นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 ARX common mutation screening in exon 2 มนษยพนธศาสตร 77 ARX whole gene sequencing (5 exons) มนษยพนธศาสตร 77 AST (SGOT) เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา

(เพอผปวยหองฉกเฉน) 31,124 B β2-microglobulin เคมคลนก 33 Bence - Jone’s protein จลทรรศนศาสตรคลนก 51 Benzodiazepines นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Bilirubin เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา

(เพอผปวยหองฉกเฉน) 31,124 Bleeding time โลหตวทยา 44 Blood alcohol นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Blood urea nitrogen (BUN) เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา

(เพอผปวยหองฉกเฉน) 30,124 Brucella antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 63 C CA 125 เคมคลนก 34 CA 153 เคมคลนก 34 CA 19-9 เคมคลนก 34 CADASIL (NOTCH 3) Mutation มนษยพนธศาสตร 78 Calcium เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา 30,124


142

ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา (เพอผปวยหองฉกเฉน)

Campylobacter detection จลทรรศนศาสตรคลนก 51 Carbamazepine นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Carcinoembryonic antigen (CEA) เคมคลนก 34 CD3 & CD19 ภมคมกนและไวรสวทยา 66 CD3/CD4 ภมคมกนและไวรสวทยา 66 CD3/CD4/CD8 ภมคมกนและไวรสวทยา 66 CD3/CD8 ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Cell count and differential count จลทรรศนศาสตรคลนก 51 Ceruloplasmin เคมคลนก 33 Charcot - Marie-Tooth type I A มนษยพนธศาสตร 78 Chikungunya IgG ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Chikungunya IgM ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Chikungunya virus ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Chimerism DNA นตเวชศาสตรและพษวทยา 89 Cholesterol เคมคลนก 31 Cholinesterase นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 Chromogranin A ภมคมกนและไวรสวทยา 65 Chromosome study by FISH มนษยพนธศาสตร 77 Chromosome study by standard karyotyping

มนษยพนธศาสตร 77

Citrate เคมคลนก 33 CK (total) เคมคลนก 32 CK-MB mass เคมคลนก 33 Clostridium difficile toxin A/B จลชววทยา 58 CMV-IgG antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 63 CMV-IgM antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 63 CMV viral load ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Cold hemagglutinin ภมคมกนและไวรสวทยา 67 Complement hemolytic activity (CH50) ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Complete blood count (CBC) โลหตวทยา 43 Copper in 24-h urine นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Copper in serum นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Copper in urine นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 C-reactive protein ภมคมกนและไวรสวทยา 67 Creatinine เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา




ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา Criggler-Najjar (UGT1A1) มนษยพนธศาสตร 78 Crossmatching คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 Cryoglobulin test ภมคมกนและไวรสวทยา 65 Cryptococcal antigen ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Cryptosporidium detection จลทรรศนศาสตรคลนก 51 Culture for aerobe จลชววทยา 57 Culture for anaerobe จลชววทยา 57 Culture for B. pertussis จลชววทยา 58 Culture for B. pseudomallei จลชววทยา 57 Culture for Brucella จลชววทยา 58 Culture for C. diptheriae จลชววทยา 57 Culture for Campylobacter spp. จลชววทยา 58 Culture for drinking water จลชววทยา 58 Culture for fungus จลชววทยา 57 Culture TB/ Automate TB จลชววทยา 57 Culture for renal dialysate จลชววทยา 58 Cyanide นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 Cyclosporine นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 D D-Dimer เคมคลนก 33 Deafness (Cx 26/GJB 2) Mutaion มนษยพนธศาสตร 78 Dengue Ag/Ab rapid test ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Dengue IgM/ IgG antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Digoxin นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 DMRV (GNE) Mutation มนษยพนธศาสตร 78 DNA detection for β-thalassemia gene ธาลสซเมย 82 DNA detection for -thalassemia gene ธาลสซเมย 82 DNA extraction (สกดดเอนเอ) มนษยพนธศาสตร 78 DNA study มนษยพนธศาสตร 77 Dopa-responsive dystonia (DYT1)/Primary Torsion Dystonia (PTD)


Duchenne/Becker-Linkage มนษยพนธศาสตร 78 Duchenne/Becker-MLPA มนษยพนธศาสตร 78 Dysferlinopathy (Dysferlin) มนษยพนธศาสตร 78


144

ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา E E. histolytica antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 64 EBV: Anti VCA IgM ภมคมกนและไวรสวทยา 63 EBV: Anti-VCA IgG ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Electrolyte เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา


EM study จลทรรศนอเลกตรอน 112 Erythrocyte sedimentation rate (ESR) โลหตวทยา 43 Euglobulin lysis time (ELT) โลหตวทยา 44 F Factor IX assay โลหตวทยา 44 Factor VIII assay โลหตวทยา 44 Factor VIII inhibitor โลหตวทยา 44 Factor XI Deficiency (F11) มนษยพนธศาสตร 78 Factor XII /Hageman Deficiency (F12) มนษยพนธศาสตร 78 Ferritin เคมคลนก 33 FGFR2 Mutation มนษยพนธศาสตร 78 FGFR3 Mutation มนษยพนธศาสตร 78 Fibrinogen level โลหตวทยา 44 Folate เคมคลนก 34 Free light chain: kappa ภมคมกนและไวรสวทยา 65 Free light chain: lambda ภมคมกนและไวรสวทยา 65 Free PSA/total PSA เคมคลนก 34 FTA-ABS ภมคมกนและไวรสวทยา 64 FTA-ABS IgM antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 64 G G-6-PD screening โลหตวทยา 43 Galactomannan Ag ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Gamma glutamyl transferase (GGT) เคมคลนก 32 GCPS, Greig Cephalopolysyndactyly มนษยพนธศาสตร 78 Gentamicin นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 GFS, Goldmann-Favre Syndrome มนษยพนธศาสตร 78 Globulin เคมคลนก 31 Glucose เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา




ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา GNAS1 Mutation Analysis มนษยพนธศาสตร 78 Gram stain จลชววทยา 57 H Ham’s test โลหตวทยา 43 HbA1c เคมคลนก 32 HBe Ag ภมคมกนและไวรสวทยา 63 HBsAg ภมคมกนและไวรสวทยา 62 HBsAg Quantitative ภมคมกนและไวรสวทยา 63 HBV viral load ภมคมกนและไวรสวทยา 66 HCV genotyping ภมคมกนและไวรสวทยา 66 HCV viral load ภมคมกนและไวรสวทยา 66 HDL-cholesterol เคมคลนก 31 HE4 เคมคลนก 34 Hematocrit (Hct) โลหตวทยา 43 Hematocrit (new born) เคมคลนก 32 Hemochromatosis (HFE) มนษยพนธศาสตร 78 Hemoglobin (Hb) โลหตวทยา 43 Hemoglobin typing โลหตวทยา 44 Hemophillia A (F8) Int22Inversion มนษยพนธศาสตร 78 Hemophillia A (F8) Linkage มนษยพนธศาสตร 78 Hemophillia A (F8) Mutation มนษยพนธศาสตร 78 Hemophillia B (F9) Mutaion มนษยพนธศาสตร 78 Hemosiderin จลทรรศนศาสตรคลนก 51 Heterophile antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 63 HIV-1 genotyping drug resistance ภมคมกนและไวรสวทยา 66 HIV-1 viral load ภมคมกนและไวรสวทยา 66 HLA-B*58:01 screening มนษยพนธศาสตร 79 HLA crossmatching คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 HLA typing คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 hs-CRP เคมคลนก 34 Human herpes virus (HHV) type 1-6 HHV1 & 2, VZV, EBV, CMV, HHV6


Huntington disease มนษยพนธศาสตร 78 Hyperuricemia (HPRT1) มนษยพนธศาสตร 78


146

ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา I Immunoglobulin abnormalities ภมคมกนและไวรสวทยา 65 Immunoglobulin assays : IgA level ภมคมกนและไวรสวทยา 65 Immunoglobulin assays : IgE level ภมคมกนและไวรสวทยา 65 Immunoglobulin assays : IgG level ภมคมกนและไวรสวทยา 65 Immunoglobulin assays : IgM level ภมคมกนและไวรสวทยา 65 Inclusion body โลหตวทยา 43 India ink stain จลชววทยา 57 Influenza virus: rapid test (FIA) ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Influenza A, B and RSV (PCR) ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Influenza A,B (PCR) ภมคมกนและไวรสวทยา 66 J Japanese encephalitis B IgM ภมคมกนและไวรสวทยา 63 K Kennedy disease (Spinobulbar muscular atrophy)


KOH จลชววทยา 57 L Lactic acid เคมคลนก 33 LDH (total) เคมคลนก 32 LDL-cholesterol เคมคลนก 31 Lead นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Leptospira antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Leptospira spp. ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Leukemia immunophenotyping คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 Leukocyte alkaline phosphatase stain (LAP)

โลหตวทยา 45

Lipase เคมคลนก 33 Lithium นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Lupus Anticoagulant (Complete investigation)

โลหตวทยา 44

M Magnesium in 24-h urine นตเวชศาสตรและพษวทยา 88



ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา Magnesium in serum นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Malarial parasite examination โลหตวทยา 43 Marfan (FBN-1) Mutaion มนษยพนธศาสตร 78 Marijuana (Cannabinoid) นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 MCV, MCH, MCHC, RDW โลหตวทยา 43 Melioidosis IgG ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Melioidosis IgM ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Melioidosis IHA titer (total antibody) ภมคมกนและไวรสวทยา 63 MEN 2A, MEN 2B (RET) Mutation มนษยพนธศาสตร 78 MERS-CoV ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Methamphetamine นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 MIC ตอเชอ จลชววทยา 58 Microalbumin เคมคลนก 33 Mitochondrial DNA analysis - Encephalomyopathy


Mitochondrial DNA analysis - Kearns Sayre/CPEO


Mitochondrial DNA analysis - Leber optic atrophy


Mixed study โลหตวทยา 44 MLD, Metachromatic Leukodystrophy มนษยพนธศาสตร 78 Modified acid fast stain จลชววทยา 57 Mycoplasma IgG ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Mycoplasma IgM ภมคมกนและไวรสวทยา 64 N Nemaline Myopathy (ACTA1) มนษยพนธศาสตร 78 Neonatal alloimmune thrombocytopenia (NAIT) คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 Nitroblue tetrazolium test (NBT) โลหตวทยา 43 Non protein nitrogen เคมคลนก 32 Non-specific esterase stain โลหตวทยา 44 NT-proBNP เคมคลนก 33 O Occult blood in feces จลทรรศนศาสตรคลนก 51 Oculopharyngeal muscular dystrophy มนษยพนธศาสตร 78


148

ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา Opiate นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 Organophosphate นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 Osmolality เคมคลนก 32 Osmotic fragility test (OF 13 tube),(OF) โลหตวทยา, ธาลสซเมย 43,88 P Pancreatitis (PRSS1) มนษยพนธศาสตร 78 Pancreatitis (SPINK1) มนษยพนธศาสตร 78 Paraquat นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 Partial thromboplastin time (PTT) โลหตวทยา 44 PAS stain โลหตวทยา 44 PCR for 7 bacterial gastroenteritis จลชววทยา 58 PCR for MDR-TB จลชววทยา 58 PCR for TB จลชววทยา 58 Peroxidase stain โลหตวทยา 44 pH เคมคลนก 32 Phenobarbital นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Phenytoin นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Phosphorus เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา (เพอ

ผปวยหองฉกเฉน) 30,124 Platelet count โลหตวทยา 43 Platelet crossmatching คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 PND (CBC + Thalassemia screening) โลหตวทยา 45 Prenatal for -thal (SEA and Thai) ธาลสซเมย 82 Prenatal for -thal (RDB and Gap-PCR) ธาลสซเมย 82 Pregnancy test จลทรรศนศาสตรคลนก 51 Procalcitonin (PCT) เคมคลนก 34 Protein เคมคลนก 31 Protein C โลหตวทยา 44 Protein electrophoresis เคมคลนก 33 Protein S โลหตวทยา 44 Prothrombin time (PT) โลหตวทยา 44 Q Quantitative: ß1C (C3c) level ภมคมกนและไวรสวทยา 66



ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา R RBC count โลหตวทยา 43 Respiratory syncytial virus (RSV) rapid test ภมคมกนและไวรสวทยา 63 RSV (PCR) ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Reticulocyte count โลหตวทยา 43 Rheumatoid factor ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Rickettsia antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Rotavirus antigen ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Rubella IgG antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Rubella IgM antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 63 S Salicylate นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Salmonella antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 63 Semen analyses จลทรรศนศาสตรคลนก 51 Serum Iron (SI) และ total iron binding capacity (TIBC)

เคมคลนก 32 Serum ketone เคมคลนก, หองปฏบตการพยาธวทยา


SIT ตอเชอ จลชววทยา 58 Specific IgE panel 1 (food allergens 1): egg white, cow’s milk, wheat, soybean


Specific IgE panel 2 (food allergens 2): shrimp, fish, peanut, egg yolk


Specific IgE panel 3 (inhalant allergens):D. pteronyssinus, American cockroach, cat dander, Bermuda grass

ภมคมกนและไวรสวทยา

65 Spinal muscular atrophy (Pre and Postnatal cases)


Spinocerebellar ataxia type 1,2,3 มนษยพนธศาสตร 79 Spirochaete by dark field microscope ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Stem cells (CD 34) คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 Stool examination จลทรรศนศาสตรคลนก 50 Syphilis (RPR) ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Syphilis (VDRL) ภมคมกนและไวรสวทยา 64 T T. pallidum antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 64


150

ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา Tacrolimus

นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 TB Ag MPT64 test จลชววทยา 58 TB IGRA ภมคมกนและไวรสวทยา 67 Theophylline นตเวชศาสตรและพษวทยา 87 Thrombin time (TT) โลหตวทยา 44 Thromboelastogram คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 Thrombophilia-FII & FV HK มนษยพนธศาสตร 79

Thrombophilia-FV Leiden มนษยพนธศาสตร 79

Thrombophilia-MTHFR มนษยพนธศาสตร 79 Total protein หองปฏบตการพยาธวทยา

(เพอผปวยหองฉกเฉน) 125

Tourniquet test โลหตวทยา 44 Toxoplasma IgG antibody ภมคมกนและไวรสวทยา 64 Transferrin เคมคลนก 32 Triglyceride เคมคลนก 31 Troponin T เคมคลนก 33 Typing and screening คลงเลอดและเวชศาสตรบรการโลหต 121 U Urea solubility for factor XIII โลหตวทยา 44 Uric acid เคมคลนก 31 Urinalysis หองปฏบตการพยาธวทยา(เพอผปวยหองฉกเฉน) 125

Urine examination จลทรรศนศาสตรคลนก 50 Urine porphyrin นตเวชศาสตรและพษวทยา 88

V

Valproic acid นตเวชศาสตรและพษวทยา 87

Vancomycin นตเวชศาสตรและพษวทยา 87

Vanilyl mandelic acid (VMA) เคมคลนก 32

Vitamin A (Retinol) เคมคลนก 33

Vitamin B1 (Thiamine) เคมคลนก 33

Vitamin B12 (Cobalamin) เคมคลนก 34 Vitamin D2/D3 (25-OH Vitamin D2/D3) เคมคลนก 34 Vitamin E (Tocopherol) เคมคลนก 34



ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา VLDL เคมคลนก 31 Von Hippel Lindau disease มนษยพนธศาสตร 79 W WBC count โลหตวทยา 43 Wilson disease Mutation มนษยพนธศาสตร 79 Z Zika virus (blood) ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Zika virus (Urine) ภมคมกนและไวรสวทยา 66 Zinc in serum นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 Zinc phosphide นตเวชศาสตรและพษวทยา 88

ชอการทดสอบ หองปฏบตการ หนา ก การตรวจยนยนสารเส พตดกลมเมทแอมเฟตามน นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 การวเคราะหยาโดยไมระบชนด นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 การวเคราะหสารพษโดยไมระบชนด นตเวชศาสตรและพษวทยา 88 ต ตรวจความสมพนธพสาว-นองสาวรวมบดาเดยวกนหรอ ยา-หลานสาว

นตเวชศาสตรและพษวทยา 89

ตรวจความสมพนธรวมบรรพบรษสายบดาเดยวกน นตเวชศาสตรและพษวทยา 89 ตรวจความสมพนธรวมบรรพบรษสายมารดาเดยวกน นตเวชศาสตรและพษวทยา 89 ตรวจพสจนพอ-แม-ลก นตเวชศาสตรและพษวทยา 89 ตรวจพสจนเอกลกษณบคคลและวตถพยาน นตเวชศาสตรและพษวทยา 89 ตรวจวตถพยานคดขมขนกระท าช าเรา นตเวชศาสตรและพษวทยา 89

Documents

คู่มือการส่งตรวจ ทางห้อง ... · 2018-12-26 · สารบัญ (ต่อ) เรื่อง หน้า Transfusion reactions 119