- 1 -

การเลาเรองจากภาพเพอน�าเสนอความเชอมโยงของการพฒนาเมองหาดใหญและผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงเปนสวนหนงในการด�าเนนโครงการเครอขายเมองในเอเชยเพอรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (ACCCRN) น�าไปสแนวทางการสรางการรบมอตอการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศทเหมาะสมตอไป

เรองเลาจากภาพ“การพฒนาเมองหาดใหญกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ”

การกลายเปนเมองหาดใหญ “หาดใหญ” จากอดตเปนชนบททตงอยในพนทลม มบานเรอนไม หนาแนน ปจจบนมสงกอสรางหนาแนนจนกลายเปนพนทเมอง เพราะม ปจจยสนบสนนหลายดานทท�าใหเกดการพฒนาสความเปนเมอง

การสรางชมทางรถไฟหาดใหญ กลายเปนจดเปลยนการพฒนาดานการคาและเศรษฐกจ ท�าใหเขตเมองและประชากรขยายตวมากขน

เปนเสนทางผานลงสภาคใต พนทใกลอาวไทย และชายแดนระหวางประเทศ

“การพฒนาเมองท�าใหเกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน”

น โ ยบ า ยหล า ยส ว นสนบสนนการพฒนาดานเศรษฐกจ ท�าใหเกดการพฒนาโครงสร างพนฐานและเสนทางการคมนาคม

พนทสเขยว พนทรบน�าธรรมชาต และเครอขายล�าน�า ถกแทนทหรอถกรกล�าดวยการพฒนาโครงสรางพนฐาน และสงปลกสราง

การพฒนายงคงเกดขนอยางตอเนอง ทงสนามบน โรงพยาบาล สถานศกษา หางสรรพสนคา โรงแรมทพก และสถานททองเทยว

photostory4.indd 1 19/8/2557 14:30:17

- 2 -

เหตการณน�าทวมในเมองหาดใหญ

การพฒนาเมองท�าใหสญเสยพนทรบน�าตามธรรมชาต

การพฒนาเมองในพนทเสยง การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน และความยากของการบรหารจดการน�าทสอดคลองกบการพฒนาเมอง ท�าใหน�าทวมรนแรงมากขน สรางความเสยหายมหาศาล คาดการณความรนแรงและผลกระทบทเกดขนไดยาก

เหตการณน�าทวมเกดขนซ�าซากในชวงฤดฝนปลายเดอนตลาคมถงตนเดอนธนวาคม ซงน�าทวมสงผลกระทบใหกจกรรมของเมองหยดชะงกและสรางความเสยหายเชอมโยงเศรษฐกจ การขนสง และการทองเทยว

การขยายตวของเมองบนทลมแองกระทะซงเสยงตอภยพบตน�าทวม ยงท�าใหเมองเผชญกบน�าทวมอยางหลกเลยงไมได

โดยปกตน�าทวมเมองหาดใหญจากปรมาณน�าฝนสะสม 2-3 วน ท�าใหน�าปรมาณมากระบายไมทนเกดน�าทวมในระยะเวลาสนๆ แตสรางความเสยหายไมนอย

น�าทวมหนกยงไหลเขาทวมตวเมองชนใน ซงเปนเขตเศรษฐกจทน�าไมเคยทวมมากอน

ความเสยหายโดยรวม 16,000 ลานบาท จากเหตการณน�าทวมหนก พ.ศ.2553 ค ว า ม เ ส ย ห า ย จ า ก

น� า ท ว ม ย ง ร น แ ร ง เพราะขาดการพยากรณ ลวงหนา การเตอนภย การรบขาวสาร และ การบรหารจดการน�าทด

น�าทวมหนก พ.ศ.2519, 2531, 2543 อนมานไดวาน�าทวมหนกเกดขนทก 12 ป แต พ.ศ.2553 แสดงใหเหนวาน�าทวมเกดขนอยางไมแนนอน

photostory4.indd 2 19/8/2557 14:30:23

- 3 -

การรบมอน�าทวมดวยมาตรการสงกอสราง

มาตรการสงกอสรางบรรเทาความรนแรงของน�าทวมไดในระดบหนง แตแกปญหาไดยากขนเพราะไมรองรบการพฒนาเมองทเปลยนแปลงอยางตอเนอง รวดเรว และขาดการวางแผน

การแกไขปญหาน�าทวมดวยมาตรการสงกอสรางอาจจะเปนทางออกหนงทชวยลดความรนแรงของการเกดน�าทวม แตกยงคงตองค�านงถงอกหลายปจจย

การกอสรางคลองระบายน�า ร.1 พ.ศ.2544-2550 เพอระบายน�าจากตวเมอง หากยงคงไมเพยงพอทจะรองรบปรมาณน�าทาจากลมน�าคลองอตะเภา พ.ศ.2553

ขอมลส�าหรบการคาดการณปรมาณน�ามความถกตองและนาเชอถอ หรอถกน�ามาพจารณารวมกบการกอสรางมากนอยเพยงใด

การใชคอนกรตเปนการลดการระบายตามธรรมชาตและเพมภาระการระบายน�าใหกบพนททายน�า

โครงการทมแนวโนมเกดขน อาท การกอสรางอางเกบน�า อโมงคระบายน�า คลองระบายน�าสายใหม ยงคงตองค�านงถง งบประมาณ และผลกระทบสงแวดลอม

การใชประโยชนทดนยงไมเหมาะสมและสอดคลองกบผงเมอง กคงเปนเรองยากทจะแกปญหาน�าทวมไดอยางถาวรดวยมาตรการสงกอสราง

ผงเมองกยงไมสามารถควบคมใหเกดผลในทางปฏบตไดอยางจรงจง ครอบคลม และทนตอสภาพเมองทเปลยนแปลงไป

photostory4.indd 3 19/8/2557 14:30:26

- 4 -

อนาคตเมองหาดใหญ

การพฒนาเมองจะเกดขนอยางตอเนอง เกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทยงเพมการเปดรบความเสยงจากน�าทวม โดยน�าทวมทเกดขนจะปนภยพบตรนแรง เกดกลมเสยง/กลมเปราะบางเพมมากขน

สรางมลคาความเสยหายอยางมหาศาลกวาทผานมา

เมองหาดใหญเปนศนยกลางหลากหลายดาน แตเมองกยงเกดการพฒนาไมหยดนง ซงมองเหนทศทางของประชากรและ สงปลกสรางทจะเพมขน

ในรอบ 10 ป ยงคงมการเจรญเตบโตของเมองอยางเดนชด อาท หางสรรพสนคา ขนาดใหญ (พ.ศ.2556) การสรางตลาดน�าบนเนอทกวา 70 ไร (พ.ศ.2557)

ในอนาคตมแนวโนมของโครงการ ขนาดใหญทจะส งผลให เมอง เจรญเตบโต อาท การพฒนาสามเหลยมเศรษฐกจ อนโดนเซย มาเลเซย และไทย สะพานเศรษฐกจจงหวดสตลและสงขลา เ ส นทางคมนาคมสายใหม เชอมโยงระดบภมภาค และทาเรอน�าลกสงขลาแหงท 2

เมองหาดใหญมจดเดนส�าคญคอเปนจดเชอมตอการคมนาคมและมรากฐานเปนเมองแหงเศรษฐกจและการคา จงดงดดประชากรใหเพมมากขน น�าไปสการพฒนาการศกษา การแพทย และการทองเทยว ในแงของการเพมจ�านวนสงปลกสรางใหเพยงพอกบประชากร จนพนทใจกลางเมองยงเกดความแออด และขยายขอบเขตพนทความเปนเมองไปยงพนทรอบขาง

แนวโนมเกดการหลงไหลของประชากร ควบคกบการพฒนาโครงสรางพนฐาน

ตลอดจนความตอเนองของแนวโนมนโยบายทงระดบทองถนและระดบประเทศ ทยงคงสนบสนนใหเกดการพฒนาเศรษฐกจและการลงทนในเมองหาดใหญ

photostory4.indd 4 19/8/2557 14:30:32

- 5 -

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะท�าใหปญหาน�าทวมซงเปนปญหาเดมของเมองหาดใหญทวความรนแรงมากขน ถมากขน และพนทไดรบผลกระทบขยายกวางขน ในขณะทความแปรปรวนจะท�าใหเมองไมสามารถคาดเดาทงชวงเวลา

ปรมาณน�าฝน และพนททเกดน�าทวม

เมองหาดใหญ พ.ศ.2521-2552 มอณหภมเฉลยสงทสด 40.2-40.6 องศาเซลเซยส ในฤดรอน เดอนกมภาพนธถงเมษายน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเปนสถานการณทเกดขนทวโลก จากการเปลยนแปลงอณหภมทเกดขนในระยะยาวท�าใหเกดความแปรปรวนทไมสามารถคาดเดาไดของปรมาณน�าฝน พาย และฤดกาล น�าไปสการเกดภยพบต ซงจะสงผลกระทบรนแรงในเขตเมองเพราะการพฒนาเมองเพมการเปดรบความเสยงจากภยพบต

ปรมาณฝนเฉลยสงทสด 492.7 มลลเมตร เดอนพฤศจกายน

ในอก 30 60 และ 90 ป หลง พ.ศ.2552 อณหภมเฉลยมแนวโนมเพมสงขนทงฤดรอนและฤดฝน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ประกอบกบ ปญหาความตองการใช น�าท เพมขน การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน จะท�าใหเมองประสบปญหาภยแลงและน�าทวมฉบพลน รนแรง

ปรมาณฝนรวมรายเดอนในฤดฝน พ.ศ.2553 - 2582 ลดลงเลกนอย แตจ�านวนวนทฝนตกลดลง

ในรอบ 35 ป เมองหาดใหญ เคยประสบอทกภยรนแรงจากความแปรปรวนของปรมาณน�าฝน

photostory4.indd 5 19/8/2557 14:30:44

- 6 -

www.thaicity-climate.orgwww.hatyaicityclimate.orgwww.acccrn.orgwww.tei.or.th

การรบมอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

การรบมอการเปลยนสภาพภมอากาศตองพจารณาองคประกอบทกสวนของเมอง ทงบคคลหรอหนวยงานทมสวนไดสวนเสย ระบบในเมอง และวถปฏบตของเมอง จากนนแลกเปลยนเรยนรรวมกน

น�าไปสการเสรมสรางการรบมอทเหมาะสมกบพนทและเกดผลส�าเรจทดในทางปฏบต

การพฒนาเมองไมเคยหยดนงเพราะปจจยสนบสนนหลายดาน การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศกไมสามารถยบยงไดในระยะเวลาอนสน ดงนน การสรางการรบมอตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะชวยใหเมองมความสามารถในการปรบฟนตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทเกดขนใหสามารถกลบมาท�าหนาทสภาวะปกตภายในระยะเวลาอนรวดเรว พรอมทงเรยนรและน�าบทเรยนจากการปรบฟนตว ในอดตมาจดการกบผลกระทบตางๆ ทจะเกดขนในอนาคตไดดขน

การรบมอฯ มงเนนแกปญหา “น�าทวม” เพราะเปนปญหาส�าคญล�าดบแรกของเมองหาดใหญ เพอลดความเปราะบางและความเสยหายทจะเกดขน

ผมสวนไดสวนเสยกบภยพบตตองมองคความรและเกดความตระหนกตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

หนวยงานทเกยวของจะตองมขอมลทถกตอง แมนย�า และเปนปจจบน ครอบคลมในระดบลมน�า เพอการคาดการณ การเตอนภย และการชวยเหลอ ทมประสทธภาพ

แผนการรบมอฯ จะตองเหมาะสมกบบรบทของพนท และเกดขนในหนวยยอยระดบชมชน จากนนผลกดนสระดบนโยบายเพอความยงยนและเกดผลภาพรวมในทางปฏบต

แผนพฒนาเมองหรอผงเมองอนเปนแนวทางส�าคญของการพฒนาเมองจะตองผนวกกบปจจยการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ

ระบบการบรหารจดการน�าทบรณาการ ทกภาคสวนทเกยวของและเกดเครอขายในระดบลมน�า

photostory4.indd 6 19/8/2557 14:30:49