Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
ชอหนงสอ “ลกฉลาดหวไวเพราะความใสใจของพอแม”
บรรณาธการ พญ.วรวรรณจงสงาวทยาเลศ
พมพครงท1 มกราคม2559
จำานวนพมพ 10,000เลม
จดทำาโดย กรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข
พมพท บรษทบยอนดพบลสชงจำากด
3
คำ นำ
เดกเปนทรพยากรบคคลทมความสำาคญยงตอการพฒนาประเทศ
จงสมควรทจะไดรบการดแลปกปองและพฒนาใหเตบโตเปนผใหญทมความ
สมบรณทงรางกายจตใจอารมณและสตปญญามตทางดานสตปญญา
เปนสงทพอแมผปกครองมกจะใหความสำาคญมากทสด ดวยตองการ
ใหลกหลานประสบความสำาเรจในการเรยนและหนาทการงานในอนาคต
แตจากการสำารวจพบวาพอแมผปกครองยงขาดความเขาใจทถกตอง
ในการเสรมสรางความฉลาดในเดก ดงจะเหนไดจากการสำารวจของ
กรมอนามยพบวาหญงตงครรภทฝากครรภครงแรกอายครรภนอยกวาหรอ
เทากบ12สปดาหมเพยงรอยละ57.3การเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว
6เดอนเพยงรอยละ29.5รวมถงพอแมและผเลยงดเดกขาดความรทกษะ
ในการเลยงดเดกทถกตอง(สำานกสงเสรมสขภาพ,2556)พอแมมสวนรวม
ในกจกรรมสงเสรมการเรยนรและการเตรยมความพรอมกอนเขาโรงเรยน
ของลกเพยงรอยละ 20 เดกทมหนงสอสำาหรบเดกอยางนอย 3 เลม
ในบานมเพยงรอยละ43(สำานกงานสถตแหงชาต2555)ซงปจจยเหลาน
ลวนมผลตอการเสรมสรางความฉลาดของเดกทงสน
4
ดวยเหตน เดกไทยจงมปญหาพฒนาการและสตปญญาลาชา
ดงจะเหนไดจากการสำารวจของกรมอนามยในป2542-2557พบเดกท
พฒนาการสงสยลาชามแนวโนมสงขนเรอยๆ(รอยละ29.7,29,32.3,
29.7และ27.5ตามลำาดบ)แมวากระทรวงสาธารณสขโดยกรมอนามย
และกรมสขภาพจตไดพฒนาการใหบรการในคลนกเดกด (Well Child
Clinic) เพอใหเดกปฐมวยไดรบการคดกรองและสงเสรมพฒนาการ
จากการดำาเนนงานพบวาพอแม/ผเลยงดซงเปนบคคลสำาคญทสดในการ
สงเสรมพฒนาการเดกยงขาดความตระหนกและขาดความรในการเลยงด
เดกอยางเหมาะสม
กรมสขภาพจตเลงเหนความสำาคญในการใหความรแกพอแมและ
ผเลยงดเพอเสรมสรางความฉลาดในเดก จงจดทำาคมอฉบบน เพอให
พอแมและผเลยงด ใชเปนแนวทางในการเสรมสรางความฉลาดกบลก
โดยพอแมและผเลยงดสามารถทำากจกรรมเหลานผานการเลนหรอ
กจกรรมในชวตประจำาวนทมความสนกสนาน โดยใชอปกรณทหาได
ในบานการเลนกบเดกผานกจกรรมเหลานนอกจากจะเปนการเสรมสราง
ความฉลาดแกเดกแลวยงเปนการใชเวลาคณภาพเพอสรางความผกพน
กบเดกอกดวย เพอใหเดกเตบโตเปนผใหญทมความสมบรณทงรางกาย
จตใจอารมณและสตปญญาตอไป
กรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข
5
สารบญ
คำานำา 3
สอนลกใหม“วนย” 6
สอนลกใหเกง“เรยน” 13
เคลดลบชวยลกใหเรยนเกง 26
6
คำาวา “วนย” หมายถง ระเบยบแบบแผน ขอบงคบและขอปฏบต
การเสรมสรางความฉลาดแกเดกนนตองเรมตนจากการทเดกสามารถ
ปฏบตตามขอตกลงของครอบครว อยในกฎระเบยบของโรงเรยนได
เดกจงจะสามารถควบคมตวเองใหมสมาธอยกบกจกรรมทพอแมและ
คณครตองการสอนได เพราะฉะนนการสรางวนยจงเปนบนไดขนแรก
ทสำาคญตอการสรางความฉลาดในเดก
สอนลกใหม “วนย”
7
แนวทางการฝกวนยแกลก
1. ฝกสมาธ:โดยใชกจกรรมทหลากหลายในการฝกเปนกจกรรมท
สามารถทำาไดในบานและไมเราความสนใจเดกมากเกนไป
หลกการฝก
1. ใหกำาลงใจเดกเสมอ
2. คอยๆถอยหางเมอเดกควบคมตนเองไดเพมขนเชนจากทนง
ทงานทโตะไดนาน5นาทโดยมคณพอคณแมชชวนเพมระยะเวลาเปน
10นาทโดยมคณพอคณแมชมจนในทสดเดกกจะนงทำางานได30นาท
โดยทแมนงทำางานเงยบๆอยขางๆได
3. เขาใจความรสกของเดกในชวงแรกอาจมบางครงททำาผดพลาดบาง
ตวอยางกจกรรม
- กจกรรมทไมควรเราอารมณมาก เชน
ตดกระดมลางจานลางรถวาดรประบายส
เลนหมากรก อานหนงสอ กจกรรมเหลาน
ไมไดเราความสนใจของเดก แตเดกตองเพง
ความสนใจไปทงาน
- ถาเดกอยไมนงมากๆ หรอแรงมากเกน
จะนงไดนาน กใหออกกำาลงกายหนกๆ เชน
ปนจกรยานวงรอบสนามวายนำาเลนกฬา
8
2. ฝกการวางแผนลวงหนา:โดยกระตนใหเดกคดวางแผนลวงหนา
กอนทำากจกรรมสำาคญในแตละวน
หลกการฝก
1. คดวางแผนลวงหนาในกจวตรประจำาวนเชนพรงนจะทำาอะไรบาง
ไลตงแตเชาถงเขานอน
2. ขยายเปนการคดวางแผนกจกรรมในอกสองสามวนขางหนา
เชนเสารอาทตยสปดาหหนา
3. ฝกใหเดกเตอนตนเองกอนทเดกจะออกจากบานไปโรงเรยน
ทกวน ใหเดกหยดคดและสำารวจตนเองหนงนาท วาลมอะไรหรอไม
แตงตวเรยบรอยหรอยงขาดอะไรอก
4. เมอเดกทำาไดใหรางวล
5. มขอตกลงวาเดกจะตองรบผดชอบอยางไรหากไมวางแผน
ลวงหนาหรอลมสงของเชนไมไดออกไปเทยวหางลางจานใหคณพอคณแม
2วน
9
3. ฝกระเบยบวนย:โดยพอแมเปนตวอยางทดและจดบรรยากาศ
ในบานใหเปนระเบยบเรยบงายขาวของถกจดใหเขาท
หลกการฝก
1. กำาหนดเวลาทชดเจนในการทำากจกรรมเชนกนขาวทำาการบาน
เลนหรอรบประทานอาหาร
2. ไมเปดทวดไปดวยขณะรบประทานอาหาร
3. ขณะทำางานหรอการบานจะเงยบ ปดเ สยงท งหมด
โดยคณพอคณแมกตองทำางานเงยบๆของตนเอง
4. ใหเดกมของเลนมจำานวนเหมาะสม ไมมากจนเกนไป
และฝกใหเดกเกบของเลนทกครงหลงเลนเสรจ
5. คณพอคณแมเปนตนแบบทด แมแตเรองเลกๆ นอยๆ
เชนการวางรองเทาใหเปนระเบยบ
6. มความสมำาเสมอในการฝกใหเดกทำาจนเปนนสย
10
4. ฝกการแกปญหาเฉพาะหนา : เพอใหเดกสามารถแกปญหา
ในชวตประจำาวนไดโดยผานการชวยเหลอตนเอง
หลกการฝก
1. รอดอยหางๆอยารบรอนเขาไปชวยเมอเดกเจอปญหาใหเวลา
เพอใหเดกไดคนหาสาเหตดวยตนเองกอน
2. เปนเพอนชวยคดกรณทเดกคดหาทางแกปญหาไมได
3. ชวยคดวธการแกปญหาและเปดโอกาสใหเดกลองเลอกวธการ
แกปญหา เชน รถจกรยานยางแบนมทางเลอกคอจะสบยางเอง หรอ
ไปทราน
4. ลงมอแกปญหาและทบทวนแนวทางรวมกน โดยในชวงแรก
คณพอคณแมตองเปนเพอนชวยคด ใหเดกเหนขอดขอเสยของวธการ
แตละขอ
5. คณพอคณแมควรเปนตนแบบทดในการแกปญหา
11
5.ฝกความรบผดชอบ : โดยสอนใหเดกรจกหนาทของตวเองและ
รบผดชอบตอหนาท งานวจยของไทยพบวาเดกทมความรบผดชอบ
ตองานบานความรบผดชอบจะไมเสยเมอเขาสวยรน
ตวอยางกจกรรม
- เรองสวนตวเชนอาบนำากนขาวแตงตวจดกระเปาทำาการบาน
เกบรองเทาเอาเสอผาทใชแลวลงตะกรา
- เรองงานบานเชนจดโตะอาหารลางจานรดนำาตนไม
เอาขยะไปทงใหอาหารสตวเวรทำาความสะอาดหอง
- เรองเวลาเชนการกะเวลาเดนทางการตรงตอเวลานดพบ
เวลาทตองทำางานใหเสรจ
- เรองเงน เรมจากการฝกใชเงนใหได 1 วน โดยตองมเหลอเกบ
วนละ1บาทจนสามารถควบคมการใชจายไดเปนสปดาหเดอน
จนเปนการเปดบญช
12
6.ฝกควบคมตนเอง
ตวอยางกจกรรม
-ใหนงโตะอาหารรอจนกวาทกคนจะลก
เดนขนบนไดแบบไมมเสยงเปดปดประตเบาๆ
-ฝกใหหยดพดในชวงเวลาสำาคญเชนเวลาทผใหญพดแรกๆอาจม
การกำาหนดคะแนนไวหากพดจะคอยๆถกตดคะแนนออกและหาก
คะแนนหมดจะไมไดไปเทยว หรอเพมทางออกในการใชเสยง
ทเหมาะสมเชนฝกใหรองเพลง
-ฝกเรองการรอคอยฝกใหเดกคนเคยกบสถานการณทเดกอยากได
อะไรแตยงไมไดทนท หรอเดกอยากทำาอะไรทยงไมควรทำากให
ฝกควบคมตนเองใหรอเวลาทเหมาะสม หรอฝกการรอผานการ
อดออมเงนเชนการฝกสะสมเงนอธบายใหเดกฟงวาเมอฝากไวยงนาน
กจะไดดอกเบยเพมขน ยงเกบไวไดนานจะเปนเงนกอนใหญขน
อาจเอาไปซออะไรทราคามากขนไดเปนแรงจงใจอยากสะสมและ
“รอ”ผลทจะตามมาไมใจรอนรบใชเงนทนท
-ดานอารมณควรฝกใหเดกรจกอารมณของตนเองคำาถามทใชบอย
“เดกรสกอยางไร”
-ดานความคดหดใหคดมมมองอนคดโดยใชเหตผลเชน“เปนไป
ไดไหมทเพอนอยากเลนกบเดกแตไมรจะทำาอยางไรจงเขามาผลก”
13
สอนลกใหเกง “เรยน”
พอแมทกคนยอมปรารถนาใหลกมผลการเรยนทด เพอเปนพนฐาน
ของการประกอบอาชพทมนคงในอนาคตตอไป การเตรยมความพรอม
ดานการเรยนใหเดกตงแตในชวงกอนเขาโรงเรยนจงเปนสงสำาคญ
การศกษาในตางประเทศพบวาเดกทไดรบการเตรยมความพรอมทกษะ
พนฐานดานคณตศาสตรและการอานมกจะเรยนไดดกวาเมอเขาเรยน
ชนอนบาล และพบวาทกษะดานคณตศาสตรเกยวของกบการทำานาย
ความสามารถในอนาคตไดมากทสดตามดวยทกษะดานการอานและสมาธ
การฝกใหเดกมพนฐานดานคณตศาสตรและการอานตงแตชวงปฐมวย
จงเปนสงจำาเปนซงพอแมสามารถทำาไดผานกจกรรมและอปกรณในชวต
ประจำาวน
14
คณตศาสตรเปนวชาทมความสำาคญในชวตประจำาวนของเราพอแม
ผเลยงดมกสอนเดกตงแตเลกๆ กอนทเดกจะไดเรยนรวชานในโรงเรยน
แตจะเปนลกษณะการทองจำามากกวาการสอนในเรองจำานวน พอแม
คอผมบทบาทตอการพฒนาทกษะพนฐานดานคณตศาสตรของลกนอย
ตงแตวยเตาะแตะจนถง5ปเดกๆจะไดใชทกษะนในการปฏบตกจวตร
ประจำาวนและกจกรรมตางๆทพอแมทำารวมกบเขาเชนการนบขนบนได
ทเดกขนลง การแบงของเลนหรอขนมใหพนองหรอเพอน การพฒนา
ทกษะโดยผานกจกรรมเหลาน ลวนมความสำาคญตอความพรอม
ของเดกในการเขาสโรงเรยนทำาใหเดกสามารถแกปญหาทางคณตศาสตร
ในโรงเรยนไดอยางกาวกระโดด
1. เกงคด คณตศาสตร
15
เปนการใชประสาทสมผสอยางใดอยางหนง
หรอหลายอยางรวมกนไดแกตาหจมกลน
และผวกาย ในการเรยนร โดยเดกจะเขาไป
มปฏสมพนธโดยตรงกบวตถส งของหรอ
เหตการณอยางมจดประสงค
1. ทกษะการสงเกต
เปนความสามารถในการแบงประเภทของสงของโดยหาเกณฑหรอสรางเกณฑในการแบงขนสวนใหญเดกจะใชเกณฑในการจำาแนกอย 3 อยาง คอความเหมอนความแตกตางและความสมพนธรวมซงในเดกปฐมวยสวนใหญจะเลอกใชเกณฑ2 อยาง คอ ความเหมอนและความตางเมอเดกสามารถสรางความเขาใจไดอยางถองแทเกยวกบความสมพนธแลวเดกจงจะจำาแนกโดยใชความสมพนธรวมได
2. ทกษะการจำ แนกประเภท
แนวทางการฝก:ฝกใหเดกมทกษะทางคณตศาสตรทสำาคญ7ขอไดแก
16
เปนการทเดกตองอาศยความสมพนธ
ของวตถสงของหรอเหตการณตงแตสองสง
ขนไปบนพนฐานของคณสมบตทมลกษณะ
เฉพาะอยางซงความสำาคญในการเปรยบเทยบ
คอเดกจะตองมความเขาใจเกยวกบลกษณะเฉพาะของสงนนๆและรจก
คำาศพทคณตศาสตร เชน เลกกวา ใหญกวา สนกวา ยาวกวา
หนกกวาเบากวาฯลฯโดยถาสามารถบอกไดวาลกบอลลกหนงมขนาด
เลกกวาอกลกหนงแสดงใหเหนวาเดกเหนความสมพนธของลกบอลคอ
เลก-ใหญการเปรยบเทยบนบวาเปนพนฐานสำาคญตอการเรยนในเรอง
การวดการจดลำาดบและการประมาณตอไป
3. ทกษะการเปรยบเทยบ
4. ทกษะการจดลำ ดบ
เปนการสงเสรมใหเดกไดพฒนาความคดรวบยอดเกยวกบการจดลำาดบ
วตถสงของหรอเหตการณ ซงเปนทกษะการเปรยบเทยบขนสง
เพราะจะตองอาศยการเปรยบเทยบสงของ
มากกวาสองสงหรอสองกลม การจดลำาดบ
ในครงแรกๆ ของเดกปฐมวยจะเปนไปใน
ลกษณะการจดกระทำากบสงของสองสง เมอเกด
การพฒนาจนเกดความเขาใจอยางถองแทแลว
เดกจงจะสามารถจดลำาดบทยากยงขนได
17
5. ทกษะการวด
ความสามารถในการวดของเดกจะเกดขนหลงจากเดกม
ประสบการณเกยวกบการจดประเภทการเปรยบเทยบและ
การจดลำาดบมาแลว และจะมความสมพนธกบความคงท
เชน เดกสามารถเขาใจเกยวกบความยาวของเชอก
ไดวา เชอกจะมความยาวเทาเดมถงแมวาจะเปลยน
ทศทางหรอตำาแหนงกตาม
6. ทกษะการนบ
เปนแนวคดเกยวกบการนบจำานวนไดแกการนบปากเปลาบอกขนาดของกลมทมขนาดเทากนโดยไมตองนบ นบโดยใชลำาดบท นบจำานวนเพมขนนบเพอรจำานวนทมอยการจดจำาตวเลขการนบและเขาใจความหมายของจำานวนการใชสญลกษณแทนจำานวนในเดกปฐมวยชอบการ
นบแบบทองจำาโดยไมเขาใจความหมาย การนบแบบทองจำานจะมความหมายตอเมอเชอมโยงกบ
จดประสงคบางอยาง เชน การนบจำานวนเพอนในหองเรยน นบขนมทอยในมอ แตการนบของเดกอาจสบสนไดหากมการจดเรยงสงของเสยใหม เมอเดกเขาใจเรองจำานวนแลวเดกปฐมวยจงจะสามารถเขาใจเรองการนบจำานวนอยางมความหมาย
18
เรองขนาดและรปทรงจะเกดขนกบเดกโดยงาย
เนองจากเดกคนเคยจากการเลน การจบตองสงของ
ของเลน หรอวตถรปทรงตางๆ อยเสมอในแตละวน
เราจงมกจะไดยนเดกพดถงสงตางๆ ทเกยวกบรปทรง
หรอขนาดอยเสมอ พอแมสามารถทดสอบวาเดกรจก
รปทรงหรอไม โดยการใหเดกหยบ/เลอกสงของตาม
คำาบอก เมอเดกรจกรปทรงพนฐานแลวกจะสามารถสอน
ใหเดกรจกรปทรงทยากขนได
7. ทกษะเกยวกบเรองรปทรงและขนาด
19
ตวอยางกจกรรมฝกลกใหเกงคด คณตศาสตร
ใหดสงทเดกพบเหนอยทกวนเชนเครองใช
ของเดกโดยใหเดกสงเกตวามอะไรของเดก
ทเหมอนกนบาง
ในขณะทพาเดกเดนไปยงสถานทตางๆพอแมเกบใบไมทหลนอยบนพนมาใหเดกดใหเดกสงเกตสของใบไมตางๆ เดกจะเหนวาใบไม สวนใหญมสเขยว แตบางใบกมสแตกตางไปสวนรปรางลกษณะกมทงคลายกนและตางกน
สอนใหเดกจดลำาดบสงของหรอวตถตงแต
3ชนขนไปตามขนาดความยาวความสง
นำาหนก เชน เรยงลำาดบจากใหญทสด
ไปจนเลกทสด ยาวทสดไปจนสนทสด
สงทสดไปเตยทสดฯลฯ
20
สอนเดกใหหาความยาวความสงและนำาหนกของวตถโดยใชหนวยวด เชน เซนตเมตร นวฟตกโลกรมหรอการจบเวลา(เปนนาท)
นบเลขปากเปลาไปขางหนาถอยหลงอาจยงเปนการนบเลขแบบทองจำาในชวงแรก จากนนสอนนบจำานวน เชน นบจำานวนอวยวะในรางกาย“เรามตา 2 ตา” นบสมาชกในบาน “บานของเรามสมาชกอย 4 คนคอ พอ แม พและหน” นบจำานวนขนมผลไมขณะรบประทานอาหารวาง“มสม 3 ผล” “หนขอกนขนม 2 ชน”หรอนบจำานวนส งท เดกพบเหนบอยๆเปนตนเมอเดกหยบจำานวนสงของหรอวตถมาใหไดตามจำานวนทบอกจงคอยสอนความสมพนธของตวเลขกบจำานวนโดยการแทนคาของจำานวนดวยตวเลข
สอนใหเดก จบคหนงตอหนง เปรยบเทยบ
ของสองกลมใหเขาใจความหมายของเทากน
ไมเทากนมากกวานอยกวา
ชวนเดกพดคยถงสงของในบานวามรปรางรปทรงเปนอยางไรเชนในบานของเราอะไรทม รปราง/รปทรงเปนวงกลม ส เหลยมสามเหลยมบาง เมอเดกเรมบอกรปรางพนฐานไดคอยสอนรปทรงทยากขน
21
การอานของเดกเปนพฒนาการทตอเนองโดยเรมตนตงแตปฐมวย
การเตรยมความพรอมทกษะดานการอานจงเปนสงจำาเปนทพอแม
ผเลยงดจะตองฝกทกษะเฉพาะบางอยางตงแตชวงปฐมวยกอนทเดก
จะเขาเรยนในชนอนบาล โดยเดกควรมประสบการณในการอานผาน
เรองราวประสบการณตางๆ ทเดกสนใจ ทงการอานภาพจากหนงสอ
นทาน อานเครองหมายและอานสญลกษณ เมอเดกอยในวยอนบาล
เดกวยนจะซมซบและเรยนรสงตางๆทอยรอบตวไดงายและรวดเรว
นอกจากน การอานยงมสวนชวยในการสงเสรมพฒนาการทางดาน
อารมณและจตใจอกดวย เดกทอานหนงสอไดปกตจะมการทำางาน
เชอมโยงกนของสมองสวนททำาหนาทเกยวกบสญลกษณและสมองสวน
ททำาหนาทเกยวกบภาษา องคประกอบพนฐานหลกททำาใหเดกอาน
หนงสอถกตองไดแกการทเดกมจำานวนคำาศพทมากในสมองรจกเสยง
ในภาษาสงแวดลอมของเดกและการทเดกรจกตวอกษรและสญลกษณ
จากงานวจยพบวาถาใหเดกเรยนรภาษาจากพอแมหรอครโดยตรง
เดกจะเชอมโยงความหมายของเสยงกบภาพคำาศพทไดดกวาเดกทเรยน
จากเทปหรอวดโอ
2. เกงอาน-เขยนไทย
22
แนวทางการฝก:ฝกใหเดกมทกษะการอานเขยนทสำาคญ7ขอไดแก
พอแมสามารถสอนใหลกเรยนรเกยวกบการจบคระหวางรปรางรปแบบตวอกษรและคำาพดคยกบลกเรองเกมการจบค เชน จบคบตรภาพกบตวอกษรเมอลกดบตรภาพแลวใหออกเสยงเรยกชอบตรภาพนนและบอกตวอกษรทตรงกบบตรภาพพรอมกน
สอนใหลกจดจำารปรางของตวอกษรและเสยงของตวอกษร ใหลกสงเกตตวอกษรจะชวยใหลกจำาไดดขนและออกเสยงตวอกษรนนใหลกฟงเชน ตวอกษรจากหนงสอ ก ข ค หรอ A B Cแมเหลกตวอกษรบลอกหรอภาพตดตอ (puzzles)ทเปนตวพยญชนะแผนภาพพยญชนะหรอของเลนเดกทกดแลวมเสยงเปนคำาอานแลวใหลกพดตามอานหนงสอกบลกโดยพอแมชนวไลไปตามคำาทอาน
สอนเรองการบอกคำาทจบดวยเสยงทเหมอนกนเลนเกมกบลกโดยใหบอกคำาทมเสยงเหมอนกนเลนคำาทออกเสยงคลายกนหรอชกชวนใหลกรองเพลงตอเพลงงายๆทลกสามารถรองได
1. ทกษะการจบค
3. ทกษะเกยวกบตวอกษร
2. ทกษะการบอกเสยงสมผส
23
สอนเรองตวอกษรเรยงจากดานซายไปดานขวาวธการอานหนงสอตองเรมจากซายไปขวาและจากบนลงลาง
สอนเรองวธการใชหนงสอวาตองเปดจากขวาไปซายรปภาพทแสดงเปนรปประกอบคำาในหนงสอนนเนอเรองมการเรมตนกลางเรองและตอนจบ ขณะอานอาจใชคำาถามเพอใหลกมสวนรวม หรอพาลกไปรานหนงสอในวนหยดใหเขาไดเลอกซอหนงสอทเขาสนใจและเหมาะสมกบวยหลงการอานถามคำาถามเพอใหลกมโอกาสแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบหนงสอทไดอาน
การฝกเขยนตวอกษรและคำาตางๆจะชวยใหลกซมซบการอานไดดขนสอนใหลกฝกเขยนตวอกษรและคำาโดยเลอกใชดนสอทเหมาะกบมอของลกจะชวยใหเขาควบคมการเขยนไดดเลนกบลกโดยใชกจกรรมทเนนการใชกลามเนอมอเชนการขยำาการบบการฉกการตด
4. ทกษะดานทศทาง
6. ทกษะดานความคดรวบยอดเกยวกบภาพพมพ
5. ทกษะการเคลอนไหวกลามเนอ
24
พอแมควรทราบวายงลกมประสบการณเกยวกบภาษามาก กยงทำาใหลกเรยนรการอานไดงายขน พอแมจะชวยใหลกมทกษะดานภาษาไดโดยการใหเขามสวนรวมในการฟง และพดคยสนทนาทงกบผใหญและกบเดกดวยกนเพอใหลกไดพบเจอกบคำาศพททแปลกไปจากชวตประจำาวนรจกการใชคำาทเหมาะกบคสนทนาฝกใหลกฟงเรองเลาหรอบทกวตางๆเปนตน
7. ทกษะดานภาษา
25
ตวอยางกจกรรมฝกลกใหเกงอาน-เขยนไทย ตามวย
วยทารก การพดคยสนทนาเปนประจำาจะสอนใหลกเรมรบรความแตกตางของหนวยเสยงทมอยในภาษา คนเคยกบภาษา แยกแยะความแตกตางของเสยง การโอบกอดลก ใหลกนงตกเลานทานใหลกฟงจงเปนสมผสของความรกและเรยนรอยางเปนสข
วยเตาะแตะ เลานทานทมคำาคลองจองเลนคำา พอแมอมลกนงตก อานหนงสอใหเขาฟงโดยใชมอชไลไปตามตวหนงสอลกจะไดเรยนรวาเสยงทเขาไดยนมาจากตวหนงสอทเขาไดเหน
เมอไดยนไดเหนบอยๆเขากจะจำาไดและสามารถไลมอไปตามตวอกษรตามเสยงทไดยนแมจะยงอานหนงสอไมออกกตาม เดกจะใหความสนใจเสยงทเดกไมสามารถพดได เดกจะชและพยายามออกเสยงตามตวอกษรเมอเดกอานหนงสอ
วยกอนเรยน เดกวยนจะชอบฟงเพลง พอแมควรหาเพลงทมคำาคลองจองหรอรองเพลงทมการสมผสของคำาสอนการทองคำากลอนพรอมจงหวะ เรมสอนใหรจกชอของตนเพอใหคนเคยเกดการจดจำาตวอกษรการเลนทายคำาจะชวยในการจดจำาคำา
วยอนบาล เมอถงวยทเดกรจกตวหนงสอตวอกษร เขากจะจดจำาตวอกษรจากเรองทอานไดงายขน เดกจะดหนงสอเรองทชอบพดขอความในหนงสอดวยภาษาของตนทำาทาทาง
26
สงทสำาคญทสดทควรจะระลกไวเสมอคอการใหการยอมรบในสงท
เดกเปนมองวาคนทกคนมทงขอดขอดอยในตนเองคนหา
ทงขอดในตวเดกเชนนสยดมนำาใจอารมณขน
ชวยงานบานบางอยางไดรวมถง
การใหความรกอยางสมำ า
เสมอ เพราะสงเหลานจะ
ชวยเปนกำาลงใจใหกบลกได
เปนอยางด
เคลดลบชวยลกใหเรยนเกง
นอกจากการเตรยมความพรอมใหลกตงแตกอนเขาโรงเรยนดง
รายละเอยดทกลาวในขางตนแลว พอแมยงเปนบคคลสำาคญทจะชวย
สนบสนนใหเดกประสบความสำาเรจเมอเขาโรงเรยนไดอกดวย แนวทาง
ทพอแมจะชวยใหลกเรยนดมดงตอไปน
1. ใหการยอมรบและเขาใจในความเปนตวตนของลกอยเสมอ
27
พอแมไมควรโทษตวเองหรอกลาวโทษอกฝายหนงเมอลกมปญหาการเรยนแตควรรวมมอกนวางแผนดานการเรยนของลกรวมถงการแบงหนาทชวยเหลอกนในการดแลลกถอเปนสงทสำาคญทจะชวยใหครอบครวพฒนาลกไดเตมศกยภาพประเดนสำาคญทพอแมตองรวมมอกนวางแผน ไดแก การแบงหนาทในการดแลลกในดานตางๆ เชน หนาทในการสอนเสรมการตรวจดการบานหนาทในการพบปะคณครหนาทในการพาลกไปออกกำาลงกายทศนศกษาปญหาในการวางแผนดานการศกษา การหาทเรยนทเหมาะสมกบลก ปญหาพฤตกรรมทตองรวมมอกนแกไขไปในทศทางเดยวกน
พอแมจำาเปนตองหมนพบปะพดคยกบครอยางตอเนองเพอตดตามการเรยนและปญหาของลกพอแมควรรวาทกษะในการเรยนแตละดานของลกอยระดบใด และจะชวยสอนเสรมเรองอะไรไดบาง ซงขอมลเหลานถาพอแมและคณครไดมการพดคยกนจะเกดความตอเนองในการดแลเดกทงทโรงเรยนและทบานทำาใหการเรยนรของเดกเปนไปอยางมประสทธภาพ
2. คณพอคณแมตองรวมมอกนวางแผนเพอลก
3. พอแมและครตองเปนทมเดยวกน
28
คนหาสงทเดกชอบคนหาความสามารถอนๆพอแมสามารถชวยเหลอใหลกกลาคดกลาทำา โดยเรมจากกจกรรมนอกเหนอจากการเรยนแลวใหเดกไดทดลองทำาการทดลองปฏบตจากสงงายๆ ไมตำาหนเมอเดกทำาพลาด คอยชวยเหลอแนะนำาอยหางๆเมอลกประสบความสำาเรจแมเพยงเลกนอยกใหกำาลงใจชนชมสงเหลานทำาใหลกเกดความภาคภมใจในตนเอง และมความมนใจในตนเองเพมขนได
โดยจดงานหรอการบานงายๆกอน
เมอทำาไดแลวคอยทำาส งท ยากขน
พอแมควรอย ใกลเวลาท ลกทำางาน
เพอคอยชวยกระตนใหลกทำาเองใหได
มากทสดแนะนำาหรอใหกำาลงใจแตถา
เดกทำาไมไดอยาปลอยใหเดกจมอยกบ
ความรสกทำาไมไดนานเกนไป ถาแนใจวาลกทำาไมได พอแมคอยเขาไป
ชวยแนะ หรอสอนเลกๆนอยๆ ในสวนทลกตดขด แลวใหลกทำาตอ
ในสวนททำาไดและเมอลกทำาไดสำาเรจรบใหคำาชมทนท
4. สงเสรมใหลองทำาอะไรใหมๆ
5. ชวยใหลกประสบความสำาเรจ
29
บางครงพอแมคดวาการเปรยบเทยบจะทำาใหลกเกดความฮดสอยากจะเอาชนะคำาสบประมาทนนๆแตใจความเปนจรงแลวเดกจะอยากทำาพฤตกรรมทด หรออยากทำาอะไรด เมอมคนมองเหนความดในตวเขาการเปรยบเทยบแมแตระหวางพนองทำาใหเดกรสกไดวาพอแมไมยอมรบในตวเขาเขาตองเปนเหมอนคนอนๆดงนนถาตองการใหลกเปนอยางไร บอกลกตรงๆ พยายามลดการเปรยบเทยบแมแตเรองเลกๆนอยๆในชวตประจำาวน ตวอยาง เมอเดกอานไมได ควรพดวา “ลองอานอกทซ ตวแรก ก.ไก มสระอะ อยขางๆ อานวา กะ ตวท 2 อานวาอะไร อานวา ทะ รวมกนอานวากะทะ ดมาก อานอกครง เยยมเลย ขยนอานอกนดแลวจะอานไดแหละลก” ไมควรพดวา “อานซ อานอะไรกไมได ทำาไมไมเหมอนพเอกเลย นนเคาเกง อยางกบอะไรด แลวนทำาไมอานไมไดสกท งายอยางน นองยงอานไดเลย”
ลดการชวยเหลอหรอทำาแทนลก เพราะลกไมยอมทำาหรอทำาชาการชวยเหลอตนเองทพอแมตองสอนใหลกทำาไดแกการทำาความสะอาดรางกายเชนแปรงฟน ลางหนา อาบนำา การแตงตว การเตรยมอาหารงายๆการจดเตรยมของไปโรงเรยนการจดตารางสอนการซอของการใชเงนการเดนทางไปสถานทตางๆดวยตนเอง
6. ลดการเปรยบเทยบ
7. ฝกใหลกชวยเหลอตนเองในกจวตรประจำาวน
30
เดกๆทกคนจำาเปนตองไดรบการฝกระเบยบวนยเพอใหรวาอะไรถกอะไรผด อะไรทำาไดและอะไรทำาไมได ผใหญทกคนในบานพดไปในทางเดยวกน เหตผลทอธบายใหเดกเขาใจควรสนและกระชบ ระเบยบพนฐานทควรฝกคอ - การจดวางดแลสงของของตนเองใหเปนทสงของทกอยางควรม ทประจำาไมเกดความสบสนหรอตองใหพอหรอแมชวยหา - ฝกใหทำากจวตรประจำาวนตามตารางทกำาหนดไว - คอยดแลใหเดกปฏบตตามกฎอยางสมำาเสมอเชนกำาหนดใหเลนเกม ไดครงชวโมงหลงทำาการบานเสรจ กตองดแลใหเดกทำาการบาน เสรจกอนทจะใหเดกเลนเกม และตดตามระยะเวลาทเดกเลนเกมถาครบครงชวโมงแลวกเตอนและพาเดกทำากจกรรมอน
การฝกใหทำางานบานเปนวธการสอนใหพงตนเองทดทสดโดยฝกงายๆไดตามวยของลกควรมอบหมาย
ใหเดกมหนาทรบผดชอบงานบานทกวนเพอใหเกดทกษะและเกดความเคยชนทจะตองมสวนชวยในการดแลบานรวมกบสมาชกในบานคนอนๆจนเปนนสย
9. การฝกระเบยบวนย
8. ฝกใหทำางาน
31
สรป
การเสรมสรางความฉลาดแกลกนนเปนสงทผปกครองสามารถทำาได
ทบานผานการเลนและกจวตรประจำาวน ซงเปนกจกรรมทเดกทกคน
ตองการ การทำากจกรรมเพอเสรมสรางความฉลาดแกลกนนไมใชสงท
จะเกดขนไดเองแตเปนสงทพอแมและผเลยงดเดกจะตองใหความสำาคญ
ในการสงเสรมพฒนาการลก ซงไมจำาเปนตองใชเวลามากหรอของเลน
ราคาแพง แตเปนการทเดกไดเลนกบพอแมซงเปนบคคลสำาคญทสด
ของลกไดฝกทกษะตางๆในระหวางเลนไดเลนในบรรยากาศทสนกสนาน
และอบอน เพยงเทานเดกจะไดรบการสงเสรมพฒนาการทางสมองจาก
กจกรรมทเลนและมพฒนาการทางอารมณและสงคมทดจากการไดใช
เวลาทดกบพอแม
อางอง (1) กรมสขภาพจตสถาบนราชานกลคมอเดกสมาธสนสำาหรบพอแม/ ผปกครอง2556. (2) กรมสขภาพจตสถาบนราชานกลการเตรยมความพรอมทกษะพนฐาน ดานคณตศาสตรในเดกปฐมวย2557. (3) กรมสขภาพจตสถาบนราชานกลการเตรยมความพรอมทกษะพนฐาน
ดานการอานในเดกปฐมวย2557.
32
คณะทำ งาน
ทปรกษา
นายแพทยเจษฎาโชคดำารงสข อธบดกรมสขภาพจต
แพทยหญงพรรณพมลวปลากร รองอธบดกรมสขภาพจต
แพทยหญงอมพรเบญจพลพทกษ ผอำานวยการสถาบนราชานกล
ออกแบบ
นางณฐชนกสวรรณานนท นกวชาการโสตทศนศกษา
ชำานาญการ
วชาการ แพทยหญงวรวรรณจงสงาวทยาเลศ จตแพทยเดกและวยรน สถาบนราชานกล