วารสารสหวิทยาการวิจยัgps.mcu.ac.th/wp-content/uploads/2016/09/JIRGS-8-1.pdf · ที่ส่งผลต่อ ารด าเนินงาน

วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา

ปท 8 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2562)

บรรณาธการ

ปรญญา สรอตตะกล สมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

รองศาสตราจารย ดร.ปยากร หวงมหาพร มหาวทยาลยศรปทม

สมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรงเทพมหานคร

กองบรรณาธการ บรรณาธการบรหาร อาจารย ดร.กตตศกด เจมสทธประเสรฐ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทปรกษา นายพทธสตย นามเดช ผชวยศาสตราจารย ดร.วรช เลศไพฑรยพนธ

สมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยศรปทม รองศาสตราจารย ดร.วชต ออน รองศาสตราจารย สมทรง สตลายน

มหาวทยาลยศรปทม มหาวทยาลยศรปทม

บรรณาธการ อาจารย ปรญญา สรอตตะกล รองศาสตราจารย ดร.ปยากร หวงมหาพร

สมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยศรปทม สมาชกกองบรรณาธการ รองศาสตราจารย ดร.กตญญ แกวหานาม รองศาสตราจารย ดร.ฉฐวณ สทธศรอรรถ มหาวทยาลยกาฬสนธ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ รองศาสตราจารย ดร.ประภาส ปนตบแตง รองศาสตราจารย ดร.วลลภ รฐฉตรานนท จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร รองศาสตราจารย ดร.สญญา เคณาภม ผชวยศาสตราจารย ดร.จ าเรญ คงคะศร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม มหาวทยาลยราชภฏร าไพพรรณ ผชวยศาสตราจารย ดร.ธนศกด สายจ าปา ผชวยศาสตราจารย ดร.อรณ กาสยานนท

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม ผชวยศาสตราจารย ดร.อาจยทธ เนตธนากล อาจารย ดร.ชยรตน วงศกจรงเรอง มหาวทยาลยรงสต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร อาจารย ดร.ภศกด กลยาณมตร อาจารย ดร.สบวงศ กาฬวงศ มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ มหาวทยาลยราชภฏพระนคร ผทรงคณวฒพจารณาบทความ รองศาสตราจารย ดร.สกญญา บรณเดชาชย รองศาสตราจารย ดร.ไพฑรย โพธสวาง

มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยบรพา ผชวยศาสตราจารย พนต ารวจโท ดร.พชร สนทด ผชวยศาสตราจารย ดร.จนดารตน ปมณ

โรงเรยนนายรอยต ารวจ มหาวทยาลยมหาสารคาม ผชวยศาสตราจารย ดร.พรสนต เลยงบญเลศชย ผชวยศาสตราจารย ดร.ไพลน ภจนาพนธ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม

ผชวยศาสตราจารย ดร.ธตนนธ ชาญโกศล ผชวยศาสตราจารย ดร.เปรมฤทย นอยหมนไวย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ผชวยศาสตราจารย ดร.วรรณา ศลปะอาชา ผชวยศาสตราจารย ดร.วเชยร ปรชาธรรมวงศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มหาวทาลยเกษตรศาสตร

ผชวยศาสตราจารย พวงชมพ ไชยอาลา แสงรงเรองโรจนพนเอก ดร.ดเรก ดประเสรฐ มหาวทยาลยมหาสารคาม โรงเรยนเสนาธการทหารบก อาจารย ดร.กาญจนา รอดแกว อาจารย ดร.ชฎาพศฐ สขกาย

มหาวทยาลยธรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย อาจารย ดร.บญวด มนตรกล ณ อยธยา อาจารย ดร.วศท เศรษฐกร มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยราชภฏล าปาง อาจารย ดร.สรยา รตนชวย อาจารย ดร.สดารตน รอดบญสง

มหาวทยาลยธรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ อาจารย ดร.อมร วาณชววฒน อาจารย ดร.อกษร สวสด

จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร อาจารย ดร.อสระพงษ พลธาน อาจารย ดร.เอออนช ถนอมวงษ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วาทรอยตร ดร.ธรจฑาชาต ยงสวสด

โรงพยาบาลจฬาลงกรณ สภากาชาดไทย

บทบรรณาธการ สบเนองจากการลงนามความรวมมอทางวชาการ ระหวางสมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร และหลกสตรรฐประศาสนศาสตร วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม โดยทงสองหนวยงานตกลงรวมกนเปนเจาภาพจดการประชมวชาการบณฑตศกษาและการจดท าวารสารทางวชาการ เพอเปนพนทในการเผยแพรผลงานวชาการและผลงานวจยของคณาจารยและนกศกษาระดบบณฑตศกษา ดงนน “วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา” ปท 8 ฉบบท 1 ทอยในมอของทกทานฉบบนจงเปนการโหมโรงความรวมมอระหวางสองหนวยงาน บทความในวารสารฉบบนมดวยกน 14 เรอง เปนบทความวชาการ 1 เรอง และบทความวจย 13 เรอง จากหลากหลายมหาวทยาลย/หนวยงานทวประเทศ เชน ส านกงานราชบณฑตยสภา มหาวทยาลยจฬาลงกรณราชวทยาลย มหาวทยาลยนอรทกรงเทพ มหาวทยาลยศรปทม มหาวทยาลยรามค าแหง มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง วทยาเขตชมพรเขตรอดมศกด จงหวดชมพร มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา และ โรงเรยนนายรอยต ารวจ นอกจากนน วารสารฉบบนยงมเนอหาสาระในหลากหลายประเดน ลวนแลวแตเปนประเดนปญหารวมสมยทเกดขนในสงคมไทย เปดฉากดวยบทความวชาการซงไดรบเกยรตจาก รองศาสตราจารย ดร.โกวท วงศสรวฒน เรอง ปจจยเชงปฏกรยาทกอก าเนดรฐบาลแบบคณะรฐมนตรและต าแหนงนายกรฐมนตร นอกนนเปนบทความวจย ไดแก เรอง กลยทธการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ทมาจากการยดอ านาจภายใตวกฤตความขดแยงทางการเมอง, กลไกการขบเคลอนศกยภาพขดความสามารถของผสงอายโดยบรณาการหลกพทธธรรม, ปจจยทสงผลตอการด าเนนงานของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอายในประเทศไทย, การบรหารจดการความขดแยงระหวางวชาชพพยาบาลกบวชาชพทางการแพทยอนเกยวกบราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหม พ.ศ. 2561 ของประเทศไทย, กรอบแนวคดการวจยเชงพฤตกรรมศาสตร, การวเคราะหความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการกบมตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน: จากมมมองของบคลากรสายสนบสนน, การพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต , ปจจยทมอทธพลตอการจดการความร: กรณศกษา ส านกงานสหกรณ จงหวดพระนครศรอยธยา, ปจจยสวนผสมการตลาดกบกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร, สวนผสมการตลาดทมผลตอความพงพอใจทมตอผโดยสารรถไฟ อ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร, คณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา: กรณศกษา บรษท เอกชย สาลสพรรณ จ ากด , ความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกศกษาปรญญาตรในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล และการพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ดฉนขอเรยนเชญนสต นกศกษา คณาจารย นกวชาการ และนกวจยทตองการเผยแพรผลงานวชาการ รวมสงบทความเพอขอรบการพจารณาตพมพใน วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา เพราะนอกจากวารสารจะมสถานะเปนวารสารระดบนานาชาตแลว เนอหาภายในวารสารยงกอใหเกดประโยชนความรขามศาสตร ซงจ าเปนตอการสรางนวตกรรมและองคความรใหมใหกบแวดวงวชาการไทยตอไป ปยากร หวงมหาพร บรรณาธการ

รายละเอยดการสงบทความ วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา (ISSN: 2286-7252) เปนวารสารระดบนานาชาต ซงจดพมพในภาษาไทย โดยสมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร รวมกบ หลกสตรรฐประศาสนศาสตร วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม เพอเปนพนทในการเผยแพรผลงานวชาการและผลงานวจย รวมถงแลกเปลยนเรยนรความคดความเหน ตลอดจนเปนแหลงคนควาระดบบณฑตศกษาในระดบนานาชาต ทนาเชอถอและมความเปนปจจบน ในเชงสหวทยาการ ทงสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย และมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ซงมรปแบบการกลนกรองบทความโดยผทรงคณวฒ จ านวน 2 ทาน กอนลงตพมพ แบบผทรงคณวฒไมทราบชอผแตง และผแตงไมทราบชอผทรงคณวฒ มก าหนดปละ 2 ฉบบ ฉบบท 1 เดอนมกราคม-มถนายน ฉบบท 2 เดอนกรกฎาคม- ธนวาคม ขอก าหนดของบทความ 1. เปนบทความวชาการ บทความวจย บทวจารณหนงสอ หรอบทวจารณบทความ ในเชงสหวทยาการ ทงวทยาศาสตรและเทคโนโลย และมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ทยงไมเคยตพมพ หรออยระหวางการพจารณา ในวารสารหรอสงพมพทางวชาการอนใด (ยกเวนการรวบรวมผลงานทน าเสนอในการประชมทางวชาการ) 2. จดพมพอยในรปแบบภาษาไทย ตลอดบทความ 3. มความยาวของตนฉบบอยระหวาง 8 ถง 10 หนากระดาษ A4 4. รปแบบของบทความวชาการ ประกอบดวย ชอเรองภาษาไทย และภาษาองกฤษ ชอผแตงภาษาไทย และภาษาองกฤษ บทคดยอภาษาไทย และภาษาองกฤษ ค าส าคญภาษาไทย และภาษาองกฤษ บทน า เนอหา บทสรป กตตกรรมประกาศ (ถาม) และ เอกสารและสงอางอง 5. รปแบบของบทความวจย ชอเรองภาษาไทย และภาษาองกฤษ ชอผแตงภาษาไทย และภาษาองกฤษ บทคดยอภาษาไทย และภาษาองกฤษ ค าส าคญภาษาไทย และภาษาองกฤษ บทน า วตถประสงค วธการวจย ผลการวจย อภปรายผลการวจย ขอเสนอแนะ กตตกรรมประกาศ (ถาม) และ เอกสารอางอง 6. การอางองภายในบทความ ใชระบบการอางองแบบ นาม-ป (Author-Date) 7. การอางองทายบทความ ใชระบบการอางองแบบ สมาคมจตวทยาอเมรกน (American Psychological Association-APA) พมพครงท 6 8. การจดพมพ ใชแบบอกษร Browallia New โดยมรายละเอยด ดงตอไปน

รายการ ลกษณะตวอกษร รปแบบการพมพ ขนาดตวอกษร ชอบทความ เนน ชดซาย 20 ชอผแตง เอน ชดซาย 14 หวขอใหญ เนน ชดซาย 16 หวขอยอย เนน ชดซาย 14 เนอความ ปกต ชดซาย 14 กระบวนการการสงบทความ 1. การสงบทความ ผแตงสามารถสงบทความเพอรบการพจารณาลงตพมพใน วารสารสหวทยาการวจย : ฉบบบณฑตศกษา ได 2 ชองทาง ดงน

1.1 สงบทความฉบบพมพ พรอมแผนบนทกขอมล แบบเสนอบทความ และแบบเสนอรายชอผทรงคณวฒพจารณาบทความ (ถาม) เพอตพมพใน วารสารสหวทยาการวจย : ฉบบบณฑตศกษา ทไดรบการกรอกขอมลครบถวนแลว จ านวน 1 ชด ทางไปรษณย ถง กองบรรณาธการ วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา 1.2 สงไฟลบทความ พรอมแบบเสนอบทความ และแบบเสนอรายชอผทรงคณวฒพจารณาบทความ (ถาม) เพอตพมพใน วารสารสหวทยาการวจย : ฉบบบณฑตศกษา ทไดรบการกรอกขอมลครบถวนแลวทางอเมล ถง [email protected] 2. ผแตงจะตองช าระคาธรรมเนยม พรอมกบสงบทความเพอรบการพจารณาลงตพมพใน วารสารสหวทยาการวจย : ฉบบบณฑตศกษา ใน 2 ชองทาง ดงน 2.1 ช าระเงนสด ณ ทท าการ สมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร 2.2 โอนผานบญชธนาคาร ธนาคารทหารไทย สาขามหาวทยาลยเกษตรศาสตร ชอบญช สมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เลขทบญช 069-2-27246-1 3. กระบวนการการพจารณา นบตงแตกองบรรณาธการไดรบบทความ กระทงแจงผลการพจารณา รวมถงสงหนงสอตอบรบการตพมพไปยงผแตง ใชระยะเวลารวมไมเกน 30 วน โดยมรายละเอยด ดงตอไปน กระบวนการการพจารณา ระยะเวลา กองบรรณาธการพจารณาบทความในเบองตน และแจงผลการพจารณากลบไปยงผแตง พรอมกบสงบทความไปยงผทรงคณวฒ จ านวน 2 ทาน

4 วน

ผทรงคณวฒพจารณาบทความและสงผลการพจารณากลบมายงกองบรรณาธการ 15 วน กองบรรณาธการสงผลการพจารณาโดยผทรงคณวฒกลบไปยงผแตงเพอด าเนนการแกไขครงสดทาย (ถาม) และสงบทความ (ฉบบแกไข) กลบมายงกองบรรณาธการ

7 วน

กองบรรณาธการพจารณาบทความขนสดทาย และแจงผลการพจารณา รวมสงถงหนงสอตอบรบการตพมพไปยงผแตง

4 วน

รวม 30 วน

4. ส าหรบบทความทไดรบการพจารณาไมใหตพมพ กองบรรณาธการขอสงวนสทธ ในการไมคนคาธรรมเนยม รวมถงตนฉบบพมพ และแผนบนทกขอมล ตลอดจนเอกสารอนใด ทผแตงไดแนบมาเพอรบการพจารณา ทงน กองบรรณาธการขอสงวนสทธในการพจารณาชขาดปญหาใดๆ ทอาจเกดขน และใหถอผลการพจารณาของกองบรรณาธการเปนทสนสด 5. ผแตงบทความทไดรบการพจารณาใหตพมพ จะไดรบ วารสารสหวทยาการวจย : ฉบบบณฑตศกษา ฉบบทมบทความของผแตง จ านวน 1 เลม

คาธรรมเนยม เนองจาก สมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เปนองคกรทางวชาการ/วชาชพทไมไดมวตถประสงคในการจดตงเพอแสวงหาก าไร และไมไดรบการสนบสนนทางดานการเงน (เปนประจ าและ /หรออยางเปนทางการ) ทงจากองคกรภาครฐและภาคเอกชนใดๆ เพอใหการด าเนนการจดพมพวารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา เปนไปอยางตอเนอง โดยมมาตรฐานเปนทยอมรบ สามารถเผยแพรและไดรบการดชน ในฐานขอมลระดบนานาชาต ส าหรบบทความวชาการและบทความวจย ผแตงจงตองช าระคาธรรมเนยมการลงตพมพ จ านวน 10,000 บาทตอบทความ ขณะทบทวจารณหนงสอและบทวจารณบทความ ยงไมมการเรยกเกบคาธรรมเนยมการตพมพแตอยางใด

ดชนและการเผยแพร วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา ไดรบการดชนอยในฐานขอมล Social Sciences Research Network (Elsevier-SSRN) ซงเปน 1 ใน 19 ฐานขอมลระดบนานาชาตตามประกาศ ก.พ.อ. เรอง หลกเกณฑการพจารณาวารสารทางวชาการ ส าหรบการเผยแพรผลงานทางวชาการ พ.ศ.2556

ตดตอสอบถามรายละเอยด สามารถตดตอสอบถามรายละเอยดเพมเตมไดท

กองบรรณาธการ วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา สมาคมรฐศาสตรแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เลขท 8/82 บานกลางเมอง งามวงศวาน ซอยงามวงศวาน 47 แยก 6-11 ถนนงามวงศวาน แขวงทงสองหอง เขตหลกส กรงเทพมหานคร รหสไปรษณย 10210 อเมล [email protected]

แบบเสนอบทความ วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา

ชอบทความ ภาษาไทย ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ภาษาองกฤษ ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ชอ/นามสกลผเขยน ภาษาไทย..............................................................................................………………………………………………… ภาษาองกฤษ..................................................................................……………………………………………………… หนวยงาน...…………………………………………………………………………………………………………..……….. E-mail: ……….……….………….….………..……………………………………………………………………………… ชอ/นามสกลผเขยนรวม คนท 1 (ถาม) ภาษาไทย..............................................................................................………………………………………………… ภาษาองกฤษ..................................................................................……………………………………………………… หนวยงาน...…………………………………………………………………………………………………………..……….. E-mail: ……….……….………….….………..……………………………………………………………………………… ชอ/นามสกลผเขยนรวม คนท 2 (ถาม) ภาษาไทย..............................................................................................………………………………………………… ภาษาองกฤษ..................................................................................……………………………………………………… หนวยงาน...…………………………………………………………………………………………………………..……….. E-mail: ……….……….………….….………..……………………………………………………………………………… ขาพเจาขอรบรองวาบทความดงกลาวเปนของขาพเจาจรง โดยมไดคดลอก หรอละเมดลขสทธของผใด ไมเคยตพมพ หรออยระหวางการพจารณาตพมพในวารสารวชาการอน รวมถง รบทราบและยอมรบเงอนไขตางๆ ของวารสารฯ แลว ลงชอ.............................................................................. (.............................................................................) ...................../.............................../........................

แบบเสนอรายชอผทรงคณวฒพจารณาบทความ วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา

ผทรงคณวฒ ทานท 1 (สงกดหนวยงานเดยวกน/คนละหนวยงานกบผเขยน) ชอ-นามสกล............................................................................................................................................................. ต าแหนง................................................................................................................................................................... หนวยงาน................................................................................................................................................................. ทอย.......................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................. E-mail: ................................…….......................... โทรศพทมอถอ……….……….………….……………………….. ผทรงคณวฒ ทานท 2 (สงกดคนละหนวยงานกบผเขยน เทานน) ชอ-นามสกล............................................................................................................................................................. ต าแหนง................................................................................................................................................................... หนวยงาน................................................................................................................................................................. ทอย.......................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................. E-mail: ................................…….......................... โทรศพทมอถอ……….……….………….………………………..

ขาพเจาขอรบรองวา ผทรงคณวฒทง 2 ทาน (ด ารงต าแหนงทางวชาการตงแตระดบ รองศาสตราจารย หรอเทยบเทา (ระดบ 9) หรอส าเรจการศกษาระดบปรญญาเอก) มความยนดทจะรบเปนผทรงคณวฒพจารณาบทความเรองนของขาพเจา

ลงชอ.............................................................................. (.............................................................................) ...................../.............................../........................

สารบญ

หนา

บทความวชาการ ปจจยเชงปฏกรยาทกอก าเนดรฐบาลแบบคณะรฐมนตรและต าแหนงนายกรฐมนตร 1

โกวท วงศสรวฒน บทความวจย กลยทธการสอสารทางการเมองของ พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ทมาจากการยดอ านาจ 15

ภายใตวกฤตความขดแยงทางการเมอง ภาคน โชตเวศยศลป

กลไกการขบเคลอนศกยภาพขดความสามารถของผสงอายโดยบรณาการหลกพทธธรรม 26

บญทน ดอกไธสง, บษกร วฒนบตร, พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ และ พระปลดระพน พทธสาโร ปจจยทสงผลตอการด าเนนงานของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอายในประเทศไทย 33

ปยากร หวงมหาพร, สากล พรหมสถต, นงนาถ หวงเทพอนเคราะห, สจนตสะพด ศรบรณ, ยศวฒน กจมานะวฒน และ วรวฒน วะชม

การบรหารจดการความขดแยงระหวางวชาชพพยาบาลกบวชาชพทางการแพทยอนเกยวกบราง พ.ร.บ.ยา 42

ฉบบใหม พ.ศ.2561 ของประเทศไทย บบผชาต อไรรกษ

กรอบแนวคดการวจยเชงพฤตกรรมศาสตร 49

บรฉตร จนทรแดง, เสาวลกษณ โกศลกตตอมพร และ สญญา เคณาภม การวเคราะหความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการกบมตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร 61

วทยาเขตบางเขน: จากมมมองของบคลากรสายสนบสนน ธญญาเรศ พรกระจาง และ นตยา เงนประเสรฐศร

การพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต 72

สกนธ ด าสาคร, ปยากร หวงมหาพร และ วชรนทร สทธศย ปจจยทมอทธพลตอการจดการความร: กรณศกษา ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา 85

ลดดาวลย ส าราญ, โสรยา สภาผล, อมรรตน ทดจนทก และ จราพร พรหมภกด

หนา ปจจยสวนผสมการตลาดกบกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชน 94

ของธนาคารออมสน จงหวดชมพร สรรก บญม และ ชณทต บญรตนกตตภม

สวนประสมการตลาดทมผลตอความพงพอใจทมตอของผโดยสารรถไฟ อ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร 101

เพชราภรณ ชชวาลชาญชนกจ, พรรณรตน อาภรณพศาล, กตตยา ชชวาลชาญชนกจ และ ระเบยบ ปทมดลก

คณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา: กรณศกษา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด 107

โสรยา สภาผล, ลดดาวลย ส าราญ, อมรรตน ทดจนทก, ธนกร นกสกล และ สรชย เอมอกษร ความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกศกษาปรญญาตร 116

ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ศรวรรณ ชอบธรรมสกล

การพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) 124

สนต กรอบสนท

วารสารสหวทยาการวจย: ฉบบบณฑตศกษา l ปท 8 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2562)

[1]

ปจจยเชงปฏกรยาทกอก าเนดรฐบาลแบบคณะรฐมนตร และต าแหนงนายกรฐมนตร Factors in the Emergence of the Executive Branch of English Parliamentary Government โกวท วงศสรวฒน / Kovit Wongsurawat ส านกธรรมศาสตรและการเมอง ส านกงานราชบณฑตยสภา / Moral and Political Sciences Division, Office of the Royal Society, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 2 มกราคม 2562 แกไข 28 มกราคม 2562 ตอบรบ 21 มกราคม 2562 บทคดยอ ปจจยเชงปฏกรยาทกอใหเกดรฐบาลแบบคณะรฐมนตรและนายกรฐมนตรขนในองกฤษนนสรปไดเปน 4 ประการ ดงน คอ 1) พฒนาการของการปกครองในองกฤษ 2) ปญหาดานศาสนาในองกฤษ 3) กฎหมายเกยวกบการสบราชสนตวงศ 4) นายโรเบรต วอลโพล การก าเนดขนของรฐบาลแบบคณะรฐมนตรและต าแหนงนายกรฐมนตรในองกฤษนน มไดเกดขนมาดวยปจจยอยางใดอยางหนงแบบปจจบนทนดวน ทวา เกดจากปจจยหลากหลายประการทสะสมกนมาและสงผลกระทบตอเนองกนเปนลกโซหรอเรยกวาเปน “ปจจยเชงปฏกรยา” ท าใหเกดขนมาเรมตงแต “พฒนาการของการปกครองในองกฤษ” ไดสงสมและกอสรางรากฐานรปแบบการปกครองทมรฐสภามการแบงอ านาจใหแกขนนาง เสานาบด รวมถงกอใหเกดการเปลยนแปลงราชวงศตางๆ กระทงมาถงราชวงศทวดอร ซงในชวงนกเปนจดก าเนดของ “ปญหาดานศาสนาในองกฤษ” สงผลใหมการแยกนกายของครสตศาสนาออกมาเปนนกายองกฤษ ทกลายเปนความยดถอและคานยมของชาวองกฤษวาพระมหากษตรยแหงองกฤษจะตองเปนโปรเตสแตนททนบถอนกายองกฤษเทานน ปจจยเชนนเองทกลายเปนสวนหนงของพฒนาการทางการปกครองในองกฤษและกอใหเกด “กฎหมายเกยวกบการสบราชสนตวงศ” ทก าหนดบงคบใหพระมหากษตรยองกฤษตองเปนโปรเตสแตนท และกดกนเชอสายทมสทธในราชบลลงกแตเปนโรมนคาทอลกออกไป สงผลกระทบใหเกดราชวงศฮนโนเวอร อนเปนเชอสายทอยในดนแดนของเยอรมนขนมา และภายใตสถานการณยคตนราชวงศฮนโนเวอรนเอง “นายโรเบรต วอลโพล” กเปนผทสามารถยดกมโอกาสทเกดขนเอาไวได สงใหตวเขามฐานะเปนนายกรฐมนตรคนแรกในประวตศาสตรและเปนรากฐานของรฐบาลแบบคณะรฐมนตรมาถงปจจบน ค าส าคญ: รฐบาลแบบคณะรฐมนตรและนายกรฐมนตร, โรเบรต วอลโพล, การเมององกฤษ Abstract Four conspicuous factors can be discerned in the history of the emergence of the executive branch of England’s government in the form of a Cabinet of Ministers and a Prime Minister. These factors can be summarized as: 1) The development of government in England 2) Problematic issues of religion in England 3) English laws of royal succession 4) Mr. Robert Walpole. The creation in England of the executive arm of the government in the form of a cabinet of ministers with one prime minister did not come about as the result

Journal of Interdisciplinary Research: Graduate Studies l Vol. 8 No. 1 (January-June 2019)

[2]

of any single cause or action. There were, rather, myriad factors which, taken together, had continuing impact, like a chain reaction. England was governed, and this historical reality built up and formed a foundation for the eventual parliamentary government, including power sharing with the lords. Development occurred through various reigns. When the Tudor came to power, problematic religious issues came to the fore. Religious controversy contributed to divisions among Christian factions, resulting eventually in the dominance in England of Anglican Protestantism. The English Crown and the English people expressed their allegiance to Protestant values. The monarch, in addition to being born into the legitimate line of royal succession, would by law be the chief defender of the Anglican Church. These laws concerning religion were created to exclude the Catholic line of heirs to the succession. The new laws of succession through this religious line had particular impact at the beginning of the reign of England’s Hanoverian kings who originally came from Germany. In that historical situation, Mr. Robert Walpole was able to seize the opportunity and become England’s first Prime Minister. Thus, was laid the foundation of the distinctive executive form of government by Cabinet and Prime Minister in the United Kingdom. Keywords: Executive Branch of Parliamentary Government, Robert Walpole, Politics of England บทน า ในการศกษาทางรฐศาสตรนนประเดนส าคญทผศกษาใหความสนใจกมกจะวนเวยนอยในหวขอหลก 4 ประการ ซงกคอองคประกอบของรฐสมยใหมอนไดแก ประชากร ดนแดนทแนนอน อ านาจอธปไตย และรฐบาล และในสวนของรฐบาลนเองทเปนเรองส าคญทนกปรชญาการเมองและนกทฤษฎการเมองทงหลายไดพยายามเสนอแนวคด ทฤษฎตางๆ เพอประดษฐ “รฐบาล” ทมประสทธภาพมากทสดใหเกดขน อยางนอยทสดกนบแตสมยกรกโบราณเปนตนมา อยางไรกตาม นอกจากการคดคนผานการครนคดและการศกษาคนควาแลว รปแบบของรฐบาล (Form of Government) ทปรากฏขนในโลกนแทบทงหมดลวนเปนผลพวงจากพฒนาการ ววฒนาการ และปจจยแวดลอมทางสงคมและการเมองของรฐตางๆ ทงน หากนบถงวนนแลวรปแบบของรฐบาลทเกดขนมาในโลกมดวยกน 4 รปแบบ ไดแก 1) รฐบาลแบบคณะรฐมนตร1 (Cabinet Government) 2) รฐบาลแบบประธานาธบด (Presidential Government) 3) รฐบาลแบบกงประธานาธบด (Semi-Presidential Government) 4) รฐบาลแบบเลอกตงนายกรฐมนตรโดยตรง (Direct-election of premiership form of Government) รฐบาลรปแบบคณะรฐมนตรนน เปนรปแบบทมกใชกนในประเทศทมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ซงดนแดนทถอกนวาเปนตนก าเนดของ “รฐบาลแบบคณะรฐมนตร” และต าแหนง “นายกรฐมนตร” นนกคอองกฤษ แตดงทไดกลาวแลววารปแบบการปกครองหรอรปแบบของรฐบาลไมไดเกดขนจากการคนควาคดคนทางทฤษฎเทานน แตเปนผลจากปจจยแวดลอมทางสงคมและการเมองดวย รฐบาลแบบคณะรฐมนตรนกเชนเดยวกน บทความชนนมงศกษาปจจยทกอใหเกดรฐบาลแบบคณะรฐมนตรและนายกรฐมนตรขนมาในแผนดนองกฤษ ทงน แมวาการศกษาในเบองตนจะพบวารฐบาลแบบคณะรฐมนตรและนายกรฐมนตรน นเกดขนมาไดเพราะลกษณะเฉพาะพระองคของพระเจาจอรจท 1 กษตรยแหงบรเตนใหญและไอรแลนด (George I of Great Britain and Ireland) ระหวาง ค.ศ.1714-1727 ซงเปนปฐมกษตรยแหงราชวงศฮนโนเวอร (Hanover) แตทวาเมอพจารณาอยางรอบดานแลว ปจจยขอนอาจเปนเพยงฟางเสนสดทายทท าใหหลงอฐหกเทานน เพราะยงมปจจยแวดลอมและปจจยทางประวตศาสตรอกหลายประการทส งสมและสรางเงอนไขใหเหตการณนเกดขนไดในรชสมยของพระเจาจอรชท 1

1 บางแหงกเรยกวา รฐบาลแบบรฐสภา (Parliamentary Government)


[3]

นอกจากสภาพแวดลอมทางสงคมการเมองขององกฤษในชวงครสตศตวรรษท 18 แลว ปจจยเชงปฏกรยาทกอใหเกดรฐบาลแบบคณะรฐมนตรและนายกรฐมนตรขนในองกฤษนนสรปไดเปน 4 ประการ ดงน 1) พฒนาการของการปกครองในองกฤษ 2) ปญหาดานศาสนาในองกฤษ 3) กฎหมายเกยวกบการสบราชสนตวงศ 4) นายโรเบรต วอลโพล สภาพแวดลอมทางสงคมการเมองขององกฤษในครสตศตวรรษท 18 ภาพท 1 แสดงปจจยส าคญทกอใหเกดรฐบาลแบบคณะรฐมนตรและนายกรฐมนตรในองกฤษ พฒนาการของการปกครองในองกฤษ ปจจยประการแรกทจะไดกลาวถงนกคอ “พฒนาการของการปกครองในองกฤษ” ซงจะกลาวถงโดยแบงออกเปน 3 ระยะดวยกน คอ ระยะท 1 การปกครองยคแองโกล-แซกซน ระยะท 2 ระบบฟวดล ระยะท 3 หลงการเกดแมคนาคารตา การปกครองยคแองโกล-แซกซน ในชวงปลายครสตศตวรรษท 4 ชาวโรมนทเขามาปกครองดนแดนในเกาะบรเตนไดถอนตวออกไปจากเกาะบรเตน เนองจากกรงโรมอนเปนศนยกลางการปกครองของอาณาจกรโรมนไดถกขาศกศตรทเขมแขงเขารกราน (Clayton & Bisson, 2013: 49) สถานการณนเปดโอกาสใหชนเผาชาวเยอรมนเขารกรานเกาะบรเตน โดยเฉพาะเผาแองโกล (Angles) เผาแซกซน (Saxons) และเผาจตส (Jutes) และในชวงครสตศตวรรษท 5 ชนเผาเยอรมนเหลานกสามารถมอ านาจครอบครองดนแดนสวนใหญของเกาะบรเตนไดในทสด ซงชนชาวเยอรมนตาง ๆ เหลาน ไดกระจายกนไปสรางบานเมองและสรางอาณาเขตของตนเอง โดยเผาแองโกลมอาณาเขตในแถบแองเกลยตะวนออก (East Anglia) เมอรเซย (Mercia) และนอรทธมเบรย (Nortumbria) เผาแซกซนมอาณาเขตในแถบเอสเซกส (Essex) และเวสเซกส (Wessex) เผาจตสมอาณาเขตอยในแถบเคนต (Kent) สวนกลมชนพนเมองทเรยกวาชาวเคลต (Celts) หรอทตอมาเรยกวาชาวบรตน (Britons) นนคอยๆ ถกผลกดนใหออกไปตงถนฐานในแถบเวลส (Wales) สกอตแลนด (Scotland) คอรนวอลล (Cornwall) และกาะไอรแลนด (Ireland) จากนนผมอ านาจกลมตางๆ ในองกฤษกไดตง

พฒนาการของการปกครองในองกฤษ ปญหาดานศาสนาในองกฤษ

กฎหมายเกยวกบการสบราชสนตวงศ

นายโรเบรต วอลโพล

รฐบาลแบบคณะรฐมนตรและต าแหนงนายกรฐมนตร


[4]

ตนเปนกษตรย (King) ปกครองดนแดนในครอบครองของตนเรยกวาอาณาจกร (Kingdom) ซงเมอถงครสตศตวรรษท 7 ในองกฤษกมอาณาจกรตางๆ รวมกน 7 อาณาจกร ดวยกน ดงน (Grant, 2013: 40) 1) อาณาจกรนอรทธมเบรย (Nortumbria) 2) อาณาจกรอสต แองเกลย (East Anglia) 3) อาณาจกรเมอรเซย (Mercia) 4) อาณาจกรเอสเซกส (Essex) 5) อาณาจกรเคนต (Kent) 6) อาณาจกรซสเซกส (Sussex) 7) อาณาจกรเวสเซกส (Wessex) อยางไรกตาม ระบบการปกครององกฤษโดยพระมหากษตรยไดก าเนดเปนรปรางทชดเจนในชวงครสตศตวรรษท 9 โดยมเหตมาจากการทกษตรยเอกเบรตแหงอาณาจกรเวสเซกส (Egbert of Wessex) ถกขบไลโดยกษตรยออฟฟา2แหงอาณาจกรเมอรเซย (Offa of Mercia) ซงในขณะนนเปนอาณาจกรทมความเปนปกแผนมนคงมากทสดในอาณาจกรทง 7 แหง ท าใหกษตรยเอกเบรตตองหนไปอยกบพระเจาชารเลอมาญ 3 (Charlemagne) กษตรยแหงชาวแฟรงก หรอ อาณาจกรฝรงเศส ซงในชวงเวลานเองทกษตรยเอกเบรตไดเรยนรแนวคดทางดานการทหารและการปกครองแบบจกรวรรดของราชส านกพระเจาชารเลอมาญ กอนทจะกลบมากอาณาจกรเวสเซกสคนมาไดใน ค.ศ.802 แตความปรารถนาของกษตรยเอกเบรตมไดหยดเพยงเทาน เพราะพระองคตองการแกแคนอาณาจกรเมอรเซย แตดวยการทอาณาจกรเมอรเซยนนเปนอาณาจกรทเขมแขงและมนคงมาก ทงยงสามารถมอ านาจเหนออาณาจกรอน ๆ ไดแก อาณาจกรเคนต อาณาจกรซสเซกส อาณาจกรเอสเซกส และอาณาจกรอสต แองเกลย อกดวย กษตรยเอกเบรตจงตองเตรยมการอยางระมดระวง โดยในขนแรกพระองคด าเนนการขยายอ านาจของอาณาจกรเวสเซกสดวยการผนวกชาวบรตนในบรเวณแควนเวลสซงเปนดนแดนทอยทางดานตะวนตกของอาณาจกรเมอรเซยมาอยในอาณต เพอใหสามารถปดลอมอาณาจกรเมอรเซยไดงายขนเนองจากอาณาจกรเวสเซกสนนอยทางใต จากนนกษตรยเอกเบรตจงน าทพบกเขาปราบอาณาจกรเมอรเซยไดส าเรจ ตามตอดวยการสยบอาณาจกรเคนต อาณาจกรซสเซกส และอาณาจกรเอสเซกส เปนผลส าเรจในทสด ทงนรวมถงการผนวกแควนคอรนวอลล (Cornwall) และแควนเซอรรย (Surrey) ดวย การทอาณาจกรเมอรเซยถกพชตไปไดนเอง ท าใหชาวอสต แองเกลย ซงตกอยภายใตอทธพลของอาณาจกรเมอรเซยไดกอกบฏขนและและขอความชวยเหลอจากกษตรยเอกเบรต ซงในทสดกมผลใหอาณาจกรเวสเซกสมอ านาจเหนออาณาจกรอสต แองเกลย แทนทอาณาจกรเมอรเซยไดในทสด ดงนน เมอ 6 ใน 7 อาณาจกรอยภายใตอาณตของกษตรยเอกเบรตแลว พระองคจงประกาศตนเปนกษตรยผปกครองดนแดนองกฤษทงหมดนบแตแมน าฮมเบอร (Humber River) ลงมา แมวาจะยงไมสามารถพชตอาณาจกรนอรทธมเบรยลงได แตกนบวา พระเจาเอกเบรต นนเปนกษตรยองคท 1 แหงองกฤษ และนบเปนการปกครององกฤษในสมยของแองโกล-แซกซน ในยคแองโกล-แซกซน นเองทไดก าเนดการวางรากฐานการปกครองในรปแบบพระมหากษตรยขององกฤษขน โดยททบรรดาอาณาจกรและแควนตางๆ นน จะอยภายใตอาณตของพระมหากษตรยเพยงพระองคเดยว สวนในแควนหรอทองถนตางๆ พระองคแตงตงใหมขนนาง ทเรยกวา แธนส (Thanes) เปนผทหนาทในการปกครอง หรออาจเรยกวาเปนตวแทนในการท าหนาทปกครองสวนภมภาคกได นอกจากนพระมหากษตรยกยงทรงแตงตงคณะทปรกษาเรยกวา ไวเตนาเกอมอต (Witenagemot) หรอ ไวตน (Witon) ท าหนาทใหค าแนะน าในการบรหารราชการแผนดนแกพระองคดวย ซงไวตนนนจะประกอบไปดวยขนนาง (Thanes) ซงเปนตวแทนจากแควนตางๆ และพระ (Churchman) ซงเปนผทมอทธพลตอประชาชน ส าหรบคณะทปรกษานไมไดมวาระในการประชมหรอในการใหค าปรกษาทแนนอนแตอยางใด สดแตพระราชประสงคของพระมหากษตรยจะทรงเรยกมาใหค าปรกษา รวมทงการเรยกคณะทปรกษานนกอาจจะเรยก

2 ครองราชยระหวาง ค.ศ.757-796 3 ครองราชยระหวาง ค.ศ.800-828


[5]

เพยงบางคนกไดหรอจะเรยกพรอมกนทงหมดกได ขนอยกบสถานการณทตองการค าปรกษาและความพอพระราชหฤทยของพระมหากษตรย ซงรปแบบเชนน กมความคลายคลงกบการประชมคณะรฐมนตรของรฐบาลองกฤษในปจจบนดวย ทนายกรฐมนตรไมจ าเปนตองเรยกประชมรฐมนตรทกคนเขาประชมในการกระชมคณะรฐมนตร โดยมกจะพจารณาจากวาระการประชมวาตองเกยวของกบรฐมนตรในกระทรวงใดบางกจะเรยกเฉพาะรฐมนตรทเกยวของใหมารวมการประชม นอกจากหนาทในการใหค าปรกษาแกพระมหากษตรยแลวคณะทปรกษานยงท าหนาทเปนศาลฎกา (Supreme court) ขององกฤษอกดวย อยางไรกตาม ดงทไดกลาวแลววา การเรยกประชมไวตนนนเปนไปตามพระราชหฤทยของพระมหากษตรย ดงนน ในชวงทมพระมหากษตรยทมความเขมแขงมากๆ กมกจะไมคอยใหความสนใจเรยกประชมคณะทปรกษานมากนก รปแบบการปกครองขององกฤษในยคสมยของแองโกล-แซกซน นด าเนนมากระทงถงศตวรรษท 11 กมพฒนาการเปลยนแปลงไปอนเปนผลมาจากการรกรานของชาวนอรมนส (Northmens) ระบบฟวดล โครงสรางการปกครองขององกฤษมพฒนาการทเปลยนแปลงไปเมอเชอสายจากนบรบไวกงทเรยกวาชาวนอรมนส (Normans) ซงมฐานทม นส าคญอยทแควนนอรมงด (Normandy) ทางตอนเหนอของประเทศฝรงเศส ไดเขารกรานดนแดนองกฤษทกลมแองโกล-แซกซน ปกครองอย และสามารถเอาชนะขนเดดขาดไดทสมรภมเมองเฮสตง (The Battle of Hastings) จนไดครอบครองดนแดนองกฤษเมอ ค.ศ.1066 โดยมพระเจา วลเลยมท 1 (William I) สถาปนาตนขนเปนกษตรยแหงองกฤษ เรมตนยคสมยของราชวงศนอรมงดและบลวส (The Normandy & Blois) พระเจาวลเลยมท 1 ไดน าเอาระบบการปกครองทชาวนอรมนสใชในภาคพนทวปยโรปมาใช คอระบบฟวดล (Feudalism) (Rietbergen, 2015: 174) ซงขนนางทเปนเจาทดนจะท าการปกครองบรรดาทาสตดทดนและประชาชนทอยภายในดนแดนของตน สวนขนนางเจาทดนทงหลายนนกจะใหความสวามภกดตอพระมหากษตรย ซงนเปนกระบวนการในการรวมศนยอ านาจประการหนง นอกจากนแลวพระเจาวลเลยมท 1 กไดก าหนดใหมการประชมคณะทปรกษาเปนการแนนอนลงไปปละ 3 ครง และในชวงทองกฤษถกปกครองโดยกลมนอรมนสนเองทคณะทปรกษาแตเดมนพฒนาขนมาเปน “มหาสภา” (Great Council) อนประกอบไปดวยสมาชกทมาจากเชอพระวงศ ขนนาง และพระ ซงมหาสภานเองทเปนรากฐานในการพฒนาตอไปเปนคณะรฐมนตร หลงการเกดแมคนาคารตา ในรชสมยของพระเจาจอหน (ค.ศ.1199-1216) นน แมวาพระเจาจอหนจะเปนกษตรยทม ความสามารถแตอกทางหนงกไมเปนทรกใครของประชาชนนก อนเนองมาจากการทพระองคเปนผทมพระทยโหดราย เจาเลห ชอบการใชจายทฟมเฟอยโดยเฉพาะการกอสรางและบรณะปราสาทตางๆ รวมถงการขดรดภาษอยางมากมายจากประชาชนเพอการท าสงคราม ประกอบกบในทางการเมองพระองคไดด าเนนการผดพลาดหลายอยาง ทส าคญคอการท าสงครามกบพระเจาฟลปท 2 แหงฝรงเศสจนกระทงพายแพ และการแขงขอตอพระสนตะปาปาอนโนเซนตท 3 (Innocent III) ในการแตงตงอารคบชอปแหงแคนเทอเบอร (Archbishop of Canterbury) อนเปนต าแหนงผน าแหงครสตจกรสงสดขององกฤษ โดยทพระสนตะปาปาอนโนเซนตท 3 ไดแตงตงสตเฟน แลงกตน (Stephen Langton) แตพระเจาจอหนกลบปฏเสธและพยายามใหการสนบสนนบชอปแหงนอรช (Bishop of Norwich) มาด ารงต าแหนงแทน ทงยงท าการยดทรพยสนของทางศาสนจกรไปอกดวย ท าใหพระเจาจอหนถกพระสนตะปาปาอนโนเซนตท 3 ประกาศบพพาชนยกรรม4เปนการลงโทษตอพระเจาจอหน และไปไปถงขนทพระสนตะปาปาทรงประกาศวาพระเจาจอหนนนไมมสทธเปนกษตรยแหงองกฤษอกตอไปใน ค.ศ.1212 ท าใหพระเจาจอหนตองยอมแพตอพระสนตปาปาในทสด จากความเสอมทรดในหลายๆ ดานของพระเจาจอหนท าใหกลมผมอทธพลทงหลายในองกฤษโดยเฉพาะพระ ขนนาง และชนชนสงไมพอใจในตวพระองค และไดรวมมอกนสรางขอตกลงบงคบใชกบพระเจาจอหนขนมา และในท สดสตเฟน แลงกตน อารคบชอปแหงแคนเทอเบอร ไดแจงพระเจาจอหนวาหากพระเจาจอหนไมยอมรบขอตกลงของบรรดาขนนางทไดรางขนมานกจะตองเกดสงครามกลางเมองขนระหวางพระเจาจอหนกบขนนางตางๆ ในทสดพระเจาจอหนกยนยอม

4 เปนการประกาศงดการประกอบพธกรรมทางศาสนาตางๆ ใหแกดนแดนของกษตรยทถกประกาศนน ในกรณน ยกเวนใหเพยงการประกอบพธศลลางบาป และพธฝงศพไวใหเทานน


[6]

ลงพระนามในเอกสารขอตกลงฉบบนนซงเรยกวา แมคนาคารตา (Magna Carta) หรอ มหาบตร (Great Charter) ในวนท 15 มถนายน ค.ศ.1215 เอกสารทเรยกวา “แมคนาคารตา” นถอกนวาเปนรากฐานส าคญของรฐธรรมนญ รฐสภา และระบอบการปกครองขององกฤษ มสาระส าคญ ไดแก 1. จ ากดอ านาจของพระมหากษตรยในการเรยกเกบภาษอาการ โดยก าหนดใหพระมหากษตรยเรยกเกบภาษไดภายหลงไดรบความเหนชอบจากมหาสภา (Great Council) 2. ใหการรบรองสทธของบคคลโดยพระมหากษตรยจะไมสามารถลงโทษบคคลไมวาจะเปนการคมขง เนรเทศ ยดทรพย หรอการลงโทษประการใดๆ จนกวาจะมการตดสนจากศาลวาบคคลนนมความผดตามกฎหมาย 3. ก าหนดขอบเขตอ านาจของพระมหากษตรย โดยพระมหากษตรยจะตองอยภายใตกฎหมาย ส าหรบสวนประกอบของมหาสภานนมโครงสรางประกอบดวยขนนางผครองเมองหรอเจาครองทดน ซงเปนลกษณะทมพนฐานมาจากคณะทปรกษา หรอ ไวตน ตงแตครงการปกครองในยคแองโกล-แซกซน แตในครงนไดเพมเตมใหขนนางต าแหนงอศวนจากแตละเมอง อนนบเปนครงแรกทขนนางระดบลางไดมสวนเขารวมประชมกบพระมหากษตรยดวย ภายหลงการเกดขนของแมคนาคารตาแลวตอมาในรชสมยของพระเจาเฮนรท 3 พระองคมพระราชประสงคจะใหพระมหากษตรยมอ านาจทเดดขาดไมจ าเปนตองอยภายใตกฎหมายเชนทผานมา จงเพกเฉยตอการปฏบตตามบทบญญตของแมคนาคารตา ท าใหเกดปฏกรยาตอตานทรนแรงขนจากเหลาขนนางฝายหนงทน าโดยไซมอน เดอ มงฟอรด (Simon de Monfort) ซงเปนนองเขยของพระองคเอง ซง เดอ มงฟอรด นไดเปดสงครามกลางเมองกบพระเจาเฮนรท 3 และสามารถจบกมตวพระองคไดใน ค.ศ.1264 และน าไปคมขงไว จากนนในเดอนมกราคม ค.ศ.1265 เดอ มงฟอรด กไดเรยกประชมรฐสภา (Parliament) ขน ซงครงนผทม สทธเขารวมประชมมใชเพยงขนนางและพระอกตอไป แต เดอ มงฟอรด ยงไดใหแตละจงหวด หรอทเรยกวาแชร (Shire) คดเลอกอศวนมารวมประชมจงหวดละ 2 คน และใหแตละต าบล หรอทเรยกวาโบโร (Borough) เลอกชาวบานมารวมประชมอกต าบลละ 2 คน ดวย จงเปนครงแรกทมตวแทนของสามญชนเขามารวมในการประชมและเปนจดเรมตนของระบบรฐบาลทมผแทน รฐสภานมหนาทส าคญในการก าหนดนโยบาย การบญญตกฎหมายตางๆ พฒนาการเกยวกบการปกครองขององกฤษทควรกลาวถงอกหนงประเดนกคอ ในชวงของราชวงศสจวตรชสมยของพระเจาชารลท 2 (Charles II) ค.ศ.1660-1685 ซงในชวงนเอง ทพระองคจะท าการเรยกเสนาบดทตองการปรกษาหารอดวยเปนการสวนพระองคใหเขาไปปรกษาขอราชการในทหองทประทบ (Private apartment) หรอทเรยกวา "คาบเนต” (Cabinet) ซงค าค านมรากศพทมาจากภาษาฝรงเศสอนแปลไดวา “ตเสอผา” ทงน เพราะหองสวนพระองคทมกใชประชมกนกคอหองส าหรบแตงพระองคของพระเจาชารลท 2 นเอง เนองจากเปนสถานททมดชดและคอนขางเกบเสยงไดด แตเมอถงรสมยของพระเจาวลเลยมท 3 และแมรท 2 (William III and Mary II) ไมนยมเรยกเสนาบดมารประชมคาบเนตแบบทพระเจาชารลท 2 จงมการประชมนเกดขนไมบอยนก แตพอถงรชสมยของพระนางเจาแอนน (Anne) ระหวาง ค.ศ.1702-1714 บรรดาเสนาบดไดตกลงทจะประชมคาบเนตนกนทกสปดาห โดยใหพระนางเจาแอนนทรงท าหนาทเปดการประชม การปฏบตเชนนเปนรากฐานของการประชมคณะรฐมนตรของรฐบาลองกฤษในปจจบน ซงศพท Cabinet นในปจจบนกหมายถง “คณะรฐมนตร” นนเอง ทงหมดทกลาวมาน จะเหนไดวาระบบการปกครองขององกฤษมพฒนาการผานระยะเวลามาเกอบพนปนบแตการจากไปของชาวโรมนกระทงการมรฐสภาเกดขนเปนครงแรก อ านาจเดดขาดของพระมหากษตรยคอยๆ ถกจ ากดลงเปนล าดบ การทขนนางมอ านาจเพมมากขน การทสามญชนเรมไดมสวนรวมในการปกครองมากขน สงตางๆ เหลานลวนใชระยะเวลาในการเปลยนแปลงทงสน มใชสงทเกดขนมาภายในชวขามคน และพลงของพฒนาการทางการเมองขององกฤษน กยงคงด ารงอยและเปนปจจยผลกดนการเมองขององกฤษในยคตอๆ ไป รวมถงการเกดขนของนายกรฐมนตรคนแรกดวย


[7]

ปญหาดานศาสนาในองกฤษ ปจจยทเกยวของกบปญหาดานศาสนาในองกฤษน เกดขนในสมยของราชวงศทวดอร (Tudors) ซงเปนราชวงศทเกดขนภายหลงความขดแยงครงใหญระหวางราชวงศแลงคาสเตอร (Lancaster) และราชวงศยอรก (York) ซงเกดเปนสงครามดอกกหลาบขนระหวาง ค.ศ.1455-1485 และภายหลงการสนสดสงครามครงน ราชวงศทวดอรกเกดขนโดยมพระเจาเฮนรท 7 (Henry VII) เปนปฐมกษตรยซงพระองคเปนเชอสายของราชวงศแลงคาสเตอรและไดอภเษกสมรสกบพระนางเจาอลซาเบธแหงยอรก (Elizabeth of York) ซงเปนเชอสายของราชวงศยอรก เพอใหเกดความปรองดองและสรางเสถยรภาพทางการเมองใหเกดขน กลาวไดวาพระเจาเฮนรท 7 ไดทรงสรางความเจรญรงเรองใหแกองกฤษเปนอยางมาก นอกจากนแลวพระองคยงทรงมนโยบายการสรางพนธมตรทางการเมองระหวางประเทศโดยใหพระราชโอรสและพระราชธดาท าการอภเษกสมรสกบรชทายาทของประเทศมหาอ านาจในยโรปและประเทศเพอนบาน ซงทส าคญกคอโปรดใหเจาชายอาเทอร (Arthur) พระราชโอรสพระองคใหญและเปนมกฎราชกมารในขณะทมพระชนมายไดเพยง 2 ชนษา อภเษกสมรสกบเจาหญงแคเธอรนแหงอารากอน (Catherine of Aragon) พระราชธดาของพระเจาเฟอรดนานท 2 แหงอารากอน (Ferdinand II of Aragon) และสมเดจพระราชนนาถอซาเบลลาท 1 แหงคาสตล (Isabella I of Castile) ซงมพระชนมายได 3 ชนษา แตทวาเจาชายอาเทอรกสนพระชนมเมออายไดเพยง 16 พรรษาเทานน ดวยความเสยดายในสนสมรสและความสมพนธระหวางราชวงศองกฤษและราชวงศของสเปนพระเจาเฮนรท 7 จงตดสนพระทยทจะใหเจาชายเฮนรพระราชโอรสพระองครองซงขนเปนมกฎราชกมารแทนเจาชายอาเทอรมาอภเษกสมรสกบเจาหญงแคเธอรนแหงอารากอนจงไดขอใหพระสนตะปาปาจเลยสท 2 (Julius II) ประกาศใหการสมรสระหวางเจาชายอาเทอรและเจาหญงแคเธอรนแหงอารากอนเปนโมฆะโดยอางเหตวาทงสองพระองคนนยงไมเคยอยกนดวยกนฉนทสามภรรยาจรงๆ ซงสมเดจพระสนตะปาปาจเลยสท 2 กทรงประทานอนญาตกอนทจะใหเจาชายเฮนรท าการอภเษกสมรสกบเจาหญงแคเธอรนแหงอารากอน ใน ค.ศ.1501 และเมอ ค.ศ.1509 เจาชายเฮนรกไดขนครองราชยเปนพระเจาเฮนรท 8 แหงองกฤษ พระเจาเฮนรท 8 ครองคมากบพระนางแคเธอรนแหงอารากอนเปนเวลายาวนาน แตพระนางแคเธอรนแหงอารากอนกไมสามารถมพระราชโอรสใหกบพระเจาเฮนรท 8 ได มเพยงพระราชธดาคอเจาฟาหญงแมร (Mary) เพยงพระองคเดยวเทานน สวนพระราชบตรองคอนๆ กสนพระชนมเสยในครรภบาง ขณะคลอดบาง หรอมพระชนษาเพยง 2 เดอนบาง ท าใหพระเจาเฮนรท 8 วตกกงวลเกยวกบการสบทอดราชบลลงกในอนาคตวาอาจเกดสงครามกลางเมองเหมอนเมอครงสงครามดอกกหลาบได ประกอบกบพระองคเกดพอพระทยในตวของนางแอนน โบลน (Anne Boleyn) นางก านลในพระนางเจาแคเธอรนแหงอารากอน พระเจาเฮนรท 8 จงไดขอใหสมเดจพระสนตะปาปาเคลเมนตท 7 (Pope Clement VII) ท าการประกาศใหการอภเษกสมรสระหวางพระองคกบพระนางแคเธอรนแหงอารากอนเปนโมฆะเสยโดยใหอางเหตแหงการทพระนางแคเธอลนนนเปนพระชายาหมายของเจาชายอาเทอรซงเปนพชายของพระองค ซงในคมภรไบเบลภาคพนธสญญาเดมในเลวนต 20: 21 (Leviticus 20: 21) ระบวา “ถาชายใดเอาภรรยาของพชายหรอนองชายไปเปนเรองมลทน... เขาจะตองไมมบตร” หรอแมแตในกฎหมายโรมนทเกยวกบศาสนาหรอกฎหมายวดกยงมขอหามไมใหนองชายสามสมรสกบพสะใภหมาย ดงนน การทพระองคทรงไรพระราชโอรสจงเปนเสมอนการถกลงโทษจากพระเปนเจาททรงฝาฝนขอหามในเรองความสมพนธทางเพศในครอบครวทระบไวในพระคมภร (อนนตชย เลาหะพนธ, 2560: 104) ทวาพระราชประสงคในการหยารางของพระเจาเฮนรท 8 นถกปฏเสธจากสมเดจพระสนตะปาปาเคลเมนตท 7 เนองจากใน ค.ศ.1527 กรงโรมถกกองทพของจกรพรรดชาลสท 5 5 (Charles V) แหงจกรวรรดโรมนอนศกดสทธ ยดครองเอาไว ดงนน สมเดจพระสนตะปาปาจงไมกลาทจะท าสงใดอนจะท าใหจกรพรรดชาลสท 5 ทรงขนเคองพระทยได เพราะจกรพรรดชาลสท 5 นมศกดเปนหลานนาของพระนางแคเธอรนแหงอารากอน เรองนท าใหพระเจาเฮนรท 8 ทรงหนไปหาเสยงสนบสนนจากกลมนกายโปรเตสแตนส เพอสรางความชอบธรรมใหแกพระองคในการกลาวหาวาสมเดจพระสนตะปาปานนกระท าผดพลาดในการประทานการอภเษกสมรสใหแกพระองคและ 5 พระองคทรงเปนกษตรยแหงสเปนในนามพระเจาชารลท 1 แหงสเปน ดวย


[8]

พระนางแคเธอรนแหงอารากอน กระทงในทสดเมอ ค.ศ.1533 พระเจาเฮนรท 8 กไดประกาศแตกหกกบครสตจกรรวมถงการตดสมพนธกบกรงโรมและใหทอมส แครมเมอร (Thomas Crammer) ซงด ารงต าแหนงเปนอารคบชอปแหงแคนเทอเบอร (Archbishop of Canterbury) ประกาศวาการสมรสระหวางพระองคและพระนางแคเธอรนแหงอารากอนเปนโมฆะทงในทางกฎหมายและทางศาสนา รวมถงประกอบพธอภเษกสมรสใหกบพระองคและพระนางแอนน โบลน ดวย เมอเปนเชนนสมเดจพระสนตะปาปาจงประกาศปพพาชนยกรรมตอพระเจาเฮนรท 8 แตการประกาศบพพาชนยกรรมครงนไมท าใหพระเจาเฮนรท 8 เกรงกลวแตอยางใด เพราะพระองคมพระราชประสงคทจะด าเนนการปฏรปศาสนาในองกฤษอยแลว ค.ศ.1534 รฐสภาขององกฤษไดตราพระราชบญญตสงสดทางศาสนา (Act of Supremacy) สถาปนาพระเจาเฮนรท 8 ขนเปน “องคอครศาสนปถมภก” (Supreme Head) ของนกายใหมหรอนกายแองกลคน โดยไมยอมรบอ านาจของสนตะปาปาในฐานะประมขสงสดของครสตจกร แตยกยองใหกษตรยองกฤษมพระราชอ านาจทางศาสนาสงสดในองกฤษเพยงพระองคเดยว และเปน “องคอครศาสนปถมภกบนผนแผนดนของนกายองกฤษ” (supreme head in earth of the Church of England) ตอมารฐสภายงออกกฎหมายวาดวยการทรยศ (Act of Treasons) ลงโทษผทตอตานพระเจาเฮนรท 8 ในทกกรณ รวมทงการเรยกหรอกลาวหาวาพระองคเปนพวกนอกรต เผดจการ และอนๆ สวนนกบวชและประชาชนทตอตานการแยกตวของครสตจกรองกฤษจากกรงโรมกจะถกลงโทษสถานหนกเชนเดยวกน ไดแก โทษประหารชวต (อนนตชย เลาหะพนธ, 2560: 107-108) การทพระเจาเฮนรท 8 สถาปนาครสตศาสนานกายองกฤษขนมานเปนปจจยส าคญทจะสรางเงอนไขในการสบราชสมบตตอไปในอนาคตขางหนา ภายหลงรชสมยของพระเจาเฮนรท 8 และเจาหญงแมรพระราชธดาของพระเจาเฮนรท 8 และพระนางแคเธอรนแหงอารากอน สามารถกาวขนครองบลลงกขององกฤษไดใน ค.ศ.1553 นน สมเดจพระราชนนาถแมรซงนบถอครสตศาสนานกายโรมนคาทอลกตามพระราชมารดา จงไดพยายามเปลยนศาสนาในองกฤษใหกลบไปเปนโรมนคาทอลกอกครง รวมถงจะน าเอาศาสนาในองกฤษกลบไปขนกบกรงโรมเชนเดม ซงเรองนสรางความไมพอใจใหกบรฐสภาและประชาชนจ านวนมาก นอกจากน พระนางยงทรงประสงคจะอภเษกสมรสกบเจาชายฟลปท 2 แหงสเปน (Prince Philip II of Spain) ซงเปนพระราชโอรสของจกรพรรดชาลสท 5 แหงจกรวรรดโรมนอนศกดสทธ และกมศกดเปนลกพลกนองกบพระนางอกดวย การกระท าน ท าใหชาวองกฤษรสกวาสมเดจพระราชนนาถแมรก าลงจะน าองกฤษใหไปอยภายใตอาณตของสเปน ท าใหเกดการตอตานถงขนจลาจลกลางเมองถง 3 ครง แมวาพระนางจะสามารถปราบปราบฝายกบฏลงไดแตกไมสามารถท าใหประชาชนยอมรบในตวพระนางได และดวยความมงมนในการเปลยนศาสนาในองกฤษกลบไปสนกายโรมนคาทอลก สมเดจพระราชนนาถแมรกไดบบบงคบใหรฐสภายกเลกพระราชบญญตสงสดทางศาสนา ทตราขนในรชสมยของพระเจาเฮนรท 8 ไดใน ค.ศ.1554 รวมถงกฎหมายตางๆ ทตอตานอ านาจของสมเดจพระสนตะปาปาดวย นอกจากน พระนางยงปราบปรามกลมผทนบถอนกายองกฤษดวยการเผาทงเปนเกอบ 300 คน ระหวาง ค.ศ.1555-1558 ซงหนงในนนกคอ ทอมส แครมเมอร อารคบชอปแหงแคนเทอเบอร เมอสมเดจพระราชนนาถแมรส นพระชนมใน ค.ศ.1558 สมเดจพระราชนนาถอลซาเบธท 1 (Elizabeth I) พระราชธดาของพระเจาเฮนรท 8 และพระนางแอนน โบลน กขนครองราชย รชสมยของพระนางตงแต ค.ศ.1558 -1603 นบเปนชวงเวลาทองกฤษมความรงโรจนอยางมาก ทงน ในสวนของการศาสนาพระนางไดด าเนนการอยางละมนละมอมในการน าองกฤษกลบไปสการเปนโปรเตสแตนทนกายองกฤษอกครง พระนางทยอยยกเลกกฎหมายตางๆ ทตราขนเพอใหองกฤษเปนโรมนคาทอลกในรชสมยของสมเดจพระราชนนาถแมร รวมถงประกาศใชพระราชบญญตสงสดทางศาสนา ค.ศ.1559 อยางไรกด เพอไมใหเปนการหกหาญจตใจของผทเปนโรมนคาทอลกนกพรางอลซาเบธท 1 จงไดปรบปรงนกายองกฤษใหมความคลายคลงนกายโรมนคาทอลกมากขน (Simmons, 2016: 191) และดวยรชสมยอนยาวนานของสมเดจพระราชนนาถอลซาเบธท 1 ท าใหนกายองกฤษหยงรากลกลงในวฒนธรรมของชาวองกฤษ แมวาในสมยตอมา


[9]

จะมพระมหากษตรยทนยมนบถอในนกายโรมนคาทอลกกตาม แตกไมอาจลบนกายองกฤษออกจากวฒนธรรมของชาวองกฤษได กฎหมายเกยวกบการสบราชสนตวงศ กฎหมายเกยวกบการสบราชสนตวงศทส าคญในทน ไดแก พระราชบญญตประกาศสทธและเสรภาพของพสกนกรและการสบราชสนตตวงศ ค.ศ.1689 (An Act Declaring the Rights and Liberties of the Subject and Settling the Succession of the Crown 1689) และ พระราชบญญตวาดวยการสบราชสนตตวงศ ค.ศ.1701 (Act of Settlement 1701) ซงเหตทจะกอนใหเกดกฎหมายทงสองฉบบน กเนองมาจากปญหาทางดานศาสนาในองกฤษทท าใหชาวองกฤษมวฒนธรรมทางศาสนาทหยงรากลกในรปของนกายองกฤษ (Church of England) นนเอง โดยจดเรมตนเกดขนในรชสมยของพระเจาเจมสท 2 (James II) ระหวาง ค.ศ.1685-1688 พระองคไดมนโยบายทจะน าองกฤษกลบไปเปนโรมนคาทอลกอกครง ซงเปนสงทสรางความไมพอใจใหแกชาวองกฤษเปนอนมาก รวมถงรฐสภากตอตานพระองคอกดวย ซงจดแตกหกเกดขนใน ค.ศ.1688 เมอพระนางแมรแหงโมดนา (Mary of Modena) มเหสองคท 2 ซงเปนโรมนคาทอลก ไดประสตพระราชโอรส กอใหเกดความหวนวตกไปทววา องกฤษจะตกไปอยกบกษตรยทเปนโรมนคาทอลกอกครง รฐสภาจงตดสนใจเชญพระเจาวลเลยมกษตรยแหงเนเธอรแลนด ซงมศกดเปนลกเขยของพระเจาเจมสท 2 เนองจากไดอภเษกสมรสกบเจาหญงแมร พระราชธดาในพระเจาเจมสท 2 กบพระนางแอนน ไฮด (Anne Hyde) มเหสพระองคแรกของพระเจาเจมสท 2 ซงพระนางแอนน ไฮด นทรงเปนโปรเตสแตนท และพระเจาวลเลยมกตอบรบค าเชญของรฐสภาองกฤษ เมอพระเจาวลเลยมน ากองทพเขาสองกฤษเมอวนท 5 พฤศจกายน ค.ศ.1688 กสามารถเอาชนะพระเจาเจมสท 2 ได ในการนพระเจาเจมสท 2 ไดเสดจหนไปพ านกอยกบพระเจาหลสยท 14 แหงฝรงเศส และไมเสดจกลบองกฤษอกเลย (Coward, 2013: 344) ในเดอนมกราคม ค.ศ.1689 รฐสภาองกฤษไดตราพระราชบญญตประกาศสทธและเสรภาพของพสกนกรและการสบราชสนตตวงศ ค.ศ.1689 ขน ซงสาระส าคญเกยวกบการสบราชสตตวงศก าหนดวาการเสดจหนของพระเจาเจมสท 2 นนใหถอเปนการสละราชสมบตและใหเจาหญงแมรพระราชธดาของพระเจาเจมสท 2 ครองราชบลลงกแหงองกฤษรวมกนกบพระราชสวามคอพระเจาวลเลยม เปนรชสมยของพระเจาวลเลยมท 3 และสมเดจพระราชนนาถแมรท 2 (William III and Mary II) แตแลวปญหาในการสบราชสมบตกเกดขนในทสด เพราะล าดบของผทมสทธในราชบลลงกตอจากพระเจาวลเลยมท 3 และสมเดจพระราชนนาถแมรท 2 ตองเปนดงตอไปน ล าดบท 1 พระราชโอรสหรอพระราชธดาของพระเจาวลเลยมท 3 และสมเดจพระราชนนาถแมรท 2 ล าดบท 2 เจาหญงแอนน นองสาวของสมเดจพระราชนนาถแมรท 2 ล าดบท 3 พระราชโอรสหรอพระราชธดาของพระเจาวลเลยมท 3 หากพระเจาวลเลยมท 3 กระท าการอภเษกสมรสใหม ทวา ปญหาทเกดขนกคอ สมเดจพระราชนนาถแมรท 2 สนพระชนมใน ค.ศ.1694 โดยไมมพระราชบตรและพระเจาวลเลยมท 3 กครองราชยตอมาเพยงพระองคเดยวโดยทไมอภเษกสมรสใหมจนกระทงสนพระชนมใน ค.ศ.1702 ทางฝายของเจาหญงแอนนนน พระโอรสองคสดทายกสนพระชนมใน ค.ศ.1700 ซงเปนการยากยงทพระองคจะมพระโอรสหรอพระธดาอกเนองจากมพระชนมาย 35 ชนษา แลวใน ค.ศ.1700 ดงนน รฐสภาองกฤษจงเกดความกงวลตอประเดนการสบราชสมบตตอจากเจาหญงแอนน ท าใหใน ค.ศ.1701 รฐสภาไดตราพระราชบญญตวาดวยการสบราชสนตตวงศ ค.ศ.1701 (Roessler & Miklos, 2013: 43) ซงสาระส าคญเฉพาะในสวนทเกยวของกบการครองราชย คอ 1. ก าหนดใหเจาหญงแอนนซงไดรบการเลยงดมาใหเปนผนบถอนกายองกฤษเปนผสบทอดราชบลลงกตอจากพระนางแมรท 2 และพระเจาวลเลยมท 3


[10]

2. ก าหนดใหผสบสนตตวงศตอจากพระนางเจาแอนน ตองมาจากสายของเจาหญงโซฟแหงฮนโนเวอร (Sophia of Hanover) เทานน ทงนเนองมาจากเจาหญงโซฟพระองคนเปนหลานของพระเจาเจมสท 16แหงองกฤษ และทรงเปนโปรเตสแตนททมไดสมรสกบผทเปนโรมนคาทอลกดวย 3. ก าหนดใหผมสทธในราชบลลงกจะตองเปนผทนบถอนกายองกฤษเทานน ผทเปนโรมนคาทอลกหรอสมรสกบผทเปนโรมนคาทอลกไมมสทธในราชบลลงกแหงองกฤษ 4. ก าหนดวาหากผทข นครองราชยเปนกษตรยแหงองกฤษมใชชาวองกฤษโดยก าเนดแลว การจะท าสงครามเพอยดครองรฐทมใชดนแดนขององกฤษจะตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภาเสยกอน จากผลของพระราชบญญตวาดวยการสบราชสนตตวงศ ค.ศ.1701 นเองเมอสมเดจพระราชนนาถแอนนสนพระชนมในวนท 1 สงหาคม ค.ศ.1714 รฐสภาองกฤษจงไดด าเนนการเชญเจาหญงโซฟแหงฮนโนเวอรมาครองราชบลลงกแหงองกฤษ ทวา เจาหญงโซฟแหงฮนโนเวอรไดสนพระชนมไปกอนแลวเมอวนท 8 มถนายน ค.ศ.1714 ท าใหโอรสของเจาหญงโซฟแหงฮนโนเวอร คอ เจาชายจอรจแหงฮนโนเวอร ไดรบเลอกใหขนครองราชยเปนพระเจาจอรจท 1 แหงองกฤษ (George I) และเปนปฐมกษตรยแหงราชวงศฮนโนเวอรขององกฤษอกดวย พระองคทรงครองราชยอย 13 ป ระหวาง ค.ศ.1714-1727 กลาวไดวา ก าเนดของราชวงศ ฮนโนเวอรนเปนผลมาจากพระราชบญญตวาดวยการสบราชสนตตวงศ ค.ศ.1701 โดยแท เพราะมเชนนน ราชบลลงกขององกฤษอาจจะตกไปอยในมอของผอางสทธคนอนๆ เชน เจมส ฟรานซส เอดเวรด สจวต (James Francis Edward Stuart) แลวกเปนได นายโรเบรต วอลโพล พระเจาจอรจท 1 แหงราชวงศฮนโนเวอรนน แมวาจะไดขนครองราชยเปนกษตรยแหงองกฤษ แตพระองคกลบตรสภาษาองกฤษไมไดเลยเนองจากพระองคนนเกดและเตบโตทแควนฮนโนเวอรในเยอรมน และในตอนทไดครองราชยนนกมพระชนมายมากถง 54 พรรษา แลว ท าใหการสอสารกบเหลาเสนาบด ขนนาง ขาราชการชาวองกฤษในราชส านกเปนไปดวยความยากล าบาก เพราะบรรดาเสนาบดและขนนางตางๆ เองกไมมใครสนทดในการสอสารกบพระเจาจอรจท 1 ดวยภาษาเยอรมนเชนเดยวกน การทพระมหากษตรยไมสามารถสอสารกบขาราชการไดยอมกอใหเกดปญหาทางการปกครองอยางมหาศาลเพราะ “แลวจะปกครองกนไดอยางไร” ในเมอพดจากนไมรเรอง นอกจากน พระเจาจอรจท 1 ยงคอนขางทจะละเลยตอการปฏบตพระราชกรณยกจดานการปกครอง เนองจากความทไมทรงคนเคยกบประเทศองกฤษจงท าใหมพระราชประสงคทจะไปประทบทแควนฮนเวอรอนเปนบานเกดมากกวา และพระองคกประทบทแควนฮนโนเวอรถงป 6 เดอนเลยทเดยว เมอสถานการณเปนเชนน การบรหารราชการแผนดนและการตดสนใจเกยวกบนโยบายสวนใหญจงตกอยในมอของเสนาบดในรฐบาล แตทามกลางสภาวะแวดลอมทางการปกครองทมาพรอมกบพระเจาจอรจท 1 แหงราชวงศฮนโนเวอรน กมบคคลทใชสามารถของตนเองควาโอกาสทางการเมองทเกดขนมาได เขาผนนกคอ โรเบรต วอลโพ (Robert Walpole) โรเบรต วอลโพ นน มใชวาจะเปนนกการเมองทโดดเดนขนมาในรชสมยของพระเจาจอรจท 1 อยางไมมปไมมขลย แตตวเขาไดสงสมประสบการณทางการเมองและเปนผทมบทบาทส าคญในรฐบาลมาแลวตงแตสมยของสมเดจพระราชนนาถแอนน โดยเสนทางการเมองของวอลโพนน มรากฐานมาจากบดาของเขาทเปนสมาชกของพรรควก (Whig Party) ท าใหตวเขาเองตดสนใจเขารวมกบพรรควกดวยในเวลาตอมา วอลโพเปนนกการเมองทมความสามารถโดยเฉพาะในการอภปรายตางๆ ความโดดเดนของเขาท าใหสมเดจพระราชนนาถแอนนแตงตงใหเขาเปนหนงในคณะทปรกษาสวนพระองคของเจาชายจอรจแหงเดนมารค (Prince George of Denmark) พระราชสวามของพระองค ใน ค.ศ.1705

6 พระเจาเจมสท 1 ครองราชยเปนกษตรยแหงองกฤษ ระหวาง ค.ศ.1603-1625 สบตอจากพระนางเจาอลซาเบธท 1 ทงน กอนทพระองคจะครองราชยเปนกษตรยแหงองกฤษนนพระองคด ารงต าแหนงกษตรยแหงสกอตแลนดในพระนามพระเจาเจมสท 6 ตงแต ค.ศ.1567 เมอพระองคขนเปนกษตรยแหงองกฤษจงเปนการรวมมงกฎขององกฤษและสกอตแลนดเขาดวยกน และเปนจดเรมตนของราชวงศสจวต โดยพระเจาเจมสท 1 เปนเหลนของพระนางมารกาเรตซงเปนพสาวของพระเจาเฮนรท 8 แหงราชวงศทวดอร


[11]

ตอมาเขายงไดรบต าแหนงเสนาบดกระทรวงกลาโหม (Secretary of War) ใน ค.ศ.1708 เมอพรรควกเปนแกนน าในคณะรฐบาล แตเมอพรรคทอร (Tory Party) ชนะการเลอกตงในป ค.ศ.1710 และไดเปนแกนน าของคณะรฐบาล วอลโพกตองพนจากต าแหนงเสนาบดกระทรวงกลาโหม อยางไรกตาม เขาไดชวยท าหนาทเปนเหรญญกของกองทพเรอ (Treasurer of the Navy) ระยะหนงใน ค.ศ.1710 ในชวงน โรเบรต ฮาเลย (Robert Harley) หวหนาพรรคทอร ไดพยายามชกชวนแบบทงขทงปลอบใหวอลโพยายมาสงกดพรรคทอร แตเขากปฏเสธขอเสนอนนอยางไมใยดพรอมทงท าหนาทฝายคานในสภาอยางแขงขนจนกลายเปนดาวสภาทโดดเดนของพรรควกและเปนทกลาวขวญของบรรดาสอมวลชนในองกฤษ ชวตของวอลโพ เขาสวกฤต ใน ค.ศ.1712 เมอเขาถกกลาวหาวาท าการทจรตในการท าสญญาสองฉบบเกยวกบการสงมอบอาหารใหแกสกอตแลนด แมจะมการพสจนแลววาตวเขาไมไดรบเงนอะไรจากการนเลย แตเขากยงถกประกาศวาเปนผทไมนาไววางใจและมพฤตกรรมสอไปในทางฉอราษฎรบงหลวงอยด จากเรองนท าใหตองถกถอดถอนจากสภาผแทนราษฎร (House of Commons) รวมทงถกตดสนวามความผดจากสภาขนนาง (House of Lords) และถกคมขงในหอคอยลอนดอนอยเปนเวลา 6 เดอน ซงในชวงนกมแกนน าพรรควกคอยมาเยยมเยยนพรอมใหก าลงใจเขาอยเปนระยะ ภายหลงพนโทษวอลโพไดตพมพหนงสอโจมตคณะรฐบาลของโรเบรต ฮาเลยและชวยเซอรรชารด สตล (Sir Richard Steele) รณรงคหาเสยง และในปถดมา คอ ค.ศ.1713 เขากไดรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรอกครงในเขตคงสลนน (Kings’Lynn) ใน ค.ศ.1714 ซงเปนปแรกทพระเจาจอรจท 1 แหงราชวงศฮนโนเวอรเสดจขนครองราชย พรรควกซงมโรเบรต วอลโพ และ ชาลส ทาวนเซนด (Charles Townshed) พเขยของเขาเปนผน าสามารถชนะการเลอกตงเหนอพรรคทอร ท าใหวอลโพไดรบแตงตงใหเปนองคมนตรรวมถงยงไดเปนสมหบญชของกองทพอกดวย ในชวงเวลาน แมวาผน ารฐบาลจะเปน ลอรดฮาลแฟกซ (Lord Halifax) แตกเปนทรบรกนโดยทวไปวาผทมอทธพลอยางแทจรงในคณะรฐบาลกคอ ชาลส ทาวนเซนด และเจมส สแตนโฮป (James Stanhope) และในค.ศ.1715 วอลโพ กไดรบแตงตงใหเปนประธานคณะกรรมการเพอตรวจสอบการท างานของรฐบาลพรรคทอรอกดวย แตในปเดยวกนนนเอง ลอรดฮาลแฟกซ กเสยชวตท าใหวอลโพไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงเสนาบดกระทรวงการคลง เพอแกไขปญหาหนสนภาครฐ (National Debt) ทมอยมหาศาล ซงเขากไดด าเนนการโดยใชกองทนส ารองเขามาบรหารกระทงสามารถลดภาระหนสนภาครฐไปไดจ านวนมาก (Fry, 2014: 134) อยางไรกตาม ตอมาไมนานพรรควกกเกดการแตกแยกขน โดยมสาเหตมาจากการท เจมส สแตนโฮป เสนาบดกระทรวงการตางประเทศ ไดใหสทธในการผกขาดทางการคาในเขตอเมรกาใตและหมเกาะแปซฟก แกบรษททะเลใต (South Sea Company) ทกอตงขนใน ค.ศ.1711 โดยโรเบรต ฮาเลย ผน าของพรรคทอร ทงน โดยมเงอนไขวาบรษทตองท าสญญาวาจะเปนผช าระหนสนภาครฐใหแกรฐบาลองกฤษ ซงบรษททะเลใตกรบวาจะเปนผช าระหนสนภาครฐใหเปนจ านวน 55 ลานปอนด นโยบายของสแตนโฮปตอบรษททะเลใตนไดรบการคดคานอยางหนกจากวอลโฟและทาวนเซนด ซงขณะนนด ารงต าแหนงเสนาบดกระทรวงมหาดไทย (Northern Secretary) ใหสมาชกพรรควกแบงฝายกนโดยสมาชกสวนหนงสนบสนนวอลโพและทาวนเซนด สวนอกฝายหนงสนบสนน สแตนโฮปและลอรดซนเดอรแลนด (Lord Sunderland) แตพระเจาจอรจท 1 ทรงใหการสนบสนนฝายของสแตนโฮปและลอรดซนเดอรแลนด ท าใหทสดชาลส ทาวนเซนด ตองถกปรบออกจากคณะรฐบาล ใน ค.ศ.1717 และท าใหโรเบรต วอลโพ ตดสนใจลาออกจากการด ารงต าแหนงในรฐบาลดวยเชนเดยวกน นบเปนอกชวงหนงทวอลโพถกลดบทบาททางการเมอง อยางไรกตาม ชวงเวลาตกต าของเขานนกด ารงอยไมนาน เพราะใน ค.ศ.1720 กไดเกดเหตการณทเรยกวา “ฟองสบทะเลใต” (The South Sea Bubble) ขน เหตการณฟองสบทะเลใตน เปนวกฤตการทางเศรษฐกจครงหนงขององกฤษ สาเหตส าคญกมาจากการทรฐบาลภายใตการน าของเจมส สแตนโฮป เสนาบดกระทรวงการตางประเทศตองการเรงจดการเรองภาระหนสนภาครฐใหไดเรวยงขน จงไดเสนอแนวทางใหเจาหนของรฐรบช าระหนในรปของหนบรษททะเลใตแทนเงนสด ซงกส าเรจไปดวยด แตเพอจงใจเจาหนใหตองการรบหนแทนเงนมากขนรฐบาลจงแอบรเหนเปนใจใหกบคณะกรรมการบรษททะเลใตด าเนนการ “ป น


[12]

หน” ดวยการปลอยขาววากจการของบรษทมผลประกอบการดมากและจะท าก าไรไดอยางมหาศาล ซงกนบวาไดผลเปนอยางมากเพราะใครตอใครกพากนแหไปรมซอหนของบรษททะเลใตไมเวนแมกระทงพระเจาจอรจท 1 ดวย สงผลใหหนของบรษทเพมมลคาจากหนละ 100 ปอนด เปน 1,050 ปอนด ในชวงกลางป ค.ศ.1720 ท าใหพระองคไดก าไรมากมาย แตโรเบรต วอลโพ ทเคยซอหนของบรษทนเอาไวตงแรกเหนสถานการณการป นหนเชนนกรบขายหนทมอยทงไปเสยแตเนนๆ (ท าใหเขาไดก าไรไปมหาศาลเชนเดยวกน) ทวา เมอความจรงปรากฏขนมาวาบรษทนไมไดมก าไรมากมายอะไรตามทเปนขาวลอกนกรบแยงกนขายทงหนของบรษททะเลใต คนทขายหนทนกขาดทนไปมากบางนอยบาง สวนคนทขายหนไมทนกสญเสยเงนลงทนหมดเนอหมดตวไปจ านวนนบพนๆ ราย จากทกชนชนในสงคม นอกจาก ความผดพลาดในการบรหารของรฐบาลกรณบรษททะเลใตแลว ในสภาผแทนราษฎรกลมของวอลโพกสามารถคว ากฎหมายทรฐบาลเสนอไปไดหลายฉบบ สงผลใหฝายของสแตนโฮปและลอรดซนเดอรแลนด จ าตองเขามาเจรจาขอไกลเกลยกบกลมของวอลโพและเปดทางใหเขาเขาสต าแหนงในรฐบาลอกครง เพอใหมาจดการปญหาวกฤตทางเศรษฐกจทเกดขน ดงนน ใน ค.ศ.1721 โดยพระเจาจอรจท 1 จงทรงแตงตงใหโรเบรต วอลโพ กลบเขามาเปนเสนาบดกระทรวงการคลงอกครง ทวาในครงน ไดทรงพระราชทานต าแหนงใหเขาเปน “First Lord of The Treasury” ซงหมายความวานอกจากจะใหเปนเสนาบดกระทรวงการคลงแลวยงใหเปนเสนาบดอนดบทหนงในบรรดาเสนาบดทงหมดอกดวย กคอ หวหนาของคณะเสนาบดทงหมดนนเอง และจากจดนกถอวาเปนการเรมตนของต าแหนง “นายกรฐมนตร” (Prime Minister) ตอมา เนองจาก “First Lord” นเปนผทท าหนาทหวหนารฐบาลอยางเปนทางการ การกลบมามอ านาจในรฐบาลครงนวอลโพคอนขางทจะกมอ านาจในรฐบาลไดอยางเดดขาดจงไมยากทเขาจะด าเนนการแกไขปญหาหนสนภาครฐโดยกลบไปใชกองทนส ารองอกครง ภายใตค าขวญทางการเมองทประกาศวา “ไมฟนฝอยหาตะเขบ” (Let sleeping dogs lie) (Jenkins, 2012: 212) การบรหารกองทนส ารองเพอจดการภาระหนสนในครงนนบไดวามประสทธภาพยงกวาในครงกอนเสยอก นอกจากเรองนแลว วอลโพยงปฏรประบบการจดเกบภาษ และการก าหนดอตราดอกเบยเงนกไมใหสงเกนไป รวมถงวางนโยบายไมใหองกฤษตองเขาไปพวพนกบปญหาการเมองระหวางประเทศอนเสยงตอการน าองกฤษเขจาไปสสงครามซงจะยงเปนการซ าเตมสถานการณทางการเงนของประเทศทย าแย จากฝมอการบรหารงานของเขาชวยใหองกฤษผานพนวกฤตทางเศรษฐกจมาได เมอสนรชสมยของพระเจาจอรจท 1 เขาสรชสมยของพระเจาจอรจท 2 ใน ค.ศ.1727 โรเบรต วอลโพ กยงคงท าหนาทเปนเสนาบดอนดบหนงของรฐบาลตอไป และพระเจาจอรจท 2 กไดพระราชทานบานเลขท 10 ถนนดาวนนง (Downing Street) ใหวอลโพไดใชเปนทท าการของรฐบาลและบานพกของเขาดวย ซงบานเลขท 10 นกยงคงใชเปนบานพกของนายกรฐมนตรประเทศองกฤษมาถงปจจบน รวมถงเปนสญลกษณของรฐบาลองกฤษอกดวย จากการทโรเบรต วอลโพ ไดเปน First Lord of The Treasury จงไดนบวาเขาเปนนายกรฐมนตรคนแรก (The Frist Prime Minister) ขององกฤษ รวมถงเปนตนแบบของการมนายกรฐมนตรในรฐบาลแบบคณะรฐมนตรอกดวย ตวของเขาและพฤตกรรมของเขาไดรบการถอเปนแบบแผนปฏบตในองกฤษมาอยางยาวนาน เชน การทนายกรฐมนตรจะตองควบต าแหนงรฐมนตรกระทรวงการคลงแบบเดยวกบโรเบรต วอลโพ กเปนธรรมเนยมปฏบตตอมาอกนบรอยป หรอ การทพระมหากษตรยไดมอบหมายใหคณะเสนาบดใชอ านาจในการบรหารราชการแผนดนแทนพระองคกอนจะกลายมาเปนการปกครองในระบอบประชาธปไตยเชนในปจจบน กมแบบธรรมเนยมจากการบรหารราชการในยคสมยของวอลโพนเอง โรเบรต วอลโพด ารงต าแหนง First Lord of The Treasury นมาถง ค.ศ.1742 กไดกราบบงคมทลลาออก และไดรบแตงตงใหเปน “เอรลแหงออกซฟอรด” (Earl of Oxford) กระทงถงแกอสญกรรมใน ค.ศ.1745 บทสรป จากทไดกลาวมาทงหมดน จะเหนไดวาการก าเนดขนของรฐบาลแบบคณะรฐมนตรและต าแหนงนายกรฐมนตรในองกฤษนน มไดเกดขนมาดวยปจจยอยางใดอยางหนงแบบปจจบนทนดวน ทวา เกดจากปจจยหลากหลายประการท


[13]

สะสมกนมาและสงผลกระทบตอเนองกนเปนลกโซหรอเรยกวาเปน “ปจจยเชงปฏกรยา” ท าใหเกดขนมาเรมตงแต “พฒนาการของการปกครองในองกฤษ” ไดสงสมและกอสรางรากฐานรปแบบการปกครองทมรฐสภามการแบงอ านาจใหแกขนนาง เสานาบด รวมถงกอใหเกดการเปลยนแปลงราชวงศตางๆ กระทงมาถงราชวงศทวดอร ซงในชวงนกเปนจดก าเนดของ “ปญหาดานศาสนาในองกฤษ” สงผลใหมการแยกนกายของครสตศาสนาออกมาเปนนกายองกฤษ ทกลายเปนความยดถอและคานยมของชาวองกฤษวาพระมหากษตรยแหงองกฤษจะตองเปนโปรเตสแตนททนบถอนกายองกฤษเทานน ปจจยเชนนเองทกลายเปนสวนหนงของพฒนาการทางการปกครองในองกฤษและกอใหเกด “กฎหมายเกยวกบการสบราชสนตวงศ” ทก าหนดบงคบใหพระมหากษตรยองกฤษตองเปนโปรเตสแตนท และกดกนเชอสายทมสทธในราชบลลงกแตเปนโรมนคาทอลกออกไป สงผลกระทบใหเกดราชวงศฮนโนเวอร อนเปนเชอสายทอยในดนแดนของเยอรมนขนมา และภายใตสถานการณยคตนราชวงศฮนโนเวอรนเอง “นายโรเบรต วอลโพล” กเปนผทสามารถยดกมโอกาสทเกดขนเอาไวได สงใหตวเขามฐานะเปนนายกรฐมนตรคนแรกในประวตศาสตรและเปนรากฐานของรฐบาลแบบคณะรฐมนตรมาถงปจจบน ภาพท 2 ความสมพนธของปจจยเชงปฏกรยาทกอก าเนดรฐบาลแบบคณะรฐมนตรและต าแหนงนายกรฐมนตรในองกฤษ เอกสารอางอง อนนตชย เลาหะพนธ. 2560. ยโรปสมยใหม ค.ศ.1492-1815. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ศกดโสภาการพมพ.

ปจจยดาน

พฒนาการของการปกครองในองกฤษ

สงผลใหเกดการพฒนาระบบการเมองการปกครองจากสมบรณาญาสทธราชย มาสการทขนนางขยายอ านาจในการปกครองบานเมองมากขน การเกดขนของรฐสภาทสามญชนมสวนรวม และการประชมเสนาบดแบบคาบเนต อนเปนรากฐานของคณะรฐมนตรในปจจบน รวมไปถงพฒนาการทางการเมองการปกครอง กอใหเกดการเปลยนผานจากราชวงศหนงไปสอกราชวงศหนง รวมถงเกดวฒนธรรมและธรรมเนยมปฏบตทางการเมองตางๆ ขน

ปญหาดานศาสนาในองกฤษ

เกดนกายองกฤษขน และวฒนธรรมทางการเมองทเกยวของกบศาสนา โดยเฉพาะความผกพนของประชาชนทมตอนกายองกฤษ

กฎหมายเกยวกบ การสบราชสนตวงศ

เกดราชวงศฮนโนเวอร และพระเจาจอรจท 1 ไดข นครองราชย สรางใหเกดโอกาสทางการเมองขน

นายโรเบรต วอลโพ

ก าเนด รฐบาลแบบคณะรฐมนตร และต าแหนงนายกรฐมนตร

ความสามารถในการควาโอกาสทางการเมองท เกดขนจากการมาถงของราชวงศฮนโนเวอรและพระเจาจอรจท 1 เอาไวได


[14]

Clayton, D. & Bisson, D. 2013. A History of England. 2nd ed. London: Pearson. Coward, B. 2013. The Stuart Age: England 1603-1714. 3rd ed. London: Pearson. Fry, P. 2014. Kings & Queens of England and Scotland. New York: Grove. Grant, R. 2013. History of Britain and Ireland. New York: DK. Jenkins, S. 2012. A Short History of England. London: Profile Books. Rietbergen, P. 2015. Europe: A Cultural History. 3rd ed. London: Routledge. Roessler, S. & Miklos, R. 2013. Europe 1715-1919: From Enlightenment to World War. Maryland: Rowman

& Littlefield. Simmons, M. 2016. Elizabeth I: Legendary Queen of England. California: CreateSpace.


[15]

กลยทธการสอสารทางการเมองของ พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ทมาจากการยดอ านาจภายใตวกฤตความขดแยง ทางการเมอง Political Communication Strategies of General Prayuth Chan-o-cha, the Prime Minister from Seizing Power under the Political Conflict Crisis ภาคน โชตเวศยศลป / Pakin Chotiwetsin คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา / Faculty of Humanities and Social Sciences, Phranakhon Si Ayutthaya Rajabhat University, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 31 ธนวาคม 2561 แกไข 31 มกราคม 2562 ตอบรบ 1 กมภาพนธ 2562 บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาภาพลกษณความเปนตวตน และกลยทธการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา โดยการสงเคราะหวทยานพนธในระดบปรญญาโท ปรญญาเอก และบทความทเกยวของกบการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ในชวงป 2557-2559 จ านวน 5 เลม โดยใชการวเคราะหเนอหา ทประกอบไปดวย ภาพลกษณทางการเมอง และกลยทธการสอสารทางการเมอง ผลวจยพบวา ภาพลกษณและความเปนตวตนของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ประกอบดวย 1) ความมนใจและมงมนในการแกปญหาประเทศ 2) ความรกชาตและความซอสตย 3) ความเปนเผดจการ 4) ไมเกรงกลวสอมวลชน 5) อารมณขน สวนกลยทธการสอสารทางดานเนอหาสาร ไดแก 1) พฒนาคานยมไทยทพงประสงค 2) ความปรองดองสมานฉนท 3) การจดระเบยบทางสงคม และ 4) ความรกชาต และกลยทธดานรปแบบการสอสาร ไดแก รปแบบทเปนแบบทางการ (แถลงนโยบาย สนทรพจน แถลงขาว) รปแบบบนเทง เชน เพลง ละคร รปแบบแพลตฟอรม และมรายการประจ าของรฐบาล รายการเดนหนาประเทศไทย หรอ คนความสขประเทศไทย เปนตน โดยใชชองทางการสอสารทหลากหลายเขาถงผรบสารทเปนประชาชนคนไทยไดอยางทวถงเพราะมรปแบบการสอสารทหลากหลาย ค าส าคญ: การสอสารทางการเมอง, กลยทธการสอสาร, ประยทธ จนทรโอชา Abstract The objective of this study was to examine the image, identity, and political communication strategies of Gen. Prayuth Chan-o-cha via the synthesis of five master’s and doctoral theses, as well as articles relevant to the political communication strategies of Gen. Prayuth Chan-o-cha while holding the position as Prime Minister (PM) between 2014 and 2016. The content analysis was applied to analyze the political image and the political communication strategies. The results were summarized as follows: The image and identity of PM Gen. Prayuth Chan-o-cha comprised five aspects; namely, 1) confidence and determination to solve national problems, 2) patriotism and honesty, 3) authoritarian, 4) fearlessness in the face of mass media, and 5)


[16]

humor. In terms of the communication strategies on content, four aspects were found prominent: 1) development of desirable Thai values, 2) harmony and reconciliation, 3) social organization, and 4) patriotism. In addition, the strategies on communication styles consisted of both official pattern (statement of policies, speeches, and press conferences) and the entertainment one, e.g. music, series on television, and such governmental television programs as Doen-na Prathet Thai (Thailand Moves Forward) and Kuen Kwamsook Prathet Thai (Return of Happiness to Thailand) delivered through various communication channels which could widely reach a large number of audience, i.e. the Thai people, owing to a variety of communication styles. Keywords: Political Communication, Communication Strategies, Prayuth Chan-o-cha บทน า การสอสารมความส าคญมากในการด าเนนชวตของผคนในสงคม การสอสารมอทธพลตอความเชอและภาพลกษณของบคคล ตลอดจนสนคาหรอผลตภณฑ ส าหรบทางการเมองมความเกยวพนกบอ านาจ นโยบายการพฒนาประเทศ และผลประโยชน กยงมความส าคญมากยงขนเพราะการเมองกระทบตอวถชวตของผคนในสงคม ทผน าทางการเมองเปนผบรหารประเทศ และการเมองในแตละเสนทางของอดมการณทางการเมองกจะมวถการสอสารทแตกตางกน องคประกอบของการสอสาร Harold D. Lasswell (1966: 178) กลาววาประกอบดวย แหลงสาร (Source หรอ Who) สาร (Message หรอ What) และผลทเกดขน (What Effects) การสอสารทางการเมองเปนการสอสารทเปนสาธารณะ (public discussion) เกยวกบการจดสรรทรพยากรสาธารณะ อ านาจทเปนทางการทไดรบมอบหมายใหเปนผตดสนใจในทางนตบญญตและทางการบรหาร ตลอดจนการอนมตหรอการลงโทษทเปนทางการ และยงรวมถงวาทกรรมทางการเมองทเปนภาษาพดและภาษาเขยน นบเปนการสอสารทผสงสารมเจตนาทจะมอทธพลตอสภาพแวดลอมทางการเมอง เพราะปจจยส าคญทท าใหการสอสารมลกษณะทางการเมองไมไดอยทแหลงของสารแตอยทเนอหาและวตถประสงคของการสอสาร (เสถยร เชยประทบ, 2540: 6-8) กาญจนา แกวเทพ (2551: 11) มองวาการสอสารทางการเมองเปนกระบวนการสงขอมลขาวสารจากภาครฐไปยงประชาชนดวยเหตผล เพอการกลอมเกลาทางการเมอง การสรางความรความเขาใจทางการเมอง การรบทราบการตดสนใจนโยบาย การชแจงขอเทจจรงใหกบประชาชนทราบ ตลอดจนการสรางภาพลกษณใหเกดขนกบประชาชน จะเหนไดวากระบวนการสอสารทางการเมองเกยวกบกลมคนทเปนภาครฐและภาคประชาชน ประเทศไทยพบกบปญหาการเมองในชวงป 2549-2557 นบเปนเวลาทยาวนานกบความขดแยงทางการเมอง เปลยนผน าทางการเมองหลายคน สวนหนงมาจากการสอสารทจะแตละกลมกจะสรางสถานการณโดยการสอสารแนวทางของตนเอง กลมแนวรวมประชาธปไตยขบไลเผดจการแหงชาต (นปช.) กลมพนธมตรเพอประชาธปไตยทมแกนน าเปนคนในวงการสอมวลชนยงท าใหสงคมไทยเกดความโกลาหลวนวายน าไปสความรนแรง จงเปนปญหาทน าไปสการเขายดอ านาจในวนท 22 พฤษภาคม 2557 และตอมาไดรบเลอกใหเปนนายกรฐมนตร คนท 29 ของไทย ภายใตการบรหารประเทศของพลเอกประยทธ จนทรโอชา จงตองมกลยทธการสอสารทางการเมอง จงจะท าใหสภาพสงคมไทยกบคนสสภาพปกตได กลยทธการสอสาร คอ วธการสอสารเพอใหบรรลประโยชนทางการเมอง ซงกลยทธการสอสารตองค านงถงขนตอนกลยทธ การวเคราะหผรบสาร การก าหนดชองทางวธการสงสารทเหมาะสมและดทสด (ธงชย สนตวงษ และ ชนาธป สนตวงษ, 2542: 110-115) ซงมแผนการทคดวเคราะหอยางรอบคอบมลกษณะเปนขนตอนทมความยดหยนและพลกแพลงไดตามสถานการณโดยมจดมงหมายเพอบรรลเปาหมายทตงไว (เกรยงศกด เจรญวงศศกด,2546: 2-3) จงสนใจสงเคราะหงานวจยเพอคนหากลยทธการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรทมาจากการยดอ านาจภายใตวกฤตความขดแยงทางการเมอง เปนองคความรทางวชาการดานการสอสารทางการเมองทนาสนใจตอไป


[17]

วตถประสงคการวจย 1) เพอศกษาภาพลกษณและความเปนตวตนของพลเอกประยทธ จนทรโอชา 2) เพอศกษากลยทธการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรทมาจากการยดอ านาจ

กรอบแนวคด ภาพท 1 กรอบแนวคดการวจย

การทบทวนวรรณกรรม แนวคดการสอสารทางการเมอง การสอสาร (Communication) เปนกระบวนการทเกดจากกระบวนการคด การใชภาษา การสงสารและการรบสาร รวมถงการแลกเปลยนขาวสารเพอความเขาใจตรงกน David Berlo (1960) ไดอธบายกระบวนการสอสาร คอ ความสมพนธระหวางปจจยขององคประกอบการสอสาร ประกอบดวย แหลงสาร (Source) สาร (Massage) ชองทาง (Channel) และผรบสาร (Receiver) ซงเรยกวา SMCR Model ซงแตละองคประกอบมปจจย 5 ดาน ดงนนการสอสารจะประสบความส าเรจไดขนอยกบปจจยของการสอสารแตละขนตอน โดยเฉพาะความสามารถผสงสาร และผรบสาร ทมทกษะการสอสาร ทศนคต ความร สงคมและวฒนธรรม และปจจยของชองทางการสอสาร ทจะสงผลตอประสทธภาพของการสอสาร ดงน Source Massage Channel Receiver Communication Skills Element Seeing Communication Skills Attitudes Contents Hearing Attitudes Knowledge Treatment Touching Knowledge Social system Structure Smelling Social system Culture Code Tasting Culture ภาพท 2 SMCR Model รปแบบการสอสารของเบอรโล Brian McNair (2011) ไดใหความหมายการสอสารทางการเมองวาเปนกระบวนการแลกเปลยนขอเทจจรง ทศนะ ความคดเหน ตลอดจนประสบการณทางการเมอง ซงเปนการผสมผสานการโฆษณาชวนเชอ (Propaganda) กบเนอหาทางการเมอง และการสอสาร (communication) เขาดวยกนเพอใหเกดผลสมฤทธทางการเมองโดยอาศยกลยทธตางๆ เชน ภาษาทางการเมอง วาทศลปทางการเมอง การรณรงค ชองทางการสอสาร กฎระเบยบในการควบคม เปนตน และไดอธบายถงการสอสารทางการเมองวามองคประกอบส าคญ 3 สวน คอ องคกรทางการเมอง สอ และประชาชน

ภาพลกษณทางการเมองของผน า

บรบททางการเมอง

กลยทธการสอสารทางการเมอง - เนอหาสาร - รปแบบการสอสาร - ชองทางการสอสาร - ผรบสาร


[18]

ภาพท 3 รปแบบการสอสารทางการเมองของ Brian McNair องคกรทางการเมอง (Political Organization) หมายถง กลมทางการเมอง พรรคการเมอง รฐบาล กลมผลประโยชน ทสรางจากบคคลทมแนวคดอดมการณเหมอนกนรวมตวกนท าใหเกดวตถประสงคเดยวกนแลวจะสอสารแนวทางของตนไปยงประชาชนเพอใหเกดความเชอและสนบสนนพรรคการเมองของตน จงตองใชกระบวนการสอสารท มประสทธภาพ เปนตน สอ (Media) ท าหนาทสอสารทางการเมองไปยงองคการทางการเมองและประชาชนในรปแบบทหลากหลาย ประชาชน (Citizens) หรอผรบสาร เปนเปาหมายหลกของพรรคการเมองทจะสงสารใหมประสทธภาพ ประชาชนรบรและเขาใจขอมลทส อออกไปและใหไดรบการยอมรบและสนบสนนจากผรบสาร ขณะเดยวกนประชาชนหรอผรบสารกสามารถสะทอนกลบขอมลผานสอไปในรปแบบความคดเหน หรอจดหมายไปยงพรรคการเมอง หรอองคการทางการเมองเพอทจะไดรบขอมลสะทอนกลบของผรบสารดวยเชนกน ภาพลกษณทางการเมอง ความหมายภาพลกษณ ราชบณฑตยสถาน (2556) ระบความหมายของ “ภาพลกษณ” [พาบลก] วาเปนภาพทเกดจากความนกคดหรอทคดวาควรจะเปนเชนนนหรอใชค าวาจนตภาพกไดเชนกน นอกจากนไดสงเคราะหความหมายจากนกวชาการไดกลาวไว วรช อภรตนกล (2553), อภชจ พกสวสด (2556) และวจตร อาวะกล (2541) สรปภาพลกษณคอภาพทเกดจากความรสกความนกคด การรบรอาจเปนภาพของสถาบน หนวยงาน บรษท หางรานหรอบคคลทเกดขนในจตใจ ภาพลกษณมทงดและไมดขนอยกบประสบการณทางตรง เชน ไดพบไดสมผสเอง หรอทางออมเชนไดฟงจากค าบอกเลาของผอน ภาพลกษณสามารถเปลยนแปลงไดตามสถานการณและเหตการณตางๆ มทงภาพลกษณทเปนรปธรรมและนามธรรม โดยปจจยทท าใหเกดภาพลกษณ ไดแก พฤตกรรมการแสดงออก การกระท าทสรางสรรค การมสวนรวมกบสงคม พสจนความจรงตอสงคม และการประชาสมพนธ เปนตน สวนภาพลกษณทางการเมอง ภาพลกษณบคคลทเปนผน า หรอผบรหารจะแยกออกจากภาพลกษณองคกรหรอสถาบนไดคอนขางยาก เพราะจะมความเกยวของและสมพนธกนเปนอยางมาก ยงหากบคคลนนเปนนกการเมองหรอผน าทางการเมอง กจะเกยวของกบภาพลกษณนกการเมองอยางหลกเลยงไมไดเชนกน ซงเสร วงษมณฑา (2550) ไดกลาวไววาภาพลกษณนกการเมองเปนภาพลกษณของนกการเมองคนนนในความคดค านงของประชาชนซงเกดจากการทประชาชนไดรบรขอเทจจรงเกยวกบนกการเมองและการประเมนนกการ เมอง ซงเปนผลมาจากประสบการณทประชาชนมและมาตรการทประชาชนใชในการประเมนนกการเมอง ซงการสรางภาพลกษณใหนกการเมองหมายถงการใหขอมลขาวสารอนเปนขอเทจจรงเกยวกบนกการเมองและการจดการแนวทางการท างานของนกการเมองและบคลากรทอยในกลมการเมอง เพอใหประชาชนไดสมผสนกการเมองจะไดเกดภาพลกษณทจดจ าได นอกจากน Enmast (2015 อางถงใน ภวนารนทร ประภาวชา, 2559: 13) ไดกลาวถงภาพลกษณของผน าทด 8 ประการดงน 1) มความซอสตย (Integrity) เปนคณสมบตแรกทผน าทกคนตองม เรยกวาพดอะไรกท าตามสงทพด สญญาอะไรกเปนสญญา จะสรางความไววางใจตองมความซอสตย

สอ (Media)

องคการทางการเมอง (Political Organization)

(Political Organization)

ประชาชน (Citizens)


[19]

2) มวสยทศน (Vision) ผน าทดมองเหนภาพอนาคตชดเจน สามารถก าหนดภาพอนาคตทดขององคกรวาจะเปนอยางไร 3) มทศนคตทด (Positive Attitude) ผน าทดจะมองโลกแงบวกและมองทกอยางในลกษณะน าครงแกวทสามารถเตมสงทดเขามาไดเสมอ 4) มอารมณขน (Sense of Humor) ผน าทดจะตองเปนคนทสามารถสรางอารมณขน ท าใหสถานการณทตงเครยดดขนได ซงทกอยางไมมอะไรสมบรณแบบ ในบางสถานการณอารมณขนจะชวยใหผานไปได 5) มความมนใจ (Confidence) ผน าทดจะตองมความมนใจในตนเอง มนใจในสงทตนเองคดและท า แตกตองเชอมนและมนใจในสงทถกตองดวยเชนกน ถาผน ามความเชอมนวาจะน าผตามไปสทศทางใด ผตามกจะทราบทศทางทจะเดน 6) สามารถสรางแรงบนดาลใจ (Inspiring) ดวยความมนใจ วสยทศนทชดเจน แรงบนดาลใจของผน าจะท าใหผตามกาวเดน 7) มความสามารถในการสอความ (Solid Communicator) ซงกคอการฟงพดอานเขยนและการทจะสอความไดดตองเขาใจคนอน ผน าทดจะฟงมากกวาพดเพอเขาใจมมมองของคนอน นอกจากนนผน าจะตองเปนคนทพดเรองยากใหเปนเรองงายได เพราะผน าจ าเปนจะตองสอความคดออกมาใหผอนรบร 8) มความมงมน (Determine) ผน าทดจะตองมความมงมน ยดมนในเปาหมายและทางเดนทถกตอง จะตองไมแสดงออกอาการทอแทหรอหมดแรง เพราะเมอผตามเลอกทจะกาวเดนตามผน าเขาจ าเปนตองมนใจวาจะไมมวนถอยหลงกลบ

วธด าเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง การวจยครงนเปนการวจยเอกสาร (Documents Research) ในลกษณะการสงเคราะหงานวจย วทยานพนธในระดบปรญญาโท ปรญญาเอก ทเกยวกบการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ในชวงป พ.ศ.2557-2559 จ านวน 5 เลม โดยแยกตามวตถประสงคการวจยดงน 1) งานวจยทศกษาดานภาพลกษณ ไดแก 1.1) การสอสารทางการเมองของนายกรฐมนตรทมาจากทหาร (กรกนก นลด า, 2558) 1.2) บทบาทหนาทและความเปนผน าของพลเอกประยทธ จนทรโอชา ทปรากฏในขาวหนา 1 ของหนงสอพมพรายวน (กฤตยา เชอมวราศาสตร, 2559) และ 1.3) ความคดเหนของประชาชนตอภาพลกษณทางการเมองและภาพลกษณอารมณขนของพลเอกประยทธ จนทรโอชา (ภวนารนทร ประภาวชา, 2559) 2) งานวจยดานกลยทธการสอสาร ไดแก 2.1) นวตกรรมการสอสารแนวคดคานยมหลกของคนไทย 12 ประการของรฐบาลพลเอกประยทธ จนทรโอชา (ศภกจ แดงขาว, 2557) 2.2) วาทกรรมความรกชาตผานบทเพลงของคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) (สนต ทพนา,2559) และ 2.3) บทบาทหนาทและความเปนผน าของพลเอกประยทธ จนทรโอชา ทปรากฏในขาวหนา 1 ของหนงสอพมพรายวน (กฤตยา เชอมวราศาสตร, 2559) การรวบรวมขอมล การรวบรวมขอมลโดยวเคราะหขอมลจากงานวจย 5 เลม โดยการวเคราะหขอเหมอนและขอตาง (Common & Different Analysis) ของงานวจยในรปแบบของตารางในประเดนภาพลกษณและความเปนตวตน เนอหาสาร รปแบบการสอสาร ชองทางการสอสาร และผรบสาร การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลการวจยโดยการวเคราะหเนอหา (content analysis) ทมกรอบประเดนการวเคราะหตามวตถประสงคการวจย ดงน 1) ภาพลกษณและความเปนตวตนของพลเอกประยทธ จนทรโอชา ประกอบดวย ภมหลง บคลกภาพ แนวคดอดมการณทางการเมอง เปนตน 2) กลยทธการสอสารทางการเมอง ประกอบดวย กลยทธการก าหนดเนอหาสาร การวางรปแบบและชองทางการสอสาร กลไกการควบคมการสอสาร เปนตน


[20]

ผลการวจย ผลจากการวเคราะหขอมลจากงานวจย 5 เลม ทเกยวของการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ในชวงป พ.ศ.2557-2559 โดยใชตารางวเคราะหความเหมอนและความตางของขอมล (Common & Different Analysis) ทมตวแปรในการวเคราะหประกอบดวย ภาพลกษณและความเปนตวตนของพลเอกประยทธ จนทรโอชา เนอหาสาร รปแบบการสอสาร ชองทางการสอสาร และผรบสาร ดงตารางท 1 ตารางท 1 ขอมลวเคราะหหากลยทธการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา งานวจย/ผวจย ตวแปรทใชในการวเคราะหกลยทธการสอสาร

ภาพลกษณและความเปนตวตน

เนอหาสาร ร ป แ บ บ ก า รสอสาร

ช อ ง ท า ง ก า รสอสาร

ผรบสาร

นวต ก ร รมกา รส อ ส าร แนวคดคานยมหลกของค น ไ ท ย 12 ป ร ะ ก า ร ข อ งร ฐ บ า ลพ ล เ อ กประยทธ จนทรโอชา ศภกจ แดงขาว (2557)

- คานยมหลกของคนไทย 12 ประการ 1) มความรกชาต ศาสนาพระมหากษตรย 2) ซอสตยเสยสละอดทน 3) กตญญตอพอแม ผปกครอง ครบาอาจารย 4) ใฝหาความร 5) รกษาวฒนธรรมไทย ประเพณไทย 6) มศลธรรม 7) เขาใจเรยนรการเปนประชาธปไตย 8) มระเบยบวนย 9) มสตรตว รคด รท า รปฏบต 10) ด ารงตนโดยหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 11) มความแขงแกรงทงรางกายและจตใจ 12) ค านงถงประโยชนสวนรวม

- ใชม ล ตแพลตฟอรม - สาระบนเทง - การปรบเปลยนขอความคานยมต า ม ค ว า มเหมาะสม

- สออนเทอรเนต - สอบคคล เชน ดารา ศลปน

ประชาชนคนไทย

การสอสารทางก า ร เ ม อ ง ข อ งนายกรฐมนต รทมาจากทหาร กรกนก น ล ด า (2558)

- ความเขมแขงมนใจ - พดจา เสยงดงกงวานชดเจนและด - การแสดงออกต อ ส อ ม ว ล ช นตรงไปตรงมาไมกลวสอ ( ค ว าม เขมแข งมนใจ, ไมกลวสอ)

- ภมหลงพลเอกประยทธ - การลดความขดแยง สรางความปรองดอง - จดระเบยบสงคม

- แถลงนโยบาย - สนทรพจน - แถลงการณ

- รปแบบของคลปวดโอ



[21]

ตารางท 1 (ตอ) งานวจย/ผวจย ตวแปรทใชในการวเคราะหกลยทธการสอสาร

ภาพลกษณและความเปนตวตน

เนอหาสาร ร ป แ บ บ ก า รสอสาร

ช อ ง ท า ง ก า รสอสาร

ผรบสาร

บทบ าทห น า ทแ ล ะ ค ว าม เ ป นผน าของพลเอกประยทธ จนทรโอชา ทปรากฏในขาวหนา 1 ของห น ง ส อ พ ม พรายวน กฤตยา เชอมวราศาสตร (2559)

- มความเปนผน าแบบอตตาธปไตย (Authoritarian) ( เผด จการ , ไ มกลวสอมวลชน)

- การชน าชวนเชอและยอมรบการบรหารของรฐบาล - การควบคมและจดระเบยบในสงคม

- หวขอขาวหนาหนง - วาทกรรมทางการเมอง

- ห น ง ส อ พ ม พรายวน - หนงสอพมพออนไลน


วาทกรรมความรกชาตผ านบทเพล งขอ งคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ส น ต ท พ น า (2559)

ความรกชาต ค ว า ม ซ อ ส ต ยสจรต (ความรกชาต)

วาทกรรมการเมอง ประกอบดวย 1) ผสรางชาตและพฒนาชาต 2) ความรกชาต 3) สามคคสมานฉนทปรองดอง 4) เชดชคณคาและจตวญญาณความ เปนไทย 5) ความมนคงของประเทศ 6) ลดความตรงเครยด

- บท เพ ล ง ข อ งคณะรกษาความส ง บ แ ห ง ช า ต (คสช.) - วาทกรรม

- สอวทย - โทรทศน - YouTube


ความคดเหนของป ร ะ ช า ช น ต อภาพลกษณทางก า ร เ ม อ ง แ ล ะภ า พ ล ก ษ ณอารมณขนของพลเอกประยทธ จนทรโอชา ภ ว น า ร น ท ร ป ร ะ ภ า ว ช า (2559)

- มความมนใจ - มความมงม น - มอารมณขน - มความซอสตย - มทศนคตทด - มวสยทศน ( ค ว าม รก ช าต , ความมนใจ)

ขาวสารเกยวกบ พลเอกประยทธ จนทรโอชา

รายการคนความ สขใหคนในชาต

- สอวทยโทรทศน - สอออนไลน


จากตารางท 1 ผลการวเคราะหขอมลงานวจยทง 5 เรอง น าเสนอตามวตถประสงคการวจย ดงน 1) ภาพลกษณและความเปนตวตนของพลเอกประยทธ จนทรโอชา พบวา ภาพลกษณของพลเอกประยทธ จนทรโอชา จดกลมภาพลกษณไดจากการวจย 5 ลกษณะภาพลกษณ ประกอบดวย 1.1) ความเขมแขงมนใจและมงมนในการแกไขปญหาของประเทศ จากปญหาความขดแยงทางการเมองทสะสมมาเปนเวลานานเปลยนผน าหลายคนกยงไมสามารถแกปญหาได เมอพลเอกประยทธ จนทรโอชา มาด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรจงเกดภาพลกษณดานความมพลงทเขมแขงมนใจและมงมนทจะท าใหประเทศไทยกลบสสภาพปกต 1.2) ความรกชาตจรงใจและซอสตย ประชาชนสมผสไดจากการไดรบขอมลจากสอประกอบกบสถานการณปญหาทางการเมองในขณะนนท าใหบานเมองวนวาย พลเอกประยทธ จนทรโอชา ไดสรางภาพลกษณดานความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย สถาบนหลกของชาตทเปนจดรวมจตใจของคนไทย การยดอ านาจท าใหบานเมองมความสงบลงได 1.3) เผดจการหรออตตาธปไตย ในภาวะบรบททางการเมองทเปนปญหา การใหขอมลสอจงเปนการออกมาจากบนลงลาง กลาวคอพลเอกประยทธ จนทรโอชา จะเปน


[22]

ผใหขอเทจจรงเพยงผเดยว มการจ ากดสทธเสรภาพของสอมวลชน 1.4) ไมเกรงกลวสอมวลชน เปนภาพลกษณทประชาชนไดเหนบอยครง การใหสมภาษณแบบตรงไปตรงมา พดเสยงดงฟงชด กลาทจะตอวาสอมวลชนทมค าถามทไมเหมาะสมและ 1.5) อารมณขน อกภาพลกษณหนงของพลเอกประยทธ จนทรโอชา คอการเปนคนอารมณขนเกดจากการใชภาษา การเสยดส และการท ากจกรรมทไมเคยเหนมากอน อาท ขบสามลอรอบท าเนยบ เปนตน นอกจากนความเปนตวตนของพลเอก พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร มภมหลงทงดานครอบครวทหาร เปนคนมระเบยบวนยสง มการสอสารแบบตรงไปตรงมา พดเสยงดง จรงใจ เนองมาจากมภมหลงมาจากครอบครวทหารและมแมเปนคร พอคอ พนเอกประพฒน จนทรโอชา เปนนายทหารทมระเบยบวนยมาก จงท าให พลเอกประยทธ จนทรโอชา เปนคนเจาระเบยบและอยในกรอบ โดยเฉพาะการแตงเครองแบบทหาร (วาสนา นานวม, 2558: 35-36) และมความฝนเปนทหารบกดวยแรงบนดาลใจจากผเปนพอ บคลกลกษณะของพลเอกประยทธ จนทรโอชา เปนคนมความรบผดชอบ เพราะเปนพชายคนโตตองชวยมารดาดแลนองๆ จงท าใหกลายเปนคนสขม มน าใจ ซอสตย พดนอย เดดเดยวและเดดขาด ใชชวตเรยบงาย ไมฟงเฟอ ขยนเรยนหนงสอ มการวางแผนอยางเปนขนเปนตอน ในชวตความเปนนายทหารกมอปนสยรกดแลลกนองหรอคดถงคนอนกอนเสมอ มความเสมอตนเสมอปลายตงแตครงเปนผบงคบกองพน ผบงคบการกรมจนกระทงเปนผบญชาการทหารบก พลเอกประยทธ จนทรโอชา เปนคนด ตกเตอนผใตบงคบบญชาทแฝงดวยความจรงใจ ไมมเลหเหลยมซอนเรน ตรงไปตรงมา คณสมบตทโดดเดน คอ จ าลกนองแมนซงสรางความประทบใจแกผใตบงคบบญชา (กรกนก นลด า, 2558) สะทอนใหเหนถงความใสใจคนรอบขางของพลเอกประยทธ จนทรโอชา 2) กลยทธการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา การสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา มการวางกลยทธทนาสนใจทเนอหาสารเพอสอใหเหมาะสมกบสถานการณทางการเมองในขณะนน ทเกดจากปญหาความขดแยงของขวการเมองใหญคอนขางรนแรงภายใตกระแสสอออนไลน มดงน 2.1) กลยทธดานเนอหาสาร พบวา มเนอหาสาร ทพลเอกประยทธ จนทรโอชา มการวางกลยทธดานเนอหาสาร ประกอบดวย 2.1.1) พฒนาคนไทยใหมคานยมทพงประสงค การทประเทศไทยไดรบความบอบช าจากปญหาการเมองสงผลใหประชาชนคนไทยแบงฝาย มความขดแยง แตละฝายมงแตจะเอาชนะโดยไมไดตระหนกถงประเทศชาตจะเสยหาย การพฒนาคนในชาตใหมคณลกษณะทพงประสงค ใหคนไทยมความจงรกภกด ประกอบดวย คานยมหลกของคนไทย 12 ประการ 2.1.2) ความปรองดองสมานฉนท เปนเนอสารทรฐบาลตองการจะสอใหคนไทย นกการเมองฝายตางๆ หนมาใหอภยและสมานฉนทสรางความปรองดอง จะสงใหถงคนในชาตทมแตความแตกตางทางความคด 2.1.3) การจดระเบยบทางสงคม เนองจากสงคมไทยไรระเบยบจงมการจดระเบยบสงคม เชน การจดระเบยบสอ การใชกฎหมายมาตรา 44 เพอใชในการบรหารประเทศ หามชมนม และ 4) ความรกชาต 2.2) กลยทธดานรปแบบการสอสาร พบวา พลเอกประยทธ จนทรโอชา ไดใชรปแบบการสอสารทหลากหลายเพอใหเหมาะสมกบผรบสาร ไดแก 2.2.1) รปแบบทเปนทางการ เชน การแถลงนโยบาย สนทรพจน การแถลงขาว 2.2.2) รปแบบบนเทง เชน เพลง ละครโทรทศน เชน การใชเพลงและละคร และ 2.2.3) รปแบบมลตแพลตฟอรม เชน ปายรณรงคประชาสมพนธ คมอ หนงสอนทาน เปนตน 2.2.4) มรปแบบรายการวทยโทรทศนประจ าของรฐบาล เชน คนความสขประเทศไทย รายการเดนหนาประเทศไทย 2.3) ชองทางการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา มรปแบบการสอสารทหลากหลาย ทงบทเพลงประกอบรายการโทรทศน ซงบทเพลงทเกยวกบความรกชาต การคนความสข ซงเพลงจะแตงโดยพลเอกประยทธ จนทรโอชา ละครโทรทศนทส อคานยมหลกของคนไทย 12 ประการ มรายการประจ าของรฐบาล คอ รายการเดนหนาประเทศไทย ออกอากาศทกวนทกชอง เวลา 18.00 น. และ รายการคนความสขประเทศไทย ทกวนศกร เวลา 20.10 น. ซงพลเอกประยทธ จนทรโอชา เปนผรายงาน เปนการรายงานกจกรรมโครงการของรฐบาลและขาวสารของรฐบาล จากขอมลชใหเหนถงการใชสอโทรทศนเปนหลกในการเปนชองทางการสอสารทางการเมอง


[23]

2.4) ผรบสาร เปนประชาชนคนไทย ดงนน การจดท าสอจงมความหลากหลาย เพราะกลมเปาหมายกมหลากหลายตามระดบ เดกเยาวชน วยแรงงาน ผสงอาย เพอใหสามารถรบสารไดอยางตรงกน เนอหาของสารสวนใหญจะเปนเรองของปลกฝงคานยมใหกบคนไทยไดยดมนในสถาบนหลกของชาต สรางความรกสามคคของคนในชาต สมานฉนทปรองดอง เปนตน อภปรายผลการวจย การวเคราะหกลยทธการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรจากการยดอ านาจ มประเดนการน ามาอภปรายผลดงน ภาพลกษณทางการเมองและความเปนตวตนของพลเอกประยทธ จนทรโอชา พบวา ม 5 ดานคอ 1) ความเขมแขงมนใจและมงมนในการแกไขปญหาของประเทศ เนองดวยความเปนคนจดระบบระเบยบในการท างานและมความกลาหาญ สอสารตรงไปตรงมา พดเสยงดงฟงชด เพราะพลเอกประยทธ จนทรโอชา มภมหลงมาจากครอบครวนายทหาร และมแมเปนคร จงถกหลอหลอมจากครอบครวและวฒนธรรมของหนวยงานทหารทสอนใหเสยสละ มระเบยบวนย การใหเกยรตและเคารพซงกนและกน ทส าคญทหารมความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรยเพราะมบทบาทในปองกนประเทศชาต ภาพลกษณเหลานท าใหประชาชนเกดความไววางใจและเปนความหวงในการแกไขปญหาของประเทศภายใตวกฤตความขดแยงทางการเมอง ยงตอกย าภาพลกษณใหมความโดดเดนเพมขนอก 2) ความรกชาต จรงใจและซอสตย พลเอกประยทธ จนทรโอชา ไดสรางภาพลกษณดวยการน าเรองของความรกชาตมาเปนจดดงความสนใจในกระแสของความวกฤต เพอใหประชาชนเหนความส าคญของชาตมากกวาเรองสวนตว จงเกดวาทกรรมสมานฉนทปรองดอง คานยมหลก 12 ประการ และคนความสขใหประชาชน เปนตน จงเปนเนอหาทนาสนใจส าหรบประชาชนภายใตสถานการณปญหาทางการเมองทสะสมมานาน เบอหนายนกการเมอง เมอทหารเขามายดอ านาจแกปญหานบเปนจดเดนของผน าใชวกฤตใหเปนโอกาสในการสรางภาพลกษณของความรกชาต 3) เผดจการหรออตตาธปไตย เปนภาพลกษณของพลเอกประยทธ จนทรโอชา ดวยทมาของเสนทางการเมองมาจากยดอ านาจ และการออกกฎหมาย กลาวคอ การใชมาตรา 44 เพอคมสถานการณบานเมอง และการจ ากดสทธเสรภาพสอมวลชนในการควบคมขาวสาร และการใหขาวสารจากตวเองเปนหลก อยางไรกตามการใชอ านาจในทางเผดจการในสถานการณทไมปกตกมความจ าเปนเพอใหเกดการควบคมพฤตกรรมกลมอทธพลไมใหมากอกวนวนวาย ซงเปนการปราบความวนวายทางการเมองสอดคลองกบ Yukl (1986: 7-8) ทไดเสนอไววา ภาพลกษณของผน าเกยวของกบอ านาจและอทธพล พฤตกรรม มความสมพนธกนกบกระบวนการสอสารทางการเมอง 4) ไมเกรงกลวสอมวลชน พลเอกประยทธ จนทรโอชา มบคลกตอบโตกบสอมวลชนแบบตรงไปตรงมาซงๆ หนา ไมหวงภาพลกษณของผน าอยางเชนนายกรฐมนตรทวไป ไมกลวสอมวลชน ดงจะเหนไดจากการมขาว และในบางครงมการทะเลาะกบนกขาว มการจดระเบยบสอใหขาวในจดเดยวกนเพอใหสามารถควบคมขาวสารไปดวย ขณะเดยวกนผลของการกระท ากท าใหเปนทสนใจของสอมวลชนและสรางภาพลกษณสอดคลองกบงานวจยของ วเชยร ชวยหน (2559) ไดศกษาการสอสารทางการเมอง ยทธศาสตรและกลยทธของ ชวทย กมลวศษฎ ทพบวาปจจยส าคญทสงผลตอการก าหนดยทธศาสตรและกลยทธการสอสาร คอการรสกไมไดรบความเปนธรรมจากเจาหนาทรฐ และการปองกนตวเองจากผไมหวงด มยทธศาสตรคอ การสอสารเพอความอยรอด โดยใชกลยทธการสรางขาว ดวยทกษะทางการสอสารทงค าพดและทาทาง ประกอบกบขอมลทนาเชอถอและไมเคยมใครเคยเปดเผยมากอน จงท าใหเปนทสนใจของสอมวลชนทตองตดตามท าขาวตลอดเวลา และ 5) มอารมณขน มบอยครงทสรางอารมณขนในการใหสมภาษณหรอการปาฐกถา และการรวมกจกรรมตางๆ จะมภาพของการสรางรอยยมและอารมณขนได การมมขตลก การแสดงทาทางใหคนอนเหนแลวมอารมณขน จะเหนไดวาภาพลกษณทางการเมองมผลตอผรบสารซงกคอประชาชน นอกจากนงานของ สถระ เผอกประพนธ (2554) ไดศกษาเรองการสอสารทางการเมองของนายอทย พมพใจชน พบวา ภาพลกษณทางการเมองของนกการเมองทจะเปนทยอมรบของประชาชนตองเปนผทมภาวะผน าสง ไมวาจะเปนใหสมภาษณกบสอมวลชน โดยควบคมอารมณและใชภาษาในการสอสารอยาง


[24]

ตรงไปตรงมา มลกษณะของภาวะผน าตามแบบผน าประชาธปไตย ทงดานบคลกภาพ ความรความสามารถ มความแมนย าในการตดสนใจ มความแมนย าในกฎระเบยบ ท าใหเปนทยอมรบและตองสอสารภาพลกษณไปยงประชาชน อนจะกอใหเกดภาพทดตอผรบสารได กลยทธการสอสารทางการเมอง พลเอกประยทธ จนทรโอชา ไดใชแรงจงใจดวยเหตผล ( rational appeals) โดยน าความบอบช าของชาตทถกกระท าจากนกการเมองมากระตนใหเกดความรกชาต ดงจะเหนไดจากผลการวจยทพบ วา มการพฒนาคนไทยใหมคานยมหลก 12 ประการ ความปรองดองสมานฉนท การจดระเบยบสงคม เพอใหประเทศกลบมามความสงบสขอกครง ซงเปนกลยทธดานเนอหาสารทชใหเหนถงความตงใจมงมนของพลเอกประยทธ จนทรโอชา ท าใหประชาชนเหนความส าคญเพราะเบอหนายการเมองทท าใหประเทศมปญหาสะสมมานาน กลายเปนผลดส าหรบผน าประเทศทมาจากการยดอ านาจ เพราะประชาชนมความคาดหวงตอผน าทจะน าพาประเทศไปในทางทดข น มความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย สถาบนหลกของชาต เปนตน ยตการใชความรนแรงในทางการเมองหนมาหลอหลอมคนในชาตทมความคดแตกแยกกนหนมารวมสรางบรรยากาศใหคนในชาตเหนความส าคญของความรกสามคคกน คนความสขแกประชาชน ดงท ชนจตต แจงเจนกจ (2544: 27-29) ทใหความส าคญกบการออกแบบสารทเรมจากการสรางแรงจงใจใหเกดกบกลมเปาหมายผรบสารอยางมเหตผล จะเปนการกระตนความสนใจแลวเหนถงคณประโยชน เหนด เหนงามตามผสงสาร และสงผลตออารมณเชงบวกตอสถานการณและการสอสารทางการเมองของผสงสาร และจะสงผลตอผรบสารใหมความเชอและศรทธามากยงขน สวนชองทางการสอสารจะเหนวาใชสอหลกเปนส าคญ คอ วทย โทรทศน เพราะสามารถเขาถงประชาชนไดมากทสด ประกอบกบปจจบนมความกาวหนาทางดานเทคโนโลยการสอสารดผานแอพพลเคชนได สามารถดขอมลยอนหลงได และยงสอสารไดอยางรวดเรวอกดวย ซงกจะสงผลทงทางบวกและทางลบได หากไมมการวางกลยทธทางการสอสารใหดมความเหมาะสมกบสถานการณทางการเมอง และสอกระแสหลกโดยเฉพาะโทรทศนท าใหประชาชนรบสารไดพรอมกบไดยนค าพด กรยาอาการ อารมณของผสงสารไดอยางชดเจน จะท าใหสามารถวเคราะหและตดสนใจไดดวยตนเองจากขอมลตางๆ ทประชาชนไดรบดวยตนเอง อยางไรกตามการสอสารทางการเมองของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรทมาจากการยดอ านาจ จงมระบบกลไกทจะสามารถใหกระท าการไดอยางเตมทเพราะมประกาศของ คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) และมาตรา 44 ควบคมพฤตกรรมคนและสอมวลชนไมใหสามารถกระท าการใดๆ ไดอยางอสระ ซงเปนการวางกลยทธทางการสอสารของรฐบาลทไมไดมาจากการเลอกตงโดยตรง เปนลกษณะทางการเมองหลงรฐประหาร ซงอาจแตกตางจากการบรหารประเทศของรฐบาลปกตทวไป ขอเสนอแนะ ผลจากการวจยครงน เปนแนวทางในการสอสารทางการเมองใหกบรฐบาลในสถานการณการเมองทไมปกต และการบรหารจดการสอมวลชน ตลอดจนการปรบใชรปแบบสอทมความหลากหลาย อยางไรกตามยงมประเดนทผวจยขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป คอ ประเดนการเปรยบเทยบกลยทธการสอสารทางการเมองของนายกรฐมนตรทมสภาวะทางการเมองปกตกบการเมองทไมปกตโดยนายกรฐมนตรมาจากการยดอ านาจ เพอจะไดคนหาตวแบบของ กลยทธการสอสารทางการเมองทสามารถน าไปใชไดทกสภาวการณทางการเมอง เอกสารอางอง กฤตยา เชอมวารศาสตร. 2559. บทบาทหนาทและความเปนผน าของ พลเอกประยทธ จนทรโอชา ทปรากฏในขาว

หนา 1 ของหนงสอพมพรายวน. วทยานพนธ วารสารศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารสอสารมวลชน, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

กรกนก นลด า. 2558. การสอสารทางการเมองของนายกรฐมนตรทมาจากทหาร. ดษฎนพนธ ปรชญาดษฎบณฑต สาขาสอสารมวลชน, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.


[25]

ชนจตต แจงเจนกจ. 2554. MC&IMC กลยทธสอสารการตลาด. กรงเทพฯ: ทปปงพอยท เพลส มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. การสอสารทางการเมอง Political Communication. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทย

ธรรมาธราช, 2551. ภวนารนทร ประภาวชา. 2559. ความคดเหนของประชาชนตอภาพลกษณทางการเมองและภาพลกษณอารมณ

ขนของ พลเอกประยทธ จนทรโอชา. วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขานเทศศาสตรและสารสนเทศ,มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วาสนา นานวม. 2558. “บกต” นายกฯ โหด มน ฮา. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. วเชยร ชวยหน. 2557. การสอสารทางการเมอง ยทธศาสตรและกลยทธของนายชวทย กมลวศษฎ. วทยานพนธ

รฐศาสตรมหาบณฑต สาขาการปกครอง, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วรช อภรตนกล. 2553. การประชาสมพนธ. พมพครงท 12. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศภกจ แดงขาว. 2557. นวตกรรมการสอสารแนวคดคานยมหลกของคนไทย 12 ประการของรฐบาลพลเอก

ประย ท ธ จนท ร โ อช า . ว ท ย าน พ น ธ ว า ร ส า ร ศ าสต รมห าบณฑต ส าข า ส อ ส า ร ม ว ลชน , มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สถระ เผอกประพนธ. 2554. การสอสารทางการเมองของนายอทย พมพใจชน: ศกษาในหวงระหวางป พ.ศ.2512-2549. ดษฎนพนธ ปรชญาดษฎบณฑต สาขาสอสารการเมอง, มหาวทยาลยเกรก.

เสถยร เชยประทบ. 2540. การสอสารกบการเมองเนนสงคมประชาธปไตย. กรงเทพฯ: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สนต ทพนา. 2559. “วาทกรรมความรกชาตผานบทเพลงของคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.).” วารสารวถสงคมมนษย (4): 174-201.

สรพงษ โสธนะเสถยร. 2542. สอสารกบการเมอง. กรงเทพฯ: ประสทธภณฑแอนดพรนตง. อภชจ พกสวสด. 2556. การประชาสมพนธเพอการสรางภาพลกษณ. กรงเทพฯ:ส านกพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย Berlo, D. 1960. The Process of Communication. New York: Holl, Reneheart and Winston, Inc. McNair, B. 2011. An Introduction to Political Communication. 3rd ed. New York: Routledge. Lasswell, H. 1966. The Structure and Function of Communication in Society. New York: Free Press. Yukl, G. 1999. Leadership in organizations. New Jersey: Prentice-Hall.


[26]

กลไกการขบเคลอนศกยภาพขดความสามารถของผสงอาย โดยบรณาการหลกพทธธรรม Elders’ Potentials Capacity Driving Mechanism through Buddhism Integration บญทน ดอกไธสง / Boonton Dockthaisong คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย / Faculty of Social Science, Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand E-mail: [email protected] บษกร วฒนบตร / Busakorn Watthanabut คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยนอรทกรงเทพ / Faculty of Liberal Art, Northbangkok University, Thailand E-mail: [email protected] พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ / PhramahaKrissada Kittisopano คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย / Faculty of Social Science, Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand E-mail: [email protected] พระปลดระพน พทธสาโร / PhrapaladRapin Phuttisaro คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย / Faculty of Social Science, Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 11 มกราคม 2562 แกไข 1 กมภาพนธ 2562 ตอบรบ 2 กมภาพนธ 2562 บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงค คอ 1. เพอพฒนากลไกการบรหารจดการศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทตงในพทธสถานเพอเพมขดความสามารถผสงอายในการดแลตนเอง 2. เพอพฒนากลไก หลกสตร และกจกรรม การพฒนาสงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของผสงอายเพอเปนแกนน าผสงอายพทธธรรม 3. เพอน าเสนอกลไกการขบเคลอนศกยภาพขดความสามารถของผสงอายโดยบรณาการหลกพทธธรรมโดยเปนการวจยแบบผสานวธ เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย 1) แบบสอบถาม 2) แบบสงเกต และ 3) แบบสมภาษณ และวเคราะหเนอหา น าเสนอขอมลดวยวธการพรรณนา ผลการวจยพบวาศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทตงในพทธสถานเพอเพมขดความสามารถผสงอายในการดแลตนเอง จะตองประกอบดวย ปจจยดานสถานท, ปจจยดานการเงน, ปจจยดานการบรหาร,ปจจยดานกจกรรม, ปจจยดานสถาปตยกรรม, ปจจยดานแผนพฒนา, ปจจยดานนโยบาย เกยวกบการบรหารจดการตอการ


[27]

การพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง รวมทงยทธศาสตรชาตทเนนการใหความส าคญของการกาวสสงคมผสงอายสงเสรมผสงอายใหมสขภาพตามมาตรฐานสขภาพผสงอายทพงประสงค ค าส าคญ: ศกยภาพ, ผสงอาย, บรณาการ, หลกพทธธรรม Abstract The objectives of this research were 1. to develop mechanism for management in Elders’ Potentials Capacity center 2. to develop mechanism curriculum and activities, development of elders potential development centers in Buddhist place for increasing the elderly self care potentiality 3. to purpose mechanism for drive elders potential according to Buddhism. This research was mixed methods research. Research tools included 1) Questionnaire 2) Observation form and 3) Interview form. Data analysed by content analysis and presented data by description The findings of research Mechanism for management in Elders’ Potentials Capacity center found that management in Elders’ Potentials Capacity center must be included factors as follows; place, finance, management, activities, architect, development plan, management policy which management for management in elders’ potentials capacity. Moreover the national strategy focused for stepping into aging society where promoted elders have been good health as desirable healthy standard. Keywords: Potential, Elder, Integration, Buddhism บทน า จากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ.2560-2564) ไดกลาวถงการพฒนาศกยภาพคนตามชวงวยและการปฏรประบบเพอสรางสงคมสงวยอยางมคณภาพ ไวใน 4 ดาน 1) การพฒนาศกยภาพคนในทกชวงวยใหสนบสนนการเจรญเตบโตของประเทศ 2) การยกระดบคณภาพการศกษาและการเรยนรใหมคณภาพ เทาเทยมและทวถง 3) การพฒนาดานสขภาพ และ 4) การสรางสภาพแวดลอมและนวตกรรมทเออตอการด ารงชพในสงคมสงวย โดยการปรบปรงสภาพแวดลอมและความจ าเปนทางกายภาพใหเหมาะกบวย และการพฒนาระบบการดแลผสงอาย ในรปแบบทหลากหลายทงในดานการจดบรการสขภาพและสวสดการสงคมอยางบรณาการ โดยการมสวนรวม ของทกภาคสวนอยางตอเนอง รวมทงพฒนาชมชนทมศกยภาพและความพรอมใหเปนตนแบบของการดแล ผสงอายเพอขยายผลไปสชมชนอน ตลอดจนการพฒนานวตกรรมในการใชชวตประจ าวนส าหรบผสงอาย (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2558: 18-19) ซงสอดคลองกบ พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2553 ซงไดก าหนดสทธของผสงอาย ไวในมาตราท 11 นอกจากนรฐบาลชดปจจบนยงมนโยบายในการเตรยมความพรอมเขาสสงคมผสงอายอยางมคณภาพ โดยก าหนดกลไกหรอแนวทางการด าเนนการไว 2 ประเดนส าคญ คอ 1) การเตรยมความพรอมเขาสสงคมผสงอายอยางมคณภาพ โดยมระบบการดแลผสงอายทางสงคม ผานการมสวนรวมของทกภาคสวน 2) การสนบสนนกลไกดานผสงอายจงหวด เชน คณะกรรมการกองทนผสงอาย ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย ศนยพฒนาคณภาพชวตผสงอาย 878 แหง ทวประเทศ จากการศกษาสภาพปญหาในปจจบน พบวา ประชากรสงอายเพมขนจาก 4 ลานคน (รอยละ 6.8) ในป 2537 เปน 10 ลานคน (รอยละ 14.9) ในป 2557 และคาดวาจะเพมเปน 20.5 ลานคน (รอยละ 32.1) ในป 2583 และในป 2558 กระทรวงสาธารณสขด าเนนการประเมนคดกรองสขภาพผสงอาย จ านวน 6,394,022 คน พบวา เปนกลมตดสงคมประมาณ 5 ลานคน หรอรอยละ 79 และเปนผสงอายทมภาวะพงพง กลมตดบาน ตดเตยง จ าเปนตองสนบสนนดานสขภาพและสงคม ประมาณ 1.3 ลานคน หรอรอยละ 21 (ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.), 2559) วกฤตการดงกลาวมผลพวงจากการเขาสสงคมผสงอายเพมมากขน สบเนองจากสภาพการเปลยนแปลงดานเศรษฐกจและสงคม จ านวนผสงอายทเพมมากขน การเจบปวยดวยโรคเรอรง ความเจรญกาวหนาดานเทคโนโลย ทางการแพทย


[28]

ท าใหผสงอายมอายยนยาวขน ในขณะเดยวกนดวยอายทเพมมากขนและมภาวะโรคเรอรงรวมดวย กอใหเกดภาวะพงพงของผสงอาย จ าเปนตองมผดแล แตการเปลยนแปลงของระบบครอบครวและ สงคม ท าให ผสงอายสวนใหญขาดผดแล อกทงระบบบรการทางการแพทย และสาธารณสขในปจจบนยงเนนการดแลรกษาโรคแบบเฉยบพลน เมอรกษาอาการคงทแลวกจ าหนายออกจากโรงพยาบาล โดยยงไมมระบบการดแลตอเนองรองรบในชมชน สดทายแลวการขาดการดแล ฟนฟสภาพใหผสงอายกลบมาปกต จงท าใหผสงอายเกดภาวะทพพลภาพ มขอจ ากดในการด ารงชวตประจ าวนเปนภาระทตองพงพงครอบครว หากมระบบการดแลระยะยาวรองรบ ภาระการพงพงเหลานจะลดนอยลง และผสงอายจะมคณภาพชวตทดข น สถานการณความจ าเปนและขอจ ากดเหลาน จงเปนทมาของการพฒนาระบบการดแลระยะยาวรองรบในชมชน โดยการมสวนรวมของภาคในพนท 3 ภาคประสาน ไดแก อปท. ชมรมผสงอาย และรพ.สต. (ลลตยา กองค า, 2559) นโยบายการพฒนาระบบดแลระยะยาวดานสาธารณสขส าหรบผสงอายทมภาวะพงพงในพนท (Long Term Care) วา รฐบาลคาดหวงตอผสงอายจะไดรบการดแลจากทมสหวชาชพ จากหนวยปฐมภมและโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบต าบล โดยการมสวนรวมของครอบครว ชมชนและทองถน สงผลใหผสงอายมคณภาพชวตทด อยในสงคมอยางมศกดศร เขาถงบรการอยางถวนหนาและเทาเทยม เปนการสรางสงคมแหงการเอออาทร อกทงยงเปนการสรางความรวมมอของภาคสวนตางๆ ควบคไปกบการพฒนาทมหมอครอบครวและอาสาสมครในชมชน เพอ “สงคมไทย สงคมผสงวย เขาใจ เขาถง พงได” ผสงอายมคณคา มศกดศร เปนหลกชยของสงคมและมคณภาพชวตทดข น (ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.), 2559) สงส าคญอกประการหนงของการพฒนาคณภาพชวตของผสงอายคอการน าเอาหลกธรรมในทางพระพทธศาสนามาประยกตใชในการด าเนนชวตของผสงวย เปนแนวคดทสอดคลองกบวถชวตของผสงอายไทย ซงแนวคดปรชญาตะวนออกทมการใชอยางแพรหลายในกลมผสงอายไทยจะม 2 แนวคดทส าคญคอ แนวคดทางวถไทยพทธ และแนวคดทางวถไทยจน แตสวนใหญจะเนนไปทแนวคดทางวถไทยพทธ ซงปจจบนแนวคดปรชญาตะวนออกทงสองแนวคดทส าคญน มการจดกจกรรมทหลากหลาย และกระจายไปอยตามพนทตางๆ ของประเทศไทย ซงเปนวธการทไดรบการยอมรบจากผสงอาย และประชาชนวยตางๆ ในการปฏบต ซงหากการปฏบตนไดรบการพฒนาอยางเปนระบบ สามารถใชในการพฒนาคณภาพชวตไดอยางเปนรปธรรมทมประสทธผลสง ผสงอายไดทราบแนวทางของสวนขาดทควรเตมเตม ผดแลหรอครอบครวรวมสนบสนน และหนวยงานทเกยวของ รวมสงเสรมและสรางสรรค เพอใหการปฏบตตางๆ ทงหลายเหลานชวยพฒนาคณภาพชวตผสงอายได จะชวยในการลดคาใชจาย ลดภาระการดแล เพมศกยภาพใหผสงอายเปนคลงสมองทส าคญในการรวมพฒนาประเทศชาต (กหลาบ รตนสจธรรม, 2559: 8) จากสภาพปญหาดงกลาวขางตนและเปนการตอยอดงานวจย คณะนกวจยจงมความจ าเปนตองพฒนากลไกการขบเคลอนศกยภาพขดความสามารถของผสงอายโดยบรณาการหลกพทธธรรม ภายใตการวจยและพฒนาศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทตงในพทธสถานเพอเพมขดความสามารถผสงอายในการดแลตนเอง สรางกลไกการพฒนาสงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของแกนน าผสงอายพทธธรรม ในการเสรมสรางศกยภาพขดความสามารถของผสงอายตดเตยง และสรางกลไกการสรางเสรมศกยภาพขดความสามารถผสงอายตดเตยงโดยแกนน าผสงอายพทธธรรม

วตถประสงค การวจยครงนจงมวตถประสงคเพอ 1. เพอพฒนากลไกการบรหารจดการศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทตงในพทธสถานเพอเพมขดความสามารถผสงอายในการดแลตนเอง 2. เพอพฒนากลไก หลกสตร และกจกรรม การพฒนาสงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของผสงอายเพอเปนแกนน าผสงอายพทธธรรม 3. เพอน าเสนอกลไกการขบเคลอนศกยภาพขดความสามารถของผสงอายโดยบรณาการหลกพทธธรรม


[29]

วธการวจย การศกษาวจยเรอง“กลไกการขบเคลอนศกยภาพขดความสามารถของผสงอายโดยบรณาการหลกพทธธรรม” เปนการวจยแบบผสานวธ (Mixed Methods Research) ประกอบไปดวยการวจย เชงคณภาพ (Qualitative Research) และ การวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) โดยมรายละเอยดความเชอมโยงระหวางโครงการวจยยอย 2 โครงการดงน โครงการยอย 2 คอ โครงการวจยยอยท 1 เรอง การวจยและพฒนาศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทตงในพทธสถานเพอเพมขดความสามารถผสงอายในการดแลตนเอง และโครงการวจยยอยท 2 เรอง กลไกการพฒนาสงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของแกนน าผสงอายพทธธรรม ในการเสรมสรางศกยภาพขดความสามารถของผสงอายตดเตยง โครงการวจยยอยทง 2 โครงการ ซงทง 2 โครงการผลผลตทไดจะตอบวตถประสงคของแผนการวจย

ลกษณะและการจดการศนยพฒนาศกยภาพของผสงอายทต งในพทธสถาน

สงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของแกนน าผสงอายพทธธรรม

สถานการณความพรอมทางดานกายภาพของพทธสถ าน ในการ จดต ง ศ น ยพฒนาศกยภาพของผสงอาย - สภาพทางภมศาสตร

- ค ว า มพ ร อ ม ท า ง ด า นสถาปตยกรรม

สถานการณการจดการความพรอมของพทธสถานในการจดตงศนยพฒนาศกยภาพของผสงอาย - ดานการศาสนศกษา

- ดานการศกษาสงเคราะห

- ดานการเผยแผ - ด า น ก า ร ส า ธ า ร ณสงเคราะห

- ดานอนๆ

สภาพทวไปของผปวยตดเตยง

- ความตองการ - สวนทขาด

แนวคดทฤษฎ การดแลสขภาพผสงอาย

- ผปวยตดเตยง - ผดแลผปวยตดเตยง

แนวคดทฤษฎ การเพมศกยภาพ

ผสงอาย

หลกพทธธรรมในการดแลยกระดบจต

ผสงอาย

แผนงานวจย เรอง “กลไกการขบเคลอนศกยภาพขดความสามารถของผสงอายโดย

บรณาการหลกพทธธรรม”

โครงการยอยท 1 เรอง “การวจยและพฒนาศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทต งในพทธสถานเพอเพมขดความสามารถผสงอายในการดแล

ตนเอง”

โครงการยอยท 2 เรอง “กลไกการพฒนาสงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของแกนน าผสงอายพทธธรรม ในการเสรมสราง

ศกยภาพขดความสามารถของผสงอายตดเตยง”


[30]

ผลการวจย 1. กลไกการบรหารจดการศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทตงในพทธสถานเพอเพมขดความสามารถผสงอายในการดแลตนเอง พบวาศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทตงในพทธสถานเพอเพมขดความสามารถผสงอายในการดแลตนเอง จะตองประกอบดวย 1. ปจจยดานสถานท วดมสถานทเพยงพอตอการพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง 2. ปจจยดานการเงน วดมงบประมาณทเพยงพอเพอจดสรรตอการพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง 3. ปจจยดานการบรหาร การบรหารจดการกนในกลม กรรมการ มนโยบาย กองทน มเพยงพอตอการพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง 4. ปจจยดานกจกรรม วดมกจกรรมทางศาสนาเพอพฒนา กาย จต สงคม ปญญา ตอการพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง 5. ปจจยดานสถาปตยกรรม การกอสรางอาคารเพอรองรบสขภาวะของผสงอาย อาทเชน ทางลาด , บนได, ปาย, หองน า, หรอจดเสยงตางๆ ทเหมาะสมกบผสงอายในการเอออ านวยการใชชวตขนพนฐานใหแกผสงอาย 6 . ปจจยดานแผนพฒนา การวางแผนพฒนาวด เพอรองรบศนยพฒนาศกยภาพผสงอายภายในพทธสถาน เพอเอออ านวยตอการบรหารจดการศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทต งในพทธสถาน 7. ปจจยดานนโยบาย นโยบายเกยวกบการบรหารจดการตอการการพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง โดยการมอบความรบผดชอบใหผทมคณสมบตเหมาะสม หลกปฏบตซงเปนทยอมรบใหมการดแลผปวยอยางเหมาะสม ปลอดภย ทนเวลา โดยมอบหมายความรบผดชอบในการดแลผปวยใหแก ผทมคณสมบตเหมาะสม การดแลในทกจดบรการเปนไปตามหลกปฏบตซงเปนทยอมรบในปจจบน สรางสงแวดลอมทเออตอการดแลทมคณภาพ มสงแวดลอมทเออตอการดแลทมคณภาพ โดยค านงถงศกดศรและความเปนสวนตวของผปวย ความ สะดวกสบายและความสะอาด การปองกนอนตราย / ความเครยด / เสยง / สงรบกวนตางๆ ด าเนนการเพอความปลอดภย (อบตเหต การบาดเจบ การตดเชอ) ทมผใหบรการด าเนนการทกวถทางเพอใหผปวยปลอดภยจากอบตเหต การบาดเจบ หรอการตดเชอ รวมถงจดการกบภาวะแทรกซอน วกฤต ฉกเฉน ทมผใหบรการจดการกบภาวะแทรกซอน ภาวะวกฤต หรอภาวะฉกเฉน อยางเหมาะสมและปลอดภย การดแลแบบองครวม ทมผใหบรการตอบสนองตอความตองการหรอปญหาของผปวยในลกษณะองครวม โดยเฉพาะอยางยง ปญหาทางดานอารมณและจตสงคม มการสอสาร/ประสาน ภายในทม เพอการดแลทตอเนอง มการสอสารแลกเปลยนขอมลและประสานการดแลผปวยภายในทม เพอความตอเนองในการดแลและพฒนาศกยภาพผปวยใหมความตอเนองและยงยน 2. การพฒนากลไก หลกสตร และกจกรรม การพฒนาสงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของผสงอายเพอเปนแกนน าผสงอายพทธธรรม พบวายทธศาสตรชาตทเนนการใหความส าคญของการกาวสสงคมผสงอายสงเสรมผสงอายใหมสขภาพตามมาตรฐานสขภาพผสงอายทพงประสงค มการพฒนาระบบบรการสขภาพทมคณภาพ เชอมโยงจากสถานบรการสชมชน โดยการสรางความเขมแขง การมสวนรวมของทองถนในการสงเสรมสขภาพและการดแลผสงอายในชมชน ดวยการสรางกลไกเพอพฒนาสงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของผสงอายเพอเปนแกนน าผสงอายพทธธรรม 3. กลไกการขบเคลอนศกยภาพขดความสามารถของผสงอายโดยบรณาการหลกพทธธรรม พบวากลไกการพฒนาสงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของผสงอายเพอเปนแกนน าผสงอายพทธธรรม บคคลทส าคญในการขบเคลอนกลไกกคอ แกนน าผสงอายพทธธรรมในพนท, เจาหนาทสาธารณสขจงหวด และ เจาหนาทเทศบาล, เจาหนาท อบต. ท าหนาทในการดแลผสงอายทงทางกายและใจ สงผลใหผสงอายไดรบการดแลอยางถกตอง ผสงอายมพฤตกรรมสขภาพถกตองเหมาะสม นบเปนการยกระดบจตการพงตนเองของผสงอาย


[31]

อภปรายผลการวจย 1. กลไกการบรหารจดการศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทตงในพทธสถานเพอเพมขดความสามารถผสงอายในการดแลตนเองศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทตงในพทธสถานเพอเพมขดความสามารถผสงอายในการดแลตนเอง จะตองปะกอบดวย (1) ปจจยดานสถานท วดมสถานทเพยงพอตอการพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง (2) ปจจยดานการเงน วดมงบประมาณทเพยงพอเพอจดสรรตอการพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง (3) ปจจยดานการบรหาร การบรหารจดการกนในกลม กรรมการ มนโยบาย กองทน มเพยงพอตอการพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง (4) ปจจยดานกจกรรม วดมกจกรรมทางศาสนาเพอพฒนา กาย จต สงคม ปญญา ตอการพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง (5) ปจจยดานสถาปตยกรรม การกอสรางอาคารเพอรองรบสขภาวะของผสงอาย อาทเชน ทางลาด, บนได, ปาย, หองน า, หรอจดเสยงตางๆ ทเหมาะสมกบผสงอายในการเอออ านวยการใชชวตขนพนฐานใหแกผสงอาย (6) ปจจยดานแผนพฒนา การวางแผนพฒนาวด เพอรองรบศนยพฒนาศกยภาพผสงอายภายในพทธสถาน เพอเอออ านวยตอการบรหารจดการศนยพฒนาศกยภาพผสงอายทตงในพทธสถาน (7) ปจจยดานนโยบาย นโยบายเกยวกบการบรหารจดการตอการการพฒนาศกยภาพผสงอายในการเพมขดความสามารถของผสงอายในการดแลตนเอง สอดคลองกบงานวจยของ ธฤษณ ฉตรกมลวรกจ (2556) เรอง การจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมทางกายภาพส าหรบผสงอายของเทศบาลต าบลหนองตองพฒนาในเขตพนทหมบานปาเปา ต าบลหนองตอง อ าเภอหางดง จงหวดเชยงใหม พบวา การจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมส าหรบผสงอายในชมชนนน องคกรปกครองสวนทองถน เปนกลไกส าคญทจะท าใหแนวทางการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมส าหรบผสงอายในชมชนประสบผลส าเรจเปนรปธรรมได เนองจากปจจยสนบสนนทงในดานเครองมอ บคลากร และการเสรมสรางทางวชาการจากภายในและองคกรภายนอก 2. การพฒนากลไก หลกสตร และกจกรรม การพฒนาสงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของผสงอายเพอเปนแกนน าผสงอายพทธธรรมหลกสตรทใชในการพฒนาสงเสรมสขภาวะโดยการยกระดบจตการพงตนเองของผสงอายเพอเปนแกนน าผสงอายพทธธรรมคอ หลกสตร “โพชฌงค” ประกอบดวย องคท 1 คอ สต องคท 2 คอ ธมมวจยะ องคท 3 คอ วรยะ องคท 4 คอ ปต องคท 5 คอ ปสสทธ องคท 6 คอ สมาธ องคท 7 คอ อเบกขา ธรรมทง 7 อยางน ไมตองมครบทงหมด แมเพยงอยางเดยวถามสกขอกชวยใหจตใจสบายแลว เชน มสต จตใจไมหลงใหลนนเฟอน หรอมปสสทธ กายใจผอนคลาย เรยบเยน สบาย ไมมความเครยด ไมกงวลอะไร แตนกเปนสภาพจตทดแลว ถารจกมองดวยธมมวจยะกท าใจได ยงถามวรยะ มก าลงใจดวย กเหนชดเจนวา เปนสภาพดทจงตองการแนๆ จตใจของผเจบไขนน จะไมตองเปนทนาหวง กงวลแกทานผอน ยงมปต มสมาธ มอเบกขา ทสรางขนมาไดกยงดลกษณะเชนนสอดคลองกบงานวจยของ พทกษณา สภานสร (2546) เรอง กลไกทางวฒนธรรมในการชวยเหลอผสงอายของชมชนชนบท พบวา ชมชนมกลไกทางวฒนธรรมในการชวยเหลอผสงอายทงดานเศรษฐกจ ดานสขภาพ ดานรางกาย ด านจตใจและสงคม โดยเปนการชวยเหลอกนทงระดบครอบครว ชมชนและสงคม โดยลกหลาน คนในครอบครว ผสงอายดวยกนเอง ชมชนและกลมองคกรทางสงคม โดยใชกลไกทางวฒนธรรมดานคานยมเรองความกตญญ การเคารพผอาวโสและความสมพนธในระบบเครอญาต และกลไกทางดานหลกธรรมของพทธศาสนา ความสมพนธทดตอกน แลความเปนผทางพธกรรมและจตวญญาณ เอกสารอางอง กหลาบ รตนสจธรรม, วนสรา เชาวนยม และคณะ. 2559. คมอกองบญผสงวย (MaHa). กรงเทพฯ: ส านกงาน

คณะกรรมการการวจยแหงชาต. คมเดอน เจดจรสฟา. 2550. คณธรรมสามกก. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: โสภณการพมพ. คลอย ทรงบณฑตย. 2514. ประมวลหวใจธรรมถก. กรงเทพฯ: เลยงเชยง.


[32]

เจษฎา บญทา. 2545. คณภาพชวตผสงอายในต าบลแมหอพระ อ าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธ สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

ชนตา สมมาตย. 2551. การพฒนารปแบบการจดการดแลสขภาพผสงอายโดยองคกรชมชนในภาคอสาน. วทยานพนธ ปรชญาดษฏบณฑต สาขาวชาวฒนธรรมศาสตร, มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ธฤษณ ฉตรกมลวรกจ. 2556. การจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมทางกายภาพส าหรบผสงอายของเทศบาลต าบลหนองตองพฒนาในเขตพนทหมบานปาเปา ต าบลหนองตอง อ าเภอหางดง จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธ รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม

พทกษณา สภานสร. 2546. กลไกทางวฒนธรรมในการชวยเหลอผสงอายของชมชนชนบท. วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการศกษานอกระบบ, มหาวทยาลยเชยงใหม

ลลตยา กองค า . 2559. การพฒนาระบบการดแลระยะยาวผ ส งอาย ท มภาวะพ ง พ ง . สบคนจาก www.thaitgri.org/images/document/Research_tgri/Manual%20LTC.pdf.


[33]

ปจจยทสงผลตอการด าเนนงานของศนยพฒนาคณภาพชวตและ สงเสรมอาชพผสงอายในประเทศไทย Factors Affecting the Operation of Center for Quality of Life Development and Career Promotion for the Elderly in Thailand ปยากร หวงมหาพร / Piyakorn Whangmahaporn วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม / Graduate College of Management, Sripatum University, Thailand E-mail: [email protected] สากล พรหมสถตย / Sakon Phromsathit วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม / Graduate College of Management, Sripatum University, Thailand E-mail: [email protected] นงนาถ หวงเทพอนเคราะห / Nongnart Wangtepanukroh วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม / Graduate College of Management, Sripatum University, Thailand E-mail: [email protected] สจนตสะพด ศรบรณ / Sujinsapass Siriburana วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม / Graduate College of Management, Sripatum University, Thailand E-mail: [email protected] ยศวฒน กจมานะวฒน / Yotsawat Kijmanawat วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม / Graduate College of Management, Sripatum University, Thailand E-mail: [email protected] วรวฒน วะชม / Werawat Wachum วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม / Graduate College of Management, Sripatum University, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 1 ธนวาคม 2561 แกไข 21 มกราคม 2562 ตอบรบ 22 มกราคม 2562


[34]

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอ 1. ศกษาการด าเนนการของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย และ 2. ศกษาปจจยทสงผลตอการด าเนนการของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ เกบรวบรวมขอมลโดยการศกษาเอกสาร การสมภาษณเชงลก ผใหขอมลส าคญประกอบดวย ประธานศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย นายกองคกรปกครองสวนทองถนหรอปลดองคกรปกครองสวนทองถนหรอเจาหนาทผรบผดชอบโครงการ ใน 4 จงหวดของประเทศไทย ไดแก จงหวดบรรมย จงหวดอยธยา จงหวดระนองและจงหวดนาน โดยใชวธการจบสลาก หลงจากนนจบสลากศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอายจงหวดละ 3 แหง รวม 12 แหง ผใหขอมลส าคญแหงละ 2 คน รวมผใหขอมลส าคญทงสน 24 คน วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา ผลการศกษาพบวา การด าเนนการของ ศอพส.ใชมาตรฐานการด าเนนงานของ ศพอส.ในประเทศไทยใน 3 ดาน ไดแก 1. ดานการจดกจกรรมและบรการของ ศพอส. นนพบวายงมปญหา โดยยงไมไดมการด าเนนการอยางเตมรปแบบ การจดกจกรรมไมครอบคลม 2. ดานสภาพแวดลอมกายภาพสภาพทางกายภาพ สถานททใชในการจดกจกรรมและสงเสรมอาชพผสงอายไมเพยงพอแกการจดกจกรรมใหแกผสงอาย และ 3 . ดานกลไกและการบรหารจดการมปญหาอยบางเพราะผสงอายเองยงด าเนนการดวยตนเองไมได ยงตองใหสวนราชการโดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนเปนผสนบสนนชวยเหลอหลกในหลายๆ เรอง ปจจยทสงผลตอการด าเนนการของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย ไดแก ปจจยดานงบประมาณ ปจจยดานบคลากร ปจจยดานสงคม ปจจยดานการเมอง และปจจยดานการสอสาร ค าส าคญ: การด าเนนงาน, ศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย, ประเทศไทย Abstract The objective of this research is to study the management of Center for Quality of Life Development and Career Promotion for the elderly and to study the factors effecting on the management of Center for Quality of Life Development and Career Promotion for the elderly. The methodology of this research is qualitative research by collecting data from many documents, and using in-depth interview. Random Sampling was used to select the scope of study. Four parts of Thailand was selected such as center, northern, southern, and northeast part. Then, four provinces were selected to study such as Ayutthaya, Nan, Ranong, and Buriram. After that, the researcher draw lottery in order to study three of Center for Quality of Life Development and Career Promotion for the elderly each province. Then, the total is twelve centers. The researchers had to make in-depth interview from two people from each center; as a result there are twenty four key contributors in this research. Key contributors included the president of Center for Quality of Life Development and Career Promotion for the elderly, and the director of local government organization. Probably, the director of local government organization was the one of Mayor, Chief Executive of Subdistrict Administration Organization, Chief Administrator of Subdistrict Administration Organization, Municipal Clerk, or project officers. To analyze from this research, there are three problems. First, the activities and services of Center for Quality of Life Development and Career Promotion for the elderly has not been fully covered and implemented. Second, responding to physical environment and condition, there were not enough places for elderly working on their occupation and doing many of their activities. Third, there were some mechanism and management problems that the elderly could not operate Center for Quality of Life Development and Career Promotion for the elderly by themselves. They still need any help from local government organization. Finally, the study indicated that


[35]

the factors affecting the operation of Center for Quality of Life Development and Career Promotion for the elderly were budgetary factor, personnel factor, social factor, political factor, and communicated factor. Keywords: Operation, Center for Quality of Life Development and Career Promotion for the Elderly, Thailand

บทน า การเปลยนแปลงโครงสรางทางประชากรและผลจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ท าใหประชากรไทยมอายยนยาวสงขนตามล าดบ สดสวนของผสงอายเพมขน โดยประเทศไทยกาวเขาสสงคมสงอายมาตงแตป พ.ศ.2548 และก าลงจะกาวเขาสการเปนสงคมสงอายระดบสมบรณในป พ.ศ.2564 หมายถง สงคมทมผสงอายมากกวารอยละ 20 ของประชากรทงหมด โดยคาดการณวาในป พ.ศ.2575 ประเทศไทยจะกาวเขาสสงคมสงอายระดบสงสด คอ มผสงอายมากกวารอยละ 28 ของประชากรทงหมด (กรมกจการผสงอาย, 2561: 1) โดยผสงอายของประเทศไทย ในป พ.ศ.2560 มจ านวนทงสน 10,225,322 คน โดยมกลมชวงวยโดยสวนใหญเปนกลมวยตน (60-69 ป) รอยละ 57.4 กลมวยกลาง (70-79 ป) รอยละ 29 และกลมวยปลาย (80 ปขนไป) รอยละ 13.6 (กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย, 2560) ซงอาจกลาวไดวา ประเทศไทยไดเขาสสงคมสงวยตามเกณฑของสหประชาชาตไปแลว จากอตราการเพมขนอยางรวดเรวของประชากรสงอาย ท าใหประเทศไทยมนโยบายผสงอายในหลายมตดวยกน ไมวาจะเปนดานสวสดการสงคม การพฒนาคณภาพชวต โดยมหนวยงานภาครฐทงในระดบชาตและระดบทองถนจดท าแผน โครงการเพอผสงอายอยางตอเนองตลอดเกอบ 4 ทศวรรษ นบตงแตประเทศไทยมแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 1 ในพ.ศ.2525 แตสวนใหญโครงการทหนวยงานของรฐจดท ามกจะเปนโครงการทมองผสงอายในฐานะผทตองการความชวยเหลอมากกวาการดงศกยภาพของผสงอายออกมาใชประโยชน โดยเฉพาะอยางยงความสามารถในการประกอบอาชพเพอใหผสงอายมรายไดและพงพาตนเองได ดงนน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ในฐานะเจาภาพหลกรวมกบกระทรวงมหาดไทยและสมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ รวมกนก าหนดรปแบบการด าเนนงานจดตง “ศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย” เพอสงเสรมการจดกจกรรมของชมรมผสงอายไดมสถานทในการจดกจกรรมและบรการ สงเสรมดานอาชพและการถายทอดภมปญญาของผสงอายในชมชน สงเสรมใหผสงอายไดรบการพฒนาดานสขภาพกาย จตใจ และสงคม เปนศนยสงเสรมและสนบสนนอาสาสมครดแล จดระบบขอมลผสงอายในพนท เปนตน โดยมระยะเวลาการด าเนนการ 3 ป (2557-2559) เปาหมาย 7,853 แหง ทกองคกรปกครองทองถน (อปท.) ทวประเทศ (ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย, 2556) อยางไรกตาม การด าเนนการจดตงศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอายซงเรมมาตงแตป พ.ศ.2557 มการจดตงศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอายทวประเทศรวมทงสน 1,279 แหง (กรมกจการผสงอาย: ออนไลน) ยงไมเปนไปตามเปาหมายทวางไวซงอาจจะสงผลใหไมสามารถจดการกบความทาทายทเกดขนจากการกาวเขาสสงคมสงอายได วตถประสงค การวจยนมวตถประสงคเพอ 1. ศกษาการด าเนนการของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย และ 2. ศกษาปจจยทสงผลตอการด าเนนการของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย การทบทวนวรรณกรรม แนวคดศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย ศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย (ศพอส.) เปนการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในชมชมรปแบบหนง โดยใชชมชนเปนฐาน และเปดโอกาสใหผสงอาย แกนน า อาสาสมคร ชมชน องคกรเครอขายจากภาครฐ และภาคเอกชน มสวนรวมขบเคลอนการด าเนนงานศนย โดยมองคกรปกครองสวนทองถนใหการหนนเสรม (ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย, 2556: 1-2) กลมเปาหมาย


[36]

ทใชบรการในศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย แบงเปน 2 กลม ไดแก กลมเปาหมายหลก ไดแก ผสงอายทอาศยอยในชมชนและพนทใหบรการศนย รวมไปถงสมาชกครอบครวของผสงอายและผดแล และกลมเปาหมายรอง ไดแก สมาชกทกคนในชมชน และสมาชกกลมองคกรตางๆ ศพอส. ด าเนนการพฒนาภายใตแนวคด “รวมแรง รวมใจ ผสงวยกายใจเบกบาน” เพอใหผสงอายไดมสถานทรวมกลมในการจดกจกรรมและบรการทครอบคลมทกมตทางดานสขภาพ สงคม จตใจ และเศรษฐกจ โดยเฉพาะมตดานเศรษฐกจทเนนการสรางรายไดและการมงานท าทเหมาะสมส าหรบผสงอาย เพอยกระดบการจดบรการและสวสดการทางสงคมในการคมครอง สงเสรมและพฒนาคณภาพชวตผสงอายแบบครบวงจร สามารถตอบสนองปญหาและความตองการของผสงอายและชมชนได โดยมวตถประสงคในการจดตงศนย ดงน 1.เพอสงเสรมใหผสงอายไดมสถานทในการจดกจกรรมและบรการ เพอการพฒนาดานสงคม เศรษฐกจ และสขภาพผสงอายและสมาชกอนๆ ในชมชน 2. เพอเปนศนยสงเสรมอาชพ และจ าหนวยผลตภณฑผสงอาย 3.เพอเปนศนยรวมถายทอดภมปญญาของผสงอายในชมชน 4. เพอเปนศนยสงเสรมและสนบสนนอาสาสมครดแลผสงอาย และ 5.เปนศนยขอมลผสงอายในพนท (ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย, 2556: 1-2) ทงน กรมกจการผสงอาย (ม.ป.ป.) ไดก าหนดมาตรฐานการด าเนนงานของ ศพอส.ในประเทศไทย ม 3 ดาน ไดแก 1. ดานการจดกจกรรมและบรการ หมายถง การจดกจกรรมทเกยวของกบดานสขภาพอนามยและคณภาพชวต ทท าใหเกดความเพลดเพลน สนกสนาน ผอนคลาย ทงรางกายและจตใจ ซงกจกรรมประกอบไปดวย การสงเสรมสขภาพกายและใจ การจดกระบวนการเรยนรทจะชวยเสรมสรางคณคาในตวเอง รวมถงการพฒนาอาชพทกอใหเกดรายได 2. ดานสภาพแวดลอมกายภาพสภาพทางกายภาพของ ศพอส. อนไดแก ตวอาคารสถานท ขนาดพนทใชสอย การจดวางผงของหอง การเขาถง ตลอดจนสภาวะของการใชงาน ไดแก อณหภม ความสวาง ความชน การระบายอากาศ ความปลอดภย ความสะดวกสบาย ซงสงผลตอการใชงานอาคารทงในดานบวกและลบ และ 3. ดานกลไกและการบรหารจดการ การด าเนนการของ ศพอส.อยางมประสทธภาพ เพอเปนการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในชมชน โดยใช ศพอส. เปนฐานและสถานทรวมกลมในการจดกจกรรมและบรการ แนวคดการน านโยบายสาธารณะไปปฏบต การน านโยบายไปปฏบตเปนแนวคดในขนตอนทสามของกระบวนการนโยบายเปนขนตอนทตอจากการผานกฎหมายหรอการด าเนนการทจะน ากฎหมายมาใชหรอแกไขปญหาจะเกดขน ในความหมายกวาง การน านโยบายไปปฏบต หมายถงการบรหารกฎหมายทตวแสดงในกระบวนการน านโยบายไปปฏบตท างานรวมกนเพอน านโยบายทไดรบการยอมรบนนบรรลเปาหมาย การศกษาการน านโยบายไปปฏบตมสามแนวทางดวยกน ไดแก 1. แนวทางดานบนลงลาง ปจจยทสงผลตอการน านโยบายไปปฏบต เชน ความชดเจนของนโยบายจากรฐบาลกลาง เนนความสามารถของผก าหนดนโยบายทจะก าหนดวตถประสงคของนโยบายใหชดเจนและควบคมการน านโยบายไปปฏบต (Van Meter &. Van Horn, 1975) ผลงานของนกวชาการทจดอยในกลมน ไดแก งานของเพรสแมน (Pressman) และวลดาฟสก (Wildavsky) ใน ค.ศ.1973 งานของฟาน มเตอร (Van Meter) และฟาน ฮอรน (Van Horn) ค.ศ.1975 งานของบารแดช (Bardach) ค.ศ.1977 และงานของซาบาเตยร (Sabatier) และแมซเมเนยน (Mazmanian) ค.ศ.1979, 1980 และ 1983 2. แนวทางจากลางขนบน แนวทางดานลางขนบน มปจจยดานลางขนมาซงอาจสงผลตอความส าเรจหรอความลมเหลวในการด าเนนการ เชน ความสามารถของรฐ (ทรพยากรทมอย วสดอปกรณตางๆ) สภาพแวดลอมทางการเมองของรฐจะสงผลกระทบตอนโยบายทด าเนนการได ซงแตกตางจากรปแบบจากบนลงลาง การด าเนนการตามแนวทางลางขนบนเปนกระบวนการเชงโตตอบเกยวกบผก าหนดนโยบายกบผน านโยบายไปปฏบตในระดบตางๆ ขาราชการระดบลาง (Street-Level Bureaucrats) หรออาจเรยกวา พวกแนวหนา (Front-Line Implementations) ผลงานนกวชาการทส าคญในกลมน ไดแก ลปสก (Lipsky) ค.ศ.1971 และ เอลมอร (Elmore) ป ค.ศ.1980 และเชน (Hjern) ป ค.ศ.1982 และ 3. ทฤษฎการน านโยบายไปปฏบตแบบผสม (Hybrid Theories of Implementation) ทฤษฎการน านโยบายไปปฏบตจากบนลงลางและลางขนบนเปนประเดนโตแยงทางวชาการอยหลายป นกวจยหลายคนจงพยายามสงเคราะหทฤษฎทงสองเขา


[37]

ดวยกน เชน เอลมอร (Elmore) ค.ศ.1985 ซาบาเตยร ค.ศ.1986 และกอกกน (Goggin) และคณะเมอ ค.ศ.1990 ทฤษฎผสมนรวมเอาองคประกอบทงสองฝายเขาดวยกนเพอปดจดออนของแตละฝาย โดยใหความส าคญกบทฤษฎบนลงลางเนนการเรมตนจากขางบนทฤษฎลางขนบนยดประชาธปไตยแบบมสวนรวมนอกจากผน าแลวยงตองค านงถงเจาหนาทระดบทองถน ภาคเอกชนและกลมเปาหมายดวย ส าหรบตวแบบการน านโยบายสาธารณะไปปฏบตมนกวชาการไดน าเสนอตวแบบไวหลายตวแบบ เชน ตวแบบเหตผล ตวแบบดานการจดการ ตวแบบทางดานการพฒนาองคการ ตวแบบทางกระบวนการของระบบราชการ ตวแบบทางการเมอง ตวแบบทวไป ตวแบบสหองคการในการน านโยบายไปปฏบต ตวแบบปฏสมพนธระหวางปจจย ตวแบบกระจายอ านาจ (Alexander, 1985; Pressman, 1973; Sabatier, 1980) ในสวนงานวจยทเกยวของกบการน านโยบาย ศพอส. ไปปฏบตมอยอยางจ ากด สวนใหญการวจยเรองผสงอายพบงานเกยวกบการศกษาคณภาพชวตผสงอาย หรอการดแลสขภาพผสงอาย (Netithanakul, 2015) อยางไรกตามการวจยเกยวกบรปแบบการด าเนนการของศนยทมลกษณะใกลเคยงกนเชน ศนยกายภาพบ าบดชมชนและชมรมผสงอาย งานวจยเรองแรกพบวาปจจยทสงเสรมการดแลผสงอาย เชน ผน าชมชนเขมแขง กรรมการท างานเปนทม ไดรบการสนบสนนจากหลายภาคสวน ผสงอายเขาถงบรการ ไดรบบรการดานสขภาพและดานสงคม และมฐานขอมลครอบคลม (นารรตน จตรมนตร, วไลวรรณ ทองเจรญ และ สาวตร ทยานศลป, 2011) ในขณะทงานวจยทเกยวของกบการด าเนนการของชมรมผสงอายพบวา ปจจยทสงผลตอการด าเนนการ คอปจจยภายใน เชน 1. ดานผน าชมรม มภาวะความเปนผน า มจรรยาบรรณ มจตอาสา ปฏบตงานดวยความเสยสละ เลงเหนผลประโยชนของผสงอายเปนหลก 2. ดานความสามารถในการพงตนเอง โดยการหาแหลงเงนทนในการสนบสนนการด าเนนกจกรรมตางๆ ภายในชมรมไดตลอดมา 3. ดานความสามารถในการประสานงานกบภาค โดยรวมมอกนระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคทองถน และภาคสงคม 4. การด าเนนงานตามขอบงคบ (สรวลล พฤกษาอดมชย, 2560) นอกจากนนพบงานวจยทเกยวของเชน งานวจยเรองอตลกษณของอาสาสมครดแลผสงอายทบาน (Whangmahaporn, 2018) ส าหรบการวจยครงน ใชตวแบบทวไปเพอศกษาปจจยทสงผลตอการด าเนนการของ ศพอส. ตวแบบนใหความส าคญตอปจจยหลกๆ ไดแก การสอขอความ สมรรถนะขององคการทน านโยบายไปปฏบต เชน บคลากร สภาวะเศรษฐกจ การเมอง สงคม และความรวมมอสนบสนนของผปฏบต (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2549) ส าหรบการด าเนนการของ ศอพส.ใชมาตรฐานการด าเนนงานของ ศพอส.ในประเทศไทย ม 3 ดาน ไดแก 1. ดานการจดกจกรรมและบรการ 2. ดานสภาพแวดลอมกายภาพสภาพทางกายภาพ และ 3. ดานกลไกและการบรหารจดการ ของกรมกจการผสงอายเปนกรอบในการวเคราะห วธการวจย การวจยครงนใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ เกบรวบรวมขอมลโดยการศกษาเอกสาร การสมภาษณเชงลก ผใหขอมลส าคญประกอบดวย ประธานศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย ตวแทนองคกรปกครองสวนทองถน(นายกองคกรปกครองสวนทองถนหรอปลดองคกรปกครองสวนทองถนหรอเจาหนาทผรบผดชอบโครงการ ใน 4 จงหวดของประเทศไทย ไดแก จงหวดบรรมย จงหวดอยธยา จงหวดระนองและจงหวดนาน) ใชวธการสมตวอยางแบบชนภม เรมจากการจบสลากจงหวดเพอเปนตวแทนภาค 4 ภาคในประเทศไทย (การแบงภาคและจงหวดเปนไปตามการแบงของกรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย) หลงจากนนจบสลากศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอายจงหวดละ 3 แหง รวม 12 แหง ก าหนดผใหขอมลส าคญแหงละ 2 คน (ประธานศนยฯ และตวแทนองคกรปกครองสวนทองถนทศนยฯ ตงอย) รวมผใหขอมลส าคญทงสน 24 คน วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหาและตรวจสอบความถกตองของขอมลโดยการตรวจสอบแบบสามเสา


[38]

ผลการวจย การด าเนนการของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย ดานการจดกจกรรมและบรการ การจดกจกรรมและบรการของ ศพอส. นนพบวายงมปญหา เชน กจกรรมตางๆ ยงไมไดมการด าเนนการอยางเตมรปแบบ การจดกจกรรมบางชนดยงไมครอบคลมและไมเปนไปตามวตถประสงคทตองการ นอกจากนน กจกรรมหรอโครงการบางโครงการถกจดขนแลว แตผสงอายไมสามารถน าเอาไปตอยอดหรอปรบใชในชวตประจ าวนไดดเทาทควร เชน กจกรรมสวนใหญท ศพอส.จดใหกบผสงอาย อาท การสงเสรมการออกก าลงกายโดยใหหมอผเชยวชาญเขามาดแล การสงเสรมอาชพ เชน การท าปย การท าน าพรก กจกรรมในวนส าคญตางๆ ทางศาสนา เชน การเขาวดวดฟงธรรมะ การสงเสรมประเพณพนบานโดยรวมกลมกน มการจดท าสนคาโอทอป กจกรรมยงไมมแบบแผนแนวทางการจดโครงการ การบรการหรอการจดกจกรรมส าหรบผสงอายทชดเจน โดยเฉพาะอยางยงเรองอาชพ พบวา บคคลทวไปมทศนคตตอการท างานของผสงอายวาเปนสงไมเหมาะสม ครอบครวของผสงอายมกมองวา ผสงอายควรไดรบการพกผอนเนองจากท างานมานานและรบภาระมามากแลว ขณะทผประกอบการเหนวาไมคมทนเพราะคณภาพของผลตภณฑทผสงอายด าเนนการผลตมคณภาพต า จงท าใหไมเกดผลส าเรจในการจดกจกรรมสงเสรมอาชพ อกทงผสงอายไมสามารถผลตสนคาบางชนดซงตองใชความละเอยด เนองดวยปญหาสขภาพของสายตาและความเทยงในการใชมอ เชน ตะกราสานดวยผกตบชวา ทเปนกจกรรมการประกอบอาชพทมตลาดและค าสงซอมากมาย ประกอบกบผสงอายในบางพนทมอาชพการเกษตรเปนสวนใหญ ชวงเกบเกยวผลผลต เชน ชวงปลกขาว ขาวโพด ท าใหไมมเวลาในการมสวนรวมกบกจกรรมของ ศพอส. จงสงผลใหการท ากจกรรมของศนยฯไมตอเนอง ดงเชนค ากลาวทวา “ศนยยงขาดการท ากจกรรมอยางตอเนอง เพราะผมอายสวนใหญยงท างานทางการเกษตร ไมคอยสนใจกจกรรมของศนยเทาทควร ผสงอายท างานเกษตรกรรมตามหมบานตางๆในต าบล การรวมกนท ากจกรรมตางๆของศนยเทศบาล กเปนกจกรรมหลกของต าบล เชน งานรดน าด าหวผสงอาย งานแขงเรอ การออกก าลงกายประจ าเดอนใหมารวมตวกนทเทศบาลเดอนละครง” ดานสภาพแวดลอมกายภาพสภาพทางกายภาพ ศพอส. บางแหงตวอาคารเปนอาคารเกาโดยมการน ามาบรณะ ใหมเพอใหเกดเปน ศพอส. สถานททใชในการจดกจกรรมและสงเสรมอาชพผสงอายไมเพยงพอแกการจดกจกรรมใหแกผสงอาย สงอ านวยความสะดวกแกผสงอายในการจดกจกรรมตางๆ อยางไมพอเพยง เชน โตะ เกาอ ศพอส. บางแหงไมเอออ านวยความสะดวกสบายใหกบผสงอาย ดงนนจงเปลยนไปใชสถานทขององคกรปกครองสวนทองถนแทน เนองจากกจกรรมทจดใหกบผสงอายสวนใหญจะเปนกจกรรมการออกก าลงกาย แตขาดอปกรณหรอเครองมอในการออกก าลงกายทพอเพยง การจดสงแวดลอมในทสาธารณะใหเออตอสขภาพผสงอายยงไมเอออ านวยเทาทควร เชน การท าทางเดนทราบเรยบ ทางลาด ลฟตขนอาคารสถานทใหบรการตางๆ ราวจบบนได หองน าสาธารณะในศนย ทนงพกผอน และอปกรณชวยเหลออนๆ เปนตน นอกจากนนองคกรปกครองสวนทองถนในฐานะทปรกษา ศพอส. ยงไมไดรบการถายโอนอาคาร ศพอส. จาก พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดมาเปนกรรมสทธของตน สงผลใหการเขาไปด าเนนการตกแตงหรอปรบปรงอาคารเพอใหสมาชก ศพอส. ไดรบความสะดวกในการจดกจกรรมอยางสมบรณมากขน ยกตวอยางเขน การจดปรบปรงอาคารตอเตมใหเปนศนยสขภาพฟตเนส และหองคาราโอเกะ ดงเชนค ากลาวทวา “ยงไมมอาคารส าหรบผสงอาย แตมองภาพรวมยงไมมรปธรรมชดเจน ก าลงรเรมท าโครงการเพอของบประมาณและอนมตการสรางอาคารส าหรบผสงอาย” หรอค ากลาวทวา “การจดสงแวดลอมทสงเสรมใหผสงอายออกก าลงยงมพนทนอย ควรจดใหมพนทสเขยว การจดมมพกผอนตามถนนทางเชอมและทางเดนตางๆ การสรางทางเดนทราบเรยบสะดวกสบาย การจดบรการสงอ านวยความสะดวกตางๆ ในศนย” ดานกลไกและการบรหารจดการ ศพอส. บางแหงไดรบการสนบสนนจากองคกรปกครองสวนทองถนไมมากเทาทควร มหนวยงานทใหการสนบสนนหรอชวยเหลอในการบรหารนอย เชน ผทมความรเฉพาะดานการประกอบอาชพ ดานกฬา การพฒนาระบบบรการดวยเทคโนโลยทมความรวดเรวยงมอยนอยท าใหการท างานลาชา การบรหารจดการสวนใหญเปนการประสานงานกบก านน ผใหญบาน เพอใหเขาถงผสงอาย ซงกเปนการขอความรวมมอ


[39]

ชวยเหลอไมมคาตอบแทน ซงอาจจะมปญหาบางในทางปฏบต ในการบรหารจดการศนยจะมปญหาอยบางเพราะผสงอายเองยงด าเนนการดวยตนเองไมได ยงตองใหสวนราชการโดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนเปนผสนบสนนชวยเหลอหลกในหลายๆ เรอง เชน การประสานงาน การจดท าเอกสารและบญช ในดานการบรหารจดการของ องคกรปกครองสวนทองถนบางแหงมปญหาเนองจากจ านวนบคลากรขององคกรปกครองสวนทองถนเองมไมเพยงพอกบจ านวนงานในการบรหารจดการภายในองคกรอยแลว ดงนนการแบงคนมาชวย ศพอส. จงท าใหกลไกในการบรหารทงขององคกรปกครองสวนทองถน และ ศพอส. ขาดประสทธภาพไมคลองตวเทาทควร ดงค ากลาวทวา “ยงมหนวยงานทใหการสนบสนนหรอชวยเหลอเกยวกบการบรหารดานบคลากรนอย เชน ผทมความรเฉพาะดาน เชน การประกอบอาชพ ดานกฬา” หรอ “ปญหากลไกการบรหารจดการ ไมมงบประมาณศนย การขบเคลอนงานลาชา ตามมาตรฐานตองด าเนนทกสปดาห แตปจจบนท าไดเดอนละครงเทานน เราบรการไดแคผสงอายตดสงคม และตดบานบางสวน ศนยยงไมมการจดท าแผน ไมมการประสานหนวยงานในพนทอยางครอบคลม เทาทควร” ปจจยทสงผลตอการด าเนนการของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย ปจจยดานงบประมาณ ปจจยดานงบประมาณไมเพยงพอนบวาเปนปญหาหลกของ ศพอส. เพอน าไปจดกจกรรมใหกบผสงอาย เชน เทศบาลแหงหนงมผสงอายเกอบ 2,000 คน แตมงบประมาณในการพฒนาคณภาพชวตผสงอายไมมากนก หรออาจกลาวไดวา การจดกจกรรมของผสงอายซงไดรบการสนบสนนจากภาครฐและเอกชนแต ไมเพยงพอตอการเพมขนของจ านวนประชากรผสงอายในเขตพนททเขามาใชบรการ ดงค ากลาวทวา “มขอจ ากดในการใชงบประมาณ ปญหาการใชงบประมาณเปนปญหาส าคญหนงของการจดกจกรรมของผสงอายซงไดรบการสนบสนนจากภาครฐและเอกชนแตไมเพยงพอตอการเพมขนของจ านวนประชากรผสงอายในเขตพนททเขามาใชบรการ” ปจจยดานบคลากร ปจจยทสงผลตอการด าเนนการของ ศพอส. อกประการคอ การขาดวทยากรทช านาญการทเปนแกนน าหลกในการด าเนนกจกรรม ท าใหไมสามารถเหนภาพรวมของโครงการและกจกรรมไดชดเจน ขาดบคลากรประจ าทจะคอยอ านวยความสะดวกหรอเปนเจาหนาทธรการใหศนย โดยทวไปศนยจะไดรบความชวยเหลอจากองคกรปกครองสวนทองถน แตกรณเจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถนไมเพยงพอตอการดแลกจกรรมหรอบรการ กจะท าใหการด าเนนการไมมประสทธภาพ ดงค ากลาวทวา “การบรหารจดการสวนใหญเปนการประสานงานในสวนของก านน ผใหญบาน เพอใหเขาถงชาวบานจรงๆ ซงกเปนการขอความรวมมอ ชวยเหลอ ไมมคาตอบแทน กอาจจะมปญหาบางในทางปฏบต” ปจจยดานสงคม ปจจยดานสงคม โดยเฉพาะปจจยตวผสงอายเอง เชน ความพรอมดานสขภาพ ความเสอมถอยของรางกายทเปนไปตามวย ผสงอายจ านวนไมนอยประสบปญหาดานสขภาพทงจากการท างานหนก และงานทไมปลอดภยในชวงวยท างาน ท าใหเปนขอจ ากดตอการเขารวมกจกรรมทศนยจดขน นอกจากนน ผสงอายบางรายมหมวกหลายใบ เชน เปนสมาชกชมรมผสงอายหลายชมรม เปนอาสาสมคร ท าใหมหนาทและกจกรรมทตองไปมสวนรวมมาก บางครงท าใหขาดการเขารวมกจกรรมกบศนย นอกจากนนจากปญหาการเดนทางมารวมกจกรรมไมสะดวกและไมมรถรบสง ท าใหผสงอายไมสามารถเดนทางมารวมกจกรรมไดเนองจากหวาดกลวปญหาสงคม เชน การกออาชญากรรมของผเสพหรอคายาในบางพนท หรอการไมเขารวมกจกรรมของผสงอายอาจเกดจากการตดภารกจภายในครอบครวคอตองเฝาบานเพอดแลลกหลาน หากการจดกจกรรมในวนและเวลาราชการดวยแลว ท าใหลกหลานไมมเวลามารบสงผสงอาย ดงค ากลาวทวา “ผสงอายบางรายทประสงคเขารวมกจกรรม มารวมไมได เพราะไมมรถรบสง เนองจากอยล าพง งบประมาณ ศนยตองขอรบการสนบสนน กวาจะไดตองใชเวลา ท าใหการด าเนนงาน ไมมงบประมาณ การด าเนนการลาชา ไมตอเนอง สภาพภมอากาศในจงหวด ฝนตกตลอด การท ากจกรรม ฝนตกหนกไมสามารถมารวมกจกรรมได” ปจจยดานการเมอง ความขดแยงดานการเมองในพนทนบเปนปจจยทสงผลตอการด าเนนการของ ศพอส. ท าใหการท างานไมราบรน สวนใหญจะเปนความขดแยงระดบการเมองทองถนในหมบานตางๆ มการแบงฝายของผน าทองทและ ทองถน ท าใหการบรหารของศนยไมมประสทธภาพ และท าใหการขอความรวมมอทกหมบานประสบปญหาไปดวย


[40]

นอกจากนนความขดแยงของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล (ทซงเปนผดแลผสงอายหลกในอดต) กบองคกรปกครองสวนทองถนทซงเปนทปรกษาของ ศพอส. ท าใหการบรหารจดการศนยไมเกดประสทธภาพ เนองจากขดกนในกนเรองการจดการเรองขอมลและการจดกจกรรมของผสงอาย ดงค ากลาวทวา “เนองจากนโยบายรฐบาลเปลยนแปลงตลอดเวลา เราตองท าตามระเบยบ หากเราท ามา จะผดระเบยบ เรองงบประมาณขนอยกบบรบทในพนท นโยบายของนายกฯ อบต. ตองใหความส าคญแกเจาหนาท อบต. เปนหลกในการแกไขปญหา เพราะประธานเองไมมเวลามานงจดกระบวนการ เจาหนาทจะส าคญทสด เขามาจดรปแบบ กระบวนการ แบบแผนตางๆ ใหกบทางศนยฯ” ปจจยดานการสอสาร ปจจยดานการสอสาร ปญหาดานการตดตอสอสารสวนใหญ จะมปญหาในศนยทมการตดตอผานก านนผใหญบาน หรอองคกรปกครองสวนทองถนซงเปนบคคลทมงานประจ าอยแลว ท าใหการประสานงานลาชา นอกจากนนการสอสารระหวางศนยกบผสงอายและครอบครวกมปญหาในการสอสารประชาสมพนธการจดกจกรรมใหทราบอยางทวถงเพยงพอ ในทางตรงกนขาม ศพอส. บางแหงไมมปญหาในการตดตอสอสารเนองจากความเขมแขงของชมชนในการใชเครองมอในการสอสาร ไดแก หอกระจายขาว การตดตอสอสารทางกลมไลน และการสอสารแบบสภากาแฟชาวบาน ดงค ากลาวทวา “ดานคณะกรรมการศนยฯ สวนใหญมปญหาดานการตดตอสอสาร สวนใหญตดตอผานก านนผใหญบาน ใหประกาศเปนสอกลางการประสมพนธขาวใหลกหลานหรอผสงอายทราบ” อภปรายผลการวจย ตามทตวแบบดานการจดการกลาวถงปจจยทสงผลตอการน านโยบายไปปฏบตโดยใหความส าคญไปทปจจยภายในและภายนอก กลาวคอ การสอสารขอความ สมรรถนะขององคการทน านโยบายไปปฏบต เชน บคลากร สภาวะเศรษฐกจ การเมอง สงคม และความรวมมอสนบสนนของผปฏบต (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2549) ผลการวจยชใหเหนวา ปจจยทสงผลตอการด าเนนการของ ศพอส. ไดแก สมรรถนะของ ศพอส. กลาวคอ การขาดงบประมาณ การสอสารทยงไมทวถง การขาดบคลากรประจ า กรรมการยงไมสามารถท างานโดยล าพงเองได ตองขอความชวยเหลอจากองคกรปกครองสวนทองถน ซงกเปนบคลากรทมงานประจ าอยแลว ส าหรบปจจยดานการเมอง และ ปจจยในตวของผสงอายเองกเปนปจจยส าคญทสงผลตอการด าเนนการของ ศพอส. เชนกน สอดคลองตามตวแบบทวไปทกลาวถงปจจยตางๆ ดงกลาวลวนแลวแตสงผลตอการด าเนนการหรอการน านโยบายไปปฏบต จากปจจยดานการขาดงบประมาณนเอง การสรางความเขมแขงใหแก ศพอส. จงจ าเปนตองขนอยกบความสามารถในการพงตนเอง ดงทงานวจยของ สรวลล พฤกษาอดมชย (2560) เรองปจจยความส าเรจในการด าเนนงานของชมรมผสงอายต าบลดอนแฝก จงหวดนครปฐม ทกลาววา ความสามารถในการพงตนเอง โดยการหาแหลงเงนทนในการสนบสนนการด าเนนกจกรรมตางๆ และความสามารถในการประสานงานกบภาค โดยรวมมอกนระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคทองถน และภาคสงคมจะท าใหกลมหรอชมรมเขมแขง ซงการบรหารจดการของ ศพอส. นนมลกษณะไมตางกนมากนกจากชมรมผสงอาย สงทแตกตางคอ ศพอส. มกรรมการทมาจากหมบานตางๆ อาจท าใหการบรหารจดการยากกวา เนองจากการจดกจกรรม โครงการตางๆ ตองท าใหกบหมบานตางๆ เออประโยชนในภาพรวมซงมความตองการ ความถนดในอาชพทแตกตางกน ประกอบกบผลการวจยยงชวา กจกรรม โครงการขาดความตอเนองจากการขาดงบประมาณ ดวยเหตนกรรมการศนยยงตองมศกยภาพ เชน การเขยนโครงการ การแสวงหาภาคเครอขายกบหนวยงานภาครฐในพนท ภาคเอกชน เชน หนวยงานทเปดโอกาสใหผสงอายไปทศนศกษาเปดประสบการณ หรอภาคประชาชน เชน สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทย ดวยเหตน การบรหารจดการจงตองการผสงอายทมความร ประสบการณ ซงเปนขอจ ากดในการบรหารจดการศนยในปจจบนและอาจเปนปญหาในอนาคตหากกรมกจการผสงอาย และองคกรปกครองสวนทองถนในพนทไมมนโยบายในการพฒนาศกยภาพกรรมการของศนยทชดเจน


[41]

เอกสารอางอง กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย. 2560. ขอมลทางปกครอง. สบคนจาก www.dopa.go.th/news/cate1/view

2715. กรมกจการผสงอาย. ม.ป.ป. รายชอ ศพอส. สบคนจาก www.dop.go.th/th/formdownload/7/809. กรมกจการผสงอาย. ม.ป.ป. คมอมาตรฐานการด าเนนงานศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย.

ม.ป.ท. กรมกจการผสงอาย. 2561. มาตรการขบเคลอนระเบยบวาระแหงชาต เรอง สงคมผสงอาย. กรงเทพฯ: สามลดา นารรตน จตรมนตร, วไลวรรณ ทองเจรญ และ สาวตร ทยานศลป. 2011. “ตวแบบการดแลผสงอายทดของชมชนเขต

เมอง.” Journal of Nursing Science 29 (2): 67-74. สมบต ธ ารงธญวงศ. 2549. นโยบายสาธารณะ: แนวความคด การวเคราะหและกระบวนการ. กรงเทพฯ:

ส านกพมพเสมาธรรม. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2556. คมอการด าเนนงานศนยพฒนาคณภาพและสงเสรมอาชพผสงอาย.

กรงเทพฯ: โรงพมพเทพเพญวานสย. สรวลล พฤกษาอดมชย. 2560. ปจจยความส าเรจในการด าเนนงานของชมรมผสงอายต าบลดอนแฝก จงหวด

นครปฐม. วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการภาครฐและภาคเอกชน, มหาวทยาลยศลปากร.

Alexander, E. 1985. “From Idea to Action, Note for a Contingency Theory of the Policy Implementation Process Administration Process.” Administration and Society 16 (4): 403-426.

Netithanakul, A. 2015. "Public Policy in Healthcare Utilization of the Elderly: Evidence from Kanchanaburi DSS, Thailand." RSU International Journal of College of Government 2 (1): 15-22.

Pressman, W. 1973. United States Economic Development Administration Manpower Policy. New York: John Wiley & Sons.

Sabatier, P. 1980. Successful Policy Implementation. New York: Sage. Van Meter, D. &. Van Horn, C. 1975. “The Policy Implementation Process: A Conceptual Framework.”

Administration and Society 6 (4) (February): 445-488. Whangmahaporn, P. 2018. "Characteristics of Elderly Home Care Volunteers in Western of

Thailand." International Journal of Crime, Law and Social Issues 5 (2): 87-99.


[42]

การบรหารจดการความขดแยงระหวางวชาชพพยาบาลกบวชาชพทาง การแพทยอน เกยวกบราง พ.ร.บ.ยา ฉบบใหม พ.ศ.2561 ของประเทศไทย Conflict Management between Nursing Profession with other Medical Professions about New Drug Act in 2018 in Thailand บบผชาต อไรรกษ / Buppachat Urairak คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยรามค าแหง / Faculty of Business Administration, Ramkhamhaeng University, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 12 ธนวาคม 2561 แกไข 28 ธนวาคม 2561 ตอบรบ 28 มกราคม 2562 บทคดยอ ความขดแยงระหวางวชาชพทางการแพทยโดยเฉพาะวชาชพพยาบาลกบวชาชพเภสชกร ไดเกดขนจากการจดท าราง พ.ร.บ.ยา บบใหม พ.ศ.2561 การปรบปรงแกไขกฎหมายใหทนสมยเปนทไดรบการยอมรบในเนอหาสวนใหญ มเพยงบางประเดนเทานนทมความคดเหนทไมตรงกนระหวางวชาชพ เชน ประเดนทใหวชาชพอนนอกจากวชาชพเภสชกรจายยาได ซงในประเดนนไดสงผลกระทบตอวชาชพพยาบาลเนองจากลกษณะงานในปจจบนทขาดแคลนเภสชกรวชาชพ และไมมกรอบอตราก าลงของเภสชกรวชาชพก าหนดไวในทหางไกลหรอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ซงในสถานการณจรงพยาบาลวชาชพตองท าหนาทในการจายยา ถงแมจะมกฎหมายรองรบแตกเปนกฎหมายทยงไมครอบคลมเพยงพอทจะใหความคมครองการปฏงานตามวชาชพในความรสกของพยาบาล จงมความตองการทจะใหระบขอก าหนดเรองการจายยาเขาไปใน พ.ร.บ.ยาฉบบใหมนดวย อนเนองมาจากพยาบาลเองกไดมการเรยนรในเรองของยามาตลอดหลกสตรและมการพยาบาลเฉพาะทางสาขาเวชปฎบตทวไป(การรกษาโรคเบองตน) ซงตองผานการอบรมและฝกปฏบตเรองการใชยาอยางสมเหตผล จงเหนควรใหมขอกฎหมายฉบบใหญนเขามาครอบคลมใหปฏบตงานไดอยางมนใจวาไดรบการดแลอยางเหมาะสม ในขณะเดยวกน วชาชพเภสชกรกมความกงวลในแงข องความรความสามารถทตองมมากเพยงพอเพอความปลอดภยของประชาชนจงมแนวคดทไมเหนดวยทจะใหวชาชพอนมาจายยา ในเมอพ.ร.บ.ยาฉบบใหมนสรางความขดแยงระหวางวชาชพจงควรหาแนวทางแกไขปญหา ท าความเขาใจและหาขอตกลงรวมกนเพอใหไดขอสรปทเกดประโยชนสงสด เนองจากทงน ทกวชาชพทางการแพทยกตองท างานประสานกนเปนทมเพอใหประชาชนตองไดบรการสขภาพทดทสดนนเอง ค าส าคญ: การบรหารจดการความขดแยง, วชาชพพยาบาล, วชาชพทางการแพทย, พ.ร.บ.ยา ฉบบใหม พ.ศ.2561

Abstract The conflicts between medical professions, especially nursing profession and pharmacist profession has conflict from the drafting of the new drug Act in 2018. The most content is accepted, but only partially are opinions that do not match the profession. Such issues as professionalism other than pharmacist dispensing. In this issue has effected the nursing profession because the current job at present, there is no pharmacist capacity frame defined in a distant. The actual situation of professional nurses must be to dispense. Even the


[43]

law support, it is a law that covered not enough to provide professional protection in the sense of nursing. There are need to specify the requirements this issue in the new law, as a result, nurses have learned about medication throughout the course and have specialized course of nursing general practice (primary care) Rational Drug User: RDU must be trained and practiced. Then should see this new law is supposed to cover the work to ensure that is properly treated. Meanwhile pharmacists are also concerned in term of knowledge that can be sufficient for the safety of the patient and have disagreement in this issues. When the new drug law make conflicts between professional, the conflicts should be solved, find a mutual agreement to get the most out of the deal. Because all medical professionals must work together as a team to provide patients with the best possible health care. Keywords: Conflict Management, Nursing Profession, Medical Professions, New Drug Act B.E.2561 บทน า ปจจบนการพยายามเสนอราง พ.ร.บ.ยา ฉบบใหม พ.ศ.2561 เพอใชทดแทน พ.ร.บ.ยาฉบบเดม พ.ศ.2510 ทใชอยในปจจบนนเปนทยอมรบกนวาเปนกฎหมายทมความเกา ลาสมย สมควรไดรบการแกไขปรบปรงเพอประโยชนตอประชาชนของประเทศ มความเหนดวยในเนอหาสวนใหญทไดรบการแกไขปรบปรง แตขณะเดยวกนกเปนททราบกนดวา ไดสรางความขดแยงขนระหวางวชาชพทางการแพทยในหลากหลายสาขาวชาชพและหลายประเดน ซงเปนประเดนทยงคงมความเหนทไมลงรอยกนอยางรนแรง จนน าไปสการวเคราะหวจารณกนในวงกวาง อกทงยงสรางการแบงแยกทางวชาชพทางการแพทยทตองท างานประสานกนเปนทมเพอดแลผปวย โดยเฉพาะระหวางวชาชพพยาบาลและวชาชพเภสชกรรม จนตองแสดงออกถงจดยนดวยการออกแถลงการณของแตละฝายเกยวกบการเหนดวยและไมเหนดวยเกยวกบขอกฎหมายน (สภาการพยาบาลประเทศไทย, 2561ก; สภาเภสชกรรมประเทศไทย, 2561) การปลอยใหเรองของการขดแยงระหวางวชาชพไมสงผลดตอการท างานในภาพรวมทงหมดของวชาชพทางการแพทย ดงนน จงควรท าการศกษาและท าความเขาใจเพอใหหนวยงานทเกยวของ ไดเขามาหาทางบรหารจดการความขดแยงใหลดลงใหอยในขอบเขตทแตละฝายยอมรบไดจงเปนสงส าคญทตองใหความใสใจ เพอประโยชนในการน ากฎหมายใหมนไปปฏบตรวมกนอยางมประสทธภาพอนจะน าใหเกดประโยชนสงสดตอประชาชนในทายทสด ความเปนมาของ พ.ร.บ.ยา พระราชบญญตยา พ.ศ.2510 (พ.ร.บ.ยา) ไดถกประกาศใชเปนระยะเวลาทยาวนาน ทกฝายตางกเหนดวยวาตองมการแกไขปรบปรง แตความเหนทขดแยงกนในบางประการนนท าใหมระยะเวลาในการด าเนนการชา เมอยอนกลบไปดชวงเวลาในการด าเนนการจะพบวา (ส านกขาวทนวส, 2561) พ.ศ.2510 - พ.ร.บ.ยา ฉบบประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 84 ตอนท 101/ฉบบพเศษ ลงวนท 20 ตลาคม2510 (ราชกจจานเบกษา, 2561) ก าหนดให 3 วชาชพคอแพทย ทนตแพทยและสตวแพทยสามารถปรงและจ ายยาไดนอกเหนอจากเภสชกร ตอมา พ.ศ.2542 มราง พ.ร.บ.ยา ฉบบส านกคณะกรรมการอาหารและยา เปนการยกรางกฎหมายใหมขนมาทงหมดและเสนอตอคณะรฐมนตร เมอวนท 7 ม.ย.2542 แตไมส าเรจ พ.ศ.2549 น ารางฉบบทเสนอ พ.ศ.2542 ทน าไปปรบปรงมาเสนอใหมในปลายป พ.ศ.2549 โดยรฐบาล พล.อ.สรยทธ จลานนท รบหลกการ พ.ศ.2557 กระทรวงสาธารณสขน าราง พ.ร.บ.ยา ฉบบ ส านกคณะกรรมการกฤษฎกา เผยแพร มการทกทวงเนอหาทวา ใหใครกไดทไมใชเภสชกร สามารถจายยาและปรงยาได น าสการตงคณะกรรมการรวมระหวาง อย.และสภาเภสชกรรม จดท ารางพ.ร.บ.ยา แกไขเปนราง พ.ร.บ.ยา ฉบบการทรวงสาธารณสข แตไมมการด าเนนการใดๆตอ จนกระทง พ.ศ.2561 - มการน าราง พ.ร.บ.ยา ฉบบ อย.ซงรางโดยส านกงานอาหารและยา โดยน า พ.ร.บ.ยา พ.ศ.2510 และฉบบแกไขเพมเตมมาแกไขปรบปรงบางสวน และเตมหมวดวาดวยกระบวนการอนญาต ตามค าสงหวหนา คสช.ท 77/2559


[44]

เรองการเพมประสทธภาพในกระบวนการพจารณาอนญาตผลตภณฑสขภาพ แกปญหา อย.ขนทะเบยนผลตภณฑสขภาพลาชา ซงในเนอหาสวนใหญทกฝายเหนดวย แตไมเหนดวยในประเดนทใหเพมวชาชพทมอ านาจจายยาจากเดม โดยกฎหมายเปดกวางใหผประกอบวชาชพทางการแพทยอนสามารถจายยาได ซงในทนมการตคว ามหมายถง พยาบาล นกเทคนคการแพทย นกกายภาพบ าบด แพทยแผนไทย โดยใหเหตผลวาท าใหประชาชนเขาถงยาไดงายขนและในพนทหางไกลขาดแคลนแพทยและเภสชกร ท าใหประชาชนไดรบสทธไมทวถงซงในป ระเดนนเปนประเดนขดแยงใหญ ความแตกตางทเปลยนแปลงไปจาก พ.ร.บ.ยาฉบบปจจบนกบฉบบใหม สรปประเดนส าคญทมการคดคานคอการเปดชองทใหผอนทไมใชเภสชกร สามารถจายยาได รวมถงความเชอมโยงทมการตงขอสงเกตวาอาจไปเออใหเอกชน(ส านกขาวไทย, 2561) ทาทของสภาเภสชกรรมออกแถลงการณคดคานเนอหาราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหมในหลายประเดน เมอเปรยบเทยบความแตกตางของกฎหมาย 2 ฉบบน จะมประเดนใหญใน 2 ประเดน คอ 1. เรองการแบงแยกประเภทยาตามรางมาตรา 4 วาดวยนยาม โดย พ.ร.บ.ยาฉบบใหมนยดหลกการคมครองผบรโภคเพอความปลอดภยในการใชยาจงควรแบงกลมยาตามหลกสากลสวนใหญซงแบงเปน 3 กลมคอ ยาควบคมพเศษคอยาทจายตามใบสงแพทย (Prescription only) ยาอนตรายพเศษคอยาทจายโดยเภสชกร (Pharmacist only) และยาสามญคอยาทประชาชนเลอกใชไดเอง (Self-medication) 2. เรองหนาทของวชาชพเภสชกรรมในการปรงยาและจายยาตามใบสงของผประกอบวชาชพเวชกรรม ผประกอบวชาชพทนตกรรม และผประกอบวชาชพการสตวแพทย หรอแพทย ทนตแพทยและสตวแพทย ซงกลมคนทมบทบาทในประเดนนม 3 กลมคอ กลมแพทยท าการตรวจรกษาวนจฉยอาการและสงยา กลมพยาบาลด าเนนการสงยา กลมเภสชกรท าการจดยาตามใบสงแพทย รวมวเคราะหการสงยา อธบายสรรพคณยาใหผปวยเขาใจ กลาวโดยสรปคอ พ.ร.บ.ยาฉบบ พ.ศ.2510 ใหหนาทในการจายยาส าหรบแพทย ทนตแพทยและสตวแพทยสงจายยาส าหรบรกษาผปวยเฉพาะรายของตนเทานน แต พ.ร.บ.ยาฉบบใหม มผมหนาทจายยาเพมขนอก 4 กลมวชาชพคอ กลมพยาบาลวชาชพ กลมนกเทคนคการแพทย กลมนกกายภาพบ าบดและกลมแพทยแผนไทย โดย ภก.นลสวรรณ ลลารศม นายกสภาเภสชกรรม ไดท าหนงสอคดคานราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหมถงเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยาเมอวนท 27 สงหาคม 2561 ผลกระทบทท าใหเกดความขดแยงระหวางวชาชพ ความขดแยงระหวางวชาชพ โดยเฉพาะในประเดนทเปนปญหาระหวางวชาชพพยาบาลและวชาชพเภสชกรนนคอ เรองการจายยา โดยพยาบาลไดออกมาสนบสนนราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหมน โดยมการออกแถลงการณจากสภาการพยาบาลประกาศจดยน วชาชพการพยาบาลและการผดงครรภกบความปลอดภยในการใชยา (สภาการพยาบาลประเทศไทย, 2561ก) เมอวนท 24 สงหาคม 2561 โดยสรปประเดนส าคญในแถลงการณไดวาผส าเรจการศกษาพยาบาลวชาชพในทกหลกสตรมความรและมทกษะในการบรหารยาอยางปลอดภย โดยจดใหมการเรยนการสอนอยางเพยงพอแกการปฏบตงานกบผปวยและประชาชนอยางปลอดภย ไดเรยนรเรองยาและการบรหารยาทใชในการรกษาผปวยในแตละโรคทพบบอยทงเรองขนาดยา การบรหารยา ผลขางเคยงและวธการแกไขเบองตนหากพบความผดปกต และยงตองฝกปฏบตประเมนสขภาพ ซกประวต ตรวจรางกาย วนจฉยแยกโรคและใหการรกษาเบองตนโดยค านงถงความจ าเปนและความปลอดภยในการใชยาเปนสงส าคญ และจะสงตอในรายทเกนขอบเขตวชาชพหรอตองไดรบการรกษาจากแพทย นอกจากนยงมหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทางสาขาเวชปฏบตทวไป(การรกษาโรคเบองตน) ซงตองผานการอบรมและฝกปฏบตเรองการใชยาอยางสมเหตผล (Rational Drug User: RDU) กลาวคอเลอกใชยาเทาทจ าเปน และสงเสรมใหประชาชนรจกใชยาใหถกตอง รวมทงการปฏบตตวอยางถกตองเมอมความจ าเปนตองใชยา ซงทผานมาภาคสภาวชาชพดานสขภาพไดใหความเหนชอบรวมกบสภาการพยาบาลใหสามารถใชยาจ านวน 18 กลมกบผปวยทพยาบาลวชาชพไดใหการวนจฉยแยกโรค และตรวจรกษาเบองตนตามขอบเขตทกฎหมายวชาชพการพยาบาลและการผดง


[45]

ครรภก าหนด สภาการพยาบาลจงขอสนบสนนราง พ.ร.บ.ยา ฉบบผานประชาพจารณเมอเดอนกรกฎาคม 2561 ซงเปนราง พ.ร.บ.ยาทจะเออใหทกวชาชพทางดานสขภาพสามารถท างานรวมกนบนความทบซอนของวชาชพในระบบสขภาพได ดวยจตวญญาณของทมสหวชาชพ ทมความเอออาทรตอกนโดยค านงถงประโยชนของประชาชนเปนส าคญ ในขณะทฝายโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล(รพ.สต.) เหนดวยกบ พ.ร.บ.ยาฉบบน โดยใหความเหนถงประชาชนทอยในพนทหางไกล บคลากรในโรงพยาบาลมนอยและไมมเภสชกรประจ าการ ท าใหทผานมาจงเปนหนาทของพยาบาลและเจาหนาทวชาชพอนชวยจายยาแทนมาโดยตลอด นางวราพร สดบญมา เลขานการพยาบาลวชาชพลกจางชวคราว (ไทยรฐออนไลน, 2561) กลาววาไมวาจะมการแกไข พ.ร.บ.ฉบบนหรอไม พยาบาลวชาชพตางกตองท างานเหมอนเดม เหนไดชดวาในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทไมมเภสชกรแตจะมพยาบาล มบคลากรสาธารณสข โดยคนไขทม โรคประจ าตว ขนแรกจะไปพบแพทยทโรงพยาบาลขนาดใหญเมออาการคงทแพทยจะมใบสงยาและรายละเอยดคนไข เพอใหพยาบาลจายยาตามแพทยสง เพอชวยลดปญหาการเดนทางของคนไข ฝายทเหนคดคานเชน วชาชพเภสชกร โดย ภก.นลสวรรณ ลลารศม นายกสภาเภสชกรรม ไดท าหนงสอคดคานราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหมใน 9 ประเดน ถงเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา (สภาเภสชกรรมประเทศไทย , 2561) เมอวนท 27 สงหาคม 2561 โดยสรปประเดนส าคญเชน การแบงประเภทยาตามรางมาตรา 4 วาดวยนยามไมเปนไปตามหลกสากล คอ ยาทจายตามใบสงแพทย (Prescription only) ยาทจายโดยเภสชกร (Pharmacist only) และยาทประชาชนเลอกใชไดเอง (Self-medication) จงไมควรก าหนดนยามค าวา ยาอนตราย ยาควบคมพเศษและยาทไมใชยาอนตรายขนมาเพราะเปนนยามทระบถงอนตรายจากการใชยา เพยงแตเปนทเขาใจในวชาชพเทานน เรองการปรงยาและการจายยาตามใบสงยาใน พ.ร.บ.ฉบบใหมไดใหอ านาจนแกผประกอบวชาชพอนไวในวงกวางในมาตรา 35 มาตรา 36 ซงเปนทมาของขอขดแยงระหวางวชาชพวาดวยการผลตยาและการผลตผสมยาใหผปวยเปนการเฉพาะราย การยกเวนใหผประกอบวชาชพทไมใชเภสชกรเปนการสองมาตรฐาน สมเสยงตอความปลอดภยตอการใชยาของประชาชนอยางยง เพราะตองคมดวยมาตรฐานทเขมงวด ม GMP ระดบสากล เรองการแบงจายยาและการจายยาไมควรเขยนไปกาวกายถงการใหวชาชพใดจายยาไดหรอไมไดแตควรเขยนวา ผจายหรอแบงจายยาทไดรบการยกเวนในมาตรา 22(4) และ (5) จะตองมความรพนฐาน การศกษา ความร ทกษะและความสามารถในการจายยาตามมาตรฐานวชาชพอยางเดยวกน เรองการก าหนดใหเภสชกรสามารถทจะอยปฏบตหนาทในสถานประกอบการดานยาไดมากกวา 1 แหง หากเวลาปฏบตการไมทบซอนกนอาจกอใหเกดปญหา เภสชกรแขวนปาย ทรนแรงมากขน เปนตน ความขดแยงระหวางวชาชพยงคงมอยางตอเนอง (มตชนออนไลน, 2561) ในวนท 5 กนยายน 2561 ผศ.องคณา สรยาภรณ เลขาธการสภาการพยาบาลยงยนยนสนบสนนราง พ.ร.บ.ยาฉบบทผานการประชาพจารณเมอเดอนกรกฎาคม2561 เพราะผานการแสดงความคดเหนจากหลายภาคสวน โดยเฉพาะประเดนการใหพยาบาลจายยาไดนนตองก าหนดลงในราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหมเนองจากตาม พ.ร.บ.วชาชพพยาบาลและการผดงครรภกก าหนดบทบาทหนาทพยาบาลไวอยางชดเจนในการดแลบ าบดอาการเบองตนใหแกคนไข และจายยาใหแกคนไขของตนเองและมการก าหนดไวอยแลววายาอะไรทจายไดบาง ท าไมจงกดกนไมใหมกฎหมายออกมารองรบตรงน ขอเสนอทจะใหกลบไปใชมาตรา 13 พ.ร.บ.ยา พ.ศ.2510 ทก าหนดใหแพทย ทนตแพทย สตวแพทย จายยาคนไขตนเองไดนน หากจะมการปรบแกราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหม กขอเสนอใหเพมในสวนของวชาชพพยาบาลเขาไปดวย เพราะกท าหนาทดแลรกษาสขภาพเบองตนใหกบประชาชนมาโดยตลอด พยาบาลไมไดตองการไปขายยา เพราะราง พ.ร.บ.ฉบบใหมระบชดเจนวาคนขายยาไดคอเภสชกรเทานน พยาบาลเพยงตองการใหราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหมนออกมารองรบการท างานของพยาบาลดวยเทานน นายภาคภม สายหยด ประธานชมรมพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล แหงประเทศไทยกลาววา ไมไดตองการขดแยงกบวชาชพอนๆ เพราะในความเปนจรงแตละวชาชพทางการแพทยและสาธารณสขตองพงพากนทงหมด ซงเหนวาผลการหารอเมอวนท 4 กนยายน 2561 ทผานมาเปนในสวนของเภสชกรกบกระทรวงสาธารณสขและ อย. ซงควรมการรบฟงกลมพยาบาลดวยเพราะในความเปนจรงยงตองท างานจายยาตามบรบทของแตละพนท และปจจบน รพ.สต. ประมาณ 9,800 แหงกจะเปนพยาบาลเปนผท าหนาทไมมกรอบอตราก าลงของเภสชกรมาอยใน รพ.สต. ดวย


[46]

เหตน พยาบาลจงตองจายยาตามผประกอบวชาชพเวชกรรมสงมา แตไมมกฎหมายใหญมาดแล แมทางกระทรวงจะบอกวามกฎกระทรวงคอยดแลกลมพยาบาลทจายยาแตจะดกวาหรอไมหากเปนกฎหมายฉบบใหญ เพราะหากเกดปญหาโดยไมเจตนาหากถกฟองรองกตององกฎหมายใหญจงอยากใหกระทรวงคดถงบคลากรทท างานและย าวา ไมควรออกมาโจมตกนระหวางวชาชพโดยเฉพาะในสงคมออนไลน แตควรมาหาจดกลางรวมกนมากกวา และเมอวนท 11 กนยายน 2561 (สภาการพยาบาลประเทศไทย, 2561ข) รศ.ดร.ทศนา บญทอง นายกสภาการพยาบาล เขาพบนายแพทยโอภาส การยกวนพงศ รองปลดกระทรวงสาธารณสข พรอมดวย นพ.ธเรศ กรษนยรววงศ รองปลดกระทรวงสาธารณสขวาทเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยาคนใหมและนพ.สรโชค ตางววฒน รองเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยาเขารวมรบฟงความคดเหน โดยมตวแทน 10 องคกรวชาชพพยาบาล เชน สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทย สมาคมผบรหารทางการพยาบาล ชมรมพยาบาลชมชนแหงประเทศไทย ชมรมการพยาบาลวชาชพแหงประเทศไทย ชมรมพยาบาลโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแหงประเทศไทย ชมรมพยาบาลเวชปฏบต ชมรมบรหารพยาบาลแหงประเทศไทย พยาบาลอาชวอนามย พยาบาลวสญญ ตวแทนพยาบาลวชาชพชนสงและพยาบาลผปฏบตงานใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต เขารวมประชม ณ กระทรวงสาธารณสข โดย รศ.ดร.ทศนา บญทอง ไดชแจงเพอท าความเขาใจกบกระทรวงสาธารณสขถงภารกจในการรกษาโรคเบองตนตามกฎหมายทางวชาชพ ซงมความเหนวา พ.ร.บ.ฉบบเดมนนไมสอดคลองกบในปจจบนและไมสอดคลองกบการปฏบตหนาทในสถานการณจรงทพยาบาลตองเจออยตลอดเวลา เชนตามสถานทหางไกล หรอ รพ.สต.ทไมมแพทยหรอเภสชกรประจ า ท าใหตกเป นหนาทของพยาบาลทจะตองท าหนาทตางๆเองทงหมด หากมการเปลยนแปลงไปใช พ.ร.บ.ฉบบใหม จะท าใหเกดผลดตอประเทศในภาพรวมและมกฎหมายรองรบเพอใหผประกอบวชาชพการพยาบาลปฏบตหนาทไดอยางเตมทและอยภายใตความคมครองของกฎหมาย สภาการพยาบาลจงขอสนบสนน พ.ร.บ.ฉบบใหม โดยเหนควรใหเพมเตมใน 3 ขอคอ 1.มาตรา 22(5) ตามราง พ.ร.บ.ยาใหม ขอเพมเตมขอความใหผประกอบวชาชพการพยาบาล ผประกอบวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ สามารถจายยาส าหรบผปวยเฉพาะรายของตนไดตามมาตรฐานวชาชพ ทงในสถานพยาบาลของรฐและเอกชน รวมถงการปฏบตหนาทท งในและนอกสถานพยาบาล 2.เหนดวยตามมาตรา 4 ราง พ.ร.บ.ยาใหม ในการแบงประเภทของยาโดยเฉพาะยาแผนปจจบนซงเปนยาทพยาบาลสามารถจายได 3.ขอใหพยาบาลวชาชพสามารถใชยาและจายยาในกรณผปวยมภาวะฉกเฉนทอาจเปนอนตรายถงแกชวตเพอชวยชวตผปวยไดทนทวงท ซงภายหลงการประชม นพ.โอภาส การยกวนพงศ กลาวสรปวาจะน าขอเสนอทง 3 ขอไปเสนอตอผบรหารของกระทรวงสาธารณสขและคณะกรรมการราง พ.ร.บ.ยา หากมประเดนใดทยงมขอเหนตาง จะเชญผทเกยวของมารวมหารอเพอหาขอสรปใหไดโดยเรวทสด จากนนจะน าเสนอตอคณะรฐมนตรและน าเขาสกระบวนการตอไป การใชแนวคดทฤษฎผน าทางการพยาบาลมาประยกตใชกบสถานการณ ผ น าทางการพยาบาลยคใหม นอกจากภาวะการขาดแคลนพยาบาลแลว จากกรณทกลาวมาขางตนยงมการเปลยนแปลงในระบบบรการสขภาพ เชนการเปลยนกฎหมายใหมความทนสมยขน ท าใหผน าทางการพยาบาลยคใหมควรจะมลกษณะรวมทงการประยกตใชภาวะผ น าในการแกปญหาดงน 1.เปนผ น าทมวสยทศนใหม (new vision) นอกจากจะตองมความคดสรางสรรคแลว ในสถานการณนยงตองมความสามารถทจะสรางวสยทศนรวมกบสาขาวชาชพอนในการพฒนาการใหบรการสขภาพทไมลาสมย 2.ตองเขาใจสถานการณปจจบน (we are now) เปนผ ทรบร และเขาใจปญหาอยางลกซง มความรอบร เพยงพอทจะบรหารสถานการณได 3.มวสยทศนส าหรบอนาคต (future vision) สามารถมองเหนการเปลยนแปลงของการบรการสขภาพในยคใหม สามารถท างานเปนทมไดดและไดรบการยอมรบใหเขารวมกลมของบคลากรทางการแพทยในระดบก าหนดนโยบายได 4.ท างานดวยขอมลเชงประจกษ (evidence based practice) สามารถน าขอมลเชงประจกษถงสถานการณการท างานจรงในปจจบนของวชาชพพยาบาลมาอธบายท าความเขาใจกบผอนได 5.มความช านาญในการปฏบตการพยาบาล(nursing leader as nurse expert) มความรลกซงและทกษะปฏบตทเปนเลศจงจะท าใหเปนทยอมรบของบคคลท


[47]

อยในวชาชพได 6.มความยดหยนสง (flexibility) เนองจากปจจบนมสงทาทายมากมาย ผน าทางการพยาบาลยคใหมตองมความสามารถหลายดานผสมผสานกนอยางลงตว จงจะสามารถก าหนดแนวทางการปฏบตงาน การเจรจาตอรองใหเกดความรสกในทางทดกบทกฝาย จนท าใหเกดขอตกลงทยอมรบกนไดเพอประโยชนสงสดในการใหบรการสขภาพแกประชาชน (อดมรตน สงวนศรธรรม , 2553: 205-212) การใชแนวคดทฤษฎการบรหารจดการความขดแยงมาประยกตใชกบสถานการณ ความขดแยง (Conflict) มความหมายไดหลากหลายนยาม ในบทความน หมายถง พฤตกรรมทเกดขนจากความไมพงพอใจ การสญเสยประโยชน การปฏบตซงเขากนไมไดและความคดเหนทไมตรงกน (ศรวรรณ เสรรตน , 2550: 389-400) จากการศกษาสถานการณเกยวกบ ราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหมนเปนการขดแยงดานเหตผล(Substantive conflict) เปนความขดแยงทเกดขนจากการไมเหนดวยในวธการของอกฝายทตองการท าเพอใหบรรลเปาหมาย ไมใชความขดแยงดานอารมณ (Emotional conflict) ซงความขดแยงดานเหตผลผบรหารระดบสงจะตองเขามามสวนเกยวของเตมทในการจดการแกปญหา ระดบของความขดแยง (Levels of conflict) เปนความขดแยงระดบกลม (Intergroup conflict) เปนความไมลงรอยกนระหวางกลม มการขาดความเขาใจกนสงผลใหเกดความยากล าบากในการรวมมอกนในกจกรรมการท างาน วธการทจะชวยลดความขดแยงในสถานการณนคอ การจดตงหนวยเฉพาะกจ (Task forces) ขน เพอชวยแกปญหาไปในทางสรางสรรค สนบสนนใหเกดความคดในแงบวก เพอใหเกดการยอมรบในขอตกลงรวมกนได กลยทธในการแกปญหาความขดแยงควรเลอกรปแบบความขดแยงแบบชนะ-ชนะ (win-win conflict) เปนกลยทธการแกปญหาความขดแยงโดยอยบนพนฐานของเหตผล เพอแสวงหาแนวทางทท าใหทกฝายพอใจ ไมท าใหฝายใดฝายหนงเสยเปรยบ โดยการใชกลยทธนคอ ความรวมมอกนในการหารอการแกปญหา (Collaboration or problem solving) ซงวธนจะแสดงพฤตกรรมความรวมมอและพฤตกรรมมงเอาชนะในระดบสง เปนการมงทจะเอาชนะแตในขณะเดยวกนกใหความรวมมออยางเตมความสามารถในการแกปญหาความขดแยง เปนความรวมมอรวมใจในการแกปญหาดวยการเปดใจ ท าใหเกดความชนะทงสองฝาย โดยองคประกอบทส าคญในการแกปญหาแบบนประกอบดวย 1.ตองบรรลเปาหมายแตละฝาย 2.แนวทางในการแกปญหาจะตองไดรบการยอมรบและความเหนชอบจากทงสองฝาย 3.ก าหนดขนตอนซงทกฝายจะตองเกยวของกน มความรบผดชอบรวมกน เปดเผยและซอสตยตอขอเทจจรง ความคดเหนและความร สก เมอบรรลผลการแกปญหาความขดแย งทแท จรงกจะเกดขน เกดความสามคคกน ซงจะน าไปสผลประโยชนทประชาชนจะไดรบจากการใหบรการสขภาพอยางแทจรง บทสรป การบรหารจดการความขดแยงระหวางวชาชพทางการแพทยน หนวยงานทรบผดชอบในการรางกฎหมายควรค านงถงผลกระทบทเกดขนและใหความส าคญเปนอยางยงกบการหาขอยตความขดแยงใหไดโดยเรวทสด กอนทจะท าการเสนอเขาสข นตอนการพจารณาออกกฎหมาย เพราะหากปราศจากความเหนพองตองกนในขอกฎหมายการจะท างานรวมกนในระหวางวชาชพจะกระท าไดยากเพราะความขดแยงยงคงอย ซงจะสงผลกระทบตอการใหบรการสขภาพในระยะยาวตอประชาชนเพราะการใหบรการสขภาพจ าเปนตองอาศยการท างานรวมกนเปนทมของบคลากรทางการแพทย เปนทมสหวชาชพ เพอใหเกดประสทธภาพสงสดตอประชาชนตอไป เอกสารอางอง ไทยรฐออนไลน. 2561. จบตาราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหมเออรานคา. สบคนจาก www.thairath.co.th/content/136

4173. พระราชบญญตยา พ.ศ.2510.


[48]

มตชนออนไลน. 2561. สภาการพยาบาลยนเหมอนเดม แกไข พ.ร.บ.ยา ขออกวชาชพจายยาเพม. สบคนจาก www.matichon.co.th/local/quality-life/news_1117927.

ศรวรรณ เสรรตน. 2550. การจดการและพฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ: ธระฟลมและไซเทกซ. สภาการพยาบาลประเทศไทย. 2561ก. สภาการพยาบาลประกาศจดยน วชาชพการพยาบาลและการผดง

ครรภ กบความปลอดภยในการใชยา. สบคนจาก www.tnmc.or.th/docs/MedicinePolicy.pdf. สภาการพยาบาลประเทศไทย . 2561ข. สภาการพยาบาลหนนราง พ.ร.บ.ยาฉบบใหม. สบคนจาก

www.tnmc.or.th/news/159. สภาเภสชกรรมประเทศไทย . 2561. ขอคดคานรางพระราชบญญตยา พ.ศ....(ฉบบใหม). สบคนจาก

93363_93321_88727_e0b884e0b8b1e0b894e0b884e0b989e0b8b2e0b899-e0b89ee0b8a3e0b 89a-e0b8a2e0b8b2.pdf.

ส านกขาวทนวส. 2561. เปดปมรอน พ.ร.บ.ยาฉบบใหมปรบแกเออใครกนแน ท าไมบคลากรสาธารณสขตอง เสยงแตก. สบคนจาก www.tnews.co.th/contents/476809.

ส านกขาวไทย. 2561. เจาะเนอหาราง พ.ร.บ.ยาเปรยบเทยบฉบบเกา-ใหม. สบคนจาก www.mcot.net/view/ 5b8d60a5e3f8e40ad1f4e2f3?.

อดมรตน สงวนศรธรรม. 2553. การพฒนาวชาชพการพยาบาล. พมพครงท 2. เชยงใหม: ชางเผอก.


[49]

กรอบแนวคดการวจยเชงพฤตกรรมศาสตร Behavioral Science Research Conceptual Framework บรฉตร จนทรแดง / Burachat Jandaeng คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม , Faculty of Political Science and Public Administration, Mahasarakam Rajabhat University, Thailand E-mail: [email protected] เสาวลกษณ โกศลกตตอมพร / Saovalak Kosolkittiamporn คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม , Faculty of Political Science and Public Administration, Mahasarakam Rajabhat University, Thailand E-mail: [email protected] สญญา เคณาภม / Sanya Kenaphoom คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม , Faculty of Political Science and Public Administration, Mahasarakam Rajabhat University, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 21 พฤศจกายน 2561 แกไข 18 มกราคม 2562 ตอบรบ 25 มกราคม 2562 บทคดยอ บทความวชาการนมวตถประสงคทจะสงเคราะหถงองคประกอบของพฤตกรรมทใชในการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตร ซงน าไปสการก าหนดกรอบแนวคดการวจยเชงพฤตกรรมศาสตร เพอปพนความรความเขาใจใหแกผอานไดทราบเกยวกบแนวคดพนฐานทางพฤตกรรมศาสตร ทไดมการเกดขนและพฒนามาโดยล าดบ ตงแตกลางศตวรรษท 20 โดยบทความวชาการน สามารถสรปถงองคประกอบทใชในการวดพฤตกรรม ซงน าไปสการก าหนดกรอบแนวคดการวจยเชงพฤตกรรมศาสตรไดวาประกอบดวยการวดพฤตกรรมใน 3 องคประกอบไดแก 1) องคประกอบดานอปนสย 2) องคประกอบดานบคลกภาพและ 3) องคประกอบดานพฤตกรรม สวนเครองมอทใชในการวดองคประกอบตางๆ ของมนษยนน อาจใชแบบตรวจสอบรายการถงการมหรอไมมพฤตกรรมทก าหนดไว รวมถงอาจใชเครองมอซงมลกษณะแบบมาตราสวนประมาณคาตงแต 3-7 ระดบ ค าส าคญ: องคประกอบ, กรอบแนวคด, พฤตกรรมศาสตร Abstract This academic article aimed to synthesis the behavioral components in behavioral science research which leads to conceptual framework attribution for behavioral science research in providing fundamental knowledge for readers about basic concepts of behavioral science which occurred and has been developed since the 20th century. This academic article concluded that components in behavioral science research which leads to conceptual framework attribution for behavioral science research were consisted of 3 components


[50]

which were 1) Habit Component 2) Characteristic Component and 3) Behavioral Component. Instruments in measuring human behavioral components may use checklist form with assigned behavior or not and also may use rating scale with scale form 3-7 measurement. Keywords: Component, Conceptual Framework, Behavioral Science บทน า การวจยทางดานพฤตกรรมศาสตรของมนษยในศาสตรทางดานจตวทยากเหมอนกบศาสตรดานอนทมประวตศาสตร ซงอาจจ าตองยอนไปในอดตตงแตจตวทยายงไมมตวตน หากแตในความเปนจรงไมมหลกฐานทเปนลายลกษณอกษรทสามารถยนยนอยางชดเจนวาการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตรมนษยเกดขนเมอใด แตมการสนนษฐานวามความเปนไปไดทจะเรมตนตงแตมนษยชาตพฒนาเครองมอเพอใชในการอ านวยความสะดวกและการด ารงอยของเผาพนธ ทงนประวตศาสตรของการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตรมนษย พบวามการเรมในยคก อนเกดจตวทยา และกลมแนวคดทศกษาพฤตกรรมในยคแรกเรมกอนก าเนดจตวทยา โดยนกวชาการมความเชอวาการศกษาเกยวกบพฤตกรรมของมนษยอาจเรมตงแตยคหน (ประมาณ 7,000 ถง 50,000 ปกอนครสตกาล) ซงเปนการพยายามหาวธการเยยวยารกษาบคคลทมปญหาทางจตใจ (Shaman) (Feist & Rosenberg, 2011: 12) โดยยคทมการกลาวถงบอยและมหลกฐานเปนจ านวนมาก คอ ยคกรกโบราณ (Ancient Greece: ประมาณ 500 ถง 300 ป กอนครสตกาล) ในยคดงกลาวเปนยคทใหความส าคญกบศาสตรหนงทเรยกวา “ปรชญา” (Philosophy) และบคคลทไดรบการอางองหากกลาวถงการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตรของบคคล คอ โซเครตส (Socrates) เพลโต (Plato) และอรสโตเตล (Aristotle) ซงนกวชาการยอมรบวาเปนจดเรมตนของการศกษาพฤตกรรมศาสตรทางจตวทยา (Nevid, 2012: 5) ทงน นกปราชญ และนกคดตางๆ ไดมการถกเถยงกนเรองทมาของพฤตกรรมตางๆ ของมนษย โดยในชวงศตวรรษท 19 (1801-1899) ไดเรมเหนหลกฐานทางการศกษากระบวนการทางจตใจทเปนวทยาศาสตร แตค าตอบยงไมเปนรปธรรมและหลกฐานยนยนยงไมชดเจนพอ (Lefton & Brannon, 2008) จนกระทงชวงตนป ค.ศ.1900 ไดเกดการเปลยนแปลงครงใหญครงแรกในประวตศาสตรการศกษาพฤตกรรมมนษยในประเทศแถบซกโลกตะวนตก และน าไปสยคก าเนดจตวทยา ซงอาจถอไดวาเปนเหตการณทท าให จตวทยาแยกออกจากปรชญาและศาสตรอนๆ และมความเอกเทศ (Nevid, 2012: 6) ดวยการใชกระบวนการทางวทยาศาสตรทมความแตกตางจากศาสตรอนๆ ทศกษาเรองพฤตกรรมเชนเดยวกน สงผลใหการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตรไดรบความนยมมากขน จนเกดแนวคดและทฤษฎตางๆ ทอธบายพฤตกรรมในลกษณะตางๆ ของมนษย จนกระทงปจจบนการศกษาทางจตวทยาเรมไดรบการยอมรบวาเปนวทยาศาสตรแขนงหนง ซงเรยกวา “วทยาศาสตรพฤตกรรม” (Behavioral Sciences) โดยวตถประสงคส าคญของวทยาศาสตร คอการสรางทฤษฎ (Theory) ซงไดแก การอธบายปรากฏการณตามธรรมชาต ตวอยางเชน แทนการอธบายพฤตกรรมแตละอยางของบคคลแบงแยกออกไป นกวจยทางจตวทยากจะใชวธการทางวทยาศาสตรเพอพยายามหาค าอธบายทวๆ ไปทจะสามารถครอบคลมพฤตกรรมตางๆ ของเหตการณ และโยงพฤตกรรมเหลานนเขาดวยกน ผลจากการสรางกฎนจะชวยใหนกจตวทยาสามารถเชอมโยงความรในเหตการณ ซงแมวาอาจทราบกนอยแลวนน แตยงกระจดกระจายอยคนละทศละทาง ใหสามารถรวมเขาดวยกนไดและยงใหสามารถคาดคะเนหรอพยากรณอยางเชอถอไดในเหตการณทยงไมทราบกนมากอน (Coon & Mitterer, 2013) ส าหรบประเทศไทย จดก าเนดทางดานการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตรทมหลกฐานอางองคอ งานทางดานจตวทยาคลนก ซงเปนความรวมมอระหวางกระทรวงสาธารณสขของไทยกบองคการอนามยโลก (World Health Organization: WHO) ในป พ.ศ.2496 โดยเปนความรวมมอเพอกอตงศนยสขวทยาจต เพอใหบรการตรวจ แกไขปญหาของเดกในประเทศ สถาบนระหวางชาตส าหรบการคนควาเรองเดก (International Institute for Child Study) ตงขนดวยความรวมมอระหวางกระทรวงศกษาธการ และองคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) เมอวนท 25 เดอนสงหาคม พ.ศ.2498 และตอมาไดเปลยนชอมาเปน “สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร” ซงมงเนนการ


[51]

วจยทางดานพฤตกรรมศาสตร เพอน าผลจากการวจยดงกลาวใหสามารถน าไปพฒนาบคคลและสงคม ตลอดจนเผยแพรความรทางวชาการและฝกอบรมทงทางเนอหาพฤตกรรมศาสตรและวธการวจย หลงจากนนจงเรมมการพฒนาความกาวหนาของวทยาการทางจตวทยาอยางตอเนอง จน ศาสตราจารย ดร.ดวงเดอน พนธมนาวน ผซงน าเสนอทฤษฎทมชอวา “ทฤษฎตนไมจรยธรรม” จงสงผลใหเกดกลมแนวคดตางๆ ทมพนฐานการศกษาจากมมมองของศาสตรตางๆ (หสดน แกววชต, 2559) ทงน จากสภาพทางสงคมไทยในปจจบนซงพบวามปญหาบคคล และสงคมมปรมาณเพมขนอยางนาวตก อกทงยงมความเกยวโยงอยางสลบซบซอนไดมการตระหนกในความส าคญของการวจยดานพฤตกรรมศาสตรมากขนในแงของการชวยหาแนวทางในการแกไขปญหาพฤตกรรมมนษย และสงคมทมนษยเกยวของ อกทงบคคลในวงการตางๆ มความสนใจและตองการทจะเพมพนความรและความเขาใจใหแกตนเองในเรองทเกยวของกบพฤตกรรมของบคคลและสงคม โดยตองการทราบปจจยทเปนตวก าหนดพฤตกรรม กระบวนการทท าใหพฤตกรรมตางๆ เกดขน และผลสดทายซงไดแก องคประกอบตางๆซงสามารถเปนกรอบแนวคดในการวดพฤตกรรม ทอาจเปนสงทเออตอการพฒนาสงคมหรอเปนสงทเปนอปสรรคยบยงความกาวหนาของสงคมกได ซงอยางไรกตามการมองหาวธการแกปญหาตางๆ ในสงคมไทยปจจบนบางครงเหมอนงมเขมในมหาสมทร เพราะผวจยไมรจะเรมตนจากจดใดเนองจากขาดองคประกอบทใชในการวจยพฤตกรรม เมอเปนเชนนการเรมจากการมฐานหรอทฤษฎหรอแนวคดหลกทางพฤตกรรมศาสตรจงเปนการเรมทส าคญและจ าเปนส าหรบการแกไขปญหาพฤตกรรมบคคลและสงคม ซงนบวนจะทวความรนแรงและซบซอนเพมขน จงเปนการส าคญทจะตองมการคนควาถงองคประกอบของพฤตกรรมเพอน าไปสการสรางกรอบแนวคดการวจยเชงพฤตกรรม ซงผเขยนจงไดเหนถงความส าคญของการน าเสนอบทความกรอบแนวคดการวจยเชงพฤตกรรมศาสตรน เพอเปนแนวทางส าหรบผวจยทางดานพฤตกรรมศาสตร ในการท าความเขาใจถงองคประกอบของพฤตกรรม และนยามในการวดองคประกอบตางๆ ของพฤตกรรม ซงจะน าไปสวธการวจยและการวดองคประกอบของพฤตกรรมไดอยางมเหตผลตอไป (Mohan, 2017) ในบทความน ผเขยนไดใชวธการในการสงเคราะหองคประกอบในการวดพฤตกรรมเพอน าไปสการก าหนดกรอบแนวคดการวจยดานพฤตกรรมศาสตร ซงผวจยเขยนไดแบงวธด าเนนการออกเปน 2 สวน ไดแก 1) สวนแรกเปนการทบทวนเอกสารเรองการสงเคราะหเนอหาเชงทฤษฎ โดยการศกษาแนวคดและทฤษฎเกยวกบพฤตกรรมศาสตร และไดท าการศกษาคนควาเพมเตมจากต าราวธการวจยทางจตวทยา (Basic Research in Psychology) และ 2) สวนทสองเปนการสรปองคความรทไดรบจากการสงเคราะหจากเนอหาเชงทฤษฎของการทบทวนเอกสารในสวนแรก ดวยหลกการคดเชงเหตผล ซงจะไปน าไปสการก าหนดกรอบแนวคดการวจยดานพฤตกรรมศาสตรตามหลกการสรางทฤษฎฐานราก ทไดรบจากการสรปองคความรในสวนท 2 การสงเคราะหเนอหาเชงทฤษฎ ในสวนท 1 น ผเขยนจะไดด าเนนการศกษาและสงเคราะหเนอหาเชงทฤษฎทเกยวของกบพฤตกรรมของมนษย (Kenaphoom, 2014a) ซงมล าดบของเนอหา ดงน แนวคดทวไปเกยวกบพฤตกรรมศาสตร แนวคดเกยวกบพฤตกรรมศาสตรนน อาจเขาใจไดวาเปนศาสตรทศกษาพฤตกรรมมนษย อยางไรกตามความหมายของพฤตกรรมศาสตร (Behavioral Science) นน จรรจา สวรรณทต (2537) นกวชาการดานพฤตกรรมศาสตรไดอธบายไวอยางชดเจนวา ค าวาพฤตกรรมศาสตรมการใชมานานตงป ค.ศ.1900 และเรมใชอยางแพรหลายรวมถงไดรบการยอมรบอยางกวางขวางในแวดวงวชาการเมอชวงทศวรรษ 1950 นเอง ซงมเนอหาหลกในยคแรกครอบคลม 3 สาขาวชาส าคญดวยกน ไดแก จตวทยา สงคมวทยา และมานษยวทยา โดยมเกณฑในการพจารณาวาเปนสวนหนงของพฤตกรรมศาสตรหรอไม พจารณาจาก 1) ตองเปนเรองทมความเกยวของกบพฤตกรรมของมนษย และ 2) มการศกษาดวยวธการทางวทยาศาสตรอยางเปนระบบเพอท าความเขาใจ อธบาย ท านาย รวมถงการควบคมและพฒนาพฤตกรรมของมนษย ซงในยคปจจบนนน พฤตกรรมศาสตรไดขยายบรบทครอบคลมไปในหลากหลายสาขาวชาการ จงท าใหสามารถเรยกไดวาพฤตกรรมศาสตรเปนสหวทยาการ


[52]

(Interdisciplinary) ทอาศยความรจากหลากหลายแขนงมาใชเพอท าความเขาใจพฤตกรรมของมนษย โดยการทจะพฒนาสงคมอยางยงยนนน ตองอาศยความเขาใจเปนพนฐานส าคญในการพฒนา และหนวยยอยทเลกทสดทท าใหสงคมขบเคลอนและด าเนนไปนนคอมนษย การทจะท าความเขาใจในพฤตกรรมของมนษยไดนนตองอาศยความรจากศาสตรตางๆ หนงในนนคอ พฤตกรรมศาสตร (ยทธนา ไชยจกล, 2559) เปาหมายและความส าคญของการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตร เปาหมายและความส าคญของการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตร มดงน (Lahey, 2001) 1) เปาหมายของการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตร ไดกลาวถงเปาหมายของศาสตรทางจตวทยาอนเปนศาสตรทศกษา เกยวกบพฤตกรรมวามเปาหมายเปน 4 ประการ คอ เพอการอธบายพฤตกรรม เพอการเขาใจพฤตกรรม เพอการพยากรณพฤตกรรม และเพอการควบคมพฤตกรรม ซงจากค ากลาวของลาเฮยนจะเหนไดวา การเรยนรเกยวกบพฤตกรรมจะเปนประโยชนอยางยงทงแกตนเองและสงคม เพราะชวยใหรและบอกไดถง สาเหตทมาของพฤตกรรม แลวน าความรเหลานนมาวเคราะหใหเกดความเขาใจตนเอง เขาใจผอน ชวยท านายแนวโนมพฤตกรรม และไดแนวทางเสรมสรางพฤตกรรมเพอด ารงชวตไดอยางมประสทธภาพ ฝาวกฤตชวตได และอยรวมกบผอนโดยสนตสข และ 2) ความส าคญของการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตร จากเปาหมายของการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตรอนประกอบดวยเปาหมายเพอการอธบายพฤตกรรม เปาหมายเพอการพยากรณพฤตกรรม เปาหมายเพอการเขาใจพฤตกรรม และเปาหมายเพอการควบคมพฤตกรรมนน ซงหากการวจยทางดานพฤตกรรมศาสตรบรรลเปาหมายดงกลาวกจะสงผลดตอผศกษาและมความส าคญตอ บคคลและสงคม ในการเขาใจตนเอง เขาใจผอน ชวยบรรเทาปญหาสงคม และชวยเสรมสรางพฒนาคณภาพชวต ความสมพนธของการวจยพฤตกรรมศาสตรกบการพฒนาสงคม พฤตกรรมศาสตรนนมความสมพนธเกยวของกบการพฒนาสงคมเกยวกบความตองการในการพฒนาประเทศของสหรฐอเมรกาทถงแมวาโลกภายนอกจะมองวามความเจรญกาวหนาในหลายๆ ดานแลวกตาม แตภายในกยงพบและเลงเหนถงความส าคญของปญหาตางๆ ทเกดขนอยางตอเนอง เชน ปญหาผมผลการเรยนต า ปญหาการวางงาน ปญหาอาชญากรรม ปญหายาเสพตด และยงมปญหาอนๆ อกมากมาย จงมการรวมกลมของนกวชาการศกษา นกจตวทยา แพทย นกการเมอง และจดตงโครงการพฒนาเดกและเยาวชนขน มชอวา "Head start Project" ภายใตการใชการวจยเปนฐานในการพฒนาทมองเหนวา หากตองการพฒนาประเทศใหมความมนคงจะตองพฒนาทบคคลและควรพฒนาในเดกและเยาวชนทจะเปนก าลงส าคญในการพฒนาประเทศได ซงเปนการวจยเชงทดลอง เพราะตองการแสดงใหเหนวาการพฒนาทเกดขนเปนผลมาจากตวโครงการหรอชดฝกอบรมจรง (Early Childhood Learning & Knowledge Center, 2017) ส าหรบประเทศไทย การน าความรทางการวจยพฤตกรรมศาสตรมาใชเพอการพฒนาสงคมนนพบวามการพฒนาอยางตอเนองเชนเดยวกน ตวอยางเชน โครงการวจยแมบท: การวจยและพฒนาระบบพฤตกรรมไทยของส านกงานคณะกรรมวจยแหงชาต ทมงเนนศกษาท าความเขาใจพฤตกรรมของคนไทยจากการมงประโยชนจากการวจย 4 อยาง ไดแก 1) สรางองคความร (Body of Knowledge) 2) สรางเครองมอวดและประเมนผล (Measurement and Evaluation) 3) สรางดชนทางสงคม (Social Indicator) จนถง 4) สรางชดพฒนาและสงเสรมคณลกษณะภายในและพฤตกรรมเชงบวกของบคคลในชวงวยตางๆ ทเปนชดเทคโนโลยทางสงคม (Social Technology) ซงจากการสงเคราะหงานวจยเกยวกบคณธรรมจรยธรรมของ ดจเดอน พนธมนาวน (2551) พบวา มประเดนศกษาเกยวกบคณลกษณะทางจตใจ สถานการณหรอสภาพแวดลอมทสงเสรม หรออาจฉดรงคณลกษณะหรอพฤตกรรมเชงบวกของบคคลได โดยพฤตกรรมของบคคลนนมการศกษาและจดหมวดเปนพฤตกรรมตางๆ ซงศนยวจยและพฒนาระบบพฤตกรรมไทย ไดแบงพฤตกรรมเซงบวกของบคคลออกเปน 7 ดาน ไดแก 1) พฤตกรรมดานจรยธรรม 2) พฤตกรรมดานครอบครว 3) พฤตกรรมดานการท างาน 4) พฤตกรรมดานการเปนพลเมองด 5) พฤตกรรมดานประชาธปไตย 6) พฤตกรรมดานสขภาพกาย สขภาพจตและการบรโภค และ 7) พฤตกรรมดานการอนรกษสงแวดลอม และสาธารณประโยชน ถอเปนเขมทศทชวยใหการศกษาท าความเขาใจ อธบาย ท านาย ควบคมและพฒนาพฤตกรรมทพงประสงคของบคคลในสงคมท าไดตรงประเดนและมความชดเจนมากยงขน (ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2556)


[53]

วธการในการศกษาทางดานพฤตกรรมศาสตร ในการศกษาทางดานพฤตกรรมศาสตรนน โดยทวไปจะใชวธการทางวทยาศาสตรเชนเดยวกบการศกษาหรอการวจยของศาสตรอนๆ และไดมการผลตงานวจยดานนออกมามากมายทมความเทยงตรงและเชอถอได ซงเปนเหตใหสาขาวชาพฤตกรรมศาสตรสามารถพฒนามาเปนสาขาวชาทถอวาเปนวชาชพชนสง พรอมกนนนกเกดการยอมรบวาพฤตกรรมศาสตรเปนวชาการทตองอาศยความรและทกษะขนสง ทงในรปของสหวทยาการ และการศกษาทเนนเฉพาะในเรองใดเรองหนงของสาขาวชา (จรรจา สวรรณทต , 2537) ส าหรบวธการส าหรบใชในการศกษาหรอวจยทางดานพฤตกรรมศาสตรของประเทศไทยนน สามารถจ าแนกวธการในการศกษาไดหลายวธ โดยรปแบบการวจยมงเนนไปทการหาความสมพนธระหวางสาเหตและผลของพฤตกรรมนนๆ และอาศยวธการทางสถตเปนหลกส าคญในการท าการวจย แตในยคปจจบนนนแนวทางในการวจยทางพฤตกรรมศาสตรขยายขอบเขตออกไปจนมหลากหลายรปแบบดวยกน โดยผเขยนจะกลาวถงรปแบบการวจยทางพฤตกรรมศาสตรไปพรอมกบการยกตวอยางการวจย ส าหรบตวอยางงานวจยทจะยกมานน ประเดนการวจยเปนบรบทตางๆ ของสงคม ไดแก ครอบครว สถานศกษา องคการ และชมชน ซงเปนจกซอวชนยอยๆ มาประกอบกนเปนสงคมทด าเนนไปดวยกน จากสวนทเลกทสดไปสสวนทใหญขนเรอยๆ ตามระดบของสงคม (ธนพทธ จนทพพฒนพงศ, 2560) โดยวธวทยานนจะเปนไปตามค าถามของการวจยวาตองการคนหาความรความจรงในลกษณะใดจากประเดนทสนใจของนกวจย ซงพบวางานวจยในหลายสาขา เชน สาธารณสขศาสตร ศกษาศาสตร การบรหาร ในบรบทตางๆ การพฒนาทรพยากรมนษย จตวทยา สงคมวทยา การพฒนาชมชน ฯลฯ นน มการน าวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรไปใชเพอการคนหาความรความจรงในสาขาของตนเองทมท งการวจยขนพนฐานไปจนถงการวจยขนสง ซงสามารถแบงไดตามประเภทของการวจยได 3 แบบ ดงน (ดษฎ โยเหลา, 2559) 1. แบบท 1 เปนแบบทตอบค าถามวจยโดยใชวธวทยาแบบเดยว (Single Method) ซงผวจยจะใชวธวทยาแครปแบบใดรปแบบหนงเทานนตามความเชอพนฐานของผวจยเกยวกบการหาความรความจรง รวมถงธรรมชาตของปญหาวจยในประเดนนน ทสามารถเปนไดทงการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ ถาเปนเชงปรมาณจะมการก าหนดปญหาการวจย การตงสมมตฐาน การเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามทพฒนามาจากนยามศพทเฉพาะหรอนยามศพทปฏบตการ มการวเคราะหขอมลทางสถตเพอทดสอบสมมตฐาน สวนการวจยเชงคณภาพมการตงค าถามการวจยเชนเดยวกน แตวธด าเนนการเกบขอมลและการวเคราะหขอมลนนจะแตกตางกนออกไป ซงมตวอยางของงานวจยดงน ไดแก รมตะวน กาลพฒน, องศนนท อนทรก าแหง และ จรล อนฐตวฒน (2560) ไดท าการศกษาตวแปรความผกพนทางศาสนาและสมพนธภาพทดภายในครอบครวทเกยวของกบการจดการภาวะวกฤตทางอารมณของผรบบรการคลนกวยทอง ในเขตกรงเทพมหานคร และงานวจยของ แพรพมพ สลวานช และ วชดา กจธรธรรม (2559) ทไดศกษาปจจยจตลกษณะและสภาพแวดลอมในงานทเกยวของกบพฤตกรรมการท างานอยางมความรบผดชอบของพนกงานปฏบตการเบองหลงสอธรกจบนเทง จดมงหมายการวจยเพอศกษาอ านาจการท านายของปจจยจตลกษณะและสภาพแวดลอมในงานทมตอพฤตกรรมการท างานอยางมความรบผดชอบ และวเคราะหขอมลโดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณแบบล าดบขน (Hierarchical Multiple Regression Analysis: HMRA) 2. แบบท 2 เปนแบบทตอบค าถามการวจยแบบเดยวทเนนปรมาณเปนหลก แตมการขยายหรอเจาะลก ดวยการวจยเชงคณภาพบางสวน เพออธบายปรากฏการณ หรอยนยนขอคนพบทส าคญหรอโดดเดน ตวอยางงานวจยไดแก งานวจยของ ผกาวรรณ จนทรเพม (2558) ทไดท าการศกษาปจจยระดบหนวยบรการปฐมภมและบคลากรสาธารณสขทมอทธพลตอการด าเนนงานเยยมบานตามแนวทางการปฏรประบบบรการสขภาพของสาธารณสขเขต 4 มจดมงหมายเพอศกษาปจจยระดบบคลากรสาธารณสขและระดบหนวยบรการปฐมภมทมอทธพลตอการด าเนนงานเยยมบานตามแนวทางการปฏรประบบบรการสขภาพของสาธารณสขเขต 4 โดยวเคราะหขอมลดวยโปรแกรม HLM for Window และเกบขอมลเชงคณภาพดวยการสนทนากลม (Focus Group Discussion) เพอท าความเขาใจและยนยนขอคนพบทไดจากการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ (Exploration and Confirmation)


[54]

3. แบบท 3 เปนแบบทตอบค าถามแบบใชผสานวธ (Mixed Method) ทผวจยจะแบงงานวจยออกเปนระยะตางๆ ตามวธการวจย ตวอยางการวจยแบบผสานวธ (Mixed Method Research) ตวอยางงานวจยไดแก งานวจยของ สนนาถ เลศไพรวน และดษฎ โยเหลา (2559) ทไดท าการศกษาขามวฒนธรรม ไทย -ญปน โดยเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ผสานกบการวจยเชงทดลอง (Exploring Design Research) นอกจากกน Fazio & Olson (2003) ยงไดจ าแนกวธการในการศกษาทส าคญออกเปน 4 ประเภท ดงน 1. การสงเกตอยางมระบบ (Systematic Observation) หมายถง การสงเกตพฤตกรรมทตองการศกษาอยางเปนระบบ และบนทกขอมลเชงประจกษ 2. การส ารวจ (Survey Method) หมายถง การใชเครองมอซงสวนมากจะเปนแบบทดสอบหรอแบบสอบถาม ซงมคณสมบตทเชอถอได (Reliability) และมความตรง (Validity) ไปเกบขอมลจากกลมตวอยาง (Sample) ทเปนตวแทนของประชากร (Population) แลวน าขอมลหรอพฤตกรรมทสงเกตได มาจดระบบและวเคราะหโดยวธทางสถต 3. การทดลอง (Experimental Method) หมายถง วธการสงเกตพฤตกรรมซงสามารถสรปความสมพนธเชงเหตและผลของเหตการณ 2 อยางไดอยางชดเจน เรยกวาการวดตวแปรตาม (Dependent Variable) ถามตวแปรตามเกดขนจรงกสรปผลไดอยางชดเจนวา ตวแปรอสระทจดกระท าขนเปนสาเหตของตวแปรตาม 4. วธการทางคลนก (Clinical Method) หมายถง การวจยทางดานพฤตกรรมศาสตรอยางลกซง โดยใชเวลาเกบขอมลเปนเวลานานและเกบขอมลดวยเครองมอหลายชนด เพอใหไดขอมลหลายดานมาสรปหาสาเหต ความหมายของพฤตกรรม มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของค าวา “พฤตกรรม” (Behavior) อยางกวางไว ดงน Bloom (1943) ไดกลาวถงพฤตกรรมวาเปนกจกรรมทกประเภททมนษยกระท าขนซงอาจสงเกตเหนไดหรอไมไดกตาม Cronbach (1963) ไดใหค าจ ากดความของพฤตกรรมไววา เปนผลของการเลอกปฏกรยาทเหมาะสมทสดมาตอบสนองสงเราในสถานการณตางๆ เชน ในการสรางบานใหม ยอมตองมเปาหมายวาจะใหไดบานทมรปรางลกษณะอยางไร เจาของบานจะตองเลอกการตอบสนองอยตลอดเวลา Goldenson (1984) ไดใหค าจ ากดความของพฤตกรรมไววา เปนการกระท าหรอตอบสนองการกระท าทางจตวทยาของแตละบคคลและเปนปฏสมพนธในการตอบสนองสงกระตนภายในหรอภายนอก รวมทงเปนกจกรรมการกระท าตางๆ ทเปนไปอยางมจดหมาย สงเกตเหนได หรอเปนกจกรรมการกระท าตางๆ Wade and Tavris (1999) ไดอธบายวา พฤตกรรม คอ การกระท าของคนเราทสงเกตได Zimbardo and Gerrig (1999) ไดอธบายวา พฤตกรรมเปนการกระท าของบคคลเพอปรบตวตอสงแวดลอม ซงเปนพฤตกรรมทสงเกตได และ Lahey (2001) ไดกลาววา พฤตกรรมเปนการประพฤตปฏบตของบคคลทสามารถสงเกตได Fazio & Olson (2003) ไดใหความหมายของค าวาพฤตกรรม (Behavior) วาหมายถง การกระท าหรออาการทแสดงออกทางกลามเนอ ความคดของบคคลทตอบสนองตอสงเราภายในจตใจและภายนอก อาจท าไปโดยรตว หรอไมรตวกได และสามารถใชเครองมอในการวด หรอทดสอบได Dusenbery (2009) ไดใหความหมายของค าวา พฤตกรรม วาหมายความถง การแสดงและกรยาทาทางซงสงมชวต ระบบหรออตลกษณประดษฐ ทเกดรวมกนกบสงแวดลอม ซงรวมระบบอนหรอสงมชวตโดยรวมเชนเดยวกบสงแวดลอมทางกายภาพ พฤตกรรมเปนการตอบสนองของระบบหรอสงมชวตตอสงเราหรอการรบเขาทงหลาย ไมวาจะเปนภายในหรอภายนอก มสตหรอไมมสตระลก ชดเจนหรอแอบแฝง และโดยตงใจหรอไมไดตงใจ Rudma (2011) ไดใหความหมายของค าวาพฤตกรรม (Behavior) วาหมายถง ปฏกรยาและกจกรรมทกชนดทมนษยแสดงออกทางรปธรรม นามธรรม ตลอดเวลา สงเกตไดดวยประสารทสมผส วาจา และการกระท า ทงน จากความหมายของพฤตกรรมทกลาวมาแลวขางตน สามารถสรปไดวา พฤตกรรมหมายถง การกระท าหรออาการทแสดงออกของจตใจทงภายในและภายนอก เปนการกระท าเพอสนองความตองการของบคคล ซงบคคลอนสงเกตและสามารถใชเครองมอในการวดหรอทดสอบได


[55]

องคประกอบของพฤตกรรม และวธการวด ไดมนกวชาการตางๆ อธบายถงทฤษฎองคประกอบในการวดพฤตกรรมของมนษย ซงประกอบดวย ดงน ดวงเดอน พนธมนาวน (2544) ไดเสนอทฤษฎทอธบายความเกยวของระหวางลกษณะทางจตกบพฤตกรรมของบคคล โดยเสนอในชอทฤษฎ “ตนไมจรยธรรม” โดยมงอธบายจตลกษณะทพงประสงคเพอเปนแนวทางในการพฒนาพฤตกรรมทเหมาะสม ซงจะสะทอนใหเหนบคลกภาพทมจรยธรรมซงถอเปนทฤษฎทไดรบความสนใจในทางพฤตกรรมศาสตรและยอมรบในทางวชาการวาสามารถประยกตใชไดจรงในบรบทของสงคมไทย ทฤษฎนแบงน าเสนอจตลกษณะและพฤตกรรมในรปของตนไม ทประกอบดวย 3 สวน ไดแก ราก ล าตน และดอกผล โดยมรายละเอยดซงสามารถอธบายไดโดยสรปวา รากนน ประกอบดวยรากหลก 3 ราก ซงแทนจตลกษณะพนฐานส าคญ 3 ประการ ไดแก 1) สขภาพจต หมายถง ความวตกกงวล ตนเตน ไมสบายใจของบคคลอยางเหมาะสมกบเหตการณ 2) ความเฉลยวฉลาด หรอสตปญญา หมายถง การรการคดในขนรปธรรมหลายดาน และการคดในขนนามธรรม และ 3) ประสบการณทางสงคม หมายถง การรจกเอาใจเขามาใสใจเรา ความเอออาทร เหนอกเหนใจ และสามารถคาดเดาหรอท านายความรสกของบคคลอน สวนล าตนนน เปนผลจากจตลกษณะพนฐานทราก 3 ดาน ประกอบดวยจตลกษณะ 5 ดาน ไดแก 1) ทศนคต คานยม และคณธรรม ทศนคต 2) เหตผลเชงจรยธรรม 3) ลกษณะมงอนาคตควบคมตน 4) ความเชออ านาจในตน และ 5) แรงจงใจใฝสมฤทธ หมายถง ความมานะ พยายามฝาฟนอปสรรคในการท าสงใดสงหนงโดยไมยอทอ จตลกษณะทง 5 ดานน เปนสาเหตของพฤตกรรมทเหมาะสมทเปรยบเสมอนดอกและผลบนตนไม ซงดอกและผล เปนสวนของพฤตกรรมของคนดและคนเกง ทแสดงพฤตกรรมการท าความด ละเวนความชว ซงเปนพฤตกรรมของคนด และพฤตกรรมการท างานอยางขยนขนแขง เพอสวนรวมอยางมประสทธภาพ ซงเปนพฤตกรรมของคนเกง พฤตกรรมของคนดและเกงสามารถ แบงเปน 2 สวนดวยกน คอ สวนแรก พฤตกรรมของคนด ประกอบดวย 2 พฤตกรรมหลก ไดแก พฤตกรรมไมเบยดเบยนตนเอง เปนพฤตกรรมของบคคลทไมเปนการท ารายหรอท าลายตนเอง เชน พฤตกรรมการดแลสขภาพของตนเอง พฤตกรรมการบรโภคสงทมประโยชน ไมดมเหลา ไมสบบหร ไมตดยาเสพตด พฤตกรรมไมเลนการพนน เปนตน และพฤตกรรมไมเบยดเบยนผอน เปนพฤตกรรมของบคคลทไมท าราย ท าลาย หรอท าใหผอนเดอดรอน เชน พฤตกรรมสภาพบรษ ไมกาวราว พฤตกรรมการขบขอยางมมารยาท พฤตกรรมซอสตย เปนตน สวนทสอง พฤตกรรมของคนดและเกง ประกอบดวย 2 พฤตกรรมหลก ไดแก พฤตกรรมรบผดชอบ เชน พฤตกรรมการเรยนการท างาน พฤตกรรมอบรมเลยงดเดก พฤตกรรมการปกครองของหวหนา พฤตกรรมรบผดชอบตอหนาท และพฤตกรรมเคารพกฎหมาย เปนตน และพฤตกรรมพฒนา เชน พฤตกรรมพฒนาตนเอง (เชน พฤตกรรมใฝร พฤตกรรมรกการอาน เปนตน) พฤตกรรมพฒนาผอน (เชน พฤตกรรมการสนบสนนใหผอนปลอดภยในการท างาน พฤตกรรมการเปนกลยาณมตร พฤตกรรมเพอนชวยเพอนปองกนโรคเอดส เปนตน) และพฤตกรรมพฒนาสงคม (เชน พฤตกรรมอาสา เปนตน) สรางค โควตระกล (2553) ไดอธบายถงองคประกอบในการวดพฤตกรรมของมนษยในลกษณะของขนตอนการเกดพฤตกรรมอยางเปนกระบวนการ ซงสามารถสรปไดวา เมอบคคลกระท าสงหนงสงใดขนมา การแสดงออกเชนนน ยอมตองอาศยขนตอนของการเกดอยางเปนกระบวนการมากอนทงสน และในกระบวนการเกดพฤตกรรมทงหมดน เราอาจแยกออกเปนกระบวนการยอยไดอกอยางนอย 3 กระบวนการ คอ 1) กระบวนการรบร (Perception Process) กระบวนการรบรเปนกระบวนการเบองตนทเรมจากการทบคคลไดรบสมผสหรอรบขาวสารสมผสจากสงเราตางๆ โดยผานระบบประสาทสมผส ซงรวมถงการทรสก (Sensation) กบสงเราทรบสมผสนนๆ ดวย 2) กระบวนการคดและเขาใจ (Cognition Process) กระบวนการนอาจเรยกไดวา กระบวนการทางปญญา ซงเปนกระบวนการทประกอบไปดวยการเรยนร การคด และ การจ า ตลอดจนการน าไปใชหรอเกดพฒนาการจากการเรยนรนนๆ ดวยการรบสมผส การรสก ทน ามาสการคดและเขาใจน เปนระบบการท างานทมความละเอยดซบซอนมาก และเปนกระบวนการภายในทางจตใจ และ 3) กระบวนการแสดงออก (Spatial Behavior Process) หลงจากผานขนตอนของการรบรและการคดและเขาใจแลว บคคลจะมอารมณตอบสนองตอสงทไดรบรนนๆ แตยง มไดแสดงออกใหผอนไดรบร ยงคงเปนพฤตกรรมทอย


[56]

ภายใน (Covert Behavior) แตเมอไดคดและเลอกทจะแสดงการตอบ สนองใหบคคลอนสงเกตได เราจะเรยกวาพฤตกรรมภายนอก (Overt Behavior) ซงพฤตกรรมภายนอกนเปนเพยงสวนหนงของพฤตกรรมทมอยทงหมดภายในตวบคคลนน เมอมปฏกรยาตอบสนองตอสงเราใดสงเราหนง การแสดงออกมาเพยงบางสวนของทมอยจรงเชนน จงเรยกวา (Spatial Behavior) โดยแททจรงแลว กระบวนการยอยทง 3 ขนตอนน ไมสามารถแยกเปนขนตอนตางหาก หรอเปนอสระจากกน เพราะการเกดพฤตกรรมในแตละครงนน จะมความตอเนองสมพนธกนอยางมาก การแสดงออก หรอการเกดพฤตกรรมของมนษยเปนผลมาจากการผสมผสานขององคประกอบตางๆ ในตวมนษย แลวจงถกกลอมเกลาดวยสงแวดลอม และองคประกอบส าคญในการวดพฤตกรรมของมนษยทเปนองคประกอบภายในตวมนษยเอง Bloom (1943) ไดกลาวถงองคประกอบในการวดพฤตกรรมไววาสามารถวดไดใน 3 องคประกอบไดแก 1) การวดพฤตกรรมดานพทธพสย (Cognitive Domain) เปนพฤตกรรมเกยวกบสตปญญา ความร ความคด ความเฉลยวฉลาด และอปนสยตางๆ ของบคคล 2) การวดพฤตกรรมดานทศนคต หรอดานจตพสย (Attitude Domain) เปนพฤตกรรมทเกยวกบคานยม ความรสก ความซาบซง ทศนคต และบคลกภาพในลกษณะตางๆ ของบคคล 3) การวดพฤตกรรมดานการปฏบต หรอดานทกษะพสย (Psychomotor Domain) เปนพฤตกรรมทบงถงการแสดงออกและ/หรอการกระท าในเรองตางๆ ของบคคล โดย Bloom ไดอธบายวาการวดองคประกอบดานตางๆ ของมนษยนน อาจใชแบบตรวจสอบรายการถงการมหรอไมมพฤตกรรมทก าหนดไว รวมถงอาจใชเครองมอซงมลกษณะแบบมาตราสวนประมาณคาตงแต 3-7 ระดบ กได Cronbach (1963) ไดกลาววา ในการวดพฤตกรรมของมนษยนน จ าเปนจะตองมการวดพฤตกรมในองคประกอบ 3 ประการคอ 1) การวดพฤตกรรมในองคประกอบดานอปนสยในเรองตางๆ ของบคคล (Habit Component) 2) การวดพฤตกรรมในองคประกอบดานบคลกของบคคล (Characteristic Component) และ 3) การวดพฤตกรรมในองคประกอบดานการแสดงออกถงการกระท าของบคคล (Action Component) โดย Cronbach ไดอธบายถง เครองมอทใชในการวดพฤตกรรมในองคประกอบตางๆ นน มแตกตางกนไป แตวธทเหมาะสมในวดพฤตกรรมของมนษย ควรใชแบบตรวจสอบรายการถงการมหรอไมมพฤตกรรม จะไดผลการวดทชดเจนทสด Zimbardo and Gerrig (1999) ไดกลาวถงองคประกอบในการวดพฤตกรรมไววาสามารถวดจากการแสดงออกของบคคลไดใน 3 องคประกอบไดแก 1) การแสดงออกถงการจดการบรหารอารมณของบคคล (managing emotions) หรอการแสดงออกดานอปนสยของบคคล ซงเปนการวดความสามารถในการควบคมอารมณและการแสดงออกถงอปนสยทเหมาะสมกบบคคลสถานท เวลาและเหตการณ ทงอารมณดและอารมณไมด ใหเกดความสมดล ในการจดการกบ อารมณของตนเองนจะท าไดดเพยงใดนนสบเนองมาจากการรจกอารมณของตนเอง 2) การแสดงออกถงบคลกภาพของบคคล ซงเปนการการวดความสามารถในการแสดงออกถงทาทตางๆ ทเหมาะสมกบบคคลสถานท เวลาและเหตการณตอผอนในสงคม และ 3) การแสดงออกถงการกระท าในการพฒนาการรกษาความสมพนธทดตอกน ซงเปนการวดความสามารถในการรกษาความสมพนธทดตอกน โดยใชการสอสารทมประสทธภาพ-สรางความเขาใจทตรงกน ชดเจน และการแสดงน าใจตอผอน เปนตน Fazio & Olson (2003) ไดกลาวถงองคประกอบในการวดพฤตกรรมไววาสามารถวดไดใน 3 องคประกอบไดแก 1) การวดพฤตกรรมดานการคด (Cognitive Component) ซงเปนการวดเปนพฤตกรรมเกยวกบการรบร ความคด และอปนสยตางๆ ของบคคล 2) การวดพฤตกรรมดานบคลกภาพ (Characteristic Component) เปนการวดพฤตกรรมทเกยวกบบคลกภาพในลกษณะตางๆ ของบคคล และ 3) การวดดานพฤตกรรม (Behavioral Component) ซงเปนการวดพฤตกรรมทเปนการกระท าจรงๆ ของบคคล ซง Fazio & Olson ไดอธบายถงลกษณะของเครองมอทใชในการวดพฤตกรรมในองคประกอบตางๆ ซงสามารถสรปไดวาหากผวดเลอกใชเครองมอซงมลกษณะแบบมาตราสวนประมาณคา กควรเลอกใชมาตราสวนประมาณคาทมคากลางเปนเลขค เชน มาตราสวนประมาณคาแบบ 3 , 5 และ 7 ระดบ จะชวยใหไดผลในการวดพฤตกรรมทชดเจนมากขน


[57]

Dusenbery (2009) ไดกลาวถงองคประกอบในการวดพฤตกรรมไววาสามารถวดไดจากองคประกอบของพฤตกรรมบคคล ซงประกอบดวยองคประกอบในการวดพฤตกรรมจ านวน 3 องคประกอบไดแก 1) องคประกอบดานความรสก (Affective component-A) หรอองคประกอบดานบคลกภาพ ซงเปนการแสดงออกถงความรสกชอบ ไมชอบ พอใจ ไมพอใจทบคคลมตอบคคล สงของ หรอเหตการณตางๆ ทรบร 2) องคประกอบดานความคด (Cognitive component-C) หรอองคประกอบดานอปนสย ซงเปนการแสดงออกถงความร หรอความคดของบคคลทมตอบคคล สงของ หรอสถานการณตางๆ ทรบร และ 3) องคประกอบดานพฤตกรรม (Behavioral component-B) หรอองคประกอบดานการแสดงออก ซงเปนการเตรยมพรอมของบคคลทจะแสดง หรอไมแสดงพฤตกรรม ตอบคคล สงของ หรอเหตการณตางๆทรบร โดย Dusenbery ไดอธบายไววาองคประกอบของพฤตกรรมบคคลทง 3 ประการน จะมความสมพนธสอดคลองกน หากองคประกอบดานใดดานหนงเปลยนแปลงไป พฤตกรรมหรอการแสดงออกของบคคลนนกจะเปลยนแปลงไปดวย เชนกน Rudma (2011) ไดอธบายถงในการวดพฤตกรรมของมนษยวา พฤตกรรมของมนษยนนสามารถแบงพฤตกรรมออกไดเปน 2 ประเภท คอ พฤตกรรมภายนอก (Overt Behavior) ซงเปนการกระท าทสงเกตไดดวยประสาทสมผสหรออาจใชเครองมอชวย และพฤตกรรมภายใน (Covert Behavior) ซงเปนกระบวนการทเกดขนภายในจตใจ บคคลอนไมสามารถสงเกตได โดยพฤตกรรมภายนอก (Overt Behavior) นน เปนพฤตกรรมทสงเกตไดโดยชดเจน ซงแยกไดเปน 2 ชนดคอ 1) พฤตกรรมทสงเกตไดโดยไมตองใชเครองมอชวย และ 2) พฤตกรรมทตองใชเครองมอหรอการวเคราะหเชงวทยาศาสตร สวนพฤตกรรมภายใน (Covert Behavior) นน เปนพฤตกรรมทเจาตวเทานนจงจะรด ถาไมบอกใคร ไมแสดงออกกไมมใครร เชน การจ า การรบร การเขาใจ การไดกลน การไดยน การฝน การหว การโกรธ ความคด การตดสนใจ เจตคต จนตนาการ ซงพฤตกรรมเหลานอาจมผลท าใหเกดการเปลยนแปลงทางกาย เชน ขณะใชความคดคลนสมองท างานมาก หรอขณะโกรธปรมาณน าตาลในกระแสเลอดมมาก ซงวดไดโดยเครองมอ แตกไมมใครรละเอยดลงไปไดวาเขาคดอะไร หรอเขารสกอยางไร ซงทคนรละเอยดกคอเจาของพฤตกรรมนน โดย Rudma (2011) ไดอธบายวา พฤตกรรมภายนอกและพฤตกรรมภายในมความสมพนธกน ซงพฤตกรรมภายในจะเปนตวก าหนดพฤตกรรมภายนอก เชน คนเรายอมพดหรอยอมแสดงกรยาโดยสอดคลองกบความรสกนกคดภายใน ถาตองการศกษาใหเขาใจเกยวกบจตใจ หรอพฤตกรรมภายในของคน กตองศกษาจากสวนทสมผสไดชดแจงคอ พฤตกรรมภายนอก ซงเปนแนวทางสความเขาใจพฤตกรรมทเปนความในใจและการจะเขาใจพฤตกรรมตางๆ ทมนษยแสดงออกอนเปนพฤตกรรมภายนอกเรากตองศกษาใหเขาใจธรรมชาตของการคด การตดสนใจ การรบร การรสก ฯลฯ ซงเปนพฤตกรรมภายในการศกษาเกยวกบพฤตกรรม ซงจะมทงพฤตกรรมภายนอก พฤตกรรมภายใน พฤตกรรมทเปนเรองของธรรมชาตสรระ ซงมกเรยกกนวา "พฤตกรรมแบบเครองจกร" และพฤตกรรมทเปนเรองของประสบการณ ซงมกเรยกกนวา "พฤตกรรมทมจดมงหมาย" การสรปองคความรเพอท าการก าหนดกรอบแนวคดการวจยดานพฤตกรรมศาสตร ในสวนทสองน ผเขยนจะไดท าการสรปองคความรทไดรบจากการสงเคราะหจากเนอหาเชงทฤษฎของการทบทวนเอกสารในสวนแรก ดวยหลกการคดเชงเหตผล (Kenaphoom, 2014b) ซงจากการการสงเคราะหเนอหาเชงทฤษฎทเกยวของกบองคประกอบของพฤตกรรมมนษยนน ผเขยนสามารถสรปไดวาองคประกอบในการวดพฤตกรรมของมนษยนนประกอบดวยการวดพฤตกรรมใน 3 องคประกอบไดแก 1) องคประกอบดานอปนสย 2) องคประกอบดานบคลกภาพและ 3) องคประกอบดานพฤตกรรม ซงมรายละเอยดของแตละองคประกอบ ดงน 3.1 องคประกอบดานอปนสย ซงเปนองคประกอบของพฤตกรรมทมลกษณะเฉพาะของแตละบคคล ซงเปนพฤตกรรมทสะทอนมาจากความคดและอารมณทมลกษณะเฉพาะของแตละบคคล เปนลกษณะพฤตกรรมทคอนขางคงทนถาวร


[58]

3.2 องคประกอบดานบคลกภาพ ซงเปนองคประกอบของเปนพฤตกรรมทเกดจากแบบแผนของความคด ความรสก รวมไปถง การแสดงออกของแตละคน ถงแมวาจะมการเปลยนแปลงเวลาและสถานการณไปอยางไรกตามแตพฤตกรรมทสะทอนออกมาทางบคลกภาพกยงคงท จงท าใหบคคลนนเกดพฤตกรรมแตกตางไปจากบคคลอน 3.3 องคประกอบดานหรอพฤตกรรมการแสดงออกและ/หรอพฤตกรรมการกระท า ซงองคประกอบของเกดพฤตกรรมของมนษยนนหรอการแสดงออกของมนษยนน เปนผลมาจากการผสมผสานขององคประกอบตางๆ ในตวมนษย แลวจงถกกลอมเกลาดวยสงแวดลอม ซงองคประกอบส าคญทมอทธพลตอพฤตกรรมของมนษยทเปนองคประกอบภายในตวมนษยเอง ไดแก การรบร สตปญญา การคด เจตคต และอารมณ ซงองคประกอบเหลานสงผลใหเกดพฤตกรรมหรอการกระท า หรอการแสดงออกทสามารถสงเกตได ซงเครองมอทใชในการวดองคประกอบตางๆ ของมนษยนน อาจใชแบบตรวจสอบรายการถงการมหรอไมมพฤตกรรมทก าหนดไว รวมถงอาจใชเครองมอซงมลกษณะแบบมาตราสวนประมาณคาตงแต 3 -7 ระดบ โดยหากผวดเลอกใชเครองมอซงมลกษณะแบบมาตราสวนประมาณคา กควรเลอกใชมาตราสวนประมาณคาทมคากลางเปนเลขค เชน มาตราสวนประมาณคาแบบ 3, 5 และ 7 ระดบ จะชวยใหไดผลในการวดพฤตกรรมทชดเจนมากขน ทงน จากการสรปองคความรทไดรบจากการสงเคราะหจากเนอหาเชงทฤษฎเกยวของกบองคประกอบของพฤตกรรมมนษยนน สามารถน าไปสการก าหนดกรอบแนวคดการวจยดานพฤตกรรมศาสตรตามหลกการสรางทฤษฎฐานราก (Kenaphoom, 2015) ดงภาพท 1 ดงน ภาพท 1 กรอบแนวคดการวจยดานพฤตกรรมศาสตรตามหลกการสรางทฤษฎฐานราก บทสรป องคประกอบในการวดพฤตกรรมของมนษยนนประกอบดวยการวดพฤตกรรมใน 3 องคประกอบไดแก 1) องคประกอบดานอปนสย 2) องคประกอบดานบคลกภาพและ 3) องคประกอบดานพฤตกรรม ซงเครองมอทใชในการวดองคประกอบ สามารถใชแบบตรวจสอบรายการถงการมหรอไมมพฤตกรรมทก าหนดไว รวมถงอาจใชเครองมอซงมลกษณะแบบมาตราสวนประมาณคาตงแต 3-7 ระดบ เอกสารอางอง จรรจา สวรรณทต. 2537. “แนวคดหลกทางพฤตกรรมศาสตร: ทฤษฎ การวจย และการประยกตใช.” วารสาร

พฤตกรรมศาสตร 1 (1): 17-21. จารณ แซตง, ดษฎ โยเหลา, ลอชย ศรเงนยวง และ สรวฒ ปดไธสง. 2559. “ความโกรธในบรบทสถานควบคม:

มมมองของคนใน.” วารสารพฤตกรรมศาสตร 22 (1): 87-108. ดวงเดอน พนธมนาวน. 2544. ทฤษฎตนไมจรยธรรม การวจยและการพฒนาบคคล: ต าราขนสงทางจตวทยา และพฤตกรรมศาสตร. กรงเทพฯ: คณะพฒนาสงคม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.


[59]

ดจเดอน พนธมนาวน. 2551. การสงเคราะหงานวจยเกยวกบคณธรรมจรยธรรมในประเทศไทยและตางประเทศ. กรงเทพฯ: ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม.

ดษฎ โยเหลา. 2559. การวจยพฤตกรรมศาสตร: ปจจบนและอนาคต. กรงเทพฯ: โรจนพรนทตง. ธนพทธ จนทพพฒนพงศ. 2560. “การวจยพฤตกรรมศาสตรเพอการพฒนาสงคม.” วารสารสงคมศาสตรวชาการ 10

(2): 286-300. ผกาวรรณ จนทรเพม. 2548. ปจจยระดบหนวยบรการปฐมภมและบคลากรสาธารณสขทมอทธพลตอการ

ด าเนนงานเยยมบานตามแนวทาการปฏรประบบบรการสขภาพของสาธารณสขเขต 4. ปรญญานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ยทธนา ไชยจกล. 2559. ความรเบองตนเกยวกบพฤตกรรมศาสตร. กรงเทพฯ: โรจนพรนทตง. รมตะวน กาลพฒน, องศนนท อนทรก าแหง และ จรล อนฐตวฒน. 2560. “การศกษาตวแปรความผกพนทางศาสนา

และสมพนธภาพทดภายในครอบครวทเกยวของกบการจดการภาวะวกฤตทางอารมณของผรบบรการคลนกวยทองในเขตกรงเทพมหานคร.” วารสารพฤตกรรมศาสตร 23 (1): 187-204.

สรางค โควตระกล. 2553. จตวทยาการศกษา. พมพครงท 9. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สนนาถ เลศไพรวน และ ดษฎ โยเหลา. 2559. “การศกษาขามวฒนธรรมไทย-ญปน เกยวกบการถายทอดความรภม

ปญญาเพอพฒนาความคดสรางสรรคทางการบรรจภณฑอาหาร.” วารสารพฤตกรรมศาสตรเพอการพฒนา 8 (2): 233-250.

ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. 2556. รางวลผลงานดานการวจยและการพฒนาระบบพฤตกรรมไทยประจ าป 2555. กรงเทพฯ: ศนยวจยและพฒนาระบบพฤตกรรมไทย ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.).

หสดน แกววชต. 2559. พฤตกรรมมนษยเพอการพฒนาตน. อดรธาน: มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน. องศนนท อนทรก าแหง และ วรสรณ เนตรทพย. 2555. “รปแบบความสมพนธเชงสาเหตดานบคคลและสภาพแวดลอม

ในงานทมตอพฤตกรรมบรการงานสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคของบคลากรทางการแพทย.” วารสารพฤตกรรมศาสตร 18 (1): 33-46.

องศนนท อนทรก าแหง, พชาดา สทธแปน และ วชดา กจธรธรรม. 2560. “การวจยและพฒนาหลกสตรฝกอบรมความรเกยวกบอาเซยนส าหรบบคลากรภาครฐในสวนภมภาค.” วารสารพฤตกรรมศาสตร 23 (1): 87-104.

Coon, D., & Mitterer, J. 2013. Introduction to Psychology: Gateways to Mind and Behavior. 13th ed. Singapore: Wadsworth Learning.

Cronbach, L. 1963. Educational Psychology. New York: Harcourt Brace and World, Inc. Dusenbery, D. 2009. Living at Micro Scale. New York: Harvard University Press. Early Childhood Learning & Knowledge Center. 2017. HEAD START. Retrieved from eclkc.ohs.acf.hhs.gov/

hslc. Fazio, R. & Olson, M. 2003. “Implicit measures in social cognition research: Their meaning and use.” Annual

Review of Psychology 54: 297-327. Feist, G. & Rosenberg, E. 2011. Psychology: Perspectives & Connections. 2nd ed. New York:

McGraw Hill. Goldenson, R. 1984. Longman Dictionary of Psychology and Psychiatry. New York: Long-M. Kenaphoom, S. 2014a. “Research Philosophy: Quantity Quality.” Journal of Political Science and Law 3 (2):

49-51.


[60]

Kenaphoom, S. 2014b. “Establish the Research Conceptual Framework in Public Administration by the Rational Conceptual thinking.” Phetchabun Rajabhat Journal 16 (1): 1-19.

Kenaphoom, S. 2014c. “A Creation of a Research Conceptual Framework for Public Administration by Knowledge Management Methodology.” Journal of Humanities and Social Sciences 5 (2): 13-32.

Kenaphoom, S. 2014d. “The Creating of Quantitative Research Conceptual Framework of Public Administration by Literature Review.” Journal of Humanities and Social Science 3 (1).

Kenaphoom, S. 2015. “The research Conceptual Framework Establishment by the Grounded Theory.” VRU Research and Development Journal 10 (3).

Kenaphoom, S. 2017. “Establishment of a Survey Research Conceptual Framework on Management”. ASEAN Journal of Management and Innovation 4 (1).

Lahey, B. 2001. Psychology an introduction. New York: McGraw-Hill. Lefton, L. & Brannon, L. 2008. Psychology. New York: Pearson Education. Mohan, K. 2017. “Behavioral Sciences in Thailand: An Organizational Case Study for Knowledge

Management.” NIDA Case Research Journal 9 (2): 91-114. Nevid, J. 2012. An Introduction to Psychology. 4th ed. Connecticut: Wards worth Learning. Rudma, L. 2011. Implicit Measures for Social and Personality Psychology. London: SAGE. Wade, C. & Tavris, C. 1999. Psychology. New York: McGraw-Hall. Zimbardo, P. & Gerrig, R. 1999. Psychology and Life. 5th ed. New York: Harper-Collins.


[61]

การวเคราะหความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการ กบมตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน: จากมมมองของบคลากรสายสนบสนน Analyzing the Relationship between Organization Culture and Knowledge Management Dimension in Kasetsart University, Bangkhen Campus: From the View of Support Staff ธญญาเรศ พรกระจาง / Thanyared Phornkrachang คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร / Faculty of Social Sciences, Kasetsart University, Thailand E-mail: [email protected] นตยา เงนประเสรฐศร / Nittaya Ngernprasertsri คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร / Faculty of Social Sciences, Kasetsart University, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 10 สงหาคม 2561 แกไข 6 ธนวาคม 2561 ตอบรบ 12 มกราคม 2562

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาวฒนธรรมองคการของบคลากรสายสนบสนนในมหาวทยาลย เกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน 2) ศกษามตการจดการความรของบคลากรสายสนบสนนในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน 3) ศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการกบมตการจดการความรของบคลากรสายสนบสนนในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน กลมตวอยางคอ บคลากรสายสนบสนนของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน จ านวน 365 คน เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสอบถามวฒนธรรมองคการกบมตการจดการความร สถตทใชคอ ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน โดยก าหนดนยส าคญทางสถตทระดบ.05 ผลการวจยพบวา 1) วฒนธรรมองคการของบคลากรสายสนบสนนในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ภาพรวมเกดขนอยในระดบปานกลาง 2) มตการจดการความรของบคลากรสายสนบสนนในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ในภาพรวมเกดขนอยในระดบปานกลาง 3) ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา วฒนธรรมองคการแบบเครอญาต วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชา วฒนธรรมองคการแบบตลาด และวฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจ มความสมพนธกบมตการจดการความรของบคลากรสายสนบสนนในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน เกดขนอยในระดบปานกลาง อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 ค าส าคญ: วฒนธรรมองคการ, การจดการความร, บคลากรสายสนบสนน


[62]

Abstract This research aimed to identify 1) Organizational culture of supporting staff in Kasetsart University, Bangkhen Campus. 2) Knowledge management dimensions of supporting staff in Kasetsart University, Bangkhen Campus. 3) The relationship between organizational culture and knowledge management dimensions of supporting staff in Kasetsart University, Bangkhen Campus. The sample was 365 supporting staff, in Kasetsart University. The research instrument was a questionnaire, regarding organizational culture based on Cameron’s concept and knowledge management dimensions based on Marquardt concept. The statistics used in this research were frequency, arithmetic mean, percentage, standard deviation and Pearson’s product-moment correlation coefficient. Statistical level of significance was set at .05. The results revealed that: 1) Organizational culture of supporting staff in Kasetsart University, Bangkhen Campus, overall was found at medium level. 2) Knowledge management dimensions of supporting staff in Kasetsart University, Bangkhen Campus, overall was found at medium level. 3) Hypothesis testing revealed that. The relationship between clan culture, hierarchy culture, market culture, adhocracy culture and knowledge management dimensions of supporting staff in Kasetsart University, Bangkhen Campus was found at medium level, and they were statistical significance at.05 level. Keywords: Organizational Culture, Knowledge Management, Support Staff บทน า กระแสโลกาภวตน และเทคโนโลยกอใหเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทงในดานการศกษา เศรษฐกจ สงคม และการเมอง อกทงการสอสารทรวดเรวไรพรมแดน และการแขงขนในดานตางๆ ททวความรนแรงมากยงขน สงผลใหองคการทงภาครฐและภาคเอกชนตองปรบเปลยนองคการใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภายนอกองคการ (เพชรนภา ศรแสน และ ชวลต เกดทพย, 2555) การพฒนานวตกรรมทางการบรหารตางๆ ไดเกดขนเพอรบมอกบการเปลยนแปลงดงกลาว เชน องคการแหงการเรยนร (Learning Organization) คอ องคการทมบรรยากาศทกระตนใหเกดการเรยนรรายบคคลและกลม มการสอนบคลากรในองคการใหมกระบวนการคดวเคราะห เพอใหเกดความเขาใจในสงตางๆ ขณะเดยวกนบคลากรจะชวยองคการเรยนรในสงทผดพลาดและเรยนรในความส าเรจ โดยองคประกอบขององคการแหงการเรยนร ประกอบดวย 1) พลวตการเรยนร 2) การปรบเปลยนองคการ 3) การเสรมอ านาจแกบคคล 4) การจดการความร 5) การประยกตใชเทคโนโลย (Marquardt and Reynolds, 1996) โดยหนงในเครองมอทส าคญขององคการแหงการเรยนร คอ การจดการความร (Knowledge Management) ซงหมายถง กระบวนการทเปนระบบในการสราง รกษา และสนบสนนใหองคการใชความรของบคคล และความรของสวนรวมในการท างาน เพอใหบรรลพนธกจขององคการ โดยมองการจดการความรเปนเสมอนการสรางความไดเปรยบในการแขงขนอยางยงยนเพอใหการท างานมผลงานสงขน (Bennet and Bennet, 2008) อยางไรกตาม ความส าเรจของการจดการความรข นยงอยกบปจจยตางๆ เชน สภาพแวดลอมภายในองคการ โครงสราองคการ การมจดประสงคทชดเจนรวมกน การมผน าความร การมกระบวนการจดการความรทเปนระบบ การมระบบการบรหารและใหรางวล การมเทคโนโลยทเหมาะสม การมผน า การสรางชมชนนกปฏบต และวฒนธรรมองคการ (เจษฎา นกนอย และคณะ, 2552) จากปจจยดงกลาวขางตน วฒนธรรมองคการถอเปนปจจยหนงทมความสมพนธกบความส าเรจของการจดการความร เนองจากวฒนธรรมองคการเปนแหลงทมาของการสรางความไดเปรยบในดานการแขงขน เพอใหองคการสามารถบรรลไดตามวตถประสงค (ทพวรรณ หลอสวรรณรตน, 2559) วฒนธรรมองคการทดจะชวยสนบสนนใหบคลากรในองคการพรอมทจะแลกเปลยน และแบงปนความรซงกนและกน


[63]

การจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน เปนประเดนทมหาวทยาลยไดใหความสนใจ โดยก าหนดเปนพนธกจการจดการความรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร (KU-KM Mission) ประเดนยทธศาสตรการจดการจดการความรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร (KU-KM Strategic) และกลยทธการจดการความรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร (KU-KM Strategy) เมอมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ใหความสนใจในเรองของการจดการความร งานวจยเรองนเกดขนเพอส ารวจวามตการจดการความรทเกดขนในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน เกดขนในระดบมากนอยเพยงใด โดยมงทวฒนธรรมองคการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน วาจะมความสมพนธกบการจดการความรหรอไม ทงน ไดเลอกศกษาบคลากรสายสนบสนน ซงประกอบดวยบคลากรทไมใชอาจารยผสอน หรอนกวจย เพราะ บคลากรสายสนบสนนในองคการ ถอเปนองคประกอบส าคญในการขบเคลอ นภารกจตางๆ ของมหาวทยาลยใหบรรลเปาหมายศกยภาพของบคลากรสายสนบสนนจงเปนตวบงชความส าเรจในการด าเนนงานขององคกรทไมอาจมองขามได ดงนน การพฒนาบคลากรใหมศกยภาพเพมขน มหาวทยาลยจงจ าเปนทจะตองมการจดการความรและการกระจายองคความรทมอยในองคการใหทวถงบคลากรในสายสนบสนน ซงจะสงผลใหบคลากรสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพยงขน ภายใตตนทนทางปญญาทมความร ทงความรทชดเจนเปนระบบ (Explicit Knowledge) และความรทเปนประสบการณ (Tacit Knowledge) ผลการวจยครงนจะเปนประโยชนตอมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ในการจดการความร ในสวนทเกยวของกบบคลากรสายสนบสนน ใหบรรลประสทธผลภายใตวฒนธรรมองคการทเอออ านวย

วตถประสงค การวจยครงนจงมวตถประสงคเพอ 1. ศกษาวฒนธรรมองคการของบคลากรสายสนบสนน 2. เพอศกษามตการจดการความรของบคลากรสายสนบสนน ในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน 3. เพอศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการกบมตการจดการความรของบคลากรสายสนบสนนในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน

การทบทวนวรรณกรรม ประเภทของวฒนธรรมองคการ Cameron and Quinn (1999) ไดพฒนาตวชวดประสทธภาพขององคการ ทเรยกวา Competing Values Framework: CVF ซงมพนฐานมาจากงานวจย ซงแบงตวชวดเปน 2 มตใหญๆ คอ มตแรกเกยวกบเงอนไขทางดานกลยทธวาตองการเนนภายใน (Internal) หรอภายนอก (External) มตทสองเกยวกบเงอนไขสภาพแวดลอมในการท างานวาตองการ การควบคม (Control) หรอความยดหยน (Flexibility) โดยตวชวดทง 2 มต กอใหเกดวฒนธรรมองคการ 4 แบบ ดงน 1. วฒนธรรมองคการแบบล าดบชนบงคบบญชา (Hierarchy Culture) ลกษณะของวฒนธรรมองคการประเภทนมลกษณะเดน 7 ประการคอ มกฎระเบยบ (Rules) มความเชยวชาญ (Specialization) มความเชอวาความส าเรจทท าดวยตนเองไมใชสทธพเศษทางชนชน (Meritocracy) มการบงคบบญชาเปนล าดบชน (Hierarchy) แบงแยกงานออกจากกนอยางชดเจน (Separate Ownership) ขาดความเปนสวนบคคล (Impersonality) รวมรบผดชอบในภารกจและเปาหมายของหนวยงานและองคการ (Accountability) ลกษณะในการด าเนนงานภายในองคการจะมความยดหยนต าด าเนนการลาชาและปรบตวตอการเปลยนแปลงไดยาก 2. วฒนธรรมองคการแบบการตลาด (Market Culture) เปนลกษณะของวฒนธรรมองคการทใหความส าคญกบการด าเนนการดานตนทนมากทสด โดยองคการจะมงเนนในการรกษาความตองการจากภายนอก เชน คคา ลกคา ผรบจาง สหภาพ แรงงาน หนวยงานก ากบดแล เปนตน ลกษณะองคการเชนน ใหความส าคญกบการมอบหมายงานตามความสามารถของพนกงาน มการจายคาตอบแทนตามผลงาน มการบรหารจดการโดยยดเปาหมายหรอวตถประสงคทตองการบรรลและการประสทธผลในการท างานมากกวาการยดอ านาจหนาท หรอกระบวนการ


[64]

3. วฒนธรรมองคการแบบเครอญาต (Clan Culture) เปนวฒนธรรมองคการทใหความส าคญกบตวบคคลหรอพนกงานมากกวางาน มความยดหยนภายในและเปนกนเอง รวมทงสรางบรรยากาศการท างานทมความรวมมอรวมใจ มความซอสตยตอ องคการ วฒนธรรมองคการแบบเครอญาตจงมความยดหยนภายในองคการสง 4. วฒนธรรมแบบเฉพาะกจ (Adhocracy Culture) เปนลกษณะวฒนธรรมองคการทมงเนนความยดหยนและความแตกตาง ความคลองแคลว ความสามารถทจะสรางโอกาสทางธรกจจากความหลากหลากกวางขวาง และความคดสรางสรรค บคลากรมความ กลารเรม กลาลงทน และกลาเสยงในการท างานผน าขององคการลกษณะนมวสยทศนทกวางไกล และมความส าคญตอการสรางความเปลยนแปลงใหเกดขนกบองคการ ลกษณะองคการทมวฒนธรรมแบบนจะไมมผงองคการ ไมมสถานทท างานประจ าไมมบทบาทหนาททแนนอน กระบวนการจดการความร Marquardt (1996) ไดแบงกระบวนการจดการความรออกเปน 4 ขนตอน ดงน 1. การแสวงหาความร (Knowledge Acquisition) องคการควรแสวงหาความรทมประโยชนและมผลตอการด าเนนงานจากแหลงตางๆ ทงภายในองคการ เชน การใหความรแกสมาชกในองคการ การเรยนรจากประสบการณตรง และการปฏบต และแหลงความรภายนอกองคการ เชน การจางทปรกษา การเกบรวบรวมขอมลจากลกคา การรวมมอจากองคการอนๆ การหาขอมลจากอนเตอรเนต เปนตน 2. การสรางความร (Knowledge Creation) การสรางความรข นใหม เกยวของกบแรงผลกดน ความหยงรและความเขาใจอยางลกซงทเกดขนในตวบคคล ซงทกคนในองคการสามารถสรางความรได เชน การเรยนรเชงปฏบต การแกปญหาอยางเปนระบบ การทดลอง โดยการเรยนรจากประสบการณในอดต เปนตน 3. การจดเกบและคนคนความร (Knowledge Storage and Retrieval) องคการจ าเปนตองก าหนดสงทส าคญทจะเกบไวเปนองคความร โดยพจารณาถงวธการเกบรกษา และการน าความรมาใชใหเกดประโยชนตรงตามความตองการ องคการจะตองเกบรกษาความรทเปนขอมล สารสนเทศ การวจยและการทดลองการคนคน เปนลกษณะของการเขาถงความรทผใชตองการ เพอน ามาประยกตใชในการปฏบตงาน โดยองคการควรท าใหพนกงานทราบถงชองทางหรอวธการในการคนหาความรตางๆ ทงความรทเปนทางการและไมเปนทางการ 4. การถายทอดความรและการใชประโยชน (Knowledge Transfer and Utilization) มความส าคญอยางยงส าหรบองคการ เนองจากองคการจะเรยนรไดดเมอความรนนถกเผยแพรและถายทอดไปยงสมาชกในองคการอยางทวถง ซงการถายทอดความรสามารถท าไดโดยการสอสารภายในองคการ การฝกอบรม การประชม การเยยมชมงาน และการหมนเวยนงาน กรอบแนวคดการวจย การวจยครงน ผวจยไดก าหนดกรอบแนวคดการวจย โดยใชวฒนธรรมองคการตามแนวคดของ Camerom and Quinn (1999) เนองจากเปนแนวคดทไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง และไดรบความนยมในการน ามาใหเปนเกณฑการประเมนวฒนธรรมองคการในระดบมหาวทยาลยทวโลก และมตการจดการความรตามแนวคดของ Marquardt (1996) เนองจากเปนแนวคดทสามารถสะทอนใหเหนมตการจดการความรทครอบคลม และมความสอดคลองกบมตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน


[65]

ตวแปรอสระ (Independent Variable) ตวแปรตาม (Dependent Variable) วฒนธรรมองคการ มตการจดการความรใน

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน 1. วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชา(Hierarchy Culture) 2. วฒนธรรมองคการแบบการตลาด (Market Culture) 3. วฒนธรรมองคการแบบเครอญาต (Clan Culture) 4. วฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจ (Adhocracy Culture)

1. การแสวงหาความร (Knowledge Acquisition) 2. การสรางความร (Knowledge Creation) 3. การจดเกบและการคนคนความร (Knowledge Storage and Retrieval) 4. การถายทอดความรและการใชประโยชน (Knowledge Transfer and Utilization)

วธการวจย ประชากรทใชในการวจยครงน คอ บคลากรสายสนบสนนของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน จ านวน 15 คณะ ซงมจ านวนทงหมด 4,183 คน การก าหนดขนาดของกลมตวอยางทใชในการวจยครงนจะใชสตรค านวณของ Yamane ไดกลมตวอยางเทากบ 365 คน เครองมอทใชในการเกบขอมล คอ แบบสอบถาม (Questionnaire) โดยผวจยสรางจากการตรวจเอกสารและงานวจยทเกยวของ แบงออกเปน 3 สวน ดงน 1) แบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 7 ขอ 2) แบบ สอบถามเกยวกบวฒนธรรมองคการ จ านวน 20 ขอ 3) แบบสอบถามเกยวกบมตการจดการความร จ านวน 24 ขอ สถตทใชในการวเคราะห ขอมลทเกบรวบรวมถกน ามาประมวลผลโดยโปรแกรมส าเรจรปทางสถต และท าการวเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนา ไดแก คารอยละ (Percentage) ใชในการอธบายขอมลทวไปของกลมตวอยาง คาเฉลย (Mean) ใชในการจ าแนกและแปลความหมายของขอมลตางๆ คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) ใชควบคกบคาเฉลย เพอแสดงลกษณะการกระจายของขอมล และใชสถตเชงอนมาน คอ คาสมประสทธ สหสมพนธของเพยรสน (Pearson Product Moment Correlation) เปนการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตามวามความสมพนธกน หรอไม เกณฑการพจารณาความสมพนธ โดยใชคาสมประสทธสหสมพนธ (Hinkle, William, and Stephen, 1998) โดยก าหนดคานยส าคญทางสถตทใชในการวเคราะหครงนทระดบ 0.05 ผลการวจย สวนท 1 การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม พบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง มอายอยระหวาง 26-35 ป มระดบการศกษาในระดบปรญญาตร ปฏบตหนาทในสายงานบรหารและธรการ โดยสวนใหญเปนบคลากรสายสนบสนนของคณะสตวแพทยศาสตร มอายงานอยระหวาง 6-10 ป ซงสวนใหญเคยมประสบการณในการอบรมเรองการจดการความร และไดรบองคความรมาจากการอบรม หรอสมมนา สวนท 2 การวเคราะหขอมลเกยวกบวฒนธรรมองคการ พบวา วฒนธรรมองคการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ในภาพรวมเกดขนในระดบปานกลาง ( = 3.42, S.D. = 0.40) เมอพจารณาจ าแนกเปนรายดาน พบวา วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชาเกดขนในระดบสงทสด ( = 3.71, S.D. = 0.47) รองลงมา คอ วฒนธรรมองคการแบบเครอญาต ( = 3.62, S.D. = 0.61) และวฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจเกดขนในระดบนอยทสด ( = 2.92, S.D. = 0.52)


[66]

สวนท 3 การวเคราะหขอมลเกยวกบมตการจดการความร พบวา มตการจดการความรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ในภาพรวมเกดขนในระดบปานกลาง ( = 3.47, S.D. = 0.46) เมอพจารณาจ าแนกเปนรายดาน พบวา ดานการแสวงหาความรเกดขนในระดบสงทสด ( = 3.60, S.D. = 0.59) รองลงมา คอ ดานการสรางความร ( = 3.53, S.D. = 0.59) และดานการจดเกบและคนคนความรเกดขนในระดบนอยทสด ( = 3.23, S.D. = 0.62) สวนท 4 การทดสอบสมมตฐาน พบวา วฒนธรรมองคการมความสมพนธกบมตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ดงน ตารางท 1 แสดงคาสมประสทธระหวางวฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชากบมตการจดการความร มตการจดการความร วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชา

r Sig ระดบความสมพนธ 1. การแสวงหาความร 0.499 0.000** ปานกลาง 2. การสรางความร 0.585 0.000** ปานกลาง 3. การจดเกบและการคนคนความร 0.338 0.000** ต า 4. การถายทอดความรและการใชประโยชน 0.418 0.000** ต า รวม 0.542 0.000** ปานกลาง หมายเหต: ** มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 จากตารางท 1 เมอพจารณาคาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชากบมตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน พบวา คาสมประสทธสหสมพนธ (r) = 0.542 และมคา Sig = 0.000** หมายความวา วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชามความสมพนธกบมตการจดการความร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว โดยวฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชามความสมพนธไปในทศทางเดยวกนกบมตการจดการความร และมความสมพนธกนในระดบปานกลาง (r = 0.542) เมอพจารณาเปนรายค พบวา คทมความสมพนธกนสงสด คอ วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชากบมตการจดการความรดานการสรางความร (r = 0.585) รองลงมา คอ วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชากบมตการจดการความรดานการแสวงหาความร (r = 0.499) และคทมความสมพนธกนต าสด คอ วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชากบมตการจดการความรดานการจดเกบและการคนคนความร (r = 0.338) ตารางท 2 แสดงคาสมประสทธระหวางวฒนธรรมองคการแบบตลาดกบมตการจดการความร มตการจดการความร วฒนธรรมองคการแบบตลาด

r Sig ระดบความสมพนธ 1. การแสวงหาความร 0.485 0.000** ต า 2. การสรางความร 0.852 0.000** สง 3. การจดเกบและการคนคนความร 0.339 0.000** ต า 4. การถายทอดความรและการใชประโยชน 0.316 0.000** ต า รวม 0.569 0.000** ปานกลาง หมายเหต: ** มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 จากตารางท 2 เมอพจารณาคาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการแบบตลาดกบมตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน พบวา คาสมประสทธสหสมพนธ (r) = 0.569 และมคา Sig = 0.000**


[67]

หมายความวา วฒนธรรมองคการแบบตลาดมความสมพนธกบมตการจดการความรอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว โดยวฒนธรรมองคการแบบตลาดมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนกบมตการจดการความร และมความสมพนธกนในระดบปานกลาง (r = 0.569) เมอพจารณาเปนรายค พบวา คทมความสมพนธกนสงสด คอ วฒนธรรมองคการแบบตลาดกบมตการจดการความรดานการสรางความร (r = 0.852) รองลงมา คอ วฒนธรรมองคการแบบตลาดกบมตการจดการความรดานการแสวงหาความร (r = 0.485) และคทมความสมพนธกนต าสด คอ วฒนธรรมองคการแบบตลาดกบมตการจดการความรดานการถายทอดความรและการใชประโยชน (r = 0.316) ตารางท 3 แสดงคาสมประสทธระหวางวฒนธรรมองคการแบบเครอญาตกบมตการจดการความร มตการจดการความร วฒนธรรมองคการแบบเครอญาต

r Sig ระดบความสมพนธ 1. การแสวงหาความร 0.574 0.000** ปานกลาง 2. การสรางความร 0.638 0.000** ปานกลาง 3. การจดเกบและการคนคนความร 0.499 0.000** ปานกลาง 4. การถายทอดความรและการใชประโยชน 0.505 0.000** ปานกลาง รวม 0.660 0.000** ปานกลาง หมายเหต: ** มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 จากตารางท 3 เมอพจารณาคาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการแบบเครอญาตกบมตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน พบวา คาสมประสทธสหสมพนธ (r) = 0.660 และมคา Sig = 0.000** หมายความวา วฒนธรรมองคการแบบเครอญาตมความสมพนธกบมตการจดการความรอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว โดยวฒนธรรมองคการแบบเครอญาตมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนกบมตการจดการความร และมความสมพนธกนในระดบปานกลาง (r = 0.660) เมอพจารณาเปนรายค พบวา คทม ความสมพนธกนสงสด คอ วฒนธรรมองคการแบบเครอญาตกบมตการจดการความรดานการสรางความร (r = 0.638) รองลงมา คอ วฒนธรรมองคการแบบตลาดกบมตการจดการความรดานการแสวงหาความร (r = 0.574) และคทมความสมพนธกนต าสด คอ วฒนธรรมองคการแบบตลาดกบมตการจดการความรดานการจดเกบและการคนคนความร(r = 0.499) ตารางท 4 แสดงคาสมประสทธระหวางวฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจกบมตการจดการความร มตการจดการความร วฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจ

r Sig ระดบความสมพนธ 1. การแสวงหาความร 0.349 0.000** ต า 2. การสรางความร 0.514 0.000** ปานกลาง 3. การจดเกบและการคนคนความร 0.469 0.000** ต า 4. การถายทอดความรและการใชประโยชน 0.378 0.000** ต า รวม 0.509 0.000** ปานกลาง หมายเหต: ** มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05


[68]

จากตารางท 4 เมอพจารณาคาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจกบมตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน พบวา คาสมประสทธสหสมพนธ (r) = 0.509 และมคา Sig = 0.000** หมายความวา วฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจมความสมพนธกบมตการจดการความรอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว โดยวฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนกบมตการจดการความร และมความสมพนธกนในระดบปานกลาง (r = 0.509) เมอพจารณาเปนรายค พบวา คทมความสมพนธกนสงสด คอ วฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจกบมตการจดการความรดานการสรางความร (r = 0.514) รองลงมา คอ วฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจกบมตการจดการความรดานการจดเกบและการคนคนความร (r = 0.469) และคทมความสมพนธกนต าสด คอ วฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจกบมตการจดการความรดานการแสวงหาความร (r = 0.349) สรปผลการทดสอบสมมตฐาน ตารางท 5 สรปผลการทดสอบสมมตฐาน ตวแปรอสระ มตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน

คานยส าคญ เปนไปตามสมมตฐาน ไมเปนไปตามสมมตฐาน 1. วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชา

0.000**

2.วฒนธรรมองคการแบบการตลาด 0.000** 3. วฒนธรรมองคการแบบเครอญาต 0.000** 4. วฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจ 0.000** รวม 0.000** หมายเหต: ** มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05

อภปรายผลการวจย วฒนธรรมองคการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ในสวนทเกยวของกบบคลากรสายสนบสนน ภาพรวมเกดขนอยในระดบปานกลาง โดยพบวา วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชา ระดบการเกดขนอยในระดบสงทงนอาจเปนเพราะ มหาวทยาลยเกษตรศาสตรเปนองคการขนาดใหญ ดงนนในการท างานจงมการแบงแยกงานกนท า และมการก าหนดหนาทงานทชดเจนจงมความเปนทางการสง มสายการบงคบบญชา อ านาจการตดสนใจอยทผบรหาร โดยเนนการตดตอสอสารทเปนขนตอน ซงนตยา เงนประเสรฐศร (2558) ไดอธบายวา องคการขนาดใหญจะมโครงสรางเปนระบบราชการ (Bureaucracy) ลกษณะขององคการแบบระบบราชการ ประกอบดวย 1) การบรหารงานเปนไปตามกฎระเบยบ 2) บรรยากาศองคการเนนความสามารถ 3) การบรหารงานเปนไปตามสายการบงคบบญชา 4) ผปฏบตงานตองไดรบการฝกอบรมในเรองเฉพาะดาน 5) การแยกผปฏบตงานออกจากผเปนเจาของกจการหรอผบรหาร 6) ผปฏบตงานตองไมใชต าแหนงเพอแสวงหาผลประโยชนทไมถกตอง 7) การบรหารจดการ การตดสนใจ แลกฎเกณฑตางๆ ตองท าเปนลายลกษณอกษร 8) องคการบรหารงานโดยใชอ านาจหนาทตามกฎหมาย 9) ประสทธภาพเกดจากการควบคม มตการจดการความรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ในสวนทเกยวของกบบคลากรสายสนบสนน ภาพรวมอยในระดบปานกลาง โดยพบวา ดานการแสวงหาความรเกดขนในระดบสงทสด ทงนอาจเปนเพราะ การก าหนดกลยทธการจดการความรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร (KU-KM Strategy) สนบสนนใหบคลากรทกคนเกดการแสวงหาความรทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย สงผลใหบคลากรเกดการตระหนกรและใหความส าคญกบ


[69]

ความรทอยภายนอกมหาวทยาลยไมวาความรจากผเชยวชาญภายนอกหนวยงาน ความรจากมหาวทยาลยทงภายในประเทศและตางประเทศรวมถงความรจากองคกรในอตสาหกรรมตางๆ ทเกยวของกบมหาวทยาลย ซงผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา วฒนธรรมองคการทง 4 รปแบบ ไดแก 1) วฒนธรรมองคการแบบเครอญาต 2) วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชา 3) วฒนธรรมองคการแบบตลาด และ4) วฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจมความสมพนธกบมตการจดการความรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว และมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนกบมตการจดการความร และมความสมพนธกนในระดบปานกลาง ประเดนท 1 วฒนธรรมองคการแบบเครอญาตมความสมพนธกบมตการจดการความร เกดขนอยในระดบปานกลาง อาจเปนเพราะ บคลากรสายสนบสนนในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร มคานยมองคการ (Core Value) คอ สบสานสามคค (Synergy) โดยบคลากรจะตองมความตงใจทจะท างานรวมกบผอน เปนสวนหนงในทมงาน หนวยงานหรอองคกร โดยผปฏบตงานมฐานะเปนสมาชกในทมและเปนหวหนาทมได และมความสามารถในการสรางและด ารงรกษาสมพนธภาพกบสมาชกในทม และมคณธรรม (Integrity) ท าใหการแขงขนภายในองคการคอนขางต า บคลากรเกดความไวเนอเชอใจซงกนและกน องคการมคานยมสนบสนนใหเกดการแลกเปลยนความร อกทงคานยมทมงเนนผลสมฤทธของงาน (Efficiency) ท าใหบคลากรสายสนบสนนมความมงมนจะปฏบตงานใหดหรอใหเกนมาตรฐาน มความรบผดชอบตอภาระงานทไดรบมอบหมาย มการสนบสนนบคลากรทกคนมความคดรเรมสรางสรรค สนใจใฝหาความร และพฒนาตนเองอยางสม าเสมอ ซงผลการวจยครงนสอดคลองกบแนวคดและงานวจยของนกวชาการตางๆ เชน เจษฎา นกนอย และคณะ (2552) ไดอธบายถง ปจจยทมผลตอความส าเรจในการจดการความรภายในองคการไววา วฒนธรรมองคการมความส าคญตอการจดการความร โดยวฒนธรรมทเหมาะสมจะตองสงเสรมการเรยนรรวมกน ไววางใจกน และการท างานรวมกน หากองคการทมการแขงขนภายในสง ขาดความไวเนอเชอใจกน ชอบท างานคนเดยว ไมแลกเปลยนความรกน วฒนธรรมแบบนจะเปนอปสรรคตอการจดการความร งานวจยของนกวชาการตางๆ เชน Kaufman (2013) ไดศกษาเรอง Organizational Culture as a Function of institutional Type in Higher Education ผลการวจยพบวา “…วฒนธรรมแบบเครอญาตและพฤตกรรมของผน ามความสมพนธกนสถาบนในระดบอดมศกษาทกประเภท... ” นอกจากน อภชชยา บญเจรญ (2556) ไดศกษาเรอง อทธพลของวฒนธรรมองคการตอการเปนองคการแหงการเรยนร ผลการวจยพบวา “…วฒนธรรมเนนความเชอใจ วฒนธรรมเนนความสมพนธระหวางสมาชกในองคการ และวฒนธรรมเนนการเอาใจใส มอทธพลตอการเปนองคการแหงการเรยนร...” ประเดนท 2 วฒนธรรมองคการแบบล าดบขนการบงคบบญชามความสมพนธกบมตการจดการความร เกดขนอยในระดบปานกลาง อาจเปนเพราะ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มการก าหนดวสยทศนในการจดการความร (KU-KM Vision) โดยมหาวทยาลยมงมนพฒนาเพอกาวไปสการเปนองคการแหงการเรยนร อกทงพนธกจดานการจดการความร (KU-KM Mission) ทมงพฒนาระบบการจดการความรของมหาวทยาลย ใหสามารถยกระดบคณภาพทรพยากรมนษย ระบบงาน และการจดการมหาวทยาลยไดอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบงานวจยของ ศศธร ยตรตนกญญา (2558) ไดศกษาเรอง วฒนธรรมองคกรกบสมรรถนะหลกในการปฏบตงานของบคลากรสายสนบสนน สงกดส านกงานอธการบด มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผลการวจยพบวา “…วฒนธรรมองคการของบคลากรสายสนบสนน สงกดส านกงานอธการบด มหาวทยาลยเกษตรศาสตรในภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานวฒนธรรมราชการอยในระดบมากทสด…” ประเดนท 3 วฒนธรรมองคการแบบตลาดมความสมพนธกบมตการจดการความร เกดขนอยในระดบปานกลาง อาจเปนเพราะ มหาวทยาลยตองมการปรบตวกบการเปลยนแปลง พฒนาใหบคลากรในองคการทกระดบ มประสทธภาพ และคณภาพ ตองสามารถท างานไดเองอยางรอบดาน และสามารถท างานรวมกบผอนได มความมงมน ท างานอยางมเปาหมาย จงจ าเปนจะตองพฒนาใหบคลากรมสมรรถนะสง เพอทจะสามารถผลกดนใหมหาวทยาลยสามารถอยรอดไดในสภาวะแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางมาก มหาวทยาลยตองมความสามารถในการสรางความไดเปรยบในการแขงขน และการจดการความรกเปนแนวทางหนงทท าใหเกดการสรางคณคาและมลคาเพมใหกบมหาวทยาลย ใหกลายเปนองคการทมความสามารถในแขงขนท


[70]

ยงยน และ ประเดนท 4 วฒนธรรมองคการแบบเฉพาะกจมความสมพนธกบมตการจดการความร เกดขนอยในระดบปานกลาง อาจเปนเพราะ มหาวทยาลยเกษตรศาสตรมการสงเสรมใหบคลากรสายสนบสนนมความรความเขาใจในแนวทางและการบรหารองคความรใหถกตองและสมฤทธผล โดยมงหวงใหบคลากร น าความรทเกดขนจากการท างานมาแลกเปลยน เรยนรและน ากลบมาปรบใชในการท างานทกครง เพอลดความผดพลาด เพมขดความสามารถในการแกปญหา ตลอดจนสามารถจดท ามาตรฐานการท างานใหมๆ และตอยอดองคความรใหเกดเปนนวตกรรมได ขอเสนอแนะ ดานวฒนธรรมองคการ 1. มหาวทยาลยและคณะตางๆ พยายามลดโครงสรางองคการทเปนทางการ โดยใหมกฎระเบยบทยดหยน 2. ผบรหารระดบสงควรสนบสนนใหมนโยบายการใหอ านาจแกผปฏบตงานทมความรความสามารถ (Employee Empowerment) เพอใหผปฏบตงานมอสระในการตดสนใจ ไดใชความสามารถในการท างานใหส าเรจ อกทงเปนการกระตนใหผปฏบตงานกลารเรมสงใหมทเปนประโยชนตอองคการ และเกดการรบรศกยภาพในตวบคคล ดานมตการจดการความร 1. มหาวทยาลยควรมการสนบสนนใหบคลากรสายสนบสนนประยกตใชองคความรทมในการพฒนาวตกรรมใหมๆ สนบสนนใหมการจดการความร ผานการถายทอดประสบการณ มการใหค าปรกษาชแนะแนวทางปฏบตงานทด หรอนวตกรรมทพฒนาขนเพอสนบสนนการพฒนาองคการแหงการเรยนร 2. มหาวทยาลยควรสงเสรมใหมการน าเทคโนโลยสารสนเทศททนสมยมาใชในการปฏบตงาน สนบสนนเครองมอ และอปกรณเทคโนโลยสารสนเทศทใชในการปฏบตงานอยางเพยงพอ เพอเพมชองทางในการแลกเปลยนเรยนรใหหลากหลาย เอกสารอางอง เจษฎา นกนอย และคณะ. 2552. นานาทรรศนะการจดการความรและการสรางองคการแหงการเรยนร.

กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. เพชรนภา ศรแสน และ ชวลต เกดทพย. 2555. “วฒนธรรมองคการทสงผลตอองคการแหงการเรยนรการรบรของ

บคลากรในโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปตตานเขต 1.” วารสารศกษาศาสตร มอ. 23 (1): 135-150.

ทพวรรณ หลอสวรรณรตน. 2559. องคการแหงความร: จากแนวคดสการปฏบต. พมพครงท 10 . กรงเทพฯ : รตนไตร.

นตยา เงนประเสรฐศร. 2558. ทฤษฎองคการและการออกแบบในครสตศตวรรษท 21 . กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศศธร ยตรตนกญญา. 2558. วฒนธรรมองคกรกบสมรรถนะหลกในการปฏบตงานของบคลากรสายสนบสนน สงกดส านกงานอธการบด มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา, มหาวทยาลยศลปากร.

อภชชยา บญเจรญ. 2556. อทธพลของวฒนธรรมองคการตอการเปนองคการแหงการเรยนร. การศกษาคนควาอสระ บรหารธรกจมหาบณฑต สาขาการจดการ, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Bennet, D. and Bennet, A. 2008. “Engaging tacit knowledge in support of organizational learning.” The journal of information and knowledge management systems 38 (1): 72-94.


[71]

Cameron, K. and Quinn, R. 1999. Diagnosing and Changing Organizational Culture. Retrieved from pdfs.semanticscholar.org/9095/28bece85d540beb496170045c1bec74ab8b6.pdf.

Hinkle, D., William, W., and Stephen G. 1998. Applied Statistics for the Behavior Sciences. 4th ed. New York: Houghton Mifflin.

Kaufman, J. 2013. Organizational Culture as a Function of institutional Type in Higher Education. Retrieved from cornerstone.lib.mnsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=https://www.google.co.th/&httpsr edir=1&article=1085&context=etds.

Marquardt, M. 1996. Building the learning organization: a systems approach to quantum improvement and global success. New York: McGraw-Hill.


[72]

การพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกด ส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต Human Capital Development in the Office of the Commission General, Royal Thai Police สกนธ ด าสาคร / Sakont Dumsakorn วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม / Graduate College of Management, Sripatum University, Thailand ปยากร หวงมหาพร / Piyakorn Whangmahaporn วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม / Graduate College of Management, Sripatum University, Thailand E-mail: [email protected] วชรนทร สทธศย / Watcharin Sutthisai คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม , Faculty of Political Science and Public Administration, Mahasarakam Rajabhat University, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 18 พฤศจกายน 2561 แกไข 5 ธนวาคม 2561 ตอบรบ 5 ธนวาคม 2561 บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต 2) ศกษาปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต 3) ยนยนปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต และ 4) ศกษาปจจยอนๆ เพมเตมทสงผลตอการพฒนาทนมนษยฯ โดยมกลมตวอยางทใชในการวจย ไดแก ขาราชการต ารวจสงกดกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต ซงมขนาดกลมตวอยางเทากบ 356 คน ซงก าหนดขนาดขนาดกลมตวอยางโดยใชสตรทาโร ยามาเน และกลมผใหขอมลจ านวน 18 คน เครองมอทใชไดแกแบบสอบถามแบบประมาณคา 5 ระดบ ซงมคาความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.96 และแบบสมภาษณเชงลก สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สมประสทธสหสมพนธพหคณแบบเพยรสน และการวเคราะหการถดถอยพหคณ ผลการวจยเชงปรมาณพบวา การพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตในภาพรวมอยในระดบสง ( = 3.71) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานทนสงสงคม ( = 3.80) ทนทางอารมณ ( = 3.74) และดานทนทางปญญา ( = 3.59) อยในระดบสง ตามล าดบ ในขณะทปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 และ 0.05 ไดแก ปจจยความสมดลของชวตและงาน (X7 Beta = 0.31) ปจจยการจดการความร (X8 Beta = 0.32) และปจจยการจงใจ (X5 Beta = 0.15) ตามล าดบ สวนผลการวจยเชง


[73]

คณภาพพบวา กลมผใหขอมลหลกมความเหนสอดคลองกนวาปจจยทกปจจยมผลกบการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการต ารวจแหงชาต และยงมความเหนวาปจจยอนๆ เพมเตมทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตไดแก 1) ปจจยการท างานเปนทม 2) ปจจยการสรางความสมพนธทด 3) ปจจยระบบการศกษาและฝกอบรมท และ 4) ปจจยทศนคตและคานยมในการท างาน ค าส าคญ: การพฒนาทนมนษย, กองบญชาการ, ส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต Abstract This study examines to 1) Study the human capital development in the office of the commission general, Royal Thai Police. 2) Study the factors affecting the human capital development in the office of the commission general Royal Thai Police. 3) Confirm the factors affecting the human capital development in the office of the commission general Royal Thai Police and 4) Study other factors that may affect the human capital development in the office of the commission general Royal Thai Police. Samples were police officers of and the human capital development in the office of the commission general, Royal Thai Police, totally 356 samples, sized by Taro Yamane’s formulation and 18 Informants. Instruments used were 5 rating scale questionnaires with the overall reliability value of 0.96 and in-depth interview form. Statistics used were frequency, percentage, mean, standard deviation, Pearson’s multiple correlation and multiple linear regression analysis. The quantitative research result shows that the human capital development in the office of the commission general, Royal Thai Police, in overall, was found in high level. Consider in aspects found that Social capital ( = 3.80), Emotion capital ( = 3.74) and Intelligent capital ( = 3.59) were found in high level while the factors affecting human capital development in the office of the commission general, Royal Thai Police which had statistically significant level at 0.01 and 0.05 were found in 3 factors which were Life and work balance factor (X7 Beta = 0.31), Knowledge management factor (X8 Beta = 0.32) and Motivation factor (X5 Beta = 0.15) The qualitative research result shows that all informants had harmony opinion which confirmed that all factors have affection towards the human capital development in the office of the commission general Royal Thai Police and informants also expressed approval that other factors that may affect the human capital development in the office of the commission general Royal Thai Police were 1) Team work factor, 2) Good relation factor, 3) Education and training system factor and 4) Working attitude and core value. Keywords: Human Capital Development, Commission General, Office of the Commission General, Royal Thai Police บทน า การเปลยนแปลงในยคโลกาภวตนสงผลตอการพฒนาองคการ องคการทตองการประสบความส าเรจจะตองมการปรบตวใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทเกดขน ปจจยส าคญทชวยใหองคการปรบตวและพฒนาไดดกคอบคลากรในองคการทจะตองมความรความสามารถ ทกษะและประสบการณทสะสมภายในของบคลากรและสามารถน าออกมาใชอยางไดผล สามารถน าพาองคการไปสการเตบโตอยางยงยนกาวขนเปนองคการชนน าทไดรบการยอมรบตอไป บคลากรหรอมนษยซงอยในองคการจงถอเปนหวใจส าคญขององคการและสามารถพฒนาใหเปน “ทน” ไดดวยการสรางมลคาเพมจากการฝกอบรมหรอการศกษาเพมเตมในระดบทสงขน (ประไพทพย ลอพงษ, 2556: 104)


[74]

ส านกงานต ารวจแหงชาต เปนสวนราชการมฐานะเปนนตบคคลอยในการบงคบบญชาของนายกรฐมนตร ซงมบทบาทอ านาจหนาทส าคญตอประเทศชาตปฏบตการอนใดทกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของขาราชการต ารวจหรอส านกงานต ารวจแหงชาต ชวยเหลอการพฒนาประเทศตามทนายกรฐมนตรมอบหมายปฏบตการอนใดเพอสงเสรมและสนบสนนใหการปฏบตตามอ านาจหนาทเปนไปอย างมประสทธภาพ โดยปญหาทเกยวของกบทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต สวนใหญพบวาเมอผปฏบตงานท างานไปนานๆ ระเบยบ หลกเกณฑและเทคนคตางๆ ในการท างานไดเปลยนแปลงไปจงจ าเปนตองมการอบรมเพอเพมประสทธภาพในการท างานและพฒนาขาราชการต ารวจแตเนองจากการพฒนาขาราชการต ารวจยงไมมความตอเนองในการพฒนาระยะยาวเพอใหเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลงไปของสงคมทงในปจจบนงานดานพฒนาบคลากรยงเนนการอบรมแบบครงคราวมากกวาการพฒนาอยางตอเนอง (ส านกงานต ารวจแหงชาต,2555: 112) ประกอบกบความรทไดจากการอบรมบางครงไมสามารถน ามาปรบใชในงานทตนเองรบผดชอบไดโดยตรง ตลอดจนมขาราชการต ารวจบางสวนไมใสใจในการศกษาหาความรเพมเตม ขาดแรงจงใจในการปฏบตงาน ดงนนการพฒนาทนมนษยของ กองบญชาการในสงกดส านกงานต ารวจแหงชาต จ าเปนตองก าหนดแนวทางในการบรหารและพฒนาทรพยากรบคคล เพอรองรบการเปลยนแปลงในปจจบนและอนาคต รวมทงเพอใหสอดคลองกบยทธศาสตรชาต 20 ป แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ.2560-2564) ยทธศาสตรของส านกงานต ารวจแหงชาต เพอใหองคการมบคลากรปฏบตงานอยางมคณภาพ อกทงเปนการปรบปรงและพฒนาระบบการบรหารงานบคคลของส านกงานต ารวจแหงชาตใหเกดประสทธภาพสงสด พฒนาศกยภาพบคลากรใหสามารถรองรบการเปลยนแปลงและใหบรการตอบสนองความตองการของ ประชาชนไดอยางมประสทธภาพ ผวจยไดเลงเหนถงความส าคญของการศกษาถงปจจยตางๆทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของส านกงานต ารวจแหงชาต เฉพาะในสวนบงคญบญชาทเรยกวา กองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต เพอศกษาการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต และศกษารปแบบการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต อนจะน าไปสประโยชนในการพฒนาศกยภาพบคลากรใหสามารถรองรบการเปลยนแปลงและใหบรการตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางมประสทธภาพ วตถประสงค การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต 2) ศกษาปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต 3) ยนยนปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต และ 4) ศกษาปจจยอนๆ เพมเตมทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต การทบทวนวรรณกรรม การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบตวแปรอสระ ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ งานวจยและเอกสารตางๆ ทเกยวของกบตวแปรอสระซงไดแกปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยประกอบดวยปจจยองคการ และปจจยการจดการ โดยผวจยไดศกษาสงเคราะหตวแปรอสระจ านวน 8 ปจจย ประกอบดวย 1) ปจจยดานโครงสรางองคการ (Robbins, 1990: 274; Aldag and Stearns, 1987: 174; Mintzberg, 2003: 412) 2) ปจจยดานภาวะผน า (Hersey and Johnson, 1997: 256; พชาย รตนดลก ณ ภเกต, 2552: 58-61; 3) ปจจยดานวฒนธรรมองคการ (Daft, 1992: 89-95, Schein, 1992: 109-115; Cameron and Quinn, 1999: 113-121) 4) ดานเทคโนโลยสารสนเทศ (Thompson, 1967: 58-63; Perrow, 1967: 194-208; Woodward, 1994: 138-145) 5) ปจจยดานการจงใจ (Herzberg, 1959: 77-82; Maslow, 1970: 124-136; McClelland, 1961: 225-289; Barnard, 1974: 164-178; Alderfer, 1972: 152-163) 6)


[75]

ปจจยดานความสอดคลองเชงยทธศาสตร (Walton, 1973: 11-12; Hall, 2008: 98-102) 7) ปจจยดานความสมดลของชวตและงาน (Greenhaus, Collins, and Shaw, 2003: 510-513) และ 8) ปจจยดานการจดการความร (Schermerhorn, 2002: 194-212; Maier, 2007: 314-325; Marquardt, 1996: 415-423) โดยตวแปรอสระทง 8 ปจจยน สามารถสรปสาระส าคญและนยามศพทเฉพาะในแตละปจจยไดดงน 1) ปจจยดานโครงสรางองคการ หมายถง ระบบความสมพนธของงานและระบบความเชอมโยงในการสอสารทเหมาะสมระหวางขาราชการต ารวจในกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตกบการท างาน เพอใหการด าเนนการพฒนาทนมนษยประสบผลส าเรจและสงผลตอการท างานของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต ใหมประสทธภาพ 2) ปจจยดานภาวะผน า หมายถง ลกษณะของภาวะผน าของขาราชการต ารวจในกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต โดยการเปนผน าทกลาคด กลาท า กลาตดสนใจ มลกษณะผน าแบบมสวนรวม มความยดหยน มความรความสามารถในการสรางแรงจงใจ สามารถนเทศงาน พฒนาทกษะของผตามได และเปนผน าทเนนการท างานเชงรก มงเนนผลสมฤทธของงานเพอชน าใหผตามสามารถปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมายขององคการ 3) ปจจยดานวฒนธรรมองคการ หมายถง วถชวตทขาราชการต ารวจของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต ยดถอปฏบตสบตอกนมา จนกลายเปนนสย ความเคยชนและกลายเปนขนบธรรมเนยมประเพณ วถประพฤตปฏบต ความเชอ คานยม เปนแนวทางในการก าหนดพฤตกรรมของคนในหนวยงานนนๆ 4) ปจจยดานเทคโนโลยสารสนเทศ หมายถง กองบญชาการในสงกดส านกงาน ผบญชาการส านกงานต ารวจแหงชาต มการน าอปกรณ เครองมอ เครองใช พสด วธการตลอดจนบคลากรทเกยวของกบการรวบรวมประมวลผล การเกบรกษา และเผยแพรขอมล เพอใหบรรลจดประสงคของการพฒนาทนมนษยทน ามาสนบสนนการด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต 5) ปจจยดานการจงใจ หมายถง แรงจงใจในดานตางๆทสงผลตอการปฏบตงานของขาราชการต ารวจในกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตไดแก เงนเดอน คาตอบแทน สวสดการ การไดรบการยอมรบ ความกาวหนาในงาน ทสงผลตอผลลพธการปฏบตงานใหเปนไปตามเปาหมาย ขององคการ 6) ปจจยดานความสอดคลองเชงยทธศาสตร หมายถง กองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต มนโยบาย แผนงานและมาตรการดานการบรหารทรพยากรบคคล ซงมความสอดคลองและสนบสนนใหสวนราชการบรรลพนธกจ เปาหมาย และวตถประสงคทต งไว 7) ปจจยดานความสมดลของชวตและงาน หมายถง ขาราชการต ารวจในกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต มความพงพอใจตอสภาพแวดลอมในการท างาน ระบบงานและบรรยากาศการท างาน การสงเสรมใหขาราชการต ารวจไดใชศกยภาพในการท างานอยางเตมทโดยไมสญเสยรปแบบการใชชวตส วนตว ตลอดจนมการจดสวสดการและสงอ านวยความสะดวกเพมเตมทไมใชสวสดการภาคบงคบตามกฎหมาย ซงมความสอคลองกบความตองการและสภาพของสวนราชการ 8) ปจจยดานการจดการความร หมายถง กองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตมการ สงเสรมและสนบสนนใหขาราชการต ารวจศกษาหาความรททนสมยทเปนการพฒนาดานวชาการและพฒนาจตใจ ดวยวธการรปแบบตางๆเชน การเขารวมอบรม การประชม การสมมนา และการเรยนรดวยตนเอง เพอใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบตวแปรตาม ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ งานวจยและเอกสารตางๆ ทเกยวของกบตวแปรตาม ซงไดแกการพฒนาทนมนษย โดยผวจยสามารถสรปไดวา องคประกอบของการพฒนาทนมนษยนน ประกอบดวยองคประกอบจ านวน 3 ดาน (Gratton and Ghoshall, 2003: 1-10) ไดแก 1) การพฒนาทนมนษยดานทนทางปญญา (Schultz, 1961: 1-17; Becker, 1992: 38-56; Goode, 1959: 147-155; Roos and Ross, 1997: 101-118; Dess and Picken, 1999: 65-72) 2) การพฒนาทนมนษยดานทนทางสงคม (Bontis, 2002: 212-


[76]

213; Leggatt and Dwyer, 2003: 9-12; Hall, 2008: 142-147; Bassi and McMurrer, 2007: 115-123; ประไพทพย ลอพงษ, 2556: 103-109) และ 3) ดานการพฒนาทนมนษยทนทางอารมณ (Wealtherly, 2003: 1-7; OECD, 2007: 142-145) โดยองคประกอบของการพฒนาทนมนษยโดยรวมและในองคประกอบทง 3 ดาน สามารถสรปนยามศพทดงน 1) การพฒนาทนมนษย หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะ ความช านาญ ความคดสรางสรรคและประสบการณของขาราชการต ารวจในกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต ทไดส งสมไวในตนเอง และสามารถน ามาสรางคณคาใหกบหนวยงาน เพอการพฒนาส านกงานต ารวจแหงชาตใหมความเจรญกาวหนา ทนมนษยใหครอบคลมองคประกอบ 3 ประการไดแก 1) การพฒนาทนมนษยดานทนทางปญญา 2) การพฒนาทนมนษยดานทนทางสงคม และ 3) การพฒนาทนมนษยดานทนทางอารมณ 2) การพฒนาทนมนษยดานทนทางปญญา หมายถง บคลากรของกองบญชาการในสงกดส านกงาน ผบญชาการต ารวจแหงชาตมการใชความร ความเขาใจคดวเคราะหสถานการณและแกปญหาเมอตองเผชญกบเหตการณตางๆ ตลอดจนเปนการรบรอยางมเหตผลจนกลายเปนความรทน ามาปฏบตงานจนเกดเปนทกษะและความช านาญทสามารถสรางสรรคเอกลกษณใหกบองคการ ทนทางปญญาพจารณาไดจากความรของบคคล ความช านาญในการปฏบตงานตามสายงานทไดรบมอบหมาย ตลอดจนมความคดรเรมสรางสรรคในการพฒนาระบบงาน 3) การพฒนาทนมนษยดานทนทางสงคม หมายถง บคลากรของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตมการรวมกนคด รวมกนท า บนพนฐานความเชอถอ ไววางใจกนภายใตระบบความสมพนธของสมาชก ทนทางสงคมทเขมแขงตองมโครงสรางและคณภาพของความสมพนธทเหนยวแนน นอกเหนอจากบทบาทหนาท ความรบผดชอบ ตลอดจนมบรรยากาศการปรกษาหารอกน ความสมพนธทเปนหนงเดยวกน การชวยเหลอกน ความรวมมอกน มวฒนธรรมทดงามทสามารถสนบสนนใหการพฒนาทนมนษยประสบความส าเรจ 4) การพฒนาทนมนษยดานทนทางอารมณ หมายถง บคลากรของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตมความฉลาดทางอารมณทสามารถเขาใจและจดการอารมณของตนเองได แสดงออกทางอารมณอยางเหมาะสมกบกาลเทศะ ไดแก ความสามารถในการปรบตว ความกลาหาญ มความมนใจ ความยดหยนของการพดและการปฏบตในทสาธารณะ ควบคมและปรบอารมณได ประเมนตนเองไดถกตองและเกดการปรบปรงตนเองและมใจกวางรบฟงค าวพากษวจารณเชงสรางสรรคจากผอนและการรองขอความชวยเหลอจากผอนไดอยางเหมาะสม กรอบแนวคดการวจย

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

3) ปจจยดานวฒนธรรมองคการ

2) ปจจยดานภาวะผน า

7) ปจจยดานความสมดลของชวตและงาน

8) ปจจยดานการจดการความร

5) ปจจยดานการจงใจ

6) ปจจยความสอดคลองเชงยทธศาสตร

1) ปจจยดานโครงสรางองคการ

4) ปจจยดานเทคโนโลยสารสนเทศ

การพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต

1) การพฒนาดานทนทางปญญา

2) การพฒนาดานทนทางสงคม 3) การพฒนาดานทนทางอารมณ

การยนยนปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกด

ส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต และปจจยอนๆ เพมเตมฯ


[77]

วธการวจย ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจยเชงปรมาณน ไดแก ขาราชการต ารวจสงกดกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต จ านวน 3,220 คน ซงค านวณหาขนาดกลมตวอยางดวยสตรหาขนาดตวอยางโดยใชสตรทาโร ยามาเน (Yamane, 1973: 727) ทระดบความเชอมนรอยละ 95 และก าหนดระดบความคลาดเคลอนไวไมเกนรอยละ 5 จะไดขนาดของกลมตวอยางจ านวนเทากบ 356 คน สวนกลมเปาหมายผใหขอมลใชในการวจยเชงคณภาพนประกอบดวยขาราชการต ารวจจ านวนทงสน 18 คน ซงประกอบดวย 1) ระดบผบงคบการ-ผบญชาการ จ านวน 6 คน 2) ระดบสารวตร-รองผบงคบการ จ านวน 6 คน และ 3) ระดบผบงคบหม-รองสารวตร จ านวน 6 คน การเกบรวบรวมขอมล ในการวจยเชงปรมาณ ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลภาคสนามจากตวอยางโดยใชแบบสอบถามทสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ประกอบดวย 4 สวน ไดแก 1) ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 2) ค าถามเกยวกบปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต 3) ค าถามเกยวกบการพฒนาทนมนษยในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต และ 4) ค าถามเกยวกบปญหาและอปสรรคการพฒนาทนมนษยในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต โดยมคาความเชอมนทงฉบบดวยสมประสทธอลฟาของ Cronbach เทากบ 0.96 สวนการวจยเชงคณภาพนน ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยการใชแบบสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview form) ซงประกอบดวย 3 สวน ไดแก 1) แบบบนทกขอมลทวไปของผรบการสมภาษณ 2) แบบสมภาษณเพอยนยนปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต จ านวน 8 ปจจย และ 3) แบบสมภาษณเกยวกบปจจยอนๆ เพมเตมซงจ าเปนตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต การวเคราะหขอมล ด าเนนการวเคราะหขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรปทางสถต สถตทใชประกอบดวย สถตบรรยาย ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน สวนสถตทดสอบสมมตฐาน ไดแก ค าสมประสทธสหสมพนธ และการวเคราะหถดถอยพหคณเชงเสนตรง (Multiple Linear Regression Analysis; MLRA) ดวยวธ Enter Method และก าหนดคานยส าคญทางสถตทระดบ.05 ผลการวจย ผลการวจยเชงปรมาณ ขอมลทวไป กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 59.60) มชวงอายอยระหวาง 31-40 ป (รอยละ 35.70) ส าเรจการศกษาระดบปรญญาตร (รอยละ 59.60) มต าแหนงเปนผบงคบหม (รอยละ 36.50) มประสบการณการท างาน 20 ปขนไป (รอยละ 28.90) และมสงกดก าลงพล (รอยละ 28.10) ระดบปจจยทมผลตอการพฒนาทนมนษย ปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตในภาพรวม มอทธพลอยในระดบสง ( = 3.56) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานโครงสรางองคการ ( = 3.91)ดานภาวะผน า ( = 3.75) ดานความสมดลของชวตและงาน ( = 3.66) ดานวฒนธรรมองคการ ( = 3.64) และดานเทคโนโลยสารสนเทศ ( = 3.44) มอทธพลอยในระดบสง และดานการจงใจ ( = 3.40) ดานความสอดคลองเชงยทธศาสตร ( = 3.35) ดานการจดการความร ( = 3.31) มอทธพลอยในระดบปานกลาง ตามล าดบ ดงตารางท 1


[78]

ตารางท 1 ผลการวเคราะหระดบปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต ระดบปจจยทมผลตอการพฒนาทนมนษย

S.D. ระดบอทธพล โครงสรางองคการ 3.91 0.54 สง ภาวะผน า 3.74 0.66 สง วฒนธรรมองคการ 3.64 0.64 สง เทคโนโลยสารสนเทศ 3.44 0.71 สง การจงใจ 3.40 0.60 ปานกลาง ความสอดคลองเชงยทธศาสตร 3.35 0.62 ปานกลาง ความสมดลของชวตและงาน 3.66 0.57 สง การจดการความร 3.31 0.69 ปานกลาง ระดบปจจยทมผลตอการพฒนาทนมนษยโดยรวม 3.56 0.50 สง ระดบการพฒนาทนมนษย การพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตในภาพรวมอยในระดบสง ( = 3.71) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานทนทางสงคม ( = 3.80) ดานทนทางอารมณ ( = 3.74) และดานทนทางปญญา ( = 3.59) มคาเฉลยอยในระดบสง ตามล าดบ ดงตารางท 2 ตารางท 2 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต ระดบการพฒนาทนมนษย

S.D. การแปลความหมาย 1) การพฒนาทนมนษยดานทนทางปญญา 3.59 0.51 สง 2) การพฒนาทนมนษยดานทนทางสงคม 3.80 0.51 สง 3) การพฒนาทนมนษยดานทนทางอารมณ 3.74 0.50 สง ระดบการพฒนาทนมนษยโดยรวม 3.71 0.45 สง ปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต การวเคราะหอทธพลของปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต พบวา ปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตทง 8 ตวแปร มคาความสมพนธพหคณกบการพฒนาทนมนษยเทากบ 0.69 และตวแปรอสระทง 8 ตวแปร สามารถรวมกนท านายการเปลยนแปลงของการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตไดอยางถกตองรอยละ 48 โดยจากผลการวเคราะหอทธพลของปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต พบวา มตวแปรอสระจ านวน 3 ตวแปรทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 และ 0.05 ไดแก ปจจยความสมดลของชวตและงาน (X7 Beta = 0.31) ปจจยการจดการความร (X8 Beta = 0.32) และปจจยการจงใจ (X5 Beta = 0.15) โดยเมอปจจยความสมดลของชวตและงาน ปจจยการจดการความร และปจจยการจงใจ มการเปลยนแปลง 1 หนวย จะสงผลใหการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตมการเปลยนแปลงไป 0.31, 0.32 และ 0.15 หนวย ตามล าดบ ดงตารางท 3


[79]

ตารางท 3 การวเคราะหอทธพลของปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต

R = 0.69, R2 = 0.48 ผลการวจยเชงคณภาพ ในการวจยเชงคณภาพซงใชการสมภาษณเชงลกรายบคคล (In-Depth Interview) จากกลมะเปาหมายผใหขอมลหลกทงสน จ านวน 18 คน ซงมวตถประสงคเพอยนยนปจจยทมผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตนน สามารถสรปผลการวจยเชงคณภาพในแตละประเดนไดดงน ประเดนท 1 สรปผลการวเคราะหขอสนเทศจากการสมภาษณเพอยนยนปจจยทมผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตทใชในการวจยทง 8 ตวแปร จากการสมภาษณขาราชการต ารวจสงกดกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตในประเดนดงกลาวแลว สามารถสรปผลการวจยไดวา กลมผใหขอมลหลกเหนดวยกบผลการวจยดงกลาวทพบวา ปจจยทกปจจย ไดแก 1) ปจจยดานโครงสรางองคการ 2) ปจจยดานภาวะผน า 3) ปจจยดานวฒนธรรมองคการ 4) ปจจยดานเทคโนโลยสารสนเทศ 5) ปจจยดานการจงใจ 6) ปจจยดานความสอดคลองเชงยทธศาสตร 7) ปจจยดานความสมดลของชวต และงาน และ 8) ปจจยดานการจดการความร มผลกบการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการต ารวจแหงชาต เพราะวาปจจยดงกลาว ทง 8 ดานมความส าคญทกปจจยและสงผลใหเกดการพฒนาทนมนษยในหนวยงาน ประเดนท 2 สรปผลการวเคราะหขอสนเทศจากการสมภาษณเกยวกบปจจยอนๆ ทมอทธพลและจ าเปนตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต จากการสมภาษณขาราชการต ารวจสงกดกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตในประเดนดงกลาวแลว พอสรปไดวากลมผใหขอมลหลกมความเหนวายงมปจจยอนๆ ทจ าเปนกบการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต ซงมผลตอการปฏบตงานใหเกดความส าเรจหรอลมเหลวได ดงน 1) ความสมพนธทดระหวางกนทงผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา และระหวางเพอนรวมงาน เปนปจจยซงชวยสรางการท างานเปนทมใหเกดขนในส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต 2) ระบบการศกษาและฝกอบรมทด มคณภาพ จะสงเสรมใหคนเกดการพฒนา 3) ทศนคต คานยม ในการท างาน ชวยสรางบรรยากาศการท างานทเปนมตร น าใจเออเฟอเผอแผตอกน ทงน จากการวเคราะหขอสนเทศทผวจยไดรบจากการวจยเชงคณภาพดวยวธการสมภาษณเช งลก สามารถสรปผลการวจยไดดงตารางท 4 ดงน

Model Model

B S.E. Beta t Sig. 1 (Constant) 1.55 0.14 - 10.75 0.00 ปจจยดานโครงสรางองคการ (X1) 0.08 0.05 0.10 1.804 0.07 ปจจยดานภาวะผน า (X2) 0.08 0.04 0.12 1.88 0.06 ปจจยดานวฒนธรรมองคการ (X3) -0.02 0.05 -0.03 -0.46 0.65 ปจจยดานเทคโนโลยสารสนเทศ (X4) -0.06 0.04 -0.10 -1.70 0.09 ปจจยดานการจงใจ (X5) 0.11 0.05 0.15 2.23 0.03* ปจจยความสอดคลองเชงยทธศาสตร (X6) -0.04 0.05 -0.06 -0.95 0.34 ปจจยดานความสมดลของชวตและงาน (X7) 0.25 0.04 0.31 5.67 0.00** ปจจยดานการจดการความร (X8) 0.21 0.04 0.32 4.68 0.00**


[80]

ตารางท 4 แสดงสรปผลการวเคราะหขอสนเทศจากการวจยเชงคณภาพทไดรบจากการสมภาษณเชงลก ประเดนการวจยเชงคณภาพ สรปขอสนเทศฯ ความถของผใหขอมล

สอดคลอง แตกตาง ยนยนปจจยทมผลตอการพฒนาทนมนษยฯ 8 ปจจย

เหนดวยโดยมขอคดเหนเพมเตม 18 -

ปจจยอนๆ ซงมผลและ/หรอตอการพฒนาทนมนษย ประกอบดวยปจจยดานตางๆ ดงน

- การท างานเปนทม - ความสมพนธทดระหวางผปฏบตงาน - ระบบการศกษาและฝกอบรมทมคณภาพ - ทศนคต คานยมในการท างาน

3 2 2 2

-

อภปรายผลการวจย อภปรายผลการวจยเชงปรมาณ จากผลการวเคราะหระดบการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตโดยรวม ซงพบวาอยในระดบมาก ( = 3.71, S.D. = 0.54) เมอพจารณาเปนรายมตและรายดาน พบวา ระดบการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตทง 3 ดาน มคาเฉลยอยในระดบมากทง 3 ดาน ทงนผลการวจยดงกลาวเปนผลมาจากการทผปฏบตงานมการอาน วเคราะหเรองราวตางๆ กอนการตดสนใจลงมอท าทกครง โดยสามารถเขาถงความรตางๆ ในหนวยงานไดสะดวกเพอน าความรมาพฒนาตนเองใหปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ เชน การหาความรจากอนเตอรเนต ซงเปนผลมาจากการทผปฏบตงานเปนผใฝหาความรใหมจากแหลงความรตางๆ ทจ าเปนตอการปฏบตงานอยางตอเนอง อกทงมการชวยเหลอกนในการเรยนร คด และฝกฝนจนยอมรบขอดขอเสยของตน แลวปรบปรงตนเองใหดขน และใหความรวมมอกนในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมายของหนวยงานซงสมาชกในองคกรมการสรางและรกษาความสมพนธระหวางสมาชกในหนวยงานใหมความเปนหนงเดยวกนไดแนนแฟนมากขนอยางสม าเสมอ สงผลระดบการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตโดยรวมและในรายดานอยในระดบมาก โดยผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบผลการวจยของ วทยา สจรตธนารกษ (2559: 181-185) ทไดศกษาวจยเกยวกบปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยในองคกรปกครองสวนทองถน โดยผลการศกษาวจยพบวา องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบเทศบาลมการพฒนาทนมนษยโดยรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาในรายดานพบวา องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบเทศบาลมการพฒนาทนมนษยในรายดานอยในระดบมากทกๆดาน เชนเดยวกน อยางไรกตาม ผลการวจยดงกลาวพบวาไมสอดคลองกบผลการวจยของ วลยาภรณ ทงสภต (2553 : ก) ทไดศกษาวจยเกยวกบการพฒนาทนมนษยของส านกงานสาธารณสขจงหวด โดยผลการศกษาวจยพบวาสภาพปจจบนของการพฒนาทนมนษยของส านกงานสาธารณสขจงหวด มการด าเนนการในภาพรวมอยในระดบปานกลาง และไมสอดคลองกบผลการวจยของ ศภเจตน จนทรสาสน (2556: 72-73) ทไดศกษาวจยเกยวกบทนมนษยและการพฒนาอยางยงยนของประเทศไทย โดยผลการศกษาวจยพบวาการพฒนาทนมนษยของประเทศไทยนน ยงคงอยในระดบต า จากผลการวเคราะหปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 และ 0.05 มจ านวน 3 ปจจยไดแก ปจจยความสมดลของชวตและงาน (X7 Beta = 0.31) ปจจยการจดการความร (X8 Beta = 0.32) และปจจยการจงใจ (X5 Beta = 0.15) สามารถน าไปสการอภปรายผลไดดงน 1) จากผลการวจยเชงปรมาณซงพบวา ปจจยความสมดลของชวตและงานเปนปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 สอดคลองกบสมมตฐานของการวจยทตงไว ทงนเปนเพราะการสรางความสมดลของชวตและงานเปนปจจยซงสงผลใหบคคลมสขภาพจตทด มสมรรถภาพจตสงขน จตมคณภาพมากขน มความสนใจทจะศกษาและท างานใหมๆ ตามความตองการ


[81]

และน าไปสศกยภาพในการปฏบตงานของมนษยในทสด โดยผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบผลการวจยของ Watthanabut (2017: 14-15) ทไดศกษาวจยเรอง The Human Capital Development in Buddhist Way for Preparing of ASEAN Community โดยผลการวจยพบวา การจดความสมดลของชวตและงานนน เปนองคประกอบส าคญทสงผลตอการพฒนาทนมนษยสการเขาชมชนอาเซยนโดยการใชวถทางพทธศาสนา อยางมนยส าคญทางสถตและ จรสศร เพชรคง (2552: ก) ทไดศกษาวจยเรอง การพฒนาทนมนษยของวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก โดยผลการวจยพบวา การสรางความสมดลของชวตและงานเปนองคประกอบส าคญในการพฒนาทนมนษยของวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนกอยางมนยส าคญ นอกจากนผลการวจยดงกลาวยงสอดคลองกบผลการวจยของ วนชย สขตาม (2555: ก) ทไดศกษาวจยเรอง การพฒนาทนมนษยวถพทธในยคโลกาภวตน โดยผลการวจยพบวา การสรางความสมดลของชวตและงานเปนสวนส าคญในการพฒนาทนมนษยใหมความสมดลระหวางชวตสวนตวและการท างานในการสรางประสทธภาพของการท างานในบคคล 2) จากผลการวจยเชงปรมาณซงพบวา ปจจยการจดการความรเปนปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 สอดคลองกบสมมตฐานของการวจยทตงไว ทงนเปนเพราะ ปจจยการจดการความรเปนการสรางบรรยากาศใหทกคนมเสรภาพและการคดอยางอสระ ซงจะชวยพฒนาการสงเสรมใหเกดการเรยนรและน าความรมาใชอยางอสระและน าไปสการพฒนาตนเองอยางตอเนองควบคไปกบการพฒนาความร ทกษะ พฤตนย ความเปนผน า ความคดรเรมและการตดสนใจและการแกปญหาของทรพยากรมนษย โดยผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบผลการวจยของ Moongvicha (2018: 213-214) ทไดศกษาวจยเรอง Human Capital Development to Promote Thai Traditional Medicine for Medical Treatment in Central North-Eastern Region โดยผลการวจยพบวา ปจจยการจดการความรเปนปจจยซงมผลตอการพฒนาทนมนษยในงานแพทยแผนไทยในพนทภาคกลาง เหนอ และตะวนออกของประเทศไทยอยางมนยส าคญทางสถต และสอดคลองกบผลการวจยของ Bontis and Fitz-enz (2002: 212-213) ทไดศกษาวจยเรอง Intellectual Capital ROI: A Causal Map of Human Capital Antecedents and Consequents โดยผลการวจยพบวา การจดการความรของทรพยากรมนษยเปนองคประกอบในสมการเชงโครงสรางความสามารถในการพฒนาทนมนษยของบรษทอยางมนยส าคญทางสถต นอกจากน ผลการวจยดงกลาวยงสอดคลองกบผลการวจยของ Erickson and McCall (2012: 58-66) ทไดศกษาวจยเกยวกบการน าทนทางปญญามาใชในการเพมประสทธภาพการด าเนนงานในอตสาหกรรมการบรการ โดยผลการวจยพบวา องคการควรใหการสนบสนนและสงเสรมใหบคลากรมการพฒนาทนทางปญญาดวยการสรางบรรยากาศทเออตอการเรยนร สรางองคการใหเปนองคการแหงการเรยนรทบคลากรในองคการมความกระตอรอรนทจะเรยนรส งใหมๆอยตลอดเวลา 3) จากผลการวจยเชงปรมาณซงพบวา ปจจยการจงใจเปนปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบสมมตฐานของการวจยทตงไว ทงนเปนเพราะการจงใจทเหมาะสมเชน การใหรางวลอยางเหมาะสม การยกยองชมเชยผทมความสามารถ และการพฒนาการมอบหมายงานททายทายนน จะน าไปสการสนบสนนใหเกดการพฒนาตนเองของทรพยากรมนษยใหมความสามารถและมความพรอมในการปฏบตงานอยางมประสทธภาพและตรงตอความตองการขององคกร โดยผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบผลการวจยของ Suhonen and Paasivaara (2011: 246-247) ทไดศกษาวจยเรอง Factors of human capital related to project success in health care work units โดยผลการวจยพบวา การปฏบตงานทเปนความเชยวชาญเฉพาะของผทมทนมนษยจะมความสมพนธกบการไดรบคาตอบแทนทสงขน และมความสมพนธกบผลผลตขององคกรดวยเชนกน และสอดคลองกบผลการวจยของ เสาวลกษณ นกรพทยา (2558) ทไดศกษาวจยเรอง การพฒนาทนมนษยขององคการบรหารสวนต าบล กลมจงหวดรอยแกนสารสนธ โดยผลการวจยพบวาปจจยดานการจงใจ เปนปจจยทมผลตอการพฒนาทนมนษยขององคการบรหารสวนต าบลในกลมจงหวดรอยแกนสารสนธ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 นอกจากน ผลการวจยดงกลาวยงสอดคลองกบผลการวจยของ ส านกงาน


[82]

ต ารวจแหงชาต (2555: ก-ข) ทไดศกษาวจยเกยวกบแนวทางการพฒนาระบบการบรหารทรพยากรบคคลของส านกงานต ารวจแหงชาต โดยผลการวจยพบวา ปจจยการจงใจอยางเหมาะสมนน เปนปจจยส าคญซงมผลตอการพฒนาระบบการบรหารทรพยากรบคคลของส านกงานต ารวจแหงชาต ของประเทศไทยอยางมนยส าคญทางสถต อภปรายผลการวจยผลการวจยเชงคณภาพ จากผลการวจยเชงคณภาพซงพบวา กลมผใหขอมลหลกมความเหนสอดคลองกนวาปจจยทกปจจย ไดแก ปจจยดานโครงสรางองคการ ปจจยดานภาวะผน า ปจจยดานวฒนธรรมองคการปจจยดานเทคโนโลยสารสนเทศ ปจจยดานการจงใจ ปจจยดานความสอดคลองเชงยทธศาสตรปจจยดานความสมดลของชวต และงาน และปจจยดานการจดการความร มผลกบการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการต ารวจแหงชาต นอกจากนกลมผใหขอมลหลกยงมความเหนเพมเตมอกวา ปจจยการท างานเปนทม ปจจยการสรางความสมพนธทดระหวางผบงคบบญชา-ผใตบงคบบญชา ปจจยระบบการศกษาและฝกอบรมทดมคณภาพ และปจจยทศนคต และคานยมในการท างาน เปนปจจยเพมเตมอนๆ ทควรใหความส าคญในการพฒนาทนมนษยของกองบญชาการในสงกดส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต เนองจากปจจยทเพมเตมดงกลาวนน เปนกลมปจจยซงสงผลตอการปฏบตงานของบคลากรใหเกดความส าเรจหรอลมเหลวได โดยปจจยสรางความสมพนธทดระหวางกนนน เปนปจจยซงชวยสนบสนนใหเกดการท างานเปนทม ในขณะทปจจยระบบการศกษาและฝกอบรมทด มคณภาพ จะสงเสรมใหทรพยากรมนษยของกองบญชาการต ารวจแหงชาตเกดการพฒนาเพอเปนทนมนษยใหแกองคกรทมศกยภาพสงตอไป และปจจยทศนคต และคานยมในการท างานจะชวยสรางบรรยากาศการท างานระหวางเพอนรวมงานใหมน าใจเออเฟอเผอแผตอกน และสงเสรมสภาพแวดลอมในการท างานทด โดยผลการวจยดงกลาวน สอดคลองกบผลการวจยของ ส านกงานต ารวจแหงชาต (2555: ก-ข) ทไดศกษาวจยเกยวกบแนวทางการพฒนาระบบการบรหารทรพยากรบคคลของส านกงานต ารวจแหงชาต โดยผลการวจยพบวา ปจจยการท างานเปนทม ปจจยการสรางความสมพนธทดระหวางผปฏบตงาน ปจจยระบบการศกษาและฝกอบรมทดมคณภาพ และปจจยทศนคต คานยมในการท างาน เปนปจจยส าคญซงมผลตอประสทธภาพในการพฒนาระบบการบรหารทรพยากรบคคลของส านกงานต ารวจแหงชาต เอกสารอางอง จรสศร เพชรคง. 2552. การพฒนาทนมนษยของวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก. ดษฎนพนธ

ปรชญาดษฎบณฑต, มหาวทยาลยศลปากร ประไพทพย ลอพงษ. 2556. “การพฒนาทนมนษยใหมสมรรถนะความสามารถในการแขงขน.” วารสารนกบรหาร 32

(4): 103-109. พชาย รตนดลก ณ ภเกต. 2552. องคการและการบรหารจดการ. กรงเทพฯ: ธงคบยอนคบค. วทยา สจรตธนารกษ. 2559. “ปจจยทสงผลตอการพฒนาทนมนษยในองคกรปกครองสวนทองถน.” วารสารวชาการ

มหาวทยาลยปทมธาน 8 (1): 181-185. วนชย สขตาม. 2555. การพฒนาทนมนษยวถพทธในยคโลกาภวตน. ดษฎนพนธ รฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต,

มหาวทยาลยราชภฏวไลยลงกรณ ในพระบรมราชปถมถ. วลยาภรณ ทงสภต. 2553. การพฒนาทนมนษยของส านกงานสาธารณสขจงหวดตามแนวทางการจดการ

ความร. ดษฎนพนธ ปรชญาดษฎบณฑต, มหาวทยาลยรามค าแหง. ศภเจตน จนทรสาสน. 2556. “ทนมนษยและการพฒนาอยางยงยนของประเทศไทย.” วารสารศรปทมปรทศน ฉบบ

มนษยศาสตรและสงคมศาสตร 13 (2): 72-82. ส านกงานต ารวจแหงชาต. 2555. รายงานการวจยโครงการศกษาแนวทางการพฒนาระบบการบรหารทรพยากร

บคคลของส านกงานต ารวจแหงชาต. กรงเทพฯ: บรษท เอพเอมกรปโซลชน จ ากด. เสาวลกษณ นกรพทยา. 2558. การพฒนาทนมนษยขององคการบรหารสวนต าบล กลมจงหวดรอยแกนสาร

สนธ. ดษฎนพนธ รฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต, มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม.


[83]

Aldag, R., and Stearns, T. 1987. Management. Ohio: South-Western. Alderfer, C. 1972. Existence relatedness and growth, Haman needs in organization setting. New York:

Free Press. Barnard, B. 1974. The functions of the executive. Cambridge: Harvard University. Bassi, L. and McMurrer, D. 2007. “Maximizing Your Return on People.” Harvard Business Review 85 (3):

115-123. Becker, G. 1992. “The economic way of looking at life.” Nobel Lecture 3 (1): 38-56. Bontis, N. and Fitz-enz, J. 2002. “Intellectual Capital ROI: A Causal Map of Human Capital Antecedents and

Con sequents.” Journal of Intellectual Capital 3: 223-247. Cameron, K. and Quinn, R. 1999. Diagnosing and Changing Organization Culture: Base on Competing

Value Framework. Michigan: Addison-Wesley. Daft, R. 1992. Organization Theory and design. 4thed. Minnesota: West. Dess, G. and Picken, J. 1999. Beyond productivity: How leading companies achieve superior

performance by leveraging their human capital. New York: American Management Association. Erickson, G. and McCall, M. 2012. “Using Intellectual Capital to Enhance Performance in the Hospitality

Industry.” Advances in Competitiveness Research 20 (1/2): 58-66. Goode, R. 1959. “Adding to the Stock of Physical and Human Capital.” The American Economic Review 49

(2): 147-155. Gratton, L. and Ghoshal, S. 2003. “Managing personal human capital: New ethos for the volunteer

employee.” European Management Journal 21 (1): 1-10. Greenhaus, J., Collins, K,. and Shaw, J. 2003. “The relation between work-family balance and quality of life.”

Journal of Vocational Behavior 63 3: 510-513. Hall, B. 2008. The new human capital strategy: Improving the value of your most investment-year after

year. New York: AMACOM. Herzberg, F., Mausner, B., and Snyderman, B. 1959. The motivation to work. New York: McGraw-Hill. Hersey, P. and Johnson, D. 1997. Organization of the Future. New York: The Peter F. Dureka Foundation. Leggatt, S. and Dwyer, J. 2003. “Factors Supporting High Performance in Health Care Organization.” In

National Institute of Clinical Studies.” Melbourne: Health Management Group at La Trobe University 14 (2): 9-21.

Maier, R. 2007. Knowledge Management Systems: Information and Communication Technologies for Knowledge Management. 3rded. New York: Springer.

Marquardt, M. 1996. Building the Learning Organization: A Systems Approach to Quantum Improvement and Global Success. New York: McGraw-Hill.

Maslow, A. 1970. Motivation and personality. New York: Harper and Row. McClelland, D. 1961. The Achieving society. New York: D. Van Nostrand. Mintzberg, H. 2003. The Strategy Process: Concept, Contexts, Cases. London: Pearson Education.


[84]

Moongvicha, S. 2018. “Human Capital Development to Promote Thai Traditional Medicine for Medical Treatment in Central North-Eastern Region.” PSAKU International Journal of Interdisciplinary Research 7 (1): 121-131.

Watthanabut, B. 2017. "The Human Capital Development in Buddhist Way for Preparing of ASEAN Community." Asian Political Science Review 1 (1): 14-18.

OECD. 2007. Guidelines for Multinational Enterprises. Retrieved from www.oecd.org/topic/0,2686,en_2649 _34889_1_1_1_1_37439,00.html.

Perrow, C. 1967. “A Framework for the Comparative Analysis of Organization.” American Sociological Review 32 (2): 194-208.

Robbins, S. 1990. Organization Theory: Structure Design and Application. New Jersey: Prentice-Hall. Roos, G. and Ross, J. 1997. Human Capital and Value Creation for human asset in organization. New

Jersey: Prentice-Hall. Schermerhorn, J., Jr. 2002. Management. 7thed. New York: Addison-Wiley. Schein, E. 1992. Organization Culture and Leadership. San Francisco: Jossey-Bass. Schultz, T. 1961. “Investment in human capital.” The American Economic Review 1 (2): 1-17. Suhonen, M., and Paasivaara, L. 2011. “Factors of human capital related to project success in health care

work units.” Journal of Nursing Management 19 (1): 246-253. Thompson, J. 1967. Organization in Action: Social Science Bases of Administrative. New York: McGraw-

Hill. Walton, R. 1973. “Quality of Working Life: What is it?.” Slone Management Review 15: 11-12. Weatherly, L. 2003. “Human Capital: The Asset, Measuring and Managing Human Capital: A Strategies.”

Imperative for HR.SHRM Research Quarterly 15 (3): 1-7. Woodward, J. 1994. Industrial Organization Theory and Practice. 2nded. Oxford: Oxford University Press. Yamane, T. 1973. Statistics: An introductory analysis 3rded. New York: Harper & Row.


[85]

ปจจยทมอทธพลตอการจดการความร: กรณศกษา ส านกงานสหกรณ จงหวดพระนครศรอยธยา Factors Influencing Knowledge Management: Case study at Phra Nakhon Si Ayutthaya Cooperative Office ลดดาวลย ส าราญ / Laddawan Someran คณะบรหารธรกจและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม / Faculty of Business Administration and Information Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, Thailand E-mail: [email protected] โสรยา สภาผล / Soraya Supaphol คณะบรหารธรกจและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม / Faculty of Business Administration and Information Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, Thailand E-mail: [email protected] อมรรตน ทดจนทก / Amornrut Tudjuntuk คณะบรหารธรกจและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม / Faculty of Business Administration and Information Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, Thailand E-mail: [email protected] จราพร พรหมภกด / Chiraphon Phomphakdi คณะบรหารธรกจและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม / Faculty of Business Administration and Information Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 27 ธนวาคม 2561 แกไข 2 มกราคม 2562 ตอบรบ 3 มกราคม 2562 บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยโครงสรางองคกร ปจจยการบรหารจดการ ปจจยบรรยากาศและวฒนธรรมองคกร ปจจยภาวะผน า ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ และปจจยการเสรมแรงและการจงใจ ทมอทธพลตอการจดการความรของส านกสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา กลมตวอยางทใช คอ บคลากรของส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา จ านวน 53 คน โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการวจย สวนสถตทใชในการวเคราะหขอมลคอการหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาสมประสทธสหสมพนธแบบถดถอยพหคณแบบเปนขน โดยก าหนดนยส าคญทระดบ 0.05 ผลการวเคราะหขอมล พบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนเกยวกบระดบทมอทธพลตอการจดการความร อยในระดบมาก ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ปจจยทมอทธพลตอการจดการ


[86]

ความร ประกอบดวย ปจจยการเสรมแรงและการจงใจ ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ และปจจยภาวะผน า ซงสามารถพยากรณปจจยทมอทธพลตอการจดการความรขอส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา ไดรอยละ 57.50 ค าส าคญ: การจดการความร, การเสรมแรงและการจงใจ, เทคโนโลยสารสนเทศ, ภาวะผน า Abstract This research aimed to study the organizational structure factor, management factor, organizational climate and cultural factor, leadership factor, information technology factor and reinforcing and motivating factor those influence knowledge management of Phra Nakhon Si Ayutthaya Cooperative Office. The sample consisted of 53 staff members of Phra Nakhon Si Ayutthaya Cooperative Office. The questionnaire was used as an instrument in this study. Statistics used for data analysis were frequency, percentage, mean, standard deviation and stepwise multiple regression analysis. The significance level was set at 0.05. The results were that the respondents had high levels of opinion toward the knowledge management. The hypothesis testing showed that those factors influencing knowledge management consisted of reinforcement and motivation factor, information technology factor and leadership factor. The results of this study can be used to predict the knowledge management of the cooperative office up to 57.50 percent. Keywords: Reinforcement and Motivation, Information Technology, Leadership, Knowledge Management บทน า การจดการความร คอ การรวบรวมองคความรทมอยองคกรซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร มาพฒนาใหเปนระบบ เพอใหทกคนในองคกรสามารถเขาถงความร และสามารถพฒนาตนเองใหกลายเปนผร และสามารถท างานทไดรบมอบหมายอยางมประสทธภาพและประสทธผล และท าใหองคสามารถสรางความไดเปรยบทางการแขงขนสงสด (วจารณ พานช, 2548) ในปจจบนหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนจ าเปนตองปรบตวเขาสการจดการความร อนเนองมาจากสภาพแวดลอมเปลยนแปลงอยางรวดเรวเปนไปในลกษณะโลกาภวตน การแขงขนมความรนแรงสงขนท าใหการบรหารจดการ กลยทธหรอเทคโนโลยไมเพยงพอตอความตองการแลวจงจ าเปนจะตองพฒนาตลอดเวลาไมหยดนงและพรอมทจะเผชญกบความทาทาย โดยการจดการความร คอ องคกรทมงเนนใหบคลากรมความสนใจใฝร กระตอรอรน และพฒนาการเรยนรอยางตอเนอง เปาหมายของการจดการความรขณะนเทคโนโลยเปลยนเรวมาก การทมความรความเชยวชาญในอดตไมจ าเปนวาจะตองเกงในปจจบน สงส าคญบคลากรจะตองมความตงใจทจะพฒนาโดยพรอมทจะเรยนรพรอมทจะเผชญกบความทาทาย มงการท างานเปนทม รจกวธการแกปญหาอยางเปนระบบ ทดลองและคนหาแนวทางใหม และมการถายทอดความรอยางรวดเรวและมประสทธภาพ กรมสงเสรมสหกรณ ถอไดวาเปนหนวยงานหนงทมความส าคญตอเศรษฐกจของประเทศ เนองจากเปนผสนบสนนการรวมกลมเกษตรกรเขมแขง เปนศนยกลางและกลไกขบเคลอนเศรษฐกจและสงคมของชมชนอยางยงยน (กรมสงเสรมสหกรณ, 2560) และมส านกงานสหกรณประจ าจงหวดอยทวประเทศ ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา เปนส านกงานสหกรณทมวสยทศนทชดเจนทเนนใหองคกรเปนองคการแหงการเรยนร เพราะเลงเหนวาการจดการความรเปนส าคญ ซงวสยทศนของสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา คอ “เปนองคกรเรยนร สระบบสารสนเทศกาวหนา พฒนาสหกรณและกลมเกษตรกรใหพงพาตนเองไดใหการสนบสนนการทองเทยว” (ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา, 2560) ดงนน ส านกงานสหกรณจงหวด พระนครศรอยธยา จงมนโยบายตองพฒนาองคการใหสามารถเปนองคการทมการจดการความร และเพอพฒนาบคลากรของส านกงานทงขาราชการและลกจางใหมศกยภาพและความพรอม เปนไปในทศทางทสอดคลองกบการเปนองคกรเรยนร


[87]

ในการศกษาปจจยทมอทธพลตอการจดการความร นนทะ บตรนอย (2554) ถาวรชาต และคณะ (2555) สมาล บญเรอง และ ศราวธ สงขวรรณะ (2560) พบวา ตวแปรทมอทธผลตอการจดการความรประกอบดวยหลายตว เชน ปจจยโครงสรางองคกร ปจจยการบรหารจดการ ปจจยบรรยากาศและวฒนธรรม ปจจยภาวะผน า ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ และปจจยการเสรมแรงและการจงใจ ซงตวแปรเหลานเปนองคประกอบของการจดการความรท งสน ดงนน หากสามารถทราบถงปจจยทสงผลตอการจดการความรของส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา จะท าใหส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยาทราบแนวทางในการสงเสรมหรอเปดโอกาสใหบคคลหรอกลมบคคลในองคการไดเพมพนความร ความสามารถ เพอการปรบเปลยนตนเอง การปรบองคการสการเปนการจดการความร และสามารถก าหนดมาตรการไดชดเจน ซงจะสงผลใหเกดการพฒนาอยางยงยนตอไป และเปนการเพมประสทธภาพในการท างานตามแนวคดปจจยทมอทธพลตอการจดการความร การความเชอมโยงระหวางขอมล ความรและขาวสารตางๆ อยางใกลชดใหเขามาอยดวยกน โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) เปนเครองมอ และสามารถสอสารกนไดในเวลาตอมา ความส าคญและความจ าเปนของเครองมอในการจดการ (Management Tools) ไดเขามามบทบาทชวยในการบรหารงานภายในองคการอยางชดเจน พรอมกบการขบเคลอนของสงคมทมการพฒนา มากขน เพอใหบรรลเปาหมายสงสด ดงนน คณะผวจยจงมความสนใจทจะศกษาเรองปจจยทมอทธพลตอการจดการความร กรณศกษา ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา มจดมงหมายเพอใหมการพฒนาองคความความร ทงองคกรตอเนองเปนระบบ เพอใหมลกษณะเปนองคการแหงการเรยนรอยางสม าเสมอ รบรขอมลขาวสาร และสามารถประมวลผลความรในดานตางๆ เพอน ามาประยกตใชในการปฏบตราชการไดอยางถกตอง รวดเรวและเหมาะสมกบสถานการณ วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาระดบความคดเหนเกยวกบปจจยทสงผลตอการจดการความร ไดแก ปจจยโครงสรางองคกร ปจจยการบรหารจดการ ปจจยบรรยากาศและวฒนธรรม ปจจยภาวะผน า ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ และปจจยการเสรมแรงและการจงใจ 2. เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอการจดการความร กรณศกษา ส านกสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา

การทบทวนวรรณกรรม การวจยเรอง ปจจยทมอทธพลตอการจดการความร กรณศกษา ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา มการศกษาแนวคดทางทฤษฎและ งานวจยทเกยวของ ดงน ปจจยทมอทธพลตอการจดการความร ซงผวจยไดทบทวนวรรณกรรมจากสวรรณ เหรยญเสาวภาคย (2548) และวจารณ พานช (2548) ผวจยไดน ามาเปรยบเทยบเพอดความเหมอนกนและความตางกนของแตละดานเพอเปนแนวทางทจะสงเคราะหใชในการศกษาวจยในครงน โดยใชแนวทางทเกยวกบลกษณะ และปจจยทมอทธพลตอการจดการความร จะเหนวามความสมพนธตอการจดการความรซงแตละดาน มรายละเอยด ดงน 1. ดานโครงสรางขององคกร คอ แบบลกษณะวธการปฏบตงานในองคกรซงถกก าหนดขนในองคกรเพองานประสบความส าเรจการจดโครงสรางขององคกรในสถานศกษาจะเปนลกษณะ วธการปฏบตในสถานศกษาทเกดจากพฤตกรรมการบรหารของผบรหารใชหลกการของระบบ 2. ดานการบรหารจดการ คอ การจดการภายในองคกร ผบรหารซงเปนผสนบสนน และนเทศการท างานในแตละวนของแตละบคคลและคณะจะตองปฏบตใหสอดคลองกบหลกการของการเรยนรอยางตอเนอง ผบรหารจะตองสนบสนนผรวมงานใหมการพฒนา และชวยใหผรวมงานบรณาการสงทพวกเขาตองเรยนรใหสามารถรวมกนคดเกยวกบผลลพธทคาดหวงรวมทงใชวธการใหมๆ เพอพฒนาองคกรใหกาวไปขางหนา 3. ดานบรรยากาศและวฒนธรรม คอ มสวนส าคญตอการสนบสนนและเสรมสรางการมปฏสมพนธตอกนในปฏบตงานของบคลากรในองคกร ทไดเนนเรองการกระจายอ านาจไปสสถานศกษาและการบรหารแบบมสวนรวม เพอมงหวงให


[88]

บคลากรในองคกรมความอสระในการท างาน การเรยนรและการตดสนใจ ใหความรวมมอ มความไววางใจ และยอมรบซงกนและกน สงเหลานเปนสวนส าคญของการจดการความร ซงจะเหนไดวา บรรยากาศและวฒนธรรมองคกรเปนปจจยส าคญทสงผลตอการจดการความร 4. ดานภาวะผน า คอ ในองคกรทกองคกรจะมผน าซงเปนผน าจะน าองคกรไปสความส าเรจตามจดหมาย ผบรหารทดจะตองเปนผน าทด สถานการณ คน และองคกรตองการผน า การพฒนาบคคลให ประสบผลส าเรจในฐานะผน าและชวยเหลอคนอนใหสามารถปฏบตเหมอนกบตนเองไดนบเปนงานททาทายอยางยงของผน าดวย ผน าเปนผน าส าคญทสดทท าใหองคกรมคณภาพ 5. ดานเทคโนโลยสารสนเทศ คอ ปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศเขามามบทบาทส าคญยงตอสงคมและองคกร มการเรยนรโดยผานสอเทคโนโลยสารสนเทศททนสมย เพอใหทนกบยคขอมลขาวสารสารสนเทศ ระบบคอมพวเตอรจะชวยสนบสนนการตดตอสอสารระหวางบคคลและหนวยงานตางๆ การประยกตใชเทคโนโลยทเหมาะสมจะชวยใหการปฏบตงานในกระบวนการเรยนรเปนอยางรวดเรวทวถงและสงเสรมตอการจดการความร และ 6. ดานการเสรมแรงและการจงใจ คอ คนเปนปจจยทส าคญทสด ทงนกเพราะวาคนมศกยภาพและความสามารถทจะเรยนรคนเปนผเชยวชาญในการจดการกบขอมลขาวสารใหกลายเปนความรทมคณคาทงตอตนเองและตอองคกร ตองพฒนาบคลากรใหมประสทธภาพในการปฏบตงานใหเขาใจสภาวการณเปลยนแปลงของโลกในยคปจจบน ดงนนการเสรมแรงและการจงใจนบเปนปจจยส าคญทจะสนบสนนใหบ ค ล า ก ร ใ น อ ง ค ก ร ป ฏ บ ต ง า น ไ ด อ ย า ง ม ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ บ ร ร ล ว ต ถ ป ร ะ ส ง ค แ ล ะ ช ว ย ส ง เ ส ร ม การจดการการเรยนร การจดการความร กลาวคอ เจษฎา นกนอย (2552) กลาววา การจดการความร หมายถง กระบวนการอยางเปนระบบในการแสวงหาความร การสรางความรหรอนวตกรรมและการจดเกบความรอยางเหมาะสมเพอสามารถน าไปประยกตใชในการปฏบตงานอนจะกอใหเกดการแบงปนและถายโอนความรเพอใหเกดการแพรกระจายและไหลเวยนความรท วทงองคการโดยมวตถประสงคเพอเพมประสทธภาพในการท างานขององคการ และ น าทพย วภาวน และ นงเยาว เปรมกมลเนตร (2551) ไดใหความหมายของการจดการความรวา หมายถง แนวปฏบตทดองคกรใชในการบงชความรทจ าเปนตอการสรางความรใหม และเผยแพรความรเพอใชในการแลกเปลยนรรวมกน เพอพฒนาประสทธภาพการท างาน พฒนาความไดเปรยบทางการแขงขน และสรางนวตกรรมโดยกระบวนการของการจดการความรตองสอดคลองกบกลยทธและวตถประสงคขององคกร สรปการจดการความรหมายถง เครองมอส าคญเพอกาวไปสความส าเรจขององคการ สงเสรมใหเกดการเรยนรในระดบปจเจกบคคลระดบกลม และระดบองคการ เพราะการเรยนรเปนเครองมอทรงพลงทถกน ามาใชในการเผชญหนากบปญหาตางๆ ในองคการไดอยางมประสทธภาพท าใหองคการกาวเดนไปสความส าเรจอยางมนคงและยงยน และมการปรบเปลยนอยางตอเนอง โดยบคลากรภายในองคการถอวาเปนสวนส าคญของการจดการความร งานวจยทเกยวของ ส าหรบงานวจยทมการศกษาถงปจจยทมอทธพลตอการจดการความร กรณศกษา ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา ผานมามผศกษาหลายคน สามารถน ามาเปนแนวทางในการก าหนดตวแปรในกรอบแนวคดของการวจยในครงน เชน อดลเดช ถาวรชาต และคณะ (2555) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของบคลากรในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค จฬาลกษณ เตชะวฒนะกจกล (2555) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของพนกงาน บรษท บรหารสนทรพย กรงเทพพาณชย จ ากด ส านกงานใหญ สมาล บญเรอง และศราวธ สงขวรรณะ (2560) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย รตนา ดาทองเสน และ สรายทธ เศรษฐขจร (2559) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทางการบรหารทสงผลตอกระบวนการจดการความรของสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษายะลา เขต 1 และ นนทะ บตรนอย (2554) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของมหาวทยาลยราชภฏล าปาง กรอบแนวคดการวจย จากการทบทวนวรรณกรรมทงแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ สามารถสรปและสรางกรอบแนวความคดทใชในงานวจยไดดงน


[89]

ตวแปรตน ตวแปรตาม

ระเบยบวธวจย ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร คอ ขาราชการ พนกงานราชการ ลกจางประจ า และพนกงานขบรถยนต ของส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา จ านวน 60 คน โดยการค านวณขนาดกลมตวอยางไดจ านวน 53 คน โดยใชสตรของทาโร ยามาเน (สวมล ตรกานนท, 2544) ก าหนดระดบความคลาดเคลอนไมเกน 5% และผวจยใชวธการสมตวอยางแบบแบงกลมตามต าแหนงงาน ไดแก ขาราชการ และลกจาง เครองมอทใชในการวจย การศกษาในครงน ไดน าเครองมอมาใช คอ แบบสอบถาม มลกษณะโครงสรางประกอบไปดวยค าถามชนดปลายปด แบงออกเปน 3 สวน โดยมเกณฑการใหคะแนนแตละระดบความคดเหน คอ มากทสด (5) มาก (4) ปานกลาง (3) นอย (2) และนอยทสด (1) และการแปลความหมายคาคะแนนเฉลย ความคดเหนทแตละดาน ดงน 4.50-5.00 (เหนดวยมากทสด) 3.50-4.49 (เหนดวยมาก) 2.50-3.49 (เหนดวยปานกลาง) 1.50-2.49 (เหนดวยนอย) และ 1.00-1.49 (เหนดวยนอยทสด) ทงนแบบสอบถามมคาความตรงตามเนอหา โดยพจารณาจากดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามและวตถประสงค (Item Objective Congruence Index: IOC) พบวา ขอค าถามทกขอมคามากกวา 0.50 และแบบสอบถามมความเชอมน โดยพจารณาจากคาสมประสทธแอลฟา (Alpha-Coefficient) ตามวธของครอนบาค พบวา ทกดานมคาความเชอมนมากกวา 0.70 (กลยา วานชยบญชา, 2550) และคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบอยท 0.965 จงจะถอไดวาแบบสอบถามมความนาเชอถอและสามารถน าไปใชในการศกษาไดอยางเหมาะสม การวเคราะหขอมล 1) สถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistic) ไดแก คาความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน 2) สถตเชงอนมาน (Influential statistic) ไดแก คาสมประสทธสหสมพนธแบบถดถอยพหคณแบบเปนขนตอน ผลการวจย ขอมลทวไปของบคลากรในส านกงานสหกรณกรจงหวดพระนครศรอยธยา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง จ านวน 28 คน คดเปนรอยละ 52.80 สวนมากมอาย 30-39 ป, อาย 50 ปขนไป จ านวน 16 คน คดเปนรอยละ 30.20 สวนใหญมระดบการศกษาปรญญาตร จ านวน 44 คน คดเปนรอยละ 83.00 สวนมากมประสบการณการปฏบตงาน 5-9 ป จ านวน 18 คน คดเปนรอยละ 34.00 และสวนใหญมต าแหนงงาน ขาราชการ จ านวน 28 คน คดเปนรอยละ 52.80 ขอมลเกยวกบการวเคราะหตวแปรปจจยทสงผลตอการจดการความร ตวแปรปจจยทสงผลตอการจดการความร โดยรวมผตอบแบบสอบถามมความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 4.07, S.D. = 0.31) เมอพจารณาเปนรายปจจย พบวา ปจจย


[90]

ภาวะผน า ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 4.18, S.D. = 0.48) เปนอนดบทหนง ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ มความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 4.06, S.D. = 0.34) เปนอนดบทสอง ปจจยการเสรมแรงและการจงใจ มความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 4.06, S.D. = 0.38) เปนอนดบทสาม ปจจยการบรหารจดการ มความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 4.04, S.D. = 0.36) เปนอนดบทส ปจจยโครงสรางองคกร มความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 4.03, S.D. = 0.41) เปนอนทหาและอนดบสดทาย คอ ปจจยบรรยากาศและวฒนธรรม มความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 4.02, S.D. = 0.39) ขอมลเกยวกบการวเคราะหการจดการความร การจดการความรโดยรวมผตอบแบบสอบถามมความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 3.99, S.D. = 0.47) เมอพจารณาเปนรายขอ บคลากรมการถายทอดความรทไดมา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 4.04, S.D. = 0.65) เปนอนดบทหนง มการจดเกบความรเปนระบบสามารถใชความรไดถกตอง รวดเรวและตรงเวลา มความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 4.02, S.D. = 0.60) เปนอนดบทสอง ส านกงานมการแสวงหาความรภายในและภายนอกกรมสงเสรมสหกรณ มความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 4.00, S.D. = 0.59) เปนอนดบทสาม มการใชวธการและเครองมอทหลากหลายในการถายทอดและใชประโยชนจากความร มความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 3.98, S.D. = 0.60) เปนอนดบทส และอนดบสดทาย คอ ส านกงานมรวบรวมและพฒนาความรใหมสม าเสมอและตอเนอง มความคดเหนอยในระดบมาก ( x = 3.91, S.D. = 0.56) ตามล าดบ ผลการทดสอบสมมตฐาน ในการวเคราะหการตรวจสอบขอตกลงเบองตนของปจจยทมอทธพลตอการจดการความร กรณศกษา ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยาโดยใชการวเคราะหสมการถดถอยพหคณเชงเสนตรง โดยทเทคนควธการนมเงอนไขทท าไดดงตอไปน 1. คาเฉลยของความคลาดเคลอน มคาเทากบ 0 โดยวธการก าลงสองนอยทสด จะมคาเฉลยเทากบ 0 เสมอ 2. การตรวจสอบจากปญหา Multicollinearity กลาวคอ ตวแปรอสระทงหมดจะตองไมมความสมพนธกนเอง โดยใชสถตตรวจสอบความสมพนธระหวางตวแปรอสระหลายๆ ตวดวยคาสถต Collinearity Statistics ผลทไดม 2 คา คอ คา Tolerance อยระหวาง 0.500-0.681 ซงมคามากกวา 0.10 และคา Variance Inflation Factor (VIF) อยระหวาง 1.468-2.001 ซงมคานอยกวา 10 แสดงวาไมมปญหา Multicollinearity หรอไมเกดสหสมพนธกนเองระหวางตวแปรอสระ 3. การตรวจสอบความเปนอสระของความคลาดเคลอน โดยคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรอสระมคาระหวาง 0.393-0.674 (r นอยกวา 0.80) (กลยา วานชยบญชา, 2550) ซงปรากฏวา ทกคมความสมพนธไมเกน 0.80 แสดงถงตวแปรอสระทกตวไมมปญหา Multicollinearity 4. ความคาดเคลอนเปนอสระตอกน โดยพจารณาจากคา Durbin-Watson มคา 1.952 ซงอยในชวงระหวาง 1.50-2.50 (กลยา วานชยบญชา, 2550) แสดงวาความคลาดเคลอนระหวางตวแปรมความอสระตอกน เมอทดสอบเงอนไขขางตน สรปไดวา ชดขอมลเปนไปตามเงอนไขทก าหนด จงวเคราะหปจจยทมอทธพลตอ การจดการความร กรณศกษา ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา ตารางท 1 ผลการวเคราะหตวแปรทสงผลโดยตรงของการจดการความร ปจจยสงผลตอ การจดการความร

การจดการความร t p B SE β

Constant -0.57 0.55 -1.03 0.31 ปจจยการเสรมแรงและการจงใจ 0.31 0.16 0.25 1.95* 0.05 ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ 0.45 0.15 0.33 3.01** 0.00 ปจจยภาวะผน า 0.35 0.11 0.36 3.14** 0.00 Adjust R Square = 0.575 R = 0.774 R Square = 0.599 Durbin-Watson = 1.952 *p <.05, **p <.01


[91]

จากตารางท 1 พบวา ปจจยทมอทธพลตอการจดการความร กรณศกษา ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา โดยทตวแปรอสระรวมกนพยากรณตวแปรตามไดรอยละ 57.50 โดยพจารณาจากคา Adjusted R Square เทากบ 0.575 และเมอพจารณารายดาน พบวา ปจจยการเสรมแรงและการจงใจ ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ และปจจยภาวะผน า มคา β = 0.25, 0.33 และ 0.36 ตามล าดบ แสดงวา ปจจยโครงสราง ปจจยการบรหารจดการ ปจจยบรรยากาศและวฒนธรรม ปจจยภาวะผน า ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ ปจจยการเสรมแรงและการจงใจ มอยางนอย 1 ตวแปรทสามารถพยากรณการจดการความร อยางมระดบนยส าคญทางสถต 0.05 จงยอมรบสมมตฐาน อภปรายผลการวจย ปจจยโครงสราง ปจจยการบรหารจดการ ปจจยบรรยากาศและวฒนธรรม ปจจยภาวะผน า ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ ปจจยการเสรมแรงและการจงใจ มอยางนอย 1 ตวแปรทสามารถพยากรณการจดการความร ผลการวจยพบวา ม 3 ดานทสามารถพยากรณการจดการความร ไดแก ปจจยการเสรมแรงและการจงใจ ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ และปจจยภาวะผน า ซงยอมรบสมมตฐาน สามารถอภปรายผลการวจยไดดงน ปจจยการเสรมแรงและการจงใจ มอทธพลตอการจดการความร กรณศกษา ส านกงานสหกร ณจงหวดพระนครศรอยธยา ทงนเพราะส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา มกรท างานทเปนระบบ เมองานทปฏบตประสบความส าเรจ ส านกงานฯ กมการยกยอง ชมเชย ใหแกบคลากรทกคนทแสดงความสามารถในการท างานอยางเตมท และนอกจากนรปแบบการท างานของส านกงานยงท างานดวยระบบประชาธปไตย โดยการเปดโอกาสใหทกคนมสวนรวมในการตดสนใจ และสามารถยอมรบความคดเหนจากเพอนรวมงาน จงท าใหบคลากรทกคนเกดความภาคภมใจในตนเอง ซงสอดคลองกบงานวจยของ อดลเดช ถาวรชาต และคณะ (2555) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของบคลากรในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค ทพบวา ปจจยแรงจงใจในการท างานสามารถพยากรณกบการจดการความรของบคลากร และสอดคลองกบงานวจยของ จฬาลกษณ เตชะวฒนะกจกล (2555) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของพนกงาน บรษท บรหารสนทรพย กรงเทพพาณชย จ ากด ส านกงานใหญทพบวา แรงจงใจใฝสมฤทธมความสมพนธเชงบวกกบการจดการความร ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ มอทธพลตอการจดการความร กรณศกษา ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา ทงนเพราะส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา มการน าระบบเทคโนโลยททนสมยเขามาใชในระบบการท างาน ท าใหงายตอการท างานของบคลากร และบคลากรเกดการเรยนรเกยวเทคโนโลยสารสนเทศอยางสม าเสมอ นอกจากนบคลากรในส านกงานสามารถเขาถงขอมลงานทตนเองรบผดชอบไดอยางรวดเรว แมนย า และท าใหเกดประสทธภาพในการท างานได ซงสอดคลองกบงานวจยของอดลเดช ถาวรชาต และคณะ (2555) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของบคลากรในมหาวทยาลยราชภฎนครสวรรค ทพบวา เทคโนโลยสารสนเทศมอทธพลสามารถรวมพยากรณกบการจดการความรของบคลากร และสอดคลองกบงานวจยของ สมาล บญเรอง และ ศราวธ สงขวรรณะ (2560) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทพบวาปจจยดานเทคโนโลยสงผลตอการจดการความร นอกจากนยงสอดคลองกบงานวจยของ รตนา ดาทองเสน และ สรายทธ เศรษฐขจร (2559) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทางการบรหารทสงผลตอกระบวนการจดการความรของสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษายะลา เขต 1 ทพบวา ปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ สงผลทางบวกตอกระบวนการจดการความร ดานการจดเกบความร ปจจยภาวะผน า มอทธพลตอการจดการความร กรณศกษา ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา ทงนเพราะส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา มผบรหารทมความร ความสามารถและเปนแบบอยางทดในการจดการความร นอกจากน ผบรหารยงคอยก ากบดแลทงการท างานของพนกงานและดแลส านกงานใหเปนไปตามแผนหรอโครงการทวางไวอยางสม าเสมอ อกทงผบรหารยงมความเอาใจใสผใตบงคบบญชาเปนอยางด ท าใหบคลากรมความกระตอรอรนอยากท างานจนท าใหเกดการพฒนาตนเองในการจดการความร ซงสอดคลองกบงานวจยของอดลเดช


[92]

ถาวรชาต และคณะ (2555) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของบคลากรในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค ทพบวา การสนบสนนของผน ามอทธพลสามารถรวมพยากรณกบการจดการความรของบคลากร รวมถงผลการศกษาของ สมาล บญเรอง และ ศราวธ สงขวรรณะ (2560) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทพบวาปจจยดานภาวะผน าสงผลตอการจดการความร นอกจากนยงสอดคลองกบงานวจยของ นนทะ บตรนอย (2554) ไดศกษางานวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการจดการความรของมหาวทยาลยราชภฏล าปาง ทพบวาปจจยดานภาวะผน า สงผลตอการจดการความร ขอเสนอแนะ 1. ดานการเสรมแรงและการจงใจบคลากร ผบรหารควรมหาแนวทางในการจะพฒนาความสามารถในการจดความความรใหมศกยภาพมากขน อกทงสงเสรมใหบคลากรใหบคลากรกลาตดสนใจงานทไดรบมอบหมาย 2. ดานเทคโนโลยสารสนเทศ ควรมการรวบรวมความรไวเปนฐานขอมลในอนเตอรเนตและปรบเปลยนขอมลใหทนสมยอยเสมอ และจดท าระบบฐานขอมลใหงายตอการน าขอมลไปใชในการปฏบตงาน 3. ดานภาวะผน า ผบรหารควรเปดโอกาสในบคลากรเขามามสวนรวมในการจดการความรขององคกรในทกขนตอน เพอเชอมโยงสงทเปนความร การปรบปรงและบรณาการใหเขากบการปฏบตงานอยางเปนระบบ เอกสารอางอง กรมสงเสรมสหกรณ. 2560. วสยทศนกรมสงเสรมสหกรณ ระยะ 20 ป. สบคนจาก www.cpd.go.th/cpdth2560/

index.php/about-cpd/info-cpd/vision. กลยา วานชยบญชา. 2550. การวเคราะหสถต: สถตส าหรบบรหารและวจย. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. จฬาลกษณ เตชะวฒนะกจกล. 2555. ปจจยทสงผลตอการจดการความรของพนกงาน บรษท บรหารสนทรพย

กรงเทพพาณชย จ ากด ส านกงานใหญ. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ, มหาวทยาลยรามค าแหง.

เจษฎา นกนอย. 2552. วารสารนานาทรรศนะการจดการความรและการสรางองคการแหงการเรยนร. กรงเทพฯ: ส. เอเซยเพลส.

นนทะ บตรนอย. 2554. ปจจยทสงผลตอการจดการความรของมหาวทยาลยราชภฏล าปาง. วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

น าทพย วภาวน และ นงเยาว เปรมกมลเนตร. 2551. นวตกรรมหองสมดและการจดการความร. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน.

รตนา ดาทองเสน และ สรายทธ เศรษฐขจร. 2559. “ปจจยทางการบรหารทสงผลตอกระบวนการจดการความรของสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษายะลา เขต 1.” วารสารวชาการมหาวทยาลยปทมธาน 8 (2): 44-56.

วจารณ พานช. 2548. การจดการความรกบการบรหารราชการไทย. กรงเทพฯ: สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม.

ส านกงานสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา . 2560. วสยทศน. สบคนจาก web.cpd.go.th/ayutthaya/index. php/about/vision.

สมาล บญเรอง และ ศราวธ สงขวรรณะ. 2560. “ปจจยทสงผลตอการจดการความรของ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.” วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน 6 (4): 225-237.


[93]

สวรรณ เหรยญเสาวภาคย. 2548. การจดการความร. กรงเทพฯ: ก. พลพมพ. สวมล ตรกานนท. 2544. ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตร: แนวทางสการปฏบต. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. อดลเดช ถาวรชาต, ไพศาล สรรสรวสทธ และ พสษฐ จอมบญเรอง. 2555. “ปจจยทสงผลตอการจดการความรของ

บคลากรในมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค .” วารสารวชาการบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค 7 (20): 123-136.


[94]

ปจจยสวนผสมการตลาดกบกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร Market Mix Factors to the Decision Process, Choosing the Project Type of the People's Bank Loan, the Government Savings Bank, Chumphon สรรก บญม / Sirirak Boonmee สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง วทยาเขตชมพรเขตรอดมศกด จงหวดชมพร / King Mongkut's Institute of Technology Ladkrabang, Prince of Chumphon Campus, Thailand E-mail: [email protected] ชณทต บญรตนกตตภม / Chanathat Boonrattanakittibhumi สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง วทยาเขตชมพรเขตรอดมศกด จงหวดชมพร / King Mongkut's Institute of Technology Ladkrabang, Prince of Chumphon Campus, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 11 กรกฎาคม 2561 แกไข 4 มกราคม 2562 ตอบรบ 18 กมภาพนธ 2562 บทคดยอ การวจยในครงนไดศกษาปจจยสวนประสมการตลาดสงผลกระทบตอกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร เปนการวจยแบบเชงปรมาณ โดยมวตถประสงคเพอศกษาผลกระทบระหวางปจจยสวนประสมการตลาดกบกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพรใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการส ารวจความคดเหนจากลกคาทมาใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนธนาคารออมสน จงหวดชมพรจ านวน 2 ,866 คน โดยการก าหนดขนาดกลมตวอยางของประชากรทใชในการศกษาวจยครงน ก าหนดกลมตวอยางแบบทราบจ านวนประชากร โดยใชสตรการก าหนดตวอยางของทาโร ไดจ านวน 400 คนตามเทคนคความถกตองของขอมลโดยใชเกณฑขอค าถามทมคาแอลฟามากกวา 0.7 และทดสอบความเชอถอไดของแบบสอบถามใชวธสมประสทธสมพนธแอลฟาของคอรนบารคโดยการทดสอบหาคาสมประสทธของความเชอมนของขอค าถามทมมาตรวดแบบชวงไดคาความเชอมนของแบบสอบถามทงชดเทากบ 0.981 ผลการวจยพบวาผลตภณฑสนเชอ การสงเสรมการตลาด พนกงานธนาคารผใหบรการ สถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการของธนาคาร กระบวนการท างานและรปแบบการใหบรการของธนาคาร และผลตภาพและคณภาพอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ค าส าคญ: ปจจยสวนประสมทางการตลาด, กระบวนการตดสนใจ, สนเชอ, โครงการธนาคารประชาชน Abstract Research on the marketing mix factors affect the decision process, choosing the project type of the people's bank loan, the Government Savings Bank. Chumphon is a quantitative research objective is to study the impact between marketing mix factors to the decision process, choosing the project type of the people's bank


[95]

loan, the Government Savings Bank. Chumphon using the questionnaire as a tool to explore the reviews from customers using the service, the people's Bank project loans the Government Savings Bank. Chumphon province number of 2,866 people by defining the size of the sample population used in this research study. Define the sample population using formula to determine a sample of 400 people of taro, according to tricks, the accuracy of the data by using the threshold questions have more than 0.7 alpha value and tested reliability of correlation coefficient method, equal to 0.981 research found that loan products to promote, market or Bank provider. The property and services of the Bank Overview Processes and services of the Bank. Quality and productivity, and statistically significant at the 0.05 level. Keywords: Market Mix Factor, Decision-Making Process, Loan, People's Bank Project บทน า สบเนองจากการทธนาคารออมสนไดรบมอบหมายจากรฐบาลใหด าเนนงานโครงการภายใตชอ “สนเชอโครงการธนาคารประชาชน” โดยมวตถประสงคเพอชวยเหลอประชาชนผยากจนและขาดโอกาสทางการเงนใหไดรบบรการทางการเงนและสนบสนนอนเพมเตมเพอพฒนายกระดบศกยภาพในการประกอบอาชพ คณภาพชวต และความเปนอย ซงจะสงผลตอความมนคงและยงยนทางเศรษฐกจของประเทศดวย ประกอบกบธนาคารออมสนนนเปนสถาบนการเงนรฐวสาหกจทมศกยภาพเพยงพอในการด าเนนการโครงการดงกลาวเพราะธนาคารออมสนมประสบการณในการใหบรการสนเชอและมสาขาใหบรการกระจายอยทวประเทศ จงสามารถทจะด าเนนงานโครงการดงกลาวไดถงกลมเปาหมายได สนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนเปนสนเชอทมวตถประสงคเพอลดรายจายและเพมรายไดของผมรายไดนอย ลดปญหาการวางงาน มยงการจดการฝกอบรมความรเพอพฒนาอาชพแกผทประกอบกจการ และพฒนาคณภาพชวตความเปนอยของตนเองหรอครอบครวใหดขน ดงนนโครงการสนเชอประเภทนมความสนใจเขารวมโครงการจากประชาชนทวประเทศเปนจ านวนมาก เนองจากเปนการปลอยเงนกโดยไมมหลกทรพยค าประกน เพยงแตใชบคคลค าประกนเทานน ซงผเขารวมโครงการสวนใหญเปนผมรายไดนอยเมอเทยบกบรายจาย กลาวคอ ประชาชนกลมนมกจะมรายจายเพอการด ารงชพสง อาทเชน รายจายเพอการบรโภค รายจายในการเชาหรอซอทอยอาศย รายจายเพอการศกษาของบตร เปนตน นอกจากนยงอาจมภาระหนสนจากแหลงเงนกตางๆ ดวย ท าใหมรายไดไมเพยงพอตอรายจายเพอการด ารงชพ ซงประชาชนกลมนถอวาเปนประชาชนกลมเปาหมายของโครงการ (ไผทชต เอกจรยกร, 2554) ในดานผลการด าเนนงานการใหบรการสนเชอของธนาคารออมสนในจงหวดชมพรนน จ านวนผทใชบรการสนเชอและผานการอนมตนน มจ านวนทงสน 18,156 ราย คดเปนจ านวนเงนใหก 406.38 ลานบาท ซงถอไดวาเปนจงหวดหนงทมการมาขอใชบรการสนเชอกบธนาคารออมสนในปรมาณทสง โดยมผขอสนเชอโครงการธนาคารประชาชนในเขตจงหวดชมพร สนเชอรวมทงสนจ านวน 2,866 ราย (ธนาคารออมสน,2557) วตถประสงค เพอศกษาปจจยสวนประสมการตลาดสงผลกระทบตอกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร กรอบแนวคดการวจย ผวจยไดท าการศกษาวจยปจจยสวนประสมการตลาดสงผลกระทบตอกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร โดยรวบรวมวรรณกรรม ดงน ปจจยสวน


[96]

ประสมการตลาด หมายถง ปจจยทางการตลาดในดานตางๆ ทมผลตอกระบวนการตดสนใจของลกคา 8 ดาน (8Ps) (Kotler & Armstrong, 2007) ซงมรายละเอยด ดงน (1) ดานผลตภณฑ (Product) ในงานวจยนหมายถง สนเชอโครงการประชาชน การรบรของลกคาทมตอผลตภณฑสนเชอโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน หลกเกณฑการใหสนเชอ วงเงนใหก จ านวนปทใหกเงน รายละเอยดและคณสมบตของผทสามารถขอใชบรการสนเชอโครงการธนาคารประชาชนกบธนาคารออมสน (2) ดานราคา (Price) ในงานวจยนหมายถง อตราดอกเบย(Interest Rate) กเงนของสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชน ธนาคารออมสน โดยก าหนดทรอยละ 0.5 ตอเดอน ส าหรบวงเงนกไมเกน 30,000 บาท และอตรารอยละ 0.75 ตอเดอน ส าหรบวงเงนกตงแต 30,001 บาทขนไป แตไมเกน 200,000 บาท (3) ดานสถานท (Place) ในงานวจยนหมายถง ชองทางการใหบรการสนเชอและการใหความรเกยวกบผลตภณฑ (Service channels and Knowledge Distribution) ชองทางการใหบรการสนเชอทธนาคาร หรอสถานทไปใหความรประชาสมพนธเกยวกบสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร (4) ดานการสงเสรมการตลาด (Promotion) ในงานวจยนหมายถง การลดอตราดอกเบยกเงนของสนเชอจากอตรารอยละ 0.75 ตอเดอน เปนรอยละ 0.5 ตอเดอน แกผมาใชบรการทสงช าระหนด ตงแตงวดท 13 เปนตนไปจนถงงวดสดทาย (5) ดานบคลากร/ทรพยากรบคคล (People) ในงานวจยนหมายถง พนกงานธนาคารในทนคอพนกงานใหบรการมความสภาพ มบคลกภาพทด มความรความช านาญ ความเชยวชาญในการใหความรทเกยวกบสนเชอโครงการธนาคารประชาชนไดอยางชดเจน (6) ดานกายภาพ (Physical Evidence/Environment and Presentation) ในงานวจยนหมายถง สถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการของธนาคาร สถานทของธนาคารมความสะดวกสบายตอการมาใชบรการ สะอาด มทจอดรถเพยงพอกบความตองการ และมบรรยากาศในการใหบรการด (7) ดานกระบวนการท างาน (Process) ในงานวจยน หมายถง ซงรวมถงกระบวนการท างานการพจารณาสนเชอมความรวดเรว และมรปแบบการท างานทชดเจน มการตรวจสอบรายได ตรวจสอบสถานทประกอบอาชพ และตรวจสอบหลกประกน (8) ดานผลตภาพและคณภาพ (Productivity and Quality) ผลตภาพ คอ ปรมาณการใหบรการอนมตสนเชอใหไดตามเปาหมายทวางไว รวดเรว หรออนมตสนเชอใหไดจ านวนมากทสด สวนคณภาพจะเปนสวนกลบกน จากประสทธผล กระบวนการตดสนใจ หมายถง การทลกคาผซงตองการใชบรการสนเชอไดพนจพจารณาจากปจจยในดานตางๆ ตามกระบวนการการตดสนใจ และเลอกใชบรการสนเชอกบธนาคารออมสน จงหวดชมพร ประกอบไปดวยขนตอนตอไปน (Kotler & Kevin, 2010) (1) การรบรปญหา (problem of need recognition) หมายถง ลกคาจะรบรปญหาและความจ าเปนหรอวตถประสงคทตองมาใชบรการสนเชอธนาคารประชาชน โดยการไดรบสงกระตนทงจากภายในและภายนอก จนเกดความตองการทจะหาสงใดสงหนงมาชวยแกปญหานน (2) การแสวงหาขอมล (search of information) ลกคาจะท าการหาขอมลเกยวกบสนเชอโครงการธนาคารประชาชนจากแหลงขอมลภายในของธนาคารออมสน ทมอทธพลตอการเลอกใชบรการมาประกอบดวย เพอชวยในการตดสนใจ (3) การประเมนทางเลอก (alternative evaluation) คอการทลกคาจะน าขอมลทไดมาพจารณาและประเมนผลทางเลอกเพอเลอกใชบรการสนเชอทดทสดส าหรบลกคา (4) การตดสนใจและท าการเลอก (purchase or choice) เปนการตดสนใจเลอกทางใดทางหนงพรอมกบด าเนนการเพอใหไดทางเลอกนนมา (5) ความรสกหลงใชบรการ (post purchase feeling or outcomes of choice) เปนความรสกภายนอก หลงจากผบรโภคลกคาไดเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนแลว ดงภาพท 1

https://www.amazon.com/Philip-Kotler/e/B0028DGITO/ref=dp_byline_cont_book_1

https://www.amazon.com/Gary-Armstrong/e/B002D65900/ref=dp_byline_cont_book_2



[97]

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม วธการวจย การวจยเชงปรมาณ ก าหนดตวอยางในการวจยครงน คอ ลกคาทมาใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนธนาคารออมสน จงหวดชมพร ก าหนดกลมตวอยางแบบทราบจ านวนประชากร โดยใชสตรการก าหนดตวอยางของ Taro Yamane (1973) ไดจ านวน 400 คนใชแบบสอบถาม (Questionnaire) ซงไดสรางโดยอาศยแนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของมาเปนกรอบในการสรางแบบสอบถามโดยมเนอหาครอบคลมในประเดนทเกยวของกบปจจยทมผลตอการมาใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนธนาคารออมสน จงหวดชมพร ประกอบดวยคาถามปลายปดและปลายเปด ซงประกอบไปดวย 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร ตอนท 2 ปจจยการตลาดทมผลตอกระบวนการตดสนใจใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร และตอนท 3 ขอเสนอแนะ ในการวจยครงนผวจยไดเกบรวบรวมขอมล ขอมลปฐมภม ไดจากการสมภาษณเบองตนกบลกคาทมาใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร ขอมลทตยภม ไดคนควาจากต ารา วารสาร รายงาน เอกสารวชาการ งานวจยทเกยวของกบการวจย หลงจากไดขอมลจากการสมภาษณเบองตน ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลโดยการใชแบบสมภาษณไปสมภาษณลกคาทมาใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนธนาคารออมสน จงหวดชมพรใชสถตคารอยละ, คาเฉลย, และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Black, 2006) และ การวเคราะหสหสมพนธถดถอย (ธานนทร ศลปจาร, 2550) ผลการวจย ผลการศกษาผลกระทบระหวางปจจยสวนประสมการตลาดกบกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพรrพบวาสมการทไดนสามารถพยากรณคาปจจยดานผลตภณฑสนเชอโครงการธนาคารประชาชน ดานการสงเสรมการตลาดของสนเชอ ดานพนกงานธนาคารผใหบรการ

สวนประสมการตลาด 1. ผลตภณฑสนเชอโครงการธนาคารประชาชน (Product) 2. ดานอตราดอกเบย (Price: Interest rates) 3. ดานสถานท(Place) ชองทางการใหบรการสนเชอและการใหความรเกยวกบผลตภณฑ (Service channels and knowledge contribution of Products) 4. ดานการสงเสรมการตลาดของสนเชอ(Promotion) 5. ดานพนกงานธนาคารผใหบรการ (People) 6. ดานสถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการของธนาคาร(Physical Evidence/Environment and Presentation) 7. ดานกระบวนการท างานและรปแบบการใหบรการของธนาคาร (Process) 8. ผลตภาพและคณภาพ (Productivity and Quality)

กระบวนการตดสนใจ 1. การรบรปญหา (problem of need Recognition) 2. การแสวงหาขอมล (search of Information) 3. การประเมนทางเลอก (alternative evaluation) 4. การตดสนใจและท าการเลอก (purchase or choice) 5. ความรสกหลงใชบรการ (post purchase feeling or outcomes of choice)


[98]

ดานสถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการของธนาคาร ดานกระบวนการท างานและรปแบบการใหบรการของธนาคาร และดานผลตภาพและคณภาพมผลกระทบตอกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพรไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 (F = 43.024; p = 0.000) และคาสมประสทธของการพยากรณปรบปรง (Adj R2) เทากบ 0.457 เมอน าไปทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรอสระ กบ ตวแปรตาม คอ กระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร ซงมผลงานจะสอดคลองกบผลงานของเกศนภา กาบแกว (2560) ไดศกษาเรอง การศกษาปจจยสวนประสมทางการตลาดทมผลตอการใชบรการของธนาคารออมสน สาขาถนนนางพม จงหวดสพรรณบร ปรากฏผลดงตารางท 1 ตารางท 1 การทดสอบความสมพนธของสมประสทธถดถอยกบดานผลตภณฑสนเชอโครงการธนาคารประชาชน ดานการสงเสรมการตลาดของสนเชอ ดานพนกงานธนาคารผใหบรการ ดานสถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการของธนาคาร ดานกระบวนการท างานและรปแบบการใหบรการของธนาคาร และดานผลตภาพและคณภาพมผลกระทบตอกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร ตวแปรอสระ กระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภท

โครงการธนาคารประชาชนของธนาคาร ออมสน จงหวดชมพร

t p-value

สมประสทธถดถอย ความคลาดเคลอนมาตรฐาน คาคงท 1.213 0.161 7.543 0.000* ผลตภณฑสนเชอโครงการ 0.152 0.035 4.343 0.000* อตราดอกเบย 0.039 0.033 1.182 0.238NS ชองทางการใหบรการสนเชอ 0.059 0.031 1.882 0.061NS การสงเสรมการตลาดของสนเชอ 0.088 0.029 3.031 0.003* พนกงานธนาคารผใหบรการ 0.090 0.034 2.619 0.009* สถานทใหบรการและภาพรวม 0.102 0.035 2.924 0.004* กระบวนการท างานและรปแบบ 0.120 0.028 4.290 0.000* ผลตภาพและคณภาพ 0.049 0.031 1.591 0.112NS F = 43.024* p = 0.000 Adj R2 = 0.457 * P <.05 จากตารงท 1 พบวาตวแปรอสระแตละดานมความสมพนธกนหรอเกดเปน Multicollinerarity ดงนน ผวจยจงท าการทดสอบ Multicollinerarity โดยใช VIF ปรากฏวา คา VIF ของตวแปรอสระดานผลการด าเนนงาน เชน ดานผลตภณฑสนเชอโครงการธนาคารประชาชน ดานการสงเสรมการตลาดของสนเชอ ดานพนกงานธนาคารผใหบรการ ดานสถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการของธนาคาร ดานกระบวนการท างานและรปแบบการใหบรการของธนาคาร และดานผลตภาพและคณภาพมผลกระทบตอกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพรมคาเทากบ 1.000 ซงมคานอยกวา 10 แสดงวาตวแปรอสระไมมความสมพนธกน มความสอดคลองกบผลงานของ ชนาธป ชคตประกาศ (2560) ไดศกษาเรอง พฤตกรรมและปจจยสวนประสมทางการตลาดบรการทสงผลตอการตดสนใจใชบรการ Coworking Space ในจงหวดกรงเทพมหานคร เมอพจารณาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรอสระ พบวา ตวแปรอสระมความสมพนธกบ ตวแปรตาม คอ ดานผลตภณฑสนเชอโครงการธนาคารประชาชน ดานการสงเสรมการตลาดของสนเชอ ดานพนกงานธนาคารผ


[99]

ใหบรการ ดานสถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการของธนาคาร ดานกระบวนการท างานและรปแบบการใหบรการของธนาคาร และดานผลตภาพและคณภาพมผลกระทบตอกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพรอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.457 มความสอดคลองกบผลงานของ เกณรา ณ ถลาง (2559) ไดศกษาเรอง คณภาพการใหบรการของธนาคารออมสนสาขาหนองหญาปลอง อ าเภอหนองหญาปลอง จงหวดเพชรบร จากนนผวจ ยไดท าการวเคราะหการถดถอยแบบอยางงายและสรางสมการพยากรณปจจยดานผลตภณฑสนเชอโครงการธนาคารประชาชน ดานการสงเสรมการตลาดของสนเชอ ดานพนกงานธนาคาร ผใหบรการ ดานสถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการของธนาคาร ดานกระบวนการท างานและรปแบบการใหบรการของธนาคาร และดานผลตภาพและคณภาพมผลกระทบตอกระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอประเภทโครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน จงหวดชมพร ดงน กระบวนการตดสนใจ = 1.213 + 0.152 ดานผลตภณฑสนเชอโครงการธนาคารประชาชน + 0.088 ดานการสงเสรมการตลาดของสนเชอ + 0.090 ดานพนกงานธนาคารผใหบรการ + 0.102 ดานสถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการของธนาคาร + 0.120 ดานกระบวนการท างานและรปแบบการใหบรการของธนาคาร + 0.049 ดานผลตภาพและคณภาพ อภปรายผล จากคาทมการวเคราะหสมการแลวตวแปรอสระนนสอดคลองกบผลงานวจยของนกวจยหลายทาน เชน ศณสรณ ปวเรศฐตบรณ (2558) ไดศกษาเรองความพงพอใจตอสวนประสมทางการตลาดคาปลกและความภกดของลกคาผบรโภคทวไป และลกคาประเภทรานคาโชวหวย / รานคาปลก:กรณศกษา บรษท สยามแมคโคร จ ากด (มหาชน) ในจงหวดชลบร จนตนา รตนโชต (2558) ไดศกษาเรองความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชบรการกบความพงพอใจของผใชบรการสนเชอโครงการธนาคารประชาชน ของธนาคารออมสนสาขาลานสกา จงหวดนครศรธรรมราชพบวาพฤตกรรมการใชบรการสนเชอโครงการธนาคารประชาชน และ เนตรนภา ผาตชล (2558) ไดศกษาเรอง ความพงพอใจของลกคาในการใชบรการสนเชอโครงการธนาคารประชาชน จากธนาคารออมสนสาขารษฎา จ.ตรง และพนา เพชรกาฬ (2558) ไดศกษาเรอง ปจจยทมผลตอการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอทอยอาศยกบธนาคารออมสน สาขาเขาชยสน จงหวดพทลงและ อจฉรา มณนพรตนสดา (2559) ไดศกษาเรองปจจยทางดานเศรษฐกจและการเงนทมผลตอปรมาณสนเชอ โครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน สาขาบกซล าปาง ขอเสนอแนะ มความคดเหนเกยวกบปจจยทางสวนผสมการตลาดในโครงการธนาคารประชาชนธนาคารออมสน จงหวดชมพร ในผลตภณฑสนเชอ อตราดอกเบย ชองทางการใหบรการสนเชอและการใหความรเกยวกบผลตภณฑ การสงเสรมการตลาดของสนเชอ พนกงานธนาคารผใหบรการ สถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการ กระบวนการท างานและรปแบบการใหบรการ ผลตภาพและคณภาพ ทงหมดอยในระดบมาก กระบวนการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอ ประกอบดวย การรบรปญหา แสวงหาขอมล การประเมนทางเลอก การตดสนใจและท าการเลอก ความรสกหลงใชบรการ ทงหมดอยในระดบมาก ผลการทดสอบสมมตฐานการวจยพบวาผลตภณฑสนเชอ การสงเสรมการตลาด พนกงานธนาคารผใหบรการ สถานทใหบรการและภาพรวมการใหบรการของธนาคาร กระบวนการท างานและรปแบบการใหบรการของธนาคาร และผลตภาพและคณภาพอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05


[100]

เอกสารอางอง เกศนภา กาบแกว. 2560. การศกษาปจจยสวนประสมทางการตลาดทมผลตอการใชบรการของธนาคารออม

สน สาขาถนนนางพม จงหวดสพรรณบร. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยหอการคาไทย. เกณรา ณ ถลาง. 2559. คณภาพการใหบรการของธนาคารออมสนสาขาหนองหญาปลอง อ าเภอหนองหญา

ปลอง จงหวดเพชรบร. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยหอการคาไทย. จนตนา รตนโชต. 2558. ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชบรการกบความพงพอใจของผใชบรการสนเชอ

โครงการธนาคารประชาชน ของธนาคารออมสนสาขาลานสกา จงหวดนครศรธรรมราชพบวาพฤตกรรมการใชบรการสนเชอโครงการธนาคารประชาชน. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยหอการคาไทย.

ชนาธป ชคตประกาศ. 2560. พฤตกรรมและปจจยสวนประสมทางการตลาดบรการทสงผลตอการตดสนใจใชบรการ Coworking Space ในจงหวดกรงเทพมหานคร. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยหอการคาไทย.

ธนาคารออมสน. 2557. รายงานประจ าป 2557. กรงเทพฯ: ธนาคารออมสน ส านกงานใหญ. ธานนทร ศลปจาร. 2550. การวจยและวเคราะหขอมลทางสถตดวย SPSS. กรงเทพฯ: ว.อนเตอร พรน. ไผทชต เอกจรยกร. 2554. นโยบายแกปญหาในเรอง ดงกลาวโดยท าใหหนนอกระบบเขามาเปนหนในระบบ

ดวยการใหธนาคารในเครอขายของรฐกยมเงนแกประชาชน . กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พนา เพชรกาฬ. 2558. ปจจยทมผลตอการตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอทอยอาศยกบธนาคารออมสนสาขาเขาชยสน จงหวดพทลง. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยหอการคาไทย.

ศณสรณ ปวเรศฐตบรณ. 2558. ความพงพอใจตอสวนประสมทางการตลาดคาปลกและความภกดของลกคาผบรโภคทวไป และลกคาประเภทรานคาโชวหวย / รานคาปลก:กรณศกษา บรษท สยามแมคโคร จ ากด (มหาชน) ในจงหวดชลบร. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยหอการคาไทย.

อจฉรา มณนพรตนสดา. 2559. ปจจยทางดานเศรษฐกจและการเงนทมผลตอปรมาณสนเชอ โครงการธนาคารประชาชนของธนาคารออมสน สาขาบกซล าปาง. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยหอการคาไทย.

Black, K. 2006. Business statistics for contemporary decision making. 4th ed. New York: John Wiley & Sons. Kotler, P. 2002. Marketing Management. 6th ed. New Jersey: Prentice Hall. Kotler, P. & Armstrong, G. 2007. Principle of Marketing. 12th ed. New Jersey: Prentice-Hall. Kotler, P & Kevin, L. 2010. Marketing Management. London: Pearson Education. Yamane, T.1973. Statistics: An Introductory Analysis. 3rd ed. New York: Harper and Row Publication.



https://www.amazon.com/Gary-Armstrong/e/B002D65900/ref=dp_byline_cont_book_2



[101]

สวนประสมการตลาดทมผลตอความพงพอใจทมตอของผโดยสารรถไฟ อ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร The Factor of Marketing Mix Effect on Satisfaction of Passenger Train Mueng Chumphon, Chumphon Province เพชราภรณ ชชวาลชาญชนกจ / Petcharaporn Chatchawnchanchanakij สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง วทยาเขตชมพรเขตรอดมศกด จงหวดชมพร / King Mongkut's Institute of Technology Ladkrabang, Prince of Chumphon Campus, Thailand E-mail: [email protected] พรรณรตน อาภรณพศาล / Pannarat Arphonpisan

สาขาวชาพาณชยศาสตรและการจดการ มหาวทยาลยมหดล วทยาเขตกาญจนบร / Division of Commerce and Management, Mahidol University, Kanchanaburi Campus, Thailand E-mail: [email protected] กตตยา ชชวาลชาญชนกจ / Kittiya Chatchawnchanchanakij โรงพยาบาลวชยยทธ / Vichaiyutcom Hospital, Thailand E-mail: [email protected] ระเบยบ ปทมดลก / Rabieab Patthamadilok บรษท ทโอท จ ากด(มหาชน) / TOT Public Company Limited, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 28 ตลาคม 2561 แกไข 4 มกราคม 2562 ตอบรบ 5 มกราคม 2562

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยสวนประสมการตลาดทมผลตอความพงพอใจของผโดยสารรถไฟ อ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร การวจยครงนใชการวจยเชงปรมาณ โดยเกบขอมลดวยแบบสอบถาม จากกลมตวอยางจ านวน 300 ตวอยาง สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหสมการถดถอย ผลการศกษาพบวาผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญงอายต ากวา 25 ป ศกษาในระดบปรญญาตร มรายไดเฉลยนอยกวา 10,000 บาท / เดอน มวตถประสงคของการเดนทางไปท าธระสวนตวโดยการเดนทางใชบรการประเภทชนท 3 ระดบความพงพอใจของผโดยสารรถไฟทมตอการใหบรการของการรถไฟในอ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร พบวา ปจจยดานผลตภณฑ มคาเฉลยมากทสด ( =3.54) สวนปจจยดานกระบวนการใหบรการมคาเฉลยนอยทสด ( =3.20) ผลการวเคราะหปจจยสวนประสมการตลาดทมผลตอความพงพอใจของผโดยสารรถไฟ อ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพรปจจยดานราคาและปจจยดานชองทางการจดจ าหนายแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ยกเวนปจจยดานผลตภณฑ ปจจยดานกระบวนการใหบรการและปจจยดานบคลากรทไมแตกตางกน


[102]

ค าส าคญ ความพงพอใจ, รถไฟ, สวนประสมการตลาด

Abstract The purpose of this research was to study the factor of Marketing Mix effect on satisfaction of passenger train Mueng Chumphon, Chumphon Province. This research used quantitative methodology. The sample size of this survey were 300 was compiled through questionnaires. The descriptive statistics for data analysis included mean and standard deviation, whereas the inferential statistics used to test hypothesis of this research was single regesstion.The study indicated that most respondents were female, age less than 25 years of graduate-level courses. The average income less than 10,000 baht /month. The purpose of the trip is a personal business trip. The journey is the average of the top three.The results found that marketing mix has a relationship with the satisfaction of passenger train Mueng Chumphon, Chumphon Province. The most active period was products ( =3.54) and the least was process ( =3.20).The results of hypothesis the factor of Marketing Mix effect on satisfaction were price and place have different level of passenger train satisfaction at statistical significance level of 0.05. In contrast with product, process and people. Keywords: Satisfaction, Train, Marketing Mix

บทน า จงหวดชมพร เปนเมองทเปนทางผานเพอใชในการเดนทางลงสภาคใต ถอไดวาเปนจงหวดทมความส าคญ ทงในดานของการทองเทยว มแหลงทรพยากรธรรมชาตทางการทองเทยวหลายแหง มแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม การใหบรการเกยวกบการอ านวยความสะดวกและการด าเนนการขนสงตางๆ การจดรปแบบการเดนทางอาท ทางรถยนต ทางเครองบนและหนงในนนเปนการเดนทางโดยรถไฟเปนการใหบรการทมคาใชจายต า มความปลอดภยสงมากวาการเดนทางอนๆ สามารถใชบรการในดานของการขนสงคน ขนสงสนคามากมาย สถานการณและการเปลยนแปลงของเทคโนโลย สภาพสงคม เศรษฐกจทเปลยนแปลงอยางมาก ท าใหพฤตกรรมการใชบรการรถไฟมการปรบเปลยนทศนคตมาก มการเปรยบเทยบกบตางประเทศกบจงหวดอนๆ รวมทงการจดรปแบบการใหบรการของแตละจงหวดยอมมผลตอการใชบรการ การใชบรการของประชาชนมความส าคญตอรายไดและการพฒนาอยางตอเนองของการรถไฟ ซงในปจจบนพบวาประสบปญหาการขาดทนอยางตอเนอง ดงนนอาจจะมาจากผลกระทบจากนโยบายของรฐบาล ทงในดานการใหบรการขนสงผมรายไดนอยใน อตราคาบรการทต า รวมทงตองรบผดชอบการลงทนในการจดสรางและซอมบ ารงระบบการเดนรถซงเปนตนทนทสง เนองจากการรถไฟมทรพยสนทใชในการประกอบการทมอายการใชงานมากพรอมทงประสบปญหาสมรรถนะของสภาพโครงสรางพนฐานเชน รถจกรและลอเลอน สภาพรางทมสภาพช ารดทรดโทรมไมอยในสภาพทพรอมในการใหบรการอยางมคณภาพ การรถไฟมคาใชจายรวมในป 2558จ านวน 27,442 ลานบาท เพมขนจากป 2557 ซงมจ านวน 25,109 ลานบาทหรอเพมขนรอยละ 9.29 สงตางๆทน ามาใชในการอ านวยความสะดวกและใหบรการกบผมารบบรการ เปนหนาทของการรถไฟทตองด าเนนการปรบปรงแกไข อาท การกอสรางและบ ารงรกษาราง การเดนรถและการบรหารสถาน รวมถงการด าเนนการกอสรางและเดนรถ Airport Rail Link และนอกจากนการรถไฟด าเนนการบรหารและใหเชาทดนของการรถไฟทมอยทวประเทศอกดวย จงหวดชมพร เปนจงหวดทมความความยาวและการเดนทางโดยรถไฟสามารถทจะใหบรการประชาชนไดครอบคลมและลดคาใชจาย ผวจยจงมความสนใจในประเดนของปจจยทเกยวของกบการสรางความพงพอใจในการใหบรการ โดยน าแนวคดเกยวกบสวนประสมการตลาดมาปรบใชในการศกษาเรองสวนประสมการตลาดทมตอความพงพอใจของผโดยสารรถไฟทมตอการใหบรการรถไฟอ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพรดงกลาว


[103]

วตถประสงค เพอศกษาสวนประสมการตลาดทมตอความพงพอใจของผโดยสารรถไฟ อ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร แนวคดทฤษฎทเกยวของ Kotler (2012) กลาววา ปจจยสวนประสมการตลาดบรการ(Marketing Mix) หมายถง เครองมอทางการตลาดทสามารถควบคมได ซงกจการผสมผสานเครองมอเหลานใหสามารถตอบสนองความตองการและสรางความพงพอใจใหแกกลมลกคาเปาหมาย สวนประสมการตลาดบรการ ประกอบดวย ผลตภณฑ (Product) ราคา (Price) การจดจ าหนาย (Place) และการสงเสรมการขาย (Promotion) ตอมา Booms and Bitner (1981) ไดใหแนวคดสวนประสมการตลาดบรการส าหรบธรกจบรการ (Service Marketing Mix) ไววาแนวคดทเกยวของกบธรกจทใหบรการซงเปนธรกจทแตกตางสนคาอปโภคและบรโภคทวไป จ าเปนจะตองใชสวนประสมการตลาด และไดเสนอสวนประสมการตลาดบรการเพมจาก 4P’s เปน 7P’s ซงประกอบดวย บคคลากร (People) กระบวนการใหบรการ(Process) และสงแวดลอมทางกายภาพ (Physical Evidence) Schiffman and Kanuk, 1987 กลาววา “พฤตกรรมของผบรโภค เปนพฤตกรรมทผบรโภคแสดงออกไมวาจะเปนการเสาะหา ซอใชประเมนหรอ การบรโภคผลตภณฑบรการ และแนวความคดตางๆ ซงผบรโภคคาดวาจะสามารถตอบสนองความตองการของตนไดเปนการศกษาการตดสนใจของผบรโภคในการใชทรพยากรทมอยทงเงน เวลา และก าลง เพอบรโภคสนคาและบรการตางๆ อนประกอบดวยค าถาม เชนวา ซออะไร ท าไมจงซอ ซอเมอไร อยางไร ทไหน และบอยแคไหน” Michael Beer, Bert Spector, Paul Lawrence, D. Q. Mills, and Richard Walton (1985) กลาววา ความพงพอใจเปนทศนคตทตอการกระท าหรอสงใดสงหนงทเปนการประเมนผลงานขององคกร การท างาน หรอแนวทางตางๆ ซงมทงทศนคตเชงบวก และเชงลบ ทตอบสนองตรงกบความคาดหวงของผรบบรการ สอดคลองกบงานวจยของ วระพงษ ภสวาง (2560) ศกษาเรองความพงพอใจตอสวนประสมทางการตลาดของรานอาหารและเครองดมชมชนตรอกวงหลง กรงเทพมหานคร ทพบวา พบวาลกคาทมาใชบรการรานอาหารและเครองดมทมลกษณะประชากรศาสตรทแตกตางกนดาน เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ รายได และ สถานภาพสมรส ให คาเฉลยความพงพอใจตอการใชบรการแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท 0.05 นอกจากนลกคาทมพฤตกรรมทใชบรการทแตกตางกน ดานจดประสงคทใชบรการ และ มแหลงขอมลทมผลตอการตดสนใจ ใหคาเฉลยความพงพอใจตอการใชบรการแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท 0.05 ยกเวนดาน ความถในการใชบรการ และ คาใชจายตอครงทใชบรการ ใหคาเฉลยความพงพอใจตอการใชบรการแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถตท 0.05 เชนเดยวกบงานวจยของ กลวด อมโภชน และ ชลธศ ดาราวงษ (2561) ศกษาเรองสวนประสมทางการตลาดทมผลตอความพงพอใจและความจงรกภกดของลกคารานคาสะดวกซอเขตพทยา จงหวดชลบร พบวาลกคาทมปจจยสวนบคคลทแตกตางกนจะมความพงพอใจและความจงรกภกดตอรานคาสะดวกซอทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และปจจยสวนประสมทางการตลาดซงประกอบดวย ดานผลตภณฑ ดานราคา ดานชองทางการจดจาหนายดานการสงเสรมทางการตลาด ดานคณสมบตพนกงานภายใน ดานเทคนคและกระบวนการ และดานสงแวดลอมทางกายภาพจะมอทธพลตอการใชบรการรานคาสะดวกซอโดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 เชนเดยวกบงานวจยของ เพชราภรณ ชชวาลชาญชนกจ และ พรรณรตน อาภรณพศาล ศกษาเรองอทธพลสวนประสมการตลาดทมตอประสทธผลการทองเทยวเชงวฒนธรรมตลาดน าล าพญา จงหวดนครปฐม สมการโครงสรางตามสมมตฐานทสอดคลองกบขอมลเชงประจกษองคประกอบของสวนประสมการตลาด (X) มอทธพลตอการทองเทยวตลาดน าล าพญาในจงหวดนครปฐม (Y) เทากบ 0.94 สวนคาน าหนกองคประกอบในแตละตวชว ดของประสทธผลการทองเทยวตลาดน าล าพญาในจงหวดนครปฐม พบวา ตวชวดดานความพงพอใจของนกทองเทยว มคาน าหนกองคประกอบมากทสด โดยมคาน าหนกองคประกอบ 0.85 (y3= 0.85) จากแนวคดและทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบหลกการตลาดของ Kotler และ Booms and Bitner กลาวถงองคประกอบของสวนประสมการตลาด รวมทง Beer et al. กลาวถงความพงพอใจการและสงผลตอการสรางความพงพอใจในการรบบรการ


[104]

กรอบแนวคดการวจย ตวแปรตน ตวแปรตาม ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย ระเบยบวธวจย การศกษาครงนใชการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการวจย ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ ผโดยสารทมาใชบรการสถานรถไฟในอ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร ซงไมทราบจ านวนประชากรทแนนอน จ านวน 300 คน โดยใชวธสมตวอยางแบบหลายขนตอนอยางงาย และสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Random Sampling) แบบสอบถามทใชเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลมคาสมประสทธ ความเชอมน Cronbach’s alpha สถตทใชในการวเคราะห ไดแก รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานและใชสถตการวเคราะหการถดถอยพหในการทดสอบ ผลการวจย ดานประชากรศาสตรของกลมประชากร ผลการวจยพบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง จ านวน 173 คน คดเปนรอยละ 57.7 มอายต ากวา 25 ป จ านวน 101 คน คดเปนรอยละ 33.7 ระดบการศกษาปรญญาตรจ านวน 178 คน คดเปนรอยละ 58.3 เปนนกเรยน /นกศกษา จ านวน 100 คน คดเปนรอยละ 33.3 มรายไดตอเดอน นอยกวา 10,000 บาท จ านวน 115 คน คดเปนรอยละ 38.3 มวตถประสงคของการเดนทางไปธระสวนตว จ านวน 92 คน คดเปนรอยละ 30.7 มการเดนทางเปนแบบประเภทชนท 3 จ านวน 206 คน คดเปนรอยละ 68.7 ตารางท 1 ผลการศกษาระดบความคดเหนทมตอสวนประสมการตลาด ระดบความคดเหนทมตอสวนประสมการตลาด ระดบความคดเหน คาระดบ อนดบท

X ..DS ปจจยดานผลตภณฑ (X1) 3.54 0.65 มาก 1 ปจจยดานราคา (X2) 3.24 0.51 ปานกลาง 4 ปจจยดานกระบวนการใหบรการ (X3) 3.20 0.59 ปานกลาง 5 ปจจยดานชองทางการจดจ าหนาย (X4) 3.27 0.50 ปานกลาง 3 ปจจยดานบคลากร (X5) 3.42 0.55 มาก 2 รวม 3.33 0.38 ปานกลาง จากตารางท 1 พบวาระดบความคดเหนทมตอสวนประสมการตลาดในภาพรวม อย ในระดบปานกลาง ( = 3.3 S.D. = 0.38) เมอจ าแนกเปนรายดานพบวา ปจจยดานผลตภณฑมคาเฉลยสงสด อยในระดบมาก ( = 3.54 S.D. = 0.65) และปจจยดานกระบวนการใหบรการมคาเฉลยต าสด อยในระดบปานกลาง ( = 3.20 S.D. = 0.59)

ปจจยสวนประสมการตลาด -ดานผลตภณฑ -ดานราคา -ดานกระบวนการใหบรการ -ดานชองทางการจดจ าหนาย -ดานบคลาการ

ความพงพอใจในการใชบรการรถไฟอ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร -ใชบรการทกครงทตองเดนทาง -ใหความเหนในเชงบวก -แนะน าใหบคคลอนใชบรการ -ตดสนใจใชบรการทกครง


[105]

ตารางท 2 ความสมพนธระหวางสวนประสมการตลาดทมตอความพงพอใจในการใชบรการรถไฟ อ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร สวนประสมการตลาดทมตอความพงพอใจในการใชบรการรถไฟอ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร

Unstandarddized Coefficients

Standarddized Coefficients

t Sig.

B Std. Error Beta คาคงท .405 .292 1.388 .166 ปจจยดานผลตภณฑ (X1) .004 0.058 .004 .066 .947 ปจจยดานราคา (X2) 0.254 0.070 0.206 3.639 .000 ปจจยดานกระบวนการใหบรการ (X3) 0.121 0.069 0.107 1.748 .082 ปจจยดานชองทางการจดจ าหนาย (X4) 0.421 0.073 0.334 5.782 .000 ปจจยดานบคลากร (X5) 0.024 0.40 0.21 .374 .709 R =.509 R2 =.260 SEest = ±.54982 F = 20.611 Sig. =.000 หมายเหต * มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จากตารางท 2 พบวาปจจยดานราคาและดานชองทางการจดจ าหนายซงเปนตวแปรพยากรณความพงพอใจของผโดยสารรถไฟ อ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร สามารถรวมกนพยากรณตวแปรตามอธบายความพงพอใจของผโดยสารรถไฟ

อ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร (R2) ไดรอยละ26 และมความคลาดเคลอนในการพยากรณ (SE

est) เทากบ.55ทระดบ

นยส าคญทางสถตทระดบ.05

อภปรายผลการวจย การศกษาความสมพนธของสวนประสมการตลาดทมตอความพงพอใจในการใชบรการรถไฟอ าเภอเมองชมพร จงหวดชมพร มความสอดคลองกบหลกการตลาดของ Kotler (2012) กลาววา ปจจยสวนประสมการตลาดบรการ(Marketing Mix) เปนเครองมอหนงในการทสามารถตอบสนองความตองการและสรางความพงพอใจใหแกกลมลกคาเปาหมาย เชนเดยวกบ Booms and Bitner (1981) ทไดน าแนวคดของสวนประสมการตลาดบรการส าหรบธรกจบรการ (Service Marketing Mix) มาใชในการพฒนาเพมเตมจาก 4P’s เปน 7P’s ซงประกอบดวย บคคลากร (People) กระบวนการใหบรการ(Process) และสงแวดลอมทางกายภาพ (Physical Evidence) สงเหลานสงผลตอ พฤฒกรรมการบรการของ Schiffman and Kanuk (1987) เพอสนองตอบความตองการของในการตดสนใจของผบรโภคท าใหเกดความพงพอใจตามแนวทางของ Beer et al. (1985) กลาววา ความพงพอใจเปนทศนคตทตอการกระท าหรอสงใดสงหนงทเปนการประเมนผลงานขององคกร การท างาน หรอแนวทางตางๆ ซงมทงทศนคตเชงบวก และเชงลบ ทตอบสนองตรงกบความคาดหวงของผรบบรการ สอดคลองกบงานวจยของ พรรณรตน อาภรณพศาล ศกษาเรองอทธพลสวนประสมการตลาดทมตอประสทธผลการทองเทยวเชงวฒนธรรมตลาดน าล าพญา จงหวดนครปฐม สมการโครงสรางตามสมมตฐานทสอดคลองกบขอมลเชงประจกษองคประกอบของสวนประสมการตลาด (X) มอทธพลตอการทองเทยวตลาดน าล าพญาในจงหวดนครปฐม (Y) เทากบ 0.94 สวนคาน าหนกองคประกอบในแตละตวชวดของประสทธผลการทองเทยวตลาดน าล าพญาในจงหวดนครปฐม พบวา ตวชว ดดานความพงพอใจของนกทองเทยว มคาน าหนกองคประกอบมากทสด โดยมคาน าหนกองคประกอบ 0.85 (y3= 0.85) เปนไปในทศทางเดยวกบงานวจยของ วระพงษ ภสวาง (2560) ศกษาเรองความพงพอใจตอสวนประสมทางการตลาดของรานอาหารและเครองดมชมชนตรอกวงหลง กรงเทพมหานคร ทพบวาลกษณะประชากรศาสตรทแตกตางกนจะมคาเฉลยความพงพอใจตอการใชบรการแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท 0.05 เชนเดยวกบงานวจยของ กลวด อมโภชน และ ชลธศ ดาราวงษ (2561)


[106]

ศกษาเรองสวนประสมทางการตลาดทมผลตอความพงพอใจและความจงรกภกดของลกคารานคาสะดวกซอเขตพทยา จงหวดชลบร พบวาปจจยสวนประสมทางการตลาดซงประกอบดวย ดานผลตภณฑ ดานราคา ดานชองทางการจดจาหนายดานการสงเสรมทางการตลาด ดานคณสมบตพนกงานภายใน ดานเทคนคและกระบวนการ และดานสงแวดลอมทางกายภาพจะมอทธพลตอการใชบรการรานคาสะดวกซอโดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

ขอเสนอแนะ จากการศกษาท าใหไดขอเสนอแนะและขอคดเหนเปนประโยชนตอการรถแหงประเทศไทย ผเกยวของ และผตองการศกษาเพม ในแตละดานดงน(1) ดานผลตภณฑ สถาน/บนขบวนรถ พนกงานใหบรการบนขบวนรถ ควรมการเตรยมกระดาษ สบเหลว ส ารอง มททงขยะภายในหองสขา และเพมการท าความสะอาดหองสขาใหมากขน โดยเฉพาะในชวงทมผโดยสารใชหองสขามาก (2) ดานสภาพของรถโดยสารควรมการตรวจสอบความพรอมในทกระบบกอนทจะน ามาใชการในแตละวน เพอความปลอดภยในการเดนทาง (3) ดานพนกงานใหบรการบนขบวนรถไฟ ควรมการรกษาระดบการใหบรการอยางสม าเสมอตลอดไป มการประชมกอนปฏบตงานเพอใหพนกงานคนอนใหไดทราบปญหา และเพอเปนแนวทางปองกนไมใหปญหาเกดขนซ าอก รวมทงมการอบรมใหพนกงานใหบรการบนขบวนรถไฟกลาทจะกลาวแนะน าหรอตกเตอนผโดยสารทสรางความรบกวนใหแกผโดยสารคนอนใหปฏบตตวถกตอง เอกสารอางอง กลวด อมโภชน และ ชลธศ ดาราวงษ. 2561. “สวนประสมทางการตลาดทมผลตอความพงพอใจและความจงรกภกด

ของลกคารานคาสะดวกซอเขตพทยา จงหวดชลบร.” วารสารบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม 13 (1): 43-55.

เพชราภรณ ชชวาลชาญชนกจ และ พรรณรตน อาภรณพศาล. 2561. “อทธพลสวนประสมการตลาดทมตอประสทธผลการทองเทยวเชงวฒนธรรมตลาดน าล าพญา จงหวดนครปฐม.” วารสารปารชาต 31 (3): 155-160.

วระพงษ ภสวาง. 2560. ความพงพอใจตอสวนประสมทางการตลาดของรานอาหารและเครองดมชมชนตรอกวงหลง กรงเทพมหานคร. วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการอตสาหกรรมการบรการและการทองเทยว, มหาวทยาลยกรงเทพ.

Beer, M., Spector, B., Lawrence, P., Mills, D., & Walton, R. 1985. Human Resource Management: A General Manager's Perspective: Text and Cases. New York: Free Press.

Booms, B. & Bitner, M. 1981. “Marketing Strategies and Organizational Structures for Service Firms.” In J. Donnelly and W. George (eds.). Marketing of Services. Chicago: American Marketing Association, pp. 47-51.

Kotler, P. and Armstrong, G. 2012. Principles of Marketing. 14thed. New Jersey: Prentice-Hall. Schiffman, L. & Kanuk, L. 1987. Consumer Behavior. 3rd ed. New Jersey: Prentice Hall.


[107]

คณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา: กรณศกษา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด The Quality of Transportation Service Affecting Customer Satisfaction: A Case Study of Ekachai Salee Suphan Co., Ltd. โสรยา สภาผล / Soraya Supaphol คณะบรหารธรกจและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม / Faculty of Business Administration and Information Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, Thailand E-mail: [email protected] ลดดาวลย ส าราญ / Laddawan Someran คณะบรหารธรกจและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม / Faculty of Business Administration and Information Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, Thailand E-mail: [email protected] อมรรตน ทดจนทก / Amornrut Tudjuntuk คณะบรหารธรกจและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม / Faculty of Business Administration and Information Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, Thailand E-mail: [email protected] ธนกร นกสกล / Thanakorn Noksakun คณะบรหารธรกจและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม / Faculty of Business Administration and Information Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, Thailand E-mail: [email protected] สรชย เอมอกษร / Surachai Am-ugsorn คณะบรหารธรกจและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม / Faculty of Business Administration and Information Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 27 ธนวาคม 2561 แกไข 2 มกราคม 2562 ตอบรบ 3 มกราคม 2562

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงค เพอเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบความพงพอใจของลกคา จ าแนกตามขอมลทวไปลกคา และศกษาปจจยคณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด กลมตวอยางทใชในการวจย คอ ลกคาทส งสนคาจากบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด จ านวน 150 ราย เครองมอทใชใน


[108]

การวจย คอ แบบสอบถาม สถตทใชวเคราะหขอมล คอ คาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คา t-test คา One-Way ANOVA และคาสมประสทธสหสมพนธแบบถดถอยพหคณ ผลการวจยพบวา ผตอบแบบสอบถามมระดบความคดเหนตอปจจยคณภาพการบรการขนสงสนคาและระดบความพงพอใจของลกคาในภาพรวมอยในระดบมาก และ ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ขอมลลกคา ประกอบดวย ประเภทของรานคา ปรมาณการสงสนคา ชวงเวลาในการสงสนคา ทแตกตางกน มความพงพอใจทใชบรการขนสงสนคา ไมแตกตางกน สวนปจจยคณภาพการบรการขนสงสนคา ดานความเปนรปธรรมของบรการ ดานความนาเชอถอไววางใจ และดานการรจกและเขาใจลกคาสงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด รอยละ 31.20 ค าส าคญ: คณภาพการบรการ, ความพงพอใจ, การขนสงสนคา

Abstract This research aimed to compare the customer opinions on customer satisfaction towards the quality of transportation service classified by general customer information, and to study the quality of transportation service that affected the customer satisfaction at Ekachai Salee Suphan Co., Ltd. The samples used in this research were 150 customers who had ordered products from Ekachai Salee Suphan Co., Ltd. The research instrument was a questionnaire. Statistics used for data analysis were frequency, percentage, mean, standard deviation, t-test, one-way ANOVA and multiple regression analysis. The research found that the respondents had a high level of opinion toward the quality of service and customer satisfaction factors. The hypothesis testing found that the differences in general customer information consisted of the type of store factor, ordering quantity factor, and differ in time period of order factor were not different toward the customer satisfaction. Moreover, the quality of transportation service factor consisted of the tangible service aspect, trustworthiness aspect, and the know and understand customers aspect impacted the customer satisfaction at Ekachai Salee Suphan Co., Ltd. up to 31.20 percent. Keywords: Quality Service, Satisfaction, Transportation Service บทน า ปจจบนการขนสงสนคา คอ หวใจส าคญทอยางหนงทผประกอบการธรกจไมอาจมองขามไปได เพราะบรษททท าการผลตสนคาและลกคาไมไดอยใกลกน ดงนนการขนสงสนคาจงเปนสงจ าเปนทจะท าใหสนคาจากแหลงผลตไปอยในมอของลกคา ซงความตองการของลกคาทปจจบนไดเพมมากขนประกอบกบความตองการความรวดเรวของการสงสนคา ท าใหผประกอบการตองพฒนาคณภาพของสนคาและการขนสงสนคาใหมประสทธภาพมากพอทจะตอบสนองความตองการของลกคาไดรวดเรว สงทมผลตอความพงพอใจของลกคา นอกเหนอไปจากความคาดหวงใหผประกอบการตองมความรบผดชอบตอสงคมแลว (Jermsittiparsert, Siam, Issa, Ahmed, & Pahi, 2019) นน กคอ คณภาพของสนคาทผลตออกมา และคณภาพการใหบรการบรการขนสงสนคา หากบรษทมคณภาพการขนสงทดและสนคามประสทธภาพกจะชวยยกระดบความพงพอใจของลกคาได แตในทางกลบกนหากตวสนคาเกดการผดพลาดช ารดเสยหายหรอการสงสนคาลาชาเกนไปจะสงผลกระทบอยางยงตอภาพลกษณของบรษท เนองจากการการสญเสยความนาเชอถอของลกคาจากสาเหตดงกลาวไป การขนสงสนคาจงเปนการบรการทผประกอบการควรใหความส าคญเปนอนดบตนๆ การขนสงทดนนจะตองมคณภาพการบรการทสงผลใหลกคาเกดความพงพอใจ และท าใหเกดคาใชจายนอยทสดตอบรษทและลกคาทรบปรการ (ศลปชย อนอรณ, 2554) บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด เปนบรษทผลตขนมไทยทมชอเสยงในจงหวดสพรรณบร กอตงเปนรปแบบรษทเมอ พ.ศ.2539 เปนบรษททผลตขนมประเภทสาล ลกเตา ขนมเปยะนมขน และขนมไทยชนดอนๆ โดยหนารานเปดใหบรการทกวน ตงแตเวลา 07.00 น. ถง 21.00 น. และยงมอาคารนฤมล ซงเปนอาคารผลตสนคา และจดสงสนคาออกสสาขาตางๆ รวมถง


[109]

รานของลกคาทงสน 238 ราน โดยใชรถยนตของบรษทเองท าการขนสงสนคาทงหมด 10 คน ปจจบนบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ยงเปดแบรนดสนคาใหมในชอ “ปงพบพ” เปนขนมปงสอดไสทบรษทผลตเอง มใหไดเลอกซอถง 14 รสชาต เพอเอาใจลกคาทแตกตางกน ทงนในปจจบนบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด มสาขาทเปดใหบรการในตางจงหวดและในจงหวดอกทงรานของลกคาทซอสนคาจากบรษทไปขายรวมทงสน 238 ราน และเนองจากบรษทฯ ตองการรบรความพงพอใจถงคณภาพการบรการของลกคาทใชบรการการขนสงสนคาของบรษทฯ จงไดศกษางานวจยเกยวกบคณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา เพอใหทราบถงคณภาพการบรการทสงผลตอความพงพอใจโดยรวมของการจดสงสนคาของบรษท และเปนแนวทางปรบปรงพฒนาการจดสงสนคา เพอใหเกดประโยชนสงสดตอลกคาทใชบรการและตอบรษทตอไป วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาระดบความคดเหนเกยวกบปจจยคณภาพการบรการขนสงสนคา และความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด 2. เพอเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด จ าแนกตามขอมลลกคา 3. เพอศกษาปจจยคณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด การทบทวนวรรณกรรม การวจยเรอง คณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด มการศกษาแนวคดทางทฤษฎและ งานวจยทเกยวของ ดงน 1. คณภาพการบรการการขนสง ใชแนวคดเกยวกบมตทใชวดคณภาพการใหบรการของ Parasuraman et al. (1988) ไดแก มตท 1 ความเปนรปธรรมของบรการ หมายถง ลกษณะภายนอกทสามารถมองเหนได และเปนสงทอ านวยความสะดวก เชน บคคล สถานท เครองมอทใช หรอสภาพแวดลอมทเปนสงทท าใหผทมารบบรการรสกสะดวก สบาย เกดความพอใจ ซงจะท าใหผรบบรการรบรไดชดเจนขน มตท 2 ความเชอถอไววางใจได หมายถง ความถกตองเหมาะสมของการใหบรการ ตรงตามทตกลงไวกบผรบบรการ ความเทยงตรงและโปรงใส จะสงผลใหลกคาเชอมนในบรการทไดรบและใหความไววางใจ มตท 3 การตอบสนองตอลกคา หมายถง ความสามารถในการใหบรการไดอยางทนทวงท สามารถตอบสนองตอความตองการของลกคาไดอยางรวดเรว ใหความสะดวกและความงายในการเขาบรการ และบรการอยางทวถง มตท 3 การใหความเชอมนตอลกคา หมายถง การมทกษะ ความรความสามารถของผใหบรการ จะชวยสรางความเชอมนและไววางใจใหเกดขนได รวมไปถงการมความสภาพ เรยบรอย และความเปนเปนมตรตอผมารบบรการ และมตท 5 การรจกและเขาใจลกคา หมายถง การเอาใจใสตอลกคา และการรบรถงความตองการของลกคาแตละคน และใหค าแนะน าทเปนประโยชน 2. ความพงพอใจ กลาวคอ ภานเดช เพยรความสข (2558) ไดกลาววา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกทเปนการยอมรบ ความรสกชอบ ความรสกยนดกบการทการปฏบตงาน ทงการใหบรการและการรบบรการในทกสถานการณ ทกสถานท และ รงสจนท สวรรณสทศกร (2555) ไดกลาววา ความพงพอใจ หมายถง ทศนคตอยางหนงทมลกษณะเปนนามธรรม ไมสามารถมองเหนรปรางได เปนความรสกสวนตวทเปนสขเมอไดรบการตอบสนองความตองการของตนในสงทขาดหายไป และเปนสงทก าหนดพฤตกรรมในกาแสดงออกของบคคลทมผลตอการเลอกทจะปฏบตในกจกรรมนนๆ ความพงพอใจจะท าใหบคคลเกดความสบายใจหรอตอบสนองความตองการท าใหเกดความสข รวมทงสภาพแวดลอมตางๆ ทเกยวของ เปนปจจยท าใหเกดความพงพอใจหรอไมพงพอใจ 3. งานวจยทเกยวของ ส าหรบงานวจยทมการศกษาถงคณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ทผานมามผศกษาหลายคน สามารถน ามาเปนแนวทางในการก าหนดตวแปรในกรอบแนวคดของการวจยในครงน เชน นงเยาว แกวละเอยด และคณะ (2547) ไดท าการศกษา เรอง ปจจยทมผลตอความพงพอใจของผปวยในออรโธปดกส และ วรรณพงศ พงศรตนพมาน (2552) ไดท าการศกษา เรอง ปจจยทมผลตอความพงพอใจใน


[110]

การตรวจสอบสถานะของสนคาทางเวบไซตในการขนสงพสดภณฑดวนทางอากาศระหวางประเทศ ศศวรศา อารยะรงส (2556) ไดท าการศกษา เรอง คณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของลกคาในการใชบรการธรกรรมทางการเงนผานธนาคารอนเทอรเนตของธนาคารกรงเทพ จ ากด (มหาชน) ในเขตจงหวดนครราชสมา ฐตมา นยม (2557) ไดท าการศกษา คณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของผใชบรการการไฟฟาสวนภมภาคเขตคลองหลวง จงหวดปทมธาน ปพชญา หงสสน (2559) ไดศกษา เรองปจจยทมผลตอความพงพอใจของผใชบรการสายการบนตนทนต า และเบญชภา แจงเวชฉาย (2559) ไดท าการศกษา เรองคณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของผโดยสารรถไฟฟา BTS ในกรงเทพมหานคร เปนตน 4. กรอบแนวคดการวจย จากการทบทวนวรรณกรรมทงแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ สามารถสรปและสรางกรอบแนวความคดทใชในงานวจยไดดงน

ตวแปรตน ตวแปรตาม

ระเบยบวธวจย ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร คอ ลกคาทส งสนคาจากบรษทไปจ าหนายและสาขาทจดจ าหนายสนคาของบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด จ านวน 11 จงหวด รวมจ านวนรานคาและสาขาทงหมด 238 ราน โดยการค านวณขนาดกลมตวอยางไดจ านวน 150 ราน โดยใชสตรของทาโร ยามาเน (สวมล ตรกานนท, 2544) ก าหนดระดบความคลาดเคลอนไมเกน 5% ได และผวจยใชวธการสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) โดยใชวธจบฉลาก เครองมอทใชในการวจย การศกษาในครงน ไดน าเครองมอมาใช คอ แบบสอบถาม มลกษณะโครงสรางประกอบไปดวยค าถามชนดปลายปด และปลายเปด แบงออกเปน 4 สวน โดยมเกณฑการใหคะแนนแตละระดบความคดเหนและระดบความพงพอใจ คอ มากทสด (5) มาก (4) ปานกลาง (3) นอย (2) และนอยทสด (1) และการแปลความหมายคาคะแนนเฉลย ความคดเหนทแตละดาน ดงน 4.50-5.00 (มากทสด) 3.50-4.49 (มาก) 2.50-3.49 (ปานกลาง) 1.50-2.49 (นอย) และ 1.00-1.49 (นอยทสด) ทงนแบบสอบถามมคาความตรงตามเนอหา โดยพจารณาจากดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามและวตถประสงค (Item Objective Congruence Index: IOC) พบวา ขอค าถามทกขอมคามากกวา 0.50 และแบบสอบถามมความเชอมน โดยพจารณาจากคาสมประสทธแอลฟา (Alpha-Coefficient) ตามวธของครอนบาค พบวา ทกดานมคาความเชอมนมากกวา 0.70 (กลยา วานชยบญชา, 2550) และคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบอยท 0.962 จงจะถอไดวาแบบสอบถามมความนาเชอถอและสามารถน าไปใชในการศกษาไดอยางเหมาะสม การวเคราะหขอมล 1) สถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistic) ไดแก คาความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน 2) สถตเชงอนมาน (Influential Statistic) ไดแก คา t-test, คา One-Way ANOVA และการวเคราะหถดถอดพหคณ (Multiple Regression Analysis) เพอหาความสมพนธระหวางตวแปร


[111]

ผลการวจย การวเคราะหขอมลทวไปของลกคา ประเภทของรานสวนใหญเปนประเภทรานคาทวไป จ านวน 107 ราน คดเปนรอยละ 71.3 มชวงเวลาในการสงสนคาของรานคาสวนมาก มการสงสนคา 2-4 ครงตอสปดาห จ านวน 59 ราน คดเปนรอยละ 39.34 และมปรมาณการสงสนคาแตละครงของรานคาสวนมากจะสงสนคา 71-100 แพค จ านวน 48 ราน คดเปนรอยละ 32 การวเคราะหระดบความคดเหนเกยวกบปจจยคณภาพการบรการขนสงสนคา ในภาพรวม ความคดเหนเกยวกบ

ปจจยคณภาพการบรการขนสงสนคา ในภาพรวม อยในระดบมาก ( x = 4.11) เมอพจารณาเปนรายดาน โดยเรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย พบวา ดานทมคาสงทสด คอ ดานการใหความเชอมนแกลกคา อยในระดบมาก ( x = 4.15) รองลงมาคอ ดานความเปนรปธรรมของบรการ อยในระดบมาก ( x = 4.14) ดานการตอบสนองตอลกคา อยในระดบมาก ( x = 4.12) ดานการรจกและเขาใจลกคา อยในระดบมาก ( x = 4.09) และดานความนาเชอถอไววางใจ อยในระดบมาก ( x = 4.06) ตามล าดบ การวเคราะหระดบความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ระดบความพงพอใจของลกคาโดย

ภาพรวม อยในระดบมาก ( x = 4.14) เมอพจารณาเปนรายขอ โดยเรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย พบวา ขอทมคาเฉลยสงทสด คอ บรษทฯ มการใหบรการเปนมาตรฐานเดยวกนไมเลอกปฏบต อยในระดบมากทสด ( x = 4.21) รองลงมา คอ บรษทฯ มข นตอนการขนสงสนคาทชดเจน อยในระดบมาก ( x = 4.15) บรษทฯ มการใหบรการขนสงสนคาทเปนไปตามก าหนดระยะเวลา อยในระดบมาก ( x = 4.14) บรษทฯ มอปกรณ/เครองมอ เทคโนโลย และความพรอมในการใหบรการขนสงสนคา อยในระดบมาก ( x = 4.14) บรษทฯ มการใหบรการขนสงสนคาอยางระมดระวง ไมใหเกดความเสยหาย อยในระดบมาก ( x = 4.14) และบรษทฯ มการใหบรการขนสงสนคาอยางระมดระวง ไมใหเกดความเสยหาย อยในระดบมาก ( x = 4.09) ตามล าดบ ผลการทดสอบสมมตฐาน 1. การเปรยบเทยบความคดเหนของขอมลลกคากบความพงพอใจของลกคาทใชบรการขนสงสนคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด จ าแนกตามประเภทของรานคา พบวา คา Sig มคามากกวา 0.05 แสดงถงประเภทของรานคาทงรานคาทวไปและ Shop เอกชย มความพงพอใจทใชบรการขนสงสนคา ไมแตกตางกน 2. เปรยบเทยบความคดเหนของขอมลลกคากบความพงพอใจของลกคาทใชบรการขนสงสนคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด จ าแนกตามระยะเวลาในการสงสนคา พบวา คา Sig มคามากกวา 0.05 แสดงถงระยะเวลาในการสงสนคาทแตกตางกน มความพงพอใจทใชบรการขนสงสนคา ไมแตกตางกน 3. เปรยบเทยบความคดเหนของขอมลลกคากบความพงพอใจของลกคาทใชบรการขนสงสนคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด จ าแนกตามปรมาณการสงสนคา พบวา คา Sig มคามากกวา 0.05 แสดงถงปรมาณการสงสนคาทแตกตางกน มความพงพอใจทใชบรการขนสงสนคา ไมแตกตางกน ผลการทดสอบสมมตฐานทเกยวกบปจจยคณภาพการใหบรการขนสงสนคาอยางนอย 1 ตวแปร สงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด มดงน ในการวเคราะหการตรวจสอบขอตกลงเบองตนของงานวจยเรอง คณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด โดยใชการวเคราะหสมการถดถอยพหคณเชงเสนตรง โดยทเทคนควธการนมเงอนไขทท าไดดงตอไปน 1. คาเฉลยของความคลาดเคลอน มคาเทากบ 0 โดยวธการก าลงสองนอยทสด จะมคาเฉลยเทากบ 0 เสมอ 2. การตรวจสอบจากปญหา Multicollinearity กลาวคอ ตวแปรอสระทงหมดจะตองไมมความสมพนธกนเอง โดยใชสถตตรวจสอบความสมพนธระหวางตวแปรอสระหลายๆ ตวดวยคาสถต Collinearity Statistics ผลทไดม 2 คา คอ คา


[112]

Tolerance อยระหวาง 0.699-0.799 ซงมคามากกวา 0.10 และคา Variance Inflation Factor (VIF) อยระหวาง 1.251-1.431 ซงมคานอยกวา 10 แสดงวาไมมปญหา Multicollinearity หรอไมเกดสหสมพนธกนเองระหวางตวแปรอสระ 3. การตรวจสอบความเปนอสระของความคลาดเคลอน โดยคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรอสระมคาระหวาง 0.112-0.674 (r นอยกวา 0.80) (กลยา วานชยบญชา, 2550) ซงปรากฏวา ทกคมความสมพนธไมเกน 0.80 แสดงถงตวแปรอสระทกตวไมมปญหา Multicollinearity 4. ความคาดเคลอนเปนอสระตอกน โดยพจารณาจากคา Durbin-Watson มคา 1.995 ซงอยในชวงระหวาง 1.50-2.50 (กลยา วานชยบญชา, 2550) แสดงวาความคลาดเคลอนระหวางตวแปรมความอสระตอกน เมอทดสอบเงอนไขขางตน สรปไดวา ชดขอมลเปนไปตามเงอนไขทก าหนด จงวเคราะหคณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ได ตารางท 1 ผลการวเคราะหคณภาพการบรการขนสงสนคาทสงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ปจจยคณภาพการบรการขนสงสนคา ความพงพอใจของลกคา t p

B SE β คาคงท (a) 1.232 0.367 3.354 0.001 ดานความเปนรปธรรมของบรการ 0.152 0.072 0.171 2.099 0.038* ดานความนาเชอถอไววางใจ 0.154 0.077 0.154 2.007 0.047* ดานการตอบสนองตอลกคา 0.082 0.060 0.103 1.352 0.178 ดานการใหความเชอมนแกลกคา 0.043 0.070 0.048 0.615 0.540 ดานการรจกและเขาใจลกคา 0.279 0.069 0.323 4.020 0.000** Adjust R Square = 0.312 R = 0.579 R Square = 0.335 Durbin-Watson = 1.995 *p <.05, **p <.01 จากตารางท 1 พบวา คณภาพการบรการขนสงสนคา สงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด โดยทตวแปรอสระรวมกนพยากรณตวแปรตามไดรอยละ 31.20 โดยพจารณาจากคา Adjusted R Square เทากบ 0.312 และเมอพจารณารายดาน พบวา ดานความเปนรปธรรมของบรการ ดานความนาเชอถอไววางใจ และดานการรจกและเขาใจลกคา มคา β = 0.154, 0.171 และ 0.323 ตามล าดบ แสดงวา ปจจยคณภาพการบรการการขนสงสนคา อยางนอย 1 ตวแปร สงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด อยางมระดบนยส าคญทางสถต 0.05 อภปรายผลการวจย 1. ขอมลลกคา ประกอบดวย ประเภทของรานคา ปรมาณการสงสนคา ชวงเวลาในการสงสนคาทแตกตางกน มความความพงพอใจของลกคาทใชบรการขนสงสนคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด แตกตางกน ผลการทดสอบสมมตฐานพบวา ผลการวจยพบวา ทง 3 ดาน ความความพงพอใจของลกคาทใชบรการขนสงสนคา กรณศกษา: บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ไมแตกตางกน ทงนเพราะบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด มการใหบรการขนสงสคาทเปนมาตรฐานเดยวกนโดยไมม การเลอกปฏบต โดยมขนตอนการท างานอยางชดเจน ตรงตอเวลา นอกจากนบรษทฯ ยงมการน าเทคโนโลยเขามาเปนเครองมอในการใหบรการ ท าใหลกคามความพงพอใจทใชบรการขนสงสนคาในทศทางเดยวกน สอดคลองกบงานวจยของ นงเยาว แกวละเอยด และคณะ (2547) ไดท าการศกษา เรอง ปจจยทมผลตอความพงพอใจของผปวยในออรโธปดกส ทพบวาประเภทของหองพก ไมพบมความสมพนธกบความพงพอใจนอกจากนยงสอดคลองกบงานวจยของ วรรณพงศ พงศรตนพมาน (2552) ไดท าการศกษา เรอง ปจจยทมผลตอความพงพอใจในการตรวจสอบสถานะของสนคาทางเวบไซตในการ


[113]

ขนสงพสดภณฑดวนทางอากาศระหวางประเทศ ทพบวาปรมาณการขนสงตอครงไมมความสมพนธกบวามพงพอใจในการตรวจสอบสถานะของสนคาทางเวบไซตในการขนสงพสดภณฑดวนทางอากาศระหวางประเทศ และสอดคลองกบงานวจยขอ ง ส ว ม ล ร ะ ว ง (2554) ไ ด ท า ก า รศ กษ า เ ร อ ง ป จ จ ย ท ส ง ผ ล ต อคว ามพ งพอ ใ จ ใ นกา ร ใ ช บ ร ก า รอนเทอรเนต: กรณศกษา มหาวทยาลยรามค าแหง ทพบวาดานชวงเวลาในการใชบรการทแตกตางกน ความพงพอใจในการใชบรการอนเทอรเนตไมแตกตางกน 2. ปจจยคณภาพการบรการขนสงสนคา อยางนอย 1 ตวแปร สงผลตอความพงพอใจของลกคา กรณศกษา: บรษทเอกชยสาลสพรรณ จ ากด ผลการวจยพบวา ม 3 ตวแปร ทสงผลตอความพงพอใจของลกคา กรณศกษา: บรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ไดแก ดานความเปนรปธรรมของบรการ ดานความนาเชอถอไววางใจ และดานการรจกและเขาใจลกคา สามารถอภปรายผลการวจยไดดงน ดานความเปนรปธรรมของบรการ สงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ ทงนเพราะบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด มยานพาหนะทใชขนสนคาทมมาตรฐาน พรอมใชงานในการสงสนคา นอกจากนบรษทฯ ยงมการจดเตรยมเอกสารเกยวกบการสงสนคาและการสงมอบสนคาอยางถกตอง จงท าใหสอดคลองกบงานวจยของพน ดา เพชรรตน (2556) ไดท าการศกษา เรอง คณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของผเสยภาษอากร ส านกงานสรรพากรพนทนครราชสมา 2 ทพบวาดานความเปนรปธรรมของบรการสงผลตอความพงพอใจของผเสยภาษอากร และสอดคลองกบงานวจยของ ศศวรศา อารยะรงษ (2556) ไดท าการศกษา เรอง คณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของลกคาในการใชบรการธรกรรมทางการเงนผานธนาคารอนเทอรเนตของธนาคารกรงเทพ จ ากด (มหาชน) ในเขตจงหวดนครราชสมาทพบวา ดานความเปนรปธรรมของบรการสงผลตอความพงพอใจของลกคาในการใชบรการธรกรรมทางการเงนผานธนาคารอนเทอรเนต ดานความนาเชอถอไววางใจ สงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ ทงนเพราะบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด มสนคาทมบรรจภณฑและหบหอ อยในสภาพเรยบรอย ไมช ารด ฉกขาด หรอเสยหาย โดยบรษทฯ มการจดสงสนคาทตรงตอเวลา ถกตอง ตามความตองของลกคา นอกจากพนกงานบรษทฯ ยงสามารถใหบรการทประทบใจและสามารถแกไขปญหาทเกดขนระหวางการสงสนคาไดเปนอยางด ซงสอดคลองกบงานวจยของ ฐตมา นยม (2557) ไดท าการศกษา คณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของผใชบรการการไฟฟาสวนภมภาคเขตคลองหลวง จงหวดปทมธานทพบวา ดานความนาเชอถอสงผลตอความพงพอใจของผใชบรการการไฟฟาสวนภมภาค และสอดคลองกบงานวจยของ เบญชภา แจงเวชฉาย (2559) ไดท าการศกษา เรองคณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของผโดยสารรถไฟฟา BTS ในกรงเทพมหานครทพบวา ดานความนาเชอถอสงผลตอความพงพอใจของผโดยสารรถไฟฟา BTS ดานการรจกและเขาใจลกคาสงผลตอความพงพอใจของลกคา บรษทเอกชย สาลสพรรณ ทงนเพราะบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ใหความส าคญ การเอาใจใสกบลกคาทกคนอยางเทาเทยมกน พนกงานคอยใหค าแนะน าเกยวกบสนคาของบรษทเสมอ และเขาใจถงความตองการของลกคาได นอกจากนบรษทฯ ยงมการเตรยมความพรอมในการสงสนคาในชวงเทศกาล ซงลกคาอาจมการสงสนคาเพมเตม โดยลกคาสามารถตดตอกบบรษทฯ ไดทนท สอดคลองกบงานวจยของพนดา เพชรรตน (2556) ไดท าการศกษา เรอง คณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของผเสยภาษอากร ส านกงานสรรพากรพนทนครราชสมา 2 ทพบวา ดานความเขาใจและรจกลกคา สงผลตอความพงพอใจของผมาเสยอากร และสอดคลองกบงานวจยของ ปพชญา หงสสน (2559) ไดศกษา เรองปจจยทมผลตอความพงพอใจของผใชบรการสายการบนตนทนต า ทพบวา ดานการรจกและเขาใจลกคามผลตอความพงพอใจของผใชบรการสายการบนตนทนต า

ขอเสนอแนะ 1. ปจจยคณภาพบรการขนสงสนคา ดานความเปนรปธรรมของบรการผบรหารบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ควรม การสงเสรมใหพนกงานการแตงกายทสภาพ มบคลกภาพทด และปลกฝงใหพนกงานมความรบผดชอบตอหนาทใน การใหบรการขนสงสนคาอยางสม าเสมอ


[114]

2. ปจจยคณภาพบรการขนสงสนคา ดานความนาเชอถอไววางใจ ผบรหารบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ควรมการฝกอบรมพฒนาพนกงานใหเขาใจในกระบวนการใหบรการ และมาตรฐานการบรการ มากขน เพอเพมทกษะและความช านาญแกพนกงาน 3. ปจจยคณภาพบรการขนสงสนคา ดานการรจกและเขาใจลกคาผบรหารบรษทเอกชย สาลสพรรณ จ ากด ควรมการอบรมใหความรของสนคาแตละชนดใหแกพนกงานอยางสม าเสมอ เพอใหพนกงานสามารถแนะน ารายละเอยดเกยวกบสนคาใหแกลกคาได และสามารถทจะเขาใจความตองการของลกคาเปนอยางด เอกสารอางอง กลยา วานชยบญชา. 2550. การวเคราะหสถต: สถตส าหรบบรหารและวจย. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. ฐตมา นยม. 2557. คณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของผใชบรการการไฟฟาสวนภมภาคเขตคลอง

หลวง จงหวดปทมธาน. การคนควาดวยตนเอง บรหารธรกจมหาบณฑต วชาเอกการจดการทวไป, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร.

นงเยาว แกวละเอยด, กญชล พมนอย, กาญจนา วงษเลยง, และ บญสน บรณะพาณชยกจ. 2547. “ปจจยทมผลตอความพงพอใจของผปวยในออรโธปดกส.” วารสารสงขลานครนทรเวชสาร 22 (2): 111-116.

เบญชภา แจงเวชฉาย. 2559. คณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของผโดยสารรถไฟฟา BTS ในกรงเทพมหานคร. การคนควาดวยตนเอง บรหารธรกจมหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ.

ปพชญา หงสสน. 2559. ปจจยทมผลตอความพงพอใจของผใชบรการสายการบนตนทนต า. วทยานพนธ บรหารธรกจมหาบณฑต สาขาบรหารธรกจอตสาหกรรม, สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

พนดา เพชรรตน. 2556. คณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของผเสยอากร ส านกงานสรรพากรพนทนครราชสมา 2. การคนควาดวยตนเอง บรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาบรหารธรกจ, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน.

ภาณเดช เพยรความสข และคณะ. 2558. ความพงพอใจของนกศกษาทมตอการใหบรการของส านกงานสงเสรมวชาการและงานทะเบยนมหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน. อบลราชธาน: มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน.

รงสจนท สวรรณสทศกร. 2555. การศกษาความพงพอใจของนกศกษาทมตอการจดการเรยนการสอนรายวชา LSC 305 การจดการผขายปจจยการผลตสมพนธ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรปทม.

วรรณพงศ พงศรตนพมาน. 2552. ปจจยทมผลตอความพงพอใจในการตรวจสอบสถานะของสนคาทางเวบไซตในการขนสงพสดภณฑดวนทางอากาศระหวางประเทศ. วทยานพนธ ทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการโลจสตกส, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศศวรศา อารยะรงษ. 2556. คณภาพการใหบรการทสงผลตอความพงพอใจของลกคาในการใชบรการธรกรรมทางการเงนผานธนาคารอนเทอรเนตของธนาคารกรงเทพ จ ากด (มหาชน) ในเขตจงหวดนครราชสมา. การคนควาดวยตนเอง บรหารธรกจมหาบณฑต, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน.

ศลปชย อนอรณ. 2554. การศกษาความสมพนธระหวางคณภาพการใหบรการ การปฏบตงานเพอก าจดความสญเปลา และประสทธภาพการขนสงทางบก กรณศกษา บรษท เอม เอน แอล จ ากด. วทยานพนธ บรหารศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการโลจสตกสและโซอปทาน, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

สวมล ตรกานนท. 2544. ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตร: แนวทางสการปฏบต. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.


[115]

สวมล ระวง. 2554. ปจจยทสงผลตอความพงพอใจในการใชบรการอนเทอรเนต: กรณศกษา มหาวทยาลยรามค าแหง. การคนควาอสระ บรหารธรกจมหาบณฑต วชาเอกระบบสารสนเทศ, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร.

Jermsittiparsert, K., Siam, M., Issa, M., Ahmed, U., & Pahi, M. 2019. “Do consumers expect companies to be socially responsible? The impact of corporate social responsibility on buying behavior.” Uncertain Supply Chain Management (in press), DOI: 10.5267/j.uscm.2019.1.005.

Parasuraman, A., Zeithaml, V., Berry, L. 1988. "SERVQUAL: A Multiple-Item Scale for Measuring Consumer Perceptions of Service Quality." Journal of Retailing 64 (1): 12-40.


[116]

ความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกน โรคอวนของนกศกษาปรญญาตรในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล Relationship between Health Literacy and Obesity Prevention Behavior of Undergraduate Students in Bangkok Metropolitan Region ศรวรรณ ชอบธรรมสกล / Siriwan Chobthamasakul คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง / Faculty of Education Ramkhamhaeng University, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 25 สงหาคม 2561 แกไข 1 ธนวาคม 2561 ตอบรบ 15 ธนวาคม 2561

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงค เพอศกษาความรอบรดานสขภาพ พฤตกรรมการปองกนโรคอวน และความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกศกษาระดบปรญญาตรในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล กลมตวอยางเปนนกศกษาระดบปรญญาตรในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล จ านวน 400 คน เครองมอทใชเกบขอมล ไดแก แบบสอบถามความรอบรดานสขภาพ พฤตกรรมการปองกนโรคอวน วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและคาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน ผลการวจย พบวา นกศกษามความรอบรดานสขภาพโดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวาดานความรความเขาใจในการปองกนโรคอวนและดานการเขาถงขอมลสขภาพและบรการสขภาพอยในระดบมาก สวนดานการรเทาทนสอในการปองกนโรคอวน ดานทกษะการสอสารในการปองกนโรคอวน ดานการจดการตนเองในการปองกนโรคอวน และดานการตดสนใจในการปองกนโรคอวน อยในระดบปานกลาง นกศกษามพฤตกรรมการปองกนโรคอวนโดยรวมอยในระดบปานกลาง ความรอบรดานสขภาพโดยรวมมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 (r =.574) ค าส าคญ: ความรอบรดานสขภาพ, พฤตกรรมการปองกนโรค, โรคอวน, นกศกษาปรญญาตร

Abstract The research aimed to study 1) a study of health literacy among undergraduate students in Bangkok metropolitan area 2) a study of obesity prevention behavior of undergraduate students in Bangkok metropolitan area and 3) to study the relationship between health literacy and obesity prevention behaviors of undergraduate students in Bangkok metropolitan area. The sample size was 400 persons. The data was analyzed by using frequency, percentage, mean, standard deviation, and Pearson’s Correlation Coefficient. The results indicated that students had a moderate level of health literacy. When considering each aspect, it was found that cognitive skills and access skills were at a high level, and while media literacy skills, communication skills, self-management skills and decision skills were at a moderate level. Students had a moderate level of obesity prevention behavior. Health literacy had statistically significant positive correlation to the obesity prevention behavior. (r =.574, p<.01)


[117]

Keywords: Health Literacy, Prevention Behavior, Obesity, Undergraduate Students

บทน า โรคอวนเปนปญหาสาธารณสขทส าคญทงในระดบประเทศและโลก กอใหเกดปญหาคณภาพชวตของผปวยและการสญเสยทางเศรษฐกจดานคาใชจายในการรกษา ทงนโรคอวนคอการสะสมไขมนตามรางกายมเกณฑการวดไดแกการเปรยบเทยบน าหนกกบคามธยฐานของน าหนกตามเกณฑสวนสง และคาดชนมวลกาย (กลยาณ โนอนทร, 2560) โรคอวนเปนปญหาส าคญของทกชวงวยโดยเฉพาะวยรน สาเหตหลกคอ ความผดปกตในการกน สอดคลองกบการศกษาของ Golden, Schneider, & Wood (2016) พบวา ความผดปกตของการกน มความสมพนธกบโรคอวน (EDs) โรคอวนเปนโรคไมตดตอทมความส าคญตอรปแบบการด าเนนชวตของมนษยปจจบน ถงแมวาสถานการณโรคอวนของประเทศไทยจะอยในเกณฑทด สามารถด าเนนการปองกนและควบคมโรคได โดยบรรลผลแลว 12 ขอ จาก 19 ขอ สงตดอนดบ 1-10 จาก 191 ประเทศของโลก อกทงเปนประเทศอนดบท 1 ในทวปเอเชยและภมภาคอาเซยน แตขอมลจากแผนงานควบคมโรคไมตดตอ ป 2560-2564 พบวา ภาวะน าหนกเกน และภาวะอวน เปนความชกระดบตนๆ ขอมลในป 2558 จากตวอยาง 22,502 คน พบวาน าหนกเกนรอยละ 30.5 และมภาวะอวนรอยละ 7.5 (ดชนมวลกาย (Body Mass Index: BMI) (กก./ตารางเมตร) (ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2560) โดยมปจจยเสยงจากการบรโภคอาหารทไมเหมาะสม ขณะเดยวกนจาการรายงานผลการตดตามความคบหนาในการด าเนนงานปองกนและควบคมโรคไมตดตอ (Non-Communicable Diseases: NCDs) ทส าคญ ไดแก โรคทางระบบหวใจและหลอดเลอด โรคหลอดเลอดสมอง โรคเบาหวาน โรคปอดอดกนเรอรง โรคไตเรอรง พบวา สถานการณของประเทศไทยมอตราการเสยชวตของประชากรในประเทศมมากถง 3 ใน 4 ซงของโรคเหลานลวนมสาเหตมาจากโรควน (World Health Organization, 2017: 186) สวนสถานการณภาวะอวนในวยรน วยเรยน มแนวโนมเพมขน จากรอยละ 12.5 ในป 2558 เพมขนเปนรอยละ 13.1 ในป 2559 (คมชดลก, 2561) ความรอบรดานสขภาพ หรอความฉลาดทางสขภาพ (health literacy) ไดรบการยอมรบวา มสวนส าคญในการสรางและพฒนาใหประชาชนมพฤตกรรมทถกตองในการธ ารงไวซงสขภาพทด โดยในการประชมครงท 7 องคการอนามยโลก (World Health Organization: WHO) ณ กรงไนโรบประเทศเคนยา เชนเดยวกบหนวยงานดานสขภาพของประเทศไทย เชน กรมอนามย ไดก าหนดองคประกอบพนฐานของความฉลาดทางสขภาพทจะท าใหธ ารงรกษาสขภาพทดของตนเองและชแนะตอครอบครว (ขวญเมอง แกวด าเกง และ นฤมล ตรเพชรศรอไร , 2554: 7) ผวจยจงเหนความส าคญของการศกษาโรคอวนโดยเฉพาะกลมวยรนซงเปนวยทก าลงจะกลายเปนก าลงส าคญของชาต

วตถประสงค ผวจยมวตถประสงคในการศกษาคอ (1) เพอศกษาระดบความรอบรดานสขภาพ ระดบพฤตกรรมการปองกนโรคอวน และ (2) เพอศกษาความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกศกษาระดบปรญญาตรในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล

การทบทวนวรรณกรรม ความรอบรดานสขภาพ WHO ใหความหมายของความรอบรดานสขภาพ คอ การรบร และทกษะทางสงคมซงเปนตวก าหนดแรงจงใจและความสามารถของบคคลเพอเขาถง เขาใจ และใชสารสนเทศในแนวทางสงเสรมหรอคงไวซงสขภาพทด (World Health Organization, 1998: 10) สวน Nutbeam ผซงเปนนกวชาการทนกวจยน าตวแบบความรอบรดานสขภาพไปศกษาอยางแพรหลาย ไดใหความหมาย ความรอบรดานสขภาพ หมายถง แนวคดทเกยวกบการดแลสงเสรมสขภาพ และการปองกนโรคในศตวรรษน โดยใหความส าคญกบการศกษาเปนองคประกอบหลกของแนวคด (Nutbeam, 2000: 259) โดยแบงระดบของความรอบรดานสขภาพไว 3 ระดบ ดงน (1) ระดบพนฐาน


[118]

(basic/functional literacy) คอ การมทกษะพนฐานทเพยงพอในการอานเขยนทจะสามารถบรรลผลส าเรจในสถานการณตางๆ ในชวตประจ าวนได (2) ระดบสอสารหรอปฏสมพนธ (communicative/ interactive literacy) คอ ทกษะในขนทสงกวาการรบร เปนทกษะทตองรวมทกษะทางสงคมเขาไปดวย สามารถท ดงสารสนเทศ และสบหาสารสนเทศทมอยตามแหลงตางๆ ในรปแบบทหลากหลายจากการสอสารทแตกตางกนได ทงนรวมทงตองสามารถประยกตใชสารสนเทศใหมๆ ในสถานการณทแตกตางจากเดมได (3) ระดบการคดวเคราะหหรอการมวจารณญาณ (critical literacy) เปนขนทมทกษะสงขนในการวเคราะหและน ามารวมเขากบการมทกษะทางสงคม โดยสามารถประยกตใช แยกแยะวเคราะหสารสนเทศน าไปควบคมสถานการณ เหตการณตางๆ ในชวตประจ าวนได (Nutbeam, 2000: 263-264) การพฒนาความรอบรดานสขภาพมคณลกษณะส าคญทจ าเปนตองพฒนาเพอเพมความรอบรดานสขภาพซงประกอบดวย 6 องคประกอบ คอ (1) การเขาถงขอมลสขภาพและบรการสขภาพ (access) (2) ความร ความเขาใจ (cognitive) (3) ทกษะการสอสาร (communication skill) (4) ทกษะการตดสนใจ (decision skill) (5) การรเทาทนสอ (media literacy) และ (6) การจดการตนเอง (self-management) (Nutbeam, 2008; กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข, 2556; ขวญเมอง แกวด าเกง และ นฤมล ตรเพชรศรอไร, 2554: 43-46) สาเหตของโรคอวน ขณะทสาเหตและปจจยเสยงโรคอวนในวยเรยนและวยรน (1) ปจจยเสยงดานพนธกรรม (genetic risk factors) (2) พฤตกรรมการบรโภคและพฤตกรรมการใชพลงงาน (3) ปจจยเสยงดานสงแวดลอมและสงคม (environmental/societal risk factors) (กลยาณ โนอนทร, 2560) (4) การควบคมอารมณและความรสก (ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ, 2561) การศกษาความรอบรดานสขภาพกบโรคตางๆ ตวแบบทางดานพฤตกรรมทน ามาเปนแนวทางการศกษาความรอบรดานสขภาพ ไดแก แบบจ าลองความเชอดานสขภาพ health belief model (HBM) โดยสมมตฐานหลกของแบบจ าลองความเชอดานสขภาพคอ (1) หากบคคลรสกวาการกระท านนจะน าไปสสภาวะดานสขภาพทไมพงปรารถนาเขาจะหลกเลยง (2) มความคาดหวงในเชงบวกวาบคคลทดรบค าแนะน าจะปฏบตตามเพอหลกเลยงสภาวะสขภาพทไมปรารถนา (3) เชอวาบคลสามารถน าขอแนะน าทางสขภาพไปด าเนนการได ดงนน จงน าไปสขอสรป หากบคคลมระดบความรอบรดานสขภาพทดยอมจะมระดบพฤตกรรมในการปองกนโรคตางๆ ในระดบทดเชนกน ซงสอดคลองกบหลายงานวจยทมขอสรปวา ความรอบรดานสขภาพ มความสมพนธกบระดบพฤตกรรมในการปองกนโรคตางๆ เชน การศกษาของ Shih.,et.al. (2016) พบวา นกเรยนทมคาคะแนนความรอบรดานสขภาพสง คอคนทมโอกาสเปนโรคอวนนอยลง การศกษาของ Hawkins et al. (2016) พบวา ความบกพรองในความรอบรดานสขภาพมความสมพนธกบความรทลดลงในโรคหลอดเลอดสมอง การศกษาของ Kaphingst et al. (2016) ทดสอบความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพ กบความร โรคทางพนธกรรม ผลการวจยพบวา ผทมขอจ ากดความรอบรดานสขภาพหรอมความรอบรดานสขภาพต า จะมความสมพนธกบความรในโรคทางพนธกรรมต าเชนกน เปนตน สมมตฐานการวจย ความรอบรดานสขภาพมความสมพนธในเชงบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกศกษาระดบปรญญาตรในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล


[119]

กรอบแนวความคด ตวแปรตน ตวแปรตาม

วธการวจย ประชากรและกลมตวอยาง การวจยครงนเปนการวจยเชงปรมาณ กลมตวอยางเปนนกศกษาระดบปรญญาตรในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล จ านวน 400 คน ขนาดของกลมตวอยางทน ามาใชในการวจยเปนสตรขนาดกลมตวอยางของ Yamane (1967) ใชการสมกลมตวอยางแบบแบงชนภม (Stratified random sampling) ขนตอนท 1 ผวจ ยท าการแบงกลมมหาวทยาลยในสงกดของรฐ ออกเปน 3 กลม ไดแก กลมมหาวทยาลยและสถาบน กลมมหาวทยาลยราชภฏ และกลมมหาวทยาลยเทคโนโลย ปการศกษา พ.ศ.2559 จ านวนรวมทงสน 396,531 คน ขนตอนท 2 ใชวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) จาก 3 กลม กลมละ 1 สถาบน จากนนน ามาค านวณหาสดสวนจ านวนกลมตวอยางโดยคารอยละ ท าใหไดจ านวนกลมตวอยางจากสถาบนตางๆ ดงน มหาวทยาลยรามค าแหง 238 คน จาก 68,452 คน มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา 120 คน จาก 34,553 คน มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร 42 คน จาก 11,613 คน การเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลคอ แบบสอบถามแบงออกเปน 2 ตอน ไดแก ขอมลสวนบคคล และค าถามเกยวกบความฉลาดทางสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวน ระยะเวลาในการเกบขอมลเดอนตลาคม พ.ศ.2560 ถง เดอนเมษายน พ.ศ.2561 มการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (content validity) โดยการน าแบบสอบถามเสนอผทรงคณวฒทมความเชยวชาญ จ านวน 5 ทาน น ามาประเมนคาความตรงเชงเนอหาดวยคาดชนความสอดคลอง (Item Objective Congruence--IOC) โดยเลอกคงเฉพาะขอค าถามทมคาดชนความสอดคลองมากกวาหรอเทากบ 0.5 ตรวจสอบความเชอถอได (reliability) โดยน าขอค าถามทปรบปรงแลวไปทดลองใช (try out) กบนกศกษาระดบปรญญาตรสถาบนแหงหนงในกรงเทพมหานคร จ านวน 30 จากนนหาคาสมประสทธความเชอถอไดของครอนบาค (Cornbach‘s alpha coefficient) ผลการตรวจสอบพบวา ไดคา 0.894 การวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลโดยโปรแกรมส าเรจรปทางสถต ใชสถตบรรยาย ไดแก การแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและคาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน

ผลการวจย ขอมลทวไปของกลมตวอยาง พบวานกศกษาเปนเพศหญง รอยละ 59.0 มอาย 19 ป รอยละ 24.25 ศกษาอยในคณะบรหารธรกจ รอยละ 41.0 ก าลงศกษาอยชนปท 2 รอยละ 32.75 มเกรดเฉลยระหวาง 2.51-3.00 รอยละ 53.25 ภาวะสขภาพในรอบ 6 เดอนทผานมาสขภาพแขงแรงด รอยละ 66.25 ไมมโรคประจ าตว รอยละ 94.25 คาดชนมวลกายอยในระดบปกต รอยละ 46.25

ความรอบรดานสขภาพ (1) การเขาถงขอมลสขภาพและบรการสขภาพ (2) ความร ความเขาใจในการปองกนโรคอวน (3) ทกษะการสอสารในการปองกนโรคอวน (4) ทกษะการตดสนใจในการปองกนโรคอวน (5) การรเทาทนสอในการปองกนโรคอวน (6) การจดการตนเองในการปองกนโรคอวน

พฤตกรรมการปองกนโรคอวน (1) อาหาร (2) ออกก าลงกาย (3) การควบคมอารมณ


[120]

ระดบความรอบรดานสขภาพ จากตารางท 1 พบวา นกศกษามระดบความรอบรดานสขภาพ โดยรวมอยในระดบปาน

กลาง ( = 3.50)) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานความรความเขาใจในการปองกนโรคอวนและดานการเขาถงขอมลสขภาพและบรการสขภาพอยในระดบมาก สวนดานการรเทาทนสอในการปองกนโรคอวน ดานทกษะการสอสารในการปองกนโรคอวน ดานการจดการตนเองในการปองกนโรคอวน และดานทกษะการตดสนใจในการปองกนโรคอวน อย

ในระดบปานกลาง ( = 4.20, 3.71, 3.55, 3.21, 3.19, และ 3.17) ตามล าดบ ตารางท 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความรอบรดานสขภาพของนกศกษาในภาพรวมและรายดาน ความรอบรดานสขภาพ S.D. ระดบ ดานความรความเขาใจในการปองกนโรคอวน ดานการเขาถงขอมลสขภาพและบรการสขภาพ

4.20 3.71

.74

.72 มาก มาก

ดานทกษะการสอสารในการปองกนโรคอวน 3.21 .78 ปานกลาง ดานทกษะการตดสนใจในการปองกนโรคอวน 3.17 .61 ปานกลาง ดานการรเทาทนสอในการปองกนโรคอวน 3.55 .60 ปานกลาง ดานการจดการตนเองในการปองกนโรคอวน 3.19 .75 ปานกลาง รวม 3.50 .44 ปานกลาง ระดบพฤตกรรมการปองกนโรคอวน จากตารางท 2 พบวา นกศกษามระดบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนโดยรวม

อยในระดบปานกลาง ( = 3.15) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวาอยในระดบปานกลางทกดานโดยเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอดานการควบคมอารมณ ดานการออกก าลงกาย และดานอาหาร ( = 3.40, 3.18 และ 2.96) ตามล าดบ ตารางท 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกศกษาในภาพรวมและรายดาน พฤตกรรมการปองกนโรคอวน S.D. ระดบ ดานอาหาร 2.96 .43 ปานกลาง ดานการออกก าลงกาย 3.18 .65 ปานกลาง ดานการควบคมอารมณ 3.40 .45 ปานกลาง รวม 3.15 .38 ปานกลาง ความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวน จากตารางท 3 พบวา ความรอบรดานสขภาพของนกศกษาโดยรวม มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 (r =.574) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวาดานการจดการตนเองในการปองกนโรคอวน ดานทกษะการตดสนใจในการปองกนโรคอวน ดานทกษะการสอสารในการปองกนโรคอวน ดานการรเทาทนสอในการปองกนโรคอวน และดานการเขาถงขอมลสขภาพและบรการสขภาพ มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 (r =.637,.568,.424,.373, และ.283) ตามล าดบ


[121]

ตารางท 3 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกศกษา ในภาพรวมและรายดาน

รวม .574** .000 **p-value <.01

อภปรายผลการวจย ความรอบรดานสขภาพของนกศกษา นกศกษามความรอบรดานสขภาพโดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา 2 ดาน คอ ความรความเขาใจและดานการเขาถงขอมลสขภาพและบรการสขภาพอยในระดบมาก สวนอก 4 ดาน คอ การรเทาทนสอ ทกษะการสอสาร การจดการตนเอง และการตดสนใจในการปองกนโรคอวน อยในระดบปานกลาง ทงนอาจเปนเพราะกลมตวอยางคอในระดบอดมศกษาซงเปนผทมความรพนฐานในระดบด คอ ทกคนสามารถอานออกเขยนได และสามารถคด วเคราะหได จงมความรความเขาใจในเรองปองกนโรคอวน โดยรวมในระดบปานกลาง สอดคลองกบงานวจยของ แสงเดอน กงแกว และ นสรา ประเสรฐศร (2558) ทพบวา กลมตวอยางทศกษามความรอบรดานสขภาพ ในระดบปานกลางเชนเดยวกน และอกหนงงานวจยทสอดคลองเมอแยกเปนรายดานคองานวจยของ จรภา ข าพสทธ (2561) ทพบวานสตมความรอบรดานสขภาพดานการเขาถงขอมลและบรการสขภาพอยในระดบสง สวนดานทกษะการจดการตนเองเพอสรางเสรมสขภาพอยในระดบปานกลาง พฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกศกษา พฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกศกษาในภาพรวมอยในระดบปานกลาง ซงสอดคลองกบงานวจยของไฉไล เทยงกมลและคณะ(2558) ทพบวาพฤตกรรมปองกนโรคอวนของนกเรยนโดยรวมอยในระดบปานกลาง และงานวจยของ เรณ ชมคช (2555) พบวา พฤตกรรมสงเสรมสขภาพเพอปองกนโรคอวนลงพงของประชาชนจงหวดพทลงอยในระดบปานกลางเชนกน เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา พฤตกรรมการปองกนโรคอวนดานการควบคมอารมณมคาเฉลยมากทสด ซงสอดคลองกบ Golden (Golden.,et.al. 2016) พบวา การวเคราะหปจจยทสมพนธตอการเกดโรคอวนและความผดปกตของการกนโดยพบวา การลอเลยนเรองน าหนกตว (weight teasing) และความพอใจในรปราง (health body image) เปนปจจยทมความสมพนธ ซงทงสองปจจยถอเปนพฤตกรรมการปองกนโรคอวนดานอารมณ สวนพฤตกรรมการปองกนโรคอวน ดานอาหารแมจะอยในระดบปานกลางแตมคาเฉลยนอยทสด สอดคลองกบงานวจยของ ตวงพร กตญญตานนท (2554) พบวา นกศกษาชนปท 1 มพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยในระดบปานกลางอาจเปนเพราะนกศกษามความร ความเขาใจทถกตอง แตไมเหนความส าคญเกยวกบการบรโภคอาหารมากนก จงไมไดน ามาปฏบต รวมทงนกศกษามความเรงรบในการรบประทานอาหารจงเลอกรบประทานอาหารจานดวนทสะดวก รวดเรวและเขาถงงาย เหนไดจากมรานอาหารฟาสตฟดทมมากขน ประกอบกบการโฆษณาเชญชวนใหซอไดสะดวกและยงมการบรการสงถงบาน (delivery) และการบรการดานอนๆ สอดคลองกบงานวจยของ วราภรณ แสงรศม (2558) ทพบวา อาหารจานดวนทกลมตวอยางชนชอบมากทสด คอไกทอดและรบประทานควบคกบน าอดลมโดยใหเหตผลในการรบประทานอาหารจานดวนวาสะดวก รวดเรว

ความรอบรดานสขภาพ พฤตกรรมการปองกนโรคอวน r p-value

ดานความรความเขาใจในการปองกนโรคอวน -.073 .148 ดานการเขาถงขอมลสขภาพและบรการสขภาพ .283** .000 ดานทกษะการสอสารในการปองกนโรคอวน .424** .000 ดานทกษะการตดสนใจในการปองกนโรคอวน .568** .000 ดานการรเทาทนสอในการปองกนโรคอวน .373** .000 ดานการจดการตนเองในการปองกนโรคอวน .637** .000


[122]

ความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกศกษา ความรอบรดานสขภาพของนกศกษาโดยรวมมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 ซงเปนไปตามสมมตฐาน สอดคลองกบแนวคดของ Nutbeam (2008) และ Mc Cormack et al. (2010) ทกลาววา ความรอบรดานสขภาพจะมผลโดยตรงตอพฤตกรรมดานสขภาพ กลาวคอ หากบคคลมความรอบรด านสขภาพในระดบด พฤตกรรมสขภาพจะดตามไปดวย เนองจากมความร ความเขาใจ สามารถเขาถงขอมลสขภาพ มทกษะการสอสาร การตดสนใจ การรเทาทนสอและสามารถจดการตนเองได เปนปจจยส าคญในการปองกนโรคไมตดตอ ซงโรคอวนเปนหนงในโรคไมตดตอ และยงสอดคลองกบอกหลายงานวจย ไดแก การศกษาของ จรภา ข าพสทธ (2561) ทพบวา ความรอบรดานสขภาพโดยรวม มความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ งานวจยของ ณชรตน นฤมลต และ ยวยงค จนทรวจตร (2560) พบวา ความรอบรดานสขภาพดานการเขาถงขอมล และดานทกษะการสอสาร มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ การศกษาของ ลดาวลย ฤทธ กลา (2555) พบวา การจดการตนเองซงเปนหนงในหกดานของความรอบรดานสขภาพท าใหบคคล สามารถประเมน เปลยนแปลง และปฏบตกจกรรมทเหมาะสมกบโรค ทงการรบประทานอาหาร การออกก าลงกาย และการควบคมอารมณเพอปองกนโรคอวนได

เอกสารอางอง กองสขศกษา กระทรวงสาธารณสข. 2556. ความรอบรดานสขภาพ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนม

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. กลยาณ โนอนทร. 2560. “ภาวะน าหนกเกนและโรคอวนในวยเรยนและวยรนไทย.” วารสารพยาบาลทหารบก 18

(ฉบบพเศษ): 1-8. ขวญเมอง แกวด าเกง และ นฤมล ตรเพชรศรอไร. 2554. ความรอบรดานสขภาพ. กรงเทพฯ: โรงพมพนว ธรรมดา

การพมพ (ประเทศไทย) จ ากด. จระภา ข าพสทธ. 2561. “ความรอบรดานสขภาพ และพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของนสตมหาวทยาลยนเรศวร. ”

วารสารการวดผลการศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม 24 (1): 61-72. ไฉไล เทยงกมล และคณะ. 2558. “พฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนประถมศกษาชนปท 4-6.” วารสาร

พยาบาลต ารวจ 7 (2): 1-15. ตวงพร กตญญตานนท. 2554. “ภาวะโภชนาการและพฤตกรรม 3 อ. ของนกศกษาชนปท 1 มหาวทยาลยหวเฉยว

เฉลมพระเกยรต.” วารสาร มฉก.วชาการ 14 (28): 67-84. ณชรตน นฤมนต และยวยงค จนทรวจตร. 2560. “ความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพเกยวกบโรคอวนและ

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน อ าเภอพยหะคร จงหวดนครสวรรค. ” Journal of Nursing and Health Sciences 11 (1): 108-119.

คมชดลก. 2561. ป 59 เดกไทยอวนขน กรมอนามยจดโชปา-ชายดปา. สบคนจาก www.komchadluek.net/ news/edu-health/258718.

เรณ ชมคช. 2555. ปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเพอปองกนโรคอวนลงพงของประชาชนจงหวดพทลง. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยทกษณ.

ลดาวลย ฤทธกลา. 2555. ประสทธผลของโปรแกรมสงเสรมการจดการตนเองตอภาวะหายใจล าบาก การกลบเขารบการรกษาซ าดวยอาการก าเรบและคณภาพชวต. สบคนจาก www.hospital.tu.ac.th/Deposit_ web/ProjectDQ/research/paper/pdf.

แสงเดอน กงแกว และ นสรา ประเสรฐศร. 2558. “ความสมพนธระหวางความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพของผสงอายทเปนโรคเรอรงหลายโรค.” Nursing Journal of Public Health 25 (3): 43-54.


[123]

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. 2561. คมอลดพงลดโรคฉบบประชาชน. สบคนจาก www.thaihealth.or.th/Books/446/คมอ+ลดพง+ลดโรค+ฉบบประชาชน.htm.

ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. 2560. แผนงานควบคมโรคไมตดตอ ป 2560-2564. สบคนจาก plan.ddc.moph.go.th/meeting30_1augsep/meetting30_1/Documents/7.%20NATI/1.

Golden, N., Schneider, M., & Wood, C. 2016. “Preventing obesity and eating disorders in adolescents.” Pediatrics 138 (3): 16-49.

Hawkins, M., Dolansky M., Levin. J., Schaefer, J., Gunstad, J., Redle, J., Josephson R., and Hughes, J. 2016. “Cognitive function and health literacy are independently associated with heart failure knowledge.” Heart Lung 45 (5): 386-391.

Kaphingst, K., Blanchard, M., Milam L., Pokharel, M., Elrick, A., and Goodman, M. 2016. “Relationships Between Health Literacy and Genomics-Related Knowledge, Self-Efficacy, Perceived Importance, and Communication in a Medically Underserved Population.” J Health Commun 21 (1): 58-68.

Mc Cormack, L. et al. 2010. “Measuring health literacy: A pilot study of a new the skills-based instrument.” The journal of Health Communication 15 (2): 51-71.

Nutbeam, D. 2000. “Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century.” Health Promotion International 15 (3): 259-267.

Nutbeam, D. 2008. “The evolving concept of health literacy.” Social Science & Medicine 67 (12): 2072-2078. Shih, S., Liu, C., Liao, L., and Osborne, R. 2016. “Health literacy and the determinants of obesity: a

population-based survey of sixth grade school children in Taiwan.” BMC Public Health 16 (1):16. World Health Organization. 1998. Health Promotion Glossary. Retrieved from www.who.int/healthpromotion/

about/HPR%20Glossary%201998.pdf. World Health Organization. 2017. Non communicable Diseases Progress Monitor 2017. Retrieved from

apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/258940/9789241513029-eng.pdf?sequence=1. Yamane, T. 1967. Statistic and Introductory analysis. 2nd ed. New York: Haper & Row.


[124]

การพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบ ผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) Development of QR Code System to Prevent Crime for Taxi Passenger สนต กรอบสนท / Santi Krobsanit คณะต ารวจศาสตร โรงเรยนนายรอยต ารวจ / Faculty of Police Science, Royal Police Cadet Academy, Thailand E-mail: [email protected] ประวตบทความ ไดรบบทความ 8 พฤศจกายน 2561 แกไข 28 พฤศจกายน 2561 ตอบรบ 6 ธนวาคม 2561 บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอพฒนาและประเมนประสทธภาพของระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) โดยตวอยางของการวจย คอ ผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) โดยแบงเปนกลมตวอยางขนาด 10 คน และกลมตวอยางภาคสนาม ขนาด 30 คน โดยวธการด าเนนการวจยและพฒนา 5 ขนตอน ไดแก 1)การตรวจสอบกรอบแนวความคดเชงทฤษฎ จากผทรงคณวฒ ทง3ดานไดแก ดานวจยและพฒนา ดานเทคโนโลยสารสนเทศ และดานอาชญาวทยา 2) ขนตอนการสรางรายละเอยดระบบควอารโคดและคมอการใหความร 3)ขนตอนการพฒนา 4) การทดลองน าระบบควอารโคดไปใชในกลมตวอยางและประเมนผล 5)การน าระบบควอารโคดไปทดลองใชในกลมตวอยางภาคสนาม พรอมทงประเมนผล ผลการวจยพบวา ฐานขอมลตางๆ ของระบบควอารโคดทน าไปใชในกลมตวอยางมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม สามเหลยมอาชญากรรมและการปองกนอาชญากรรมเชงสถานการณ โดยทกฐานขอมลมผลการประเมน อยในระดบมากทสด รวมไปถงผลการน าระบบควอารโคดไปใชในภาคสนาม 30 คน โดยการประเมนผลกอนและหลงการทดลอง พบวา มความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม สามเหลยมอาชญากรรมและการปองกนอาชญากรรมเชงสถานการณ ซงผลการประเมนกอนการใหความรพบวาทกฐานขอมลมผลการประเมนอยในระดบนอยทสด และหลงจากการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคดพบวา ทกฐานขอมลมผลการประเมนอยในระดบมากทสด ค าส าคญ: ระบบควอารโคด, การปองกนอาชญากรรม, ผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) Abstract The purpose of this research was to develop and evaluate the efficiency of the QR code system for the prevention of crime for taxi passengers. The sample of the study was the taxi passengers which divided into 10 samples and 30 field samples by 5 steps of research and development: 1) Theoretical Framework Examination by 3 experts in research and development, information technology including criminology. 2) The process of creating the description of the QR code system and the knowledge guidelines. 3) The development procedure. 4) Experimental implementation of the QR code system for the sample and evaluation. 5) The implementation of the QR code system for field trial and evaluation. Result shows that; all database of the QR code system used in the sample is consistent with the crime prevention theory, Triangular crime and situational crime prevention. And all databases have evaluation results at the highest


[125]

level. The results of the pre-test and post-trial evaluation were consistent with the anti-crime theories, Triangular crime and situational crime prevention which the results of the pre-knowledge assessment showed that all databases had the lowest level of evaluation. And after learning and experimenting with the QR code system, all databases have the highest rating. Keywords: QR Code System, Crime Prevention, Taxi Passengers บทน า อาชญากรรมทเกดขนจากรถแทกซ นบเปนภยรายวนของสงคมไทยในปจจบน เชน การชงทรพยผโดยสาร ท ารายผโดยสาร ขมขนผโดยสาร และรายแรงไปจนถงการฆาตกรรมผโดยสาร สงเหลานมกปรากฏอยบนขาว หรอสอโซเชยลตางๆ ซงเหตการณเหลาน บงบอกไดถงภยทผเคราะหรายหรอเหยอ ไมสามารถรวงรหรอคาดการณเหตการณเฉพาะหนาได ประเทศไทยในอดตถงยคปจจบนประสบปญหาอาชญากรรมทเกดจากคนขบรถแทกซเพมมากขนในทกๆ ป ซงถอเปนภยรายวนของสงคมไทยในปจจบน การชงทรพย ถกท าราย แมกระทงการถกขมขนของผโดยสาร ตลอดจนมความรายแรงไปถงการเกดเหตฆาตกรรมผโดยสาร โดยสถตการจดทะเบยนรถ จากป พ.ศ.2555-2559 รวมทงสน 519,976 คน จากยอดสถตการจดทะเบยนรถทเพมสงขน น ามาซงปญหาในการใหบรการ พบวามสถตการรองเรยนสงถง 112,799 เรอง ซงการรองเรยนอนดบ1 นนคอ “รถแทกซ” (กรมการขนสงทางบก, 2559) ตามมาซงปญหาอาชญากรรม รถแทกซ หรอรถยนตโดยสารรบจาง จากอดตสการพฒนาน าไปสปญหาอาชญากรรมในทกๆ ดาน กลาวคอ การเปดโอกาส หรอชองทางใหกบการเปนอาชญากรของผใหบรการ นนหมายถงพฤตกรรมของคนขบรถแทกซมความตองการกอเหตอาชญากรรมทางเพศ หรอมแรงจงใจทมอทธพลตอการแสดงออกมาดวยพฤตกรรม (สดสงวน สธสร, 2547: 97) จากผลการศกษาความหวาดกลวอาชญากรรมทางเพศของหญงทโดยสารรถยนตรบจางสาธารณะ (รถแทกซ) พบวา ระดบความหวาดกลวอาชญากรรมทางเพศของผหญงตอการใชบรการรถแทกซอยในระดบมาก ซงระดบความหวาดกลวนนไดรบอทธพลมาจากปจจยทสงผลตอความหวาดกลวอาชญากรรมทางเพศของผหญงทแตกตางกนจากปจจยสวนบคคล (ณศพล รกษาธรรม, เกษมศานต โชตชาครพนธ และ ประพนธ สหพฒนา, 2559) ดงอาชญากรรมทแสดงใหเหนถงความรนแรงตามสถตในชวง 1-2 ป และขาวความรนแรงดงกลาวมกจะไมคอยปรากฏใหสงคมไดรบขาวสารทเปนจรง จากตวอยางขาวทมผลตอชวตในคดทออกสอโทรทศน เปนขาวทครกโครมเกยวกบรถแทกซ มรายละเอยดดงน ตารางท 1 สรปเหตคดตางๆ ทเปนตวอยางของการเกดเหตอาชญากรรมบนรถแทกซ ล าดบ เหตการณ / คดตางๆ รายละเอยดของความเสยหาย 1. ปรบ 1,000 บาท! โชเฟอรรถแทกซตบหนาฝรง

หลงมปากเสยงบนถนน (13/01/60) ผเสยหายเปนนกทองเทยวชาวตางชาตทเขามาทองเทยวในประเทศไทยถกแทกซตบเนองจากมปากเสยงกน

2. หนซ า2! ขนสงฯลงดาบแลว โชเฟอรรถแทกซชวยตวเองตอหนาผโดยสารสาว (11/01/60)

พฤตกรรมไมเหมาะสมของคนขบแทกซทพยายามจะชวยเหลอตวเองตอหนาหญงสาว

3. จบแลว! รถแทกซโกง หลอกนกทองเทยวจน จากพญาไท ไป สามเสน 2,540บาท (29/09/59)

ผเสยหายเปนนกทองเทยวชาวจนทเขามาทองเทยวในประเทศไทยถกคนขบแทกซโกงคาโดยสารท าใหเกดภาพลกษณทไมดตอประเทศ

4. พกใบขบข 6เดอน! โชเฟอรรถแทกซลวนลามสาว ขยายผลยาเสพตด (23/06/59)

ผเสยหายเปนหญงสาวถกแทกซลวนลาม


[126]

ตารางท 1 (ตอ) ล าดบ เหตการณ / คดตางๆ รายละเอยดของความเสยหาย 5. จบรถแทกซลกทรพย 2 นกทองเทยวอหราน

ปลอยทงป ม อางหาผโดยสารไมเจอ (31/05/59) ผเสยหายเปนชาวตางชาตถกลกทรพยแลวปลอยทงไวสถานบรการน ามน

6. จบรถแทกซแสบ ขดรดชงทรพย นกทองเทยวสาวตรก (23/05/59)

ผเสยหายเปนชาวตางชาตถกชงทรพย

7. รวบโชเฟอรรถแทกซในคราบโจร เมาไอซ ควาคตเตอร จบงคบขนใจสาว (22/04/59)

ผเสยหายเปนหญงถกคนขบรถแทกซเมายา จขมขน

8. รวบแลวรถแทกซมหาภย ปนจชงทรพย 2 นกทองเทยวชาวจน อางหาเงนเลยงลก (24/03/59)

ผเสยหายเปนนกทองเทยวถกจชงทรพย

9. จบรถแทกซโจร ชงทรพยถยบ อกคนหนจด “ผโดยสารสาว” ถกหวขยกาม (18/01/59)

ผเสยหายถกชงทรพยและถกขมขน

10. จบรถแทกซมหาภย! ปลน2พมา ทบผวฉด เมยทอง หวงขมขน (29/11/58)

ผเสยหายเปนคนทองถกท ารายและขมขน

ทมา: ไทยรฐออนไลน ปจจบนการพฒนาดานความปลอดภยในรถแทกซ มเพยงแคปายขอมลบอกรายละเอยดเกยวกบรถแทกซ และขอมลผขบข (บตรเหลอง) ซงยากตอการจดจ าขอมล และพบวาขอมลสวนมากไมตรงกนกบบตรทแสดงขอมลผขบข (บตรเหลอง) ซงไมสามารถตรวจสอบความถกตองหรอการปลอมแปลงเอกสาร ในยคทมการกออาชญากรรมในดานเทคโนโลยททนสมยในปจจบนได ท าใหการปองกนอาชญากรรมนนเปนไปไดยากยง ดงนนการน าระบบควอารโคดมาประยกตใช จงเปนเทคโนโลยทสอดคลองและเหมาะสมทสดในยคปจจบนทสามารถเขาถงการใชงานไดดวยโปรแกรมพนฐานทมาพรอมกบโทรศพทมอถอ เชน ไลนแอพพลเคชน ทสามารถใชสแกนควอารโคดได ซงมยอดสถตการใชงานในเมองไทยมากเปนอนดบ2ของโลก หรอประมาณ 33ลานคน (ไทยรฐออนไลน, 2558) โดยรปแบบของระบบควอารโคดนสามารถใสขอมลพนฐานลงในระบบ และสามารถตรวจสอบขอมลรายละเอยดรถแทกซและผขบขไดอยางงายดาย ซงถอไดวาเปนเทคโนโลยทมคณสมบตตอบโจทยกบการใชชวตในปจจบนไดเปนอยางด วตถประสงค การวจยครงนจงมวตถประสงค (1) พฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) (2) ประเมนประสทธภาพระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) การทบทวนวรรณกรรม ความหมายของอาชญากรรม เสรน ปณณะหตานนท (2515: 514) ไดใหค าจ ากดความของอาชญากรรม วาเปนการกระท าทเปนเรองทกอใหเกดความเจบปวดเสยหายแกบคคลเปนการกระท าทผดไปจากขอตกลงของชมชนซงขอตกลงนนกแลวแตชมชนนนๆจะไดตกลงกนไว การปองกนอาชญากรรม สามเหลยมอาชญากรรม กลาวคอ สาเหตหรอองคประกอบของการเกดอาชญากรรมประกอบดวยดานตางๆ ดงน 1.ผกระท าผด 2.เหยอ 3.โอกาส เมอเหตการณหรอองคประกอบทง3ดาน จะท าใหเกดอาชญากรรมขน เราสามารถปองกนอาชญากรรมขนได โดยตองท าใหองคประกอบของสามเหลยมดานใดดานหนงหายไป (วสตร ฉตรชยเดช, 2557)


[127]

การปองกนอาชญากรรม เชงสถานการณ มแนวทางหลกอย 5 แนวทางหลก ไดแก 1.การเพมความพยายามของคนรายในการลงมอกออาชญากรรม 2.การเพมความเสยงในการถกจบกมของคนราย 3.การลดรางวลหรอผลตอบแทนของคนรายทจะไดรบหลงจากกออาชญากรรม 4.การขจดขออางทคนรายมกใชอางเพอใหการกระท าผดของตนเองมเหตผลสมควรทจะกระท าได 5.การลดหรอหลกเลยงการยวยทอาจท าใหคนรายลงมอกออาชญากรรม (Cornish. Clarke, 2003) การประยกตใชเทคโนโลยดานตางๆกบรถยนตรบจาง (Taxi) ทวศกด เจะนะ (2555) ไดท าการศกษาวจยเรอง การออกแบบและประยกตใชงานโปรแกรมประยกตเพอแจงเตอนขอความชวยเหลอ กรณเกดเหตรายบนแทกซ ดวยโทรศพทเคลอนทระบบปฏบตการแอนดรอยด และไดสรปผลในงานวจยครงนไววา ปจจบนมกมเหตรายเกดขนกบผโดยสารรถสาธารณะเปนประจ า โดยเฉพาะอยางยงผโดยสารทเปนผหญง เพอเปนการปองกนเหตดงกลาว จงไดออกแบบและประยกตใชงานโปรแกรมประยกตเพอแจงเตอนขอความชวยเหลอกรณเกดเหตรายบนรถแทกซดวยโทรศพทเคลอนทระบบปฏบตการแอนดรอยด ซงโปรแกรมทถกออกแบบมาใหชวยแจงขอมลผานทางขอความ และอเมลเพอขอความชวยเหลอไปยงผตดตอทตงไว เมอมเหตการณเกดขนกบผโดยสารและผโดยสารท าการกดปมขอความชวยเหลอพรอมพกดจดเกดเหตไปยงผตดตอทนท ผลปรากฏวาการแจงเตอนขอความชวยเหลอผานโปรแกรมจะใชเวลาเรวกวา การโทรแจงผานสายดวน 191 อยางมาก (เวลาเฉลย 1 นาท 58 วนาท และ 19 นาท 55 วนาท ตามล าดบ) ดงนน โปรแกรมประยกตแจงเตอนขอความชวยเหลอ กรณเกดเหตรายบนแทกซ สามารถเปนอกทางเลอกหนงทผใชสามารถเลอกใชบรการได ในขณะท ภทรรฐ กองเกยรตวานช และ รชพล อนนตวฒน (2554) ไดพฒนาโปรแกรมประยกตบนโทรศพทเคลอนทส าหรบผโดยสารแทกซ งานวจยครงนไดพฒนาบนแพลตฟอรม Windows Phone7 และ iPhone เปนโปรแกรมประยกตทชวยลดความกงวลของผโดยสารรถแทกซ ผโดยสารรถแทกซทมโปรแกรมนอยบนโทรศพทเคลอนทสามารถโพสตหมายเลขทะเบยนรถ (โดยการพมพหรอถายรป)และสของรถแทกซ ไปยง Facebook และ Twitter เมอผใชตองการเรยกใชบรการรถแทกซจากศนยบรการ ผใชสามารถเลอกโทรหาศนยบรการรถแทกซโดยพจารณาจากคะแนนคณภาพการใหบรการของศนยแทกซ นอกจากนโปรแกรมประยกตนยงชวยในการวางแผนหรอตดสนใจในการเลอกเดนทางโดยรถแทกซ ผใชสามารถค านวณอตราคาโดยสาร โดยระบสถานทตนทางและปลายทางทตองการ หรอระบเพยงสถานทปลายทาง และโปรแกรมประยกตจะระบสถานทตนทางโดยใชเครองระบพกดทางภมศาสตรเพอคนหาต าแหนงปจจบนของผใช โปรแกรมจะแสดงอตราคาโดยสารพรอมทงเสนทาง ระยะทาง และระยะเวลาทใช ซงผใชสามารถน าขอมลเหลานมาประกอบการพจารณาเลอกเดนทางโดยรถแทกซได พชรพร เรองจตโพธพาน และ สลล กตตเมธวฒน (2554) ไดพฒนาโปรแกรมเพอใชตรวจสอบคาโดยสารรถแทกซมเตอรและการระบต าแหนงมอถอ โครงงานชนนจดท าเพอพฒนาโปรแกรมบนโทรศพทมอถอทใชระบบปฏบตการแอนดรอยด (Android) ส าหรบบอกต าแหนงและตรวจสอบคาโดยสารแทกซมเตอร ทเกดขนจากการเดนทางของผโดยสาร โดยโปรแกรมจะใชระบบเครองรบจพเอส (GPS) ในโทรศพทมอถอ เพอใชเปนเครองมอในการบอกต าแหนง ค านวณระยะทาง และน าคาทได มาเปรยบเทยบกบคาโดยสารมเตอรทก าหนดโดยกรมการขนสงทางบก ผลของการค านวณสามารถน ามาเปรยบเทยบกบราคาคาโดยสารทเกดขนจรง จากการศกษาดงกลาว จะพบวาผศกษาไดน าหลกการทฤษฎเกยวกบระบบก าหนดต าแหนงบนโลก หรอ จพเอส (Global Positioning System: GPS) มาใชในการพฒนาแอปพลเคชน เพอใชเปนเครองมอในการบอกต าแหนง เชนเดยวกบการน าระบบควอารโคดมาประยกตใช เพอเพมประสทธภาพใหกบระบบฐานขอม ล โดยยดถอความปลอดภยของผโดยสารเปนหลก ซงสามารถสรปองคประกอบการใชงานได ดงน 1)สามารถสรางความปลอดภยในการเกบขอมล ตวเลขและตวอกษรและขอมลภาพ 2)งายตอการใชงาน และเขาถงไดดวยโทรศพทมอถอ 3)ใชพสจนอตลกษณภายในภาพควอารโคดและเปลยนแปลงขอมลไดดวยผสรางระบบ


[128]

กรอบแนวคดการวจย

วธการวจย ประชากรและตวอยาง กลมทดลองในการวจยครงน คอ ผโดยสารรถแทกซ จ านวน 10 คน โดยการประเมนผลการใชงานระบบควอารโคดจากการพฒนาระบบ (one group postest only design) และกลมการทดลองในภาคสนาม 30 คน ประเมนผลการใชงาน กอนและหลงการทดลองใชระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) (one group pretest-postest design) การเกบรวบรวมขอมล การด าเนนการวจยในครงน ใชระเบยบวธวจยและพฒนา โดยมขนตอนตามล าดบในการเกบรวบรวมขอมล ดงน ขนตอนท 1 ด าเนนการตรวจสอบกรอบแนวคดเชงทฤษฎเรองระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) จากผลการศกษาเอกสาร วรรณกรรมดานการปองกนอาชญากรรมและ การประยกตใชระบบควอารโคดและระบบจพเอส จากในประเทศและตางประเทศ และงานวจยทเกยวของ และประเมนขอค าถามโดยผทรงคณวฒทง 3 ดาน ไดแก 1) ผทรงคณวฒดานการวจยและพฒนา 2) ผทรงคณวฒดานเทคโนโลยสารสนเทศ 3)ผทรงคณวฒดานอาชญาวทยา ขนตอนท 2 ออกแบบและสรางรายละเอยดตนแบบ รวมไปถงเอกสารประกอบการใหความรทผานการตรวจสอบกรอบแนวคดศกษาในเชงทฤษฎจากผทรงคณวฒ และน าขอเสนอแนะทไดเพมเตมโดยการสมภาษณเชงลกจากผทรงคณวฒ ท าใหไดตนแบบระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) และคมอการใหความร เรอง ระบบควอารโคดเพอการปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซ ขนตอนท 3 การพฒนา ในขนตอนนโดยการน าตนแบบทไดจากขนตอนท2 แบงขนตอนการพฒนาอออกเปน 5 ระยะ ไดแก ระยะท 1 การตรวจสอบเบองตนและการปรบปรงแกไข ดวยการอภปรายกลม (Focus Group Discussion) ครงท1 โดยผมสวนไดสวนเสย 3 กลม ไดแก 1.กลมเจาหนาทกรมการขนสงทางบก 2.กลมผขบขรถแทกซ 3.กลมผโดยสาร

ปญหาอาชญากรรมทเกดขน กบแทกซ

ทฤษฎการปองกนอาชญากรรม

-ทฤษฎสามเหลยมอาชญากรรม หลกการ:การตดสามเหลยมดานใดดานหนงออก คนราย,โอกาส,เหยอ

-ทฤษฎการปองกนอาชญากรรม

เชงสถานการณ หลกการ: 1.การเพมความพยายามของคนราย 2.การเพมความเสยงในการถกจบกม 3.การลดรางวลหรอผลตอบแทน 4.การขจดขออางทคนรายมกใชอาง 5.ลดหรอหลกเลยงการยวย

การประยกตใชควอารโคด หลกการ: 1.เกบขอมลตวเลข,ตวอกษร 2.เกบขอมลรปภาพ 3.เขาถงดวยโทรศพทมอถอ 4.การพสจนอตลกษณตางๆในภาพควอารโคด 5.เปลยนแปลงขอมลดวยผสรางระบบ

การประยกตใชจพเอส

หลกการ: 1.บอกและตตามต าแหนงพกดของวตถและบคคล 2.ใชงานผานระบบ GSM 3.สงขอมลผานระบบ SMS 4.ยนยนการใชระบบ GPS สามารถสรางความปลอดภยได

ขอมลกรมการขนสงทางบก หลกการ: 1.ใบอนญาตขบขรถสาธารณะ (รถแทกซ) ผทไดรบใบอนญาตตองผานการตรวจสอบประวตอาชญากรรมกอน 2.บตรประจ าตวผขบรถแทกซ(บตรเหลอง) 3.รปผขบข 4.ขอมลผขบข 5.ขอมลรถแทกซ 6.เบอรโทรศพท รองเรยนในการใหบรการ

ระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ)


[129]

รถแทกซเพศชาย ผลการอภปรายกลมในครงนท าใหไดขอเสนอแนะเพมเตมในการพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) และตนแบบทปรบปรงแกไขเพอใชในการอภปรายกลมครงตอไป ระยะท 2 การตรวจสอบครงส าคญและการปรบปรงแกไข ดวยการอภปรายกลม (Focus Group Discussion) ครงท2. โดยผมสวนไดสวนเสย 3 กลม ไดแก 1.ผขบขรถแทกซ 2.ผโดยสารชาวตางชาต 3.ผโดยสารรถแทกซเพศหญง จากการอภปรายกลมในครงน จะไดระบบควอารโคดทใชในการปองกนอาชญากรรมทผานการปรบปรงแกไข และขอเสนอแนะจากผมสวนไดสวนเสย และน าไปสข นตอนในระยะตอไป ระยะท 3 การตรวจสอบเพอยนยนและการปรบปรงแกไข โดยการสรางเครองมอเพอการตรวจสอบจากผเชยวชาญ 3 ทาน โดยหาคาความเทยงตรงของแบบสอบถาม (IOC) ทจะน าไปประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดโดยผทรงคณวฒ โดยผเชยวชาญทง 3 ทาน พบวา แบบประเมนทผวจยสรางขนมานนมความสอดคลองและสามารถน าไปใชประเมนในระยะตอไปได ระยะท 4 การตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดในการน าไปใชของระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ดวยแบบสอบถามทผานการประเมนจากผเชยวชาญในระยะท3โดยผทรงคณวฒทง3 ดาน ไดแก 1.ผทรงคณวฒดานการวจยและพฒนา 2.ผทรงคณวฒดานเทคโนโลยสารสนเทศ 3.ผทรงคณวฒดานอาชญาวทยา เพอท าการประเมนดวยแบบสอบถาม (Rating Scale 5 ระดบ) ผลจากการประเมนในขนตอนนพบวา ความเหมาะสมและความเปนไปไดในการน าระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) สามารถน าไปทดลองใชโดยมคา (X¯ = 4.58) มากทสด ระยะท 5 สรางเครองมอส าหรบการประเมนประสทธภาพของระบบควอารโคดโดยการน าแบบสอบถามทผานการคดวเคราะหจากผวจยและอาจารยทปรกษา มาท าการประเมนโดยผเชยวชาญ 3 ทาน เพอหาคาความเทยงตรงของแบบสอบถาม (IOC) พบวา ขอแบบสอบถามในการประเมนประสทธภาพมความสอดคลอง โดยผลจากการประเมนมคา มากกวา 0.60 สามารถน าไปใชประเมนในขนตอนตอไปได ขนตอนท 4 น าระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ทผานการประเมนในขนตอนการพฒนา ใน 5 ระยะ ไปใชในกลมทดลอง 10 คนโดยการใหความรและการปฎบต พรอมทงรวมทดลองใชระบบควอารโคด จากนนวดคาเฉลยหลงการทดลอง (One-Group Postest only Design) และประเมนผล ดวยแบบสอบถาม (Rating Scale 5 ระดบ) ขนตอนท 5 น าระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ไปใชในภาคสนาม 30คน และประเมนผลดวยการท า Tryout กอนการใชงานระบบควอารโคดและหลงการใชงานะบบควอารโคด และประเมนผลดวยแบบสอบถาม (Rating Scale 5 ระดบ) จากนนวเคราหหาคาเฉลยและสรปผลงานวจย การวเคราะหขอมล ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนาหาคาความถ (Frequency) รอยละ(Percentage) น าขอมลทไดจากการศกษามาตรวจใหคะแนนหาคารอยละ (Percentage), x หรอ คาเฉลย(Mean),S.D. หรอคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation), ส าหรบกระบวนการทไดจากการสมภาษณเชงลก (in-depth Interview) ผวจยไดน าขอมลทไดมาใชในกระบวนการวเคราะห และประมวลผลขอมล ผลการวจย พฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) การพฒนาแบบผสมผสานบรณาการและรปแบบการประเมนโดยผานขนตอนกระบวนการทางการวจยและพฒนาเพอใหไดนวตกรรมทผานการปรบปรงโดยผทรงคณวฒ ผเชยวชาญและผมสวนไดสวนเสยในครงน โดยผทรงคณวฒ ผเชยวชาญและผมสวนไดสวนเสยมความเหนสอดคลองกนวา มความเหมาะสมอยางยงทจะน ามาเปนแนวคดพนฐานในการสรางระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรม โดยแบงผลการประเมนออกดานความเหมาะสมออกเปน ทงหมด 7 ขอดงน 1) ความเหมาะสมของแนวคดพนฐานทน ามาใชในการออกแบบระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ผทรงคณวฒและผมสวนไดสวนเสยมความคดเหนสอดคลองกนวารปแบบการพฒนาแบบ


[130]

ผสมผสานบรณาการและรปแบบการประเมนโดยผานขนตอนกระบวนการทางการวจยและพฒนาเพอใหไดนวตกรรมทผานการปรบปรงโดยผทรงคณวฒ ผเชยวชาญและผมสวนไดสวนเสยในครงนมความเหมาะสมอยางยงทจะน ามาเปนแนวคดพนฐานในการสรางระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) 2) ความเหมาะสมของการพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ผทรงคณวฒ ผเชยวชาญและผมสวนไดสวนเสย มความคดเหนทสอดคลองกนวาการพฒนานนมความส าคญและจ าเปนอยางยง งานวจยนจงนบเปนการพฒนาทชวยเหลอสงคมในสภาวะปจจบนลวนทเกดปญหาทยากตอการแกไข การพฒนาระบบควอารโคดนจงเปนเทคโนโลย ทไมเคยมมากอน เปนนวตกรรมการแกไขปญหาทเหมาะสมและตรงจดทสด 3) ความเหมาะสมของรปแบบการพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ผทรงคณวฒ ผเชยวชาญและผมสวนไดสวนเสย มความคดเหนสอดคลองกนวา รปแบบการพฒนาทเกดจากการผสมผสานและบรณาการในครงน ดวยหลกการ วเคราะห ออกแบบ พฒนา น าไปใชและประเมนผลนนเหมาะสมและเหนดวยเปนอยางยง เนองจากรปแบบการพฒนาน ลวนเปนขนตอนทผานการน าหลกการนไปใชและประสบความส าเรจในงานพฒนา จงน ามาซงรปแบบนวตกรรมทเหมาะสมกบการแกปญหาแตขนตอนส าคญของรปแบบการพฒนานนตองสอดคลองกบสภาพความเปนจรงทเกดขนจากกลมเปาหมายทตองการน ารปแบบการพฒนาไปแกไขปญหาดวย 4) ความเหมาะสมของกรอบโครงสรางความสมพนธของระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) โดยผเชยวชาญและผมสวนไดสวนเสยจงมความคดเหนดวยเปนอยางยงและสามารถเปนไปไดในกรอบโครงสรางความสมพนธทเหมาะสมกบงานวจย 5) ความเหมาะสมของรปแบบการประเมนประสทธภาพของระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ซงผทรงคณวฒ ผเชยวชาญและผมสวนไดสวนเสยจงเหนดวยเปนอยางยงในความเหมาะสมของรปแบบการประเมนประสทธภาพของระบบควอารโคดในครงน 6) ความเหมาะสมขององคประกอบระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ผทรงคณวฒ ผเชยวชาญและผมสวนไดสวนเสย มความเหนวาเหมาะสมเปนอยางยงในองคประกอบทเกดในงานวจยเรองการพฒนาระบบควอารโคดเพอปองนอาชญากรรม และ7) ขอเสนอแนะอนเกยวกบแนวคดในการสรางกรอบแนวความคดเรองระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) โดยผทรงคณวฒไดใหขอคดเหนวา ระบบควอารโคดนนควรตงอยในการใชงานทครอบคลมของผโดยสาร เชน ระบบควรสรางขอมลในรายละเอยดการใชงานระบบทเปนภาษาสากล สามารถเขาถงความหลากหลายในการใชบรการรถแทกซทตรงกบบรบทของเมองไทย การศกษาในครงนควรก าหนดเปาหมายในการใชงานทแสดงใหเหนเปนรปธรรมในการใชงานทเกดขนจรงกบหนวยงานทเกยวของเพอภาพลกษณทดตอผขบขและผโดยสารรถแทกซ ตารางท 2 สรปผลการวเคราะหความคดเหนของผทรงคณวฒ/ผเชยวชาญการพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) รายการขอความคดเหน

ประมาณคาความคดเหนของผทรงคณวฒคนท

คา IOC

แปลผล

1 2 3 4 5 6 7 1.ความเหมาะสมของแนวคดพนฐานทน ามาใชในการออกแบบ ระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมฯ

+1 +1 +1 +1 +1 +1 +1 1.0 ขอค าถามวดไดตรงตามวตถประสงค

2.ความเหมาะสมของการพฒนา ระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมฯ



[131]

ตารางท 2 (ตอ) รายการขอความคดเหน

ประมาณคาความคดเหนของผทรงคณวฒคนท

คา IOC

แปลผล

1 2 3 4 5 6 7 3.ความเหมาะสมของรปแบบการพฒนา ระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมฯ


4.ความเหมาะสมของกรอบโครงสรางความสมพนธ ของระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมฯ


5.ความเหมาะสมของรปแบบการประเมนประสทธภาพ ของระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมฯ

+1 +1 +1 +1 +1 +1 0 0.8 ขอค าถามวดไดตรงตามวตถประสงค

6.ความเหมาะสมขององคประกอบ ระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมฯ


7.ขอเสนอแนะอนเกยวกบแนวคด ระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรม


ประเมนประสทธภาพระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ผลการน าระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ไปใช ในกลมทดลอง (กลมผโดยสาร 10 คน) (One-Group Postest only Design) หลงจากการใหความรและคมอปฏบตการใชงานระบบควอารโคดพรอมทงทดลองใชงานระบบควอารโคด พรอมทงท าแบบประเมน ความพงพอใจ (Rating Scale 5ระดบ) พบวา 1.ระบบมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม สามเหลยมอาชญากรรม ในฐานขอมลใดดงตอไปน ผลการประเมนพบวา ทกฐานขอมลมระดบความพงพอใจมากทสด โดยเรยงล าดบ ดงน 1.ฐานขอมลผขบขภายในบตร มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 5) 2.ฐานขอมลดานรปภาพ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.9) 3.ฐานขอมลรถแทกซ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.80) 4.ดานโครงสรางภายนอกและ ฐานขอมลฟงกชนพเศษ จพเอส มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.7) และผลรวมเฉลยระดบความพงพอใจ อยท มากทสด ( x = 4.82) 2.ระบบมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม เชงสถานการณ ในฐานขอมลใดดงตอไปน ผลการประเมนพบวา ทกฐานขอมลมระดบความพงพอใจมากทสด โดยเรยงล าดบ ดงน 1.ฐานขอมลผขบขภายในบตร ฐานขอมลดานรปภาพและฐานขอมลฟงกชนพเศษ จพเอส มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x =5) 2.ดานโครงสรางภายนอกและฐานขอมลรถแทกซ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.9) และผลรวมเฉลยระดบความพงพอใจ อยท มากทสด ( x = 4.96) 3. ดานระบบ ซงประกอบดวย 1.ระบบมการเปลยนแปลงขอมลดวย Admin ระบบ 2.ระบบมการบนทกการเปลยนแปลง ว/ด/ป/และเวลา 3.การมระบบ Lock-In (Username และ Password) เพอความปลอดภยของขอมล 4.ระบบมการแจง


[132]

เตอนผโดยสารดวยฟงกชน CARD LOST มคาผลรวมเฉลยความพงพอใจท ( x = 4.7)แปลผล ระดบความพงพอใจ ระดบมากทสด 4. ดานคมอการใหความรและคมอปฏบตการใชงานระบบควอารโคด ผลการประเมนพบวา ทกฐานขอมลมระดบความพงพอใจมากทสด โดยเรยงล าดบ ดงน 1.ดานคมอการใหความรเรองระบบควอารโคดเพอการปองกนอาชญากรรมส าหรบรถแทกซท าใหผรบบรการมความเขาใจในระบบมากขน และ 2.ผรบบรการสามารถอธบายขนตอนการปฏบตตามคมอการใหความรเรองระบบควอารโคดเพอการปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซไดเปนอยางด มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.9) และ3.ดานผรบบรการเขาใจในหลกการในการใชงานระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.7) และ 4.ผรบบรการสามารถปฏบตตามคมอการใหความรเรองระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซไดเปนอยางด มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.6) และผลรวมเฉลยระดบความพงพอใจ อยท มากทสด ( x = 4.78) ผลการน าระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ไปใชในภาคสนาม (กลมผโดยสาร 30คน) (One-Group Pretest-Postest Design) ผลการน าระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสาร ไปทดลองใชในภาคสนาม 30 คนโดยผลการประเมนแบง 2 กลมดงน 1) ผลการประเมนกอนการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคดในภาคสนาม (กลมทดลอง 30คน) (One-Group Pretest-Postest Design) (1) ดานระบบมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม สามเหลยมอาชญากรรม ในฐานขอมลใดดงตอไปน ผลการประเมนกอนการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคด พบวา ทกฐานขอมลมระดบความพงพอใจในระดบนอยจนถงนอยทสด โดยเรยงล าดบ ดงน 1.ฐานขอมลฟงกชนพเศษ จพเอส มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.23) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ นอยทสด 2.ดานโครงสรางภายนอก มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.43) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ นอยทสด 3.ฐานขอมลดานรปภาพ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.56) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ นอย 4.ขอมลรถแทกซ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.70) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจนอย 5.ฐานขอมลผขบขภายในบตร มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.80) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ นอย สรปผลรวมเฉลย ระดบความพงพอใจ ดานระบบมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม สามเหลยมอาชญากรรม กอนการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคด อยทระดบ นอย ( x = 1.54) (2) ระบบมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม เชงสถานการณ ในฐานขอมลใดดงตอไปน ผลการประเมนกอนการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคด พบวา ทกฐานขอมลมระดบความพงพอใจในระดบนอยจนถงนอยทสด โดยเรยงล าดบ ดงน 1. ฐานขอมลฟงกชนพเศษ จพเอส มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.23) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ นอยทสด 2.ดานโครงสรางภายนอก มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.37) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ นอยทสด 3.ฐานขอมลรถแทกซ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.47) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ นอยทสด 4.ขอมลดานรปภาพ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.53) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจนอย 5.ฐานขอมลผขบขภายในบตร มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.57) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ นอย สรปผลรวมเฉลย ระดบความพงพอใจ ดานระบบมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม เชงสถานการณ กอนการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคด อยทระดบ นอยทสด ( x = 1.43) (3) ดานระบบ ซงประกอบดวย 1.ระบบมการเปลยนแปลงขอมลดวย Admin ระบบ 2.ระบบมการบนทกการเปลยนแปลง ว/ด/ป/และเวลา 3.การมระบบ Lock-In (Username และ Password) เพอความปลอดภยของขอมล 4.ระบบมการแจงเตอนผโดยสารดวยฟงกชน CARD LOST มคาผลรวมเฉลยความพงพอใจกอนการใหความรและ


[133]

ทดลองใชระบบควอารโคด โดยมคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.86) แปลผล ระดบความพงพอใจ อยในระดบ นอย (4) ดานคมอการใหความรและคมอปฏบตการใชงานระบบควอารโคด ผลการประเมนกอนการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคดพบวา ทกฐานขอมลมระดบความพงพอใจ นอย โดยเรยงล าดบ ดงน 1.ผรบบรการสามารถอธบายขนตอนการปฏบตตามคมอการใหความรเรองระบบควอารโคดเพอการปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซไดเปนอยางด มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 1.76) 2.ดานคมอการใหความรเรองระบบควอารโคดเพอการปองกนอาชญากรรมส าหรบรถแทกซท าใหผรบบรการมความเขาใจในระบบมากขน มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 2.03) 3.ผรบบรการสามารถปฏบตตามคมอการใหความรเรองระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซไดเปนอยางด มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 2.16) และ 4.ดานผรบบรการเขาใจในหลกการในการใชงานระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 2.43) สรปผลรวมเฉลยระดบความพงพอใจ ดานคมอการใหความรและคมอปฏบตการใชงานระบบควอารโคด กอนการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคด อยทระดบ นอย ( x = 2.10) 2) ผลการประเมนหลงการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคดในภาคสนาม(กลมทดลอง30คน) (One-Group Pretest-Postest Design) (1) ดานระบบมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม สามเหลยมอาชญากรรม ในฐานขอมลใดดงตอไปน ผลการประเมนหลงการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคด พบวา ทกฐานขอมลมระดบความพงพอใจในระดบ มากทสด โดยเรยงล าดบ ดงน 1.ฐานขอมลผขบขภายในบตรและฐานขอมลดานรปภาพ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 5) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจในระดบ มากทสด 2.ฐานขอมลฟงกชนพเศษ ระบบจพเอส มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.8) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ ในระดบ มากทสด 3.ฐานขอมลรถแทกซ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.75) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ ในระดบมากทสด และ 4.ดานโครงสรางภายนอก มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.66) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจในระดบ มากทสด สรปผลรวมเฉลยระดบความพงพอใจ ดานระบบมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม สามเหลยมอาชญากรรม หลงการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคด อยทระดบ มากทสด โดยมคาเฉลย ( x = 4.84) (2) ระบบมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม เชงสถานการณ ในฐานขอมลใดดงตอไปน ผลการประเมนหลงการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคด พบวา ทกฐานขอมลมระดบความพงพอใจในระดบมากทสด โดยเรยงล าดบ ดงน 1.ฐานขอมลฟงกชนพเศษ จพเอส มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 5) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ ในระดบมากทสด 2.ขอมลดานรปภาพ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.96) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ ในระดบ มากทสด 3.ฐานขอมลผขบขภายในบตร มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.93) ผลการประเมนพบวา มระดบความพงพอใจ มากทสด 4.ฐานขอมลรถแทกซ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.76) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจในระดบ มากทสด 5.ดานโครงสรางภายนอก มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.73) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจ ในระดบ มากทสด สรปผลรวมเฉลยระดบความพงพอใจ ดานระบบมความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม เชงสถานการณ หลงการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคด อยทระดบ มากทสด โดยมคาเฉลย ( x = 4.88) (3) ดานระบบ ซงประกอบดวย 1.ระบบมการเปลยนแปลงขอมลดวย Admin ระบบ 2.ระบบมการบนทกการเปลยนแปลง ว/ด/ป/ และเวลา 3.การมระบบ Lock-In (Username และ Password) เพอความปลอดภยของขอมล 4.ระบบมการแจงเตอนผโดยสารดวยฟงกชน CARD LOST มคาผลรวมเฉลยความพงพอใจหลงการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคด โดยมคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.65) แปลผล ระดบความพงพอใจ อยในระดบ มากทสด


[134]

(4) ดานคมอการใหความรและคมอปฏบตการใชงานระบบควอารโคด ผลการประเมนหลงการใหความรและทดลองใชระบบควอารโคดพบวา ทกฐานขอมลมระดบความพงพอใจ มากทสด โดยเรยงล าดบ ดงน 1.ผรบบรการสามารถอธบายขนตอนการปฏบตตามคมอการใหความรเรองระบบควอารโคดเพอการปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซไดเปนอยางด มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 5) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจในระดบ มากทสด 2.ดานคมอการใหความรเรองระบบควอารโคดเพอการปองกนอาชญากรรมส าหรบรถแทกซท าใหผรบบรการมความเขาใจในระบบมากขน มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.96) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจในระดบ มากทสด 3.ผรบบรการสามารถปฏบตตามคมอการใหความรเรองระบบควอารโคดเพ อปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซไดเปนอยางด มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.90) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจในระดบ มากทสด และ 4.ดานผรบบรการเขาใจในหลกการในการใชงานระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซ มคาเฉลยระดบความพงพอใจท ( x = 4.86) ผลการประเมนพบวา มความพงพอใจในระดบ มากทสด สรปผลรวมเฉลยระดบความพงพอใจ ดานคมอการใหความรและคมอปฏบตการใชงานระบบควอารโคด ผลการประเมนหลงการใหความรและทดลองใชระบบควอาร อยทระดบ มากทสด โดยมคาเฉลย ( x = 4.93) สรปผลการวจย วตถประสงคขอท 1 พฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง(รถแทกซ) จากการตรวจสอบกรอบแนวคดเชงทฤษฎ ดวยการประเมนขอค าถาม (IOC) ใน7ประเดนโดยผทรงคณวฒทง 3 ดาน ไดแก 1) ผทรงคณวฒดานการวจยและพฒนา 2) ผทรงคณวฒดานเทคโนโลยสารสนเทศ 3) ผทรงคณวฒดานอาชญาวทยา พบวาขอค าถามมความสอดคลองในการสรางกรอบแนวคดทใชด าเนนการวจยและพฒนาระบบควอารโคดเพอใชในการปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) และขอเสนอแนะจากการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ผทรงคณวฒทง 3 ดาน และผมสวนไดสวนเสย ในการสรางตนแบบในขนตอนการออกแบบ การพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ท าใหไดตนแบบ และคมอการใหความร เรอง ระบบควอารโคดเพอการปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถแทกซทมประสทธภาพ และครอบคลมการใชงาน ซงมความเหมาะสมทจะน าระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) ไปทดสอบกบกลมตวอยางได วตถประสงคขอท 2 ประเมนประสทธภาพระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) การทดลองใชระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) กอนการใหความรพบวาผลรวมเฉลยระดบความพงพอใจอยในระดบนอย สาเหตเพราะยงไมทราบขอมล และวธการใชงานโดยละเอยด จงท าใหยากทจะเขาใจและใชงานไดอยางมประสทธภาพ และการทดลองใชระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) หลงการใหความรผลรวมเฉลยระดบความพงพอใจ อยในระดบมาก โดยหลงจากทราบขอมลจากคมอปฏบตการใชงานระบบควอารโคดแลว ท าใหใชระบบไดคลองตว และรวดเรวขน และมความเหนวาระบบมประสทธภาพและมประโยชนส าหรบผโดยสารรถรบจางสาธารณะ (Taxi) เปนอยางมาก อภปรายผลการวจย การวจยเรอง การพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) น เปนการศกษาเหตจากการเกดอาชญากรรมทเกดขนบนรถแทกซ ซงสามารถอธบายการเกดไดจากความหมายของอาชญากรรม โดยน าหลกการแนวคดทฤษฎการปองกนอาชญากรรม สามเหลยมอาชญากรรมและการปองกนอาชญากรรม เชงสถานการณ มาผสมผสานกบการใชเทคโนโลยควอารโคดในการใสขอมล และระบบจพเอสในการบอกต าแหนงพกด โดยการบรณาการ จนส าเรจเปนระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) โดยการแสดงขอมลรายละเอยดผขบขของระบบควอารโคด เชน ใบอนญาตขบข รปภาพ หรอ


[135]

รายละเอยดขอมลรถแทกซ นนเปนการตดองคประกอบของสามเหลยมอาชญากรรมทคนรายอาจแฝงตวเปนผขบข มความสอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม สามเหลยมอาชญากรรม สามารถอธบายการเกดอาชญากรรมใน3องคประกอบหลก ไดแก 1) คนราย 2) เหยอ และ3) โอกาส และหากจะปองกนการเกดอาชญากรรมตองท าใหสามเหลยมดานใดดานหนงหายไป(วสตร ฉตรชยเดช, 2557) จากผลการวจยและพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ) พบวา ผโดยสารในกลมทดลอง และกลมภาคสนามมความเหนสอดคลองกน หลงจากการไดรบความรและทดลองใชระบบแลววา เปนสงส าคญและมประโยชนกบผโดยสารเปนอยางมาก ในการปองกนอาชญากรรม เนองจากในปจจบนปญหาอาชญากรรมทเกดขนนนเกดจากผขบขทมประวตอาชญากร นนแฝงตวในการประกอบอาชพ เมอพบเหยอหรอผโดยสาร นนหมายถงการครบองคประกอบของสามเหลยมอาชญากรรม การมระบบควอารโคดเพอคดกรองผขบข ท าใหคนรานทแฝงตวเปนผขบขนนขาดโอกาสในก ารกออาชญากรรม ระบบควอารโคดทถกพฒนามาน มขอมล และระบบการท างานพเศษ จพเอส ทสามารถระบต าแหนงพกดในการเดนทางของผโดยสาร และยงสามารถสงขอความและรายละเอยดขอมลพนฐานภายในบตรไปยงเบอรโทรศพทปลายทาง ดวยขอความ SMS ฟร สอดคลองกบทฤษฎ การปองกนอาชญากรรม เชงสถานการณ (Indermaur, 2013) โดยเปนการเพมความเสยงของคนรายในการถกจบกม และยงเปนการขจดขออางทคนรายอาจใชอางวา ไมไดเดนทางไปเสนทางนอกดวย และในฐานขอมลดานรปภาพ ซงประกอบดวย รปผขบข รปบตรประจ าตวผขบข(บตรเหลอง) รปใบอนญาตขบข รปรถแทกซดานหนา รปรถแทกซดานหลง เชนเดยวกบการศกษาของ พชรพร เรองจตโพธพาน และ สลล กตตเมธวฒน (2554) ทไดพฒนาโปรแกรมเพอใชตรวจสอบคาโดยสารรถแทกซมเตอรและการระบต าแหนงมอถอ โครงงานชนนจดท าเพอพฒนาโปรแกรมบนโทรศพทมอถอทใชระบบปฏบตการแอนดรอยด (Android) ส าหรบบอกต าแหนงและตรวจสอบคาโดยสารแทกซมเตอร ทเกดขนจากการเดนทางของผโดยสาร โดยโปรแกรมจะใชระบบเครองรบจพเอส (GPS) ในโทรศพทมอถอ เพอใชเปนเครองมอในการบอกต าแหนง ค านวณระยะทาง และน าคาทได มาเปรยบเทยบกบคาโดยสารมเตอรทก าหนดโดยกรมการขนสงทางบก ผลของการค านวณสามารถน ามาเปรยบเทยบกบราคาคาโดยสารทเกดขนจรง สอดคลองกบทฤษฎการปองกนอาชญากรรม เชงสถานการณ เปนการลดหรอหลกเลยงการยวย จากการท าวจยเรอง การพฒนาระบบควอารโคดเพอปองกนอาชญากรรมส าหรบผโดยสารรถยนตรบจาง (รถแทกซ)น ผวจยเหนวาการพฒนาในดานฐานขอมลสวนบคคลทสอดคลองและจ าเปนในยคของเทคโนโลย โดยองคประกอบของระบบควอารโคดทมหลกในการสราง ผสมผสานเทคโนโลยดานระบบจพเอส จนไดระบบควอารโคดทมความสมบรณ เขาใจงายและใชงานงาย โดยอธบายไดจากผลการประเมนประสทธภาพท าให ผรบบรการสามารถอธบายขนตอนการปฏบตตามคมอการใหความรไดเปนอยางด เนองจากเกดความรความเขาใจจนสามารถปฏบตการใชงานและเขาใจในหลกการ และยงเปนการชวยลดเหตอาชญากรรมทเกดขนกบผโดยสารรถสาธารณะไดโดยตรง เอกสารอางอง กลมสถตการขนสง กรมการขนสงทางบก. 2559. สถตการรบเรองรองเรยนผานศนยคมครองผโดยสารสาธารณะ

1584. กรงเทพฯ: กรมการขนสงทางบก. ณศพล รกษาธรรม, เกษมศานต โชตชาครพนธ และ ประพนธ สหพฒนา. 2559. “ความหวาดกลวอาชญากรรมทาง

เพศของหญงทโดยสารรถยนตรบจางสาธารณะ (รถแทกซ) ในเขต กรงเทพมหานคร.” วารสารกระบวนการยตธรรม 9 (2): 77-97.

ทวศกด เจะนะ. 2556. การออกแบบและประยกตใชงานโปรแกรมประยกตเพอแจงเตอนขอความชวยเหลอกรณเกดเหตรายบนแทกซ ดวยโทรศพทเคลอนทแอนดรอยด. งานคนควาอสระ วทยาศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาเทคโนโลยคอมพวเตอรและการสอสาร, มหาวทยาลยธรกจบณฑต


[136]

พชรพร เรองจตโพธพาน และ สลล กตตเมธวฒน. 2554. โปรแกรมเพอใชตรวจสอบคาโดยสารรถแทกซมเตอรและการระบต าแหนงมอถอ. ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน.

ภทรรฐ กองเกยรตวานช และ รชพล อนนตวฒน. 2554. โปรแกรมประยกตบนโทรศพทเคลอนทส าหรบผโดยสารแทกซ 6. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วสตร ฉตรชยเดช. 2557. การปองกนอาชญากรรมเชงรก โดยทฤษฎสามเหลยมอาชญากรรม. สบคนจาก surasingpay4763.blogspot.com/2014/12/blog-post_0.html.

สดสงวน สธสร. 2547. อาชญาวทยา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. เสรน ปณณะหตานนท. 2558. การกระท าผดในสงคม สงคมวทยาอาชญากรรมและพฤตกรรมเบยงเบน. พมพ

ครงท 3. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. Indermaur, D. 2013. Situational Prevention of Violent Crime: Theory and Practice in Australia. Crime

Western Australia: Research Centre, University of Western Australia.