คู่มือการบริหารจัดการmkho.moph.go.th/mko/frontend/web/uploads/4c91ecb...โรคฟันผุในเด็ก 3 ปี และ 5 ปี

คมอการบรหารจดการ การบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

ทมงเนนการเขาถงบรการบางกลมวยเปนการจ�าเพาะ

ปงบประมาณ 2563

โดย กระทรวงสาธารณสข

ส�านกทนตสาธารณสข กรมอนามย

และ ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

คมอการบรหารจดการ

การบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

ทมงเนนการเขาถงบรการบางกลมวยเปนการจำาเพาะ

พมพครงท 1: ตลาคม 2562

จำานวน xxx เลม

ISBN

จดพมพเผยแพรโดย

xxxxxxxxxxxxxxxxxxx

พมพท

บรษท สหมตรพรนตงแอนดพบลสชง จำากด

59/4 หม 10 ถนนกาญจนาภเษก ตำาบลบางมวง

อำาเภอบางใหญ จงหวดนนทบร 11140

โทรศพท: +66 (0) 2 903-8257-9

โทรสาร: +66 (0) 2921-4587

สารปลดกระทรวงสาธารณสข

ปญหาสขภาพในชองปากของเดกวยเรยนเปนปจจยทสงผลกระทบตอพฒนาการ

และความสามารถ ในการเรยนร ของเดก จากผลการส�ารวจสภาวะสขภาพชองปาก

ระดบประเทศ ครงท 8 พ.ศ. 2560 พบวาเดกไทยมากกวาครงหนงมฟนผ ถาไมดแล

สขภาพชองปากใหด ปญหาสขภาพชองปากจะสะสมและมความรนแรงจนอาจเกดการ

สญเสยฟนถาวรตงแตเดก ซงจะสงผลตอระบบบดเคยวตลอดชวต อกปจจยส�าคญทสงผล

ตอสภาวะสขภาพชองปากของเดก คอ สขภาพชองปากของมารดาขณะตงครรภ โดย

มารดา ทสขภาพชองปากไมด มฟนผมาก ลกกจะมปญหาฟนผมากดวยเชนกน นอกจากนชวง

ตงครรภเปนชวงเวลา ทมโอกาสพบปญหาสขภาพชองปาก โดยเฉพาะโรคเหงอกอกเสบ

และโรคปรทนต เนองจากการเปลยนแปลงทางสรระวทยาและฮอรโมน หญงตงครรภทเปน

โรคเหงอกอกเสบและโรคปรทนตมความเสยงทอาจสงผลกระทบตอภาวะการตงครรภ สขภาพ

ของเดกในครรภและการคลอด

การจดระบบสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากใหแกหญงตงครรภ

และเดกวยเรยนจงเปนสงส�าคญ เพราะเปนการวางรากฐานส�าหรบการมสขภาพชองปากทด

ตงแตเกดจนถงวยเรยน ซงเปนชวงวยทเรมมการเปลยนแปลงจากชดฟนน�านมเปนฟนถาวร

และจะสงผลถงสขภาพชองปากในชวงวยตอไป

ในป พ.ศ. 2563 น กระทรวงสาธารณสขรวมกบส�านกงานหลกประกนสขภาพ

แหงชาต ไดเพมรายการบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากทจายตาม

รายการบรการ (fee schedule) ในหญงตงครรภและเดกวยเรยน โดยมเปาหมายเพอ

เพมการเขาถงและความครอบคลมบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

ส�าหรบหญงตงครรภและเดกวยเรยนทกสทธ

ค มอฉบบน แสดงใหเหนถงความมงมนตงใจและความรวมมอของกระทรวง

สาธารณสขกบส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ทจดท�าขนเพอเปนแนวทางการ

บรหารจดการบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากในกลมหญงตงครรภ

และเดกวยเรยน หวงเปนอยางยงวา คมอฉบบนจะกอใหเกดการ บรณาการ ประสาน

การท�างานรวมกบภาคสวนอน ๆ ไดแก คลนกฝากครรภและโรงเรยน เพอสงเสรม

และสนบสนนการดแลสขภาพชองปากของหญงตงครรภและเดกวยเรยนอยางเปนองครวม

ซงเปนกลไกส�าคญในการผลกดนใหมการเขาถงบรการสาธารณสขทมคณภาพมาตรฐาน

ไดอยางทวถง

นพ.สขม กาญจนพมาย

(ปลดกระทรวงสาธารณสข)

สารเลขาธการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

สขภาพชองปากเปนสวนหนงทส�าคญของการมสขภาวะโดยรวม สขภาพชองปาก

ทดชวยเสรมความสามารถของบคคลในการพด ยม กลน รส สมผส เคยว กลน และการ

แสดงสหนาถงความรสกและอารมณ ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตก�าหนดใหบรการ

สรางเสรมสขภาพและปองกนโรคชองปากเปนสทธประโยชนดานสรางเสรมสขภาพ

และปองกนโรคส�าหรบทกกลมวย ตงแตแรกเรม ถงแมสภาวะสขภาพชองปากของคนไทย

ในภาพรวมมแนวโนมดขน แตการเขาถงบรการของแตละกลมวยยงต�า โดยเฉพาะเดก

วยเรยนซงตองไดรบการดแลชองปากอยางเขมงวด พบวาไดรบการตรวจฟนไมถงรอยละ

50 และโรคฟนผยงเปนปญหาสขภาพทส�าคญของกลมวยเดก

ดวยสถานการณดงกลาว เพอใหการเขาถงบรการสรางเสรมสขภาพและปองกน

โรคชองปากเพมขน โดยเฉพาะอยางยงบรการทนตกรรมปองกนในกลมเปาหมายส�าคญ

ไดแก กลมเดกเลกและเดกโตไดมสขภาพฟนทแขงแรง เปนรากฐานทส�าคญระยะยาวตอ

การสขภาพชองปากทด รวมถงกล มหญงตงครรภทม งเสรมสรางการตงครรภคณภาพ

กระทรวงสาธารณสขและส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตโดยความเหนชอบของ

คณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต จงก�าหนดใหมการจายตามรายการบรการ (fee

schedule) ส�าหรบบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคชองปาก ในปงบประมาณ 2563

ส�านกทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสขรวมกบส�านกงาน

หลกประกนสขภาพแหงชาตไดจดท�าคมอการบรหารจดการการบรการสรางเสรมสขภาพและ

ปองกนโรคในชองปากทมงเนนการเขาถงบรการของกลมเปาหมายดงกลาว เพอเปนมาตรฐาน

และเอกสารอางองส�าหรบการด�าเนนงานของทกภาคสวนทเกยวของ หวงเปนอยางยงวา

ผปฏบตงานและผเกยวของจะไดใชคมอเลมนใหเปนประโยชนในการปฏบตงาน เพอใหเกด

ผลสมฤทธในการบรรลถงการมสขภาพชองปากทดตอไป

นพ.ศกดชย กาญจนวฒนา

(เลขาธการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต)

76

ทปรกษา

นพ.จกรกรช โงวศร รองเลขาธการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตทพ.อรรถพร ลมปญญาเลศ รองเลขาธการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต นพ.รฐพล เตรยมวชานนท ผชวยเลขาธการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตนพ.สนชย ตอวฒนกจกล ผชวยเลขาธการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตพญ.กฤตยา ศรประเสรฐ ประธานกลมภารกจบรหารกองทน ส�านกงาน หลกประกนสขภาพแหงชาตนพ.กฤช ลทองอน ทปรกษา ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

คณะบรรณาธการ

ดร.ทพ.วรตน เอองพลสวสด ผ อ�านวยการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เขต 12 สงขลาภก.คณตศกด จนทราพพฒน ผอ�านวยการส�านกสนบสนนระบบบรการปฐมภม สปสช.นางเบญจมาส เลศชาคร ผ อ�านวยการสานกบรหารการจดสรรและชดเชย คาบรการ สปสช.นางสาวศรพนธ เหมองสน ผอ�านวยการส�านกบรหารสารสนเทศการประกน สปสช.ทพ.กว วระเศรษฐกล ผ อ�านวยการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เขต 8 อดรธานทพ.สนต ศรวฒนาไพศาล ผ อ�านวยการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เขต 2 พษณโลกทพ.วฒชย ล�าดวน ผ อ�านวยการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เขต 10 อบลราชธานทพ.จารวฒน บษราคมรหะ กองบรหารการสาธารณสข ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขทพญ.ปยะดา ประเสรฐสม ผอ�านวยการส�านกทนตสาธารณสข กรมอนามยทพญ.จราพร ขดด ส�านกทนตสาธารณสข กรมอนามยทพญ.สวรรณา เอออรรถการณ ส�านกทนตสาธารณสข กรมอนามยทพญ.วรมน อครสต ส�านกทนตสาธารณสข กรมอนามยนางสาวจารว รตนยศ ส�านกสนบสนนระบบบรการปฐมภม สปสช.นางสาวพรพจนาจ ขะชาตย ส�านกสนบสนนระบบบรการปฐมภม สปสช.นางสาวพรพมล ศรมย ส�านกบรหารสารสนเทศการประกน สปสช.นายกฤช พลไพรสรรพ ส�านกบรหารสารสนเทศการประกน สปสช.นางสาวอสรย ชนจตตเสาวคนธ ส�านกบรหารการจดสรรและชดเชยคาบรการ สปสช.นางสาวปรศนา รถสดา ส�านกบรหารการจดสรรและชดเชยคาบรการ สปสช.

สารบญ

9

13

19

25

29

35

49

51

บทท 1 ความจ�าเปนและทมา

บทท 2 มาตรการและกจกรรมส�าคญในการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

บทท 3 รายการบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก ทจายตามรายการบรการ (fee schedule) และแนวทางการชดเชยคาบรการ

บทท 4 แนวทางการบนทกขอมลและการสงขอมล

บทท 5 บทบาทของหนวยงานทเกยวของ และแนวทางในการจดบรการ

เอกสารอางอง

ภาคผนวก

บทท 6 ตวชวด การก�ากบ ตดตามและประเมนผล

การบรหารจดการการบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

ทมงเนนการเขาถงบรการบางกลมวยเปนการจ�าเพาะ

ปงบประมาณ 2563

บทท 1ความจ�าเปนและทมา

10 11

จากขอมลการส�ารวจสภาวะสขภาพชองปากแหงชาตครงท 8 พ.ศ. 2560

เปรยบเทยบกบการส�ารวจใน 7 ครงทผานมา นบตงแตการส�ารวจสภาวะสขภาพชองปาก

แหงชาตครงท 1 พ.ศ. 2503 พบวาสภาวะสขภาพชองปากของประชากรไทยมแนวโนม

ในภาพรวมดขน โดยความชกของโรคฟนผในกลมเดกลดลง โดยรอยละของเดกอาย 5

และ 12 ปทมฟนผ ลดลงจากรอยละ 85.3 และ 52.9 ในพ.ศ. 2537 เปน รอยละ 75.6

และ 52.0 ในพ.ศ. 2560 รอยละของจ�านวนฟนถาวรทใชเคยวอาหารไดในชองปากกลมวย

ท�างานและผสงอายเพมขน และอตราการสญเสยฟนในกลมวยท�างานและผสงอายลดลง

โดยรอยละของวยท�างานทมฟนถาวรอยางนอย 20 ซ เพมจากรอยละ 91.9 ในพ.ศ. 2537

เปน รอยละ 98.1 ในพ.ศ. 2560 สวนผสงอาย 60-74 ปทมฟนถาวรอยางนอย 20 ซ เพมจาก

รอยละ 47.7 ในพ.ศ. 2537 เปน รอยละ 56.1 ในพ.ศ. 2560 แมวาจะมแนวโนมของ

ปญหาลดลง แตความชกของโรคฟนผในกล มเดกยงคงสง ในฟนน�านมความชกของ

โรคฟนผในเดก 3 ป และ 5 ป เปนรอยละ 52.9 และ 75.6 ตามล�าดบ คาเฉลยรอยละ

ฟนผ ถอน อด (dmft) ของเดกอาย 5 ป จากการส�ารวจครงนคอ 4.5 ซ/คน ในเดกอาย

12 ป พบวามความชกของโรคฟนผในฟนถาวรรอยละ 52.0 โดยมคาเฉลยรอยละฟน ผ ถอน

อด (DMFT) 1.4 ซ/คน จะเหนไดวาโรคฟนผยงคงเปนปญหาสขภาพทส�าคญในกลมวยเดก

อนง เมอเปรยบเทยบผลการส�ารวจพ.ศ. 2560 กบพ.ศ. 2555 พบวา สภาวะสขภาพ

ชองปากมแนวโนมแยลงกวาเดม โดยเฉพาะในกลมเดกปฐมวย พบเดกอาย 3 ปทมฟนผ

เพมขนจากรอยละ 51.7 ในพ.ศ. 2555 เปน รอยละ 52.9 ในพ.ศ. 2560 สวนกลมเดกอาย

12 ปยงคงมความชกโรคฟนผใกลเคยงเดม คอรอยละ 52.3 ในพ.ศ. 2555 เปน รอยละ 52.0

ในพ.ศ. 2560 ขณะทเดกไดรบการตรวจฟนเพยงรอยละ 46 (ขอมล HDC ป 2560 รอยละ

เดก 6-12 ป) ซงเปนชวงวยทควรตองไดรบการดแลอยางเขมขนเนองจากเปนชวงทมการ

เปลยนชดฟนเปนฟนถาวรตงแตอาย 7 ปถงประมาณอาย 12-13 ป ยงไปกวานน ในเดกเลก

และเดกโต ยงมฟนทเพงเรมผทงในฟนน�านมและฟนถาวรถงรอยละ 20-30 ซงสามารถยบยง

ไดดวยการใชฟลออไรดความเขมขนสงเฉพาะท นอกจากน ในกรณทฟนกรามถาวรยงไมผ แต

มหลมรองฟนลก กสามารถปองกนไดดวยการเคลอบหลมรองฟน หากสามารถดแลเดกกลมน

ไดด จะสามารถสรางอปนสยในการดแลไดดวยตนเองในระยะยาว ปองกนมใหโรคฟนผทอาจ

เกดขนลกลามตอไปจนท�าใหเกดความยงยากในการรกษาและสญเสยคาใชจายเพมขนมาก

เพอเกบรกษาฟน

นอกจากนยงมกลมประชากรทส�าคญอกกลมหนงคอ กลมหญงตงครรภซงจดเปน

ประชากรกลมทมความออนไหว (vulnerable) ตอโรคในชองปาก เนองจากการเปลยนแปลง

ของรางกาย การเปลยนแปลงของฮอรโมน สงผลใหหญงตงครรภมความเสยงตอการเกดโรค

ในชองปาก ทงโรคปรทนตและโรคฟนผมากขน ในประชากรไทยพบหญงตงครรภมฟนผ

ประมาณรอยละ 80 เหงอกอกเสบประมาณรอยละ 90 และโรคปรทนตอกเสบประมาณ

รอยละ 20 โดยครงหนงของหญงตงครรภทมปญหาสขภาพชองปากไมไดรบการรกษาทาง

ทนตกรรม ซงความผดปกตเหลานสงผลกระทบตอคณภาพชวตของหญงตงครรภ ทงในดาน

การบดเคยว ความเจบปวดฟน อารมณ รวมถงกระทบตอการท�ากจวตรตามปกต นอกจากน

โรคในชองปากยงสงผลตอคณภาพการตงครรภ อาท ทารกคลอดกอนก�าหนด น�าหนกทารก

แรกคลอดต�า ภาวะครรภเปนพษ และเบาหวานขณะตงครรภ และเมอทารกคลอดออกมา

มารดาทมฟนผลกลามในชองปากสามารถสงผานเชอกอโรคฟนผทางน�าลายสงผลใหทารก

มความเสยงในการเกดฟนผเพมขนถง 5 เทา จงมความจ�าเปนตองสงเสรมใหหญงตงครรภ

เขาถงบรการทนตกรรมอยางครอบคลมมากขน

12

เพอสงเสรมการเขาถงบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากทงในกลม

หญงตงครรภและกลมวยเดกทมความส�าคญตอการสรางรากฐานการดแลอนามยชองปากได

ดวยตนเอง รวมทงสงเสรมการใชงานของฟนใหมประสทธภาพเตมท จงปรบการจายจาก

เหมาจายคาบรการ เปนการจายตามรายการบรการ (fee schedule) เปนการเฉพาะ

ในบางรายการ เพอสนบสนนหนวยบรการใหบรการงานสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค

ในชองปากไมใหลกลามจนสญเสยฟนถาวรตอไป

วตถประสงค

1. เพอเพมการเขาถงบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากในหญง

ตงครรภ

2. เพอเพมการเขาถงบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากทงใน

เดกเลกและเดกโต

3. เพอลดความชกของการเกดโรคฟนผในเดกวยเรยน

บทท 2

มาตรการและกจกรรมส�าคญในการ สรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

14 15

เพอใหหญงตงครรภ เดกเลกและเดกโต ไดรบการดแล และเขาถงบรการสรางเสรม

สขภาพและปองกนโรคในชองปาก มสขภาพชองปากและคณภาพชวตทด มาตรการทส�าคญ

จงประกอบดวย

“ตรวจ ฝกทกษะ ความร อาหาร และบรการ”

มาตรการส�าคญ

1. การตรวจสขภาพชองปากและประเมนความเสยง (oral health screening

and risk assessment)

เพอประเมนสภาวะชองปาก และความเสยงจากพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก

การบรโภคอาหาร ชวยในการวางแผนการดแลรกษาเปนรายบคคล การตรวจสขภาพชองปาก

โดยทนตบคลากร ประกอบดวยการตรวจฟนผ ความสะอาดของฟน เหงอกอกเสบ รวมถง

สภาวะปรทนต และความผดปกตของเนอเยอในชองปาก มการวางแผนการรกษาทสอดคลอง

กบสภาวะชองปาก ระดบความเสยงของการเกดโรคฟนผ และบรบทของกลมเปาหมาย

การตรวจสขภาพชองปากและวางแผนการรกษาทครอบคลมทกระยะของ

การเกดโรค (caries as a continuum) เปนวธการทเปนทยอมรบในปจจบนวา สามารถ

ควบคมและปองกนการลกลามของโรคในชองปากไดอยางมประสทธภาพ โดยสามารถ

1) ปองกนไมใหเกดโรคฟนผ 2) ยบยงการเกดรฟนผ (cavity) และ 3) ปองกนไมใหมการเกด

รอยโรคฟนผเพมขน (increment)

2. การฝกทกษะการแปรงฟนดวยยาสฟนทมฟลออไรด (assessment and

training of tooth brushing skill)

เพอใหสามารถดแลท�าความสะอาดชองปากตนเองไดอยางมประสทธภาพ ควรเนน

การฝกแปรงฟนแบบลงมอปฏบต รวมกบการท�า plaque control (ยอมสฟน) ในกลม

เปาหมาย คอ หญงตงครรภ ผปกครองเดกปฐมวย คร นกเรยน อสม. ประชาชนทวไป

และบคลากรสาธารณสข รวมถงสามารถประเมนความสะอาดหลงแปรงฟนได

การแปรงฟนดวยยาสฟนทมฟลออไรดทกวนอยางนอยวนละ 2 ครง แนะน�า

การเลอกใชแปรงสฟนทมคณภาพตามมาตรฐานกรมอนามย สงเสรมการแปรงฟนแบบแหง

(การแปรงฟนทไมใชน�าหรอใชนอย) เพอเพมประสทธภาพของฟลออไรดในการปองกนฟนผ

มากขน

การแปรงฟนดวยยาสฟนทมฟลออไรดเปนการสงเสรมสขภาพชองปากรวมกบ

ทนตกรรมปองกน เพราะนอกจากจะไดผลในการท�าความสะอาดชองปากแลว ยงเปนวธการ

ใหฟลออไรดเฉพาะทอยางสม�าเสมอซงใหผลในการปองกนฟนผ และเปนมาตรการส�าคญ

ทชวยเสรมประสทธภาพในการปองกนฟนผของเคลอบหลมรองฟน อกทงยงเปนกจกรรมท

คร บคลากรสาธารณสข ครอบครว และองคกรปกครองสวนทองถนสามารถเปนตวหลก

ในการรบผดชอบด�าเนนการได

3. การสอสารความร (oral health education and communication)

ใหผมสวนเกยวของ ภาคเครอขาย และกลมเปาหมาย มความร ความเขาใจในการ

ดแลสขภาพชองปากตามกลมวย ดวยขอมล ความร และ key message ทเขาใจงาย กระชบ

ตรงประเดน สอสารผานชองทางทเขาถงงายเหมาะสมกบบรบทของกลมเปาหมาย เชน

การประชม อบรม โปสเตอร สอนขางเกาอ การใชแอปพลเคชนไลน (LINE) และเสยงตามสาย

4. การบรโภคอาหารทดตอสขภาพชองปาก (diet for oral health)

ขนมถงและเครองดมเปนแหลงน�าตาลหลกทเดกไดรบในแตละวน ทนตบคลากรและ

เจาหนาทสาธารณสขตองมมาตรการในการบรโภคอาหารทเปนประโยชน งด ลดขนมหวาน

และเครองดมตาง ๆ อยางเขมงวด ใหศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยน จดสงแวดลอมดาน

อาหารและเครองดมใหเออต อการมสขภาพชองปากทด ไม มอาหารหวานมนเคม

จ�ากดการบรโภคอาหารวางไมเกนวนละ 2 ครง และสงเสรมใหมบรการน�าดมสะอาด

การรณรงคดมนมจดและน�าเปลา สงเสรมการกนผกและผลไม งดน�าอดลมในงานบญ

และงานรนเรงตาง ๆ

5. การใหบรการทนตกรรม (oral health services)

การใหบรการทนตกรรมโดยทนตบคลากร เพอยบยง ปองกน และรกษาโรค

ในชองปาก ในกลมหญงตงครรภ ทนตแพทยควรดแลสขภาพฟนและเหงอกใหสะอาด

การขดหนน�าลาย ขดและท�าความสะอาดฟน จะมสวนชวยสรางเสรมการตงครรภอยาง

มคณภาพมากขน ปองกนสภาวะคลอดกอนก�าหนด เดกแรกเกดน�าหนกนอยได ในกลมเดก

ปฐมวยและวยเรยน เชน ทาฟลออไรดวารนช เคลอบฟลออไรดเจล ใชซลเวอรไดเอมน

ฟลออไรด (silver diamine fluoride : SDF) เพอยบยงการลกลามโรคฟนผในน�านมและ

16 17

ฟนถาวรไมใหลกลามตอไป การเคลอบหลมรองฟน การอดฟนแบบ SMART technique ใน

กล มเดกเลกและเดกกอนวยเรยนในศนยพฒนาเดกเลก (ศพด.) รวมถงการใหบรการ

ทนตกรรมตามความจ�าเปน (treatment needs) ควรรบด�าเนนการเมอพบรอยโรค

ซงจะลดการสญเสยฟนได

กจกรรมส�าคญในแตละกลม

หญงตงครรภ

1. การตรวจประเมนสขภาพชองปาก และวางแผนการรกษา

หญงตงครรภทกคนทมาฝากครรภครงแรกทสถานบรการของรฐ (คลนกฝากครรภ)

จะไดรบสงตอมาเพอรบบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากทคลนกทนตกรรม

เพอตรวจประเมนสขภาพชองปาก (ตรวจฟนผรายซ สภาวะเหงอกอกเสบ ปรทนต) และ

วางแผนการรกษา โดยทนตบคลากร

2. การใหทนตสขศกษา (ค�าแนะน�าการดแลสขภาพชองปากตนเองในระหวาง

ตงครรภ ความส�าคญของสขภาพชองปากแม ตอสขภาพลกในครรภ) และฝกทกษะแปรงฟน

แบบลงมอปฏบต key message ส�าคญไดแก ความส�าคญของสขภาพชองปากแมตอสขภาพ

ของแมและทารกในครรภ ความปลอดภยในการท�าฟนขณะตงครรภ การดแลสขภาพชองปาก

ขณะตงครรภ เชน “สขภาพชองปากแมมผลตอสขภาพแมและลก” “การท�าฟนชวงตงครรภ

ปลอดภย” “โรคในชองปากสงผลตอสขภาพแมและทารกในครรภ เชน การคลอดกอน

ก�าหนด น�าหนกแรกเกดต�า” “เชอโรคฟนผจากแมสามารถถายทอดผานน�าลายไปยงลกได”

“หญงตงครรภทกคนมสทธรบการตรวจฟน ขดท�าความสะอาดฟน ฟร”

3. การขดและท�าความสะอาดฟน หรอการขดหนน�าลาย (oral prophylaxis

or scaling)

4. การใหบรการทนตกรรมตามความจ�าเปน (ตามแผนการรกษา และความจ�าเปน

เรงดวน)

เดกปฐมวยในคลนกเดกด

1. ตรวจชองปากและประเมนความเสยงตอฟนผโดยทนตบคลากร

เดกอาย 6 9 12 18 24 30 และ 36 เดอน หรอทก 6 เดอน ทมารบวคซนทคลนก

เดกด ไดรบการตรวจชองปาก (ความสะอาด และฟนผ) และประเมนความเสยงตอฟนผ

(มคราบจลนทรย ฟนผระยะแรกเปนรอยขาวขน ฟนผเปนร พฤตกรรมบรโภคไมเหมาะสม)

2. ฝกทกษะแปรงฟนเดกใหกบผปกครอง และใหความรในการดแลสขภาพชอง

ปากแกเดก

ผปกครองไดรบค�าแนะน�าเรอง การดแลสขภาพชองปากเดก (เรมแปรงฟนใหเดก

ตงแตฟนซแรก ดวยยาสฟนทมฟลออไรด วนละ 2 ครง) และพฤตกรรมการบรโภคท

เหมาะสม (งดนมมอดก กนนมจด ไมกนนมหวาน นมเปรยว กนขนมไมเกนวนละ 2 ครง

ฝกเดกกนผก ผลไม) และฝกทกษะแปรงเดกแบบลงมอปฏบต การตรวจฟนเดกดวยตนเอง

(ตรวจความสะอาด ฟนผ) ผปกครองควรตรวจฟนเดกเดอนละครง และพามาตามนดทกครง

ถาพบฟนผระยะแรก ควรแจงทนตบคลากรเพอทาฟลออไรดวารนช

3. ทาฟลออไรดวารนช ในเดกกลมเสยง

4. การนดหมายเพอรบการอดฟน หรอรกษารากฟน ในเดกทมฟนผเปนร โดย

ทนตบคลากร

เดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก (ชนอนบาล)

1. จดสงแวดลอมทเออตอการดแลสขภาพชองปากเดก

เพอสงเสรมใหเดกปฐมวย ไดเรยนรและมประสบการณดานสขภาพชองปาก

ทด มทศนคตดานบวก เกดเปนสขนสยทพงประสงคตอไป กจกรรมประกอบดวย

• จดกจกรรมแปรงฟนดวยยาสฟนทมฟลออไรด หลงอาหารกลางวนทกวน

• เดกใชแปรงสฟนทมคณภาพตามมาตรฐานกรมอนามย

• ผดแลเดกควรตรวจความสะอาดฟนเดกหลงแปรงฟน

• จดอาหารวางทมประโยชนตอสขภาพและไมท�าใหฟนผ เชน ผลไม ขนมทท�า

จากผลไม หรอธญพช

• รณรงคใหผปกครอง ฝกเดกดมนมรสจด /เลกดมนมจากขวด และฝกการบรโภค

ทเหมาะสม

2. การเฝาระวงฟนผ

เพอคนหา ปองกนและแกไขปญหาโรคฟนผในฟนน�านม (ฟนถาวร) รวมถงการยบยง

การลกลามของโรคฟนผ กจกรรมประกอบดวย

• ตรวจฟนเดก โดยทนตบคลากร ภาคเรยนละ 1ครง เพอประเมนความเสยง

ตอฟนผ

18

• ทาฟลออไรดวารนชในรายทมความเสยงเกดฟนผ / การทาซลเวอรไดเอมน

ฟลออไรดในรายทพบฟนผระยะเรมตน การเคลอบหลมรองฟนถาวร ปองกนฟนถาวรผ

(ชนอนบาล)

• การอดฟนแบบ SMART technique หรอสงตอเพออดฟน รกษารากฟน

ในรายทฟนผเปนร

สงตอและตดตามใหเดกไดรบการอดฟน รกษารากฟน โดยทนตบคลากร ในรายท

พบวามฟนผ

3. พฒนาศกยภาพผดแลเดก และครอนบาล ในเรองการดแลสขภาพชองปากเดก

และการบรโภคทเหมาะสม

เดกวยเรยน

1. การตรวจสขภาพชองปาก และวางแผนการรกษาในเดกวยเรยน (4-12 ป)

ทงในสถานพยาบาลและนอกสถานพยาบาล

2. การเคลอบ/ทาฟลออไรดเฉพาะท ในเดกวยเรยน (4-12 ป) ในเดกกลมเสยง

ทก 6 เดอน

3. การเคลอบหลมรองฟน ในเดกวยเรยน (6-12 ป) ในฟนถาวรซท 6 และ 7

ทมหลมและรองฟนลก มระบบการตรวจสอบการยดตดของสารเคลอบหลมรองฟนอยาง

สม�าเสมอ และเคลอบหลมรองฟนซ�าในกรณวสดหลดบางสวนหรอหลดทงหมด

4. สนบสนนใหศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยนทกแหง มการจดกจกรรมแปรงฟน

ดวยยาสฟนทมฟลออไรดหลงอาหารกลางวนทกวนอยางมประสทธภาพ และจดการเรยนร

เรองการดแลสขภาพชองปาก การควบคมอาหารวางและเครองดมรสหวานทกชนเรยน และ

เชอมโยงการดแลสขภาพชองปากสผปกครอง และชมชน

บทท 3

รายการบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก ทจายตามรายการ

(fee schedule) และแนวทาง การชดเชยคาบรการ

20 21

*ขดและท�ำควำมสะอำดฟน ใหหมำยรวมถงขดหนน�ำลำยดวย

แนวทางการชดเชยคาบรการ

1. บรการตรวจสขภาพชองปาก ขดและท�าความสะอาดฟนในหญงตงครรภ

1.1. กลมเปาหมาย

หญงไทยตงครรภ ทกสทธ (สทธหลกประกนสขภาพแหงชาต (UC)

สทธสวสดการขาราชการรวมขาราชการทองถนและรฐวสาหกจ สทธประกนสงคม สทธวาง)

1.2. หนวยบรการทใหบรการและมสทธรบคาใชจาย

หนวยบรการในระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต ไดแก หนวยบรการ

ปฐมภม หนวยบรการประจ�า หนวยบรการรบสงตอทวไป และหนวยบรการรวมใหบรการ

ดานทนตกรรม

หนวยบรการสามารถใหบรการทนตกรรมปองกนตามรายการบรการ

ดงกลาวแกหญงตงครรภ ทกสทธ โดยไมเรยกเกบคาใชจายเพมเตม ถงแมไมไดลงทะเบยน

สทธกบหนวยบรการหรอเครอขายนน (ไมจ�าเปนตองผานระบบสงตอ)

เปนคาใชจายบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากทตองการเรงรด

การเขาถงบรการเฉพาะของประชาชนทกสทธ ซงในปงบประมาณ 2563 มจ�านวน 3 รายการ

ดงน

กลมเปาหมาย รายการบรการ อตรา

กลมหญงตงครรภ ตรวจสขภาพชองปาก และขด

และท�าความสะอาดฟน*

เหมาจาย 500 บาทตอหนง

การตงครรภ

กลมเดกอาย 4-12 ป บรการเคลอบฟนดวยฟลออไรด

โดยใชฟลออไรดความเขมขน

สงเฉพาะท

เหมาจาย 100 บาทตอราย

ตอ 1 ปงบประมาณ

กลมเดกอาย 6-12 ป บรการเคลอบหลมรองฟน

ส�าหรบฟนกรามถาวรซ 6

และ 7

250 บาทตอซ ไมเกน 4 ซ

ตอ 1 ปงบประมาณ

กรณหนวยบรการปฐมภมทเปนเครอขายของหนวยบรการประจ�า สปสช.

จายใหกบหนวยบรการประจ�าทเปนแมขาย

1.3. อตราชดเชยคาบรการ มดงน

บรการตรวจสขภาพชองปาก ขดและท�าความสะอาดฟน เหมาจาย 500 บาท

ตอหนงการตงครรภ

1.4. การสงขอมลขอรบคาใชจาย

1.4.1. หนวยบรการสงกดส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขให

สงผานระบบ e-Claim (http://eclaim.nhso.go.th) กรณ รพสต. สงขอมลการใหบรการ

ผานหนวยบรการประจ�าคสญญา (CUP) เปนผบนทกขอมลเพอสงเบก

1.4.2. หนวยบรการนอกสงกดส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข และ

โรงพยาบาลเอกชนใหหนวยบรการสงขอมลผานระบบ e-Claim ใหสงขอมลผานระบบ

e-Claim (http://eclaim.nhso.go.th)

1.4.3. ใหหนวยบรการสงขอมลผานระบบ e-Claim (http://eclaim.

nhso.go.th) มายงสปสช.ทกเดอนหรอทกวน รายละเอยดดงน

รายการบรการ ICD-10TM

ตรวจสขภาพชองปาก 2330011, 2330013 (รหสใดรหสหนง)

ขดและท�าความสะอาดฟน 2387010, 2277310, 2277320, 2287310,

2287320 (มรหสใดรหสหนง หรอหลายรหสกได)

1.4.4. พนทสปสช.เขต 1-12 จะตองบนทกการใหบรการทงตรวจสขภาพ

ชองปาก และขดและท�าความสะอาดฟนครบทงสองรายการ จงจะสามารถไดรบคาใชจาย

1.4.5. ส�านกงานจะประมวลผลขอมลบรการ และพจารณาจายชดเชย

ทกเดอน โดยหนวยบรการสามารถตรวจสอบการจายไดจาก www.nhso.go.th ->-> nhso

Budget ->-> e-Claim Seamless for DMIS

1.4.6. กรณทหนวยบรการไดรบคาใชจายไมเปนไปตาม หลกเกณฑ เงอนไข

และอตราคาใชจายทก�าหนด หนวยบรการสามารถอทธรณไดภายใน 30 วน หลงจากการแจง

คาใชจายจาก www.nhso.go.th ->-> nhso Budget

1.4.7. การตดตอประสานงานเรองการสงขอมลและการจายชดเชย ตดตอ

ไดท Help desk โทรศพท 02 142 3100 – 3 ในวนและเวลาราชการ

22 23

2. บรการทนตกรรมปองกนในเดกวยเรยน อาย 4-12 ป

2.1. กลมเปาหมาย

เดกไทย อาย 4-12 ป ทกสทธ (นบคนทอาย 4-12 ป 11 เดอน 29 วน

ณ วนรบบรการ)

2.2. หนวยบรการทใหบรการและมสทธรบคาใชจาย

หนวยบรการในระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต ไดแก หนวยบรการ

ปฐมภม หนวยบรการประจ�า หนวยบรการรบสงตอทวไป และหนวยบรการรวมใหบรการ

ดานทนตกรรม

หนวยบรการสามารถใหบรการทนตกรรมปองกนตามรายการบรการ

ดงกลาวแกเดก ทกสทธ โดยไมเรยกเกบคาใชจายเพมเตม ถงแมไมไดลงทะเบยนสทธ

กบหนวยบรการหรอเครอขายนน (ไมจ�าเปนตองผานระบบสงตอ)

กรณหนวยบรการปฐมภมทเปนเครอขายของหนวยบรการประจ�า

สปสช.จายใหกบหนวยบรการประจ�าทเปนแมขาย

2.3. อตราชดเชยคาบรการ มดงน

1) บรการเคลอบฟลออไรดเฉพาะท ส�าหรบเดกอาย 4-12 ป เหมาจาย

100 บาทตอราย ตอ 1 ปงบประมาณ

2) บรการเคลอบหลมรองฟน (เฉพาะฟนกรามถาวร) ส�าหรบเดกอาย

6-12 ป จาย 250 บาทตอซ ไมเกน 4 ซตอ 1 ปงบประมาณ และตองรบผดชอบท�าซ�ากรณ

ทวสดมการแตกหรอหลด โดยไมไดรบคาใชจาย

2.4. การสงขอมลขอรบคาใชจาย

1) หนวยบรการภาครฐ สงกดส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

• รพศ. / รพท. / รพช. ) สงผานโปรแกรม e-Claim

• รพสต. ใหสงขอมลการใหบรการตามโครงสรางมาตรฐานขอมล

ดานสขภาพ กระทรวงสาธารณสข (43 แฟม) แฟมท สปสช.จะใชในการประมวลผลจาย

ม แฟม 1 PERSON, แฟม 14 SERVICE และ แฟม 17 PROCEDURE_OPD

2) หนวยบรการภาครฐ สงกดอน และเอกชน ใหสงขอมลผานระบบ

e-Claim (http://eclaim.nhso.go.th)

3) ใหหนวยบรการสงขอมลผานระบบ e-Claim (http://eclaim.

nhso.go.th) หรอ 43 แฟมผานโปรแกรม OP/PP Individual Records (http://op.nhso.

go.th/op/) สงขอมลมายงสปสช.ทกเดอนหรอทกวน รายละเอยดดงน

การสงขอมลผานระบบ e-Claim (http://eclaim.nhso.go.th) รายละเอยดดงน

เงอนไขฟลออไรดเฉพาะท ใชแฟม procedure_opd ฟลด procedcode และมเงอนไข - ม procedcode ไดแก 2377020, 2377021

เงอนไขรบบรการ ใชแฟม person ฟลด cid และมเงอนไข- ไมนบซ�า (distinct) cid- ขอชดเชยคนละ 1 ครงตอป

เงอนไขอาย 4 – 12 ป ใชแฟม person ฟลด birth และมเงอนไข นบคนทอาย 4-12 ป 11 เดอน 29 วน ณ วนรบบรการ

เงอนไขเคลอบหลมรองฟน ใชแฟม procedure_opd ฟลด procedcode และมเงอนไข - ม procedcode ไดแก #16=238703A, #17=238703B, #26=238703C, #27=238703D, #36=238703E, #37=238703F, #46=238703G, #47=238703H (แตละ visit อาจมหนง หรอหลายรหสกได)- ขอชดเชยคนละไมเกน 4 ซตอป และไมสามารถขอชดเชยการท�าเคลอบหลมรองฟน ในฟนซเดมในปได- การท�าเคลอบหลมรองฟน ในฟนแทซอนๆ ใหคงใชรหสหตถการ 2387030 และการท�าเคลอบหลมรองฟน ในฟนน�านม ใหคงใชรหสหตถการ 2377030

เงอนไขรบบรการ ครง ใชแฟม service ฟลด hospcode+pid+seq+date_serv และมเงอนไข- ไมนบซ�า (distinct) hospcode+pid+seq+date_serv

เงอนไขอาย 6 – 12 ป ใชแฟม person ฟลด birth และมเงอนไข นบคนทอาย 6-12 ป 11 เดอน 29 วน ณ วนรบบรการ

ฟลออไรดเฉพาะท ในเดกวยเรยน อาย 4 – 12 ป (คน)

เคลอบหลมรองฟน ในเดกวยเรยน อาย 6 – 12 ป (ซ)

รายการบรการ ICD-10TM

ทา/เคลอบฟลออไรดเฉพาะท ส�าหรบเดกอาย 4-12 ป 2377020, 2377021

เคลอบหลมรองฟน(เฉพาะฟนกรามถาวร) ส�าหรบเดกอาย 6-12 ป (ฟนกรามถาวร ซ 16 17 26 27 36 37 46 47)

#16=238703A, #17=238703B, #26=238703C, #27=238703D, #36=238703E, #37=238703F, #46=238703G, #47=238703H

Template การสง 43 แฟมส�าหรบการขอชดเชยคาบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก ทมงเนนการเขาถงบรการบางกลมวยเปนการจ�าเพาะ ในกลมเดก 4 – 12 ป ส�าหรบรพ.สต.

24

หมายเหต : รหสก�าหนดจาก กองนโยบายและแผน กระทรวงสาธารณสข

4) ส�านกงานจะประมวลผลขอมลบรการ และพจารณาจายชดเชยทกเดอน

โดยหนวยบรการสามารถตรวจสอบการจายไดจาก www.nhso.go.th ->-> nhso Budget

->-> e-Claim Seamless

5) กรณทหนวยบรการไดรบคาใชจายไมเปนไปตาม หลกเกณฑ เงอนไข และ

อตราคาใชจายทก�าหนด หนวยบรการสามารถอทธรณไดภายใน 30 วน หลงจากการแจง

คาใชจายจาก www.nhso.go.th ->-> nhso Budget

6) การตดตอประสานงานเรองการสงขอมลและการจายชดเชย ตดตอไดท

Help desk โทรศพท 02 142 3100–3 ในวนและเวลาราชการ

3. บรการทนตกรรมปองกนกลมหญงตงครรภและกลมเดกวยเรยน อาย 4 - 12 ป

ของหนวยบรการทอยในเขต 13 กรงเทพมหานคร

การบรหารรายการบรการทนตกรรมปองกนกลมหญงตงครรภและกลมเดกวยเรยน

อาย 4 - 12 ป ของหนวยบรการทอย ในเขต 13 กรงเทพมหานครใหเปนไปตามมต

คณะอนกรรมการหลกประกนสขภาพระดบเขตพนท (อปสข) และการบรหารจดการท

สปสช.เขต 13 กทม. ก�าหนด

บทท 4

แนวทางการบนทกขอมลและการสงขอมล

26 27

บทท

4 แน

วทาง

การบ

นทกข

อมลแ

ละกา

รสงข

อมล

ชอเรอง

กา

รสงข

อมล

การต

อบกล

บขอม

ล (ผา

น/ไม

ผาน)

รายง

าน

การค

ำนวณ

จาย

การอ

ทรณ

สธ.

non ส

ธ. สธ

. no

n สธ.

สธ.

non ส

ธ. สธ

. no

n สธ.

บรกา

รตรว

จสขภ

าพชอ

งปาก

ขด

และท

ำควา

มสะอ

าดฟน

หญง

ตงคร

รภ

- รพศ

/รพท/

รพช.

สง e-

claim

- ร

พ.สต.ส

งขอ

มลผา

น CU

P เปน

ผบน

ทก

e-clai

m รอ

รอบ

STM

จ-พธ-ศ

กร

ผานร

ะบบ

e-clai

m ม

รายง

านพง

รบพง

จาย

ตองม

การเบก

ANC

(ฝากค

รรภ)

และม

หต

ถการ

การต

รวจ

สขภา

พชอง

ปาก

และ ห

ตถกา

รขด

และท

ำควา

มสะอ

าดฟน

ตองม

การเบก

ANC

(ฝากค

รรภ)

และ

และ เ

บกรา

ยการ

บรกา

รตรว

จสขภ

าพชอ

งปาก

และเบก

รายก

ารขด

ทำคว

ามสะ

อาดฟ

น หญ

งตง

ครรภ

ระบบ

e-cla

im

เคลอ

บ/ทา

ฟลอ

อไรด

เฉพา

ะท

- รพศ

/รพท/

รพช.

สง e-

claim

- ร

พ.สต.ส

ง43

แฟม

e-clai

m รอ

รอบ

STM

จ-พธ-ศ

กร

ผานร

ะบบ

e-clai

m ม

รายง

านพง

รบพง

จาย

เปนเ

ดก อา

ย 4-12

ปแ

ละตอ

งมกา

รเบก

หตถก

ารเค

ลอบ/

ทา

ฟลออ

ไรดเ

ฉพาะ

ท

เปนเ

ดก อา

ย 4-12

ปแ

ละตอ

งมกา

รเบก

รายก

ารเค

ลอบ/

ทา

ฟลออ

ไรดเ

ฉพาะ

ท

ระบบ

e-cla

im

เคลอ

บหลม

รองฟ

นในฟ

นกรา

มถาว

ร - ร

พศ/รพ

ท/รพ

ช. สง

e-cla

im

- รพ.ส

ต.สง

43 แฟ

ม

e-clai

m รอ

รอบ

STM

จ-พธ-ศ

กร

ผานร

ะบบ

e-clai

m ม

รายง

านพง

รบพง

จาย

เปนเ

ดก อา

ย 6-12

ปแ

ละตอ

งมกา

รเบก

หตถก

ารเค

ลอบ

หลมร

องฟน

ในฟน

กราม

ถาวร

เปนเ

ดก อา

ย 6-12

ปแ

ละตอ

งมกา

รเบก

รายก

ารเค

ลอบห

ลมรอ

งฟนใ

นฟนก

ราม

ถาวร

ระบบ

e-cla

im

หนวย

บรกา

รทขน

ทะเบ

ยนกบ

สปสช

.เขต 1

3 กทม

. บนท

กขอม

ลผาน

โปรแ

กรมส

งเสร

มสขภ

าพแล

ะปอง

กนโรค B

PPDS

ของ ส

ปสช.เ

ขต 13

กทม.

รปแบบการขอเบกทาง Electronicคาบรการทนตกรรม

บทท 5

บทบาทของหนวยงานทเกยวของ และแนวทางในการจดบรการ

30 31

บทบาทของหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ และแนวทางในการจดบรการกลม

เปาหมายทงสองกลม มรายละเอยดตามแผนภม ดงน

แนวท

างกา

รจดบ

รการ

สงเส

รมสข

ภาพแ

ละปอ

งกนโ

รคใน

ชองป

ากใน

หญงต

งครร

ภ แน

วทาง

การจ

ดบรก

ารสง

เสรมส

ขภาพ

และป

องกน

โรคใน

ชองป

ากใน

หญงต

งครร

ภ

หญงต

งครร

ภ ทกร

าย ท

กสทธ

การร

กษา

ฝากค

รรภค

รงแร

ก ลงท

ะเบย

นทAN

C และ

ไดรบ

สมดส

ชมพ

หนวย

บรกา

รในร

ะบบส

ปสช.

ทไมม

ทนตบ

คลาก

รประ

จา

มทนต

บคลา

กรเวยน

นดให

มาพบ

ทนตบ

คลาก

ร

ไมมท

นตบค

ลากร

เวยน

สงตอ

ไปหน

วยบร

การ

ทมทน

ตบคล

ากร

หนวย

บรกา

รในร

ะบบส

ปสช.

ทมทน

ตบคล

ากรป

ระจา

ตรวจ

สขภา

พชอง

ปาก*

วางแ

ผนกา

รรกษ

า ให

ทนตส

ขศกษ

า และ

ฝกทก

ษะกา

รแปร

งฟน

ขดแล

ะทาค

วามส

ะอาด

ฟน**

(อาจท

าครง

เดยว

กบกา

รตรว

จฟนห

รอนด

มาภา

ยหลง

)

มปญหา

สขภา

พชอง

ปากอ

น ๆ

นดมา

รบบร

การท

นตกร

รมตอ

เนอง

(เบ

กไดต

ามสท

ธการ

รกษา

ทม)

ไมมป

ญหา

สขภา

พชอง

ปากอ

น ๆ

นดดแ

ลสขภ

าพชอ

งปาก

หลงค

ลอดยง

ไมได

ฝากค

รรภ

แนะน

าใหฝ

ากคร

รภ

อสม./

บคลา

กรสา

ธารณ

สข

รพ.สต

/ เอก

ชน

รพ.สต

/ รพช

./ รพ

ศ./ รพ

ท./ สส

จ. ศน

ยบรก

ารสา

ธารณ

สข /ศ

อ./ เอ

กชน

บนทก

ขอมล

ใน e-

claim

(สำ

หรบ

สปสช

เขต 1

3 ใช B

PPDS

) หน

วยทใ

หบรก

ารทง

รฐ เอ

กชน

(รพสต

ใหรว

มขอม

ลสง C

UP)

ใหบร

การใน

คลนก

ทนตก

รรม

จาย

ตามร

ายกา

รบรก

าร (F

ee Sc

hedu

le)

หนวย

รวมใ

หบรก

ารดา

นทนต

กรรม

(คลน

กเอกช

น)

สำนก

ทนตส

าธาร

ณสข:

- พฒน

าแนว

ทางก

ารดำ

เนนงาน

และก

ารตด

ตามป

ระเมน

ผล

ศนยอ

นามย

/เขตส

ขภาพ

:

- รวม

พฒนา

แนวท

างการ

ดำเนน

งาน แล

ะการ

นเทศต

ดตาม

- ประ

เมนผล

ภาพร

วมระ

ดบเขต

สำ

นกงา

นสาธ

ารณส

ขจงห

วด:

- ช

แจงก

ารดำ

เนนงาน

และค

าเปาห

มายให

กบหน

วยบร

การพ

นท

- ส

นบสน

น กา

รดำเน

นงาน

ของห

นวยบ

รการ

- กำก

บ ตด

ตาม น

เทศก

ารดำ

เนนงาน

ของห

นวยบ

รการ

ใหเป

นไปต

ามเป

าหมา

ยทกำ

หนด

- ส

รปผล

การด

ำเนนง

านทก

3 เดอ

น ผาน

คณะก

รรมก

ารระ

ดบจง

หวด

- ป

ระเมน

ผลภา

พรวม

ระดบ

จงหว

ด

หนวย

สนบส

นน

CUP (

รพช./

รพท./

รพศ.)

มทนต

าภบา

ลประ

จำ

ไมมท

นตาภ

บาลป

ระจำ

1.ให

บรกา

รสงเส

รมสข

ภาพช

องปา

กหญง

ตงคร

รภ ท

มาคล

นกฝา

กครร

ภ (AN

C)

- ตรว

จสขภ

าพชอ

งปาก

และว

างแผน

การร

กษา

- ฝกท

กษะแ

ปรงฟ

นแบบ

ลงมอ

ปฏบต

(ยอม

สฟน)

- ขดแ

ละทำ

ความ

สะอา

ดฟน

- บรก

ารทน

ตกรร

มตาม

ความ

จำเป

น (ตา

มนดห

มาย)

2.บน

ทก

- การ

ใหบร

การใน

สมดส

ชมพ

- ขอม

ลการ

ใหบร

การใน

โปรแ

กรมข

องสถ

านบร

การ ส

งออก

ขอมล

ตามแ

ฟมฐา

นขอม

ลโครงส

รางฐ

านขอ

มลดา

นกา

รแพท

ยและ

สขภา

พ (43

แฟม)

- ขอม

ลการ

ใหบร

การ 1

.ตรวจ

และว

างแผน

2.ขด

และท

ำควา

มสะอ

าดฟน

ใน e-

claim

(สำห

รบสป

สช. เข

ต 13

ใชโปร

แกรม

BPPD

S) 3.

สนบส

นน วช

าการ

และก

ารดำ

เนนงาน

สงเสร

มสขภ

าพชอ

งปาก

หญงต

งครร

ภรวม

กบ รพ

.สต. ใน

พนทร

บผดช

อบ

4.กำ

กบ ตด

ตาม ก

ารจด

บรกา

รของ

หนวย

บรกา

รรวม

ในพน

ทใหไ

ดตาม

เปาห

มายท

กำหน

ด **ก

รณหญ

งตงค

รรภท

ฝากค

รรภท

เอกชน

ควรให

ลงทะ

เบยน

ท AN

C และ

รบสม

ดสชม

พ

1.ให

บรกา

รสงเส

รมสข

ภาพช

องปา

กหญง

ตงคร

รภ ท

มาคล

นกฝา

กครร

ภ (AN

C)

- ตรว

จสขภ

าพชอ

งปาก

และว

างแผน

การร

กษา

- ฝก

ทกษะ

แปรงฟ

นแบบ

ลงมอ

ปฏบต

(ยอม

สฟน)

- ขดแ

ละทำ

ความ

สะอา

ดฟน

- บร

การท

นตกร

รมตา

มควา

มจำเป

นหรอ

สงตอ

ไปรบ

บรกา

รทโรง

พยาบ

าล

2.บน

ทก

- การ

ใหบร

การใน

สมดส

ชมพ

- ขอม

ลการ

ใหบร

การใน

โปรแ

กรมข

องสถ

านบร

การ ส

งออก

ขอมล

ตามแ

ฟมฐา

นขอม

ลโครงส

รางฐ

านขอ

มลดา

นการ

แพทย

แล

ะสขภ

าพ (4

3 แฟม

) - ร

วบรว

มขอม

ลการ

ใหบร

การ 1

.ตรวจ

และว

างแผน

2.ขด

และท

ำควา

มสะอ

าดฟน

สงให

CUP

เพอล

งขอม

ล ใน

e-clai

m ตอ

ไป

1.รพ

.แมขา

ย/CU

P บร

หารจ

ดการ

ใหหญ

งตงค

รรภใ

นเขตร

บผดช

อบขอ

ง รพส

ต. ได

รบบร

การ

- ตรว

จสขภ

าพชอ

งปาก

และว

างแผน

การร

กษา

- ฝ

กทกษ

ะแปร

งฟนแ

บบลง

มอปฏ

บต (ย

อมสฟ

น) - ข

ดและ

ทำคว

ามสะ

อาดฟ

น - บ

รการ

ทนตก

รรมต

ามคว

ามจำ

เปน

โดย

การจ

ดสรร

ทนตบ

คลาก

ร หรอ

หมนเว

ยนทน

ตบคล

ากรจ

ากหน

วยบร

การข

างเคย

งมาให

บรกา

ร หรอ

ใหสง

ตอไป

รบบร

การท

รพ. ห

รอหน

วยบร

การข

างเคย

ง ตาม

ความ

เหมา

ะสม

2.หน

วยทใ

หบรก

าร ให

บนทก

- ก

ารให

บรกา

ร ในส

มดสช

มพ

- ขอม

ลการ

ใหบร

การใน

โปรแ

กรมข

องสถ

านบร

การ ส

งออก

ขอมล

ตามแ

ฟมฐา

นขอม

ลโครงส

รางฐ

านขอ

มลดา

นกา

รแพท

ยและ

สขภา

พ (43

แฟม)

- รวบ

รวมข

อมลก

ารให

บรกา

ร 1.ตร

วจแล

ะวางแ

ผน 2

.ขดแล

ะทำค

วามส

ะอาด

ฟน สง

ให C

UP เพ

อลงข

อมล ใ

น e

claim

ใหบร

การ

1. ตร

วจสข

ภาพช

องปา

ก และ

วางแ

ผน

(ควรม

การฝ

กทกษ

ะแปร

งฟนแ

บบลง

มอปฏ

บต รว

มดวย

) 2.

ขดแล

ะทำค

วามส

ะอาด

ฟน

รวบร

วมขอ

มลกา

รใหบร

การ 1

.ตรวจ

และว

างแผน

2. ข

ดและ

ทำคว

ามสะ

อาดฟ

น สง

ให

CUP เ

พอลง

ขอมล

ใน e-

claim

ตอไป

PCU

(รพ.สต

.)

บทบา

ทหนา

ทในจ

ดบรก

ารสง

เสรมส

ขภาพ

และป

องกน

โรคใน

ชองป

ากใน

หญงต

งครร

ภ

32 33

CUP

วางแ

ผนกา

รจดบ

รการ

สงเส

รมสข

ภาพช

องปา

กและ

ปองก

นโรค

ทางท

นตกร

รมใน

เดกว

ยเรย

น (4-

12 ป

) ทกร

าย ท

กสทธ

การร

กษา ใ

นโรง

เรยน

พนทร

บผดช

อบ

ชแจง

ใหหน

วยบร

การในพ

นททร

าบถง

แผนก

ารจด

บรกา

ร

หนวย

บรกา

รทไม

มทนต

บคลา

กร

ตรวจ

สอบจ

านวน

โรงเรย

นแล

ะเดก

วยเรยน

(4-12

ป)

ทกรา

ย ทกส

ทธกา

รรกษ

า ใน

โรงเรย

นพนท

รบผด

ชอบ

หนวย

บรกา

รทมท

นตบค

ลากร

(เวยน

/ประ

จา)

ตรวจ

สขภา

พชอง

ปาก ว

างแผ

นการ

รกษา

ให

ทนตส

ขศกษ

า และ

ฝกทก

ษะกา

รแปร

งฟน

ใหฟล

ออไร

ดเฉพ

าะท

เคลอ

บหลม

รองฟ

นในฟ

นกรา

มถาว

รซ 6

และ 7

ถามป

ญหา

สขภา

พชอง

ปากอ

น ๆ

นด/ส

งตอเ

พอรบ

บรกา

รทนต

กรรม

ตอเน

อง

(เบกไ

ดตาม

สทธก

ารรก

ษาทม

)

เพมเ

ตมเฉ

พาะใ

นพนท

ททนต

บคลา

กรไม

เพยง

พอตอ

การใ

หบรก

ารเด

กกลม

เปาห

มาย

หนวย

บรกา

รรวม

ใหบร

การด

านทน

ตกรร

ม

จายต

ามรา

ยการ

บรกา

ร (fee

sche

dule)

รพช./

รพศ./

รพท./

สสจ./

ศนยบ

รการ

สาธา

รณสข

/ศอ.

รพ.สต

./รพช

./รพศ

./รพท

./สสจ

./ศนย

บรกา

รสาธ

ารณสข

/ศอ.

รพ.สต

. คล

นกทน

ตกรร

มเอก

ชน

รพ.บน

ทกขอ

มลใน

e-Cla

im

รพ.สต

.บนทก

ขอมล

ใน 43

แฟม

(สำหร

บ สป

สช.เข

ต 13 ใ

ช BP

PDS)

ตดตอ

ประ

สาน

เพ

อจดท

นตบค

ลากร

มา

ใหบร

การ

ตดตอ

ประ

สาน

เพ

อจดบ

รการ

ทนตก

รรม

กำกบ

ตดตา

ม ประ

เมนผ

ล คว

ามคร

อบคล

มและ

คณภา

พบรก

าร

บทบา

ทหนา

ทในจ

ดบรก

ารสง

เสรมส

ขภาพ

และป

องกน

โรคใน

ชองป

ากใน

เดกวย

เรยน

(4-12

ป)

แนวท

างกา

รจดบ

รการ

สงเสร

มสขภ

าพแล

ะปอง

กนโรค

ในชอ

งปาก

ในเดก

วยเรย

น (4-

12 ป

)

หนวย

รวมใ

หบรก

ารดา

นทนต

กรรม

(คลน

กเอกช

น)

1. จด

บรกา

รครอ

บคลม

กจกร

รมสำ

คญ

1.

1 ตรว

จสขภ

าพชอ

งปาก

และว

างแผน

การร

กษาใน

เดกวย

เรยน

(4-12

ป)

1.

2 เคล

อบ/ท

าฟลอ

อไรด

เฉพาะ

ท ใน

เดกวย

เรยน

(4-12

ป)

1.

3 เคล

อบหล

มรอง

ฟนใน

เดกวย

เรยน

(6-12

ป)

2. บน

ทกขอ

มลใน

กลมเป

าหมา

ยหลก

ทกำห

นดไวข

างตน

ในโป

รแกร

มของ

สถาน

บรกา

ร สงอ

อกขอ

มลตา

มแฟม

ฐานข

อมลโค

รงสรา

งฐาน

ขอมล

ดานก

ารแพ

ทยแล

ะสขภ

าพ (4

3 แฟม

) 3.

ตดตา

มและ

สนบส

นนให

ศนยพ

ฒนาเด

กเลกแ

ละโรง

เรยน

มการ

จดกจ

กรรม

สงเสร

มสขภ

าพชอ

งปาก

และจ

ดสภ

าพแว

ดลอม

ทเออ

ตอกา

รมสข

ภาพช

องปา

กทด

บทบา

ทหนา

ท

1 ชแจ

งรายล

ะเอยด

การจ

ดบรก

ารใน

กลมเป

าหมา

ยสำค

ญ แล

ะคาเป

าหมา

ยใหกบ

หนวย

บรกา

รทงห

มดใน

พนท

2. สน

บสนน

และส

รางก

ระบว

นการ

ทำงาน

รวมก

บหนว

ยบรก

าร

3. กำ

กบ ตด

ตาม ส

นบสน

นและ

นเทศก

ารดำ

เนนงาน

การจ

ดบรก

ารขอ

งหนว

ยบรก

ารใน

พนทใ

หไดต

ามเป

าหมา

ยทตง

ไว 4.

รวบร

วมขอ

มลกา

รบรก

ารจา

กหนว

ยบรก

าร แล

ะตรว

จสอบ

ความ

ถกตอ

งและ

ครบถ

วนขอ

งขอม

ลกอน

สงออ

กขอม

ลตาม

แฟมฐ

านขอ

มลโค

รงสรา

งฐาน

ขอมล

ดานก

ารแพ

ทยแล

ะสขภ

าพ (4

3 แฟม

) 5.

ตรวจ

สอบค

ณภาพ

บรกา

รของ

หนวย

บรกา

รโดยก

ารสม

ตรวจ

เดกทไ

ดรบบ

รการ

เคลอบ

หลมร

องฟน

ประ

มาณ

5% เพ

อตร

วจกา

รยดต

ดของ

สารเค

ลอบห

ลมรอ

งฟน

6. รา

ยงาน

สรปก

ารตด

ตามก

ารดำ

เนนงาน

ของห

นวยบ

รการ

ในคว

ามรบ

ผดชอ

บ แล

ะผลก

ารตร

วจ คณ

ภาพก

ารตด

แนน

ของส

ารเคล

อบหล

มรอง

ฟน

สำนก

งานส

าธาร

ณสขจ

งหวด

CUP (

รพช./

รพท./

รพศ.)

1. จด

ทำแผ

นการ

จดบร

การส

งเสรม

สขภา

พชอง

ปากแ

ละปอ

งกนโ

รคทา

งทนต

กรรม

ในเดก

วยเรย

น (4-

12 ป

) โดย

จดบร

การ

ครอบ

คลมก

จกรร

มสำค

ญ

2.

1 ตรว

จสขภ

าพชอ

งปาก

และว

างแผน

การร

กษาใน

เดกวย

เรยน

(4-12

ป)

2.

2 เคล

อบ/ท

าฟลอ

อไรด

เฉพาะ

ท ใน

เดกวย

เรยน

(4-12

ป)

2.

3 เคล

อบหล

มรอง

ฟนใน

เดกวย

เรยน

(6-12

ป)

2. บน

ทกขอ

มลใน

กลมเป

าหมา

ยหลก

ทกำห

นดไวข

างตน

ในโป

รแกร

มของ

สถาน

บรกา

ร สงอ

อกขอ

มลตา

มแฟม

ฐานข

อมล

โครงส

รางฐ

านขอ

มลดา

นการ

แพทย

และส

ขภาพ

(43 แ

ฟม)

3. ตด

ตามแ

ละสน

บสนน

ใหศน

ยพฒน

าเดกเล

กและ

โรงเรย

น มก

ารจด

กจกร

รมสง

เสรมส

ขภาพ

ชองป

าก แล

ะจดส

ภาพแ

วดลอ

มท

เออตอ

การม

สขภา

พชอง

ปากท

ด 4.

เขยนโ

ครงก

ารสง

เสรมแ

ละปอ

งกนส

ขภาพ

ชองป

ากเดก

วยเรย

นเพอ

สนบส

นนงบ

ประม

าณจา

กกอง

ทนสข

ภาพต

ำบล

3.

1. รพ

. แมข

าย ป

ระสา

นหนว

ยบรก

ารแล

ะจดท

ำแผน

การจ

ดบรก

ารสง

เสรมส

ขภาพ

ชองป

ากแล

ะปอง

กนโรค

ทางท

นตกร

รมใน

เดกวย

เรยน

(4-12

ป) โ

ดยบร

หารจ

ดการ

ตามท

รพยา

กรแล

ะบรบ

ทของ

พนทโ

ดยจด

บรกา

รครอ

บคลม

กจกร

รมสำ

คญ

1.1 ตร

วจสข

ภาพช

องปา

ก และ

วางแ

ผนกา

รรกษ

าในเดก

วยเรย

น (4-

12 ป

)

1.2

เคลอ

บ/ทา

ฟลออ

ไรดเฉพ

าะท

ในเดก

วยเรย

น (4-

12 ป

)

1.3

เคลอ

บหลม

รองฟ

นในเด

กวยเร

ยน (6

-12 ป

) 2.

บนทก

ขอมล

ในโป

รแกร

มของ

สถาน

บรกา

ร 3.

ตดตา

มและ

สนบส

นนให

ศนยพ

ฒนาเด

กเลกแ

ละโรง

เรยน

มการ

จดกจ

กรรม

สงเสร

มสขภ

าพชอ

งปาก

และจ

ดสภ

าพแว

ดลอม

ทเออ

ตอกา

รมสข

ภาพช

องปา

กทด

4. เขย

นโคร

งการ

สงเสร

มและ

ปองก

นสขภ

าพชอ

งปาก

เดกวย

เรยนเพ

อสนบ

สนนง

บประ

มาณจ

ากกอ

งทนส

ขภาพ

ตำบล

3.

PCU

(รพ.สต

.) มท

นตาภ

บาลป

ระจำ

ไม

มทนต

าภบา

ลประ

จำ

1. จด

ทำโค

รงการ

และแ

ผนกา

รจดบ

รการ

สงเสร

มสขภ

าพชอ

งปาก

และป

องกน

โรคทา

งทนต

กรรม

ในเดก

วยเรย

น (4-

12 ป

) 2.

จดบร

การค

รอบค

ลมกจ

กรรม

สำคญ

2.1 ต

รวจส

ขภาพ

ชองป

าก แล

ะวางแ

ผนกา

รรกษ

าในเดก

วยเรย

น (4-

12 ป

)

2.2 เ

คลอบ

/ทาฟ

ลออไ

รดเฉพ

าะท

ในเดก

วยเรย

น (4-

12 ป

)

2.3 เ

คลอบ

หลมร

องฟน

ในเดก

วยเรย

น (6-

12 ป

) 3.

บนทก

ขอมล

ในกล

มเปาห

มายห

ลกทก

ำหนด

ไวขางต

น ใน

โปรแ

กรมข

องสถ

านบร

การ ส

งออก

ขอมล

ตามแ

ฟมฐา

นขอม

ลโครงส

รางฐ

านขอ

มลดา

นการ

แพทย

และส

ขภาพ

(43 แ

ฟม)

4. สน

บสนน

ใหศน

ยพฒน

าเดกเล

กและ

โรงเรย

น มก

ารจด

กจกร

รมสง

เสรมส

ขภาพ

ชองป

าก แล

ะจด

สภาพ

แวดล

อมทเ

ออตอ

การม

สขภา

พชอง

ปากท

ด โดย

สงเสร

ม PCU

และ/ห

รอภา

คทเกย

วของ

จดทำ

โครงก

ารเพ

อขอร

บงบป

ระมา

ณจาก

กองท

นสขภ

าพระ

ดบทอ

งถน

5. เป

นพเลย

งให ห

นวยบ

รการ

ปฐมภ

ม (รพ

.สต.) ส

นบสน

น แล

ะสรา

งกระ

บวนก

ารทำ

งานรว

มกบห

นวย

บรกา

รปฐม

ภม (ร

พ.สต.)

6.

กำกบ

ตดตา

ม สนบ

สนน

และน

เทศก

ารดำ

เนนงาน

การจ

ดบรก

ารขอ

งหนว

ยบรก

ารใน

พนทใ

หไดต

ามเป

าหมา

ยทตง

ไว

to do

บทท 6

ตวชวด การก�ากบ ตดตามและประเมนผล

36 37

ป 2564 :

รอบ 3 เดอนรอบ 6

เดอน

รอบ 9

เดอนรอบ 12 เดอน

- - - -หญงตงครรภไดรบการตรวจสขภาพชองปากและ

วางแผนการรกษา รอยละ 80

-หญงตงครรภไดรบการขดและทำาความสะอาดฟน

รอยละ 80

ป 2565 :


เดอน

รอบ 9





รอยละ 100

เกณฑการประเมน :

รอยละหญงตงครรภไดรบบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

ป 2563 :


เดอน

รอบ 9





รอยละ 75

ชอตวชวด รอยละหญงตงครรภไดรบบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

ประเดนยทธศาสตร PP Excellence : การสงเสรมสขภาพทกกลมวย

เปาประสงคยทธศาสตร สงเสรมการเกดและเตบโตอยางมคณภาพ

กลม/ Cluster สตรและเดกปฐมวย

หนวยงานเจาภาพหลก สำานกทนตสาธารณสข

หนวยงานรบการประเมน สำานกทนตสาธารณสข

คำานยาม หญงตงครรภ หมายถง หญงตงครรภทมารบบรการทสถานบรการของรฐบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก หมายถง

1. บรการตรวจสขภาพชองปาก และวางแผนการรกษา2. ขดและทำาความสะอาดฟน

กลมเปาหมาย หญงตงครรภทมารบบรการสถานบรการของรฐ

วธการจดเกบขอมล -รวบรวมขอมลสภาวะชองปากโดยการตรวจสขภาพชองปาก ของทนตบคลากร-คยขอมลเขาระบบ 43 แฟม

แหลงขอมล สถานบรการสงกดกระทรวงสาธารณสข

รายการขอมล 1 A=จำานวนหญงตงครรภทไดรบบรการสงเสรมสขภาพและปองกน โรคในชองปาก

รายการขอมล 2 B=จำานวนหญงตงครรภทมารบบรการฝากครรภในเขตรบผดชอบ

สตรคำานวณตวชวด (A/B) X 100

ระยะเวลาประเมนผล รอบ 1: 5 เดอนแรก (ตลาคม 2562-กมภาพนธ 2563)รอบ 2: 5 เดอนหลง (มนาคม 2563-กรกฎาคม 2563)

เกณฑเปาหมาย

รายการ ปงบประมาณ 2563 ปงบประมาณ 2564 ปงบประมาณ 2565

1.หญงตงครรภไดรบการตรวจสขภาพ

ชองปากและวางแผนการรกษา

รอยละ 75 รอยละ 80 รอยละ 100

2.หญงตงครรภไดรบการขดและ

ทำาความสะอาดฟน


38 39

มาตรการสำาคญททำาใหตวชวดบรรลผล :

(P-Partnership ,I-Investment, R-Regulation, A-Advocacy, B-Building capacity)

P - สรางการมสวนรวมของภาค เครอขาย ชมชน ทงภาครฐ เอกชน ในสงเสรมสขภาพชองปาก

หญงตงครรภ ในเรอง การทำาความสะอาดชองปาก การตรวจฟนดวยตนเอง การใชไหม

ขดฟน การบรโภคทเหมาะสม และการรบบรการทนตกรรมตามความจำาเปนในชวงตงครรภ

ทงในระดบครอบครว (ผปกครอง) ตำาบล (ชมชน) อำาเภอ (CUP) และเขตสขภาพ

- สรางการมสวนรวมระหวางสวนกลาง ศนยอนามย และจงหวด ในการ 1) ใหขอเสนอแนะ

ปรบปรง แนวทางการดำาเนนงานสงเสรมสขภาพชองปากหญงตงครรภ 2) ออกแบบระบบ

ตดตามกำากบ บรณาการไปกบ cluster แมและเดก

I - ขบเคลอนและดำาเนนงานผานชดสทธประโยชนสงเสรมปองกนและบรการแบบผปวยนอก

(กองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต) ตามนโยบายระดบเขตและจงหวด และกองทน

สขภาพตำาบล

R - ใชกลไกกำากบตดตาม ผาน MCH board, Dental board และ การนเทศระดบเขต/

จงหวด เพอใหเกดงานสงเสรมทนตสขภาพทมคณภาพใน ANC WCC ศนยพฒนาเดกเลก

และชมชน

A - สงเสรมการสอสารสาธารณะระดบเครอขายและพนท ในชองทางทหลากหลายเชน Website

FB เอกสารอเลกทรอนกส แผนพบ โปสเตอร เปนตน เพอเพมความตระหนกในกลมประชากร

เปาหมาย

B - สรางความตระหนกร เรองการดแลสขภาพชองปากหญงตงครรภ (การแปรงฟน การตรวจฟน

ดวยตนเอง การเขารบบรการทนตกรรมของหญงตงครรภ) แกประชาชน ชมชนทองถน

และ เครอขายสขภาพระดบตำาบล

- พฒนาศกยภาพการดแลสขภาพชองปากหญงตงครรภ แก ทนตบคลากร บคลากรสาธารณสข

ทดแลสขภาพหญงตงครรภ

Small Success :

กลไก รอบ 3 เดอน รอบ 6 เดอน รอบ 9 เดอน รอบ 12 เดอน

สวนกลาง 1.พฒนาแนวทางการด�าเนนงานสงเสรมทนตสาธารณสข (หญงตงครรภ)ประจ�าป 2563

2.ชแจงศนยอนามยและจงหวดใหรบทราบวตถประสงค เปาหมาย และแนวทางการด�าเนนงาน

3.รวมกนออกแบบระบบตดตามก�ากบ

4.รายงานตอคณะกรรมการ Cluster สตรและ เดกปฐมวย

1. สนบสนนดานวชาการและเทคนคด�าเนนงาน

2. เยยมเสรมพลง (coaching) จากสวนกลาง

3. รายงานตอ คณะกรรมการ Cluster สตร และเดกปฐมวย

1. สนบสนนดานวชาการและเทคนคด�าเนนงาน

2. เยยมเสรมพลง (coaching) จากสวนกลาง

3. รายงานตอ คณะกรรมการ Cluster สตร และเดกปฐมวย

1. ประเมนผลจากขอมลทไดรบ

2. สรปผลการประเมนและ ขอเสนอแนะ เชงปฏบตการและเชงนโยบาย

3. รายงานตอคณะกรรมการ Cluster สตรและเดกปฐมวย

เขตสขภาพสสจ./รพศ./รพท.

1.คณะกรรมการจดท�าแผนงานบรณาการในแผนระดบจงหวด

2. ดแลระบบ สนบสนนวสดอปกรณและบคลากร

3. พฒนาศกยภาพการดแลสขภาพชองปากหญง ตงครรภ (ทนตบคลากร และบคลากรสาธารณสข)

1. รอยละ 50 ของจงหวดมแผนงานและเปาหมายด�าเนนการ

2. มการตดตามระดบเขต จงหวด และสอสารกบ สวนกลาง

1.มการนเทศ ตดตามระดบเขต จงหวด และสอสารกบ สวนกลาง

1. มการตดตามระดบศนยอนามย

2. ประเมนผล และสรปผล

อ�าเภอรพช./พนท

1.บรณาการแผนงานและ เปาหมายในแผนระดบอ�าเภอ

2.จดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากสตร ในคลนก ANC

1.จดกจกรรม2.สงเสรมสขภาพ

ชองปากสตร ในคลนก ANC

3.มการนเทศ ตดตามระดบเครอขายบรการ(CUP)

1.มการนเทศ ตดตามระดบเครอขายบรการ(CUP)

1.ประมวลผลขอมล

2.รายงานผลการด�าเนนงาน

40 41

วธการประเมนผล : เปรยบเทยบขอมลกบคาเปาหมาย

เอกสารสนบสนน : 1. คมอ แนวทางการด�าเนนงานสงเสรมทนตสขภาพเดกปฐมวย ANC คณภาพ WCC คณภาพ ศพด.คณภาพ

2. แนวทางการด�าเนนงานมหศจรรย 1000 วนแรกของชวต3. แนวทางการด�าเนนงานทนตสาธารณสข ประจ�าป 25634. แนวทางการสงเสรมสขภาพหญงตงครรภ

รายละเอยด

ขอมลพนฐาน

Baseline data หนวยวด ผลการดำาเนนงานในรอบปงบประมาณ พ.ศ.

2559 2560 2561 2562*

ไดรบการตรวจสขภาพชองปาก เฉพาะเขต รบผดชอบ

รอยละ 38.39 53.29 57.67 57.57

รบบรการทนตกรรม(เทยบหญงตงครรภ ในเขตรบผดชอบ)

รอยละ 75.94(29.17)

80.23(42.63)

80.28(47.86)

82.27(47.78)

ขอมล จาก HDC * ณ วนท 19/06/2562

กำากบตวชวด 1. ทพญ.ปยะดา ประเสรฐสม ผอ�านวยการส�านกทนตสาธารณสข

ผใหขอมล ทางวชาการ /

ผประสานงาน ตวชวด

ผใหขอมลทางวชาการ 1. ทพญ.สวรรณา เอออรรถการณ กลมงาน กลมพฒนาทนตสขภาพเดกปฐมวย และวยเรยน โทรศพท (ทท�างาน) : 02-5904204 โทรศพทมอถอ : 081-660-9406 E-mail : [email protected]ผประสานงานตวชวด 1. ทพญ.พชรวรรณ สขมาลนท กลมงาน กลมพฒนาทนตสขภาพเดกปฐมวยและ

วยเรยน โทรศพท (ทท�างาน) : 02-5904204 โทรศพทมอถอ : 092-464-6251 E-mail : [email protected]

หนวยงานประมวลผล และจดทำาขอมล(ระดบสวนกลาง)

ส�านกทนตสาธารณสข

ผรบผดชอบ การรายงานผล การดำาเนนงาน

1. นางสาวเดอนเพญ สาคร นกวชาการสาธารณสขปฏบตการโทรศพท 0-2590-4209 E-mail: [email protected]

2. นางสาวณชชา เปรมประยร นกวชาการสาธารณสขช�านาญการ โทรศพท 0-2590-4217 E-mail: [email protected]

ชอตวชวด รอยละกลมเดกวยเรยนไดรบบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

ประเดนยทธศาสตร 1. สงเสรมสขภาพ 5 กลมวย

เปาประสงคยทธศาสตร 4. เดกวยเรยนเจรญเตบโตเตมศกยภาพและมทกษะสขภาพ

กลม/ Cluster วยเรยน

หนวยงานเจาภาพหลก สำานกทนตสาธารณสข

หนวยงาน

รบการประเมน

สำานกทนตสาธารณสข

คำานยาม กลมเดกวยเรยน หมายถง เดกทกคนทมอาย 4 ป ถง อาย 12 ป 11 เดอน 29 วน

สงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก หมายถง บรการทครอบคลม

1.การตรวจสขภาพชองปาก และวางแผนการรกษาในเดกวยเรยน (4-12 ป)

2.การเคลอบ/ทาฟลออไรดเฉพาะท ในเดกวยเรยน (4-12 ป)

3.การเคลอบหลมรองฟนในฟนกรามถาวร ในเดกวยเรยน (6-12 ป)

กลมเปาหมาย กลมเดกวยเรยน (4-12 ป) ทงหมดในพนทรบผดชอบ

วธการจดเกบขอมล -รวบรวมขอมลสภาวะสขภาพชองปากโดยการตรวจสขภาพชองปาก

ของทนตบคลากร

-คยขอมลเขาระบบ 43 แฟม

แหลงขอมล สถานบรการสงกดกระทรวงสาธารณสข

รายการขอมล

ลำาดบท รายการขอมล สตรคำานวณ

ตวชวด

1.การตรวจสขภาพ

ชองปาก และวางแผน

การรกษาในเดกวยเรยน

(4-12 ป)

A=จำานวนเดกวยเรยน (4-12 ป) ทไดรบการตรวจสขภาพชองปาก

และวางแผนการรกษา

B=จำานวนเดกวยเรยน (4-12 ป) ทงหมด

(A/B) X 100

2.รอยละการเคลอบ/ทา

ฟลออไรดเฉพาะท

ในเดกวยเรยน (4-12 ป)

A=จำานวนเดกวยเรยน (4-12 ป) ทไดรบการเคลอบ/ทาฟลออไรด

เฉพาะท


(A/B) X 100

3.รอยละการเคลอบ

หลมรองฟน ในเดก

วยเรยน (6-12 ป)

A=จำานวนเดกวยเรยน (6-12 ป) ทไดรบการเคลอบ/ทาฟลออไรด

เฉพาะท


(A/B) X 100

42 43

4. รอยละเดก 12 ป

ปราศจากโรคฟนผ

(Caries free)

A=จำานวนเดกวยเรยน (12 ป) ทปราศจากโรคฟนผ

B=จำานวนเดกวยเรยน (12 ป) ในพนทรบผดชอบทไดรบ

การตรวจฟน (ความครอบคลมการตรวจ 80%)

(A/B) X 100

5.รอยละเดก 12 ป ฟน

ดไมมผ (Cavity free)

A=จำานวนเดกวยเรยน (12 ป) ทฟนดไมมผ (Cavity free)

B=จำานวนเดกวยเรยน (12 ป) ในพนทรบผดชอบทไดรบ

การตรวจฟน (ความครอบคลมการตรวจ 80%)

(A/B) X 100

ระยะเวลาประเมนผล รอบ 1: 5 เดอนแรก (ตลาคม 2562-กมภาพนธ 2563)

รอบ 2: 5 เดอนหลง (มนาคม 2563-กรกฎาคม 2563)

เกณฑการประเมน : ป 2563

รายการ รอบ 3 เดอน รอบ 6 เดอน รอบ 9 เดอน รอบ 12 เดอน

1.การตรวจสขภาพชองปาก และ

วางแผนการรกษาในเดกวยเรยน

(4-12 ป)

รอยละ 30 รอยละ 40 รอยละ 60 รอยละ 80

2.การเคลอบ/ทาฟลออไรดเฉพาะท



3.การเคลอบหลมรองฟน



4. รอยละเดก 12 ป

ปราศจากโรคฟนผ (Caries free)

- - - รอยละ 70

(เพมขนรอยละ 1

จากปทผานมา)

5.รอยละเดก 12 ป

ฟนดไมมผ (Cavity free)

- - - รอยละ 80

(เพมขนรอยละ 2

จากปทผานมา)







3.การเคลอบหลมรองฟน ในเดกวยเรยน (6-12 ป)


4. รอยละเดก 12 ป ปราศจากโรคฟนผ (Caries free)

- - - รอยละ 71 (เพมขนรอยละ 1 จากปทผานมา)

5.รอยละเดก 12 ป ฟนดไมมผ (Cavity free)


เกณฑเปาหมาย

รายการปงบประมาณ

2563ปงบประมาณ

2564ปงบประมาณ

2565







4.รอยละเดก 12 ป ปราศจากโรคฟนผ (Caries free)

รอยละ 70 (เพมขนรอยละ 1 จากปทผานมา)







44 45

มาตรการสำาคญททำาใหตวชวดบรรลผล :(P-Partnership ,I-Investment, R-Regulation, A-Advocacy, B-Building capacity)P - สรางการมสวนรวมของภาค เครอขาย ชมชน ทงภาครฐ เอกชน ในการบรณาการระหวางหนวยงาน

และสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในชมชน และภาคเครอขายในการจดการดแลสขภาพชองปากในเดกวยเรยน

- สรางการมสวนรวมระหวางสวนกลาง ศนยอนามย และจงหวด ในการ 1) เปนพเลยง (Coaching) ถายทอดตามโครงสรางและใหขอเสนอแนะ ปรบปรง และรวมหาทางออกในการแกไขปญหาอปสรรคในการดำาเนนงานในกลมเดกวยเรยน 2) ออกแบบระบบ กำากบ ตดตาม ทบรณาการไปกบ cluster วยเรยนและกระทรวงศกษาธการ กระทรวงมหาดไทย และหนวยงานอนทเกยวของในการดแลเดกวยเรยนในสถานศกษาทกสงกด

I - บรณาการการทำางาน ใน 3 ระดบ คอ การสงเสรมใหเกดการดแลตนเอง การดแลในระดบครอบครวและชมชน และการดแลโดยบคลากรสาธารณสข โดยมกระบวนการทำางานอยางตอเนอง ในการจดการโรคฟนผ โดยใหความสำาคญกบการดแลโรคฟนผครอบคลมทกระยะของการเกดโรคโดย 1) ปองกนไมใหเกดโรคฟนผ 2) ยบยงการเกดโพรงฟนผ (cavity) และ 3) ปองกนไมใหมการเกดรอยโรคฟนผเพมขนอก (increment)

R - ใชกลไกกำากบตดตามขบเคลอนงาน ผาน MCH board, Dental board และ การนเทศระดบเขต/จงหวด เพอใหเกดงานสงเสรมทนตสขภาพในเดกวยเรยนอยางตอเนอง

A - สงเสรมใหเกดกลไกการสอสารสาธารณะเพอสอสาร key message ทสำาคญ การแปรงฟน 222 รณรงคการลดการบรโภคนำาตาลและสอสาร message “นำาตาลไมเกน 6 ชอนชา/วน” และสอสารการเขาถงบรการ สงเสรมความรอบรดานสขภาพชองปากในเดกวยเรยน

B - พฒนาศกยภาพผเกยวของทกภาคสวน และเสรมสรางความรอบร ทกษะ และพฒนาศกยภาพ ภาคเครอขาย และผมสวนเกยวของเพอสงเสรมสขภาพชองปากเดกวยเรยน

Small Success :


สวนกลาง 1.พฒนาแนวทางการจดบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก ประจ�าป 2563

2.ชแจงศนยอนามยและจงหวดใหรบทราบวตถประสงค เปาหมาย และแนวทางการด�าเนนงาน

3.รวมกนออกแบบระบบและขอมล ในการก�ากบ ตดตามและประเมนผล

1.สนบสนนดานวชาการและกระบวนการด�าเนนงาน

2.เยยมเสรมพลง และแลกเปลยนเรยนร โดย หนวยงาน สวนกลาง รวมกบสวนภมภาค จงหวดและพนท

3.รายงานตอ คณะกรรมการ สวนกลาง

1. สนบสนนดานวชาการและกระบวนการด�าเนนงาน

2. เยยมเสรมพลง และแลกเปลยนเรยนร โดย หนวยงาน สวนกลาง รวมกบ สวนภมภาค จงหวดและพนท

3. รายงานตอ คณะกรรมการ สวนกลาง

1.ประเมนผลจากผลการเยยมตดตาม และขอมลทได2.สรปผลการประเมนและ ขอเสนอแนะ ในการพฒนาการด�าเนนงานและพฒนา เชงนโยบาย

เขตสขภาพ /ศนยอนามยท 1-12

1.ประชมชแจงแนวทาง กลวธการขบเคลอนงาน และคาเปาหมายใหกบ เครอขาย

2.สนบสนนชดความร สอคมอตางๆ

3.รวบรวมขอมลพนท เครอขายในจงหวด ทรบผดชอบ

4.รวบรวมขอมลผลการด�าเนนงาน และแนวทางการพฒนาการด�าเนนงาน ของพนทรายงานผลตอคณะกรรมการก�ากบตดตามระดบประเทศ

1.สนบสนนการพฒนาศกยภาพเจาหนาทการด�าเนนงานของจงหวด

2.เยยมเสรมพลง จงหวดและพนท

3.รวบรวมขอมล ผลการด�าเนนงาน และแนวทางการพฒนาการด�าเนนงานของพนทรายงานผลตอคณะกรรมการก�ากบตดตามระดบประเทศ

1. เยยมเสรมพลง และแลกเปลยนเรยนร โดย หนวยงาน สวนกลาง รวมกบสวนภมภาค จงหวดและพนท

2. รวบรวมขอมลผลการประเมนกจกรรมการด�าเนนงานในพนท และเสนอแนะการพฒนาตอพนท รายงานตอคณะกรรมการประเทศ

1. รวบรวมขอมลผลการประเมน

2. สรปภาพรวม ของศนย และจดท�าสรปปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะตอการพฒนาการด�าเนนงานใหกบพนท

3. รวบรวมขอมลผลการด�าเนนงาน และแนวทางการพฒนาการด�าเนนงานของพนทเพอรายงานผลตอคณะกรรมการก�ากบตดตามระดบประเทศ



1.การตรวจสขภาพชองปาก และวางแผน การรกษาในเดกวยเรยน (4-12 ป)






4.รอยละเดก 12 ป ปราศจากโรคฟนผ (Caries free)




46 47


อ�าเภอรพช./พนท

1. บรณาการแผนงานและ เปาหมายในแผนระดบ

อ�าเภอ2. จดบรการสงเสรมสขภาพ

และปองกนโรคในชองปาก ในเดกวยเรยน และท�างาน รวมกบทกภาคสวน ครอบครวและชมชม

1.จดบรการสงเสรม สขภาพและ

ปองกนโรค ในชองปาก ในเดก

วยเรยน 2. มการนเทศ ตดตาม

ระดบเครอขายบรการ (CUP)

3. รวบรวมขอมล ผลการด�าเนนงาน ปญหา อปสรรคในการพฒนางาน

1. มการนเทศ ตดตามระดบเครอขาย

บรการ (CUP)2. รวบรวมขอมล

ผลการด�าเนนงาน ปญหา อปสรรคในการพฒนางาน ใหบรรล เปาหมาย

1. ประมวลผลขอมล

2.รายงานผลการด�าเนนงาน

3. พฒนาการด�าเนนงานให

บรรลเปาหมาย 4. ขอเสนอแนะใน

การพฒนางาน อยางตอเนอง

5. รวบรวมปญหา/อปสรรคในการเสนอตอการพฒนาเชงระบบ

วธการประเมนผล : เปรยบเทยบขอมลกบคาเปาหมาย

เอกสารสนบสนน : 1. คมอ แนวทางการจดบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

ในเดกวยเรยน

2. แนวทางการดำาเนนงานทนตสาธารณสข ประจำาป 2563

3. แนวทางการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากในเดกวยเรยน

รายละเอยด

ขอมลพนฐานBaseline

dataหนวยวด

ผลการดำาเนนงานในรอบปงบประมาณ พ.ศ.

2559 2560 2561 2562*

1.การตรวจสขภาพ ชองปาก และวางแผน การรกษาในเดกวยเรยน (4-12 ป)

รอยละ N/A(เดก 6-12 ป ไดรบการตรวจชองปาก

เฉพาะเขตรบผดชอบ

รอยละ 38.7)

N/A(เดก 6-12 ป ไดรบการตรวจชองปาก



N/A(เดก 6-12 ป ไดรบการตรวจชอง

ปาก เฉพาะเขตรบผด

ชอบ รอยละ 54.0)

N/A(เดก 6-12 ป ไดรบการตรวจชองปาก




รอยละ N/Aมขอมลในเดก 3-5 ป

รอยละ 34.3

N/Aขอมลในเดก 3-5 ปรอยละ 42.8




รอยละ N/Aมขอมล

ในเดก 6 ปรอยละ 26.9

N/Aขอมล


N/Aขอมล


N/Aขอมลในเดก 6 ป

รอยละ 16.5

4.รอยละเดก 12 ป ปราศจาก โรคฟนผ (Caries free)

รอยละ N/A รอยละ 60.7 (ตรวจ

ครอบคลม รอย

ละ37.5)

รอยละ69.8 (ตรวจครอบคลม


รอยละ 69.5 (ตรวจ

ครอบคลม รอยละ 32.5)

กำากบตวชวด 1. ทพญ.ปยะดา ประเสรฐสม ผอำานวยการสำานกทนตสาธารณสข

4948

ผใหขอมลทาง

วชาการ /

ผประสานงาน

ตวชวด

ผใหขอมลทางวชาการ

1. ทพญ.สาวจราพร ขดด ทนตแพทยชำานาญการพเศษ

โทรศพท 0 2590 4204 E-mail: [email protected]

ผประสานงานตวชวด

1. ทพญ.ภทราภรณ หสดเสว ทนตแพทยชำานาญการพเศษ


หนวยงานประมวล

ผลและจดทำาขอมล

(ระดบสวนกลาง)

สำานกทนตสาธารณสข

ผรบผดชอบการ

รายงานผลการ

ดำาเนนงาน

1. นางสาวชนกา โรจนสกลพานช นกวชาการสาธารณสขปฏบตการ


2. นางสาวณชชา เปรมประยร นกวชาการสาธารณสขชำานาญการ


3. นางสาวณฐมนสนนท ศรทอง นกวชาการสาธารณสขชำานาญการ


เอกสารอางอง

1. ชตมา ไตรรตนวรกล. 2553. “ทนตกรรมปองกนในเดกและวยรน”. โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

2. ส�านกทนตสาธารณสข กรมอนามย. 2561. “รายงานผลการส�ารวจสภาวะสขภาพชองปากแหงชาต ครงท 8 ประเทศไทย ป 2560”. บรษทสามเจรญพานชย (กรงเทพ) จ�ากด.

3. วราภรณ จระพงษา ปยะดา ประเสรฐสม. รายงานการประเมนผลโครงการสงเสรม ทนตสขภาพและปองกนโรคดานทนตกรรมส�าหรบเดกภายใตระบบประกนสขภาพถวนหนา “ยมสดใส เดกไทยฟนด”ปการศกษา 2548-2550. วทยาสารทนตสาธารณสข; 13(5):85-96.

4. AMERICAN ACADEMY OF PEDIATRIC DENTISTRY. 2014. Guideline on Caries-risk Assessment and Management for Infants, Children, and Adolescents.

5. Abariga SA, Whitcomb BW. Periodontitis and gestational diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis of observational studies. BMC pregnancy and childbirth. 2016;16(1):344

6. Ahovuo-Saloranta, A., et al., Pit and fissure sealants for preventing dental decay in the permanent teeth of children and adolescents. Cochrane Database Syst Rev, 2008(4): p. CD001830.

7. Esteves Lima RP, Cyrino RM, de Carvalho Dutra B, Oliveira da Silveira J, Martins CC, Miranda Cota LO, et al. Association Between Periodontitis and Gestational Diabetes Mellitus: Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of periodontology. 2016;87(1):48-57.

8. Gooch BF, Griffin SO, Gray SK, et al. Preventing dental caries through School based sealant programs Updated recommendations and reviews of evidence. JADA 2009;140: 1356-1365.

9. Hunter PB. Risk factors in dental caries. Int Dent J. 1988 Dec;38(4):211-7.10. Juthamas Lueangpiansamut. Relationship Between Dental Caries Status,

Nutritional Status, Snack Foods, and Sugar-Sweetened Beverages Consumption Among Primary Schoolchildren Grade 4-6 in NongbuaKhamsaen School, Na Klang District, NongbuaLampoo Province, Thailand.

11. Kamath AT, Bhagania MK, Balakrishna R, Sevagur GK, Amar R. Ludwig’s Angina in Pregnancy Necessitating Pre Mature Delivery. Journal of maxillofacial and oral surgery. 2015;14(Suppl 1):186-9.

50 51

12. Khader YS, Ta’ani Q. Periodontal diseases and the risk of preterm birth and low birth weight: a meta-analysis. Journal of periodontology. 2005;76(2):161-5.

13. Manrique-Corredor EJ, Orozco-Beltran D, Lopez-Pineda A, Quesada JA, Gil-Guillen VF, Carratala-Munuera C. Maternal periodontitis and preterm birth : Systematic review and meta-analysis. Community dentistry and oral epidemiology. 2019.

14. Marinho V, Higgins L, Sheiham A, Logan S. Fluoride varnishes for preventing dental caries in children and adolescents. Cochrane Database Syst Rev 2002;3:CD002279.

15. Marinho VC. Evidence-based effectiveness of topical fluorides. Adv Dent Res 2008; 20(1):3-7.

16. Mitchell SC, Ruby JD, Moser S, Momeni S et al. Pediatric Dentistry. 2009 31(3):193-201

17. Moorhead K, Guiahi M. Pregnancy complicated by Ludwig’s angina requiring delivery. Infectious diseases in obstetrics and gynecology. 2010:158264.

18. Petersen PE. Sociobehavioural risk factors in dental caries – international perspectives. Community Dent Oral Epidemiol 2005; 33: 274–9. 2005.

19. Redman CW, Sacks GP, Sargent IL. Preeclampsia: an excessive maternal inflammatory response to pregnancy. American journal of obstetrics and gynecology. 1999;180(2 Pt 1):499-506.

20. Tocaciu S, Robinson BW, Sambrook PJ. Severe odontogenic infection in pregnancy: a timely reminder. Australian dental journal. 2017;62(1):98-101.

21. Twetman S, Axelsson S, Dahlgren H, et al. Caries-preventive effect of fluoride toothpaste: a systematic review. Acta Odontol Scand 2003; 61(6):347-55.

22. Wei BJ, Chen YJ, Yu L, Wu B. Periodontal disease and risk of preeclampsia: a meta-analysis of observational studies. PloS one. 2013;8(8):e70901.23. Xiong X, Buekens P, Fraser WD, Beck J, Offenbacher S. Periodontal disease

and adverse pregnancy outcomes: a systematic review. BJOG : an international journal of obstetrics and gynaecology. 2006;113(2):135-43.

ภาคผนวก

1. กองทนหลกประกนสขภาพในระดบทองถนหรอพนท

เพอใหประชากรในทกกล มอายได รบการสงเสรมปองกนทางทนตสขภาพ

อยางครอบคลม ตอเนอง โดยเฉพาะในกลมเดกปฐมวย เดกวยเรยน และหญงตงครรภ

จะสามารถเขาถงบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากไดอยางทวถงในทก

พนท หนวยบรการ หนวยงาน องคกร หรอกลมประชาชนสามารถขอรบการสนบสนน

เงนกองทนหลกประกนสขภาพในระดบทองถนหรอพนททตงได ซงเปนไปตามหลกเกณฑการ

สนบสนนเงนกองทนฯตามขอ 10 แหงประกาศฯพ.ศ. 2561 เพอจดกจกรรมสรางเสรมสข

ภาพชองปากและปองกนโรคในพนท อาท กจกรรมทนตอนามยในศนยพฒนาเดกเลก

โครงการแปรงฟนหลงอาหารกลางวนในโรงเรยน เปนตน

อนง เพอความสะดวกในการจดท�าโครงการขอรบการสนบสนนงบประมาณจาก

กองทนฯดงกลาว จงขอเสนอตวอยางโครงการดานการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค

ในชองปาก (ทงน สามารถปรบเปลยน เพมเตมใหเหมาะสมกบกลมเปาหมายและบรบท

ของพนท)

52 53

ตวอยางโครงการ 1 การใหทนตสขศกษา

แบบเสนอแผนงาน/โครงการ/กจกรรม กองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนหรอพนท

XXXX

เรอง ขอเสนอแผนงาน/โครงการ/กจกรรม การสงเสรมสขภาพชองปากในเดกเลก

และเดกกอนวยเรยน

เรยน ประธานกรรมการกองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนหรอพนทXXXX

ดวย (รพสต aaa) (รพช) มความประสงคจะจดทำาแผนงาน/โครงการ/กจกรรม

การสงเสรมสขภาพชองปากในเดกเลกและเดกกอนวยเรยน ในปงบประมาณ XXXX

โดยขอรบการสนบสนนงบประมาณจากกองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนหรอพนท

xxxxxxxxxxxxxxxxxxx เปนเงน xxxxxx บาท โดยมรายละเอยดแผนงาน/โครงการ/

กจกรรม ดงน

สวนท 1 : รายละเอยดแผนงาน/โครงการ/กจกรรม (สำาหรบผเสนอแผนงาน/โครงการ/

กจกรรม ลงรายละเอยด)

หลกการเหตผล....การสงเสรมสขภาพชองปากเปนเรองทสำาคญยงสำาหรบการมสขภาพ

ทด ทงน สงทสำาคญในวยเดกกคอการ การทผปกครองและเดกตองมความรความเขาใจ

ในการดแลสขภาพชองปาก ใหกบเดก สามารถจดปจจยทเหมาะสมเพอการมสขภาพ

ชองปากทด ใหกบเดกทงเรองโภชนาการทเหมาะสมหลกเลยงอาหารทเปนโทษกบสขภาพ

ฟน การดแลทำาความสะอาดชองปากและฟนอยางถกวธ .การสรางสภาพแวดลอม

ทเหมาะสมรวมทงการปลกฝงใหเดกมพฤตกรรมในอนาคตทดตอไป

ในการนจงตองมการอบรมใหความรกบพอแม ผปกครองทมหรอกำาลงจะมลกหลาน

ใหมความรความเขาใจในเรองทนตสขภาพ อนนำาไปสการสงเสรมสขภาพชองปากเดก

ทด........................................................

1. วตถประสงค/ตวชวด

1. เพอใหเดกเลกและเดกกอนวยเรยน ไดรบการสงเสรมสขภาพในชองปาก

จำานวน xx คน

2. เพอใหผปกครอง มความร ความเขาใจในการดแลสขภาพชองปากอยางถกวธ


2. วธดำาเนนการ

1. อบรมเชงปฏบตการ เรองดแลสขภาพชองปากใหกบผ ปกครองและเดก

โดยวทยากร ดงน

- หนาทและความสำาคญของอวยวะในชองปาก

- โรคในชองปากทสำาคญ

- อาหารและโภชนาการทดตอสขภาพ

- การดแลสขภาพชองปาก

- การแปรงฟนอยางถกวธ/ฝกปฏบตจรง

2 การตดตามเยยมบานและตรวจสขภาพชองปากใหเดก

3 การใหคำาแนะนำาในการไปรบบรการทนตกรรม

4. สรปผลการดำาเนนงานตามแผนงานโครงการ สงใหกองทนหลกประกนสขภาพ

ระดบทองถนหรอพนทXXXX

3. ระยะเวลาดำาเนนการ

ระหวางเดอน XXXX พ.ศ. XXXX – XXXX พ.ศ. XXXX

4. สถานทดำาเนนการ

รพสต รพ XXXX

5. งบประมาณ

จากงบประมาณกองทนหลกประกนสขภาพระดบท องถนหรอพนทxxxxx

จำานวน xxxxxx บาท รายละเอยด ดงน

- ค าอาหารกลางวน สำาหรบกล มเปาหมายและผ ดำาเนนงาน จำานวน xx

คน ๆ ละ xx บาท/มอ จำานวน xx มอ เปนเงน xxxxx บาท

- คาอาหารวางและเครองดม สำาหรบกลมเปาหมายและผดำาเนนงาน จำานวน xx


- คาตอบแทนวทยากร จำานวน xx ชวโมงๆ ละ xxx บาท

เปนเงน xxxxx บาท

- คาแปรงสฟนเดก ประกอบการฝกปฏบต จำานวน xx ดาม ๆ ละ xx บาท


54 55

- คาสอภาพพลก ขนาด A4 จำานวน xx ชด ๆ ละ xxx บาท


- คาโมเดลการสอนการแปรงฟนแบบเรซน จำานวน xx ชด ๆ ละ xxx บาท


- คาจางเหมาบรการตรวจสขภาพชองปาก เปนเงน xxxxx บาท

6. ผลทคาดวาจะไดรบ

เดกเลกและเดกกอนวยเรยน มฟนผลดลง

7. สรปแผนงาน/โครงการ/กจกรรม

(ผเสนอฯ ลงรายละเอยด โดยในแตละขอยอยใหเลอกเพยง 1 รายการทเปนรายการ

หลกสำาหรบใชในการจำาแนกประเภทเทานน เพอใหเจาหนาท อปท. บนทกขอมลลง

โปรแกรมกองทนฯ เมอไดรบอนมตแลว)

7.1 หนวยงาน/องคกร/กลมคน ทรบผดชอบโครงการ (ตามประกาศคณะกรรมการ

หลกประกนฯ พ.ศ. 2557 ข อ 7) ชอหนวยงาน/องค กร/กล มคน

รพสต รพ xxxxxxx

7.1.1 หนวยบรการ หรอหนวยบรการสาธารณสข เชนรพสต

7.2 ประเภทการสนบสนน (ตามประกาศคณะกรรมการหลกประกนฯ พ.ศ. 2557

ขอ 7)

7.2.3 สนบสนนการจดกจกรรมของ ศนยเดกเลก/ผสงอาย/คนพการ

[ขอ 7(3)]

7.3 กลมเปาหมายหลก (ตามแนบทายประกาศคณะอนกรรมการสงเสรมสขภาพ

และปองกนโรคฯ พ.ศ. 2557)

7.3.2 กลมเดกเลกและเดกกอนวยเรยน

7.4 กจกรรมหลกตามกลมเปาหมายหลก


7.4.2.1 การสำารวจขอมลสขภาพ การจดทำาทะเบยนและฐานขอมล

สขภาพ

7.4.2.2 การตรวจคดกรอง ประเมนภาวะสขภาพ และการคนหา

ผมภาวะเสยง

7.4.2.3 การเยยมตดตามดแลสขภาพ

7.4.2.4 การรณรงค/ประชาสมพนธ/ฝกอบรม/ใหความร

7.4.2.5 การสงเสรมพฒนาการตามวย/กระบวนการเรยนร /

ความฉลาด ทางปญญาและอารมณ

7.4.2.6 การสงเสรมการไดรบวคซนปองกนโรคตามวย

7.4.2.7 การสงเสรมสขภาพชองปาก

7.4.2.8 อนๆ (ระบ) .......................................................................

ตวอยางโครงการ 2 การฝกทกษะการแปรงฟน

แบบเสนอแผนงาน/โครงการ/กจกรรม กองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนหรอ

พนทXXXX

เรอง ขอเสนอแผนงาน/โครงการ/กจกรรม การสงเสรมสขภาพชองปากในเดกเลกและ

เดกกอนวยเรยน


ดวย หนวยงาน/ ศนยพฒนาเดกเลกตำาบลXXXX มความประสงคจะจดทำาแผนงาน/

โครงการ/กจกรรม การส งเสรมสขภาพชองปากในเดกเลกและเดกก อนวยเรยน

ในปงบประมาณ XXXX โดยขอรบการสนบสนนงบประมาณจากกองทนหลกประกนสขภาพ

ระดบทองถนหรอพนทXXXX เปนเงน xxxxxx บาท โดยมรายละเอยดแผนงาน/

โครงการ/กจกรรม ดงน



หลกการเหตผล....การสงเสรมสขภาพชองปากทดตองสอนใหเดกมความรความเขาใจ

ในเรองความรและความสำาคญของสขภาพชองปากตาลอดจนการดแลสขภาพชองปาก

ดวยตวเองอยางสมำาเสมอ การปฏบตใหเดกไดฝกแปรงฟนหลงอาหารกลางวนจะชวย

ทำาใหเดกทกคน รวธการแปรงฟนทถกตองและสรางวนยในการดแลสขภาพชองปาก

ไดอยางด.....................................................................................

56 57




2. เพอใหเดก มความร ความเขาใจในการดแลสขภาพชองปากสามารถแปรงฟนอยาง

ถกวธ จำานวน xx คน


1. อบรมเชงปฏบตการ เรองดแลสขภาพชองปากใหกบเดก โดยวทยากร ดงน


- การดแลสขภาพชองปาก การรบประทานอาหารทเปนประโยชน

ตอรางกายและสขภาพชองปาก


2. ครพเลยงนำาเดกเลกและเดกกอนวยเรยนแปรงฟนหลงอาหารเทยง

3. ประสานทนตบคลากรจากหนวยบรการตรวจสขภาพชองปากและตรวจ

ตดตามทก 6 เดอน






ศนยพฒนาเดกเลกตำาบลXXXX


จากงบประมาณกองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนหรอพนทxxxxx

จำานวน xxxxxx บาท รายละเอยด ดงน

- ค าอาหารกลางวน สำาหรบกล มเปาหมายและผ ดำาเนนงาน จำานวน xx




- คาตอบแทนวทยากร จำานวน xx ชวโมงๆละ xxx บาท








- คาจางเหมาบรการตรวจสขภาพชองปากจำานวน xx คน ๆ ละ xx บาท



เดกเลกและเดกกอนวยเรยน มความร และปฏบตตวในการสงเสรมสขภาพ

ชองปากไดด



หลกสำาหรบใชในการจำาแนกประเภทเทานน เพอใหเจาหนาท อปท. บนทกขอมล

ลงโปรแกรมกองทนฯ เมอไดรบอนมตแลว)


หลกประกนฯ พ.ศ. 2557 ขอ 7) ชอหนวยงาน/องคกร/กลมคน ศนยพฒนา

เดกเลกตำาบลxxxxxxx

7.1.4 หนวยงานอนๆ ทไมใชหนวยงานสาธารณสข เชน โรงเรยน

7.2 ประเภทการสนบสนน (ตามประกาศคณะกรรมการหลกประกนฯ

พ.ศ. 2557 ขอ 7)


[ขอ 7(3)]

58 59

7.3 กล มเปาหมายหลก (ตามแนบทายประกาศคณะอนกรรมการสงเสรม

สขภาพและปองกนโรคฯ พ.ศ. 2557)





สขภาพ









7.4.2.8 อนๆ (ระบ) .......................................................................

ตวอยางโครงการ 3 การใชฟลออไรดวานช เพอปองกนฟนผ

แบบเสนอแผนงาน/โครงการ/กจกรรม กองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนหรอ

พนทXXXX

เรอง ขอเสนอแผนงาน/โครงการ/กจกรรม การสงเสรมสขภาพชองปากในเดกเลกและ

เดกกอนวยเรยน


ดวย รพสต.รพช XXXX มความประสงคจะจดทำาแผนงาน/โครงการ/กจกรรม

การสงเสรมสขภาพชองปากในเดกเลกและเดกกอนวยเรยน ในปงบประมาณ XXXX

โดยขอรบการสนบสนนงบประมาณจากกองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนหรอ

พนทXXXX เปนเงน xxxxxx บาท โดยมรายละเอยดแผนงาน/โครงการ/กจกรรม ดงน



หลกการเหตผล.......การสงเสรมสขภาพชองปากสำาหรบเดกเปนเรองทสำาคญทจะทำาให

เดกมสขภาพทด โดยทวไปประกอบดวยการใหความรผปกครอง การ.ฝกใหเดกเหนความ

สำาคญของการแปรงฟนการรบประทานอาหารทมประโยชน นอกจากนในบางสภาวะ..

เดกควรไดรบการทาฟลออไรดเปนการสงเสรมสขภาพชองปากและปองกนฟนผอยางม

ประสทธภาพรวมดวย...........................................................................




2. เพอใหเดกไดรบการทาฟลออไรดเพอปองกนฟนผอยางเหมาะสม จำานวน xx คน


1. อบรมเชงปฏบตการ เรองดแลสขภาพชองปากใหกบครพเลยง ผปกครองและเดก

โดยวทยากร ดงน


- การรบประทานอาหารทมประโยชนตอสขภาพ และชองปาก

- การดแลสขภาพชองปาก


- ทนตบคลากรจากหนวยบรการตรวจสขภาพชองปากและทาฟลออไรดวานชแก

เดกอาย 9, 18, 24, 36 เดอน และตรวจตดตามทก 6 เดอน






ศนยพฒนาเดกเลกตำาบลXXXX

60 61


จากงบประมาณกองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนหรอพนทxxxxx จำานวน

xxxxxx บาท รายละเอยด ดงน

- คาอาหารกลางวน สำาหรบกลมเปาหมายและผดำาเนนงาน จำานวน xx คน ๆ ละ

xx บาท/มอ จำานวน xx มอ เปนเงน xxxxx บาท



- คาตอบแทนวทยากร จำานวน xx ชวโมงๆละ xxx บาท








- ฟลออไรดวานช จำานวน XX หลอด ๆ ละ xx บาท เปนเงน xxxxx บาท

- คาจางเหมาบรการตรวจสขภาพชองปากและทาฟลออไรดวานช

จำานวน xx คน ๆ ละ xx บาท เปนเงน xxxxx บาท


เดกเลกและเดกกอนวยเรยน มฟนผลดลง



หลกสำาหรบใชในการจำาแนกประเภทเทานน เพอใหเจาหนาท อปท. บนทกขอมลลง

โปรแกรมกองทนฯ เมอไดรบอนมตแลว)


หลกประกนฯ พ.ศ. 2557 ขอ 7) ชอหนวยงาน/องคกร/กลมคน ศนยพฒนา

เดกเลกตำาบลxxxxxxx

7.1.1 หนวยบรการ หรอหนวยบรการสาธารณสข เชน รพสต.

7.2 ประเภทการสนบสนน (ตามประกาศคณะกรรมการหลกประกนฯ พ.ศ. 2557

ขอ 7)


[ขอ 7(3)]

7.3 กลมเปาหมายหลก (ตามแนบทายประกาศคณะอนกรรมการสงเสรมสขภาพ

และปองกนโรคฯ พ.ศ. 2557)





สขภาพ









7.4.2.8 อนๆ (ระบ) .......................................................................

2. กลไกการบรหารจดการระบบของหนวยงานสวนกลาง

เพอใหมแรงจงใจดานการเงนทเหมาะสมแกผใหบรการในการใชทรพยากรอยาง

มประสทธภาพและใหบรการทมคณภาพ ทำาใหประชาชนเขาถงบรการสงเสรมสขภาพ

และปองกนโรคในชองปากทจำาเปนและมคณภาพไดอยางเทาเทยมกน ตองอาศยหนวยงาน

ทเกยวของหลายภาคสวนในทกระดบ โดยหนวยงานสวนกลางมบทบาทหนาทในการ

ผลกดน การพฒนาระบบ และกลไกการบรหารจดการ ประกอบดวยหนวยงานตาง ๆ ซงม

ความรบผดชอบ ดงน

62 63

ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

1. ขบเคลอนและประสานนโยบายในระดบประเทศรวมกบกระทรวงสาธารณสข และ

คณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพ (service plan) สาขาสขภาพชองปาก

2. รวมกบกองบรหารการสาธารณสข และส�านกทนตสาธารณสข จดท�าคมอ/

แนวทางการจดระบบบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก รวมทง

ชแจงท�าความเขาใจ และใหค�าปรกษาแก ศนยอนามย ส�านกงานสาธารณสข

จงหวด หนวยบรการ และหนวยงานในพนท ใหทราบถงวตถประสงค เปาหมาย

และแนวทางการด�าเนนงาน

3. จดการงบประมาณและระบบการจายชดเชยคาบรการ ใหเกดประสทธภาพ

ประสทธผล รวมทงชแจงท�าความเขาใจแนวทางการจายชดเชยคาบรการ และ

ใหค�าปรกษาแกหนวยบรการ และหนวยงานในพนท

4. รวมกบกองบรหารการสาธารณสข จดการระบบขอมล แนวทางการจดสง

ขอมล และการประมวลผลขอมล รวมทงชแจงท�าความเขาใจแนวทางการจดสง

ขอมล และใหค�าปรกษาแกหนวยบรการ และหนวยงานในพนท

5. สนบสนนใหพนทสามารถด�าเนนงานสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

ไดอยางมประสทธภาพ

6. รวมกบกระทรวงสาธารณสข ก�ากบตดตาม ประเมนผล และสนบสนนการด�าเนน

งานสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากของหนวยบรการ ใหบรรลตาม

เปาหมาย ตวชวดทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ

7. รวบรวม วเคราะห สรปแผน/ผลการด�าเนนงาน และงบประมาณ

ส�านกทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

1. รวมกบสปสช. และกองบรหารการสาธารณสข จดท�าคมอ/แนวทางการจดระบบ

บรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก รวมทงชแจงท�าความเขาใจ

และใหค�าปรกษาแก ศนยอนามย ส�านกงานสาธารณสขจงหวด หนวยบรการ และ

หนวยงานในพนท ใหทราบถงวตถประสงค เปาหมาย และแนวทางการด�าเนนงาน

2. สนบสนนดานวชาการและแนวทางการด�าเนนงาน

3. รวมกบสปสช. ก�ากบตดตาม ประเมนผล และสนบสนน เชงวชาการและผลงาน

การด�าเนนงานสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากของหนวยบรการ ให

บรรลตามเปาหมาย ตวชวดทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ

4. สรปผลการการด�าเนนกจกรรม ประเมนผล และรวบรวมขอเสนอแนะ

ในการพฒนาการด�าเนนงานและพฒนาเชงนโยบาย

กองบรหารการสาธารณสข ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข

1. รวมกบสปสช. และส�านกทนตสาธารณสข จดท�าคมอ/แนวทางการจดระบบบรการ

สงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก รวมทงชแจงท�าความเขาใจ และให

ค�าปรกษาแก ศนยอนามย ส�านกงานสาธารณสขจงหวด หนวยบรการ และ

หนวยงานในพนท ใหทราบถงวตถประสงค เปาหมาย และแนวทางการด�าเนนงาน

2. รวมกบสปสช. จดการระบบขอมล แนวทางการจดสงขอมล และการประมวลผล

ขอมล รวมทงชแจงท�าความเขาใจแนวทางการจดสงขอมล และใหค�าปรกษาแก

หนวยบรการ และหนวยงานในพนท

3. รวมก�ากบตดตาม ประเมนผล และสนบสนน การด�าเนนงานสรางเสรมสขภาพ

และปองกนโรคในชองปากของหนวยบรการ ใหบรรลตามเปาหมาย ตวชวดทง

ในเชงปรมาณและเชงคณภาพ

4. ประมวลผล วเคราะหและสรปสถานการณสขภาพชองปากและการจดบรการ

ของหนวยบรการ ในภาพรวมระดบประเทศ

64

ชอผประสาน ผประสานงาน

สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

1) การบรหารจดการโครงการและการกำกบตดตาม ประเมนผล - ชอ นางสาวจารว รตนยศ สำนกสนบสนนระบบบรการปฐมภม

โทรศพทมอถอ 08 4438 1824 E-mail : [email protected]

2) การสงขอมลโปรแกรม e- Claim และการจายชดเชย - สำนกบรหารการจดสรรและชดเชยคาบรการ Helpdesk โทรศพท 02 142 3100 - 3 ในวนและเวลาราชการ 3) โปรแกรมคยชดขอมลมาตรฐาน 43 แฟม

- สำนกบรหารสารสนเทศการประกน IT helpdesk โทรศพท 02 141 4200

1) การบรหารจดการโครงการ - ชอ ทพญ. จราพร ขดด สำนกทนตสาธารณสข

โทรศพทมอถอ 08 6304 8815 E-mail : [email protected]

- ชอ ทพญ. สวรรณา เอออรรถการณ สำนกทนตสาธารณสข โทรศพทมอถอ 08 3048 3131 E-mail : [email protected]

2) การกำกบตดตาม - ชอ ทพ.จารวฒน บษราคมรหะ กองบรหารการสาธารณสข

สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข โทรศพทมอถอ 08 9525 0075 E-mail : [email protected]

3) การประเมนผล - ชอ ทพญ.ปยะดา ประเสรฐสม

ผอำนวยการสำนกทนตสาธารณสข โทรศพทมอถอ 08 1252 9940 E-mail : [email protected]

- ชอ ทพญ.วรมน อครสต สำนกทนตสาธารณสข โทรศพทมอถอ 08 1659 6812 E-mail : [email protected]

Documents

คู่มือการบริหารจัดการmkho.moph.go.th/mko/frontend/web/uploads/4c91ecb...โรคฟันผุในเด็ก 3 ปี และ 5 ปี