รายงานการสงเคราะหองคความรจากการวจย

เรอง รปแบบการจดการเรยนรขามวฒนธรรมอาเซยนในกลมประเทศ CLMV

ส าหรบนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย An Instructional Model of ASEAN Cross Culture in CLMV Countries

for Students in Mahachulalongkornrajavidyalaya University

พระราชวรเมธ, รศ.ดร. และคณะ

ศนยอาเซยนศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ภายใตโครงการทนวจยมงเปาป 2560 ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

ISBN: 978-616-300-598-4 บรรณาธการ พระราชวรเมธ, รศ.ดร. ผชวยบรรณาธการ ดร.ล าพอง กลมกล กองบรรณาธการ พระครวมลศลปกจ, ผศ. พระใบฎกาสพจน ตปสโล พระปลดระพน พทธสาโร, ผศ.ดร.

ผศ.ดร.พเชฐ ทงโต ผศ.ดร.จตภม เขตจตรส ดร.ฤทธชย แกมนาค นายกวพล ศรหะมงคล

พสจนอกษร พระปลดระพน พทธสาโร, ผศ.ดร. นายกวพล ศรหะมงคล ออกแบบปก นางสาวมกรว ฉมพะเนาว พมพเมอ 30 มถนายน 2562 จ านวนหนา 47 หนา

จดท าโดย ศนยอาเซยนศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เลขท 79 หม 1 ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา 13170

ค าน า

รายงานการสงเคราะหองคความรทไดรบภายใตโครงการศกษาวจยเรอง “รปแบบการจดการเรยนรขามวฒนธรรมอาเซยนในกลมประเทศ CLMV ส าหรบนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย” ไดจดท าขนเพอน าเสนอสารสนเทศเกยวกบการสงเคราะหองคความรเกยวกบวฒนธรรมอาเซยนในกลมประเทศ CLMV เพอเปนสอการจดการเรยนรประกอบการจดกจกรรมการเรยนรขามวฒนธรรมส าหรบผเรยนโดยเนนวฒนธรรมทางศาสนา ประกอบดวย 1) แบบแผนในการปฏบตตน (จารต) 2) หลกปฏบตในการอยรวมกน (มารยาทชาวพทธ) 3) การนบถอนกายทางพทธศาสนา (วตรปฏบตทแตกตางกน) รวมทงขอมลพนฐานเกยวกบประเทศ CLMV โดยขอมลทไดรบนคณะผวจยไดมาจากการศกษาเอกสารทเกยวของและการออกแบบเครองมอวจยเพอเกบรวบรวมขอมลภาคสนามดวยการศกษาเชงประเทศในประเทศอาเซยน การสมภาษณเชงลกนสตอาเซยนทศกษาในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และบคลากรทสอนในมหาวทยาลยจากประเทศในกลม CLMV ท าใหไดขอมลและสารสนเทศทรวบรวมไวในต าราเลมน ซงจะเปนประโยชนส าหรบนสตในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ในการศกษาและเรยนรความเหมอนและความตางระหวางวฒนธรรมของกนและกนตอไป ขออนโมนาขอบคณ คณะผวจยทกทานทมความมงมนและเพยรพยายามในการศกษาวจยและผลตผลงานนเพอใชเปนสวนหนงในการจดกจกรรมการเรยนการสอนของนสตในระดบปรญญาตรและเพอใหเกดความรความเขาใจในวฒนธรรมอาเซยน รวมทงมความพรอมในการเปนผเรยนในศตวรรษท 21 อนเปนทกษะทจ าเปนส าหรบการจดการศกษาในปจจบน

พระราชวรเมธ, รศ.ดร. หวหนาโครงการวจย

รองอธการบดฝายบรหาร

สารบญ

ค าน า............................................................................................................ ก สารบญ......................................................................................................... ค สารบญภาพ................................................................................................. ง บทท 1 บรบททวไปของประเทศ CLMV..................................................... 1 บทท 2 แบบแผนในการปฏบตตน (จารต).................................................. 23 บทท 3 หลกปฏบตในการอยรวมกน (มารยาทชาวพทธ)............................ 26 บทท 4 การนบถอนกายทางพทธศาสนา (วตรปฏบตทแตกตางกน)........... 34 บทท 5 การจดการเรยนรเพอการเรยนรขามวฒนธรรมของนสตอาเซยน (CLMV)...........................................................................................

41

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 ลกษณะรวมของพระสงฆและศาสนสถานของไทยและกมพชา...... 4 2 เขตพนทแขวงบอแกว ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน

ลาว (พนทการศกษาภาคสนาม).............................................................. 7

3 ความหลากหลายทางชาตพนธของนสตเมยนมารทศกษาในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย....................................

9

4 สถตนสตทศกษาในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ชวงเวลา 10 ป มจ านวนนสตเมยนมาร จ านวน 3,585 รป/คน ในระดบปรญญาตร–เอก....................................................................

11 5 กจกรรมนสตสมพนธภายใตความเปนชาตพนธเมยนมารทศกษา

ในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย................................

12 6 พธปวารณาออกพรรษา (The end of Buddhist Lent day’s

Ceremony) ของนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทงในสวนของของพระพทธศาสนานกายมหายานและเถรวาท สวนใหญเปนนสตเมยนมาร.....................................................................

14 7 พธแหกฐนของเมยนมารทมาตงถนฐานประกอบอาชพในประเทศ

ไทยไดน ากฐนมาทอดใหกบพระนสตเมยนมารทมาศกษาทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย....................................

17 8 สภาพการจราจรในเขตเมองของเวยดนาม..................................... 19 9 วฒนธรรมเกยวกบการแตงกายและการรบประทานอาหาร........... 21 10 วถการอยรวมกนของพระเวยดนามทมนกายแตกตางกน............... 22 11 แบบแผนในการปฏบตตน (จารต) ของนสตอาเซยน...................... 25 12 นสตในหลกสตรภาษาองกฤษ สญชาตเวยดนาม สอนภาษาไทย

ใหแกนสตภกษณฝายมหายานเวยดนาม และนสตหญงชาตพนธเขมรจากเวยดนาม.........................................................................

28 13 นสตเวยดนาม ภกษณชาวเวยดนาม กบภกษชาวเขมรในเวยดนามท

ใชภาษาเวยดนามในการสอสารระหวางกน แตตาง “ชาตพนธ”

29

สารบญภาพ (ตอ) ภาพท หนา 14 วฒนธรรมสาธต ประเพณลอยกระทง ลอยโคมนานาชาตทนสต

ชาวเวยดนาม และพระนานาชาตไดรวมกนจดโคมประทป ทเปนการเรยนรและประสบการณของการลอยกระทงในประเทศไทย และทมหาวทยาลยจดขน…………………………………………………………………

32 15 หลกปฏบตในการอยรวมกน (มารยาทชาวพทธ) ของนสตอาเซยน 33 16 วตรปฏบต การแสดงออกผานการ นงกระโหยง/การนงพบเพยบ

การหมผาหมดอง หมเฉวยงบา การหมพาด การแสดงออกตอ ศาสนสถาน และความเชอมผลตอการเรยนรและปรบตว..............

35 17 วตรปฏบต การแสดงออกผานการ ยน เดน นง นอน การหมผา

การแตงกายการแสดงออกตอศาสนสถาน และความเชอมผลตอ การเรยนรและปรบตว....................................................................

36 18 วถศาสนาสาธต วตรปฏบต การฉนภตตาอาหาร รปแบบอาหาร

การนง การหมผา การแสดงออกตอศาสนสถาน และความเชอมผลตอการเรยนรและปรบตวในวถวฒนธรรมรวมกนของนสต........

38 19 การนบถอนกายทางพระพทธศาสนา (วตรปฏบตทแตกตาง) ของ

นสตอาเซยน...................................................................................

40 20 การจดการเรยนรเพอการเรยนรขามวฒนธรรมจากผสอนนสต

อาเซยน..........................................................................................

46 21 แนวทางการจดการเรยนรขามวฒนธรรมในกลมประเทศ CLMV 47

บทท 1 บรบททวไปของประเทศ CLMV

จากการศกษาบรบททเปนขอมลพนฐานของประเทศอาเซยนทเปนพนทศกษาของการวจยครงน คณะผวจยสรปได 4 บรบทจ าแนกตามกรณศกษาประเทศ CLMV ผลปรากฏดงน บรบทท 1 ขอมลเชงพนทและวฒนธรรมรวมของกมพชากบไทยจากกรณศกษา ประเทศกมพชา ประเทศไทยกบประเทศกมพชามประเพณและวฒนธรรมตาง ๆ ทงทคลายคลงและแตกตางกนเปนผลมาจากปจจยทางภมศาสตร รากฐานทางวฒนธรรมและการนบถอศาสนา ซงจะสรปใหเหนเปนภาพรวมได ดงน (บนทกภาคสนาม, 12 พฤศจกายน 2560)

1. ดานศาสนา พบวา ศาสนาส าคญทเผยแผเขามาและไดรบการยอมรบนบถอจากชนชาต ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ไดแก พระพทธศาสนา ซงเปนศาสนาทผคนสวนใหญในประเทศไทย พมา ลาว กมพชา ลวนนบถอ ดงนน ประเพณ พธกรรมทางศาสนา ลทธความเชอตางๆ ของพมา ลาว กมพชา กจะคลายคลงกบคนไทย เชน การท าบญตกบาตร การสวดมนตรไหวพระ การใหความเคารพพระสงฆ การนยมใหบตรหลานเขารบการอปสมบท เปนตน

2. ดานภาษา พบวา ประเทศกมพชานนมการพด เขยน บางค าคลายคลงกบไทยทชดเจนเหนเปนรปธรรมทสดกคอ ภาษา ทงไทยและกมพชานอกจากจะยมภาษาบาลสนสกฤตมาใชเปนจ านวนมากเชนเดยวกนแลว ยงมการหยบยมภาษาของกนและกนไปใชเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะอยางยงคน

2

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ไทยเรายมภาษาเขมรมาใชนานจนรสกคนเคยแลววาไมใช ภาษาอน เชน เดน เหน จมก ในขณะเดยวกน เรากพบวาในภาษาเขมรเองกมการหยบยมภาษาไทยไปใชดวยเชนกน เชน ผาหม และจ านวนนบตงแต 30 ขนไปจนถง 100 เปนตน

คนไทยมกจะบอกเสมอวา ค าภาษาเขมรเปนค าสง เพราะเรายมค าเขมรธรรมดามาใชเปนค าราชาศพท เชน ด าเนน เขนย บรรทม ขนง บญชา สรวล เปนตน ถามองมมกลบกจะเหนวา ขณะทไทยรบเอาค าเขมรมาเปนราชาศพท เขมรเองกรบเอาค าไทยไปใชเปนค าราชาศพทเชนกน ทงนเกดมาจากการเลอนไหลทางวฒนธรรมอนเกดจากการไปมาหาสกนมาแสนนาน

นอกจากนนตวเลข 1 2 3 4 ยง ถาเหนตวเลขทก ากบไวตามอาคารบานเรอน หรอปายโฆษณาตางๆ ดวยแลว คนไทยเหนจะพดเปนเสยงวา เลขไทย แตความจรงแลวรากเหงามาจากตวอกษรปลวะเหมอนกน ค าวาอกษรปลวะทเราเรยกกน หมายถงตวอกษรสมยราชวงศปลวะ ทอยในอนเดยทางตอนใต เราตางรบมาดวยกน แตไทยเราพเศษกวาเขมร เลกนอย ตรงทเราไมไดรบจากปลวะโดยตรง แตเปนการรบผานเขมรและมอญ แลวพฒนาเปนตวอกษรไทยอยางทเหนในปจจบนเหนไดจากค าพดวา "อาน เขยน เรยนขอม" คนไทยสมยกอน กลมปญญาชนตองเรยนรภาษาขอมดวย แตปจจบนเหลอผเรยนทเดนชดอยกลมเดยวคอ "คนสกยนต” ราก รวมเหลาน ชวยหลอเลยงใหชาตไทยและชาตกมพชาเปนตนไมทเตบโต แขงแรง แผกงกานสาขาใหรมเงา ผลดอกออกผลหลอเลยงประชาชนทงไทยและกมพชา ไดอยรมเยนเปนสข

3. ดานประเพณและพธกรรม พบวา หากชาตใดทมรากฐานการนบถอศาสนาเปนพระพทธศาสนา ประเพณ พธกรรมตาง ๆ กจะคลายคลงกบของไทย เชน การท าบญเลยงพระ การเวยนเทยนเนองในวนส าคญทางศาสนา ประเพณเขาพรรษา เปนตน สวนประเพณอนๆ ทไมเกยวของกบศาสนา

3

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

พบวา หากเปนประเทศทมพรมแดนตดตอกบไทย เชน พมา ลาว กมพชา กจะมประเพณหลายอยางคลายคลงกบไทย เชน ประเพณสงกรานต ประเพณลอยกระทง เพยงแตรายละเอยดของการจดพธจะแตกตางกนออกไปวนส าคญอนๆ เชน วนปใหม ทงไทยและกมพชาทถอกนมานาน ไดแก วนสงกรานต กเปนวนเดยวกน วนท าบญอทศสวนกศลแดบรรพบรษท ชาวกมพชาถอวามความส าคญคอ "วนผชมบณฑ" กคอวนสารทใหญของไทยภาคกลาง ประเพณตานกวยสลากของไทยภาคเหนอ และประเพณชงเปรตของไทยภาคใตนนเองขณะเดยวกนวฒนธรรมไทยในการแสดงความเคารพ โดยการไหวของคนไทย ชาตเหลานกจะมธรรมเนยมการไหวเชนเดยวกน

4. ดานอาหาร พบวา อาหารของประชากรในกมพชาสวนใหญจะประกอบดวยขาว พชผก และเนอสตวทหาไดงายในทองถน การปรงอาหารโดยมากจะใชเครองเทศประเภท กะท น ามนรสชาตจดจาน โดยอาหารของประเทศกมพชาจะมอยอยางหลากหลาย สสนดนารบประทาน รสชาตเผดรอน

5. ดานการแตงกาย ผคนในกมพชาหากไมนบชดพนเมองและชดประจ าชาตแลว จะแตงกายไมแตกตางกน กลาวคอสงคมเมองในปจจบน ผชายสวมเสอ กางเกง สวนผหญงสวมเสอ กางเกง หรอกระโปรง แตในชนบทผหญงจ านวนมากกยงคงสวมใสผาซนกนอย ทงนชดประจ าชาตของประเทศในกมพชาลวนมเอกลกษณเฉพาะตวทไมเหมอนกน ท าใหเมอดแลวสามารถบอกไดทนทวาชดแตงกายนน ๆ เปนของชนชาตใด

4

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท 1 ลกษณะรวมของพระสงฆและศาสนสถานของไทยและกมพชา

โดยสรป พบวา วฒนธรรมรวมไทย - กมพชา เปนสงดงามทบรรพบรษของเราไดสงสมและสบทอดตอกนมาจนเปนเอกลกษณทแสดงถงความเปนประเทศเพอนบานทใกลชดและมดนแดนตดตอกนระหวางไทย-กมพชา ซงจะมวฒนธรรมบางสวนทคลายคลงกนหรอมมตความเชอและประเพณทเหมอนหรอคลายกน โดยเฉพาะอยางยงดานศาสนา เชน พระพทธศาสนา เปนปจจยทท าใหเกดประเพณทคลายคลงกน จงอาจกลาวไดวาวฒนธรรม นอกจากจะเปนสงทสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของคนในชาต ความเปนเอกลกษณทแสดงถงความเปนชาตแลว วฒนธรรมยงท าใหเกดความสมพนธทด ความรสกเปนบานพเมองนองกบประเทศเพอนบานอกดวย

5

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

บรบทท 2 ขอมลเชงพนทของกรณศกษาประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว หรอ เรยกสน ๆ วา สปป.ลาว นน เปนประเทศเพอนบานทมอาณาเขตตดตอกบประเทศจากเหนอลงไปจนถงตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย มความยาวถง 1,810 กโลเมตร (กรมสงเสรมการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย, 2558: 1)

แขวงบอแกว สปป.ลาว เดมชอวาแขวงหวของ ตอมาป พ.ศ. 2526 ทางราชการไดยบแขวงหวของ แลวแบงแขวงหวของเดมออกเปน 2 แขวง คอแขวงหลวงน าทา และแขวงบอแกว โดยทางการไดก าหนดใหเมองหวยทราย ซงเปนเมองเอกของแขวงหวของเดมนนเปนเมองเอกของแขวงบอแกว ตอมาในป พ.ศ. 2534 ไดมการโอนเมองปากทาและเมองผาอดมจากแขวงอดมไซมาขนกบแขวงบอแกวดวย ชอแขวงบอแกวมาจากการคนพบแรไพลนซงมสสนสวยงามบรเวณรมฝงแมน าโขง ชาวบานไดไปรอนหาแรไพลนตามรมแมน า ซงภาษาทองถนเรยกวาแกว จงเปนทมาของชอแขวง บอแกวจงหมายถงเหมองแกวแหวนเงนทองนนเอง แขวงบอแกวเปนถนทอยอาศยของประชากรหลายเผา เชน ลาว ลอ ยวน ไต (ไทใหญ) มง ขะม ฯลฯ (พระไชยพร ไชยปญญา วดพระธาตจอมเขามณรตน, สมภาษณ 10 สงหาคม 2560)

แขวงบอแกว สปป.ลาว มเมองในเขตปกครอง 5 เมอง ไดแก เมองหวยทราย เมองตนผง เมองเมง เมองผาอดม และเมองปากทา ทง 5 เมองนเปนดนแดนทอยในพนทลมแมน าโขงตอนบน

เมองหวยทราย เปนเมองเอกของแขวงบอแกว ประกอบดวย 88 หมบาน 14 หมบานพฒนา และ 1 บานใหญ ม 13,086 ครอบครว ประชากรทงหมด 62,223 คน เปนหญง 31,500 คน ประชากรในชวงอาย 15-40 ป ม

6

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

26,998 คน เปนหญง 13,314 คน ตวเมองหวยทรายตงอยรมฝงแมน าโขง โดยอกฝงทอยตรงขามกนคอตวอ าเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย

เมองตนผง ตงอยทางทศตะวนตกของแขวงบอแกว ทศเหนอตดกบเมองเมง ทศใตตดกบเมองหวยทราย ทศตะวนตกตดกบประเทศไทยเปนระยะทาง 45 กโลเมตร ทศตะวนตกเฉยงเหนอตดกบพมาเปนระยะทาง 44 กโลเมตร ตงอยบรเวณสามเหลอมทองค า หางจากเทศบาลแขวงไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอประมาณ 52 กโลเมตร มเนอท 715 ตารางกโลเมตร มแมน าโขงเปนเสนเขตแดน ประกอบดวย 50 หมบาน 9 กลมบานและ 1 บานใหญ ม 5,123 ครวเรอน ประชากร 26,748 คน เปนหญง 13,219 คน เฉลยความหนาแนน 37.4 คนตอตารางกโลเมตร ประชาชนไดใชไฟฟา 42 บาน คดเปน 84% มชนเผา 10 เผาคอ ลาว ลอ ยวน ไทด า ไทเหนอ มง อวเมยน ขม อาขาและลาห ชาวลอคดเปน 36% ชาวลาว 18% ชาวลาห 16% และเผาอนๆ รวมกนประมาณ 30%

เมองเมง ตงอยระหวางแขวงบอแกวกบแขวงหลวงน าทา โดยมทศเหนอตดกบเมองลอง แขวงหลวงน าทา ทศใตตดกบเมองหวยทรายและเมองตนผง ทศตะวนออกตดกบสหภาพเมยนมาร ทศตะวนตกตดกบเมองเวยงภคา แขวงหลวงน าทา

เมองปากทา เปนเมองหนงในแขวงบอแกว ประกอบดวย 36 หมบาน หมบานพฒนา 6 หมบาน และบานใหญ 2 แหง ประกอบดวย 3,715 ครอบครว มประชากรทงหมด 18,544 คน เปนหญง 9,165 คน ประชากรในชวงอาย 15-40 ป ม 7,579 คน เปนหญง 3,581 คน (กรมสงเสรมการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย, 2558 หนา 10-15)

7

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

เมองผาอดม เปนอกเมองหนงของแขวงบอแกว เปนเมองททางราชการจดวา ยากจนเปนอนดบตน ๆ ของแขวง มประชากรทเปนชนชาตพนธ คอ ขม ระเมด ลาวเทง มง อาชพหลกของประชาชนในเมองนคอ ท าการเกษตร ปลกขาวไดปละสองครง ผลผลตขาวของเมองนน าไปเลยงประชากรไดในสามแขวงคอ แขวงบอแกว แขวงหลวงน าทา และแขวงอดมไชย ทศเหนอตดกบเวยงภคา แขวงหลวงน าทา ทศใตตดกบเมองปากแบง แขวงอดมไซ ทศตะวนออกตดกบเมองหวยทราย และทศตะวนตกตดกบเมองฮน แขวงอดมไซ

ภาพท 2 เขตพนทแขวงบอแกว ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตย ประชาชนลาว (พนทการศกษาภาคสนาม) จากภาพท 2 แสดงต าแหนงของทง 5 เมอง ของแขวงบอแกว สปป.ลาว เปนเมองทตงอยในพนทลมแมน าโขงตอนบน ทตดตอกบจงหวดเชยงราย ของประเทศไทยอยางสม าเสมอและอยรวมกนอยางมตรไมตรและมกจกรรมเชงวฒนธรรมรวมกนตามโอกาส

8

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

บรบทท 3 ขอมลเชงศาสนาของกรณศกษาประเทศสหภาพเมยนมาร ในการศกษาบรบทเชงศาสนา คณะผวจยไดศกษาภาคสนามเกยวกบนสตเมยนมารทศกษาในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ผลการศกษาปรากฏดงน เมยนมารในฐานะทเปนประเทศทมเอกลกษณทางภาษา ศาสนา ความเชอ และชาตพนธ รวมทงภมศาสตรของรฐทแตกตางกน ท าใหพบวาในความเชอและจารตเหลานนไดสงผลใหมธรรมเนยมปฏบต วถชวต จากการสมภาษณนสตทศกษาทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยทแตกตางกนในความเปนชาตพนธ และในความแตกตางเหลานไดสะทอนใหเหนถงทาทและคานยมการแสดงออกทแตกตางกนทางชาตพนธ ภาษา การแสดงออกทางศาสนา และการปฏบตตามหลกศาสนาดวยเชนกน โดยนสตสวนใหญทเขามาศกษาเมอสมภาษณสอบถามในหลาย ๆ รป เมอถามถงความเปนเมยนมารหรอไม ทกทานจะใหค าตอบไปลกษณะของความเปนชาตพนธเปนส าคญ และในความเปนชาตพนธนนไดสะทอนใหเหนถงพนถนและอตลกษณของตนเอง ซงมขอมลวาในพมามมากกวา 135 ชาตพนธ โดยทเขามาศกษาอยทมหาวทยาลยสงฆ ซงจากการส ารวจกลมชาตพนธของนสตทมาเรยนในมหาวทยาลย พบวา มจ านวนกลมชาตพนธกวา 7 ชาตพนธ อาท พมา (Bamar) มอญ (Mon) ไทใหญ (Shan) ยะไข (Rakhine) กะยา (Kayah) ปะโอ (Pa-O, Taungthu, Black Karen) ปะหรอง (Palaung) เปนตน เมอตองมาอยรวมกนความเหมอนและความแตกตางอนมฐานจากวถเดม จารตเดมยอมเปนเครองมอและกลไกหลกของนสตเมยนมารทศกษาในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

9

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท 3 ความหลากหลายทางชาตพนธของนสตเมยนมารทศกษา ในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย นสตเมยนมารทอยในมตของพระพทธพทธศาสนาเหมอนกน แตมความแตกตางในเรองชาตพนธ โดยเกาะเกยวอยกบประวตศาสตรวาดวยหลกเขตแดน ความเชอทางการเมองอนสมพนธกบชาตพนธ โดยในภาพจะประกอบไปดวยนสตจาก 4 ชาตพนธ คอ (ภาพท 3 จากซาย พมา (Bamar) อารกนหรอยะไข (Arakan/Rakhine) ปะโอ (Pa-O) กะยา (Kayah) เปนตน แตทงหมดบวชในพระพทธศาสนา เรยนหนงสอดวยกน เปนตน เอกลกษณทางชาตพนธ คอ ความหลากหลายทางชาตพนธกลมชนทมชาตพนธตางจากคนสวนใหญ และตงถนฐานอยในบรเวณทหางไกลโดยเปนเงอนไขทางภมศาสตรดวยทปรากฏในดนแดนพมาในปจจบน อนสมพนธกบชาตพนธทปรากฏในการศกษาน อาท มอญ ซงมภมศาสตรทต งอยดานทศตะวนออกของพมา และมเขตแดนในนามของรฐมอญ รฐอารกนหรอยะไก รฐฉานในกลมไทยใหญ เปนตน รวมทงบรบททางประวตศาสตรชาตพนธและเขตแดน ทเนองตอมาแตยคอาณานคมทองกฤษปกครองพมา (ค.ศ.1824 -1948) และเนองตอมาสมยหลงในชวงหลงจากไดรบเอกราชแลวดวย (ค.ศ.1948) ท าให

10

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

เอกลกษณทางชาตพนธสมพนธเนองตอไปถงนสตทเขามาศกษาทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทแสดงออกผานการไมสอสาร การตอตานตอกลมพมาซงถกเชอวารกรานในกรณของรฐมอญโบราณ หรอยะไขในในชวงรฐพมารงเรอง หรอการตอตานของกลมไทใหญ ตอส านกทางประวตศาสตรในยคหลงจากไดเอกราช หรอการท าสงครามรกคบทางพนทตอกลมชาตพนธในนามรฐตาง ๆ ทปรากฏตามเขตการปกครองของพมาในปจจบน ซงสะทอนผลปรากฏอยในขอมลจากกการสมภาษณ ดงน

“กลมชาตพนธ การทนกวชาการทางดานมานษยวทยาใหความสนใจ เรองของกลมชาตพนธ พนทกอนจะไปถงพมาจะมกลมชาตพนธอยเลาะตะเขบชายแดนไปเลย ขามแดนไปคณไมไดเจอพมา แตคณเจอกะเหรยง มอญ ไทยใหญ”

(ผสอนนสตเมยนมาร T4, สมภาษณ, 11 ตลาคม 2560)

“พมากบมอญไมสามารถทจะอยรวมกนได ดวยเหตผลในเรองประวตศาสตร พมากระท าบาปกบมอญไวแตอดต เราจงไมสามารถอยรวมกน ท ากจกรรมรวมกน โดยวถวฒนธรรมประเพณเปนพทธศาสนาเหมอนกน แตจะแตกตางในเรองภาษาพด การหมจวร และอปนสยทแตกตางกน”

(นสตเมยนมาร M1, สมภาษณ, 15 พฤศจกายน 2560)

“เรยนดวยกน ท ากจกรรมรวมกน และมสมาคมหรอชมชนชนเผาทแตกตางกน เวลาสอสารกบนสตพมา กบใชภาษาพมา หรอกลมอน ไทใหญ กะยา มอญ จะใชภาษาพมาเปนหลกในการสอสารส าหรบนสตดวยกน” (นสตเมยนมาร M2, สมภาษณ, 15 พฤศจกายน 2560)

11

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

จ านวนของนสตและความเปนชาตพนธทหลากหลายของนสตเมยนมารทสนใจศกษาในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยในชวงระยะเวลา 10 ปทผานมา ปรากฏดงภาพท 4 และ 5 ดงน

ภาพท 4 สถตนสตทศกษาในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ชวงเวลา 10 ป มจ านวนนสตเมยนมาร จ านวน 3,585 รป/คน ในระดบปรญญาตร–เอก

(ทมา: ส านกทะเบยนและวดผล มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2560)

12

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท 5 กจกรรมนสตสมพนธภายใตความเปนชาตพนธเมยนมารทศกษาใน

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (ทมา: Msmo Thailand ออนไลน, 18 พฤศจกายน 2560)

ดานลกษณะรวมทางวฒนธรรม พบวา การทเมยนมารและไทยมลกษณะรวมในวถทางศาสนาใกลเคยงกน การเรยนรตอวถทางศาสนาทเหมอนและแตกตาง จงยอมจะเปนประโยชนตอการสรางความเขาใจทถกตอง รวมไปถงการสรางกลไกลรวมตอวตรปฏบตในพธกรรมทางศาสนาของกนและกน ซงจะท าใหเกดความเขาใจ เกดการเรยนร เกดการรวมปฏบตในวถทางศาสนานน ๆ โดยเฉพาะกรณของพระพทธศาสนาเถรวาทแมจะเปนพทธเมยนมาร แตกยงแตกตางในรายละเอยดลงไปในสวนของเมยนมารทเปนกลมชาตพนธ การสงเสรมใหเกดการเรยนร หรอการสรางชดความรเพอไปใชเปนเครองมอในการสรางความเขาใจในธรรมเนยมปฏบตจงเปนสงจ าเปนและมความส าคญ

13

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

“ควรมการสงเสรมใหนสตไดรจกในประเดนทางประวตศาสตรรวมกน ในหลากหลายประเดนอาท สวรรณภม ทตงอนเปนทยอมรบรวมกน เพอท าใหเกดความเขาใจและเรยนรประวตศาสตรของกนและกนมากขน รวมไปถงจะท าใหเกดการเรยนรในสวนของลกษณะรวมทางประวตศาสตร”

(ผสอนนสตเมยนมาร T1, สมภาษณ, 19 ตลาคม 2560)

“การใหความรอยางตอเนองในเรองวถวฒนธรรม ซงสวนใหญนะเนนทนสตตางชาตทมาเรยนคณะพทธศาสตรในกจกรรมตาง ๆ เชน กจกรรมไหวคร ปจฉมนเทศ จะมการจดกจกรรมทนอกเหนอจากการใหความรทางวชาการแลวจะมการสงเสรม แนะน า ใหความรเกยวกบวถวฒนธรรมไทยตอนสตชาวตางชาต ซงรวมไปถงนสตพมาดวยเชนกน”

(ผสอนนสตเมยนมาร T2, สมภาษณ, 30 ตลาคม 2560) “การเคารพในธรรมเนยมประเพณวถปฏบต เชน การ

เขาศาสนสถานในประเทศพมา คนพมาสวนใหญจะถอดรองเทาเปนการแสดงความเคารพ”

(ผสอนนสตเมยนมาร M1, สมภาษณ, 11 พฤศจกายน 2560)

“การเรยนรรวมกนผานการจดกจกรรมดานวฒนธรรมไทย ในวถการสงเสรมใหเกดการเรยนรรวมกน ผานกลไกของการเรยนวฒนธรรม และศาสนา รวมทงสงเสรมใหเกด”

(ผสอนนสตเมยนมาร M1, สมภาษณ, 11 พฤศจกายน 2560)

14

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท 6 พธปวารณาออกพรรษา (The end of Buddhist Lent day’s Ceremony) ของนสตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทงในสวนของของพระพทธศาสนานกายมหายานและเถรวาท สวนใหญเปนนสตเมยนมาร (ทมา: MCU NEWS, 5 ตลาคม 2560)

ดานลกษณะรวมทางศาสนา พบวา นสตพมาและไทย สวนใหญจะมลกษณะรวมทางศาสนาคอนบถอพระพทธศาสนาเถรวาท เหมอนกน แมพมาจะมความแตกตางในเรองการนบถอและปฏบตตามสายนกายทแตกตางบาง รวมไปถงวถอนเปนลกษณะเฉพาะของความเปนชาตพนธ อาท พมา มอญ ไทใหญ กะยา อารกน/ยะไข ปะโอ ปะหรอง ทเปนสวนหนงของนสตทมาเรยนทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

15

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

“การจดกจกรรม การสงเสรมใหนสตทอยหอพก ไดท ากจกรรมรวมกน ซงนยหนงการอยรวมกนจะไดพดคยกน สอสารกน และแลกเปลยนขอมลซ งกนและกนจะเปนประโยชนส าหรบนสต ซงวธการเอานสตมาอยรวมกน ทหอพกในมหาวทยาลยซงเปาหมายเพอใหนสตเกดกาเรยนรรวมกน ซงกยงไมประสบผลเสยทเดยวส าหรบนสตไทย ทมาศกษาและอยหอ จะอยใครอยมน ตางคนตางอยส าหรบนสตชาวไทย กบชาวพมา และทส าคญการทวถประเพณทแตกตางกนท าใหนสตอาจมทศนะคตทไมดตอกน และแสดงออกดวยการตางคนตางอย แตในภาพรวมหลงจากทพยายามสงเสรมและกระตนในนามกองกจการนสต ท าใหนสตมกจกรรม เรยนรและปรบตวกนมากขนดงกรณการท าวตรสวดมนต การฉน การมพธประเพณกฐน เปนตน”

(ผสอนนสตเมยนมาร T3, สมภาษณ, 21 ตลาคม 2560)

“เสนทางทองเทยว เสนทางศาสนา ควรเปนลกษณะรวมทางวฒนธรรมและศาสนาทจะเกอกลซงกนและกน “เสนทางศาสนา” พนการเดนทางทองเทยวทางศาสนาหากเปดพรมแดน พฒนาขอจ ากด เชน ถนนหนทาง การเชอมตอระบบขนสง เสนทางเชอมตอกน อยางทแมสอด ไมตองขนดอยแลว มถนนเลาะไปดานลางทแถวกาญจนบร แถวทวาย มะรด เชยงตง แมฮองสอนมอปสรรค แตอกหนอยจะมพนทตรงนน เสนทางพวกนจะเปนเสนทางทคนพมาใชเขามาเพออาชพ เพอการรกษาพยาบาล เพอการทองเทยว ศาสนาแสวงบญ คดวาเปนไปได ทผานมาไทยเราไปแสวงบญ ไปอนเดย

16

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ไปพมาบาง การรบรของคนไทยมองพมา มองอยางไร รจกคนพมาผานมมมองทางศาสนา ผานในเรองของการวปสสนาแบบพมา ในเรองของบาลอภธรรมกถอวาเปนเรองทพมาเหนอกวาของไทย เขาเชยวชาญทง 3 ปฎกแตในเรองของอภธรรม พมาโดดเดนถงขนสรางพระไตรปฎก”

(ผสอนนสตเมยนมาร T4, สมภาษณ, 11 ตลาคม 2560)

“การทไทยกบพมาอยรวมกน ตามแนวชายแดน เกดการเรยนรในแบบภาคประชาชนมานานแลว คนทรเรองพมาดคอคนชายแดน คนพมารจกประเทศไทยอยางดจากการใชชวตเปนแรงงานตอกนมาหลายรน บางสวนไดภาษาไทย หนงในสามสามารถพดภาษาไทยไดสบายๆ คนพมา ณ เวลานพดภาษาไทยไดเปนภาษาทสอง ชองวางในการเรยนรจงไมคอยมเพราะเกด culture community ขนมาแลว เรามการแลกเปลยนทางวฒนธรรม มชมชนทางภาษา ( language community) เกดขน และจะพบวาชาวเมยนมารทมาท างานในเมองไทยจะมการเขาวดปฏบตตามหลกศาสนาเชนทเคยปฏบตในพมา เคยท าอยางไรกท าอยางนน ทงเวลาเขาวดจะมบคลกแบบพมาทสะทอนถงความศรทธามงมนตอศาสนา ซงคนไทยเหนกจะศรทธาตอบคลกภาพแบบนน”

(ผสอนนสตเมยนมาร T4, สมภาษณ, 11 ตลาคม 2560)

17

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท 7 พธแหกฐนของเมยนมารทมาตงถนฐานประกอบอาชพในประเทศไทย

ไดน ากฐนมาทอดใหกบพระนสตเมยนมารทมาศกษาทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (ทมา: ผวจย, 12 พฤศจกายน 2560)

จากขอสรปแนวทางในการอยรวมกน ไดบทสรปรวมกนตอแนวปฏบตทมหาวทยาลย และอาจารยผสอนและเจาของหลกสตรใหแนวทางคอ การมลกษณะรวมทางวฒนธรรม เชน วฒนธรรมอาหาร การกนอย การนงหม และลกษณะรวมทางศาสนา กลาวคอ ความเปนพระพทธศาสนาเถรวาท ซงเปนรปแบบหลกของความเปนพระพทธศาสนารวมกนแมจะมความแตกตางในเชงของชาตพนธบาง แตกมวธการเขาไปสงเสรมใหเกดการเรยนรรวมกน อาท การกนอยในหอฉน การพกทเดยวกน การเรยนรวมชนเรยนเดยวกน รวมทงกจกรรมสงเสรมการเรยนรในเชงวฒนธรรมสาธต วฒนธรรมแลกเปลยน พฒนาออกมาเปนการเรยนรรวมกนเพอประโยชนตอการในการอยรวมกน

18

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

บรบทท 4 ขอมลเชงพนทและวฒนธรรมของกรณศกษาประเทศสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม จากการศกษาภาคสนามท าใหไดขอคนพบทนาสนใจเกยวกบวถชวตและวฒนธรรมของชาวเวยดนามทเมองโฮจมนห ซงเปนเปนสวนหนงของเขตพนทเวยดนาม ผลจากการศกษาภาคสนามแบงได 6 ดาน ดงน (บนทกภาคสนาม, 8-10 พฤศจกายน 2560) 1. การจราจร พบวา สภาพการจราจรในนครโฮจมนหคอนขางหนาแนน เนองจากการขบขของคนเวยดนามจะไมนยมเหยยบเบรก แตจะใชวธหกหลบกน ตามสแยกจะเหนรถวงสวนทางกนมากระจกรวมอยตรงกลางแยก กอนจะคอยๆ หกหลบกนไป ทงรถยนต รถแทกซ รถจกรยานยนตและพาหนะชนดอนๆ จงท าใหการจราจรคอนขางตดขด รถจกรยานยนตเปนพาหนะคนเวยดนามใชเปนหลก ถาเปนเดกนกเรยนจะขจกรยาน บนถนนไมมเลนใหจกรยานหรอจกรยานยนตขบโดยเฉพาะ จงสามารถวงไดทกเลนรวมไปกบพาหนะชนดอนๆ จะเหนรถจกรยานยนตวงเรยงหนากระดานเตมถนนในชวงการจราจรคบคง วธการขบขของคนเวยดนามบนทองถนนใชวธบบแตรเปนสญญาณใหหลกทาง ซงจะไดยนเสยงแตรรถตลอดเวลา การขามถนนนนตองคอยๆ เดนขามไปเรอยๆ พรอมยกมอใหสญญาณเพอขอขาม คนขบจะกะระยะและขบหลบใหคนเดนขาม หากขบมาถงในระยะประชดตวจงจะเบรกหรอถาหลบไมพนจรงๆจะบบแตรใหสญญาณ สามารถขามไดทกทไมจ าเปนตองขามเฉพาะทางมาลาย

19

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท 8 สภาพการจราจรในเขตเมองของเวยดนาม

2. การกนอาหาร พบวา คนเวยดนามนยมกนผก ในอาหารทกมอมกจะมจานผกสดแยกมาใหกนคกบอาหารไมวาจะเปนขาวหรอกวยเตยว นยมกนขาวเปนอาหารหลกทกมอเหมอนกบคนไทย มรานอาหารรมทางทเรยกวา street food ตงขายอยบนทางเทา มลกษณะเปนแผงเลกๆ โตะเลกๆ หรอหาบเลกๆ วางขาย มเกาอพลาสตกเลกๆ ตงเปนแถวส าหรบนงมลกษณะคลายกบเกาอซกผา สวนมากไมมโตะอาหาร เวลานงกนอาหารรมทางจะนงบนเกาอและถอชามอาหารไวในมอ ถาเปนรถเขนขายอาหารหรอรานทไมมเกาอให คนเวยดนามจะหาทนงรมทางเทาแทนเกาอ คนเวยดนามชอบดมชารอนและมความเหนวาชาของเวยดนามมรสชาตดทสด นอกจากนยงมรานอาหารสมยใหม เชน รานอาหารเกาหล อาหารญปน อาหารยโรปใหเหนยานชมชนเมอง การกนอาหารตามบานของคนเวยดนามจะลอมวงกนอาหารบนโตะกลมแบบครอบครวชาวจน มหมอขาววางอยใกลๆกบโตะ ใชตะเกยบและชอนยาวส าหรบคบและตกอาหาร คนเวยดนามไมนยมเสรฟน าเปลาในมออาหารแตจะใชวธตกน าแกงใสถวยขาวแลวดมหลงจากกนอาหารเสรจ จากนนจะดมชารอนและกนผลไมเปนของหวาน

20

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

3. ลกษณะการแตงกาย พบวา คนเวยดนามแตงกายแบบสมยใหม ไมพบเหนคนเวยดนามใสชดประจ าชาตตามทองถนน จะเหนชาวบานทวไปใสหมวกงอบแบบเวยดนามตามทชมชนและตลาด แสดงใหเหนความเปลยนแปลงของสงคมบางอยางทเกดขนในเวยดนามปจจบน หางสรรพสนคาทมแบรนดเนมทมในสหรฐอเมรกาหรอยโรป กเรมปรากฏใหเหนในตวเมองของประเทศเวยดนาม จงท าใหความนยมในการใสชดประจ าชาตลดลงไปตามความทนสมยทเรมเขามา

4. วด ศาสนสถาน และพระสงฆ พบวา วดและศาสนสถานสวนมากกอสรางในรปแบบของวดนกายมหายาน คลายกบศาลเจาจนหรอวดจน พระสงฆและภกษณนกายมหายาน สวมเสอแขนยาวสเทา ชายเสอยาวคลมขา สวมกางเกงขายาวดานใน ใสหมวกงอบ พระสงฆจะมเสอคลมสน าตาลเขมใสคลมเวลาออกไปขางนอก การฉนอาหารจะเปนอาหารแบบมงสวรต ไมฉนเนอสตว อาหารทกมอประกอบดวยขาวสวย สวนกบขาวจะเปนผดผกใสเตาห ผกสด มซอวขาวและเตาหเหมนส าหรบจม และมน าแกงเปนแกงจดใสผกทองถนส าหรบซดตางน า นกบวชนกายมหายานจะฉนอาหารสามมอและสามารถรวมโตะฉนอาหารกบฆราวาสได ตางจากนกายเถรวาทซงพระจะฉนอาหารไดทกอยางแตจะไมฉนอาหารมอเยนและจะตองแยกโตะจากฆราวาสเวลาฉนอาหาร วดเถรวาททไดพบเปนวดของชาวกมพชาทอาศยอยในเวยดนามและการแตงกายของพระสงฆจะเปนแบบเถรวาท ปรากฏดงภาพตอไปน

21

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท 9 วฒนธรรมเกยวกบการแตงกายและการรบประทานอาหาร

5. อปนสยของคนเวยดนาม พบวา คนเวยดนามมน าใจ เออเฟอ จะเหนไดตามทองถนนแมจะไมเขาใจภาษาองกฤษกยนดทจะชวยเหลอโดยการบอกทางใหแกนกทองเทยว หรอชแผนทไปยงจดทสามารถสอบถามได คนเวยดนามเปนคนขยนขนแขง ตนเชา นกเรยนจะตองถงโรงเรยนและเรมชนเรยนตงแตเจดโมงเชา ชาวบานออกท างานแตเชา รานอาหารสวนมาเปดทงกลางวนและกลางคน ชวงเวลากอนเกาโมงเชาจะเหนการจราจรทคบคงและผคนเดนกนอยางรบเรง อกทงคนเวยดนามเปนคนประหยด แตเวลาทตองตอนรบแขกนนจะใชจายเพอรบรองแขกอยางเตมท เวลาสนทนากบคสนทนาจะมความประนประนอม ออนนอมและใชน าเสยงทสภาพ

6. การอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรม พบวา ในประเทศเวยดนาม ประชากรมเชอสายเปนชาวกมพชาทอาศยอยในประเทศรวมกนกบชาวเวยดนาม เหนไดตามยานชมชนจะมการใชภาษากมพชาในการสนทนาเฉพาะกลม วดและศาสนสถานของกมพชานกายเถรวาท ตงปะปนไปกบวดมหายาน

22

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ของชาวเวยดนาม ซงประชากรทงสองกลมสามารถอยรวมกนไดอยางสงบ ไมมปญหาขอขดแยงทางดานความแตกตางทางชาตพนธ มความเออเฟอและชวยเหลอกน พระสงฆนกายมหายานของชาวเวยดนามและพระสงฆนกายเถรวาทของชาวกมพชา แมจะมความแตกตางดานวถปฏบตแตกสามารถทจะเรยนรพระพทธศาสนารวมกนได ดงเหนไดจากท Vietnamese Buddhist University ทมพระทงสองนกายมาเรยนและพกอาศยอยทเดยวกน ปรากฏดงภาพตอไปน

ภาพท 10 วถการอยรวมกนของพระเวยดนามทมนกายแตกตางกน จากการศกษาบรบทเชงพนทและวฒนธรรมของกรณศกษาประเทศสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนามในภาพรวม ท าใหเหนวถชวตทเปนเอกลกษณเฉพาะทจะไมปรากฏทวไปในประเทศอาเซยนอน เชน ระบบการจราจร การขายอาหารและรบประทานอาหารรมทางทเรยบงาย การอยรวมกนอยางสนตภายใตความแตกตางของเชอชาตและศาสนา

23

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

บทท 2 แบบแผนในการปฏบตตน (จารต)

แบบแผนในการปฏบตตน (จารต-ธรรมวนย) คอ รปแบบการปฏบตในฐานะพระภกษ หรอชาวพทธทตองยดหลกการค าสอนในทางพระพทธศาสนา ดงทปรากฏแนวคดทางพระพทธศาสนาทวา “ธรรมวนยจะเปนศาสดาแทนเรา” (ท.มหา (ไทย) 10/216/164) ซงหมายถงหลกการอนเนองดวยพระธรรมวนยจะเปนเครองมอ หรอกลไกในการปกครองรกษาของพระภกษ สามเณร แมช หรอชาวพทธ ทมาจากประเทศตาง ๆ ทงไทย ลาว กมพชา เมยนมาร และเวยดนาม โดยแยกเปน 2 สวน คอ สวนทเปนหลกการ หรอพระธรรมวนย ทพระภกษ หรอชาวพทธในแตละประเทศจะตองถอปฏบต ทงในสวนของเถรวาท ทนบถอในประเทศไทย ลาว กมพชา และเมยนมาร และมหายานทนบถอโดยสวนใหญในประเทศเวยดนาม โดยเทยบเคยงกนไดในสวนของวตรปฏบตทจะตองปฏบตรวมตามกรอบของศล วนย และวตรปฏบตอนสมพนธกบพระธรรมวนย เชน อาจาระทเนองดวยพระธรรมวนย ค าสอน หรอวตรแหงครอาจารยทเปนตนสาย จากการสมภาษณอาจารยผสอนและนสตประเทศ CLMV เกยวกบดานแบบแผนในการปฏบตตน ผลปรากฏดงน “แทจรงอาเซยนมหลกหลายวฒนธรรม ภาษา

ศาสนา และวถชวตความเปนอย แตการปฏบตตนอยางหนงคอใหเกยรต ความนบถอตอกนและกนไมเอาจดดอยของเขาไมเลาสกนฟงในลกษณะดเหมน พรอมการนน ยดเอาหลกการปฏบตของตน เชน เรยนรเรา รเขา เอาใจเขามาใสใจเรา และรกษาความเปนกลยาณมตรทดตอกน”

(นสตกมพชา C2, สมภาษณ, 15 พฤศจกายน 2560)

24

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

“นสตเวยดนามท เรยนในมหาวทยาลยของเราแบงเปน 3 กลม โดยแตละกลมจะมแบบแผนการฝกปฏบตแตกตางกน กลมมหายานกจะมแบบแผนการปฏบตตนอกอยาง พระเวยดนามทเปนเถรวาทกจะปฏบตคลายๆ พระเถรวาทในไทย เราจะดแลและชวยเหลอกนภายในกลมหรอนกาย แตละกลมจะมผน ากลม แตเวลาตองท ากจกรรมรวมกนของนสตเวยดนามทงหมด ถงจะไดมารวมตวกน” (นสตเวยดนาม V2, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2560)

“นสตเวยดนามทนบถอนกายมหายาน มแนวทางการฝกปฏบตตามหลกพระปรชญาปารมตา (Lotus Sutra) พระสตรทส าคญและเปนทนยมในพทธศาสนาฝายมหายาน ซงเราจะถอปฏบตในชวตประจ าวน การสวดมนตกจะใชภาษาเวยดนามทแปลแลว ดงนน เมอสวดมนตกจะเขาใจความหมายไดเลย”

(นสตเวยดนาม V3, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2560)

“บางอยางกปรบตาม สงคมทเราอยบางอยางกท าตามทงงานของเราเอง แตนสตลาวและไทยบางเรองกคลายคลงกน การปฏบตตนจงไมแตกตางกน แตจ าเปนเรยนรของความแตกตางของการปฏบตตนเมอตองท ารวมกนและตองปฎบตตามวตรปฎบต ของพนทนนๆ”

(นสตลาว L2, สมภาษณ, 15 พฤศจกายน 2560)

“พมาจะสวดมนตตอเมอมพธกรรม แตพระทไปแบบนกทองเทยวกจะไปสวดตรงนน ผมวามนกเปนสสน เปนลกษณะเดนของไทย คอเขาไปพนท เจดยนถาไมใชวน

25

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

พธกรรมจะเงยบ ไปกคอกราบ อาจเปนเพราะของเราใชวธแบบน าสวด แลวสวดพรอม แตพมาเขาจะสวดเปนสวนตว คอเขาสวดอยแลวละ แตเปนสวนตวไป ไมดง”

(ผสอนนสตเมยนมาร T4, สมภาษณ, 11 ตลาคม 2560) “วฒนธรรมทางศาสนาสวนใหญไมแตกตางกบของ

ไทยมากคะ ชาวพมาสวนใหญกเปนชาวพทธ ศาสนามอทธพลตอความเปนอย เมอมอทธพลของศาสนาพทธมาแลว การแตงกายกไมตางกนเทาไหรในปจจบนคะ จวรสจะเขมกวานหรอสเหลอง”

(ผสอนนสตเมยนมาร M1, สมภาษณ, 1 พฤศจกายน 2560)

จากการสมภาษณเกยวกบแบบแผนในการปฏบตตนของนสตอาเซยน (CLMV) สามารถสรปประเดนการคนพบไดดงภาพตอไปน ภาพท 11 แบบแผนในการปฏบตตน (จารต) ของนสตอาเซยน

แบบแผนในการปฏบตตน (จารต) เรยนรเรา รเขา เอาใจเขามาใสใจเรา รกษาความเปนกลยาณมตรทดตอกน ดแลและชวยเหลอกนภายในกลมหรอนกาย ศาสนามอทธพลตอความเปนอย เรยนรของความแตกตางของการปฏบตตน ฝกปฏบตตามหลกตามหลกของศาสนา การปฏบตตนอยางหนงคอใหเกยรต

26

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

บทท 3 หลกปฏบตในการอยรวมกน (มารยาทชาวพทธ)

หลกปฏบตในการอยรวมกน (มารยาทชาวพทธ) คอ รปแบบการปฏบตตนอนสมพนธกบความเชอ จารตดงเดม ซงมแบบแผนมาจากจารตดงเดม หรอแบบปฏบตทเคยกระท ามา อนมสวนตอจากพระพทธศาสนา แบบแผนการแตงกาย สของผา วตรปฏบตเกยวกบการกนอยขบฉนในแตละชวงเวลา อาท มหายานจากประเทศเวยดนาม จะฉนอาหารทปราศจากเนอสตว รวมไปถงการใชผาสทแตกตางกนในของพระในแตละประเทศ แตละนกาย การโกนควไมโกนคว ซงความเหมอนและความตางในกรณของธรรมเนยมปฏบต จารต ประเพณอนเนองดวยศาสนา นยหนงคอการเรยนรรวม นยหนงคอความขดกน หรอกระทงการก าหนดทาทตอการแสดงออกในวตรปฏบตเหลานน และจากการสมภาษณอาจารยผสอนและนสตประเทศ CLMV เกยวกบหลกปฏบตในการอยรวมกน ผลปรากฏดงน

1. การใชภาษาเปนเครองมอในการสอสารระหวางกน คอ การทภาษาเปนเครองมอหนงในการสงเสรมการเรยนรและสงเสรมใหเกดความเขาใจซงกนและกน ผานภาษาซงอาจหมายถงภาษาไทย ภาษาเวยดนาม หรอภาษาองกฤษ ซงใชเปนชองทางในการสอสารใหเกดการเขาใจและเรยนรซงกนและกน อนจะน าไปสหลกปฏบตในการอยรวมกน

“ทมหาวทยาลย มหนวยงานทเปดสอนภาษาไทยอย มสามหนวยงานคอ ศนยไทยศกษา, คณะตะวนออกศกษา เอกภาษาไทย, ศนยวจยตะวนออกเฉยงใต โดยเอกไทยของคณะตะวนออกศกษา จะสอนภาษาไทยใหกบนสตเวยดนามทเรยนเอกภาษาไทย อาจารยทสอนจะมทงอาจารยชาว

27

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

เวยดนามและอาจารยทเปนคนไทยดวย อาจารยคนไทยเปนอาสาสมครจากมหาวทยาลยในไทย ไดสนบสนนจากทาง TIGA สองคน สวนทางศนยไทยไดรบการสนบสนนจากรฐบาลไทยและทาง TIGA ทกปไดรบอาสาสมครสองคนจากทาง TIGA ถงตอนนทางศนยไทยเปดสอนไดประมาณ 20 รนมผเรยนรวมประมาณกวา 200 คน สวนใหญเปนคนทวไป คนท างาน นกศกษา และจ านวนผเรยนทสมครของทางศนยไทยจงมากกวาและเพมขนทกป”

(ผสอนนสตเวยดนาม V1, สมภาษณ, 10 พฤศจกายน 2560)

“เบองตนกอนด าเนนการจดการเรยนการสอน หากมนสตกมพชาในหอง สงทตองใสใจเปนพเศษกคอเรองของภาษา เมอทราบพนฐานทางดานภาษาของนสตแลว จงวางแผนการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบนสตกมพชา ขณะเดยวกนกค านงถงนสตทเปนคนไทยดวย”

(ผสอนนสตกมพชา T3, สมภาษณ, 8 พฤศจกายน 2560)

“ส าหรบผมเปนนสตตางประเทศมาแรกๆ ยากมากส าหรบท าความเขาใจเพอนๆ นสตทเรยนดวยกน แตเพอนๆ ในชนเรยนเขากคอยๆ พดคอยอธบายใหผมเขาใจสงทส าคญคอเขาก าลงจะสอนผมใหพดได อานได เขยนได และเขาใจไดงายฯ”

(นสตกมพชา C1, สมภาษณ, , 20 ตลาคม 2560)

28

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ดงนน ภาพทมกปรากฏใหเหนในรวมหาวทยาลยคอการนงสนทนาพดคยกนของนสตและมการเรยนรภาษาของกนและกนหรอการสอนภาษาใหแกกนเพอใชในชนเรยนหรอการสอสารเพอความเขาใจ ปรากฏดงน

ภาพท 12 นสตในหลกสตรภาษาองกฤษ สญชาตเวยดนาม สอน

ภาษาไทยใหแกนสตภกษณฝายมหายานเวยดนาม และนสตหญงชาตพนธเขมรจากเวยดนาม

(ทมา: ผวจย, 27 ตลาคม 2560)

29

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท 13 นสตเวยดนาม ภกษณชาวเวยดนาม กบภกษชาวเขมรใน

เวยดนามทใชภาษาเวยดนามในการสอสารระหวางกนแตตาง “ชาตพนธ” (ทมา: ผวจย, 15 พฤศจกายน 2560)

2. การปฏบตตนเมออยรวมกน จากการสมภาษณนสตอาเซยนทศกษาในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เกยวกบแนวทางการปฏบตตนเมออยรวมกน ผลปรากฏดงน

“ส าหรบขาพเจาคดวาการท าจะอยรวมกนไดในมหาวทยาลย เราจ าเปนตองปฏบตตามหลกธรรมค าสอนของพระพทธเจาและปฏบตกฎระเบยบของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย แลวจะท าใหเราสามารถอยรวมกนได”

(นสตเวยดนาม V1, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2560)

30

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

“ในการอยดวยกนนน เมอมปญหาจะตองหนหนาเขาหากน รวมกนคดและหาทางออกรวมกน โดยเรมตนเขาใจปญหา หาสาเหตของปญหา รวมกนหาแนวทางแกปญหาดวยการปรกษากน ซงเมอปญหาไดรบการแกไข กจะน าไปสการอยรวมกนดวยความสามคค”

(นสตเวยดนาม V1, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2560)

“คอเราตองท าดพดด และกประพฤตดดวยกาย วาจา ใจ ไมท าความเดอดรอนใหเพอนๆ หรอคนอยรอบขางเรา ถาเปนกจกรรมในชนเรยนหรอของมหาวทยาลยผมกจะชวยท าชวยคดอะไรทสามารถท าไดกชวยท าให เตมท เพอประโยชนในชนเรยนและของมหาวทยาลย”

(นสตกมพชา C1, สมภาษณ, 20 ตลาคม 2560)

“คอตองปฏบตตามกฎเกณฑของมหาวทยาลยทไดก าหนดมา ทงวธการ และแนวทางการรวมท ากจกรรม โดยไมนอกกรอบ ใหความเคารพนบถอกนในความเหนทงในเชงพฤตกรรมการแสดงออกกด เคารพตอหนาท บทบาท ทไดรบมอบหมายมา การมาอยรวมกนเราไดปฏบตตามหลกการของมหาวทยาลย หรอหนวยงานทไดก าหนดกฎเกณฑและท าตามกจกรรมนน ๆ เชนกจกรรมเรยนรวฒนธรรม กจกรรมจตอาสา กจกรรรมสอนนกเรยน กจกรรมการเขาคาย เปนตน ซงกจกรรมเหลานนจะน ามาซงการแบงปนประสบการณ สรางความเขาใจรวม และคนเคยซงกนและกน”

(นสตกมพชา C2, สมภาษณ, 15 พฤศจกายน 2560)

31

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

“บางอยางกปรบตาม สงคมทเราอยบางอยางกท าตามทงงานของเราเอง แตนสตลาวและไทยบางเรองกคลายคลงกน การปฏบตตนจงไมแตกตางกน ผลดเปลยนกน แสดงความคดเหนและยอมรบ ซงกนและกน ไดเรยนรจากการพดคย ท างานรวมกน และนสตในหองเรยน แตกมบางทตองปรบในดานการใชภาษา และกรยาบางประการทเคยประพฤต ในเวลาทผานมา” (นสตลาว L1, สมภาษณ, 15 พฤศจกายน 2560)

“ฉนจะพยายามคดและท าในสงทด ถามโอกาสกจะเขารวมกจกรรมทเกยวของกบประเพณวฒนธรรมททางมหาวทยาลยไดจดขน เปนโอกาสทไดเขารวมท ากจกรรมกบนสตอาเซยนทมาจากประเทศตางๆ อกดวย และเปนการปฏบตตนใหเปนสวนหนงของมหาวทยาลย เพราะวาเราพกทหอพกนสต ตองเขารวมกจกรรมททางมหาวทยาลยจดให”

(นสตเมยนมาร M1, สมภาษณ, 19 พฤศจกายน 2560)

32

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท14 วฒนธรรมสาธต ประเพณลอยกระทง ลอยโคมนานาชาตทนสตชาว

เวยดนาม และพระนานาชาตไดรวมกนจดโคมประทป ทเปนการเรยนรและประสบการณของการลอยกระทงในประเทศไทย และทมหาวทยาลยจดขน (ทมา: MCU News, 3 พฤศจกายน 2560)

33

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

จากการสมภาษณเกยวกบหลกปฏบตในการอยรวมกน (มารยาทชาวพทธ) ของนสตอาเซยน (CLMV) สามารถสรปประเดนการคนพบไดดงภาพตอไปน

34

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

บทท 4 การนบถอนกายทางพทธศาสนา

(วตรปฏบตทแตกตางกน)

การนบถอนกายทางพทธศาสนา (วตรปฏบตทแตกตางกน) คอ วตรปฏบตทเนองดวยนกายทางศาสนาจะแตกตางกนผานรปแบบ วธการปฏบต อนสมพนธกบการแตงกายระหวางมหายานของเวยดนามกบเถรวาทในแบบไทย เมยนมาร ลาว กมพชา ความตางนกายในเถรวาทจะมผลตอการแตงกาย การครองจวร การขบฉน การสวดมนต การใชศาสนาทแตกตางกนในการสวดมนต ท าวตร หรอการขบฉนรวมกน ซงวตรปฏบตเหลานเนองดวยนกายทางศาสนาอนสมพนธกบการแสดงออกและการใชชวตรวมกนจากวตร ธรรมเนยม และวถปฏบตทเกดขน อนสมพนธกบนกาย ความเปนชาตพนธ ดงกรณเถรวาทในเวยดนามทผนบถอสวนใหญเปนชาวเขมร มหายานเปนกลมคนเวยดนาม หรอความแตกตางของชาตพนธในเมยนมารกบการนบถอพทธศาสนาเถรวาท อาท กลมชาตพนธมอญ ไทยใหญ พมา กระเหรยง หรอกลมคนทนบถอพทธทมพนถนในรฐยะไข เปนตน อนมผลตอวตรปฏบตทเนองดวยนกายดวยเชนกน และจากการสมภาษณอาจารยผสอนและนสตประเทศ CLMV เกยวกบการนบถอนกายทางพทธศาสนา ผลปรากฏดงน

ผลการศกษาภาคสนามของกรณศกษาวฒนธรรมเมยนมาร พบวา พระพทธศาสนาในประเทศเมยนมาร และของไทยคอการทนบถอพระพทธศาสนา เถรวาทเหมอนกน และในความเหมอนไดสะทอนใหเหนลกษณะรวมในความเปนเถรวาทพระพทธศาสนา ความเปนพระพทธศาสนาในแบบวถประเพณรวมไปถง การนงหม การใสสผา รปแบบการหมผา วฒนธรรมการขบฉน หรอกรณทเปนเรองตองรและรวมปฏบตในหลาย ๆ กรณสะทอนใหเหนวาในความเหมอนและความแตกตางบางกรณตองท าใหเกดความเขาใจและเรยนรเพอรวมปฏบตตอกน

35

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

และกน รวมไปถงแนวทางของการปฏบตทเหมาะสมทงกอใหเกดการขบเคลอนตอความเปนไปไดอนจะพงเกดขนตอความเปนวถพทธและวถทางศาสนารวมกน ซงจากการเกบขอมลสมภาษณไดมการใหขอมลและเสนอเปนแนวทางเพอการปฏบตรวมกน

ภาพท 16 วตรปฏบต การแสดงออกผานการ นงกระโหยง/การนงพบเพยบ

การหมผาหมดอง หมเฉวยงบา,การหมพาด การแสดงออกตอศาสนสถาน และความเชอมผลตอการเรยนรและปรบตว (ทมา: MCU NEWS, 5 ตลาคม 2560)

36

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท 17 วตรปฏบต การแสดงออกผานการ ยน เดน นง นอน การหมผา การแตงกายการแสดงออกตอศาสนสถานและความเชอมผลตอ การเรยนรและปรบตว (ทมา: MCU NEWS, 5 ตลาคม 2560)

1. การปฏบตตามพระธรรมวนย พบวา ลกษณะรวมของพระสงฆไทย เมยนมาร มรปแบบการถอปฏบตตามพระธรรมวนยทมฐานจากพระไตรปฎกวาดวยเรองของสผาทพระพมาจะหมผาสกรกแดง หรอสกรกเมดมะปราง สวนพระไทยครองผาสเหลอง หรอราชนยม ซงตความวาเปนไปตามพระธรรมวนย ทเมยนมาร กบไทยเมอสงเกตดวยตากเหนความแตกตาง รปแบบของการการทรงจววร การนงหม แมจะไมไดเนองดวยพระธรรมวนยโดยตรง แตกจะมวถจารตทแตกตางจนเหนความตางไดชดเจน ซงพมาไมมการหมดองรดอก การหมแบบพาด การหมผาแลวซอนสงฆาฏ (ผาซอนนอก) การหมแบบคลมโดยมภาพคอปกเปนเอกลกษณในแบบวถพมา การนงยอง (ยกเขาสง) ทองตามพระธรรมวนยอนวาดวยการนง “กระโหยง” ทเปนขอมลปรากฏใน

37

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

คมภรทางพระพทธศาสนา (ว.มหา [ไทย] 1/349/384) และเมอสอบถามพระพมากใหขอมลเหมอนกนวาเปนการนงตามพระธรรมวนย (นสตเมยนมาร M1, สมภาษณ, 12 พฤศจกายน 2560) ไมใชการคกเขา หรอนงพบเพยบแบบพระไทย รวมไปถงการขบฉน ซงเปนไปตามพระธรรมวนย การฉนหมาก ซงสะทอนถงความเปนวถประเพณของชาวพมา มอญ หรอกลมชาตพนธทอยในพมาลวนกนหมากเปนเอกลกษณเฉพาะพนถนพมา แตไมใชพระสงฆไทย ลาว เขมร เปนตน แตโดยหลกใหญใจความของความเปนพระพมา คอการปฏบตตามพระธรรมวนย ทเปนกรอบส าหรบการปฏบตเดยวกนของพระเถรวาท ซงจากการสมภาษณคณาจารยผบรหารทเกยวของกบการจดการเรยนการสอนของนสต ไดขอมล ดงน

“เรองพธกรรม ภาคปฏบตของสงคม มนไมควรมาจากวฒนธรรม ทเหนอย แตควรมาจากลกษณะการคดรวมกน ตองมศนยความร (Think Tank) เกดขนระหวางพระพทธศาสนาในประเทศพมากบพทธของไทย ซงจะเหนมตของศาสนาทมนกาวหนาขน มากกวาพธกรรม วถประเพณของไทยการครอบครองพระพทธรป ถอวตถมงคล บชาพระเครองเปนสงทสงคมไทยยอมรบและนยมปฏบตถอไวกบตว ซงไมมในพมา คนพมาไมกลาน าพระเครองพระพทธรปมาคลอง คนพมาถอวาการเกบพระไวกบตว โดยเฉพาะพระทอาจจะมาจากกรมค าสาป เขาจะไมกลาแตะเลย แตของไทยผลตเพอการคาเปนพทธพาณชย สวนพมาพทธพาณชยจะเปนอกแบบหนง จะไปไหวพระปฏบตด เทศนด ๆ ซงตางจากพทธไทยมกจะไปไหวเทพทนใจ ไหวเทพกระซบ จนปรากฏวาเจดยทอยใกลชดประเทศเลยนแบบเจดยรปทรงชเวดากองเพอใหคนไทยขามไปกราบไหวขอพร”

(ผสอนนสตเมยนมาร T4, สมภาษณ, 11 ตลาคม 2560)

38

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

ภาพท 18 วถศาสนาสาธต วตรปฏบต การฉนภตตาอาหาร รปแบบอาหาร

การนง การหมผา การแสดงออกตอศาสนสถาน และความเชอมผลตอการเรยนรและปรบตวในวถวฒนธรรมรวมกนของนสต (ทมา: ผวจย, 15 พฤศจกายน 2560)

“วถธรรมเนยมบางประการ อาจเหมอนและแตกตางกน

ระหวางพระไทยและพมา แตสาระทด าเนนการอยคอพยายามใหเกดการเรยนรในเชงของการแลกเปลยน แตสงเกตหลายครงเมอไปรวมกจนมนตกบพระไทย พระพมากสามารถท าได แตกมบอยครงจะมการอางถงอตลกษณ และวถวฒนธรรมของตนเอง ทเปนแบบส าหรบตนเองและสะทอนถงความเปนพมาของกลมนสต”

(ผสอนนสตเมยนมาร T3, สมภาษณ, 21 ตลาคม 2560)

39

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

2. การปฏบตตามธรรมเนยมประเพณวถปฏบต การปฏบตตามธรรมเนยมประเพณวถปฏบต ซงมอยดวยกนทงหมดในแตละชมชนและสงคม ซงนสตทเขารบการศกษาสวนใหญจะมความแตกตางกนในเชงชาตพนธภาษา แตเมอลงรายละเอยดไป กจะมวถประเพณธรรมเนยมปฏบต ผานการสวด อาหารการฉน และรปแบบการด าเนนชวต 3. การปฏบตตามระเบยบขอตกลงรวมกนของการอยรวมกนในมหาวทยาลย เมอเรยนรและรวมใชชวตในมหาวทยาลยสงฆ นสตสวนใหญจะมรปแบบการด าเนนชวตทอยภายใต เงอนไขของระบบมหาวทยาลย อนประกอบดวยการตองศกษาตามสาขาวชาทตนเองไดรบการศกษา การอยในหอพกทมหาวทยาลยก าหนดให รวมไปถงรปการใชชวต การกนอยฉน ใหเปนไปตามกรอบทก าหนด ซงรปแบบดงกลาวสมพนธกบนสตตางชาต โดยเฉพาะนสตพมา หรอในกลมชาตพนธในนามของประเทศพมา รปแบบของขอปฏบตเหลาน ท าใหนสตสวนหนงตองปฏบต แตในเวลาเดยวกนนสตบางสวนอาจจะดวยเงอนไขของเอกลกษณและอตลกษณทางศาสนา ทถกน ามาเปนฐานในการปฏบต เชน พระพมาเลอกทจะหมผาตามแบบทเปนวถปฏบตในประเทศของตนเอง แตในกรณของพระมอญหรอไทยใหญ กมบางสวนจะมวตรปฏบตทเออตอกฏระเบยบของมหาวทยาลยก าหนด โดยรปแบบดงกลาวเออใหเกดการอยรวมกนไดภายใตกฏกตกาทเปนเงอนไขของมหาวทยาลย

40

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

41

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

บทท 5 การจดการเรยนรเพอการเรยนรขามวฒนธรรมของนสตอาเซยน (CLMV)

การจดการเรยนร คอ แผนงานหรอรปแบบทออกแบบมาเพอใชจดการเรยนร ในลกษณะทผ เรยนและผสอนเผชญหนากน (Face-to-face teaching) ในหองเรยนหรอในการจดการเรยนรเสรมความร และเปนรปแบบทใช ในการจดท าสอการจดการเรยนร ซงรวมถงหนงสอ ฟลม วดทศนและโปรแกรมคอมพวเตอรตางๆ รวมทงก าหนดการจดการเรยนรระยะยาว แตละรปแบบการจดการเรยนรจะใหแนวทางการจดการเรยนรเพอชวยใหผเรยนประสบความส าเรจตามจดประสงคดานตางๆ ทก าหนดไว ส าหรบแนวทางการจดการเรยนรขามวฒนธรรมอาเซยนจากการสมภาษณผสอนทมประสบการณในการสอนนสตทมาจากประเทศอาเซยน ท าใหไดขอคนพบผลปรากฏดงน

“หนาทหลกคอการสอนภาษาไทยและเผยแพรวฒนธรรมไทยใหแกคนเวยดนาม ชวงทมาแรกๆ ตองท าแบบเรยน สรางแบบเรยนภาษาไทยขนทงสามระดบ การเผยแพรวฒนธรรมจะมการจดกจกรรมเชน การสอนร าไทย ร าวงมาตรฐาน ฟอนเทยน ฟอนเลบ เทคนคทท าใหจ างายคอสอนตงแตพยญชนะ สระ ตวสะกด ตงแตพนฐาน จะท าการดค าศพท ใชวดโอประกอบการสอน มเกม กจกรรมสนกๆ ใหผเรยนสนกกบการทองจ า เพอใหผเรยนไมเบอและเหนอยกบการเรยน”

(ผสอนนสตเวยดนาม T1, สมภาษณ, 10 พฤศจกายน 2560)

42

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

“การสรางชมชนทางภาษา (language community) คอด าเนนการใหนสตเขาไปอยในพนทนน ๆ ( language community) การจ ดการเร ยนการสอนด านภาษา ในหองเรยนไมประสบผลส าเรจ กจกรรมทท าเปนลกษณะกจกรรมพนๆ ถาจะท าจรง ๆ การทมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยมชมชนทางภาษาอยแลว ไมตองสรางแตด าเนนการไดเลย แตขอจ ากดของมหาวทยาลยเราตองไปทชายแดนเมยนมาร”

(ผสอนนสตเมยนมาร T4, สมภาษณ, 11 ตลาคม 2560)

“จะมการจดบดดใหเขาดแลกนเปนเหมอนพนอง ดแลทกเรอง เราเองกไมตางจากพอแม อยดวยกนตลอด เวลาสาขาวชามกจกรรมอยางงานไหวครเรากจะใหเขามาเรยนรประเพณน เขากจะเลาวาทบานเขาไมไดท าอยางน จะมซอของใหอาจารย จดนกมความแตกตางกน” (ผสอนนสตเวยดนาม T2, สมภาษณ, 24 ตลาคม 2560)

“อาจารยชาวเวยดนามจะท างานรวมมอในการจดกจกรรมการเรยนรกบอาจารยชาวไทยในลกษณะรวมมอรวมพลง (Collaboration) ชวยใหนกศกษาเวยดนามไดเรยนรภาษาไทย วฒนธรรมและประเพณไทย ไดเปนอยางด”

(ผสอนนสตเวยดนาม V1, สมภาษณ, 24 ตลาคม 2560)

43

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

“ทมหาวทยาลยม MOU กบมหาวทยาลยทไทยและใหทนแกเดกทกปใหมาศกษาท ากจกรรมทนเปนเวลา 20 วนคะ ศลปวฒนธรรม ความเปนอยของไทย สพร. ใหทนทกป 15 ทน เปนการกระตน และเดกเรากไมเคยใชภาษาไทยทเมองไทย กอยากใหเดกมประสบการณ ใหเขามนใจวาเรยนมาแลวใชภาษาไทยไดและทเมองไทยมกจกรรมทใหท าเหมอนทเคยอานในหนงสอ กอยากใหเดกเขามประสบการณ ทการไดไปอยในพนทจรง”

(ผสอนนสตเมยนมาร M2, สมภาษณ, 1 พฤศจกายน 2560) “ส าหรบการสอนทมหาวทยาลยเรา เราตองสราง

สถานการณใหคะ เชน มหาวทยาลยมกจกรรมตางๆใหเดกท า เชนโตวาท พดสด มกจกรรมหลายกจกรรมท าใหเขาแสดงออก มการเปรยบเทยบวฒนธรรมไทยกบพมา มอะไรบาง เหมอนยงไงแตกตางยงไง ขนมไทยกบพมา การเตนร าและการละเลนใหเดกแสดง”

(ผสอนนสตเมยนมาร M2, สมภาษณ, 1 พฤศจกายน 2560) “การเรยนการสอนด เนนผเรยนเปนส าคญ ใหไป

ศกษาสโลกภายนอก ควรมการแลกเปลยนเรยนรวฒนธรรม ประเพณและภาษา ในการน ามาสการเรยนรรวมกน ท าใหสามารถปรบตวและและใชชวตรวมกนในสงคมไดอยางเปนสข”

(ผสอนนสตลาว T1, สมภาษณ, 16 พฤศจกายน 2560)

44

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

“จดใหมการสาธตกจกรรมหรอวฒนธรรมโดยนสตตางประเทศ มรปภาพประกอบ หรอวดทศน มโครงการนกเรยนแลกเปลยน โดยสงนสตไทยไปอยและเรยนรในตางประเทศระยะสนๆ มการบรณาการเรยนร ข ามวฒนธรรมผานหลกสตร มผช านาญดานวฒนธรรมเปนวทยากรบรรยาย และใหนสตมสวนในกจกรรม”

(ผสอนนสตลาว T2, สมภาษณ, 16 พฤศจกายน 2560)

“กรณนกศกษาลาวไมคอยมปญหา สามารถใชภาษาไทยและแนวทางการเรยนการสอนแบบทใชกบนกศกษาไทยไดเลย สวนนกศกษาชาวกมพชานน มาเรยนหลกสตรนานาชาต และผสอนไดรบมอบหมายใหเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ แนวทางการจดการเรยนการสอนจะใชเอกสารภาษาองกฤษเปนหลก สวนการสอสารนนเนองจากผสอนสามารถสอสารภาษาเขมรได จงใชภาษาเขมรในการสอสาร”

(ผสอนนสตกมพชา T2, สมภาษณ, 1 พฤศจกายน 2560) “องคประกอบการเรยนร 1) คน เปนการแลกเปลยน

เรยนรทไดจากประสบการณของแตละคน 2) สงอ านวยความสะดวกซงเปนสงจ าเปนในการแลกเปลยนเรยนรรวมกน 3)สถานท ซงเปนบรรยากาศทจะอ านวยในการเรยนร”

(ผสอนนสตกมพชา T2, สมภาษณ, 3 พฤศจกายน 2560)

45

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

“เบองตนกอนด าเนนการจดการเรยนการสอน หากมนสตกมพชาในหอง สงทตองใสใจเปนพเศษกคอเรองของภาษา เมอทราบพนฐานทางดานภาษาของนสตแลว จงวางแผนการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบนสตกมพชา ขณะเดยวกนกค านงถงนสตทเปนคนไทยดวย”

(ผสอนนสตกมพชา T3, สมภาษณ, 8 พฤศจกายน 2560)

“การใชชวตรวมกนทงในหองเรยน และนอกหองเรยน โดยเฉพาะในวด และในบรบทสงคมไทย ชวยท าใหเกดการเรยนรขามวฒนธรรมไดเปนอยางด นสตจะคอย ๆ เรยนร และปรบตวเขาหากน ควรเปนธรรมชาต และเนนการเรยนรทเกดจากการใชชวตรวมกน ตางมงทจะท าความเขาใจตนและผอนบนพนฐานของความรก ปรารถนาดตอกน ท าใหเกดความรก ความสามคค อยรวมกนไดอยางมความสขและเขาใจกน”

(ผสอนนสตกมพชา T3, สมภาษณ, 8 พฤศจกายน 2560) จากการสมภาษณเกยวกบแนวทางการจดการเรยนรเพอการเรยนรขามวฒนธรรมของนสตอาเซยน (CLMV) สามารถสรปประเดนการคนพบไดดงภาพตอไปน

46

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

47

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.

48

ทนวจยมงเปา ป 2560 วช.