วาดเส้นสร้างสรรค์ ลวดลายอาราเบสก์ในศิลปะอิสลามcai.oas.psu.ac.th/~badul/55/20.pdf · วาดเส้นสร้างสรรค์:

วาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม

นางสาวแวซะ วาหะมะ

ศลปนพนธฉบบน เปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต สาขาวชาศลปศกษา แผนกวชาศลปศกษา ภาควชาการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ปการศกษา 2559

ก

หวขอศลปนพนธ วาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม ชอนกศกษา นางสาวแวซะ วาหะมะ สาขาวชา ศลปศกษา อาจารยทปรกษา อาจารยรซน ซสารอ ปการศกษา 2559 คณะกรรมการตรวจสอบศลปนพนธเหนสมควรใหศลปนพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต สาขาวชาศลปศกษา แผนกวชาศลปศกษา ภาควชาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน คณะกรรมการตรวจสอบศลปนพนธ

................................................................. ..........ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร. อมพร ศลปเมธากล)

.........................................................................................กรรมการ (รองศาสตราจารยวฒ วฒนสน)

............................................................. ............................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร. อศวน ศลปเมธากล)

.........................................................................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารยชยวฒน ผดงพงษ)

.........................................................................................กรรมการ (อาจารยประทป สวรรณโร)

.........................................................................................กรรมการ (อาจารยรซณ ซสารอ)

อนมตเมอวนท.................เดอน..................................................พ.ศ....................

ข

บทคดยอ

การศกษาศลปะนพนธในหวขอ วาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม มวตถประสงคเพอ ศกษาความรทวไปเกยวกบลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม เพอศกษาความรทวไปเกยวกบเทคนควาดเสนสรางสรรค เพอสรางสรรคผลงานวาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม การศกษาความรทวไป ลวดลายในศลปะไดรบการพฒนารปแบบจากรปทรงธรรมชาต เชนลวดลายทมาจากพชพรรณและดอกไมตางๆ ซงน าสวนทเปน ใบ กง กาน ดอก เถา มาจดองคประกอบใหมจงหวะตอเนอง มการลดทอนสดสวนหรอเพมเตมจากของจรงทอยในธรรมชาตมาสรางสรรคออกแบบใหเปนลวดลายทมความงดงาม พลวไหว และ ออนชอย ซงบางลวดลายจะมความซบซอนซงเกดจากการจดจงหวะใหซ าและการกระจายเปนรศมแตมความสวยงามและจงหวะทเคลอนไหวภายในลวดลาย โดยลวดลายทไดรบการพฒนารปแบบจากพชพรรณในธรรมชาตเรยกวา ลวดลายพรรณพฤกษา หรอลายอาราเบสก (Arabesque) การศกษางานวาดเสนสรางสรรค ผศกษาไดทราบถงเทคนควาดเสน เปนศลปะทสมผสรบรทางสายตาดวยการมองเหนเปนภาพ 2 มต และ 3 มต เทคนควาดเสนเปนศลปะทสมผสรบรทางสายตาดวยการมองเหนเปนภาพ 2 มต และ 3 มต ทสรางสรรคดวยการใชเสนแรเงาใหเกดแสง -เงาเปนมตใหแกภาพ และสามารถถายทอดความคดสรางสรรคและอารมณ ความรสกทอยภายในออกมาเปนผลงานสรางสรรค สรางสรรคผลงานวาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม ทงหมด 3 ชน ขนาด 100 x 150 เซนตเมตร โดยในแตละผลงานนน มแนวคดทจะน าลวดลายมาสรางสรรคผลงานเพอสอถงอารมณ ความรสกของหญงสาวมสลมทแสดงออกมาผานทางสหนา แววตา รอยยม สของปากและลกษณะของลายอาราเบสก(Arabesque)ทน ามาจดวางองคประกอบในผลงาน โดยจะถายทอดอารมณความรสกของหญงสาวถง 3 ลกษณะอารมณ เชน สขมออนหวาน สดใส และเยายวน อกทงเพอแสดงใหเหนถงความงดงามของลวดลายอาราเบสกทสามารถแสดงถงอารมณความรสกได

ค

กตตกรรมประกาศ การจดท าศลปนพนธในครงนส าเรจลลวงไปไดดวยด เนองจากไดรบความชวยเหลอจาก

อาจารยรซน ซสารอ ซงเปนอาจารยทปรกษา และคณาจารย แผนกวชาศลปศกษา ภาควชาการศกษาคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ทไดใหค าปรกษา และคอยชวยเหลอใหการสนบสนน ดแลเอาใจใสตลอดมา อกทงยงใหความรในหลายๆดาน ไมวาจะเปนขอมลตางๆ การปฏบตงาน ตลอดจนถงใหขอเสนอแนะในการจดท าศลปนพนธ

ขอขอบพระคณบดา มารดาผใหก าเนด อบรมสงสอนเลยงด ใหความอบอนทไดรบจากครอบครว ญาตพนอง ผใหการสนบสนน ใหความชวยเหลอ ดานการเรยน และเปนก าลงใจตลอดมา

ขอขอบคณเพอนๆ พๆ นองๆ วชาเอกศลปศกษาทกคนรวมไปทงบคคลอนทมความเกยวของทใหความรวมมอ ใหความรสกทด ใหความจรงใจ ใหก าลงใจ และใหความผกพนทมมาใหตลอดเวลาทศกษาในรวมหาวทยาลยแหงน

สดทายนขอขอบคณแหลงวชาการทใหขอมล เนอหาในการท าศลปนพนธครงนจนส าเรจลลวงไปดวยด

นางสาวแวซะ วาหะมะ ผจดท า

ง

สารบญ

หนา หนาอนมต ก บทคดยอ ข กตตกรรมประกาศ ค สารบญ ง สารบญภาพ จ บทท 1 บทน า

หลกการและเหตผล 1 วตถประสงคของการศกษา 2 ขอบเขตของการศกษา 2 นยามศพทเฉพาะ 2 วธการด าเนนงาน 3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3

บทท 2 เอกสารทเกยวของ ศลปะอสลาม 4

ลวดลายในศลปะอสลามและลวดลายอาราเบสก(Arabesque) 6 องคประกอบศลป 11 ความรทวไปเกยวกบเทคนควาดเสน 15 วาดเสนสรางสรรค 21

บทท 3 วธการด าเนนการสรางสรรคผลงาน แผนการด าเนนการศกษาคนควา 30

กระบวนการสรางสรรคผลงาน 31 แนวความคดในการสรางสรรคงาน 34 วสดอปกรณ 34 ขนตอนในการสรางสรรคผลงาน 34

บทท 4 การวเคราะหผลงานสรางสรรค บทท 5 สรปผล ปญหาและขอเสนอแนะ

บรรณานกรม 45 ประวตผเขยน 46

ภาคผนวก ก การสรางสรรคและพฒนาแผนการจดการเรยนร ภาคผนวก ข

ภาพกจกรรมการแสดงนทรรศการ

จ

สารบญภาพ หนา

ภาพประกอบท 1 ลวดลายตกแตงสถาปตยกรรม 8 ภาพประกอบท 2 ลวดลายเรขาคณต 8 ภาพประกอบท 3 แผนสลกลายอาระเบสก 9 ภาพประกอบท 4 แผนหนออนสลกลายอกษรประดษฐ 10 ภาพประกอบท 5 ภาพเขยนฝงสตวบนผนงถ า เชาเวท ตอนใตของฝรงเศส 15 ภาพประกอบท 6 ลวดลายอาราเบสก 1 (Arabesque) 31 ภาพประกอบท 7 ลวดลายอาราเบสก 2 (Arabesque) 31 ภาพประกอบท 8 ลวดลายอาราเบสก 3 (Arabesque) 32 ภาพประกอบท 9 รางภาพดวยดนสอ 32 ภาพประกอบท 10 ภาพออกแบบผลงานชนท 1 33 ภาพประกอบท 11 ภาพออกแบบผลงานชนท 2 33 ภาพประกอบท 12 ภาพออกแบบผลงานชนท 3 33 ภาพประกอบท 13 วสดอปกรณ 34 ภาพประกอบท 14 น ากระดาษไปผนกบนแผนไมอด 34 ภาพประกอบท 15 ลงพนดวยสน า สน าตาลอมเหลองบางๆ 35 ภาพประกอบท 16 รางภาพลงบนเฟรม 35 ภาพประกอบท 17 วาดลวดลายลงบนใบหนาและผาคลม 36 ภาพประกอบท 18 ลงรายละเอยดแสง-เงาบนใบหนาในสวนทเปน ดวงตา จมก 36 และลงสของปากดวยสอะครลก ภาพประกอบท 19 เกบรายละเอยดแสง-เงาของผาคลมและรายเอยด 37 ของลวดลายบนผาคลม ภาพประกอบท 20 วาดลวดลายบนพนหลง 37 ภาพประกอบท 21 เกบรายละเอยดในสวนตางๆ 38 ภาพประกอบท 22 ผลงานเสรจสมบรณ 38 ภาพประกอบท 23 ผลงานศลปนพนธชนท 1 39 ภาพประกอบท 24 ผลงานศลปนพนธชนท 2 41 ภาพประกอบท 25 ผลงานศลปนพนธชนท 3 42

1

บทท 1 บทน า

หลกการและเหตผล

การประดษฐลวดลายในงานศลปะสวนใหญจะไดรบการพฒนารปแบบจากรปทรงธรรมชาต เชนลวดลายทมาจากพชพรรณและดอกไมตางๆ ซงน าสวนทเปน ใบ กง กาน ดอก เถา มาจดองคประกอบใหมจงหวะตอเนอง มการลดทอนสดสวนหรอเพมเตมจากของจรงทอยในธรรมชาตมาสรางสรรคออกแบบใหเปนลวดลายทมความงดงาม พลวไหว และ ออนชอย ซงบางลวดลายจะมความซบซอนซงเกดจากการจดจงหวะใหซ าและการกระจายเปนรศมแตมความสวยงามและจงหวะทเคลอนไหวภายในลวดลาย โดยลวดลายทไดรบการพฒนารปแบบจากพชพรรณในธรรมชาตเรยกวา ลวดลายพรรณพฤกษา หรอลายอาราเบสก (Arabesque) ลวดลายในศลปะอสลามปรากฏชดเจนในงานเครองปนดนเผา เครองแกว และเครองโลหะในสมยกอนและทปรากฏชดเจนมากทสดในปจจบน คอ ลวดลายทประดบตกแตงสถาปตยกรรมของอสลามไดแก มสยด ไมวาจะเปนภายในหรอภายนอกของมสยดจะไดรบการประดบตกแตงของ ลวดลายเรขาคณต ลวดลายอกษร และลวดลายลายอาราเบสก ซงเปนลกษณะของลวดลายในศลปะอสลาม การประดบตกแตงสถาปตยกรรมอสลามจะไมสรางหรอจ าลองรปเคารพ ซงเปนกฎขอหามทส าคญของศาสนาอสลาม ดงนนการประดบตกแตงสถาปตยกรรมอสลามจะใชลวดลายในธรรมชาตโดยไมรวมจ าพวกสตวมชวต หรอลวดลายจากเรขาคณต และ จากรปแบบอกษรในคมภรอลกรอาน ลวดลายลายอาราเบสก ในศลปะอสลามไดรบการพฒนารปแบบจากพชพรรณในธรรมชาต เปนการน าสวนตางๆของพนธไม ดงเชน ใบ กง กาน ดอก เถา มาจดองคประกอบใหสวยงาม และมขนาดแตกตางกน โดยมการทบซอนของลวดลายท าใหดซบซอน คดเคยว และมการจดองคประกอบใหกระจายเปนรศมท าใหลวดลายแผขยายสวยงามอกทงยงมสสนทผสมผสานจากสแทในธรรมชาตและสทปรบแตงใหมเพอใหเกดความสวยงาม และโดดเดนมากยงขน การประดษฐลวดลายดงกลาวตองอาศยประสบการณความรสก ทงในดานผสานส และแรงดลใจในการออกแบบเพอใหไดซงลวดลายทสวยงามและเปนเอกลกษณเฉพาะของศลปะอสลาม ซงบางลวดลายจะมการผสมผสานระหวางสองลวดลาย เชนลวดลายเรขาคณตผสมกบลวดลายอาราเบสก ซงปรากฏใหเหนไดชดเจนตามสถาปตยกรรมอสลาม ในปจจบนการประดษฐลวดลายอาราเบสกเปรยบเสมอนการสะทอนใหเหนถงผกลายทสามารถขยายออกไปไดอยางไมมทสนสด เปนการแสดงความถงเปนอนนตการของการเผยแผของศาสนาอสลามภายใตพระเจาองคเดยว ดงนนลายอารเบสกจงสามารถถกใชในเชงสญลกษณแหงศาสนาไดเชนเดยวกบลายอกษรวจตร และปรากฏใหเหนอยทวไปในโลกอสลามตงแตใน ประเทศสเปน ตะวนออกกลาง เอเชยกลาง มาจนถงเอเชยตะวนออกเฉยงใต รวมทงในประเทศไทย อกดวย ท าใหปจจบนลวดลายของอสลามมความหลากหลายและเปนทรจกมากยงขน

จากขอมลการศกษาดงกล าว ท า ใหผศกษามแนวคดทจะน าลวดลายอาราเบสก (Arabesque) ในศลปะอสลามมาสรางสรรคเปนผลงานศลปะผานผลงานเทคนควาดเสนสรางสรรคในรปแบบกงนามธรรม โดยจะน าลวดลายมาสรางสรรคผลงานเพอสอถงอารมณ ความรสกของหญง

2

สาวมสลมทแสดงออกมาผานทางสหนา แววตา รอยยม สของปากและลกษณะของลายอาราเบสก(Arabesque) ทน ามาจดวางองคประกอบในผลงาน โดยจะถายทอดอารมณความรสกของหญงสาวถง 3 ลกษณะอารมณ เชน สขมออนหวาน สดใสและเยายวน และเพอแสดงให เหนถงความงดงามของลวดลายอาราเบสกทสามารถแสดงถงอารมณความรสกได เชน ลวดลายทมลกษณะออนชอยเรยบงายจะแสดงถงความรสกทออนหวาน ออนโยน สขมของหญงสาว และลวดลายทมลกษณะซบซอนปลายใบแหลม ดดนจะสอถงความรสกเยายวน อกทงเปนการแสดงถงเอกลกษณทโดดเดนของลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลามทมความซบซอน และวจตรงดงาม

วตถประสงคของการศกษา 1 . เพอศกษาความรทวไปเกยวกบลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม 2 . เพอศกษาความรทวไปเกยวกบเทคนควาดเสนสรางสรรค

3 . เพอสรางสรรคและเผยแพรผลงานวาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม

ขอบเขตของการศกษา 1. ขอบเขตดานพนท

ศกษาลวดลายอาราเบสก (Arabesque)ของอสลาม 2. ขอบเขตดานเนอหา 2.1 ศลปะอสลาม 2.2 ลวดลายในศลปะอสลามและลวดลายอาราเบสก(Arabesque) 2.3 องคประกอบศลป 2.4 ความรทวไปเกยวกบเทคนควาดเสน 2.5 วาดเสนสรางสรรค 3. ขอบเขตดานการสรางสรรค

สรางสรรคผลงานวาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม จ านวน 3 ชน ขนาด 100x150 เซนตเมตร

นยามศพทเฉพาะ

วาดเสน หมายถง การขด ขด เขยน ลากเสนดวยมอโดยใชเครองมอทมปลายแหลมดวยแรงกดทน าหนกลงบนแผนวสดกระดาษจนปรากฏเปนรปภาพ อกษร หรอสญลกษณตามความตองการของศลปน วาดเสนสรางสรรค หมายถง การวาดเสนหรอวาดเขยนทไมไดลอกเลยนแบบของจรงเพยงอยางเดยว แตมการผสมผสานความคดสรางสรรคของศลปน เชนการ ลด ทอนหรอเพมเตมสงใหมจากภายนอกมาจดภาพใหมตามโครงสรางเรองราวของศลปนทตองการแสดงออกมา

3

ลวดลายอาราเบสก หมายถง ลวดลายทมลกษณะเปนเครอเถา ซงมาจากการน าสวนตางๆของพรรณไม เชน ใบ กง กาน ดอก มาจดองคประกอบใหมจงหวะตอเนอง และมขนาดตางกน โดยทวไปม 2 ลกษณะ คอ การจดจงหวะใหซ า และการกระจายรศม (ปญญา เทพสงค : 139)

วธการด าเนนงาน

1.ส ารวจ รวบรวมขอมล เอกสาร เนอหาทเกยวของกบลวดลายอาราเบสกจากแหลงความรตางๆ 2.เรยบเรยงขอมลตามล าดบเนอหาและความส าคญ 3.การสรางสรรคผลงานศลปนพนธทมลกษณะในรปแบบ วาดเสนสรางสรรค ตามล าดบขนตอนดงน 3.1 จดท าแบบราง 3.2 เตรยมวสดอปกรณ 3.3 ลงมอปฏบต สรางสรรคผลงานเทคนควาดเสนสรางสรรค 3.4 ปรบแตงแกไขเพมเตมใหผลงานมความสมบรณ

4. เขยนรายงานการสรางสรรค 5. ส ารวจความถกตองทงหมดภายในเลม 6.จดพมพศลปนพนธ 7. จดแสดงนทรรศการศลปนพนธ

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ความร ความเขาใจ เกยวกบลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม 2. ความร ความเขาใจเกยวกบกระบวนการสรางสรรคงานศลปะเทคนควาดเสน

สรางสรรค 3. มความภมใจ และ เหนคณคาในงานศลปะอสลาม

4

บทท 2

เอกสารทเกยวของ

การศกษาคนควา เรองวาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม ผศกษาไดศกษาคนควาและล าดบ รวบรวมขอมลจากเอกสารทเกยวของดงน

1. ศลปะอสลาม 2. ลวดลายในศลปะอสลามและลวดลายอาราเบสก(Arabesque) 3. องคประกอบศลป 4. ความรทวไปเกยวกบเทคนควาดเสน 5. วาดเสนสรางสรรค

ศลปะอสลาม Islamic Art

ศลปะอสลาม หมายถง ศลปะทท าขนภายใตอทธพลของงศาสนาอสลาม ซงปรากฏอยมากทางตะวนตกของทวปเอเชย ศาสนาอสลามเปนแรงผลกดนใหเกดวฒนธรรมตางๆของชาวมสลมอกทงเปนกรอบปฏบตของการด าเนนชวตประจ าวน ดงนนการกลาวถงศลปะอสลามในทนจงไมเนนศลปะภายใตขอบเขตของประเทศใดประเทศหนง หรอแบงตามชอประเทศ ดงเชน อนเดยหรอจน แตกลาวโดยภาพรวม เพราะแตละประเทศซงนบถอศาสนาอสลามจะยดหลกปฏบตแนวทางเดยวกน ศลปะอสลามพฒนาขนมาจากตนก าเนดหลายแหลง ทงจากศลปะโรมนศลปะของชาวครสตชวงตน (Early Christian art)และศลปะแบบไบแซนไทน(Byzantine)ผนวกรวมกบอทธพลของศลปะของชาวซสซาเนยน (Sassanian) ของเปอรเชยกอนการมาถงของอสลาม (Pre-Islamic Persia) ซงถอวามความส าคญอยางยงตอพฒนาการของรปแบบทศนศลป และสถาปตยกรรมในเวลาตอมานอกจากน รปแบบศลปะจากเอเชยกลาง (Central Asia) และจน กมอทธพลอยางมากตองานจตรกรรม เครองปนดนเผาเซรามค และสงทอตางๆ ของศลปะอสลามดวยเชนกน เนองจากศลปะอสลามครอบคลมอยหลายประเทศ จงไมอาจจ าแนกเปนสมยตางๆโดยยดพนทใดพนทหนง การจ าแนะขนอยกบผลงานอนโดดเดนของชาตใดชาตหนง ทกระจายอยทวไปและไมมความตอเนองของเวลา แตโดยทวไปศลปะอสลามในทวปเอเยแบงไดดงน (Rice , 1993: 264)

5

เมยยด Umayyad ประมาณพทธศตวรรษท 12-13 เกดขนในบรเวณประเทศซเรย ศลปะอบบาซด Abbasid ประมาณพทธศตวรรษท 13-18 เกดขนในประเทศอรก ศลปะซามานด Samanid ประมาณพทธศตวรรษท 14-16 บรเวณอหรานตอนเหนอ ศลปะเซลจกส Seljuks ประมาณพทธศตวรรษท 16-18 เกดขนในประเทศอหรานหรอ

เอเชยกลาง ศลปะออตโตมาน Ottoman ประมาณพทธศตวรรษท 19-25 เกดขนทประเทศตรก ศลปะซาฟาวด Safavid ประมาณพทธศตวรรษท 21-23 เกดขนในประเทศอหราน

อฟกานสถาน รวมถงบางสวนของอรก ศลปะโมกล Mughal ประมาณพทธศตวรรษท 21-24 เกดขนทประเทศอนเดยและ

ปากสถาน

ศลปะอสลามจะปรากฏชดเจนในรปแบบของสถาปตยกรรมทเรยกวา มสยด เพราะมความโดดเดนทสดมากวาศลปะแขนงอนๆ เนองจากมการประดบตกแตงดวยลวดลายทสวยงามและซบซอนในสถาปตยกรรม อกทงยงแสดงถงความเปนเอกลกษณในศลปะอสลาม

การตกแตงสถาปตยกรรมของอสลาม

ปญญา เทพสงค ( 2548 :139 อางองใน Bosworth, 1991:16) สถาปตยกรรมของศาสนาอนๆการตกแตงมกประกอบดวยรปเคารพในศาสนา แตจากกฎของศาสนาอสลามทหามจ าลองรปเคารพ การตกแตงจงหลกเลยงไปใชลวดลายลกษณะอนๆซงชางตองอาศยประสบการณความรสก ทงในดานการผสานส การเลอกวสด พนผว และแรงดลใจในการออกแบบ สงเหลานปรากฏขนตงแตสมยเรมตนของอสลามแลว ดงเชน การตกแตงมสยดอเมยยดทดามสกส ซงสนนษฐานวาไดรบทกษะชางฝมอและวสดจากอาณาจกรไบแซนไทน ปญญา เทพสงค (2548:138อางองใน Nuttgens, 1993:144) หลงจากนนไดรบความนยมเรอยมา แตสงทเหนไดชดในภายหลงคอ การเนนพนทตกแตงเฉพาะบรเวณชองเวาภายในกรอบสเหลยมผนผาตามแนวตง ดวยลวดลายโมเสก (Mosaic) ซงไดรบแบบอยางจากเปอรเซยและเมโสโปเตเมย จนตอมากลายเปนคานยมสงสดของการตกแตงมสยด ปจจบนหากสงเกตลวดลายซงปรากฏในงานสถาปตยกรรมหรองานประยกตศลปอนๆของศลปะอสลาม จะม 3 ลกษณะใหญๆคอ พรรณพฤกษา เรขาคณต และอกษรอาหรบ 1. ลวดลายพรรณพฤกษา( Floral Ornament ) เปนการน าสวนตางๆของพรรณไม เชน ใบ กง กาน ดอก เถา มาจดองคประกอบใหมจงหวะตอเนอง และมขนาดแตกตางกน โดยทวไปม 2 ลกษณะ คอ การจดจงหวะใหซ ากน และการกระจายรศม

2. ลวดลายเรขาคณต( Geometric Ornament) เปนการน าเสนตรง เสนซกแซก เสนโคง มดใหเปนรปสเหลยม วงร วงกลม หรอ นามธรรม โดยการจดจงหวะซ ากนอยางตอเนอง และค านงถงความงดงามของชองไฟ โดยทวไปสถาปตยกรรมทเกาแกและส าคญในเอเชยตะวนตก นยมและโดเดนมากของการตกแตงสถาปตยกรรมอสลาม

6

3. ลวดลายอกษร( Calligraphic Ornament ) เปนการประดษฐอกษรอาหรบใหเปนลวดลายอกษรสวนใหญน ามาจากถอยค าในคมภรอลกรอาน ผออกแบบตองค านงอยางมากเกยวกบความเหมาะสมของพนทในการตกแตง และการประดษฐใหสวยงาม อานงาย เพราะหากประดษฐใหสวยงามจนเสยรปกอาจมความหมายเปลยนไป ลวดลายอกษรจงพบเหนนอยกวาลวดลายอนๆ ตสามรถน ามาตกแตงใหเกดความงามได และดกวาลวดลายอนๆทใหคณคาทงความงามและความหมายเชงศาสนา การตกแตงโดยใชอกษรอาหรบจงมกปรากฏในงานศลปะอสลามเทานน

ในงานสถาปตยกรรมมสยดและศลปะอสลาม ตองใชความคดรวบยอดเปนตวก าหนดแนวทางทตองการ สอสาร และใชองคประกอบทางทศนศลปเปนเครองมอในการแสดงแนวคดนนๆ ออกมาใหเหนเปนรปธรรม การใช ความหมายของค าสอนทอยในคมภรอลกรอานเปนแนวคดในการออกแบบโครงสราง เพอใหมภาพลกษณทเปน เอกภาพเดยวกน ในทกๆ สวนของมสยดจะมจดมงหมายและสอดคลองกบคณคาทแฝงอยของแนวคดนนๆ ในศาสนา อสลาม มสยดเปนบานของพระเจา เปนศนยรวมของมสลม เปนทๆ มความงดงามสงสด ท าใหศลปะอสลามหรองาน ประยกตศลปตางๆ มกจะเกยวของกบมสยดและปรากฏเปนสวนหนงของมสยดเสมอ ศลปกรรมทปรากฏในมสยดจง เปนสงทไดรบการยอมรบวา มความสอดคลองกบหลกศาสนา มคณคาและความงดงามตามแบบฉบบของอสลาม เมอ พจารณาศลปะอสลาม จะเหนวาประกอบขนจากองคประกอบพนฐานทางสถาปตยกรรม ทศนศลปและหตถศลป (พบล ไวจตรกรรม)

สรปไดวาการตกแตงสถาปตยกรรมของอสลามจะไมตกแตงดวยรปเคารพ เนองจากเปนกฏหามของศาสนาทหามจ าลองรปเคารพ ซงไดบญญตไวในคมภรอลกรอาน การตกแตงจงเลอกใชลวดลายลกษณะอนๆ ซงลวดลายทปรากฏชดเจนใหเหนในงานสถาปตยกรรมหรองานประยกตศลปอนๆของศลปะอสลาม ม 3 ลกษณะ คอ ลายพรรณพฤกษา ลายเรขาคณต และลายอกษรอาหรบ

ลวดลายในศลปะอสลามและลวดลายอาราเบสก( Arabesque)

อล-กรอานไดใหความรเเละขอคด ทเปนแนวทางในการน ามาใชในการแสดงออกทางดานศลปะ มอยหลายโองการดวยกนในอล-กรอานทกลาวถงเรองของสตว นก ตนไมและตนปาลมและสวนตางฯในธรรมชาต ทเราสามารถน ามาใชในงานศลป ซงมความงดงามและการตกแตงอยในตวของมนเอง สงตางฯในธรรมชาตเหลาน ศลปนมสลมไดแสดงออกมาในรปของงานประดษฐประดอย และศลปะนามธรรม (Abstract Art) อล-กรอานไดกลาววา

"และพระองคไดทรงสราง มาและลาเพอใหสเจาไดขมน และเปนเครองประดบ"(อล-กรอาน 16:8) "แทจรงเราไดท าใหบนแผนดนน เปนทบรรเจดส าหรบมน"(อล-กรอาน 18:7) "และเราไดประดบทองฟาของโลกนดวยดวงประทบ(คอดวงดาว)ทงหลาย"(อล-กรอาน 41:12)

"พวกเขามไดมองดยงฟากฟาเหนอพวกเขาดอกหรอวา เราไดสรางมนและประดบมนอยางไร"(อล -กรอาน 50:6)

7

เพอเปนการหลกเลยงลกษณะทเหมอนของจรง ศลปนมสลมไดหนไปหา (Abstract Art) โดยเขาไดคนคดแบบและวธการตกแตงทเปนของตวเอง ซงเปนทรจกกนในหมชาวตะวนตกวา

( Arab Decoration) หรอ (Arabesque) มนกคอการผสมผสานของดอกไม(ซงลกษณะคลายกบลายเครอเถาของไทยเรา)และการประดษฐทเกดจากรปทรงเรขาคณต

องคประกอบในศลปกรรมอสลามเปนเรองของการเขยนภาพซ าๆ ยกตวอยางเชน การใชลวดลายดอกไม ลวดลายเรขาคณต หรอแบบของพนธพชตางๆ เรยกวาอาราเบสก (Arabesque) ส าหรบค าวาอาราเบสกในศลปะอสลามมกถกใชในเชงสญลกษณ อนเปนธรรมชาตทอยเหนอขนไป ไมอาจแบงแยกได และความไรขอบเขตของอลลอฮ ความผดพลาดพลงเผลอในการซ า อาจมเจตจ านงในการน าเสนอสงเหลานออกมาในฐานะความเปนมนษยโดยบรรดาศลปนทงหลาย ซงมความเชอความศรทธาวา อลลอฮ เทานนซงสามารถสรางสรรคความสมบรณแบบได แมวาทฤษฎนยงคงเปนขอถกเถยงกนอยกตาม (โกวท ชากร หะซะน, 2556)

ลวดลายในงานศลปกรรมของอสลามนน มทงทประดบตกแตงบนพนผว และองคประกอบของงานสถาปตยกรรม และทปรากฏบนงานศลปะเพอการตกแตงและงานหตถศลปนอยใหญมทงทเปนงานวาด งานปน งานแกะสลก และการท าใหเกดรปรอยดวยวธอนๆ โดยอาศยการผกลายและการใชรปทรงซ าๆในการออกแบบ ทงน ลวดลายในงานศลปะอสลามนน อาจแบงออกไดเปน 3 ตระกลใหญๆ คอ 1. ลวดลายเรขาคณต (Geometric patterns) 2. ลวดลายพนธพฤกษา หรอลายเครอเถา( Floral pattern) หรอทเรยกวาลายอาระเบสก (Arabesque patterns) 3. ลายอกษรวจตร (Calligraphic Ornament ) ซงลายทงสามตระกลน เปนการผกลายทสามารถขยายออกไปไดอยางไมมทสนสดและไมมจดศนยกลาง เปนการสะทอนความเปนอนนตการของการเผยแผของศาสนาอสลามภายใตพระเจาองคเดยว

ลายอาระเบสกและลายเรขาคณตถกใชในเชงสญลกษณแหงศาสนา ปรากฏใหเหนอยทวไปในโลกอสลามตงแตในประเทศสเปน ตะวนออกกลาง เอเชยกลาง มาจนถงเอเชยตะวนออกเฉยงใต รวมทงในประเทศไทยเองในศลปะอสลามกยงปรารฏใหเหนไดชดเจนในสภาปตยกรรมอสลามในประเทศ

8

ภาพประกอบท 1 ลวดลายตกแตงสถาปตยกรรม ทมา: www.sacict.net/downloads/art_islam.com

ลวดลายเรขาคณต (Geometric patterns)

ลวดลายในศลปะอสลาม มการใชเสนสาย รปรางและรปทรงทางเรขาคณตอยางมาก ซงเปนพฒนาการของลายในตระกลนทตอเนองยาวนานนบรอยๆ ป แมวาจะแตกตางกบลายแบบอาราเบสกอยางชดเจน แตในบางครงกเหนลายทงสองชนดนปรากฏอยรวมกนหรอทบซอนก น และบางครงกพบวา ลายเรขาคณตนนเปนพนฐานใหกบการผกลายเครอเถาดวยรปรางสเหลยมจตรสและส เหลยมผนผาจดเปนพนฐานทส าคญมากของลายในตระกลนซงอาจมทมาจากรปทรงของสถาปตยกรรมและวสดทใชในการประดบสงกอสรางทมกเปนอฐหรอกระเบองรปรางเหลยมและกลม การประดบพนผวในลกษณะนจะท าใหเกดแสงเงาเปนสามมต นอกจากนเสนสายอนเกดจากเครองจกสานกอาจเปนทมาของลายตระกลเรขาคณตนดวย

ภาพประกอบท2 ลวดลายเรขาคณต ทมา: www.sacict.net/downloads/art_islam.com

9

ลวดลายพนธพฤกษา หรอลายเครอเถา( Floral pattern) หรอทวาเรยกลายอาราเบสก (Arabesque patterns)

ลายพนธพฤกษาหรออาระเบสก เปนตระกลลวดลายทโดดเดนของศลปะอสลาม มลกษณะเปนเครอเถาทขดมวนเปนวงตอเนอง ซงบางครง อาจมการควบรวม หรอวางซอนกบ ลายเลขาคณต ลายกระบวนน ปรากฏใหเหนมาตงแตในศลปะอสลามยคตนๆ แลว เชนทมสยดใหญแหงเมองดามสกสองคประกอบของลายอาระเบสกทนยมมากคอลายใบอะแคนธส ลายใบปาลม และลายกงกานเครอเถาทสามารถประดษฐลายใหเปนวง ขดซอนกนอยางไมสนสดทงลายตระกลเรขาคณต และลายแบบอาระเบสกน มไดปรากฏอยเพยงบนพนผวของงานสถาปตยกรรมเทานน แตยงพบเหนไดบนพนผวของภาชนะ เครองใชไมสอยในชวตประจ าวนมาแตโบราณดวย

ภาพประกอบท3 แผนสลกลายอาระเบสก ทมา: www.sacict.net/downloads/art_islam.com

ลวดลายอาราเบสกสามารถพบเหนไดตามสถาปตยกรรมอสลาม ศลปหตถกรรมหรองานประยกตศลป เชน พรม ผาทอ เครองปนดนเผา เครองแกว เปนตน ซงลวดลายอาราเบสกใชประดบตกแตงขาวของเครองใชมานานแลวและมชอเสยงมากเชน เครองปนดนเผาแหงเมองอสนก ( Isnik ) ในตรก ซงเมองนจะผลตเครองปนดนเผา ซงเปนเครองปนดนเผาทตกแตงดวยสฟาและสขาว มการเคลอบเงาเบาบางอยางสละสลวย ใชวรรณะสฟาเชนกนแตจะผสมดวยสอนๆดวย สวนใหญเปนสหมนจางๆแตภายหลงแทรกดวยสน าตาลดวย ลวดลายมกไดแรงดลใจจากดอกไม เชน ดอกคารเนชน ดอกบลเบล ลวดลายนบางครงดเหมอนพยายามเลยนแบบจน ภาชนะแบบนยงเปนทนยมในเมองดามสกสของประเทศซเรย ซงชางอกนสน ามาเผยแพรแลวดดแปลงใหสอดคลองกบทองถน เชน การผสมผสานลวดลายอกษรอาหรบ บางครงจงเรยกวา แบบดามสกส (Damascus Style) แบบทสาม ซงดเหมอนจะโดเดนทสดโดยเฉพาะการใชเทคนคใหมๆ กลาวคอ ระบายสตางๆและเคลอบเงา โดยเนนหนกทสแดงสดใสคลายมะเขอเทศ สเหลานเมอเผาไฟจะนนขนมาเปนเงามน แตลวดลายจะเรยบงายกวาแบบแรกๆสวนใหญน าแรงดลใจมาจากดอกทวลป ปญญา เทพสงค( 2548:145 อางองใน Rice,1993:147 ,193-196)

http://www.sacict.net/downloads/art_islam.com

10

ลายอกษรวจตร (Calligraphic Ornament) ศลปะการเขยนตวอกษรดวยลายมอ (Calligraphy) ศลปะอสลามในโลกมสลมสวนใหญ ยงมดานทเกยวกบการน าตวอกษรมาสรางขนเปนภาพดวย โดยการประกอบค าตางๆ ขนเปนรปราง เรยกวา (Calligram) ซงมมลกษณะคลายคลงกบ (Concreate poetry) ซงพฒนาการของการประดษฐตวอกษรวจตร ซงน าขอความมาจากพระคมภรอลกรอานเปนหลกนน แสดงใหเหนถงความสมพนธอนแนบแนนของศาสนากบงานศลปะแขนงน ซงแรงบนดาลใจสวนหนงคงมาจากขอหามทางศาสนาทไมอาจสรางรปเสมอนจรงของสงมชวตใดๆ ได อกษรวจตรจงกลายเปนรปแบบหนงของการแสดงออกทางสนทรยภาพทส าคญในวฒนธรรมอสลามตวอกษรประดษฐอนวจตรงดงามนนนบเปนงานศลปะอสลามทพบเหนไดทกหนแหง ทงในงานศลปวตถทางศาสนาตางๆ เชน ธรรมาสน หรอมมบร(Minbars) และขาวของเครองใชในชวตประจ าวนตางๆ เชนเหรยญกระเบอง เครองโลหะ ภาพจตรกรรมขนาดเลก รวมถงทประดบตกแตง สถาปตยกรรมผนงอาคาร เพดาน และโดมนอกเหนอจากพระคมภรอลกรอานขอความทปรากฏ อาจมาจากบทกวชนเลศ ขอความแสดงความเปนเจาของ หรอค าอทศถวาย อกษรทใชในการเขยนอกษรวจตรมสองชนดใหญๆ ไดแกตว(Kufic) ซง เปนอกษรอาราบค โบราณทใชในการคดลอกพระคมภร และตวอกษร(Naskh) ซงเปนตวอกษรประดษฐทใชในการเขยนภาษาอาราบคสวนใหญ ในปจจบนงานศลปะทงภาพเขยนและประตมากรรมทปรากฏเปนอกษรวจตร มกถกรวมเรยกวา ศลปะแหงพระคมภรอลกรอาน หรอ (Quranic Art) (สมเกยรต ตงนโม)

ภาพประกอบท 4 แผนหนออนสลกลายอกษรประดษฐ ทมา: www.sacict.net/downloads/art_islam.com

สรปไดวาลวดลายในศลปะอสลามประกอบไปดวย 3 ลวดลายทส าคญ ไดแก ลวดลายเรขาคณต ลวดลายพรรณพฤกษาหรอ ลายอาราเบสก และ ลายอกษรวจตร ซงลวดลายทง 3 ไดถกสรางสรรคใหมเอกลกษณและมความสวยงามทโดดเดน แตกตางกนตามความคดสรางสรรคของชางหรอศลปน โดยลวดลายทงสามจะปรากฏชดเจนในศลปะอสลามทเปนสถาปตยกรรมอสลามนนคอ มสยด ซงจะใชในการตกแตงมสยด เชน มมบร ซมประต เปนตน อกทงในบางลวดลายยงปรากฏตามภาชนะ และ ขาวของเครองใช ซงแสดงใหเหนถงความสามารถและความคดสรางสรรคในการประดษฐลวดลายใหมความวจตรงดงามและเปนเอกลกษณทโดดเดนของศลปะอสลาม


11

องคประกอบศลป

องคประกอบศลปเปนวชาพนฐานทส าคญ เปนโครงสรางหลกหรอแกนของศลปะทกประเภทส าหรบผทเรมศกษาศลปะเบองตน จ าเปนอยางยงตองเรยนรหลกขององคประกอบศลป เพอใหเกดความเขาใจและน ามาใชเปนหลกการออกแบบสรางสรรค หรอการจดวางสวนประกอบตางๆภายในงานศลปะใหเกดความเหมาะสม หลกขององคประกอบศลป เปนหลกเกณฑทสามารถยดหยนได ไมไดก าหนดเปนกฎเกณฑทตายตว การจดระเบยบภายในผลงานศลปะ สามารถปรบเปลยนไดตามเหตผล เพราะการสรางสรรคองคประกอบทางศลปะ เปนกระบวนการแกปญหาทางดานความงามของศลปะแตละสาขาโดยตรง ทศนธาต หมายถง สวนประกอบส าคญพนฐานของการสรางผลงานทศนศลปนนคอ สวนปะกอบตางๆทท าใหเกดผลงานทางจตรกรรม (Painting) ประตมากรรม (Sculpture) และการออกแบบสถาปตยกรรม (Architecture) (วฒ วฒนสน ,2539 :40) ทศนธาต ประกอบดวยสวนส าคญพนฐาน ดงน

1. จด (Point) เปนองคประกอบทสามารถสมผสและรบรไดนอย แตในทางศลปะจด ๆ หนงทปรากฏในภาพอาจจะคอย ๆ ขยายใหญในความรสกแปรเปลยนเปนรปสญลกษณสงตาง ๆ เชน การน าเอาจดมาแทนสงตาง ๆ ทอยในระยะหนทางทหางไกล เชน ดวงดาว แสงไฟ ฯลฯ การตความในจนตนาการอาจขยายกวางใหญกวาการรบรหลายเทา และมรปแบบทเปลยนไปไดอยางไมสนสด

2. เสน (Line) เสนตรง เสนโคง เสนซกแซก เสนขยกขยก เปนตน ซงเสนทปรากฏในลกษณะทตางกนกจะมอทธพลทสามารถกระตนเราความรสกจากการรบรใหแตกตางกนออกไป

3. รปราง (Shape) คอ รปแบน ๆ ม 2 มต มความกวางกบความยาวไมมความหนาเกดจากเสนรอบนอกทแสดงพนทขอบเขตของรปตาง ๆ เชน รปวงกลม รปสามเหลยม หรอ รปอสระทแสดงเนอทของผวทเปนระนาบมากกวาแสดงปรมาตรหรอมวล

4. รปทรง (Form) คอ รปทลกษณะเปน 3 มต โดยนอกจากจะแสดงความกวาง ความยาวแลว ยงมความลก หรอความหนา นน ดวย เชน รปทรงกลม รปทรงสามเหลยม ทรงกระบอก ใหความรสกมปรมาตร ความหนาแนน มมวลสาร ทเกดจากการใชคาน าหนก หรอการจดองคประกอบของรปทรง หลายรปรวมกน ความสมพนธระหวางรปทรง เมอน ารปทรงหลาย ๆ รปมาวางใกลกน รปเหลานนจะมความสมพนธดงดด หรอผลกไสซงกนและกน การประกอบกนของรปทรงท าไดโดยใชการน ารปเรขาคณต รปอนทรย และรปอสระ มาซอนทบกน ผนกเขาดวยกน แทรกเขาหากน หรอ รปทรงทบดพนกน น ามาประกอบเขาดวยกนจะไดรปลกษณะใหม ๆ อยางไมสนสด

5. คาน าหนก (Value) คอ คาความออนแกของบรเวณทถกแสงสวาง และบรเวณทเปนเงาของวตถหรอ ความออน - ความเขมของสหนง ๆ หรอหลายส เชน สแดง มความเขมกวาสชมพ หรอ สแดงออนกวาสน าเงน เปนตน นอกจากนยงหมายถงระดบความเขมของแสงและระดบ ความมดของเงา ซงไลเรยงจากมดทสด (สด า) ไปจนถงสวางทสด (สขาว) น าหนกทอยระหวางกลางจะเปนสเทา

12

ซงมตงแตเทาแกทสด จนถงเทาออนทสด การใชคาน าหนกจะท าใหภาพดเหมอนจรง และมความกลมกลน ถาใชคาน าหนกหลาย ๆระดบ จะท าใหมความกลมกลนมากยงขน และถาใชคาน าหนกจ านวนนอยทแตกตางกนมากจะท าใหเกด ความแตกตาง ความขดแยง

6. บรเวณวาง (Space) สวนทเปนพนททปราศจากองคประกอบใด ๆ ถาบรเวณทวางมนอย ความรสกจากการรบจะรสกแนน แขงขน แยงชง ฯลฯ แตถาบรเวณวางมมากจะใหความรสกวางเปลา เงยบเหงา อางวาง หดห ฯลฯ แตถาบรเวณวางมเทากนจะใหความรสกพอด สมดล เสมอภาค เปนตน

7. ส (Color) สเปนคณลกษณะทสามารถรบรไดดวยประสาทตา โดยอาศยแสงเปนตวสองสวาง สแตละสมสมบตเฉพาะตวทสามารถกระตนเราใหเกดความรสกทแตกตางกนอกไป เชน สแดงยอมกระตนเราความรสกใหเกดแตกตางไปจากสขาวหรอสด าท าใหความรจากการรบรไมเหมอนสเขยว เปนตน

8. พนผว (Texture) พนผวอาจเปนเนอหยาบหรอเนอละเอยด แขงหรอหยาบ นมหรอเรยบ พนผวจะท าใหผดเกดความรสก ไมวาดวยสายตาหรอรางกาย พนผวเปรยบเสมอนตวแทนของมวลภายในของวตถนน จากลกษณะพนผวทท าใหความรสกทแตกตางกน ท าใหมการน าเอาลกษณะตาง ๆ ของพนผวเขามามสวนรวมในการสรางงานศลปะ เพอกระตนเราผดเกดความรสกทตางกน เมอไดสมผสภาพผลงานทมหลกการจดองคประกอบทางทศนศลป

หลกการจดองคประกอบศลป

หลกการจดองคประกอบศลป (Composition) คอ การน าเอาทศนะธาต ไดแก จด เสน รปราง รปทรง น าหนกออนแก บรเวณวาง ส และพนผว มาจดประกอบเขาดวยกนจนเกดความพอด เหมาะสม ท าใหงานศลปะชนนนมคณคาอยางสงสด ประกอบดวยหลกเกณฑตอไปน

1. เอกภาพ (Unity) การรวมกลมกอน ไมแตกแยกกระจดกระจายไปคนละทศทางจนท าใหขาดความสมพนธกน ในทางทศนศลปเอกภาพยงเปนสวนทแสดงใหเหนถงเนอหาเรองราวทตองการแสดงอยางชดเจนดวย

สวนประกอบทท าใหเกดเอกภาพ พจารณาจากสงตางๆเหลาน 1.1 การขดแยง (Opposition) 1.2 การประสาน( Transition) 2. ความสมดล (Balance) หมายถง การจดโครงสรางของภาพใหเกดความสมดล หรอเทากนทงนความสมดลในทางศลปะอาจเกดจากการจดรปราง รปทรง ส ลกษณะผว เปนตน ใหเกดความเทากนตามความรสก โดยการแบงภาพ หรอผลงานศลปะดวยเสนกงกลางหรอเสนแกน ออกเปน 2สวนแลวเปรยบเทยบน าหนกความสมดลดวยสายตาตามความรสกเปนหลก ความสมดลแบงออกได 3 ประเภท

13

2.1 ความสมดลแบบสองขางเทากน 2.2 ความสมดลแบบสองขางไมเทากน 3.3 ความสมดลแบบตาชงจน 3. ความเคลอนไหว( Movement) หมายถง การเคลอนไหวทเกดขนจากความรสกทางการเหน ซงเปนการแสดงใหเหนเพยงลกษณะทาทางทปรากฏในความรสกดวนการลวงตา ประเภทของการเคลอนไหวม 2 ประเภท

3.1 ความเคลอนไหวลวง (Virtual Movement) คอความรสกเคลอนไหวทเกดขน จาก ความรสกทางการเหน ในลกษณะรปแบบทเกดขนดวยการลวงตา 3.2 การเคลอนไหวจรง( Real Movement )คอการเคลอนทของวตถจากจดหนงไปยงอกหนง ซงสามารถรบรไดดวยการสมผส โดยเกยวของกบเวลาและบรเวณวาง

4. ความกลมกลน (Harmony) เปนสงทส าคญทสดของการจดองคประกอบทางทศนศลป เพราะความกลมกลนจะท าใหภาพงดงาม และน าไปสเนอหาเรองราวทน าเสนอ ความกลมกลนม 2 แบบ คอ

4.1 ความกลมกลนแบบคลอยตามกน หมายถง การน ารปราง รปทรง เสน หรอส ทมลกษณะเดยวกนมาจด เชน วงกลมทงหมด สเหลยมทงหมด ซงแมวาอาจจะมขนาดทแตกตางกน แตเมอน ามาจดเปนภาพขนมาแลวกจะท าใหความรสกกลมกลนกน

4.2 ความกลมกลนแบบขดแยง หมายถง การน าเอาองคประกอบตางชนด ตางรปราง รปทรง ตางส มาจดวางในภาพเดยวกน เชน รปวงกลมกบรปสามเหลยม เสนตรงกบเสนโคง ซงจะท าใหเกดความขดแยงกนขน แตกยงใหความรสกกลมกลนกน

5. จงหวะ (Rhythm) หมายถงการซ าทมระยะหางเปนระเบยบ ตอเนองเชอมกนเปนลกโซ อาจเกดจากการจดวางรปรางแลงรปทรง รปแบบของจงหวะแบงออกได 4 ลกษณะ

5.1 การจดจงหวะแบบซ ากน คอ การจดองคประกอบตางๆเชน เสน รปราง รปทรง น าหนก หรอ ทศทาง ทมลกษณะเหมอนกน และชวงจงหวะซ ากน 5.2 การจดจงหวะตอเนอง คอ การจดจงหวะขององคประกอบในลกษณะสลบกน เพอตองการแกความเบอหนายจากการซ าซาก เชน การสลบกนระหวางวงกลมกบสามเหลยม 5.3 การจดจงหวะแบบพฒนา คอ การจดจงหวะขององคประกอบทมการ เปลยนแปลงจากหนวยหนงไปอกหนวยหนงทละนอย 5.4 การจดจงหวะแบบเลอนไหล คอ การจดจงหวะขององคประกอบ ในลกษณะการเคลอนไหวทมจงหวะสมพนธตอเนองกน เชน การเคลอนไหวของคลนน าหรอคลนทะเล เปนตน 6. ความผนแปร (Variety) หมายถง การเปลยนแปลงรปลกษณะของสวนประกอบส าคญทางศลปะอยางคอยเปนคอยไป โดยแปรเปลยนไปในทางตดกน ท าใหเกดความนาสนใจและมชวตชวา

14

ความผนแปรในงานศลปะแบงออกไดดงน 6. 1 ความผนแปรของเสน 6. 2 ความผนแปรของรปราง 6. 3 ความผนแปรของรปทรง 6. 4 ความผนแปรของน าหนก 6. 5 ความผนแปรของส 6. 6 ความผนแปรของพนผว 6. 7 ความผนแปรของจงหวะ 6. 8 ความผนแปรของทศทาง

7. ลวดลาย( Pattern) หมายถง สวนประกอบของการออกแบบ โดยมสวนซ าๆกนเปนจงหวะ เปนแนวตอเนองกนท าใหผลงานเกดความกลมกลน 8. การซ า( Repetition)หมายถง การกระท าหรอการสรางสงใดสงหนงซ ากนมากกวา หนวยขนไป เชน การซ าของรปราง รปทรง น าหนก ส เปนตน การซ าสามารถแบงลกษณะออกไดดงน

8.1 การซ าแบบทเหมอนกนทกประการ เปนการซ าขององคประกอบทมรปแบบเหมอนตนฉบบ

8.2 การซ าแบบทคลายกน เปนการซ าของสงทคลายกน ดผวเผนอาจจะเหมอนกน การซ าแบบนดนาสนใจกวาการซ าเหมอนกนทกประการ

8.3 การซ าแบบสลบดาน เปนการซ าของสงทเหมอนกน แตสลบดานขวาเปนซาย หรอจากสขาวเปนสด า สลบตอเนองกน

8.4 การซ าแบบลดหลน เปนการซ าในลกษณะเปลยนแปลงทละนอย เชนการเปลยนแปลงจากเขมไปออน

8.5 การซ าเปนจงหวะตอเนอง เปนการซ าของสงทเหมอนกนสลบกนไปมาอยางตอเนอง เชน การซ าของลายทหนงกบแบบทสองสลบกนไปเรอยๆ

8.6 การซ าแบบไมเปนจงหวะ เปนการซ าของสงทไมเหมอนกน ทถกจดวางอยางอสระในทศทางเดยวกน

9. การลดหลน (Gradation) หมายถง การจดล าดบขององคประกอบใหเกดการลดหลนเปลยนแปลงตามล าดบทละเลกทละนอย เชน จากเขมไปสออน จากใหญไปสเลก เปนตน 10. ทศทาง (Direction) หมายถง การก าหนดแนวทางหรอลกษณะทมงแสดงเหนถงแนวทาง หรอ ทศทาง การเคลอนไหวขององคประกอบทางศลปะ จากต าแหนงหนงไปยงอกต าแหนงหนง โดนมผลท าใหผดนนเกดความเคลอนไหวทางสายตาไปสสายตาไปสทศทางทศลปนไดจดวางไว

15

ความรทวไปเกยวกบเทคนควาดเสน

ความหมายของการวาดเสน การวาดเสน (Drawing) การขด ขด เขยน ลากเสนใหเกดเสนหรอรองรอยดวยวสดอยางใดอยางหนงลงบนวสดอกอยางหนง ประวตศาสตรการวาดเสน

งานวาดเสนเปนศลปกรรมขนพนฐานของมนษยทมมาตงแตโบราณกาลตงแตยคหนกอนประวตศาสตรมนษยถ า รจกใชฟน ถาน หนสทมคม ซงไดน าสงเหลานนมาวาดภาพสตว ภาพเผาพนธของมนษยก าลงลาสตว และสญลกษณหลายๆอยางทมรปคลายกบธรรมชาตปรากฏอยบนผนงถ า ซงเปนทอยอาศยของมนษยในยคนน โดยมนกโบราณคด ไดแก ซอง -แมร เซาเวท (Jean-Marie Chauvet) อเลยท บรเนล เดสแชมป (Elliete Brunel Daschamps) และ ครสเตยน ฮลแลร (Chistian Hillaire) ไดคนพบภาพวาดในถ า บรเวณตะวนออกเฉยงใตของฝรงเศส ซงเปนภาพทเกาแกทสด ตงแตประวตศาสตรไดเคยบนทกไว เปนภาพศลปะในยคน าแขง (Ice Age) อายราว 18,000-40,000 ปกอนครสตศกราช มภาพวาดมากกวา 100 ภาพ องคการยเนสโก (UNESCO) นกประวตศาสตร และนกโบราณคด จงรวมกนตงชอถ านวา ถ าเชาเวท (Chauvet Cave) ตามชอของผคนพบ แลวบรเวณลมแมน าคอรโคนในประเทศฝรงเศส และบรเวณเทอกเขาพเรนส ภาคเหนอของประเทศสเปน ปรากฏภาพวาดอยในถ าอลตรามรา( Altamira Cave) ภาพสวนใหญเปนภาพสตวหลายๆชนดมขนาดใกลเคยงของจรง จงสนนษฐานวามนษยยคกอนประวตศาสตรพยายามวาดใหเหมอนธรรมชาตมากทสด ไดแก ภาพววไบเซน กวางเรนเดยร และมาปา เปนตน แสดงใหเหนวามนษยรจกใชฝมอกบ ความพยายาม ทตองการแสดงในดานความคดพรอมอธบายถง วถการด ารงชพ เพอความอยรอดตามสภาพของธรรมชาตในยคนน

ภาพประกอบท 5 ภาพเขยนฝงสตวบนผนงถ าเชาเวท ตอนใตของฝรงเศส ทมา : http://www.photojunkie.org

ในยคของอยปต ประมาณ 3,500-5,000 ป กอนครสตศกราช หลงจากการพบศลาจารก โรเซตตา(Rosetta Stone)ในป ค.ศ. 1799 โดยนายทหารของนโปเลยนโปนาปารท (Npoleon

http://www.photojunkie.org/

16

Bonaparte) นกโบราณคดชาวฝรงเศสชอ ซอง ฟรองซวส แซมโปลยอง (Jean Francois Champollion) ไดพยายามอานและตความหมายจากตวอกษรและอกษณภาพบนศลาจารก คอ อกษรเฮยโรกลฟก (Heiroglyphic) อกษรเฮยเรตก (Heiratic) และอกษรกรกโบราณ แลวยงพบขอความบนกระดาษปาปรส (Papyrus Paper) ซงเปนกระดาษทท าจากตนกกปาปรสของอยปตโบราณ ทอธบายล าดบเรองราวเหตการณจากประวตศาสตรของอยปตไวอยางชดเจนชวยใหหลกฐานทางประวตศาสตรของอยปตมความกระจางขน ซงบนกระดาษปาปรสนนปรากฏเหนเปนภาพนกบวช ทก าลงกราบสกการะแดเทพเจาโอซรสทมอกษรภาพเฮยโรกลฟกอยเหนอภาพ อกทงนกโบราณคดยงคนพบศลปะอยปตทปรากฏ ลายเสนและสทเขยนประทบบนประตมากรรมนนต าทเปนภาพเทพเจาแหงความยตธรรม ตอมาในสมยกลาง ศลปนยโรปใชวธการวาดเสนเปนตนแบบในการเขยนภาพเฟรสโก (Fresco) คอการเขยนภาพระบายสในขณะทโบกปนลงบนผนง และยงไมแหงสนท เพอใหเนอสซมลงไปเปนเนอเดยวกบปนท าใหภาพเขยนนนคงทนอยไดนาน ศตวรรษท 15 ศลปนยอมรบวาการวาดเสนเปนปจจยส าคญในการน าเสนอความคดของตนและยงชวยใหศลปนสามารถศกษาและพฒนาศลปะไดอยางถองแท การวาดเสนจงเปนขนตอนส าคญของศลปะทงมวล และยงไดรบการยอมรบอกวา งานวาดเสนสามารถสรางความงามโดยตวของมนเองได ดงเชนผลงานภาพรางลายเสนส าหรบการเขยนภาพเฟรสโก ของไมเคลแองเจโลและเลโอนาโด ดาวนช ในศตวรรษท 17 (เรมบรง (Rembrandt Van Rizn) ไดแสดงออกทางการวาดเสนอยางเตมท สงผลใหผลงานวาดเสนของเขาถกยอมรบวามคณคาในเชงวจตรศลปโดยตวของมนเอง นอกจากงานจตรกรรม โกยา (Francisco Goya) ศลปนทมชอเสยงในศตวรรษท 18 กลาววา “บางครงความคด และจนตนาการของศลปนกเกดขนอยางรวดเรวมากจนไมอาจจะรอคอยเพอตระเตรยมวสดในการสรางสรรคใหเปนผลงานศลปะทสมบรณได ในขณะทวธการวาดเสน สะดวก และรวดเรวกวา และสามารถสรางสรรคใหเปนผลงานศลปะทสมบรณได” ท าใหศลปนในยคตอๆมามไดละเลยผลงานวาดเสนของตน เชนในยคของ เดอกาส (Degas ) ไดน าเอาสชอลกมาสรางสรรคผลงานวาดเสนจนเปนทเลองลอ ความหมายของค าวา “วาดเสน” เสน เปนค าทมความหมายโดยปกตของการรบรอยแลววา เปน วตถ สงของ ทมลกษณะ ยาว หรอเปนสาย และมความชดเจนขนอกถาไปผสมกบค าใดเขา เชน เสนหม เสนทางเดนรถ เสนไหม เสนเลอด เสนเชอก ฯลฯ แตถาในทางการขดเขยนหรอวาด จะถอวาเปนองคประกอบทส าคญมาก ทจะท าใหเกดภาพตางๆขน เพอการสรางสรรค ออกแบบผลงานตางๆ ซงเกดจากการใชเครองมอเขาชวย ขด ลาก วาด ไดแก ดนสอ ปากกา พกน ฯลฯ โดยมพนทรองรบสวนใหญ จะเปนกระดาษ ขนาดของเสน จะขนอยกบขนาดของอปกรณนนๆ การเกดของเสนถามองอกมมหนงในองคประกอบของการออกแบบ อาจกลาวไดอกแงหนงวา เสนคอ จดทเคลอนท และตอเนองบนทระนาบหรอบนแผนกระดาษ ถาเสนปรากฏเปนตวอกษรก

17

จะเปนภาษาเขยนของมนษยทสอสารกน แตถาเสนถกวาดอยางมทศทาง มความหมายเปนรปราง กจะเกดเปนภาพตางๆ เพอสอความหมายหรอเพอการสรางสรรคงาน กจะเปนขบวนการสรางภาพทอาศยทกษะฝมอ มความสมพนธกบการคดทตองใช สตปญญาจะเหนไดวา การวาดเสน เปนการถายทอดความคดออกเปนรปภาพทท าได สะดวก และ รวดเรว สวนจะไดความหมาย หรอ เหมอน ถกตองมากนอยเพยงใด กขนอยกบทกษะฝมอของแตละคนไป วาดเสน เปนค าผสมซงพอจะแยกความหมายไดเปน 2 ค า คอ 1. วาด เปนการกระท าใหเกดภาพ โดยใชมอจบอปกรณ ขด เขยน ถ ไถ ฯลฯ มากกวาการเขยนเปนตวอกษร หรอขอความ 2. เสน เปนวตถ สงของ หรอ รอย ทมลกษณะยาว ถาในงานออกแบบ เสน จะเปนองคประกอบทส าคญในการสรางผลงาน ธรรมชาตของเสนมลกษณะดงน 1. มขนาดตางๆกน ขนอยกบวตถทน ามาใชในการลากหรอวาด 2. มเพยงมตเดยว แตเมอวาดอยางมจดประสงคจะท าใหไดผลงาน หลายมต 3. มลกษณะของความยาวมากกวาความหนา ผลงานของการวาดเสน จะใหความรสกตางๆมากมาย ตงแตพนฐานงายๆจนถงเนอหาทซบซอนจะเหนไดวา การวาดเสน เปนพนฐานหลกในการถายทอด ความคด ออกเปน รปราง รปภาพ ไมเพยงแตผทเรยนทางดานศลปะ ออกแบบ ผสนใจทวไป แมนแตมนษยยดโบราณกย ง ขดเขยนเปนภาพสะทอนเรองราวตางๆ บนเพดาน หรอผนงถ า เปนการแสดงใหเหนถง สตปญญา ความสามารถของทกษะฝมอ และวธการถายทอดทเปนคณสมบตสวนหนงของมนษย บางคนอาจวาดเสนถายทอดไดด บางคนอาจมปญหา แตการฝกฝนอยางมหลกการกจะเปนแนวทางหนงทท าใหเกดทกษะฝมอ การวาดเสน มบทบาทตองานออกแบบเกอบทกแขนงซงพอสรปได ดงน 1. การวาดเสนเปนตวชวยในการถายทอดความคดของนกออกแบบ 2. การวาดเสนท าไหเหนลกษณะของผลงานไดทง 2 มต และ ใหความรสก 3 มต 3. การวาดเสนสามารถท าไดสะดวก รวดเรว งาย และใชอปกรณเขยนพนฐานทวไป 4. การวาดเสนชวยในการเลอก ดดแปลง ชนงาน เปนการกลนกรองทดกอนการสรางจรงในเชงธรกจเปน การประหยด เวลา ตนทน และ ทส าคญไดผลงานทด 5. การวาดเสน เปนตวชวยบอกรายะเอยดตางๆ ทงทเรยบงาย และ ซบซอนไดในมมมองของงานออกแบบ

6. การวาดเสน สามารถถายทอดจตนาการทกแนวความคดทงทใกลตว หรอ อนาคตไดไมมขอบเขตจ ากด มความเทาทนกบการสรางสรรคทกรปแบบ

18

ประเภทของงานวาดเสน

ภาพเขยนทรจกและพบเหนโดยทวไป มความเหมอนและแตกตางกนอยในแตละประเภท ซงแตละภาพลวนเปนการน าเสนอแนวความคดจนตนาการ และเรองราวทศลปนตองการถายทอดความรสกของตน ในทนไดแยกเปนประเภทของการเขยนภาพออกเปน 4 ประเภท ไดแก การเขยนภาพหนนง การเขยนภาพคน และการเขยนภาพทวทศน 1. การวาดเสนภาพหนนง (Still life drawing) หมายถง การเขยนภาพวตถสงของตาง ๆ ทอยรอบตวในบรเวณจ ากด เชน ภาพวตถสงของและเครองใชตาง ๆ ภายในหอง เปนตนหนนงมหลายรปแบบหลายลกษณะและหลายขนาดแตกตางกนไปการเขยนภาพหนนงแบงออกเปนประเภทตาง ๆ ดงน

1.1 หนนงจากธรรมชาต 1.2 หนนงจากวตถสงของทมนษยประดษฐขน 1.3 หนนงรปทรงเรขาคณต

2. การวาดเสนภาพคน

การเขยนภาพคน (human drawing) หมายถงการเขยนภาพคนทมตนแบบจากคนจรง จากภาพถาย หรอจากจนตนาการ ซงกระบวนการสรางสรรคงานศลปะนนทถอวามนษยเปนผสรางไมวาจะเปนลอกเลยนแบบจากธรรมชาต หรอการดดแปลงสรรคสรางตามจนตนาการของตนกตาม ดวยวธการลอกเลยนแบบจากธรรมชาตนเปนสวนหนงทเกดจากประสบการณ จากการมองเหนและจดจ า เพอน ามาถายทอดเปนภาพเขยน และเมอผเรยนผานขนตอนกระบวนการฝกเขยนภาพหนนงตามแบบของวตถตาง ๆ แลวขนตอมา คอ การเขยนภาพคนเปนล าดบทยากขนอกขนหนงการเขยนภาพคนในทนไดแยกประเภทตามรปแบบภายนอกทปรากฏซงจะไดกลาวถงรายละเอยดในบทตอไป ดงน

2.1 การวาดเสนคนเหมอน (Portrait) หรอ การเขยนภาพคนครงตว 2.2 การวาดเสนคนเตมตว (Figure) 2.3 การวาดเสนภาพนด (Nude) หรอ การวาดเสนภาพคนเปลอย

3. การวาดเสนภาพทวทศน

การวาดเสนภาพทวทศน (landscape) หมายถง การเขยนภาพบรเวณภายนอกทอยอาศยไมวาจะเปนอาคาร สถานทตางๆ ธรรมชาตรอบตว ภเขา ตนไม ทะเล น าตก เปนตน การเขยนภาพสภาพแวดลอมตาง ๆ เหลาน ผศกษาจะตองเรยนรและมความเขาใจในการเขยนเสนระดบตาและเสนน าสายตาภายในภาพ เพอใหภาพเขยนเกดความสมจรงมมตความลกอยภายในการเขยนภาพทวทศนน โดยทวไปแบงออกเปน 3 ประเภท ซงจะขอกลาวถงรายละเอยดในบทตอไป ดงน

19

3.1 การวาดเสนภาพทวทศนบก 3.2 การวาดเสนภาพทวทศนทะเล 3.3 การวาดเสนภาพทวทศนสงกอสราง

เครองมอและอปกรณในการวาดเสน

1. ดนสอ เปนเครองมอพนฐาน และ จดหางายทสดในการใชเขยนหนงสอและงานวาดเสน ดนสอทใชอยในปจจบนมใหเลอกสะดวกในการใชอยหลายชนด ตงแตทเปนไมหมตองใชมดเหลา หรอ ชนดทเปลยนไสได บางครงกเรยกวาดนสอกดซงมหลายประเภท และในแตละชนดของดนสอ กแบงคณสมบตของไสดนสอซงท าดวยแกรไฟต (Graphite) เพอสะดวกและเหมาะกบการใชงาน คณสมบตของไสดนสอด า จะเปน ออน-แก คอถาไสมความแขงจะใหน าหนกออน ถาไสออนจะใหน าหนกด าเขม โดยมตวอกษร H และ B เปนตวบอกน าหนกระดบกลาง 12H-11H-10H-9H-8H -7H-6H-5H-4H-3H-2H-H- HB -B-2B-3B-4B-5B-6B-EE กลม H ตวเลขยงมากไสจะแขง น าหนกจะออน กลม B ไสจะออนแตจะเมด าขน โดยทวไปในงานวาดเสนจะใชดนสอด าอยท ระดบ 2B-4B แตทงนกขนอยกบรปแบบของงานดวยคณสมบตทดของดนสออกอยางหนงกดอ สามารถท าใหภาพ ออน -แก หรอไลน าหนกมอไดเปนอยางดนอกเหนอจากเลอกชนดจากคณสมบตออน-แก ตามท H-B ก าหนดไวแลว 2. ปากกา ในงานวาดเสน ปากกา กเปนเครองมอทส าคญ และ จดหาไดงาย สะดวกในการใชเขยนทวไป และ งานวาดเสน ใหขนาด และ น าหนกของเสนสม าเสมอ แตจะมขอเสยเปรยบจากดนสอ ในสวนทไมสามารถท าใหภาพ ออน-แก หรอ ไลน าหนกไดปากกากมหลายชนดเชนกน ใหคณภาพ การใชงานทหลากหลาย มทง ปากกาหมกแหง ปากกาหมกน า ปากกาหมกซม ปากกาหมกเคม ปากกาลกลน ปากกาปลายสกหลาด ปากกาเขยนแบบ และ มขนาดของเสนตางๆกน ในการใชจงขนกบรปแบบและชนดของงานออกแบบ 3. มด หรอ คตเตอร สวนใหญจะน ามาใชเหลาดนสอ และ ตดกระดาษ ทนยมใชในปจจบน ใหความปลอดภย กจะเปน คตเตอร มหลายขนาด ตวใบตดสามารถหกเพอเปลยนความคมและเลอนเกบได มความสะดวก ในการพกพา ในการเหลาดนสอ บางครงอาจใชเครองเหลาแบบหมนตงโตะ ซงกใหความสะดวก แตการใชคตเตอร นอกจากสะดวกพกพา ยงสามารถเหลาใหไดความยาวของไสไดตามตองการ 4. ยางลบ เปน ตวชวยแกไขในสวนทผด ชวยในการตกแตงภาพบางสวน และ ชวยท าความสะอาดพนของชนงาน โดยเฉพาะงานทใชดนสอด าทวไป ยางลบทใชมหลายคณภาพ ควรเลอกใชทมเนอยางนมจะท าใหเนอหรอผวของกระดาษไมเสยหาย 5. กระดาษ เปนวสด ทมความส าคญมากเชนกน ซงเปนพนทปรากฏภาพ หรอผลงาน ในการวาดเสนอาจใชไดหลายชนดซงมใหเลอกมาก กขนอยกนรปแบบของงาน โดยทวไป กระดาษ ในการท างานวาดภาพ จะใชการดาษวาดเขยน ทมขนาดเรยกเปน ปอนด ทเหมาะสมทวไปจะอยในระดบ 60-80 ปอนด และใชดานทมผวเรยบ ถาเปนการวาดภาพทใชถานชารโคลในการวาดภาพ กระดาษท

20

ใชมกนยมกระดาษปรฟ เพราะผวของกระดาษจะจบเนอถานสด าไดดและราคาไมสง เหมาะกบการน ามาเขยนทใชความเรว ไมตองการรายละเอยดมากนก สรปไดวา วาดเสน เปนผลงานสรางสรรคของมนษยอยางหนงทใช อปกรณตางๆ ขด เขยน เปนภาพ ทมความหมายตามทสมอง หรอ สตปญญาสงการ โดยมตา เปนสอรบรของการเกดภาพนนๆ ซงมมาตงแตยคหนเกา สะทอนสภาพความเปนอยของมนษยยคนน ใหคณคาทงทางโบราณคด และคณคาทางทกษะฝมอ การวาดเสน มบทบาทตองานออกแบบเกอบทกแขนง เปนสอในการถายทอดความคดสรางสรรคทกรปแบบ ซงท าไดสะดวก รวดเรว งาย และใชอปกรณเขยนพนฐานทวไป แตทงนกตองขนกบความสามารถ ทางทกษะฝมอของผวาดเสน ซงจะเปนองคประกอบทส าคญทสด ในการวาดเสน เพอใหไดผลงานตามจดมงหมาย องคประกอบในงานวาดเสน

สดสวน ความสมดล จงหวะ ความสมมาตร ทศนยภาพ และทศนธาตทางองคประกอบ ลวนแตเปนสงทนกศกษาจะไดจากากรเรยนวชาวาดได มภาพเขยนของศลปนระดบโลกมากมาย ทพวกเขาเพยรพยามทจะถายทอดในสงทตองการแสดงออก มนมระยะเวลา และระดบขนตอนมากมายวาทพวกเขาจะถายทอดการมอง การเหน และความรสกภายในจตเขาออกมาเปนภาพทสวยงามซงแสดงความเปนเฉพาะ หรอเอกลกษณของแตละคน ศลปนเซอรเรยลสตจะบนทกความคดของพวกเขาจากจตไรส านกหรอจากแรงกระตนบางอยางทอยภายใน แนนอนอาจจะมแรงกดดนหรอแรงบนดาลใจอยางสงท าใหเกดรปทรงทไมธรรมดาไมปกตทเปนจรง พวกเขาจะตองเรมตนจากการไดเรยนเทคนควธการในพนฐานของการวาดเสน และแนนอนจะตองมความเขาใจอยางลกซงทางทศนธาตองคประกอบเปนส าคญ เพอจะไดเนนในสงทพวกเขาตองการแสดงออกการวาดเสน รปทรงและการวาดเสนพนทวาง (Form and Space) โดยปกตคนทเราจะมองเหนสงทเปนวตถกอนทจะรบรถงพนทวางและบรรยากาศ แตในทางกลบกนเมอเราเขาไปอยในหองมด หรอในคนเดอนมดสนททสามารถมองเหนอะไรในรอบดาน สงหนงทสามารถรบรได คอความรสกทเปนบรรยากาศ หอพนทวางมองคประกอบอยางไร เชน ความเยน ความรอน มอากาศเคลอนไหว หรอมลม ซงมนแสดงใหเหนวา สงทเรามองเหนและมองไมเหนจ าเปนจะตองรบร และถายทอดออกมาเปนรปธรรม เปนผลงานซงจะเปนผลงานทมคณภาพ

การวาดเสนการลอกเลยนแบบสการสรางสรรค

การวาดเสนจากการลอกเลยนแบบสงตางๆ ในธรรมชาตในขบวนการศกษาจะเรมตนจากการลอกเลยนแบบ เชนการเขยนรปตนไมกอนหน รปทรงมนษยในทาทางตางๆ ซงลวนแตเปนสวนหนงในองคประกอบโดยรวมของการสรางสรรคในระดบสง ศลปนบางทานอาจตองการบนทกถงสภาพแวดลอม สงแวดลอม หรอธรรมชาตในความเปนจรง โดยผานความรสกสวนตวในขณะอยในบรเวณนน ๆเชน ภาพเขยนทวทศน ทมสงแวดลอม และทส าคญคอบรรยากาศทกระทบความรสก ภายในจตใจของศลปนเองในขณะทอยในบรเวณนนๆ

21

ในพนฐานของประสบการณจากการทศลปนไดรมาแตอดต หรอในเหตการณตางๆ ทไดรบร ทงในอดต และขณะปจจบนจะเปนตวกอให เกดจนตนาการมากมายทพวกเขาตองการแสดงออก บางครงมนอาจจะมากเกนไปส าหรบการสรางสรรคลงบนกระดาษหรอเฟรมขนาดใหญทมอย ประสบการณ และจนตนาการมากมายทศลปน หอคนทตองการแสดงออกโดยการวาดเสนซงอาจจะไมสามารถถายทอดไดด ถาพวกเขาไมไดผานการวาดเสนแบบลอกเลยนแบบนน หมายถง ทกษะและเทคนคของการวาดเสน

วาดเสนคนมนษยในขบวนการเรยนจะตองเรมตนจาการลอกเลยนแบบ โดยเนนโครงสรางทางกายวภาคเปนเบองตนและการพฒนาไปตามขนตอนดวยเทคนควธการ หรอวธการมองแบบตางๆ เชน เปนรปทรง เหลยม มองเปนจด เปนแสงเงา และอนๆ ซงจะเปนตวท าใหการพฒนาในระดบสง และสามารถน าไปสการสรางสรรคแบบเฉพาะตน ( Individual) เปนระดบทแสดงใหเหนถงการเขาสการสรางสรรคในระดบสงแลว ศลปนจะตองมความแนวแนในความคดเพอทจะไดเลอกเทคนค และวธการตางๆ ตลอดจนการมองทมมากมายใหเลอกยกตวอยางเชน การเขยนภาพทวทศนทมองคประกอบดวยมากมาย ความซบซอนของรปทรง พนท เปนตวก าหนดขอบเขต ความเขาใจอยางถกตอง อยางลกซงจะตองร และแยกแยะความตองการทจะน าเสนอโดยเลอกเนนในแตสวนส าคญ และสงจ าเปนแนวความคดเทานนในความเขาใจของค าวา Drawing จะตองประกอบดวยวธการวาดรป โดยใชวสดตาง ๆ ลงบนพนผว ลงบนพนผว ผาใบ กระดาษ แผนหน ผนทราย และอนๆ ทสามารถท าใหเกดรองรอย ซงไมจ าเปนจะตองเปนลายเสนอยางเดยวอาจจะเปนแผนระนาบใหญๆ มาตอชนกน กได ทงนนขนอยกบวสดและเทคนค และแนวคดทศลปนตองการจะแสดงออก แตโดยพนฐานของรปทรงทงหมดจะเปนลายเสน (Line) และเสนสน (Edgy) ซงจะอยบนรปทรง มน าหนก แสงเงา และความเขมออนของวสดเปนตวประสานใหรสกเปนแทง (Mass) เดยวกน

การเขยนรปดวยวธการลอกแบบหรอการลอกเลยนแบบในสงตางๆ ทเหนซงเปนขบวนการขนตอนในเบองตนสการสรางสรรคในระดบสง การลอกแบบหรอลอกเลยนแบบฟงแลวมนเหมอนกบวาจะไมยากเพราะวาดใหเหมอนกเทานน มนจะไมงายเหมอนการถายรป หรอการถายเอกสารดวยเครองอเลคทรอนคส กอนอนจะตองรจกการมองและเหน กลาวคอ เหนแบบเขาใกลชด (approach) สมผสร (perception) โดยตรงถงวสดนนๆ และสามารถวเคราะห สงทเหน สงทตองการลอกแบบไดอยางชดเจน

วาดเสนสรางสรรค ความหมายของการวาดเสนสรางสรรค การวาดเสนสรางสรรค (Creative Drawing) ประกอบดวย ค าวา การวาดเสนและ สรางสรรค ดงนนการวาดเสนสรางสรรค นอกจากตองมความรและมทกษะดานศลปะแลวยงตองม ความคดในการสรางสรรคสงใหม ๆ ดวย

วาด หมายถง เขยนหรอลาก หรอลากเสนเปนลวดลายหรอรปภาพ เชน วาดภาพดอกไม วาดภาพทวทศน เขยนเปนลายเสน สวนวาดเขยน หมายถง วชาวาดวยการเขยนรปภาพตาง ๆ (ราชบณฑตยสถาน, 2539)

22

การวาดเสน (Drawing) เปนวธสอความหมายทางการเหนขนพนฐาน การวาดเสนเปน การสรางภาพดวยวธวาด วธเขยนดวยวสดเครองมอลงบนพนระนาบ มเนอหาสาระทางการเหนเปน ทศนศลปรปแบบหนง การวาดเสนมความสมพนธกบจตรกรรมอยางมาก เพราะมเทคนคบางอยาง ทเหมอนกน เชน การเขยน การปาย การระบาย เปนตน การวาดเสนเปนการวาดรปรางลกษณะของภาพด วยเทคนคการใชเสน (สชาต เถาทอง , 2536) บางครงงานวาดภาพระบายสกมลกษณะงานวาดเสนผสมผสานยากทจะแยกออกจากกนอยางชดเจน ไมวาจะเปนลกษณะงานและการใชวสด โดยสไมไดเปนสงครอบง าการวาดภาพ สและการวาดเสนเปนสงทผสมผสานกลมกลนกนไป (จระพฒน พตรปรชา, 2545)

การวาดเสนหรอวาดเขยน หมายถง การลากเสนบนพนระนาบของรปรางหรอรปทรง ตาง ๆ ซงอาจมการระบายสในขนตอไป หรออาจเปนการแรเงาดวยแสงและเงาดวยวธแรเสนเงา (Hatching) หรอดวยการใชสหมกระบาย การวาดเสน เปนกลวธพนฐาน และเปนผลงานแบบวจตรศลป และยงเปนขนตอนแรกของการท างานประเภทจตรกรรม กลวธในการวาดเสนมหลายวธมลกษณะ ทเกดขนตามวตถประสงคของศลปน ไดแก การวาดเสนดวยดนสอบนพนเรยบเนยนจะใหเสนทเรยบ ตอเนอง ชดเจน ถาวาดเสนบนพนผวหยาบ ขรขระ จะใหเสนเวา ๆ แหวง ๆ การใชหมกหรอสน าดวยพกน ความออนแกของหมกหรอสน าจะแสดงความตนลก แทนการใชเสนแรเงา (ไมเยอร , 2540) การวาดเสน เปนวธการและกลวธขนพนฐานในการสรางสรรคงานทศนศลปทกสาขา เปนการเรมตนของการถายทอดความคด การจนตนาการ การศกษารายละเอยด และฝกฝนทกษะการวาดภาพ เพอใหมความแมนย า ช านาญในการน าไปใชสรางงานอน ๆ การวาดเสนจงเปนทงทฤษฎ และการปฏบตทส าคญอยางยงในงานศลปกรรม วธการวาดเสนมหลายแบบและหลายวธ สวนมาก วาดเปนลายเสนบนพนทเปนแผน ไดแก แผนหนง กระดาษ โลหะ หรอบนวตถสงของเครองใช ภาชนะตาง ๆ ผลงานวาดเสนจงรวมถงลายเสนของงานประตมากรรมลายเสนทปรากฏบนวตถสงของ เครองใช ภาชนะ มหลายลกษณะ หลายวธการ เชน ลายสลก ภาพสลกลายเสนบนแผนหน แผนโลหะ ภาพวาดเสนระบายสบนภาชนะกรกและโรมน เปนตน (ก าจร สนพงษศร, 2555)

ความคดสรางสรรคในการวาดเสนสรางสรรค ซงมความส าคญอยางยงในการพฒนางาน มความหมาย ดงน

1. ความคดสรางสรรค คอ ความคดรเรมของมนษยทแสดงถงความสามารถพเศษของ สมองในการพยายามคดใหแปลกและแตกตางไปจากเดม เพอน าไปสสงใหม 2. ความคดสรางสรรค คอ ความสามารถทางสมองในการคดไดกวางไกล หลายแงมม หลายทศทาง เปนความคดแบบอเนกนย (Divergent Thinking) ความคดแบบอเนกนยเปน กระบวนการคดทงในเชงปรมาณและคณภาพ รวมถงการคดแนวทางในการแกปญหาใหลลวง อนจะ น าไปสการคดประดษฐ สรางสรรคสงแปลกใหม สวนความคด เอกนย เปนความคดสรปเพยง หนงเดยวจากขอมลตาง ๆ 3. ความคดสรางสรรค คอ ความสามารถคดโยงสมพนธสงตาง ๆ ทตอเนองสมพนธกน ตอไปไดเรอย ๆ ยงคดเชอมโยงไดมากยงบงชวามศกยภาพของความคดสรางสรรคมาก

23

4. ความคดสรางสรรค คอ จนตนาการทมนษยสรางขนเพอแกปญหาทมนษยประสบอย ความคดในการจนตนาการจงเปนลกษณะส าคญของความคดสรางสรรคทจะน าไปสการประดษฐหรอ สรางสรรคสงใหม ๆ การวาดเสนสรางสรรค (Creative Drawing) นอกจากตองมความรและทกษะดานศลปะ แลวยงตองมความคดสรางสรรคดงกลาวดวย การวาดเสนสรางสรรค จงหมายถง การลากเสนบนพน ระนาบ อาจมการแรเงาหรอระบายสรางคาน าหนก แสง และเงา ดวยวธการตาง ๆ เพอใหผลทเกดขนมความแปลกใหม การสรางสรรคยงอาจท าไดดวยการใชสภาพแวดลอมหรอธรรมชาตเปนสอ ดวยการ เลอกสรรเพมเตม ตดทอนหรอแปรสภาพใหเปนรปทรงหรอสรางรปทรง ทสรางสรรคขนเอง โดยอาจ ผสมผสาน เชอมโยงสอวสด รปแบบ วธการใหสอดคลองกลมกลนกบการแสดงออกทางความคด เพอสอแสดงความหมายดานอารมณ ความรสก ความคดหรอจนตนาการของผสราง (ชลด นมเสมอ , 2534) กระบวนการของการสรางสรรค การวาดเสนขนพนฐาน เปนการท าความเขาใจในเนอหาของวตถสงตาง ๆ ทเปนการมอง แบบวเคราะห สวนประกอบของวตถ ลกษณะตาง ๆ ของวตถ มมมองทจะถายทอด ไดแก โครงสราง รปทรง พนผว แสง เงาและทศนยภาพ เปนตน โดยน าหลกองคประกอบศลป หลกการจดภาพมาใช ในการจดองคประกอบ การวาดเสนขนพนฐานจงเปนการถายทอดรปแบบตามธรรมชาตหรอตามความเปนจรง สวนการวาดเสนสรางสรรคเปนการพฒนาขนตอน กลวธ หรอวธการมองแบบตาง ๆ ไดแก เปนรปทรงเหลยม เปนแสงและเงา กลวธจด กลวธเสนแบบตาง ๆ เปนตน ซงเปนแนวทางการพฒนา ในระดบสงทจะน าไปสการสรางสรรคทมลกษณะเฉพาะตน การวาดเสนสรางสรรค จะตองรจกเลอก กลวธและมมมอง ทจะน าเสนอโดยเลอกเนนสงส าคญทจ าเปนในการถายทอด (ถนอมจตร ชมวงศ , 2550)

การวาดเสนสรางสรรคจงมใชเพยงการถายทอดสงทตามองเหนออกมาเปนภาพเทานน แตระหวางกระบวนการมองเหนและการรบร ไดผานการคดกลนกรองอนซบซอนของสมองคดพฒนา สงทมองเหนในธรรมชาตหรอจนตนาการ ทจะถายทอดสงทมองเหนและรบรออกมาเปนภาพ ดวยรปแบบ มมมอง ความรสกและกลวธการสรางสรรค (โชตรส เตชะพนธวณช, 2550)

สวนประกอบของการสรางสรรค

การสรางสรรคเปนพฤตกรรมส าคญของมนษยในการตองการสรางสงใหมหรอปรบเปลยน สงเดมใหดขน สวนประกอบทส าคญของการสรางสรรคมดงน

1. การรบร (Perception) การรบรเปนสวนประกอบแรกของมนษย เราจะพบวา ผมความคดสรางสรรค มกเปนผทมประสบการณพบเหนสงตาง ๆ มามาก มการรบรและพยายาม สงเกตสงตาง ๆ จากการรบรนน 2. จนตนาการ (Imagination) จนตนาการเปนผลมาจากการสงสมการรบรทงมวล ดวยประสาทสมผสตาง ๆ ของมนษยผสมผสานกบความคดในการสรางสรรคขนใหมดวยลกษณะท แตกตางจากเดม

24

3. ประสบการณ (Experience) ประสบการณเปนผลจากการรบรในการเรยนรและ เกบสงสมไว ประสบการณมความส าคญทท าใหเกดการเรยนรและการแกปญหา ประสบการณจงเปน ปจจยส าคญทท าใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ (สชาต เถาทอง, 2536) ขนตอนของการสรางสรรค

การสรางสรรคศลปะรวมถงการวาดเสนสรางสรรค มกระบวนการขนตอนในการสรางสรรค ทสอดคลองตอเนองกนตงแตเรมตนจนปรากฏผลส าเรจ ดงน

1. รปความคดหรอมโนคต (Idea) เปนสงบนดาลใจทเกดจากประสบการณ การรบร และ ปรชญาชวตของศลปนหรอผสรางสรรคงานศลปะทมตอสภาพแวดลอมและสงคม 2. ความคดรวบยอดหรอแนวความคด (Concept) เปนการรวมตวของมโนคตทหลากหลาย เขาดวยกน เปนแนวความคดทชดเจน เปนหลกส าคญ ซงเปนจดมงหมายของการสรางสรรคงาน 3. โครงสรางของรปทรงทสอดคลองกบแนวคดและการถายทอดอารมณ ความรสกดวยรปแบบ วสด กลวธทเหมาะสม แสดงบคลกเฉพาะตว (ชลด นมเสมอ, 2534)

ประเภทของการวาดเสนสรางสรรค

การวาดเสนสรางสรรคมลกษณะงานและมการน าไปใชอยางหลากหลาย ทงเพอสราง ความรสกสนทรย สรางคณคาแกผลตภณฑ กระตนความคด ใหความร ความเขาใจและการสอสาร การวาดเสนสรางสรรคแบงตามความมงหมายของการสรางได 2 ประเภท คอ การวาดเสนสรางสรรค ดานวจตรศลป และการวาดเสนสรางสรรคดานประยกตศลป

1. การวาดเสนสรางสรรคดานวจตรศลป การวาดเสนสรางสรรคดานวจตรศลป เปนการวาดเสนสรางสรรค เพอความงาม ความรสกสนทรย ประเทองปญญาและอารมณแกผด แบงออกเปน 3 ประเภท ดงน

1.1 แบงตามความมงหมายของการสรางสรรคศลปะ การวาดเสนสรางสรรคเพอสราง งานศลปะม 3 ประเภท ดงน

1. งานวาดเสนทเปนผลงานส าเรจในตวเอง ซงจดเปนผลงานวจตรศลป 2. งานวาดเสนทศลปนท าเพอฝกวาดหรอศกษาแบบไมใชผลงานส าเรจทมง สรางแต

มคณคาทางความงาม ไดแก การฝกวาดทาทาง (Contour Drawing) การฝกวาดสงมชวต (Life Drawing) การฝกวาดจากหน (Drawing from Antique or from Cast) การรางภาพ (Sketch) 3. งานวาดเสนทใชในการเตรยมวางแผนการท างานศลปะขนตน ไดแกภาพรางกอนท างานจตรกรรมฝาผนง หรอภาพรางท างานประตมากรรม หรอสถาปตยกรรม เปนตน (ไมเยอร , 2540) 1.2 แบงตามเนอหาทถายทอด เปนการวาดเสนสรางสรรคทมเนอหาเรองราวตาง ๆ ทเกยวของกบมนษย สงคม และธรรมชาต ไดแก เนอหาสวนบคคล และเนอหาเกยวกบสงคม เปนตน

25

1. เนอหาสวนบคคล (Personal Functions) มเนอหาสาระเกยวกบชวต สวนตว ครอบครว ความรก ความสข ความเศรา ความกลว ความเชอ ความศรทธา เพศ ทสะทอน ความรสกนกคด จนตนาการของบคคลทศลปนถายทอด 2. เนอหาเกยวกบสงคม (Social Functions) มเนอหาสาระเกยวกบสงคม ทงคณคาทางสนทรยภาพและคณคาการสอสารทมความส าคญหรอผลกระทบตอชวตของผคนใน สงคม ไดแก สภาพแวดลอม การเมอง ศาสนา ลทธ วฒนธรรม ภาพสะทอนชวต เหตการณในสงคม ในลกษณะบอกเลา บนทก ถากถาง เสยดส ลอเลยน ชแนะ เปนตน (วรณ ตงเจรญ, 2537) นอกจากน การวาดเสนสรางสรรคยงแบงตามเนอหาทถายทอดออกเปน ภาพคน (Figure) ภาพคนเหมอน (Portrait) ภาพหนนง (Still Lifes) ภาพทวทศน (View) ภาพสตว (Animals) ภาพจนตนาการ (Imaginative) และภาพอน ๆ (Other)

1.3 แบงตามรปแบบทถายทอด การวาดเสนสรางสรรคตามรปแบบทถายทอดรปแบบ ทใชในการน าเสนอเนอหา เรองราวในการวาดเสนสรางสรรคมลกษณะการถายทอด 3 รปแบบ ดงน

1. รปแบบเหมอนจรง (Realistic) หรอแบบรปลกษณ (Figurative) คอ การถายทอดรปแบบตามความเปนจรงทมองเหน แสดงรปลกษณะของคน สตว วตถ สงของ และสงท พบเหนตามธรรมชาตโดยไมมการเปลยนแปลง แปรสภาพหรอบดเบอนไปจากความจรงทปรากฏ แตถายทอดความรสกนกคด มมมอง ของผสรางสรรคลงในผลงานดวย รปแบบนเปนการน าเสนอความจรงและขอเทจจรงตาง ๆ (ก าจร สนพงษศร, 2555; สชาต เถาทอง, 2536) 2. รปแบบกงนามธรรม (Semi-abstract) หรอแบบกงไรรปลกษณะ (Semifigurative) คอการถายทอดแบบตดทอนโดยแสดงรปแบบคน วตถ สงของ ตามจรงเพยงบางสวนหรอมลกษณะของวตถจรง แตดดแปลงลกษณะรปแบบบาง แบงแยกรปเปนรปทรงพนฐานบาง หรอ ท าใหพรามวบาง (ไมเยอร, 2540) 3. รปแบบนามธรรม (Abstract) หรอแบบไรรปลกษณ (Non-figurative) หรอแบบไรวตถวสย (Non-objective) คอการถายทอดการวาดเสนสรางสรรค ตามความรสกเปน การละทงรปแบบจรงทงหมด สวนคณคาทางสนทรยะอยทโครงสรางของรปราง เสนและคาน าหนก ความมงหมายและองคประกอบในลกษณะนามธรรม มมาตงแตยคหนใหมในงานศลปะและงานตกแตง แตงานลกษณะนามธรรมทสรางโดยค านงถงหลกการทางความงาม เรมมขนในครสตศตวรรษท 20 จากการสรางงานศลปะบาศกนยม (Cubism) โดย ปาโบล ปกสโซ (ค.ศ. 1881-1973) และ จอรช บราก (ค.ศ. 1882-1963) (ไมเยอร, 2540; สชาต เถาทอง, 2536) วสด อปกรณ

วสด อปกรณ ในการวาดเสนสรางสรรคมทงวสด อปกรณส าหรบวาดเสนโดยเฉพาะ และวสด อปกรณทวไปทหาไดงาย สามารถน ามาใชวาดเสนได ตลอดจนมการน าวสด อปกรณส าหรบ งานวาดภาพระบายสมาใชในงานวาดเสนสรางสรรคอกดวย วสด อปกรณ มทงชนดแหงและชนด เปยก ไดแก แทงเงนปลายแหลม (Silver Point) ดนสอแกรไฟต แทงถาน ดนสอส เกรยอง สชอลก สพาสเทล ปากกาจมหมก หมกสตาง ๆ ปากกาลกลน ปากกาเขยนแบบ ปากกาปลาย สกหลาด ปากกาปลายไฟ

26

เบอร สน าและพกน เปนตน สวนวสดรองรบการวาดเสน สวนใหญวาดลงบนพนทเปนแผน ไดแก แผนหนง แผนกระดาษ แผนไม แผนโลหะ แผนพลาสตก หรอแผนวสดอน ๆ รวมถงฝาผนง และพนผวภาชนะ สงของตาง ๆ

กลวธการวาดเสนสรางสรรค

เทคนค (Technique) หรอกลวธ หมายถง กระบวนการทงหมดในการท างานสรางสรรค และความช านาญเชงชาง กลยทธของศลปนในการใชสอ วสด อปกรณ ในการท างานศลปะใหไดผลด (ไมเยอร, 2540) กลวธการวาดเสนสรางสรรคนอกจากใชวสดชนดเดยว ยงมการใชวสดหลายชนด รวมกนอกดวย การวาดเสนสรางสรรคมวธการแสดงรปและคาน าหนก แสง-เงา เพอใหบรรลผลตามท ตองการหลายวธ ดงน

1. การแรเงาดวยการเกลย (Blending) หรอการแสดงแสง-เงา (Painterly) เปนงานทมได เนนการแสดงออกในลายเสน เพอถายทอดรปรางหรอรปทรง แตเปนการถายทอดแสง-เงา และแสดงความงามดวยวธการเกลยใหกลมกลน นมนวล ซงน าวธการวาดระบายสทางจตรกรรมมาใช การเกลยสประเภทพาสเทล หรอดนสอด า นยมใชแทงกระดาษ (Stump) หรอใชปลายนวมอไลเกลยสหรอ ลายเสนดนสอใหผสมผสานกน เปนการแรเงาดวยวธการเกลยสทอยใกลเคยงกน อาจมสตางกน หรอ ระดบความแกออนตางกนใหกลมกลนเขาหากนโดยไมมรอยตอใหเหนเดนชด (ไมเยอร , 2540; ก าจร สนพงษศร, 2555) 2. การแรเงาดวยเสน (Hatching) คอ การแรเงาดวยเสนทลากขนานกนถๆ เพอถายทอด รปทรงในงานศลปะประเภทสองมต ถาเขยนเสนขนานกนถๆ แลวเขยนเสนเชนเดมตดกน เรยกวา การแรเงาเสนขวาง (Cross Hatching) ความถหางของเสนและความหนกเบาของเสนจะท าใหมระดบ ความเขม ออน มด สวาง และอารมณ ความรสกของภาพทแสดงออกตางกน การวาดเสนดวยวธ แรเสนเงายงเปนวธการทใชในงานภาพพมพแกะลายเสน (Engraving) ภาพพมพกดกรด (Etching) ตลอดจนงานสฝน และสน ามน ซงตองการใชเสนแรเงา (ไมเยอร, 2540) 3. การวาดเสนแรแสง (Drawing to Emphasize the Light) เปนการเนนความส าคญ ของการมองและการรบรทแสงหรอความสวางบนรปทรง การวาดเสนจะแรเงาความสวางดวยดนสอหรอ เกรยองสขาวบนพนกระดาษสด า และแรเงาสด า ในน าหนกความมด เพอสรางปรมาตรของรปทรง ระยะระหวางรปทรง และบรรยากาศของภาพ เปนวธการสรางสรรคแบบกลบความรสกจากด าเปนขาว (สชาต เถาทอง, 2536) 4. การวาดเสนแสดงทรง (Contour Drawing) เปนการวาดทผวาดใชตามองทเสนขอบ ของวตถหรอสงทจะวาดแลวลากเสนแสดงทรงตามทรปรางทมองเหนอยางชาๆ โดยไมยกปลายดนสอ จากกระดาษและไมมองกระดาษทก าลงวาดเลย ตาของผวาดจะเคลอนไปตามเสนขอบรอบนอก ของวตถอยางชาๆ ขณะทมอกลากเสนไปตามทตาเหนอยางชาไปพรอมๆ กน อาจละสายตามาด กระดาษขณะทจะเรมวาดเสนของสวนทอยภายในและเมอวาดเสนตอผวาดจะไมมองทกระดาษทวาดอก (ไมเยอร, 2540)

27

5. การวาดเสนทาทาง (Gesture Drawing) หมายถง การวาดเสนทาทาง การเคลอนไหว แสดงอารมณ แรงกระตนภายใน ใชเสนรวดเรวหวด ๆ อยางฉบพลน (อาร สทธพนธ, 2528)

6. การแสดงเสน (Linear) มลกษณะเนนเสนมากกวาลกษณะเนนเนอทหรอมวล ซงตรง ขามกบลกษณะแสดงแสงเงา การวาดหรอระบายเชงเสน เนนถายทอดแบบดวยเสนแสดงทรง เปน เสนขอบนอกทคมชด แสดงทรงของภาพ เพอจ ากดหรอก าหนดขอบเขตการรบรของผดตอภาพนน ๆ เปนการน าสายตาอยางเฉพาะเจาะจง และแสดงความงามของเสน (ไมเยอร, 2540) 7. การวาดเสนขอบ (Outline Drawing) เปนการถายทอดรปแบบของวตถ ดวยการวาด เฉพาะเสนขอบของวตถนน เสนขอบของรปทวาดจะมความหนาและน าหนกทสม าเสมอกนตลอด ทงภาพ ไมมการแรเงา แสดงเนอทหรอมวลของวตถ มลกษณะ 2 มต ไมแสดงการทบซอนของเสน 8. การวาดแบบจด (Blot Drawing or dot Drawing) เปนวธการสรางคาน าหนกเงา ดวยวธปาย แตม แตะ เปนจด นยมใชหมก ท าใหเกดรอยดาง หรอใชวธวาดเปนจด สรางคาน าหนก แสง เงา (ก าจร สนพงษศร, 2555) 9. การวาดดวยพกน หรอภาพวาดสหมก (Wash Drawing) เปนการวาดเสนดวยพกนกบ สหมกหรอสน าในลกษณะภาพเอกรงค (Monochrome) ระบายดวยความเขมและเจอจางหลายระดบ อาจใชปากกากบหมกแลวระบายสหมกหรอสน า (Pen and Wash) (ไมเยอร, 2540) 10. การวาดเสนแบบคาลกราฟก (Calligraphic Line) เปนเสนแสดงจงหวะของความ เคลอนไหว อารมณ และบคลกภาพของผเขยนดวยการขด การตวดของปากกา หรอพกน เสนในงาน วาดเสนและเสนลายมอเขยนตวอกษร มลกษณะและอารมณเฉพาะตว เปลยนแปรไปไดหลายแบบ อาจใหความรสกหนกแนน ออนหวาน เคลอนไหว นมนวล (ชลด นมเสมอ, 2534) 11. การวาดเสนแสดงทรงแบบเสนประสาน (Cross-contour Drawing) การวาดเสน แสดงทรง เนน การแสดงเสนขอบรอบรปทรงอยางประณตสม าเสมอ แตศลปนมวธการทแตกตาง หลากหลาย เชน วาดเสนแสดงทรงแบบเสนประสาน ดวยการเขยนเสนประสานขอบรอบรปทรง โดยรอบ เปนการเนนเรองราวใหอยภายในรปทรง ซงแสดงลกษณะ 3 มตของรปทรงไดเปนอยางด 12. การวาดเสนเคลอนไหว (Lyric Lines) การวาดเสนเคลอนไหว ใหความรสกราเรง มชวตชวา เคลอนท โดยกลมเสนเคลอนไหวจะอยใกลกนกบพนทเปด (Open Space) หรอใชเสนโคง ออนหวานและมน าหนกออน แก ในตวเสน 13. การวาดเสนเลอนไหล (Fluid Line) ดมเยร ซงเปนผน าการวาดภาพลอเลยน เสยดส การเมอง รวมทงการวาดเสนสรางสรรค ถายทอดสภาพชวตและสงคมจากสงทพบเหน ดมเยร พฒนาการวาดเสนเลอนไหลทท าใหเขาสามารถวาดภาพทพบเหนตามทองถนนไดอยางรวดเรว เขาวาดเสนผสมผสานกบการระบายน าหนกเขมในบรเวณทเปนเงา โดยใชเสนสรางน าหนกเบาบาง 14. การวาดเสนดวยกลวธประสมประสานภาพปะตด (Collage) เปนวธการสรางภาพ โดยใชเศษวสดธรรมชาตหรอเศษวสดทมนษยสรางขน ไดแก เศษกระดาษ เศษผา ปะตดลงบนพนผาใบ หรอแผนกระดาน ผลงานจงมลกษณะสองมตทนนต ามากจากความหนาของเศษวสด (ไมเยอร, 2540) การวาดเสนสรางสรรคมการน าวธการปะตดดวยเศษวสดมาใชรวมกบการวาดเสน 15. การวาดเสนดวยกลวธภาพถ (Frottage) เปนวธการพมพผวของวสด สงของ ไดแก เปลอกไม ไม หน สงทอ แผนวสดสงเคราะห เปนตน ดวยการทาบกระดาษบนวตถทตองการลกษณะ

28

พนผว แลวใชดนสอหรอสเทยน ถกระดาษนน ศลปนกลมลทธเหนอจรง (Surrealism) น าวธการนมา ใชสรางสรรคผลงานบาง ศลปนทนยมใชวธนผสมผสานกบการระบายสคอ มกซ แอรนส (Max Ernst) กลวธภาพถ เปนกรรมวธทมกซ แอรนส น ามาใชกบงานวาดเสนทเขาสรางขน แอรนส ใชวสดทม พนผวนาสนใจ ไดแก ใบไม ผา และแผนไม เปนตน เอากระดาษวางทบลงไปใชดนสอ และแทงถาน ถจนปรากฏรองรอยพนผวของวสด (ไมเยอร, 2540; จระพฒน พตรปรชา, 2545) 16. การวาดเสนดวยกลวธประสมประสานภาพถาย (Photomontage) เปนการน ารปถาย มาใชปะตดเขาดวยกนรวมกบการวาดเสน เพอสรางสรรคงานขนใหม สรปไดวา การวาดเสนสรางสรรค เปนการวาดเสนทแสดงออกดานอารมณ ความรสก และ สอความหมายดวยเนอหา รปแบบ และกลวธตางๆ เพอสรางสรรคสงใหมใหมความนาสนใจและความแปลกใหม ซงในการสรางสรรคผลงานนนจ าเปนตองอาศย ทกษะฝมอ การรบร จนตนาการ ความคดสรางสรรคและ ประสบการณ โดยทกษะทส าคญ คอ พนฐานของการวาดเสนทจะน าไปสการสรางผลงานทมคณภาพ ซงการสรางสรรคผลงานทมคณภาพไดนนฝมอหรอทกษะเปนสงทส าคญอยางยงทศลปนตองมความช านช านาญ ความละเอยดลออ และความยดหยน โดยในผลงานไดแฝงความนาสนใจในเรองของ แนวคด เรองราว เทคนควธการทมความแปลกใหม และการสอความหมายของศลปนทตองการน าเสนอใหผอนไดรบรถงแนวคดในการสรางสรรคผลงาน หรอตองการสะทอนใหเหนถงอารมณความรสกของศลปนทถายทอดความรสกออกมาโดยผานผลงานออกมา

การวาดเสนสรางสรรคมความนาสนใจโดยทศลปนสามารถใชกลวธหรอเทคนคไดอยางหลากหลายโดยไมตองยดตดกบเทคนคใดเพยงเทคนคเดยว ซงท าใหผลงานมความนาสนใจและมความแปลกใหมในดานกลวธการสรางสรรคผลงาน โดยศลปนสามารถถายทอดเรองราว และรปแบบของผลงานไดอยางอสระตามความถนดของตน ไมวาจะเปนรปแบบเหมอนจรง กงนามธรรม และนามธรรม ซงศลปนจะใชเทคนคการวาดเสนผสมผสานกบเทคนคอนๆในการสรางสรรคผลงาน เชน การแรเงาดวยการเกลย การแรเงาดวยเสน การวาดดวยพกน หรอภาพวาดสหมก การวาดแบบจด เปนตน อยางไรกตามสงทส าคญของกระบวนการวาดเสนสรางสรรคทกขนตอนจะเกดการเรยนรในทกมต เชนการเรยนรองคประกอบ การเรยนรโครงสรางสวนตางๆ ของวสดและสงแวดลอมหรอสภาวะแวดลอมทมวสดเปนสวนหนงของสภาพแวดลอมนนเปนขบวนการของการสรางสรรค ซงเรมตนจากากรบรสการแสดงออก หมายถงการผานกระบวนการตางๆ คอ การมองแบบวเคราะห แยกแยะวตถเหลานนทเราจะเลยนแบบ ลกษณะตางๆ ของวสดนน ๆ เชน วสดนนเปนสงมชวตมพนผวอยางไรมโครงสรางเปนเชนไรถาวสดเปนสงอน ๆ เชน ไม โลหะ แกว เปนตน มคณสมบตทแตกตางกนซงจะใชวสดอปกรณ เทคนควธการอยางไรในการวาดเสน หรอ การมองแบบสงเคราะห คอ น าสงเราเหน หรอ แยกแยะมาสรางสรรคเปนสงใหมโดยการคดรปแบบทไมเนนความเหมอนจรงแตงอาจจะหลงเหลอเคาโครงอยบาง ซงแสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคของศลปน หรอศลปนอาจจะใชความรสกนกคดของตนเองในสรางสรรคผลงานทมความเปนอสระ ไมค านงถงความเหมอนจรงแตแสดงใหเหนถงอารมณ ความรสกของศลปน

29

การวาดเสนของศลปนไมตางจากนกวทยาศาสตรตองเรมตนจากการสงเกตวเคราะห เปรยบเทยบโครงสรางทางกายภาพ และการหยงรมองออก (Perceptual) ในรปทรงทจะ เลยนแบบ ผสมผสานกบประสบการณการมองแบบเปรยบเทยบโดยใชลกษณะความเขาใจในเรองของเสนเปนพนฐาน เชนเสนตรง เสนโคง เสนหยกมม เสนอสระ

30

ผลงานส าเรจ

บทท 3

วธการด าเนนการสรางสรรคผลงาน การศกษาคนควา เรอง วาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม ผวจยได

ด าเนนการศกษาตามขนตอนดงตอไปน

แผนการด าเนนการศกษาคนควา

ลวดลายอาราเบสก ศกษาขอมล ขอมลทวไปเกยวกบลวดลาย อาราเบสก ลวดลายและรปทรงลาย อาราเบสก

แบบลวดลาย อาราเบสก เกบขอมล ศกษาเทคนค วาดเสนสรางสรรค วสด/อปกรณ

รางแบบ

แบบรางชนท 1 ปฏบตตามแบบ ลงพนดวยสน า แบบรางชนท 2

แบบรางชนท 3 รางภาพ แบบรางขาวด า

เกบรายละเอยด ลงแสงเงา

31

กระบวนการสรางสรรคผลงาน 1 . ศกษาขอมลเกยวกบลวดลายอาราเบสก (Arabesque)

ภาพประกอบท 6 ลวดลายอาราเบสก1 (Arabesque) ทมา: หนงสอ Islamic art in Cairo, 2007

ภาพประกอบท 7 ลวดลายอาราเบสก2 (Arabesque) ทมา: หนงสอ Islamic art in Cairo, 2007

32

ภาพประกอบท 8 ลวดลายอาราเบสก3 (Arabesque) ทมา: หนงสอ Islamic art in Cairo, 2007 2 .แบบรางตามแนวคด

ภาพประกอบท 9 รางภาพดวยดนสอ

33

ภาพประกอบท 10 ภาพออกแบบผลงานชนท 1 ภาพประกอบท 11 ภาพออกแบบผลงานชนท2

ภาพประกอบท 12 ภาพออกแบบผลงานชนท 3

34

แนวความคดในการสรางสรรคผลงาน

ความงามของ ลวดลายพรรณพฤกษาหรอหร1อทเรยกวาลวดลายอาราเบสก(Arabesque) ในศลปะอสลามทมรปทรงจากธรรมชาตทสวยงาม พลวไหวและมจงหวะททบซอนซ ากนอยางคดเคยวน ามาผสมผสานกบความงามของหญงสาวมสลมทถายทอดอารมรความรสกออกมาผานทางสหนา แววตา รอยยม สของปากและลกษณะของลายอาราเบสก(Arabesque)ทน ามาจดวางองคประกอบในผลงาน

วสดอปกรณ ภาพประกอบท 13 วสดอปกรณ

ขนตอนการสรางสรรคผลงาน

ภาพประกอบท 14 น ากระดาษไปผนกบนแผนไมอด

35

ภาพประกอบท15 ลงพนดวยสน า สน าตาลอมเหลองบางๆ

ภาพประกอบท 16 รางภาพลงบนเฟรม

36

ภาพประกอบท 17 วาดลวดลายลงบนใบหนาและผาคลม

ภาพประกอบท18 ลงรายละเอยดแสง-เงาบนใบหนาในสวนทเปน ดวงตา จมก และลงสของปากดวยสอะครลกและเกบรายละเอยดของลวดลายบนใบหนาใหเรยบรอย

37

ภาพประกอบท 19 เกบรายละเอยดแสง-เงาของผาคลมและรายเอยดของลวดลายบนผาคลม

ภาพประกอบท 20 วาดลวดลายบนพนหลง

38

ภาพประกอบท 21 เกบรายละเอยดในสวนตางๆ

ภาพประกอบท 22 ผลงานเสรจสมบรณ

39

บทท 4

การวเคราะหผลงานสรางสรรค

การศกษาคนควา เรอง วาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม ผศกษาไดวเคราะหผลงานสรางสรรคดงน

1. วเคราะหเนอหา 2. วเคราะหรปแบบ 3. วเคราะหกลวธ

ผลงานศลปนพนธชนท 1

ภาพประกอบท 23 ผลงานศลปนพนธชนท 1 ชอผลงาน : Beauty of Islamic no.1 เทคนค : วาดเสนสรางสรรค ขนาด : 100 X 150 วเคราะหเนอหา : เปนเนอหาทถายทอดถงลกษณะของลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลามทน ามา สรางสรรคและจดวางใหเขากบใบหนาทสวยงามของผหญงมสลม ซ งถายทอดอารมณ ความรสกทสขมออนโยนออกมา ผานทางสหนา แววตา และรอยยม โดยมการเลอกลวดลายทละเอยดสวยงามและลกษณะของลวดลายจะเปนแบบเรยบๆไมซบซอน เพอบงบอกถงอารมณความรสกทสขม ลมลกของผหญง

40

วเคราะหรปแบบ : รปแบบงานเปนลกษณะกงนามธรรม 2 มตบนกระดาษ โดยเนนการใชเสนและแรเงาในการวาดลวดลายและใบหนาของสตร และมการไลน าหนกแสง -เงาบนใบหนาของสตรและในรายละเอยดของลวดลาย อกทงยงมการใชสอะครลคในการลงสปากของผหญง

วเคราะหกลวธ : ใชเทคนควาดเสนบนกระดาษทมการลงพนดวยสน าเบาๆ สรางสรรคผลงานดวยการแรเงา โดยมการไลน าหนกแสง-เงาบนใบหนา ผาคลมและรายละเอยดของลวดลายทงหมด อกทงมการใชสอะครลคในการลงสของปากท าใหผลงานมความแปลกใหม มการผสมผสานระหวางการวาดเสนและการใชสอะครลค

41


ภาพประกอบท 24 ผลงานศลปนพนธชนท 2 ชอผลงาน : Beauty of Islamic no.2 เทคนค : วาดเสนสรางสรรค ขนาด : 100 X 150 วเคราะหเนอหา : เปนเนอหาทถายทอดถงลกษณะของลวดลายพนธอาราเบสกในศลปะอสลามทน ามา สรางสรรคและจดวางใหเขากบใบหนาทสวยงามของผหญงมสลม ซงถายทอดอารมณ ความรสกทสดใสออกมาผานทางสหนา แววตา และรอยยม โดยมการเลอกลวดลายทละเอยดลออและลกษณะดอกของลายมความเบงบาน เพอบงบอกถงอารมณความรสกทสดใสของผหญง


วเคราะหกลวธ : ใชเทคนควาดเสนบนกระดาษทมการลงพนดวยสน าเบาๆ สรางสรรคผลงานดวยการแรเงา โดยมการไลน าหนกแสง-เงาบนใบหนา ผาคลมและรายละเอยดของลวดลายทงหมด อกทงมการใชสอะครลคในการลงสของปากซงเลอกใชสทสออารมณความสดใสออกมา

42


ภาพประกอบท 25 ผลงานศลปนพนธชนท 3 ชอผลงาน : Beauty of Islamic no.3 เทคนค : วาดเสนสรางสรรค ขนาด : 100 X 150 วเคราะหเนอหา : เปนเนอหาทถายทอดถงลกษณะของลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลามทน ามา สรางสรรคและจดวางใหเขากบใบหนาทสวยงามของผหญงมสลม ซงถายทอดอารมณ ความรสกทเยายวนออกมา ผานทางสหนา แววตา และสของปากรวมทงรปแบบผาคลมหว โดยมการเลอกลวดลายทดดนและลกษณะของลายทงดอกและใบจะปลายแหลมและเปนชนๆ เพอบงบอกถงอารมณความรสกทเยายวนของผหญง


วเคราะหกลวธ : ใชเทคนควาดเสนบนกระดาษทมการลงพนดวยสน าเบาๆ สรางสรรคผลงานดวยการแรเงา โดยมการไลน าหนกแสง-เงาบนใบหนา ผาคลมและรายละเอยดของลวดลายทงหมด อกทงมการใชสอะครลคในการลงสของปากซงเลอกใชสทสออารมณถงความเยายวนและรอนแรงออกมา

43

บทท 5

สรปผล ปญหา และขอเสนอแนะ

การศกษาคนควา เรอง วาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม ไดด าเนนการตามวตถประสงคดงน

1. เพอศกษาความรทวไปเกยวกบลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม 2. เพอศกษาความรทวไปเกยวกบเทคนควาดเสนสรางสรรค 3. เพอสรางสรรคผลงาวาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม

สรปผลการศกษาสรางสรรค

ผลจากการการศกษาขอมลเกยวกบลวดลายอาราเบสก สรปไดวาลวดลายมลกษณะเปนเครอเถาทขดมวนเปนวงตอเนอง ซงบางครง อาจมการควบรวม หรอวางซอนกบ ลายเรขาคณต ลายลกษณะน ปรากฏใหเหนมาตงแตในศลปะอสลามยคตนๆซงปรากฏใหเหนชดเจนตามสถาปตยกรรมของอสลาม นนคอ มสยดซง จะใชลวดลายอาราเบสกหรอทเรยกวาลายเครอเถา ลายเรขาคณต และลายอกษรวจตร เนองจากการประดบตกแตงสถาปตยกรรมอสลามจะไมสรางหรอจ าลองรปเคารพ ซงเปนกฎขอหามทส าคญของศาสนาอสลาม ดงนนการประดบตกแตงสถาปตยกรรมอสลามจะใชลวดลายในธรรมชาตโดยไมรวมจ าพวกสตว อกทงลวดลายยงปรากฏใหเหนตามภาชนะ เครองใชจ าพวกเครองปนดนเผา หรอบนพรมและ ผาปละหมาด

ผลการศกษาขอมลเกยวกบเทคนควาดเสนสรางสรรค สรปไดวาเทคนควาดเสนเปนศลปะทสมผสรบรทางสายตาดวยการมองเหนเปนภาพ 2 มต และ 3 มต ทสรางสรรคดวยการใชเสนแรเงาใหเกดแสงเงาเปนมตใหแกภาพ

จากการทผศกษาไดศกษาและสรางสรรคผลงาน วาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะ บนกระดาษมาสรางเปนงานสรางสรรคโดยน าลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลามมาถายทอดเปนชนงานรปแบบกงนามธรรม เกดเปนผลงานความงดงามทนาสนใจดวยเทคนควาดเสนทเปนเทคนคพนฐานในศลปะน ามาสรางสรรคกบลวดลายอาราเบสกท าใหผลงานมความแปลกใหมมากขน ซงผวจยไดสรางสรรคผลงานดวยเทคนควาดเสนสรางสรรคทงหมดจ านวน 3 ชนทม ขนาด 100 x 150 เซนตเมตร ประกอบดวย

ชนท 1 ชอภาพ “Beauty of Islamic no.1” เทคนค วาดเสนสรางสรรค ขนาด100 x150 เซนตเมตร รปแบบกงนามธรรม ทเกดแนวคดมาจากความงามลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลามทน ามา สรางสรรคและจดวางใหเขากบใบหนาทสวยงามของผหญงมสลม ซงถายทอดอารมณ ความรสกทสขมออนโยนออกมา ผานทางสหนา แววตา และรอยยม โดยมการเลอกลวดลายท

44

ละเอยดสวยงามและลกษณะของลวดลายจะเปนแบบเรยบๆไมซบซอน เพอบงบอกถงอารมณความรสกทสขม ลมลกของผหญง

ชนท 2 ชอภาพ “Beauty of Islamic no.2” เทคนค วาดเสนสรางสรรคขนาด100 x150 เซนตเมตร รปแบบกงนามธรรม ทเกดจากการน าลวดลายลวดลายอาเบสกในศลปะอสลามทน ามา สรางสรรคและจดวางใหเขากบใบหนาทสวยงามของผหญงมสลม ซงถายทอดอารมณ ความรสกทสดใสออกมา ผานทางสหนา แววตา และรอยยม โดยมการเลอกลวดลายทละเอยดลออและลกษณะดอกของลายมความเบงบาน เพอบงบอกถงอารมณความรสกทสดใสของผหญง

ชนท 3 ชอภาพ “Beauty of Islamic no.3” เทคนค วาดเสนสรางสรรคขนาด100 x150 เซนตเมตร รปแบบกงนามธรรม ทเกดจาการน าลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลามทน ามา สรางสรรคและจดวางใหเขากบใบหนาทสวยงามของผหญงมสลม ซงถายทอดอารมณ ความรสกทเยายวนออกมา ผานทางสหนา แววตา และสของปากรวมทงรปแบบผาคลมหว โดยมการเลอกลวดลายทดดนและลกษณะของลายทงดอกและใบจะปลายแหลมและเปนชนๆ เพอบงบอกถงอารมณความรสกทเยายวนของผหญง

ปญหาและขอเสนอแนะ

ปญหาจากการสรางสรรคผลงาน วเคราะหโดยสวนใหญแลวปญหาทพบเจอคอการรางภาพรปหนาคนใหตรงสดสวน เนองจากเฟรมมขนาดใหญ การลงพนสน าทลงซ าหลายรอยอาจท าใหกระดาษยยและเปอย ท าใหตองระมดระวงในการลงส อกทงการใชดนสอด าแรเงาจ าเปนตองระวงไมใหภาพโดนขดขด หรอ ลบสมผส เพราะอาจจะท าใหภาพเปอนและสกปรกไดงาย เนองจากใชดนสอด าสเขมเมอเปอนสกปรกแลว เปนการยากทจะลบใหสะอาด ดงนนจ าเปนตองใชแผนใสในการรองมอบนภาพในขณะก าลงวาด และตองระมดระวงในการเคลอนยาย

ขอเสนอแนะ

การสรางสรรคผลงานทมความละเอยดมากและยงเคาโครงความเหมอนจรงอยจ า เปนตองใชทกษะในดานกายวภาค (Anatomy) ในการวาดคนเหมอน ซงหากขนาดของผลงานมขนาดใหญท าใหยากตอการรางภาพใหถกตอง ท าใหตองใชเครองมอมาชวย เชน การฉายภาพดวยโปรเจกเตอรแลวราง ซงหากการรางภาพมความผดพลาด สงผลใหผลงานมความผดเพยนไมสมบรณ และควรระมดระวงในการท างานควรใสใจในความเรยบรอยของผลงานทงเรองความสะอาดเรยบรอยและการเกบรกษา ดงนนในการท างานวาดเสนจ าเปนตองศกษาเทคนคใหดและเตรยมรบมอกบปญหาทอาจเกดขนในการท างาน

45

บรรณานกรม

ก าจร สนพงษศร. (2555). สนทรยศาสตร. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชลด นมเสมอ . (2542). องคประกอบศลป.(พมพครงท5) .กรงเทพวฒนาพานช ชาญณรงค พรรงโรจน. (2546). ความคดสรางสรรค. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ไมเยอร, ราลฟ. (2540). พจนานกรมศพทและเทคนคทางศลปะ. (แปลจาก A dictionary of Art Terms and Techniques โดย มะลฉตร เชออานนท). กรงเทพฯ : กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ บรรจงศกด พมพทอง .(2550).วาดเสน.ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ปญญา เทพสงค .( 2548). ศลปะเอเชย . ม.ป.พ. ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยา วฒ วฒนสน . (2539). องคประกอบศลป .ปตตาน.มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน สมภพ จงจตตโพธา .(2554).องคประกอบศลป .กรงเทพฯ : วาดศลป สมภพ จงจตตโพธา.(2552),จตรกรรมสรางสรรค.สมทรสาคร :แอปปา พรนตง กรป สชาต เถาทอง. (2536ก). วาดเสน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. สชาต เถาทอง. (2536ข). หลกการทศนศลป. กรงเทพฯ : อกษรกราฟฟค. อาร พนธมณ. (2528). การวาดเขยน. กรงเทพฯ : จฌวลอารต. อาร พนธมณ. (2543). คดอยางสรางสรรค. กรงเทพฯ : ตนออ. Priss d’ Avenness. (2007). Islamic Art In Cairo. พมพครงท 1. Cairo : American University in Cairo press , 2007.

สบคนจากสออเลกทรอนกส

กจวฒน แสนศรระ. (2555) .จตรกรม และ วสด-อปกรณสรางสรรค (ออนไลน). เขาถงไดจาก http://www.cpss.ac.th/learnonline/art_nam/unit_1_1.html (วนทสบคนขอมล 3 เมษายน 2559)

โกวท ชากร หะซะน.(2556). ประวตศาสตรอสลาม (ออนไลน). เขาถงไดจาก http://ansorimas.blogspot.com/2013/05/blog-post_30.html (วนทสบคนขอมล 3 เมษายน 2559)

พบลย ไวจตรกรรม . (ม.ม.ป). ศลปะในสถาปตยกรรมอสลาม (ออนไลน). เขาถงไดจาก www.teacher.ssru.ac.th/pibool_wa/.../Islamic_art_in_Thai_Mosques-Thai_Version.pdf

สมเกยรต ตงมโน .(ม.ม.ป). มองมมกวางศลปะอสลาม (Islamic art) (ออนไลน) . เขาถงไดจากhttp://www.azizstan.ac.th/th/index.php/explore-3/more-info/re-4/1112-tp33

ศลปะแหงโลกอสลาม (ออนไลน) .ม.ม.ป. เขาถงไดจากwww.sacict.net/downloads/art_islam.com [วนทสบคนขอมล 4 เมษายน 2559]

http://ansorimas.blogspot.com/2013/05/blog-post_30.html%20(วนท

http://www.teacher.ssru.ac.th/pibool_wa/.../Islamic_art_in_Thai_Mosques-Thai_Version.pdf

http://www.teacher.ssru.ac.th/pibool_wa/.../Islamic_art_in_Thai_Mosques-Thai_Version.pdf


46

ประวตผเขยน ชอ นางสาวแวซะ วาหะมะ วน เดอน ป เกด 24 กนยายน 2538 ทอย 50 หม 2 ต าบลผดงมาตร อ าเภอจะแนะ จงหวดนราธวาส 96220 โทรศพท 093-6916591 อเมล [email protected] ประวตการศกษา ระดบประถมศกษา โรงเรยนบานบเกะบอแต นราธวาส ระดบมธยมศกษาตอนตน โรงเรยนสวนพระยาวทยา นราธวาส ระดบมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนสวนพระยาวทยา นราธวาส ระดบอดมศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน รางวลและเกยรตประวต ป 2549 ไดรบรางวลชมเชยการเขยนเรยงความหวขอ พอของฉน โรงเรยน บานบเกะบอแต จงหวดนราธวาส

ป 2555 ไดรบรางวลศลปสรางสรรคระดบเหรยญเงนส านกงานคณะกรรมการ ส านกงานคระกรรมการการศกษาขนพนฐานกระทรวงศกษาธการ

ป 2554 ไดรบรางวลชนะเลศประกวดวาดวาดภาพตว “ละครใน

วรรณคด” โรงเรยนสวนพระยาวทยา จงหวดนราธวาส

ป 2555 ไดรบรางวลชมเชยประกวดแขงขนกจกรรมเสรมหลกสตร คด อาหรบ ส านกบรหารยทธศาสตรและบรณาการ จงหวดยะลา

ประวตการจดแสดงงาน ป 2557 จดแสดงผลงานสรางสรรคในรายวชา อนาโตม ณ แผนกวชา

ศลปศกษา ป 2559 จดแสดงผลงานศลปะในหวขอ ในหลวงรชกาลท 9 ณ แผนกวชา

ศลปศกษา ป 2560 การแสดงนทรรศการศลปนพนธ ณ หอศลปภาคใต สถาบน

วฒนธรรม ศกษากลยาณวฒนา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

47

ภาคผนวก ก การสรางสรรคและพฒนาแผนการจดการเรยนร

48

การสรางและพฒนาแผนการจดการเรยนร

การศกษาคนควา เรอง วาดเสนสรางสรรค : ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม ผวจยไดด าเนนการท าโครงสรางการจดการเรยนรและแผนการจดการเรยนร ดงตอไปน

ตารางโครงสรางการจดการเรยนรวชาศลปะสาระทศนศลป เรอง ลวดลายอาราเบสกในศลปะอสลาม

ล าดบ เรอง สาระส าคญ กจกรรม เวลา/ชวโมง

1 ปฐมนเทศ รบทราบ ขอมลเบองตนเกยวกบวชาเรยนกจกรรม การปฏบต และการประเมนผลระหวางเรยน

ผสอนใหขอมลเกยวกบรายวชา นกเรยนแนะน าตนเอง ถาม-ตอบประสบการณ

2

2 ศลปะอสลาม นกเรยนไดเรยนรและเขาใจเกยวกบศลปะอสลาม ลวดลายในศลปะอสลาม รปแบบของลวดลาย และลกษณะการสรางผลงานลวดลายอาราเบสก

-ครสนทนากบนกเรยน และตงค าถามใหนกเรยนตอบเกยวกบศลปะอสลาม -ครอธบายศลปะอสลามลวดลายในศลปะอสลาม รปแบบของลวดลาย และลกษณะการสรางผลงานลวดลายอาราเบสก -ครเปดโอกาสใหนกเรยนถามประเดนทยงไมเขาใจแลวครจะอธบายเพมเตม และครจะสรปบทเรยนทงบทใหเดกไดฟง

3

3 วาดเสนสรางสรรค

-ความหมายของการวาดเสน

-ครอธบายความหมายของการวาดเสน

3

49

สรางสรรค - กลวธการวาดเสนสรางสรรค

สรางสรรค -ครยกตวอยางงานวาดเสนสรางสรรค -นกเรยนสรางสรรคชนงาน -ประเมนชนงาน

4 วสดและเทคนคทางศลปะ

-ความหมายของวสดทางศลปะ -เทคนคทใชในงานศลปะ

-ครอธบายความหมายของวสดและเทคนคทางศลปะ -ครยกตวอยางงานศลปะเทคนคตางๆ -นกเรยนสรางสรรคชนงานวาดเสนสรางสรรคคนละ ชน -น าเสนอผลงานหนาชนเรยน -ประเมนผลงาน

4

5 องคประกอบศลป

เขาใจหลกการจดองคประกอบศลป การจดวางรปรางรปทรงจากธรรมชาตลกษณะลลาของเสน และการจดวางต าแหนงลวดลายของเสน

ผสอนอธบายเกยวกบการจดองคประกอบศลป และใหนกเรยนภาพวาดระบายสการจดองคประกอบศลป ทเปนลวยลายอสระ -ครยกตวอยางเกยวกบองคประกอบศลปและหลกการจดองคประกอบศลป -สรปบทเรยน

6

6 ออกแบบ รางภาพ

ออกแบบเสกตผลงานศลปะ

-แรงบนดาลใจ -ออกแบบแนวความคด -รางตนแบบทง3 ชน -ก าหนดเสนและสของตนแบบ

2

7 ปฏบตการท าเทคนควาดเสนสรางสรรค ลวดลายอารา

-รางภาพตามตนแบบ -สรางงาน ปรบปรงแกไข

-นกเรยนรางภาพลงบนกระดาษส าหรบวาดเสน -นกเรยนสรางชนงาน -ปรบปรงแกไขชนงาน

4

50

เบสก ครงท 1 -น าเสนอผลงาน 8 ปฏบตการท า

เทคนควาดเสนสรางสรรค ลวดลายอาราเบสก ครงท2


-นกเรยนรางภาพลงบนกระดาษส าหรบวาดเสน -นกเรยนสรางชนงาน -ปรบปรงแกไขชนงาน -น าเสนอผลงาน

4

9 ปฏบตการเทคนควาดเสนสรางสรรค ลวดลายอาราเบสก ครงท3


-นกเรยนรางภาพลงบนกระดาษส าหระบวาดเสน -นกเรยนสรางชนงาน -ปรบปรงแกไขชนงาน -น าเสนอผลงาน

4

10 การจดนทรรศการ -จดนทรรศการผลงาน -วเคราะห วจารณผลงาน

-นกเรยนจดนทรรศการงานของตวเอง -ประเมนผลจากชนงาน

5

รวม 37

51

แผนการจดการเรยนรท 1 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรองปฐมนเทศ ผสอน แวซะ วาหะมะ เวลา 2 ชวโมง

1. สาระส าคญ

นกเรยนไดทราบถงวธการจดการเรยนรในรายวชา ลกษณะกจกรรมเรยนร การวดผลและประเมนผล ขอตกลงและขนตอนการปฏบตกจกรรมใหเปนไปตามวตถประสงคการเรยนร

2. วตถประสงคการเรยนร

1. ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบค าอธบายรายวชา และกระบวนการเรยนการสอน 2. ดานทกษะ นกเรยนรวมแสดงความคดเหนตอแนวทางการจดการเรยนการสอน 3. ลกษณะพงประสงค นกเรยนแสดงออกถงความมระเบยบวนย

3. กจกรรมการเรยนร

1. ขนน า ครสนทนา ซกถาม แนะน าตนเอง แลวใหนกเรยนแนะน าตนเอง 2. ขนสอน ครแนะน าหองเรยน เวลาเรยน การใชหองเรยน แนะน ารายวชาทจะเรยน

นกเรยนรบใบประมวลวชาทมค าอธบายเกยวกบรายวชา เนอหาสาระทจะเรยน กจกรรมทจะท าการวดและประเมนผล ภาระตางๆจนมความเขาใจตรงกน

3. ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบสาระส าคญของวชา

4. สอและแหลงการเรยนร

1. ใบประมวลวชา 2. ใบความรเกยวกบแหลงการคนควาความรทเกยวของกบวชาเรยน

5. การวดผลและประเมนผล

วธการสงเกต

6. บนทกหลงสอน ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

52

แผนการจดการเรยนรท 2

กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรองศลปะอสลาม ผสอน แวซะ วาหะมะ เวลา 3 ชวโมง

1. สาระส าคญ นกเรยนไดเรยนรและเขาใจเกยวกบศลปะอสลาม ลวดลายในศลปะอสลาม รปแบบของลวดลาย และลกษณะการสรางผลงานลวดลายอาราเบสก 2. วตถประสงคการเรยนร 1. ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบศลปะอสลาม ตนก าเนดของศลปะอสลาม และรปแบบศลปะอสลาม 2. ดานทกษะ นกเรยนไดปฏบตและศกษาคนควา

3. ลกษณะพงประสงค นกเรยนตงใจเพยรพยายามในการเรยน

3. กจกรรมการเรยนร 1. ขนน า ครสนทนากบนกเรยน พรอมกบใหนกเรยนดภาพเกยวกบศลปะอสลาม

และตงค าถามใหนกเรยนตอบเกยวกบศลปะอสลาม 2. ขนสอน ครอธบายศลปะอสลามลวดลายในศลปะอสลาม รปแบบของลวดลาย และ

ลกษณะการสรางผลงานลวดลายอาราเบสก พรอมกบแจกใบความรประกอบ จากนนกใหนกเรยนฝกวาดภาพลวดลายอาราเบสกดวยการวาดเสนแบบงายๆ เพอใหเกดทกษะมากยงขน

3. ขนสรป ครเปดโอกาสใหนกเรยนถามประเดนทยงไมเขาใจแลวครจะอธบายเพมเตม และครจะสรปบทเรยนทงบทใหเดกไดฟง

4. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความร 2. power point 3. กระดาษ A4

5. การวดผลและประเมนผล 1. วธการสงเกต

2. แบบประเมนชนงาน


……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

53


กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรองวาดเสนสรางสรรค ผสอน แวซะ วาหะมะ เวลา 3 ชวโมง


นกเรยนไดทราบถง ความหมายของการวาดเสนสรางสรรค กลวธการวาดเสนสรางสรรค


1. ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบความหมายของการวาดเสนสรางสรรค กลวธการวาดเสนสรางสรรค

2. ดานทกษะ นกเรยนไดปฏบตการศกษาคนควาขอมล 3. ลกษณะพงประสงค นกเรยนไดเอาใจใสและมความเพยรพยายามในการเรยนร


1. ขนน า ครใหนกเรยนดภาพตวอยางผลงานวาดเสนสรางสรรค และถามนกเรยนเกยวกบความรพนฐานเกยวกบการวาดเสนสรางสรรค

2. ขนสอน ครอธบายความหมาย ความหมายของการวาดเสนสรางสรรค กลวธการวาดเสนสรางสรรคโดยการใหนกเรยนดวดโอเกยวกบการสรางสรรคชนงานวาดเสนสรางสรรค

3. ขนสรป ครใหนกเรยนสรปบทเรยนทไดรบ และครสรปความเขาใจเกยวกบสาระส าคญของบทเรยนเพมเตม


1. ใบความร 2. วดโอ 3. ภาพตวอยางผลงานจตรกรรมเทคนคผสม




……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

54

แผนการจดการเรยนรท 4 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรองวสดและเทคนคในการวาดเสน ผสอน แวซะ วาหะมะ เวลา 4 ชวโมง


นกเรยนไดทราบถงความหมายของวสดและ เทคนคตางๆในการวาดเสน เพอเปนแนวทาง และเปนทกษะไปสการสรางสรรคผลงาน


1. ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบวสดและ เทคนคในการวาดเสน 2. ดานทกษะ นกเรยนไดปฏบตการคนควาและสรางสรรคงานยอย 3. ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาของวสดและเทคนคในการวาดเสน


1. ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และถามตอบกบนกเรยนถงพนฐานของเรองวสดและเทคนคในการวาดเสน

2. ขนสอน ครอธบายความหมายของวสดและเทคนค ในการวาดเสนพรอมกบยกตวอยางงานศลปะเทคนควาดเสน เมอนกเรยนเขาใจในเนอหาครใหนกเรยนสรางสรรคชนงานคนละ 1 ชน

3 .ขนสรป นกเรยนน าเสนอผลงานของตวเอง และครกบนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชา


1. power point 2. ยกตวอยางงานศลปะ 3. ใบความร


1. วธการสงเกต 2. แบบประเมนชนงาน


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

55


กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรององคประกอบศลป ผสอน แวซะ วาหะมะ เวลา 6 ชวโมง


นกเรยนไดทราบหลกการจดองคประกอบศลป การจดวางรปรางรปทรงจากธรรมชาตลกษณะลลาของเสน การจดวางต าแหนงลวดลายของเสน และการน าองคประกอบศลปมาใชกบงานศลปะ


1. ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบหลกการจดองคประกอบศลป 2. ดานทกษะ นกเรยนไดปฏบตการคนควาหาขอมล 3. ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาขององคประกอบศลปทมตองานศลปะ


1. ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และถามตอบกบนกเรยนถงพนฐานของเรององคประกอบศลป

2. ขนสอน ครอธบายความหมายขององคประกอบศลปและหลกการจดองคประกอบศลปพรอมกบยกตวอยางเกยวกบองคประกอบศลปและหลกการจดองคประกอบศลปใหนกเรยนด

3. ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชา


1. power point

2. ใบความร




…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

56

แผนการจดการเรยนรท 6 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรองออกแบบรางภาพ ผสอน แวซะ วาหะมะ เวลา 2 ชวโมง


นกเรยนไดทราบถงความหมายของทกษะและหลกการเตรยมตวส าหรบการออกแบบสเกตกอนการสรางสรรคชนงาน


1. ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบหลกการออกแบบภาพสกต 2. ดานทกษะ นกเรยนไดฝกการออกแบบสเกตแลสเกตภาพชนงาน 3. ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาของหลกการออกแบบสเกตภาพ


1. ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และถามตอบกบนกเรยนถงความรพนฐานเกยวกบความพรอมและหลกการสเกตภาพ

2. ขนสอน ครไดอธบายถงสงทเปนแรงบนดาลใจทจะน ามาสการออกแบบภาพรางในการสรางสรรคชนงานทละครง พรอมกบใหนกเรยนออกแบบแนวความคดและรางภาพตนแบบงานทจะสรางสรรคชนงานโดยการก าหนดเสนและสของตนแบบ

3. ขนสรป ครสรปความเขาใจเกยวกบเนอหาวชา


1. power point 2. ใบความร




…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

57


กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรองปฏบตการท าเทคนควาดเสนสรางสรรค ลวดลายอาราเบสก ครงท1

ผสอน แวซะ วาหะมะ เวลา 4 ชวโมง


นกเรยนไดทราบถงขนตอนในการสรางสรรคชนงานทเรมจากการรางภาพตามตนแบบ สรางงาน และการปรบปรงแกไข


1. ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบหลกการรางภาพ วธการสรางสรรคชนงาน 2. ดานทกษะ นกเรยนไดสรางสรรคชนงาน 3. ลกษณะพงประสงค นกเรยนตงใจและรบผดชอบในการปฏบตหนาทการงาน และ

ปรบปรงและพฒนาการท างานดวยตนเอง


1. ขนน า ครถามตอบกบนกเรยนเกยวกบความรพนฐาน และพดคยกบนกเรยนเกยวกบความพรอมในการสรางสรรคชนงาน

2. ขนสอน ครใหนกเรยนน าแบบรางทเสกตมารางลงบนกระดาษ ส าหรบวาดเสนและใหนกเรยนเรมสรางชนงานของตนเอง พรอมทงปรบปรงแกไขงานใหเสรจสมบรณ

3. ขนสรป ครใหแตละคนน าเสนอชนงานพรอมทงบอกแรงบนดาลใจในการสรางชนงานของตวเองหนาชนเรยน


1. power point




………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

58


กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรองปฏบตการท าเทคนควาดเสนสรางสรรค ลวดลายอาราเบสก ครงท 2






ปรบปรงและพฒนาการท างานดวยตนเอง 3. กจกรรมการเรยนร


2. ขนสอน ครใหนกเรยนน าแบบรางทเสกตมารางลงบนกระดาษส าหรบวาดเสน และใหนกเรยนเรมสรางชนงานของตนเอง พรอมทงปรบปรงแกไขงานใหเสรจสมบรณ



1. power point




…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

59


กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรองปฏบตการท าเทคนควาดเสนสรางสรรค ลวดลายอาราเบสก ครงท 3






ปรบปรงและพฒนาการท างานดวยตนเอง 3.กจกรรมการเรยนร


2. ขนสอน ครใหนกเรยนน าแบบรางทเสกตมารางลงบนกระดาษส าหรบวาดเสน และใหนกเรยนเรมสรางชนงานของตนเอง พรอมทงปรบปรงแกไขงานใหเสรจสมบรณ



1. power point




……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

60

แผนการจดการเรยนรท 10 กลมสาระการเรยนรศลปะ : สาระทศนศลป เรองการจดนทรรศการผลงานศลปะ ผสอน แวซะ วาหะมะ เวลา 5 ชวโมง

1.สาระส าคญ

นกเรยนไดทราบถงหลกการจดนทรรศการ และหลกการวเคราะห วจารณผลงานศลปะ

2.วตถประสงคการเรยนร

1.ดานความร นกเรยนมความรเกยวกบหลกการจดนทรรศการ และหลกการวเคราะห วจารณผลงานศลปะ

2.ดานทกษะ นกเรยนไดจดนทรรศการงานของตวเอง 3.ลกษณะพงประสงค นกเรยนมองเหนคณคาของงานศลปะผานการจดนทรรศการทมเท

ท างาน อดทน ไมยอทอตอปญหาและอปสรรคในการท างาน พยายามแกปญหาและอปสรรคในการท างานใหส าเรจ และชนชมผลงานดวยความภาคภมใจ

3.กจกรรมการเรยนร

1.ขนน า ครสนทนากบนกเรยน และพดคยกบนกเรยนเกยวกบความรพนฐานของนกเรยนเกยวกบการจดนทรรศการและหลกการวเคราะห วจารณผลงาน

2.ขนสอน ครใหนกเรยนเตรยมความพรอมผลงานของตวเองเพอน ามารวบรวมในการจดนทรรศการชนงานทง 3 ชนทไดสรางสรรคมากอนหนาน

3.ขนสรป ครประเมนผลนกเรยนจากชนงาน และครสรปความเขาใจเกยวกบการจดนทรรศการครงน

4.สอและแหลงการเรยนร

1.ชนงานนกเรยน 2.อปกรณส าหรบตดตงผลงาน

5.การวดผลและประเมนผล

1.วธการสงเกต

6.บนทกหลงสอน ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

61

แบบประเมนผลงาน/ชนงาน

วชา……………………………………………………….......... ชน…………………………............ หนวยการเรยนรท……………………………………………กจกรรม…………………………… ค าชแจง : ใหผสอนประเมนจากการสงเกตพฤตกรรมของผเรยนในการปฏบตงานและตรวจผลงานทส าเรจแลว โดยใหระดบคะแนนลงในตารางทตรงกบพฤตกรรมของผเรยน เกณฑการใหคะแนน

ผลงานทชดเจน ถอวาด ให 3 คะแนน ผลงานทเทยบเทาคนทวไป ถอวา ปานกลาง ให 2 คะแนน ผลงานต ากวาคนทวไป ถอวา ควรปรบปรง ให 1 คะแนน

รายการประเมน ระดบคะแนน รวมคะแนน

(18คะแนน)

สรปผลการประเมน

1 2 3 ผาน ไมผาน

1.ความถกตองของผลงาน

2.ความคดสรางสรรค

3.ความประณตของผลงาน

4.การเลอกใชวสดและอปกรณ

5.ความตรงตอเวลา

6.การประยกตใชความร

ลงชอ………………………………………… ผประเมน

62

ภาคผนวก ข ภาพกจกรรมการแสดงนทรรศการ

63

ประธานกลาวเปดพธ

ประธานในพธและคณาจารยรวมกนตดรบบน

64

เจาของผลงานถายรปกบผลงานทงสามชน

บรรยากาศในการจดนทรรศการ

65

บรรยากาศในการจดแสดงงาน

Documents

วาดเส้นสร้างสรรค์ ลวดลายอาราเบสก์ในศิลปะอิสลามcai.oas.psu.ac.th/~badul/55/20.pdf · วาดเส้นสร้างสรรค์: