ตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

โดย

นางสาวอาภากร หนกไหล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาภาษาไทย

ภาควชาภาษาไทย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2559

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

โดย

นางสาวอาภากร หนกไหล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาภาษาไทย

ภาควชาภาษาไทย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2559

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

THE UGLY CHARACTERS IN THAI LITERATURE

By

Miss Apakorn Naklai

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Master of Arts Program in Thai

Department of Thai

Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2016

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ ตวละครอปลกษณใน

วรรณคดไทย ” เสนอโดย นางสาวอาภากร หนกไหล เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย

……...........................................................

(รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย

วนท..........เดอน.................... พ.ศ.............

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

อาจารย ดร.ปทมา ฑฆประเสรฐกล

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

.................................................... ประธานกรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร. อบล เทศทอง)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(ผชวยศาตราจารย ดร. วรางคณา ศรกาเหนด)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(รองศาตราจารย จไรรตน ลกษณะศร)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(อาจารย ดร.ปทมา ฑฆประเสรฐกล)

............/......................../..............

ง

: สาขาวชาภาษาไทย

คาสาคญ : ตวละคร อปลกษณ วรรณคดไทย

อาภากร หนกไหล : ตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : อ.

ดร.ปทมา ฑฆประเสรฐกล. หนา.

วทยานพนธนมวตถประสงคเพอศกษาตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย ในดานรปลกษณ

นสยและพฤตกรรม กลวธการสราง และบทบาทของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยตงแตสมยอยธยา

ถงสมยรตนโกสนทรตอนตน ตวละครอปลกษณมจานวน ตว ไดแก ชชก พรานบญ เจาเงาะ นางคอมกจจ

นางสามนกขา ขนชาง หมนหาญ จรกา ทาวสนนราช นางคนธมาล นางผเสอสมทร ชเปลอย นางวาล เจา

ละมาน ยองตอด นางแกวหนามา นางประแดะ และนางศรสาหง

ผลการศกษาพบวา ในดานรปลกษณ ตวละครอปลกษณปรากฏลกษณะทางกายภาพท

สะทอนถงความอปลกษณ จานวน ลกษณะ ไดแก อวยวะผดรป อวยวะพการ อวยวะไมสะอาด อวยวะม

ขนาดใหญ รางกายมขนาดใหญ เสนผมและขนไมเปนระเบยบ เสนผมและขนยาวกวาปกต ผมนอย ผวดาคลา

ผวหนงไมเกลยงเกลา หนาอกหยอนยาน และเลบกด ในดานนสยและพฤตกรรมพบ ลกษณะ คอ นสยและ

พฤตกรรมทไมด ปรากฏ ลกษณะ ไดแก หมกมนกามตณหา เจาเลหเพทบาย กลาวเทจ ขขลาด ไมม

ความเฉลยวฉลาด ดอยความสามารถในการรบ ไมชานาญในการเกยวพาราสสตร โลภ กลาแสดงความรก

ตอผชายกอน ขหง เจามารยา ไมซอสตยกบสาม พฤตกรรมหยาบคาย และพฤตกรรมบาใบ และนสยและ

พฤตกรรมทด ปรากฏ ลกษณะ ไดแก มวชาความร มปญญาและความเฉลยวฉลาด มความกลาหาญ ม

ความสามารถ มความซอสตย และมอานาจ

ดานกลวธการสรางตวละครอปลกษณ ดวยกลวธการสรางตวละคร ประการ ไดแก กลวธ

การเลาเรอง และกลวธทางภาษาพบวา ในดานกลวธการเลาเรองใชกลวธการสรางตวละครอปลกษณ

ลกษณะ ไดแก กลวธการสรางจากการบรรยายของผเลาเรองแบบผร กลวธการสรางจากการบรรยายตว

ละครอนในเรอง และการสรางจากถอยคาของตวละครอปลกษณ สวนดานกลวธทางภาษามการเลอกใชคา

ทแสดงความหมายในเชงลบ และการใชภาพพจนแบบอปมาและอปลกษณในการเปรยบเทยบเพอนาเสนอ

ภาพในเชงลบของตวละครอปลกษณ

ดานบทบาทของตวละครอปลกษณตอการสรางสรรควรรณคดไทยพบวา ตวละครอปลกษณ

มบทบาทสาคญ ลกษณะ ไดแก บทบาททมตอโครงเรอง บทบาททมตอตวละครอน ๆ ในเรอง และ

บทบาทในการถายทอดทศนคตทมตอความอปลกษณ

ภาควชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ลายมอชอนกศกษา........................................ ปการศกษา

ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ ........................................

จ

55202213: MAJOR THAI

KEYWORD : CHARACTER / UGLY / THAI LITERATURE

APAKORN NAKLAI : THE UGLY CHARACTERS IN THAI LITERATURE. THESIS

ADVISOR : PATTAMA THEEKAPRASERTKUL, Ph.D. 194 pp.

This thesis aims to study the ugly characters in Thai literature considering the appearance and the

characteristic and behavior of ugly characters, the creation of ugly characters, and the function of ugly

character. 17 ugly characters in Thai literature since an Ayutthaya ear to an early Rattanakosin era are

analyzed, namely, Chu Chok, Phran Bun, Chao Ngor, Nang Samma Nag Khar, Nang Kom Kudji, Khun

Charng, Muen Harn, Chorrakar, Thaw Sannurat, Nang Khantha Mar Lee, Nang Phee Suea Samut, Chee

Plueai, Nang Wa Lee, Chaw Lamarn, Yong Tord, Nang Kaew Nar Mar, Nang Pra Dae, and Nang Sri Sar

Hong.

The result about appearance and the characteristic and behavior of the ugly characters are found

that the ugly characters have 12 sorts of ugly appearance, namely, deformed organ, disabled organ, dirty

organ, too big organ, big body, shaggy hair, too long hair, less mustache and less hair, dark skin, rough skin,

flabby breast, and too short nail. As for the characteristic and behavior of ugly characters, there are 2

important sorts of characteristic and behavior. The bad characteristic and behavior consists of 1 sorts,

namely, lascivious, tricky, lying, coward, foolish, incapable, bashful, greedy, seducer, jealous, deceitful,

unfaithful, vulgar, and dumb. The good characteristic and behavior consists of 6 sorts, namely, cultivated,

wise, brave, capable, honest, and powerful.

The creation of ugly character has 2 main strategies: narrative technique and language technique.

It is found that the 3 narrative techniques are applied to create the ugly characters, namely, creating from

omniscient narration, creating from other characters in the story, and creating from ugly characters. As for

the language technique, the words which have negative meaning are used. The simile and the metaphor are

also used to present the negative image of the ugly characters.

The function of ugly characters has the effect to the creation of Thai literature in 3 ways, namely,

the function for plot, the function for other characters, and the function for conveying the attitude about

ugliness.

________________________________________________________________________________

Department of Thai Graduate School, Silpakorn University

Student’s signature ............................................................ Academic 2016

Thesis Advisor’s signature ...........................................................

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดอยางราบรน เนองดวยความกรณาของอาจารย

ดร.ปทมา ฑฆประเสรฐกล อาจารยทปรกษาทไดสละเวลาใหคาปรกษาและแนะนา ตงแตการเลอก

หวขอทจะศกษา ตลอดจนการวเคราะหเนอหาและการตรวจแกวทยานพนธอยางละเอยดดวยความ

เอาใจใสและความเมตตาตอผศกษาตลอดมา ตลอดระยะเวลาจะมอปสรรคและความโงเขลาบาง

อาจารยกย งคงใหก าลงใจและฉดผ ศกษาออกจากความโงเขลามาโดยตลอด ผ ศกษาจง

ขอขอบพระคณอาจารยเปนอยางสง

ผศกษาขอกราบขอบพระคณคณะกรรมการสอบวทยานพนธทกทาน อนไดแก ผชวย

ศาสตราจารย ดร. อบล เทศทอง ผชวยศาสตราจารย ดร. วรางคณา ศรกาเหนด รองศาสตราจารย

จไรรตน ลกษณะศร และอาจารย ดร. ปทมา ฑฆประเสรฐกล ทกรณาตรวจแกไขและใหคาแนะนา

จนทาใหวทยานพนธเลมนมความสมบรณมากขน

ผศกษาขอกราบขอบพระคณคณาจารยภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม และคณาจารยภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร

มหาวทยาลยศลปากรทไดประสทธประสาทวชาความรดานภาษาและวรรณคดไทยใหแกผศกษา

ขอขอบคณเพอนนกศกษาปรญญาโท รหส 55 และพ ๆ นอง ๆ ปรญญาโททนารกทก

คนทคอยใหคาปรกษาในการทางานวชาการ และแบงปนความรตาง ๆ อกทงยงชวยเปนกาลงใจทด

ทาใหผศกษามพลงใจในการตอสฝาฟนกบอปสรรคตาง ๆ จนสามารถจดทาวทยานพนธเลมนได

สาเรจ

สดทายนของกราบขอบพระคณคณพอ ร.ต.ท.ประยรศกด หนกไหล และคณแมยพน

แสงไข ตลอดจนทกคนในครอบครวทคอยสนบสนนและเปนกาลงใจใหกบผศกษามาโดยตลอด

หากวทยานพนธฉบบนเปนประโยชนตอผใดในอนาคต ผศกษาขอยกความดทงหลาย

นนใหกบทกทานทผวจยกลาวถงแลวในขางตน แตหากวทยานพนธฉบบนมความบกพรองใด

เกดขน ผศกษาขอนอมรบความผดพลาดนนไวแตเพยงผเดยว

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ........................................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ ...................................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ ............................................................................................................................ฉ

บทท

บทนา ..................................................................................................................................

ความเปนมาและความสาคญของปญหา ................................................................

วตถประสงคของการวจย ......................................................................................

สมมตฐานการวจย .................................................................................................

ขอบเขตของการวจย ..............................................................................................

นยามศพทเฉพาะ .................................................................................................

วธการดาเนนการวจย ..........................................................................................

ขอตกลงเบองตน .................................................................................................

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ .................................................................................

เอกสารและงานวจยทเกยวของ ...........................................................................

ลกษณะของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย ...............................................................

รปลกษณของตวละครอปลกษณ .........................................................................

ลกษณะนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณ ............................................

กลวธการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย ...........................................................

กลวธการเลาเรอง ................................................................................................

กลวธการสรางจากการบรรยายของผเลาเรองแบบผร ............................

กลวธการสรางจากการบรรยายของตวละครอน ....................................

กลวธการสรางจากถอยคาของตวละครอปลกษณ .................................

กลวธทางภาษา ..................................................................................................

การใชคา ..............................................................................................

การสรรคา ..............................................................................

การใชคาเรยกตวละครอปลกษณ ...........................................

การใชภาพพจน ...................................................................................

บทบาทของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย .............................................................

บทบาทของตวละครอปลกษณตอโครงเรอง .....................................................

บทบาทของตวละครอปลกษณตอตวละครอน ..................................................

บทบาททใหโทษแกตวละครอน ..........................................................

บทบาททใหคณแกตวละครอน............................................................

บทบาทในการถายทอดทศนคตตอความอปลกษณ ...........................................

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ ............................................................................

สรปผลและอภปรายผล .....................................................................................

ขอเสนอแนะ .....................................................................................................

รายการอางอง ...........................................................................................................................

ประวตผศกษา ..........................................................................................................................

สารบญตาราง

ตารางท หนา

ตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย .....................................................................................

การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณ........................................................................................

การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมในดานลบ .......................................................

การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมในดานด ..........................................................

การใชคาเรยกทแสดงถงสถานภาพผนาและผปกครอง ........................................................

การใชคาเรยกทแสดงถงชาตกาเนดของตวละครอปลกษณ ..................................................

1

บทท

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ตวละคร (Character) เปนองคประกอบหนงทสาคญในการสรางสรรควรรณคด ตว

ละครคอผรบบทบาทแสดงพฤตกรรมตามเหตการณในเรอง หรอผทไดรบผลจากเหตการณในเรอง

ทเกดขนตามเหตการณในเรองทกาหนดไว ตวละครอาจจะเปนคน สตวหรอสงของกได (อดม หน

ทอง, : )

วรรณคดจะตองอาศยตวละครในการดาเนนเรอง หากขาดตวละครไป วรรณคดอาจจะ

ไมสามารถดาเนนเรองไปได หรอหากดาเนนเรองไดกจะทาใหเนอหาของเรองนนขาดสสนและ

ความนาสนใจไดเชนกน ดงคากลาวของม.ล.บญเหลอ เทพยสวรรณ ( : ) ทกลาวถงการสราง

ตวละครในวรรณคดวา “ลกษณะนสยของตวละครเปนเนอหาสาคญทสดอยางหนง ถาเนอเรอง

ดาเนนไปโดยไมอาศยลกษณะนสยของตวละคร วรรณคดกอาจพนความสนใจไปไดโดยงาย” ตว

ละครจงมความสาคญในการดาเนนเรองและทาใหเรองนาสนใจ ทงนตวละครในวรรณคดแตละตว

กจะมความสาคญแตกตางกนไป บางตวมความเปนเอกเรยกวาตวละครเอกหรอตวละครสาคญ บาง

ตวมความสาคญนอยกวาลดหลนลงไปเรยกวาตวประกอบ ตวละครสาคญอาจมมากกวาหนงได

(วภา กงกะนนทน, : )

ในกระบวนการสรางตวละครในวรรณคดพบวา กวมกสรางใหตวละครมลกษณะตาม

อดมคตสากลหรอตามขนบทางวรรณกรรม (เครอวลย ปญญาม, : ) กลาวคอ กวจะเลอกสราง

ตวละครใหมรปลกษณทงดงามทงตวละครเอกฝายหญงและฝายชาย มลกษณะนสยและพฤตกรรมท

ด เรยกไดวา เปนตวละครทงดงามทงภายนอกและภายใน เชน การสรางตวละครเอกฝายชายใน

วรรณคดจะมรปงาม เปนคนดมคณธรรม หรอมลกษณะอนๆ เพอขบเนนความเปนตวละครเอกฝาย

ชาย ไมวาจะเปนสถานภาพทางสงคมสง การมความร ความสามารถชานาญในการรบ ตวอยางเชน

2

พระราม ในรามเกยรต กวสรางใหพระรามซงเปนโอรสของทาวทศรถใหเปนผมความ

สมบรณตามอดมคต ทงในดานรปรางหนาตาทงดงาม บคลกภาพ และนสยใจคอ ดงเนอความวา

เมอนน นวลนางสดามารศร

ลดองคลงจากแทนมณ เทวกรานกมพกตรา

ใหสะเทนเขนใจเปนพนนก เพยงจกส นชพสงขาร

แตชมายชายเนตรชาเลองมา ดพระจกราผทรงฤทธ

งามพกตรดงดวงพระสรยน อนหมดเมฆมณฑลไมปกปด

งามทรงยงเทพนรมต งามจรตสรเสยงจบใจ

งามเนตรแหลมคมดงแสงศร จะตอเนตรภธรกไมได

บงคมกมพกตรอยแตไกล อรไทมไดจานรรจาฯ

(รามเกยรต เลม1, 2549: 347)

จากตวอยางขางตนแสดงใหเหนถงรปลกษณอนงดงามของพระรามทมพระพกตร

สดใสไมหมนหมอง รปรางงดงามดงเทพสราง นาเสยงไพเราะ และดวงตาคม จนนางสดาไดแตกม

หนาเพราะความเขนอาย

หรอดงตอนทนางสามนกขาไปเทยวปา และเหนพระรามกตกตะลงในรปลกษณท

งดงามของพระรามดงเทพเทวาบนสวรรค ดงเนอความวา

เมอนน ฝายนวลนางสามนกขา

แลไปเหนพระจกรา รปทรงโสภาอาไพ

พนจพศทวทงองค มความพศวงสงสย

จะวาพระอศวรเรองชย กไมมสงวาลนาค

จะวาพระนารายณฤทธรอน กไมเหนพระกรเปนส

จะวาทาวธาดาธบด เหตใดไมมเปนสพกตร

แมนจะวาทาวหสนยน ไยจงไมทรงวเชยรจกร

จะวาพระสรยาวรารกษ กชกรถอยในเมฆา

ครนจะวาองคพระจนทร กผดทจะจรจากเวหา

ชะรอยจกรพรรดกษตรา สละสมบตมาเปนโยค

ยงพศยงพศวาสกลม รสรกรงรมดงเพลงจ

อกใจไมเปนสมประด อสรคลงเคล มวญญาณ

(รามเกยรต เลม1, 2549: 532)

3

นอกจากรปลกษณอนงดงามแลว พระรามยงมลกษณะนสยและพฤตกรรมทดคอเปน

โอรสทดยอมออกเดนปาเพอรกษาคาสตยของพระบดาทกลาวไว ดงเชนในตอนททาวทศรถจะ

อภเษกพระรามขนครองราชย นางไกยเกษกลาวทวงคาขอจากทาวทศรถ และขอใหพระพรตโอรส

ของนางไดขนครองราชย พระรามไมไดโกรธเคองการกระทาของนางไกยเกษ แตกลบยนดและ

ยอมเดนปาเพอรกษาสตยของพระราชบดา เมอพระลกษมณทราบเรองกเกดโทสะและจะทารายนาง

ไกยเกษ แตพระรามไดหามไว หรอพฤตกรรมการเปนผปกครองทด ปรกษา และรบฟงคาแนะนา

ของขาราชบรพาร เชน ตอนทพระรามยกทพไปถงกรงลงกา เหลาทหารวานรทลแนะนาใหพระราม

ยกทพเขาตกรงลงกา แตสครพทลแนะนาใหหาคนเจรจากอน พระรามกทรงเหนดวย แสดงใหเหน

วาพระรามเปนผนาทดและรกความสงบมากกวาตองการทาศกสงคราม แตเมอตองทาสงครามกบ

กรงลงกาพระรามกมความสามารถในการรบอยางมาก

ในการสรางตวละครเอกฝายหญงกมลกษณะคลายกนกบตวละครเอกฝายชายทมกจะ

เนนใหตวละครมรปลกษณทงดงาม และมความประพฤตดอยในกรอบของความเปนหญง คอตองม

กรยามารยาทเรยบรอย และมความซอสตยตอสาม เชน นางสดา ในรามเกยรต กวสรางใหนางม

รปลกษณทงดงามกวานางใด ๆ ในสวรรค ดงในตอนททาวมาลวราชวาความและไดเรยกนางสดา

มาถามความ เมอทาวมาลวราชเหนนางสดากชนชมในความงามของนาง ดงเนอความวา

เมอนน ทาวมาลวราชรงสรรค

เหนนางสดาวลาวลย งามดงดวงจนทรไมราค

มาตรแมนถงองคพระอมา นางสชาดาโฉมศร

นางสจตราเทว สนนทานารอรไท

ทงสธรรมานงคราญ จะเปรยบงามเยาวมาลยกไมได

ทวสวรรคชนฟาสราลย ไกลกนกบโฉมนางสดา

...................................... ......................................

แตกผทรงทศธรรม ยงหวาดหวนเคล มไปดวยสงสาร

หากมอเบกขาญาณ จงประหารเสยไดไมไยด

(รามเกยรต เลม3, 2549: 241)

ในดานลกษณะนสยกวสรางลกษณะนสยใหนางสดาเปนหญงทมความรกและความ

ซอสตยตอสาม ซงเปนลกษณะนสยประการสาคญของตวละครเอกฝายหญง จนไดรบการยกยองวา

เปนแบบอยางของผหญงทมความรกซอสตยตอสาม จงกลาวไดวา สดาเปนตวละครแบบอดมคตท

เปนแบบ (type) ของความดงาม ซงเปนแบบอยางของตวละครทมทงความดและความงาม (รนฤทย

สจจพนธ, : )

4

นอกจากตวละครทมลกษณะดตามอดมคตแลว ในวรรณคดไทยยงปรากฏตวละครทม

ลกษณะตรงกนขามกบตวละครอดมคตคอ ตวละครอปลกษณ เชน ชชก ในมหาชาตคาหลวง เปน

ตวละครอปลกษณเปนผมลกษณะของบรษโทษ ประการ ไดแก แขงคด เลบกด คอพอก หนา

ยาน ฝปากบนยาวปดรมฝปากลาง นาลายไหลออกเปนยางยด จมกหก ฟนงอกอยางเขยวหม หลง

คอม ทองปองเปนกระเปาะใหญ ตาเหล มหนวดยาว ผมบาง มขแมลงวน ผวหนงตกกระ ตามส

เหลองเหมอนตาแมว แนวกระดกสนหลงตงแตชวงคอถงเอวมลกษณะคด ผวหนงหยาบและลาย

เหมอนเสอปา ดงเนอความวา

บพตร พราหมณนแขงคดเลบหยน หนาครงทยนทรลกษณ โสดไส อโถ โอพทธปณฑ

โก อนงฅอเปนอนนออกพอก เถาแถลง หนอกหนาญาณ อกโสด ทโฆตตโรฏ โ° จปโล ปากบนปก

ตา ลนลลาลายไหลออกแล กฬาโร ภคคนาสโก จรหมกหกคดเคยว ฟนนงอกขยวเสมอหม

ทอกนนน กมโภทโร ภคคปฏ°Ô หลงงหก เหนโครงเปลา มทองเทาไหหาม โสดแล อโถ วสมจกขโก

ตาขาวขวดเบองบน ตาซายสถนตกตาแล โลหสส หรตเกโส มหนวดพยงหลงงเคา ผมบางเทาเหน

แลนแล วลน ตลกาหโต ขแมลงวนนเหลอแล ทกกระแบเนอบเหนเปลาเลยย ปงคโล จ วนโต จ ตา

พรแววแมวหลอก เอวหลงงคอกคดฅอ อกโสด วกโฏ จ พรหา ขโร หนงงหยาบสรสยงสบท ดกกร

กรบกรกรยบ โสด อชนานป สนนทโธ หนงงลายหมายเสอปา อายพรอยลาเลงไพร ทกแหงแล (มหาชาตคาหลวง วรรณกรรมอยธยา เลม1, 2529: 175)

ชชกไมไดมเพยงรปลกษณทอปลกษณเทานน แตลกษณะนสย พฤตกรรม และจตใจ

ของชชกกหยาบดวย เชน ตอนทชชกขอสองกมารมาจากพระเวสสนดร แลวไมเหนกมารทงสองคน

กวากลาวพระเวสสนดร แสดงใหเหนกรยาอนหยาบคายของชชก หรอตอนทพรานเจตบตรจะ

สงหารชชกเพราะทราบเรองทชชกจะไปขอสองกมาร ชชกกใชเลหเพทบายลวงพรานเจตบตรวาตน

เปนทตถอสารมาใหพระเวสสนดร เพอใหตนพนจากการถกสงหารและถามทางไปหาพระ

เวสสนดร แสดงใหเหนถงการเปนคนมเลหราย หรอตอนททาวสญชยทรงขอไถสองกมารคนมา

ดวยทรพย ไพรพลคน มา และววใหแกชชก ซงชชกกยนดทจะแลกกมารทงสองคนกบทรพย

เหลานน แสดงใหเหนถงความโลภของชชก

หากพจารณาการสรางตวละครในวรรณคดไทยจะพบวา กวนยมสรางตวละครอดมคต

ทเปนแบบตวละครเอกฝายดใหมรปลกษณงามและมจตใจ รวมทงพฤตกรรมด และสรางตวละคร

ฝายรายใหมความอปลกษณ มจตใจ และพฤตกรรมไมด ทงนเปนไปตามลกษณะการสรางตวละคร

แบบคตรงขาม อยางไรกตามจากการศกษาขอมลเบองตนพบวา วรรณคดบางเรองสรางตวละครเอก

ใหแหวกจากขนบการสรางตวละครออกไป กลาวคอ กวสรางตวละครเอกของเรองใหมรปราง

หนาตาทอปลกษณแตมลกษณะเดนคอ สตปญญาอนฉลาดหลกแหลม เชน นางแกวหนามา ในบท

5

ละครนอกเรองแกวหนามา พระนพนธของกรมหลวงภวเนตรนรนทรฤทธ กวไดสรางใหตวละคร

นางแกวมรปรางหนาตาอปลกษณ มหนาเหมอนมาแตนางกมความฉลาด ดงเนอความวา

เมอนน นางกษตรยสรวลสนตหรรษา

พศดรปรางอยางคลา หนาตาแมนเหมอนพาช

นงหมปกปยกรยกราย รปกายจามาดามดหม

ผดกบคนผทงบร แตทวงทฉลาดอาจอง

(แกวหนามา, 2544: 24)

นางแกวหนามาเฉลยวฉลาดและรเทาทนผอน นางกลาทจะตอบโต และแสดงความคด

อยางตรงไปตรงมา เชน เหตการณในตอนพระพนทองสงใหพระพเลยงมาทวงวาวคน นางแกวหนา

มายนขอเสนอใหพระพนทองรบนางเขาวงในฐานะชายา พระพเลยงของพระพนทองตางเยาะหยน

นางวาไมเจยมตว นางแกวหนามาโตตอบพระพเลยงวา ถามหนาตาแบบพระพเลยงนนนางกไมขอ

สมาคมเชนกน แสดงใหเหนความกลาหาญของนางแกวหนามาทลกขนมาปกปองตวเอง ดง

เนอความวา

บดนน พระพเลยงสรวลเสเฮลน

จงรองตอบวาจามาพลน เออมถงดวงจนทรไมเจยมใจ

ตวนางเหมอนอยางแผนดนดอน จะเคยงพนอมพรผดวสย

แมนแตเพยงโยธาขาไท เหนจะไดดงจตเจตนาฯ

ฟงแลว นางแกวคอนควกชกหนา

ตอบไปดวยใจโกรธา เหวยอยามาลอไมขอฟง

หนาตาเชนเจาเราไมคบ อยาลบหลใชวาเปนบาหลง

แมนมรบเราเขาในวง อยามานงงอนงอไมพอใจฯ

(แกวหนามา, 2544: 5-6)

หรอตอนทนางแกวหนามาทราบวาพระพนทองเขาเมองยกษกกลววา พระพนทองจะ

โดนยกษทารายจงคดหาวธเขาชวยพระพนทองดวยการปลอมตวเปนมาณพ แสดงใหเหนความ

กลาหาญของนางแกวหนามาทชวยเหลอผอนโดยไมเกรงกลวอนตรายใดๆ ดงเนอความวา

เมอนน นางแกวอกสนขวญหาย

กราบพลางทลความตามอบาย ขาคดจะผนผายตามไป

พระองคไดทรงพระเมตตา เปลยนแปลงกายาอยาชาได

กรงยกษศกดสทธอยทศใด จะลาไปตามองคทรงธรรม

(แกวหนามา, 2544: 114)

6

จะเหนไดวาการสรางตวละครในลกษณะดงกลาวอาจเปนการเพมมมมองในการสราง

ตวละครอปลกษณ กลาวคอ จากทมการสรางตวละครอปลกษณใหเปนตวละครคตรงขามกบตว

ละครเอกของเรอง ซงมรปลกษณ จตใจและมพฤตกรรมทไมด มาเปนตวละครเอกทมรปราง

อปลกษณ แตมจตใจและพฤตกรรมทด

นอกจากนจากการศกษาขอมลเบองตนผศกษายงพบวา ตวละครอปลกษณมผลตอการ

ดาเนนเรองดวย เชน เจาเงาะ ในบทละครนอกเรองสงขทอง พระราชนพนธของพระบาทสมเดจ

พระพทธเลศหลานภาลย กวสรางรปเงาะอนอปลกษณขนมาทาใหตวละครพระสงขไดอาพราง

ตวตนจนไดพบคครอง ดงเนอความวา

เมอนน พระสงขบงคมกมหนา

ยมพลางทางทลพอตา ตวขานชอพระสงขทอง

เปนโอรสทาวยศวมล แจงความตามตนทหมนหมอง

ซงแปลงมาจะหาคครอง จงทราบฝาละอองบทมาลย

(สงขทอง, 2545: 167)

การสรางตวละครเจาเงาะอนอปลกษณใหกบพระสงขสวมใสเปนการสรางปมปญหา

ใหกบเรอง เนองจากนางรจนาเลอกเจาเงาะมาเปนคครองทาใหทาวสามนตพระราชบดาของนาง

รจนาไมพอใจเปนอยางมาก เพราะทาใหพระองคเกดความอบอายจงมคาสงเนรเทศนางและเจาเงาะ

ใหไปอยทกระทอมปลายนาหางไกลจากเมอง ไมมความสะดวกสบาย สงผลใหนางรจนาและเจา

เงาะตองไปเผชญกบความลาบาก อกทงยงเปนตวสรางความขดแยงระหวางเจาเงาะกบทาวสามนต

ดวย กลาวคอ ทาวสามนตเมอรสกอบอายทนางรจนาไดเจาเงาะมาเปนคครองกพยายามใชวธตางๆ

เพอกาจดเจาเงาะ เชน การแขงขนหาปลา หาเนอทเดมพนดวยการประหารชวตหากใครหาไดนอย

แตเจาเงาะกสามารถเอาชนะหกเขยและทาวสามนตไดทกครงไป ความขดแยงทเกดขนระหวางทาว

สามนตกบเจาเงาะไดคลคลายลงกตอเมอพระสงขถอดรปเจาเงาะออกและออกไปตคลเพอรกษา

บานเมอง

จากการศกษาขอมลตวละครอปลกษณดงกลาวพบวา รปลกษณของตวละครมความ

สอดคลองกนกบพฤตกรรมของตวละคร กลาวคอ ตวละครทมรปลกษณงดงามจะมลกษณะนสย

และพฤตกรรมด สวนตวละครทมรปลกษณอปลกษณกจะมลกษณะนสยและพฤตกรรมทไมดหรอ

ชวราย แมกระทงตวละครเอกฝายดกมลกษณะนสยและแสดงพฤตกรรมทเปลยนไปเมออยภายใต

ความอปลกษณ เชน เมอพระสงขสวมรปเงาะจะแสดงกรยาบาใบ และทาตวนาขบขน หรอนางแกว

ทเมอเปนนางแกวหนามาจะแสดงกรยาไมเรยบรอย กระโดกกระเดกไมสมกบเปนหญง ดงนน

7

รปลกษณจงเปนสวนสาคญในการกาหนดพฤตกรรมของตวละคร นอกจากนผศกษายงเหนวาตว

ละครอปลกษณมบทบาทในเรองทเปลยนแปลงไปอยางนาสนใจ กลาวคอ ในวรรณคดไทยสวน

ใหญมกจะกาหนดบทบาทตวละครทมความอปลกษณใหเปนตวละครคตรงขามกบตวละครเอก ซง

รปรางอปลกษณจะไมเกดขนกบตวละครเอก แตจะพบวามวรรณคดบางเรองไดกาหนดตวละครทม

ความอปลกษณใหเปนตวละครเอกของเรอง เชน นางแกว ตวละครเอกในบทละครนอกเรองแกว

หนามา

ผศกษาเหนวาความอปลกษณทกวไดนาเสนอผานตวละครนนมความนาสนใจอยางยง

ผศกษาจงสนใจทจะศกษาตวละครอปลกษณในดานรปลกษณ นสยและพฤตกรรม กลวธการสราง

และบทบาทของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยตงแตสมยอยธยาถงสมยรตนโกสนทรตอนตน

วตถประสงคของการวจย

. เพอศกษารปลกษณและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

. เพอศกษากลวธการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

. เพอศกษาบทบาทตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

สมมตฐานการวจย

ตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยเปนตวละครทมลกษณะทางกายภาพทไมด ความ

อปลกษณมอทธพลตอการกาหนดนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณใหมลกษณะทไมด

รวมทงตวละครอปลกษณยงมบทบาทสาคญในเรอง ไดแก การใหคณและใหโทษแกตวละครอน

ทาใหการดาเนนเรองนาตดตาม และนาเสนอทศนคตทมตอความอปลกษณ

ขอบเขตของการวจย

. ศกษาตวละครอปลกษณในวรรณคดรอยกรองสมยอยธยาจนถงสมยรตนโกสนทร

ตอนตน คอ ตงแตรชสมยสมเดจพระรามาธบดท ถงสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

(รชกาลท ) เนองจากวรรณคดในสมยรชกาลท ยงคงมรปแบบและลกษณะงานใกลเคยงกบ

วรรณคดกอนหนา อกทงยงไมไดรบอทธพลจากงานวรรณกรรมของตะวนตก ผศกษาจงกาหนด

ขอบเขตการศกษาวรรณคดสมยรตนโกสนทรตอนตนตงแตรชกาลท จนถงรชกาลท ทงนผ

ศกษาจะไมศกษาวรรณคดแปล

8

. ศกษาตวละครทมรปรางหนาตาอปลกษณ ทงตวละครมนษยและตวละครอมนษย

โดยพจารณาจากเนอความในตวบททมการอธบายรปลกษณภายนอกของตวละครทมลกษณะไม

งดงาม ไมด และนาเกลยด อกทงรปลกษณดงกลาวทาใหตวละครอนในเรองรสกเกลยด กลว

รงเกยจ สมเพช และตลกขบขน เชน ตวละครเจาเงาะ ในตวบทไดอธบายใหเหนถงความอปลกษณ

ของเจาเงาะไว ดงเนอความวา

บดนน ฝงสนมกานลนอยใหญ

แอบดอยทบญชรชย แลไปเหนเจาเงาะหวเราะอง

บางวานาชงเปนหนกหนา แลดหตาตนทะลง

รปรางอปรยขทง เหมอนหนงภตผทกลางนา

ลางคนบนวาถาเชนน ฟาผเถดไมนกปรารถนา

นากลวตวดาเหมอนคลา ตางตเงาะปาวาวนไป

(สงขทอง, 2545: 93)

จากตวอยางเนอความสามารถสะทอนใหเหนความอปลกษณของเจาเงาะไดผานทาทาง

และคาพดของชาวเมองทบางกตางหวเราะในรปลกษณ บางกตอวารปลกษณวานาเกลยด บางวานา

กลวราวกบผ

ตวละครนางผเสอสมทร ดงเนอความวา

สนสมทฟงเสยงสาเนยงแน รวาแมมนคงไมสงสย

รปรางอยางเปรตสมเพชใจ ชางกระไรราศไมมงาม

กระนหรอพระบดาไมนาหน ทงทวงทไมสภาพทาหยาบหยาม

จาจะบอกหลอกลวงหนวงเนอความ อยาใหตามเขาไปชดพระบดา

(พระอภยมณ เลม1, 2544: 116)

จากตวอยางเนอความจะเหนวา ความคดและนาเสยงของสนสมทรทสะทอนความ

อปลกษณของนางผเสอสมทรออกมาวาชางนาสมเพช ไมมราศ และไมคควรกบพระอภยมณ

ตวละครนางคอมกจจ ดงเนอความวา

เมอนน พระรามสรยวงศรงสรรค

เลนอยททองสนามจนทน ทรงธรรมกทอดพระเนตรไป

เหนนางคอมนงผาตาน หมสทบทมหงอนไก

ลอยหนาเทาแขนยมละไม จงตรสไปแกสามอนชา

9

พจะยงอคอมหลงกง ใหโกงนนดงไปขางหนา

นองรกจงทอดทศนา วาแลวกยงทนท

ดวยเดชานภาพพระนารายณ ตองแมนเหมอนหมายไมคลาดท

โกงนนดงไปขางหนานาภ พระจกรกยงซาไป

(รามเกยรต เลม1, 254 : 2 )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา พฤตกรรมของพระรามทตงใจจะยงนางคอมกจจ

สามารถแสดงใหเหนถงความคดของพระรามทมองวานางคอมกจจเปนตวตลก เพราะมหลงคอมซง

เปนรปลกษณทผดปกต จงแกลงยงนางคอมกจจใหพระอนชาทงสามพระองคด เพอความ

สนกสนาน

. วรรณคดทนามาศกษามจานวน เรอง พบตวละครอปลกษณทงหมด ตว ดง

ตารางตอไปน

ตารางท ตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

ลาดบ ชอตวละคร ชอวรรณคด แตงในสมย ผแตง

. ชชก

มหาชาตคาหลวง อยธยา

พระราชนพนธของ

พระบาทสมเดจพระ

บรมไตรโลกนาถ

มหาเวสสนดรชาดก รตนโกสนทร

ตอนตน

พระนพนธของ

กรมพระ

ปรมานชตชโนรส

. พรานบญ บทละครครงกรงเกา

เรอง มโนหรา อยธยา ไมปรากฏชอผแตง

. เจาเงาะ

บทละครเรอง

สงขทอง

ตอนพระสงขตคล

อยธยา ไมปรากฏชอผแตง

บทละครนอก

เรองสงขทอง

รตนโกสนทร

ตอนตน

พระราชนพนธของ

พระบาทสมเดจพระ

พทธเลศหลานภาลย

10

ตารางท ตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย (ตอ)

ลาดบ ชอตวละคร ชอวรรณคด แตงในสมย ผแตง

. นางสามนกขา รามเกยรต

รตนโกสนทร

ตอนตน

พระราชนพนธของ

พระบาทสมเดจพระ

พทธยอดฟาจฬาโลก . นางคอมกจจ

. ขนชาง ขนชาง ขนแผน

รตนโกสนทร

ตอนตน

พระราชนพนธของ

พระบาทสมเดจพระ

พทธเลศหลานภาลย . หมนหาญ

. ทาวสนนราช บทละครนอกเรอง

คาว

รตนโกสนทร

ตอนตน

พระราชนพนธของ

พระบาทสมเดจพระ

พทธเลศหลานภาลย . นางคนธมาล

. จรกา บทละครเรอง

อเหนา

รตนโกสนทร

ตอนตน

พระราชนพนธของ

พระบาทสมเดจพระ

พทธเลศหลานภาลย

. นางผเสอสมทร

พระอภยมณ รตนโกสนทร

ตอนตน

สนทรภ

. ชเปลอย

. นางวาล

. เจาละมาน

. ยองตอด

. นางแกวหนามา บทละครนอกเรอง

แกวหนามา

รตนโกสนทร

ตอนตน

พระนพนธของ

กรมหลวงภวเนตร

นรนทรฤทธ

. นางประแดะ บทละครเรอง

ระเดนลนได

รตนโกสนทร

ตอนตน

พระมหามนตร

(ทรพย)

. นางศรสาหง อภยนราช รตนโกสนทร

ตอนตน สนทรภ

11

นยามศพทเฉพาะ

. อปลกษณ

พจนานกรมบาล สนสกฤต ไทย องกฤษ (ม.ป.ป.: ) ใหความหมายของคาวา

อปลกษณ ไววา “อลกขณ (ว = ส. อลกษณ). หมายถง ไมมลกษณะหรอเครองหมาย, ไมม

อตตลกษณะ, มลกษณะทไมด, มลกษณะชว, ไมมโชคลาภ.”

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ( : ) ใหความหมายของคาไว

วา “อปลกษณ, อปลกษณ [อะปะ-, อบปะ-] ว. ชว (มกใชแกรปราง หนาตา), มลกษณะถอวาไมเปน

มงคล, เชน หนาตาอปลกษณ, รปรางอปลกษณ. (ส.;ป. อปลกขณ)”

กาญจนา นาคสกล ( : ) อธบายความหมายของ อปลกษณ ไววา

อปลกษณ (อานวา อบ-ปะ-ลก) แปลวา มลกษณะไมด ลกษณะชว เชน ชชกมรปราง

หนาตาอปลกษณ คนทอปลกษณมลกษณะอยางไรบาง ไมมผใดกลาวไว แตมลกษณะของคนท

กลาววาชวเชนเดยวกน เรยกวา บรษโทษ ซงอาจจะอนโลมใหเปนลกษณะของคนอปลกษณได

บรษโทษม 18 ประการ ไดแก รางกายคนคอมทงทคอ หลงและเอว หลงหกคอม เนอตวมปมปาดวย

เสนเอน ทองปองเปนกระเปาะใหญ ผวตกกระ มขแมลงวนดงโรยงา ขนยาวและหยาบ ผมเหลอง

และบาง ตาลกและสองขางไมเทากน ตาเหลเหลองและมสเหลองเหมอนตาแมว รมฝปากบนยาว

ปดรมฝปากลาง นาลายไหลออกเปนยางยด เขยวงอกออกมาพนปาก หนวดเคราแดงและแขง

เหมอนลวด จมกหกฟบ เลบกด ปลนองทและยานลงสวนลาง เทาใหญและคด เทาบดออกจากกน

ใครมลกษณะอยางน แมเพยงอยางเดยวกนาจะเรยกไดวา อปลกษณ

นววรรณ พนธเมธา ( : ) อธบายถงคาวา อปลกษณ ในหนงสอคลงคา หมวด ก

ความงามและความไมงามวา “อปลกษณ หมายถง ไมงาม และหมวด ก ลกษณะหนาวา

อปลกษณ หมายถง ไมนาด”

ดงนน สาหรบงานวจยนผศกษาจะใหความหมายคาวา “อปลกษณ” หมายถง รปลกษณ

ภายนอกทมลกษณะไมด และลกษณะไมงดงาม

. ตวละครอปลกษณ หมายถง ตวละครทมรปลกษณภายนอกทมลกษณะไมงดงาม นา

เกลยด และไมด ซงรปลกษณดงกลาวนทาใหตวละครอนในเรองรสกเกลยด กลว รงเกยจ สมเพช

และตลกขบขนตวละครอปลกษณน

12

. อมนษย

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ( : ) ไดใหความหมายของคา

วา อมนษย ไววา “อมนษย [อะมะ-] น. ผทมใชมนษย (หมายรวมทง เทวดา พรหม สตวนรก เปรต

อสรกาย ภตผปศาจ เปนตน) แตโดยมากหมายถง ภตผปศาจ. (ส.: ป. อมนสส)”

ส.พลายนอย ( : ) ไดกลาวถงความหมายของอมนษยไววา

อมนษยเปนเพยงความหมายโดยสรป แตถาตองการจะใหรมากไปกวานนหรอตองการ

รายละเอยดใหมากขนตองคนหาจากทอน เชน วรรณคดสนสกฤตไดแบงพวกอมนษยออกเปน 10

พวกดวยกนคอ วทยาธร, อปสร, ยกษ, รากษส, คนธรรพ, กนนร, ปศาจ, คหยก, สทธ และภต แตก

ยงไมยตเทาน ในหนงสอบาลอภธานปปทปกาไดเพมกมภณฑเขามาอกพวกหนง และในตาราบาง

เลมกวามนาค ครฑ และ มโหราค (งใหญชนดหนง)

สมพร รวมสข ( : ) ไดนยามความหมายของอมนษยไววา “สงมชวตทไมใชคน

ซง หมายถง ผ เทวดา ยกษ รวมทงสตว และพวกครงคนครงสตวทกวสรางขนมาจากจนตนาการ”

. ตวละครอมนษย หมายถง ตวละครทไมใชตวละครมนษย ไดแก ผ ปศาจ และยกษ

ซงผศกษาจะเกบขอมลตวละครอมนษยเหลานดวย แตในเนอความตางมระบแสดงใหเหนรปลกษณ

ทอปลกษณอยางชดเจน เชน นางผเสอสมทร ทมตวบทระบไววา “รปรางอยางเปรตสมเพชใจ

ชางกระไรราศไมมงาม” (พระอภยมณ เลม , : ) แตนางพนธรตนในบทละครนอกเรอง

สงขทอง ไมมเนอความระบถงรปลกษณวาอปลกษณทชดเจน ระบเพยงเปนยกษเทานน ผศกษากจะ

ไมนามาศกษาดวย

วธดาเนนการวจย

. เกบขอมลตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยตงแตสมยอยธยาจนถงสมย

รตนโกสนทรตอนตน ตงแตรชสมยสมเดจพระรามาธบดท ถงสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลา

เจาอยหว (รชกาลท )

. รวบรวมเอกสารและงานวจยทเกยวกบตวละคร และกลวธการสรางตวละคร

. ศกษาและวเคราะหขอมลตามจดประสงคในการวจย

. เรยบเรยงผลการศกษาและนาเสนอเปนบท

. สรปผลการวจย

13

ขอตกลงเบองตน

ในงานวจยนจะใชวธการอางองตวบททยกมาเปนตวอยาง จะอางองดงน (ชอวรรณคด,

ปทพมพ: เลขหนา) ดงตวอยาง

จะกลาวถงอสรผเสอนา อยทองถาวงวนชลสาย

ไดเปนใหญในพวกปศาจพราย สกนธกายโตใหญเทาไอยรา

ตะวนเยนขนมาเลนทะเลกวาง เทยวอยกลางวารนกนมจฉา

ฉวยฉนากลากฟดกดกมภา เปนภกษานางมารสาราญใจ

(พระอภยมณ เลม1, 2544: 11)

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

. ทาใหเขาใจลกษณะของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

2. ทาใหเขาใจกลวธการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

3. ทาใหเขาใจบทบาทตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

. เปนแนวทางในการศกษาตวละครประเภทอน ๆ ในวรรณคดตอไป

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ตวละครเปนองคประกอบทสาคญอยางยงในวรรณคด จงมผสนใจนามาศกษาวจยเปน

จานวนมากทงวทยานพนธ งานวจย และบทความ ทงนสามารถจดแบงเอกสารและงานวจยท

เกยวของกบการศกษาตวละครในวรรณคดได กลมดงน

. การศกษาตวละครทวไปในวรรณคด

. การศกษาตวละครทมลกษณะพเศษในวรรณคด

. การศกษาตวละครทวไปในวรรณคด เปนการศกษาตวละครประเภทตวละครเอก ตว

ละครชาย ตวละครปรปกษ และตวละครหญงในวรรณคด มจานวน เรอง ไดแก

เครอวลย ปญญาม ( ) เขยนวทยานพนธเรอง “ตวละครเอกแหวกขนบใน

วรรณกรรมอสาน: การศกษาเชงวเคราะหวจารณ” มจดมงหมายเพอศกษาเชงวเคราะหวจารณตว

ละครเอกแหวกขนบในวรรณกรรมอสาน ไดแก หนาผากไกลกะดน ทาวกากาดา พญาคนคาก แกว

หนามา ทาวหอมฮ สพรหมโมกขา กาพราขเฮอน พนทาวเจดไห กาพราผนอย และพระกดพระพาน

โดยศกษาในดานชาตกาเนด รปสมบต พฤตกรรมและอปนสย ผลการศกษาพบวา กวนยมสรางให

14

ตวละครเอกแหวกขนบทงดานชาตกาเนดและดานรปสมบต สวนพฤตกรรมและอปนสย กวจะนยม

สรางใหตวละครเอกมลกษณะเปนวรบรษหรอคนในอดมคตของสงคมทเปนคนด ในการสรางตว

ละครกวจะนยมสรางแบบสมจรง แบบเหนอจรง และทง แบบประสมประสานกน และในดานแง

คดทางสงคมไดสะทอนใหเหนวถชวตของชาวอสานในเรองความเชอและศาสนา ธรรมเนยม

ประเพณและคานยม ความสมพนธในครอบครว และความสมพนธในสงคม ซงกวไดถายทอดสง

เหลานผานตวละครเอกแหวกขนบทงสน

วจนา พละหงส ( ) เขยนวทยานพนธเรอง “วเคราะหตวละครเชงปฏปกษใน

วรรณคดทศชาตชาดก” มจดมงหมายเพอศกษาเกยวกบบคลกภาพ บทบาท รวมทงลกษณะรวมและ

ลกษณะตางของตวละครเชงปฏปกษในทศชาตทง เรอง ไดแก เตมยชาดก มหาชนกชาดก

สวรรณสามชาดก เนมราชชาดก มโหสถชาดก ภรทตชาดก จนทรกมารชาดก พระบารทชาดก วธร

ชาดก และมหาเวสสนดรชาดก ผลการศกษาพบวา ตวละครเชงปฏปกษในทศชาตชาดกทง ตว

นนมบคลกภาพแตกตางกนออกไป ไมวาจะเปนทางดานชาตกาเนด เพศ วย อปนสยและพฤตกรรม

ตวละคร ตวละครเหลานมบคลกภาพทงสมจรงและเกนจรง คอบางตวกเปนมนษยธรรมดา บางตวก

เปนอมนษยธรรมดาโดยทวไป บทบาทของตวละครเชงปฏปกษในทศชาตชาดกพบ ประการ คอ

บทบาทในการเสรมสรางบารมใหกบพระโพธสตว บทบาทในการใหคตสอนใจแกผอาน ใหม

ความระมดระวงในการใชชวต และเลงเหนจากการประกอบกรรมด กรรมช ว บทบาทในการ

สะทอนธาตแทของมนษยในสงคม และบทบาทในการดาเนนเรอง ชวยทาใหเรองดาเนนไปดวย

ความสนกสนาน สาหรบลกษณะรวมและลกษณะตางของตวละครปฏปกษในทศชาตชาดกพบวา

ตวละครเหลานมลกษณะทแตกตางกนทงทางดานบคลกภาพและบทบาท สวนลกษณะรวมพบวา

ดานบคลกภาพนนมกจะเปนตวละครทเกดในสกลพราหมณ อยในวยกลางคนถงวยชราและเปนเพศ

ชาย มอปนสยและพฤตกรรมชวราย ดานบทบาททมลกษณะรวมกนคอ เปนผคอยขดขวาง หนวง

เหนยว ทาลายสมาธในการบาเพญบารมของพระโพธสตว ในขณะเดยวกนกชวยใหพระโพธสตวม

โอกาสแสดงพระบารมออกมาอยางเดนชดขน

สรวรรณ วงษทต ( ) เขยนวทยานพนธเรอง “บทบาทของตวละครปรปกษใน

วรรณคดไทย” มจดมงหมายเพอศกษาตวละครปรปกษในสมยอยธยาและรตนโกสนทรตอนตน

จานวน เรอง ผลการศกษาพบวา ตวละครปรปกษสวนใหญเปนตวละครประกอบ ในดาน

ประเภทของตวละครพบวาตวละครปรปกษจะปรากฏเปนตวละครประเภทยกษมากทสด และ

ปรากฏลกษณะนสยเพยงดานเดยว เปนตวละครทมบทบาทคงทคอเปนตวรายและแสดงความชว

รายใหเหนอยางเดนชด ดานความสาคญของตวละครปรปกษพบวา เปนตวละครทสรางความ

15

ขดแยงซงถอวาเปนองคประกอบสาคญของเรองทชวยใหเรองนาตดตาม อกทงตวละครปรปกษยง

เปนสญลกษณแทนนามธรรมดานความชวอกดวย

นามนต อยอนทร ( ) เขยนวทยานพนธเรอง “วเคราะหตวละครเอกฝายหญงใน

วรรณกรรมชาวบานจากวดเกาะ” มจดมงหมายเพอศกษาวเคราะหตวละครเอกฝายหญงใน

วรรณกรรมชาวบานจากวดเกาะ ทงในดานลกษณะทวไปของวรรณกรรม แบบเรองและอนภาค

กลวธการสรางและบทบาทของตวละคร ผลการศกษาพบวา กลวธการสรางตวละคร ผแตงนยม

สรางใหตวละครหญงมความงดงามในดานรปโฉม แตกมไดมความงดงามเสมอไปเพราะจะมตว

ละครบางตวหนาตาอปลกษณ และในตอนทายเรองตวละครเหลานจะมหนาตาทสวยงาม ซงตว

ละครหญงจะมความสามารถเหมอนผชาย ในดานบทบาทตวละครเอกหญงจะมบทบาทการเมอง

การทหารโดยเปนผนาทพ และบทบาทในสงคม อยางบทบาทแม บทบาทภรรยา บทบาทลกสะใภ

สรวรรณ วงษทต ( ) เขยนวจยเรอง “การศกษาการสรางตวละครปรปกษใน

วรรณคดไทย” มจดมงหมายเพอศกษากลวธการสรางตวละครปรปกษในวรรณคดไทยสมยอยธยา

และรตนโกสนทรจานวน เรอง ผลการศกษาพบวา กลวธการสรางตวละครปรปกษในวรรณคด

ไทย ผแตงใชกลวธสรางบคลกของตวละครโดยการบรรยายพฤตกรรมของตวละคร และการใหตว

ละครอนกลาวถงตวละครตวนนซงแสดงถงประวต สถานภาพ ลกษณะนสยของตวละครปรปกษ

รวมทงสาเหตของความขดแยงกบพระเอก และความสาคญของตวละครปรปกษทมตอเนอเรอง

การศกษาโลกทศนของกวในการสรางตวละครปรปกษสะทอนใหเหนถงสภาพสงคมไทยสมย

อยธยาและรตนโกสนทรตอนตน ความเชอและคานยมของสงคมไทยไดอยางชดเจน ดานความเชอ

ไดแก ความเชอเรองกรรม ไสยศาสตร โหราศาสตร ความฝน สวนคานยม ไดแก ความซอสตย

ความกตญ กตเวท ความหยงในศกดศร ทงความเชอและคานยมชใหเหนวา สภาพสงคมไทยสมย

อยธยาและรตนโกสนทรตอนตน เปนไปในลกษณะเดยวกนทงดานวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม

ประเพณ และวถชวตของประชาชน

. การศกษาตวละครทมลกษณะพเศษในวรรณคด เปนการศกษาตวละครทมลกษณะ

พเศษตางๆ เชน ตวละครอมนษย และตวละครทมกาเนดผดธรรมชาต มจานวน เรอง ไดแก

สมพร รวมสข ( ) เขยนวทยานพนธเรอง “วเคราะหบทบาทตวละครอมนษยในบท

ละครนอกและบทละครใน” มจดมงหมายเพอศกษาทมา ลกษณะ อปนสย ประเภท บทบาท และ

คณคาของตวละครอมนษยทปรากฏในเรองรามเกยรต อเหนา อณรท และบทละครนอกเรองสงข

ทอง ไกรทอง การเกด ไชยเชษฐ มโนราห และสวรรณหงส ผลการศกษาพบวา ตวละครอมนษย

16

สวนใหญมทมาจากศาสนาและความเชอในคตพราหมณและคตพทธของอนเดย แตมตวละครบาง

ประเภทกวถายทอดความคดมาจากวรรณคดของตางชาต นอกจากนยงสรางตวละครอมนษยโดย

อาศยความเชอดงเดมของไทยเปนหลกและเสรมจนตนาการเพอใหตวละครมลกษณะพเศษและ

พสดารมากขน ตวละครอมนษยมกมรปรางหนาตาแปลกประหลาด พสดาร และมอทธฤทธ

ปาฏหารยตาง ๆ แตตวละครเหลานกมอารมณ ความรสกนกคด และความตองการหลายอยาง

เชนเดยวกบมนษย ในดานประเภทและบทบาทตวละครอมนษยสามารถแบงไดออกเปน 2 ประเภท

กลาวคอ ตวละครอมนษยฝายดซงเปนตวละครทมคณธรรม และเปนผทใหความชวยเหลอตวเอกใน

การขจดอปสรรคและแกไขปญหาตางๆ ทตวเอกเผชญอยใหหมดไป และตวละครฝายรายซงไดแก

ตวละครทขาดคณธรรมชอบสรางปญหาหรอกอความเดอดรอนใหแกผอนอยเสมอ

สนตตา กลอมแสง ( ) เขยนวทยานพนธเรอง “การศกษาตวละครทมกาเนดผด

ธรรมชาตในวรรณคดไทย” มจดมงหมายเพอศกษาการกาเนดทผดธรรมชาต และปจจยทมอทธพล

ตอการกาเนดของตวละครทผดธรรมชาตในวรรณคดไทย ผลการศกษาพบวา ตวละครทมกาเนดผด

ธรรมชาตนนมลกษณะของการกาเนดแตกตางไปจากมนษยโดยทวไป ไดแก การกาเนดทมลกษณะ

ทางกายภาพผดปกต การมสงของรวมกบการกาเนด การกาเนดโดยใชเวทมนตคาถา การกาเนดใน

ดอกไม การกาเนดดงกลาวมทงตวละครทเปนมนษย อมนษย และสตวเดยรจฉาน ตวละครทกาเนด

เปนมนษยมกมการกาเนดในวงกษตรย และเปนเทพหรอเทวดาบนสวรรคมากอนซงลงมาทาความด

หรอคณประโยชนใหแกโลกมนษยเปนตวละครฝายธรรมะ ตวละครทมกาเนดเปนอมนษยมกเปน

ตวละครกาเนดเปนยกษ โดยการถกสาปเนองจากการทาชวไวในอดตชาตเปนตวละครฝายอธรรม

ตวละครทมกาเนดเปนเดยรจฉานทกาเนดเปนลง และราชสห มสาเหตมาจากการกระทาไมดไวใน

อดตชาต จงสงผลใหมภพภมตากวามนษย ตวละครทมกาเนดเปนสตวมกเปนตวละครฝายดชวย

มนษยกระทาความด การทผแตงสรางตวละครใหมกาเนดผดธรรมชาตกเพอมงสอนใหคนกระทา

ความดเพอสงผลใหมชาตกาเนดทดในอนาคต โดยมบทบาทสาคญตอการดาเนนเรอง และเพอเสรม

สสนใหเรองสนกสนานและนาสนใจ

จากการรวบรวมงานวจยทเกยวของกบการศกษาตวละครในวรรณคด จะเหนวาม

การศกษาตวละครทหลากหลายไมวาจะเปนการศกษาตวละครทวไปทงตวละครเอก ตวละครชาย

ตวละครหญง และการศกษาตวละครทมลกษณะพเศษตาง ๆ ทงตวละครอมนษย ตวละครปรปกษ

และตวละครทมกาเนดผดธรรมชาต ซงสามารถนาไปเปนแนวทางในการศกษางานวจยครงนได

17

อยางไรกตาม แมวาเอกสารและงานวจยทเกยวของทรวบรวมมาทงหมดนจะทาใหเหน

วามผศกษาวจยเกยวกบตวละครไวเปนจานวนมาก แตยงไมปรากฏการศกษาเกยวกบตวละคร

อปลกษณในวรรณคดไทย ดงนนผศกษาจงสนใจศกษาตวละครอปลกษณในงานวจยนทงดาน

รปลกษณ นสยและพฤตกรรม กลวธการสราง และบทบาทของตวละครอปลกษณ

บทท

ลกษณะของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

การสรางตวละครในวรรณคดไทย กวจะใหความสาคญในการกาหนดลกษณะตาง ๆ

ใหกบตวละคร ทงในดานรปลกษณ ลกษณะนสยและพฤตกรรม ตวละครอปลกษณกเปนตวละคร

ประเภทหนงทกวมงเนนใหเหนลกษณะภายนอกทไมงาม ไมด และไมนาด และเปดใหเหนลกษณะ

นสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณดวย

ในการศกษาลกษณะของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย ผศกษาจะศกษาเปน

ประเดนดงน

. รปลกษณของตวละครอปลกษณ

. ลกษณะนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณ

.รปลกษณของตวละครอปลกษณ

การกาหนดรปลกษณของตวละครใหมความอปลกษณเปนวธการหนงททาใหตวละคร

มความนาสนใจมากขน ซงการกาหนดความอปลกษณใหกบตวละครพบวามทงการกาหนดใหตว

ละครมความอปลกษณมาตงแตกาเนด เชน ขนชางทมหวลานมาแตกาเนด และนางแกวทมใบหนา

เหมอนมามาแตกาเนด การกาหนดใหตวละครอปลกษณดวยการสวมใสรปเงาะทอปลกษณ เชน

พระสงขสวมรปเงาะอาพรางตนใหเปนคนอปลกษณ และการกาหนดใหตวละครมความอปลกษณ

เพราะถกลงโทษจากการประพฤตชว เชน นางสามนกขาถกพระลกษมณลงโทษตดจมก ห ปาก มอ

และเทา เพราะเขาทารายนางสดา ดงนนตวละครอปลกษณจงมทงทอปลกษณตงแตกาเนด และ

อปลกษณในภายหลง

อยางไรกตามไมวาตวละครอปลกษณจะมความอปลกษณตงแตกาเนด หรออปลกษณ

ในภายหลง ผศกษาพบวา ตวละครอปลกษณมรปรางทอปลกษณ ลกษณะ ดงน

19

. อวยวะผดรป กลาวคอ อวยวะตามสวนตาง ๆ ของรางกายมลกษณะบด

เบยว เอยง โคง งอ และคดไปจากลกษณะปกต ไดแก ใบหนาผดรป ตาเหล จมกคด หลงคอม และ

แขงคด

. . ใบหนาผดรป คอ ลกษณะของใบหนาทผดไปจากปกต ไดแก

หนายาว หนาหก และใบหนาเหมอนใบหนาของมา ดงน

. . . หนายาวอาจเกดจากความผดปกตจากรปรางของ

กระดกขากรรไกร ความผดปกตของขากรรไกรทาใหเกดลกษณะคางเลก เรยกวา คางหรบ และ

ลกษณะคางยน ซงทาใหลกษณะของใบหนายาวขน (จอรจวอง, ม.ป.ป.: ) ตวละครอปลกษณทม

ใบหนายาว ไดแก พรานบญ ในบทละครครงกรงเกาเรอง มโนหรา ดงเนอความวา

โครงหางคางยาวฟนขาวด ... โฉมยงเจาไมมจตใจ ตวลนรวรวกลวบรรลย อรไทเจา

ทรงโศกา

(มโนหรา วรรณกรรมอยธยา , : )

จากตวอยางจะเหนวา พรานบญมสวนของโครงหนาหางทา

ใหคางยนออกมา สงผลใหพรานบญมใบหนายาวกวารปหนาปกต

. . . หนาหก คอ หนา ทมสนจมกคลายหก เขาไป

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. , : ) ตวละครอปลกษณทมใบหนาหก

ไดแก นางประแดะ ในระเดนลนไดดงเนอความวา

หกลวงดวงพกตรหกงอ ลาคอโตตนสนกลม

(ระเดนลนได, : )

. . . ใบหนาเหมอนใบหนาของมา คอ ใบหนาของคน

ปกตจะไมไดมลกษณะทเหมอนกบใบหนาของสตว แตใบหนาของคนเหมอนใบหนาของสตว จง

ทาใหใบหนาผดรปไปจากปกตของคน ตวละครอปลกษณทมใบหนาเหมอนใบหนาของมา ไดแก

นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา ดงเนอความวา

บดนน เถาแกโขลนจาทาส

ฟงนางหนามาพาท ตองทธรรมเนยมบราณมา

พศดหนาตาเหมอนพาช แตพาทแหลมหลกหนกหนา

ทาวนางตางมวาจา ใชพวกโขลนจาเขาไป

(แกวหนามา, : )

20

ใบหนาของนางแกวทเหมอนมาเปนลกษณะทมมาแตกาเนด

ดงตอนนางมณทลความแกทาวมงคลราช เนอความวา

เมอนน นางมณทลไปดงใจหมาย

รปนเกดสาหรบกาย จงมความเสยดายเปนพนไป

(แกวหนามา, : )

ลกษณะใบหนาของนางแกวทเหมอนใบหนาของมา เปน

ลกษณะเฉพาะตวทมความโดดเดน ซงจตพร มสกล (อางถงใน ชลดา เรองรกษลขต, : -

) สนนษฐานถงแหลงทมาของการสรางใบหนาของนางแกวทมลกษณะเหมอนใบหนาของมาไว

วา

การทพระเจาบรมวงศเธอ กรมหลวงภวเนตรนรนทรฤทธทรงสรางตวละครเอกฝาย

หญงใหมหนาเปนมานนาจะไดอทธพลจากรปหลอฤๅษดดตนรปหนงทพระบาทสมเดจพระนง

เกลาเจาอยหวโปรดใหชางหลอขน ในครงนนพระเจาบรมวงศเธอ กรมหลวงภวเนตรนรนทรฤทธ

กไดรบเชญใหรวมนพนธโคลงดงกลาวดวยหลายบท ในจานวนนมโคลงบทหนงทกลาวถงฤๅษ

พมาทมชอวาอศวมน พระฤๅษดงกลาวมหนาเปนมา

. . ตาเหล คอ ความผดปกตของดวงตาทงสองขางทไมไดมองไป

ดวยกน (ปานฉตร ภครชพนธ, : ) ตวละครอปลกษณทมตาเหล ไดแก ชชก ในมหาชาตคา

หลวง ดงเนอความวา

อโถ วสมจกขโก ตาขาวขวดเบองบน ตาซายสถนตกตาแล

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากตวอยางเนอความ คาวา ขวด หมายถง เหลอก (พจนานกรมศพท

วรรณคดไทย สมยอยธยา, : ) จะเหนวาลกตาทง ขางมการเหลอกทไมเทากน คอ ลกตา

ดานขวาเหลอกขนขางบน และลกตาดานซายเหลอกลงดานลาง ลกษณะดงกลาวทาใหเหนวาดวงตา

ทงสองขางไมไดมองไปในทศทางเดยวกน จงเกดเปนลกษณะตาเหล

. . จมกคด คอ ลกษณะของจมกทสนจมกหกคด และเบยงเฉไป

ตวละครอปลกษณทมจมกคด ไดแก ชชก ในมหาชาตคาหลวง กวกลาววาชชกมจมกหกคดเคยวดง

เนอความวา

กฬาโร ภคคนาสโก จรหมกหกคดเคยวฟนนงอกขยวเสมอหม

(มหาชาตคาหลวง, : )

21

. . หลงคอม เกดจากความผดปกตของกระดกสนหลง คอ กระดก

สนหลงปกตเมอมองจากทางดานหนา แนวของกระดกสนหลงจะตองตรง ไมมการเบยงเฉไปทาง

ดานขางหรอคด (ตอพงษ บญมาประเสรฐ, : ) พบตวละครอปลกษณทมหลงคอม จานวน

ตว ไดแก ชชก นางคอมกจจ และยองตอด ดงตวอยาง

ชชก ในมหาชาตคาหลวง ดงเนอความวา

กมโภทโร ภคคปฏ ฐหลงงหก เหนโครงเปลา มทองเทาไหหาม โสดแล

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากตวอยางเนอความกลาววา ชชกมหลงหกจนเหนแนวกระดกสน

หลง ซงลกษณะดงกลาวของชชกทาใหเหนวาชชกมหลงคอมโคงลงจนเหนแนวกระดกสนหลง

อยางชดเจน

นางคอมกจจ ในรามเกยรต ดงเนอความวา

พจะยงอคอมหลงกง ใหโกงนนดงไปขางหนา

นองรกจงทอดทศนา วาแลวกยงทนท

(รามเกยรต เลม1, : )

จากตวอยางเนอความคาทพระรามใชเรยกนางกจจวา อหลงกง เปน

การเปรยบเทยบใหเหนถงสนหลงของนางกจจทมลกษณะโคงงอเหมอนกบลาตวของกง ทาใหเหน

วานางกจจมหลงคอม

ยองตอด ในพระอภยมณ ดงตอนนางละเวงพศดรปลกษณของยอง

ตอด ดงเนอความวา

ใบไมนงรงรงสนหลงโกง ดงผโปงปากเหมนเชนกมภา

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวามการกลาวถงสนหลงของยองตอดวา

มลกษณะโคง, ไมตรง สงเกตจากคาวา โกงทขยายความคาวาสนหลง ซงในพจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ( : )ใหความหมายวา “โกง หมายถง ว. โคง, ไมตรง เชน หลง

โกง.” ดงนนยองตอดจงมหลงคอม

22

. . แขงคด เกดจากความผดปกตในการสรางกระดกของสวนสราง

กระดกของกระดกหนาแขงปลายบนสวนดานใน ทาใหชวงตอปลายกระดกสวนบนของหนาแขง

โกง (ยงยทธวชรดล, : ) ตวละครอปลกษณทมแขงคด ไดแก ชชก ในมหาชาตคาหลวง ดง

เนอความวา

บพตร พราหมณนแขงคดเลบหยน หนาครงทยนทรลกษณ โสดไส

(มหาชาตคาหลวง, : )

. อวยวะพการ คอ อวยวะตามสวนตาง ๆ ของรางกาย ไดแก ตา จมก ห ปาก

มอ และเทาเกดทพพลภาพ หรอขาดหายไป สงผลใหมลกษณะตาบอด จมกแหวง หแหวงหรอขาด

ปากแหวง มอและเทาดวน

ตวละครอปลกษณทมตาบอด ไดแก ยองตอด ในพระอภยมณ ยองตอดม

ดวงตาซายเพยงขางเดยว เนองจากยองตอดโดนภรรยาถบเขาทดวงตาขางขวาจงควกดวงตาออก

สงผลใหยองตอดมอวยวะพการ ดงเนอความวา

ทงถบถกลกตาขางขวาบอด อายยองตอดเตมโกรธกระโดดหน

เสยดายนกควกออกมาวาตาน เปนของดกวาอนเอากลนไว

(พระอภยมณ เลม , : )

ตวละครอปลกษณทมหแหวง ไดแก นางประแดะ ในระเดนลนได ดงคาททาว

ประดเรยกนางประแดะ เนอความวา

ถาบอกจรงใหกอหแหวง จะงดไวไมแทงอยาแยงยด

(ระเดนลนได, : )

ตวละครอปลกษณทมจมกแหวง หขาด ปากแหวง มอและเทาดวน ไดแกนาง

สามนกขา ในรามเกยรต ดงเนอความวา

มอดวนตนกดปากแหวง เปนรวแรงทรลกษณบดส

หขาดจมกขาดไมสมประด อสรแปลกองคกลยา

(รามเกยรต เลม , : )

นางสามนกขาไมไดมลกษณะอปลกษณมาตงแตกาเนด แตมการลงโทษ

เนองจากการประพฤตช วของตวละคร จงสงผลใหตวละครมอวยวะพการจงกลายเปนความ

อปลกษณ

23

. อวยวะมขนาดใหญเกนขนาดปกตคอ ดวงตา จมก คอ และทองมขนาด

ใหญ ดงน

. . ดวงตามขนาดใหญ คอ ลกษณะของดวงตาทโต และเบกกวาง

ไดแก ดวงตาพองโต และตากลอกโพลง

. . . ดวงตาพองโต คอ ลกษณะของดวงตาทมลกษณะ

โปงขน หรอนนออกมาจากเบาตา พบตวละครอปลกษณทมดวงตาพองโต จานวน ตว ไดแก ชชก

เจาเงาะ นางผเสอสมทร และนางศรสาหง ดงตวอยาง

ชชกในมหาชาตคาหลวง ดงเนอความวา

ดกรสงฆเถาตาตงพงพวง กมเอาบวงบดดยว โสดแล ฯ

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากตวอยาง จะเหนวามการกลาวถงลกษณะของชชกทม

ดวงตาตง ซงคาวา ตง หมายถง ลกษณะทมบางสงบางอยางดนใหนนโปงออกมาก (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. , : ) แสดงใหเหนวาชชกมดวงตาโปน

เจาเงาะ ในบทละครนอกเรองสงขทอง ดงเนอความวา

ขากลวรปเงาะปาตาพอง จะใหนองนงใกลจนใจจรง

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความเปนตอนนางรจนาสนทนากบเจาเงาะ

นางรจนากลาววานางกลวรปเงาะปา เพราะมดวงตาพองโตซงคากลาวของนางรจนาสามารถแสดง

ใหเหนวาเจาเงาะมดวงตาพองโต

นางผเสอสมทร ในพระอภยมณ เชน คาทพระฤๅษตาหนนาง

ผเสอสมทร สามารถแสดงใหเหนวานางผเสอสมทรมดวงตาโต ดงเนอความวา

อยกษาตาโตโมโหมาก รปกกากปากกเปราะไมเหมาะเหมง

(พระอภยมณ เลม , : )

24

นางศรสาหง ในอภยนราช ตอนนางทพมาลแอบดนางศรสา

หง นางทพมาลกเหนดวงตาของนางศรสาหงทมลกษณะพองโตดงเนอความวา

ตาพองสองผมนมยาน ยงโปรดปรานประหลาดหวาดวญญาณ

(อภยนราช, : )

. . . ตากลอกโพลง คอ ลกษณะของดวงตาทเบกจนกวาง

และกลอกไปมา ตวละครอปลกษณทมดวงตากลอกโพลง ไดแก หมนหาญ ในเสภาเรองขนชาง

ขนแผน ไดอธบายใหเหนถงดวงตาของหมนหาญทมลกษณะกลอกโพลง ดงเนอความวา

สงเกอบสศอกตากลอกโพลง หนวดโงงงอนปลายทงซายขวา

(ขนชาง ขนแผน, : )

ดวงตาทมขนาดใหญเปนลกษณะทางกายภาพทไมดแลวยง

สามารถสะทอนใหเหนถงจตใจภายในได ดงทตาราพรหมชาต ( : ) กลาวถงลกษณะของผท

มดวงตาขนาดใหญไววา “ผใดมดวงตาโต ผนนมกใจราย ใจชวแล”

. . จมกใหญ ตวละครอปลกษณทมจมกใหญ ไดแก จรกา ใน

อเหนา ดงเนอความวา

จมกใหญไมสงาราศ จะพาทแหงแหบแสบเสยง

(อเหนา, : )

. . คอใหญ ตวละครอปลกษณทมคอใหญ ไดแก นางประแดะ ใน

ระเดนลนได ดงเนอความวา

หกลวงดวงพกตรหกงอ ลาคอโตตนสนกลม

(ระเดนลนได, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวานางประแดะวามลาคอทใหญ ตน และ

สน ซงแตกตางไปจากลกษณะคอของตวละครเอกฝายหญงในวรรณคดไทยทมกมลกษณะเหมอน

ลาคอราชหงสสวรรค (ชลดา เรองรกษลขต, : ) คอมชวงลาคอทยาวดสงางามเหมอนกบลาคอ

ของหงส ทงนลกษณะคอใหญยงถอเปนลกษณะทไมดตามหลกนรลกษณดวย ดงทตาราพรหมชาต

( : ) ไดกลาวถงลกษณะของคอทไมดวา “คอเหมอนขอเรอน อนทรงไวซงเครองแหงเรอน

คอ ศรษะ ถาคอโตนก คอสน ไมสมตว มดแล”

25

. . ทองใหญ คอ ลกษณะของสวนทองทยนออกมาเปนกระเปาะ

ใหญ ทงนไมไดเกดจากรปรางอวนเพยงแตมทองยนออกมา ตวละครอปลกษณทมทองใหญ พบ

จานวน ตวไดแก ชชก และเจาเงาะ ดงตวอยาง

ชชก ในมหาชาตคาหลวง ดงเนอความวา

ทอกนนนกมโภทโร ภคคปฏ°Ôหลงงหก เหนโครงเปลา มทองเทาไหหาม โสดแล

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากตวอยางเนอความมการกลาวถงทองของชชกวาใหญเทาไหหาม

ซงในพจนานกรมภาษาไทยเปรยบเทยบ ( : ) มการเปรยบเทยบคาภาษาไทยกรงเทพกบคา

ภาษาไทยดาวา “คาวา โอง ɂ:1 ในภาษาไทยกรงเทพ ตรงกบคาวา ไหหาม һam1nam6ใน

ภาษาไทยดา”ดงนนชชกจงมทองเปนกระเปาะใหญเทากบโอง

เจาเงาะ ในบทละครนอกเรอง สงขทอง ดงเนอความวา

ถงตาพองทองพลยพพล อยาดหมนกนจมใชชว

จงปราณเงาะปาเถดอยากลว จะแตงตวใหงามตามใจนอง

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนคาวา ทองพลย ซงคาวา พลย หมายถง ว.

ยย, ยนออกมาอยางทองคนอวน (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) เมอขยาย

ความคาวา ทอง จงทาใหเหนวาเจาเงาะมทองยนออกมา

. อวยวะไมสะอาด คอ ปากมกลนเหมน ฟนไมสะอาด และเลบเนา ซง

อวยวะทไมสะอาด เปนสวนหนงของความอปลกษณ เนองจากเปนลกษณะทางกายภาพทมผลทาให

ผพบเหนเกดความรสกรงเกยจ และขยะแขยงได

. . ปากมกลนเหมน ตวละครอปลกษณทปากมกลนเหมน พบ

จานวน ตว ไดแก ชชก และยองตอด ดงตวอยาง

ชชก ในมหาเวสสนดรชาดก ดงเนอความวา

ถาออเฒาจะอาปากออกพดนมนเหมนฟงทงฟนฟางกหางหกเหนเวทนา

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

26

จากตวอยางเนอความเปนตอนทเหลาพราหมณตาหนใหนางอมตตดา

เหนโทษของการมสามชรา โดยกลาวถงลกษณะทไมดของชชก คอ การมกลนปากเหมน เพอให

นางอมตตดาเหนความนารงเกยจของชชก

ยองตอด ในพระอภยมณ ในตอนทนางละเวงพศดรปลกษณภายนอก

ของยองตอดกพบวาปากของยองตอดมกลนปากเหมนเหมอนกบกลนปากของจระเข เพราะยอง

ตอดกนสตวทยงมชวตเปนอาหาร ดงเนอความวา

ใบไมนงรงรงสนหลงโกง ดงผโปงปากเหมนเชนกมภา

(พระอภยมณ เลม , : )

. . ฟนไมสะอาด คอ ฟนมขฟน ตวละครอปลกษณทมฟนไม

สะอาด ไดแก ชเปลอย ในพระอภยมณ ตอนสดสาครไปตามพระอภยมณ เมอสดสาครพบชเปลอย

สดสาครเหนภายในชองปากของชเปลอยทเตมไปดวยขฟนกรสกอยากอาเจยน ดงเนอความวา

นาเหยนรากปากมแตขฟน กรนสนนนอนรายเหมอนปายปน

( พระอภยมณ เลม , : )

. . เลบเนา ตวละครอปลกษณทมเลบเนา ไดแก ชชกในมหาชาตคา

หลวง ดงเนอความวา

เถาลาเลวสเอวเปลา เลบเนาเนอหนงหยาบ โลกสวภาพฤๅจะมสขแตใดเลย ดงงน

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากตวอยางเนอความเปนตอนเหลาพราหมณตาหนนางอมตตดา และ

ไดกลาวถงความสกปรกของชชกวา ชชกมเลบเนา เพอโนมนาวใจใหนางอมตตดาเหนวาชชกม

ลกษณะทไมดและไมคควรกบนางอมตตดา

. รางกายมขนาดใหญ คอ ลกษณะของรปรางทมขนาดสง รปรางใหญ และ

รปรางอวน

. . รปรางสง ตวละครอปลกษณทมรปรางสง พบจานวน ตว

ไดแก หมนหาญ และเจาละมาน ดงตวอยาง

หมนหาญ ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน เชน เนอความทกวอธบายถง

รปลกษณของหมนหาญวามความสงเกอบ ศอก ดงเนอความวา

27

สงเกอบสศอกตากลอกโพลง หนวดโงงงอนปลายทงซายขวา

(ขนชาง ขนแผน, : )

เจาละมานในพระอภยมณ มความสงถง ศอก ดงเนอความวา

ทงนายไพรกายสงถงหกศอก หนงสอบอกมาวายกษมกกะสน

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความทง ขางตนจะเหนวา หมนหาญสงเกอบ

ศอก ซง ศอก เทากบ เซนตเมตร หมนหาญมสวนสงเกอบ เซนตเมตร และเจาละมานสง

ศอก เจาละมานจงมความสงถง เซนตเมตร ซงเปนสวนสงเกนปกต ดงทวรชย วรยารมณ

( ) ไดสารวจโครงกระดกจากแหลงโบราณคดบานนาดพบวา

“จากศกษาลกษณะของกระดกโครงสรางรางกายสวนแขนขา จานวน สวน คอ

กระดกตนแขน กระดกปลายแขนดานนอก กระดกปลายแขนดานใน กระดกตนขา กระดกหนา

แขง และกระดกนองเพอคานวณความสงของประชากรตามคาสมการอเมรกนผวขาว และสมการ

มองโกลอยด ใชตวอยางทสามารถวดและศกษาไดรวมทงส น โครง แบงเปนชาย โครงและ

หญง โครง โดยตามคาสมการมองโกลอยดพบวา เพศชายมความสงเฉลย . เซนตเมตร และ

. เซนตเมตรตามคาสมการอเมรกนผวขาว”

โครงการสารวจขนาดของ SizeThailand ไดสารวจรปรางของคนไทย

ในป - จากกลมตวอยางทงชายและหญงทวประเทศ จานวน , คน ชวงอายกลาวคอ

- ป, - ป, - ป, - ป และ ปขนไป พบวา ชายไทยอาย - ป มสวนสง -

เซนตเมตร คดคาเฉลยสวนสงได . เซนตเมตร

จากขอมลขางตนจะเหนวา สวนสงของเพศชายทงในสมยกอน

ประวตศาสตร และในยคปจจบน (พ.ศ. - ) มคาความสงใกลเคยงกน ดงนนเมอในวรรณคด

มการกาหนดรปรางของตวละครอปลกษณใหสงถง - เซนตเมตร จงถอวาเปนสวนสงทเกน

มาตรฐานของคนปกต

. . รปรางใหญ พบตวละครอปลกษณทมรปรางใหญ จานวน ตว

ไดแก นางผเสอสมทร และเจาละมาน ดงตวอยาง

28

นางผเสอสมทร ในพระอภยมณ ดงเนอความวา

จะกลาวถงอสรผเสอนา อยทองถาวงวนชลสาย

ไดเปนใหญในพวกปศาจพราย สกนธกายใหญโตเทาไอยรา

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา รปรางของนางผเสอสมทรมขนาด

ใหญเทากบขนาดตวของชาง ซงรปรางขนาดใหญของนางผเสอสมทร เนองจากนางมชาตกาเนด

เปนยกษ ดงท ส.พลายนอย ( : ) ไดอธบายถงยกษไววา “ยกษ หมายถง อมนษยพวกหนงทม

รางกายใหญโต หนาตาดราย มเขยวยาวโงง กนสตวและคนเปนอาหาร”

เจาละมาน ในพระอภยมณ ดงเนอความวา

เหนองคทาวเจาละมานเหมอนมารราย ทงรปกายใหญหลวงดพวงพ

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความสงเกตคาวา ใหญ หมายถง ว. โต (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :0 ) และคาวา หลวง หมายถง ว. ใหญ (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : ) เปนการขยายความใหเหนรปรางของเจาละมานวามรปราง

ขนาดใหญโตมาก

. . รปรางอวน เปนลกษณะหนงทสะทอนใหเหนถงความ

อปลกษณ ดงทไปรยา ชลากาญจน ( : ) กลาวถงความอวนวา “ความอวนเปนสงทนารงเกยจ

เนอไขมนกลายเปนสวนเกนทนาชง คนทมรปรางจามาถกเปรยบใหเปนตวตลก” พบตวละคร

อปลกษณทมรปรางอวน จานวน ตว ไดแก ขนชาง จรกา ทาวสนนราช นางแกวหนามา และนาง

วาล

ขนชาง ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ตอนพระไวยไปรบขนชางเขามา

ในวง มการเปรยบเทยบรปรางของขนชางวาอวนเหมอนตกตากวางตง ดงเนอความวา

เหมอนตกตากวางตงดพงพลย หวทยผมเถกเปนถองาม

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยาง จะเหนวา มการเปรยบเทยบรปรางของขนชางวาอวน

เหมอนตกตากวางตง ซงผศกษาสนนษฐานวา ตกตากวางตง อาจหมายถง ตกตาศลาจนทมการนาเขา

มาตงแตสมยอยธยา และนาเขามามากในสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว (รชกาลท ) ซง

29

ตกตาจนทนยมนาเขามามกจะเปนรปคน เทวดาหรอเซยน (วบลย ลสวรรณ, : - ) ตกตา

ศลาจนมกจะปนใหมลาตวอวบและใหญ

จรกา ในอเหนา ตอนเหลาชะแมผเฝาประตเมอเหนจรกากตางตาหน

รปลกษณจรกาแสดงใหเหนวาจรกามรปรางอวน ดงเนอความวา

ไมมทรวดทรงองคเอวอวน พศไหนเลวลวนอปลกษณ

(อเหนา, : )

จากเนอความเปนตอนทจรกาเขาเมองดาหา เมอเหลาชะแมผเฝา

ประตเหนจรกากตางตาหนรปลกษณจรกาโดยมการกลาววา จรกามเอวอวนหรอรปรางอวนนนเอง

ทาวสนนราช ในบทละครนอกเรอง คาว ดงเนอความวา

เกศาพงจะประปราย รปกายชายพจะมเนอ

(คาว, : )

จากเนอความขางตนอธบายถงรปรางของทาวสนนราชวา รปกายชาย

พจะมเนอ คาวา พ หมายถง ว. อวน, มกใชเขาคกบคาวาอวนเปนอวนพ. น.มน. (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. , : )

นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา เชน ตอนนางแกว

หนามาเขาวง เมอนางกานลเหนนางแกวกตางกลาวถงรปลกษณของนางแกว โดยมการกลาวถง

รปรางของนางแกววาม รปกายจามาดงเนอความวา

นงหมปกปยกรยกราย รปกายจามาดามดหม (แกวหนามา, : )

นางวาล ในพระอภยมณ มรปรางอวน เชน ตอนนางวาลถวายตวแก

พระอภยมณ เมอพระอภยมณพบนางวาลกเหนวา นางวาลมเนอหนงจามาดงเนอความวา

พระยมพลางทางดผรบสง เหนเนอหนงจามาดาหมดหม

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความทง ขางตนจะเหนวา มการกลาวถงรปรางของ

นางแกว และนางวาลวามลกษณะจามา คอ ลกษณะอวน (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.

, : )

30

. ผวหนงไมเกลยงเกลา คอ ผวหนา และผวหนงตามลาตวมรวรอยแผลเปน

จากฝ รอยขวน และสว ผวหนงตกกระและมขแมลงวนมาก

. . ผวหนาไมเกลยงเกลา คอ ผวหนาทมรอยฝ รอยแผล และสว

พบตวละครอปลกษณทมผวหนาไมเกลยงเกลา จานวน ตว ไดแก จรกา นางประแดะ นางวาล

ยองตอด และนางคนธมาล ดงตวอยาง

จรกา ในอเหนา มผวหนาขรขระเพราะออกฝ ดงเนอความตอนจรกา

เขาเมองดาหา เนอความวา

บางตาหนวาหนาเพรยง ดดาดงเหนยงนาชงนก

(อเหนา, : )

จากตวอยางกลาววา จรกามลกษณะหนาเพรยง ซงคาวา “เพรยง” ใช

เรยกผวหนงทขรขระอยางหนาออกฝวา มลกษณะเปนเพรยง (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. , : )

นางประแดะ ในระเดนลนได ดงในบทชมโฉมนางประแดะ

เนอความวา

พศแตหวตลอดเทาขาวแตตา ทงสองแกมกลยาดงลกยอ

(ระเดนลนได, : )

จากตวอยางจะเหนวา กวมการเปรยบเทยบผวหนาของนางประแดะ

วาเหมอนผวของลกยอทมลกษณะขรขระ ไมเรยบเนยน อกทงยงเปนจดดาบนผวดวย

นางวาล ในพระอภยมณ ดงเนอความวา

ทงกายาหางามไมพบเหน หนานนเปนรอยฝมแตแผล

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา ผวหนาของนางวาลไมเกลยงเกลา

เพราะมรอยแผลเปนทเกดจากการออกฝ

ยองตอดในพระอภยมณ ดงเนอความวา

ทงหนาลายรายเรยรอยเมยขวน ผมแตลวนผผกจมกโดง

(พระอภยมณ เลม , : )

31

จากตวอยางเนอความเปนตอนทนางละเวงพศดรปลกษณของยอง

ตอดกพบวา ยองตอดมผวหนาทไมเกลยงเกลา เพราะมรอยแผลเปนทเกดจากการถกภรรยาขวนไว

ตงแตเมอครงทยองตอดเขาขมขนภรรยาตนเอง

นางคนธมาล ในบทละครนอกเรอง คาว ดงเนอความวา

หวกระจายลายเสนขนเมนสอย ผดหนานงตะบอยบบสว

(คาว, : )

จากตวอยางเนอความเปนตอนทนางคนธมาลกาลงแตงองคใหงดงาม

ขนเฝาพระคาวทปลอมเปนทาวสนนราชทชบตวใหม ซงมการกลาวถงพฤตกรรมของนางคนธมาล

ทกาลงบบสวสามารถแสดงใหเหนวานางคนธมาลมผวหนาไมเกลยงเกลา เพราะมสว

. . ผวตามลาตวไมเกลยงเกลา คอ ผวหนงตามลาตวมรอยแผล ตก

กระและมขแมลงวนมาก พบตวละครอปลกษณทมผวตามลาตวไมเกลยงเกลา จานวน ตว ไดแก

ชชก และเจาเงาะดงตวอยาง

เจาเงาะ ในบทละครนอกเรอง สงขทอง ดงเนอความวา

เมอนน ทาวสามนตเหนเงาะชงนาหนา

เนอตวเปนลายคลายเสอปลา ไมกลวใครใจกลาดดน

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา เจาเงาะมผวหนงตามลาตวลาย

เหมอนกบเสอปลา ซงผวหนงของเสอปลาจะมพนลาตวสเทาหรอสนาตาลอมเขยว และมลายสดา

เปนจดกระจายอยทวตว (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. , : )

ชชก ในมหาชาตคาหลวง ดงเนอความวา

วลน ตลกาหโต ขแมลงวนนเหลอแล ทกกระแบเนอบเหนเปลาเลยย ... หนงงลาย

หมายเสอปา อายพรอยลาเลงไพร ทกแหงแล

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากตวอยางเนอความมการกลาวถงลกษณะของชชกวา ผวหนงตก

กระและมขแมลงวนมาก ทาใหผวหนงลายเหมอนเสอปา

32

. ผวดาคลา ในยคสมยกอนจะมการกาหนดมาตรฐานความงามไววา ผทม

ความงดงามตองมผวเหลองด งทองทา และหากมองในมตชนชนคนทมผวดาคอพวกไพรทใช

แรงงานทางานกลางแจงจนผวดาคลา (กชกรณ เสรฉนทฤกษ, : - ) ตวละครอปลกษณทม

ผวดาคลา พบจานวน ตว ไดแก เจาเงาะ ขนชาง จรกา นางแกว นางประแดะ นางผเสอสมทร และ

นางวาล ดงตวอยาง

เจาเงาะ ในเรองสงขทองตอนพระสงขตคล วรรณคดสมยอยธยากลาวถง

รปลกษณของเจาเงาะวามผวดาคลา สงเกตไดจากคาทเจาเงาะทลนางมณฑา ดงเนอความวา

เงาะชวตวอปรยพระมารดา รปชวตวดาอยรงรง พระบดาจะฆาปอง (สงขทอง วรรณกรรมสมยอยธยา , : )

ในบทละครนอกเรอง สงขทอง เชน ตอนเจาเงาะเขาเมองสามนต ดงเนอความ

วา

ลางคนบนวาถาเชนน ฟาผเถดไมนกปรารถนา

นากลวตวดาเหมอนคลา ตางตเงาะปาวาวนไป

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา เมอเหลานางสนมกานลเหนเจาเงาะกตาง

กลาวถงรปลกษณของเจาเงาะโดยเปรยบเทยบสผวของเจาเงาะวามผวดาคลาเหมอนชาวคลา ซงชาว

คลา คอ แขกอนเดยทมผวดา (พจนานกรมภาษาถนใต, : )

นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา เชน บทสนทนาของนาง

แกวทกลาวกบพระพนทองวา ตนเองเปนคนทมรปชวและมผวดาคลา ดงเนอความวา

เหนนองรปชวตวดา ชางทากระไรไมไวหนา

ใครลบลดถกลกพระยา อนจจาพาโลโพคลม

(แกวหนามา, : )

นางประแดะในระเดนลนได ดงเนอความในบทชมโฉม เนอความวา

พศแตหวตลอดเทาขาวแตตา ทงสองแกมกลยาดงลกยอ

(ระเดนลนได, : )

33

จากตวอยางเนอความกลาวถง ผวกายของนางประแดะวา พศแตหวตลอดเทา

ขาวแตตาทาใหเหนวา นางประแดะสวนของรางกายทมความขาว คอ ดวงตา ดงนนในสวนอน ๆ

ของรางกายอาจจะมสดาคลา ซงแสดงใหเหนวานางประแดะมผวดาคลาได

ขนชางในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ตอนขนชางแตงตวไปฟงเทศนมหาชาต

ดงเนอความวา

ผวหนงยงเขยวเหมอนผกตบ นจวนจบมหาพนแลวสหวา

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา มการเปรยบเทยบสผวของขนชางวามสผว

เขยวคลาเหมอนสของผกตบ

จรกา ในอเหนา ดงเนอความวา

ทงรปชวตวดาตาพงศพนธ จะเรยงเคยงกนนาอายนก

(อเหนา, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา คากลาวของประเสหรนทกลาวกบนางบษบา

ทาใหเหนวา จรกาวามผวดาคลา

นางผเสอสมทรในพระอภยมณ ดงเนอความวา

ถงรปชวตวดาแตนาใจ จะหาไหนไดเหมอนเจาเยาวมาลย

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความเปนตอนทพระอภยมณกลาวกบศพของนางผเสอสมทร

มการกลาวถงนางผเสอสมทรวาตวดา แสดงใหเหนวา นางผเสอสมทรมผวดาคลา

นางวาลในพระอภยมณ ดงเนอความวา

ถงรปชวตวดาดงนารก แตรหลกลาสรางคนางสนม

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางจะเหนวามการกลาวถงสผวของนางวาลวามผวดาคลาเหมอนนา

รก ซงนารก คอยางทไดจากไมตนในสกล Gluta และไมพมในสกล Rhus วงศ Anacardiaceae ทาให

มสดาแลวใชทาลงพนใหเหนยวเพอปดทอง (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. , :

)

34

. เสนผม และขนไมเปนระเบยบ คอ เสนผมไมเปนทรง และไมสามารถจด

ทรงได ไดแก ผมหยก ผมหยกศก และผมผผก อกทงขนรงรงไมเปนระเบยบ ไดแก หนวดเคราบน

ใบหนารงรง

. . ผมหยก คอ ลกษณะของเสนผมทงอ เปนขดรกรงรง หรอม

ลกษณะผมหยกนอย ๆ ตวละครอปลกษณทมผมหยก พบจานวน ตว ไดแก เจาเงาะ จรกา และ

หมนหาญ ดงตวอยาง

เจาเงาะ ในบทละครนอกเรองสงขทอง ดงเนอความวา

ผมหยกยงเหยงเหมอนเซงฟก หนาตาตละยกษมกกะสน

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความเปนตอนททาวสามนตเหนรปลกษณภายนอกของเจา

เงาะกเหนวาเจาเงาะมผมหยกเหมอนกบลกษณะเซงฟก ซง เซง คอ ทรกเปนสมทมพมไมหรอมไม

เถาปกคลมอยขางบน เชน เซงฟก (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. , : )

ดงนนการเปรยบเทยบผมของเจาเงาะวาหยกเหมอนเซงฟก ทาใหเหนวา เจาเงาะมผมหยกรกรงรง

หมนหาญ ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน มการกลาววาหมนหาญมผม

หยกหยกศกดงเนอความวา

ผมหยกหยกศกอกเปนขน ทรหดอดทนมใชชว

(ขนชาง ขนแผน, : )

จรกาในอเหนา ดงเนอความวา

ดไหนมไดงามทงกายา ลกษณาผมหยกพกตรเพรยง

(อเหนา, : )

จากตวอยางเนอความเปนตอนทจรการาพงถงตนเองวามรปลกษณท

ไมงดงาม เนองจากมผมหยก ซงพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ( : ) ให

ความหมายของคาวา หยก ไววา “หยก หมายถง ว. คด ๆ งอ ๆ” เมอขยายคาวา ผม กทาใหเหนวา

ผมของจรกามลกษณะคดงอ คอเปนผมหยก หรออาจเปนผมหยกศกทมลกษณะหยกนอย ๆ

35

. . ผมผผก คอ ลกษณะของผมทจบตวกนเปนกอนหรอชอไม

สามารถหวหรอตดออกได ตวละครอปลกษณทมผมผผก ไดแก ยองตอด ในพระอภยมณ ดง

เนอความวา

ทงหนาลายรายเรยรอยเมยขวน ผมแตลวนผผกจมกโดง

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความเปนตอนนางละเวงพศดรปลกษณของยองตอด

กเหนวายองตอดมผมผผก

. . หนวดเคราบนใบหนารงรงพบตวละครอปลกษณทมหนวด

เครารงรง จานวน ตว ไดแก พรานบญ ขนชาง และหมนหาญดงตวอยาง

พรานบญ ในบทละครครงกรงเกาเรองมโนหรา ดงเนอความวา

แลเหนพรานบญทฤสา รปรางกายาฤๅวาผ หนาตาหวอกรกเปนขน

(มโนหรา วรรณกรรมอยธยา , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวามการกลาวถงหนาตาของพรานบญวา

มขนรก แสดงใหเหนวาในสวนใบหนาของพรานบญจะมขนหรอหนวดเคราทรกรงรง

ขนชาง ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ดงเนอความทกวกลาวถง

รปลกษณของขนชางตอนโตเปนหนมวา

เคราคางขนอกรกกายา หนาตาดงลงคางทกลางไพร

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา ขนชางมหนวดเคราจานวนมาก จน

หนาตาเหมอนกบลงและคางทอาศยอยในปา

หมนหาญ ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ดงเนอความวา

สงเกอบสศอกตากลอกโพลง หนวดโงงงอนปลายทงซายขวา

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวาหมนหาญมหนวดโคงงอนเขาหากน

ทงซายและขวา

36

. . ลาตวมขนรงรง ตวละครอปลกษณทลาตวมขนรงรง พบ

จานวน ตว ไดแก พรานบญ ขนชาง และหมนหาญ ดงตวอยาง

พรานบญ ในบทละครครงกรงเกาเรองมโนหรา นอกจากจะมหนวด

เคราบนใบหนามาก ในสวนของหนาอกกมขนรกรงรง ดงเนอความวา

แลเหนพรานบญทฤสา รปรางกายาฤๅวาผ หนาตาหวอกรกเปนขน

(มโนหรา วรรณกรรมอยธยา , : )

ขนชาง ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ตอนทขนชางจะไปดนางพมพลา

ไลยอาบนา ดงเนอความวา

ขนอกรกเตมตลอดพง มมงดวนเดนลงจากเรอน

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางเนอความแสดงใหเหนวา บรเวณลาตวของขนชางมขน

ขนเปนจานวนมาก ตงแตอกจนถงทอง

หมนหาญ ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน แสดงใหเหนวา หมนหาญม

ขนบรเวณหนาอกเปนจานวนมากจนดรงรง ดงเนอความวา

ผมหยกหยกศกอกเปนขน ทรหดอดทนมใชชว

(ขนชาง ขนแผน, : )

. เสนผม และขนยาวกวาปกต คอ เสนผม หนวด และเครายาวกวาปกต หรอ

เกนกวาทควรเปน พบตวละครอปลกษณทมเสนผม และขนยาวกวาปกตจานวน ตวไดแก เจาเงาะ

และชเปลอย ดงตวอยาง

เจาเงาะ ในบทละครนอกเรองสงขทอง ดงเนอความวา

หนวดเคราครมครามงามครน หนาตาตละปนขนสดใจ

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความเปนคากลาวของนางรจนาทกลาววาเจาเงาะม

หนวดเคราครมคราม ผศกษาสนนษฐานวาคาวา ครมคราม ในทนอาจจะมความหมายเชนเดยวกบ

คาวา รมราม ซงในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ( : ) ใหความหมายของ

37

คาวา รมราม ไววา “รมราม หมายถง ก. เกนพอด, เกนทควร เชน หนวดเครารมราม” ดงนนจงแสดง

ใหเหนถงลกษณะของเจาเงาะทมหนวดเครายาวเกนพอด และเกนกวาปกต

ชเปลอย ในพระอภยมณ ดงเนอความวา

หนวดถงเขาเคราถงนมผมถงตน ฝรงจนแขกไทกใชท

(พระอภยมณ เลม , : )

ชเปลอยมผมยาวถงปลายเทา หนวดยาวถงเขา และเครายาวถงหนาอก เพอ

ปกปดรางกายแทนการนงผา ซงเปนลกษณะทใหความรสกประหลาดใจเมอพบเหน ดงทกวกลาววา

ไมนงผาคากรองครองหนงเสอ ประหลาดเหลอโลงโตงโมงโคงขน (พระอภยมณ เลม , : )

. เสนขนและผมนอย คอ หนวดบาง ผมบาง และหวลาน ดงน

. . หนวดบาง ตวละครอปลกษณทมหนวดบาง มจานวน ตว

ไดแกชชก ในมหาชาตคาหลวง ดงเนอความวา

โลหสส หรตเกโสมหนวดพยงหลงงเคา

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากตวอยางเนอความขางตนมการเปรยบเทยบลกษณะหนวดของช

ชกกบลกษณะหลงของโค สงเกตจากคาวา พยง หมายถง เพยง ราวกบ ประหนง ดจดง

(พจนานกรมศพทวรรณคดไทยสมยอยธยา, : )และคาวา หลงงเคา หมายถง หลงโค ซงม

ขนบาง (พจนานกรมศพททางวรรณคดสมยอยธยา, : ) จะเหนวา เนองจาก ชชกมหนวด

บาง ๆ เหมอนกบขนบนหลงโค

. . ผมบาง ตวละครอปลกษณทมผมบาง มจานวน ตว ไดแกช

ชกในมหาชาตคาหลวง ดงเนอความวา

โลหสส หรตเกโส มหนวดพยงหลงงเคา ผมบางเทาเหนแลนแล

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากตวอยางเนอความจะกลาวถงผมของชชกทเหนเปนแนวเสน

บาง ๆ ซงคาวา แลน หมายถง แนวเสนบาง ๆ(พจนานกรมศพทวรรณคดไทยสมยอยธยา, :

) เมอนามาขยายความคาวาผมบางกยงเปนการยาใหเหนวา ชชกมผมบางมาก

38

. . หวลาน ตวละครอปลกษณทมหวลาน มจานวน ตว ไดแกขน

ชาง ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน กวกาหนดใหหวลานเปนลกษณะเฉพาะของขนชางทมมาแต

กาเนด ดงเนอความวา

แมฝนวานกตะกรมคาบชาง บนมาแตทางพนาสณฑ

พาไปใหถงเรอนตน หวลานอกขนแตเกดมา

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากขางตนจะเหนวา ขนชางมลกษณะหวลานแบบราชครงเครา ดงท

ลอม เพงแกว (อางถงใน พพธภณฑหนขผงไทย, : ) ไดอธบายลกษณะหวลานประเภทราช

คลงเคราไวในตารบหวลานวา “ลานนคงจะหมายถงลานแบบตาง ๆ เพยงแตเพมวามหนวด และ

เคราดกเกนธรรมดา คนหวลานชนดนจะมขนอกอกดวย”

. หนาอกหยอนยาน กลาวคอ ลกษณะหนาอกของตวละครหญงใน

วรรณคดมกจะมลกษณะเหมอนกรรพม คอมลกษณะเหมอนกบมอทประนม ดงทชลดา เรองรกษ

ลขต ( : ) อธบายบทชมถนนางวา คดนมกรรพมนรชรตนเรยมผจง ซงถอวาเปนหนาอกท

งดงาม ดงนนหากมหนาอกหยอนยานจงเปนหนาอกทไมงดงาม ตวละครอปลกษณทมหนาอกยาน

มจานวน ตว ไดแก นางสามนกขา นางผเสอสมทร นางประแดะ และนางศรสาหง ดงตวอยาง

นางสามนกขา ในรามเกยรต ดงเนอความวา

สยายผมนมยานถงชายพก ตางตระหนกตกใจทวหนา

(รามเกยรต เลม , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา นางสามนกขามหนาอกหยอนยานไปถงชาย

พก ซงชายพก คอ รมผานงทดงรวบมาไขวกน เหนบไวทบรเวณสะดอ แลวดงชายขางใดขางหนง

ใหยาวกกวา มลกษณะคลายถงเลก ๆ เหนบไวทเอว (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ,

: ) ทาใหเหนวานางสามนกขามหนาอกหยอนยานไปถงเอว

นางผเสอสมทรในพระอภยมณ ดงเนอความวา

นมสองขางอยางกระโปรงดโตงเตง ผวของเองเขาระอาไมนาชม

(พระอภยมณ เลม , : )

39

จากตวอยางเนอความจะเหนวา นางผเสอสมทรมหนาอกทดโตงเตง ซงคาวา

โตงเตง หมายถง อาการแหงสงของทหอยยาว แลวแกวงไปมาได สามารถแสดงใหเหนวานางผเสอ

สมทรมหนาอกหยอนยาน

นางประแดะ ในระเดนลนได ดงเนอความวา

สองเตาหอยตงดงถงตะเคยว โคนเหยวแหงรวบเหมอนบวมตม

(ระเดนลนได, : )

จากตวอยางจะเหนวาหนาอกของนางประแดะมลกษณะหอยตงเหมอนกบถง

ตะเคยว อกทงยงมลกษณะเหยวเหมอนบวบตม ซงการเปรยบเทยบลกษณะหนาอกของนาง

ประแดะกบถงตะเคยวและบวบตม ทาใหเหนวานางประแดะมหนาอกทหยอนยานมาก

นางศรสาหง ในอภยนราช เนอความวา

นยยตาพองสองผมนมคลอย ทาชดชอยลอยเลศเฉดฉาย

(อภยนราช, : )

จากตวอยางเนอความนางศรสาหงมนมคลอย ซงคาวา คลอย หมายถง ก.

หยอนลง, ลดตา, เรยกนมทหยอนลงเลกนอย วา นมคลอย (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. , : ) แสดงใหเหนวานางศรสาหงมหนาอกทหยอนยาน

. เลบกด ตวละครอปลกษณทมเลบสน ไดแก ชชก ในมหาชาตคาหลวง

ดงเนอความวา

บพตร พราหมณนแขงคดเลบหยน หนาครงทยนทรลกษณ โสดไส

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากขางตนสงเกตคาวา หยน ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.

( : ) ใหความหมายของ เหยน ไววา ก.กรอนไปเกอบหมดหรอหมด, ตดหมด แสดง

ใหเหนวาชชกมลกษณะของเลบทกรอนไปจนเกอบไมมเนอเลบ จงมลกษณะเลบกด

จากการศกษารปลกษณของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยพบวา ในวรรณคดไทย

จะกาหนดรปลกษณของตวละครอปลกษณสวนใหญใหรปรางมขนาดใหญ รองลงมา คอ อวยวะม

ขนาดใหญ เสนผมและขนไมเปนระเบยบ ผวหนงไมเกลยงเกลา ผวดาคลา อวยวะผดรป หนาอก

หยอนยาน อวยวะพการ เสนขนและผมนอย เสนผมและขนยาวกวาปกตและเลบกด ตามลาดบ

แสดงใหเหนวารปรางทมขนาดใหญเปนลกษณะสวนใหญทกาหนดใหกบตวละครอปลกษณใน

40

วรรณคดไทย ทงนอาจเปนเพราะรปรางเปนสวนของรางกายทงหมดทสามารถสงเกตไดงายและ

ชดเจน ดงนนเมอรปรางมขนาดใหญยอมทาใหเกดความแตกตางจากบคคลทวไปจนกลายเปน

ลกษณะทอปลกษณได นอกจากนจะเหนวาลกษณะอวยวะของตวละครอปลกษณทมขนาดใหญ

ขนาดยาว ขนาดสน มจานวนนอย และจานวนมากเกนกวาภาวะปกต อกทงอวยวะทขาดหายไปทา

ใหเกดเปนความอปลกษณได

. ลกษณะนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณ

ในการศกษาลกษณะนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณพบวา ตวละคร

อปลกษณมลกษณะนสย และพฤตกรรมเปน ลกษณะ คอ ลกษณะนสยและพฤตกรรมทไมด และ

ลกษณะนสยและคณสมบตทด มรายละเอยดดงน

. ลกษณะนสยและพฤตกรรมทไมด คอ ตวละครอปลกษณมกจะถก

กาหนดใหมนสย และพฤตกรรมทไมด อกทงยงมคณสมบตทดอยกวาตวละครเอกทมความงดงาม

พบวานสยและพฤตกรรมทไมดของตวละครอปลกษณปรากฏ ลกษณะ ไดแก หมกมน

กามตณหา กลาวเทจ เจาเลหเพทบาย ขขลาด ไมเฉลยวฉลาด ดอยความสามารถในการรบ ไม

ชานาญในการเกยวพาราสสตร โลภ กลาแสดงความรกตอผชายกอน ขหง เจามารยาไมซอสตยตอ

สาม พฤตกรรมหยาบคาย และพฤตกรรมบาใบดงน

. . หมกมนกามตณหา คอการแสดงออกทมงความสนใจและฝกใฝ

ในกามตณหาอยเสมอ ตวละครอปลกษณจะแสดงออกถงความหลงใหลในรปลกษณงดงามของเพศ

ตรงขามหรอกลนผมหอมของเพศตรงขาม อกทงยงมความปรารถนาทจะไดเพศตรงขามมาเปน

คครองของตนอยเสมอ พบตวละครอปลกษณทหมกมนในกามตณหา จานวน ตว ไดแก ชชก

นางสามนกขา ขนชาง ทาวสนนราช นางคนธมาล และเจาละมาน ดงตวอยาง

ชชก ในมหาเวสสนดรชาดก มการกลาวถงชชกวาเปนผทมความแก

ชรา แตยงคงมความหลงใหลในความงดงามของเพศตรงขาม ดงเนอความวา

โสชชโก วนนนชชกเฒาชราตทสวา เมอเหนรปเจาอมตตดายพเยาวเรอรนสนทร

เดกดรณ หนานอแนงนวลฉววรรณเพรศพรงพราย ชะชวยเฉดฉายโฉมเฉลา ดงวาพฤฒโคเคา

เฒาชราจรครนและวาเหนเหยอหญาออนออกโอชโอษฐอา ละลนละลานแลบเลยชวหาหหาง

ระเหดหน เฒากมจตเกษมสนตโสมนสยวนยง

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

41

จากตวอยางเนอความ จะเหนวาเมอชชกเหนนางอมตตดากตะลงใน

ความงดงามของนางอมตตดาจงแสดงกรยาทไมเหมาะสม เชนการแลบล นเลยปาก เพราะดใจทจะ

ไดนางมาเปนคครอง แสดงใหเหนวาชชกยงคงมความสนใจในกามตณหา

ขนชาง ในเสภาเรองขนชาง ขนแผนจะกาหนดใหขนชางเปนผทม

ความลมหลงในตวของนางวนทอง (นางพมพลาไลย) ดงเนอความวา

จะกลาวถงเจาจอมหมอมขนชาง ความสมครรกใครนางใหปนปวน

แตเวยนคดถงพมนมนวลจนทร ตงแตวนฟงเทศนไมบรรเทา

เชาเยนเปนทกขทกเวลา ไมเหนหนาพมนอยกสรอยเศรา

นอนหลบกลบเพอละเมอเมา จนลวงเขาปลายเดอนไมเคลอนคลา

ใหรมรอนนอนนงไมเปนสข หลบแลวรอลกขนมดหนา

กอดหมอนนอนซมไมลมตา ขาวปลาไมนกอยากจะกน

อดเปรยวหวานไมพานไส อกใจตกตกนกถวล

ใครพดจาวาไรไมไดยน มวถวลถงพมพลาไลย

................. .................

เหนแตนางพมพลาไลย อยเรอนใหญบานทาพเลยงนน

นางเปนลกยายศรประจน รกกนกบขามาชานาน

รบใหไปขอเปนหอหอง ครนมทองกจะอายแกเพอนบาน

เรงเราเชาคาลกราคาญ แสนสงสารสดทจะทาวน

จงปรานกบลกชาง ไปขอนางเปนทดสกหน

ถาหมอมแมของหลอนไมผอนปรน ลกจะพาพมดนมาจากเรอน

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวาเมอขนชางพบนางวนทอง (นาง

พมพลาไลย) ตงแตในงานเทศนมหาชาต ขนชางกเกดความหลงใหลในรปลกษณอนงดงามของนาง

วนทอง จนปรารถนาทจะไดนางวนทองมาเปนภรรยาของตน จงออนวอนใหนางเทพทองผเปนแม

ไปขอนางวนทองใหกบตน แสดงใหเหนถงความหมกมนในกามตณหา

นางสามนกขา ในรามเกยรต เมอชวหาผเปนภสดาของนางสามนกขา

เสยชวตลง นางสามนกขากเกดความใครอยากมคครองใหม นางทลลาทศกณฐไปเทยวปา เพอหา

คครอง ดงเนอความวา

เมอนน ฝายนวลนางสามนกขา

ตงแตเปนมายภสดา กลยารญจวนปวนใจ

42

จะใครหาคสสม มาภรมยชมชดพสมย

สระสรงทรงเครองอาไพ ขนไปเฝาองคอสร

(รามเกยรต เลม , : )

นางสามนกขาเทยวปาจนพบพระราม นางเกดหลงใหลในรปลกษณ

อนงดงามของพระราม ดงเนอความวา

เมอนน ฝายนวลนางสามนกขา

แลไปเหนพระจกรา รปทรงโสภาอาไพ

............................ ............................

ยงพศยงพศวาสกลม รสรกรงรมดงเพลงจ

อกใจไมเปนสมประด อสรคลงเคลมวญญาณ

(รามเกยรต เลม , : )

ในตอนนางสามนกขาเขาทารายนางสดา พระลกษมณไดยนเสยงกเขา

มาชวยจบนางสามนกขา แตเมอนางสามนกขาพบพระลกษมณกเกดความหลงใหลในรปลกษณอน

งดงามของพระลกษมณจนลมพระราม ดงเนอความวา

เมอนน นางสามนกขายกษ

เหลอบไปเหนองคพระจกร มโฉมเลศลกษณอาไพ

นวลละอองดงทองนพมาศ เสยวสวาทพนเพมพสมย

งวยงงหลงแลตะลงไป อรไทลมองคพระราม (รามเกยรต เลม , : )

จากเหตการณในขางตนแสดงใหเหนวา นางสามนกขาเปนผหญงทม

ความหมกมนในกามตณหา เนองจากมความปรารถนาทจะหาคครองอยเสมอ อกทงยงมความ

หลงใหลในรปลกษณอนงดงามของเพศตรงขามดวย

ทาวสนนราช ในบทละครนอกเรอง คาว กวมการอธบายถงนสยของ

ทาวสนนราชวาเปนผทมความหมกมนในกามตณหาอยางชดเจน ดงเนอความวา

พระเสวยมอละชามสามเวลา ทรงกาลงวงชาประหลาดเหลอ

พอใจเกยวผหญงยงเรอ ผกพนฟนเฝอไมเบอใจ

ราวกบหนมคลมคลงนงบน จะหางามเลนสกคนหนงใหได

ราพงคะนงคดเปนนจไป มไดวางเวนสกเวลา

(คาว, : )

43

จากตวอยางเนอความจะเหนวาทาวสนนราชมอายมากแตยงคงม

ความหมกมนในกามตณหา โดยปรารถนาทจะหาคครองอยเสมอ

นอกจากนทาวสนนราชยงแสดงออกถงความหลงใหลในกลนผมทม

ความหอมของนางจนทสดา เชน ตอนทาวสนนราชไปพานกทตาหนกแพ ซงเมอทาวสนนราชพบ

กบผอบใสเสนผมทมกลนหอมกเกดความหลงใหลในกลนหอมนนจงโหยหาเจาของเสนผมดง

ความเนอวา

โอวานวลนองเจาของผม ถาไดชมจะถนอมเปนจอมขวญ

เกศาหอมฟงดงปรงจนทน จะทรงโฉมโนมพรรณฉนใด

ทรวดทรงสงตาดาขาว ชนษาแกสาวสกคราวใด

แมนรวาอยบรใด พจะไปตดตามเจาทรามชม

ถงจะเปนกระไรกไมวา แตใหไดเหนหนาเจาของผม

คดละหอยละเหยเสยอารมณ รองไหรองหมไมสมประด

(คาว, : )

ทาวสนนราชหลงใหลเสนผมทมกลนหอมมากจนประกาศตามหา

เจาของเสนผมนนซงพฤตกรรมของทาวสนนราชดงกลาวแสดงใหเหนวาทาวสนนราชมความ

หมกมนในกามตณหา

นางคนธมาลในบทละครนอกเรองคาว นางคนธมาลจดเปนผทม

ความหมกมนในกามตณหา เนองจากนางคนธมาลแสดงออกวามความหลงใหลในรปลกษณของ

ทาวสนนราชทมความงดงาม (พระคาวปลอมเปนทาวสนนราช) ดงเนอความวา

เมอนน นางคนธมาลหลงใหล

สาละวนแลดภวไนย รกใครรปโฉมโนมพรรณ

(คาว, : )

ความหลงใหลในรปลกษณอนงดงามของพระคาวทาใหนางคนธมาล

แสดงความหงหวง เนองจากนางคนธมาลคดวาพระคาวเปนทาวสนนราชทชบตวใหเปนหนม

เจาละมาน ในพระอภยมณตอนเจาละมานเหนรปนางละเวงวณฬาก

เกดความหลงใหลในรปลกษณอนงดงาม จนไมสามารถเกบอาการได ดงเนอความวา

ประหลาดจรงนงหงมไมยมแยม เดยวนแกมแดงดอกจะบอกให

พระกอดรปจบซานนราไป ใครใชใหไมพดจะสดแรง

44

ครนรสกนกยงแลวคลงอก เฝาชกฉกชายเสอเหลอแสลง

แลวเคลมเหนเปนหยกทาพลกแพลง พระองคแดงดงหนงตาลงงอม

(พระอภยมณ เลม , : )

เมอเจาละมานไดพบนางละเวงวณฬา ความหลงใหลในรปลกษณอน

งดงามของนางละเวงวณฬากยงมมากขนจนนาไปฝน อกทงยงเขาลวนลามเหลานางทน งพดว ดง

เนอความวา

ฝายองคทาวเจาละมานชาญฉกาจ เมอไสยาสนอยพลบพลาทอาศย

เสนหาอาวรณรอนฤทย ฝนวาไดเชยชดพระธดา

จนฟนกายคลายเมายงเคลาหมอน หมายวานอนแนบชดกนษฐา

ถนอมอมจมพตผดพะงา พระลมตาตกใจกระไรเลย

แลเขมนเหนหมอนยงคอนแคน มาทาแทนเทยมนางขวางเขนย

ยงลมองคหลงแลชะแงเงย นทรามเชยแมไปแฝงเสยแหงใด

พอเหนเหลาชาวนางทนงวพด จตประหวดวาอนงคดวยหลงใหล

จงจากเตยงเคยงประโลมโฉมวลย ใครใชใหศรสวสดมาพดว

วางเสยเจาเขาไปนอนเสยกอนเถด งามประเสรฐสาวนอยอยาถอยหน

พลางจมพตชดชวนเขายวนย ตาชาวทลกทะลงเสยงตงตง

พระฉวยฉดหยดหตถกระหวดกอด เสยงฟอดฟอดเขาแตจบแลวลบหลง

จะขดขวางอยางไรกไมฟง มนรองดงด นองคะนงไป

(พระอภยมณ เลม , : - )

เจาละมานมความหลงใหลในรปลกษณอนงดงามของนางละเวง

วณฬามาก ซงกอนเสยชวตกยงคงมจตใจทผกพนอยกบนางละเวงวณฬา ดงเนอความวา

เมอดบจตคดราพงถงผหญง เปนผสงรปกระดาษทวาดเขยน

เปรยบเหมอนเงาเขานงระวงเวยน ใหพศเพยนผทบเขาจบตา

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา ความหลงใหลในรปลกษณอนงดงาม

ทเจาละมานมตอนางละเวงวณฬาไมเคยลดนอยลง แมวาตนเองจะเสยชวตลงกยงเขาสงรปนาง

ละเวงวณฬา เพราะดวยจตใจทมความผกพนในรปลกษณอนงดงามของนาง แสดงใหเหนวาเจา

ละมานเปนผทหมกมนอยในกามตณหา

. . กลาวเทจ คอ พฤตกรรมทตวละครอปลกษณแสดงออกเพอ

หลอกลวง โดยมจดมงหมายเพอใหไดในสงทตนตองการ หรอเพอเอาตวรอด พบตวละคร

45

อปลกษณทมพฤตกรรมกลาวเทจ จานวน ตว ไดแก ชชก นางสามนกขา ขนชาง ชเปลอย ดง

ตวอยาง

ชชกในมหาชาตคาหลวง ชชกไดยนวาพรานเจตบตรจะฆาตนกกลว

จงกลาวเทจพรานเจตบตรวา เปนทตถอสารมาแจงเรองพระราชชนนทรงพระประชวรใหกบพระ

เวสสนดรทราบ ดงเนอความวา

อนวาพราหมณ ครนไดยนคาเจตบตร ลทธอนกลาวกลา วาจะฆาชวตรตนเสย ...

พราหมณกกลาวมฤษาวาทพรางพรอกออกอนสวดคาถาคนวาแกเจตบตรนายพราน ดงงนอวช

โฌพราหมโณ ทโต เจตปตตสโณห เม ฯ เจตปตต ดกรเจตบตร นายพราน พราหมโณ ทโต อนวาพ

ราหณาจารยผเปนสารพษย... สเดจพระราชบดา กปรารถนาเหนพระบาทไส มาตา จ ทพพลาตสส

อนวาพระราชชนนทระพล ดวยทกขานลอนมากแลอจรา จ¡ Úขน ชยเรเนตรยคล กพการ เพอ

ทาวปรปรานทรงกนนแสง เตสาหปหโต ทโต อนวากนเปนบาแดงแทรงไซ สารสงมาทลขาวแล

(มหาชาตคาหลวง, : - )

ในมหาเวสสนดรชาดก เมอชชกไดยนวาพรานเจตบตรจะฆาตนเอง

เพราะจะมาขอกมารทงสองจากพระเวสสนดร ชชกกกลาวเทจแกพรานเจตบตรเพอเอาตวรอด ดง

เนอความวา

เฒาจงเอนเอยงเอาอกเขาแอบองกบกงไมใหถนด เอาแตมอออกปองปดโบกไมเทา ก

จะปดอายนแตสกคราวเอาตวรอดแตสกครง

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

ชชกกลาวเทจพรานเจตบตรวา ตนเปนทตถอสารของพระเจาสญชย

และกาลงเดนทางเพอนาสารไปทลพระเวสสนดรใหกลบไปครองเมอง ดงเนอความวา

นแนนายเจตบตรเอยฟงเราวา เราผถอราชสารตราตรงมาถงน หมายจะไปใหกระทงถง

พระตาหนกไพร ถงวาทางจะไกลเทาไกลกไมคด จะไปใหสาเรจราชกจการรบสง

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

จากตวอยางเนอความขางตนจะเหนการกระทาของชชก แสดงใหเหน

วาชชกมนสยและพฤตกรรมกลาวเทจ เพอหลอกลวงใหผอนหลงเชอวาตนไมไดมเจตนามาขอกมาร

ทงสองจากพระเวสสนดร

นางสามนกขา ในรามเกยรตนางสามนกขากลาวเทจเพอปกปดการ

กระทาทไมดของตนเอง หลงจากนางสามนกขาโดนตดแขน ขา จมก ปาก และหแลวกหนเขาเมอง

46

โรมคล และทลความเทจกบพญาขรวาโดนพระรามและพระลกษมณลวนลาม เมอนางขดขน

พระรามและพระลกษมณจงรมทารายตน ดงเนอความวา

พบสองมนษยเปนชไพร กบนางหนงอยในพนาศร

เหนวาตวขาเปนสตร สองชเดนตามตดมา

สพยอกหยอกเยาลามลวน ทาสนทชดชวนเสนหา

ขาไมจงจตเจตนา โกรธาทาโพยโบยรน

(รามเกยรต เลม , : )

พญาขรไมรวานางสามนกขาทลความเทจ จงจดทพเพอทาศกกบ

พระรามและพระลกษมณ ทพของพญาขรแพและสงผลใหพญาขรถงแกความตาย สวนพญาทษณ

เมอทราบวาพระเชษฐาสนพระชนมกโกรธจงจดทพเพอทาศกกบพระรามและพระลกษมณ แตไม

อาจสได พญาทษณจงถงแกความตาย และฝายตรเศยรเมอทราบวาพญาทษณสนพระชนมกจดทพ

เพอทาศกกบพระรามและพระลกษมณ แตในทสดตรเศยรกถงแกความตายเชนกน นางสามนกขาจง

กลบเขากรงลงกา และเขาเฝาทศกณฐ เพอทลความทตวเองโดนทาราย ดงเนอความวา

พบพระรามพระลกษณนางสดา บวชอยโคทาวาร

ตวขาอมองคนางเทว จะพาหนมาถวายภวไนย

พระลกษมณตามทนทกลางทาง ชงนางสดาไวได

ทาโทษขาปมจะบรรลย ดงไรสรยงวงศพงศพนธ

ตวนองจงไปแจงความ สามพระเชษฐารงสรรค

โกรธายกพลไปโรมรน มนษยนนกลบผลาญมรณา

ขอเชญพระองคไปชงชย ฆาใหสนชพสงขาร

แลวจงพาองคนางสดา มาไวเปนศรเมองมาร

(รามเกยรต เลม , : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวานางสามนกขาทลความแกทศกณฐวา

เหนนางสดามรปลกษณทงดงามจงลกพานางสดามาถวายทศกณฐ แตพระลกษมณตามทน จงทา

โทษนางดวยการตดแขน ขา ปาก จมก และหซงความทนางสามนกขาทลเปนความเทจ เพราะความ

จรง คอ นางสามนกขามความหลงใหลในรปลกษณอนงดงามของพระรามและพระลกษมณ เมอ

เหนวานางสดาพานกอยกบพระรามและพระลกษมณกเกดความอจฉาจงเขาทารายนางสดา แสดงให

วานางสามนกขามนสยและพฤตกรรมกลาวเทจ

47

ขนชางในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ขนชางมความปรารถนาทจะได

นางวนทอง (นางพมพลาไลย) มาเปนคครองมากจงกลาวเทจนางเทพทอง เพอใหนางเทพทองยอม

ไปขอนางวนทองใหมาเปนคครองของตน ดงเนอความวา

สงสารเจาพมพลาไลย ไดสญญาวาไวเปนถวนถ

ลกรบคามาเหมอนพาท วาในสามราตรจะแตงไป

นางพมวาถาลกไมไปขอ จะผกคอตายหาเสยอยไม

ลกรกไดวาถาบรรลย อยาสงสยวาลกจะเปนคน

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางเนอความ ขนชางกลาวกบนางเทพทองวา ถาตนไมให

ผใหญฝายตนไปสขอนางวนทอง นางกจะผกคอตาย แมวาขนชางจะกลาวเทจอยางไรนางเทพทองก

ไมเชอ ขนชางจงวานยายสายกบยายกลอยใหเปนแมสอขอนางวนทอง ขนชางกยงคงใชการกลาว

เทจวา พลายแกวตายในทพ และอางคาทานายวานางวนทองมาเปนผดแลทรพยสนของตน เพอโนม

นาวใหยายกลอยกบยายสายหลงเชอและยอมไปสขอนางวนทอง ดงเนอความวา

ขนชางวาวอนใหออนจต เงนทองไมคดจะเสยให

จงปราณตวขาพากนไป ขอวนทองใหขาสกท

ออแกวผวมนนนไปทพ แตกยบลาวแทงเสยเปนผ

ใครจะรอดมาไดกไมม บดนนางพมพลาไลย

แมพลดชอวาเจาวนทอง หมอทายวาจะครอบครองทรพยสนได

จะชวยเอนดขาพากนไป ขอวนทองใหขาหนอยรา

(ขนชาง ขนแผน, : )

ชเปลอยในพระอภยมณ ตอนสดสาครมาถงเกาะชเปลอย สดสาครจา

ชเปลอยไดจงไตถามความเปนอยของชเปลอย คาตอบของชเปลอยแสดงใหเหนวาชเปลอยมนสย

กลาวเทจ ดงเนอความวา

อายชเปลอยลกขนนงไดฟงถาม กเลาความพดมากถลากไกล

กลาวมสาเพอพลามตามแตใจ นงพไรอวดรทางดแล

อนตวขานหรอคออรหนต ไมหวงกนกงคอพดตอแหล

อนทรพยสนสงไรไมขอแล ทงผาแพรสงไรไมตองการ

ถอสนโดษหวงโปรดคนทงหลาย ใหสบายผาสกสนกสนาน

คนตกแตงรางกายแมวายปราณ กสาธารณเนาจมถมสธา

(พระอภยมณ เลม , : )

48

จากตวอยางจะเหนวา ชเปลอยตอบสดสาครวา ตนเองเปนอรหนต

หางไกลจากกเลส และไมตองการทรพยสนใด ๆ และพานกอยทเกาะชเปลอยเพอเปนทพงใหกบ

คนทวไป ซงสดสาครรวาชเปลอยกลาวเทจ จงเลาเหตการณทเกดขนในอดตเพอเปดเผยความจรง

. . เจาเลหเพทบาย คอ พฤตกรรมทแสดงความเจาเลหและมกจะ

วางแผนเพอมงรายและสรางปญหาใหกบตวละครอน ๆ ในเรอง ตวละครอปลกษณทมความเจาเลห

เพทบาย พบจานวน ตว ไดแก ชชก นางคอมกจจ ขนชาง และชเปลอย ดงตวอยาง

ชชก ในมหาชาตคาหลวงและในมหาเวสสนดรชาดก กณฑท กมาร

บรรพ ชชกวางแผนเพอเขาไปขอกมารทงสอง ดงเนอความในมหาชาตคาหลวงวา

ในกาลบดนอนวาเจามทร กจะลลามาแตปาแล มาตคาโม หนาม ทานสสอนตรายก

โรโหต ดงงจรง ชอดนวาหญงทงงหลาย ยอมกทาเปนอนตราย แกทานทายกไสเสวตสสา อร คต

กาเลในกาลพรกนเชา ครนเจามทรดาบศนนกพรต จากพระดาบศไปปานนอสสมปทคนตวา อนวา

กกจะไตเตาเขาไปส ถงทออาศรมนนนเวสสนตร อปสงกมตวา ครนกเขาไปใกลพระราชฤๅษอนม

ใจตยาคนนนทารเก ยาจตวา กจะขอพระราชเกามารทงงสององค แดทาวธผจงจาเรอญธรรม ทก

เมอนนน ตาย อนาคตาย เอวในเมอเจามทร ไปบมมาสอาศรมบทนนน เต คเหตวา ปกกมสสามต ก

จะเอาสองกมารกมาร ไปโดยดดวยดวนแล (มหาชาตคาหลวง, : )

ในมหาเวสสนดรชาดกตอนเดยวกน ดงเนอความวา

เวลาปานฉะนนาทจะมลดงประจใจทตนเจตนจง ดวยสมเดจพระอนงคนางนาฏ มทร

พระนางจรลกลบจากทแสวงหาผลาผล เสดจรบรนเขามายงอาศรม สถานอนงกเปนคาโบราณทาน

ยอมวา วาชา ๆ จะไดพราสองเลมงาม ดวนไดดวยสามผลามมกพลกแพลง มาตคาโม ธรรมดาวา

สตรนเปนเกาะแกงกดกระแสกศล มมจฉรยะมดมนคอตวมาร ยามเมอสามจะทาทานมกทาลาย

ดวยแยบคายคอยคอนตงเขาทกทวงใหทอดทงเสยศรทธาผล มาตรแมนและวาอาตมะจะรกรนโลภ

เขาไปขอ ซงพระปยบตรนอยหนอผแนบอก ทไหนพระนางเธอจะยอมซงพระปนบตรทานบารม

นาทจะเสยทงสองทาง ฝายพระองคผทรงสรางกเสยศรทธาผล ฝายเราผแสนจนกจะปราศจากลาภ

ควานาเหลวอยลงเล เสว เอ ตอรงพรงนเถดสนะ คอยใหพระนางเธอหลกละพระเจาลกทงคเขาสดง

ยงแตองคสมเดจพระชนวงศวรราช อปสงกมตวา อาตมะจงจะลลาศลอดเลาะเขาไปสเฉพาะพระ

เพญพกตร จะทลขอพระยอดรกปโยรส ไดแลวกจะบทจรมงไปหาเมย

(มหาเวสสนดรชาดก, : - )

จากตวอยางเนอความทง ขางตน กลาวถงชชกวางแผนจะเขาไปขอ

กมารทงสองกบพระเวสสนดรในวนรงขน เนองจากชวงเวลาดงกลาวเหมาะสมทจะเขาทลขอกมาร

49

ทงสองจากพระเวสสนดร หากไปในเวลาปจจบนพระนางมทรจะกลบมายงอาศรม และอาจขดขวาง

การขอกมารทงสองได และตนจะไมไดกมารทงสองไปเปนทาส

นางคอมกจจ ในรามเกยรต นางคอมกจจมความแคนฝงใจกบ

พระรามตงแตพระรามยงเดก เนองจากพระรามแกลงยงนางคอมกจจตอหนาพระลกษมณ พระพรต

และพระสตรด และเมอนางคอมกจจทราบวาทาวทศรถจะใหพระรามขนครองราชย นางจงเขาเฝา

นางไกยเกษ และทลความโนมนาวใจใหนางไกยเกษทวงสตยสญญาจากทาวทศรถ เพอใหพระพรต

ขนครองราชยแทนพระราม ดงเนอความวา

บดนน ฝายกจจคอมทาส

แตตองกระสนพระบตร มความเคยดแคนอยเปนนจ

................. ..................

มความพยาบาทฆาตหมาย ในองคพระนารายณเรองศร

จะแกแคนแทนโทษใหถงท คดแลวกจจกเขาไป

................. ..................

บดนน นางคอมผเปนทาส

ยมแลวกตอบวาท วาไยฉะนนะนงคราญ

ครงปทตทนตกมภณฑ เบยดเบยนเทวญทกสถาน

ลมไปแลวหรอเยาวมาลย เมอพระองครอนราญอสรา

ขานแจงวาพระแมเจา เอากรสอดแทนเพลารถา

ภวไนยไดใหสตยา นงเสยจะวาตอเมอไร

อนพระพรตทรงจกรพรรด ควรจะขอสมบตนนยกให

ความสตยสญญาซงวาไว ขาเหนกไดทวงท

(รามเกยรต เลม , : - )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา นางกจจวางแผนใหนางไกยเกษทล

ความกบทาวทศรถเพอแกแคนพระรามทเคยแกลงตน พฤตกรรมของนางคอมกจจสามารถแสดงให

เหนวา นางคอมกจจมความเจาเลหเพทบาย

ขนชาง ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ตอนขนชางทราบวาขนแผน

(พลายแกว) ตองไปทาศก ขนชางวางแผนโดยการออกอบายใชหมอใสกระดกผมาลวงนางศร

ประจน และนางวนทองวาพลายแกวตายในสนามรบเพอใหนางวนทองและนางศรประจนเชอวา

ขนแผนตายนางวนทองจะไดยอมมาเปนภรรยาของตน ดงเนอความวา

50

ครานนจงโฉมเจาขนชาง ทาครวญครางออแลวยหนา

นาตากระเดนเปนเมดเชดนาตา เอาหมอกระดกมาตงลงไว

นคอกระดกออพลายแกว ลาวแทงเสยแลวเขาเอามาให

............................ ............................

อายมากฝากหมอกระดกมา วาแลวทาหนาเปนทกขคลาย

(ขนชาง ขนแผน, : )

นางวนทองไมหลงเชออบายของขนชาง ขนชางจงวางแผนออกอบาย

ใหรอเรอนหอของขนแผนออกและตนจะสรางเรอนหอขนาดใหญไว โดยนางศรประจนเปนผชวย

ลวงนางวนทองใหหลงเชออบายน ดงเนอความวา

ลกมาหารอคณแมเจา จะขอรอหอเกาของพลายแกว

เอาไปถวายวดเสยยงแลว จะไดแผวถากถางพนแผนดน

............................ ............................

วาแลวยายศรประจน ลกมาหาลกพลนพลางปราศรย

ประโลมปลอบวนทองใหตองใจ จะมใหรกลมารยา

(ขนชาง ขนแผน, : )

นางวนทองกหลงเชออบายรอถอนเรอนหอ สงผลใหขนชางไดนาง

วนทองมามาเปนภรรยาตามความตองการ

ชเปลอย ในพระอภยมณ ตอนชเปลอยหลอกผลกสดสาครตกเหว

กลาวคอชเปลอยรวาสดสาครมวชาและมมามงกรเปนของวเศษ กคดอบายเพอหวงชงไมเทาและมา

มงกร โดยหลอกถามวชาความรของสดสาคร สดสาครไมรเทาทนวาเปนกลอบายของชเปลอย จง

ตอบดวยความซอวา

แตแกกรดบทนยงมร จะขออยศกษาวชาขลง

เหมอนลกเตาเจาประคณการณง จงชวยสงสอนใหไดไคลคลา

(พระอภยมณ เลม , : )

เมอชเปลอยรวาสดสาครยงไมมวชาแกกรดกออกอบายเพอชงไมเทา

และมามงกร โดยตนจะเปนผสอนวชาแกกรดใหแตสดสาครตองไปเรยนบนภเขา และเมอสบ

โอกาสชเปลอยกผลกสดสาครตกเหว ดงเนอความวา

สวนผเฒาเจาอบายกระตายแก รกระแสสมมาดปรารถนา

แมนลวงไดไมเทาทถอมา จะขมามงกรไดอยางใจจง

51

จาจะหลอกบอกบนกนบนเขา ใหเรยนเลาเสยเชงละเลงหลง

ถงตวดมครจะอยคง ผลกมนลงในเหวกเหลวไป

................ ................

ถงปากปลองชองเหวเปนเปลวโปรง ตลอดโลงลกลาเหลอกาหนด

บอกใหนงตงประนมพรหมพรต วางไมเทาดาวบสไวรมกาย

เหนไดทชเมยงเขาเคยงขาง กระซบพลางผลกตกหวหกหาย

กระทบหนส นแรงพล วแพลงกาย ทรวงทลายลมซบสลบไป

(พระอภยมณ เลม , : - )

ในทสดชเปลอยกสามารถชงไมเทาและมามงกรจากสดสาครได

สาเรจ เพราะความเจาเลหเพทบายของชเปลอย

. . ขขลาด คอ พฤตกรรมของตวละครทแสดงถงความกลว

อนตราย และกลวความตาย พบตวละครอปลกษณทมนสยขขลาดจานวน ตว ไดแก หมนหาญ

นางคนธมาล และชเปลอย ดงตวอยาง

หมนหาญ ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน หมนหาญรบกบขนแผน และ

รวาตนสขนแผนไมได กขอรองใหขนแผนไวชวตตน ดงเนอความวา

หมนหาญเสอกด นส นกาลง เอาจนหลงไหลถลอกจนกลอกหว

ใหครนครามความตายเสยดายตว รองวากลวแลวพอขอชวต

(ขนชาง ขนแผน, : )

นางคนธมาลในบทละครนอกเรอง คาว กลาวคอ นางคนธมาลยอม

ชบตวตามความตองการของพระคาว แตการชบตวไมเปนผลสาเรจ เนองจากนางกลวความตาย

แสดงใหเหนความขขลาดของนางคนธมาล ดงเนอความวา

เมอนน นางคนธมาลเสยวไส

หยดยนลบอกตกใจ นากลวกระไรกระนนา

เพลงแรงนอยหรอพระฤๅษ อยนยงรอนเปนนกหนา

เขานงใกลไหนจะรอดชวา นางบดพล วนวหนาระอาใจ

(คาว, : )

ชเปลอยในพระอภยมณ ตอนสดสาครถงเกาะชเปลอย ดงเนอความวา

อายชเปลอยนกขนไดตกใจวบ ราวกบดบชวงถงสงหรณ

จบเอามอลกศษยคดจะจร หนซอกซอนไปใหพนแตจนใจ

52

ดวยเหนมาตวนมนดสด จะหนรดไปจรงวงไมไหว

ทาโอนออนงอนงอขออภย แตอกใจสนรวกลวจะตาย

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวาชเปลอยรวาคนทไตถามคอ สดสาคร

ชเปลอยกจาเหตการณในอดตไดจงเกดความกลววาสดสาครจะเขามาทาราย ชเปลอยจงหาทางเอา

ตวรอดดวยการหน แตรวาหนไมพนชเปลอยจงออนวอนสดสาครใหอภยตน แสดงใหเหนวาช

เปลอยเปนคนขขลาดไมกลาตอสและเผชญหนากบความจรง

. . ดอยความสามารถในการรบ คอ การแสดงออกของตวละคร

อปลกษณทความสามารถในการรบและมฝมอในการตอส แตไมสามารถเอาชนะตวละครเอกใน

เรองไดอกทงยงไมไดแสดงความสามารถในการรบออกมา ตวละครอปลกษณทดอยความสามารถ

พบจานวน ตว ไดแก จรกา ขนชาง หมนหาญ และยองตอด ดงตวอยาง

จรกา ในอเหนา ตอนเมองดาหาทาศกกระหมงกหนง ทาวดาหารบสง

ใหเสนาบดไปบอกขาวศกแกสามพระนครและจรกา แตเมอจรกานาทพมาถงเมองดาหาเพอรวมรบ

การทาศกสาเรจกอนทจรกาจะจดทพมา ดงเนอความวา

ครนรขาววาทาวกระหมงกหนง ยกมาชวงชงตนาหงน

กเกณฑกองทพฉบพลน รบมาสบหาวนถงพารา

พระเชษฐาตามมาภายหลง ขาสงเสนใหคอยทา

อนพวกไพรทยกมา มวยชวาแลวฤาพระภม

เมอนน องคศรปตหราเรองศร

จงตรสบอกจรกาธบด อนไพรพอลกนนมวยมด

ยงแตระตผนอง ทงสองไมรอตอตด

ขอออกแกอเหนาเรองฤทธ ปจจามตรเลกทพกลบไป

(อเหนา, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวาหลงจากทจรกาทราบขาวจากเมองดา

หากรบจดทพมาเพอรวมรบ แตจรกาไมไดรวมทาศก เนองจากการทาศกสาเรจกอนทจรกาจะจดทพ

มา การทาศกสาเรจและไดชยชนะเพราะความเกงกาจของอเหนา จากเหตการณดงกลาวทาใหจรกา

ไมไดแสดงความสามารถในการรบออกมา ทาใหเหนวาจรกาเปนคนไรความสามารถในการรบ

53

ขนชาง ในเสภาเรองขนชาง ขนแผนเชน เหตการณตอนขนแผนลก

นางวนทองไปจากขนชาง เมอขนชางเหนวานางวนทองหายไป จงจดทพไปรบกบขนแผนเพอชง

นางวนทองกลบคนมา ขนชางกบขนแผนจงไดรบกน ดงเนอความวา

....................... ขนแผนขบมามาหนาขนชาง

ตวาดดวยพระเวทวเศษมนตร ผคนตนวงท งปนผาง

ดาบถอหลดมอตะลงวาง ขนชางแขงงาตงทาทวน

........................ .......................

ขนชางรองวาอยาลดละ ถอยชางกระถดออกยนไกล

ขนแผนครนเหนพวกละวา เกลอนกลมกนมาเปนหมใหญ

จงเรยกหนพลนทนใด ใหไลพลขนชางกลางทรบ

ละวาตายกายมอญลงนอนซบ บางตลบลกแทงเขาแยงรบ

แทงหนหยนหยนไมยกเขา หนกลบฟนเอาดงฉาดฉบ

พวกขนชางแตกพายกระจายยบ ขนชางกลบชางขหนออกมา

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา ขนชางไมแสดงความสามารถในการ

รบออกมาไดแตยนดกาลงพลของตนตอสกบกาลงพลของฝายขนแผน และเมอเหนวาฝายของตนไม

สามารถสไดกขบชางหนออกมา สงผลใหขนชางพายแพตอขนแผน ซงพฤตกรรมของขนชางแสดง

ใหเหนวา ขนชางไรความสามารถในการรบ

หมนหาญ ในเสภาเรองขนชาง ขนแผนถงแมวาหมนหาญมฝมอดาน

การตอสมาก แตฝมอดานการตอสดอยกวาขนแผน ดงเนอความวา

กกคนเรองฤทธประสทธเจยว จะเปรยบเสยวซกมนหาถงไม

จะขนอยดหนามนทาไร อายบาวไพรทยงมจะตรชา

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางจะเหนวา หมนหาญกลาววาตนเปนคนทมความเกงกาจ

แตกไมสามารถเอาชนะขนแผนได เพราะตนเองมความเกงกาจไมเทาขนแผน

ยองตอด ในพระอภยมณ ยองตอดเปนผทมวชาลองหนหายตว และ

อยยงคงกระพน แตยองตอดยงขาดฝมอและความสามารถในการรบ จงทาใหยองตอดพายแพตอ

สนสมทรได เชน ตอนยองตอดสะกดทพจบสนสมทร ดงเนอความวา

54

สนสมทรสดโกรธพโรธรอง เขารบยองตอดตไมหนหาย

แกวงพระขรรคฟนฟาดปราดประกาย มนไมตายแตวาลมลงซมซาน

ครนรมจบกลบรบไมหลบหลก กระชากฉกแขนขาโยธาหาญ

สงโตเหนเผนโผนโจนทะยาน ชวยทหารโฮกกดทงฟดย

อายยองตอดลอดโลดกระโดดหลบ เขารมรบแรงนอยตองถอยหน

ทหารหอมลอมลกเขาคลกคล มาถงทหนาเขาเจาประจญ

(พระอภยมณ เลม , : - )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา ยองตอดเขาจบสนสมทร แตดวย

ความสามารถทเกงกลาของสนสมทรทาใหยองตอดตองหลบหน เพราะไมสามารถสกบสนสมทร

ได แสดงใหเหนวายองตอดไรความสามารถในการรบ

. . ไมเฉลยวฉลาด คอ การแสดงออกถงการไมใชปญญาและ

ความรในการพจารณาเหตการณ และแสดงออกถงความไมรเทาทนกลอบายตาง ๆ พบตวละคร

อปลกษณทไมมความเฉลยวฉลาด จานวน ตว ไดแก ทาวสนนราช และจรกา ดงตวอยาง

ทาวสนนราช ในบทละครนอกเรอง คาว เปนตวละครทขาดความ

เฉลยวฉลาดเนองจากมวเมาในกามตณหาอยากไดนางจนทสดามาครอบครอง จนขาดการพจารณา

วาการทาเสนห และการชบตวไรความนาเชอถอ และสามารถนาพาอนตรายมาสตนเองได เชน

ตอนททาวสนนราชชบตว ดงเนอความวา

เมอนน พระฤๅษเสแสรงแกลงวา

............................ ............................

เราจะชบรปนดวยเวทมนต ใหเปนคนนารกหนกหนา

ทาวจงผนหลงนงหลบตา อยาผนแปรแลมาขางน

วาพลางทางทาเลหกล ปากบนบรกรรมทาออ

แลวผลกรปปนนนทนท ตกกลางอคคละลายไป

จงเอาพระคาวออกจากยาม จะใหเหนสมความวาชบได

นงแทนรปปนไวทนใด สะกดใหพระยาลมตาด

เมอนน ทาวสนนราชเขมนอยเปนคร

หมายวารปปนไมทนร พศดงามประกอบชอบอารมณ

จงผนมาวากบพระมน แตอยางนกงามเสยมถม

จงโปรดชวยชบขาดวยอาคม ใหโสภานาชมเหมอนรปน

55

เมอนน พระดาบสเหนทาวเธอเชอถอ

แกลงหยบเอาพดปดกระพอ ใหเพลงฮอสมหวงดงใจ

แลวเดนเวยนวนบนบรกรรม งมงมพมพาเขามาใกล

ไดทผลกทาวเจากรงไกร คะมามวนลงไปในอคค

(คาว, : - )

จากตวอยางจะเหนวา ทาวสนนราชหลงเชอคาพดของพระหลวชยท

ปลอมตวเปนฤๅษโดยขาดการพจารณาถงความนาเชอถอ และผลทจะเกดขนกบตนเอง จนในทสด

การไมใชปญญาพจารณาใหรอบคอบกสงผลใหทาวสนนราชถงแกความตาย

จรกา ในอเหนา เชน ตอนอเหนาปลอมเปนจรกาไปลกนางบษบามา

ไวในถา ดงเนอความวา

เมอนน สองระตไดยนสนสงสย

แมนพระลกกลยามาไว ทไหนจะทรงโศกา

.......................... ..........................

อนองคเชษฐากบขาน เดมทกคดสงสย

ตอมาพบองคพระทรงชย กสนแหนงแคลงในพระภม

(อเหนา, : )

จากตวอยางจะเหนวา จรกาไมรวาการลกพาตวนางบษบาเปน

แผนการของอเหนา เมอจรกาพบกบอเหนาจงเลาเรองราวทนางบษบาโดนลกพาตวไป อเหนาแสดง

ทาทางวาไมรเกยวกบเหตการณทเกดขน จรกากหลงเชอ เพราะไมรเทาทนกลอบายของอเหนา

แสดงใหเหนวาจรกาขาดความเฉลยวฉลาด

. . ไมชานาญในการเกยวพาราสสตร คอ การแสดงออกถงความ

เขนอาย หรอการไมมชนเชงในการเกยวพาราสสตร ในวรรณคดไทยมกจะสรางตวละครชายใหม

ลกษณะของผทเปนนกรก คอ เจาเสนห เจาช และมชนเชงในการเกยวพาราสสตร (ศศรศม สนธ

วณก, : ) ดงนนการไมชานาญในการเกยวพาราสสตรจงจดเปนนสยและพฤตกรรมทไมด

พบตวละครอปลกษณทไมชานาญในการเกยวพาราสสตร จ านวน ตว ไดแก ยองตอด ใน

พระอภยมณ ดงเนอความวา

จะกลบกลาวชาวบานดานสงหล มนเปนคนขอายผชายเขลา

ชอยองตอดยอดเบอะซมเซอะเซา แตเปนเหลาลกเศรษฐมเงนตรา

56

ครนพอแมขอเมยมายกให มนกไมเคยงคเขาสหา

ยามกลางวนนนจะชมภรมยา กอายหนานางผหญงจรงจรงเจยว

กลางคนนนมนวามดไมเหนหน เปนจาจนอดอนกระสนเสยว

แตกลงกลบสบสนอยคนเดยว วนหนงเฉยวฉนชนจะขนเมย

ไมเลาโลมโจมทบจบสกด เสยงอดอดจะเอาผาพนตาเสย

จนหายใจไมพอเขาคลองเคลย อนางเมยมนตะกายเอาหลายท

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวามการกลาววายองตอดเปนผชายท

ขอาย อกทงการกระทาของยองตอดเปนเสมอนการขนใจภรรยาใหรวมรกกบตน เนองจากยองตอด

ไมรจกวธการเลาโลมใหภรรยามความสขกอนรวมรก จงทาใหภรรยาเกดความตกใจจงทารายยอง

ตอด ซงการกระทาของยองตอดแสดงใหเหนวายองตอดไมชานาญในการเกยวพาราสสตร

. . โลภ คอ การแสดงถงความไมรจกพอ และอยากไดอยางไมมท

สนสด ตวละครอปลกษณทมความโลภ ไดแก ชชก ในมหาชาตคาหลวง มการกลาวถงนสยและ

พฤตกรรมของชชกวาเปนคนโลภไวอยางชดเจน ดงเนอความวา

อทาทานทาวธใหเปนทาน แกชชกาจารยใจโลภนนน

(มหาชาตคาหลวง, : - )

ในมหาเวสสนดรชาดก กาหนดใหชชกหาเลยงชพดวยการขอทาน

เมอขอทานไดมากแตไมรจกพอกยงตระเวนขอทานเรอยไป ดงเนอความวา

ในเมอพราหมณพรหมวงศวษณเวท ผเปนยาจกทลทเชษฐชาตเชอนคาหกพราหมณ

เฒากเทยวพยายามภกขาขอ เขาทไหนกได ไดเทาใดกไมพอผอนผนทวาจะกลบ จรายนเต ไป ๆ ก

จนลลบลวงดาเนนเกน ยงเทยวมนกยงได ยงไปมนกยงเพลนเกนกาหนดนานแลวไมกลบมา

(มหาเวสสนดรชาดก, 2513: 127)

จากตวอยางพฤตกรรมดงกลาวของชชกทาใหเหนวา ชชกเปนผท

ตองการแสวงหาทรพยอยเสมอ และเมอไดทรพยมามากกยงไมพอ จงยงคงแสวงหาทรพยอย

ตลอดเวลา แสดงใหเหนวาชชกเปนคนโลภไมรจกพอ

นอกจากนในมหาชาตคาหลวง ตอนทาวสญชยทรงขอไถกมารทง

สองคนมาดวยการแลกกบทรพย ไพรพลคน มา และวว ชชกกยนดทจะแลกกมารทงสองกบทรพย

เหลานน เพราะเหนวาเปนทรพยสนจานวนมาก ดงเนอความวา

57

แลวทาวธกประสาทปราสาทเจดชนน ขาดแกพราหมณนนน อกโสด พราหมสส ปรวา

โร มหา อโหสพราหมณกม วววมาคาคน อาพลดวยสงสนพลพง เถากมงมเปนดมากแล ฯ

โสธนปฏสาเมตวา อนวาเถาขไรไสเปรตบบงงเหตลาดบ นบเงนทองของแกว คแคลวอยนกหนา ท

จะเอาไปฝากอมดดาเมยมนน โสดแล ฯ

(มหาชาตคาหลวง, : )

ความโลภเปนสาเหตททาใหชชกถงแกความตาย ดงเนอความใน

มหาชาตคาหลวงวา

สวนชชกาจารยเหอมอาหารอนนนานา เอากรอยาแวนมาก เถากองอนาก ตากตากตน

นอน อยแล ชราเปต��อสกโกนโต กาลมกาส เหตวาอาหาร ยอมของหวาน อนอชยร กมาบยดบยฬ

อทรใหทล กถงทกรวนกรวาย รทดรทาย เถากตายวายชวตแล

(มหาชาตคาหลวง, : )

ในมหาเวสสนดรชาดกตอนเดยวกน ดงเนอความวา

สวนวาเฒาทลททกชชกพฤฒาจารย บรโภคโภชากระยาหารเหลอขนาด เตโชธาตม

อาจจะผลาญเผา เฒากถงแกแลกรยา

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

จากตวอยางเนอความทง จะเหนวา ชชกกนอาหารทพระเจาสญชย

ประทานมาใหมากเกนไป ดวยความโลภทไดกนอาหารด ๆ รางกายจงไมสามารถยอยอาหารได ทา

ใหชชกถงแกความตาย

จากตวอยางจะเหนวา เมอชชกไดในสงทตนตองการแลวกยงมความ

ตองการเพมขนอกเรอย ๆ แมกระทงทรพยสน หรอการกนอาหารด ๆ ทงนเปนเพราะความโลภทม

มาก ซงความโลภนนสงผลใหชชกเสยชวตลง

. . กลาแสดงความรกตอผชายกอน คอ การแสดงออกถงความ

ปรารถนา และแสดงออกถงความรกทตนมตอผชายกอนทผชายจะยอมรบผหญงนนมาเปนภรรยา

ซงพฤตกรรมดงกลาวเปนพฤตกรรมทตางไปจากคานยมของผหญงไทยทด ทตองรกนวลสงวนตว

สงวนทาท และเกบอาการไมแสดงออกวาปรารถนาในตวผชาย ดงทสนทรภ (อางถงใน วทยาลย

นครปฐม, : ) ไดกลาวไวในสภาษตสอนหญงเกยวกบปฏบตตวของสตรไววา

อนทจรงชายกบหญงยอมหมายรก ยอมประจกษอยในทางทสรางสม

แมจกรกรกไวในอารมณ อยารกชมนอกหนาเปนราค

58

ตวละครอปลกษณฝายหญงกลบกลาแสดงความรกตอผชายกอน พบ

ตวละครอปลกษณทกลาแสดงความรกตอผชายกอนจานวน ตว ไดแก นางสามนกขา นางแกว

หนามา นางผเสอสมทร และนางวาล ดงตวอยาง

นางสามนกขา ในรามเกยรต นางสามนกขามความหลงใหลใน

รปลกษณอนงดงามของพระราม นางจงแปลงกายเปนหญงสาวมรปรางหนาตางดงาม และเขาไป

ถวายตวกบพระราม ดงเนอความวา

บญนาพามาพบพระทรงฤทธ สมคดขาบาทบทศร

จะขออยปรนนบตในกฎ ไปกวาชวจะวายปราณ

(รามเกยรต เลม , : )

จากตวอยางเนอความแสดงใหเหนวา นางสามนกขากลาทจะแสดง

ความปรารถนาของตนทตองการจะถวายตวเพอรบใชพระราม ทาใหเหนวานางสามนกขากลา

แสดงความรกของตนตอผชายกอน

นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรองแกวหนามา นางแกวหนามา

เปนผหญงทมความกลาในการเอยปากขอผชายมาเปนสามกอนอกทงยงกลาแสดงความรกอยาง

เปดเผย เชน ตอนพระพนทองตามขอวาวจากนางแกวหนามา ดงเนอความวา

บดนน นางแกวยมแยมแจมศร

นงนกตรกไตรในคด ครงนลาภลนพนประมาณ

จะเอาพระโฉมตรเปนคครอง รวมหองภรมยสมสมาน

คดพลางทางตอบพจมาน ทรพยสนศฤงคารไมชอบใจ

แมนยอมเปนภสดาสาม วาวของพระพนปจะคนให

สงอนหมนแสนทงแดนไตร ขาไมชอบใจอยาเจรจา

(แกวหนามา, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา นางแกวตองการใหพระพนทองรบ

ตนไวเปนมเหส เพอเปนรางวลตอบแทนทตนสามารถเกบวาวของพระพนทองได

นอกจากนเมอนางแกวอยกบพระพนทองเพยงสองคนกเขาหาพระ

พนทอง แสดงใหเหนวานางแกวไมละอายทจะแสดงความรกตอผชายกอน ดงเนอความวา

บดนน นางแกวสปดนคนขยน

แฝงอยดองคพระทรงธรรม เหนเสดจจรจรลเขามา

59

วงวางทางตรงเขากอดรด โลมลบจบหตถซายขวา

พอเจาประคณของเมยอา พระมงสาหอมระรนชนใจ

(แกวหนามา, : )

นางผเสอสมทร ในพระอภยมณ ตอนนางผเสอลกพระอภยมณ ดง

เนอความวา

อนางยกษฟงสะอนคอยชนจต สาคญคดแวววาพระปราศรย

เขาองแอบแนบองคพระทรงชย เหนเธอไมผนผนจานรรจา

คดวาหลบกลบปลกขนโลมลบ ประจงจบปรางซายแลวยายขวา

คอยยกหตถภวนาถพาดอรา ในกามาปนปวนใหยวนย

เหนทรงศกดผลกพลกทาหยกเยา มาลบคลาทาขาเขาแลวเบอนหน

จะกอดไวไมวางเหมอนอยางน แคนหนกหนาฟาผเถอะดอดง

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางจะเหนวา นางผเสอสมทรพยายามเลาโลมพระอภยมณ

เพอใหไดมาเปนภสดา จนพระอภยมณหมดหนทางทจะปดปองนางผเสอสมทรได จงจายอมสงวาส

กบนางผเสอสมทร พฤตกรรมดงกลาวแสดงใหเหนวานางผเสอกลาแสดงความรกตอผชายกอน

นางวาลในพระอภยมณนางวาลกลาทจะเขาหาและแสดงความ

ปรารถนาทจะยอมเปนภรรยากอน เชน ตอนนางวาลทราบเรองเมองผลก ดงเนอความวา

พอรขาวเจาเมองผลกใหม พระอภยพนสวสดรศม

งามประโลมโฉมเฉดเลศโลกย นางวาลลมหลงปลงฤทย

ครนรวาหาทหารชานาญศก กสมนกยนดจะมไหน

อนสงครามความรเราเรยนไว จะเขาไปเปนหามพระทรามเชย

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา เมอนางวาลทราบวาเมองผลกม

กษตรยองคใหม คอ พระอภยมณ ผมรปรางหนาตางดงามนางกหลงใหลจงอาสาไปเปนนางสนม

ของพระอภยมณเพอชวยพระอภยมณทาสงคราม ซงพฤตกรรมดงกลาวแสดงใหเหนวานางวาลกลา

แสดงความรกตอผชายกอน

. . ขหง คอ พฤตกรรมหวงแหนในทางชสาว พบตวละคร

อปลกษณทมนสยขหง ไดแก นางคนธมาล ในบทละครนอกเรอง คาว ตอนนางคนธมาลขนเฝา ดง

เนอความวา

60

เมอนน นางคนธมาลมเหส

รวาจนทสดานาร ยนดดวยพระองคทรงฤทธ

นางใหแคนขดกลดกลม เหมอนบาคลงคลมเคลมจต

นงนงหนาบงราพงคด อเจากรรมมนจะปดประตคา

หมายไดดวยกาลงยงสาว เหนททาวเธอจะรกหนกหนา

ตวกกเปนโสดโปรดปรานมา คงจะคดเมตตาปราน

จาจะขนไปเฝาฟงด จะเปนอยางไรใหรท

เมยนอยเมยหลวงเหนทวงท ขางไหนจะดกวากน

(คาว, : )

จากตวอยางจะเหนวา นางคนธมาลแสดงความไมพอใจและหงหวง

นางจนทสดา เมอรวาทาวสนนราชทชบตวจนกลายเปนหนม (พระคาว) พงพอใจตวนางจนทสดา

มาก นางคนธมาลจงขนเฝาทาวสนนราชเพอขดขวางไมใหทาวสนนราชรกนางจนทสดา แสดงให

เหนวานางคนธมาลขหง

. . เจามารยา คอ การแสดงพฤตกรรมแสแสรงเพอเปนอบายลวง

ใหลมหลง ตวละครอปลกษณทเจามารยา ไดแก นางศรสาหง ในอภยนราช นางศรสาหงใชมารยา

เพอลวงใหทาวอภยนราชเกดความลมหลง เชน ตอนทราชครทลทดทานวานางศรสาหงเปนผเขามา

สงรางผหญง นางกใชมารยาแสรงทาเปนรองไห เพอใหทาวอภยนราชเชอวาตนถกราชครใสราย

เพราะความรษยา ดงเนอความวา

บดนน นางศรสาหงคนทรงผ

ฟงหมอวาพาโลโศก มอตอกราฟายนาตา

สะอนออนวอนองคทรงฤทธ พวกขาเฝาเขาคดรษยา

แมนไปอยบรชวา เหนวาไมขามถงสามวน

ขาพระจะลาอยปาเขา ตามพระเปนเจาสาปสรร

เชญพระเสดจเขาเขตคน ราพนพดจาโศกาพลาง

(อภยนราช, : - )

เมอทาวอภยนราชทมจตลมหลงนางศรสาหง เมอเหนนางแสรงทา

มารยาไมรวาเปนอบายกหลงเชอ และรบสงใหเพชฌฆาตนาราชครไปประหาร

นอกจากนตอนนางศรสาหงไดเขาไปอยในวง นางใชมารยาลวงทาว

อภยนราชวา ตนกลวนางทพมาลจะเขาทารายรางกายตนอกจงจะขอกลบไปอยปา ดงเนอความวา

61

บดนน นางศรสาหงเหนหลงใหล

แสรงฉะออนวอนพระภวไนย ขอลาไปสปาพนาวน

อยในวงดงไฟใกลฝอย จะตบตอยตดาใหอาสญ

เขาเขมนเขนเขยวเคยวฟน ชยฉนนนแนพระแลด

(อภยนราช, : )

ทาวอภยนราชหลงเชอจงตอวานางทพมาล เมอนางทพมาลเหนวา

พระสวามเขาขางนางศรสาหงกทารายนางศรสาหง จนนางตาบอดทงสองขาง ดงเนอความวา

เหลอกลว นางจกหวตบตหนาทนง

อผสงยงรองกองดง ตาทงสองบอดทมทอดกาย

(อภยนราช, : )

นางศรสาหงเหนทาวอภยนราชลมหลงและเขาขางตนเองกใชมารยา

ลวงใหทาวอภยนราชรบสงใหควกดวงตานางทพมาล ดงเนอความวา

บดนน นางศรสาหงเหนหลงใหล

ทามารยาวากลาวกบทาวไท เพอนทไกรลาสมาเมอราตร

เขาบอกวาถาพระองคจงรก ใหควกเนตรพระมเหส

เอามาใสในตาของขาน จะเหนดเหมอนดงแตหลงมา

(อภยนราช, : )

ทาวอภยนราชหลงเชอและรบส งใหกรมวงควกดวงตาของนางทพ

มาล สงผลใหนางทพมาลตาบอด ฝายนางศรสาหงกใชมนตเสกดวงตาของตนใหกลบมามองเหนได

ตามปกต

. . ไมซอสตยตอสาม คอ การแสดงออกถงความสนใจและ

ปรารถนาทจะไดชายอนมาเปนสาม ทงทตนเองมสามอยพฤตกรรมดงกลาวจดเปนลกษณะของ

ผหญงทไมด ดงทสนทรภ (อางถงใน เอกรตน อดมพร, : ) กลาวในสภาษตสอนหญงไววา

เปนสตรมใชชายเสยดายศกด จะปลกรกเรรวนหาควรไม

อนความดมอยดจาไว อยาพอใจรกชวใหมวมอม

62

ตวละครอปลกษณทไมซอสตยตอสาม ไดแก นางประแดะ ในระเดน

ลนได นางประแดะมทาวประดเปนสาม แตกลบมใจใหระเดนลนได ดงเนอความวา

เมอนน นางประแดะตานศรใส

สดบเสยงซอพอฤทย ใหวาบวบใจผกพน

ยงคดพศวงพระทรงศกด ลมรกทาวประดผผวขวญ

ทาไฉนจะไดพระทรงธรรม มาเคยงพกตรสกวนดวยรกแรง

(ระเดนลนได, : )

จากตวอยางเนอความ แสดงใหเหนวา นางประแดะไมซอสตยตอทาว

ประดผเปนสาม

. . พฤตกรรมหยาบคาย คอ การแสดงพฤตกรรมทสะทอนให

เหนถงความไมสภาพ และไมเกรงใจ ตวละครอปลกษณทแสดงพฤตกรรมหยาบคาย ไดแก ชชก

ในมหาชาตคาหลวง ตอนชชกพบพระชาลครงแรกกรวาเปนโอรสของพระเวสสนดร จงขมข

เพอใหพระชาลกลว ดงเนอความวา

สวนชชกาจารยกเลงลลาญลเลอก เหลอกตามยงอยงคล ยลราชกมาร โสดแล

เวสสนตรสสปตโต ชาลกมาโร นามภวสสต นกในใจดงน โอะอนชรอย ลกฤๅษชอชาลนมยาเลย

อาทโต ปฏ�ายผรสวจนกเถสสามต มากจากลาวคกคาม คารามแตหวป จงชาลนกลวกโสดเทอญ

(มหาชาตคาหลวง, : )

ในมหาเวสสนดรชาดก ตอนชชกไปขอสองกมารจากพระเวสสนดร

ดงเนอความวา

อนวาเฒาชราทชาชาต เมอไดรบพระราชทานสองกมารไดแลว เฒาใจแกลวกฉด

กระชากสองกมารมา เอกโตพนธตวา ผกพนพระพนองสองกระสนเขาใหมนกบมอ ปลายเชอกขาง

หนงนนถอตามตตอนสองบงอรมาตอหนาสมเดจพระบดาไมปราณ

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา เมอชชกไดรบพระราชทานกมารทง

สอง ชชกกฉดกระชากและตกมารทงตอหนาพระเวสสนดรโดยไมเกรงพระทยพระเวสสนดร แสดง

ใหเหนวาชชกมพฤตกรรมอนหยาบคาย

. . พฤตกรรมบาใบ คอ การแสดงพฤตกรรมเหมอนคนไมรความ

อกทงยงไมพดจากบใครและใชเพยงทาทางในการสอสารเทานน ตวละครทมพฤตกรรมบาใบ

ไดแก เจาเงาะ ปรากฏชดเจนในบทละครนอกเรองสงขทอง กลาวคอ เจาเงาะจะแสดงพฤตกรรมบา

63

ใบตอหนาตวละครอน ๆ เชน ทาวสามนต นางมณฑา เหลาพสาวและเขยทงหกคน เหลาเสนา นาง

สนมกานล และชาวเมอง ตวอยาง ตอนนางมณฑาไปขอรองใหเจาเงาะชวยตคลเพอรกษาบานเมอง

ดงเนอความวา

เมอนน นางมณฑาชมเปาะเงาะพดได

นอยหรอถอยคาราพไร สาคญวาบาใบไมรเลย (สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา นางมณฑารสกแปลกใจทเจาเงาะพด

ได เพราะนางมณฑาเขาใจวาเจาเงาะเปนบาใบ พดไมได และไมรความ

เจาเงาะจะไมแสดงกรยาบาใบเมออยกบนางรจนาเพยงสองคน เชน

ตอนนางรจนาและเจาเงาะโดนขบไลไปอยกระทอมปลายนา ดงเนอความวา

เมอกลางวนนนทาเปนบาใบ เดยวนเอออะไรพดออกเพราะ

ฉลาดเฉลยวเจยวจรงเจาเงาะ กลบมาเยาะเยยหยนขนจรง

(สงขทอง, : )

จากตวอยางคาพดของนางรจนาทพดคยกบเจาเงาะในกระทอม แสดง

ใหเหนวา เจาเงาะพดได แตเมออยกบคนอนเจาเงาะไมพดไดแตแสดงทาทางชบอกใหไปกระทอม

การแสดงพฤตกรรมบาใบของเจาเงาะจะแสดง ลกษณะ คอ การ

แสดงทาทางเหมอนคนไมรความ และการใชทาทางแทนคาพดในการสอสาร

. . . แสดงทาทางเหมอนคนไมรความ เชน ตอนเจาเงาะ

และนางรจนาไปอยกระทอมปลายนา ดงเนอความวา

เมอนน เจาเงาะปรดเปรมเกษมศานต

เขาไปในหองมทนนาน เทยวดของประทานทงปวง

แกลงหยบกระโถนมาโยนเลน ทาเปนเหมอนการรบลกชวง

แลเขมนเหนหวดกนกลวง เอามาจวงตกนาทาจะกน

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวาเจาเงาะนาของทไดรบมา

โยนเลนอยางสนกสนาน ทงหยบกระโถนมาโยนเลน และใชหวดซงเปนภาชนะนงขาวเหนยวกน

กลวงไปตกนา แสดงใหเหนวาเจาเงาะแสดงทาทางเหมอนคนไมรความ

64

ตอนนางมณฑาไปขอรองใหเจาเงาะอาสาตคลเพอรกษา

บานเมอง นางมณฑาขอรองใหเจาเงาะไปชวยตคล แตเจาเงาะกลบแสดงทาทางไมสนใจ ดง

เนอความวา

เมอนน เจาเงาะฟงเมยเสยไมได

สงสารรจนายาใจ รองไหวอนวานาเอนด

แตคดแคนแมยายกบพอตา จะทรมาเสยกอนใหออนห

ถาแมนไมงอนงอตอก จะทาเชงเฉยอยใหชานาน

แลวผนผนหนหลงใหแมยาย หยบกระบายมาตงนงสาน

กระดกเทาททาเปนสาราญ ใครวาขานอยางไรไมนาพา

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวาเจาเงาะทราบวาเมองสามนต

เกดเหตการณตคลเพอชงบานเมอง และสงสารนางรจนา แตดวยความแคนทมตอทาวสามนตและ

นางมณฑา เจาเงาะจงทาทาทางเหมอนคนไมรความ และไมสนใจคาขอรองของนางรจนาแสดงให

เหนวาเจาเงาะแสดงทาทางเหมอนคนไมรความ

. . . การใชภาษาทาทางแทนคาพด เชน ตอนนางรจนา

และเจาเงาะถกเนรเทศออกจากวงใหไปอยกระทอม เจาเงาะชน วเชญชวนใหนางรจนาไปท

กระทอมดวยกน ดงเนอความวา

เมอนน รจนาทกทนหมนไหม

เหนเจาเงาะพยกหนาเปนนย ชมอบอกใบไปปลายนา

(สงขทอง, : )

จากการศกษานสยและพฤตกรรมทไมดพบวา ตวละครอปลกษณทมนสยและ

พฤตกรรมทไมดมกจะเปนตวละครฝายราย แตกปรากฏเปนตวละครฝายดดวย การกาหนดนสยและ

พฤตกรรมทไมดใหกบตวละครอปลกษณฝายรายและฝายด เพอใหตวละครอปลกษณมบทบาทใน

การสรางปญหาและอปสรรคตาง ๆ ใหกบตวละครอน ๆ ในเรอง เชน ชชกมนสยและพฤตกรรมท

ไมด เพอทาใหกมารทงสองตองพลดพรากจากพระเวสสนดรและนางมทร หรอนางแกวหนามาม

นสยและพฤตกรรมทกลาแสดงความรกตอผชายกอน ทาใหพระพนทองไมสบายใจจนหนนางแกว

ไปอภเษกสมรสกบนางทศนมาล สงผลใหนางแกวและพระพนทองตองพลดพรากจากกน อกทงยง

ชวยขบเนนคณสมบตทดของตวละครพระเอกดวย เชน จรกาทมนสยและพฤตกรรมดอย

ความสามารถในการรบ และไมเฉลยวฉลาด ชวยขบเนนใหเหนถงความสามารถในการรบ และ

65

ความเฉลยวฉลาดของอเหนาไดชดเจนขน ดงนนนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณจงม

นสยและพฤตกรรมทไมดเพอเปนตวละครคตรงขามกบตวละครพระเอก

นอกจากนจากการศกษานสยและพฤตกรรมทไมดจะพบวา ตวละคร

อปลกษณฝายชายและตวละครอปลกษณฝายหญงจะมลกษณะรวมของนสยและพฤตกรรมทไมด

ไดแก หมกมนในกามตณหา กลาวเทจ เจาเลหเพทบาย และขขลาด สามารถแสดงใหเหนวานสย

และพฤตกรรมเหลานเปนลกษณะทไมดทอาจเกดขนไดทงผชายและผหญง นอกจากนยงปรากฏ

ลกษณะตางของนสยและพฤตกรรมทไมดระหวางตวละครอปลกษณฝายชายและตวละคร

อปลกษณฝายหญงดวย ตวละครอปลกษณฝายชายมนสยและพฤตกรรมไมด ไดแก ดอย

ความสามารถในการรบ ไมเฉลยวฉลาด และไมชานาญในการเกยวพาราสสตร แสดงใหเหนวาหาก

ผชายมลกษณะเหลานกอาจจะเปนผชายทมลกษณะไมดได เนองจากคานยมในสมยรตนโกสนทร

ตอนตนมองวาผชายจะตองเปนผนา ซงผนาทดกตองเปนผทมความเฉลยวฉลาด และมความรใน

สรรพวทยาหลาย ๆ ดาน เชน วชาการหนงสอ ศลปะการปองกนตวหรอยทธวธในการทาสงคราม

(สวชย โกศยยะวฒน, : ) อกทงยงตองเปนนกรก หรอเปนผทมชนเชงในการเกยวพาราส

สตร ดงทปรากฏจากตวละครพระเอกในวรรณคดไทยหลาย ๆ เรอง เชน อเหนาทเปนคนเจาเสนห

เจาช และมคารมคมคายทจะทาใหสตรตองใจอยเสมอ (ศศรศม สนธวณก, : ) จงจะจดวา

เปนผชายทมลกษณะทด และตวละครอปลกษณฝายหญงมนสยและพฤตกรรมไมด ไดแก กลา

แสดงความรกตอผชาย ไมซอสตยกบสาม และขหง แสดงใหเหนวา หากผหญงมลกษณะเหลานก

จะเปนผหญงทไมด เนองจากสงคมยงมองวาผหญงทดจะตองเรยบรอย (ปรชา เสอพทกษ, : )

และถาเปนหญงทมสามกควรจะเชอฟงและซอสตยตอสาม ดงทยศ สนตสมบต (อางถงใน ปรชา

เสอพทกษ, : ) กลาวถงบทบาทของผหญงในวรรณกรรมวา “บทบาทของผ หญงใน

วรรณกรรมจะเนนบทบาทของผหญงในครอบครว และการเคารพยกยองเชอฟงสาม” จงจะจดเปน

ผหญงทด

. ลกษณะนสยและคณสมบตทด คอ คณสมบตและพฤตกรรมการ

แสดงออกทดงามพบลกษณะนสยและคณสมบตทดของตวละครอปลกษณปรากฏ ลกษณะ ไดแก

มวชาความร มปญญาและความเฉลยวฉลาด มความสามารถ มความกลาหาญ มอานาจ และมความ

ซอสตย

. . มวชาความร คอ ตวละครอปลกษณไดรบการศกษาเลาเรยน

และมวชาความร และเปนผถายทอดวชาความรตาง ๆ ตวละครอปลกษณทมวชาความร พบจานวน

ตว ไดแก นางผเสอสมทร นางวาล และยองตอด ดงตวอยาง

66

นางผ เ สอสมทร ในพระ อภยมณ ตอน พระอ ภยมณ หนนา ง

ผเสอสมทรไปอยบนยอดเขา ดงเนอความวา

แลวนางมารอานคาถาพลาหก ใหฝนตกฟงฟาไมฝาฝน

ทงฟารองกองกระหมเสยงครมครน นภางคพนบดบงกาลงมนต

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา นางผเสอสมทรมวชาคาถาอาคม

สามารถทาใหเกดฟารองและฝนตกได แสดงใหเหนวานางผเสอสมทรมวชาความร

นางวาล ในพระอภยมณ นางวาลเปนผหญงทไดรบการศกษาเลา

เรยน ซงนางมความรเกยวกบวชาโหราศาสตร ดงเนอความวา

เปนเชอพราหมณความรของผเฒา แตกอนเกาเดมบราณนานหนกหนา

เปนมรดกตกตอตอกนมา นางอตสาหเรยนราจนเขาใจ

รฤกษพาฟาดนสาแดงเหต ทงไตรเทพพธคมภรไสย

ครนเจนแจงแกลงเอาเขาเผาไฟ มใหใครพบปะพระคมภร

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา นางวาลไดราเรยนวชาโหราศาสตร

จนชานาญ นางจงใชความรดานโหราศาสตรชวยเหลอตวละครในเรอง

ยองตอด ในพระอภยมณ ยองตอดมวชาลองหนหายตว และคง

กระพน เนองจากยองตอดไดรบวชาความรจากปศาจ ดงเนอความวา

แลวนกอายชายหญงวงเขาปา ไมรวาจะไปหนตาบลไหน

ไปถงถากลาพนมนเขาไป ปศาจใหความรอยดวยกน

(พระอภยมณ เลม , : )

. . มปญญาและความเฉลยวฉลาด คอ การมความรอบร มไหว

พรบ และรเทาทนความคดหรอกลอบายตาง ๆ ได ตวละครอปลกษณทมปญญาและความเฉลยว

ฉลาด พบจานวน ตว ไดแก พรานบญ นางแกวหนามา และนางวาล ดงตวอยาง

นางวาล ในพระอภยมณ นางวาลใชปญญาและความเฉลยวฉลาดของ

นางในการวางแผน เพอชวยพระอภยมณในการทาศกสงคราม เชน ตอนอศเรนยกทพมาตเมองผลก

นางวาลกเปนผคดอบายตทพเจาลงกา ดงเนอความวา

67

สวนวาลปรชาปญญาหญง เปนยอดยงยมยองสยองไข

จะฟนแทงแยงยงออกชงชย สงสารไพรกจะมวยลงดวยกน

แมนจะลวงลอพอใหไดชยชนะ กเหนจะทาไดใจหมอมฉน

ขอพระองคจงเปนกองออกปองกน คมกาปนแปดรอยคอยระวง

แมนสงครามตามตจงหนหลบ ไปวนหนงจงคอยทบตลบหลง

มาปากอาวกาวสกดตดกาลง ใหพรอมพรงทงรบสมทบกน

ขาจะรบจบทาวเจาสงหล ดวยเลหกลโอนออนคดผอนผน

นางทลความตามปญญาสารพน ทงสวรรณมาลเหนดจรง

(พระอภยมณ เลม , : )

นอกจากนนางวาลยงใชปญญาชวยในการวางแผนใหนางสวรรณ

มาลสก เพอใหพระอภยมณไดอภเษกสมรสกบนางสวรรณมาล ดงตอนนางวาลคดแผนใหนาง

สวรรณมาลสก เนอความวา

ฝายวาลปรชาปญญาฉลาด อภวาทบาทมลทลฉลอง

............... ...............

จะสงพระอนชาเสนานาย ใหบตรหมายจดงานการมงคลทง

การเลนเตนราเครองทาขวญ อกเจดวนจะววาหสถาผล

จะเชญองคนงเยาวเขามณฑล ขนนงแทนรตนชชวาล

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางจะเหนวา นางวาลใชปญญาในการวางแผนเพอใหนาง

สวรรณมาลยอมอภเษกสมรสกบพระอภยมณ นางวาลวางแผนใหพระอภยมณจดงานมงคลขน

เพอใหนางสวรรณมาลเขาใจวาเปนงานอภเษกสมรสของพระอภยมณกบนางวาล เมอนางสวรรณ

มาลทราบขาวจงสกออกมาและอภเษกสมรสกบพระอภยมณในทสด แผนการของนางวาลจงสาเรจ

ตามความประสงคของพระอภยมณ

นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา พระพนทอง

ตองการใหนางแกวถอดหนามาออกจงใหนางสรอยสวรรณกบนางจนทรออกอบายวา ตนอยากเหน

รปลกษณทงดงามอกครงจงกลาวลวงเพอใหนางแกวถอดหนามา ดงเนอความวา

บดนน นางแกวยมแยมแจมใส

ตรกพลางทางกลาววาท สามใชมาฤๅวาไร

68

บอกความตามจรงอยานงชา เจารบสนบนมาฤๅไฉน

รเทาเจาดอกมาหลอกใคร โงแลวบรรลยเพราะมอมาร

(แกวหนามา, : )

จากตวอยางจะเหนวา นางแกวหนามารเทาทนวาเปนกลอบายของ

พระพนทองทตองการลวงใหตนถอดหนามา แสดงใหเหนวานางแกวหนามามความเฉลยวฉลาด

รเทาทนกลอบาย

พรานบญ ในบทละครครงกรงเกาเรอง มโนหราพรานบญสามารถ

รเทาทนความคดของนางมโนหราทคดจะหนได ดงเนอความวา

บดนน นายบญขนพรานทฤสา ไดฟงโฉมตรมโนหรา ชะออนวอนวาของปกหาง

พรานมวาจาจงวาไป เจรจาปราศรยผดททาง เหยยบเตาเอาไวเจาเอวบาง จะใหนางนงคราญไดหรอ

นา เสมอนปลอยปลาไหลใหลงตม ขดงมทไหนสดใจอา ตวพมใชคนใบบา เจาอยาเจรจาใหปวยท

ถาเดนไมไดเจาทรามวย พจะอมสายใจไปบร ทจะสงปกใหมใชท เจาอยาหลอกพเลยนองอา

(มโนหรา วรรณกรรมอยธยา , : )

จากตวอยาง นางมโนหราตองการปกและหางของตนคน แตพราน

บญรเทาทนเลหกลของมโนหราทคดหนจงไมยอมสงปกและหางคนใหกบนาง แสดงใหเหนวา

พรานบญเปนคนเฉลยวฉลาด

. . มความกลาหาญ คอ ตวละครอปลกษณแสดงออกถงพฤตกรรม

ทไมเกรงกลวตออนตรายใด ๆ และกลาทจะโตตอบกบตวละครอนอยางมเหตผล ตวละคร

อปลกษณทมความกลาหาญ พบจานวน ตว ไดแก นางแกวหนามา และนางวาล ดงตวอยาง

นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรองแกวหนามา ตอนนางแกวหนา

มาทราบวาพระพนทองเขาไปในเมองยกษ นางเปนหวงและกลววาพระพนทองจะไดรบอนตรายจง

ปลอมตวเปนมาณพเขาไปชวยพระพนทอง ดงเนอความวา

เมอนน นางแกวอกสนขวญหาย

กราบพลางทลความตามอบาย ขาคดจะผนผายตามไป

พระองคไดทรงพระเมตตา เปลยนแปลงกายาอยาชาได

กรงยกษศกดสทธอยทศใด จะลาไปตามองคทรงธรรม

(แกวหนามา, : )

69

นางวาล ในพระอภยมณ ตอนนางวาลถวายตว เหลาเสนาเมอทราบวา

นางวาลจะอาสามาทาศกกเกดความสงสยวาเปนผหญงจะทาศกสงครามเหมอนผชายไดอยางไร

นางวาลจงตอบกลบเหลาเสนาวา

นางตอบคาอามาตยดวยอาจจต ทานนตดแตจะโงดวยโวหาร

อนสงครามตามบทพระอยการ ใครผดผลาญชวนใหบรรลย

ใครทาชอบกอบใหเปนใหญยง ถงชายหญงกไมวาหามได

วาใชการทานเหนเปนอยางไร หรอหญงไปฆาชายไมวายวาง

ดหรอบาตาดใหรแน เมอมแตปากนดกกดขวาง

จะอาสาพากนพดกนกาง ทาใหคางแลวขาจะลาไป

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวาคาตอบของนางวาลมการอางถงบท

พระอยการทใครคดกบฏหรอทาไมดตองไดรบโทษประหาร แตถาใครทาความดความชอบกจะ

ไดรบการอปถมภ ดงนนไมวาจะเปนผชายหรอผหญงกสามารถทาความดความชอบไดเหมอนกน

และการทเหลาเสนาไมเหนดวยทนางจะอาสาทาสงครามเพราะอะไร ซงจากคาตอบและการตง

คาถามกลบของนางวาล แสดงใหเหนถงความกลาทจะโตตอบกบผชายไดอยางมเหตผล

. . มค ว า ม ส า ม า ร ถ ใ น ก า ร ต อ ส ตว ละ ค ร อป ลก ษ ณ ท ม

ความสามารถในการตอส ไดแก นางวาล ในพระอภยมณ กวสรางใหนางวาลมความสามารถในการ

ยงธนสามารถตอสกบทหารฝงลงกาไดอยางเกงกลา ดงเนอความวา

พอเหนแขกแบกเจาลงกาวง เลยบตลงจะลงเรอกาปน

นางวาลฝมอแมนเกาทณฑ เขยงยนยงทาวเจาลงกา

(พระอภยมณ เลม , : )

. . มความซอสตย คอ การปฏบตตนดวยความจรงใจ และไมกลาว

เทจ พบวา การมความซอสตย ลกษณะ ไดแก ความซอสตยตอสาม และความซอสตยตอเจานาย

. . . ความซอสตยตอสาม ตวละครอปลกษณทมความ

ซอสตยตอสาม ไดแก นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรองแกวหนามา นางแกวมความซอสตยตอ

พระพนทองมาก แมวานางแกวหนามาจะตองหางไกลพระพนทอง กยงจงรกภกดตอพระพนทอง

ไมเสอมคลาย ดงเนอความวา

70

เมอนน นวลนางหนามาปรชาหาญ

เนาในมถลามาชานาน ประมาณสองเดอนไมเคลอนคลาย

คดคานงถงองคพระทรงศกด ความรกมใครจะเสอมหาย

นงนอนรอนใจไมสบาย โฉมฉายนงนกตรกตรา

(แกวหนามา, : )

. . . ความซอสตยตอเจานาย ตวละครอปลกษณทมความ

ซอสตยตอเจานาย ไดแก พรานบญ และยองตอด ดงตวอยาง

พรานบญ ในบทละครนอกเรอง มโนหรา พรานบญเปนผทม

ความซอสตยตอพระสธนผเปนเจานาย กลาวคอ พรานบญจะนานางมโนหราไปถวายพระสธนใน

ระหวางเดนทางพรานบญมไดลวงละเมดนางมโนหรา อกทงยงดแลเปนอยางด ดงเนอความวา

บดนน นายบญขนพรานทฤสา ปลดยามลงพลนมทนชา พรานปาตดไมมาเรวพลน

เรยบเขาเปนหางมไดชา พรานทาเฝองฝาใหแขงขน เสรจแลวบดใจจงไวพลน เชญนางจอมขวญ

ขนนงใน ขอเชญนองรกหยดพกกอน ใหคลายหารอนเถดอรไท

มโนหรา ไดฟงพรานปามาปราศรย นางจงยางเทากาวขนไป อาศยในหางทกลางดง

พรานไพร จดไตกอไฟเรเทยวสง พทกษรกษานางโฉมยง กลวนางจะลงหลบหนไป

(มโนหรา วรรณกรรมอยธยา , : )

จากตวอยางจะเหนวา พรานบญมความตงใจทจะนานาง

มโนหราไปถวายพระสธน พรานบญจงดแลนางมโนหราอยางด และมไดลวงละเมดนาง แสดงให

เหนวา พรานบญเปนคนทมความซอสตย

ยองตอด ในพระอภยมณ ดงเนอความวา

ฝายยองตอดลอดหลบไปซบหลบ จนทพกลบตนตาคอยกลาแขง

ออกวงหนกพกเดยวดวยเรยวแรง ถงกาแพงโผนเขาไปเฝานาง

พระธดาปราศรยมใหหมอง คนนนองรบพรงจนรงสาง

เมอทพแตกแยกยายแทบวายวาง พหลงทางไปขางไหนจงไมมา

อายยองตอดกอดเขาแลวเลาบอก หลบไปดอกดวยวาเมอยหนกหนา

อายนายพลคนดทศกดา มนจบขามนออนใหหยอนแรง

(พระอภยมณ เลม1, : )

จากตวอยางจะเหนวา เมอนางยพาผกาสงสยวายองตอด

หายไปขณะททาศกสงคราม คาตอบของยองตอดทตอบกลบนางยพาผกาตามความจรงวาตนแอบ

71

ไปหลบ เพราะความเหนอยลาจากการทาศกสงคราม แสดงใหเหนวายองตอดซอสตยตอเจานาย

โดยการไมกลาวเทจ แมวาตนจะปฏบตตนไมเหมาะสมกบชวงศกสงคราม

. . มอานาจ คอ การบงคบบญชาใหผอนยอมทาตามสงทตน

ตองการได ตวละครอปลกษณทมอานาจ ไดแก พรานบญ ในบทละครครงกรงเกาเรองมโนหรา

เมอพรานบญพานางมโนหราเดนทางมาถงหมบาน พรานบญกใหชาวบานหาคนมาดแลนาง

มโนหรา ดงเนอความวา

ฉนจะพาโฉมงามเจาทรามวย ไปถวายทาวไทพระสธน ตาไปบอกกลาวหมชาวไร พา

ลกสาวมาไวอยาเหลอหลง มาอยเปนเพอนางโฉมยง เปนของตองประสงคนนกหนา ผชายใหมาอย

หอมลอม อยาใหคนแปลกปลอมเขามา ตาไปบอกกลาวปาววา ถาใครไมมาจะเฆยนต จะใหนาง

คลายสบายกายา ทนางเดนมาแตไพร จะหยดอยชาสามราตร จะพาเทวเขาเวยงชย

ตาชาวไร ไดฟงคานายกตกใจ ลงจากเคหามาเรวไว เทยวบอกกนไปไมไดชา

(มโนหรา วรรณกรรมอยธยา, : )

จากตวอยาง พรานบญส งใหตาเฒาไปบอกชาวบานใหมาดแลนาง

มโนหรา เมอตาเฒาไดรบคาสงกทาตามทนท แสดงใหเหนวาพรานบญเปนคนมอานาจสามารถส ง

ใหผอนทาตามในสงทตนตองการได

จากการศกษานสยและคณสมบตทดพบวา ตวละครอปลกษณทมนสยและ

พฤตกรรมทดมกเปนตวละครฝายด เปนตวละครทมบทบาทในการชวยเหลอตวละครเอกฝายดใน

การแกไขปญหาและอปสรรคตาง ๆ ได ดงนนในการกาหนดนสยและคณสมบตใหกบตวละคร

อปลกษณจงมการกาหนดใหมการแสดงพฤตกรรมในดานดดวย

จากการศกษาลกษณะนสยของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยพบวา ตวละคร

อปลกษณสวนใหญจะมลกษณะนสยและพฤตกรรมทไมด ซงตวละครอปลกษณจะมนสยและ

พฤตกรรมหมกมนในกามตณหาเปนสวนใหญ รองลงมาคอ กลาวเทจ เจาเลหเพทบาย ขขลาด ไม

เฉลยวฉลาด ดอยความสามารถในการรบ ไมชานาญในการเกยวพาราสสตร โลภ กลาแสดงความรก

ตอผชายกอน ขหง เจามารยา ไมซอสตยตอสาม พฤตกรรมหยาบคาย และพฤตกรรมบาใบ

ตามลาดบ ในสวนของลกษณะนสยทดพบวา การมวชาความร มปญญาและความเฉลยวฉลาด และ

ความซอสตยเปนลกษณะทพบมากทสด รองลงมาคอ ความกลาหาญ มความสามารถ และมอานาจ

ตามลาดบ

72

ตวละครอปลกษณทปรากฏลกษณะนสยไมดมากทสดไดแก ชชก คอ มพฤตกรรม

หยาบคาย หมกมนในกามตณหา เจาเลหเพทบาย กลาวเทจ และโลภ และตวละครอปลกษณท

ปรากฏนสยและคณสมบตทดมากทสด ไดแก นางวาลทมวชาความร ปญญาและความเฉลยวฉลาด

มความกลาหาญ และความสามารถในการรบ

นอกจากนยงพบวา ตวละครอปลกษณบางตวปรากฏทงการมคณสมบตและลกษณะ

นสยทด และลกษณะนสยทไมด ไดแก นางผเสอสมทร ยองตอด นางวาล และนางแกวหนามา เชน

นางวาลเปนผมวชาความร ปญญาและความเฉลยวฉลาด มความกลาหาญ และความสามารถ แต

เปนผหญงทกลาแสดงความรกตอผชายกอน และยองตอดเปนผมวชาความร และมความซอสตย

ตอเจานายแตกเปนผดอยความสามารถในการรบ

ลกษณะของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยดานรปลกษณ และดานลกษณะนสย

และพฤตกรรมพบวา รปลกษณของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยทมกจะมลกษณะรางกาย

ผดปกต ทงในดานขนาดของรางกาย และอวยวะตามสวนตาง ๆ ของรางกาย ลกษณะดงกลาว

สะทอนใหเหนถงความไมสมบรณของรางกายจนเปนความไมงดงามและในดานนสยและ

พฤตกรรมของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยมกจะมลกษณะนสยและพฤตกรรมทไมดทาให

เหนวา รปลกษณทไมดมกจะผกอยกบพฤตกรรมของตวละครใหไมดไปดวย แตอยางไรกตามจะ

พบวา ตวละครอปลกษณบางตว โดยเฉพาะตวละครทเปนตวละครฝายดหรอทาหนาทชวยตวละคร

เอกฝายดในเรอง แมจะมรปลกษณทไมด แตมนสยและคณสมบตทดอยดวย เชน นางวาลท

ชวยเหลอพระอภยมณกเปนคนมสตปญญาหลกแหลม ดงนนอาจกลาวไดวาความอปลกษณใน

วรรณคดไทยยงมความสมพนธอยกบลกษณะของตวละครนน ๆ วาอยฝายดหรอฝายไมดดวย หาก

ตวละครอปลกษณอยฝายไมด ความอปลกษณนนจะชดเจนโดยไมมขอกงขาในความชวรายของตว

ละครตวนน แตหากเปนตวละครฝายดความอปลกษณจะถกลดทอนลงไปจากนสยและพฤตกรรมด

ของตวละครนน และบางครงความอปลกษณกจะถกทาลายไปในตอนทายเรอง ทาใหตวละคร

อปลกษณกลายเปนตวละครทมรปลกษณงดงาม ดงเชน พระสงข และนางแกวหนามา

บทท

กลวธการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

กลวธการสรางตวละคร คอ วธการทกวเลอกนามาใชในการนาเสนอตวละคร เพอให

ผอานเหนลกษณะของตวละคร เมอศกษาการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยพบวา กวใช

กลวธในการสรางตวละครอปลกษณ กลวธ ไดแก

. กลวธการเลาเรอง

. กลวธทางภาษา

. กลวธการเลาเรอง

กลวธการเลาเรอง คอ กลวธทกวใชในการนาเสนอเรองทสามารถสะทอนใหเหนถง

ลกษณะของตวละครได เนองจากการนาเสนอเรองทผสมผสานระหวางการสรปหรอเลายอ ซงเปน

การนาเสนอใหเหนประวตครอบครวของตวละคร หรอประวตความเปนมาของตวละคร การ

ถายทอดความคดแลความรสกของตวละคร และการเสนอบทสนทนาของตวละคร (อราวด

ไตลงคะ, : )

ในการสรางตวละคร เถลง พนธเถลงอมร ( : ) ไดกลาวถงการพจารณาการ

สรางตวละครไววา

กวจะเปนผ บอกลกษณะนสยของตวละคร โดยใชวธการบอกเลาโดยตรง (Direct

presentation) คอ การบรรยายใหรทงรปราง ลกษณะ และอารมณ หรออาจบอกโดยใหตวละคร

อน ๆ สนทนา หรอวจารณหรอคดคานงเกยวกบตวละครนน ๆ และอกวธหนงคอ การบอกโดยการ

สรางนาฏการใหตวละครนน ๆ เปนการบอกโดยทางออม (Indirect presentation) คอ การใชกรยา

ทาทางของตวละครเปนเครองช หรอใชวาจาของตวละครสนทนา รวมทงการบรรยายความคด

คานงของตวละครนน ๆ ซงเปนมโนคตของตวละครทยงไมไดพดและยงไมไดทา

74

ฌอง-ปแยร โกลเดนชไตน (อางถงใน วลยา ววฒนศร, : - ) กลาวถง รปแบบ

การสรางบคลกลกษณะของตวละครวา

การสรางบคลกลกษณะใหกบตวละครทาไดโดยทางตรงและทางออม การสราง

บคลกลกษณะโดยตรงเกดขนเมอผอานไดรบรขอมลเกยวกบตวละครจากผเลาเรอง จากตวละคร

อน หรอจากตวละครเอกเอง และการสรางบคลกโดยออมเกดขน เมอผอานสามารถรบรขอมล

ใหมเกยวกบตวละครดวยตนเอง ขอมลนซอนอยในรายละเอยดของฉากบาง ในคาพด หรอการ

กระทาบาง

อราวด ไตลงคะ ( : - ) กลาวถงศลปะในการสรางตวละครไวดงน

การสรางตวละครมความหลากหลายมากรมมอน เคนอน ไดสรปวธการสรางตว

ละครไวดงน

. การรจกลกษณะนสยของตวละครทางตรง ทาได 2 ทาง คอ การรจกลกษณะนสย

โดยผเลาเรอง และการรจกลกษณะนสยโดยตวละครอนในเรอง

. การรจกลกษณะนสยโดยผเลาเรอง มกจะใชผเลาเรองแบบผร หรอผเลา

เรองแบบกวในการบรรยายลกษณะตวละคร เพราะกวเชอวา ลกษณะหนาตาสามารถแสดงนสย

ใจคอได

. การรจกลกษณะนสยโดยตวละครอนในเรอง กวจะใชวธแนะนาตวละคร

โดยผานความคดของตวละครอน ซงผอานสามารถรจกตวละครจากทศนคตของตวละครอนใน

เรอง

. .การรจกลกษณะนสยของตวละครทางออม ผอานสามารถสรปลกษณะนสยและ

ทศนคตของตวละครนน ๆ จากบทสนทนา จากความคดของตวละคร และลกษณะภายนอกของ

ตวละคร

นอกจากนกวยงสามารถใชวธการตาง ๆ เพอใหผอานรจกตวละครไดมากขน เชน

การสรางตวละครอน ๆ เพอเทยบเคยง คอ การทกวสรางใหตวละครทอยในสภาพเดยวกนม

ลกษณะทเหมอนหรอตางกน

สมเกยรต รกษมณ ( : - ) กลาวถงกลวธการสรางตวละครไวดงน

เมอกวจะตองบอกตวละครแกผอาน หรอเปดตวละครใหผอานรจกและตดตามอาน

ตองใชกลวธการนาเสนอตวละครเพอทจะสอดคลองและกลมกลนไปกบเรองและเกดประโยชน

ตอการดาเนนเรอง อยางไรกดการสรางและการแนะนาตวละครแตละตวไมจาเปนตองสรางให

จบเพยงครงเดยว ตวละครบางตวอาจตองสรางหรอบอกหลายครงจนกวาจะสมบรณ การสราง

75

หรอแนะนาตวละครไมจาเปนตองใชกลวธเดยวเสมอไป กวอาจเลอกใชวธการทเหมาะสมกบ

เนอเรอง ซงมกลวธการนาเสนอตวละครดงตอไปน

. การบอกโดยตรง การสรางตวละครแกผอานดวยวธน กวจะเปนผบอกเองตรง ๆ

ดวยการบรรยายหรอพรรณนา วธนสามารถบอกไดโดยงาย ตรง ชดเจน และรวดเรว แตอาจยง

ไมเหมาะทจะบอกลงลกไปถงอปนสยทเปนรายละเอยด

. การบอกโดยออม การสรางตวละครดวยวธนสามารถทาได ดงน

. บอกโดยบทสนทนาของตวละครอน คอ กวเจตนาใหตวละครอนสนทนา

กนถงตวละครนน ซงบทสนทนาสามารถบอกใหทราบถงบคลกลกษณะอปนสยของตวละคร

นน สวนจะชดเจนเพยงใดกขนอยกบความเหมาะสมกบบรบทในเรอง

. บอกผานสายตาและความคดคานงของตวละครอน คอ กวใหตวละครหนง

มองเหนแลวคดถายทอดออกมา ซงการคดคานงจะชวยบอกใหผอานทราบถงบคลกลกษณะและ

อปนสยของตวละครทกวกาลงจะบอกแกผอาน

จากการศกษากลวธการสรางตวละคร ผศกษาเหนวากลวธการสรางตวละครจะปรากฏ

กลวธ คอ กลวธการสรางโดยกวหรอผเลาเรองเปนผเลา เพอนาเสนอลกษณะของตวละครนน ๆ

ออกมาโดยตรง และกลวธการสรางโดยใหตวละครอนเปนผเลา เพอนาเสนอลกษณะของตวละคร

นน ๆ ออกมา ซงเปนวธการนาเสนอทางออม ทวาจากการศกษากลวธการสรางตวละครอปลกษณ

ในวรรณคดไทย ผศกษาพบวา ในวรรณคดไทยมการใชกลวธการสรางตวละครอปลกษณ

ลกษณะ ไดแก

. กลวธการสรางจากการบรรยายของผเลาเรองแบบผร

. กลวธการสรางจากการบรรยายของตวละครอน

. กลวธการสรางจากถอยคาของตวละครอปลกษณ

. กลวธการสรางจากการบรรยายของผเลาเรองแบบผร

กลวธการสรางจากการบรรยายของผเลาเรองแบบผร คอ ผเลาเรองแบบผร ซง

เปนผเลาเรองทไมเปนตวละครในเรอง แตจะม เสยง ททาใหผอานรสกเสมอนวามตวตน ในการ

แสดงทศนะ วจารณ หรอถายทอดอดต ปจจบน และอนาคตของตวละครได (อราวด ไตลงคะ,

: ) ตวละครอปลกษณสวนใหญจะใชกลวธการสรางจากการบรรยายของผเลาเรองแบบผร

ซงจะเนนการสรางตวละครอปลกษณในดานรปลกษณ นสยและพฤตกรรมของตวละครในตอน

76

เปดตวละครอปลกษณ และตอนทตองการจะกลาวถงพฤตกรรมอน ๆ ของตวละครอปลกษณ

เพมเตม ทาใหผอานรบรและเหนภาพของตวละครอปลกษณ ดงน

. . ผเลาเรองแบบผรบรรยายถงตวละครอปลกษณในตอนเปดตว

ละครอปลกษณ

ผเลาเรองแบบผรจะเลาถงรปลกษณ นสยและพฤตกรรม รวมถง

สถานะความเปนอยของตวละครอปลกษณ ซงเปนการแสดงใหเหนภาพของตวละครอปลกษณให

ผอานรบรไดทนท เชน

ในมหาเวสสนดรชาดก กณฑชชก ผเลาเรองแบบผรเปนผบรรยาย

ของลกษณะของชชกวา ชชกเปนพราหมณทเปรยบไดกบพวกจณฑาล เพราะเปนพราหมณยากจน

และไรญาต อกทงยงโลภ จงมกเทยวขอทรพยจากผอนอยเสมอ เมอไดทรพยมามากกยงเทยวขอ

ทรพยตามทตาง ๆ เพราะหวงจะมทรพยมากขน ดงเนอความวา

ทนจะกลาวถงพราหมณพฤฒาเฒาทลทยากยงยาจก จะไดไปหยบยกซงพระทาน

ธระยงมพฤตาจารยพราหมณผเฒาบงเกดแกตระกลลวนเหลายญหตภชงค สบสนดาน สมพนธ

พงศโภวาทกชาต เฒามสนนวาสเคหฐานอยในคามเขตละแวก บานทนนวฐตดเนองกบเมองกลง

คราษฎรบร ธชตะแกเปนคนจนอปรยไรญาตยงสถล ทคตะแคนเคองขนของเขญใจ ภกขาจรยาย

ตะแกกเทยวภกขาจารไปปานดวยเพศสกปรก เปรยบดวยวนพกยาจกจนจณฑาล ... ปน ธน ปรเย

สนตถาย คโต เฒาโลโภโลภลาภไมหยดหยอน เฒากเทยวสญจรกระเจอะกระเจงไปจนครบคาม

เขตนอยใหญดวยวามกจะใครไดใหจงหนกหนา โดยโลภเจตนา นนแล

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ผเลาเรองแบบผรจะเปนผบรรยายให

เหนลกษณะของชชกทถอกาเนดในวรรณะสงสด แตดารงชพและมพฤตกรรมเหมอนกบคนวรรณะ

ตาตอยดงเชนจณฑาล ทงชาตกาเนด สถานะความเปนอย และลกษณะนสยและพฤตกรรม แสดงให

เหนภาพในเชงลบของชชกในเบองตน

ในรามเกยรต ผเลาเรองแบบผรเปนผบรรยายลกษณะของนางคอม

กจจวา นางคอมกจจเปนนางรบใชของนางไกยเกษ หนาทเกบดอกไมถวายนางไกยเกษ และยง

บรรยายการแสดงออกของนางคอมกจจทแตงตวและแสดงทาทางราวกบวาตนเปนผทมความงดงาม

ซงไมสมกบรปลกษณภายนอกทมหลงคอม ดงเนอความวา

77

บดนน สาวใชไกยเกษ

อนชอวาคอมกจจ สาหรบเกบมาลอตรา

ครนถงเวลากแตงตว หวหวคดปกผดหนา

ใสจรตกรดกรายกรยา เดนมาจะไปสวนมาล

(รามเกยรต เลม , 255 : 2 )

จากตวอยางเนอความ การบรรยายผานผเลาเรองแบบผรแสดงใหเหน

ภาพของนางคอมกจจวา นางคอมกจจเปนผทสมควรโดนกลนแกลง เพราะมกรยาทาทางทไม

เหมาะสมกบรปลกษณภายนอก ซงการบรรยายผานผเลาเรองแบบผรเปนการเกรนนาใหผอานได

รจกนางคอมกจจในเบองตน และจากนนนางคอมกจจกจะทาหนาทดาเนนเรองตามบทบาททนาง

คอมกจจไดรบตอไป

ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ผเลาเรองแบบผรเปนผบรรยายลกษณะ

ของหมนหาญวา เดมชอนายเดช มฝมอในการตอสมากจนเปนทยอมรบจงเปลยนชอเปนหมนหาญ

และไดเปนหวหนาโจร ซงหมนหาญมรปลกษณภายนอกทนากลว คอมรปรางสง ผมหยก ดวง

ตาพองโตและกลอกไปมา มหนวด ขอบตาแดง ผวหนงหนา มขนหนาอก และลาตวเปนปมปม

เพราะฝงเครองรางไวใตผวหนง ดงเนอความวา

จะกลาวถงนายเดชกระดกดา อยบานถาตงกองเปนซองใหญ

ไดเปนหมนหาญทชาญไชย เปนหวไมมฝมอเลองลอชา

สงเกอบสศอกตากลอกโพลง หนวดโงงงอนปลายทงซายขวา

ขอบตาแดงฉาดดงชาดทา เนอแนนหนงหนาดนากลว

ผมหยกหยกศกอกเปนขน ทรหดอดทนมใชชว

ปลกเสกเครองฝงไวทงตว เปนปมปมไปทวทงกายตน

(ขนชาง ขนแผน, 2555 : 258)

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การบรรยายภาพของหมนหาญผานผ

เลาเรองทาใหเหนวา หมนหาญเปนผทมความนาเกรงขาม เนองจากเปนคนมฝมอในการตอส และ

ยงมรปลกษณภายนอกทนากลว เพอชวยในการเสรมบคลกของหมนหาญมความนาเกรงขามเพมขน

ในบทละครนอกเรอง คาว ผเลาเรองแบบผรเปนผบรรยายลกษณะ

ของทาวสนนราช ทงดานรปลกษณ นสยและพฤตกรรม อกทงสถานภาพทางสงคมของทาว

สนนราช ซงผเลาเรองบรรยายลกษณะของทาวสนนราชวาเปนกษตรยชราภาพ อาย ป และม

78

มเหสชอนางคนธมาล และมรปลกษณอปลกษณเพราะความชรา คอ มใบหนาเหยวยน ฟนหก ผม

นอย และมรปรางอวน อกทงยงมความหมกมนในกามตณหา ดงเนอความวา

มาจะกลาวบทไป ถงทาวสนนราชจอมกษตรย

เสวยราชยธานบรรตน กรงพนธวสยสวรรยา

ทาวมอคเรศมเหส ชอคนธมาลเสนหา

อยดวยกนแตหนมคมชรา ชนษาหกสบสปลาย

หนาพระทนตบนลางหางหก ดวงพระพกตรเหยวเหนเสนสาย

เกศาเพงจะประปราย รปกายชายพจะมเนอ

พระเสวยมอละชามสามเวลา ทรงกาลงวงชาประหลาดเหลอ

พอใจเกยวผหญงยงเรอ ผกพนฟนเฝอไมเบอใจ

ราวกบพอหนมคลมคลงนงบน จะหางามสกคนหนงใหได

ราพงคะนงคดเปนนจไป มไดวางเวนสกเวลา

(บทละครนอกเรอง คาว, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การบรรยายผานผเลาเรองแบบผร

สามารถแสดงใหเหนภาพของทาวสนนราชเปนผทหมกมนอยในกามตณหา ถงแมวาทาวสนนราช

จะมพระมเหส และมอายมากกยงมความตองการและความปรารถนาทจะไดหญงสาวมาเปนคครอง

อยเสมอ

ในพระอภยมณ ตอนนางวาลถวายตว ผเลาเรองแบบผรเปนผบรรยาย

ลกษณะของนางวาลวา เปนหญงสาวทมรปลกษณภายนอกอปลกษณมาก จงทาใหนางเปนโสด แต

นางวาลมความมงมนในการศกษา จงทาใหนางมความร และดวยวชาความรของนางจะเปนเสมอน

ความด ซงสงผลใหนางจะไดสามเปนผมบญ คอ พระอภยมณ ดงเนอความวา

อยภายหลงยงมสตรหนง อายถงสามสบสไมมผว

ชอวาลสเนอนนคลามว รปกชวชายไมอาลยแล

ทงกายาหางามไมพบเหน หนานนเปนรอยฝมแตแผล

เปนกาพรามาแตหลอนยงออนแอ ไดพงแตตายายอยปลายนา

เปนเชอพราหมณความรของผเฒา แตกอนเกาเดมบราณนานหนกหนา

เปนมรดกตกตอตอกนมา นางอตสาหเรยนเลาจนเขาใจ

รฤกษพาฟาดนสาแดงเหต ทงไตรเพทพธคมภรไสย

ครนเจนแจงแกลงเอาเขาเผาไฟ มใหใครพบประพระคมภร

ถงหนานาฟาฝนจะชกแลง ชวยบอกแจงตายายใหยายท

จนไดผลคนลอนางวาล เปนหมอดดแลแนสดใจ

79

ถงรปชวตวดาแตนาใจ จะใครไดผวดทมบญ

ทงทรวดทรงองคเอวใหออนแอน เปนหนมแนนนาจบเหมอนรปหน

แมนผวไพรไมเลยแลวพอคณ แตคราครนควรหาทกราตร

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การบรรยายลกษณะของนางวาลผาน

ผเลาเรองแบบผร ทาใหภาพของนางวาลอาจเปนหญงทมความอปลกษณ แตดวยวชา ความร และ

ความสามารถ จะทาใหนางไดเปนสนมเอกของพระอภยมณ เนองจากนางไดนาวชา ความร และ

ความสามารถไปใชชวยเหลอพระอภยมณใหสามารถแกปญหาและผานพนอปสรรคไปได

ในเรองเดยวกน เมอมการปรากฏตวละครอปลกษณขนอก ผเลาเรอง

แบบผรกมกจะเปนผบรรยายลกษณะของตวละครอปลกษณนน เชน ยองตอด ผเลาเรองแบบผร

บรรยายลกษณะของยองตอดวา ยองตอดเปนลกเศรษฐ มนสยขอาย และไมรจกการทาใหภรรยาม

ความสขกอนรวมรกจงขนใจภรรยา ทาใหภรรยาสกลบจนถบเขาทดวงตาขางขวาบอด ยองตอดจง

หนไปอยกบปศาจ และไดเรยนวชาความรจากปศาจ ดงเนอความวา

จะจบกลาวชาวบานดานสงหล มนเปนคนขอายผชายเขลา

ชอยองตอดยอดเบอะซมเซอะเซา แตเปนเหลาลกเศรษฐมเงนตรา

ครนพอแมขอเมยมายกให มนกไมเคยงคเขาสหา

ยามกลางวนนนจะชมภรมยา กอายหนาผหญงจรงจรงเจยว

กลางคนนนมนวามดไมเหนหน เปนจาจนอดอนกระสนเสยว

แตกล งกลบสบสนอยคนเดยว วนหนงจะฉนเฉยวชนจะขนเมย

ไมเลาโลมโจมจบทบสกด เสยงอดอดจะเอาผาพนตาเสย

จนหายใจไมพอเขาคลองเคลย อนางเมยมนตะกายเขาหลายท

ทงถบถกลกตาขางขวาบอด อายยองตอดเตมโกรธกระโดดหน

เสยดายนกควกออกมาวาตาน เปนของดกวาอนเอากลนไว

แลวนกอายชายหญงวงเขาปา ไมรวาจะไปหนตาบลไหน

ไปถงถากลาพนมนเขาไป ปศาจใหความรอยดวยกน

เทยวกนเนอเสอสหเหมอนผดบ ตาไมพรบเปรยบเหมอนยกษมกกะสน

สตวจงส นถนปากาลวน คนวนนนอายยองตอดดอดออกมา

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ผเลาเรองแบบผรบรรยายแสดงให

เหนภาพของยองตอดทผชายเปนแตไมมลกษณะของความเปนนกรก เพราะขอายและไมชานาญใน

80

การเกยวพาราสสตร จงทาใหยองตอดผดใจกบภรรยาจนตองหลบหนไป ยองตอดจงไดใชชวตและ

ราเรยนวชาจากปศาจ ทาใหยองตอดมลกษณะเหมอนปศาจ

หรอ ชเปลอย ผเลาเรองแบบผรเปนผบรรยายลกษณะของชเปลอยวา

เปนพราหมณตางถน แตเรอแตกจงมาอาศยอยทเกาะพนม ชเปลอยเปนคนทมรปลกษณนาสมเพช

ไมสวมใสเสอผา แตใชผม หนวด และเคราในการปกปดรางกายแทน อกทงยงแสรงทาตนเปนคน

ถอศลไมกนเนอสตวกนแตผก เพอลวงใหคนเชอวาตนเปนผวเศษ ดงเนอความวา

จะกลาวความพราหมณแขกซงแปลกเพศ อยเมองเทศแรมทางทกลางหน

ครนเสยเรอเหลอตายไมวายชนม ขนอยบนเกาะพนมในยมนา

ไมนงหมสมเพชเหมอนเปรตเปลา เปนคนเจาเลหสดแสนมสา

ทาเปนชเปลอยเฉอยเฉอยชา ไมกนปลากนขาวกนเตาแตง

พวกสาเภาเลากากพาซอ ชวนกนถอผวเศษทกเขตแขวง

คดวาขาดปรารถนาศรทธาแรง ไมตกแตงตงแตคดอนจจง

ใครขดสนบนบานการสาเรจ เมอแทเทจถอวาวชาขลง

คนมาขอกอกฏใหหยดยง นบถอทงธรณเรยกชเปลอย

สวนชายปลอมพรอมหมดไมอดอยาก มโยมมากเหมอนหมายสบายเรอย

จนหนวดงอกออกขาวดยาวเฟอย ทงผมเลอยลากลนอยคนเดยว

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การแสดงภาพของชเปลอยผานการ

บรรยายผานผเลาเรองแบบผร ทาใหเหนวา ชเปลอยเปนผทมความอปลกษณหรอความช วทง

รปลกษณภายนอก และภายในจตใจ เพราะเปนคนทเจาเลหเพทบาย และมงหลอกลวงผอนอยเสมอ

จะเหนวา ในวรรณคดเรองเดยวกน เชน พระอภยมณ หากมการ

ปรากฏตวละครอปลกษณอน ๆ กมกจะใชการสรางตวละครอปลกษณผานการบรรยายของผเลา

เรองผรในการเปดตวละครอปลกษณเสมอ ทาใหเหนลกษณะของตวละครอปลกษณในเบองตน

กอนทจะใหตวละครอปลกษณดาเนนเรองตามบทบาททไดรบในแตละตอนของเรองตอไป

ในอภยนราช ผเลาเรองแบบผรเปนผ บรรยายลกษณะของนาง

ศรสาหงวา เปนหญงมาย อาย ป มอาชพเปนคนทรงผ และเมอนางถกเทพารกษเขาสงกแสดง

จรตกรดกรายออกมาจากเรอน ดงเนอความวา

บดนน นางศรสาหงคนทรงผ

อยแตตวผวตายหลายป อายสสบสปปลาย

81

นยนตาพองสองผมนมคลอย ทาชดชอยลอยเลศเฉดฉาย

นงแดงหมชมพพศดกาย ออกจากเรอนเดนหงายกรดกรายมา

(อภยนราช, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การสรางตวละครนางศรสาหงผาน

การบรรยายของผเลาเรองแบบผร ทาใหเหนภาพของนางศรสาหงวาตองเปนหญงทมจรตมารยา

เพอลอลวงผชายใหลมหลง ซงการเผยใหเหนภาพของนางศรสาหงในลกษณะดงกลาวกเพอทาให

นางศรสาหงดาเนนเรองตามบทบาททไดรบในเรองตอไป

การสรางตวละครอปลกษณผานการเลาเรองแบบผรกลาวถงตวละคร

อปลกษณในตอนเปดตวละครอปลกษณ จะเปนการเกรนเพอแนะนาลกษณะของตวละครอปลกษณ

ทงรปลกษณ นสยและพฤตกรรม และสถานภาพ รวมถงความเปนอยของตวละครอปลกษณ ซงเปน

การแสดงใหเหนภาพรวมของตวละครอปลกษณในเบองตนกอน และหลงจากนนกจะใหตวละคร

อปลกษณดาเนนเรองตามบทบาททตนไดรบ ดงนนการสรางตวละครอปลกษณในลกษณะดงกลาว

จงทาใหภาพของตวละครอปลกษณปรากฏอยางตรงไปตรงมา

. . ผ เลาเรองแบบผ รบรรยายนสยและพฤตกรรมอน ๆ ของตว

ละครอปลกษณเพมเตม

ผเลาเรองแบบผรกลาวถงนสยและพฤตกรรมอน ๆ ของตวละคร

อปลกษณเพมเตมขนจากการบรรยายในตอนเปดตวละครอปลกษณ ซงจะบรรยายเพมเตมในตอน

อน ๆ เพอนาเสนอใหเหนนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณเพมเตมและชดเจนขน เชน

ในมหาเวสสนดรชาดก ผเลาเรองแบบผรมการบรรยายลกษณะของ

ชชกในตอนเปดตวละคร เมอในการดาเนนเรองมเหตการณเพมเตมขน ผเลาเรองแบบผรกจะเปน

ผบรรยายพฤตกรรมของชชก เพอทาใหเหนลกษณะนสยและพฤตกรรมของชชกเพมขน เชน ตอน

ชชกไดนางอมตตดาไปเปนภรรยากแสดงถงความพงพอใจในตวนางอมตตดาจนไมสามารถเกบ

อาการได ดงเนอความวา

โส ชชโก วนนนชชกเฒาชรา ต ทสวา เมอเหนรปเจาอมตตดายพเยาวเรอรน

สนทรดรณ หนานอยแนงนวลฉววรรณเพรศพรง ชะชวยฉาดเฉดฉายโฉมเฉลา ดงวาพฤฒโคเคา

เฒาชราจร ครนและวาเหนเหยอหญาออนออกโอษฐอา ละลนลานแลบเลยชวหาหหางระเหดหน

เฒากมจตเกษมสนตโสมนสยวนยง

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

82

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ผเลาเรองแบบผรบรรยายพฤตกรรม

ของชชกวา เมอชชกเหนนางอมตตดากอาปาก แลบล นเลยปาก หหางระเหดหนเหมอนพฤตกรรม

ของสนขทเมอเหนอาหารกเกดความดใจ การบรรยายในลกษณะดงกลาวทาใหเหนวา ชชกมความ

หมกมนในกามตณหาดวย ซงเปนลกษณะพฤตกรรมทกลาวเพมเตมขนจากตอนเปดตว

ในรามเกยรต ผเลาเรองแบบผรเปนผบรรยายถงพฤตกรรมของนาง

คอมกจจวา หลงจากทนางคอมกจจโดนพระรามยงกระสนใสกเกดความแคน จงวางแผนเขาเฝานาง

ไกยเกษผเปนเจานายเพอใหนางไกยเกษทลความทวงสตยสญญาททาวทศรถเคยใหไวกบนางไกย

เกษ ดงเนอความวา

บดนน ฝายกจจคอมทาส

แตตองกระสนพระจกร มความเคยดแคนอยเปนนจ

แจงวาสมเดจพระบตรงค จะใหองคพระรามจกรกฤษณ

ทรงมหาเศวตฉตรชวลต สถตเปนจรรโลงธาตร

มความพยาบาทฆาตหมาย ในองคพระนารายณเรองศร

จะแกแคนแทนทาใหถงท คดแลวกจจกเขาไป

(รามเกยรต เลม , 255 : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ผเลาเรองแบบผรบรรยายถงความ

เคยดแคนของนางคอมกจจทมตอพระราม ซงเปนการบรรยายเพมเตมจากตอนเปดตว เพอแสดงให

เหนภาพของนางคอมกจจในฐานะผถกกระทา อนมผลตอการดาเนนเรองตอไป คอ พระรามไมได

ครองเมองและตองออกผนวช

ในพระอภยมณ ผเลาเรองแบบผรมการบรรยายคณสมบตทดของนาง

วาลเพมเตมขนมาจากตอนเปดตว เชน เหตการณในตอนทาศกกบเจาลงกา ผเลาเรองแบบผร

บรรยายวา นางวาลมฝมอในการยงธน เพราะเมอนางยงธนใสเจาลงกา ลกธนทงสามดอกกสามารถ

ทะลเกราะของเจาลงกาได ทงอกหนงดอกยงยงทแขนขวา ดงเนอความวา

พอเหนแขกแบกเจาลงกาวง เลยบตลงจะลงเรอกปน

นางวาลฝมอแมนเกาทณฑ เขยงยนยงทาวเจาลงกา

ทงสามลกถกเกราะกะเทาะทะล ลกหนงปรปกแนนทแขนขวา

พอทหารของสองมอดอเขามา ยกใสบาแบกพระองคว งลงเรอ

(พระอภยมณ เลม , : )

83

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ผเลาเรองแบบผรบรรยายใหเหนวา

นางวาลเปนผทมความสามารถในการยงธน ซงการเพมเตมใหเหนถงคณสมบตทดของนางวาลมาก

ขน

ผเลาเรองแบบผรกลาวถงนสยและพฤตกรรมอน ๆ ของตวละคร

อปลกษณเพมเตม จะเปนการเพมเตมจากทผเลาเรองแบบผรไดกลาวถงตวละครอปลกษณในตอน

เปดตวตวละครอปลกษณ เพอทาใหเหนนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณในดานอน ๆ

เพมขน

จากการศกษาการสรางตวละครอปลกษณดวยกลวธการสรางจากการบรรยาย

ของผเลาเรองแบบผรพบวา ผเลาเรองจะบรรยายถงตวละครอปลกษณเมอตองการเปดตวละคร

อปลกษณ เพอแนะนาตวละครอปลกษณใหผอานไดรบร ซงเปนจดเรมตนของการเผยใหเหน

ลกษณะภายนอกและลกษณะนสยของตวละครอปลกษณในเบองตน และเมอการดาเนนเรองม

เหตการณเพมเตมขน ผเลาเรองแบบผรกจะบรรยายลกษณะนสยและพฤตกรรมบางประการของตว

ละครอปลกษณเพมเตม เพอใหเหนถงลกษณะนสยและพฤตกรรมอน ๆ ของตวละครอปลกษณใน

ดานอน ๆ อก กลวธสรางจากการบรรยายของผเลาเรองแบบผรเปนการแสดงภาพของตวละคร

อปลกษณอยางตรงไปตรงมา ทาใหผอานสามารถรบรลกษณะของตวละครอปลกษณไดทนทและ

ชดเจน

. กลวธการสรางจากการบรรยายของตวละครอน

กลวธการสรางจากตวละครอน คอ การสรางตวละครอปลกษณโดยการเลา

จากตวละครอน ๆ ในเรอง ซงตวละครในเรองจะใชสายตาและความคดคานง ใชบทสนทนาของตว

ละครอน และใชการแสดงออกทางพฤตกรรมเพอบรรยายลกษณะของตวละครอปลกษณ กลวธการ

สรางจากตวละครอนสามารถนาเสนอใหเหนภาพของตวละครอปลกษณได ลกษณะ คอ ตวละคร

อนบรรยายใหเหนความไมดของตวละครอปลกษณ และตวละครอนบรรยายใหเหนความดของตว

ละครอปลกษณ ดงน

. . ตวละครอนบรรยายใหเหนความไมดของตวละครอปลกษณ

ตวละครอนทบรรยายใหเหนถงความไมดของตวละครอปลกษณ

มกจะเปนตวละครทขดแยงกบตวละครอปลกษณ หรอตวละครทรงเกยจความอปลกษณ ทาให

กลาวถงตวละครอปลกษณในดานทไมด เชน

84

ในมหาชาตคาหลวง ชาลบรรยายถงลกษณะของชชก เมอชาลพบ

ชชกครงแรกกพบวา ชชกมลกษณะบรษโทษ ประการ ซงเปนลกษณะของคนทถอวาชวรายทสด

บนโลกน ดงเนอความวา

เจากหลยวแลดองคาพยพ สบสรรพางคพราหมณนนน อฏ ฐารรสปรสโทเส ปสส เจาก

เหนปรตยกษ อนนอปลกษณสบแปดแหง รายพนแพงฝงคนในโลกยน

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา เมอพระชาลพบชชกกเหนปรตยกษ

ซงคาวา “ปรตยกษ” หมายถง การเหนประจกษวา ชชกเปนยกษ ซงเปนการเปรยบเทยบกบลกษณะ

ของคนกบลกษณะของยกษทมความดราย ชชกจงมลกษณะทนบไดวา รายพนแพงฝงคนในโลกยน

การสรางภาพของชชกผานสายตาและการคดคานงของชาล ทาใหเหนมมมองดานลบทมองวา ชชก

เปนคนทอปลกษณหรอมความเลวทราม

นอกจากนชาลยงบรรยายถงรายละเอยดเกยวกบลกษณะบรษโทษ

ประการของชชก ดงเนอความวา

พราหมณนแขงคดเลบหยน หนาครงทยนทรลกษณ โสดไส อโถ โอพทธปณฑโก

อนงฅอเปนอนนออกพอก เถาแถลง หนอกหนาญาณ อกโสด ทโฆตตโรฏ โฐ จปโล ปากบนปกตา

ล นลลาลายไหลออกแล กฬาโร ภคคนาสโก จรหมกหกคดเคยว ฟนนงอกขยวเสมอหม ทอกนนน

กมโภทโร ภคคปฏ ฐ หลงงหก เหนโครงเปลา มทองเทาไหหาม โสดแล อโถ วสมจกขโก ตาขาว

ขวดเบองบน ตาซายสถนตกตาแล โลหสส หรตเกโส มหนวดพยงหลงงเคา ผมบางเทาเหนแลนแล

วลน ตลกาหโต ขแมลงวนนเหลอแล ทกกระแบเนอบเหนเปลาเลยย ปงคโล จ วนโต จ ตาพรแวว

แมวหลอก เอวหลงงคอกคดฅอ อกโสด วกโฏ จ พรหา ขโร หนงงหยาบสรสยงสบท ดกกรกรบกร

กรยบ โสด อชนานป สนนทโธ หนงงลายหมายเสอปา อายพรอยลาเลงไพร ทกแหงแล

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากตวอยางเนอความเปนเหตการณหลงจากทพระเวสสนดรยกกมาร

ทงสองใหแกชชก และเมอชชกไดกมารทงสองมากตจนเลอดไหล กมารทงสองทนความเจบไม

ไหวจงหนกลบมาหาพระเวสสนดร ชาลจงเลาวาชชกมลกษณะบรษโทษ ประการ เพอโนมนาว

ใจใหพระเวสสนดรเหนวา ชชกมรปลกษณทอปลกษณมาก ความช วรายของชชกกมมาก

เชนเดยวกน พระเวสสนดรจะไดไมยกตนและกณหาใหแกชชกอก การกาหนดใหชาลเปน

ผบรรยายลกษณะของชชก เพอสรางนาหนกในการบรรยายใหเหนถงความช วของชชกมากขน

85

เพราะชาลคอผทถกชชกทาพฤตกรรมเลวรายใส ซงจะเชอมโยงเขากบลกษณะบรษโทษทเมอม

รปลกษณรายกวาคนในโลกน กสงผลใหแสดงพฤตกรรมรายเชนเดยวกน

ในบทละครนอกเรอง สงขทอง ตอนเจาเงาะเขาวง มการสรางตว

ละครเจาเงาะโดยผานการบรรยายจากพฤตกรรมของทาวสามนต กลาวคอ เมอทาวสามนตเหนเจา

เงาะครงแรกกไมอยากมองหนา เพราะเจาเงาะมรปลกษณทอปลกษณ อกทงยงพดประชดประชน

ใหนางรจนาเลอกเจาเงาะ ดงเนอความวา

เมอนน ทาวสามนตเหนเงาะชงนาหนา

เนอตวเปนลายคลายเสอปลา ไมกลวใครใจกลาดดน

ผมหยกยงเหยงเหมอนเชงฟก หนาตาตละยกษมกกะสน

พระเมนเสยไดไมดมน แลวมบญชาประชดรจนา

จงออกไปเลอกคดอายเงาะ มนงามเหมาะเหลอใจเปนใบบา

หรอจะชอบอารมณสมหนาตา หนอกษตรยจดมาไมพอใจ

(สงขทอง, : - )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การบรรยายถงตวละครเจาเงาะผาน

พฤตกรรมของทาวสามนต แสดงใหเหนถงภาพของเจาเงาะในเชงลบ เนองจากเปนการบรรยายผาน

ของบคคลภายนอกทมความรงเกยจในความอปลกษณ จงทาใหเหนวา เจาเงาะเปนผทไมดทง

รปลกษณภายนอกและภายในจตใจ

หลงจากทนางรจนาเลอกเจาเงาะมาเปนคครอง การบรรยายของทาว

สามนตทกลาวถงเจาเงาะกยงคงแสดงใหเหนภาพของเจาเงาะในเชงลบ คอ ทาวสามนตมองวาเจา

เงาะทาใหตนเองตองขายหนา จงตองกาจดใหพนทาง ดงเนอความวา

เมอนน ทานทาวสามนตเปนใหญ

ตงแตเงาะพาธดาไป ใหแคนขดฤทยทกเวลา

รจนาเจากรรมมนทาชว มผวเงาะรายใหขายหนา

จาจะคดอานดวยมารยา พาลฆาเสยใหไดไมไวเลย

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การบรรยายผานพฤตกรรมของทาว

สามนตในตอนดงกลาวยงคงเปนการแสดงภาพของเจาเงาะในเชงลบเชนเดม เนองจากทาวสามนต

ไมอาจมองขามความอปลกษณไปได

86

ในเสภาขนชาง ขนแผน มการสรางตวละครขนชางจากการบรรยาย

ของนางเทพทอง โดยการใชคาพดตาหน และแสดงพฤตกรรมทแสดงใหเหนถงความรงเกยจขนชาง

แสดงใหเหนภาพของขนชางในเชงลบ ดงเนอความวา

นางเทพทองรองดาอายยาจก พลกควาพลกหงายอยตวสน

ทดบดสเหมอนผปน หวลานในครรภดงวงเดอน

เสยแรงอมทองประคองมา ชกโคตรแมอายขเรอนเปอน

เลยงมนไวไยอายเพอนเรอน หวเหมอนโคตรขางไหนใหเกดมา

ดาแลวจงเขาไปนอนไฟ แมนมขาไทใหรกษา

อาบนาปอนขาวทกเวลา ไกวเปลเหชามาทกวน

.................... ...................

นางเทพทองรองดาอายยาจก ชางเตนหยกหยกเหมอนตลกโขน

ยดไวไมนงลงทโมน อายผโลนทไหนปนใสมา

ไมมใจทจะใครเขาอมช เหมอนคางครอกหลอกกดขายหนา

ทาตาบองแบวแมวกนปลา อายตายหาดาแชงไมเวนวน

(ขนชาง ขนแผน, 2555 : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การสรางขนชางผานการบรรยายของ

นางเทพทอง เปนการบรรยายตวละครทมความใกลชดกบตวละครอปลกษณ อกทงยงเปนตวละคร

ทมความรงเกยจความอปลกษณ จงเปนการสรางทสามารถยาภาพความอปลกษณของขนชางได

ชดเจนมากขน เนองจากนางเทพทองเปนคนใกลชด คอ เปนแมของขนชาง แตกยงคงรงเกยจขนชาง

เพราะความอปลกษณ

นอกจากนยงใชยงมการสรางขนชางผานการบรรยายปฏกรยาของ

นางวนทอง (นางพมพพลาไลย) ในการบรรยายใหเหนลกษณะของขนชาง เชน ตอนขนชางไปของ

นางวนทองจากนางศรประจน เมอนางวนทองทราบวาขนชางมาขอตนจากนางศรประจนผเปนแมก

ไมพอใจ จงเรยกตาผลมาตาหนเพอกระทบกระเทยบขนชาง ดงเนอความวา

ครานนนางพมกบสายทอง ฟงอยในหองใหปวนปน

แคนดวยมารดาวากบมน อายหวควนลวนลามหยาบหยามเตมท

ทาเปดหนาตางแลวรองไป อายผลไปไหนมงมาน

อายหวลานอกขนคนอปรย งานการยงมไมนาพา

(ขนชาง ขนแผน, : )

87

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การสรางขนชางจากการบรรยายของ

นางวนทองเปนการบรรยายผานมมมองของผทรงเกยจความอปลกษณ และยงเปนการสรางผาน

มมมองผถกขนชางแสดงพฤตกรรมทไมดใส การแสดงใหเหนภาพของขนชางจงปรากฏในเชงลบ

การสรางตวละครอปลกษณผานการบรรยายของตวละครอนในเรอง

ททาใหเหนความไมดของตวละครอปลกษณพบวา เปนการบรรยายผานมมมองของตวละครทม

ความรงเกยจความอปลกษณเปนสาคญ ซงเปนตวละครทใกลชดกบตวละครอปลกษณ ตวละครท

เปนบคคลภายนอก และตวละครถกกระทาจากตวละครอปลกษณ การบรรยายผานตวละครเหลานม

ผลทาใหเหนภาพความไมดของตวละครอปลกษณไดชดเจนขน นอกจากนการสรางตวละคร

อปลกษณผานการบรรยายตวละครทใกลชดกบตวละครอปลกษณ และตวละครถกกระทาจากตว

ละครอปลกษณยงทาใหผอานเชอไดวา ตวละครอปลกษณเปนภาพของความไมดอยางแทจรง

เนองจากตวละครทง มความสมพนธกบตวละครอปลกษณในฐานะผใกลชด และในฐานะ

ผถกกระทา

. . ตวละครอนบรรยายใหเหนความดของตวละครอปลกษณ

ตวละครอนทบรรยายใหเหนถงความดของตวละครอปลกษณมกจะ

เปนตวละครทไมมความขดแยงกบตวละครอปลกษณ หรอตวละครอปลกษณถอดรปเปนผทมความ

งดงาม การนาเสนอมมมองจงมการเปลยนแปลงทาใหมการพดถงตวละครอปลกษณในดานทด เชน

ในบทละครนอกเรอง สงขทอง มการสรางตวละครเจาเงาะผานการ

คดคานงของนางรจนา เมอนางรจนาพบเจาเงาะครงแรกในตอนเลอกคกมการบรรยายถงรปลกษณ

อนงดงามทซอนอยภายใตความอปลกษณของเจาเงาะ ดงเนอความวา

เมอนน รจนานารมศกด

เทพไทอปถมภนาชก นงลกษณดเงาะเจาะจง

นางเหนรปสวรรณอยชนใน รปเงาะสวมไวใหคนหลง

ใครใครไมเหนรปทรง พระเปนทองทงองคอรามตา

ชะรอยบญเราไซรจงไดเหน ตอมาจะเปนคครองกระมงหนา

คดพลางนางเสยงมาลา แมวาเคยสมภรมยรก

ของใหพวงมาลยนไปตอง เจาเงาะรปทองจงประจกษ

เสยงแลวโฉมยงนงลกษณ ผนพกตรท งพวงมาลยไป

(สงขทอง, : )

88

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การบรรยายผานนางรจนาทเหนวา

เจาเงาะเปนผมความงดงามซอนอยภายใตความอปลกษณ เปนการนาเสนอภาพของเจาเงาะในเชง

บวก ซงการบรรยายผานมมมองของนางรจนาอาจเปนความตองการในการสอใหเหนถงการ

มองขามความอปลกษณภายนอก เพอจะไดเหนความงดงามภายในจตใจ

อกทงยงมการสรางตวละครเจาเงาะผานการบรรยายของนางมณฑา

เพอแสดงใหเหนวาเจาเปนคนทมความร ความสามารถ และมอทธฤทธ เนองจากนางมณฑาเหนวา

เจาเงาะสามารถหาปลาและเนอทรายไดมาก จนเอาชนะลกเขยทงหกได ดงเนอความวา

ผานเอยผานเกลา อยาซบเซาทกขทนหมนหมอง

เออชางส นสตไมตรตรอง จงฟงนองชงจตคดด

ขอบใจไพรเขากลาวถอย ใหแตงลกเขยนอยออกตอส

เมยเหนวาเงาะนมความร พระอยาไดลบหลวาชวชา

เพอนพานถอตวไมกลวใคร นาใจในคอนนแกลวกลา

เหนจะรงเรองอทธฤทธา จงหาเนอหาปลาไดมากมาย

แตกอนผานเกลาเฝาขงโกรธ จงไปงอขอโทษเสยใหหาย

แมนเงาะรบผจญเหนพนอาย ดรายจะไดเวยงชยคน

(สงขทอง, 2545: 155)

นอกจากนยงพบวา การสรางตวละครเจาเงาะผานการบรรยายทาว

สามนตมการเปลยนแปลงไปเมอเจาเงาะถอดรปเงาะอนอปลกษณและกลบเปนพระสงขผทมความ

งดงาม ดงเนอความวา

เมอนน ทาวสามนตตบพระหตถฉดฉาน

ลกเขยกผดสนดาน เปนเผาพงศวงศวานกษตรา

สมยศสมศกดนารกใคร ทนไมอบอายขายหนาตา

พระลบหนาลบไหลไปมา จบซายจบขวาลกขางาม

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา หลงจากทเจาเงาะถอดรปออกเปน

พระสงข ทาวสามนตกลบยกยองพระสงข (เจาเงาะ) ทาใหเหนการมองภาพของเจาเงาะเปลยนไป

จากทมองในเชงลบกเปนการมองเชงบวก ซงเปนการมองผานมมมองของผทไมสามารถมองขาม

ความอปลกษณ แตยอมรบในความงดงาม

89

ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา มการสรางตวละครนางแกวหนา

มาผานการบรรยายของนางมณฑาและทาวมงคลราช สามารถแสดงใหเหนความดของนางแกวหนา

มา เชน การบรรยายผานคาพดของนางมณฑาททาใหเหนวชาและความสามารถของนางแกว ดง

เหตการณทนางแกวสามารถไปชะลอเขาพระสเมรมาได นางมณฑากบรรยายใหเหนวา นางแกว

นาจะเปนผทมอทธฤทธและมความสามารถจงชะลอเขาพระสเมรมาได ดงเนอความวา

เมอนน โฉมยงองคเอกภเษกศร

ยมพลางทางทลทนท นองนฉงนสนเทหใจ

อนเขาเมรมาศบรรพต โสฬศโลกนหามไม

ลวนแลวดวยแกวอาไพ พงจะไดประสบพบพาน

นางแกวสปดนคนน ตอจะมเดชากลาหาญ

รเหาะเหนเดนโดยโพยมมาน จงไดศลาลานพรรณราย

รปชวตวดาตาตอย ใชสอยไดการประมาณหมาย

พระลกรกเนอเยนเปนชาย จะเคองขนวนวายไปไยม

(แกวหนามา, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การสรางตวละครนางแกวหนามา

ผานการบรรยายของนางมณฑา แสดงใหเหนภาพของนางแกวในเชงบวก เนองจากนางมณฑา

มองขามรปลกษณอนอปลกษณไป จงทาใหเหนคณสมบตทดของนางแกวหนามา

หรอการบรรยายผานพฤตกรรมทาวมงคลราชใหเหนภาพของความด

ของนางแกวได ซงเกดขนหลงจากทนางถอดหนามาอนอปลกษณออกเปนนางมณผทมความงดงาม

ดงเนอความวา

เมอนน สองกษตรยปรดเปรมเกษมสานต

ลงจากแทนทตะลตะลาน สวมกอดเยาวมาลยแลวตรสมา

..................... .....................

นอยฤๅรปราวสาวสวรรค นาชมสมกนจะหาไหน

สวมรปหนามาไววาไร นอยใจหนกหนาเปนนาชง

มารดรกรกอดศรสะใภ ทรามวยกอดจบรปหลง

นอยฤๅดวงจตชางปดบง ลกนอยรอยชงระกากาย (แกวหนามา, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การบรรยายผานพฤตกรรมของทาว

มงคลราชทการเปลยนแปลงไป เมอพบวานางแกวกลายเปนนางมณผทมความงดงาม จากทเคย

90

รงเกยจนางแกวเพราะความอปลกษณ กเกดเปนความรกเพราะนางกลายเปนหญงทมความงดงาม

การบรรยายผานพฤตกรรมของทาวมงคลราชในลกษณะดงกลาว ทาใหเหนภาพของนางแกวหนามา

(นางมณ)ในเชงบวก ซงเปนการบรรยายผานมมมองของผทยอมรบในความงดงาม

การสรางตวละครนางแกวหนามาผานการบรรยายของนางมณฑาและ

ทาวมงคลราชพบวา นางแกวหนามาจะปรากฏภาพความดกตอเมอนางแกวแสดงความสามารถ

ออกมา และถอดหนามาออกเปนผทมความงดงามอนเปนคณสมบตทด

ในพระอภยมณ มการสรางตวละครนางวาลผานการบรรยายของพระ

อภยมณ โดยใชการคดคานง และการแสดงพฤตกรรมของพระอภยมณทไมไดแสดงทาทรงเกยจ

รปลกษณของนางวาล สามารถบรรยายใหเหนถงภาพความดของนางวาลได ดงเนอความวา

จงทลความตามนางอางอาสา อวดวชายวดยงทกสงสรรพ

พระทรงฟงสงใหพาเขามาพลน เหนผวพรรณพกตรานางวาล

เหมอนคลาหนาตเหมอนปรหนง แลดดงตะไครนาดามดหม

แตกรยามารยาทประหลาดด เหนจะมความรอยในใจ

จงแยมเยอนเออนโอษฐโปรดประภาษ เจาเปนปราชญปรชาจะหาไหน

จะอยดวยชวยบารงซงกรงไกร เราขอบใจจะเลยงใหเทยงธรรม

แตวชาวาลมไฉน อยาถอใจแจงจรงทกสรรพ

จะรอนราญการรณรงคคงกระพน หรอรบรองปองกนประการใด

(พระอภยมณ เลม , : )

หรอตอนทนางวาลกลาวถงความตองการของตนเองวา ตนตองการ

จะเปนมเหสของพระอภยมณ พระอภยมณกไมไดแสดงทาทางรงเกยจ แตยงไมยอมใหนางเปน

มเหส เนองจากยงไมเหนวชาความร และความสามารถของนางวาลอยางชดเจน ทวาพระอภยมณก

ยอมรบนางวาลมาเปนสนมเอก ดงเนอความวา

พระฟงนางชางเปรยบเหนเฉยบแหลม จงยมแยมยกยองใหผองศร

ซงมงมาดปรารถนาของวาล จะเปนทอคเรศเกศสรางค

แตความรผใดยงไมเหน จะเสกเปนปนกษตรยยงขดขวาง

จะเลยงไวใชสอยอยพลางพลาง เปนเพยงนางสนมใหสมรก

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา พระอภยมณการแสดงออกทดตอ

นางวาล เนองจากยอมรบในวชาความรและความสามารถของนางวาลได แตในดานรปลกษณอน

91

อปลกษณของนางวาลยงคงเปนสงทพระอภยมณไมสามารถทจะยอมรบได พระอภยมณจงยอมให

นางวาลเปนนางสนมเอก ซงพระอภยมณกไมไดมแสดงทาทางรงเกยจนางวาลแตอยางใด ดงนน

การใหนางวาลเปนเพราะสนมกเปนสงทตอบแทนความดของนางวาล

ในอภยนราช มการบรรยายนางศรสาหงผานการคดคานงของทาว

อภยนราช เชน ตอนทาวอภยนราชพบนางศรสาหง แสดงใหเหนวานางศรสาหงมรปลกษณทงดงาม

ดงเนอความวา

เหนนารผสงพรงเพรศ โฉมเฉดเลศอยางนางสวรรค

สวยสาอางคางค วผวพรรณ เปนสองผมคมสนเพยงขวญตา

ถนเทยบเรยบปทมทหมฝก ดหนาตานารกหนกหนา

นาสกเสยมเอยมโอโสภา นงผาแดงหมสชมพ

ดจามาลาหญงยงอยาง รปรางรดกมใสตมห

พนจไหนใหเหนนาเอนด จะใครรเรองความตรสถามไป

(อภยนราช, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา การสรางตวละครนางศรสาหงผาน

การบรรยายของทาวอภยนราช ทาใหเหนถงความดงามของนางศรสาหงในดานรปลกษณ แมวานาง

ศรสาหงจะมหนาอกหยอนยาน ผมหงอก และรปรางทจามากเปนรปลกษณทมความงดงาม อกทง

นางศรสาหงยงเปนหญงทนาเอนด ทงนเกดจากอทธฤทธของเทพารกษทตองการดลใจใหทาว

อภยนราชเชอวานางศรสาหงเปนผหญงทมความดงาม การบรรยายลกษณะของนางศรสาหงผาน

มมมองของทาวอภยนราชจงปรากฏภาพในเชงบวก

การสรางตวละครอปลกษณโดยใหตวละครอนบรรยายใหเหนถง

ความดของตวละครอปลกษณพบวา ตวละครอน ๆ ในเรองมกจะมองขามรปลกษณอนอปลกษณ

ของตวละครอปลกษณไป จงเหนคณสมบตทดของตวละครอปลกษณ เชน ความสามารถ และความ

กลาหาญ และมองวาตวละครอปลกษณสามารถชวยเหลออปถมภตนเองได นอกจากนการมองตว

ละครอปลกษณในดานดเพราะอทธฤทธของเทพารกษทดลใจใหมองเหนความอปลกษณเปนความ

ดงาม

จากการศกษาสรางตวละครอปลกษณจากการบรรยายของตวละครอนพบวา

ตวละครอน ๆ ในเรองมกแสดงภาพของตวละครอปลกษณในดานลบ โดยมองวาตวละครอปลกษณ

เปนผทมความเลวทราม ตาชา และนากลว นอกจากนยงแสดงภาพของตวละครอปลกษณในดานด

92

อกดวย หากตวละครอน ๆ ในเรองมองตวละครอปลกษณในดานดกจะตองเหนวา ตวละคร

อปลกษณนนมคณสมบตทดหรอสามารถชวยเหลออปถมภตนเองได

. กลวธการสรางจากถอยคาของตวละครอปลกษณ

กลวธการสรางจากถอยคาของตวละครอปลกษณ คอ ตวละครอปลกษณเปนผ

กลาวถงลกษณะของตนเอง เพอนาเสนอใหผอานเหนถงลกษณะของตวละครอปลกษณ กลวธการ

สรางจากตวละครอปลกษณสามารถแสดงใหเหนภาพของตวละครอปลกษณได ลกษณะ คอ ตว

ละครอปลกษณกลาวถงตนเองในดานด และตวละครอปลกษณกลาวถงตนเองในดานไมด

. . ตวละครอปลกษณกลาวถงตนเองในดานด

ตวละครอปลกษณกลาวถงตนเองในดานด ใน ลกษณะ คอ การ

กลาวถงตนเองในดานด เนองจากรจกตวตนทแทจรงของตนทซอนอยภายใตความอปลกษณ และ

การกลาวถงตนเองในดานด เพราะมเจตนาอนแฝงเรนบางประการ

. . . ตวละครอปลกษณรจกตวตนทแทจรงของตน

ตวละครอปลกษณรจกตวตนทแทจรงของตนภายใตความ

อปลกษณกลาวคอ ตวละครอปลกษณรวาตนเองมรปลกษณทงดงามหรอคณสมบตทด ตวละคร

อปลกษณจงกลาวถงตนเองในดานด โดยมกจะกลาวถงคณสมบตทดของตนเอง เชน

ในบทละครนอกเรอง สงขทอง มการสรางตวละครเจาเงาะ

ผานถอยคาของเจาเงาะ เชน บทสนทนของเจาเงาะทกลาวตอบนางรจนา ทาใหเหนมมมองดาน

รปลกษณในแงบวก ซงเจาเงาะมองวารปลกษณของตนไมเปนปญหา ดงเนอความวา

โฉมเอยฉมเฉลา เอออะไรรเทาไปทกสง

แสนเฉลยวฉลาดลวงทวงตง มนกจรงกระนนนนและซ

ขนจะมาควกคอนคอนวา เงาะของขาเคยใสทาไมส

ผหญงมกตองจตประสทธ อยาเฝาตตะบอยไปหนอยเลย

ถงหนวดเครารงรงชางประไร เอาแหนบถอนเสยดายดอกนองเอย

หวพรกหยกยงอยาเยาะเยย ถาหวเสยสอยหยงแลวคงงาม

ทาไมกบรปชวตวดา จะอาบนาขดสสมมะขาม

ละลายดนสอพองสกสองชาม ทาใหงามตลอดเทาขาวทงตว

93

ถงตาพองทองพลยพพล อยาดหมนกนจไมใชชว

จงปรานเงาะปาเถดอยากลว จงแตงตวใหงามตามใจนอง

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาทเจาเงาะกลาวกบ

นางรจนาวา เจาเงาะมรปลกษณทไมงดงาม แตนาเสยงทของเจาเงาะทกลาวถงรปลกษณของตน

แสดงใหเหนวารปลกษณไมมความบกพรอง เพราะสามารถปรบปรงใหมความงดงามขนได

เนองจากเจาเงาะทราบวาตนเองเปนผทมรปลกษณงดงามซอนอยภายใตความอปลกษณ

นอกจากนการบรรยายจากถอยคาของเจาเงาะยงทาใหเหนถง

ความสามารถของเจาเงาะดวย เชน เหตการณในตอนทาวสามนตใหลกเขยทงเจดไปหาปลา เมอนาง

รจนาทราบเรองกเกรงวาเจาเงาะจะโดนประหารชวต แตถอยคาของเจาเงาะทกลาวตอบนางรจนา

แสดงถงความม นใจในความสามารถของตน ทาใหเหนวาเจา เงาะเปนผท มอทธฤทธและ

ความสามารถในการหาปลา ดงเนอความวา

นองเอยนองรก งามพกตรผองเหมอนดงเดอนหงาย

อยาครวญครานาเนตรฟมฟาย แสนเสยดายนวลนองจะหมองมว

ทงในใตฟาไมหาได พขอบใจเจานกทรกผว

ทาไมกบมจฉาเจาอยากลว สกแสนตวกไดไมยากนก

ไปนอนเสยใหสบายหายเจบหลง จะมานงโศกาดวยปลาผก

แยมสรวลชวนจมพตพกตร นองรกเจาอยาปรารมภเลย

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาของเจาเงาะกลาว

ตอบนางรจนาวา ทาไมกบมจฉาเจาอยากลว สกแสนตวกไดไมยากนก แสดงใหเหนถงความมนใจ

ในความสามารถของตน อกทงทกลาววา ไปนอนเสยใหสบายหายเจบหลง ยงเปนการกลาวยา

เพอใหนางรจนาเชอมนในความสามารถของตน แสดงใหเหนวาเจาเงาะมการมองภาพของตนเอง

ในดานด ทงนเจาเงาะรวาตนเองเปนผมอทธฤทธและความสามารถ เพยงแตคณสมบตทดเหลานถก

ซอนอยภายใตความอปลกษณ จงไมสามารถแสดงออกมาไดอยางชดเจน เจาเงาะถงนาเสนอ

คณสมบตทของตนผานถอยคาแทน

นางวาล ในพระอภยมณ มการสรางตวละครนางวาลผาน

ถอยคาของนางวาล ทาใหเหนวา นางวาลรวาตนมรปลกษณทอปลกษณ แตนางกลบมองขามความ

อปลกษณไป และกลาวถงคณสมบตทดของนาง ดงเนอความวา

94

นางทลวาขานอยนรปชว กรตวมนคงไมสงสย

แตแสนงามความรอยในใจ เหมอนเพชรไพฑรยไมฝาราค

แลวหมายวาฝายพระบาทกมหาม ลวนงามงามเคยประณตบทศร

แตหญงมวชาเชนขาน ยงไมมไมเคยเลยทงนน

จงอตสาหมายอมนอมประณต ใหพระยศใหญยงทกสงสรรพ

บรรดาผรวชาสารพน จะหมายมนพงบารม

แมนทรงศกดรกโฉมประโลมสวาท ไมเลยงปราชญไวบารงซงกรงศร

กผดอยางทาเนยบประเวณ เหนคนดจะไมมาสาภภกด

ขอพระองคทรงตรกใหลกซง เปนทพงแผไปทงไตรจกร

อนรปหญงพรงเพรศลาเลศลกษณ ดแตรกรอนราญการโลกย

(พระอภยมณ เลม 1, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาทนางวาลกลาวกบ

พระอภยมณจะเนนไปทความรและความสามารถของนางอนเปนคณสมบตทด เพอใหพระอภยมณ

ใหมองขามความอปลกษณ และเหนความดของตน จะไดรบนางมาผชวยเหลอในการทาศกสงคราม

ซงถอยคาของนางวาลแสดงใหเหนภาพทนางวาลมองตนเองในเชงบวก โดยการเนนไปทคณสมบต

ทดมากกวารปลกษณภายนอก

ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา มการสรางตวละครนาง

แกวหนามาผานถอยคาของนางแกวหนามา ทาใหเหนวา แมนางแกวจะมรปลกษณทอปลกษณ แตก

มความสามารถ เนองจากนางไปชะลอเขาพระสเมรมาได ดงนนเมอนางจงควรไดเปนมเหสของ

พระพนทอง ดงเนอความวา

ฟงมารดา โกรธาแคนขดสะบดหน

ตอบวาขาแคนแสนทว บดสแกเหลาชาวประชา

มไดพระเมรดงเกณฑการ จะประหารใหส นวงศา

บดนซนไปไดมา จะท งสตยสญญาเสยอยางไร

ถงรปชวตวดาตาศกด จะรวมเรยงเคยงพกตรใหจงได

ใหลอเลองเฟองฟงทงกรงไกร วาเขญใจเปนหมอมจอมนาร

(แกวหนามา, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาของนางแกวหนามา

ทกลาววา ถงรปชวตวดาตาศกด จะรวมเรยงเคยงพกตรใหจงได ทาใหเหนวานางแกวมองขาม

รปลกษณทอปลกษณของตนไปและมองทความสามารถตนแทน ซงเปนการตอบโตการมองของ

95

ผอนทมองเพยงความอปลกษณของนาง นางแกวจงใชถอยคาเพอนาเสนอคณสมบตทดใหผอนได

เหน และยอมรบในความสามารถของนาง

. . . ตวละครอปลกษณมเจตนาอนแฝงเรน

ตวละครอปลกษณกลาวถงตนเองในดานด เนองจากมเจตนา

อนแฝงเรน คอ การลวงตวละครอน ๆ ในเรองใหหลงเชอหรอทาตามความตองการของตน พบวา

ตวละครทมกกลาวถงตนเองในดานด โดยมเจตนาแฝงเรนมกเปนตวละครอปลกษณทมนสยและ

พฤตกรรมทไมด เชน

ชชก ในมหาเวสสนดรชาดก ถอยคาของชชกทกลาวตอบ

พระอจจตฤๅษแตกตางไปจากถอยคาของพระอจจตฤๅษทกลาววา ชชกจะตองเปนผไมหวงดกบ

พระเวสสนดรอาจมาขอนางมทรหรอกมารทงสอง แตชชกกลาวตอบพระอจจตฤๅษวา ตนเองเปน

คนด และไมไดมเจตนามานางมทรหรอกมารทงสองตามทอจจตฤๅษกลาว ดงเนอความวา

พระเจาขาพระฤๅษอยามาเพอมาพาลโกรธ ขาธชนใชพราหมณโหดหนชาตเหมอน

เชนวา ไมจงหวงตงหนามาขอทาน กระทาใหเสยจารตรามราชวสยมหาศาลสบประเวณ ถงจะ

บรภาษพอจนเพยงน ขานอยกหนกแนนนกเกรงใจไมโกรธตอบ ดวยตงตวอยในความชอบไมผด

แผก มานหวงจะใครประสพพบบพตรพทธพงศทพากร อนเปนศรสวสดสนทรทางทสนานตรย

ธรรมอนอดม ดวยไดเคยสโมสรสมาคมคบหา กบพระองคผทรงปรชาเชอปราชญไมมเปรยบ

ประยรยศอนใหญยง แตจากเมองมาอยปาเปนความจรง ขาพเจายงไมไดพบพระองคเลย พระคณ

เจาเอยเอนดเถดถารแหง จงชวยแนะนาตาแหนงแนวนวาสสถานใหแกขาพฤฒาจารย ณ กาลบดน

เถด

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาพดของชชกมการ

กลาวถงตนเองในดานด สงเกตจากความวา ขาธชนใชพราหมณโหดหนชาตเหมอนเชนวา เพราะ

ตนเองถอปฏบตในสงทถกตอง สงเกตจากความวา ดวยตงตวอยในความชอบไมผดแผก การทชชก

กลาวถงตนเองในแงด เพราะชชกมเจตนาแอบแฝง คอ การลวงใหพระอจจตฤๅษยอมบอกทางให

ตนไดพบกบพระเวสสนดรเพอตนจะไดขอกมารทงสอง

96

ชเปลอย ในพระอภยมณ ถอยคาของชเปลอยทกลาวตอบ

สดสาครวา ทาใหเหนถงการสรางภาพของชเปลอยเพอใหผอนเหนวาตนเปนคนด ดงเนอความวา

ชเปลอยนงฟงขดสมาธพบ แสนสบปลบปล นปลอกบอกนสย

เราตดขาดปรารถนาไมอาลย ดวยเหนภยวปรตอนจจง

อนรางกายหมายเหมอนหนงเรอนโรค แสนโสโครกคออายกเปนทกขง

เครองสาหรบยบยบอสภง จะปดบงเวทนาไววาไร

เราถอศลจนตนาศวาโมกข สละโลกรปนามตามวสย

บงเกดเปนเบญจขนธมาฉนใด กทงไวเชนนนจงฉนน

ไมรกรปรางกายเสยดายชาต อารมณมาดมงหมายจะหนายหน

นตวทานการธระอะไรม มาเดยวนจะไปหนตาบลใด

(พระอภยมณ เลม 1, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยทชเปลอยกลาวตอบ

สดสาครวา ตนเปนนกบวชทอยในศลธรรม และสละในเรองทางโลก จงไมนงหมเสอผา เปนการ

กลาวเพอทาใหสดสาครมองวาตนเปนคนด ซงเปนเจตนาแอบแฝง เนองจากชเปลอยตองการไมเทา

และมามงกรของสดสาคร จงนาเสนอภาพของตนเองในดานด เพอลวงใหสดสาครหลงเชอจะไดชง

ไมเทาและมามงกร

นางศรสาหง ในอภยนราช ถอยคาของนางศรสาหงทกลาว

ทาวอภยนราช ทาใหเหนวา นางศรสาหงเคยเปนนางฟา แตทาผดกฎจงถกสาปใหมาอยในปา ซง

เปนการกลาวถงตนเองเพอสรางภาพใหทาวอภยนราชเหนวาตนเปนหญงทมความงดงามดงนางฟา

ดงเนอความวา

ฟงคา นางทาชมอยถอยหน

พลางนบนอบตอบวาขาน ชอศรสาหงไรพงศพนธ

เดมสาหรบขบรองรองบาท เจาไกรลาสเลยงไวในสวรรค

ขาเลนเพอนเชอนเทยวเปนโทษทณฑ จงสาปสรรคมาอยในปาดอน

(อภยนราช, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาของนางศรสาหงท

กลาวตอบทาวอภยนราช เปนการแสดงใหเหนภาพของตนเองในดานด ซงมเจตนาแอบแฝง คอ การ

ลวงใหทาวอภยนราชลมหลงวาตนเปนนางฟาทมความงดงามทงดานรปลกษณ และกรยามารยาท

และไมไดเปนผสงอยางทตวละครอน ๆ ในเรองกลาวถง

97

กลวธการสรางจากถอยคาของตวละครอปลกษณ โดยตวละคร

อปลกษณกลาวถงตนเองในดานด เนองจากรบรตวตนทแทจรงของตนเองทซอนอยภายใตความ

อปลกษณจงทาใหมองขามเรองรปลกษณภายนอกไป และมองคณสมบตทดของตนเองแทน

นอกจากนตวละครอปลกษณยงกลาวถงตนเองในดานด เนองจากมเจตนาแฝงเรนเพอโนมนาวและ

ลวงตวละครอน ๆ ในเรองใหเชอและทาตามความตองการของตน ซงการใหตวละครอปลกษณ

กลาวถงตนเองในดานดโดยมเจตนาแฝงเรน ทาใหเหนความซบซอนของการนาเสนอภาพของตว

ละครอปลกษณ นบวาเปนวธการทชวยเสรมใหตวละครอปลกษณมความนาสนใจมากขน

. . ตวละครอปลกษณกลาวถงตนเองในดานไมด

ตวละครอปลกษณกลาวถงตนเองในดานไมดมกจะกลาวถงรปลกษณ

ของตนในดานไมด โดยมองรปลกษณอนอปลกษณเปนเสมอนอปสรรคทขดขวางความรกของตน

แตกมการกลาวถงคณสมบตของตนในดานไมดดวย เชน

ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ขนชางกลาวถงรปลกษณของตนเองใน

ดานทไมด ดงเนอความตอนขนชางครวญถงนางวนทอง (นางพมพลาไลย ) เนอความวา

รปตวชวชางกระไรเลย ขนชางเอยเลยนโลงดงโขลงขาม

ถากพบฤๅษชพราหมณ จะชบใหเหมอนพระรามธเรศตร

กรดกรายชายไปใหเหนหนา สดากจะพวยมาดวยพ

นเนอตวชวชาเปนราค ไมมดสารพดขดระยา

(ขนชาง ขนแผน, 2555: )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา ถอยคาทขนชางกลาวถงตนเองวา

หากตนไดพบฤๅษ หรอผวเศษกจะใหชบตวใหงดงามเหมอนพระราม อกทงความทขนชางกลาววา

นเนอตวชวชาเปนราค ไมมดสารพดขดระยา ซงคาพดของชนชางแสดงออกถงความไมพอใจใน

รปลกษณของตนเอง แสดงใหเหนวาขนชางมการมองรปลกษณของตนเองในดานไมดเชนกน

ในบทละครนอกเรอง คาว ทาวสนนราชกลาววารปลกษณของตนท

แกเกนไป เปนอปสรรคททาใหนางจนทสดาไมยอมความรกจากรกตน ดงเนอความวา

เมอนน ทานทาวสนนราชเปนใหญ

ตงแตไดจนทสดายาใจ มาไวในทมนเทยรทอง

สดแสนรกใครใหลหลง นางไมปลงประดพทธใหขดของ

พระครวญคราดารตรตรอง ไฉนหนอนวลละอองจะเอนด

98

พระทาเสนหเลหกลกหลายสง นางยงดาวานาอดส

สนตารบตาราวชาคร เพราะกายกแกเกนขนาดไป

(บทละครนอกเรอง คาว, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาของทาวสนนราชทกลาวถง

ตนเองวา ตนไดทาทกวธเพอใหนางจนทสดารก แตนางกยงไมสนใจเพราะรางกายของตนทแกชรา

ซงแสดงใหเหนวาทาวสนนราชมการมองรปลกษณของตนในเชงลบ

ในบทละครนอกเรอง คาว ถอยคาทนางคนธมาลกลาวตอบพระคาว

แสดงใหเหนถงการมองรปลกษณของตนเองวาไมด เนองจากความชราภาพ ดงเนอความวา

ถอยเอยถอยคา เจบชานาใจเปนหนกหนา

คอนพลางทางตอบวาจา ชางเถดหนาตามนหมองมอม

.................... ...................

อยาหยกหยกรงหยาวใชสาวแส มนคนแกคนเฒาแพเผาผม

รปรางชวชาไมนาชม เจาคารคารมพอสมตว

ทงอาภพอปลกษณหนกหนา พระกตรสเปนตราแลววาชว

จะขนเขาใกลชางไมกลว หนอยจะพาใหมวมอมไป

(บทละครนอกเรอง คาว, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาของนางคนธมาลทกลาวตอบ

พระคาววา รปรางชวชาไมนาชม และ ทงอาภพอปลกษณหนกหนา อกทง หนอยจะพาใหมวมอม

ไป สามารถแสดงใหเหนถงการมองรปลกษณของตนเองวาไมด อกทงรปลกษณทไมดของตนจะ

สงผลคนทมรปลกษณงดงามอยางทาวสนนราชชบตว (พระคาว) ไรความงดงามไปดวย

ในพระอภยมณ ถอยคาของนางผเสอสมทรทกลาวถงตนเองวาเปน

ยกษอปลกษณจงตองแปลงกายเปนผหญงทมความงดงาม ทาใหเหนการมองลกษณะมองตนเองใน

ดานลบ ดงเนอความวา

อสรผเสอแสนสวาท เหนภวนาทนงไปกใจหาย

เออพอทนหวผวขาตาย ราพณรายลบตองประคององค

เหนอนอยรวาสลบหลบ ยงไมดบชนมชพเปนผยผง

พอทนหวกลวนองนมนคง ดวยรปทรงอปลกษณเปนยกษมาร

จาจะแสรงแปลงรางเปนนางมนษย ใหผาดผดทรวดทรงสงสณฐาน

เหนพระองคทรงโฉมประโลมลาน จะเกยวพานรกใครดงใจจง

99

แลวอานเวทเพศยกษกสญหาย สกนธกายดงกนนรนวลหง

เอาธารามาชโลมพระโฉมยง เขาแอบองคนวดฟนคนประคอง

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาของนางผเสอสมทรทกลาววา

พอทนหวกลวนองนมนคง ดวยรปทรงอปลกษณเปนยกษมาร และพฤตกรรมของนางทนมตกาย

เปนมนษยทมรปลกษณงดงาม แสดงใหเหนวา นางผเสอสมทรมการมองรปลกษณของตนเองใน

ดานลบ

ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ถอยคาทหมนหาญกลาวถงตนเองวา

เปนผมความสามารถ แตกลบตองพายแพแกขนแผน ซงถอยคาดงกลาวแสดงใหเหนคณสมบตทด

ของหมนหาญในดานลบ เนองจากหมนหาญมองวาตนเปนผดอยความสามารถ ดงเนอความวา

หมนหาญเหนพลายแกวนนแคลวคลาด ขาไทเขากลมรมกนส

อายแกวนฉกาจบงอาจครน เดมสาคญวามนเคอะเซอะซานมา

มาหมกคลมซมอยไมรแจง มนมาแกลงถอมตนเหมอนคนบา

กกเปนคนดมวชา ยงอายนดกวานานอยใจ

ดงพญาสหราชอนกราดเกรยว อยถาเดยวสองตวเหนไมได

ยงคดยงแคนใหแนนใจ เดนขนบนไดไปเรอนพลน

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาของหมนหาญกลาววา ตนเอง

เปนผมวชาและความสามารถ แตขนแผนมวชาดและมความสามารถมากกวาตน ทาใหหมนหาญลด

ความมนใจลง สงผลใหความสามารถของหมนหาญถกลดทอนลงเชนเดยวกน ดงนนการแสดงให

เหนถงคณสมบตทดของหมนหาญจงเปนภาพในดานลบ

ในอภยนราช ถอยคาของนางศรสาหงทกลาวถงตนเองวา ตนเองแก

ชราไมคควรกบทาวอภยนราช เปนการแสดงใหเหนการมองของนางศรสาหงในดานลบดง

เนอความวา

ทรงศกด อยารกรานหาญหกหนกหนา

นองอตสาหพยายามตามมา จะขอเปนเชนขาฝาละออง

100

ดวยเกนสาวคราวแกแพผม ไมควรคชชมสมสอง

ทรนราวชาวเมองเนองนอง อนรปรางอยางนองไมตองการ

เหมอนเขาเปรยบเทยบความเมอยามรก นาตมผกขมกชมหวาน

เมอจดจางหางเหนเนนนาน แตนาตาลวาเปรยวไมเหลยวด

ขอสนองรองบาทเหมอนมาดหมาย อยาดวนไดใหอายอดส

ราชกจผดชอบไมรอบร พระภวไนยไดเมตตา

(อภยนราช, : )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา ถอยคาของนางศรสาหงทกลาววา จะ

ขอเปนเชนขาฝาละออง หรอความวา ขอสนองรองบาทเหมอนมาดหมาย เปนการพดแบบเจยมตว

ในการกลาวถงตนเอง เนองจากรปลกษณทแกชรา แสดงใหเหนถงการมองภาพของนางศรสาหงใน

แงลบ การพดแบบเจยมตวเปนสวนหนงในการใชมารยาเพอลวงใหทาวอภยนราชเกดความลมหลง

ในตวนางศรสาหง

กลวธการสรางจากถอยคาของตวละครอปลกษณ พบวา ตวละครอปลกษณม

การกลาวถงตนเองในดานดและดานไมด ตวละครอปลกษณกลาวถงตนเองในดานด เพราะตวละคร

อปลกษณรจกตวตนทแทจรง จงสามารถมองขามความอปลกษณภายนอกไปได ทาใหมองเหน

คณสมบตทดของตนมากขน อยางไรกตามจะพบวา ตวละครอปลกษณกลาวถงตนเองในดานด เพอ

สรางภาพของตนใหผอนเหนวาตนด เพราะมเจตนาทไมดแฝงอย เมอตวละครอปลกษณกลาวถง

ตนเองในดานลบพบวา ตวละครอปลกษณมกจะกลาวถงรปลกษณของตนในดานลบวาตนเองม

รปลกษณทอปลกษณอยางชดเจน หากตวละครอปลกษณกลาวถงคณสมบตของตนในดานลบก

จะตองมเหตการณททาใหความคดของตวละครอปลกษณนนเปลยนไป เชน หมนหาญม

ความสามารถในการตอสมาก แตเมอหมนหาญตกอยในสถานการณทเปนรองขนแผนกทาให

หมนหาญมองความสามารถของตนลดลง

การสรางตวละครอปลกษณดวยกลวธการเลาเรองทง ลกษณะ ไดแก กลวธการสราง

จากการบรรยายของผเลาเรองแบบผร กลวธการสรางจากการบรรยายของตวละครอน และกลวธ

การสรางจากถอยคาของตวละครอปลกษณ มกจะปรากฏภาพของตวละครอปลกษณ ทงดาน

รปลกษณภายนอก ลกษณะนสย และคณสมบตในดานลบ แตกปรากฏภาพของตวละครอปลกษณ

ในดานบวกเชนกน ซงการกลาวในดานบวกมกจะเปนการกลาวถงลกษณะนสยและคณสมบตของ

ตวละครอปลกษณมากกวาการกลาวถงรปลกษณภายนอก ทงนเกดจากการมองขามความอปลกษณ

ของตวละครอปลกษณไป

101

. กลวธทางภาษา

ภาษาเปนเครองมอในการสอสาร ทาใหผรบสารสามารถเขาใจเรองราวทกวตองการจะ

สอออกมาได ความสามารถของกวในการเลอกใชเสยง ค า ภาพพจน และโวหาร ซงเปน

องคประกอบของภาษา (ธเนศ เวศรธาดา, : ) สามารถทาใหผอานเกดอารมณและความรสก

ไปตามเรองราวทกวตองการจะสอได

ในการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย ผศกษาเหนวา ภาษาเปนสวนสาคญ

เปนอยางยง เนองจากภาษาสามารถทาใหผอานรสกและเหนภาพความอปลกษณของตวละคร

อปลกษณไดชดเจนขน กลวธทางภาษาทกวใชในการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

พบวามการใชคา และการใชภาพพจน เพอแสดงใหเหนถงลกษณะของตวละคร ดงน

. การใชคา

ในการสรางตวละครอปลกษณ วรรณคดแตละเรองจะมการเลอกใชคาใน การ

นาเสนอตวละครอปลกษณ ลกษณะไดแก การสรรคา และการใชคาเรยกตวละครอปลกษณ

. . การสรรคา

การสรรคา หมายถง การเลอกสรรคาทนามาเรยงรอยในบทประพนธ

เพอใหสอสารไดอยางมประสทธภาพสงสด ตามจดมงหมายของกว การเลอกสรรคามาใชในบท

ประพนธนบวามความสาคญยง เพราะรปและเสยงของคาทนามาใชมสวนสมพนธกบการสราง

ความงามและอารมณสะเทอนใจแกบทประพนธ (สจตรา จงสถตวฒนา, : - )

การสรรคาในการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยพบวา กวม

การเลอกสรรคาทมความหมายเชงลบ เพอสอถงความอปลกษณของตวละครอปลกษณในวรรณคด

ไทย ดงตวอยาง

เจาเงาะ ในบทละครนอกเรอง สงขทอง กวมการเลอกใชคาในเชงลบ

เพอแสดงใหเหนวาเจาเงาะมรปลกษณทอปลกษณ ดงเนอความทนางสนมกลาวถงเจาเงาะ เนอความ

วา

บางวานาชงเปนหนกหนา แลดหตาตนตะลง

รปรางอปรยขทง เหมอนหนงภตผทกลางนา

102

ลางคนบนวาถาเชนน ฟาผเถดไมนกปรารถนา

นากลวตวดาเหมอนคลา ตางตเงาะปาวาวนไป

(สงขทอง, : )

จากเนอความจะเหนวา กวใชคาวา อปรย หมายถง ว. ระยา จญไร เลว

ทราม ตาชา ชวชา ไมเปนมงคล. (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) และ ขทง

ทเปนคาประสมระหวางคาวา ข กบคาวา ทง คาวา ข ใชประกอบหนาคาทแสดงความหมายในทางท

ไมด (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) เมอนามาประกอบหนาคาวา ทง

หมายถง พยายามดงของเหนยวหรอสงทตดอยแนนโดยแรง เชน ทงผม, แยงกน เชน แรงทงศพ

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) คาวา ขทง จงเปนคาเชงลบทมความหมายไม

ด กวดงกลาวเพอขยายความใหผอานเหนวา เจาเงาะมรปลกษณท เลวทราม ตาชา และไมดเปนอยาง

มาก

ขนชาง ในเสภาขนชาง ขนแผน กวมการสรรคาในเชงลบเพอ

นาเสนอรปลกษณอนอปลกษณของขนชาง เชน คากลาวของพระไวยทกลาวถงขนชาง ดงเนอความ

วา

เออนเนอเคราะหกรรมมานาผด นาอายมตรหมองใจไมหายหมาง

ฝายพอมบญเปนขนนาง แตแมไปแนบขางคนจญไร

รปรางวปรตผดกวาคน ทรพลอปรยไมดได

ทงใจคอชวโฉดโหดไร ชางไปหลงรกใครไดเปนด

(ขนชาง ขนแผน, 2555: 652)

จากเนอความจะเหนวา กวมการเลอกสรรคาวา วปรต หมายถง ก.

แปรปรวน, ผดปรกต, ผดแนวทาง, แปรปรวนไปขางราย, กลบกลายไปขางราย (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : ) ขยายคาวา รปราง แสดงใหเหนวา ขนชางมรปลกษณ

ภายนอกทผดปรกตจากจากคนทวไป และยงใชคาวา ผดคน เพอยาความรสกของผอาน แสดงให

เหนภาพของขนชางทผดปกตจากคนทวไปใหชดเจนขน

นอกจากนยงใชคาวา ทรพล หมายถง ว. มกาลงนอย, ออนแอ, ทอแท;

เลวทราม (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) คาวา อปรย หมายถง ว. ระยา

จญไร เลวทราม ตาชา ชวชา ไมเปนมงคล (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : )

และคาวา ไมด ซงคาทกวเลอกสรรมาใชทลวนเปนคาทมความหมายในเชงลบ เมอกวเลอกนามาใช

103

กลาวถงรปลกษณภายนอกของขนชางจงเปนการนาเสนอใหเหนวาขนชางเปนตวละครทม

รปลกษณอนอปลกษณ

จรกา ในอเหนา กวมการเลอกสรรคาเพอนาเสนอใหเหนรปลกษณท

ไมงดงามของจรกา เชน ตอนอเหนาตดดอกลาเจยกใหนางยบลถวายนางบษบา ดงเนอความวา

ในลกษณนนวาจรกา รปชวตาชาทงศกดศร

ทรลกษณพกลอนทรย ดทไหนไมมจาเรญใจ

เกศานาสกขนงเนตร สมเพชพปรตผดวสย

เสยงแหบแสบสนเปนพนไป รปรางชางกระไรเหมอนยกษมาร

(อเหนา, : )

จากเนอความในสารทอเหนาสงถงนางบษบาจะเหนวา กวมการใชคา

วา รปชว เพอแสดงใหเหนวาจรกามรปลกษณทอปลกษณอยางชดเจน และใชคาวา ตาชา หมายถง

ว. เลวทราม ขยายความคาวา รปชว เพอแสดงใหเหนวา จรกามรปลกษณทอปลกษณซงเปนลกษณะ

ทไมด นอกจากนยงใชคาอน ๆ ทมความหมายเชงลบ ไดแก คาวา ทรลกษณ หมายถง ว. ลกษณะท

ถอวาไมด (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) และคาวา พกลอนทรย หมายถง

ลกษณะของรางกายทแปลกประหลาด คาวา พปรต หมายถง ผดปรกต และคาวา ผดวสย หมายถง

ผดไปจากลกษณะทเปน อกทงยงใชคาวา สมเพช หมายถง ก.สงสารสลดใจ (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : ) มาใชในการยาภาพความอปลกษณของจรกา และยงชวยเรา

ความรสกของผอาน ทาใหเหนวาจรกามรปลกษณทอปลกษณเปนอยางมาก

นางคนธมาล ในบทละครนอกเรอง คาว กวมการเลอกใชคาทแสดง

ใหเหนวา นางคนธมาลมรปลกษณทอปลกษณไมงดงาม ดงเนอความวา

................... ...................

นองนแกเฒาอยาเฝากวน ไมสมควรเคยงคดวยภม

สารพดเผาผมไมสมประกอบ แกมตอบฟนหกนาบดส

อปยศอดสดไมด อะไรนนาชงทาซงตาย

(บทละครนอกเรอง คาว, : )

ตอนนางคนธมาลขนเฝา ดงเนอความวา

................... ...................

รปรางชวชาไมนาชม เจาคารคารมพอสมตว

104

ทงอาภพอปลกษณหนกหนา พระกตรสเปนตราแลววาชว

จะขนเขาใกลชางไมกลว หนอยจะพาใหมวมอมไป

(บทละครนอกเรอง คาว, : )

จากตวอยางเนอความทง ขางตน จะเหนวา กวเลอกใชคาวา ไม

สมประกอบ เพอขยายความใหเหนวานางคนธมาลมลกษณะของผมทผดไปจากปกต และคาวา นา

บดส หมายถง นาอบอายขายหนา เปนทนารงเกยจ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , :

) เพอขยายความใหเหนวา ลกษณะของนางคนธมาลทมแกมและฟนเปนลกษณะทนาอบอาย

และนารงเกยจ อกทงยงใชคาวา อปยศ หมายถง ว. ไรยศ, ปราศจากยศ; เสอมเสยชอเสยง, นาอบอาย

ขายหนา (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) คาวา อดส หมายถง ก.ละอายใจ,

อบอายมาก (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) ซงการใชคาวา อปยศ และคาวา

อดส อกทงยงใชคาวา ดไมด และคาวา นาชง หมายถง นาเกลยด แสดงใหเหนวา นางคนธมาลม

รปลกษณทไมด ซงเปนรปลกษณทนาเกลยดและนาอบอาย

นอกจากนยงมการใชคาทแสดงใหเหนถงรปลกษณของนางคนธมาล

ทมลกษณะอปลกษณอยางชดเจน ไดแก คาวา รปรางชวชา ซงกวใชคาวา ชวชา หมายถง ว. เลว

ทราม (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) ขยายความคาวา รปราง ทาใหเหนวา

นางคนธมาลมรปรางทเลวทราม และคาวา อปลกษณ หมายถง ว. ช ว มกใชแกรปราง, หนาตา

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) การเลอกใชคาดงกลาวขางตนของกว

สามารถยาใหเหนภาพความอปลกษณของนางคนธมาลไดชดเจนขน

นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา กวมการสรรคาใน

เชงลบเพอนาเสนอใหเหนรปลกษณของนางแกวทมความอปลกษณ เชน คากลาวของตายายทกลาว

กบนางแกว ดงเนอความวา

รปเราชวชานาเกลยดกลว จะมผวเกนพกตรศกดศร

จะโศกกาอาลยทาไมม อยทนยากเยนไดเหนกน

(แกวหนามา, : )

จากเนอความจะเหนวา กวเลอกใชคาวา ชวชา หมายถง ว. เลวทราม

ราย (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) ขยายคาวา รป คอ รปลกษณภายนอก

แสดงใหเหนวา นางแกวรปลกษณภายนอกทไมด และยงใชคาวา นาเกลยด หมายถง ชวนใหชง,

ชวนใหรงเกยจ และคาวา กลว หมายถง ก. ความรสกไมอยากประสบสงทไมดแกตว, รสก

105

หวาดกลวเพราะคาดวาจะประสบภย (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : ) เพอเปน

การยาใหเหนวารปลกษณภายนอกของนางแกวไมด และไมนาเขาใกลเพราะนารงเกยจและนากลว

อกดวย

ในตอนมาณพแปลงกลบคนเปนนางแกวหมามา กวมการสรรคาเพอ

นาเสนอใหเหนวา นางแกวเปนตวละครอปลกษณ ดงเนอความวา

กลายเปนนางแกวสปดน วปรตผดคนหนกหนา

แลววากบพนองสองธดา นแลคอวาเปนเจานาย

(แกวหนามา, : )

จากเนอความจะเหนวา กวมการเลอกสรรคาวา วปรต หมายถง ก.

แปรปรวน, ผดปรกต, ผดแนวทาง, แปรปรวนไปขางราย, กลบกลายไปขางราย (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : ) เพอนาเสนอใหเหนวานางแกวมลกษณะทผดจากคนทวไป

และยงใชคาวา ผดคน เพอยาความรสกของผอานทาใหเหนภาพของนางแกวทผดปกตจากคนทวไป

ชดเจนขน

นางผเสอสมทร ในพระอภยมณ เชน ตอนนางผเสอสมทรลกพระ

อภยมณ ดงเนอความวา

เหนอนอยรวาสลบหลบ ยงไมดบชนมชพเปนผยผง

พอทนหวกลวนองนมนคง ดวยรปทรงอปลกษณเปนยกษมาร

(พระอภยมณ, : )

จากเนอความจะเหนวา กว มการใชค าวา อปลกษณ เ พอสอ

ความหมายโดยตรงคาวา อปลกษณ หมายถง ว. ชว มกใชแกรปราง, หนาตา (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : ) เปนการนาเสนอใหเหนวา นางผเสอสมทรเปนตวละครทม

ความอปลกษณ ซงนางผเสอสมทรอปลกษณเพราะเกดในเผาพงศยกษ

จากการศกษาการสรรคาในการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคด

ไทยพบวา กวมการเลอกสรรคาทมความหมายเชงลบ ปรากฏ ลกษณะ ไดแก การสรรคาทแสดง

ความหมายของรปลกษณวาชว เลวทราม และไมด ไดแก คาวา ขทง, คาวา ชว, คาวา ตาชา, คาวา ชว

ชา, คาวา อปลกษณ, คาวา อปรย, คาวา ทรพล, คาวา ทรลกษณ และคาวา ดไมด การสรรคาทแสดง

ความหมายถงรปลกษณทผดปกต ไดแก คาวา พปรต, คาวา วปรต, คาวา ผดคน, คาวา ผดวสย, คา

วา พกลอนทรย และคาวา ไมสมประกอบ และการสรรคาทแสดงถงความรสกทไมดตอรปลกษณ

106

ภายนอก ปรากฏคาทแสดงความรสก ลกษณะไดแก คาทแสดงความรสกสลดใจตอรปลกษณ

ไดแก คาวา สมเพช คาทแสดงความรสกถงรปลกษณนาอบอาย ไดแก คาวา นาบดส, คาวา อปยศ

และคาวา อดส และคาทแสดงความรสกถงรปลกษณทไมนาเขาใกล ไดแก คาวา นาชง, คาวา นา

เกลยด และคาวา กลว วธการสรรคาดงกลาวเกดจากความตองการของกวทจะนาเสนอใหเหนถง

รปลกษณทไมดของตวละครอปลกษณอยางตรงไปตรงมาและชดเจน กวจงสรรคาทมความหมาย

ในเชงลบเพอสอสารใหผอานเหนถงภาพความอปลกษณของตวละครอปลกษณไดอยางงายดายและ

ชดเจน

. . การใชคาเรยกตวละครอปลกษณ

ในวรรณคดไทยแตละเรองกวจะกาหนดลกษณะของตวละคร

อปลกษณ ทงสถานะ รปลกษณ และลกษณะนสยทแตกตางกนไปตามบทบาทของตวละคร

อปลกษณในเรองนนๆ ซงการใชคาเรยกตวละครจงเปนสวนหนงทสามารถแสดงใหเหนลกษณะ

ของตวละครอปลกษณได กวมกลวธการนาเสนอตวละครอปลกษณโดยการใชคาเรยกอยาง

หลากหลาย สามารถแบงออกไดเปน กลม ไดแก

. . . การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณ

. . . การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรม

. . . การใชคาเรยกทแสดงสถานภาพผนาและผปกครอง

. . . การใชคาเรยกทแสดงถงชาตกาเนดของตวละครอปลกษณ

. . . การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณ

ในวรรณคดไทยกวมการใชคาเรยกตวละครอปลกษณท

แสดงใหเหนถงรปลกษณ ดงตารางตอไปน

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณ

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ชชก อายพรอยฟนหก

(มหาชาตคาหลวง, : )

พรอย หมายถง ว. คราครา แกครา

แสดงใหเหนลกษณะของชชกทมลกษณะ

แกฟนหก

107

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ชชก

บาคคอมขวลทรรป

(มหาชาตคาหลวง, : )

บาคคอม หมายถง น.นกบวชหลงคอม ใน

ทนหมายถง ชชก (พจนานกรมศพท

วรรณคดไทยสมยอยธยา, : )

แสดงใหเหนวา ชชกเปนคนทมหลงคอม

ซงเปนการแสดงถงรปลกษณของชชก

เถามหลกอการ

(มหาชาตคาหลวง, : )

มหลก หมายถง ว. แก (พจนานกรมศพท

วรรณคดไทยสมยอยธยา, : )

อการ หมายถง ว. วการ, พการ, ผดไปจาก

ธรรมชาต, มอาการอนไมสมประกอบ

(พจนานกรมศพทวรรณคดไทยสมย

อยธยา, : )

แสดงใหเหนวา ชชกมลกษณะแก และ

พการไมสมประกอบ

เถาตาตงพงพวง

(มหาชาตคาหลวง, : )

เถา หมายถง ว. มอายมาก (พจนานกรม

ศพทวรรณคดไทยสมยอยธยา, :

)

ตาตง ซงคาวา ตง หมายถง ว. ลกษณะทม

บ า ง อ ย า ง ด น ใ ห น น โ ป ง อ อ ก ม า

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : ) เมอนามาใชขยายคา

วา ตา จงแสดงใหเหนวา ชชกตาโปน

พงพวง หมายถง ทองโต, อวน

แสดงใหเหนลกษณะของชชกทแก มตา

โปน และรปรางอวน

108

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ขนชาง

อายขนหวครง

(ขนชาง ขนแผน, : )

คาวา หวครง หมายถง ลกษณะผมของขน

ชางทมผมเพยงครงศรษะ และศรษะ

บางสวนไมมผม แสดงใหเหนวา ขน

ชางมหวลาน

อายหวลานกบาลใส

(ขนชาง ขนแผน, : )

กวใชคาเรยกทแสดงลกษณะของขนชาง

โดยตรง คอ คาวา หวลาน และเสรมคา

วา กบาลใส ทาใหเหนวา ขนชางม

ลกษณะหวลานชดเจนขน

อายลาน

(ขนชาง ขนแผน, : )

ลาน หมายถง ว. ลกษณะของหวทไมมผม

มาแตกาเนดหรอผมรวงแลวไมขนอก

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

ขนเถน

(ขนชาง ขนแผน, : )

เปนการเปรยบเทยบลกษณะศรษะของขน

ชางกบศรษะของนกบวชทไมมผม

แสดงใหเหนวา ขนชางหวลาน

อายหวกลอน

(ขนชาง ขนแผน, : )

กลอน หมายถง ว. เลยน, โลน เชน

หวกลอน (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา ขนชางมหวลาน

109

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ขนชาง อายหวเลยนโลนเกลยง

(ขนชาง ขนแผน, : )

เลยน หมายถง ว. เตยน, เกลยง เชน อายยง

ยงนอยอยเลยหวลานแลว (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

โลน หมายถง ว. ลกษณะของหวทโกนผม

ออกหมด; เกลยงเตยน (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

เกลยง หมายถง ว. เ รยบ ๆ ไมขรขระ

หรอไมมลวดลาย; หมดไมมเหลอไมม

อ ะ ไ ร ต ด อ ย ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

เมอมาประกอบกนเปนคาเรยกขนชางแสดง

ใหเหนลกษณะของขนชางทมหวลาน

เจาเงาะ

เงาะทรพลคนอบาทว

(สงขทอง, : )

ทรพล หมายถง ว. มกาลงนอย, ออนแอ,

ทอแท; เลวทราม (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

อ บ า ท ว ห ม า ย ถ ง ว . อป ร ย , จญ ไ ร ,

ไ ม เ ป น ม ง ค ล ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวาเจาเงาะมรปลกษณทเลว

ทราม และไมด

110

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

เจาเงาะ

เงาะอบาทว

(สงขทอง, : )

อบาทว หมายถง ว. อปรย, จญไร, ไมเปน

ม ง ค ล ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวาเจาเงาะทมรปลกษณไมด

นางแกวหนามา ออปลกษณพกตรอาชา

(แกวหนามา, : )

อปลกษณ หมายถง ว. ชว มกใชแกรปราง,

ห น า ต า ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

พกตรอาชา คอ ใบหนาเหมอนใบหนาของ

มา

นางแกวอปลกษณเพราะมใบหนาเหมอน

ใบหนาของมา

เจาละมาน เจาฟนเสยม

(พระอภยมณ เลม , : )

เสยม หมายถง ว. มลกษณะคอนขางแหลม

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวาเจาละมานมฟนคอนขาง

แหลม

ชเปลอย อายเฒาปากหนวด

(พระอภยมณ เลม , : )

เฒา หมายถง ว. แก มอายมาก (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

ปากหนวด คอ บรเวณรอบปากของชเปลอย

มหนวด

แสดงใหเหนวาชเปลอยลกษณะแกชราและ

มหนวดเครา

111

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

นางประแดะ

นางประแดะหกลวงดวงสมร

(ระเดนลนได, : )

กลวง หมายถง ว. เปนรเปนโพรงขางใน,

ไ ม ต น ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

คาวา หกลวง ในทนอาจหมายถงใบหของ

นางประแดะทมการเจาะใหเปนร ทาให

มลกษณะหกลวง

อหแหวง

(ระเดนลนได, : )

แหว ง ห มาย ถง ว . ไ ม เ ตมต าทค วร ม

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

เมอคาวา แหวง ขยายคาวา ห ทาใหเหน

ลกษณะใบหของนางประแดะทมผว

เนอไมเตมใบห แสดงใหเหนวา นาง

ประแดะมหแหวง

การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณมกจะระบถงรปลกษณใน

ลกษณะ คอ การระบเฉพาะสวนทอปลกษณ จนเปนเอกลกษณของตวละคร เชน ขนชาง กวมกจะ

ใชคาเรยกทแสดงถงลกษณะหวลาน จนเปนลกษณะเดนททาใหผอานจดจาตวละครอปลกษณได

และการระบแสดงใหเหนรปลกษณในภาพรวมวาไมด เชน เงาะทรพลคนอบาทว

. . . การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรม

การใชคาเรยกตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยสามารถ

แสดงใหเหนถงลกษณะนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณได ลกษณะ ไดแก การใชคา

เรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ และการใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมในดาน

ด ดงน

112

. . . . การใชคา เ รยกทแสดงถงน สยและ

พฤตกรรมดานลบ

ตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยมกจะปรากฏ

เปนตวละครทมนสยและพฤตกรรมทไมด การใชคาเรยกตวละครอปลกษณทแสดงใหเหนถงนสย

และพฤตกรรมดานลบ ดงตารางตอไปน

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ชชก

เถาทรชนชวชน

(มหาชาตคาหลวง, : )

ทรชน หมายถง น . ทรชน, คนช ว ราย

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

ช ว ช น ห ม า ย ถ ง ว . ช ว ช น , ช ว ม า ก

(พจนานกรมศพทวรรณคดไทยสมย

อยธยา, : )

แสดงใหเหนวาชชกมนสยและพฤตกรรมท

ไมด เพราะเปนคนทมความชวรายมาก

พราหมณบาป

(มหาชาตคาหลวง, : )

บ า ป ห ม า ย ถ ง ว . ช ว , ม ว ห ม อ ง

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวาชชกเปนคนชว

เถาชชกชโฉด

(มหาชาตคาหลวง, : )

โ ฉ ด ห ม า ย ถ ง ว . โ ง เ ข ล า เ บ า ป ญ ญ า

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวา ชชกเปนนกบวชทมนสยโง

เขลา

เถารากษส

(มหาชาตคาหลวง, : )

ชชกเปรยบเหมอนรากษสทมนสยดราย

แสดงใหเหนวา ชชกมนสยดราย

113

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ชชก

บาคคอมขวลทรรป

(มหาชาตคาหลวง, : )

ขวลทรรป หมายถง ก. มจตใจกระดางและ

หยาบชา (พจนานกรมศพทวรรณคด

ไทยสมยอยธยา, : )

แสดงใหเหนวา ชชกเปนคนทมนสยและม

จตใจหยาบชา

พราหมณผเผายกษ

(มหาชาตคาหลวง, : )

ผ หมายถง น. สงทมนษยเชอวาเปนสภาพ

ลกลบ มองไมใหเหนตว แตอาจจะ

ปรากฏเหมอนมตวตนได อาจใหคณ

หรอโทษไดมทงดและราย; โดยปรยาย

หมายความวา เลว (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

ยกษ หมายถง น. อมนษยพวกหนง ถอกน

วามรปรางใหญโต นากลว มเขยวงอก

ใจดาอามหต ชอบกนมนษย โดยมากม

ฤทธเหาะไดจาแลงตวได; โดยปรยาย

หมายความวา มลกษณะหรออาการ

อย า ง ย ก ษ เ ช น ใจ ย กษ ห น า ย ก ษ

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

เมอกวใชคาวา ผ และ ยกษ มาใชในคาเรยก

ชชก จงเปนการเปรยบชชกกบลกษณะ

ของผและยกษ แสดงใหเหนวา ชชกม

นสยและพฤตกรรมการแสดงออกทไม

ด

ชชกาจารยใจโลภ

(มหาชาตคาหลวง, : )

กวใชคาวา ใจโลภ ขยายคาเรยกชอของชชก

แสดงใหวาชชกมนสยโลภ อยากไดไม

รจกพอ

114

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ชชก

ธชชาตทรชน

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

ทรชน หมายถง น. คนชวราย (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

แสดงใหเหนวา ชชกเปนคนชว

อายเฉโกโวเวหนาเลหหลอก

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

เฉโก หมายถง ว. ฉลาดแกมโกง, ไม

ตรง ไป ตร งม า (พจ นา นก รม ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

โวเว หมายถง ว. ก. พดเสยงเอดอง, พดหา

เรอง, พดเหลวไหล; ทาเหลวไหล

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

เลห หมายถง น. กลอบายหรอเงอนงาอน

อาจทาใหคนอนหลงผด เขาใจผด

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวา ชชกมนสยทฉลาดแกมโกง

พดจาเสยงดงโวยวาย อกทงยงเจาเลห

เพทบายใชกลอบายเพอลวงใหผอน

หลงเชอ

เฒาจญไรสนดานหยาบ

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

จญไร หมายถง ว. เลวทราม, เปนเสนยด,

ไ ม เ ป น ม ง ค ล ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

สนดานหยาบ คอ นสยไมด

แสดงใหเหนวา ชชกเปนคนทมนสยไมด

115

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ชชก อายเฒาแกกาลกระดางลาง

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

กาล หมายถง ว. ช วราย, เสนยดจญไร

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

กระดางลาง หมายถง ว. มรรยาททราม,

ส ป ด น ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา ชชกเปนคนทมนสยชวราย

ไมด และมกรยามารยาททเลวทราม

เจาเงาะ

เงาะปาบาใบทรพล

(สงขทอง, : )

คาวา บาใบ ในทนหมายถง พฤตกรรมของ

เจาเงาะทแสดงออกถงการไมรจกความ

เหมอนคนเสยสต และไมยอมพดใช

เพยงทาทางในการสอสารเหมอนคน

เปนใบ

ทรพล หมายถง ว. มกาลงนอย, ออนแอ,

ทอแท; เลวทราม (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

คาเรยกเจาเงาะแสดงใหเหนวา เจาเงาะเปน

ใบ ไมรความ และออนกาลงหรอไร

ความสามารถ ซงเปนลกษณะทไมด

อายเงาะสปดน

(สงขทอง, : )

สปดน หมายถง ว. หยาบโลน, อตรนอก

แบบน อกแ ผน ( พจน านกร มฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสด ง ให เ ห น ว า เ จา เ ง า ะ ม ก า ร แ สด ง

พฤตกรรมอตรนอกแบบนอกแผน ซง

เปนลกษณะของพฤตกรรมทไมด

116

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

เจาเงาะ อายเงาะทรพลคนอปรย

(สงขทอง, : )

ทรพล หมายถง ว. มกาลงนอย, ออนแอ,

ทอแท; เลวทราม (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

อปรย หมายถง ระยา, จญไร, เลวทราม, ตา

ชา,ช วชา, ไมเปนมงคล (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

แสดงใหเหนวา เจาเงาะเปนคนทมนสยและ

พฤตกรรมทไมด

ขนชาง

อายงเหาเจาเลห

(ขนชาง ขนแผน, : )

กวใชคาเรยกขนชาง โดยการเปรยบเทยบ

นสยและพฤตกรรมของขนชางกบ

พฤตกรรมของ งเหา ทสามารถแวงกด

ได

และใชค าวา เจาเลห หมายถง น. ผมกล

อบายพลกแพลงตาง ๆ (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

แสดงใหเหนวาขนชางเปนคนทไวใจไมได

และมความเจาเลห

อายจณฑาล

(ขนชาง ขนแผน, 2555: )

จณฑาล หมายถง ว. ตาชา (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

แสดงใหเหนวา ขนชางเปนคนตาชา ซง

สะทอนนสยและการแสดงพฤตกรรม

ในทางไมด

117

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ขนชาง

อายใจยกษ

(ขนชาง ขนแผน, : )

ยกษ หมายถง น. อมนษยพวกหนง ถอกน

วามรปรางใหญโต นากลว มเขยวงอก

ใจดาอามหต ชอบกนมนษย โดยมากม

ฤทธเหาะไดจาแลงตวได; โดยปรยาย

หมายความวา มลกษณะหรออาการ

อย า ง ย ก ษ เ ช น ใจ ย กษ ห น า ย ก ษ

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงถงจตใจของขนชางทไมดเหมอนยกษ

เจาชางเถอน

(ขนชาง ขนแผน, : )

เถอน หมายถง น. ปา. ว.หางไกลจากทอย

ของคน, หางไกลจากความเจรญ; ไม

ถกตองตามกฎหมาย; โดยปรยาย

ห ม า ย ค ว า ม ว า ไ ม ส ภ า พ , ด ด น

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

ค าวา เ ถอนเปนคาทใหภาพในทางลบ

ดงนนเมอใชเปนคาเรยกขนชาง จง

แสดงใหเหนวา ขนชางเปนคนไมด

อายขนชางจญไร

(ขนชาง ขนแผน, : )

จญไร หมายถง ว. เลวทราม, เปนเสนยด,

ไ ม เ ป น ม ง ค ล ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา ขนชางเปนคนทมลกษณะ

นสยไมในทางทไมด

อายลานขถอย

(ขนชาง ขนแผน, : )

ถ อ ย ห ม า ย ถ ง ว . ช ว , เ ล ว , ท ร า ม

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวา ขนชางเปนคนชว

118

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ขนชาง อายใจยกษ

(ขนชาง ขนแผน, : )

ยกษ หมายถง น. อมนษยพวกหนง ถอกน

วามรปรางใหญโต นากลว มเขยวงอก

ใจดาอามหต ชอบกนมนษย โดยมากม

ฤทธเหาะไดจาแลงตวได; โดยปรยาย

หมายความวา มลกษณะหรออาการ

อย า ง ย ก ษ เ ช น ใจ ย กษ ห น า ย ก ษ

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงถงจตใจของขนชางทไมดเหมอนยกษ

นางคนธมาล อเฒาทจรตอจฉา

(คาว, : )

ทจรต หมายถง น. ความประพฤตชว. ว. ไม

ซ อ ต ร ง ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

อจฉา หมายถง ก. เหนเขาไดดแลวไมพอใจ

อ ย า ก จ ะ ม ห ร อ เ ป น อ ย า ง เ ข า บ า ง

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนถงนสยและพฤตกรรมของนาง

คนธมาลทประพฤตไมด เพราะความ

อจฉา

นางแกวหนามา

นางแกวสปดน

(แกวหนามา, : )

สปดน หมายถง ว. หยาบโลน, อตรนอก

แบบน อกแ ผน ( พจน านกร มฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา นางแกวเปนคนนอกรตไม

อยในกรอบของความเปนหญง เพราะม

นสยหยาบโลนและกลาแสดงออกทาง

เพศ

119

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

นางแกวหนามา

อคนแสนราย

(แกวหนามา, : )

ราย หมายถง ว. ด เชน ใจราย, ชว ปากราย

คนราย, ไมด เชน เคราะหราย โชคราย;

ทเปนอนตราย เชน พษราย โรคราย. น.

ความไมด เชน ใสราย ปายราย ใหราย

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

จากความหมายของคาวา ราย สามารถแสดง

ใหเหนวา นางแกวมนสยทไมด

อแพศยากาล

(แกวหนามา, : )

แพศยา หมายถง น. หญงหาเงนในทาง

ประเวณ , หญงถอย, หญงสา สอ น

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

กาล หมายถง ว. ช วราย, เสนยดจญไร

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวา นางแกวเปนผหญงทมงเนน

ทางดานกามตณหา ซงเปนลกษณะทไม

ด

นางแกวสปดนคนจงไร

(แกวหนามา, : )

สปดน หมายถง ว. หยาบโลน, อตรนอก

แบบน อกแ ผน ( พจน านกร มฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

จงไร หมายถง ว. เลวทราม, เปนเสนยด, ไม

เ ป น ม ง ค ล ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา นางแกวมลกษณะนสยและ

การแสดงพฤตกรรมทไมด

120

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ชเปลอย

ผเฒาเจาอบายกระตายแก

(พระอภยมณ เลม , : )

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

( : ) ใหความหมายของคาวา

ก ร ะ ต า ย แ ก ไ วว า ห ม า ย ถ ง ห ญ ง

คอนขางมอายทมมารยา และมเลห

เหลยมมาก

ใน ทน เ มอ ใชใน คา เ รย ก ช เ ปล อ ย จ ง

หมายถง ลกษณะนสยของชเปลอยท

เปนคนมเลหเหลยมมาก

ตาเฒาเจาเลหเพทบาย

(พระอภยมณ เลม , : )

เจาเลหเพทบาย หมายถง ว. มเลหเหลยม

เพทบายมาก ราชบณฑตยสถาน ,

: )

แสดงใหเหนวา ชเปลอยเปนคนทมนสยเจา

เลหเพทบาย

อายเฒาจญไร

(พระอภยมณ เลม , : )

จญไร หมายถง ว. เลวทราม, เปนเสนยด,

ไ ม เ ป น ม ง ค ล ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา ชเปลอยมลกษณะนสยทไม

ด

ตาเฒาเจามารยา

(พระอภยมณ เลม , : )

มารยา หมายถง น. การลวง, การแสรงทา,

เ ล ห ก ล ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา ชเปลอยมนสยเจาเลห

เฒากาล

(พระอภยมณเลม , : )

กาล หมายถง ว. ช วราย, เสนยดจญไร

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวา ชเปลอยนสยทไมด ชวราย

121

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

นางประแดะ

มะเหเสอ

(ระเดนลนได, : 8)

เสอ หมายถง น. ชอสตวเลยงลกดวยนม ใน

วงศ Felidea รปรางลกษณะคลายแตตว

โตกว ามาก เ ปนสตวกน เนอ นสย

คอนขางด ราย หากนเวลากลางคน

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

ในทนกวใชการเลนคา โดยนาลกษณะของ

เสอทมความดราย มาลอกบคาวา มเหส

เปน มเหเสอ เพอเปนการแสดงใหเหน

ภาพในเชงลบของนางประแดะวา นาง

ประแดะมนสยและพฤตกรรมทราย

เหมอนกบนสยและพฤตกรรมของเสอ

อสนอาย

(ระเดนลนได, : )

สนอาย คอ การไมมยางอาย แสดงใหเหนวา

นางประแดะเปนผหญงทไมด เพราะไม

รจกอาย เนองจากนางคดคบช

นางศรสาหง อผสงหญงราย

(อภยนราช, : )

ราย หมายถง ว. ด เชน ใจราย, ชว ปากราย

คนราย, ไมด เชน เคราะหราย โชคราย;

ทเปนอนตราย เชน พษราย โรคราย. น.

ความไมด เชน ใสราย ปายราย ใหราย

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

เมอนาคาวา ราย มาขยายความในคาเรยก

สามารถแสดงใหเหนวา นางศรสาหง

เปนหญงทไมด

122

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

นางศรสาหง

อกาล

(อภยนราช, : )

กาล หมายถง ว. ช วราย, เสนยดจญไร

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวา นางศรสาหงเปนคนทช ว

ราย

อเจายาแฝดแพศยา

(อภยนราช, : )

ยาแฝด คอ ยาหรอสงทผ หญงใหผ วกน

เพอใหหลงรกตวคนเดยว (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

แพศยา หมายถง น. หญงหาเงนในทาง

ประเวณ , หญงถอย, หญงสา สอ น

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวา นางศรสาหงใชมารยาเพอ

ทาใหผชายหลงรก

นางมารยากาลผสง

(อภยนราช, : )

มารยา หมายถง น. การลวง, การแสรงทา,

เ ล ห ก ล ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

กาล หมายถง ว. ช วราย, เสนยดจญไร

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวา นางศรสาหงเปนหญงทม

มารยา ซงเปนนสยและพฤตกรรมทไม

ด

123

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

นางศรสาหง เสอเฒา

(อภยนราช, : )

เสอ หมายถง น. ชอสตวเลยงลกดวยนม ใน

วงศ Felidea รปรางลกษณะคลายแตตว

โตกว ามาก เ ปนสตวกน เนอ นสย

คอนขางด ราย หากนเวลากลางคน

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

กวเปรยบเทยบลกษณะของเสอทมความด

รายกบพฤตกรรมของนางศรสาหงทด

ราย เพราะความเจามารยา

นอกจากนกวยงใชค าวา เฒา ทหมายถง

อ า ย ม า ก ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

เพอยาใหเหนถงลกษณะนสยของนาง

ศรสาหงทเจามารยา

จากตารางการใชค า เ รยกทแสดงถงนสยและ

พฤตกรรมดานลบพบวา มการใชคาเรยกนสยและพฤตกรรมดานลบ ลกษณะ คอ การระบนสย

และพฤตกรรมของตวละครอยางชดเจน และการกลาวถงภาพรวมของลกษณะนสย ในการระบนสย

และพฤตกรรมของตวละครอยางชดเจน จะระบถงความโลภ ความเจาเลหเพทบาย และการ

แสดงออกถงพฤตกรรมทางเพศ ซงนสยและพฤตกรรมทพบมาก คอ ความเจาเลหเพทบายใชมารยา

และกลอบายในการลวงผอน และการกลาวถงภาพรวมของลกษณะนสยจะกลาวใหถงภาพของ

ความชวรายเลวทราม โดยการนาลกษณะของสงทดราย เชน เสอ ยกษ และผมาเรยกตวละคร

อปลกษณ

. . . .2 การใชคา เ รยกทแสดงถงน สยและ

พฤตกรรมดานด

การใชคาเรยกตวละครอปลกษณทแสดงถงนสยและ

พฤตกรรมในดานดมกปรากฏเปนตวละครทมบทบาทในการชวยเหลอตวละครอน ๆ ในเรอง คา

124

เรยกตวละครอปลกษณเพอแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานดของตวละครอปลกษณปรากฏดง

ตารางตอไปน

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานด

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

พรานบญ นายพรานบญทหารขยน

(มโนหรา วรรณกรรมอยธยา, : )

คาวา ขยน หมายถง ก. การทางานอยางแขง

ขน ไ ม ป ล อ ย ป ละ ละ เ ลย , ทา ห ร อ

ประพฤตเปนปรกตสมาเสมอ, ไมเกยจ

คราน; แขงแรง, เขาท (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

เมอกวนามาขยายความคาวา ทหาร ทาให

เหนวา พรานบญเปนเปนผใตปกครอง

ของพระสธน ซงทาหนาทอยางแขงขน

หรอเปนผทมความแขงแรง

นางแกวหนามา นางแกวหนามากลาหาญ

(แกวหนามา, : )

กลา หมายถง ก. ไมกลว, ไมคร นคราม, ว.

แขง เชน เหลกกลา, แรง เชน แดดกลา

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

หาญ หมายถง ว. กลา, เกง; บงอาจ เชน

หาญส, บางทใชเขาคกบคาอน เชน

กลาหาญ หกหาญ เหยมหาญ ฮกหาญ

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวา นางแกวผมความกลาไม

เกรงกลวตออนตราย

125

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานด (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

นางแกวหนามา นวลนางหนามาปรชาหาญ

(แกวหนามา, : )

ปรชา หมายถง น. ปญญาสามารถ, ความ

รอบรจดเจน (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา นางแกวผมปญญา มความ

รอบรและความเฉลยวฉลาด

นางวาล

วาลปรชาฉลาด

(พระอภยมณ เลม , : )

ปรชา หมายถง น. ปญญาสามารถ, ความ

รอบรจดเจน (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

ฉลาด หมายถง ว. เฉยบแหลม, ไหวพรบด,

ปญญาด (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา นางวาลผมปญญา เฉลยว

ฉลาดและมไหวพรบด

วาลปญญาแหลม

(พระอภยมณ เลม , : )

ปญญา หมายถง น. ความรอบร, ความรทว,

ความฉลาดเกดแตเรยนและคด

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แหลม หมายถง ว. มปลายเสยมคม; ไว,

ฉลาด (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา นางวาลมปญญาและฉลาด

126

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานด (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ยองตอด อายยองตอดยอดทหาร

(พระอภยมณ เลม , : )

ยอด หมายถง น. เ รยกคนหรอสตวทม

คณสมบตยงยวดเหนอผอน เชน ยอด

คน ยอดหญง ยอดสนข (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

เมอนาคาวา ยอด มาประกอบคาวา ทหาร

แสดงใหเหนวา ยองตอดเปนทหารทม

คณสมบตด ในทนคอ การมวชาความร

เพอใชในการรบ

จากตารางการใชค า เ รยกทแสดงถงนสยและ

พฤตกรรมดานดจะเหนวา มการใชเรยกตวละครอปลกษณททาหนาทในการชวยเหลอตวละครอน

ๆ ในเรอง ไดแก พรานบญ นางแกวหนามา นางวาล และยองตอด การใชคาเรยกทแสดงถงความ

เฉลยวฉลาด ความกลาหาญ และการเปนผรบใชทด ซงนสยและพฤตกรรมในดานดทพบมากทสด

คอ ความเฉลยวฉลาด สามารถสะทอนใหเหนวาตวละครอปลกษณททาหนาทในการชวยเหลอตว

ละครอน ๆ ในเรองอาจตองมความเฉลยวฉลาดเปนคณสมบตพเศษ เพอชวยเหลอตวละครอน ๆ ใน

เรองใหพนอปสรรคไปได

. . . การใชคาเ รยกทแสดงถงสถานภาพผ น าและ

ผปกครอง

ตวละครอปลกษณทมการใชคาเรยกทแสดงสถานภาพผนา

และผปกครองมกปรากฏตวละครทมบทบาททางสงคมเปนกษตรย ไดแก จรกา เจาละมาน และทาว

สนนราช หรอเปนผปกครองชมโจร ไดแก หมนหาญ คาเรยกตวละครอปลกษณทแสดงถง

สถานภาพผนาและผปกครองปรากฏดงตารางตอไปน

127

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงสถานภาพผนาและผปกครอง

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

หมนหาญ นายซอง

(ขนชาง ขนแผน, : )

นาย หมายถง น. ผเปนใหญ, ผเปนหวหนา,

ผ จ า ง ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

ซอง หมายถง น. ทมวสมชมนมกนลบ ๆ

(มกใชในทางไมด) เชน ซองการพนน

ซองโจร ซองโสเภณ (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

จากความหมายของคาเรยกแสดงใหเหนวา

หมนหาญอยในสถานภาพผนา ซงเปน

หวหนาชมโจร

จรกา

ระตจรกานาถา

(อเหนา, : )

ระต หมายถง น. เจาเมองนอย (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

น า ถ า ห ม า ย ถ ง น . ท พ ง , ผ เ ป น ท พ ง

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเหนวา จรกาอยในสถานภาพ

กษตรย แตเปนกษตรยเมองเลก ๆ

ระตจรกาธบด

(อเหนา, : )

ธบด มาจากคาวา อธบ, อธป ทหมายถง น.

พระเจาแผนดน, นาย, หวหนา, ผเปน

ใ ห ญ ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บ

ราชบณฑตยสถาน , : )

จรกาผเปนหวหนา หรอเปนผนาเมองจรกา

128

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงสถานภาพผนาและผปกครอง (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

เจาละมาน

องคทาวเจาบรนทรปนประเทศ

(พระอภยมณ เลม , : )

ทาว หมายถง ผเปนใหญ, พระเจาแผนดน

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

เจาบรนทร หมายถง ผเปนใหญในเมอง

ปนประเทศ หมายถง ผปกครองสงสดของ

เมอง

แสดงใหเหนวา เจาละมานเปนกษตรย

กษตรย

เจาบร

(พระอภยมณ เลม , : )

เจาบร หมายถง ผเปนใหญในเมอง

คาเรยกดงกลาวแสดงใหเหนวา เจาละมาน

เปนกษตรย

องคทาวเจาละมานผานแผนดน

(พระอภยมณ เลม , : )

ผาน หมายถง ก. ครอบครอง (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

คาวา ผาน มาประกอบกบคาวา แผนดน จง

หมายถง ผครอบครองแผนดน สามารถ

แสดงใหเหนวา เจาละมานเปนกษตรย

ทาวสนนราช

ทาวเจาพารา

(คาว, : )

เจาพารา หมายถง เจาเมอง

คาเรยกแสดงใหเหนวา ทาวสนนราชเปน

กษตรย

ทาวเจากรงไกร

(คาว, : )

เจากรงไกร หมายถง ผเปนใหญของเมอง

คาเรยกแสดงใหเหนวา ทาวสนนราชเปน

กษตรย

129

ตารางท การใชคาเรยกทแสดงถงสถานภาพผนาและผปกครอง (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ทาวสนนราช

ทาวสนนราชจอมกษตรย

(คาว, : )

จ อ ม ห ม า ย ถ ง ผ ท เ ย ย ม ย อ ด ใ น ห ม

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

กษต ร ย หม ายถง น . พระ เจาแ ผนด น

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

จากความหมายของคาเรยกสามารถแสดง

ใหเหนวา ทาวสนนราชมสถานภาพ

ของผปกครอง

ทรงธรรมสนนราชนเรนทรสร

(คาว, : )

ทรงธรรม หมายถง กษตรย (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

นเรนทรสร หมายถง น. พระราชา,

พระมหากษตรย (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา ทาวสนนราชมสถานภาพ

ของผปกครอง

ค าเรยกตวละครอปลกษณทแสดงสถานภาพผ นาและ

ผปกครองมกปรากฏตวละครทมบทบาททางสงคมเปนกษตรย และเปนผปกครองหรอผนาชมโจร

การใชคาเรยกในลกษณะดงกลาวอาจไมแสดงถงความอปลกษณของตวละครอยางชดเจน แตผ

ศกษาเหนวา การใชคาเรยกลกษณะนมผลตอการสรางตวละครอปลกษณเชนกน กลาวคอ กวใชคา

เรยกเพอแสดงถงการเปนผนาหรอผทมความยงใหญ แตตวละครอปลกษณเหลานกลบมพฤตกรรม

ทแสดงออกถงความไมเหมาะสมกบการเปนผนา เชน หมนหาญ นายซองผเปนใหญในชมโจรตอง

เปนผมฝมอในการตอส แตหมนหาญเกงกลาไมเทาขนแผน หรอจรกา ผนาเมองจรกาแตกลบเปนผ

ไรความสามารถในการทาศกสงคราม

130

. . . การใชคาเรยกทแสดงถงชาตกาเนดของตวละคร

อปลกษณ

การใชคาเรยกตวละครอปลกษณกมกจะมการเรยกตาม

เผาพนธการเกดของตวละคร เชนคาเรยก อสรผเสอนา ใชเรยกนางผเสอสมทรแสดงถงเผาพนธของ

นางทเปนยกษ ดงนน ในการศกษานผศกษาจากดความคาวา ชาตกาเนด หมายถง เผาพนธ และวงศ

ตระกลของตวละครอปลกษณ ดงตารางตอไปน

ตารางท 6 การใชคาเรยกทแสดงถงชาตกาเนดของตวละครอปลกษณ

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ชชก

เ ฒ า ท เ ช ศ ช า ต ท ช ง ศ พ ง ศ

เ ผ า ภ ก ร ท ว า ช โ ค ต ร ค น

ภกขาจาร

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

ทเชศชาต มความหมายเดยวกบคาวา ทชา

ช า ต ห ม า ย ถ ง น . น ก , ห ม น ก ;

พ ร า ห ม ณ . ( พ จ น า น ก ร ม ฉ บบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

ภก ร ทว าช ห มา ยถ ง น . ผ ท ม เ ชอ สา ย

พราหมณภารชวาชโคตร (พจนานกรม

ศพทวรรณคดไทยสมยอยธยา, :

)

ภกขาจาร หมายถง น. การเทยวขอ, การ

เทยวขออาหาร (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

จากความหมายของคาเรยกชชกแสดงให

เ ห น ว า ช ช ก ถ อ กา เ น ด ใน ต ร ะ ก ล

พราหมณททาอาชพขอทานสบกนมา

131

ตารางท 6 การใชคาเรยกทแสดงถงชาตกาเนดของตวละครอปลกษณ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

ชชก เฒาพฤฒเพศสมพนธพงศ

พราหมณ

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

พฤฒ หมายถง ว. เจรญ, แขงแรง, ใหญ; แก,

เฒา, พฤทธ กวา (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : ) ใน

ทน พฤฒ อาจหมายถง พราหมณผเฒา

สมพนธ- หมายถง ก. ผกพน, เกยวของ

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : ) เมอใชคาวา พงศ

พราหมณ เสรมเขามา ทาใหเหนวา ช

ช ก ม ค ว า ม เ ก ย ว ข อ ง ว ง ศต ร ะ ก ล

พราหมณ

แสดงใหเหนวา ชชกถอกาเนดในตระกล

พราหมณ

นางสามนกขา

นางสามนกขายกษ

(รามเกยรต เลม , : )

ยกษ หมายถง น. ยกษ (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา นางสามนกขามชาตกาเนด

เปนยกษ

นางมาร

(รามเกยรต เลม , : )

มาร หมายถง น. เทวดาจาพวกหนง มใจ

บาปหยาบชาคอยกดกนไมใหทาบญ;

ยกษ; ผฆา, ผทาลาย (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเหนวา นางสามนกขามชาตกาเนด

เปนยกษ

132

ตารางท 6 การใชคาเรยกทแสดงถงชาตกาเนดของตวละครอปลกษณ (ตอ)

ตวละคร คาเรยกตวละคร คาแปล

นางผเสอสมทร

ราพยราย

(พระอภยมณ เลม , : )

ราพย หมายถง น. ยกษ (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

แสดงใหเ หนวา นางผเสอสมทรมชาต

กาเนดเปนยกษ

นางอสรยนมาร

(พระอภยมณ เลม , : )

อสร หมายถง น. อสร, ยกษ (พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน , :

)

แสดงใหเ หนวา นางผเสอสมทรมชาต

กาเนดเปนยกษ

นางอสร

(พระอภยมณ เลม , : )

อ ส ร ห ม า ย ถ ง ห ม า ย ถ ง น . ย ก ษ

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

, : )

แสดงใหเ หนวา นางผเสอสมทรมชาต

กาเนดเปนยกษ

นางปศาจชาตเชอผเสอสมทร

(พระอภยมณ เลม , : )

ผเสอสมทร หมายถง น. ยกษพวกหนง เชอ

กนวาสงอยในทะเล (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน , : )

จากคาเรยกแสดงใหเหนวา นางผเสอสมทร

มชาตกาเนดเปนยกษ

จากตารางคาเรยกทแสดงถงชาตก าเนดของตวละคร

อปลกษณ พบวา ตวละครอปลกษณมชาตกาเนด ลกษณะ ไดแก การถอกาเนดในตระกลพราหมณ

และการถอกาเนดในเผาพนธยกษ ทาใหเหนวา ชาตกาเนดกเปนสวนหนงในการสรางตวละคร

อปลกษณ ซงตวละครอปลกษณจะถอกาเนดเปนอมนษยซงเปนเผาพนธทมความดราย เชน ยกษ

และถอกาเนดในตระกลทดหรอวรรณะสงสด เชน พราหมณ แตทวาตวละครอปลกษณทถอกาเนด

ในชาตตระกลพราหมณมกจะมนสยและพฤตกรรมทผดไปจากบบาทของพราหมณทมบญญตไวใน

133

คมภรพระเวทวา พราหมณจะตองเปนผบรสทธในธรรม (มนตร มเนยม, : ) อกทงยงตอง

เปนผ ไดรบการศกษาทด และตองทาหนาทส งสอนและประกอบศาสนพธ พราหมณจง

เปรยบเสมอนศรษะซงเปนบอเกดแหงความคดสตปญญา (ดนย ไชยโยธา, : ) ดงนน เมอตว

ละครอปลกษณทถอกาเนดในวรรณะสงสดแตมความประพฤตผดไปจากบทบญญตไวกสงผลให

ตวละครอปลกษณปรากฏภาพในเชงลบ

จากการศกษาการใชคาเรยกตวละครอปลกษณพบวา กวมการใชคา

เรยกทแสดงถงรปลกษณ นสยไมด และด สถานภาพ และชาตกาเนด เปนการนาเสนอใหเหนภาพ

ของตวละครอปลกษณไดอยางชดเจน เชน นางแกวหนามา การใชคาเรยกนางแกวแสดงใหเหนวา

นางแกว รปลกษณทอปลกษณ เพราะใบหนาทเหมอนใบหนาของมา ดงคาเรยกวา ออปลกษณ

พกตรอาชา มนสยและพฤตกรรมทดเพราะความเฉลยวฉลาดและกลาหาญ ดงคาเรยกวา นวลนาง

หนามาปรชาหาญ และมพฤตกรรมไมด เพราะเปนหญงทกลาแสดงถงความรกทตนมตอผชายกอน

ดงคาเรยกวา อแพศยากาล ซงทาใหผอานเหนภาพของนางแกวไดทนทโดยไมตองผานการอธบาย

รายละเอยด นอกจากนยงพบวา กวมการใชคาเรยกทแสดงถงนสยและพฤตกรรมดานลบมากกวา

การใชคาเรยกทแสดงถงรปลกษณ ทงนอาจเปนเพราะกวตองการยาภาพความชวของตวละคร

อปลกษณใหชดเจนขนนอกเหนอจากการนาเสนอรปลกษณภายนอก

. การใชภาพพจน

ภาพพจน (Figures of Speech) คอ คาหรอกลมคาทเกดจากกลวธการใชคา

อยางมศลปะ โดยกลวธการเปรยบเทยบตาง ๆ เพอทาใหเกดภาพทแจมชดและลกซงขนในใจผอาน

(สจตรา จงสถตวฒนา, : ) ภาพพจนจงเปนกลวธทางภาษาทสาคญประการหนงในการ

ถายทอดใหผอานรบรและเหนภาพทชดเจนขน การใชภาพพจนในการสรางตวละครอปลกษณใน

วรรณคดไทยพบวา กวมการใชภาพพจน ประเภท ไดแก อปมา และอปลกษณ มรายละเอยดดงน

. . อปมา

อปมา (Simile) คอ ภาพพจนเปรยบเทยบสงทเหมอนกน โดยมคา

เชอมโยง เชน คาวา เหมอน ดจ ดง เชน ปาน ราว ประหนง เพยง เทยม ฯลฯ

การใชอปมาในการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคด กวจะใชสง

ตาง ๆ มาเปรยบเทยบกบรปลกษณของตวละครอปลกษณเพอนาเสนอใหเหนถงภาพความ

อปลกษณของตวละคร ดงตวอยาง

134

ชชก ในมหาชาตคาหลวง กณฑกมาร ดงเนอความวา

ดกกรกรบกรกรยบ โสด อชนานป สนนทโธ หนงงลายหมายเสอปา อายพรอยลาเลง

ไพร ทกแหงแล

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากเนอความจะเหนวา กวใชอปมาในการเปรยบเทยบผวหนงของช

ชกวาเปนผวหนงทมรวรอย หรอผวหนงลายเหมอนกบลกษณะภายนอกของเสอปาทมลวดลาย

แตกตางกนไปตามชนดของเสอ

ชชก ในมหาเวสสนดรชาดก กณฑชชก ดงเนอความวา

มนไมเหมอนอยกบอายเฒาทรพลทดถอยเขาชงนถวนหนา นตถ ขฑฑา นตถ รต เออก

ความยนดนนจะมมาแตไหน เพราะอายผวผเฒาจญไรรปรางดงเดนหา

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

จากเนอความจะเหนวา กวเปรยบเทยบรปลกษณของชชกกบเดนหา

ซงคาวา เดนหา ในทนนาจะมความหมายใกลเคยงกบคาวา เดนคนหรอเดนมนษย ตามความหมายท

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ( : ) ใหไววา เดนคน, เดนมนษย หมายถง

(ปาก) น. คนทเลวทรามจนไมนาจะถอวาเปนคน ดงนน เดนหา อาจมความหมายวา คนทเลวทราม

มากหรอเลวทรามกวาผหา เมอกวนาลกษณะของเดนหาทเลวทรามมาเปรยบเทยบกบรปลกษณของ

ชชกมาจงเปนการนาเสนอใหเหนวา ชชกเปนตวละครทมรปลกษณเลวทราม หรอรปลกษณทไมด

พรานบญ ในบทละครครงกรงเกาเรอง มโนหรา เชน ตอนพรานบญ

จบนางมโนหรา ดงเนอความวา

เมอนน เอววรรณขวญขาวเจามโนหรา แลเหนพรานบญทฤสา รปรางกายาฤๅวาผ

หนาตาหวอกรกเปนขน ดสงากระหวาคนหรอนนทร โครงหางคางยาวฟนขาวด

(มโนหรา วรรณกรรมอยธยา เลม , : )

จากเนอความจะเหนวา กวเปรยบเทยบรปลกษณของพรานบญกบผ ผ

เปนอมนษยประเภทหนงทมรปลกษณนากลว การเปรยบเทยบดงกลาวทาใหเหนวา พรานบญม

รปลกษณทนากลว ซงถอวาเปนลกษณะหนงของความอปลกษณ

135

เจาเงาะ ในบทละครนอกเรอง สงขทอง ตอนทาวสามนตเหนเจาเงาะ

ดงเนอความวา

ผมหยกยงเหยงเหมอนเซงฟก หนาตาตละยกษมกกะสน

พระเมนเสยมไดดมน แลวมบญชาประชดรจนา

(บทละครนอกเรอง สงขทอง, : )

จากเนอความจะเหนวา กวเปรยบเทยบหนาตาของเจาเงาะกบหนาตา

ของยกษหนาตาดราย (สมบต พลายนอย, : ) นอกจากนยงมการเปรยบลกษณะเสนผมของ

เจาเงาะกบเซงฟกทมลกษณะหยกเปนขด แสดงใหเหนถงลกษณะเสนผมของเจาเงาะทมลกษณะ

รงรงและไมเปนทรงทเรยบรอย

ตอนเจาเงาะเขาเมองสามนต ดงเนอความวา

ลางคนบนวาถาเชนน ฟาผเถดไมนกปรารถนา

นากลวตวดาเหมอนคลา ตางตเงาะปาวาวนไป

(บทละครนอกเรอง สงขทอง, : )

จากเนอความจะเหนวา กวมการเปรยบเทยบสผวของเจาเงาะวามผว

ดาคลาเหมอนชาวคลา ซงชาวคลา คอ แขกอนเดยทมผวดา (พจนานกรมภาษาถนใต, : )

ขนชาง ในเสภาขนชาง ขนแผน เชน ตอนนางเทพทองไมยอมขอนาง

วนทอง (นางพมพลาไลย ) ใหขนชาง ดงเนอความวา

ครานนเทพทองผมารดา ฟงขนชางวาหาเชอไม

ตอบคาลกพลนทนได ออพมพลาไลยเขารปงาม

ลาคนในสพรรณพารา รปเองเหมอนผาละวายาม

จะเสยแรงไปวาพยายาม แมจะเปรยบเนอความใหเขาใจ

นางพมพรมเพราดงจนทรา เองเหมอนเตานาอยตาใต

อยากไดดวงจนทรสวรรคไกล เหนจะไดแลวฤๅนะลกอา

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากเนอความทนางเทพทองกลาวกบขนชาง จะเหนวา กวมการใช

อปมาในการเปรยบเทยบรปลกษณของขนชางกบยามละวา ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. ( : ) ใหความหมายของละวาไววา “ละวา หมายถง น.เรยกผายามขนาดใหญชนด

136

หนงทมครยทมมลาง เรยกวา ยามละวา” ซงการเปรยบเทยบรปรางของขนชางกบยามละวา แสดง

ใหเหนวา ขนชางมลกษณะรปรางทใหญเหมอนกบขนาดของยามละวา นอกจากนยงมการ

เปรยบเทยบนางวนทองกบดวงจนทรทมความงดงามและอยบนทองฟาอนแสนไกล สวนขนชาง

เปรยบไดกบเตานาทอาศยบนพนดน การเปรยบเทยบดงกลาวแสดงใหเหนวา ขนชางไมคควรกบ

นางวนทอง เนองจากนางวนทองเปนผทมความงดงาม สวนขนชางเปนผทมความอปลกษณ

จรกา ในอเหนา ตอนอเหนาตดดอกลาเจยกใหนางยบลถวายนาง

บษบา กวมการใชภาพพจนอปมา เพอเปรยบเทยบใหเหนรปลกษณของจรกา และความไม

เหมาะสมกนระหวางนางบษบาและจรกา ทงดานรปลกษณ และชาตตระกล ดงเนอความวา

ในลกษณนนวาจรกา ..................

................... รปรางชางกระไรเหมอนยกษมาร

เมอยมเหมอนหลอกหยอกเหมอนข ไมควรคเคยงพกตรสมครสมาน

ดงกากาจชาตชาสาธารณ มาประมาณหมายหงสพงศพระยา

แมนแผนดนส นชายทพงเชย อยามคเลยจะดกวา

พพลอยรอนใจแทนทกเวลา หรอวาสนานองจะตองกน

(อเหนา, : )

จากเนอความจะเหนวา กวใชการอปมาเปรยบเทยบรปลกษณของ

จรกากบลกษณะของยกษทมรปรางนาเกลยด ตวใหญโต และเมอจรกาย ม รอยย มของจรกายงม

ลกษณะเหมอนกบกาลงขหรอหลอกใหกลว การใชอปมาดงกลาวสามารถนาเสนอใหเหนวา จรกา

เปนตวละครทมความอปลกษณ นอกจากนยงใชอปมาเพอเสรมความหมายใหเหนวา จรกาไม

เหมาะสมกบนางบษบา ดงทกวเปรยบจรกากบกา และเปรยบเทยบนางบษบากบหงส ซงการ

เปรยบเทยบจรกากบกา ทาใหเหนวา จรกาเปนผทไมสงางาม และเปรยบเทยบนางบษบากบหงส ทา

ใหเหนวา นางบษบาเปนผทมความสงา

นางวาล ในพระอภยมณ กวมการใชอปมาในการเปรยบเทยบเพอยา

ใหเหนถงลกษณะนางวาลไดชดเจนขน ดงเนอความวา

พระยมพลางทางดผรบสง เหนเนอหนงจามาดามดหม

เหมอนทเรยนเสยนนอกเนอในด ไดเปนทพระสนมกสมยศ

(พระอภยมณ เลม , : )

137

จากเนอความจะเหนวา มการใชอปมาเปรยบเทยบนางวาลวา

เหมอนกบ ทเรยน ทเปลอกมหนามแหลมคม แตเนอในมรสชาตอรอย การอปมาในลกษณะดงกลาว

แสดงใหเหนถงลกษณะของนางวาลทมรปลกษณภายนอกไมงดงาม แตภายใจจตใจและพฤตกรรม

ของนางแสดงออกถงการมวชาและความสามารถอนเปนคณสมบตทด

นางประแดะ ในระเดนลนได กวใชวธการผลกพลกแนวคาดหมาย

ตามสญนยมใหเบยงเบอนไปทางตรงกนขาม (โชษตา มณใส, : ) การชมโฉมนางประแดะจง

มการใชภาพพจนอปมาในลกษณะทตางไปจากขนบการชมโฉมนางในวรรณคด ดงเนอความวา

สงระหงทรงเพรยวเรยวรด งามละมายคลายอฐกะหลาปา

พศแตหวตลอดเทาขาวแตตา ทงสองแกมกลยาดงลกยอ

ควกงเหมอนกงเขาดดฝาย จมกละมายคลายพราขอ

หกลวงดวงพกตรหกงอ ลาคอโตตนสนกลม

สองเตาหอยตงดงถงตะเคยว โคนเหยวแหงรวบเหมอนบวมตม

เสวยสลายาจกพระโอษฐอม มนนาเชยชมนางเทว

(ระเดนลนได, : )

จากบทชมโฉมขางตนจะเหนวา กวใชอปมาในการชมโฉมนาง

ประแดะ โดยการเปรยบความงามของนางประแดะใหตางไปจากขนบของการชมโฉมนางใน

วรรณคดไทย กลาวคอ บทชมโฉมนางในวรรณคดไทยมกจะเปรยบรปลกษณทงดงามของตวละคร

นางเอกกบสงตาง ๆ ทมความงดงาม เชน ชมความงามวา งามเสมอดวงจนทร ชมแกมวา นวลละอง

สองแกมดงลกอน ชมคววา งามขนงวงวาดดงวงศลป ชมจมกวา ดงวงองกศแกววเชยรฉาย และชม

หนาอกวา พศถนดงดวงปทมมาศ (ชลดา เรองรกษลขต, : - ) แตในระเดนลนไดกวเปรยบ

ความงามของนางประแดะกบสงทไมงดงาม คอ เปรยบความงามของนางประแดะวามลกษณะ

เหมอนอฐ ผวหนามลกษณะตะปมตะปาเหมอนผวของลกยอ ค วมลกษณะโกงหกเหมอนลกษณะ

ของไมกงดดฝาย จมกหกเหมอนลกษณะของพราขอ อกทงหนาอกมลกษณะเหยวและหยอนยาน

เหมอนถงตะเคยวและบวบตม จะเหนวาการเปรยบเทยบลกษณะของนางประแดะกบสงตาง ๆ ทไม

งดงาม และตางไปจากขนบของการชมโฉมนางวรรณคดสามารถนาเสนอใหเหนวานางประแดะ

เปนตวละครอปลกษณ

จากการศกษาการใชอปมาในการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคด

พบวา กวมการเปรยบเทยบลกษณะของตวละครอปลกษณกบสงตาง ๆ ปรากฏ ลกษณะ ไดแก

การเปรยบเทยบลกษณะของตวละครอปลกษณกบสงทตาทราม เชน เดนหา การเปรยบเทยบ

138

ลกษณะของตวละครอปลกษณกบอมนษย เชน ยกษ มาร และผ การเปรยบเทยบลกษณะของตว

ละครอปลกษณกบสงของ เชน ผาละวายาม ไมกงดดฝาย พราขอ และถงตะเคยว การเปรยบเทยบ

ลกษณะของตวละครอปลกษณกบผกและผลไม เชน ทเรยน ลกยอ และเซงฟก และการเปรยบเทยบ

ลกษณะของตวละครอปลกษณกบสตว เชน อฐ เสอ และมา และการเปรยบเทยบลกษณะของตว

ละครอปลกษณกบลกษณะของคนตางชนชาต เชน คนชนชาตคลา

. . อปลกษณ

อปลกษณ (Metaphor) คอ ภาพพจนเปรยบเทยบทนาลกษณะเดนของ

สงทตองการเปรยบเทยบมากลาวทนท หรอเปรยบเทยบสงหนงเปนอกสงหนง ซงมคณสมบตบาง

ประการรวมกน มกใชคาวา เปน หรอ คอ หรอบางครงไมมคาเชอม (ธเนศ เวศรธาดา, : )

ตวอยาง

ชชก ในมหาชาตคาหลวง ดงบทสนทนาของเหลาพราหมณทกลาว

กบนางอมตตดาถงชชก เนอความวา

แมมามผววปเถา คอเฝาอยผสาง ดงงงน

(มหาชาตคาหลวง, : )

ในมหาชาตคาหลวง กณฑกมาร ตอนพระชาลเหนชชกครงแรก ดง

เนอความวา

เจากเหนปรตยกษ อนนอปลกษณสบแปดแหง รายพนแพงฝงคนในโลกยน

(มหาชาตคาหลวง, : )

ในมหาเวสสนดรชาดก ตอนพระชาลเหนชชกครงแรก ดงเนอความ

วา

มใชพราหมณแลวหนะพระพอเจา เฒานทาไมตะแกจงรายกาจ ยกโข ชะรอยวาผปศาจ

มนแกลงแปลงมาขอทาน

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

จากตวอยางเนอความทง ขางตนจะเหนวา กวใชอปลกษณในการ

เปรยบเทยบชชกกบลกษณะของผ ปศาจ และยกษ ซงอมนษยแตละประเภทมลกษณะดงน

139

ผ คอ สงทมนษยเชอวาเปนสภาพลกลบ มองไมใหเหนตว แตอาจจะ

ปรากฏเหมอนมตวตนได อาจใหคณหรอโทษไดมทงดและราย; โดยปรยายหมายความวา เลว

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , : )

สมบต พลายนอย ( : - ) ไดอธบายลกษณะของอมนษย

จาพวกปศาจ เปรต และยกษ ไววา “ปศาจ คอ พวกผราย ในพระเวทกลาววาตากวาพวกรากษส

ปศาจมกสงอยตามปาชา กนของสดและเนอมนษย และยกษ มกมรปรางนาเกลยด ตวใหญโต

หนาตาดราย มเขยวโงง กนสตวหรอคนเปนอาหาร

เมอศกษาลกษณะของผ ปศาจ เปรต และยกษพบวา อมนษยแตละ

ประเภทมลกษณะเดนทเหมอนกนคอ การเปนอมนษยทมความดราย หรอความไมด ซงเมอกวนามา

เปรยบเทยบกบชชกจงเปนการนาเสนอใหเหนวา ชชกเปนตวละครอปลกษณทม จตใจ นสยและ

พฤตกรรมการแสดงออกทไมดไดทนท

ขนชาง ในเสภาขนชาง ขนแผน ตอนกาเนดขนชาง ดงเนอความวา

ยงมนกตะกรมหวเหม บนเตรมาแตปาใหญ

อาปากคาบชางแลววางไป เขาในหอกลางทนางนอน

ในฝนวานางเรยกนก เชญเจาขรวหวถกมานกอน

นางควาไดตวเจาหวกลอน กอดนกกบชางสบายใจ

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา กวใชอปลกษณในการสรางตวละคร

ขนชาง โดยการเปรยบเทยบรปลกษณภายนอกของขนชางกบลกษณะเดนของนกตะกรม ซงนก

ตะกรมมลกษณะเดน คอ สวนหวและลาคอเปนหนงสเหลองแกมแดง มขนเปนเสน ๆ กระจายหาง

ๆ ดคลายคนหวลาน (วชร กาชย และคณะ, ม.ป.ป.: ) และลกษณะเดนของชาง ซงชางเปนสตวส

เทาทมตวโตกวาสตวสเทาทงปวง (เปลอง ณ นคร, : ) แสดงใหเหนวาขนชางมหวลานและ

รปรางอวน ซงเปนลกษณะหนงของความอปลกษณ

จากการศกษาอปลกษณในการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคด

ไทยพบวา กวมกใชการเปรยบเทยบความอปลกษณของตวละครอปลกษณกบลกษณะอมนษย

ไดแก ผ เปรต ยกษ และปศาจ นอกจากนยงมการใชอปมาโดยเปรยบเทยบรปลกษณของตวละคร

อปลกษณกบลกษณะของสตว เชน นกตะกรมและชาง เพอแสดงใหเหนถงลกษณะเดนเฉพาะของ

ตวละครอปลกษณอกดวย

140

จากการศกษาภาพพจนในการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย ทงการ

ใชอปมา และการใชอปลกษณพบวา การใชอปมากวมกจะใชในการเปรยบเทยบรปลกษณภายนอก

ของตวละครอปลกษณกบสงตาง ๆ เชน ผวลายเหมอนเสอปลา ผมหยกเหมอนเซงฟก และรปราง

เหมอนเดนหา แสดงใหเหนรายละเอยดรปลกษณของตวละครอปลกษณ เพอใหผอานเหนภาพ

ความอปลกษณของตวละครไดชดเจนขน ในการใชอปมากวมกจะมการเปรยบเทยบตวละคร

อปลกษณกบอมนษยทมความดราย เชน ยกษ ผ และปศาจ แสดงใหเหนถงภาพรวมของตวละคร

อปลกษณวามรปลกษณและลกษณะนสยทไมด

การศกษาการสรางตวละครอปลกษณตามแนวกลวธทางภาษาพบวา กวมการใชคาท

เรยบงาย แตสามารถสอใหเหนถงสงทกวตองการนาเสนอเกยวกบตวละครอปลกษณไดอยางชดเจน

สามารถทาใหผอานเหนภาพความอปลกษณของตวละครอปลกษณได

กลวธการสรางตวละครอปลกษณดวยกลวธการเลาเรอง และกลวธทางภาษาทาให

ผอานสามารถเหนภาพความอปลกษณของตวละครได สวนของกลวธการเลาเรองทาใหเหนการ

สรางตวละครอปลกษณทมความซบซอนในการนาเสนอภาพตวละครอปลกษณ สงผลใหตวละคร

อปลกษณมมตทหลากหลายและนาสนใจมากขน ตวละครอปลกษณจงสามารถสรางสสนใหกบ

วรรณคดไทยไดเปนอยางด และสวนกลวธทางภาษาเปนการใชคาและภาพพจนทสามารถสอสาร

ใหเหนภาพของความอปลกษณไดอยางชดเจน จนอาจกลาวไดวา กลวธทางภาษานาเสนอภาพความ

อปลกษณของตวละครอปลกษณไดงาย โดยผานความงดงามทางภาษา

บทท

บทบาทของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย

บทบาท หมายถง การทาทาตามบท, การราตามบท, โดยปรยายหมายความวา การทา

ตา ม หนา ท ทก า ห นด ไ ว เ ช น บ ท บ าท ข อ งพ อ แ ม บ ท บา ท ข อง ค ร ( พ จ นา น ก รม ฉ บบ

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. , : ) ในวรรณคดไทยกวสรางตวละครอปลกษณขน เพอใหตว

ละครอปลกษณทาหนาทตามจดมงหมายทกวกาหนดไว ผศกษาพบวา ตวละครอปลกษณมบทบาท

ตอการสรางสรรควรรณคดไทย ลกษณะ ไดแก

. บทบาทของตวละครอปลกษณทมตอโครงเรอง

. บทบาทของตวละครอปลกษณทมตอตวละคร

. บทบาทของตวละครอปลกษณในการถายทอดทศนคตตอความอปลกษณ

. บทบาทของตวละครอปลกษณทมตอโครงเรอง

โครงเรอง คอ กลวธการเชอมโยงเหตการณทเกดขนในเรองใหดาเนนตอเนองเปน

เรองราวอยางมเหตผลตงแตตนไปจนถงจดจบของเรอง (สายทพย นกลกจ, : )

สมเกยรต รกษมณ ( : - ) กลาวถงการแบงโครงเรอง และโครงสรางหลกของ

โครงเรองไวดงน

โครงเรอง สามารถแบงออกเปน ลกษณะ คอ โครงเรองหลก และโครงเรองยอย ดงน

. โครงเรองใหญ (Main Plot) จะเปนแนวเรองทกวตองการใหเรองดาเนนไปทศทาง

ใดทศทางหนงอาจเปนการผกปมเรองทซบซอนมากขน แลวมการคลคลายปมเหลานในตอนจบ

. โครงเรองยอย (Sub Plot) หรอโครงเรองรอง เปนเรองทแทรกอยในโครงเรองใหญ

แมวาโครงเรองยอยจะมความสาคญนอยกวาโครงเรองใหญ แตกเปนสวนทชวยสรางสสนและเพม

ความสนกสนานในแกเนอเรองในวรรณคดได

142

ในสวนโครงเรองจะประกอบดวย สวนหลกไดแก การเรมเรอง การดาเนนเรอง และ

การปดเรอง

. การเรมเรอง (Exposition) จะตองมการเปดเรองทนาสนใจเพอดงดดใหผ อาน

ตดตามเรองราว การเปดเรองไมจาเปนตองเรมทจดแรกของเหตการณในเรอง กวบางคนอาจเลอก

เปดเรองในตอนกลางเรอง หรออาจเปดเรองในตอนทายของเรองกได

. ตอนดาเนนเรอง (Complication) เปนชวงของการสรางปมและผกปม ปมเหลานจะ

ประกอบดวยอปสรรคตาง ๆ รวมถงความขดแยง (Conflict) การด นรนตอสของตวละคร เมอความ

ยงยากซบซอนทวขนมาจนทสดกถงจดสดยอดของเรอง (Climax) ซงเปนจดทตงเครยดทสดของ

เรอง จากนนกวจงจะคอย ๆ คลคลายปมปญหาลง

. การปดเรอง คอการคลายปมปญหาส นสดลง ซงกวจะเลอกปดเรองแบบอยาง

บรบรณ โดยไมท งการคาดเดาไวอกตอไป หรอจะเลอกปดเรองแบบใหผอานคาดเดาตอไป

เมอศกษาบทบาทของตวละครอปลกษณทมตอโครงเรองพบวา ตวละครอปลกษณม

บทบาทสาคญในการดาเนนเรอง กวจะสรางความอปลกษณของตวละครใหเปนปมปญหาของเรอง

ตวละครอปลกษณจงเปนตวสรางความขดแยงใหแกเรองใน ลกษณะ คอ การสรางความขดแยง

ระหวางตวละครอปลกษณกบตวละครอนในเรอง และการเปนตนเหตใหตวละครอนในเรองขดแยง

กน อธบายไดดงน

. การสรางความขดแยงระหวางตวละครอปลกษณกบตวละครอนในเรอง

ตวละครอปลกษณสรางความขดแยงระหวางตวละครอปลกษณกบตวละคร

อนในเรอง คอ รปลกษณอนอปลกษณของตวละครอปลกษณมผลตอการสรางความขดแยงระหวาง

ตวละครอปลกษณกบตวละครอนในเรอง ความขดแยงดงกลาวเกดขน ลกษณะ ไดแก ตวละคร

อปลกษณทเปนตวละครเอกขดแยงกบตวละครอนในเรอง และตวละครอปลกษณทเปนตวละคร

ฝายรายขดแยงกบตวละครเอก ดงน

. . ตวละครอปลกษณทเปนตวละครเอกขดแยงกบตวละครอนใน

เรอง

ตวละครพระเอกและตวละครนางเอกมรปลกษณภายนอกอน

อปลกษณขดแยงกบตวละครอน ๆ ในเรอง ดงตวอยาง

143

เจาเงาะ ในบทละครนอกเรองสงขทอง พระสงขสวมรปเงาะอน

อปลกษณเพออาพรางตวตนทแทจรงในการหาคครอง ซงรปเงาะอนอปลกษณสงผลใหเจาเงาะและ

ทาวสามนตเกดความขดแยงกน กลาวคอ เมอนางรจนาเลอกเจาเงาะมาเปนคครอง ทาใหทาวสามนต

เกดความอบอายและไมพอใจจงเนรเทศนางรจนาและเจาเงาะไปอยกระทอมปลายนา สงผลใหเจา

เงาะและนางรจนาตองเผชญกบความลาบาก นอกจากนทาวสามนตยงพยายามใชวธตาง ๆ เพอกาจด

เจาเงาะ ไดแก การแขงขนหาปลา หาเนอ หากใครหาไดนอยจะถกประหารชวต เชน ตอนทาว

สามนตใหลกเขยหาเนอหาปลา ดงเนอความตอนหาปลาวา

เมอนน ทาวสามนตเปนใหญ

ตงแตเงาะพาธดาไป ใหแคนขดฤทยทกเวลา

รจนาเจากรรมมนทาชว จะมผวเงารายใหขายหนา

จาจะคดอานดวยมารยา พาลฆาเสยใหไดไมไวเลย

คดพลางทางสงเสนาใน จงรบไปบอกบรรดาลกเขย

กจะใหแตงตงสงเวย ตามเคยบวงสรวงเทวญ

พรงนหาปลามาคนละรอย ใครไดนอยจะฆาใหอาสญ

ทงอายเงาะขครอกจงบอกมน มไดปลามาทนจะบรรลย

(สงขทอง, : )

หรอเนอความตอนหาเนอ ดงเนอความวา

เมอนน ทาวสามนตเคองขดอดอน

แกลงใหหาปลาจะฆาฟน อายเงาะมนกลบไดมามากมาย

ยงคดยงแคนแนนใจ แมนมฆามนไดกไมหาย

จงตรสแสรงเสเพทบาย จะตองการเนอทรายมาเลยงกน

ทงหกหามาแกตวใหม แมมไดชวาจะอาสญ

เสนาในไปบอกอายเงาะนน หาเนอมาใหทนวนพรงน

(สงขทอง, : )

ความขดแยงทเกดขนระหวางเจาเงาะกบทาวสามนต สงผลให เจา

เงาะตองเผชญอปสรรคตาง ๆ หากปมปญหาและความขดแยงจะคลคลายลงไดกตอเมอเจาเงาะถอด

รปเงาะอนอปลกษณออก และเจาเงาะกลบเปนพระสงขผทมรปลกษณอนงดงาม มผลใหความ

ขดแยงระหวางทาวสามนตและเจาเงาะนนส นสดลงดวย เชน เมอทาวสามนตพบวาเจาเงาะ

กลายเปนพระสงขผทมรปลกษณอนงดงาม ปฏกรยาของทาวสามนตกเปลยนแปลงไปจากทรงเกยจ

และพยายามใชวธการตาง ๆ กาจดเจาเงาะกแสดงออกถงความรกทมตอพระสงข ดงเนอความวา

144

เมอนน ทาวสามนตตบพระหตถฉดฉาน

ลกเขยกผดสนดาน เปนเผาพงศวงศวานกษตรา

สมยศสมศกดนารกใคร ทนไมอบอายขายหนา

พระลบหนาลบหลงไปมา จบซายจบขวาลกขางาม

อายหกเขยยพอใหขบเจา แคนใจยายเฒากไมหาม

บดาโฉดเฉาเบาความ ไมรเลยวางามถงเพยงน

อยาถอโทษโกรธพอเลยหนอลก วาลบหลดถกขบหน

แมเจามชยชนะคล พอจะมอบบรใหครอบครอง

(สงขทอง, : )

นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา ในเรองนางแกว

เปนหญงทมรปลกษณอนอปลกษณ ซงเปนลกษณะเฉพาะตว คอ นางแกวมใบหนาทเหมอนกบ

ใบหนาของมา ความอปลกษณของนางแกวเปนปมปญหา ทาใหเกดความขดแยงระหวางนางแกว

กบพระพนทอง และความขดแยงระหวางนางแกวกบทาวมงคลราช กลาวคอ ความอปลกษณของ

นางแกว ทาใหพระพนทองและทาวมงคลราชเกดความรงเกยจนางแกว เมอนางแกวเขาหา

พระพนทองกทาใหพระพนทองเกดความไมคบแคนใจจงหาหนทางปองกนตวจากนางแกว โดยให

เหลาพระพเลยงเขาเฝาอยตลอดเวลา ดงเนอความวา

เมอนน พระโอรสยศยงทรงศร

เคองแคนแนนใจดงไฟฟอน ภธรตรกไตรไปมา

อแกวสปดนคนน กาลรางรายขายหนา

เฝากวนใจไมเวนเวลา จะแลฆากเกรงพระชนน

จาจะลลาคลาไคล เนาในพระโรงรงส

คดพลางทางยางเยองจรล ออกไปยงทพระโรงพลน

ครนถงจงสงพระพเลยง ใหรวบรวมพรอมเพรยงทนน

เลาตามความหลงใหฟงพลน จงมาอยดวยกนทโรงชย

................... ...................

เมอนน พระทรงโฉมประโลมเสนหา

เนาในพระโรงรตนา ปรดาภรมยสาราญ

เชาเยนเลนดวยพระพเลยง พรอมเพรยงปรดเปรมเกษมสานต

คลคลายสบายเบกบาน เนนนานหลายเดอนไมเคลอนคลา

(แกวหนามา, : )

145

จากตวอยางเนอความจะเหนวา เมอนางแกวเขาหาพระพนทอง

พระพนทองกพยายามตตวออกหาง เพราะรงเกยจในรปลกษณอนอปลกษณของนางแกว โดยให

พระพเลยงอยเขาเฝา และเมอพระพนทองอยกบเหลาพระพเลยงเกดความสบายใจและมความสข

มากกวาตอนอยกบนางแกว แสดงใหเหนถงความขดแยงระหวางนางแกวกบพระพนทอง

นอกจากนเมอทาวมงคลราชผทมความรงเกยจความอปลกษณของ

นางแกวเหนวาพระพนทองเกดความไมสบายใจเพราะตองอภเษกสมรสกบนางแกว ทาวมงคลราชก

หาวธชวยใหพระพนทองออกหางจากนางแกว ดวยการใหพระพนทองเดนทางไปเมองโรมวถเพอ

อภเษกสมรสกบนางทศมาล ดงเนอความวา

เมอนน องคพระบตเรศนาถา

เนาในปรางคทองหองไสยา ในเวลาประถมราตร

ตรองตรกนกพะวงสงสาร พระกมารพนทองผองศร

แตไดนางหนามากาล มาไวในทตาหนกจนท

พระโอรสยศไกรผายผอม ตรมตรอมรปจรตผดผน

จาจะรบสงสารสาคญ ไปเขตขณฑเมองโรมบร

คดพลางทางจบพระแสงศร เสดจลงจากแทนมณศร

กรายกรยางเยองจรล ออกพระโรงรจทนใด

นงเหนอแทนรตนชชวาล สงเจาพนกงานผใหญ

เรงเรวแตงสาสนเปนการไว วาใหตองตามธรรมเนยมมา

ขอองคนงนชบตร เมองโรมวถนาถา

ใหพระลกแกวแววตา จงกาหนดววาหเรวพลน

(แกวหนามา, : )

จากตวอยางแสดงใหเหนถงความขดแยงระหวางนางแกวกบทาว

มงคลราช ความขดแยงดงกลาวสงผลใหพระพนทองและนางแกวเกดการพลดพรากจากกน อกทง

ยงสงใหนางแกวตองเผชญกบอปสรรคตาง ๆ เพอพสจนใหพระพนทองเหนถงความรกและความ

ซอสตยทนางแกวมตอพระพนทอง เชน การใชความสามารถและความกลาหาญในการชวยเหลอ

พระพนทองใหพนจากอนตรายดวยการแปลงเปนมาณพไปฆาทาวพาลราช ความขดแยงระหวาง

นางแกวกบพระพนทอง และความขดแยงระหวางนางแกวกบทาวมงคลราชสนสดลงเมอนางแกว

ถอดรปหนามาอนอปลกษณออก และหนามานนถกเผาทาลาย สดทายนางแกวหนามาผมความ

อปลกษณกลายเปนนางมณผมความงดงาม

146

. . ตวละครอปลกษณฝายรายขดแยงกบตวละครเอกของเรอง คอ

ตวละครอปลกษณฝายรายทเปนปฏปกษกบตวละครเอกเปนผททาใหการดาเนนเรองเกดความ

ขดแยงกบตวละครเอก เนองจากรปลกษณภายนอกทอปลกษณ และนสยและพฤตกรรมทไมดของ

ตวละครอปลกษณทสงผลใหตวละครเอกตองพลดพรากจากคนรกและครอบครว ดงตวอยาง

ชชก ในมหาเวสสนดรชาดก กวสรางใหชชกเปนตวละครอปลกษณ

ฝายรายทสรางความขดแยงใหเกดขนภายใจจตใจของตวละครเอกของเรอง คอ พระเวสสนดร ใน

การดาเนนเรองชชกจะเปนผไปของกมารทงสองคนจากพระเวสสนดร ดวยรปลกษณภายนอกและ

พฤตกรรมของชชกทไมดทาใหกมารทงสองกลวจงไมกลาไปอยกบชชก กมารทงสองจงพากน

หลบหนชชกอยหลายครง แตกไมสามารถหนชชกได ซงพระเวสสนดรเหนการกระทาของชชกและ

ปฏกรยาของกมารทงสองคนทกลวชชกมาก ทาใหพระเวสสนดรตองแขงใจยอมยกกมารทงสองคน

ใหกบชชก ซงพฤตกรรมของชชกกสรางความขดแยงภายในจตใจใหกบพระเวสสนดรไดเปนอยาง

มาก ดงเนอความวา

โส โพธสตโต ปางนนสมเดจพระบรมโพธสตว ตรสไดทรงฟงพระลกนอย ทรง

กนแสงทลระหอยวนนน กลนพระโศกมไดละอายพระทยแกเทพดา ปณณสาล ปวสตวา เสดจเขาส

ภายในบรรณศาลา ซบพระพกตราทรงพระกนแสงสะอนไห โอวาเจาเพอนเขญใจของพอเอย เจา

เคยกระทากรรมไวเปนไฉน จงมาตกเขญใจไรยากอนาถาใหพรามหณชรารางรายกาจ ตะแกมาทาส

หนาถโพยโบยต โอเวลาปานฉะนกสายณห คนทงหลายเขาเรยกกนกนอาหาร บางกเลาโลม

ลกหลานใหอาบนาและหลบนอน แตสองบงอรของพอน ใครจะปราณใหนมนา กจะตรากตรา

ลาบากใจทไหนจะเดนไดดวยพระบาทเปลา ทงไอแดดจะแผดเผาใหพพอง จะชอกชาคลาเปน

หนองลงลามไหล สองสรยวงศตงแตวาจะทรงกนแสงไห สดอาลยของพอแลวทจะตดตาม จะบาย

หนาไปพราหมณเมอยามเยน เฒาจญไรไหนเลยจะเหนดวยสองเจา มแตจะรกเราคารามต ธชเอย

กระไรเลยไมเกรงขามเราบางเมอยามจน จะคดดบางเปนไรวาลกทงสองคนคชวาตม ยงตดใจให

ขาดมใหเสยประโยชน แตกอนโสดคาสนไถสบมาถงสชว ผ อนรกเกรงกลวไมทาไดเหมอน

พราหมณผน ... นาพระทยทาวเธอถอยคนจากอเบกษา บงเกดอวชชามาหอหม พระปญญานนกลด

กลมไปดวยโมโหใหลมหลง โทโสเขาซาสงบงเกดวหงสาขนทนทวาอเหม อเหม พราหมณผ นอา

จองทะนงหนอ มาตลกตอหนาพอไมเกรงใจ ธชเอยกมาอยปาเปลาเมอไร ทงพระขรรคศลปชยกถอ

มา ธนจาป คเหตวา กทรงพระแสงธนศรกระสนมนกบมอ ฆาพราหมณผ นเสยเถดหรอ เธอกฮด

หออยแตในพระทย ภายหลงจงตงจตพจารณาในพระอรยประเพณหนอพทธางกร กรวาอาตมะน

เพมพนมหาปตตบรจาคเจยวสหวา เมอพระปญญาบงเกดม พระบรมราชฤๅษจงตรสสอน

พระองคเอง วา โภ เวสสนตร ดกรมหาเวสสนดร อยาอาวรณโวเวทาเนาเขา ขากบเจาเขาจะตกนไม

ตองการ ใหลกเปนทานแลว ยงมาสอดแคลวเมอภายหลง ทาวเธอกตงสมาธระงบดบพระวโยค

147

กลนพระโศกสงบแลว พระพกตรกผองแผวแจมใส ดจทองอไรทงแทง อนบคคลแกลงหลอแลวมา

วางไวในอาศรม ตงแตพระเชยชมพระปยบตรทานบารม แหงหนอพระชนศรเจานนแล

(มหาเวสสนดรชาดก, : - )

หรอเนอความไดตอนทพระเวสสนดรทรงไดฟงเสยงของกณหาท

กาลงโศกเศรา และรองทลเรองทตนและชาลถกชชกทารายกแสดงใหเหนถงความขดแยงภายใน

จตใจใหกบพระเวสสนดร ดงเนอความวา

โส โพธสตโต สวนสมเดจพระบรมโพธสตว ตรสไดทรงฟงพระสรเสยงแกวกณหา

เสยวพระสกลกายาเยนระยอ เศราสลดระทดทอพระหฤทยเธอถอยหลง พระนาสกอดตง อสสาส

ปสสาส นาพระเนตรเธอไหลหยาดหยดเปนสายเลอด ไมเวนวายหายเหอดซงโศกา จงเอาพระ

ปญญาวนจฉยเขามาขมโศก วาบตรวโยคทงนบงเกดมเพราะความรก จาจะเอาอเบกขามาประหาณ

หกใหเสอมหาย ทาวเธอกลบสขเกษมเปรมสบายพระกายกใสสด ดงพระจนทรทรงกลดนนแล

(มหาเวสสนดรชาดก, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา การตดสนใจยอมยกกมารทงสองคน

ในการสรางทานบารมของพระเวสสนดรไมใชเรองทสามารถกระทาไดอยางงายดาย เพราะภายใน

จตใจของพระเวสสนดรกเจบปวดและโศกเศราเปนอยางมากทตองเสยสละกมารทงสองคนอนเปน

ทรก แตดวยพระเวสสนดรเปนผมจตใจทบรสทธและมงใหทานบารมอยางแรงกลาจงสามารถสละ

ผทเปนทรกยงของตนเองใหกบผอนได

ขนชาง ในเสภาเรอง ขนชาง ขนแผน กวมการวางโครงเรองให

ขนแผนรกและครองคกบนางวนทอง (นางพมพลาไลย) และใหขนชางรกและปรารถนาจะครองค

กบนางวนทองเชนกน ขนชางจงทลความแกพระพนวษาวา ขนแผนมความสามารถในการรบนาจะ

ทาใหชนะศกได เชน ตอนขนชางทลความแกพระพนวษา ดงเนอความวา

ครานนขนชางมหาดเลก เฝาแหนมาแตเดกพดทลคลอง

คดไปสมใจทนกปอง หมายจะครองเจาพมพลาไลย

จะทลสอพลายแกวใหไปทพ แลวจะกลบไปเกยวเจาพมใหม

คดแลวทลพลนทนใด ชวตอยใตพระบาทา

อนบตรขนไกรทวอดวาย ชอวานายพรายแกวแกลวกลา

ไดเมยอยสพรรณพารา แตมารดาเพอนอยกาญจนบร

อนฤทธากลาหาญชาญชย เลยงภตพรายไดเปนถวนถ

อายประมาณสบเจดป ขอจงทราบธลพระบาทา

(ขนชาง ขนแผน, : )

148

การทลความของขนชางสงผลใหขนแผนตองพลดพรากจากนางวน

ทอง ขนชางจงใชโอกาสนวางแผนใหไดนางวนทองมาเปนคครองเปนผลสาเรจ และเมอขนแผน

กลบมาจากศกแลวพบวานางวนทองตกเปนภรรยาของขนชาง ขนแผนกลกพานางวนทองกลบมา

เปนของตนเอง ขนชางกออกตามหานางวนทอง จนเกดการสรบกนระหวางขนชางและขนแผน เชน

ตอนขนชางรบขนแผน ดงเนอความวา

ครนไดพชยฤกษด ฆองตตอนเตอนละวาไพร

โบกธงตรงเขาไปราวไพร ยงปนไฟขานโหเปนโกลา

กะเหรยงละวาถอหนาไม ลกใสยาพษฤทธนกหนา

ขนชางขบชางยางเหยามา ไมรงราพกพวกพลไกร

.................. ขนแผนขบมาหนาขนชาง

ตวาดดวยพระเวทวเศษมนต ผคนตนวงทงปนผาง

ดาบถอหลดมอตะลงวาง ขนชางแขงงาตงทาทวน

.................. ..................

พวกขนชางแตกพายกระจายยบ ขนชางกลบชางขหนออกมา

ขนแผนขบขสหมอกไล จะไสชางไปไหนไอชาตขา

ขนชางรองไปทาไมวา ไสชางเขาปาสวบสวบไป

หนามเหนยวเกยวสปคบยวบ หกกรวบตกชางขางไถล

ศรพระยาโดปกวงซกไป ราทยาอยไมไดกโดดตาม

ขนชางตกชางลงตาผลง หลงกงว งตรงเขาดงหนาม

เกยวเนอปอกไปเลอดไหลซาม อารามกลวมดไปไมหยดเลย

(ขนชาง ขนแผน, : - )

ขนชางพายแพตอขนแผน และไมไดนางวนทองกลบคนมา ขนชางจง

ทลความแกพระพนวษาวาขนแผนเปนกบฏ ทาใหขนแผนโดนจบ และเกดการฟองรองเปนคดความ

แตขนแผนชนะความขนชาง นางวนทองจงยงคงอยกบขนแผน ในขณะนนขนแผนหวงนางลาวทอง

จงทลขอนางลาวทองใหกลบมาอยกบตน แตพระพนวษาไมทรงอนญาตและรบสงใหนาขนแผนไป

จาคก ซงเมอขนชางทราบเรองขนแผนตดคกกลกพานางวนทองกลบคนมาไดสาเรจ

จากตวอยางขางตนจะเหนวา ขนชางเปนตวละครอปลกษณทม

ความสาคญตอในการสรางความขดแยงใหกบการดาเนนเรอง จะเหนวาการวางโครงเรองเกยวกบ

ความรกของหนมสาว เมอมขนชางทเปนตวละครอปลกษณเขามาเปนสวนหนงของเรอง กทาให

เรองราวเกดความซบซอนมากขน คอมการแยงชงตวละครนางเอกกนระหวางตวละครพระเอกและ

ตวละครอปลกษณ ทาใหผอานมการคาดเดาบทสรปของความรกวาตวละครนางเอกกตองคกบตว

149

ละครพระเอก แตในเสภาเรองขนชาง ขนแผนนนตางออกไป เพราะตวละครนางเอกไดครองคกบ

ตวละครอปลกษณ คอ นางวนทองไดกลบมาอยกบขนชาง แตทวากยงไมไดเปนบทสรปเรองราว

ความรกอยางแทจรง เนองจากกวยงใหตวละครอปลกษณอยางขนชางสรางความขดแยงภายใน

จตใจใหกบพระไวยเพมขนอก กลาวคอ เมอครงพระไวยเปนเดก ขนชางคดฆาพระไวยทาใหพระ

ไวยคดแคนขนชาง และไมพอใจจงไปรบนางวนทองผเปนแมใหกลบมาอยกบตน ดงเนอความวา

โอแมวนทองชางหมองนวล ไมสมควรเคยงคกบขนชาง

เออนเนอเคราะหกรรมมานาผด นาอายมตรหมายหมองไมหายหมอง

ฝายพอมบญเปนขนนาง แตแมไปแนบขางคนจญไร

รปรางวปรตผดกวาคน ทรพลอปรยไมดได

วนนนแพกเมอดานา จะกรวซาจะฆาใหเปนผ

แสนแคนดวยมารดายงปราณ ใหไปขอชวขนชางไว

จาแคนแมจะแกใหหายแคน ไมทดแทนอายขนชางบางไมได

หมายจตคดจะใหมนบรรลย ไมสมใจเพราะเคราะหกรรมมนด

อยาเลยจะรบแมกลบมา ใหอยดวยบดาเกษมศร

พรากใหพนคนอบาทวชาตอปรย ยงคดกยงมความโกรธา

.................... ....................

ชมพลางยางเยองชาเลองมา เปดมงเหนหนาแมวนทอง

นอนนงอยบนเตยงเคยงขนชาง มนแนบขางกอดกลมประสมสอง

จะใครถบขนชางทกลางตว นกกลวถกแมวนทองนน

พลางนงลงนอบนบอภวนท สะอนอนอกแคนนาตาคลอ

โอแมเจาประคณของลกเอย ไมควรเลยจะพรากจากคณพอ

เวรกรรมนาไปไมรงรอ มพอทจะตองพรากกจากมา

มนไปฉดมารดามาเอาไว อายหวใสขมเหงไมเกรงหนา

ททาแคนกจะแทนใหทนตา ขอษมาแมแลวกขบพราย

.................... ....................

วาแลวปดบานหนาตางผาง ขนชางเดอดดาลทะยานไส

ถอดตวลงกบหมอนถอดฤทย ดดเปนไดเจยววนทอง

เพราะกแพความจมนไวย มนจงเหมใจทาจองหอง

พอลกแมลกถกทานอง ถงสองครงแลวเปนแตเชนน

อายพอไปเชยงใหมมชยมา ตงตวดงพญาราชสห

อายลกเปนหมนไวยทาไมม เหนกนคนผดตดโทษทณฑ

มนจงขมเหงไมเกรงใจ จะพงพาใครไดทไหนนน

ขนนางนอยใหญเกรงใจกน ถงจะฟองมนกปดใหมดไป

150

ตามบญตามกรรมททามา จะเฆยนฆาหาคดชวตไม

ยงคดเดอดดาลทะยานใจ ฉวยไดกระดานฉนวนมา

รางฟองทองเทยบใหเรยบรอย ถอยคาถถวนเปนหนกหนา

ลงกระดาษพบไวมไดชา อาบนาผลดผาแลวคลาไคล

วนนนพอพระปนนรนทรราช เสดจประพาสบวยงหากลบไม

ขนชางมาถงซงวงใน กคอยจองทใตตาหนกนา

.................... ....................

ขนชางดงดอมอยดเรอ มใชเสอกระหมอมฉานลานเกศา

สตายขอถวายซงฎกา แคนเหลอปญญาจะทานทน

(ขนชาง ขนแผน, : - )

ความขดแยงทขนชางสรางไวในเกดขนภายในจตใจของพระไวยมผล

ทาใหการดาเนนเรองทวความรนแรงมากขน เนองจากหลงพระไวยไปรบนางวนทองกลบมาบาน

ขนชางไมเหนนางวนทอง และทราบวาพระไวยเปนคนมาพาตวนางวนทองไป ขนชางจงถวายฎกา

ทลความแกพระพนวษา ซงกไดมการตดสนใหนางวนทองเลอกอยกบขนชาง ขนแผน และพระไวย

แตนางวนทองไมสามารถเลอกได จงถกลงโทษดวยการประหารชวต ซงความตายของนางวนทอง

สงผลใหความขดแยงระหวางขนชาง ขนแผน และพระไวยนนสนสดลง

จากการศกษาตวละครอปลกษณฝายรายสรางความขดแยงกบตว

ละครเอกของเรองพบวา ตวละครอปลกษณมกจะสรางความขดแยงใหเกดขนทงภายนอกและ

ภายในจตใจของตวละครเอก กลาวคอ ตวละครอปลกษณจะเปนผทาใหตวละครเอกในเรองตอง

พลดพรากจากกน เชน ชชกทาใหพระเวสสนดรตองพลดพรากจากกมารทงสองคน และขนชางทา

ใหขนแผนตองพลดพรากจากนางวนทอง จนเกดเปนความขดแยงภายในจตใจ เชน ความโศกเศรา

เสยใจ หรอความคบแคนใจ สงผลใหความขดแยงทเกดขนทวความรนแรงมากขน บางครงความ

ขดแยงรนแรงจนทาใหตวละครเอกของเรองตองเสยชวต เชน ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน การ

กระทาของขนชางสรางความขดแยงใหกบพระไวยจนสงผลใหนางวนทองตองถกประหารชวต

ความขดแยงทเกดขนนนสนสดลงไดเมอนางวนทองเสยชวตลง ความขดแยงดงกลาวทเกดขนจะทา

ใหเรองเกดความซบซอน และมความนาสนใจมากขน จนผอานจะไมสามารถคาดเดาบทสรปของ

เรองไดชดเจนวาจะจบอยางไร ซงบทสรปเรองราวความรกอาจจบเรองแบบโศกนาฏกรรม เชน ใน

เสนาเรอง ขนชาง ขนแผน และมบทสรปของเรองแบบมความสขได เชน ในมหาเวสสนดรชาดก ท

ความขดแยงระหวางตวละครอปลกษณและตวละครเอกสนสดลงเพราะชชกเสยชวต ทาใหกมารทง

สองคนไมตองประสบกบความลาบากทางกายและทางใจอกตอไป

151

จากการศกษาตวละครอปลกษณเกดความขดแยงกบตวละครอนในเรองพบวา

ความอปลกษณมผลทาใหการดาเนนเรองเกดความขดแยงระหวางตวละครอปลกษณและตวละคร

อน ๆ ในเรอง ซงความขดแยงทเกดขนจะสนสดลงเมอตวละครอปลกษณถอดความอปลกษณ

ออกเปนตวละครทมรปลกษณอนงดงาม การวางโครงเรองในลกษณะดงกลาวมกจะเกดขนกบตว

ละครพระเอกและตวละครนางเอก เชน เจาเงาะ และนางแกวหนามา หากเปนตวละครอปลกษณ

ฝายรายจะพบวา เมอความขดแยงสนสดลงตวละครอปลกษณมกจะเสยชวต เชน ชชก และสานกใน

ความชวรายของตนเอง เชน ขนชาง สงผลใหบทบาทของตวละครอปลกษณในการดาเนนเรอง

สนสดลงดวย

. ตวละครอปลกษณเปนตนเหตใหตวละครในเรองขดแยงกน

ตวละครอปลกษณเปนตนเหตใหตวละครในเรองขดแยงกน คอ ตวละคร

อปลกษณเปนตนเหตหรอเปนผนาพาความขดแยงใหกบตวละครอนในเรองเกดความขดแยงกน ดง

ตวอยาง

นางสามนกขา ในรามเกยรต นางสามนกขามรปลกษณอนอปลกษณ เนองจาก

นางเขาทารายนางสดา นางจงถกพระลกษมณตดแขน เทา จมก ปาก และใบห จนขาดและแหวง ซง

ผดไปจากรปลกษณปกตของนาง การสรางความอปลกษณใหกบนางสามนกขาเปนเครองมอในการ

ประจานความชวรายของนางสามนกขา ซงสรางความแคนในใจนางอยางมาก นางจงทลความเทจ

แกทศกณฐวา ตนเหนนางสดามรปลกษณงดงามจงจะลกพานางสดามาถวาย แตพระลกษมณตาม

ทน จงทาโทษนางดวยการตดแขน ขา ปาก จมก และห ดงเนอความวา

เมอนน นางสามนกขาดวงสมร

ไดฟงบญชาพระภธร ประนมกรทลเปนมารยา

เดมนองนไมสบายใจ จงลาพระองคไปเลนปา

พบพระรามพระลกษณนางสดา บวชอยโคทาวาร

ตวขาอมองคนางเทว จะพาหนมาถวายภวไนย

พระลกษมณตามทนทกลางทาง ชงนางสดาไวได

ทาโทษขาปมจะบรรลย ดงไรสรยงวงศพงศพนธ

ตวนองจงไปแจงความ สามพระเชษฐารงสรรค

โกรธายกพลไปโรมรน มนษยนนกลบผลาญมรณา

152

ขอเชญพระองคไปชงชย ฆาใหสนชพสงขาร

แลวจงพาองคนางสดา มาไวเปนศรเมองมาร

(รามเกยรต เลม , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา นางสามนกขามการทลความเทจแกทศกณฐ

และยงพดโนมนาวใหทศกณฐแกแคนพระรามและพระลกษมณททารายตน โดยใหทศกณฐทาศก

กบพระรามและพระลกษมณ และพานางสดามาเปนภรรยาอกคน พฤตกรรมดงกลาวของนาง

สามนกขามผลตอการดาเนนเรองตอไปของรามเกยรต คอ การสรางความขดแยงระหวางทศกณฐ

และพระราม เนองจากทศกณฐเกดความลมหลงนางสดา จนลกพาตวนางสดา จงสงผลใหทศกณฐ

และพระรามทาสงครามระหวางกน จะเหนวา นางสามนกขาเปนตวละครอปลกษณทมผลตอการ

ดาเนนเรองในการสรางปมปญหา ทาใหพระรามและนางสดาตองพลดพรากจากกน และยงเปน

ตนเหตของความขดแยงระหวางทศกณฐและพระรามดวย

นางคอมกจจ ในรามเกยรต เปนตวละครมรปลกษณนาขบขนในมมมองของ

พระรามเมอครงยงทรงพระเยาว พระรามจงแกลงยงกระสนใสนางคอมกจจ เหตการณทเกดขน

สงผลใหนางคอมกจจมความแคนตอพระราม เมอนางคอมกจจทราบวาทาวทศรถจะใหพระรามขน

ครองราชย นางกคดจะขดขวาง ดวยการทลความกบนางไกยเกษใหพระพรตขนครองราชยแทน

พระราม ดงเนอความวา

บดนน ฝายกจจคอมทาส

แตตองกระสนพระจกร มความเคยดแคนอยเปนนจ

แจงวาสมเดจพระบตรงค จะใหองคพระรามจกรกฤษณ

ทรงมหาเศวตฉตรชวลต สถตเปนจรรโลงธาตร

มความพยาบาทฆาตหมาย ในองคพระนารายณเรองศร

จะแกแคนแทนโทษใหถงท คดแลวกจจกเขาไป

………… …………

ลมไปแลวหรอเยาวมาลย เมอพระองครอนราญอสรา

ขานแจงวาพระแมเจา เอากรสอดแทนเพลารถา

ภวไนยไดใหสตยา นงเสยจะวาตอเมอไหร

อนพระพรตกพงศจกรพรรด ควรจะขอสมบตนนยกให

ความสตยสญญาซงวาไว ขาเหนกไดทวงท

(รามเกยรต เลม , : - )

153

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา นางคอมกจจทลใหนางไกยเกษทวงสตย

สญญาจากทาวทศรถทเคยไดตรสไวตงแตทาวทศรถรบกบปทตทนต นางคอมกจจกลาวถงความด

ของนางไกยเกษทไดใชแขนสอดแทนเพลารถ เพอทาใหนางไกยเกษเหนวาพระพรตสมควรไดขน

ครองราชยแทนพระราม ซงนางไกยเกษเหนสมควรจงทความแกทาวทศรถ ดงเนอความวา

เมอนน นางเยาวมาลยผมอชฌาสย

ไดฟงบรรหารภวไนย บงคมไหวสนองพระวาจา

ขาจะขอสตยทปฏญาณ ผานเกลาจงโปรดเกศา

ซงจะใหพระรามลกยา เปนปนโลกาประชากร

พระองคจงไดเงอดงด ขอใหโอรสของขากอน

ใหพระรามไปจากพระนคร สญจรเดนไพรสบสป

จงกลบมาครองนคเรศ เปนมงกฎเกศบรศร

ความปรารถนาขาเทาน ภมจงใหสมคด

(รามเกยรต เลม , : )

การทความทวงสตยสญญาของนางไกยเกษทาใหทาวทศรถเกดความไมเหน

ดวยคาคาทลของนางไกยเกษ จงเกดการโตเถยงกน ดงเนอความวา

เมอนน ทาวทศรถเรองศร

ยงฟงยงแคนแสนทว ภมอดอนฤทย

อนจจาควรหรอมาอาธรรม นาใจฉกรรจหยาบใหญ

รกแตลกตวไมอายใจ จะใหผานโภไคศวรรยา

กอนองคพระรามผพ เหนดกตามปรารถนา

ซงจะใหพระรามจกรา ออกไปอยปาพนาลย

ขอนขาเหนผดธรรมนก อนจกฟงเจานนไมได

แมพระรามจากเมองวนใด พจะมวยบรรลยดวยอาวรณ

เจาจงกลบหลงยงคด เหมอนบารงชวตเราไวกอน

อยากาจดใหพลดพระนคร ดวงสมรจงไดเมตตา

เมอนน นางไกยเกษเสนหา

ยกกรสนองพระบญชา ผานฟาเลอกวาแตความด

อนตวของขานจงรก สามภกดตอเบองบทศร

หวงบารงสตยภม ใหตรโลกปรากฏพระยศไป

เหมอนหนงความสตยพระบตรงค มนคงหาขนมวไม

เชอดเนอแลกชวตสตวไว มไดอาลยแกชวน

154

นแตพระรามจะทรงพรต เปนดาบสไปอยไพรสณฑ

แตสบสปไมชาพลน พระลกนนกคนเวยงชย

พระองคผทรงโลกา จะดวนดบชวาหาควรไม

จะเปนทพงทงภพไตร ภวไนยดารดใหด

เมอนน ทาวทศรถเรองศร

ไดฟงกรวโกรธดงอคค จบพระขรรคโมลศกดา

กระทบบาทแลวมบรรหาร เหวยอคนพาลรษยา

กไมรเลยวาเปนกา ใจบาปหยาบชาอาธรรม

สวนวาลกมงสมงรก ลกเขาจกฆาใหอาสญ

โลภลนพนตวทกสงอน ความเจบอายนนกไมม

ตวกซงเลยงมงมา ดงบดาบงเกดเกลาเกศ

จงทานจะผลาญชว ใหสามมวยบรรลย

ไวไยหนกพนสธาธาร อใจพาลนเลยงไมได

วาพลางกวดแกวงพระขรรคชย ภวไนยเงอดเงอจะราญรอน

(รามเกยรต เลม , : - )

จากตวอยางจะเหนวา นางคอมกจจเปนตวละครตนเหตททาใหทาวทศรถและ

นางไกยเกษเกดความขดแยงกน ทงนเปนเพราะความแคนทนางคอมกจจมตอพระราม

นางคนธมาล ในบทละครนอกเรอง คาว นางคนธมาลตวละครอปลกษณ

เพราะเปนหญงชรา รปลกษณภายนอกของนางจงเปนลกษณะของคนแก นบวาเปนลกษณะหนง

ของความอปลกษณ ความอปลกษณของนางคนธมาลเปนปมปญหา ทาใหพระคาวเกดความขดแยง

ภายในจตใจ เนองจากนางคนธมาลคดวาพระคาวเปนทาวสนนราชจงเกดอาการหงหวง จนเกดการ

ววาทระหวางนางคนธมาลกบนางจนทสดา สงผลใหพระคาวราคาญใจจงหาทางกาจดนางคนธมาล

ดวยการออกอบายใหนางคนธมาลชบตวเพอกาจดนาง แตอบายไมสาเรจ เนองจากนางคนธมาลกลว

ความตาย พระคาวจงตอวาและขบไลนางคนธมาลทาใหนางเกดเสยใจกลบไปยงตาหนก ฝายเฒา

ทศประสาททรวาพระคาวปลอมเปนทาวสนนราช ตนกลวความผดจงเขาไปทลนางคนธมาลเรอง

พระคาวปลอมเปนทาวสนนราช เมอนางคนธมาลทราบความจรงกเกดความคบแคนใจ จงสงสารถง

ไวยทตใหมารบกบพระคาว ดงเนอความวา

ในสารสมเดจพระเจาปา ตงแตกนนาตาตางขาว

ดวยฤๅษชปามาลวงเรา เผาลงของเจาใหวายปราณ

เอาผวอจนทสดามาไว อยในปราสาทราชฐาน

อนพวกเรานไมเหนเปนการ มนจะพาลเอาผดคดฆาฟน

155

ขอเชญหลานแกวผแกลวกลา มาจบตวมนฆาใหอาสญ

เหมอนเหนแกพระองคทรงธรรม ชวยผอนผนแกแคนแทนทด

แมนเสรจการครงนมความชอบ ปาจะมอบสมบตใหทงหมด

เจาจะไดครองเมองเรองยศ จงรบหากาหนดอยานอนใจ

(คาว, : - )

การทนางคนธมาลสงสารถงไวยทตเพอใหมารบกบพระคาวนนสงผลตอการ

ดาเนนเรองในลาดบตอไป คอ การสรางความขดแยงระหวางพระคาวกบไวยทต ทาใหพระคาวและ

ไวยทตตองทาสงครามระหวางกน

นางศรสาหง ในบทละครเรอง อภยนราช กวสรางนางศรสาหงใหเปนตว

ละครในการสรางปมปญหา ทาใหเกดความขดแยงระหวางทาวอภยนราชกบนางทพมาล กลาวคอ

ในเรองนางศรสาหงเปนเครองมอของเทพารกษในการทาลายครอบครวของทาวอภยนราช

เทพารกษเขาสงนางศรสาหงเพอแกแคนทาวอภยนราชทไมยอมบวงสรวงตามพธดงเดม ดง

เนอความวา

มาจะกลาวบทไป ถงอารกษทเขาเผาศาลไหม

ขนสงสอยบนตนไทร แคนทาวอภยนราชบงอาจนก

แตกอนกอยมาปาน ชาวบรเกรงฤทธสทธศกด

ถงเดอนหามาเลนเซนวก ไมทาการหาญหกเหมอนดงน

จะแกแคนแทนทาใหสาเสย ใหเสยลกเสยเมยเสยกรงศร

คดพลางทางแผลงฤทธ ไปเรอนอผสงหญงคนทรง

(อภยนราช, : - )

เมอเทพารกษเขาสงนางศรสาหงไดสาเรจกใหนางศรสาหงใชมารยาหญงเพอ

ลวงใหทาวอภยนราชเกดความลมหลงในตวนาง จนทาวอภยนราชไมสนใจนางทพมาล ทาใหนาง

ทพมาลเกดความหงหวง จงเกดการววาทระหวางนางทพมาลกบนางศรสาหง เมอทาวอภยนราชเหน

นางศรสาหงถกทารายกตาหนนางทพมาล ดงเนอความวา

ฟงย พระพลอยดดานาอดส

กเหนแนแกตาตอหนาก แขนชชยนางทาอยางน

คอยเขมนเขนเขยวเจยวอเหม เจาโมโหโวเวมเหส

ไมยาเยงเกรงกลวถอตวด ประเดยวนกจะไดถกไมเรยว

(อภยนราช, : )

156

จากตวอยางจะเหนวา ทาวอภยนราชเขาขางนางศรสาหง เพราะเกดจากความ

ลมหลง นางทพมาลเหนวาทาวอภยนราชหลงเชอนางศรสาหงกเขาทารายนาง จนทาใหลกตาของ

นางศรสาหงบอดทง ขาง นางศรสาหงจงใชมารยา เพอลวงใหทาวอภยนราชรบส งใหควกลกตา

นางทพมาลเพอใสคนใหกบตน ทาวอภยนราชหลงเชอจงรบส งใหคว กลกตานางทพมาล

ดงเนอความวา

ตรสเรยกกรมวงมาสงวา โทษอมาลหนกถงตกษย

ตเมยรกจกขปะทไป จะควกตามาใสใหนงลกษณ

ตวมนนนสงไปเปนโขลนจา รบหมดยศถาบรรดาศกด

จะคอยเอาเขายาอยาชานก ไปควกลกตามาไวไว

(อภยนราช, : )

จากตวอยางขางตนจะเหนวา นางศรสาหงเปนปมปญหาททาใหทาวอภยนราช

และนางทพมาลเกดความขดแยงกน โดยการใชมารยาของนางศรสาหง เพอทาใหครอบครวของทาว

อภยนราชเกดความแตกแยก

ตวละครอปลกษณเปนตนเหตททาใหตวละครในเรองขดแยงกนจะกาหนดให

ตวละครอปลกษณเปนปมปญหาของโครงเรองหลก และยงเปนปมปญหาของโครงเรองสวนหลง

เพอนาพาความขดแยงใหเกดขนระหวางตวละครเอกและตวละครอน ๆ ในเรองกน และนาพาความ

ขดแยงใหเกดขนระหวางตวละครเอกกบตวละครเอกดวย

การใชตวละครอปลกษณใหเปนผสรางความขดแยงระหวางตวละครอปลกษณกบตว

ละครอนในเรอง และการเปนตนเหตใหตวละครอน ในเรองขดแยงกน ทาใหการดาเนนเรองมมต

มากขน เนองจากตวละครอปลกษณจะสรางความขดแยงภายนอกกบตวละครอนในเรอง คอ การทา

ใหตวละครอน ๆ ในเรองตองเกดการพลดพรากจากสงอนเปนทรก และยงทาใหเกดความขดแยง

ภายในจตใจของตวละครอนดวย อกยงทาใหความขดแยงของเรองทวความรนแรงมากขน สงผลให

การดาเนนเรองเกดความซบซอนและเราความรสกของผอานใหไปตามเรองได อาจกลาวไดวาการ

ใชตวละครอปลกษณในการสรางความขดแยงมสวนชวยทาใหการดาเนนเรองมความนาสนใจมาก

ขน

. บทบาทของตวละครอปลกษณตอตวละคร

บทบาทของตวละครอปลกษณทมตอตวละครพบวา กวกาหนดบทบาทใหตวละคร

อปลกษณ ทาหนาทสรางปญหาและอปสรรค และใหความชวยเหลอตวละครอน ๆ ในเรอง

157

สามารถแบงการศกษาออกได ประการ คอ ตวละครอปลกษณเปนตวละครทใหโทษกบตวละคร

อนในเรอง และตวละครอปลกษณเปนตวละครทใหคณกบตวละครอนในเรอง ดงน

. ตวละครอปลกษณทใหโทษกบตวละครอนในเรอง

ในวรรณคดไทยกวมกสรางตวละครอปลกษณใหมลกษณะนสยและการแสดง

พฤตกรรมทไมด ซงสงผลใหตวละครอปลกษณทาหนาทในการสรางปญหาและอปสรรคใหกบตว

ละครอนในเรอง ทาใหตวละครอนในเรองประสบปญหาและความยากลาบาก ดงตวอยาง

นางคอมกจจ ในรามเกยรต นางคอมกจจเปนตวละครอปลกษณทใหโทษกบ

พระราม เพราะนางมความแคนฝงใจกบพระราม เนองจากเมอครงพระรามชนษาได ปพระราม

ทรงพระแสงกระสนไปยงนางคอมกจจ ทาใหนางเกดความอายและแคนใจ เมอทาวทศรถรบส งให

พระรามขนครองราชย นางคอมกจจจงหาหนทางแกแคนพระราม โดยเขาเฝานางไกยเกษเพอโนม

นาวใหนางไกยเกษทลความแกทาวทศรถเรองใหพระพรตครองเมองแทนพระราม ดงเนอความวา

บดนน ฝายกจจคอมทาส

แตตองกระสนพระจกร มความเคยดแคนอยเปนนจ

แจงวาสมเดจพระบตรงค จะใหองคพระรามจกรกฤษณ

ทรงมหาเศวตฉตรชวลต สถตเปนจรรโลงธาตร

มความพยาบาทฆาตหมาย ในองคพระนารายณเรองศร

จะแกแคนแทนโทษใหถงท คดแลวกจจกเขาไป

ถงนางไกยเกษโฉมยง นอมเกลากราบลงแลวรองไห

กอดขอพระบาทเขาไว พไรราพรรณนาวาวอน

.................... ....................

อนพระพรตสรยวงศ พระมารดาตาพงศเปนไฉน

จงไมไดครองเวยงชย ความขานอยใจพนทว

.................... ....................

ลมไปแลวหรอเยาวมาลย เมอพระองครอนราญอสรา

ขานแจงวาพระแมเจา เอากรสอดแทนเพลารถา

ภวไนยใหไดสตยา นงเสยจะวาตอเมอไหร

อนพระพรตกทรงจกรพรรด ควรจะขอสมบตนนยกให

ความสตยสญญาซงวาไว ขาเหนกไดทวงท

(รามเกยรต เลม , : - )

158

เมอนางไกยเกษไดฟงคาทลของนางคอมกจจกเหนชอบดวยทกประการ นาง

จงขนเฝาทาวทศรถเพอทลทวงสญญาททาวทศรถเคยใหไวกบนาง ซงทาวทศรถไมสามารถเสยสตย

สญญาได พระรามจงตองออกบวชเปนระยะเวลา ปเพอรกษาสตยสญญาของพระบดาทใหไวกบ

นางไกยเกษ อกทงยงทาใหพระรามยงตองเผชญกบปญหาตาง ๆ เชน พราพลกนางสดาทาให

พระรามตองรบกบพราพ

ทาวสนนราช ในบทละครนอกเรองคาว กวสรางทาวสนนราชเพอสรางปญหา

ใหกบตวละครพระเอกและนางเอก คอ พระคาวและนางจนทสดา โดยการกาหนดใหทาวสนนราช

มนสยและแสดงพฤตกรรมทแสดงถงความมวเมาในกามตณหา กลาวคอ เมอทาวสนนราชพบผอบ

ใสเสนผมของนางจนทสดาทมกลนหอมกเกดความลมหลง จนประกาศใหคนตามหานางจนทสดา

ซงความลมหลงมวเมาของทาวสนนราช และความตองการทจะไดนางจนทสดามาครอบครอง

สงผลใหพระเอกของเรอง คอ พระคาวตองเสยชวต สงผลใหนางจนทสดากตองพรากจากพระคาว

ดงบทสนทนาทนางจนทสดากลาวกบทาวสนนราช เนอความวา

นแนออเฒาเจากรงไกร ชางไมคดถงตวมวเมา

จะตายวนตายพรงกไมร ยงเทยวเกยวชอยอกเลา

จนฟนหกผมหงอกเหมอนดอกเลา ลกเขาเมยเขากไมคด

คบกนกบอเฒาเจาเลห ทาการเกเรทจรต

ลอบฆาสามกมวยมด มหนาซาปลดเอาเมยมา

อยาพกวาวอนใหออนใจ กไมมงปรารถนา

วาพลางนางทรงโศกา กลยาโศกศลยรนทด

(คาว, : )

ชเปลอย ในพระอภยมณ กวสรางชเปลอยเพอทาหนาทสรางอปสรรคใหกบ

สดสาคร ดงตอนชเปลอยผลกสดสาครตกเหว เพอชงไมเทาวเศษและมามงกร สงผลใหสดสาคร

ตองเผชญกบความยากลาบาก คอ ความหวโหย และความออนลาทไมสามารถปนเหวขนได ดง

เนอความวา

สดสาครยงออนศกด ชเปลอยผลกตกอยในคหา

เดชะมนตทนคงทรงวชา ไมมรณานงซบสลบไป

ไดสามคนชนฉาดวยนาหน ในดวงวญญาณแยมคอยแจมใส

ระรกพลกองคทรงฤทย ในดวงใจเจบชาแทบทาลาย

159

นงราลกตรกภาวนาเวท ศกดาเดชราวฉานบนดาลหาย

แตหวโหยโดยอดระทดกาย จะปนปายไมไดดงใจจง

(พระอภยมณเลม , 2544: 308)

นางศรสาหง ในบทละครเรอง อภยนราช กวสรางนางศรสาหงเพอทาหนาท

ในการสรางปญหาและอปสรรคใหกบนางทพมาล กลาวคอ นางศรสาหงใชมารยาเพอลวงทาว

อภยนราชใหลมหลงในตวนาง สงผลใหนางทพมาลผเปนมเหสไมไดรบความรกและความสนใจ

จากทาวอภยนราช เชน เหตการณทนางทพมาลและนางศรสาหงเกดการววาทกน จนทาใหนางศร

สาหงถกนางทพมาลทารายจนตาบอด นางศรสาหงจงใชมารยาลวงทาวอภยนราชใหลมหลง เพอส ง

ใหควกลกตานางทพมาล สงผลใหนางทพมาลเกดความลาบากใจ เพราะนางรบรโทษครงนทาให

นางอาจเสยชวต และจะไมไดพบพระโอรสอนนตกบพระธดาวรรณา ดงเนอความวา

เมอนน มเหสชวงจะสงขา

สงสารพระอนนตนางวรรณา โศกาครวญคราราพน

โอลกแกวแววตาของแมเอย แมเคยเลยงถนอมจอมขวญ

อยกบเจาเชาเยนไดเหนกน ครงนชวนจะบรรลย

ทงสององคจงจาคาสง คอยระวงกายาอชฌาสย

แมขบหนตโบยตองโพยภย พากนไปพงพระอยกา

แมนเลยงดอยดดวยพนอง จงปกปองครององคไรวงศา

ฝายนองรกภกดฝายพยา พออยาดาตนองจงครองกน

แมนชวตไมรอดแลว จะคลาดแคลวแกวตามวยอาสญ

จะเกดไหนใหสองพนองนน ไดกาเนดเกดครรภของมารดร

แลวฝากฝงทงปวงขาหลวงใหญ แมนหนอไทผดพลงชวงสงสอน

สงสารลกผกใจอาลยวอน สะอนออนโศกาอาลย

(บทละครเรองอภยนราช, : - )

ตวละครอปลกษณทใหโทษกบตวละครอนในเรองมกจะแสดงพฤตกรรมทไม

ด เชน การใชความเจาเลหเพทบาย และความลมหลงในกเลสตณหา เพอทาหนาทในการสราง

อปสรรคและสรางความลาบากภายในจตใจใหกบตวละครอนในเรอง กลาวคอ ตวละครอปลกษณท

ใหโทษกบตวละครอนในเรอง สามารถทาใหตวละครในเรองตกอยในสถานการณทยากลาบาก

และตองพลดพรากจากกน สงผลใหตวละครอนในเรองเกดความเสยใจและทอแทในชะตากรรม

160

. ตวละครอปลกษณทใหคณกบตวละครอนในเรอง

แมวาตวละครอปลกษณจะมรปลกษณภายนอกทไมด แตตวละครอปลกษณ

สามารถสรางสงทดหรอสงทเปนคณใหแกตวละครอนในเรอง พบวาตวละครอปลกษณใหคณกบ

ตวละครอนในเรอง ลกษณะ คอ ตวละครอปลกษณทชวยเหลอตวละครในเรอง และตวละคร

อปลกษณทชวยขบเนนคณสมบตของตวละครพระเอก ดงน

. . ตวละครอปลกษณทชวยเหลอตวละครอนในเรอง คอ ตวละคร

อปลกษณทาหนาทชวยเหลอตวละครอนในเรองใหสามารถผานพนปญหาหรออปสรรคไดโดยการ

ใชปญญา ความร ความสามารถ และความกลาหาญ ดงตวอยาง

พรานบญ ในบทละครเรอง มโนหรา กวสรางพรานบญเพอใหเปนผ

ชวยเหลอพระสธน โดยเปนผพานางมโนหราไปพบกบพระสธน ในเรองพรานบญไดใชวชาและส ง

นาคาใหไปจบนางมโนหราเพอไปถวายพระสธน ดงเนอความวา

พมาพบนางทสระใหญ จะพาเจาไปยงไอศวรรย ถวายพระองคผทรงฟา เปนนาย

ของขายอดนกธรรม อยาไดทรหวนมาปวนปน จอมขวญจะไดเปนภรรยา เชญนองแตง

องคทรงภษา ตะวนบายเวลามาจะไป

(มโนหรา วรรณกรรมอยธยา, : )

นางวาล ในพระอภยมณ กวสรางนางวาลใหเปนตวละครทม

รปลกษณอปลกษณ และกาหนดคณสมบตพเศษ คอ การมปญญา ความร ความเฉลยวฉลาด และ

ความสามารถใหกบนางวาล ซงคณสมบตของนางวาลถกสรางขนเพอชวยพระอภยมณทาศก

สงคราม และชวยใหพระอภยมณไดอภเษกสมรสกบนางสวรรณมาล ในการชวยพระอภยมณใน

การทาศกสงครามกบอศเรน ดงตอนอศเรนตเมองผลก ดงเนอความวา

พระอภยมณไดความใหขามศก อตสาหตรกตรองอบายเปนหลายเลห

....................... .......................

ตรกตรองนกไปไมสบาย จงภปรายปรกานางวาล

ศกมายงตงกระบวนจะจวนขาม มาสงครามพงรบถงกรงศร

จะจดแจงแตทหารออกตานต หนจะหนนางเหนเปนอยางไร

สวนวาลปรชาปญญาหญง เปนยอดยงยมยองสนองไข

จะฟนแทงแยงยงออกชงชย สงสารไพรกจะมวยลงดวยกน

161

แมนลวงลอพอใหไดชยชนะ กจะเหนทาไดใจหมอมฉน

ขอพระองคเปนกองออกปองกน คมกาปนแปดรอยคอยระวง

แมนสงครามตามตจงหนหลบ ไปวนหนงจงคอยทบตลบหลง

มาปากอาวกาวสกดตดกาลง ใหพรอมพรงทงทพรบสมทบกน

ขาจะรบจบทาวเจาสงหล ดวยเลหกลโอนออนคดผอนผน

นางทลความตามปญญาสารพน ทงสวรรณมาลเหนดจรง

(พระอภยมณ เลม , : - )

จากเนอความจะเหน นางวาลใชปญญาเพอวางแผนในการชวยพระ

อภยมณทาศกกบอศเรน โดยวางแผนใหพระอภยมณเปนทพแรกในการทาศก หากแพกใหถอย เพอ

รอทพเสรมแลวคอยรบอกครง สวนนางวาลจะเปนผอาสาไปจบทาวสงหลดวยตนเอง การวางแผน

โดยใชปญญาและความสามารถของนางวาลสามารถทาใหพระอภยมณชนะศกสงครามได

การชวยเหลอพระอภยมณใหไดอภเษกสมรสกบนางสวรรณมาล

กลาวคอ นางวาลใชปญญาวางแผนเพอลวงนางสวรรณมาลใหสก และกลบมาอภเษกสมรสกบพระ

อภยมณ ดงเนอความวา

พระอภยไดสดบทขบกลอม นาถนอมเสนาะนาคาเฉลย

....................... .......................

จะผนแปรแกไขไฉนด พระบตรจงจะสกชวยตรกตรอง

ฝายวาลปรชาปญญาฉลาด อภวาทบาทมลทลฉลอง

จะขอรบอาสาฝาละออง มตองใหเหนอยยากลาบากกาย

ใหพระนชบตรมาอภเษก เปนองคอครราชเหมอนมาดหมาย

จะสงพระอนชาเสนานาย ใหมาดหมายจดงานการมงคล

ทงการเลนเตนราเครองทาขวญ อกเจดวนจะววาหสถาผล

จะเชญองคนงเยาวเขามณฑล ขนนงบนแทนรตนชชวาล

(พระอภยมณ เลม , : )

จากเนอความจะเหนวา นางวาลวางแผนใหจดงานอภเษกสมรสเพอ

ลวงใหนางสวรรณมาลคดวา พระอภยมณจะอภเษกสมรสกบนางวาล ซงแผนการของนางวาลก

สาเรจ เพราะนางสวรรณมาลหลงเชอ และสกกลบมาเพออภเษกสมรสกบพระอภยมณ

นางผเสอสมทร ในพระอภยมณ กวสรางนางผเสอสมทรใหเปนตว

ละครทชวยเหลอตวละครอน ๆ ในเรอง ไดแก สนสมทร และวายพฒน นางผเสอสมทรทาหนาท

162

ชวยเหลอสนสมทรในการตดสนใจทาศกสงคราม ดงเหตการณในตอนทาศกกบเมองกาพลเพชร

สนสมทรเชญนางผเสอสมทรมาเขาทรงเพอถามถงเหตการณทเมองกาพลเพชร ดงเนอความวา

ฝายพระจอมธบดนทรปนผลก เธอตรองตรกยงสงสยเสรจไปศาล

ใหหาพวกทรงผมามนาน จงโองการใหคนทรงมาลงด

แลวเชญทานมารดาใหมาดวย จะไดชวยบอกกลาวใหเขาห

จะเทจจรงอยางไรจะใครร เรยกใหผคนทางมาลงพลน

จดธปเทยนบายศรพลศาล เชญนางมารมาตรงคมาทรงฉน

ปศาจแววแจวดงกระทงกรรณ ลกผลนผลนเหลยวแลชะแงไป

............................ ............................

นางปศาจลวงรเพราะหผ แจงคดเลาแกบตรไมมสา

เมอเดอนกอนกเทยวไปในคงคา มนรบราฆาฟนกนบรรลย

เมองหนาดานชานชลารมทานา เสยระยาปปนทนไมไหว

ความทบอกมาจรงอยากรงใจ บาทหลวงไดปากนาทสาคญ

เองรบยกไปการาบชวยปราบศก คงสานกดบรอนดวยผอนผน

จะไดสบสรยวงศตามพงศพนธ พนองกนกจะไดเหนใจเรา

พอบอกเสรจคนทรงทลงผ เอามอตผางผางเขากลางเสา

ลมนอนหงายกายสนอยเทาเทา เหมอนกนเหลาลกลมไมสมประด

(พระอภยมณ เลม , : - )

นางผเสอสมทรทาหนาทชวยเหลอวายพฒน ดงตอนวายพฒนจบยกษ

ไดทเมองเซน นางผเสอสมทรไดปรากฏตวขนเพอแนะนาใหวายพฒนเลยงยกษไว และยงสอนวชา

ใหวายพฒนดวย ดงเนอความวา

ฝายนางผเสอเนอเปนหนส นไฟธาต เปนปศาจชาตยกษยงรกหลาน

สาแดงกายกรายมาหนากมาร จงแจงการกอนเกาเลาใหฟง

อนตวกผเปนยาวายพฒน เองอยามดผกยกษอยากกขง

จงกลอมเกลยงเลยงไวใชกาลง ใหตามหลงดงหนงวาเปนขาคน

กอยดวยชวยเองอยาเกรงยกษ เรยกหลานรกไปทขางหวางถนน

สอนประสทธฤทธเดชใหเวทมนต บอกแยบยลกลอบายแลวหายไป

(พระอภยมณ เลม , : )

นอกจากนเหตการณตอนสนสมทรและวายพฒนถกยาเมาจนสลบไป

นางผเสอสมทรกปรากฏตวเพอบอกวธแกยาเมา ดงเนอความวา

163

นางปศาจชาตเชอผเสอสมทร จงยงหยดเลาแจงแถลงไข

ออกจากคนทรงพลนดวยทนใด สาแดงใหเหนกายทงใหญโต

............................ ............................

แลวนางปศาจบอกชาตยา เอาธาราหวานแกทแปรปรวน

คอตวขณฑสกรนนถอนพษ ใหดวงจตอมเอมเกษมสรวล

รบไปแกกนอยาชาเวลาจวน พอลมหวนหายวบไปกบตา

(พระอภยมณ เลม , : )

นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา กวสรางนางแกว

หนามาใหมคณสมบตพเศษ คอ ความกลาหาญ ซงคณสมบตดงกลาวใชทาหนาทในการชวยเหลอ

พระพนทองผเปนสาม เชน เหตการณตอนพระพนทองเขาเมองยกษของทาวพาลราช ดงเนอความ

วา

เมอนน มาณพทลไปดงใจหมาย

ขาจะชวยแกไขมใหตาย อยาเคองขนวนวายวญญา

วาพลางทางเชญพระโฉมยง ไปยงจตรงคซายขวา

กลวมนทาไมเรงไคลคลา จงหตถผานฟาคลาไคล

..................... .....................

เมอนน มาณพเหนอยพกหนกหนา

จงกงศรพาดสายหมายตา มชากผาดแผลงไป

ศรทรงตององคอสรนทร ตกตองปถพนหวนไหว

แลวขวางพราอาจารยชาญชย ตดเศยรยกษใหญทนท

(แกวหนามา, : - )

จากตวอยางจะเหนวา เมอนางแกวหนามาทราบเรองวาพระพนทอง

เขาเมองยกษ นางกลววาพระพนทองจะไดรบอนตราย จงปลอมตวเปนมาณพไปฆาทาวพาลราช

เพอชวยเหลอพระพนทองใหปลอดภยจากทาวพาลราช

ตวละครอปลกษณททาหนาทชวยเหลอตวละครอนในเรองมกจะเปน

ตวละครทมคณสมบตพเศษ เชน มวชาความร ความเฉลยวฉลาด มความกลาหาญ มมนตและของ

วเศษเพอชวยเหลอใหตวละครในเรองสามารถแกไขปญหาและอปสรรคไปได ตวละครอปลกษณท

ทาหนาทชวยเหลอตวละครอนในเรอง จะมการชวยเหลอ ลกษณะ คอ ชวยเหลอดวยการกระทา

เชน นางวาลทชวยในการทาศกสงคราม และนางแกวหนามาชวยใหพระพนทองรอดจากอนตราย

164

ในเมองยกษดวยการฆาทาวพาลราช และชวยเหลอดวยการแนะนา เชน นางผเสอสมทรทปรากฏตว

เพอบอกเหตการณทเมองกาพลเพชร และบอกวธแกยาเมา

. . ตวละครอปลกษณทชวยขบเนนคณสมบตของตวละครพระเอก

การสรางตวละครในวรรณคดไทยมกจะสรางตวละครพระเอกใหม

รปลกษณทงดงาม มนสย จตใจ และพฤตกรรมทด และจะสรางตวละครทมคณสมบตดอยกวาตว

ละครพระเอก หรอตวละครตรงขามกบตวละครพระเอก เรยกวา ตวละครคตรงขาม เพอขบเนน

คณสมบตของตวละครพระเอกใหเดนชดขน ดงตวอยาง

ชชก ในมหาชาตคาหลวง และมหาเวสสนดรชาดก กวสรางพระ

เวสสนดรใหเกดในตระกลกษตรย เปนผทมรปลกษณงดงาม มจตใจดเปนผใหทานบารม และมวชา

ความรอกดวย ดงตวอยาง ในมหาเวสสนดรชาดก กณฑหมพานต ดงเนอความวา

โพธสตโต อนวาพระบรมราชพทธพงศผทรงญาณ ครนพระชนมานจาเรญรนสบหก

ป ทรงลกษณาราศพรอมมล ทงพระบารมกเพมพนผดพง ดจจนทรจารสรงในนภา ทงพระปรชาก

เชยวชาญ สปปาน นปผตต รศลปะศาสตรสบแปดประการกเสรจสน

(มหาเวสสนดรชาดก, : - )

ในสวนของชชก กวสรางชชกใหเกดในตระกลพราหมณยากจนและ

หาเลยงชพดวยการขอทาน ดานรปลกษณสรางใหชชกเปนผทมความอปลกษณ คอ ลกษณะของ

บรษโทษ ประการ และในดานนสยและพฤตกรรมกมสรางใหมลกษณะนสยและพฤตกรรมทไม

ด ดงเนอความวา

ยง ม พ ฤฒ าจ าร ยพ ราห มณผ เ ฒ า บ ง เ ก ด แ ตตระกล ลว น เ ห ลายญ ห ตภ ชง ค

สบสนดานสมพนธพงศโภวาทกชาต เฒามสนนวาสเคหฐานอยในคามเขตละแวกบานทนนวฐตด

เนองกบเมองกลงคราษฎรบร ธชแกเปนคนจนอปรยไรญาตยงสถล ทคตะแคนเคองขนของเขญใจ

ภกขาจารยาย ตะแกกเทยวภกขาจารไปปานดวยเพศสกปรก ... เฒาโลโภโลภลาภไมหยดหยอน เฒา

กเทยวสญจรกระเจอะกระเจงไปจนครบคามเขตนอยใหญ ดวยวามกจะใครไดใหจงหนก โดยโลภ

เจตนา นนแล

(มหาเวสสนดรชาดก, : - )

จากตวอยางเนอความทกลาวถงพระเวสสนดรและชชก จะเหนวา

ชชกเปนตวละครทมคณสมบตดอยกวาพระเวสสนดร ทงดานชาตกาเนด รปลกษณ นสยและ

พฤตกรรม เพอเปนการขบเนนคณสมบตทดของพระเวสสนดรใหเดนชดขน

165

ขนชาง ในเสภาเรอง ขนชาง ขนแผน กวสรางขนชางใหมคณสมบต

ดอยกวาขนแผนซงเปนตวละครพระเอก ทงในดานรปลกษณ และลกษณะนสยและพฤตกรรม

กลาวคอ ขนแผนเปนผทมรปลกษณงดงาม และมวชา ความสามารถในการรบ แตขนชางม

รปลกษณ และมลกษณะนสยและพฤตกรรมทไมด เชน เนอความตอนกาเนดขนชาง และขนแผน

การเลาถงตวละครขนชางกบขนแผนสามารถแสดงใหเหนความแตกตางทางคณสมบตของขนชาง

และขนแผน เชนตอนกาเนดขนชาง ดงเนอความวา

ขนศรวไชยจงทานายฝน ออเจาจะมครรภหาเปนไรไม

ลกของเราเปนชายทานายไว เหมอนนกตะกรมตวใหญคาบชางมา

จะบรบรณพนสวสดแลวเจาพ แตลกของเรานจะขายหนา

หวลานแตกาเนดเกดมา จะมงมเงนตรากวาหาเกวยน

ฝายนางเทพทองไมรบพร กมทองขะยอนไมหายเหยน

โคตรแมมงชางมาใหอาเจยน อายหวเลยนโลนเกลยงจะเลยงไย

(ขนชาง ขนแผน, : )

ตอนกาเนดขนแผน ดงเนอความวา

ขนไกรลมตาวาอะไรเจา นางจงเลาเนอความนมตฝน

ทงสองลกมาลางหนาพลน หาหมากพลสกนแลวทานาย

ฝนวาไดธามรงควเศษ ของโกสยตรเนตรอนเฉดฉาย

เพชรรตนอรามงามเพรศพราย บรรยายวาเปนสงมงมงคล

จะมครรภลกนนจะเปนชาย ดงทหารพระนารายณมาปฏสนธ

กลาหาญการณรงคคงทน ฤทธรนปราบทวทงแดนไตร

ซงวาเพชรรศมสกลา ภายหนาจะไดเปนทหารใหญ

มยศศกดเปนพระยาขาใช รวมพระทยทรงธรรมพระพนป

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากเนอความขางตนจะเหนวา ในตอนกาเนดขนชางมการเลาถงขน

ชางวาจะเกดมามลกษณะหวลานซงเปนลกษณะทจะทาใหครอบครวตองขายหนา แตในตอนกาเนด

ขนแผนมการเลาถงขนแผนวาเปรยบเสมอนกบสงทดเปนมงคล อกทงขนแผนยงเปนผทม

ความสามารถ และในอนาคตจะไดเปนทหารทมยศศกด แสดงใหเหนวา ขนชางมคณสมบตดอยกวา

ขนแผนทงดานรปลกษณ และลกษณะนสยและพฤตกรรม

166

หมนหาญ ในเสภาขนชาง ขนแผน กวสรางหมนหาญใหเปนหวหนา

โจรปาทมความสามารถและมฝมอในการตอส แตเมอหมนหาญตองตอสกบขนแผน หมนหาญกไม

สามารถเอาชนะขนแผนได เชน ตอนหมนหาญรบขนแผน ดงเนอความวา

หมนหาญยางเทาเงองาวฟาดฟน แคลวคลาดมไดของตองปลายขน

เจาพลายแกวฉวยชกมดหมอมนตร แทงปงหนงยนไมเขามน

หมนหาญฟนผบแผนรบผวะ เอากรชแยงแทงฉวะแลวไพลหน

ปดปองคลองแคลวพลวน สกนพกใหญไมเสยท

หมนหาญถองาวยาวกวากรช ขนแผนชดเขาขยบโขยกหน

กรชแทงงาวฟาดพลาดทกท หมนหาญตแผนตาดวยกรชตง

หมนหาญฟนผบแผนรบผวะ เอากรชแยงแทงฉวะเขาตาผง

หมนหาญเซแผนซาลมควาตง แผนทะลงเหยยบคออายพอตา

.................. ..................

หมนหาญดนกระเดอกเสอกยนยน อายคนเหลานนไมกลาเขาใกล

ขนแผนเงอกรชงาแลววาไป มงเหนฤทธกหรอไมอายทมฬ

อยาถอวาอยยงคงกระพน หอกแทงดาบฟนไมเขาส น

จะเอากรชกรอกปากลากล น เฮยถามงดกด นใหรอดตว

หมนหาญเสอกดนสนกาลง เอาจนหลงไหลถลอกลงกลอกหว

ใหครนครามความตายเสยดายตว รองวากลวแลวพอขอชวต

เปนความจรงเพราะยงพอไมถก จงไดผกใจโกรธเปนโทษผด

จงตรงการผลาญลางวางยาพษ ขอนผดแลวพอขอโทษท

(ขนชาง ขนแผน, : - )

จากเนอความทแสดงฉากการตอสระหวางหมนหาญกบขนแผน จะ

เหนวา หมนหาญไมสามารถตงรบและตอสกลบขนแผน อกทงหมนหาญยงมความเกรงกลว

ขนแผนจนยอมรบความพายแพ แสดงใหเหนวา หมนหาญดอยความสามารถในการตอส ซงเปน

การขบเนนคณสมบตของขนแผน คอ ความสามารถและฝมอในการตอสใหเดนชดขน

จรกา ในอเหนา กวกาหนดใหจรกามคณสมบตทดอยกวาอเหนา ทง

ในดานรปลกษณและคณสมบต กลาวคอ กวก าหนดใหอเหนามรปลกษณท งามรบสรรพสน

สรรพางค ยงอยางเทวาในราศ (อเหนา, : ) สวนจรกามรปลกษณอนอปลกษณ คอ ผมหยก

หยกศก ใบหนาขรขระและลายเพราะออกฝ จมกใหญ รปรางอวน และผวดาคลา และในดาน

คณสมบต กวกาหนดใหจรกาเปนผไรความสามารถในการรบ เชน ตอนศกกระหมงกหนง กว

กาหนดเหตการณการตอสในศกกระหมงกหนง โดยใหทาวดาหาสงจดหมายหาจรกา และอเหนา

167

เพอใหชวยทาศกกระหมงกหนง ซงในเหตการณดงกลาวกวใหอเหนาเปนผทาศกจนสามารถ

เอาชนะฝายกระหมงกหนง สวนจรกาไมมบทบาทในการตอส ดงเนอความทกลาวถงอเหนาวา

เมอนน ระเดนมนตรชาญสนาม

พระกรกรายฉายกรชตดตาม ไมเขดขามครามถอยคอยรบ

หลบหลกไววองปองกน ผดผนหนออกกลอกกลบ

ปะทะแทงแสรงทาสาทบ ยางกระหยบรกไลมไดยง

เหนระตถอยเทากาวผด พระฉายกรชแทงอกตลอดหลง

ลมลงดาวดนสนกาลง มอดมวยชวงปลดปลง

(อเหนา, : )

เนอความทกลาวถงจรกา ดงเนอความวา

เมอนน จรกากราบทลแถลงไข

เดชาพระเดชปกเกศไป สาราญใจเปนสขทกนรนดร

ครนรขาวทาวกระหมงกหนง ยกมาชวงชงตนาหงน

กกะเกณฑกองทพฉบพลน รบมาสบหาวนถงพารา

พระเชษฐาจะตามมาภายหลง ขาสงเสนใหคอยทา

อนพวกไพรทยกมา มวยชวาแลวหรอพระภม

เมอนน องคศรปตตาหราเรองศร

จงตรสบอกจรกาธบด อนไพรพอลกนนมวยมด

ยงแตระตผนอง ทงสองไมรอตอตด

ขอออกแกอเหนาเรองฤทธ ปจจามตรเลกทพกลบไป

(อเหนา, : )

จากเนอความดงกลาวขางตนจะเหนวา ในเหตการณเดยวกนกวสราง

จรกาใหไมมโอกาสไดแสดงความสามารถในการรบ แตใหอเหนาเปนผแสดงความสามารถแทน

ซงทาใหเหนวาอเหนาเปนผทมความสามารถในการรบ แตจรกาปนผดอยความสามารถในการรบ

นอกจากนกวยงกาหนดใหจรกาเปนผทไรความเฉลยวฉลาด ดง

เหตการณตอนอเหนาปลอมเปนจรกาเชญรบส งไปรบนางบษบา เพอพานางไปซอนไวในถา เมอ

จรกาทราบเรองวานางบษบาหายไปกออกตามหา จนไปพบกบอเหนากไดเลาเหตการณทเกดขน

และเมออเหนาไดฟงเหตการณกแสรงตกใจ จรกากหลงเชอวาอเหนาไมรเรองเกยวกบเหตการณท

เกดขน แสดงใหเหนวา จรกาไมมความเฉลยวฉลาดและรเทาทนอเหนา จะเหนวา จรกามลกษณะท

168

ดอยกวาอเหนา ทงดานรปลกษณและคณสมบต ซงลกษณะดอยของจรกาเปนตวชวยในการขบเนน

คณสมบตของอเหนาใหเดนชดขน

ตวละครอปลกษณทชวยในการขบเนนคณสมบตของตวละครพระเอกเกดจาก

การถกสรางใหเปนตวละครคตรงขาม กลาวคอ เมอตวละครพระเอกมคณสมบตทดในดานชาต

กาเนด รปลกษณ และนสยและพฤตกรรม ตวละครอปลกษณกมกลกษณะดอยในดานนน ๆ

เชนเดยวกน ตวละครอปลกษณจงตวละครคตรงขามกบตวละครพระเอก สามารถทาใหผอานเหน

ถงคณสมบตทดของตวละครพระเอกไดชดเจนขนกวาการกลาวถงคณสมบตของตวละครพระเอก

เพยงอยางเดยว

ตวละครอปลกษณมบทบาทสาคญตอตวละครในเรอง โดยการใหโทษและคณกบตว

ละครอนในเรอง ตวละครอปลกษณทใหโทษกบตวละครอนมกจะสรางปญหาและอปสรรคใหตว

ละครอนในเรองเกดความลาบากทงทางกายและจตใจ สวนตวละครอปลกษณทใหคณกบตวละคร

อนในเรองจะทาหนาทใหความชวยเหลอตวละครอนในเรองใหสามารถแกไขปญหา และฝาฝน

อปสรรคตาง ๆ ไปได อกทงยงทาหนาทในขบเนนคณสมบตของตวละครพระเอกเรองใหเดนชดขน

. บทบาทในการถายทอดทศนคตทมตอความอปลกษณ

ตวละครเปนองคประกอบสาคญอยางหนงในวรรณคด กวสรางตวละครขนเพอใชใน

การถายทอดสาระสาคญ หรอแนวคดตาง ๆ ผศกษาพบวาในวรรณคดไทยกวมการสรางตวละคร

อปลกษณขนเพอใชในการถายทอดทศนคตทมตอความอปลกษณ ซงสามารถนาเสนอใหเหน

ทศนคตหรอมมมองเกยวกบความอปลกษณใน ลกษณะ คอ ความอปลกษณเปนสงทแสดงถง

ความไมด ความอปลกษณแตมคณสมบตพเศษแสดงถงความดงามทแฝงอย อกทงความอปลกษณ

ยงเปนขนตอนทดสอบคนดวย

. ความอปลกษณเปนสงทแสดงถงความไมด

ตวละครอปลกษณในวรรณคดมกจะมรปลกษณทอปลกษณ มนสยและ

พฤตกรรมทไมด จะเหนวาตวละครอปลกษณมความอปลกษณทงภายนอกและภายในจตใจ ซง

สามารถสะทอนใหเหนทศนคตทมตอความอปลกษณไดวา ความอปลกษณเปนสงทแสดงถงความ

ไมดอยางชดเจน ดงตวอยาง

169

ชชก ในมหาชาตคาหลวง และในมหาเวสสนดรชาดก ชชกเปนผมลกษณะ

ของบรษโทษ ประการซงเปนลกษณะของคนทรายพนแพงฝงคนในโลกน (มหาชาตคาหลวง,

: ) นอกจากนลกษณะนสย พฤตกรรม และจตใจของชชกกหยาบชาดวย เชน เนอความใน

มหาชาตคาหลวง กณฑกมาร ตอนทชชกขอสองกมารมาจากพระเวสสนดร ดงเนอความวา

สวนชชกพราหมณเถา ครนนบมเหนสองเจาราชกมาร ในสถานทนนน โพธตต อปสา

เทส มนนกกลาวบมอยยด ตดพอคยดคาแสลง ดวยขงแขงแกพระราชฤๅษ คนคด ดงงน โภ

เวสสนตร ตว อทาเนว มยห ทารเก ทตวา ดกรเจาแพศยนดร ผ ใจมอนแกกศล ทาวธใหลกตน แกก

บดนแลแลว มยา นาหเชตตตรนคร คมสสาม ในเมอกกลาว คาบมทาวใจตาม วากชพราหมณบมได

เอาไปยงง พายเชดดรนนน ทารเก มม พารหมณยา ปรจารเก เนสสต วตเต ครนนกกลาววาจะเอา

ทงงสองนไปให เปนชวงใชเมยก นวาไส องฆตส ­í ทตวา ปตเต กกทาองฆดาการคอการใหหนา

ใหตา แกลกพงาอนนรก ใหลอบลกหนไป เพราะวาจะหวงง ใหเปนไทคนเลาฤๅ อชานนโต วย น

สนโน แลวกนงงเยยมงง ชงงอยจรกลาย วาเถารายฤๅจะรกล ดงงน นตถ ม เ­ว โลกสม ตยา สท

โส มสาวาโท ดงงกราพง อนวาคนจรรจาลนลาย กลาว สองฝายใหดด แลจะปานพญาช ในโลกบม

โสดเลอย

(มหาชาตคาหลวง, : )

จากเนอความจะเหนวา เมอชชกไมเหนกมารทงสองกกลาวหาพระเวสสนดร

วา พระเวสสนดรแสรงทาเปนวามจตใจกศล โดยกลาววาจะยกใหกมารทงสองแตกไมยอมยกให

จรงดงคาพด แตกลบสงสญญาณใหกมารทงสองหนไปซอน เพราะจะไดไมตองมาเปนขาใชตน

แสดงใหเหนกรยาอนหยาบชาของชชก

ตวอยางในมหาเวสสนดรชาดก กณฑกมาร ตอนพระเวสสนดรยกสองกมาร

ใหชชก ดงเนอความวา

อนวาเฒาชราทชาชาต เมอไดรบพระราชทานสองกมารไดแลว เฒาใจแกลวกฉดกระ

ฉากสองกมาร เอกโต พนธตวา ผกพนพระพนองสองกระสนเขาใหมนกบมอ ปลายเชอกขางหนง

นนถอตามตตอนสองบงอรมาตอหนาสมเดจพระบดาไมปราน ฝายพระชาลจงกราบบงคมทล ...

ลกนยกมอขนไหวตะแกยงโกรธ ลกรอง ๆ ขอโทษตะแกยงต แตกทกททกททกฝไม เลอดนไหลลง

หยดยอย พระบดาเจาเอยโปรดพระเนตรหลงลกนอย ๆ นบาง

(มหาเวสสนดรชาดก, : - )

จากเนอความจะเหนวา เมอชชกไดกมารทงสองมากทารายกมารทงสองโดย

ไมเกรงพระทยของพระเวสสนดร อกทงเมอพระชาลยกมอไหวขอรองไมใหต ชชกกยงตไมยงมอ

จนทงสองกมารเลอดไหล แสดงใหเหนกรยาอนหยาบคายและชวรายของชชก

170

นางสามนกขา ในรามเกยรต มรปลกษณทอปลกษณ เนองจากนางสามนกขา

เปนผหญงทมความประพฤตทผดไปจากขนบของความเปนหญง คอ นางเปนหญงทมจตใจทลม

หลงและมวเมาในกามตณหา นางสามนกขาอยากไดพระรามและพระลกษมณมาเปนสามจนเขาทา

รายนางสดา เชน ตอนนางสามนกทลขาลาทศกณฐไปเทยวปา และพบพระรามกบพระลกษมณ ดง

เนอความวา

เมอนน นางสามนกขายกษ

เหลอบไปเหนองคพระจกร มโฉมเลศลกษณอาไพ

นวลละอองดงทองนพมาศ เสยวสวาทพนเพมพสมย

งวยงงหลงแลตะลงไป อรไทลมองคพระรามา

พศพระหรวงศทรงจกร กลมพระลกษมณกนษฐา

ทงสองแมนไดภรมยา จะบารงเสนหาใหเหมอนกน

ครนเหนสดางามกวาตว กเกาหวกรวโกรธมอสน

โผนทะยานไลรกบกบน จะฆาชวนนางเทว

(รามเกยรต เลม , : )

จากตวอยางจะเหนวา นางสามนกขามพฤตกรรมทไมด เพราะมความลมหลง

ในรปลกษณอนงดงาม และมความปรารถนาทจะไดรบความรกจากเพศชายอนทไมใชสามตน อก

ทงยงทารายรางกายผอนเพราะความอจฉาในรปลกษณทงดงาม ซงพฤตกรรมดงกลาวสงผลใหนาง

สามนกขาถกตดจมก ปาก ใบห แขน และเทา จนทาใหนางมรปลกษณทอปลกษณ อาจกลาวไดวา

ความอปลกษณเปนการประจานใหเหนถงความช วราย สามารถแสดงใหเหนถงการมองความ

อปลกษณเปนสงทแสดงถงความไมดอยางชดเจน

ขนชาง ในเสภาเรองขนชาง ขนแผน ขนชางมความอปลกษณ คอ มหวลานมา

แตกาเนด และยงมนสยและพฤตกรรมทไมดดวย กลาวคอ ขนชางลมหลงมวเมาอยในกามตณหา

และปรารถนาทจะไดนางวนทอง (พมพลาไลย) มาเปนคครอง ขนชางจงใชเลหเหลยมตาง ๆ เพอได

นางวนทองมาครอบครอง เชน ตอนพระพนวษามรบส งใหหาผอาสาทาศกกบเมองเชยงใหม ขน

ชางจงทลพระพนวษาวาขนแผนเปนผมความสามารถในการทาศกสงคราม ซงเปนอบายของขนชาง

ทตองการใหขนแผนหางจากนางวนทอง ดงเนอความวา

ครานนขนชางมหาดเลก เฝาแหนมาแตเดกพดทลคลอง

คดไปสมใจทนกปอง หมายจะครองเจาพมพลาไลย

171

จะทลสอพลายแกวใหไปทพ แลวจะกลบไปเกยวเจาพมใหม

คดแลวทลพลนทนใด ชวตอยใตพระบาทา

(ขนชาง ขนแผน, : )

อกทงขนชางยงใชอบายเอากระดกมาใสหมอ และลอบทาลายตนโพธเพอลวง

นางวนทองและนางศรประจนใหหลงเชอวาขนแผนเสยชวตในสนามรบ นอกจากนขนชางยง

รวมมอกบนางศรประจนในการออกอบายปลกเรอนหอใหม และรอเรอนหอของนางวนทองกบ

ขนแผนออก เพราะความปรารถนาของขนชางทตองการครอบครองนางวนทอง

นอกจากนขนชางยงแสดงพฤตกรรมทนารงเกยจในงานแตงงานของพระไวย

ดวย ดงเนอความวา

ขนชางวางขนบนหอกลาง พรอมหนาขนนางอยทนน

ขนนางทรจกทกทายกน พระไวยผนหนาคอนดวยคดอาย

ตงสารบเรยบรอบบนหอกลาง เลยงขนนางมหาดเลกส นทงหลาย

ทงของเคยงเรยงรนสราราย ขนชางซดสานกรายนงสดคน

วางใหญใสซาทงสามทบ จบตาซาซานทกเสนขน

ปะหมไกใสสนกนออกซน กระดกกระเดยวเคยวปนเปนแปงไป

พวกขนนางเขายวาจจาน ยงทะยานยงโยยกโถใส

ฉวยกระโถนปากแตรแรออกไป ครอบหวเขาไวเดนเกกง

มอปดกนปองหนาทาตาปรอ เฮยใครดกคอทาวกดถง

พระนานอายหนาวาไมฟง ลกขนซดเซซงสนสมประด

(าขนชาง ขนแผน, : - )

จากตวอยางขางตนจะเหนวา ขนชางมพฤตกรรมการกนทตะกละตะกลาม

เมอเหลาขนนางตางตาหนพฤตกรรมการกนของขนชาง ขนชางกไมสนใจทงยงกนอยางตอเนอง

และเมอขนชางเมาเหลากหยบกระโถนมาครอบหว แสดงทาทางตลกอยางไรความเขนอาย

นางประแดะ ในระเดนลนได นางประแดะใหเปนตวละครนางเอกทมความ

แตกตางกบวรรณกรรมเรองอนในแงรปสมบต เนองจากกวใชวธการผลกพลกแนวคาดหมาย

ตามสญนยมใหเบยงเบอนไปทางตรงกนขาม (โชษตา มณใส, : ) ทาใหนางประแดะม

รปลกษณทอปลกษณแตกตางไปจากขนบการชมโฉมตวละครนางเอกในวรรณคดไทย และยง

กาหนดนสยของนางประแดะใหมพฤตกรรมไมซอสตยตอสาม เชน ตอนนางประแดะไดยนเสยงส

172

ซอของระเดนลนไดกหลงใหลจนลมทาวประดผเปนสาม และคดจะครองรกกบระเดนลนได เชน

ตอนนางประแดะจดสารบขาวใหระเดนลนได ดงเนอความวา

เมอนน นางประแดะตานศรใส

สดบเสยงซอพอฤทย ใหวาบวบจบใจผกพน

ยงคดพศวงพระทรงศกด ลมรกทาวประดผผวขวญ

ทาไฉนจะไดพระทรงธรรม มาเคยงพกตรสกวนดวยรกแรง

(ระเดนลนได, : )

ในตอนนางประแดะเสพสงวาสกบระเดนลนได นางกพงพอใจในการกระทา

ดงกลาว ดงเนอความวา

เมอนน นางประแดะหกลวงดวงสมร

ไดรวมรกชกเชยกชนบาน เยาวมาลยหมอบเมยงเคยงกาย

(ระเดนลนได, : )

จากตวอยางเนอความทง ขางตน แสดงใหเหนวานางประแดะไมซอสตยตอ

สามทงทางกายและทางใจ ซงเปนลกษณะนสยและพฤตกรรมทไมเหมาะสมตามขนบของความเปน

หญงทตองมความซอสตยกบสาม

จากการศกษาตวละครอปลกษณเหลานพบวา นอกจากจะมรปลกษณทไมด ก

ยงมจตใจ นสย และพฤตกรรมทไมดเชนเดยวกน สามารถสะทอนใหเหนทศนคตทมตอความ

อปลกษณได โดยมองวาความอปลกษณเปนสงทแสดงถงความไมดอยางชดเจน ไมวาจะเปนความ

ไมดภายนอกและความไมดภายในจตใจ

. ความอปลกษณแตมคณสมบตพเศษแสดงถงความดงามทแฝงอย

ในวรรณคดยงคงเนนการสรางตวละครอปลกษณใหมรปลกษณ นสยและ

พฤตกรรมทไมด แตมการเพมเตมคณสมบตพเศษบางประการทแสดงถงความดงามเขามา ไดแก

การมวชาความร ความเฉลยวฉลาด ความกลาหาญ และความสามารถ การสรางตวละครอปลกษณ

ดงกลาวสะทอนใหเหนทศนคตทมตอความอปลกษณวา ความอปลกษณยงคงเปนสงทแสดงถง

ความไมด แตมคณสมบตพเศษทแสดงถงความดงามทแฝงอยภายใตความอปลกษณนน ดงตวอยาง

173

เจาเงาะ ในบทละครนอกเรอง สงขทอง เปนตวละครอปลกษณทมนสยและ

พฤตกรรมทแสดงออกเหมอนคนบาใบ เชน ตอนเหลาเสนาไปรบเจาเงาะเขาเมองตามรบส งของทา

สามนต ดงเนอความวา

ครนถงจงบอกแกเจาเงาะ รบสงจาเพาะใหหา

เรวเรวมาไปอยาไดชา ตางคนฉดคราวนวาย

เปลองผาคาดพงผกมด เจาเงาะวดถกอกหกลมหงาย

ลางคนวงออกมาบอกนาย แรงมนมากมายเหมอนควายวว

บางพยกควกเรยกเจาเงาะขา ไมพดจากนดวยเฝาสนหว

ทใจคอขขลาดหวาดกลว ระวงตวยนดอยแตไกล

.................. ..................

บดนน อามาตายตบมอหวเราะรา

ตางวงชงเกบดอกชบา ผกปลายไมมาลอเงาะ

พวกหลงไสสงใหตรงไป ถอดอกไมนาหนาพาวงเหยาะ

ลางคนบางกลวบางหวเราะ ลอเงาะเขามาถงในวง

(สงขทอง, : - )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา เมอเสนาบอกเจาเงาะวาทาวสามนตมรบส งให

เขาเมองเพอเปนไปตวเลอกของนางรจนาในการเลอกคครอง เจาเงาะกแสดงออกเหมอนคนทไม

รจกความ อกทงยงมความขขลาดและระวงตวจงไมยอมตามเหลาเสนาไป จนตองเอาดอกชบามา

ลอลวงใหเจาเงาะเดนตามเหลาเสนาเขาเมองไป แสดงใหเหนวาพฤตกรรมของเจาเงาะทบาใบและ

ไมรความนนเปนพฤตกรรมในทางไมด

ในขณะเดยวกนเจาเงาะกเปนผทมวชาความรในการหาปลาและเนอทราย และ

ความสามารถในการตคล ซงคณสมบตเหลานซอนอยภายใตความอปลกษณ เชน เนอความตอนเจา

เงาะออกไปหาปลา ดงเนอความวา

ครนถงรมไรใกลเรอน กคลอยเคลอนเลอนลงจากเวหา

เดนดวนขนกระไดมไดชา เอาหาบปลาเหวยงวางกลางนอกชาน

ภรรยาพาไปใหลบตว แลวเชญผวรปทองกนของหวาน

เจาเงาะแถลงเลาเยาวมาลย วนนขนจานไปหาปลา

พถอดรปเงาะออกซอนไว ทาเปนพระไพรพฤกษา

รายมนตมหาจนดา เรยกมจฉาสนทกตาบล

อายหกเขยเซอะกระเจอะกระเจง เทยวเซอะเซงหาปลากขดสน

ไปประสบพบพทฝงชล ทงหกคนกราบกรานขอทานปลา

174

พแลกเปลยนเจยนปลายจมกมน แหวงส นทงนนขนนกหนา

วาพลางเสสรวลชวนรจนา ไปดหนามนเลนกเปนไร

(สงขทอง, : - )

จากบทสนทนาของเจาเงาะทกลาวกบนางรจนาแสดงใหเหนวา เจาเงาะเปนผม

วชาความรในการหาปลาซอนอยภายใตความอปลกษณ ซงการมวชาความรเปนคณสมบตทด

ประการหนงทเปรยบไดกบความดทอยภายใตความอปลกษณ

นางแกวหนามา ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา นางแกวมรปลกษณท

อปลกษณ มนสยและพฤตกรรมทแสดงใหเหนถงความกลาในการเสนอตวเปนภรรยากอน เชน

พฤตกรรมของนางแกวทเขาลวนลามพระพนทองโดยไมมความละอายใจ แสดงใหเหนวานางแกว

เปนผหญงทผดไปจากขนบของความเปนหญง ดงเนอความวา

บดนน นางแกวหนามาสปดนคนขยน

แฝงอยดองคพระทรงธรรม เหนเสดจจรจรลเขามา

วงวางทางตรงเขากอดรด โลมลบจบหตถซายขวา

พอเจาประคณของเมยอา พระมงสาหอมระรนชนใจ

(แกวหนามา, : )

ในขณะเดยวกนนางแกวมความกลาหาญเปนคณสมบตพเศษ เชน ตอนนาง

แกวทราบเรองวาพระพนทองเขาไปในเมองยกษกกลววา พระพนทองจะไดรบอนตรายจงปลอมตว

เปนมาณพเขาชวยเหลอพระพนทองโดยไมกลวอนตรายใด ๆ ดงเนอความวา

เมอนน นางแกวหนามาอกสนขวญหาย

กราบพลางทลความตามอบาย ขาจะคดผนผายตามไป

พระองคไดทรงพระเมตตา เปลยนแปลงกายาอยาชาได

กรงยกษศกดสทธอยทศใด จะลาไปตามองคพระทรงธรรม

(แกวหนามา, : )

จะเหนวา แมนางแกวจะมรปลกษณทไมด มนสยและพฤตกรรมบางประการท

ผดไปจากกรอบของความเปนหญง แตกมคณสมบตพเศษ คอ ความกลาหาญเพมเตมเขามาอนเปน

เสมอนกบความดงามแฝงอยภายใตความอปลกษณ

175

นางวาล ในพระอภยมณ มการสรางตวละครนางวาลใหเปนผหญงทม

รปลกษณทอปลกษณ มนสยและพฤตกรรมทลมหลงรปลกษณทงดงามของพระอภยมณ อกทงยงม

ความกลาในการเสนอตวเปนภรรยากอนทผชายจะเอยปากขอตนใหเปนภรรยา ดงเนอความวา

พอรขาวเจาเมองผลกใหม พระอภยพนสวสดรศม

งามประโลมโฉมเฉดเลศโลกย นางวาลลมหลงปลงฤทย

ครนรวาหาทหารชานาญศก กสมนกยนดจะมไหน

อนสงครามความรเราเรยนไว จะเขาไปเปนหามพระทรามเชย

(พระอภยมณ เลม , : )

หรอเนอความทนางวาลทลความแกพระอภยมณ แสดงใหเหนวานางวาลม

ความกลาในการเสนอตวเปนภรรยาของพระอภยมณกอนทพระอภยมณรองขอ ดงเนอความวา

นางนบนอบตอบรสพจนา คณพระบาทกรณาจะหาไหน

แตยศศกดจะประทานประการใด ไมชอบใจเจตนามาครงน

โดยเปลยวใจไมมทจะเหน จะขอเปนองคพระมเหส

แมนโปรดตามความรกจะภกด ถาแมนมเมตตาจะลาไป

(พระอภยมณ เลม , : )

ในขณะเดยวกนนางวาลกเปนผมวชาความรในดานโหราศาสตร และการทา

สงคราม อกทงยงมความสามารถดานการยงธนทเปนคณสมบตพเศษทเพมเตมขนมา ดงเนอความ

วา

เปนเชอพราหมณความรของผเฒา แตกอนเกาบราณนานหนกหนา

เปนมรดกตกตอตอกนมา นางอตสาหเลาเรยนจนเขาใจ

รฤกษพาฟาดนสาแดงเหต ทงไตรเทพพธคมภรไสย

ครนจนแจงแกลงเอาเขาเผาไฟ มใหใครพบปะพระคมภร

(พระอภยมณ เลม , : )

จะเหนวา นางวาลแมจะมรปลกษณทอปลกษณ มนสยและแสดงพฤตกรรม

บางประการทไมด แตกมคณสมบตพเศษ คอ ปญญา ความร และความสามารถทเปรยบเสมอนกบ

เปนความดทแฝงอยภายใตความอปลกษณ

ยองตอด ในพระอภยมณ เปนตวละครอปลกษณทมลกษณะของผชายทเกยว

พาราสสตรไมชานาญนก ซงในวรรณคดไทยมกจะสรางตวละครชายใหมลกษณะของผทเปนนกรก

176

คอ เจาเสนห เจาช และมชนเชงในการเกยวพาราสสตร (ศศรศม สนธวณก, : ) ดงเนอความ

วา

จะกลบกลาวชาวบานดานสงหล มนเปนคนขอายผชายเขลา

ชอยองตอดยอดเบอะซมเซอะเซา แตเปนเหลาลกเศรษฐมเงนตรา

ครนพอแมขอเมยมายกให มนกไมเคยงคเขาสหา

ยามกลางวนนนจะชมภรมยา กอายหนานางผหญงจรงจรงเจยว

……………. …………….

แลวนกอายชายหญงวงเขาปา ไมรวาจะไปหนตาบลใด

ไปถงถากลาพนมนเขาไป ปศาจใหความรอยดวยกน

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา ยองตอดเปนผชายทขอายและไมชานาญใน

การเกยวพาราสสตร ทาใหยองตอดมลกษณะแตกตางไปจากผชายในวรรณคดไทยทเปนนกรก

แมวายองตอดจะมลกษณะผดไปจากผชายสวนใหญในวรรณคดไทย แตยองตอดกมความสามารถ

พเศษแทน คอ วชาลองหนหายตว และคงกระพน ยองตอดใชวชาความรและความสามารถของตน

เพอชวยเหลอนางละเวงในการทาศกกบสนสมทร การมวชาความรและความสามารถเพมเตมเขามา

อนเปนเสมอนกบความดทแฝงอยภายใตความอปลกษณ

จากการศกษาตวละครอปลกษณเหลานสามารถสะทอนใหเหนทศนคตทมตอความ

อปลกษณได โดยมองวาความอปลกษณยงคงเปนสงทแสดงถงความไมด แตอาจมคณสมบตพเศษท

แสดงถงความดแฝงอย ทศนคตดงกลาวเปนมตทนาสนใจ เนองจากเปนการเพมเตมมมมองขนมา

มากกวาการผกขาดความคดเพยงวาความอปลกษณเปนสงไมดหรอชวราย และยงเปนการยอมรบ

เรองคณความดทอยภายในจตใจมากกวาการมองเพยงรปลกษณภายนอกเทานน

. ความอปลกษณเปนขนตอนทดสอบคน

ตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยถกกาหนดใหเปนตวละครในฝายไมดเปน

สวนใหญ และตวละครในเรองกมกจะมองตวละครอปลกษณวาเปนคนไมดเชนเดยวกบรปลกษณ

การกาหนดใหมตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยเปนการสรางขนตอนทดสอบคน ซงกคอตว

ละครในเรอง ความอปลกษณของตวละครในวรรณคดไทยเปนขนตอนทดสอบคนใน ลกษณะ

ไดแก การเปนบททดสอบการยอมรบของคน และการเปนบทพสจนความรกของคน

177

. . การเปนบททดสอบการยอมรบของคน

ตวละครอปลกษณจะใชความอปลกษณภายนอกเปนบททดสอบ

ความคดและความรกของตวละครอน ๆ ในเรอง ทงนเนองจากตวละครอน ๆ ในเรองมกจะไม

ยอมรบตอตวละครอปลกษณ ดงนนตวละครเอกในเรองจงใชความอปลกษณนเปนเครองมอ

ทดสอบการยอมรบของคน ดงตวอยาง

ในบทละครนอกเรอง สงขทอง เจาเงาะรวาตวตนทแทจรงของตนเอง

นนเปนผทมความงดงาม แตตงใจใชความอปลกษณเพอทดสอบความคดของทาวสามนตวาจะ

ยอมรบคนทมความอปลกษณใหมาเปนคครองของนางรจนาหรอไม พระสงขจงสวมรปเงาะไว

อาพรางรปงามของตนเพอทดสอบการยอมรบของทาวสามนต การใชความอปลกษณทดสอบ

ความคดของทาวสามนตทาใหเหนวา ทาวสามนตไมยอมรบคนทมความอปลกษณได สงเกตจาก

พฤตกรรมของทาวสามนตทตาหนนางรจนาเมอเลอกเจาเงาะมาเปนคครอง ดงเนอความวา

เมอนน ทาวสามนตเสยใจจนลมจบ

นางมณฑาเขาประคองรองรบ ขยาขยบไปสกหนอยกคอยคลาย

ลกขนกระทบบาทตวาดอง อรจนาดดมงชางมกงาย

ทรลกษณอปรยไมมอาย หนอกษตรยทงหลายไมเออเฟอ

มารกเงาะทรพลคนอบาทว ทดชางชวชาตประหลาดเหลอ

แคนนกจกใครใหแลเนอ แลวเอาเกลอทาซาใหหนาใจ

วาพลางทางฉวยไดไมเรยว โกรธเกรยวตวสนหมนไส

อลกชวชานาชงจงไร เอาไวไยตเสยใหแทบตาย

(สงขทอง, : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา ทาวสามนตโกรธนางรจนาทเลอกเจา

เงาะมาเปนคครองจงตาหนและลงโทษนาง ซงพฤตกรรมดงกลาวทาใหเหนถงความคดของทาว

สามนตทไมสามารถยอมรบเจาเงาะได เพราะมองวาเจาเงาะอปลกษณไมคควรกบนางรจนา

นอกจากนทาวสามนตยงพยายามจะกลนแกลงเจาเงาะอกหลายครง แสดงใหเหนถงพฤตกรรมทไม

ยอมรบความอปลกษณของเจาเงาะ

ในตอนทายเรองทาวสามนตยอมรบเจาเงาะกเพราะเจาเงาะถอดรป

เงาะอปลกษณออกกลบเปนพระสงขทมรปลกษณงดงาม เหนไดจากพฤตกรรมของทาวสามนตท

เปลยนแปลงไป เชน ตอนพระสงขตคลเพอรกษาบานเมองไวไดสาเรจ ดงเนอความวา

178

เมอนน ทาวสามนตสรวลสนตไมผนผาย

เหนนางมณฑาวาวนวาย จงซงตายดาเนนเดนมา

เขาไปในทบเหนลกเขย พอเจาเอยลกงามนกหนา

นอยหรอรปรางเหมอนเทวดา หนาตาจมลมพรมเพรา

ผวเนอเรอเรองเหลองประหลาด ดงทองธรรมชาตหลอเหลา

ฟาผเถดเอยลกเขยเรา งามจรงแลวเจานางมณฑา

ถงตวพเมอครงยงหนมแนน รปรางกออนแอนโออา

ไมแกลงอวดทรวดทรงหนาตา ใสชฎาเครองประดบกรบรอง

แตไมเหมาะเหมอนลกเขยคนน เปนตอพอยราวสกสามสอง

แพเขาทเนอไมเปนทอง กระนนนองยงวารปงาม

ตรสพลางแยมยมพรมพราย แลวภปรายปราศรยไตถาม

ลกรกจงแจงแถลงความ เจานมนามกรใด

วงศวานวานเครอเนอหนอ พงศเผาเหลากอเปนไฉน

อยประเทศธานบรไร ทาไมจงแกลงแปลงปลอมมา

(สงขทอง, : - )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา ทาวสามนตจะใชคากลาวชนชมความ

งดงามของพระสงข อกทงยงเรยกพระสงขวาเปนลกรก ซงแตกตางไปจากการกลาวถงเจาเงาะท

มกจะกลาวในแงลบวาเปนคนอบาทว หรอเปนคนทไมด ซงพฤตกรรมทแตกตางไปสามารถแสดง

ใหเหนถงความรกและการยอมรบททาวสามนตมตอพระสงขได

. . ความอปลกษณเปนบททดสอบความรกของคน

นอกจากนความอปลกษณยงเปนบททดสอบการยอมรบในความด

ของตวละครอปลกษณ ทงนตวละครอปลกษณบางตวไมมอทธฤทธในการถอดรปหรอแปลงกาย

เปนผทมรปลกษณทงดงามได ตวละครเหลานจงพยายามใชความสามารถหรอความด เพอทาใหตว

ละครอนในเรองยอมรบในความดของตวละครอปลกษณได ดงตวอยาง

ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา ความอปลกษณของนางแกวเปน

อปสรรคททาใหพระพนทองไมปรารถนาจะไดนางมาเปนมเหส นางแกวจงใชพยายามพสจนความ

รกของพระพนทอง โดยการความรกทตนมตอพระพนทองกอน แตพระพนทองกไมยอมรบรก อก

ทงยงรงเกยจนางแกวเพมขน ดงเชนพฤตกรรมของพระพนทองทมการตาหนและลงโทษนางแกว

ดงเนอความวา

179

เมอนน หนอกษตรยหนหนหมนไส

อายเหลาสาวสรรกานลใน พระคกคกผลกไสไปทนท

ดดอดานหนาอบากาม ลวนลามกอดรดชางบดส

ใครฤๅดอวาเปนสาม ชางพาทโกหกพกลม

พดเลนงายงายไมอายจต กจะคดเขนฆาใหสาสม

หยงยศโยโสโงงม หวมงจะจมแผนดนดอน

.................... ....................

อกาล ชางพาทสบประมาทอาจหาญ

จองหองพองขนพนประมาณ ปากตลาดจดจานดานอง

หนาเหมอนมาตาจระเข เสเพลสนทไมมถง

กมใชผวชคกบมง พระโกรธาดาองตบต

(แกวหนามา, : )

เมอนางแกวแปลงเปนนางมณผทมความงดงาม พระพนทองกลบพง

พอใจและปรารถนาทไดนางมณมาเปนภรรยา ดงเชนพฤตกรรมของพระพนทอง ในตอนพระ

พนทองสขอนางมณจากตายาย ดงเนอความวา

เมอนน พระพนทองมองดอยไกลไกล

พศโฉมนางงามทรามวย นางในแผนภพไมเทยมทน

ผวผองดงทองธรรมชาต เอยมสะอาดดงหนงดวงบหลน

พกตรผองสองปรางอยางลกจน ขนงเนตรเกศกรรณพรรณราย

พศสอดงศอเหมราช งามวลาศพรงเพรศเฉดฉาย

อรชรออนแอนกรดกราย เหมอนละมายนางฟานาร

สองกรออนชดแชมชอย แนงนอยนาชมสมประด

แขงขงตะลงอนทรย ฤดแดดนในวญญา

ดพลางทางแสนพศวาส พระหนอนาถนกพะวงกงขา

ใครหนอนวลละอองดงทองทา งามกวานมนชพระบตร

แตไดยลพกตรนารกแสน ไมเหมอนแมนโฉมนองของพ

จะสบดใหรรายด วาสามมแลวฤๅเปลาดาย

คดพลางทางมวาจา ตรสสงเสนาทงหลาย

ตามดใหรแยบคาย วาโฉมฉายอยสถานใด

.................... ....................

เมอนน พระพนทองวองไวใจกลา

ไดฟงดงทพธารา มาสรงชนวญญาเปรมปรด

180

ยมพลางทางกลาวสนทร ดกอนทานผจาเรญศร

นางไรภสดาสาม จงยกใหเรานเถดเปนไร

จะเลยงเปนมเหสทรก ยศศกดสองเฒาเราจะให

ทงทรพยสนจนดาขาไท จะใหทกสงสารพน

(แกวหนามา, : - )

จากตวอยางเนอความ จะเหนวา เมอพระพนทองพบนางมณผมความ

งดงามกตะลงและหลงใหลในความงดงามจนปรารถนาทจะไดนางมาเปนมเหส พฤตกรรมของ

พระพนทอง แสดงใหเหนวา ความรกของคนนนยงยดตดอยกบเรองรปลกษณทตองงดงาม

ในเรองพระอภยมณ ความอปลกษณของนางวาลเปนอปสรรคสาคญ

ททาใหพระอภยมณไมปรารถนาจะไดนางมาเปนภรรยา แตนางวาลกใชปญญาและความสามารถ

ของตนเอง ทาใหพระอภยมณมองขามความอปลกษณของนางวาล และยอมรบนางไปเปนสนมเอก

ได เชน ตอนนางวาลใชปญญาวางแผนใหพระอภยมณไดอภเษกสมรสกบนางสวรรณมาล ดง

เนอความวา

พระฟงคาซาตรกเหนลกซง คดไมถงความคดทบดผน

จงตรสวาถาเหมอนคาทราพน จะรางวลวาลใหมยศ

จงสงพระอนชาวาไฉน ตามแตใจเจาจะสงเถดทงหมด

ใหแตองคพระธดานนลาพรต ใหกาหนดเจดวนเหมอนสญญา

พระตรสพลางทางเรยกขนรวมอาสน ทรงสมพาสเพมรกขนหนกหนา

ดผวพรรณสรรพางคอยางคลา แตวชาพางามขนครามครน

................... ...................

ถงรปชวตวดาดงนารก แตรหลกลาสรางคนางสนม

พระโปรดปรานพานสนทไดชดชม รวมบรรทมแทนทองทรองทรง

................... ...................

พระยมพลางทางดผรบสง เหนเนอหนงจามาดามดหม

เหมอนทเรยนเสยนนอกเนอในด ไดเปนทพระสนมกสมยศ

(พระอภยมณ เลม , : )

จากตวอยางเนอความจะเหนวา พระอภยมณแสดงความรกตอ

นางวาล อกทงยงยกยองนางวาลใหเปนสนมเอก เพราะดวยปญญาและความเฉลยวฉลาดของนาง

สามารถแสดงใหถงการยอมรบในความสามารถอนเปรยบเสมอนความดของนางวาล

181

ในเสภาเรอง ขนชาง ขนแผน ขนชาง ใหความรกและการดแลเอาใจ

ใสนางวนทองเปนอยางด จนนางวนทองมองขามความอปลกษณและยอมรบในความดของขนชาง

ได เชน ตอนนางวนทองครวญถงชนชางเมอเหนวาขนชางนอนนงหลงจากโดนรมทารายรางกาย

ดงเนอความวา

จะนวดฟนเทาไรไมลมตา วนทองทอดกายากบสาม

โอพอรมโพธเตยของเมยแกว พอตายแลวเมยเหนจะเปนผ

อนจะหานาใจในบร เหนสนดอยเพยงพอโพธทอง

แตอยมาเปนสบหาสบหกป คานอยหนงไมมใหเมยหมอง

เมอคลอดลกหนนหลงนงประคอง เหนเมยรองพอกราพไรวอน

เมอคราวเมยจบไขไมกนขาว พอนงเฝาเคยงคอยตะบอยปอน

เหนเมยไมหลบใหลกไมนอน ครนหนารอนพอกพดกระพอลม

หนาหนาวหนาวแลนตลอดอก พอใหนอนกอดกกซอนผาหม

ครนหนาฝนฝนฝอยลงพรอยพรม ใหอยรมปดรอบหนาตางเรอน

อนชายใดในพนปถพ การรกเมยแลวไมมเสมอเหมอน

ถงรปชวใจชวงดงดวงเดอน นกรรมเตอนใหตามเมยมาตาย

(ขนชาง ขนแผน, : )

จากตวอยางคากลาวของนางวนทองทกลาวถงขนชางจะเหนวา นาง

วนทองกลาวถงความรกและการดแลเอาใจใสของขนชางในการทาหนาทสามทดมาตลอดระยะเวลา

เกอบ ปทอยเปนสามภรรยากน ทาใหเหนวา ขนชางสามารถทาใหนางวนทองมองขามความ

อปลกษณและยอมรบขนชางได เพราะความดของขนชางทปฏบตตอนางวนทอง

จะเหนไดวา ความอปลกษณเปนบททดสอบสาคญทเรองการยอมรบ

คนอปลกษณใหรวมเปนสมาชกของสงคม ตวละครอปลกษณเชนเจาเงาะแสดงใหเหนวาคนไม

ยอมรบความอปลกษณ และจะยอมรบเขารวมสงคมกเมอไดถอดรปอปลกษณออกเปนรปงามแลว

อยางไรกตามกยงมการทดสอบการยอมรบอกลกษณะหนง คอการยอมรบในความดของคน

อปลกษณ แลวรบเขาสสงคมตนเพราะความดและความสามารถ ดงเชนตวละครนางวาลและขนชาง

ความอปลกษณเปนขนตอนทดสอบคน ทาใหเหนวาผทมความอปลกษณ

มกจะไมไดรบการยอมรบจากผคนในสงคม เนองจากคนมองวาผทมรปลกษณภายนอกอปลกษณก

มกจะมจตใจ นสยและพฤตกรรมในทางอปลกษณเชนเดยวกน หากผทมความอปลกษณตองการ

ไดรบการยอมรบจากผคนในสงคมกตองปรบปรงตนเองใหมรปลกษณทงดงาม เชน เจาเงาะถอดรป

182

เปนพระสงขทมความงดงามจงทาใหทาวสามนตเกดความรกใคร และนางแกวแปลงกายเปนนาง

มณทมความงดงามกทาใหพระพนทองรกใครเชนเดยวกน หรอใชคณความดของตนเพอทาใหผอน

มองขามความอปลกษณและยอมรบตนได เชน ขนชางทเปนสามทดจนนางวนทองยอมรบในความ

ดของชนชาง และนางวาลทใชปญญาและความสามารถเพอใหพระอภยมณยอมรบนางมาเปนสนม

เอกได

จากการศกษาบทบาทในการถายทอดทศนคตทมตอความอปลกษณ จะเหนถงการ

เพมเตมมมมองทมตอความอปลกษณ กลาวคอ การถายทอดทศนคตทมตอความอปลกษณผานตว

ละครอปลกษณในวรรณคดสมยอยธยาจนถงรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย

(รชกาลท ) จะปรากฏมมมองทวา ความอปลกษณเปนสงทแสดงถงความไมดอยางชดเจน แต

ในชวงรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว (รชกาลท ) จะเหนวามการเพมเตมมมมองตอ

ความอปลกษณทมองวา แมความอปลกษณเปนสงทแสดงถงความไมด แตกยงมคณสมบตพเศษท

แสดงถงความดทแฝงอยภายใตความอปลกษณ ดงทปรากฏจากตวละครนางวาล ในพระอภยมณ

และตวละครนางแกว ในบทละครนอกเรอง แกวหนามา การเพมเตมมมมองทเกดขนอาจเกดจาก

สภาพสงคมทผหญงเรมมบทบาทในสงคมมากขน เชน ในสมยรชกาลท มกวทเปนสตร แมไมได

เขยนวรรณคดสาคญ แตสามารถแสดงใหเหนความสามารถและสถานภาพของสตรในสมย

รตนโกสนทรตอนตนไดจากงานวรรณคด (กหลาบ มลลกะมาส, : )

จากการศกษาบทบาทของตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยพบวา ตวละครอปลกษณ

มบทบาทสาคญตอการสรางสรรควรรณคดไทย ทงบทบาทตอโครงเรอง ตวละครอปลกษณเปนปม

ปญหา และสรางความขดแยงในการดาเนนเรอง บทบาทตอตวละคร ตวละครอปลกษณเปนตว

ละครทใหโทษและคณกบตวละครอนในเรอง เพอทาหนาทในการสรางปญหาและอปสรรคกบตว

ละคร และทาหนาทชวยเหลอตวละครอนในเรอง อกทงยงขบเนนคณสมบตพเศษของตวละคร

พระเอกใหเดนชดขน และบทบาทตอการถายทอดทศนคตทมตอความอปลกษณ เนองจากตวละคร

อปลกษณถกสรางใหทาหนาทในการเปนสอกลางในการถายทอดทศนคตทมตอความอปลกษณ

เพอนาเสนอมมมองวา ความอปลกษณเปนสงทแสดงถงความไมดอยางชดเจน และความอปลกษณ

ยงคงเปนสงทไมด แตมคณสมบตเสมอนความดทแฝงอย อกทงความอปลกษณยงเปนบทพสจนให

เหนถงคณงามความดดวย ซงอาจกลาวไดวาตวละครอปลกษณเปนตวละครประเภทหนงทม

ความสาคญตอการสรางสรรควรรณคดไทยเปนอยางมาก

183

บทท 5

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

สรปผลและอภปรายผล

วทยานพนธฉบบนมวตถประสงคเพอศกษาตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย ใน

ดานรปลกษณ ลกษณะนสยและพฤตกรรม กลวธการสรางตวละครอปลกษณ และบทบาทของตว

ละครอปลกษณ โดยศกษาจากตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย ตงแตสมยอยธยาจนถงสมย

รตนโกสนทรตอนตน จานวน ตว ไดแก ชชก พรานบญ เจาเงาะ นางสามนกขา นางคอมกจจ

ขนชาง หมนหาญ จรกา ทาวสนนราช นางคนธมาล นางผเสอสมทร ชเปลอย นางวาล เจาละมาน

ยองตอด นางแกวหนามา นางประแดะ และนางศรสาหง ผลการศกษาสรปไดดงน

ดานรปลกษณ ตวละครอปลกษณปรากฏลกษณะทางกายภาพทสะทอนใหเหนถงความ

อปลกษณ จานวน ลกษณะ ไดแก อวยวะผดรป อวยวะพการ อวยวะไมสะอาด อวยวะมขนาดใหญ

รางกายมขนาดใหญ เสนผมและขนไมเปนระเบยบ เสนผมและขนยาวกวาปกต ผมนอย ผวดาคลา

ผวหนงไมเกลยงเกลา หนาอกหยอนยาน และเลบกด ลกษณะเหลานสามารถสะทอนใหเหนถง

ลกษณะของรางกายทผดปกต และไมสมบรณ อกทงสภาพของรางกายทไมนาด

ในดานนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณพบวา ตวละครอปลกษณจะปรากฏ

นสยและพฤตกรรม ลกษณะ คอ นสยและพฤตกรรมทไมด และนสยและคณสมบตทด ตวละคร

อปลกษณมลกษณะนสยทไมดเปนสวนใหญพบ ลกษณะ ไดแก หมกมนกามตณหา เจาเลห

เพทบาย กลาวเทจ ขขลาด ไมมความเฉลยวฉลาด ดอยความสามารถในการรบ ไมชานาญในการ

เกยวพาราสสตร โลภ กลาแสดงความรกตอผชายกอน ขหง เจามารยา ไมซอสตยกบสาม พฤตกรรม

หยาบคาย และพฤตกรรมบาใบ ลกษณะนสยและคณสมบตทดพบ ลกษณะ ไดแก มวชาความร ม

ปญญาและความเฉลยวฉลาด มความซอสตย มความกลาหาญ มความสามารถ และมอานาจ แมวา

ตวละครอปลกษณบางตวจะปรากฏนสยและพฤตกรรมทด แตกยงคงลกษณะนสยและพฤตกรรมท

ไมดอย เชน นางแกวหนามา เปนตวละครอปลกษณทมความเฉลยวฉลาด และความกลาหาญ

184

เปนคณสมบตเดน แตนางกมนสยและแสดงพฤตกรรมของผหญงทกลาแสดงความรกตอผชายกอน

อยางชดเจน

จากการศกษารปลกษณ ลกษณะนสยและพฤตกรรม จะเหน วา รปลกษณม

ความสมพนธตอการกาหนดพฤตกรรมของตวละครอปลกษณเปนอยางมาก การกาหนดรปลกษณ

ของตวละครใหมความอปลกษณ ลกษณะนสยและพฤตกรรมของตวละครมความอปลกษณ

เชนเดยวกน กลาวคอ รปลกษณภายนอกไมดสงผลใหภายในจตใจไมดดวย ดงนนการแสดงออก

ทางพฤตกรรมจงไมดตามไปดวย แตหากตวละครมรปลกษณทงดงาม ลกษณะนสยและพฤตกรรม

กจะงดงามเชนเดยวกน เชน นางแกวหนามา เมอเปนนางแกวทมรปลกษณอปลกษณ กเปนผหญงท

กลาแสดงออกถงความรกทตนมตอผชายกอน แตเมอเปนนางมณผมความงดงามกจะเปนผหญงท

แสดงออกถงความเขนอายเมออยกบผชาย จะเหนวา นางแกวหนามาและนางมณเปนตวละคร

เดยวกน แตมพฤตกรรมการแสดงออกทตางกน ทงนอาจเปนเพราะรปลกษณภายนอกเปน

ตวกาหนดนสยและพฤตกรรมของตวละครอปลกษณ

จากการศกษากลวธการสรางตวละครอปลกษณในวรรณคดไทย กลวธหลก ไดแก

กลวธการเลาเรอง และกลวธทางภาษา พบวา กลวธการเลาเรองจะใชกลวธการเลาเรองในการ

นาเสนอภาพตวละครอปลกษณ ลกษณะ ไดแก กลวธการสรางจากการบรรยายของผเลาเรองแบบ

ผร กลวธการสรางจากบรรยายของตวละครอน และกลวธการสรางจากถอยคาของตวละคร

อปลกษณ

กลวธการสรางจากการบรรยายของผเลาเรองแบบผร เปนกลวธทจะใชในการเกรนนา

ถงตวละครอปลกษณ เมอกลาวถงตวละครอปลกษณนน ๆ กจะสามารถใหเหนภาพของละคร

อปลกษณไดทนท ในการสรางตวละครอปลกษณผานผเลาเรองแบบผรมกจะแสดงใหเหนถงภาพ

เชงลบแกตวละครอปลกษณ ผเลาเรองจะเนนไปทความอปลกษณของตวละครทงดานรปลกษณ

ลกษณะนสยและพฤตกรรมเปนสาคญ และไมมความคดหรอเจตนาอนแฝงเรน เพราะจะมงแสดง

ลกษณะของตวละครอปลกษณใหชดเจน

กลวธการสรางจากการบรรยายของตวละครอน จะเปนมการสรางของตวละคร

อปลกษณผานสายตา การคดคานง คาพด และพฤตกรรมของตวละครอน ๆ ในเรองทมตอตวละคร

อปลกษณ ในการสรางตวละครอปลกษณผานมมมองของตวละครอน ๆ ในเรองมกจะแสดงใหเหน

ภาพในเชงลบของตวละครอปลกษณ โดยมองผานรปลกษณทอปลกษณ และเกดการตความตว

ละครอปลกษณวาจะตองมลกษณะนสยและพฤตกรรมในดานลบ หากตวละครอนในเรองจะ

185

กลาวถงความดงามของตวละครอปลกษณ ตวละครอปลกษณกจะตองพสจนตนเองโดยการแสดง

คณสมบตพเศษออกมา หรอการถอดรปลกษณทอปลกษณออกไป

กลวธการสรางจากถอยคาของตวละครอปลกษณ ทาใหเหนวา ตวละครอปลกษณม

การแสดงภาพของตนเองดวยมมมองในเชงบวก โดยมองวารปลกษณอนอปลกษณไมเปนปญหา

เนองจากตวละครอปลกษณมองผานความอปลกษณจงเหนความดของตนเอง และการมองวาตนม

ลกษณะนสยและพฤตกรรมทด ซงตวละครอปลกษณมความคดและเจตนารายแฝงเรนอย คอ การ

หลอกลวงใหผอนหลงเชอตน เพอใหไดในสงทปรารถนา นอกจากนตวละครอปลกษณยงแสดง

ภาพของตนเองดวยมมมองในเชงลบ โดยมองวารปลกษณของตนนาเกลยด และมคณสมบตดอย

ซงเปนการกลาวถงเพอยอมรบในสงทไมดของตนเอง

การสรางตวละครอปลกษณผานกลวธการเลาเรอง ทง ลกษณะขางตนพบวา การ

สรางตวละครอปลกษณผานผเลาเรองแบบผร การสรางผานตวละครอน ๆ ในเรอง และการสราง

ผานตวละครอปลกษณเองมกจะแสดงใหเหนภาพของตวละครอปลกษณในเชงลบเปนสาคญ แตกม

การแสดงใหเหนภาพในเชงบวกบาง โดยการสรางผานมมมองของตวละครอปลกษณเอง ซงเปน

มมมองทมเจตนาแฝงเรน แตการสรางผานมมมองของผเลาเรองแบบผร และการสรางผานมมมอง

ตวละครอน ๆ ในเรองจะเปนการมองโดยปราศจากเจตนาแฝงเรน ทาใหเหนภาพเชงบวกของตว

ละครอปลกษณไดอยางตรงไปตรงมา จะเหนวา การแสดงใหเหนภาพเชงบวกของตวละคร

อปลกษณผานกลวธการเลาเรองทง ลกษณะมความแตกตางกน เพราะเกดจากเจตนาแฝงเรนของ

ตวละครอปลกษณ จงสงผลใหการสรางตวละครอปลกษณมความซบซอนมากขน

ในสวนกลวธทางภาษา กวใชคาและภาพพจนในการสรางตวละครอปลกษณ ในดาน

การใชคา กวสรรคาทสามารถสอความหมายใหเหนถงความอปลกษณของตวละครไดอยางชดเจน

และใชคาเรยกตวละครอปลกษณททาใหเหนลกษณะตาง ๆ ของตวละครอปลกษณไดทนทวา ตว

ละครอปลกษณมลกษณะภายนอกและลกษณะนสยในเชงลบเปนสวนใหญ สวนการใชภาพพจน

กวจะใชการอปมาและอปลกษณเพอเปรยบเทยบรปลกษณ นสยและพฤตกรรมของตวละครกบสง

ตาง ๆ เชน ผ ปศาจ เปรต และเสอ ซงเปนการยาใหเหนภาพในเชงลบของตวละครอปลกษณได

ชดเจนยงขน

ตวละครอปลกษณในวรรณคดไทยมบทบาทสาคญ ลกษณะ ไดแก บทบาทของตว

ละครอปลกษณทมตอโครงเรอง บทบาทของตวละครอปลกษณทมตอตวละคร และบทบาทของตว

ละครอปลกษณทมตอการถายทอดทศนคตตอความอปลกษณ

186

บทบาทของตวละครอปลกษณทมตอโครงเรองพบวา ตวละครอปลกษณจะเปนปม

ปญหาของเรอง คอ ทาใหเกดความขดแยงระหวางตวละครอปลกษณกบตวละครอนในเรอง และยง

เปนตนเหตใหตวละครอนในเรองขดแยงกน กวกาหนดใหตวละครเอกของเรองเปนตวละคร

อปลกษณ ซงความอปลกษณนนเปนปมปญหาสาคญ ททาใหตวละครเอกมความอปลกษณขดแยง

กบตวละครอน ๆ ในเรอง ความขดแยงระหวางตวละครเอกทมความอปลกษณกบตวละครอนใน

เรองคลคลายลงเมอตวละครเอกเปดเผยตวตนทแทจรง ดวยการถอดรปอปลกษณออกไป

บทบาทของตวละครอปลกษณทมตอตวละครพบวา ตวละครอปลกษณมบทบาทให

คณและใหโทษกบตวละครอนในเรอง ตวละครอปลกษณทใหคณจะทาหนาทในการชวยเหลอตว

ละครอน ๆในเรองในการแกไขปญหาใหสามารถผานพนอปสรรคไปได และยงทาหนาทในการขบ

เนนคณสมบตของตวละครพระเอกดวย ตวละครอปลกษณททาหนาทชวยเหลอตวละครอนในเรอง

มกจะปรากฏเปนตวละครทมคณสมบตพเศษ เชน มวชาความร เฉลยวฉลาด มความกลาหาญ และม

ความสามารถ แตตวละครอปลกษณททาหนาทขบเนนคณสมบตของตวละครพระเอกจะปรากฏ

เปนตวละครทมคณสมบตดอยกวาทงสน แมวาตวละครอปลกษณจะมคณสมบตทด แตเมอเปนค

เทยบเคยงกบตวละครพระเอกคณสมบตทดกจะกลายเปนคณสมบตดอย เพอขบเนนใหตวละครเพม

คณสมบตทดใหเดนชดเพมขนอก สวนตวละครอปลกษณทใหโทษจะเปนตวละครทมลกษณะนสย

และพฤตกรรมทไมด ซงจะทาหนาทสรางปญหาและอปสรรคตาง ๆ ใหแกตวละครอน ๆ ในเรอง

เชน ชเปลอยทลวงสดสาครเพอชงไมเทาและมามงกร สงผลใหสดสาครตองตกอยในอนตราย แต

สดสาครกไดเรยนรคนมากขน

บทบาทสดทายของตวละครอปลกษณ คอ บทบาทตอการถายทอดทศนคตตอความ

อปลกษณ ตวละครอปลกษณทาใหเหนมมมองทมตอความอปลกษณวา ความอปลกษณเปนสงทไม

ดอยางชดเจน เมอรปลกษณไมงดงามกจะสงผลตอนสยและพฤตกรรมของตวละครใหไมดไปดวย

ตวละครอปลกษณจงเปนเสมอนภาพแทนความชวรายททาใหผอานเหนเปนรปธรรมไดชดเจนขน

สอดคลองกบคากลาวของ Anthony Synnott (อางถงใน ไปรยา พลศารทล, : ) ทวา

ความงามและความดเปนสงคกน ดงเชนในเทพนยายกรก-โรมน มกนาเสนอผท

มคณธรรม มความดในรปกายทงดงาม และพยายามสอวาเปนสญลกษณของความด ในทาง

ตรงกนขามความชวมกปรากฏมกปรากฏกบอสรในสภาพทนาเกลยดนากลว ซงรปกายนา

เกลยดนากลว คอ ความชวราย เลวทราม เชน รปรางอาจจะดใหญโตมาก รปรางมองแลว

ไมไดสดสวน อวยวะตางๆ ผดปกต ผดรปราง

187

อยางไรกตามกยงมการเพมทศนคตตอความอปลกษณใหไมไปในทศทางเลวราย

เทานน แตปรากฏทศนคตเพมเตมวาแมรปลกษณจะอปลกษณ แตกมคณสมบตทดอนเปรยบเสมอน

กบคณความดทแฝงอยภายในจตใจ ซงคณสมบตทดกจะทาใหเกดการยอมรบความอปลกษณนนได

มากขน ดงเชน พระอภยมณทยอมรบนางวาลเปนสนม เพราะนางวาลมความรและความสามารถใน

การทาสงคราม

ในการเพมเตมทศนคตทมตอความอปลกษณ จะเหนวา ในสมยอยธยาจนถงสมย

รตนโกสนทรรชสมยของพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย (รชกาลท ) จะมองวาความ

อปลกษณเปนสงทไมดอยางชดเจน ตวละครอปลกษณในวรรณคดในสมยดงกลาวจงมรปลกษณ

ภายนอก นสยและพฤตกรรมทไมด เชน เรอง มหาชาตคาหลวง หรอเสภาขนชาง ขนแผน ยกเวน

เรองสงขทองทเรมมเคาความคดเรองความอปลกษณในแงบวก ซงความคดนมความชดเจนมากขน

ในสมยตอมา คอ รชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว (รชกาลท ) การถายทอดทศนคตท

มตอความอปลกษณมมมมองทเพมเตมเขามาชดเจนมากขน โดยมองวาความอปลกษณยงคงเปนสง

ทไมด แตถาหากมองขามความอปลกษณภายนอกกจะสามารถเหนความดหรอความงดงามทอย

ภายใตความอปลกษณ เชน บทละครนอกเรอง นางแกวหนามา กวสรางนางแกวหนามาใหมความ

อปลกษณแตมความกลาหาญ หรอในพระอภยมณ กวสรางนางวาลใหมความอปลกษณ แตมความ

เฉลยวฉลาด ความสามารถ และความกลาหาญ การเพมเตมทศนคตทมตอความอปลกษณอาจเกด

จากความหลากหลายของชาตพนธตาง ๆ ทางฝงตะวนตกทเขามาตดตอคาขายกบประเทศไทย จง

เกดความเลอนไหลทางความคดสงผลใหความคดหรอมมมองทมตอความอปลกษณมการมอง

เพ มเตมขนมาจากเดม สอดคลองกบคากลาวในเอกสารการสอนชดประวตศาสตรไทย

(มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, : ) ทกลาววา

การขยายตวทางการคาในสมยรตนโกสนทรตอนตนมผลทาใหเกดการเปลยนแปลง

โลกทศนของคนในสมยนน คานยมบางประการในสมยอยธยายงคงปรากฏอย เชนความเชอ

ในเรองความไมเทาเทยมกนของมนษย แตการขยายตวทางการคาทาใหความคดเปนเหตเปน

ผลเชงประจกษมากขน โดยเนนความสาคญของมนษยใหรจกใชปญญา และพจารณาความ

จรงมากขน วฒนธรรมของชาวตะวนตกทเขามาทาใหเกดความสานกในความคดทมเหตผล

โลกทศนสมยรตนโกสนทรตอนตนจงเปดกวาง อกทงวรรณกรรมในสมยรตนโกสนทร

ตอนตนเปนวรรณกรรมของชนชนนา การสรางสรรควรรณกรรมในสมยนนจงพยายาม

สอดแทรกคานยม คณธรรม และธรรมเนยมปฏบตทพงประสงคสาหรบชนชนทปรารถนาจะ

เขารบราชการแทรกลงไปดวย

188

การเพมเตมทศนคตทมตอความอปลกษณทาใหเราตระหนกถงความดงามทอยภายใน

จตใจมากกวารปลกษณภายนอก แตอยางไรกตามความอปลกษณกยงไมเปนทปรารถนาและไมเปน

ทยอมรบของผคน เชน เจาเงาะทเปนพระเอก แตไมไดรบการยอมรบจากทาวสามนต เพราะความ

อปลกษณ และนางแกวหนามาทเปนตวละครนางเอกไมไดรบการยอมรบจากพระพนทอง แตเมอ

ตวละครดงกลาวถอดความอปลกษณออกเปนผทมความงดงามกจะไดรบการยอมรบอยางแทจรง

แตหากตวละครอปลกษณแตมคณสมบตทด ไมสามารถถอดรปอนอปลกษณออกได เพราะเปน

รปลกษณทแทจรง เชน นางวาล กถกกาหนดใหไมสามารถแสดงพฤตกรรมไดจนจบเรอง และตอง

เสยชวตลง สามารถสะทอนใหเหนถงทศนคตทมตอความอปลกษณวา ความอปลกษณยงเปนสงท

ไมพงปรารถนาและไมอาจเปนทยอมรบไดอยนนเอง

ขอเสนอแนะ

ตวละครอปลกษณมความสาคญตอการสรางสรรควรรณคดไทย แตทวาในวรรณกรรม

ปจจบนกมการสรางตวละครใหมรปลกษณทไมงดงามอยเชนกน เชน นวนยายชด Ugly Ducking

เรอง secret รกลบ...ลบ ตวละครเอกของเรอง คอ บญสวรรคมรปลกษณทไมงดงาม ซงนาสนใจใน

การศกษาตวละครอปลกษณในวรรณกรรมปจจบนดวย เพอใหเหนความคดทมตอความอปลกษณ

ในสงคมปจจบนมากขน

189

รายการอางอง

หนงสอ

กาญจนา นาคสกล. ( ). ภาษาไทย ชดคาไทย. กรงเทพฯ: สมาคมครภาษาไทยแหงประเทศ

ไทย.

กหลาบ มลลกะมาส. ( ). ความรทวไปทางวรรณคดไทย. กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลย

รามคาแหง.

เกศรน มณนน, พวงเพญ ศรรกษ. ( ). ซาไก : ชนกลมนอยภาคใตของไทย. สงขลา: คณะ

วทยาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

จอรจ วอง. (ม.ป.ป.). สวยกบศลยกรรมพลาสตก : การเผชญหนากบความเปนจรง. กรงเทพฯ:

แสงดาว.

ฉลาด บญลอย ; เสฐยร พนธรงษ และพระมหาประยทธ ปยตโต. (ม.ป.ป.). พจนานกรมบาล-

สนสกฤต-ไทย-องกฤษ. พระนคร: แพรพทยา.

ดนย ไชยโยธา. ( ). วฒนธรรมและอารยธรรมสมพนธของอนทวปอนเดยและนานาประเทศ.

พมพครงท , กรงเทพฯ: โอ.เอส.พรนตง เฮาส

ตอพงษ บญมาประเสรฐ. ( ). โรคกระดกสนหลงเสอม (Degenerative diseases). เชยงใหม :

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

เถลง พนธเถลงอมร. ( ). หลกการวจารณวรรณคด. นครศรธรรมราช: วทยาลยคร

นครศรธรรมราช.

ธเนศ เวศรภาดา. ( ). หอมโลกวรรณศลป. กรงเทพฯ: ปาเจรา.

นววรรณ พนธเมธา. ( ). คลงคา. กรงเทพฯ: อมรนทร.

บญเกด รตนแสง. ( ). เกรดวรรณคด. กรงเทพฯ: พฒนาศกษา.

ปรมานชตชโนรส, สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระ. ( ). มหาเวสสนดรชาดก กณฑ.

พระนคร: ครสภา

เปรมจต เศาณานนท, บรรณาธการ. ( ). จกษจฬา. กรงเทพฯ: ภาควชาจกษวทยา คณะ

แพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

190

เปลอง ณ นคร. ( ). พจนะภาษา. พมพครงท . กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

พพธภณฑหนขผงไทย. ( ). ตานานหวลานไทย / พพธภณฑหนขผง. นครปฐม: พพธภณฑ.

พทธยอดฟาจฬาโลก, พระบาทสมเดจพระ. ( ). บทละครเรองรามเกยรต เลม - . พมพครงท

, กรงเทพฯ: ศลปาบรรณาคาร.

พทธเลศหลานภาลย, พระบาทสมเดจพระ. ( ). บทละครนอก เรอง. กรงเทพฯ: ศลปา

บรรณาคาร.

__________. ( ). เสภาเรอง ขนชาง ขนแผน. กรงเทพฯ: ศลปาบรรณาคาร.

__________. ( ). บทละครเรอง อเหนา. กรงเทพฯ: แสงดาว.

ภวเนตรนรนทรฤทธ, กรมหลวง. ( ). บทละครนอกเรอง แกวหนามา. กรงเทพฯ: กอง

วรรณกรรมและประวตศาสตร.

มหามนตร (ทรพย), พระ. ( ). บทละครเรอง ระเดนลนได. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน.

มหาวทยาลยเชยงใหม. คณะมนษยศาสตร. ( ). พจนานกรมภาษาไทยเปรยบเทยบ : กรงเทพ

เชยงใหม ไทยลอ ไทยดา. เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.

มงขวญ ทองพรมราช. ( ). สงขทอง พระเอกสองบคลก. กรงเทพฯ: ธารอกษร.

ยงยทธ วชรดลย. ( ). โรคกระดกและขอทพบบอยในประเทศไทย. กรงเทพฯ :

ราชบณฑตยสถาน.

ราชบณฑตยสถาน. ( ). พจนานกรมศพทวรรณคดไทยสมยอยธยา. กรงเทพฯ:

ราชบณฑตยสถาน.

ราชบณฑตยสถาน. ( ). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. เฉลมพระเกยรต

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา รอบ

ธนวาคม . กรงเทพฯ: ราชบณฑตยสถาน.

วชร กาชย และคณะ. (ม.ป.ป.). นกในวรรณคดไทย. พมพครงท . กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน.

วลยา ววฒนศร. ( ). การอานนวนยาย. พมพครงท . กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วญ บญยงค. ( ). ตามรอยขนชางขนแผน. พมพครงท . กรงเทพฯ: ตนออ แกรมม.

__________. ( ). ยกษในรามเกยรต. กรงเทพฯ: ครสภา.

วทยาลยนครปฐม. ( ). วรรณคดสมดไทย. นครปฐม: ศนยวฒนธรรมจงหวดนครปฐม.

วทยาลยครสงขลา. ( ). พจนานกรมภาษาถนใต. สงขลา : โรงพมพเมองสงขลา.

วบลย ลสวรรณ. ( ). ศลปะนารสองศตวรรษ. พมพครงท . กรงเทพฯ: นานมบค

พบลเคชนส.

วสาม. ( ). secret รกลบ...ลบ. กรงเทพฯ: สานกพมพแจมใส.

191

สมเกยรต รกษมณ. ( ). การแตงนวนยาย. นนทบร: สมปชญญะ.

สมบต พลายนอย. ( ). อมนษยนยาย. พมพครงท . กรงเทพฯ: ยปซ.

สายทพย นกจกจ. ( ). วรรณคดวจารณ. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.

สายวรณ นอยนมตร. ( ). นวทศนแหงวรรณกรรมไทย. นครปฐม: โรงพมพมหาวทยาลย

ศลปากร.

สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย. สาขาวชาศกษาศาสตร. ( ). เอกสารการสอนชดภาษาไทย4

หนวยท - . นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

__________. ( ). เอกสารการสอนชดภาษาไทย หนวยท - . นนทบร:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

__________. ( ). เอกสารการสอนชดประวตศาสตรไทย หนวยท - . นนทบร:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สจตรา จงสถตวฒนา. ( ). เจมจนทนกงสดาล : ภาษาวรรณศลปในวรรณคดไทย. กรงเทพฯ :

โครงการเผยแพรผลงานวชาการ คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สนทรภ. ( ). พระอภยมณ เลม - . กรงเทพฯ: ศลปาบรรณาคาร.

สนนท จนทรวเมลองและมงขวญ ทองพรมราช. ( ). ขนชาง: ชายรปชวผมนรก. กรงเทพฯ:

ชางทอง.

สนนทา โสรจจ. ( ). บทวเคราะห – วจารณ พระเอกหรอผรายในวรรณคดไทย. กรงเทพฯ :

โรงพมพนยมวทยา.

ศลปากร, กรม. ( ). บทละครเรอง อภยนราช ของสนทรภ. กรงเทพฯ: กองวรรณคดและ

ประวตศาสตร.

__________. ( ). วรรณกรรมสมยอยธยา เลม . กรงเทพฯ: กองวรรณคดและ

ประวตศาสตร.

__________. ( ). วรรณกรรมสมยอยธยา เลม . กรงเทพฯ: กองวรรณคดและ

ประวตศาสตร.

อราวด ไตลงคะ. ( ). ศาสตรและศลปแหงการเลาเรอง. พมพครงท . กรงเทพฯ : สานกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อระคนทร วรยะบรณะ และคนอน ๆ. ( ). พรหมชาตฉบบหลวง ประจาบาน ดดวยตวเอง.

กรงเทพฯ : ลก ส.ธรรมภกด.

เอกรตน อดมพร. ( ). สภาษตสอนหญง สนทรภ ประยกตใชในชวตจรง. กรงเทพฯ:

สานกพมพ พ.ศ. พฒนา.

192

วทยานพนธ

กชกรณ เสรฉนทฤกษ. ( ). “วาทกรรมความงามของผหญงในสงคมไทย : มมมองพหมต”.

วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, กรงเทพฯ.

คณตา หอมทรพย. ( ). “กลวธการเลาเรองและกลวธทางวรรณศลปเพอนาเสนอภาพพระ

โพธสตวในมหาชาตคาหลวง กณฑท - ”. ปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา

ภาษาไทย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เครอวลย ปญญาม. ( ). “ตวละครเอกแหวกขนบในวรรณกรรมอสาน: การศกษาเชงวเคราะห

วจารณ.” ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาไทยศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

มหาสารคาม.

นามนต อยอนทร. ( ). “วเคราะหตวละครเอกฝายหญงในวรรณกรรมชาวบานจากวดเกาะ.”

ปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยศลปากร.

ปรชา เสอพทกษ. ( ). “การศกษาบทบาทของผหญงและผชายในบทละครนอก สมย

รตนโกสนทรตอนตน (2325-2394)”. ปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา

ภาษาไทย มหาวทยาลยศลปากร.

ไปรยา พลศารทล. ( ). “มายาคตความงามของสตรไทย พ.ศ. - ”. วทยานพนธ

มานษยวทยามหาบณฑต. จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มนตร มเนยม. ( 1). “บทบาทของพราหมณในวรรณคดไทย”. ปรญญาอกษรศาสตรดษฎ

บณฑต สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยศลปากร.

รนฤทย สจจพนธ. ( ). “ตวละครหญงในวรรณคดไทยสมยอยธยาและสมยรตนโกสนทร

ตอนตน.” ปรญญาอกษรศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาภาษาไทย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วจนา พละหงส. ( ). “วเคราะหตวละครเชงปฏปกษในวรรณคดทศชาตชาดก.” ปรญญา

การศกษามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยศรนครทรวโรฒ.

สมพร รวมสข. ( ). “วเคราะหบทบาทตวละครอมนษยในบทละครนอกและบทละครใน.”

ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยศรนครทรวโรฒ.

สรวรรณ วงษทต. ( ). “บทบาทของตวละครปรปกษในวรรณคดไทย.” วทยานพนธอกษร

ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยศลปากร.

__________. ( ). “การศกษาการสรางตวละครปรปกษในวรรณคดไทย.” รายงานการวจย

สาขาวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

สนตตา กลอมแสง. ( ). “การศกษาตวละครทมกาเนดผดธรรมชาตในวรรณคดไทย.” ปรญญา

การศกษามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยศรนครทรวโรฒ.

193

อควทย เรองรอง. ( ). “การศกษาเชงวเคราะหวรรณกรรมเรองแกวหนามา.” ปรญญาอกษร

ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บทความ

ชลดา เรองรกษลขต. ( ). “ความหมายและบทบาทของหนามาของนางแกวหนามา”. วารสาร

ราชบณฑตยสถาน ปท , ฉบบท (เมษายน-มถนายน): - .

__________. ( ). “รปนนสาคญไฉน: ศกษาจากตวละครเอกฝายชายในวรรณคดไทย”. ภาษา

และวรรณคดไทย. : - .

__________. ( ). งามละมอมพรอมสนทงอนทรย. เอกสารในการสมมนาเชงวชาการเรอง

นางงามในวรรณกรรมไท : จากลายลกษณสลายเสน เสนอทจฬาลงกรณมหาวทยาลย,

กมภาพนธ

ศศรศม สนธวณก. ( ). “อเหนา: วรบรษนกรกและนกรบ”. วารสารมหาวทยาลยนครพนม ป

ท , ฉบบท (มกราคม-เมษายน): - .

เวปไซต

สวชย โกศยยะวฒน. (2538). “การศกษากบคานยมในสงคมไทย สมยรตนโกสนทรตอนตน (พ.ศ.

- ) ภาพสะทอนจากวรรณคดรวมสมย”. วารสารวชาการศกษาศาสตร ปท ,

ฉบบท : - . เขาถงเมอ พฤษภาคม . เขาถงไดจาก

http://digital_collect.lib.buu.ac.th/journal/Education/v n /p - .pdf

Watakan [นามแฝง]. ( ). ผมผผก. เขาถงเมอ พฤษภาคม, เขาถงไดจาก

http://ghostwiki.blogspot.com/ / /blog-post_ .html

ประวตผวจย

ชอ – สกล นางสาว อาภากร หนกไหล

ทอย หม ตาบล บานเกาะ อาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร

ประวตการศกษา

พ.ศ.

สาเรจการศกษาปรญญาศลปศาสตรบณฑต

สาขาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยมหาสารคาม

พ.ศ.

ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาภาษาไทย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร