ปญหาทางกฎหมายในการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทผาน

กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน

วาทรอยตรชววฒน หวานอารมย

การศกษาอสระเสนอมหาวทยาลยรามคาแหง เปนสวนหนงของการศกษา

หลกสตรปรญญานตศาสตรมหาบณฑต ปการศกษา 2550

ปญหาทางกฎหมายในการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทผาน

กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน

วาทรอยตรชววฒน หวานอารมย

การศกษาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรปรญญา นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยรามคาแหง

กระบวนวชา LA 797: การศกษาอสระ ภาคการศกษาท 2 ปการศกษา 2550

วทยบรการเฉลมพระเกยรตจงหวดอานาจเจรญ

ชอเรอง ปญหาทางกฎหมายในการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทผาน กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน ชอผเขยน วาทรอยตรชววฒน หวานอารมย คณะ นตศาสตร อาจารยทปรกษา รองศาสตราจารย ดร. สมชาย กษตประดษฐ

มหาวทยาลยรามคาแหงอนมตใหรายงานการศกษาอสระนเปนสวนหนงของการ

ศกษาตามหลกสตรปรญญามหาบณฑต

ผอานวยการบณฑตศกษา (รองศาสตราจารยสขสมย สทธบด) คณะนตศาสตร

คณะกรรมการสอบ

ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารย ดร. สมชาย กษตประดษฐ)

กรรมการ (อาจารยนนทรตน เตชะมา)

กรรมการ (อาจารยธรนต เทพสเมธานนท)

กตตกรรมประกาศ

การศกษาอสระฉบบนสาเรจลงไดดวยปจจยหลายประการ ประการแรก ขาพเจา

ขอขอบคณบดามารดาของขาพเจาท ใหการสนบสนนในการศกษาตลอดมาและเปนกาลงใจยงในการศกษา

ขาพเจาขอขอบพระคณครอาจารยทกทานทประสทธประสาทวชาความรใหแกขาพเจา โดยเฉพาะอยางยง รองศาสตราจารย ดร. สมชาย กษตประดษฐ ผใหเกยรตเปนประธานกรรมการรายงานการศกษาอสระและจดประกายความคดทเปนประโยชนรวมทงเอาใจใสแนะนาตรวจสอบรปแบบ ขนตอนตาง ๆ ในการทารายงานการศกษาอสระของขาพเจา ใหเปนไปตามระเบยบการบณฑตศกษาของคณะนตศาสตรมหาวทยาลยรามคาแหง ดวยความเสยสละขอขอบคณรองศาสตราจารยสขสมย สทธบด ทกรณาใหคาแนะนาทางวชาการประกอบกบใหเหตผลอยางเฉยบแหลมซงชวยใหรายงานการศกษาอสระฉบบ น มความชด เจนมากย ง ขน กบขอขอบพระคณ อาจารยนนทรตน เตชะมา และอาจารยธรนต เทพสเมธานนททใหเกยรตรวมเปนกรรมการตรวจแนะนาใหสมบรณมากยงขน

ขาพเจาขอขอบคณเพอนนกศกษานตศาสตรมหาบณฑต รน 2 สาขาวทยบรการ-เฉลมพระเกยรต จงหวดอานาจเจรญ ทกทาน ทชวยเหลอสนบสนนในการทารายงานการศกษาอสระนใหสาเรจลงลวงไปดวยด

ชววฒน หวานอารมย

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ (4) สารบญตาราง (8) สารบญภาพประกอบ (9) บทท 1 บทนา 1 1. ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1 2. วตถประสงคของการศกษา 4 3. สมมตฐานของการศกษา 5 4. ขอบเขตของการศกษา 5 5. วธดาเนนการศกษา 6 6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 7 2 ความหมาย ประวตความเปนมา และแนวคดและทฤษฎ 8 1. แนวคดและทฤษฎของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท 9 1.1 ความหมายของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท 10 1.2 วตถประสงคและเปาหมายของกระบวนการยตธรรม เชงสมานฉนท 13 1.3 ทฤษฎเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท 14 1.4 หลกเกณฑสาคญของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท 17 1.5 ประโยชนของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท 18 1.6 ความแตกตางระหวางกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบ กระบวนการยตธรรมทางอาญา 20 1.7 แนวคดในการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช ในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก 22

บทท หนา

2. การประชมกลมครอบครวและชมชน 24 2.1 การประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศไทย 28 2.2 วธการประชมกลมครอบครวและชมชน 31 3. ทฤษฎเกยวกบการกระทาความผดของเดกและเยาวชน 34 3.1 กฎการเลยนแบบ (Law of Imitation) 34 3.2 ทฤษฎความสมพนธทแตกตาง (Differential Association Theory) 35 3.3 ทฤษฎตราบาป (The Labeling Theory) 37 4. แนวคดและทฤษฎเกยวกบการลงโทษ 38 4.1 แนวคดในเรองการลงโทษ 38 4.2 วตถประสงคในการลงโทษ 42 3 กฎหมายเกยวกบการดาเนนคดอาญากบเดกและเยาวชน 44 1. กฎหมายทเกยวกบเดกและเยาวชนทกระทาผดของประเทศไทย 44 1.1 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 44 1.2 ประมวลกฎหมายอาญา 47 1.3 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา 50 1.4 พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด เยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 51 1.4.1 ขนตอนการดาเนนคดเดกและเยาวชนทกระทาความผด 52 1.4.2 วธการดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 69 1.4.3 ขนตอนวธดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 77 2. กฎหมายทเกยวกบเดกและเยาวชนทกระทาผดของตางประเทศ 78 2.1 การดาเนนคดกบเดกและเยาวชนโดยเจาหนาทตารวจ 78 2.2 การดาเนนคดอาญากบเดกและเยาวชนตามกฎหมาย ระหวางประเทศ 79

บทท หนา

2.2.1 อนสญญาวาดวยสทธเดก 79 2.2.2 กฎแหงกรงปกกง 80 2.2.3 ขอเสนอแนะแหงกรงรยาด 81 4 วเคราะหปญหากฎหมายในการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทผาน กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน 83 1. วเคราะหปญหา การนาวธประชมกลมครอบครวมาใชในกระบวนการ ยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชน 83 2. วเคราะหปญหาการขอผดฟองเดกของพนกงานสอบสวนภายหลงจากท เดกหรอเยาวชนผานการประชมกลมครอบครว 93 3. การใชดลพนจของพนกงานอยการเกยวกบการไมฟองคดตอเดก หรอเยาวชนทตองหาวากระทาความผดทผานกระบวนการ ประชมกลมครอบครว 95 4. วเคราะหปญหาการนาระบบการคมประพฤตมาใชภายหลงประชมกลม ครอบครวและชมชนเพอนามากาหนดเปนทางเลอกทเหมาะสมและ มประสทธภาพในการแกไขฟนฟเดกทกระทาความผดแทนการ ดาเนนคดอาญาวามความเหมาะสมหรอไม 96 5 บทสรปและขอเสนอแนะ 99 1. บทสรป 99 2. ขอเสนอแนะ 106 บรรณานกรม 109 ประวตผเขยน 112

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 แสดงจานวนและรอยละของคดเดกและเยาวชนทเปนการกระทาผด ซ าเมอเปรยบเทยบกบคดทจบกมสงสถานพนจฯทวประเทศ ตงแต มกราคม 2547 ถง เมษายน 2551 29 2 แสดงจานวนและรอยละของคดทหนเหออกจากกระบวนการยตธรรม ตงแตมกราคม 2547 ถง เมษายน 2551 30

สารบญภาพประกอบ

ภาพท หนา

1 ภาพการดาเนนการตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงฯ 76

บทท 1 บทนา

1. ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ในปจจบนแมวารฐจะใชกฎหมายเปนเครองมอในการควบคมความประพฤต และขอพพาทของคนในสงคม โดยมกระบวนการยตธรรม อนประกอบดวย องคกรของรฐ คอ ตารวจ อยการ และศาลยตธรรม เปนกลไกในการดาเนนการสบสวน สอบสวน ฟองรองคด จนกระทงมการพจารณา และชขาดขอพพาทโดยศาลยตธรรมกตาม แตการดาเนนกระบวนการยตธรรมโดยองคกรตาง ๆ มกฎเกณฑขนตอนทจะตองปฏบตไปตามตวบทกฎหมาย ซงมรายละเอยดขนตอน และวธการทซบซอนมาก ดงนน จงตองใชเวลาในการดาเนนการทยาวนาน และสนเปลองคาใชจายเปนจานวนมากทายทสดแลว การปองกนและการแกไขปญหาขอพพาทในสงคม กไมไดลลวงไปตามวตถประสงคของกฎหมาย อกทง บางครงการเขาสกระบวนการยตธรรมของคกรณกลบสรางความขดแยงใหเกดมมากขนโดยเฉพาะผกระทาความผดทเปนเดกและเยาวชน ผลจากสภาพสงคม ทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว กอใหเกดปญหากบความมประสทธภาพของกฎหมาย ทมทงกรณทตามไมทนสภาพปญหา และกรณทไมเหมาะสมกบสภาพความเปนจรง ทเกดขน แมปญหาของเดกและเยาวชนจะไดรบความสนใจทจะแกไขอยางเปนทางการ ทสาคญคอ การตราพระราชบญญตจดตงศาลคดเดกและเยาวชนและพระราชบญญต- วธพจารณาคดเดกและเยาวชน ต งแตป พ.ศ. 2494 และไดมการแกไขเพมเตมตามสถานการณทเปลยนไป แตกยงมปญหาจากสภาพการณทเปลยนแปลงอยางรวดเรว จงเปนหนาทของทกองคกรทตองตระหนกถงปญหาทเกดขน และจะเกดขนในลกษณะปองกนปญหาควบคไปกบการแกไขปญหาทซบซอนขนทกขณะ

อยางไรกตาม ในปจจบนนไดมการพฒนาทงดานแนวความคด และการพฒนาองคกรทเขามาแกไขปญหาทเกดขนกบเดกและเยาวชนมากมาย ทงหนวยงานสงกด

กระทรวงตาง ๆ หรอมลนธทมงหนาในการคมครองเดกและเยาวชน อกทงมการตรากฎหมายทมงคมครอง ฟนฟ เพอแกไขปญหาทเกดขน และยงมแนวคดในการคดกรองผกระทาผดไมใหเขาสกระบวนการยตธรรมมากเกนไป หรอทเรยกวา “การเบยงคด” (Diversion) หรอกาลงเปนทกลาวถงกนอยางมากคอกระบวนการยตธรรมทางเลอกเปนอกรปแบบหนงของกระบวนการยตธรรมทจะนามาใชเสรม มใชนามาใชทดแทนกระบวนการยตธรรมกระแสหลกและกาลงเปนทนยมในปจจบนคอ กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท และทใชอยกมหลายรปแบบ หลายวธเพอใหสอดคลองและเปนการใชระงบขอพพาทใหสอดคลองกบความตองการของสงคมในปจจบน ทตองการความสะดวกรวดเรว และเปนธรรม ใหบรรลถงวตถประสงคในอนทจะคมครองสงคมใหมความสงบ และพฒนาแนวทางเขาหาชมชน เพอทจะหาแนวรวมมาชวยแกปญหา อกทางหนง โดยการใหประชาชนสวนใหญมสวนชวยในกระบวนการยตธรรมมากขน เพอความสะดวกรวดเรว และเปนธรรมในการระงบขอพพาท อกท ง เพอเปนการกลนกรองคดความคดเลก ๆ นอย ๆ ทเดกและเยาวชนกระทาผดใหระงบลงไดโดย ไมจาเปนตองนาขอพพาทเขาสกระบวนการยตธรรมตามกฎหมาย อนจะเปนผลใหองคกรตาง ๆ ในกระบวนการยตธรรม มเวลาในการพจารณาดาเนนการกบคดไดอยาง มประสทธภาพ ในขณะเดยวกนผเสยหายในคดความผดเลกนอย กไดรบการดแลคมครอง เพอมใหถกลวงละเมดสทธตามกฎหมาย และมไดถกทอดทงจากกระบวนการยตธรรม จงไดมความคด และรปแบบวธการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท มาระงบขอพพาททเดกและเยาวชนถกกลาวหาวากระทาผด โดยเฉพาะกรมพนจ และคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม ซงเปนหนวยงานหลกในการพทกษ และคมครองผเยาวและคนเดกดสสงคมไดมการนากระบวนการประชมกลมครอบครว และชมชน (Family Group Conferencing) ซงถอวาเปนการไกลเกลยขอพพาทอกทางหนงโดยไดกาหนดเปนนโยบายของกรมฯใหสถานพนจฯทกจงหวดดาเนนการโดยกาหนดเปนตวชวด ปรมาณทจดประชม ผลการตดตามภายหลงการประชมวาเดกและเยาวชนมการกระทาผดซ าหรอไม ผเขารวมประชมประกอบดวย พนกงานอยการ พนกงานสอบสวน ผ อานวยการสถานพนจฯ พนกงานคมประพฤต นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห ผ นาชมชน ผ ปกครองเดก เดกหรอเยาวชนทถกกลาวหาวากระทาผด

ผเสยหาย (กรณมผเสยหาย) คร นายจาง และบคคลทเกยวของกบเดกและเยาวชน แต การจดการประชมกลมครอบครวและชมชนยงมปญหาอย

ประการแรก การประชมกลมครอบครวและชมชน ยงไมมบทบญญตกฎหมาย ในการประชมกลมครอบครวไวโดยตรง ทาใหเกดชองวางของกฎหมายขาดความชดเจนทจะนามาบงคบใชและหาทางแกไขเยยวยาเดกและเยาวชนทกระทาผด จงตองนาบทบญญตในพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดในศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 โดยการนามาตรา 63 มาใชโดย ใหอานาจผอานวยการสถานพนจฯแจงความเหนวาเดกและเยาวชนสามารถกลบตวเปนคนดไดโดยไมตองฟองและเดกยนยอมอยในการควบคมดแลของสถานพนจฯดวยแลวใหผอานวยการแจงความเหน ไปยงพนกงานอยการ ถาพนกงานอยการมความเหนชอบดวยใหมอานาจสงไมฟองเดกหรอเยาวชนน นได คาสงไมฟองของพนกงานอยการน นใหเปนทสด จงเหนสมควรทจะบญญตกฎหมายในการประชมกลมครอบครวไวโดยเฉพาะ

ประการทสอง การตความ คาวาควบคมตวในสถานพนจตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครว ยงมปญหาวาหมายความรวมถงการควบคมตวตามประมวลกฎหมายอาญาหรอไม

ประการทสาม ปญหาภายหลงการประชมกลมครอบครว เมอเยาวชนทกระทาผด และผานการประชมกลมครอบครว ผดเงอนไขการประชมกลม กไมมกฎหมายใดรองรบอานาจของพนกงานคมประพฤตหรอเจาหนาทสถานพนจฯในการตดตามแกไขเยาวชนและ ในการตดตามสอดสองเดกและเยาวชนผกระทาผดทผานกระบวนการประชมกลม หรอทาใหเดกหรอเยาวชนสานกผด และยนดทจะชดใชใหคาเสยหายแกผเสยหาย และในขณะทผไดรบความเสยหาย ไดรบการชดเชยความเสยหายกลบคนมา วธการนอาจ ทาใหเดกหรอผกระทาผดไมถกดาเนนคดในกระบวนการยตธรรมหลก เนองมาจากการทาสญญาประนประนอมภายหลงการประชมกลมครอบครว จงเหนวา พนกงาน- คมประพฤตในสถานพนจฯ ซงเปนหนวยงานหนงทมบทบาทแกไขฟนฟเดก และเยาวชนผกระทาผด โดยไมตองรบโทษจาคกในเรอนจาหรอเขารบการฝกอบรมใน ศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน และทาใหผ กระทาผดไดสานกผดโดยไดรบ ความชวยเหลอ และแกไขฟนฟจากชมชน และครอบครว แตทงนตองอยภายใตการ

สอดสองดแลของพนกงานคมประพฤตในการแกไขฟนฟ จากหลกเกณฑของมาตรา 63 ของพระราชบญญตจดตงฯ ไดบญญตหลกเกณฑควบคมของสถานพนจฯ และเสนอความเหน สงไมฟอง เพอใหโอกาสเดกหรอผนนกลบตวภายในระยะเวลาทไดกาหนดในทประชม โดยกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตผนนดวยหรอไมกได

จากหลกเกณฑดงกลาว จงเหนปญหาขอจากดตาม มาตรา 63 ในเรองเงอนไข การกาหนดประเภทคดอตราโทษ ทคานงถงฐานความผดทผกระทาผดกอใหเกดขนเปนสาคญ ซงไดวางหลกเกณฑคอนขางอยในวงจากด เมอพจารณาจากหลกเกณฑ ยงมขอจากดอยมาก โดยไมสามารถทจะแกไขคาสงของพนกงานอยการทสงไมฟองได เนองจากมขอจากดอยในเรองระยะเวลาของการผดฟองของพนกงานสอบสวนดวยจงเหนควรแกไขกฎหมายใหพนกงานอยการดาเนนคดกลบเดกและเยาวชนทผดเงอนไขได

จากขอเทจจรงและสภาพปญหาดงกลาวจงทาใหผ ศกษาตองการทราบวา มหลกเกณฑการใชดลพนจของผอานวยการสถานพนจฯในการเสนอความเหนในการสงไมฟองเดกและเยาวชนตอพนกงานอยการ ตลอดจนบทบาทอานาจหนาทของพนกงานคมประพฤตและเจาหนาทสถานพนจฯผทาหนาทตดตามแกไขพฤตกรรมเดก และเยาวชนทผานการประชมกลมครอบครวและชมชนซงประเดนคาถามดงกลาวจะไดนาไปศกษาวเคราะหเพอหาคาตอบทเหมาะสมพรอมท งขอเสนอแนะเพอปรบปรงกฎหมายและเปนแนวทางการกาหนดเงอนไขใหเดกและเยาวชนปฏบตอยางเหมาะสมและเปนธรรมแกทกฝายเพอชวยเยยวยาแกไขปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชนใหมความสานกมากขน อกทงเพอชวยเหลอผเสยหายทไดรบผลกระทบจากการกระทาของเดกและเยาวชน เพอจะไดไมกอใหเกดความคดแกแคนทดแทนกนเอง อนจะทาใหสมาชกในสงคมอยรวมกนโดยสงบสข 2. วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาหลกการ ทฤษฎ และความเปนมาของการประชมกลมครอบครวและชมชน กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท หลกการไกลเกลย แนวคดการคมประพฤต หลกการใชดลพนจของพนกงานอยการ หลกการชะลอฟอง

2. เพอศกษาถงรปแบบ โครงสราง บทบาทของสถานพนจฯในการตดตามแกไขพฤตกรรมเดกและเยาวชนทผานการประชมกลมครอบครวและเยาวชน

3. เพอศกษาทาความเขาใจ กฎหมายเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ในเรอง กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน ทงของไทยและตางประเทศ

4. เพอวเคราะหปญหาทางกฎหมายในการตดตามแกไขพฤตกรรมเดกและเยาวชนทผานการประชมกลมครอบครวและชมชน 3. สมมตฐานของการศกษา

ปญหาทางกฎหมายในการตดตามแกไขพฤตกรรมเดกและเยาวชนทผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน (มาตรา 63) มหลายประการ โดยเฉพาะอยางยงปญหาหลกเกณฑในการใชดลพนจของพนกงานอยการในการสงไมฟองเดก และเยาวชนทผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน ปญหาการใชอานาจของพนกงานคมประพฤตหรอเจาหนาทสถานพนจฯในการรายงานความประพฤต และกาหนดเงอนไขหรอขอเปลยนแปลงเงอนไข ตามมตทประชมกลม ปญหาการขอขยายเวลาผดฟอง ปญหาการขอชะลอฟอง และปญหาอนเกดจากการบญญตและการบงคบใชพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชน และครอบครว พ.ศ. 2534 หมวด 6 การฟองคดอาญา มาตรา 63 และตามกฎหมายอนจงควรทาการศกษาวจยเพอหาแนวทางแกไขปญหาขอกฎหมายทจะเกดขนภายหลงเดก และเยาวชนผดเงอนไขการประชมกลม

4. ขอบเขตของการศกษา

การศกษานมขอบเขตการศกษาถงหลกการแนวคด ทฤษฎ ววฒนาการ ประวต

ความเปนมาของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ในรปแบบการประชมกลม-ครอบครวและชมชน ทฤษฎการเบยงคดเดกและเยาวชน การชะลอฟอง ทฤษฎความ-เปนกลาง ทฤษฎการแกแคนทดแทน หลกกฎหมายตางประเทศทเกยวของในเรองการคม

ประพฤต หลกการมสวนรวมของชมชน หลกยตธรรมชมชน หลกการไกลเกลยขอพพาท การศกษานจะเนนศกษาในเรองการหามาตรการทเหมาะสมเปนธรรมของการตดตามแกไขพฤตกรรมของเดกและเยาวชนทผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน (มาตรา63) โดยมประเดนวเคราะหใน เรองปญหาทางกฎหมายในตดตามแกไขพฤตกรรมเดกและเยาวชนทผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน(มาตรา 63) สภาพปญหาขอเทจจรงของการตดตามแกไขพฤตกรรมของเดกและเยาวชน ตลอดจนการคมครองสทธเสรภาพของบคคล ซงนาจะไดรบผลกระทบตอมาตรการในการตดตามดงกลาว

5.วธดาเนนการศกษา

การศกษานเปนการศกษาเชงคณภาพ (Qualitative Research)ซงใชวธการ

(method) แยกแยะ แจกแจงจดหมวดหมองคความรจากเอกสารในขนปฐมภมอนไดแกตวบทกฎหมายในรปแบบพระราชบญญต ประมวลกฎหมาย และขนทตยภมไดแก ผลการวจย หนงสอ ตารา บทความ รายงานการศกษา ขอมลสถต วทยานพนธ การสมภาษณและเอกสารตาง ๆ ในรปแบบอน รวมทงอนเตอรเนต แหลงขอมลของเอกสารจากแหลงตาง ๆ ไดแก หอสมดกลางมหาวทยาลยรามคาแหง มหาวทยาลยธรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดยโสธร สานกงานอยการจงหวดคดเยาวชนและครอบครวจงหวดยโสธร จากนนไดนาขอมลทงหลายมาทาการวเคราะหเพอตอบคาถามของการวจย (Research Question) โดยวธการวเคราะหใหสอดคลองกบประเดนทไดตงสมมตฐานไวภายใตหลกการ ทฤษฎ และหลกกฎหมาย

6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ทาใหทราบถงหลกการ ทฤษฎ และความเปนมาของการประชมกลม-

ครอบครวและชมชน กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท หลกการไกลเกลย แนวคดการคมประพฤต หลกการใชดลพนจของพนกงานอยการ หลกการชะลอฟอง

2. ทาใหทราบถงรปแบบ โครงสราง บทบาทของสถานพนจฯ ในการตดตามแกไขพฤตกรรมเดกและเยาวชนทผานการประชมกลมครอบครวและเยาวชน

3. ทาใหทราบถง หลกกฎหมายทเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ในเรอง กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน ทงของไทยและตางประเทศ

4. ทาใหสามารถนาไปวเคราะหปญหาทางกฎหมายในการตดตามแกไขพฤตกรรมเดกและเยาวชนทผานการประชมกลมครอบครวและชมชน

บทท 2

ความหมาย ประวตความเปนมา และแนวคดและทฤษฎ

เมอเดกและเยาวชนถกกลาวหาวากระทาผดผนนจะตองไดรบโทษโดยผลของกฎหมายสวนจะรบผดมากนอยเพยงใดนนตองพจารณาถงวามแนวคดทฤษฎใดเกยวกบความรบผด และวธการสาหรบเดกทเหมาะสมสาหรบเดกและเยาวชนและจะใชทฤษฎนนอยางไร เพราะลกษณะขอเทจจรงทจะปรบใชรวมทงเจตนารมณของแตละแนวคดของทฤษฎแตกตางกน การประชมกลมครอบครวเปนกระบวนการทนาเอาผเสยหาย และเยาวชนผกระทาผดมาพบปะพดคยกนและจดการกบพฤตกรรมการกระทาผดทเกดขน การประชมกลมครอบครวนมใชวธการใหมแตอยางใด หากวามรากฐานมาจากวฒนธรรมประเพณของชนพนเมองในการจดการกบเดกทมพฤตกรรมเบยงเบน (Deviant) พฤตกรรมในทางทาลาย (Disruptive) หรอพฤตกรรมการกระทาตอผเสยหาย (Victim-offender Mediation Program) ในหลายดานอกดวย โดยโปรแกรมนไดรบการพฒนาและใชในประเทศตะวนตกหลายประเทศในระยะ 25 ปทผานมา

ทฤษฎจานวนมากไดรบการพฒนาเพอชวยในการทาความเขาใจถงกระบวนการทางานและผลประโยชนทไดรบจากการประชมกลมครอบครว ดงทจะกลาวตอไปเปนแนวคดทฤษฎทกลาวถง ทงนพงตระหนกดวยวาไมมทฤษฎใดทฤษฎหนงทเปนหลกในการอธบายความเขาใจกบทฤษฎตาง ๆ แตไมยดตดกบตวทฤษฎจนเกนไปในการปฏบตจรงซงในการศกษาอสระในบทนไดนาทฤษฎมาศกษาดงน

1. แนวคดและทฤษฎของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท1 ในชวงปลายศตวรรษท 19 ความยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) ได

เกดขนในระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญาของประเทศตะวนตก ทามกลางวตถประสงคการลงโทษระหวางรปแบบแกแคนทดแทน (Retributive Model) กบรปแบบการแกไขฟนฟ (Rehabilitation Model)2 ซงเปนวตถประสงคการลงโทษทรฐใชจดการกบผกระทาผดในกระบวนการยตธรรมทางอาญาปจจบน โดยรปแบบทงสองไดใหความสาคญเฉพาะแตผ กระทาผด โดยถอวาผ กระทาผดเปนศนยกลางของอาชญากรรม แตไมไดใหความสาคญกบเหยออาชญากรรมผไดรบผลกระทบหรอความเสยหายจากอาชญากรรมทผกระทาผดเปนผกอเลย ทาใหเหยออาชญากรรมหรอเหยออาชญากรรมไมมสวนรวมในกระบวนการยตธรรมและไมไดรบการชดใชหรอชดเชยความเสยหายทเกดขนกบตนแตอยางใด

ความยตธรรมเชงสมานฉนทไดเกดขนในชวงเวลาทมการเคลอนไหวสทธของเหยออาชญากรรม มตนกาเนดมาจาก วธปฏบตตามขนบธรรมเนยมประเพณในการสรางความสงบสข โดยการทาใหเกดความยตธรรมของชนเผาพนเมองในนวซแลนด (Maori) ออสเตรเลย (Aborigine) สหรฐอเมรกาและแคนาดา (Indian) นามาใชเปนครงแรกในป ค.ศ. 1974 ในเมอง Kitchener รฐ Ontario โดยจดใหมโปรแกรมการไกลเกลยประน-ประนอมขอพพาทระหวางเหยออาชญากรรมและผกระทาผด (Victim Offender Recon-ciliation Program)ในการยตปญหาความขดแยงและการทาใหสงคมเกดความสงบสข

1วระพงษ บญโญภาส, “กระบวนการยตธรรมทางอาญาในประเทศองกฤษ,” ใน

เอกสารการศกษาดงานสถานจาแนกประเภทเยาวชนและสถานฝกอบรมเยาวชน ณ ประเทศญปนระหวางวนท 18-28 เมษายน 2547 (กรงเทพมหานคร: กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน, กระทรวงยตธรรม, 2547), หนา 25-26.

2พมลมาศ ศลานภาพ, “การนามาตรการในการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชแกปญหาเดกและเยาวชนทกระทาผด ,” (วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต , มหาวทยาลยรามคาแหง, 2546), หนา 75-76.

(Peacemaking) โดยมแนวคดทวา อาชญากรรมเปนการละเมดหรอกระทบตอความสมพนธระหวางบคคลมากกวาทจะเปนการละเมดหรอกระทบตอรฐ จงใหความสาคญกบการสมานฉนทความสมพนธระหวางบคคลดวยวธการทไมรนแรง และเนนความตองการของเหยออาชญากรรมเปนหลก รวมทงสงเสรมหรอสนบสนนวธการทไมรนแรง และเนนความตองการของเหยออาชญากรรมเปนหลก รวมทงสงเสรมหรอสนบสนนใหผกระทาผด เหยออาชญากรรม ชมชน รวมมอกนแกไขปญหาอาชญากรรมเพอใหเกดความปรองดองและสมานฉนทตอกน และสงคมกลบมาสงบสขอกครงหนง

1.1 ความหมายของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท คาวา “Restorative Justice” หรอ “กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท” เปน

คาทใชกนอยางแพรหลายในสงคมโลก โดยสหประชาชาต ไดเสนอใหใชคานในการประชม UN Expert Meeting on Restorative Justice ทรฐบาลคานาดาจดขนเมอเดอนตลาคม พ.ศ. 2544 หมายถง “การอานวยความยตธรรมทตองการทาใหทกฝายซงไดรบผลกระทบจากอาชญากรรมไดกลบคนสสภาพดเชนเดม อนเปนการสราง ‘ความสมานฉนทในสงคม’ เปนเปาหมายสดทาย”3

เนองจากแนวความคดเรองกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมปรากฏอยในประเทศตาง ๆ ทวโลก จงมการใหคานยามตางกนออกไป ดงน

Howard Zehr กลาววา ความยตธรรมเชงสมานฉนท หมายถง กระบวนการทเกยวเนองกบบคคลทมความเสยงในความผดเฉพาะอยางมาประสานความรวมมอกนในการชแจงความเสยหาย ความตองการทจะไดรบการชดใช และขอผกมดใหตองกระทา ตลอดจนแกไขปญหาตาง ๆ ดงกลาว ทงนเพอนาไปสการเยยวยาและทาใหสงตาง ๆ ถกตองมากทสดเทาทเปนไปได และเหนวาอาชญากรรม คอ การลวงละเมดตอบคคลและความสมพนธสวนบคคล กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจะเขามาสรางพนธะ

3กตตพงษ กตยารกษ, “กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท: ทางเลอกใหม

สาหรบกระบวนการยตธรรมไทย ,” ใน ปฏรปกระบวนการยตธรรม ลาดบท 3 (กรงเทพมหานคร: สานกงานกองทนสนบสนนวจย (สกว.), 2545), หนา 79-86.

แหงความเปนธรรม โดยใหเหยออาชญากรรม ผกระทาความผด และคนในชมชนเขามาพบปะเจรจาเพอหาขอยต ซงอาจจะทาโดยการชดใช สรางความสมพนธใหมทดตอกน และการรบรองวาจะไมไปกอเรองทไมพงประสงคขนในอนาคต4

Tony Marshall นกวชาการในสหราชอาณาจกรกลาววา กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท หมายถง กระบวนการซงคกรณทกฝายทมสวนไดเสยกบการกระทาความผดมารวมกน แกปญหาวาจะจดการอยางไรกบการกระทาความผดทไดเกดขนและผลของการกระทาทอาจจะเกดขนในอนาคต5

Mark Umbreit กลาววา ความยตธรรมเชงสมานฉนท หมายถง กระบวนการทมเหยออาชญากรรมเปนศนยกลาง ซงไดจดการกบอาชญากรรมโดยการใหผทไดรบผลกระทบโดยตรงจากการกระทาผดมากทสด อนไดแก เหยออาชญากรรม ผกระทาผด ครอบครวของทงเหยออาชญากรรมและผกระทาผด ตวแทนชมชน ไดมสวนรวมในการจดการกบความเสยหายทเกดขนและเหนวากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจะเพมบทบาทของเหยออาชญากรรมและสมาชกในชมชนโดยใหมสวนรวมในระบบกระบวนการยตธรรมมากขน ในการกระตนใหผกระทาผดไดแสดงความรบผดชอบโดยตรงตอบคคลและชมชนทไดรบความเสยหายจากการกระทาความผด มการฟนฟความเสยหายทางจตใจและรางกายของเหยออาชญากรรม และใหโอกาสบคคล ทเกยวของกบการกระทาผดมาพดคย เจรจา และแกปญหาทเกดขนรวมกน สนบสนนใหผกระทาผดไดมโอกาสพฒนาความสามารถและกลบคนสสงคมเปนพลเมองทดได อนจะนามาซงความรสกปลอดภยและความผาสกของคนในชมชน6

John Braithwaite ไดใหความเหนไววา แนวความคดเรองกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจะแตกตางไปจากแนวความคดเดม ๆ เ รองการลงโทษ โดยเฉพาะจดประสงคของการลงโทษ ไมวาจะเปนการปองกน การแกไขฟนฟ การตดโอกาสในการกระทาผดอก และการแกแคนตอบแทน กระบวนการยตธรรมเชง

4กตตพงษ กตยารกษ, เรองเดยวกน, หนา 20-25. 5พมลมาศ ศลานภาพ, เรองเดม, หนา 78-79. 6เรองเดยวกน, หนา 87-88.

สมานฉนทเนนถงความรบผดชอบของผกระทาความผด การมสวนรวมของคนในชมชนและกระบวนการกลบคนด มความสมพนธใหมทดตอกนของผกระทาผดและคนในชมชน กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจะเปนกลไกสาคญในการจงใจใหเกดผลในการปองกนอาชญากรรม เปนวธการทเปลยนแนวความคดพนฐานของกฎหมาย และความคดเรองเสรภาพ ประชาธปไตย และชมชน Braithwaite เสนอวาเปนเรองสาคญทจะมหนวยงานในชมชนซงใชรบมออาชญากรรมรายแรงทไมใชกระบวนการแกแคนตอบแทนหรอสรางตราบาปแกมนษย ชมชนจะไมสามารถควบคมอาชญากรรมไดอยางมประสทธภาพหากไมมการพดถงความนาตาหนของอาชญากรรม7

Heather Stray กลาววากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท หมายถง แนวทางของการดาเนนกระบวนการยตธรรมทางปฏบตทไมเปนทางการ โดยมวตถ-ประสงคใหผกระทาผด รบผดชอบในความผดทตนไดกระทาลงไป และชดใชแกเหยออาชญากรรมและชมชน กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจะเปนการสรางความสมานฉนทใหเกดขนและเปนการฟนฟ ทงเหยออาชญากรรม ชมชน หรอแมแตผกระทาผดเอง8

กลาวโดยสรปแลว กระบวนการย ตธรรมเ ชงสมานฉนท หมายถง กระบวนการในการจดการกบปญหาอาชญากรรม เยยวยาใหทกฝายกลบคนสสภาพเดม โดยการสรางความสมพนธอนดตอกนระหวางผกระทาความผด เหยออาชญากรรม และชมชน ใชวธการเจรจารวมกนเพอหาขอยต และมการแกไขเยยวยา ชดใชคาเสยหายแกเหยออาชญากรรม และผกระทาความผดไดสานกในความผดทไดกระทา มการใหคามนวาจะไมกระทาผดอกในอนาคต อนเปนการเปดโอกาสใหผกระทาความผดไมตองรบโทษและสามารถกลบคนสชมชนไดอยางปกตสข อนเปนการสรางความสมานฉนทใหเกดขนในสงคม

7พมลมาศ ศลานภาพ, เรองเดยวกน, หนา 90-92. 8เรองเดยวกน, หนา 92-93.

1.2 วตถประสงคและเปาหมายของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท วตถประสงคและเปาหมายของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกคอ

การทจะใหเหยออาชญากรรมซงไดรบผลกระทบจากอาชญากรรมมากทสด ไดรบการชดใชความเสยหายไมวาจะเปนเรองความเสยหายทางทรพยสน ทางกาย ความรสกปลอดภย เกยรตภม อานาจ สทธ อารมณ สงคม และความสามคค กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทต งอยบนความรสกทวา มความยตธรรมเกดขนและมการตอบโตของชมชนตอการกระทาผดแลว และทาใหผกระทาผดตระหนกถงผลกระทบทเหยออาชญากรรมไดรบจากการกระทาของตนและไดแสดงความรบผดชอบตอเหยออาชญากรรมในการกระทาของตนเอง จดใหมการทางานบรหารสงคม ซงชวยในการแกไขฟนฟผกระทาผดใหสามารถกลบคนสสงคมอนจะเปนการลดแนวโนมทจะเกดอาชญากรรมในอนาคต9

โดยมหลกการสาคญอนเปนองคประกอบของความยตธรรมเชงสมานฉนท 4 ประการ ดงน

1) การไกลเกลยประนประนอม (Reconciliation) หมายถง การไกลเกลยประนประนอมระหวางผกระทาผดและเหยออาชญากรรม โดยมคนกลางคอผไกลเกลยเขาอานวยความสะดวกในการไกลเกลยขอพพาท มจดมงหมายในการชดใชความเสยหาย และสมานความสมพนธทถกระทบจากการกระทาของผกระทาผด

2) การชดใช (Restitution) หมายถง การแกไขเยยวยาความเสยหาย อาจเปนในรปของตวเงน หรออน ๆ

3) การแกไขฟนฟ (Rehabilitation) หมายถง การทผกระทาผดไดทางานทเปนประโยชนหรอชวยเหลองานของผเขารวมกระบวนการ อนจะสงผลดในการแกไขพฤตกรรมและฟนฟความสามารถของผกระทาผด และเปนการบรณาการผกระทาผด

9สพรรษา สมศร, มาตรการทางกฎหมายในการแกไขฟนฟเดกกระทาผดโดยการ

มสวนรวมของชมชน ผกระทาผด และเหยออาชญากรรม (กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2547), หนา 93.

เหยออาชญากรรม ครอบครว และชมชนเขาดวยกน ทาใหเกดความสมานฉนทและสมพนธภาพทดตอกน

4) การกลบคนสสงคม (Reintegration) หมายถง การทผกระทาผดไดรบการยอมรบจากสงคมในการกลบไปใชชวตอยในสงคมไดอยางเปนปกตสข

1.3 ทฤษฎเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท10 1) ทฤษฎกระบวนการยตธรรมอยางไมเปนทางการ (Informal Justice) กระบวนการยตธรรมอยางไมเปนทางการ เปนทฤษฎทถอกนวาเปน

จดเรมตนของแนวความคดเรองกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท11 ตามแนวความคดทวา โดยทวไปแลวกฎหมายและวธคดทางกฎหมายจะมขอจากดตามปจจยของเวลาและสถานท ดงนน จงควรมกระบวนการยตธรรมอยางไมเปนทางการควบคไปกบระบบกระบวนการยตธรรมทเปนทางการ และหากการนากระบวนการยตธรรมตามกฎหมายมาใชไมไดผล กควรจะนาระบบของกระบวนการยตธรรมอยางไมเปนทางการมาใชในฐานะทเปนทางเลอก เพอลดการตอสคดทองอยกบความสามารถของนกกฎหมาย กระจายอานาจ ลดการประทบตราบาป และลดการใชมาตรการบงคบขเขญแกผกระทาความผด บคคลผเรมกลาวถงแนวความคดเรองกระบวนการยตธรรมอยางไมเปนทางการนคอ Nils Christie โดยในป 1977 Christie ไดเขยนบทความเรอง Conflict as Property ซงกลาววาทจรงแลวความขดแยงไมใชเรองเลวรายอนจะตองทาใหหมดไป หากแตเปนสงทอาจนามาใชประโยชนได และอธบายวาการขดแยงเรองคดความกถอเปนประโยชนอยางหนง การทรฐเขามาจดการระบบกระบวนการยตธรรมจงถอวารฐไดแยงเอาประโยชนจากความขดแยงของเหยออาชญากรรม และชมชนไป เชน ทาใหเหยออาชญากรรมสญเสยโอกาสทจะมการปรบความเขาใจกบผกระทาผด ชมชนเสยโอกาสท

10สพรรษา สมศร, เรองเดยวกน, หนา 115. 11คมกฤช วฒนเสถยร, “นานาทรรศนะผพพากษาศาลคดเดกและเยาวชนในบาง

ประเทศ,” ใน เอกสารประกอบการสมมนาคดเดกและเยาวชน (พระนคร: โรงพมพศร- วกรมาทตย, 2512), หนา 125-129.

จะไดเขามาทบทวนกฎหมายซงเปนกตกาของชมชนวา กฎหมายน นมจดประสงคอยางไร และตรงตามความตองการของคนในชมชนหรอไม เชน ความผดฐานลกทรพยในความรสกของชมชนคออะไร แคไหนจงควรถอวาผกระทาความผดตองรบผดชอบ และควรจะมการลงโทษผกระทาความผดเพยงใด ระบบกระบวนการยตธรรมไมไดเออทจะใหคนในชมชนแสดงความคดเหนและตดสนใจในเรองเหลาน หากแตจะมงถงผลคดโดยใชนกกฎหมายทไดรบการฝกฝนมาใหทาหนาทดาเนนการแทนคกรณในศาล ทาใหแมแตคความกไมไดโอกาสทจะรวมคดวาควรจะจดการกบคดทเกดขนกบตนเองอยางไร

2) ทฤษฎมมมองทางสงคมของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Social Dimension of Restorative Justice)12

แนวคดเรองมมมองทางสงคมของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมปรากฏอยในวฒนธรรมของชนเผาพนเมอง เชน ในทวปอเมรกาเหนอ และทวปออสเตรเลยและจากวฒนธรรมทองถน เชน เรองการขออภยและการใหอภยในญปน แนวความคดเรองยตธรรมชมชนเปนทนยมในออสเตรเลย โย John Braithwaite ไดเสนอแนวความคดเรองการตาหนเพอใหมความสมพนธใหมทดตอกน (Re-integrative Shaming) ซงเปนรปแบบหนงของการควบคมโดยชมชน ทใหชมชนตาหนการกระทาความผดในกระบวนการทจดขนอยางไมเปนทางการนก อนจะทาใหบคคลทเกยวของรสกวาไดมการลงโทษผกระทาความผดแลว กระบวนการตาหนนจะทาใหผทมสวนรวมใหอภยและยอมรบผกระทาความผดกลบเขาชมชน Braithwaite ไดอธบายวาชมชนทมความรวมมอรวมใจกน จะมการกระทาความผดไมมากนก และชมชนโดยภาพรวมกจะดขน Gerry Johnstone ไดสนบสนนความคดเหนดงกลาว ซงกระบวนการทพดถงการกระทาความผดทเกดขนตามท Braithwaite เสนอสามารถนามาใชรวมกบระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญาและการตาหนดงกลาวจะเปนกลไกสาคญในการตรวจสอบและควบคมของชมชน ซงจะทาใหระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญามประสทธภาพมากขน

12คมกฤช วฒนเสถยร, เรองเดยวกน, หนา 12-15.

Braithwaite เหนวาการเปนปจเจกนยมของชมชนสมยใหมมผลทาใหกระบวนการตาหนมความสาคญ เพราะจะมการรวมกนกาหนดคานยมรวมของคนในชมชนซงนบวนจะมความเกยวพนกนนอยลงทกท ทงนเพราะในกระบวนการยตธรรมตามท Braithwaite เสนอจะตองมความรวมมอรวมใจของทกฝายทเกยวของ มการประชมวายอมรบหรอไมยอมรบพฤตกรรมทกระทาผดไป และมการคนดกน ดงนน จงไมควรจะนาเหตทคนในชมชนขาดความสมพนธกนมาสรางตราบาปใหแกมนษยดวยกน ดวยการบงคบใหผกระทาผดตองเขาสระบบกระบวนการยตธรรมทตางยอมรบกนวาไมมประสทธภาพในการปองกนอาชญากรรมและแกไขผกระทาความผด

ในประเดนเรองกระบวนการกลบคนสชมชนอยางมความสมพนธใหมทดตอกน Braithwaite ไดกลาววา กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจะทาใหเกดการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมอยางลกซง ในทานองเดยวกนกบทผกระทาผดทเขาสกระบวนการจะมความประพฤตดขน ทงนเพราะผกระทาผดในความผดบางประเภท เชน ความรนแรงในครอบครว และอาชญากรรมเศรษฐกจ ถอวาเปนบคคลพเศษทปกตแลวจะไมถกดาเนนคด เนองจากชมชนไมไดใหความสนใจกบความผดประเภทน ระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญาจงไมอาจเอาผดและลงโทษกบบคคลเหลาน หากมการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช กจะเปนการเพมประสทธภาพในการบงคบใชกฎหมาย พฤตกรรมการไมยอมรบอยางยงตอการกระทาความผดของคนในชมชน จะมผลทาใหผทเคยกระทาผดตลอดจนคนอน ๆ ในชมชนนนไมกลาไปกระทาผด การนาเรองการตาหนเพอสรางสมพนธใหมทดตอกนจงเปนมาตรการในการปองกนการกระทาผดซ าอยางด ดงนนจงจาเปนทจะตองมกระบวนการกระตนใหคนในชมชนไดแสดงความรสกรวมกน เพอแสดงวายอมรบหรอไมยอมรบพฤตกรรมทเกยวกบการกระทาความผด Braithwaite เหนวาการตาหนเพอสรางสมพนธใหมทดตอกน เปนเรองทางปฏบตของชมชนเพอการลงโทษ อยางไรกตามการดาเนนการดงกลาวควรจากดอยเฉพาะกลมบคคลทมความเกยวของ และหากจะนามาประยกตใชกบวฒนธรรมตะวนตกจะตองสรางสภาพของการรวมตวกนของคนในชมชน และความเตมใจทจะทางานในกระบวนการตาหนเพอสรางสมพนธใหมทดตอกนดงกลาว นอกจากนแลวควรมการจดตงกลมเพอชวยเหลอทงเหยออาชญากรรมและผกระทาความผด

Braithwaite ไดเชอมความคดของเขากบวฒนธรรมการระงบขอพพาทของชนเผาเมาร (Maori) และไดเสนอกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทรปแบบใหมทเรยกวา การประชมกลมครอบครว (Family Group Conference) โดยใชการตาหนเพอสรางความสมพนธใหมทดตอกน Braithwaite ไดอธบายไววา มความแตกตางของพลงชมชนทใชในการตาหนระหวางชมชนทมอาชญากรรมตากบชมชนทมอาชญากรรมสง โดยชมชนทมสถตอาชญากรรมต าจะมโครงสรางของชมชนทแขงแกรงและกระบวนการตาหนเพอสรางสมพนธใหมทดตอกนจะมบทบาทสาคญ ในการปองกนอาชญากรรมนน การควบคมภายในจะมประสทธภาพยงกวาการควบคมภายนอก โดยไดอธบายวาการควบคมภายในหมายความถงสานกซงจะตองมการปลกฝงมาตงแตยงเปนเดกและครอบครวจะเปนหนวยทสาคญในการสรางสานกดงกลาวเพอใหสอดรบกบคานยมของชมชน ในนวซแลนด ไดมการนาไปปฏบต โดยทาโครงการทดลองตามทฤษฎเรองการตาหน โครงการดงกลาวประสบความสาเรจมาก ตอมาจงไดมการขยายโครงขายไปถงงานคมประพฤตและงานบรการสงคม เพอใหมการดแลผกระทาความผดและเหยออาชญากรรมไดดยงขน ในปจจบนนการตาหนเพอสรางความสมพนธใหมทดตอกนไดรบการยอมรบในนานาประเทศวาเปนแนวความคดหลกเรองหนงในทฤษฎของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

1.4 หลกเกณฑสาคญของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท13 กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท เปนกระบวนการทางเลอกทแตกตาง

จากกระบวนการยตธรรมทางอาญา โดยมหลกเกณฑทสาคญ 5 ประการ ดงน 1) เนนทความเสยหายและความตองการของเหยออาชญากรรมอนเปนผล

ตอเนองมาจากความเสยหายทเกดจากความเสยหายนน รวมทงความตองการของชมชนและความตองการของผกระทาความผด

13กระทรวงยตธรรม, หลกเกณฑสาคญ 5 ประการ ของกระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนท [Online], Available URL: http://www2.djop.moj.go.th/knowledge/files/ 11010601.doc, 2551 (กรกฎาคม, 19).

2) จดการกาหนดภาระหนาทในการแกไขซงเปนผลมาจากการทาใหเกดความเสยหายนน (ไดแกภาระหนาทของผกระทาผด รวมทงภาระหนาทของชมชนและของสงคมในการแกไขเยยวยาความเสยหายดวย)

3) ใชกระบวนการเปดใหเขามามสวนรวมและเปนกระบวนการททกฝายมสวนรวมมอในกระบวนการนน

4) ใหทกฝายทมสวนไดเสยในสถานการณนนเขามามสวนเกยวของ ซงรวมทงเหยออาชญากรรม ผกระทาผด สมาชกของชมชนและสงคม

5) พยายามหาทางทาสงทเสยหายไปใหกลบคนดดงเดม 1.5 ประโยชนของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท กลมผสนบสนนกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกลาววา ไมวาจะเปน

เหยออาชญากรรม ผกระทาความผด หรอชมชนตางจะไดรบประโยชนจากการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ดงน14

1) เหยออาชญากรรมไดรบความพงพอใจ เมอเปรยบเทยบกบกระบวนการยตธรรมเชงแกแคนตอบแทน15 จรงอย

แมวา เหยออาชญากรรมอาจไดรบความพงพอใจทมการลงโทษผกระทาความผด ระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญายงไมไดใหความสาคญแกเหยออาชญากรรมและการเยยวยาความเสยหายทเกดขน ไมวาจะโดยการจายคาเสยหาย หรอการบรรเทาความสญเสยทางจตใจ และความรสกภาคภมใจของเหยออาชญากรรม อนทาใหเหยออาชญากรรมรสกวาตนเองไดรบความยตธรรมทแทจรง แตกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจะทาใหเหยออาชญากรรมไดรบการดแลมากขนไมวาจะเปนโอกาสทไดระบายออกถงทกขรอนของตน และผลกระทบจากอาชญากรรม การไดรบการบรรเทาความเสยหายทงทางวตถ และจตใจ อนทาใหรสกวาตนไดรบความเปนธรรม จงอาจ

14กตตพงษ กตยารกษ, เรองเดม, หนา 25-30. 15G. Johnstone, Restorative Justice: Ideas, Values (Debates, Devon: Willan

Publishing, 2002), pp. 1-2.

กลาวไดวากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจะสรางความพงพอใจแกเหยออาชญา-กรรมมากกวา

2) ปองกนการกระทาผดซ า ในขณะทระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญาจะทาหนาทเพยงแยกเหยอ

อาชญากรรมออกจากผทกระทาความผด และไมไดกระทาการใดทชดเจนซงแสดงถงสงทกลาวมาขางตน การตอสคดเปนเพยงการสงตวแทนทเปนมออาชพไปทาหนาทในศาล การแพชนะคดเปนผลมาจากความสามารถของผแทนทรบหนาทในการดาเนนการตามกฎเกณฑของกฎหมาย ซงมเดมพนเปนการทผกระทาผดจะตองรบโทษหรอไม เรอนจาจงเปนเสมอนโรงเรยนฝกอาชพทบคคลทกระทาความผดใหเรยนรจกการกระทาความผดทรายแรงอยางละเมยดละไมขน เพอจะไดไมตองกลบมารบโทษอก ระบบการลงโทษจงไมอาจขดเกลาจตสานกของผกระทาความผดอยางแทจรง การลงโทษจงไมสามารถมผลในเชงการยบย งการกระทาความผดทจะเกดขนในอนาคตของผทเคยการทาความผดมาแลว แตการทกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทเปดโอกาสใหผกระทาผดไดสานกและแสดงความรบผดชอบตอผลเสยหายทเกดขนจากการกระทาของตนเองไมวาตอตวเหยออาชญากรรมหรอสงคม อนทาใหไดรบการยอมรบจากบคคลดงกลาวและมโอกาสกลบคนเปนคนดของสงคม รวมตลอดถงมาตรสอดสองดแลของคนในชมชนทคอยชวยเหลอประคบประคองใหผกระทาผดหลกหางจากสงทไมควรเขาไปของแวะ จะมผลเปนการลดโอกาสทจะกระทาผดทจะเกดขนในอนาคตของบคคลดงกลาว

3) ประโยชนตอหนวยงานในกระบวนการยตธรรม ปญหาทมกพบในการจดการระบบกระบวนการยตธรรม กคอเรองความ

รวมมอของคนในชมชนไมวาจะเปนการรายงานอาชญากรรม หรอไปใหการเปนพยาน ทงนอาจจะเปนเพราะบคคลดงกลาวตระหนกถงความยากลาบากในการพสจนความผดของผกระทาความผด แตกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจะทาใหเจาหนาทไดรบความรวมมอมากขน เพราะอยางนอยเหยออาชญากรรมและผทเกยวของตางมแรงจงใจในเรองการเยยวยาและชดใชความเสยหายทเกดขนจากการกระทาความผด อนทาใหเจาหนาทในระบบกระบวนการยตธรรมมความหวงวาจะแกปญหาอาชญากรรมทเกดขน และใชมาตรการปองกนไมใหมการกระทาความผดซ า

เ มอกระบวนการไดเสรจสนลง เหยออาชญากรรม และผ เขารวมในกระบวนการมความพอใจ ผกระทาความผดมความเขาใจวาการกระทาของเขากอใหเกดผลกระทบตอผอนอยางไร และพรอมทจะแสดงความรบผดชอบในการกระทาของตน ผลของขอตกลงจะชวยใหมการชดใชความเสยหายและแกไขสาเหตของการกระทาผด โดยทบนทกขอตกลงน นเปนไปตามความตองการของท งเหยออาชญากรรม และผกระทาผดอยางเหมาะสม และทงสองฝายไดมความใกลชดกน เกดสมพนธภาพทดตอกน และสามารถกลบคนสสงคมหรอชมชนได โดยทรฐไมมสวนเกยวของหรอมบทบาทเพยงเลกนอย ซงเปนการสงเสรมใหเกดความสมานฉนทและความสมพนธอนดของบคคลใหกลบคนมาอกครง ทงนเพราะบคคลนนยอมมความเขาใจปญหาอาชญากรรมในชมชนของพวกเขาเปนอยางด16

1.6 ความแตกตางระหวางกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญา กระบวนการยตธรรมทางอาญามจดมงหมายทจะลงโทษผกระทาความผด

โดยใชหลกการแกแคนทดแทนใหสาสมกบความผดทควรจะไดรบ ซงมผกระทาความผดเปนศนยกลางของกระบวนการ ผกระทาความผด เหยออาชญากรรม และชมชนไมมสวนรวมในการจดการกบปญหาและไมมสวนรวมในการกาหนดคาตดสน แตกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมเหยออาชญากรรมเปนศนยกลางทจะไดรบการฟนฟ มการชดใชความเสยหายท งทางรางกายและจตใจจากการกระทาผดทเกดขน ผกระทาความผด เหยออาชญากรรม และชมชนไดรวมกนจดการกบปญหาทเกดขน มสวนรวมในคาตดสน มการแกไขฟนฟใหผกระทาผดสามารถกลบคนสสงคมได ซงสามารถแยกแยะความแตกตางได 5 ประการ ดงน

16สพรรษา สมศร, เรองเดม, หนา 93-94.

1) ลกษณะของอาชญากรรม กระบวนการยตธรรมทางอาญาตระหนกวา อาชญากรรมเปนการกระทาท

ละเมดตอรฐและกฎหมายบานเมอง สวนความยตธรรมเชงสมานฉนทตระหนกวา อาชญากรรมเปนการกระทาทละเมดตอบคคลและความสมพนธระหวางบคคล

2) เปาหมายของความยตธรรม กระบวนการยตธรรมทางอาญา มเปาหมายในการนาตวผกระทาผดมา

ลงโทษใหหลายจา ความยตธรรมเชงสมานฉนทมเปาหมายในการเยยวยาชดใชความเสยหายหรอผลกระทบของอาชญากรรมทไดเกดขน และมงฟนฟความสมพนธระหวางบคคลและสงคมใหมากทสดเทาทจะกระทาได ซงเปนการสงเสรมเหยออาชญากรรม ผกระทาผดและชมชน ใหมบทบาทสาคญในการทาใหเกดความยตธรรม

3) บทบาทของเหยออาชญากรรม กระบวนการยตธรรมทางอาญา ไดผลกเหยออาชญากรรมออกจาก

กระบวนการยตธรรมตงแตตน โดยทเหยออาชญากรรมไมไดรบการชดใชความเสยหายอยางตรงตามความตองการของตน แตความยตธรรมเชงสมานฉนทเปดโอกาสใหมการฟนฟความเสยหายใหเหยออาชญากรรมทสมครใจเขารวมกระบวนการ ทาใหไดรบการชดใชใหกลบคนสสภาพเดม และมบทบาทในการแกไขปญหาความขดแยงกบผกระทาผด ทาใหเหยออาชญากรรมมความรสกวาเปนสวนหนงของกระบวนการยตธรรม อนจะเปนการลดความกลวของเหยออาชญากรรม

4) บทบาทของผกระทาผด กระบวนการยตธรรมทางอาญาทาใหผกระทาผดไมมบทบาทในการ

ตดสนความผดของตนเอง เปนเพยงผถกปฏบตตอในกระบวนการยตธรรม ในขณะทความยตธรรมเชงสมานฉนทกาหนดใหผกระทาผดไดยอมรบและสานกในการกระทาของตน รวมท งแสดงความรบผดชอบตอการกระทาของตนและมขอผกมดหรอภาระหนาทโอกาสทจะเผชญหนากบเหยออาชญากรรมและไดตระหนกวาอาชญากรรมทตนไดกระทาไปทาใหเหยออาชญากรรมไดรบความเสยหายอยางไร มการชดใชความเสยหายโดยเปนไปตามความตองการของเหยออาชญากรรม

5) บทบาทของชมชน กระบวนการยตธรรมทางอาญา กาหนดใหมรฐมบทบาทสาคญในการ

จดการแกปญหาอาชญากรรมหรอการกระทาผดโดยตรง โดยชมชนมสวนรวมนอยหรอไมมเลย แตความยตธรรมเชงสมานฉนทกาหนดใหชมชนมบทบาทสาคญในการจดการกบปญหาอาชญากรรมหรอการกระทาผด โดยการรวมมอกบผกระทาผดและเหยออาชญากรรมในการหาวธการแกไขและปองกนอาชญากรรม โดยมรฐเปนผ ควบคมดแล

1.7 แนวคดในการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในกระบวนการ

ยตธรรมสาหรบเดก17 การจดการกบเดกทกระทาผดแบบเดมแบงออกเปน 2 วธ คอ วธการลงโทษ

ทถอวาเมอเดกกระทาผดแลวตองลงโทษใหเขดหลาบเพอไมใหทาผดอก หรอการกดเดกไวในสถานทจากดไมใหออกไปกระทาความผดหรอไปกอความเดอดรอนใหแกสงคมไดอก และวธการใหการสงเคราะห โดยเหนวาเดกกระทาผดเพราะสภาพแวดลอม เดกจงไมควรตองรบโทษ แตควรไดรบการสงเคราะห วธการนเมอใชไปในระยะหนงกจะพบวา ทาใหเดกรสกวาไมตองรบผดชอบตอการกระทาของตน

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทเปนทางเลอกของกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต เพอหาทางออกวาจะลงโทษเดกอยางไรจงจะไมเปนการตดโอกาสหรอการพฒนาชวตของเดก ไมแยกตวเดกออกจากครอบครวและชมชน อกทงยงทาใหเดกมความรบผดชอบ และรสานกถงการกระทาผดของตน และมความมงหมายทจะชดเชยความสมพนธของชมชนซงไดรบความเสยหายเมอมการกระทาผดขน ความยตธรรม เชงสมานฉนทสามารถใชไดกบทกคนทกระทาผดกฎหมาย โดยสามารถปรบใชไดใน หลาย ๆ สถานการณ และใชในกระบวนการยตธรรมทางอาญาไดหลายขนตอน ในปจจบน ความยตธรรมเชงสมานฉนทถกนามาใชเปนทางเลอกในการจดการแกไขปญหาเดกกระทาผด ซงมความเหมาะสมเปนอยางสง เพราะระบบกระบวนการยตธรรม

17สพรรษา สมศร, เรองเดยวกน, หนา 25-32.

สาหรบเดกมงใหความสาคญกบการแกไขฟนฟเดกทกระทาผดมากกวาการลงโทษ และเดกมแนวโนมทจะหนกลบมากระทาความผดซ าไดงายกวาผใหญ

แนวคดในการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชกบเดกทกระทาผด เรมตนอยางเปนทางการเมอ The Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention (OJJDP) ไดรเรมโครงการ The Balanced and Restorative Project ขนมา โดยวางองคประกอบสาคญของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทสาหรบเดกทกระทาผดไว 3 ประการ ดงน

1) ความรบผดชอบ (Accountability) การชดใชทดแทน (Restitution) การทางานบรการสงคม (Community

Service) และการไกลเกลยระหวางผเสยหายและผกระทาผด (Victim Offender Mediation) เปนมาตรการทสงคมนามาใชในการลงโทษผกระทาผด ทาใหผกระทาผดไดตระหนกวา อาชญากรรมทเขากระทาไป ไดกอใหเกดความเสยหายตอเหยออาชญากรรมอยางไร18 มการกาหนดใหผกระทาผดไดแสดงความรบผดชอบตอผลของความเสยหายและเหยออาชญากรรม โดยการเขาแกไขชดเชยความสญเสยตาง ๆ ทเปนผลมาจากการกระทาของเขาเอง ใหแกเหยออาชญากรรมและชมชนใหมากทสดเทาทจะกระทาได โดยมชมชนและเหยออาชญากรรมมบทบาทหลกในการดาเนนกระบวนการ

2) การพฒนาความสามารถ (Competency Development) การใหเดกกระทาผดไดพฒนาทกษะความสามารถของตน โดยการใหเดก

ไดรบการฝกอบรมวชาชพ หรอการใหเดกทางานบรการสงคม มการสงเสรมใหเดกไดเรยนรประสบการณการทางานดวยตนเอง กระบวนการนจะทาใหเดกไดรบการแกไขฟนฟพฤตกรรมการกระทาผดและชวยใหเดกสามารถกลบคนสสงคมได

3) การปกปองคมครองชมชน (Community Protection) กระบวนการการยตธรรมเชงสมานฉนทสงเสรมใหสงคมมสทธทจะไดรบ

ความปลอดภยโดยกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกจะทาการสงเสรมใหปกปองคมครองของชมชนใหมความปลอดภยโดยการไมหวนกลบไปสรางความเดอนรอนให

18สพรรษา สมศร, เรองเดยวกน, หนา 32.

ชมชนโดนการกระทาผดซ าอก และเปดโอกาสใหเดกผกระทาผด ไดสานกในการกระทาของตนและพรอมทจะแสดงความรบผดชอบ เขาใจผลกระทบในการกระทาของเขา มการชดเชยความเสยหายทไดกระทาตอเหยออาชญากรรม แทนทจะลงโทษและสรางตราบาปใหเดกไมใหเขาสกระบวนการยตธรรม ซงเปนการใชความยตธรรมเชงสมานฉนทมาเบยงเบนคดเดกไมใหเขาสกระบวนการยตธรรม ซงเปนการใชความยตธรรมเชงสมานฉนทแทนทการฟองคดปกต เมอผกระทาผดยอมรบความผด แทนทเจาหนาทจะจดการกบเดกทกระทาผด ชมชนกจะเขามาจดการและควบคมเดกเอง ชวยใหเดกสามารถกลบคนสสงคมไดอกครงหนง

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทสามารถนามาใชรวมกบกระบวนการยตธรรมปกตในทกขนตอน โดยคานงถงความเหมาะสมจากประเภทและลกษณะของคด ประวตของเดก ความรนแรงของอาชญากรรม สภาพแวดลอม ทศนคตของเหยออาชญากรรมและเดก และความสมครใจของทงเดกและเหยออาชญากรรมทจะเขารวมกระบวนการ ท งนเหยออาชญากรรมมสทธเสมอทจะใหมการดาเนนกระบวนการยตธรรมตามปกต

2. การประชมกลมครอบครวและชมชน19

ตงแตป ค.ศ. 1980 เปนตนมา ประเทศนวซแลนดไดมการอภปรายกนอยางมาก

ถงวธการทรฐใชในการพจารณาตดสนเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม และบทบญญตเกยวกบเดกทกระทาผดและครอบครวของเดกควรเปนอยางไร รวมทงวธการทรฐปกปองคมครองดแลเดกทถกกระทาละเมดและถกทอดทงดวย ซงผลของการอภปรายดงกลาวมประเดนซงเปนทยอมรบกนวา เดกและเยาวชนควรจะไดรบการแกไขดวยความรวมมอระหวางรฐและครอบครวโดยมความมงหมาย ทจะใหครอบครวมความ

19ฐตาภรณ อเทนสต, “แนวทางในการแกไขเดกและเยาวชนกระทาผดใน

ชมชน,” (วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543), หนา 123-125.

รบผดชอบในการแกไขพฤตกรรมการกระทาผดของเดก โดยจากดอานาจของหนวยงานในกระบวนการยตธรรม แตในขณะเดยวกน รฐกตองรบผดชอบในการสนบสนนชวยเหลอครอบครวและตอบสนองความตองการของเดกและเยาวชนในวธทสามารถปฏบตได และมความเหมาะสมทางวฒนธรรม

ตามประวตศาสตรกระบวนการยตธรรมของชนเผาเมร (Maori) ไดอาศยแนวคดทวาความรบผดชอบเปนเรองของหมคณะหรอสวนรวมมากกวาทจะเปนของบคคลคนเดยว และการแกไขชดเชยไมใชแกเหยออาชญากรรมเทานน แตยงขยายไปถงครอบครวของเหยออาชญากรรมดวย ดงนน จงไดประสานแนวคดระหวางการกระทาผดของปจเจกชนกบการรวมกนรบผดชอบเปนหมคณะ โดยมเหตผลวา ความรบผดชอบไมไดอยทคน ๆ เดยว แตอยทการขาดความสมดลของสงคม ผกระทาผดและสภาพแวดลอมของครอบครว ซงสาเหตของความไมสมดลน ควรจะรวมกนแกไข โดยเฉพาะอยางยง ครอบครวของทงผกระทาผดและเหยออาชญากรรมตองฟนฟความสมดลใหกลบขนมาใหม อยางเชน การทาขอตกลงรวมกนใหเหยออาชญากรรมไดมสวนรวมในการเปลยนแปลงแกไขพฤตกรรมและนสยของผกระทาผดหรอการใหผกระทาผดชวยเหลองานของเหยออาชญากรรม

ในป ค.ศ. 1989 การประชมกลมครอบครว (Family Group Conferencing) ไดถอกาเนดขนมาอยางเปนรปธรรม จากการนามาบญญตขนเปนกฎหมายครงแรกใชชอวา “The Children, Young Persons and theirs Families Act 1989” โดยการนาวธการ ธรรมเนยมปฏบตของชนเผาเมาร (Maori) ในประเทศนวซแลนดมาใช ซงใหความสาคญกบบทบาทของครอบครวและชมชนในการจดการแกไขปญหาการกระทาผดของเดก

กฎหมายดงกลาวมหลกการสาคญ เชน เนนความรบผดชอบของครอบครวในการตดสนความผดของเดก สทธของเดกทกระทาผดและเหยออาชญากรรม ความเหมาะสมของวฒนธรรม และสมพนธภาพระหวางรฐและชมชนการมสวนรวมของครอบครว รวมทง ครอบครวขยาย (Whanau) ตระกล (Hapu) เผาพนธ (Iwi) เพอใชในการแกปญหาอยางเหมาะสมตอการกระทาผดของเดก กฎหมายดงกลาวไดเปลยนแปลงความคดทางวฒนธรรมไปสวธปฏบตในกระบวนการยตธรรม อนเปนวธการทใหอานาจครอบครวในการทาคาตดสนและการไกลเกลยระหวางเหยออาชญากรรมและผกระทา

ผดใหเปนผลสาเรจ โดยรวมกนหาวธการทดทสดในการจดการกบการกระทาผด ทาใหเกดความสมดลของสงคมขน และไดพฒนาไปเปนมาตรฐานในหลายประเทศ เชน ออสเตรเลย องกฤษ ไอรแลนด แอฟรกาใต แคนาดา และสหรฐอเมรกา และในป ค.ศ. 1992 วธการพจารณาแบบลอมวง (Circle Sentencing) ซงมตนกาเนดมาจาก คนพนเมองของแคนาดาและชมชน Navajo ไดเกดขน

นอกจากน มการรเรมใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทขนเปนจานวนมาก ไดแก Victim-Offender Panels และ Victim Assistance Programs ซงเปนโปรแกรมทชวยบรรเทาความเสยหายเปนหลก ความยตธรรมเชงสมานฉนทตระหนกวา แมวาชมชนจะไดรบผลกระทบจากอาชญากรรม แตชมชนกตองมความรบผดชอบในการลดผลกระทบของพฤตกรรมการกระผดดวย จงเกดโปรแกรมทสาคญในการนามาใชเพอเสรมสรางความรวมมอกนในสงคม เชน Community Reparative Boards, Community Sanctioning และ Community Impact Panels จะเหนไดวา กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทตาง ๆ เปนแผนการอยางกวาง ๆ ในการกาหนดใหมขอตกลงใหผกระทาผดไดชดเชยความเสยหาย รปแบบทงหมดไดใชอาชญากรรมใหเปนโอกาสในการสรางพลงของคนในชมชนในการรวมมอกนแกไขปญหา และมการทาขอตกลงรวมกน

การประชมกลมครอบครว (Family Group Conferencing) สามารถนามาปรบใชกบการพจารณาหาทางแกไขฟนฟปญหาเดกและเยาวชนทกระทาผด วตถประสงคหลก คอ การใหผกระทาผดไดรบรถงผลกระทบจากการกระทาผดของตนเองมากขน และใหโอกาสผกระทาผดไดแสดงความรบผดชอบ รวมทงเปนการใหโอกาสผเสยหายในการเขามามบทบาทโดยตรงในการอภปรายถงการกระทาผดและพจารณาตดสนใจเกยวกบการลงโทษทเหมาะสมกบผกระทาผด20

นอกจากน เงอนไขของการประชมกลมครอบครว ทาใหเดกและเยาวชนตองรบผดชอบและตองแกไขการกระทาผดของตนเอง สมาชกในครอบครวทเกยวของและชมชนจะเขามามสวนรวมในการไกลเกลยปญหาทเกดขนระหวางเหยออาชญากรรมและผกระทาผด ทงน ถอวาครอบครวสามารถวางแผนทจะปกปองสวสดภาพของตนเองได

20ฐตาภรณ อเทนสต, เรองเดยวกน, หนา 135.

ดกวานกวชาชพ เพราะครอบครวจะเขาใจตนเอง รปญหาจดออน และทรพยากรของตนไดดกวาทจะใหนกวชาชพเขามาจดการ เดกและเยาวชนตองการความรสกเปนสวนหนงของชมชน มเอกลกษณและมความมนคงอยในครอบครวของตน ซงการจดการกบปญหาอาจมหลายรปแบบ การใหสมาชกในครอบครวเขามามสวนรวมในการหาแนวทางแกไขดกวาใหนกวชาชพเปนผกาหนด ดงนน ปญหาของเดกและเยาวชนจงควรใหครอบครวรวมทงผกระทาผด ชมชน และผเสยหาย เขามามสวนรวมในการจดการกบภาครฐ

การประชมกลมครอบครวในประเทศนวซแลนด ใชวธการใหครอบครวและชมชนเขามามบทบาทสาคญในการแกปญหาเดกกระทาผด โดยครอบครวนนนอกจากพอแมแลว ยงรวมถงพนอง ลงปานาอา ป ยาตายาย เปนลกษณะครอบครวใหญ ในกรณทไมมพอแม ควรใหภาครฐ เชน กรมประชาสงเคราะหเขามาทาหนาทแทนเปนผปกครองเทยม ซงครอบครว มโอกาสรบรพฤตกรรมของลกหลานของตนเอง เพราะบอยครงทพฤตกรรมของเดกเมออยในครอบครวและในโรงเรยนแตกตางกน บางครงการประชมกลมครอบครวทาใหรวาครอบครวปลอยปละละเลยเดกหรอเขมงวดกบเดกมากเกนไป จะทาใหครอบครวเกดความเขาใจในตวเดกมากขนและสามารถนาไปปรบพฤตกรรมการเอาใจใส และดแลเดกใหดยงขน ชมชน หมายถง คร กานน ผ ใหญบาน การปฏบตงานของชมชนเพอแกไขเดกและเยาวชนทกระทาผด และเปนการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมอนเนองมาจากอาชญากรรม โดยมเปาหมายเพอปกปองคมครองสงคมใหเกดความยตธรรมขน

การประชมกลมครอบครว (Family Group Conferencing) เปนกระบวนการทเกดขนโดยเดกทกระทาผด สมาชกในครอบครวของเดก และบคคลอนทครอบครวเชญเขามารวมประชม เหยออาชญากรรมหรอตวแทน บคคลทใหความชวยเหลอหรอสนบสนนเหยออาชญากรรม ตารวจและผไกลเกลยหรอผดาเนนการประชม ซงเรยกวาเปนผประสานงานในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก (Youth Justice Coordinator) นกสงคมสงเคราะหและหรอทนายความ มาประชมรวมกนโดยมเปาหมายสาคญ คอการหาทางออกหรอวธการในการจดการกบปญหาการกระทาผดใหเหมาะสมทสด และมการแสดงความรบผดชอบ (Accountability) และหาทางปองกนการกระทาผดในอนาคต

หลกการสาคญในกระบวนการประชมกลมครอบครว มดงน 1) การทาใหเดกยอมรบในการกระทาผดของตนเอง ถาเดกไมยอมรบ ความผด

นนกตองพสจนกนในศาลเดกและเยาวชนตอไป 2) คกรณทกฝายตางพดถงเหตการณการกระทาผด ลกษณะของความผด

ผลกระทบหรอความเสยหายทเหยออาชญากรรมไดรบ สาเหตแหงการกระทาผดหรอสาเหตทเดกตองกระทาผดเปนครงแรก

3) การตดสนใจทาขอตกลงหรอขอแนะนาทจะนาไปปฏบตตอเดกทกระทาผด 2.1 การประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศไทย21 การประชมกลมครอบครวและชมชนเปนรปแบบหนงของกระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนททนามาใชในคดทเดกและเยาวชนกระทาความผด การประชมกลมครอบครวเรมนามาทดลองใชในคดเดกและเยาวชนตงแตเดอนมถนายน 2546 โดยกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม นามาใชในความผดทมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกไมเกน 3 ป จะมโทษปรบหรอไมกตาม โดยใชอานาจของผอานวยการสถานพนจในการนาการประชมกลมครอบครวมาใชแทนการเสนอความเหนใหฟองคดไปยงพนกงานอยการ ตามพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 63 บญญตวา “ในกรณทเดกหรอเยาวชนตองหาวากระทาความผด เมอผอานวยการสถานพนจพจารณาโดยคานงถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพ ฐานะ ตลอดจนสงแวดลอมเกยวกบเดกหรอเยาวชนและพฤตการณตาง ๆ แหงคดแลวเหนวาเดกหรอเยาวชนอาจกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง และเดกหรอเยาวชนนนยนยอมทจะอยในความควบคมของสถานพนจแลว ใหผอานวยการสถานพนจแจงความเหนไปยงพนกงานอยการ ถาพนกงานเหนชอบดวยให

21กระทรวงยตธรรม, สถตเดกและเยาวชนกระทาผด [Online], Available URL:

http://www.moj.go.th, 2551 (กรกฎาคม, 19).

มอานาจสงไมฟองเดกหรอเยาวชนนนได คาสงไมฟองของพนกงานอยการนนใหเปนทสด

การควบคมเดกหรอเยาวชนในสถานพนจตามวรรคหนง ใหมกาหนดเวลาตามทผอานวยการสถานพนจเหนสมควร แตตองไมเกนสองป

บทบญญตมาตรานมใหใชบงคบแกการกระทาผดทางอาญาทมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกนกวาหาปขนไป”

ผลของการนากระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนทนาพอใจของทกฝาย ตอมาจงไดขยายอตราโทษเปนโทษจาคกอยางสงไมเกน 5 ป ทจะนาการประชมกลมครอบครวมาใชได และมการใหความสาคญกบชมชน โดยใหชมชนเขามามสวนรวมในกระบวนการดงกลาว วตถประสงคของการประชมกลมครอบครวและชมชน คอ เพอเปนการเบยงเบนคดใหออกจากกระบวนการยตธรรมปกต อนเปนการทาใหเดกและเยาวชนไมตองมมลทนหรอมตราบาปตดตวไป ซงจะสามารถทาใหเดกและเยาวชนทกระทาความผดสามารถกลบคนสสงคมได อกทงยงเปนการเยยวยาทางดานจตใจแกเหยออาชญากรรม ใหชมชนเขามามสวนรวมในการรวมรบรปญหาและรวมกนแกไข มการนาการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชกบเดกและเยาวชนแลว แตปรากฏวายงมเดกอกจานวนหนงทหวนกลบมากระทาความผดอก ดงตารางแสดงจานวนเดกและเยาวชนทกระทาผดซ า และตารางแสดงจานวนคดทหนเหออกจากกระบวนการยตธรรม ตอไปน

ตารางท 1 แสดงจานวนและรอยละของคดเดกและเยาวชนทเปนการกระทาผดซ าเมอ เปรยบเทยบกบคดทจบกมสงสถานพนจฯทวประเทศ ตงแตมกราคม 2547 ถง เมษายน 2551

หนวย: คด ป พ.ศ. 2547 2548 2549 มกราคม-เมษายน2551 จานวนคดทจบกมทงสน 33,308 36,080 48,218 28,206 จานวนคดทเปนการกระทาผดซ า 4,607 4,357 5,712 3,51 รอยละของคดทเปนการกระทาผดซ า 13.83 12.08 11.85 12.48

ตารางท 2 แสดงจานวนและรอยละของคดทหนเหออกจากกระบวนการยตธรรม ตงแตมกราคม 2547 ถง เมษายน 255122

หนวย: คด ป พ.ศ. 2547 2548 2549 มกราคม-เมษายน

2551 สถานะ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

เสนอความเหนเพอสงไมฟอง

3,594 100.00 5,220 100.00 5,265 100.00 3,036 100.00

พนกงานอยการมคาสงไมฟอง

2,618 72.84 4,811 92.17 4,438 84.29 2,885 95.03

ประสบปญหาขอขดของไมอาจดาเนนการตอไปได

57 1.59 45 0.86 50 0.95 21 0.69

อยในระหวางดาเนนการ

919 25.57 364 6.97 777 14.76 130 4.28

หลกเกณฑทนามาพจารณาในการนาการประชมกลมครอบครวและชมชน

มาใช การดาเนนการตามมาตรา 63 ซงผอานวยการสถานพนจไดพจารณาเพอเสนอ

ความเหนไปยงพนกงานอยการ ไดคานงถงปจจยเหลาน คอ 1) เปนความผดทมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกไม

เกน 5 ป ไมวาจะมโทษปรบหรอไมกตาม 2) ไมใชความผดทรฐมนโยบายปราบปรามเปนพเศษ หรอกระทาการอน

กอใหเกดความเดอนรอนแกสงคม 3) เดกหรอเยาวชนทกระทาความผดไดรสานกในความผดนน และใหการรบ

สารภาพ

22ขอมลจาก สานกพฒนาระบบงานยตธรรมเดกและเยาวชน กรมพนจและ

คมครองเดกและเยาวชน

4) เดกหรอเยาวชนมความประพฤตยงไมเสยหาย หรอเสยหายอยบางแตยงพอแกไขได

5) เปนการกระทาความผดครงแรก 6) มการชดใชเยยวยาความเสยหาย ใหแกเหยออาชญากรรม 7) เหยออาชญากรรมใหความยนยอมในการนากระบวนการประชมกลม

ครอบครวและชมชนมาใช 8) พนกงานคมประพฤตพจารณาโดยคานงถงประวต ความประพฤต

สตปญญา การศกษาอบรมสขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพ ตลอดจนสงแวดลอมเกยวกบเดกหรอเยาวชนและพฤตการณตาง ๆ แหงคด หากเหนวาเดกหรอเยาวชนอาจกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง

2.2 วธการประชมกลมครอบครวและชมชน23 1. ใหสถานพนจ จดใหมการประชมขนในเวลา และสถานท ซงเหนวา

สะดวกและเหมาะสม อาจจดในเวลาราชการหรอนอกเวลาราชการ จดในสถานทราชการ หรอนอกสถานทราชการ ทงน โดยคานงถงความสะดวกของผเขารวมประชมทกฝาย

2. ผเขารวมประชมควรประกอบดวยบคคล ดงตอไปน ก. เดกหรอเยาวชน ครอบครวของเดกหรอเยาวชน ไดแก บดามารดา

ผปกครอง หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนอาศยอยดวย ป ยา ตา ยาย หรอญาตใกลชด ซงมอทธพลตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกหรอเยาวชนนน หากสถานพนจสงเดกหรอเยาวชนไปอยในความดแลของกรมพฒนาสงคมและสวสดการหรอองคการเอกชน หรอ

23วมย ศรจนทรา, “ลาดบขนตอนของคดอาญา: สวนทตองดาเนนการในสถาน-

พนจและคมครองเดกและเยาวชน,” ใน คมอการปฏบตงานเจาหนาทผประสานงาน การประชมกลมครอบครวและชมชน สาหรบบคลากรในโรงเรยนหรอสถานศกษา, พมพครงท 2 (กรงเทพมหานคร: กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน, กระทรวงยตธรรม, 2549), หนา14-16.

มลนธทใหการสงเคราะหเดกรบเดกหรอเยาวชนไปดแล ใหเชญผแทนของหนวยงานดงกลาวเขารวมประชมดวย

ข. คณะสหวชาชพ ไดแก ผ อ านวยการสถานพนจ พนกงานอยการ พนกงานสอบสวน พนกงานคมประพฤต นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห หรอบคคลอนทเกยวของและสมควรเขารวมประชมดวย เชน คร อาจารย ผนาชมชน กานน ผใหญบาน

ค. ผไดรบความเสยหายจากการกระทาของเดกหรอเยาวชน บดามารดา ผปกครองของผเสยหาย กรณผเสยหายเปนผเยาว รวมท งบคคลทจะเปนกาลงใจแกผเสยหายในกรณเปนความผดตอแผนดนหรอความเสยหายทเกดตอทรพยสนของทางราชการหรอทรพยสนอนเปนสาธารณประโยชนใหประสานกบหนวยงานทตองรบผดชอบตอความเสยหายนนใหสงตวแทนเขารวมประชม

3. ระหวางประชม ใหดาเนนการโดยใหทกฝายตกลงกนในเชงสมานฉนทปลกจตสานกเดกหรอเยาวชนใหไดรบรถงผลเสยหายอนเกดจากการกระทาทเดกหรอเยาวชนไดกอขนและทาใหเดกหรอเยาวชนเกดความรบผดชอบพรอมแกไขหรอบรรเทาความเสยหายนน

4. ใหทประชมกาหนดแนวทางแกไขเดกหรอเยาวชนนน แนวทางแกไขทกาหนดอาจ ไดแก ใหเดกหรอเยาวชนทางานบรการสงคมในระยะเวลาทผเขารวมประชมเหนวาไดสดสวนทเหมาะสมกบความผดทไดกระทาลง โดยวนและเวลาทางานบรการสงคมดงกลาวตองไมขดขวางการศกษาเลาเรยน หรองานอาชพทเดกหรอเยาวชนทาอย ลกษณะงานทใหทาตองไมเปนการประจานหรอเปนการใชแรงงานเกนสมควรแกกาลงของเดกหรอเยาวชนนน หรออาจกาหนดมาตรการอน ๆ เชน การใหบรรพชา ตามระยะเวลาทเหมาะสมในชวงปดภาคเรยนหรอการใหพบจตแพทย

5. นอกจากมาตรการแกไข ตามขอ 4. แลวตองจดใหเดกหรอเยาวชนใหคามนสญญาวาจะไมกระทาผดอกและอาจกาหนดใหมการตดตามความประพฤตโดยใหเดกหรอเยาวชนมาพบพนกงานคมประพฤตเปนครงคราวเพอตดตามการปฏบตตนของเดกหรอเยาวชนในระยะเวลาซงทประชมกาหนด

6. จดใหมบนทกขอตกลงในขอ 4. ใหทกฝายลงลายมอชอไวเปนหลกฐาน หากคดนนมผเสยหายกใหจดทาบนทกความยนยอมของผเสยหายไวดวย และใหทาบนทกความยนยอมของเดกหรอเยาวชนทจะอยในความควบคมของสถานพนจเพอรบการแกไขในแบบทกาหนดและคามนสญญาตามขอ 5. ใหเดกหรอเยาวชนและบดามารดาผปกครองหรอบคคลทอยในฐานะเสมอนผปกครองลงชอไว

7. หากพนกงานอยการไมสามารถเขารวมประชมได ใหพนกงานคมประพฤตสงแนวทางแกไขทกาหนดขนทางโทรสารหรอวธอนใด ไปยงสานกงานคดเยาวชนและครอบครวหรอสานกงานอยการประจาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด หรอสานกงานอยการประจาศาลจงหวด (แผนกคดเยาวชนและครอบครว) เพอใหพนกงานอยการพจารณาวาแนวทางแกไขทกาหนดใหไดสดสวนทเหมาะสมกบความผดทเดกหรอเยาวชนไดกอไวหรอไม หรอควรไดรบการแกไขเปลยนแปลงประการใด

8. สถานพนจตองตดตามหรอจดใหมการตดตามดแลใหเดกหรอเยาวชนนนปฏบตตามแนวทางแกไขทกาหนดไวในขอ 4. อยางครบถวน หากเดกหรอเยาวชนไมปฏบตในขอ 4. หรอปฏบตไมครบถวนโดยไมมเหตอนสมควรหรอกระทาผดซ าระหวางรบการแกไขใหยตการดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 และดาเนนคดตามปกตตอไป

9. พนกงานคมประพฤตตองจดทาหนงสอแจงใหพนกงานสอบสวนสงสานวนการสอบสวนตอพนกงานอยการโดยไมตองรอรายงานแสดงขอเทจจรงจากสถานพนจและตองจดทารายงานแสดงขอเทจจรงและผลการแกไขตามแบบทกาหนดเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงฯ พรอมทงหนงสอแจงความเหนของผอานวยการสถานพนจและสาเนาบนทกตามขอ 6. ไปยงสานกงานคดเยาวชนและครอบครวหรอสานกงานอยการประจาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด หรอสานกงานอยการประจาศาลจงหวด (แผนกคดเยาวชนและครอบครว) เพอสงตอไป

10. เมอไดรบคาสงไมฟองจากพนกงานอยการใหแจงคาสงดงกลาวแกเดกหรอเยาวชนและนดใหเดกหรอเยาวชนเขารบการอบรมบมนสยซงสถานพนจจดไวสาหรบเดกหรอเยาวชนกลมนโดยใหจดตามความเหมาะสมกบจานวนเดกหรอเยาวชน การอบรมบมนสยเดกหรอเยาวชนในคดทมอตราโทษจาคกเกน 3 ป จะมโทษปรบ

หรอไมกตามใหเทาทจาเปน ทงน โดยไมขดขวางการศกษาเลาเรยนหรอการประกอบอาชพการงานของเดกหรอเยาวชนนน เชน ในวนหยดราชการ รวมทงอาจจดใหบดามารดา ผปกครอง ผอปการะเลยงด หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนนนอาศยอยไดรบความรไปพรอมกบการอบรมบมนสยเดกหรอเยาวชน หรอจดใหเขารวมกจกรรมเพอเพมทกษะในการอบรมเลยงดเดกหรอเยาวชนดวย

3. ทฤษฎเกยวกบการกระทาความผดของเดกและเยาวชน

ทฤษฎทสมพนธกบการกระทาผดของเดกและเยาวชนทสามารถกลาวถงได พอ

สงเขป คอ 3.1 กฎการเลยนแบบ (Law of Imitation)24 กฎการเลยนแบบ คอ เลยนแบบพฤตกรรมและคานยมทางสงคมโดยเกด จาก

การพบเหนแลวเรยนร กฎนตงขนโดย การเบรยล ทารด (Garbriel Tard) นกอาชญาวทยาผบกเบกแนวคดการเรยนรทางสงคม โดยตงกฎนในราวป พ.ศ. 1912 เพออธบายอาชญา-กรกออาชญากรรมไดเพราะเคยรเคยเหนการกระทาทเปนอาชญากรรมมา กอน แลวเกดการเลยนแบบ พฤตกรรมการเลยนแบบนมกกระจายจากชนชนสงในสงคมไปสชนชนตา โดยการกระจายการเลยนแบบนเกดจากการตดตอสมพนธ หรอพบเหนและเรยนร25

กฎการเลยนแบบนมขอเสนอทต งอยบนพนฐานของความคดทเปนวทยาศาสตรอย 3 ประการ คอ

1) การเลยนแบบผอนสมพนธกบสดสวนของความใกลชดและความถในการตดตอซงกนและกน ทาใหเชอวา การเลยนแบบนาจะเกดขนมากในเมองใหญหรอในชมชนขนาดใหญทมผคนอาศยอยอยางหนาแนน

24พมลมาศ ศลานภาพ, เรองเดม, หนา 121. 25ประเทอง ธนยผล, อาชญาวทยาและทณฑวทยา (กรงเทพมหานคร: แสงจนทร

การพมพ, 2538), หนา 112.

2) อาชญากรรมและพฤตกรรมเบยงเบนมแนวโนมทจะแพรจากสงทมากกวา สสงทนอยกวา คอจากมหาชนสชาวบานหรอเมองใหญสชนบท

3) เมอมสองสงทไมเหมอนกนและไดมโอกาสตดตอกนและกน สงหนงอาจเขาแทนทอกสงหนง เชน การยงเพอฆาคนอาจถกนามาใชแทนการแทง เพราะการยงสามารถทาไดอยางมประสทธภาพดกวา และไมตองลงทนหรอใชความพยายามในการฆามากนก

กฎนนาไปสขอสรปทมเหตผลวา สงคมปจจบนซงเปนสงคมเมองทาใหคนมโอกาสเรยนรไดมากขนและเปนปจจยหนงทนาไปสการกระทาผดหรอกออาชญากรรมมากขน

จากกฎการเลยนแบบน หากพจารณาถงเดกและเยาวชนทกระทาผดแลวตองเขามาสขนตอนของกระบวนการยตธรรม ไมวาในชนทถกควบคมตวอยทสถานตารวจหรอสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จะเหนไดวาการทเดกและเยาวชนมา

รวมกนอยคราวละมาก ๆ และอยรวมกนเปนเวลานาน อาจทาใหเดกและเยาวชนเหลานนมโอกาสเรยนร เลยนแบบพฤตกรรมทไมเหมาะสมไดโดยงาย โดยเฉพาะกรณเดกและเยาวชนทกระทาผดในลกษณะไมรนแรง หรอตองเขามารบรขนตอนตาง ๆ ของกระบวนการยตธรรมอาจทาใหเดกและเยาวชนสามารถกระทาผดลกษณะรนแรงขนไดในอนาคต ดงนนสมควรทจะเบยงเดกและเยาวชนทกระทาผดในลกษณะไมรนแรงออกจากกระบวนการยตธรรม

3.2 ทฤษฎความสมพนธทแตกตาง (Differential Association Theory) ทฤษฎความสมพนธทแตกตางอธบายวา การกออาชญากรรมนนเกดขน

เนองจากเปนผลของการคบคาสมาคมของความแตกตางกนระหวางบคคลหรอกลมคนทวไปทไมไดกระทาผดกบพวกทมพฤตกรรมแบบอาชญากร (Criminal Patterns) ยงม การเจอกนอยางสมาเสมอและใกลชดกนมากเทาไหรกยงกลายเปนอาชญากรเรวขนเทานน26

26ประเทอง ธนยผล, เรองเดยวกน, หนา 113.

ทฤษฎเนนการใหความสนใจในเรองความถความเขมขนในการตดตอมากกวาสนใจในเรองลกษณะของบคคลหรอลกษณะของสภาพแวดลอมและอธบายพฤตกรรมของอาชญากรโดยการยดหลกในกฎของการเรยนร ผต งทฤษฎน คอ Edwin H.Sutherland ซงเขามความสมพนธใกลชดกบนกจตวทยาทศกษาทศกษาวจยโดยอาศยการทดลอง ณ มหาวทยาลยอนเดยนา ประเทศสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 1930-1940 ทาใหเกดความเขาใจ ทฤษฎการเรยนรแลวนามาอธบายพฤตกรรมของอาชญากรรม โดยมขอเสนอ 9 ขอ คอ

1) พฤตกรรมของอาชญากรเกดขนจากการเรยนร 2) พฤตกรรมเรยนร โดยมปฏสมพนธกบผอนในกระบวนการตดตอสอสารกน 3) การเรยนรพฤตกรรมอาชญากรรมเกดขนภายในกลมทสนทสนมกน 4) ลกษณะการเรยนรพฤตกรรมของอาชญากรรมประกอบดวย (1) เทคนคในการประกอบอาชญากรรม (2) กอใหเกดแรงจงใจในการประกอบอาชญากรรม การหาเหตผลเขาขาง

ตนเองและทศนคตตาง ๆ 5) มการเรยนรวากฎหมายใดควรปฏบตตามหรอไมควรปฏบตตาม 6) คนเราจะละเมดกฎหมายเพราะมเงอนไขตาง ๆ กาหนดใหละเมด 7) ความถของการตดตอสมพนธ ระยะเวลาทยาวนานในการตดตอสมพนธ

การยอมรบจากลม ความสนทสนม หากมมากเทาใดยงเอออานวยใหการเรยนรและเกดการเลยนแบบไดงาย

8) กระบวนการเรยนรเพอประกอบอาชญากรรม เกดจากการคบคากนใกลชดกบพวกอาชญากรและการเรยนรเกดจากทงการพด การกระทา และการใหขอมลตาง ๆ

9) การปลนธนาคารเพราะตองการเงน แตกรรมกรทางานหนกกเพราะตองการเงน ฉะนน เพยงเพราะตองการเงนจงไมอาจอธบายพฤตกรรมของอาชญากร

สาระสาคญของทฤษฎความสมพนธทแตกตางมสวนสมพนธอยางยงกบขอเทจจรงทเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญา เพราะการทเดกและเยาวชนทกระทาผดเมอเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญาแลวจะตองเขาพบปะกน ไมวาจะเปนการกระทาผดทมพฤตกรรมรนแรงหรอไมรนแรงทาใหความสมพนธทม

ความแตกตางกนนทาใหฝายทมพฤตกรรมความเขมขนในความรนแรงนอมรบเอาพฤตกรรมทมความเขมขนในความรนแรงมากกวาเขามา ซงเมอออกจากกระบวนการยตธรรมไปแลว พฤตกรรมเหลานกยงคงอยทาใหเดกและเยาวชนผนนอาจกระทาผดในลกษณะทรนแรงมากขนตอไปในอนาคต

3.3 ทฤษฎตราบาป (The Labeling Theory)27 ทฤษฎตราบาป เสนอแนวคดวาพฤตกรรมอาชญากรรมนนเกดขนเพราะ

สงคมเปนผตราบาป โดยการตราบาปนเกดขนเมอมการกระทาผดครงแรก แลวผกระทาผดไดเขาไปเกยวของกบกระบวนการยตธรรมทางอาญา หรอหนวยงานอนในทานองเดยวกนและสถาบนหรอหนวยงานเหลานนกเรมกาหนดวาเขาประพฤตเปนอาชญากร สวนผกระทาผดกไดแตยอมรบการตราบาปและเรมกาหนดทศทางแหงความประพฤตของตนใหสอดคลองกบตราบาปทไดกาหนดขนดงกลาวตามทสถาบนหรอสงคมไดกาหนดและรบร อนเปนเหตผลวาอาชญากรรมเกดขนเพราะปฏกรยาระหวางบคคลกบสงคมทกาหนดตราบาปเขาขนมา

ผทเสนอแนวคดนเปนคนแรกคอเบรยล ทารด (Garbriel Tard) นกสงคมวทยา และนกอาชญาวทยาชาวฝรงเศส แลวตอมา Edwin H. Sutherland นกอาชญาวทยาชาวอเมรกนกไดเสนอแนวคดทานองนดวยเหมอนกนวาผลของการตราบาปนนไมใชจะเปลยนแปลงบคคลไปในทศทางเดยวกนหมด เพยงแตอธบายวาการตราบาปมความหมายตอบคคลเสยกวาสงทเขาไดทาลงไป และการตราบาปอาจเปลยนนสยของคนใหมพฤตกรรมเบยงเบนตลอดไปเลยกได

นกอาชญาวทยาอกคนหนง คอ โฮเวรด เอช เบคเคอร(Howard H. Beeker) เหนวาการตราบาปจะเกดขนไดบนเงอนไขวา

1) มการกระทาผด 2) มผกระทาผดและมผตกเปนเหยอ 3) การรบรของสงคมตอผลของกระทาผด

27ประเทอง ธนยผล, เรองเดยวกน, หนา 115.

จะสงเกตวาสงคมไมเพยงลงโทษผมพฤตกรรมเบยงเบนเทานนแตยงหางเหนจากผเบยงเบนดวย เพราะถอวาผเบยงเบนเปนคนนอกคอกคบไมได จงเทากบเพมแรงกดดนสงผลใหผถกตราบาปเบยงเบนหนกขนเปนเงาตามตว28

ตามทฤษฎตราบาป ทาใหตองพจารณาวาถาเดกและเยาวชนทกระทาผดครงแรกหรอผกระทาผดในลกษณะไมรนแรงตองมาสขนตอนของกระบวนการยตธรรม จะทาใหเดกและเยาวชนผนนถกมองวาเปนผมความผดตดตวอนเปนตราบาปกบเดกและเยาวชนผนนและสงผลกบอนาคตของเดกและเยาวชนผนนมากนอยแคไหน และสมควรทจะมการเบยงเดกและเยาวชนทกระทาผดครงแรกหรอผกระทาผดในลกษณะไมรนแรงออกจากกระบวนการยตธรรมเพอไมใหเกดตราบาปกบเดกและเยาวชนผนนจะเปนการเหมาะสมกวาหรอไมอยางไร

4. แนวคดและทฤษฎเกยวกบการลงโทษ29

โทษ หมายถง การกระทาทเปนผลรายหรอกอใหเกดความเสยหายแกผทไดรบ

โทษ เชน ใหไดรบความทกขทรมานทางรางกาย จตใจ และเสยทรพยสน โดยตองเปนการลงโทษโดยกลมบคคลทมฐานะ อานาจหนาท เปนตวแทนโดยชอบธรรมของรฐ สงคมหรอชมชน

4.1 แนวคดในเรองการลงโทษ แนวคดเกยวกบการลงโทษ ซงถอเปนหลกในการปฏบต ในสมยโบราณ ยง

ไมมหลกเกณฑกลางทใหสงคมยอมรบหรอปฏบต การลงโทษจะเปนเรองของการ แกแคนตอบแทนของคกรณ และพรรคพวกของคกรณ หากฝายผถกทารายออนแอ กวากจะ

28อณณพ ชบารง, ทฤษฎอาชญาวทยา (กรงเทพมหานคร: สานกพมพโอเดยน-

สโตร, 2527), หนา 105-106. 29ประเทอง ธนยผล, เรองเดม, หนา 126-131.

เลกรา เรองราวกยตไปเอง แตหากผถกทารายหรอผเสยหายไมยอมเลกรากจะเปนการแกแคนจองเวรกนยาวนาน

ตอมาเมอบานเมองมการปกครองทดมแบบแผน สงคมมระเบยบกฎเกณฑ มขอหามทมประสทธภาพ รฐกยนมอเขามาไกลเกลยตดสนความเพอใหเกดความยตธรรมขน และเปนการยตการแกแคนกนเอง โดยถอวาผกระทาผดกออาชญากรรมขนนนมไดทาความเสยหายใหแกผเสยหายเทานน แตยงทาความเสยหายทาลายความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนและสงคมสวนรวมอกดวย จงตองเปนหนาทของฝายบานเมองเขามาปราบปรามจบกม และตดสนลงโทษดาเนนการตอผกระทาผด เพอใหสงคมปลอดภย สวนวธการลงโทษกจะใชมาตรการรนแรงทารณ เพอเปนการขขวญใหหวาดกลวและเขดหลาบ และไมเอาเยยงอยางซงถอเปนแนวความคดในการลงโทษทถอปฏบตสบมาจนถงราวศตวรรษท 18 จงไดมการตนตวเรยกรองใหมการปรบปรงวธการลงโทษใหยตธรรมและเหมาะสมกบการกระทาผด โดยมสานกอาชญาวทยาตาง ๆ เสนอแนวคดในการลงโทษไวมากมาย อนเปนรากฐานทาใหเกดววฒนาการในการลงโทษและการปฏบตตอผกระทาผด จนนามาสแนวความคดและวธการลงโทษทใชอยในสมยปจจบนน ซงพอสรปแนวความคดในการลงโทษทสาคญและเปนทยอมรบ ไดแก

แนวความคดในการลงโทษของแบคคาเรย (Beccaria) สรปสาระสาคญไดวา วตถประสงคของการลงโทษจะตองไมใชเพอการแกแคน การกาหนดโทษ

สาหรบความผดแตละประเภทตองเหมาะสมตามลกษณะความผด ลกษณะหรอประเภทของโทษรวมทงความหนกเบาของโทษควรจะตองกาหนดโทษไวแนนอนตายตว ถอหลกการเสมอภาคเทาเทยมกน และควรพจารณาลงโทษและดาเนนการลงโทษอยางเปดเผย30

แบคคาเรยมความเหนวา บคคลทกระทาความผดตอรฐ (นกโทษการเมอง) ควรลงโทษหนกเพยงแคเนรเทศไมควรลงโทษประหารชวต แบคคาเรยเสนอใหยกเลกโทษประหารชวตเสย เพราะเหนวาการลงโทษประหารชวตไมมผลทาใหอาชญากรรม ลดนอยลงไดเลย ถาเกดความผดพลาดในการจบกมจาเลยผดคนยงไมมทางแกไขได จง

30ประเทอง ธนยผล, เรองเดยวกน, หนา 131-135.

ควรเปลยนโทษประหารชวตเปนจาคกตลอดชวตแทน ซงจะเปนการทาใหคนทวไปเกรงกลว จะเปนการปองกนอาชญากรรมไดดมากกวา

เจรม เบนธม (Jeremy Bentham) เสนอแนวความคดในการลงโทษวา การกาหนดโทษควรใหสาสมกบความผด คอใหผกระทาผดไดรบการลงโทษททาใหเขาทกขทรมานมากกวาผลพวงแหงความพอใจทเขาไดรบในการกระทาผด อนจะทาใหคนทวไปไมอยากกระทาผดเพราะไมคมกบทจะตองไดรบโทษ โดยใหถอหลกการลงโทษวาใหมงหมายทจะทาใหผกระทาผดเขด หลาบ จา และใหผอนเกรงกลวไมกลาเอาเยยงอยาง ซงเปนการปองกนอาชญากรรมไปในตวดวย

นอกจากนเบนธม ยงมความเหนเพมเตมทสาคญอกวา การกาหนดโทษ ในความผดแตละประเภทไมควรกาหนดแนนอนตายตวในทกกรณ ควรใหศาลพจารณาใหเหมาะสมเปนราย ๆ ไป และวธการลงทณฑแกผกระทาผดกควรทาอยางเปดเผย เพอใหผอนเหนและเกรงกลวไมกลาทาผด

แนวความคดในการลงโทษของแบคคาเรยและเบนธม เปนทนยมและยอมรบ ในระยะแรก ๆ ชวระยะหนง แตตอมากมผคดคานมาก

ไดมการพจารณาปรบปรงจดออนของแนวความคดเดมดงกลาวทเนนเรอง “กาหนดโทษใหเหมาะสมกบความผด” มาสแนวความคดใหมทเหนวาเหมาะสมรดกมและยตธรรมยงขน ทวา “กาหนดโทษใหเหมาะสมกบผกระทาผด” (Punishment to Fit the Criminal) ซงตามแนวความคดนจะพจารณาลงโทษเปนราย ๆ ไปเฉพาะกรณ โดย พจารณาจากความเปนจรงวามนษยแตละคนมความสามารถไมเทาเทยมกนในการรบผดชอบ ยงมบคคลหลายประเภททควรไดรบการผอนผนโทษ31

ลอมโบรโซ (Lombroso) มแนวคดเกยวกบการลงโทษผกระทาผด สรปสาระสาคญไดวา “อาชญากรนนมหลายประเภทแตกตางกน ฉะนนการลงโทษอาชญากรแตละประเภทจงไมควรใชวธเดยวกน แมจะไดกระทาผดอยางเดยวกน”

เฟอรร (Ferri) มความคดในเรองการลงโทษวา การกาหนดโทษควรพจารณา ถงปจจยแวดลอมตาง ๆ ทมผลใหอาชญากรกระทาผดดวย และการลงโทษควรมงท จะ

31ประเทอง ธนยผล, เรองเดยวกน, หนา 125-135.

ใหเกดผลดในการแกไขสาเหตของอาชญากรรม โดยพยายามใหผกระทาผดกลบตวเปนคนด

การาฟาโร (Garafalo) มความคดเหนในการลงโทษผกระทาผดคลายกบ ลอมโบรโซทวาอาชญากรมหลายประเภทตางกน การลงโทษจงไมควรเหมอนกน แต การาฟาโรมความเหนเพมเตมอกวา อาชญากรประเภทรายแรงไดแกอาชญากรโดยกาเหนดควรลงโทษประหารชวตเพอกาจดใหหมดไป สวนอาชญากรทดรายกอคดอกฉกรรจควรลงโทษจาคกโดยไมมกาหนด (จาคกตลอดชวต) พวกอาชญากรทประทษรายตอทรพยควรลงโทษใหไปทางานหนกในทณฑนคม สวนอาชญากรทางเพศควรลงโทษโดยเนรเทศใหไปในอยในอาณานคมนอกประเทศทกนดารหางไกล

เดอรไคม (Emile Durkheim) มความเหนวา “ในการควบคมสงคมมความจาเปนทสงคมจะตองอาศยการลงโทษเพอปองกนพฤตกรรมทเปนภยตอสงคม” และเรยกการกระทาทตองถกลงโทษวา “อาชญากรรม” กลาวอกนยหนงคอ การลงโทษเปนลกษณะภายนอกของอาชญากรรมโดยนยนอาชญากรรมจงกลายเปนวตถประสงคของ อาชญาวทยา 32

F. J. O.Coddington นกอาชญาวทยาทมชอเสยงในสมยปจจบนไดแสดงความคดเกยวกบการลงโทษทมจดหมายรวม (หลายจดหมาย) ไวในหนงสอ “Theories of Punishment” (เรยบเรยงโดย Grupp Stanley E.) สรปความไดวา

1) จดมงหมายของการลงโทษมหลายประการ คอ เพอการแกแคนใหแกสงคม การปองกนอาชญากรรมและการแกไขฟนฟผกระทาผดใหกลบตวเปนคนด ผสมผสานกน

2) จดมงหมายสงสดของการลงโทษทเหนอกวาจดมงหมายทง 3 ประการ ในขอ 1. คอ ความสงบเรยบรอยและสวสดภาพของสงคม

3) ในการลงโทษผกระทาความผดนน ไมควรวางกฎใหตายตวลงไป เพราะสภาพแวดลอมและบคลกภาพของแตละบคคลไมเหมอนกน

32ประเทอง ธนยผล, เรองเดยวกน, หนา 140.

4) การลงโทษผกระทาผดจะประสบความสาเรจไดขนอยกบศลปะและความรทจะนามาใชปฏบต

Karl O. Christiansen นกอาชญาวทยาทมชอเสยงในปจจบนไดแสดงความคดเหนเกยวกบการลงโทษ การปองกนอาชญากรรม ซงสรปสาระสาคญไดดงน

1) การปองกนคอจดมงหมายของการลงโทษ 2) การปองกนไมใชจดมงหมายขนสดทาย แตเปนหนทางสาหรบจดมงหมาย

ทสงกวา นนคอสวสดภาพของสงคม 3) การละเมดกฎหมายเทานนทจะเปนเหตใหผละเมดไมวาจะกระทาดวย

ความตงใจหรอความประมาท กไดรบโทษตามสมควรแกเหต 4) การกาหนดโทษจะทาเพอประโยชนแกการปองกนอาชญากรรม จากแนวความคดดงกลาว ตอมาจงไดววฒนาการมาเปนแนวความคดทจะ

พจารณาลงโทษผกระทาผดเปนรายบคคล โดยพจารณาลกษณะแหงคดประกอบ และวธการลงโทษและปฏบตตอผกระทาผด กพฒนาใหมการแยกประเภทผตองขง จาแนกลกษณะผตองขง ตลอดมงเนนในการอบรมแกไขใหผกระทาผดกลบตนเปนคนด และใชชวตในสงคมอยางปกตสขเมอพนโทษแลว

ในปจจบนมแนวความคดใหมทมอทธพลมากในกระบวนการยตธรรม เปนทยอมรบและเหนประโยชนวามผลดมากกวาผลเสย และไดนามาใชกนอยางกวางขวางทวโลก คอการใชมาตรการอนแทนการใชเรอนจาหรอการใชวธอนแทนการจาคกแกผกระทาผดทไมใชอาชญากรโดยสนดาน

4.2 วตถประสงคในการลงโทษ33 1) เพอเปนการตอบแทนแกแคน (Retribution or Retaliation) โดยถอ

หลกการทวาเมอบคคลใดกระทาผดทารายหรอกระทาใหบคคลอนเดอดรอนกตอง

33สงกานต ตามไท, การสงคมสงเคราะหกบการปฏบตตอผกระทาผดในชมชน

(กรงเทพมหานคร: คณะสงคมสงเคราะห มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2528), หนา125-127.

ไดรบผลตอบแทนจากการกระทานน โดยใหสาสมแกผลแหงการกระทานน หลกการตอบแทนแกแคนน ยดถอมาตงแตสมยโบราณจนถงปจจบน จนมการกลาวกนทวไปวา “ตาตอตา ฟนตอฟน” เปนกฎแหงการแกแคนทดแทนใหสาสม ซงมเปนกฎหมายเรยกวา “Lex Talionis” คอกฎของการแกแคน กลาวคอ ถาฝายหนงถกทารายจนเสยดวงตาฝายทถกทารายกมสทธทจะทารายผกระทาตนนนใหเสยตาเชนกน ซงถอวาเปนการยตธรรม ซงเปนทมาของคาวา “ตาตอตา ฟนตอฟน” (An eye for an eye, a tooth for a tooth) ดงกลาว แตปจจบนการลงโทษโดยถอหลกการแกแคนตอบแทนไดววฒนาการไปตามแนวความคดทางอาชญาวทยาสมยใหมคอ หลกเลยง เลกใชวธการททารณ ทรมานรางกาย จงใชโทษจาคกแทน มากนอยตามแตลกษณะความหนกเบาแหงการกระทาผด

2) เพอเปนการตด (กาจด) ผกระทาผดออกจากสงคม (Removal form Society or Expiation) การลงโทษประหารชวต โทษจาคก กกขงตอผกระทาผดนบเปนการกนตวผกระทาผดออกไปจากสงคมตลอดไปหรอชวระยะเวลาหนง นอกจากเปนการลงโทษทดแทนแลวยงทาใหสงคมสวนรวมปลอดภยดวย ทงยงทาใหสมาชกในสงคมรสกพอใจทเหนผกระทาผดถกลงโทษและถกตดออกไปจากสงคมชวคราว

3) เพอเปนการยงย งการกระทาผด การลงโทษผกระทาผดนอกจากจะมผลโดยตรงในการยบย งการกระทาผดซ าของผนนแลว ยงมผลทาใหผอนเกดความเกรงกลวไมกลาเอาเยยงอยาง อนเปนการยบย งการกระทาผดโดยทวไปอกดวย

4 ) เ พอ เ ปนการแกไขผ กระทาผด (Corrections) ถอ เ ปนการดดนสย (Reformation) การทผกระทาผดถกลงโทษจะทาใหเขาสานกไดบางวาไมควรกระทาผด และตลอดเวลาทถกคมขงกไดรบการอบรมแกไข ฝกวชาชพ กจะทาใหเขาสานกและกลบตวเปนคนดไดเมอพนโทษ

5) เพอเปนการปองกนสงคม (Protection of Society) และเปนการปองกนอาชญากรรม (Prevention of Crimes) การลงโทษผกระทาผดเปนการดาเนนการใหเปน ไปตามกฎหมาย เปนการรกษากฎระเบยบแบบแผนของสงคมและเปนการปองกนสงคมใหปลอดภย รวมทงเปนการปองกนอาชญากรรมมใหเกดขนโดยการกระทาผดซ าของผกระทาผดนน และเปนการขมขมใหผอนเอาเยยงอยาง นบวาเปนการปองกนสงคมและอาชญากรรมทงทางตรงและทางออม

บทท 3

กฎหมายเกยวกบการดาเนนคดอาญากบเดกและเยาวชน

ในสวนนจะกลาวถงกระบวนการยตธรรมทกระทาผดสาหรบเดกและเยาวชน ทกระทาผดในประเทศไทย โดยกลาวถงกฎหมายทเกยวของและขนตอนในการดาเนนคดกบคดเดกและเยาวชน ดงน 1. กฎหมายทเกยวกบเดกและเยาวชนทกระทาผดของประเทศไทย

เมอเดกและเยาวชนกระทาผดบทบญญตของกฎหมายทตองนามาใชกบ เดกและเยาวชน ทกระทาผด ทตองคานงถง ไดแก

1.1 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 การดาเนนคดกบเดกทถกกลาวหาวากระทาผดนนบางครงอาจถกมองวาง

เปนการละเมดสทธมนษยชนหรอละเมดสทธเดกได ผ เ ขยนจงไดนากฎหมาย รฐธรรมนญวาเรองศกดศรความเปนมนษยทเกยวของปญหา มาวนจฉยดวยในเรองการทเดกอาจถกละเมดศกดศรความเปนมนษยกคอ การตองพนจพจารณาอยางรอบคอบวาสงทกลาวอาวนนตรงตามเจตนารมณทไดมการตงไวเปนวตถประสงครวมกนหรอไม แมศกดศรความเปนมนษยจะเปนวลทบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ถงสามมาตรา คอ มาตรา 4 มาตรา 26 และมาตรา 28 แตกมไดมนยามไว ณ ทใด การวนจฉยจงเปนพนธกรณทจะตองมองหาเจตนารมณทแทจรง ศาสตราจารย ดร. อรณ ภาณพงศ ในฐานะอาจารยผสอนกฎหมาย เคยกลาวไววา “รฐธรรมนญมใชเรองกฎหมายอยางเดยวหากแตเกยวของกบรฐศาสตร และปรชญาดวยการตความกวางกวากฎหมาย” ทาใหสามารถพจารณาไดตอไปอกวา ศกดศรความเปน

มนษยเปนมลฐานหนงของสทธมนษยชน ซงเรองการจดระเบยบหอพกกอาจมองวามผลกระทบตอสทธของผประกอบการหอพกในเรองสทธมนษยชนไดดงมนยดงน

1) “ธรรมชาตมนษย” กลาวคอลกษณะทแทจรงของมนษยทเกยวกบสภาพจตใจและความตองการจาเปน (needs) ทจงใจมนษยทาการใด ๆ โดยทฤษฎ มนษยนาจะเปนอยางเดยวกนไมวาจะอย ณ ทใด แตในทางปฏบต พฤตกรรมของมนษยยอมอยภายใตอทธพลของสงคมและวฒนธรรมดวย

2) “ศลธรรม” อนไดแก หลกทวาดวยความผดชอบชวดทสงคมกาหนดใหสมาชกยดถอ ศลธรรมสากลไมม นอกจากอนมานเอาจากสวนทกาหนดไวเหมอนกนในความประพฤตบางเรอง

การวนจฉยวาพฤตกรรมใดเปนการละเมดศกดศรความเปนมนษยหรอไมควรมหลกเกณฑประการใดบาง ในเบองตนอาจแยกพจารณาในสามประเดน คอ

ประเดนแรก สงนน ๆ มนษยควรปฏบตตอกนหรอไม ประเดนทสอง ความรสกทางดานจตใจของสงคมไทยในขณะนนสนบสนน

หรอโตแยงอยางไร ประเดนทสาม แนวทางทสงคมอนทมประสบการณมากอนเปนขอพจารณา

ประกอบ ศกดศรความเปนมนษยไมใชสภาพทตายตวแตมลกษณะพลวตร ดงนน ใน

การวนจฉยแตละเรองจงตองมคาอธบายทชดแจงตอสงคม มขอถกเถยงทนาสนใจระหวางนกกฎหมายซงถอความเครงครดของกฎหมายตามแนวคดของสานกกฎหมายบานเมอง (Legal Positivism) กบนกสทธมนษยชนทถอตามแนวคดของสานกกฎหมายธรรมชาต (Natural Law School) เกยวกบศกดศรความเปนมนษย โดยผทถอกฎหมายเครงครดเหนวา กลไกทดาเนนอยในกฎหมายไทยมกจะกาหนดสงทจะใหไดรบการรบรองและคมครองมฐานเปน “สทธ”ดงนนจงมขอสงสยวา ศกดศรความเปนมนษยมสถานภาพอยางไรในกฎหมาย

นกสทธมนษยชนมความเหนในประเดนดงกลาวดงน บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มไดระบเอาไวตรง ๆ วา “ศกดศรความเปนมนษย”นน มฐานะเปนสทธ อยางไรกตาม มบางมาตราซงเมออานรวมกนแลว

มนยสาคญวาไดรบความคมครอง เชน“ศกดศรความเปนมนษย สทธ และเสรภาพของบคคล ยอมไดรบการคมครอง”34

“การใชอานาจโดยองคกรของรฐทกองคกร ตองคานงถงศกดศรความเปนมนษย สทธและเสรภาพตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ”35

ในประเดนทวา “ศกดศรความเปนมนษย”มฐานเปนสทธหรอไมนน บดน มมาตรา 3แหงพระราชบญญตคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต พทธศกราช 2542 บญญตวา

“สทธมนษยชน” หมายความวา ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคลทไดรบรองหรอคมครองตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย หรอตามกฎหมายไทย หรอตามสนธสญญาทประเทศไทยมพนธกรณทจะตองปฏบตตาม

ดงนน เมอพจารณาเหตผลของคาสงยายขาราชการของผบงคบบญชาประกอบกบเจตนารมณโดยรวมของรฐธรรมนญท งฉบบในอนทจะคมครองสทธเสรภาพ ตลอดจนความเสมอภาคของขาราชการทถอวาเปนประชาชน จงพอจะอนมานไดวา “ศกดศรความเปนมนษย” ไดรบการรบรองโดยปรยาย และยอมไดรบการคมครอง และผกผนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และองคกรอนของรฐโดยตรงในการตรากฎหมาย การใชบงคบกฎหมาย และการตความกฎหมายทงปวง ตามบทบญญตมาตรา 27 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

บคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรมดงน36 ...(6) เดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการ หรอทพพลภาพ ยอมมสทธ

ไดรบความคมครองในการดาเนนกระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในคดทเกยวกบความรนแรงทางเพศ

34รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550, มาตรา 4. 35เรองเดยวกน, มาตรา 26. 36เรองเดยวกน, มาตรา 40.

เดกและเยาวชน มสทธในการอยรอดและไดรบการพฒนาทางดานรางกาย จตใจและสตปญญาตามศกยภาพและสภาพแวดลอมทเหมาะสม โดยคานงถงการมสวนรวมของ เดกและเยาวชน เปนสาคญ37

เดก เยาวชน สตร และบคคลในครอบครวมสทธไดรบความคมครองจากรฐใหปราศจากการใชความรนแรงและการปฏบตอนไมเปนธรรม ทงมสทธไดรบการบาบดฟนฟในกรณทมเหตดงกลาว

การแทรกแซงและจากดสทธของเดก เยาวชน และบคคลในครอบครว จะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเฉพาะเพอสงวนและรกษาไวซงสถานะของครอบครวหรอประโยชนสงสดของบคคลนนเดกและเยาวชน ซงไมมผดแลมสทธได

1.2 ประมวลกฎหมายอาญา ไดกาหนดหลกเกณฑเกยวกบเดกและเยาวชนทกระทาผด ดงน 1) เกยวกบอายของเดก ประมวลกฎหมายอาญาไดวางหลกเกณฑเอาไวดงน

คอ (1) เดกอายยงไมเกน 10 ป กระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผดนน

เดกนนไมตองรบโทษ 38 (2) เดกอายกวา 10 ปแตยงไมถง 15 ป กระทาการอนกฎหมายบญญตเปน

ความผด เดกนนไมตองรบโทษ แตใหศาลมอานาจทจะดาเนนการดงตอไปน คอ ก. วากลาวตกเตอนเดกนนแลวปลอยตวไป และถาศาลเหนสมควรจะ

เรยกบดามารดาหรอผปกครองหรอบคคลทเดกนนอาศยอยมาตกเตอนดวยกได ข. ถาศาลเหนวาบดามารดาหรอผปกครองสามารถดแลเดกนนได ศาล

อาจมคาสงใหมอบตวเดกไปโดยวางขอกาหนดไมใหเดกนนกอเหตรายภายในเวลาทศาลกาหนด แตไมเกน 3 ป และกาหนดจานวนเงนตามทเหนสมควรซง บดามารดาหรอ

37รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550, มาตรา 52. 38ประมวลกฎหมายอาญา, มาตรา 73.

ผปกครองจะตองชาระเงนตอศาลไมเกนครงละ 10,000 บาท ในเมอเดกนนกอเหตรายขน

ถาเดกนนอาศยอยกบบคคลอนนอกจากบดามาร หรอผปกครอง และ ศาลเหนวามาสมควรจะเรยกบดา มารดา หรอผปกครองมาวางขอกาหนดดงกลาวขางตน ศาลจะเรยกบคคลนนมาสอบถามวาจะยอมรบขอกาหนดทานองทบญญตไวสาหรบบดามารดาหรอผ ปกครองหรอไมกได ถาบคคลทเดกน นอาศยอยยอบรบขอกาหนดเชนวานน กใหศาลมคาสงมอบตวเดกใหแกบคคลผนนไปโดยวางขอกาหนดดงกลาว

ค. ในกรณทศาลมอบตวเดกใหแกบดามารดาผปกครองหรอบคคลทเดกนนอาศยอยตามขอ ข. ศาลจะกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตเชนเดยวกบทบญญตไวในมาตรา 56 ดวยกได ในกรณเชนวาน ใหศาลแตงตงพนกงานคมประพฤตหรอพนกงานอนใด เพอคมความประพฤตเดกนนกได

ง. ถาเดกนนไมมบดามารดา หรอผปกครองหรอมแตศาลเหนวาไมสามารถดแลเดกน นได หรอถาเดกอาศยอยกบบคคลอนนอกจากบดามารดา หรอผปกครองและบคคลนนไมยอบรบขอกาหนอดงกลาวใน ข. ศาลจะมอบตวเดกใหกบบคคลหรอองคกรทศาลเหนสมควร เพอดแล อบรม สงสอน ตามเวลาทศาลกาหนด โดยบคคลหรอองคกรนนยนยอม และในกรณเชนนใหบคคลหรอองคกรนนมอานาจเหมอนผปกครองเฉพาะเพอดแลอบรมและสงสอน รวมตลอดถงการกาหนดทอยและจดใหเดกมงานทาตามสมควร

จ. สงตวเดกน นไปโรงเรยนหรอสถานฝกและอบรมหรอสถานททจดตงขนเพอฝกและอบรมเดก แตไมใหเกนกวาเดกนนจะมอายครบ 18 ป

คาส ง ทศาลไดส งดงก ล าวมาถาพฤตการณ เ ก ยวกบคาส งน นเปลยนแปลงกใหศาลมอานาจเปลยนแปลงแกไขคาสง หรอจะสงใหมตามกรอบเงอนไขดงกลาวมาแลวกได39

39ประมวลกฎหมายอาญา, มาตรา 74.

(3) เดกอายกวา 15 ป แตตากวา 18 ป กระทาการอนกฎหมายบญญตวาเปนความผด ใหศาลพจารณาถงความรผดชอบและสงอนทงปวงเกยวกบผนน และวนจฉยวาควรพพากษาลงโทษหรอไม ถาเหนวาไมสมควรลงโทษกใหใชจดการตามมาตรา 74

2) เกยวกบการปฏบตกบผกระทาผด มการใหอานาจศาลรอการลงอาญา โดยกาหนดวาหากผใดกระทาความผด

ซงมโทษจาคกและคดนนศาลจะลงโทษจาคงไมเกน 3 ป ถาไมปรากฏวาผนนเคยไดรบโทษจาคกมากอน หรอปรากฏวาไดรบโทษจาคกแตเปนโทษสาหรบความผดทไดกระทาโดยประมาทหรอความผดลหโทษ เมอศาลไดคานงถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพ และสงแวดลอมของผนน หรอสภาพความผดหรอเหตอนอนควรปราณแลว ศาลเหนเปนการสมควรจะพพากษาวาผนนมความผด แตรอการกาหนดโทษไวหรอรอการลงโทษไวแลวปลอยตวไป เพอใหโอกาสผนนกลบตวภายในระยะเวลาทศาลจะไดกาหนด แตตองไมเกน 5 ป นบแตวนทศาลพพากษา โดยจะกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตของผนนดวยหรอไมกได

เงอนไขเพอคมความประพฤตของผกระทาความผดนน ศาลอาจกาหนดขอเดยวหรอหลายขอดงตอไปน คอ

(1) ใหไปรายงานตวตอพนกงานคมประพฤตเปนครงคราวตามทศาลเหนสมควรกาหนดไว เพอใหเจาพนกงานไดสอบถาม แนะนา ชวยเหลอ หรอตกเตอน ทงเรองความประพฤตและการประกอบอาชพ หรอจดใหทากจกรรมบรการสงคม หรอสาธารณะประโยชนตามทเจาพนกงานและผกระทาผดเหนสมควรรวมกน

(2) ใหไปฝกหดหรอทางานอาชพเปนกจจะลกษณะ (3) ใหละเวนการคบหาสมาคมหรอการประพฤตใดอนอาจนาไปสการ

กระทาผดในลกษณะเดยวกนอก (4) ใหไปรบการบาบดรกษาการตดยาเสพตดใหโทษ ความบกพรองทาง

รางกายหรอจตใจหรอความเจบปวดอยางอน ณ สถานท และตามทระยะเวลาทศาลกาหนด

(5) เงอนไขอน ๆ ตามทศาลเหนสมควรกาหนดเพอแกไขฟนฟ หรอปองกนไมใหผกระทาผด กระทาหรอมโอกาสกระทาผดขนอก

เงอนไขตามทศาลกาหนดดงกลาวมาน ถาภายหลงความปรากฏแกศาลตามคาขอของผกระทาความผด ผแทนโดยชอบธรรมของผนน ผอนบาลของผนน พนกงานอยการ วาพฤตการณทเกยวกบการควบคมความประพฤตของผกระทาความผดไดเปลยนแปลงไป เมอศาลเหนสมควรศาลอาจแกไขเพมเตมหรอเพกถอนขอหนงขอใดเสยกได หรอจะกาหนดเงอนไขขอใดทศาลยงมไดกาหนดเพมเตมขนอกกได 40

1.3 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ไดบญญตเกยวกบวธปฏบตและ

การดาเนนคดกบผกระทาความผดอาญา ซงเดกและเยาวชนทกระทาผด นอกจากมบทบญญตเฉาะตามพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 และกตองปฏบตตามกระราชบญญตฉบบน โดยบท บญญตทไดบญญตไวเปนพเศษสาหรบดาเนนคดเดกและเยาวชนทกระทาผดไดแก

มาตรา 133 ทว ในคดความผดเกยวกบเพศ ความผดเกยวกบชวตรางกายอนมใชความผดทเกดจากการชลมนตอสความผดเกยวกบเสรภาพ ความผดฐานกรรโชก ชงทรพยและปลนทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญา ความผดตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการคาประเวณ ความผดตามกฎหมายวาดวยมาตรการในการปองกนและปราบปราการคาหญงและเดก ความผดเกยวกบสถานบรการ หรอคดความผดอนทมอตราโทษจาคก ซงผเสยหายหรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดปรองขอ การถามปากคาผเสยหายหรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดป

ใหเปนหนาทของพนกงานสอบสวนทจะตองแจงใหนกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห บคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการทราบ รวมทงแจงใหผเสยหายหรอพยานทเปนทเปนเดกทราบถงตามวรรคหนงดวย

นกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห หรอพนกงานอยการทเขารวมในการถามปากคาอาจถกผเสยหายหรอพยานซงเปนเดกตงรงเกยจได หากมกรณดงกลาวใหเปลยนตวผนน

40ประมวลกฎหมายอาญา, มาตรา 56.

ภายใตบงคบแหงมาตรา 139 การถามปากคาเดกตามวรรค 1 ใหพนกงานสอบสวนจดใหมการบนทกภาพและเสยงการถามปากคาดงกลาว ซงสามารถนาออกถายทอดอยางตอเนองไวเปนพยาน

ในกรณจาเปนเรงดวนอยางยงซงมเหตอนควรไมอาจรอนกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห บคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการเขารวมในการถามปากคาพรอมกนได ใหพนกงานสอบสวนถามปากคาเดกโดยมบคคลใดบคคลหนงตามวรรค 1 อยรวมดวยกได แตตองบนทกเหตทไมอาจรอบคคลอนไวในสานวนการสอบสวน และไมใหถอวาการถามปากคาผเสยหายหรอพยานซงเปนเดกในกรณดงกลาวทไดกระทาไปแลวไมชอบดวยกฎหมาย

มาตรา 133 ตร ในกรณทพนกงานสอบสวนมความจาเปนตองจดใหผเสยหายหรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดปชตวผต องหาในสถานททเหมาะสม และสามารถจะปองกนไมใหผตองหาเหนตวผเสยหายหรอพยาน การชตวผตองหาดงกลาวใหมนกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห บคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการรวมอยดวยในการชตว บคคลนน เวนแตมความมเหตจาเปนไมอาจหาหรอรอบคคลใดบคคลหนงไดและเดกไมประสงคจะใหมหรอรอบคคลดงกลาวตอไป ทงนพนกงานสอบสวนบนทกเหตดงกลาวไวในสานวนการสอบสวนดวย

ในกรณการชตวผตองหาทเปนเดกไมเกนสบแปดปใหพนกงานสวบสวนจดใหมการชตวในสถานททเหมาะสมสาหรบเดกและสามารถปองกนมใหผตองหาทเปนเดกนนเหนตวบคคลทจะทาการชตว

1.4 พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชน

และครอบครว พ.ศ. 2534 พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชน

และครอบครว พ.ศ. 2534 ไดบญญตขนมาเนองจากเหนความสาคญของเดกและเยาวชน วาควรไดรบการพจารณาคดตางหาก ไมเหมอนผใหญทกระทาผด เพราะการกระทาผดของเดกและเยาวชนอาจกระทาโดยความพลงพลาดไมมเจตนาชวรายเหมอนผใหญ โดยความมงหมายของพระราชบญญตฉบบน เหนไดจากเหตผลในการประกาศใช เนองจาก

กฎหมายวาดวยการจดตงศาลคดเดกแบะเยาวชนและกฎหมายวธพจารณาคดเดกและเยาวชน มบทบญญตไมเหมาะสมหลายประการ ในชนพนกงานสอบสวนไมมบทบญญตทเรงรดใหพนกงานสอบสวนรบสงสานวนการสอบสวนเดกหรอเยาวชนทตองหาวากระทาผดไปยงพนกงานอยการ เพอฟองคดตอศาล และศาลไมอาจควบคมคารองการขอปลอยชวคราวของผอานวยการสถานพนจได นอกจากนการพจารณาพพากษาคดเกยวกบครอบครว เปนอานาจของศาลธรรมดาโดยไมมวธการทเปนพเศษ ทจะชวยเหลอและคมครองเดกและเยาวชน เพอให เดกและเยาวชน ไดรบการพจารณาในศาลทมวธพจารณาคดเปนพเศษแตกตางจากคดธรรมดา

เกยวกบอายของเดกและเยาวชน “ในพระราชบญญตน “เดก” หมายความวาบคคลอายเกนเจดปบรบรณ แตยงไมเกนสบสปบรบรณ “เยาวชน” หมายความวา บคคลอายเกนสบสปบรบรณแตไมถงสบแปดป

บรบรณ...”41 “คดอาญาทมขอหาวาเดกหรอเยาวชนกระทาความผด ใหถออายเดกหรอ

เยาวชนนนในวนทการกระทาผดไดเกดขน”42 หลกเกณฑเรองอายดงทกลาวมานจะสอดคลองกบความสามารถรผดชอบ

ในขณะเดกและเยาวชนกระทาผด แมจะเปนทยอมรบกนวาหากในระหวางการพจารณาพพากษาเดกและเยาวชนนนไดกลายเปนผใหญแลว การใชวธพเศษสาหรบเดกและเยาวชนจะไมไดผลกตาม

1.4.1 ขนตอนการดาเนนคดเดกและเยาวชนทกระทาความผด เดกและเยาวชนนนกจะถกดาเนนคดตามกระบวนการทสามารถแบง

ขนตอนการปฏบตได ดงน

41พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและวธพจารณาคดครอบครว พ.ศ. 2534,

มาตรา 4. 42เรองเดยวกน, มาตรา 5.

1) ชนตารวจ อานาจหนาทของตารวจทจะดาเนนคดกบเดกและเยาวชนทกระทา

ความผดมลาดบขนตอน ดงน (1) อานาจหนาทในชนจบกม พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณา

คดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 “หามมใหจบกมเดกซงตองหาวากระทาความผด เวนแตเดกนน

ไดกระทาความผดซงหนา หรอมผเสยหายชตวและยนยนใหจบ หรอมผขอใหจบโดยแจงวาไดมการรองทกขไวแลว หรอมหมายจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา43

การจบกมเยาวชนใหเปนไปตามกฎหมายวธพจารณาความอาญา”

การจบกมเดกและเยาวชนตามบทบญญตดงกลาว แยกพจารณาไดเปน 2 กรณ คอ

ก. กรณเดกกระทาความผดตามบทบญญตมาตรา 49 วรรคแรกให ถอยคาวา “หามมใหจบกมเดกซงตองหาวากระทาความผด เวนแต...” ในเบองตนจะเหนวา กฎหมายไดบญญตไวเปนหลกวา โดยหลกแลวจะจบกมเดกไมไดเวนแตเขาขอยกเวนตามทบญญตไวในมาตรา 49 วรรคแรกเทานน

ข. กรณเยาวชนกระทาผด44 ตามบทบญญตมาตรา 49 วรรค 2 ใหการจบกมเยาวชนเปนไปตามกฎหมายวธพจารณาความอาญา ดงนน หลกการจบกมเยาวชนดงกลาวกมหลกการไมตางจากการจบกมผใหญกระทาผด

43ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา, มาตรา 49. 44พระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและวธพจารณาคดครอบครว พ.ศ. 2534,

มาตรา 49 วรรคสอง.

(2) อานาจหนาทภายหลงจบกมเดกหรอเยาวชน พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณา

คดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 50 “ภายใตบทบญญตเกยวกบการเปรยบเทยบคดอาญา

เมอมการจบกมเดกหรอเยาวชน ซงตองหาวากระทาความผดและคดนนจะตองไดรบการพจารณาพพากษาในศาลเยาวชนและครอบครว ใหเจาพนกงานผจบกมหรอควบคมเดกหรอเยาวชนนน แจงการจบกมหรอควบคมไปยงผอานวยการสถานพนจทเดกหรอเยาวชนนนอยในเขตอานาจ ตลอดจนบดามารดาผปกครอง หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนนนอาศยอยโดยไมชกชา ในกรณเชนวาน พนกงานสอบสวนจะตองถามปากคาเดกหรอเยาวชนใหเสรจภายในเวลา 24 ชวโมง นบแตเวลาทเดกหรอเยาวชนนนมาถงสถานททาการของพนกงานสอบสวน เมอพนกงานสอบสวนถามปากคาเดกและเยาวชนแลวใหสงตวเดกหรอเยาวชนนนไปยงสถานพนจ ผอานวยการสถานพนจดงกลาวจะควบคมเดกหรอเยาวชนนนไวยงสถานพนจ หรอจะปลอยชวคราวโดยมอบตวเดกหรอเยาวชนใหแกบดามารดา ผปกครอง หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนอาศยโดยไมมหลกประกน หรอมประกน หรอมประกนและหลกประกนกได หรอจะมอบตวเดกหรอเยาวชนไวกบบคคลหรอองคกรทเหนสมควรกได”

“ภายใตบทบญญตเกยวกบการเปรยบเทยบคดอาญา” หมายความวา หากคดอาญาทเดกหรอเยาวชนตองหาวากระทาความผดถกจบกมนน กฎหมายใหอานาจพนกงานสอบสวนในการเปรยบเทยบคดไดแลว พนกงานสอบสวนทมอานาจเปรยบเทยบคดไดโดยไมตองแจงการจบกมไปยงสถานพนจและคมครองเดก และไมตองดาเนนการตามมาตรา 50 วรรคแรก45

ก. อานาจหนาทคดเปรยบเทยบในชนตารวจ เจาหนาทตารวจมอานาจหนาทเปรยบเทยบคดทเดกและ

เยาวชนกระทาผดไดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

45พระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและวธพจารณาคดครอบครว พ.ศ. 2534,

มาตรา 50.

คดอาญาเลกกนไดดงตอไปน46 (1) ในคดทมโทษปรบสถานเดยว เมอผกระทาผดยนยอมเสย

คาปรบในอตราอยางสงสาหรบความผดนนแกเจาพนกงานเจาหนาทกอนพจารณา (2) ในคดทเปนความผดลหโทษ หรอความผดทมอตราโทษ

ไมสงกวาความผดลหโทษ หรอคดอนทมอตราโทษปรบสถานเดยวอยางสงไมเกน 10,000 บาท หรอความผดตอกฎหมายเกยวกบภาษ ซงมอตราโทษปรบอยางสงไมเกน 10,000 บาท เมอผตองหาชาระคาปรบตามทพนกงานสอบสวนไดเปรยบเทยบแลว

(3) ในคดทเปนลหโทษหรอความผดทมอตราโทษไมสงกวาความผดลหโทษ หรอคดทมโทษปรบสถานเดยวอยางสงไมเกน 10,000 บาท ซงเกดในกรงเทพมหานคร เมอผตองหาชาระคาปรบตามทนายตารวจประจาทองทตงแตตาแหนงสารวตรขนไป หรอนายตารวจชนสญญาบตรผทาการในตาแหนงนน ๆ ไดเปรยบเทยบแลว

(4) ในคดซงเปรยบเทยบไดตามกฎหมายอน เมอผตองหาไดชาระคาปรบตามคาเปรยบเทยบของพนกงานเจาหนาทแลว

ความผดตามอนมาตรา (2) (3) และ (4) แหงมาตรากอน ถาเจาพนกงานดงกลาวในมาตรานน เหนวาผต องหาไมควรไดรบโทษจาคกใหมอานาจเปรยบเทยบดงน47

(1) ใหกาหนดคาปรบซงผตองหาจะพงชาระ ถาผตองหาหรอผเสยหายยนยอมตามนน เมอผตองหาไดชาระเงนคาปรบตามจานวนทเจาหนาทกาหนด ใหภายในเวลาอนสมควร แตไมเกน 15 วนแลว คดนนเปนอนเสรจเดดขาด

ถาผตองหาไมยนยอมตามทเปรยบเทยบหรอไมยนยอมแลว ไมชาระเงนคาปรบภายในเวลาทกาหนดไวในวรรคกอน ใหดาเนนคดตอไป

(2) ในคดมคาทดแทน ถาผเสยหายและผตองหายนยอมใหเปรยบเทยบใหเจาหนาทกะจานวนตามทเหนสมควร หรอตามทคความตกลงกน”

46ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา, มาตรา 37. 47เรองเดยวกน, มาตรา 38.

สทธนาคดอาญายอมระงบไปดงตอไปน48 (3) เมอคดเลกกนตามมาตรา 37” ข. หนาทแจงการจบกมและการสงตว เมอมการจบกมเดกหรอเยาวชนทกระทาผด และคดนนตอง

ไดรบการพจารณาพพากษาในศาลเยาวชนและครอบครวแลว พนกงานเจาหนาทผจบกมหรอควบคมตวเดกหรอเยาวชนนน ตองมหนาทดงตอไปน

( 1) หนา ทตองแจงการจบกมห รอการควบคมไปยงผอานวยการสถานพนจทเดกหรอเยาวชนนนอยในเขตอานาจ ตลอดจนบดามารดา ผปกครอง หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนนนอาศยอยโดยไมชกชา

(2) กรณตองควบคมเดกหรอเยาวชนไวกอนสงตวไปยงสถานพนจ หามมใหควบคมตวเดกหรอเยาวชนนนปะปนกบผใหญ และหามควบคมเดกหรอเยาวชนนนไวในหองขงทจดไวสาหรบผตองขงทเปนผใหญ ตามมาตรา 54

ค. อานาจหนาทในการสอบสวน ตามพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 สามารถแยกพจารณาการสอบสวนของพนกงานสอบสวนออกไดเปน 2 กรณ คอ

ก) การสอบสวนโดยทวไป การสอบสวนกรณนเปนกรณททองททพนกงานสอบสวน

รบผดชอบทาการสอบสวนนน อยในเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครว การสอบสวนตองกระทาตามทบญญตไวในมาตรา 51 ตงแตวรรค 1 ถงวรรค 3

เ มอมการจบกมเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระทาความผดแลว ใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบรบดาเนนการสอบสวนและสงสานวนการสอบสวนพรอมทงความเหนไปยงพนกงานอยการ เพอใหพนกงานอยการยนฟองตอ

48ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา, มาตรา 39.

ศาลเยาวชนและครอบครวใหทนภายใน 30 วน นบแตวนทเดกหรอเยาวชนนนถกจบกม49

ในกรณความผดอาญาอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกน 6 เดอนแตไมเกน 5 ป จะมโทษปรบหรอไมกตาม หากเกดความจาเปนไมสามรถฟองเดกหรอเยาวชนนนตอศาลใหทนภายในระยะเวลาดงกลาวในวรรคหนง ใหพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการแลวแตกรณ ยนคารองตอศาลเพอขอผดฟองตอไปไดอกครงละไมเกน 15 วน แตทงนตองไมเกน 2 ครง

ในกรณทความผดอาญาซงมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกน 5 ป จะมโทษปรบดวยหรอไมกตาม เมอศาลสงอนญาตใหผดฟองครบ 2 ครงแลว หากพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการยนคารองตอศาล เพอขอผดฟองตอไปอกโดยอางเหตจาเปน ศาลจะอนญาตตามคาขอน นไดตอเมอพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการไดแสดงถงเหตจาเปน และนาพยานมาเบกความประกอบจนเปนทนาพอใจแกศาล ในกรณเชนนศาลมอานาจสงอนญาตใหผดฟองตอไปไดอกครงละไมเกน 15 วน แตทงนตองไมเกน 2 ครง”

ข) การสอบสวนกรณทองททพนกงานสอบสวนผรบผดชอบอยนอกเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครว

พระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534

บทบญญตมาตรานหามมใหใชบงคบในกรณทพนกงานสอบสวนผรบผดชอบแหงทองทนอกเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวเปนผดาเนนการสอบสวน แตพนกงานสอบสวนเชนวานจะตองรบดาเนนการสอบสวนและสงสานวนการสอบสวนพรอมทงความเหนไปยงพนกงานอยการ เพอฟองคดตอศาลใหทนภายใน 30 วน นบแตวนทเดกหรอเยาวชนนนถกจบกม เวนแตความผดอาญาทมอตราโทษตามทกฎหมายกาหนดใหตาคกเกน 6 เดอน แตไมเกน 5 ป จะมโทษปรบดวย

49พระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและวธพจารณาคดครอบครว พ.ศ. 2534,

มาตรา 51.

หรอไมกตามใหขยายระยะเวลาเปน 60 วนนบแตวนทเดกหรอเยาวชนนนถกจบกม และความผดอาญาทมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหมโทษจาคกเกน 5 ป จะมโทษปรบดวยหรอไมกตาม ใหขยายระยะเวลาเปน 90 วน นบแตวนทเดกหรอเยาวชนนนถกจบกม” 50

บทบญญตในวรรคน มความหมายวา กรณทพนกงานสอบสวนผรบผดชอบแหงทองททเดกหรอเยาวชนตองหาวากระทาความผดนน อยนอกเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวแลว พนกงานสอบสวนนนกไมตองดาเนนการตามทกฎหมายบญญตไวในมาตรา 51 วรรค 1 ถงวรรค 3 แตกฎหมายบงคบใหพนกงานสอบสวนตองดาเนนการตามทบญญตไวในมาตรา 51 วรรคทายแทน กลาวโดยงายคอในทองททพนกงานสอบสวนผรบผดชอบสานวนคดนนไมไดอยในเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครว พนกงานสอบสวนผนนกไมตองปฏบตตามมาตรา 51 วรรค 1 ถงวรรค 3 แตตองปฏบตตามมาตรา 51 วรรคทายแทน

2) ชนสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ประกอบดวย สถานพนจ

และคมครองเดกและเยาวชนกลาง สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด และ สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนของแผนกคดเยาวชนและครอบครวในศาลจงหวด ปจจบนภายใตแนวทางการปฏรปราชการไดตราพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม ยกฐานะ สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ซงนบแตวนท 7 สงหาคม 2549 ไดมพระราชกฤษฎกาจดตงสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด ครบ 76 จงหวด

50พระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและวธพจารณาคดครอบครว พ.ศ. 2534,

มาตรา 51 วรรคทาย.

(1) อานาจหนาทของผอานวยการสถานพนจ ภายหลงรบตวเดกและเยาวชนไวจากพนกงานสอบสวน

เมอผอานวยการสถานพนจ ไดรบตวเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระทาความผดจากพนกงานสอบสวนแลว ผอานวยการสถานพนจมอานาจหนาทตองดาเนนการดงตอไปน

ก. สงใหพนกงานคมประพฤตสบเสาะขอเทจจรง ตามมาตรา 34 (1) เวนแตคดอาญาทมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 60,000 บาท หรอทงจาทงปรบ ถาผอานวยการสถานพนจเหนวาการสบเสาะขอเทจจรงดงกลาว ไมจาเปนแกคดจะสงงดสบเสาะขอเทจจรงเสยกได แลวใหแจงไปยงพนกงานสอบสวนทเกยวของ

ข. ทารายงานในคดทมการสบเสาะเพอแสดงถงขอเทจจรงตามมาตรา 34 (1) และแสดงความเหนเกยวกบสาเหตแหงการกระทาความผดของเดกหรอเยาวชนแลวสงรายงานหรอความเหนนนไปยงพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการแลวแตกรณ ถามการฟองรองเดกหรอเยาวชนตอศาลใหเสนอรายงานและความเหนนนตอศาล พรอมทงความเหนเกยวกบการลงโทษ หรอการใชวธสาหรบเดกและเยาวชนดวย

ค. ในกรณทไมไดปลอยชวคราวเดกหรอเยาวชน หรอมไดมอบตวเดกหรอเยาวชนไวกบบคคลหรอองคกรตามมาตรา 50 ใหเดกหรอเยาวชนไดรบการปฏบตดงตอไปน

ก) ทาความสะอาดรางกายและเปลยนเครองแตงกาย ข) ใหแพทยตรวจรางกายและตรวจจตใจดวย ค) ถาปรากฏวาเดกหรอเยาวชนเจบปวย ซงควรจะไดรบการ

รกษาพยาบาลกอนดาเนนคด ใหมอานาจสงใหไดรบการพยาบาลในสถานพนจ หรอสถานพยาบาลอนตามทสมควร

ตามมาตรา 37 แหงพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ผอานวยการสถานพนจมหนาทรบผดชอบในกจการทงปวง ตลอดจนการปกครองบงคบบญชาเจาหนาทของสถานพนจ และยงมอานาจเชนเดยวกบพนกงานคมประพฤตหรอพนกงานสงคม

สงเคราะห และยงมอานาจหนาทอนตามทบญญตไวในพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ดวย

(2) อานาจหนาทในการปลอยชวคราวในชนสถานพนจ ในระหวางทผอานวยการสถานพนจควบคมเดกหรอเยาวชนไว

ในสถานพนจ ผอานวยการสถานพนจมอานาจปลอยชวคราวเดกหรอเยาวชนนน ใหแกบดามารดา ผปกครอง หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนอาศยอย โดยไมมประกน มประกน หรอมประกนและหลกประกนกได หรอจะมอบตวเดกหรอเยาวชนไวกบบคคลหรอองคการทเหนสมควรกได

ในการรองขอปลอยชวคราวเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระทาความผด ในขณะทเดกอยในความควบคมของสถานพนจนน บดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนอาศยอย สามารถยนคารองตอผอานวยการสถานพนจ เพอขอปลอยชวคราวเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระทาความผดไดทนท เมอมคารองขอใหปลอยชวคราว ผอานวยการสถานพนจตองพจารณาสงโดยพลน หากเหนไมสมควรใหปลอยชวคราว ผ อ านวยการสถานพนจตองรบสงคารองขอปลอยชวคราว ท งทาความเหนไปยงอธบดผพพากษาศาลเยาวชนและครอบครวกลาง ผพพากษาหวหนาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด หรอผพพากษาหวหนาแผนกคดเยาวชนและครอบครว ถอเปนทสดจะอทธรณฎกาตอไปไมได อยางไรกตาม ในกรณทอธบดผพพากษาศาลเยาวชนและครอบครวกลาง ผพพากษาหวหนาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด หรอผ พพากษาหวหนาแผนกคดเยาวชนและครอบครว มคาสงไมอนญาตใหปลอยชวคราว เดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระทาผดแลว บดา มารดา ผปกครอง บคคลทเดกหรอเยาวชนอาศยอยดวย อาจยนคารองขอใหปลอยชวคราวใหมไดตามทบญญตไวใน พระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534

ในทางปฏบตแลว คดสวนใหญผ อ านวยการสถานพนจจะอนญาตใหปลอยตวเดกและเยาวชน ซงตองหาวากระทาความผด เวนแตกรณทมเหตพเศษ เชน เดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระทาผดในคดรายแรงและเดกหรอเยาวชนนนไมมทอยเปนหลกแหลง หรอเปนกรณทนายจางซงประกอบอาชพไมเปนคณกบเดกหรอ

เยาวชนมาเปนผขอปลอยชวคราว ผอานวยการสถานพนจกอาจพจารณาไมอนญาตใหปลอยชวคราว ซงหากผอานวยการสถานพนจเหนวาไมสมควรทจะปลอยชวคราวเดกหรอเยาวชนแลว กจะมคาสงไมอนญาตใหปลอยชวคราวไมได แตตองสงคารองขอปลอยชวคราวพรอมท งความเหนของตนไปใหอธบดผ พพากษาศาลเยาวชนและครอบครวกลาง ผพพากษาหวหนาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด หรอผพพากษาหวหนาแผนกคดเยาวชนและครอบครว แลวแตกรณ พจารณาตอไป

(3) อานาจผอานวยการสถานพนจเสนอพนกงานอยการ เพอมคาสงไมฟองเดกหรอเยาวชน

พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 63 บญญตวา “ในกรณทเดกหรอเยาวชนตองหาวากระทาความผด เมอผอานวยการสถานพนจพจารณาโดยคานงถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพ ฐานะ ตลอดจนสงแวดลอมเกยวกบเดกหรอเยาวชน และพฤตการณตาง ๆ แหงคด แลวเหนวาเดกหรอเยาวชนอาจกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง และเดกหรอเยาวชนนนยนยอมทจะอยในความควบคมของสถานพนจดวยแลว ใหผอานวยการสถานพนจแจงความเหนไปยงพนกงานอยการ ถาพนกงานอยการเหนชอบดวย ใหมอานาจสงไมฟองเดกหรอเยาวชนนนได คาสงไมฟองของพนกงานอยการนนใหเปนทสด

การควบคมเดกหรอเยาวชนในชนสถานพนจตามวรรค 1 ใหมกาหนดเวลาตามทผอานวยการสถานพนจเหนสมควร แตตองไมเกน 2 ป

บทบญญตมาตรานมใหใชบงคบแกการกระทาผดอาญาทมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกนกวา 5 ป ขนไป”

จะเหนไดวาบทบญญตมาตราน เปนบทบญญตทใหอานาจผอานวยการสถานพนจ ทจะพจารณาเพอดาเนนการเบยงเดกและเยาวชนทกระทาผดออกจากกระบวนการยตธรรมได

3) ชนพนกงานอยการ การดาเนนคดเดกและเยาวชนทกระทาผดในชนพนกงานอยการ จะ

อยภายใตบทบญญตคมอการดาเนนคดอาญา คมครองเดกของพนกงานอยการในศาล

เยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2546 และระเบยบสานกงานอยการสงสดวาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ

(1) พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534

พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 51 บญญตวา “เมอมการจบกมเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระทาความผดแลว ใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบรบดาเนนการสอบสวน และสงสานวนการสอบสวนพรอมทงความเหนไปยงพนกงานอยการ เพอใหพนกงานอยการยนฟองตอศาลเยาวชนและครอบครวใหทนภายใน 30 วน นบแตวนทเดกหรอเยาวชนนนถกจบกม

ในกรณความผดอาญาอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกน 6 เดอนแตไมเกน 5 ป จะมโทษปรบหรอไมกตาม หากเกดความจาเปนไมสามารถฟองเดกหรอเยาวชนนนตอศาลใหทนภายในระยะเวลาดงกลาวในวรรค 1 ใหพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการแลวแตกรณ ยนคารองตอศาลเพอขอผดฟองตอไปไดอกครงละไมเกน 15 วน แตทงนตองไมเกน 2 ครง

ในกรณทความผดอาญาซงมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกน 5 ป จะมโทษปรบดวยหรอไมกตาม เมอศาลสงอนญาตใหผดฟองครบ 2 ครงแลว หากพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการยนคารองตอศาล เพอขอผดฟองตอไปอกโดยอางเหตจาเปน ศาลจะอนญาตตามคาขอนนไดตอเมอพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการไดแสดงถงเหตจาเปน และนาพยานมาเบกความประกอบจนเปนทนาพอใจแกศาล ในกรณเชนนศาลมอานาจสงอนญาตใหผดฟองตอไปไดอกครงละไมเกน 15 วน แตทงนตองไมเกน 2 ครง”

(2) คมอการดาเนนคดอาญาคมครองเดกของพนกงานอยการในศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2546

สวนทเกยวกบอยการคอสวนท 4 การพจารณา สงคด บรรยายฟอง ผดฟอง และขออนญาตฟอง

ขอ 7. การพจารณาและสงคด (1) การสงคดในคดอาญาทเดกหรอเยาวชนเปนผตองหาน น

จะตองตรวจพจารณาสงสานวนโดยละเอยดรอบคอบเชนเดยวกบคดธรรมดา แลวยงตองมขอพจารณาเพมเตม ดงน

ก. จะตองพจารณาสงคดใหทนตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 95 หากเปนคดยอมความได ผเสยหายตองรองทกขภายใน 3 เดอน ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 96

ข. จะตองนารายงานของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนมาประกอบการพจารณาดวย

ค. จะตองคานงถงการคมครองสวสดภาพของเดกและเยาวชนยงกวาการลงโทษตามระเบยบของสานกงานอยการวาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ พ.ศ. 2547 หมวดท 8 สวนท 1 ขอ 175

ง. พจารณาของกลางการขอใหผตองหาคนหรอใชราคาทรพยแทนผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 43 ประวตการเคยกระทาความผด และเคยตองโทษของผตองหาวามหรอไม ถามกใหมคาสงและขอใหศาลสงดวย เชน ขอคนหรอรบของกลาง คนหรอใชราคาทรพยแทนผเสยหายหรอขอใหศาลบวกโทษหรอกาหนดโทษทศาลรอการลงโทษ หรอรอการกาหนดโทษ ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 58 หรอขอนดพจารณาฝกอบรมตอดวย

(2) ... (3) กรณสงไมฟอง เมอในกรณพจารณาพยานหลกฐานในสานวนการสอบสวน

โดยละเอยดรอบคอบดงกลาว คดมพยานหลกฐานไมพอฟอง หรอการฟองคดใดจะไมเปนประโยชนแกสาธารณชน หรอขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน หรอจะมผลกระทบตอความปลอดภยหรอความมนคงแหงชาต หรอผลประโยชนสาคญของประเทศ (ระเบยบสานกงานอยการสงสดวาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ พ.ศ. 2547 วรรคหมวด 3 สวนท 5 ขอท 78) พนกงานอยการตองทาความเหนสงไมฟอง (กรณตองเสนอผบงคบบญชาตามลาดบขน ตองเสนอ

ความเหนควรสงไมฟอง) แลวจงเสนอผบญชาการตารวจแหงชาตหรอผวาราชการจงหวดแลวแตกรณ และตองปฏบตดงน

ก. ... ข. ... ค. ... ง. กรณทผอานวยการสถานพนจ มความเหนควรไมฟอง

ผตองหาตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 พนกงานอยการนตองปฏบตตามหนงสอ อส 0008/ ว.154 ลงวนท 15 ตลาคม 2541 และตามระเบยบสานกอยการสงสดวาดวย การดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ พ.ศ. 2547 หมวด 8 สวนท 3 ขอ 181 และขอ 185 ดงน

ขอ 181 การพจารณาสานวนการสอบสวนทผอานวยการสถานพนจแจงความเหนควรสงไมฟอง

ในกรณทรบหนงสอแจงความเหนของผอานวยการสถานพนจ ตาม พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 63 ใหพนกงานอยการพจารณาขอเทจจรงและพยาน หลกฐานในสานวนการสอบสวน ประกอบความเหนดงกลาวแลวทาความเหนเสนอตามลาดบชน จนถงรองอธบดเพอสง เวนแตกรณทยงไมไดรบสานวนการสอบสวนจากพนกงานอยการ ใหพนกงานอยการทไดรบมอบหมายตรวจสอบความถกตองของหนงสอแจงความเหนดงกลาวแลวเกบรอไวรวมพจารณาพรอมกบสานวนการสอบสวน

หากรองอธบดเหนชอบดวยกบความเหนของผอานวยการสถานพนจดงกลาวในวรรคกอน ใหออกคาสงไมฟองตามพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 63 แตถาไมเหน ชอบดวยใหออกคาสงฟองหรอสงเปนอยางอนตามทเหนสมควร เมอรองอธบดมคาสงประการใดแลวใหเสนออธบดเพอทราบ

ในกรณทพนกงานอยการไดรบหนงสอแจงความเหนของผอานวยการสถานพนจดงกลาวในวรรค 1 หลงจากทไดมความเหนควรสงฟองหรอม

คาสงฟองเดกหรอเยาวชนทเปนผตองหา หรอไดยนฟองผตองหาตอศาลแลว ใหทบทวนความเหนควรสงฟองหรอสงไมฟองอกครง โดยพจารณาดาเนนการตามความในวรรค 1 และวรรค 2 แตถาเปนกรณทตองกบความเหนหรอกบคาสงฟองเดม หรอสมควรถอนฟองคดใหพจารณาดาเนนการตาม ขอ 6 วรรคทาย หรอขอ 128 แลวแตกรณ

ขอ 185 การใชดลยพนจเพอแกไขผกระทาความผด ในคดทมอตราโทษแตละฐานความผดจาคกอยางสงไมเกน 5

ป และคดนนจะตองไดรบการพจารณาพพากษาในศาลเยาวชนและครอบครว หากพนกงานอยการพจารณาแลวเหนวาการฟองคดเปนการทาลายโอกาสกลบเขาสสงคมของเดกและเยาวชน เมอเดกหรอเยาวชนนนอาจกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง และเดกหรอเยาวชนยอมอยในความควบคมของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน อกทงสมควรแจงใหผอานวยการสถานพนจพจารณาดาเนนการแลวเสนอความเหนตาม พระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 63 ใหพนกงานอยการเสนอความเหนตามลาดบชนจนถงรองอธบดเพอพจารณาสง

ในกรณตามวรรค 1 หากรองอธบดไมเหนชอบดวยใหออกคาสงฟอง แตถาเหนชอบดวยใหแจงผอานวยการสถานพนจ เพอดาเนนการตอไปตามแบบทสานกงานอยการสงสดกาหนด และเมอผอานวยการสถานพนจเสนอความเหนแลว ใหนาความในขอ 181 และขอ 184 มาใชบงคบโดยอนโลม

ในกรณทผ อ านวยการสถานพนจเพกเฉยไมปฏบตตาม พระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 63 ตามทไดรบแจงจากพนกงานอยการดงกลาวในวรรคกอน โดยไมมเหตอนสมควร ใหหวหนาพนกงานอยการทาความเหนเสนอตามลาดบชน ถงอยการสงสดเพอแจงหนวยงานตนสงกดของสถานพนจ

(4) การบรรยายฟอง การบรรยายฟองในคดอาญาทเดกหรอเยาวชนกระทาความผด

นน นอกจากจะยดหลกตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 158 แลว จะตองระบฐานความผดและบรรยายขอเทจจรงใหครบถวนตามองคประกอบความผด

ตามประมวลกฎหมายอาญา โดยทาเปนคาฟองเตมตามรปแบบ ใชภาษาอยางถกตอง ใชถอยคากะทดรดไมฟ มเฟอย แตตองไมขาดขอความจนเปนเหตใหจาเลยหลงตอส หรอไมทราบวาจะตอสอยางไร โดยปฏบตตามระเบยบสานกงานอยการสงสดวาดวยการดาเนนคดของพนกงานอยการ พ.ศ. 2547 หมวด 4 สวนท 1 ขอ 94, 95, 96, 97 และ 98

นอกจากการบรรยายฟองตามขอ 1 แลว พนกงานอยการยงตองบรรยายฟองโดยคานงถงขอเทจจรงในสานวนการสอบสวนทเปนคณแกผตองหาและเปนเหตบรรเทาโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 64, 65, 66, 67, 69, 72 และ 78 กใหบรรยายฟองใหตรงขอเทจจรงนน ๆ ดวย และตองระบมาตราดงกลาวในคาขอทายฟองดวย (ตามหนงสอท อส 1018/ว66 ลงวนท 19 กมภาพนธ 2546)

สวนท 7 คมครองเดก ขอ 10 พนกงานอยการมหนาทตองคมครองเดกตาม

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 20) พ.ศ. 2542 ทไดบญญตเพมเตมใหพนกงานอยการคมครองเดกอายไมเกน 18 ป ในชนสอบสวนใหพนกงานอยการเขารวมในการจดบนทกคารองทกขในกรณทเดกเปนผเสยหาย การถามปากคาเดกในฐานะผเสยหายหรอพยาน การทผเสยหายหรอพยานซงเปนเดกชตวผ ตองหา และการสอบสวนผตองหาทเปนเดกในช นศาล กาหนดกระบวนการสบพยานในการไตสวน การถาม การไตสวนมลฟอง และการพจารณาคดสาหรบเดกเปนพเศษ และการสบพยานเดกไวกอนการฟองคดตอศาล

(3) ระเบยบสานกงานอยการสงสด วาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ พ.ศ. 2547

สวนท 5 การใชดลยพนจในการสงไมฟอง ขอ 78 “ถาพนกงานอยการเหนวาการฟองคดใดไมเปนประโยชน

ตอสาธารณชน หรอจะขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน หรอจะมผลกระทบตอความปลอดภยหรอความมนคงของชาต หรอตอผลประโยชนอนสาคญของประเทศ

4) ชนศาลเยาวชนและครอบครว ศาลเยาวชนและครอบครวเปนหนวยงานในกระบวนการยตธรรมท

มอานาจหนาทในการพจารณาพพากษาคด การดาเนนคดอาญากบเดกและเยาวชนจะมวธการทแตกตางจากการดาเนนคดอาญาผใหญ เจตนารมณในการจดตงศาลเยาวชนและครอบครว คอ เพอสงเคราะหและคมครองสวสดภาพของเดกและเยาวชน เพอนาความยตธรรมทคานงถงลกษณะเฉพาะบคคลมาใช เพอนาวธการแกไขทเหมาะสมมาใชกบเดกและเยาวชนเปนรายบคคล เพอคมครองสถานภาพของครอบครว51 การดาเนนการพจารณาคดของศาลเยาวชนและครอบครวใหเปนไปตาม พระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534

การพจารณาคดในหมวด 7 มสาระสาคญคอ การพจารณาคดอาญาทเดกหรอเยาวชนเปนจาเลยไมตองดาเนนการตามกฎหมายวาดวยวธพจารณาความอาญาโดยเครงครด ใหใชถอยคาทจาเลยสามารถเขาใจไดงาย52 ในการพจารณาคดทเดกและเยาวชนเปนจาเลยใหศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครว ถอวาอาย ความประพฤต การศกษา อบรม ฯลฯ ของจาเลยตลอดจนสงแวดลอมของจาเลยมความเกยวของเปนประเดนทจะตองพจารณาดวย53 ในการพจารณาและพพากษาคดทมขอหาวาเดกหรอเยาวชนกระทาผดใหศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครว คานงถงสวสดภาพและอนาคตของเดกและเยาวชน ซงควรไดรบการฝกอบรม สงสอน และสงเคราะหใหกลบตนเปนพลเมองดยงกวาทจะลงโทษ54 เปนตน

51ประเทอง ธนยผล, กฎหมายเกยวกบการกระทาผดของเดกและเยาวชนและวธ

พจารณาคดครอบครว, พมพครงท 2 (กรงเทพมหานคร: สานกพมพมหาวทยาลย-รามคาแหง, 2546), หนา 22-24.

52พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534, มาตรา 77.

53เรองเดยวกน, มาตรา 78. 54เรองเดยวกน, มาตรา 82.

การพพากษาคดอาญา หมวด 8 มสาระสาคญคอ การพพากษาลงโทษของศาล จะทาไดตอเมอไดรบทราบรายงานและความเหนจากผอานวยการสถานพนจแลว55 และเมอศาลไดมคาพพากษาหรอมคาสงลงโทษ หรอใชวธการสาหรบเดกและเยาวชนแลว ถาตอมาปรากฏขอเทจจรงของเดกและเยาวชนนนเปลยนไป ศาลสามารถเปลยนแปลงคาพพากษาหรอคาสงได56 กรณทศาลพพากษาวาเดกหรอเยาวชนไมมความผดและปลอยตวไป ศาลสามารถกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตได57 เปนตน

การเปลยนโทษและการใชวธการสาหรบเดกในหมวด 9 มสาระสาคญคอ ศาลทมอานาจพจาณาคดเยาวชนและครอบครว มอานาจใชวธการสาหรบเดก และเยาวชนแทนการลงโทษอาญา หรอวธเพอความปลอดภยไดตามมาตรา 39 (1) แหงประมวลกฎหมายอาญา เปนการกกและอบรม เปลยนโทษจาคกเปนการสงตวไปฝกและอบรมในสถานพนจและสถานศกษา เปลยนโทษปรบเปนคมประพฤต58 ศาลจะพพากษาใหรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษ ตามประมวลกฎหมายอาญากได59 เปนตน

จะเหนไดวากระบวนการพจารณาคดและการพพากษาคดเดกและเยาวชนทกระทาผดของศาลเยาวชนและครอบครว จะคานงถงสวสดภาพและอนาคตของเดกและเยาวชนเปนสาคญ การพจาณาคดจะเนนไมใหเปนทางการ คาพพากษาทมตองใชวธการทเขาสสถานฝกอบรมใหนอยทสด

55พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ. 2534, มาตรา 94. 56เรองเดยวกน, มาตรา 99. 57เรองเดยวกน, มาตรา 100. 58เรองเดยวกน, มาตรา 104. 59เรองเดยวกน, มาตรา 106.

5) ชนสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน (ตามคาพพากษา) เมอศาลมคาพพากษาหรอคาสงเกยวกบเดกและเยาวชนทกระทาผด

แลว จะมวธทจะนามาใชกบเดกและเยาวชนทกระทาผดทศาลจะใชคอการคมประพฤต การฝกและอบรม การสงเคราะหภายหลงการปลอย โดยสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จะเขามาเกยวของหลงจากมคาพพากษาคอรบเดกและเยาวชนไปฝกและอบรมตามคาพพากษา โดยมจดมงหมายทจะจดใหเดกและเยาวชนไดรบการอบรมและแกไขความประพฤต และฝกอาชพอนเหมาะสม เพอใหเดกและเยาชนมความสานกตวและเปลยนความประพฤตใหม

การดาเนนการฝกและอบรมในศนยฝกและอบรมของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนนน ใชระบบบานประกอบกบการสงเสรมความตงใจกลบตนของเดกและเยาวชน โดยจดใหเดกและเยาวชนทปฏบตตวดขนไดรบความไววางใจจนเปนทประจกษวาเดกและเยาวชนสามารถกลบตวเปนคนดไดแลว ผอานวยการสถานพนจ หรอผอานวยการศนยฝกและอบรมจะทารายงานเสนอตอศาลเพอขอปลอยตวตอไป

1.4.2 วธการดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 “ในกรณทเดกหรอเยาวชนตองหาวากระทาความผด เมอผอานวยการ

สถานพนจพจารณาโดยคานงถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สขภาพ แหงคดแลวเหนวาเดกหรอเยาวชนอาจกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง และเดกหรอเยาวชนน นยนยอมทจะอยในความควบคมของสถานพนจดวยแลว ใหผอานวยการสถานพนจแจงความเหนไปยงพนกงานอยการ ถาพนกงานอยการเหนชอบดวย ใหมอานาจสงไมฟองเดกหรอเยาวชนนนได คาสงไมฟองของพนกงานอยการนนใหเปนทสด

การควบคมเดกหรอเยาวชนในสถานพนจตามวรรคหนง ใหมกาหนดเวลาตามท ผอานวยการสถานพนจเหนสมควร แตตองไมเกนสองป

บทบญญตมาตรานมใหใชบงคบแกการกระทาผดทางอาญาทมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกนกวาหาปขนไป”60

การดาเนนงานเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงศาล เยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534

สวนท 1 ใชสาหรบเดกหรอเยาวชนผกระทาการอนกฎหมายบญญต เปนความผดมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกไมเกนสามป จะมโทษปรบหรอไมกตาม อนเปนอตราโทษเทยบไดใกลเคยงกบคดทอยในอานาจพจารณาพพากษาของศาลแขวง นบไดวาเปนคดเลกนอยและศาลมกใหโอกาสโดยรอการลงโทษหรอรอการกาหนดโทษและอาจใหทางานบรการสงคมหรอวางเงอนไขคมประพฤตอยแลว จงเปนกรณทควรหนเหคดออกจากกระบวนการยตธรรมเพอเดกหรอเยาวชนจะไดกลบคนสสงคมโดยไมมตราบาป ดงนน หากพบวาเดกหรอเยาวชนมความประสงคยงไมเสยหายหรอเสยหายอยบาง แตยงพอแกไขได และวธการแกไขไมตองใชกระบวนการทยงยากหรอระยะเวลาในการแกไขมากนก ใหสถานพนจดาเนนการแกไขกอนทจะเสนอความเหน ตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงฯ ไปยงพนกงานอยการ

สาหรบผ กระทาความผดในอตราโทษดงกลาวขางตน ซงมความประพฤตอนควร แกไขแตวธการทจะนามาใชใหไดผลมกระบวนการมากกวา หรอใชระยะเวลาทยาวนานกวาปกต เชนเดกหรอเยาวชนซงสดดมสารระเหย แมคดมอตราโทษเลกนอย แตกระบวนการแกไขนนเดกหรอเยาวชนตองไดรบการบาบดรกษา หรอแกไขทปญหาอนเปนเหตชกพาเดกหรอเยาวชนเขาสการเสพ จงควรใชวธการในสวนท 2 สาหรบเดกหรอเยาวชนในกลมน

ในกรณทเดกหรอเยาวชนกระทาการอนกอใหเกดความเดอดรอนแกสงคมหรอกระทาความผดซงรฐมนโยบายปราบปรามเปนพเศษใหดาเนนคดไปตามปกต

60พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ. 2534 ,มาตรา 63.

วธดาเนนการ 1) คดเลอกคดทเดกหรอเยาวชนถกกลาวหาวากระทาการอนกฎหมาย

บญญตเปนความผดมอตราโทษอยางสงใหจาคกไมเกนสามป จะมโทษปรบหรอไมกตาม และมใชกรณทเดกหรอเยาวชนกระทาการอนกอใหเกดความเดอดรอนแกสงคม หรอความผดทรฐมนโยบายปราบปรามเปนพเศษ

2) พนกงานคมประพฤตสอบปากคาเดกหรอเยาวชนนนแลวเหนวาเดกหรอเยาวชนมความประพฤตยงไมเสยหาย หรอเสยหายอยบาง แตยงพอแกไขได และเดกหรอเยาวชนใหการรบสารภาพดวยสานกในความผดอยางแทจรง มความรบผดชอบทจะแกไขความเสยหายทเกดขน หรอบรรเทาผลรายทผเสยหายไดรบ

3) สอบปากคาบดามารดา ผปกคอรง ผอปการะเลยงด หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนนนอาศยอยดวยแลว เหนวาบคคลดงกลาวยงเอาใจใสพรอมสนบสนนใหเดกหรอเยาวชนแกไขพฤตกรรมและสามารถหลกเลยงตอภาวะเสยงทจะกระทาความผดอก หรอสามารถแกไขเดกหรอเยาวชนใหกลบตนเปนคนดได รวมทงแผนปองกนมใหกระทาผดซ า

4) การดาเนนการเพอเสนอความเหน ตามมาตรา 63 นน ตองพยายามใหมการปลอย ชวคราว เดกหรอเยาวชนนนไปโดยใหดาเนนการดงน

(1) หากยงไมไดผลจาแนกและบดามารดา ผปกครอง ผอปการะเลยงด หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนนนอาศยอยดวย ไมมเงนหรอหลกทรพยทจะนามาวางเปนหลกประกนใหผอานวยการสถานพนจพจารณาความนาเชอถอของบคคลเหลานน หรออาจใหคร อาจารย นายจาง กานน หรอผใหญบานมาใหคารบรอง หรอมหนงสอรบรองความประพฤตของเดกหรอเยาวชน จากบคคลเหลานนมาแสดงกใหพจารณาปลอยตวชวคราว โดยมประกนแตไมตองวางหลกประกน กได

(2) ในกรณทเดกหรอเยาวชนไมมบดามารดา ผปกครอง ผอปการะเลยงด หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนนนอาศยอยดวย หรอมแตไมสามารถตดตามบคคลดงกลาวได ใหสถานพนจประสานกบหนวยงานของกรมพฒนาสงคมและสวสดการหรอองคการเอกชน หรอมลนธทใหการสงเคราะหเดกรบเดกหรอเยาวชนไปดแล โดย

แจงใหหนวยงานดงกลาวทราบถงขนตอนการ ดาเนนงานทสถานพนจตองดาเนนการเกยวกบเดกหรอเยาวชนนน

(3) ในกรณทสถานพนจปลอยตวชวคราวไปโดยไมมหลกประกน หากเดกหรอเยาวชนไมมาตามกาหนดนด ใหผอานวยการสถานพนจพจารณาออกหมายเรยกไปยงบคคล เหลานน ถาไมสงตวเดกหรอเยาวชนโดยจงใจหรอโดยไมมเหตอนควร ผอานวยการสถานพนจมอานาจทจะสงปรบผนนเปนเงนตามทเหนสมควร ไมเกนหาพนบาท อนเปนบทกาหนดโทษทบญญตไวในมาตรา 91 แหงพระราชบญญตจดตงฯ

5) จดใหเดกหรอเยาวชนเขารบการตรวจสขภาพกายและตรวจสขภาพจต

6) เมอดาเนนการตามทกลาวขางตนแลว ใหพนกงานคมประพฤตพจารณา โดยคานงถงประวต ความประพฤต สตปญหา การศกษาอบรม สขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพ ตลอดจน สงแวดลอมเกยวกบเดกหรอเยาวชนและพฤตการณตาง ๆ แหงคดแลว หากเหนวาเดกหรอเยาวชน อาจกลบตนเปนคนดได โดยไมตองฟองใหพนกงานคมประพฤตและหวหนาฝายคดหรอผไดรบ มอบหมายจากผอานวยการสถานพนจฯ ใหทาหนาทเปนผประสานการประชมกลมครอบครวและชมชนจดใหมการประชมกลมครอบครวและชมชน เพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 ตอไป

7) วธการประชมกลมครอบครวและชมชนใหดาเนนการ ดงน (1) ในการประชมกลมครอบครวและชมชนนน ใหสถานพนจจดให

มการประชมขนในวน เวลา และสถานท ซงเหนวาสะดวกและเหมาะสม อาจจดในเวลาราชการ หรอ นอกเวลาราชการ จดในสถานทราชการ หรอนอกสถานทราชการ ทงนโดยคานงถงความสะดวกของ ผเขารวมประชมทกฝาย

(2) ผเขารวมประชมควรประกอบดวยบคคลดงตอไปน ก. เดกหรอเยาวชน ครอบครวของเดกหรอเยาวชน ไดแก บดา

มารดา ผปกครอง หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนอาศยอยดวย ป ยา ตา ยาย หรอญาตใกลชด ซงมอทธพล ตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกหรอเยาวชนนน หากสถาน

พนจสงเดกหรอเยาวชนไปอยในความดแลของหนวยงานตามขอ 4.2 ใหเชญผแทนของหนวยงานดงกลาวเขารวมประชมดวย

ข. คณะสหวชาชพ ไดแก ผอานวยการสถานพนจ พนกงานอยการ พนกงานสอบสวน พนกงานคมประพฤต นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห หรอบคคลอนทเกยวของและสมควรเขารวมประชมดวย เชน คร อาจารย ผนาชมชน กานน ผใหญบาน

ค. ผไดรบความเสยหายจากการกระทาผดของเดกหรอเยาวชน บดา มารดา ผปกครองของผเสยหายกรณผเสยหายเปนผเยาว รวมทงบคคลทจะเปนกาลงใจแกผเสยหายในกรณเปนความผดตอแผนดนหรอความเสยหายเกดตอทรพยสนของทางราชการหรอทรพยสนอนเปน สาธารณประโยชนประสานกบหนวยงานทตองรบผดชอบตอความเสยหายนนใหสงตวแทนเขารวมประชม

(3) ระหวางประชม ใหดาเนนการโดยใหทกฝายตกลงกนในเชงสมานฉนท ปลกจตสานกเดกหรอเยาวชนใหไดรบรถงผลเสยหายอนเกดจากการกระทาทเดกหรอเยาวชนไดกอขนและทาใหเดกหรอเยาวชนเกดความรบผดชอบพรอมแกไขหรอบรรเทาความเสยหายนน

(4) ใหทประชมกาหนดแนวทางแกไขเดกหรอเยาวชนนน แนวทางแกไข ทกาหนดอาจไดแก ใหเดกหรอเยาวชนทางานบรการสงคมในระยะเวลาทผเขารวมประชมเหนวาได สดสวนทเหมาะสมกบความผดทไดกระทาลง โดยวนและเวลาทางานบรการสงคมดงกลาวตองไม ขดขวางการศกษาเลาเรยนหรองานอาชพทเดกหรอเยาวชนทาอย ลกษณะงานทใหทาตองไมเปนการประจานหรอเปนการใชแรงงานเกนสมควรแกกาลงของเดกหรอเยาวชนนน หรออาจกาหนดมาตรการอน ๆ เชน การใหบรรพชาตามระยะเวลาทเหมาะสมในชวงปดภาคเรยนหรอการใหพบจตแพทย

(5) นอกจากมาตรการแกไขตามขอ 7 (4) แลว ตองจดใหเดกหรอเยาวชน ใหคามนสญญาวาจะไมกระทาผดอก และอาจกาหนดใหมการตดตามความประพฤตโดยใหเดกหรอเยาวชนมาพบพนกงานคมประพฤตเปนครงคราวเพอตดตามผลการปฏบตตนของเดกหรอเยาวชนในระยะเวลา ซงทประชมกาหนด

(6) จดใหมบนทกขอตกลงในขอ 7 (4) ใหทกฝายลงลายมอชอไวเปนหลกฐาน หากคดนนมผเสยหายกใหจดทาบนทกความยนยอมของผเสยหายไวดวย และใหทาบนทกความ ยนยอมของเดกหรอเยาวชนทจะอยในความควบคมสถานพนจเพอรบการแกไขในแบบทกาหนดและ คามนสญญาตามขอ 7 (5) ใหเดกหรอเยาวชนและบดามารดาผปกครอง หรอบคคลทอยในฐานะเสมอน ผปกครองลงชอไว

(7) หากพนกงานอยการไมสามารถเขารวมประชมได ใหพนกงาน คมประพฤตสงแนวทางแกไขทกาหนดขนทางโทรสารหรอวธอนใด ไปยงสานกงานอยการประจาศาลจงหวด หรอสานกงานอยการประจาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด หรอสานกงานอยการประจาศาลจงหวด (แผนกคดเยาวชนและครอบครว) เพอใหพนกงานอยการพจารณาวาแนวทางแกไขทกาหนดใหไดสดสวนทเหมาะสมกบความผดทเดกหรอเยาวชนไดกอไวหรอไม หรอควรไดรบการ แกไขเปลยนแปลงประการใด

8) สถานพนจตองตดตามหรอจดใหมการตดตามดแลใหเดกหรอเยาวชนนน ปฏบตตามแนวทางแกไขทกาหนดไวในขอ 7 (4) อยางครบถวน หากเดกหรอเยาวชนไมปฏบตใน ขอ 7 (4) หรอปฏบตไมครบถวน โดยไมมเหตอนสมควรหรอกระทาผดซ าระหวางรบการแกไขใหยตการดาเนนการเพอเสนอความเหน ตามมาตรา 63 และดาเนนคดตามปกตตอไป

9) พนกงานคมประพฤตตองจดทาหนงสอแจงใหพนกงานสอบสวนสงสานวนการสอบสวนตอพนกงานอยการโดยไมตองรอรายงานแสดงขอเทจจรงจากสถานพนจและตองจดทา รายงานแสดงขอเทจจรงและผลการแกไขตามแบบทกาหนดเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงฯ พรอมทงหนงสอแจงความเหนของผอานวยการสถานพนจและสาเนาบนทกตามขอ 7.6 ไปยงสานกงานคดเยาวชนและครอบครวหรอสานกงานอยการประจาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดหรอสานกงานอยการประจาศาลจงหวด (แผนกคดเยาวชนและครอบครว) เพอสง ตอไป

10) เมอไดรบคาสงไมฟองจากพนกงานอยการใหแจงคาสงดงกลาวแกเดกหรอเยาวชนและนดใหเดกหรอเยาวชนเขารบการอบรมบมนสย ซงสถานพนจจดไวสาหรบเดกหรอเยาวชนกลมน โดยใหจดตามความเหมาะสมกบจานวนเดกหรอเยาวชน การอบรมบมนสยเดกหรอเยาวชนในคดทมอตราโทษจาคกเกน 3 ป จะมโทษปรบ

หรอไมกตามใหเทาทจาเปน ทงน โดยไมขดขวางการศกษา เลาเรยนหรอการประกอบอาชพการงานของเดกหรอเยาวชนนน เชน ในวนหยดราชการ รวมทงอาจจดใหบดามารดา ผปกครอง ผอปการะเลยงด หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนนนอาศยอยไดรบความรไปพรอมกบการอบรมบมนสยเดกหรอเยาวชนหรอจดใหเขารวมกจกรรมเพอเพมทกษะในการอบรมเลยงดเดกหรอเยาวชนดวย

สวนท 2 ใชสาหรบเดกหรอเยาวชนผกระทาการอนผดกฎหมายบญญตเปนความผดมอตราโทษอยางสงใหจาคกเกนสามป แตไมเกนหาป จะมโทษปรบหรอไมกตาม หรอกรณเดกหรอเยาวชนซงกระทาการอนผดกฎหมายบญญตเปนความผดอตราโทษสงจาคกไมเกนสามปจะมโทษปรบหรอไมกตาม ซงมความประพฤตอนควรแกไขและไมสมควรรบการแกไขตามวธการในสวนท 1

วธดาเนนการ ใหนาวธดาเนนการในสวนท 1 มาใชกบการดาเนนการในสวนท 2 โดย

อนโลมและมสวนทตองดาเนนการเพมเตมหรอสวนทกาหนดแตกตางกบวธดาเนนการในสวนท 1 ดงน

1) การคดเลอกคด ใหคดเลอกเดกหรอเยาวชน ซงกระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผดมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดใหจาคกเกนสามป แตไมเกนหาป จะมโทษปรบหรอไมกตามหรออตราโทษ ไมเกนสามป แตเดกหรอเยาวชนนนไมสมควรไดรบการแกไขดวยวธการในสวนท 1

2) จดใหมการจาแนกประเภทเพอประเมนความเสยงในการกระทาผดซ า

3) คณะสหวทยาชพผ เขารวม ไดแก พนกงานอยการ พนกงานสอบสวน พนกงานคมประพฤต นกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห โดยใหมไมนอยกวา 4 ใน 5 ของจานวนวชาชพ ดงกลาว

4) บคคลอนทเกยวของและสมควรเขารวมประชมดวย ไดแก คร อาจารย ผนาชมชนทเดกหรอเยาวชนอาศยอยหรอบคคลทผประสานการประชมกลมครอบครวพจารณาแลวเหนวาหากเชญเขารวมประชมจะเปนประโยชนในการแกไขเดกหรอเยาวชนนน

ในดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงฯ ใหใชแบบทะเบยน แบบบนทกการประชมกลมครอบครว หนงสอยนยอมอยในความควบคมและคามนสญญาวาจะไมกระทาผดอก บนทกการบรรเทาผลรายและความยนยอมของผเสยหายตามแบบทปรบปรงใหมใหผอานวยการสถานพนจฯ รายงานผลการดาเนนงานเพอเสนอความคดเหนตามมาตรา 63 ดงกลาว มายงกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ภายในวนท 10 ของทกเดอน โดยสารวจดวยวาเดกหรอเยาวชนทไดรบการหนเหคดออกจากกระบวนการยตธรรมเหลานนกระทาผดซ ากลบมาหรอไม จานวนเทาใด โดยขอมลในรายงานประกอบดวย

1) รายงานผลการดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา63แหงพระราชบญญต จดตงฯ

2) สาเนาทะเบยนรายชอเดกและเยาวชนในเกณฑอตราโทษ ทจะดาเนนการ ตามมาตรา 63

3) สาเนาบนทกการประชมกลมครอบครวทดาเนนการในเดอนนน 4) แบบเกบขอมลการดาเนนการในคดอตราโทษอยางสงจาคกไมเกน

หาป

ภาพท 1 ภาพการดาเนนการตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงฯ

หวหนากลมงาน หรอหวหนาคด รบสานวน

ดาเนนคดปกต ดาเนนคดตาม ม. 63

ลงทะเบยน

สอบเดก/เยาวชนผเกยวของ และสงนกจตวทยา สงตรวจสขภาพกาย

ประสานกจกรรมชมชนนดประชม

เหนควรดาเนนการตาม ม.63 ไมควรดาเนนการตาม ม.63 (ดาเนนคดตามปกต)

ไมสาเรจ (ดาเนนคดตามปกต)

สาเรจ (สงผลการประชมใหพนกงานคมประพฤตเพอเขยนรายงาน ม.34(1) ม.55(2))

1.4.3 ขนตอนวธดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 1) เมอไดรบตวเดกหรอเยาวชนพรอมหนงสอแจงการจบกมแลว

เจาหนาทธรการ หรอธรการคด ลงเลขประจาตวเดกหรอเยาวชน และลงทะเบยนรบตวเดกหรอเยาวชนนน แลวจดทาปกสานวนสงใหหวหนากลมงานคดหรอหวหนาฝายคด

2) หวหนากลมงานคดหรอหวหนาฝายคดรบสานวนแลวพจารณาขอหาตามหนงสอแจงการจบกมวามอตราโทษอยในเกณฑทจะดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงฯ หรอไมหากอตราโทษตามขอหาทถกแจงการจบกมมานนไมอยในเกณฑทจะดาเนนการดงกลาวไดกใหพจารณาจายสานวนใหดาเนนการอยางคดปกต แตหากอยในเกณฑทจะดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงฯ ได กใหลงทะเบยนในบญชเฉพาะอกครงหนงในบญช แบบ ม.63-2 (ตามเอกสารภาคผนวก) โดยลงทะเบยนทกคดทมอตราโทษอยในเกณฑ

3.พจารณาจายสานวนทจะดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงฯ แกพนกงานคมประพฤตซงพจารณาแลวเหนวาเหมาะสมทจะดาเนนการได หรออาจมอบใหพนกงานคมประพฤตหรอนกสงคมสงเคราะหในฝายประสานกจการชมชนเปนผดาเนนการ หรอหวหนากลมงานคด หวหนาฝายคด อาจดาเนนการเองกได

4. หวหนาฝายคดหรอผรบมอบหมายใหดาเนนการ ตองสอบปากคาเดกหรอเยาวชนและผเกยวของ ตลอดจนทาการสบคนขอเทจจรงทควรทราบ และประเมนวาควรดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงฯ หรอไม

2. กฎหมายทเกยวกบเดกและเยาวชนทกระทาผดของตางประเทศ

2.1 การดาเนนคดกบเดกและเยาวชนโดยเจาหนาทตารวจ เปนททราบกนดวากระบวนการยตธรรมเรมตนจากเจาหนาทตารวจในการ

จบกม สอบสวน ผกระทาผดไมวาจะเปนเดกหรอวาผใหญในงานวจยฉบบนผเขยนจะขอยกตวอยางเพยง 2 ประเทศ คอ

ประเทศนวซแลนดและออสเตรเลยน นเปนประเทศในระบบกฎหมาย Common Law ซงไมมขอจากดเกยวกบบคคลผมอานาจฟองคด ดงนน โดยทวไปและในคดเลก ๆ นอย ๆ การฟองคดจะถกดาเนนการโดยเจาหนาทตารวจ โดยไมตองสงเรองใหพนกงานอยการเปนผออกคาสงฟองคด ในประเทศนวซแลนดและออสเตรเลย เจาหนาทตารวจมบทบาททงในการจบกมผกระทาผดและการดาเนนการฟองคดตอผกระทาผด โดยเฉพาะอยางยง ในกรณการกระทาความผดของเดกและเยาวชนนนจะมเจาหนาทตารวจทางานเชอมโยงกบฝายสวสดภาพเดกโดยตรง เรยกวา ตารวจสวสดภาพเดกหรอตารวจททาหนาทชวยเหลอเยาวชน (Youth Aid Officers) ซงเปนผมประสบการณในดานเดกและเยาวชนโดยตรง รวมท งจะตองผานหลกสตรการฝกอบรมใหมความเชยวชาญเกยวกบกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก การดแลเอาใจใสและการปองกน การทางานรวมกบชมชน และประเดนอน ๆ ทเกยวของกบเดกและเยาวชน

ตารวจสวสดภาพเดกไมไดมหนาทสบสวนสอบสวนโดยตรง แตจะเขามาเกยวของกบการสบสวนสอบสวนการกระทาผดนนและทาหนาทเปนตวแทนตารวจในการประชมกลมครอบครวและในศาลเยาวชนดวย และยงมบทบาทสาคญในการตดสนใจในเบองตนวาจะดาเนนการอยางไรใหเหมาะสมตอการกระทาผดและผกระทาผด รวมถงการวางแผนงานในการผนคดออกจากระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญา (Diversion) ดวย ตารวจในนวซแลนดและออสเตรเลยจงเปนองคกรทไดรบความเชอถอและไววางใจจากพอแม ผปกครองของเดกเปนอยางมาก และมอานาจในการทจะควบคมตวเดกและเยาวชนไวเพอทจะดาเนนการใหคดเสรจสนไปในชนตารวจได

2.2 การดาเนนคดอาญากบเดกและเยาวชนตามกฎหมายระหวางประเทศ 2.2.1 อนสญญาวาดวยสทธเดก ประเทศไทยเขาเปนภาคสมาชกของอนสญญาวาดวยสทธเดก ดงนน

จงมพนธกรณทตองอนวตกฎหมายภายในใหมความสอดคลองกบอนสญญาวาดวนสทธเดก ในอนสญญาวาดวยสทธเดกมบทบญญตทเกยวกบการเบยงคดเดกและเยาวชนออกจากกระบวนการยตธรรม

1) การคมครองการปฏบตโดยมชอบตอเดก รฐภาค พงใหหลกประกนวาเดกจะไมถกทรมานหรอถกปฏบตหรอ

ถกลงโทษทมลกษณะโหดรายทารณหรอไรมนษยธรรม ถกลดรอนอสรเสรโดยมชอบดวยกฎหมาย หรอโดยพลการ การจบกม กกขง หรอจาคก จะตองเปนไปตามบทกฎหมายและใช (มาตรการสดทาย) เทาทจาเปน และระยะเวลาควบคม กกขง หรอจาคกจะตองใหมความเหมาะสมกบสภาพผดและอายเดก61

2) สงเสรมการแกไขฟนฟเดกและเรยกใชมาตรการอนทเหมาะสมในการปฏบตตอเดกโดยไมผานกระบวนการยตธรรม

รฐภาคพงสงเสรมใหมการใชมาตรการทเหมาะสมท งปวงทจะสงเสรมการฟนฟทงรางกายและจตใจ และการกลบคนสสงคมของเดกทไดรบการรบเคราะห จากการละเลยในรปแบบใด ๆ การแสวงหาประโยชน การกระทาอนมชอบ การทรมานหรอการลงโทษ เ ปนตน การฟนฟ การกลบคนสสงคม จะเกดขนในสภาพแวดลอมทสงเสรมสขภาพ การเคารพตนเองและศกดศรของเดก62

รฐภาคจะหาทางสงเสรมใหมการตรากฎหมาย กาหนดกระบวนการพจารณาจดตงหนวยงานและสถาบน ซงจะใหเปนการเฉพาะเดกทถกกลาวหา ตงขอหา หรอถกถอวาไดฝาฝนกฎหมายอาญา และโดยเฉพาะอยางยงเมอเหนวาเหมาะสมและเปนทพงปรารถนาใหกาหนดมาตรการทจะใชกบเดกเหลาน น “โดยไมตองอาศยกระบวนการทางตลาการ” ทงนโดยมเงอนไขวา สทธมนษยชนและการคมครองตาม

61อนสญญาวาดวยสทธเดก, มาตรา 37. 62เรองเดยวกน, มาตรา 39.

กฎหมายจะไดรบการเคารพอยางเตมทอย การดาเนนการตาง ๆ เชน คาสงใหมการดแล แนะแนวและควบคมการใหคาปรกษา การภาคทณฑ การอปการะเลยงด แผนงานการศกษาและฝกอบรมวชาชพ และทางอนนอกเหนอจากการใหสถาบนเปนผดแล จะตองมไวเพอประกนวาเดกจะไดรบการปฏบตในลกษณะทเหมาะสมแกความเปนอยทดของเดก และไดสดสวนกบทงสภาพการณและความผดของเดก63

จะเหนไดวาอนสญญาวาดวยสทธเดกสนบสนนใหประเทศภาคสมาชกใชกระบวนการเบยงคดเดกและเยาวชนออกจากกระบวนการยตธรรม โดยในแตละขนตอนใหใชดลยพนจในการเลอกใชมาตรการทเหมาะสมทสดในการปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระทาผด โดยไมมงเนนทจะตองนาตวเดกและเยาวชนเขาสกระบวนการยตธรรม

2.2.2 กฎแหงกรงปกกง กฎแหงกรงปกกง ไดปรบปรงใหเปนไปตามกฎหมายและเจตนารมณ

ของระบบคดเดกและเยาวชนในทกสวนของโลก กฎนจดทาสงซงยอมรบกนวาเปนหลกปฏบตทงไปทดในการบรหารงานยตธรรมเกยวแกคดเดกและเยาวชน คอ เปนเงอนไขขนต าทสหประชาชาตยอมรบวาไมวาจะอยภายใตระบบใด กฎแหงกรงปกกง มบทบญญตทเกยวกบการเบยงคดเดกและเยาวชนทกระทาผดออกจากกระบวนการยตธรรม ดงน

กฎขอ 11 การพนจากระบบ 11.1 เมอมความเหมาะสมควรพจารณาการดาเนนการ ผกระทาผดท

เปนเดกและเยาวชนโดยไมตองใชวธดาเนนคดอยางเปนทางการจากผมอานาจตามทอางถงในกฎขอ 14.1

11.2 ตารวจ อยการ หรอหนวยงานทดาเนนคดเดกและเยาวชน ควรมอานาจจดการกบคดโดยใชดลยพนจซงไมตองกลบไปใชวธพจารณาคดอยางเปนทางการ โดยใหเปนไปตามหลกเกณฑทไดวางไวสาหรบวตถประสงคนน ในกฎหมายทเกยวของและใหเปนไปตามหลกการทมอยในกฎน

63อนสญญาวาดวยสทธเดก, มาตรา 40 (3) (ข).

11.3 การพนจากระบบในกรณทเกยวกบการสงใหชมชนทเหมาะสม หรอมการใหบรการอนนน ควรไดรบความยนยอมจาก เดกและเยาวชน หรอบดามารดา หรอผปกครอง โดยมขอแมวาการตดสนใจสงใหชมชนน ไดรบการพจาณาจากผมอานาจกอนมการปฏบต

11.4 เพอความสะดวดในการใชดลยพนจกบคด เดกและเยาวชน ควรจดใหมโครงการตาง ๆ ในชมชน เชน การสอดสองและใหคาแนะนาเปนครงคราว การชดใชความเสยหายและการเยยวยาใหแกเหยอผเคราะหราย

กฎขอ 13 การควบคมตวไวพจารณาคด 13.1 การควบคมตวไวพจารณาคดควรเปนมาตรการสดทายทจะใช

และใชระยะเวลาทสนทสดเทาทจะเปนไปได 13.2 หากเปนไปไดควรใชมาตรการอนแทนการควบคมตวไว

พจารณาคด เชน การสอดสองอยางใกลชด การดแลเพมขน หรอการใหอยกบบาน สถานศกษา หรออยกบครอบครวใดครอบครวหนง

จากกฎแหงกรงปกกงทถอวาเปนมาตรฐานขนตาททกประเทศทเปนสมาชกถอเปนหลกในการนาไปปฏบตกบเดกและเยาวชนทกระทาผด กสนบสนนใหมการเบยงคดเดกและเยาวชนออกจากกระบวนการยตธรรมเชนกน เนองจากเหนถงประโยชนสงสดทเดกและเยาวชนพงจะไดรบ

2.2.3 ขอเสนอแนะแหงกรงรยาด ขอเสนอแนะแหงกรงรยาดเปนขอแนะนาของสหประชาชาตวาดวยการ

ปองกนการกระทาผดของเดกและเยาวชน โดยรบรองสทธขนพนฐานของ เดกและเยาวชน การเอาใจใส เดกและเยาวชน ทอาจกระทาหรอไมไดกระทาการอนเปนการฝาฝนตอกฎหมาย ซงการปองกนการกระทาผดของเดกและเยาวชนเปนการแกปญหาทสาเหตเพอไมใหเกดการกระทาผดของเดกเยาวชน กฎดงกลาวมบทบญญตเกยวกบการเบยงคดเดกและเยาวชนทกระทาผดออกจากกระบวนการยตธรรม ดงน

กฎขอ (1) หลกขนพนฐาน ควรรวบรวมความกาวหนาของนโยบายในการปองกนการกระทาผด

ของเดกและเยาวชนทมความจาเปนและมความสาคญ รวมทงการศกษาระบบและการ

ลงโทษใหอยในสถานทควบคมสาหรบความประพฤตทไมไดกอใหเกดความเสยหายรายแรงตอการพฒนาของเดก และไมเปนอนตรายตอผอน

บทท 4

วเคราะหปญหากฎหมายในการแกไขฟนฟเดกและเยาวชน ทผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน

ในบทนจะทาการวเคราะหถงปญหากฎหมายในการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนท

ผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน โดยตงประเดนในการวเคราะหแยกออกเปน การนามาตรการยตรรมเชงสมานฉนทมาใชในการตดตามดแลเดกหรอเยาวชนใหมการปฏบตตามแนวทางแกไขมความเหมาะสมชดเจนเพยงใด การใชดลพนจของพนกงานอยการเกยวกบการไมฟองคดตอเดกหรอเยาวชนทตองวากระทาความผดทผานกระบวนการประชมกลมครอบครว ปญหาการนาระบบการคมประพฤตมาใชภายหลงประชมกลมครอบครวและชมชน เพอนามากาหนดเปนทางเลอกทเหมาะสมและมประสทธภาพในการแกไขฟนฟเดกทกระทาความผดแทนการดาเนนคดอาญาวามความเหมาะสมหรอไม ปญหาการขอผดฟองเดกของพนกงานสอบสวนภายหลงจากทเดกหรอเยาวชนผานการประชมกลมครอบครว

1. วเคราะหปญหา การนาวธประชมกลมครอบครวมาใชในกระบวนการยตธรรมสาหรบ เดกและเยาวชน

การประชมกลมครอบครวในประเทศไทยทมการดาเนนการอยในขณะนเปน

เพยงการนาวธการประชมกลมครอบครวมาใชเปนมาตรการเสรมในชนกอนฟองคดของสถานพนจฯในการดาเนนการเสนอความเหนไมสมควรฟองคดตอเดกหรอเยาวชนไปยงพนกงานอยการตามมาตรา 63 ของพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ซงเปนเพยงกระบวนการขนตอนหนงในชนสอบสวนเทานน โดยการประชมกลมครอบครวเปนมาตรการอยางหนงทนามาใชประกอบการพจารณาเสนอความเหนดงกลาวในกรณความผดทเดกหรอเยาวชนได

กระทาลงนนเปนความผดเลกนอยหรอความผดทไมรนแรง ซงโดยปกตศาลจะไมพพากษาใหลงโทษผกระทาผดอยแลว จงเปนกรณทสมควรเบยงเบนคดออกจากกระบวนการยตธรรมเพอลดภาระการดาเนนคดและลดปรมาณเดกหรอเยาวชนทจะถกสงไปควบคมเพอฝกอบรมในสถานพนจโดยไมจาเปน อยางไรกตามกฎหมายวาดวยกระบวนการยตธรรมทางอาญาสาหรบเดกและเยาวชนในประเทศไทยยงเปดชองใหสามารถนาวธการประชมกลมครอบครวมาใชในกระบวนการยตธรรมขนตอนตาง ๆ ไดอกหลายกรณ เชน

1) การนามาใชในชนพนกงานสอบสวน โดยเหตทในระบบการดาเนนคดอาญาของไทย พนกงานสอบสวนมอานาจใน

การเสนอความเหนวาควรสงฟองหรอสงไมฟอง สงไปพรอมกบสานวนยงพนกงานอยการตามทมาตรา 51 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 โดยภายหลงจากทมการจบกมเดกหรอเยาวชนดงกลาวแลว พนกงานสอบสวนผรบผดชอบตองรบดาเนนการสอบสวนเดกหรอเยาวชนทตองหาวากระทาความผดใหเสรจสนแลวสงสานวนการสอบสวนพรอมทงความเหนไปยงพนกงานอยการ เพอใหพนกงานอยการยนฟองตอศาลเยาวชนและครอบครวใหทนภายในกาหนดเวลา ดงนน การพจารณานาวธการประชมกลมครอบครวมาใชเสรมในกระบวนการในชนกอนฟองคดจงสามารถเกดขนไดในฐานะทางปฏบตอยางหนงเพอใหมการพจารณาเสนอความเหนควรสงไมฟองไปยงพนกงานอยการ

อยางไรกตาม ผเขยนเหนวา การพจารณาใหมการใชดลพนจของเจาหนาทตารวจในการสงใหมการจดประชมกลมครอบครวในชนสอบสวนน เปนการนาเอาหลกอนสญญาวาดวยสทธเดกมาปรบใชเนองจากใหความสาคญในการอยรอด ปลอดภย และคมครองเดกตามกฎหมายระหวางประเทศ อกทงกฎแหงกลมปกกง และขอเสนอแนะแหงกรงรยาด ไดใหความสาคญในการประชมกลมครอบครว และยงมขอควรพเคราะหเกยวกบระบบการดาเนนคดอาญาดวยเนองจากในประเทศนวซแลนดและออสเตรเลยนนเปนประเทศในระบบกฎหมาย Common Law ซงไมมขอจากดเกยวกบบคคลผมอานาจฟองคด ดงนน โดยทวไปและในคดเลก ๆ นอย ๆ การฟองคดจะถกดาเนนการโดยเจาหนาทตารวจ โดยไมตองสงเรองใหพนกงานอยการเปนผออกคาสงฟองคด ใน

ประเทศนวซแลนดและออสเตรเลย เจาหนาทตารวจมบทบาททงในการจบกมผกระทาผดและการดาเนนการฟองคดตอผกระทาผด โดยเฉพาะอยางยง ในกรณการกระทาความผดของเดกและเยาวชนนนจะมเจาหนาทตารวจทางานเชอมโยงกบฝายสวสดภาพเดกโดยตรง เรยกวา ตารวจสวสดภาพเดกหรอตารวจททาหนาทชวยเหลอเยาวชน (Youth Aid Officers) ซงเปนผมประสบการณในดานเดกและเยาวชนโดยตรง รวมทงจะตองผานหลกสตรการฝกอบรมใหมความเชยวชาญเกยวกบกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก การดแลเอาใจใสและการปองกน การทางานรวมกบชมชน และประเดน อน ๆ ทเกยวของกบเดกและเยาวชน

ตารวจสวสดภาพเดกไมไดมหนาทสบสวนสอบสวนโดยตรง แตจะเขามาเกยวของกบการสบสวนสอบสวนการกระทาผดนนและทาหนาทเปนตวแทนตารวจในการประชมกลมครอบครวและในศาลเยาวชนดวย และยงมบทบาทสาคญในการตดสนใจในเบองตนวาจะดาเนนการอยางไรใหเหมาะสมตอการกระทาผดและผกระทาผด รวมถงการวางแผนงานในการผนคดออกจากระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญา (Diversion) ดวย ตารวจในนวซแลนดและออสเตรเลยจงเปนองคกรทไดรบความเชอถอและไววางใจจากพอแม ผปกครองของเดกเปนอยางมาก และมอานาจในการทจะควบคมตวเดกและเยาวชนไวเพอทจะดาเนนการใหคดเสรจสนไปในชนตารวจได ซงแตกตางกบระบบการดาเนนคดอาญาในระบบ Civil Law ของไทย ทกฎหมายกาหนดใหเจาหนาทตารวจมเพยงอานาจในการจบกมและสอบสวนผกระทาผดเทานน เมอมการจบกมเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระทาความผดแลว เจาหนาทตารวจจะตองแจงการจบกมหรอควบคมไปยงผอานวยการสถานพนจฯ และจะตองถามปากคาเดกหรอเยาวชนใหเสรจภายในเวลา 24 ชวโมง นบแตเวลาทเดกหรอเยาวชนนนมาถงสถานททาการของพนกงานสอบสวนแลวรบสงตวเดกหรอเยาวชนนนไปยงสถานพนจ เพอใหผอานวยการสถานพนจพจารณาเรองการควบคมตวหรอการปลอยชวคราวตอไป

นอกจากน กฎหมายจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวไดกาหนดระยะเวลาในการฟองคดอาญาเดกหรอเยาวชนไวใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบรบดาเนนการสอบสวนและสงสานวนการสอบสวนพรอมทงความเหนไปยงพนกงานอยการ เพอใหพนกงานอยการยนฟองตอศาลเยาวชน

และครอบครวใหทนภายในสามสบวน นบแตวนทเดกหรอเยาวชนผนนถกจบกม64 ดงน น การพจารณาใหมการนาวธประชมกลมครอบครวมาใชในกรณนจงตองดาเนนการใหแลวเสรจภายในกาหนดระยะเวลาดงกลาวดวย จงเหมาะทจะใชกบกรณทเปนความผดเลกนอยจรง ๆ ซงใชเวลาในการแกไขผกระทาผดไมนานนก เนองจากมขอจากดในเรองระยะเวลาการควบคมตวเดกหรอเยาวชนและระยะเวลาการฟองคดดงกลาวขางตน

2) การเสนอความเหนเกยวกบการลงโทษหรอการใชวธการสาหรบเดกและเยาวชนตอศาลของผอานวยการสถานพนจ

เ นองจากในมาตรา 55 (2) ของพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 กาหนดไววา เมอผอานวยการสถานพนจไดรบตวเดกหรอเยาวชนทตองหาวากระทาความผดจากพนกงานสอบสวนแลว ใหผอานวยการสถานพนจทารายงานในคดทมการสบเสาะเพอแสดงขอเทจจรงตามมาตรา 34 (1) (ไดแก ขอเทจจรงเรองอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพ และฐานะของเดกหรอเยาวชน ซงตองหาวากระทาความผด และของบดามารดา ผปกครอง หรอบคคลซงเดกและเยาชนนนอาศยอย ตลอดจนสงแวดลอมทงปวงเกยวกบเดกหรอเยาวชนนน รวมทงสาเหตแหงการกระทาความผดเพอรายงานตอศาล) และแสดงความเหนเกยวกบสาเหตแหงการกระทาผดของเดกหรอเยาวชน แลวสงรายงานและความเหนนนไปยงพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการ และถามการฟองรองเดกหรอเยาวชนตอศาล ใหเสนอรายงานและความเหนนนตอศาลพรอมท งความเหนเกยวกบการลงโทษหรอการใชวธการสาหรบเดกและเยาวชนดวย กระบวนการนจงเปนอกชองทางหนงทเปดโอกาสใหผอานวยการสถานพนจสามารถเสนอใหมการนาวธการประชมกลมครอบครวมาใชแกคดได ในฐานะทเปนความเหนเกยวกบการลงโทษ หรอการใชวธการสาหรบเดกและเยาวชน

64พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ. 2534, มาตรา 51.

มขอสงเกตวา การเสนอความเหนตอศาลเกยวกบการลงโทษหรอการใชวธการสาหรบเดกและเยาวชนตามมาตราน สามารถกระทาไดในทกคดทมการฟองรองเดกหรอเยาวชนตอศาล โดยไมมขอจากดเรองอตราโทษทกฎหมายกาหนดไวเหมอนดงเชนกรณตามาตรา 63

3) การนามาใชโดยอาศยมาตรา 74 แหงประมวลกฎหมายอาญา65 “เดกอายกวาสบปแตยงไมเกนสบหาปกระทาการอนกฎหมายบญญตเปน

ความผดเดกนนไมตองรบโทษ แตใหศาลมอานาจทจะดาเนนการดงตอไปน (1) วากลาวตกเตอนเดกนนแลวปลอยตวไป และถาศาลเหนสมควรจะเรยก

บดามารดาผปกครองหรอบคคลทเดกนนอาศยอยมาตกเตอนดวยกได (2) ถาศาลเหนวา บดามารดา หรอผปกครองสามารถดแลเดกนนได ศาลจะม

คาสงใหมอบตวเดกนนใหแกบดามารดา หรอผปกครองไปโดยวางขอกาหนดใหบดามารดาหรอผปกครองระวงเดกนนไมใหกอเหตรายตลอดเลาทศาลกาหนด ซงตองไมเกนสามปและกาหนดจานวนเงนตามทเหนสมควร ซงบดามารดาหรอผปกครองจะตองชาระตอศาลไมเกนครงละหนงพนบาท ในเมอเดกนนกอเหตรายขน

สาหรบเดกนนอาศยอยกบบคคลอนนอกจากบดามารดาหรอผปกครอง และศาลเหนวาไมสมควรจะเรยกบดามารดาหรอผปกครองมาวางขอกาหนดดงกลาวขางตน ศาลจะเรยกตวบคคลทเดกนนอาศยอยมาสอบถามวา จะยอมรบขอกาหนดทานองทบญญตไวสาหรบบดามารดาหรอผปกครองดงกลาวมาขางตนหรอไมกได ถาบคคลทเดกนนอาศยอยรบขอกาหนดเชนวานน กใหศาลมคาสงมอบตวเดกใหแกบคคลผนนไปโดยวางขอกาหนดดงกลาว

(3) ในกรณทศาลมอบตวเดกใหแกบดามารดา ผปกครองหรอบคคลทเดกนนอาศยอย ตาม (2) ศาลจะกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตเดกนน เชนเดยวกบทบญญตไวในมาตรา 56 ดวยกได ในกรณเชนวาน ใหศาลแตงตงพนกงานคมประพฤตหรอพนกงานอนใดเพอคมประพฤตเดกนน

65ประมวลกฎหมายอาญา, มาตรา 74.

(4) ถาเดกนนไมมบดามารดาหรอผปกครอง หรอมแตศาลเหนวาไมสามารถดแลเดกนนได หรอถาเดกอาศยอยกบบคคลอนนอกจากบดามารดาหรอผปกครอง และบคคลนนไมยอมรบขอกาหนดดงกลาวใน (2) ศาลจะมคาสงใหมอบตวเดกนนใหอยกบบคคลหรอองคการทศาลเหนสมควรเพอดแล อบรมสงสอนตามระยะเวลาทศาลกาหนดกไดในเมอบคคลหรอองคการนนยนยอมในกรณเชนวานใหบคคลหรอองคการนนมอานาจเชนผปกครองเฉพาะเพอดแลอบรมและสงสอน รวมตลอดถงการกาหนดทอยและการจดใหเดกมงานทาตามสมควร หรอ

(5) สงตวเดกนนไปยงโรงเรยนหรอสถานฝกอบรม หรอสถานทซงจดตงขนเพอฝกและอบรมเดก ตลอดระยะเวลาทศาลกาหนด แตอยาใหเกนกวาทเดกนนจะมอายครบสบแปดป

คาสงของศาลดงกลาวใน (2) (3) (4) และ (5) น น ถาในขณะใดภายในระยะเวลาทศาลกาหนดไว ความปรากฏแกศาลโดยศาลรเอง หรอตามคาเสนอของผมสวนไดเสย พนกงานอยการหรอบคคลหรอองคการทศาลมอบตวเดกเพอดแลอบรมและสงสอน หรอเจาพนกงานวา พฤตการณเกยวกบคาสงนนไดเปลยนแปลงไป กใหศาลมอานาจเปลยนแปลงแกไขคาสงนน หรอมคาสงใหมตามอานาจในมาตราน”

เมอพจารณาบทบญญตในมาตราดงกลาวแลว จะเหนไดวาในกรณทศาลเหนวาบดามารดาหรอผปกครองสามารถดแลเดกทกระทาความผดได ตาม (2) นน การประชมกลมครอบครวกสามารถจะนามาใชดาเนนการเพอนาแผนแกไขฟนฟมาเปนขอกาหนดในการดแลเดกใหแกบดามารดาหรอผปกครองของเดกได และหากเดกไดกอเหตรายขนอกในระหวางน น กสามารถทจะใชมาตรการบงคบแกบดามารดาหรอผปกครองตามขอกาหนดดงกลาวไดดวย

สวนกรณเดกและเยาวชนทอายกวาสบสป แตยงไมเกนสบเจดปกสามารถดาเนนการเชนเดยวกนนไดโดยอาศยมาตรา 75 แหงประมวลกฎหมายอาญา ซงบญญตวา “ผใดอายกวาสบสปแตยงไมเกนสบเจดปกระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผด ใหศาลพจารณาถงความรผดชอบและสงอนทงปวงเกยวกบผนน ในอนทจะควรวนจฉยวาสมควรพพากษาลงโทษผนนหรอไม ถาศาลเหนวาไมสมควรพพากษาลงโทษ กให

จดการตามาตรา 74 หรอถาศาลเหนวาสมควรพพากษาลงโทษกใหลดมาตราสวนโทษทกาหนดไวสาหรบความผดลงกงหนง

4) การนามาใชเปนเงอนไขในการคมความประพฤตตามมาตรา 104 (3) แหงพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534

เนองจากในมาตรา 104 (3) ใหอานาจแกศาลในการเปลยนโทษปรบทจะลงแกเดกหรอเยาชนทกระทาความผดมาเปนการคมความประพฤต โดยกาหนดเงอนไขขอเดยวหรอหลายขอ ตามมาตรา 100 ดวยหรอไมกได ถาไดกาหนดเงอนไขไวใหนามาตรา 100 วรรคสองและวรรคสาม และมาตรา 101 มาใชบงคบโดยอนโลม ซงในมาตรา 100 ศาลมอานาจกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตขอเดยวหรอหลายขอไวในคาพพากษา ดงตอไปน

(1) หามมใหเดกหรอเยาวชนเขาไปในสถานทหรอทองทใดอนจะจงใจใหเดกหรอเยาวชนประพฤตชว

(2) หามมใหเดกหรอเยาวชนออกนอกสถานทอยอาศยในเวลากลางคน เวนแตจะมเหตจาเปนหรอไดรบอนญาตจากบดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลทเดกหรอเยาชนอาศยอยดวย

(3) หามมใหเดกหรอเยาวชนคบหาสมาคมกบบคคลหรอประเภทบคคลทศาลเหนไมสมควร

(4) หามมใหเดกหรอเยาวชนกระทาการใดอนจะจงใจใหเดกหรอเยาวชนนนประพฤตชว

(5) ใหเดกหรอเยาวชนไปรายงานตวตอศาลหรอพนกงานคมประพฤต หรอพนกงานสงคมสงเคราะหทผอานวยการสถานพนจมอบหมายเปนครงคราว

(6) ใหเดกหรอเยาวชนไปศกษา เขารบการฝกอบรมหรอประกอบอาชพอนเปนกจจะลกษณะ

และในวรรคสองของมาตรา 100 บญญตวา “ในการกาหนดเงอนไขตามวรรคหนงใหศาลกาหนดระยะเวลาทจะใหเดกหรอเยาวชนปฏบตตามเงอนไขนนดวย แตตองไมเกนกวาเดกหรอเยาวชนนนมอายครบยสบปบรบรณ” และในวรรคสามบญญตวา

“เงอนไขตามทศาลไดกาหนดตามวรรคหนงนน ถาภายหลงความปรากฏแกศาลเองหรอปรากฏจากรายงานของบคคลตามมาตรา 101 วรรคหนงวา ขอเทจจรงหรอพฤตการณเกยวแกการกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตเดกหรอเยาวชนนนไดเปลยนแปลงไป เมอศาลเหนสมควร อาจแกไขเพมเตมหรอเพกถอนขอหนงขอใดหรอทกขอกได หรอจะกาหนดเงอนไขเพมเตมกได”

ดวยเหตน ศาลจงสามารถทจะนาวธการประชมกลมครอบครวมาใชแกคดในฐานะทเปนการดาเนนการเพอใหไดมาซงเงอนไขทเหมาะสมในการคมความประพฤตได กลาวคอ เมอศาลสงใหดาเนนการประชมกลมครอบครว ขอตกลงหรอวธการแกปญหาทไดจากการประชมกลมครอบครวสามารถนามากาหนดเปนเงอนไขในการคมความประพฤตตามมาตรา 100 ได และเปนหนาทของพนกงานคมประพฤตหรอนกสงคมสงเคราะหทผอานวยการสถานพนจมอบหมายทจะสอดสองและทารายงานเกยวกบการปฏบตตามเงอนไขดงกลาวเสนอตอศาล ตามมาตรา 101 ได และเปนหนาทของพนกงานคมประพฤตหรอพนกงานสงคมสงเคราะหทผอานวยการสถานพนจมอบหมายทจะสอดสองและทารายงานเกยวกบการปฏบตตามเงอนไขดงกลาวเสนอตอศาล ตามมาตรา 101 วรรคแรก ซงหากเดกหรอเยาวชนไมปฏบตตามขอตกลงทไดจากการประชมทถกนามากาหนดเปนเงอนไขในการคมประพฤตแลว ศาลกมอานาจทจะออกหมายเรยกหรอหมายจบเดกหรอเยาวชนนนไปกกและอบรมหรอฝกและอบรมในสถานพนจหรอสถานฝกอบรมเปนเวลาไมเกนหนงป ตามมาตรา 101 วรรคสองได

ผเขยนเหนวา การนาวธการประชมกลมครอบครวมาใชเปนหนงของการกาหนดเงอนไขการคมประพฤตตามมาตรา 104 (3) น ยงมขอจากดอยเนองจากมาตรา 104 (3) น กาหนดใหนาการคมประพฤตมาใชแทนการลงโทษปรบเทานน จงไมสามารถนามาใชแทนการลงโทษจาคกได

5) การใชเปนเงอนไขการคมประพฤตกรณทศาลรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษ ตามมาตรา 106 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและ วธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ประกอบกบประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56

มาตรา 106 แหงพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ใหอานาจศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวทจะพพากษาใหรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษเดกหรอเยาวชนตามประมวลกฎหมายอาญากไดแมวาเดกหรอเยาวชนเปนโทษอยางอนนอกจากโทษจาคก เชน โทษกกขง ปรบ รบทรพยสน กสามารถรอการลงโทษได หรอแมวาศาลจะกาหนดโทษจาคกเกนกวาสองปกตาม ซงการพพากษาใหรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56 นน ศาลมอานาจทจะกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตผกระทาความผดขอเดยวหรอหลายขอดงตอไปนกได เชน ใหไปรายงานตวตอเจาพนกงานทศาลระบไวเปนครงคราว เพอใหเจาพนกงานไดสอบถาม แนะนา ชวยเหลอ หรอตกเตอนตามทเหนสมควรในเรองความประพฤตและการประกอบอาชพหรอจดใหกระทากจกรรมบรการสงคม หรอบาเพญสาธารณประโยชนตามทเจาพนกงานและผกระทาความผดเหนสมควรใหฝกหดหรอทางานอาชพอนเปนกจจะลกษณะ ใหละเวนการคบหาสมาคมหรอการประพฤตใดอนอาจนาไปสการกระทาความผดในทานองเดยวกนอก, ใหไปรบการบาบดรกษาการตดยาเสพตดใหโทษ ความบกพรองทางรางกายหรอจตใจ หรอความเจบปวยอยางยง ณ สถานทและตามระยะเวลาทศาลกาหนด และเงอนไขอน ๆ ตามทศาลเหนสมควรกาหนดเพอแกไขฟนฟ หรอปองกนมใหผกระทาความผดกระทาหรอมโอกาสกระทาความผดขนอก

การพจารณานาวธการประชมกลมครอบครวมาใชเปนเงอนไขในการคมความประพฤตในระหวางรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษตามมาตรา 106 แหงพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ประกอบมาตรา 56 แหงประมวลกฎหมายอาญาสามารถดาเนนการไดโดยเมอศาลเหนสมควรพพากษาใหรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษแกเดกหรอเยาวชนทกระทาความผด โดยศาลจะกาหนดเงอนไขในการคมความประพฤตในระหวางทมการรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษดงกลาว และเปนกรณทสามารถนาการประชมกลมครอบครวมาใชแกคดได ศาลอาจสงใหดาเนนการประชมกลมครอบครวแลวนาขอตกลงหรอเงอนไขทไดจากการประชมมากาหนดเปนเงอนไขในการคมประพฤตในระหวางรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษ ซงหากเดกหรอเยาวชนไม

ปฏบตตามเงอนไขดงกลาว ศาลกจะกาหนดโทษทยงไมไดกาหนดหรอลงโทษซงรอไวนนไดตามมาตรา 57 แหงประมวลกฎหมายอาญา

6) การนามาใชเปนเงอนไขในการเปลยนแปลงคาพพากษา ในมาตรา 99 แหงพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 บญญตวา “เมอศาลไดมคาพพากษาหรอคาสงใหลงโทษหรอใชวธการสาหรบเดกและเยาวชนแลว และตอมาความปรากฏแกศาลเองหรอปรากฏจากรายงานของผอานวยการสถานพนจ หรอผปกครองโรงเรยน หรอสถานกกกนและอบรม หรอสถานฝกและอบรมของสถานพนจ หรอปรากฏจากคารองของบดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลซงเดกหรอเยาวชนอาศยอย หรอสถานศกษาหรอสถานฝกอบรม หรอสถานแนะนาทางจตตามมาตรา 20(2) วาขอเทจจรงหรอพฤตการณตามมาตรา 78 และมาตรา 82 ไดเปลยนแปลงไปจากเดม ถาศาลเยาวชนและครอบครวทพพากษาหรอมคาสง หรอมเขตอานาจในทองททเดกหรอเยาวชนนนกาลงรบโทษหรอถกควบคมตวอยเหนวามเหตอนควร กใหมอานาจแกไขเปลยนแปลงคาพพากษาหรอคาสงเกยวกบการลงโทษหรอวธการสาหรบเดกและเยาวชนได ในกรณทศาลแกไขเปลยนแปลงไมใชศาลทมคาพพากษาหรอมคาสงใหแจงใหศาลทพพากษาหรอมคาสงทราบ และถาโทษหรอวธการสาหรบเดกและเยาวชนทกาหนดในภายหลงหนกวาโทษหรอวธการสาหรบเดกและเยาวชนทเดกหรอเยาวชนนนไดรบอยเดกหรอเยาวชนนนมสทธอทธรณฎกาคาพพากษาหรอคาสงทแกไขเปลยนแปลงนนไดประเภทของคดและขนตอนในกระบวนการยตธรรมทเหมาะสม

ในประเทศออสเตรเลย การประชมกลมครอบครวจะนามาใชกบความผดทไมรายแรง เชน กรณทเปนความผดเกยวกบทรพย ไดแก การลกเลกขโมยนอย การยองเบา หรอการไมรนแรง ซงเปนความผดทลกษณะการกระทาผดมไดแสดงถงความโหดเหยมทารณ และมไดเกดผลรายแรงแกผเสยหาย แตในประเทศนวซแลนด กฎหมายกาหนดใหความผดทกประเภทนอกเหนอจากสามารถจดการไดดวยวธการตกเตอนของเจาหนาทตารวจ สามารถเขาสการประชมกลมครอบครวไดทงสน แมวาจะเปนคดประเภทรายแรง ยกเวนอยสองฐานความผด ซงเปนความผดทมผลเปนความตายเกดขน ไดแก ความผดฐานฆาคนตายโดยเจตนา และความผดฐานทาใหผอนตายโดยไมเจตนา สวนในประเทศ

สหรฐอเมรกา บางมลรฐมการนาวธประชมกลมครอบครวมาใชกบความผดฐานฆาตกรรมดวย เพอใหครอบครวหรอญาตของผตายมโอกาสไดรบการชดใชเยยวยาดวย ผวจยเหนวา การประชมกลมครอบครวนน ไมเหมาะสมทจะนามาใชกบความผดทกฐาน โดยเฉพาะความผดอาญาทอกฉกรรจทความตายเปนผลมาจากการกระทาความผดหรอในกรณทครอบครวไมอาจเขามาชวยแกไขตวผกระทาผดได ทงน เนองจากโดยลกษณะของการนาวธการประชมกลมครอบครวมาใชนน เหมาะสมทจะนามาใชกบผกระทาผดทยงไมสมควรจะถกดาเนนคดทางศาล หากแตยงพอทจะแกไขฟนฟพฤตกรรมไดโดยครอบครวหรอมาตรการทครอบครวของผกระทาผดเปนผกาหนดขน ซงเปนมาตรการทไมเครงครดและใชระยะเวลาในการแกไขฟนฟไมนานนก ดงนน ประเภทของคดทสมควรพจารณานาการประชมกลมครอบครวมาใชจงควรจะเปนกรณความผดทไมรายแรง หรอเปนกรณทการดาเนนคดจะไมเปนประโยชนแกการแกไขฟนฟผกระทาผดและไมเปนประโยชนตอสาธารณะ ซงสมควรจะใหเจาหนาทในกระบวนการยตธรรมสามารถทจะใชดลพนจเบยงเบนคดออกไปจากกระบวนการยตธรรมได ผเขยนเหนวา การนาวธการประชมกลมครอบครวมาใชเปนมาตรการทางเลอกของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในประเทศไทย นน เปนแนวความคดทด แตควรมกากาหนดรปแบใหชดเจน เพราะปจจบนมเพยงสถานพนจนทเทาน นทมกฎหมายกาหนดไวแตบางครง อาจถกมองวา เปนเรองของการตความกฎหมายของมาตรา 63 พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 เทานน ผเกยวของหลายฝายยงไมเขาใจมากนก เปนเหตใหบางครงเดกหรอเยาวชนถกเลอกปฏบตได

2. วเคราะหปญหาการขอผดฟองเดกของพนกงานสอบสวนภายหลงจากทเดก หรอเยาวชนผานการประชมกลมครอบครว

ระหวางทเดกหรอเยาวชน ผานการประชมกลมแลว ในสวนของการตดตามดแล

ใหมการปฏบตตามแนวทางแกไขทกาหนดอยางครบถวนนน เปนหนาทของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน หากเดกหรอเยาวชนไมปฏบต หรอปฏบตไมครบถวนโดย

ไมมเหตอนควร หรอกระทาผดซ าในระหวางรบการแกไข กใหยตการดาเนนการเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 และดาเนนคดตามปกตตอไป

เปนททราบกนดวาการทาผดของเดกและเยาวชนเกดจากหลายสาเหตไมวาจะเปนการลอกเลยนแบบ หรอความสมพนธทเกดขนในชมชน สงผลใหเดกและเยาวชนกระทาผดได ทาใหเดกและเยาวชนถกดาเนนคดในชนพนกงานสอบสวนมมาก กฎหมายกาหนดใหดาเนนการฟองคดภายใน 30 วน หากไมทนใหทาการผลดฟองตามอตราโทษทกาหนด แตหากคดใดมการประชมกลมครอบครว เจาหนาทตารวจกยงตองมาผลดฟองตามเดม แมตอมาอยการจะมคาสงเหนดวยกบทประชมและสงไมฟองในเวลาตอมากตาม ทาใหเกดปญหาในการปฏบตงาน และเกดความสบสนของเจาหนาทตารวจวา ควรจะยดหลกใดเพราะไมมกฎหมายกาหนดไว

เนองจากการจดประชมกลมครอบครวทดาเนนการอยในประเทศไทยขณะนเปนการดาเนนงานเพอใหผอานวยการสถานพนจเสนอความเหนในการฟองคดตอพนกงานอยการตามมาตรา 63 ของพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ดงนน การดาเนนการและการปฏบตตามแนวทางแกไขจงตองถกจากดโดยกรอบเวลาในการฟองคดตามทกาหนดไวในมาตรา 51 ของกฎหมายฉบบนดวย ซงในความผดทดาเนนการประชมกลมครอบครวอยในปจจบนคอความผดทมอตราโทษอยางสงใหจาคกไมเกนสามป จะมโทษปรบหรอไมกตาม มาตรา 51 กาหนดใหพนกงานอยการยนฟองคดตอศาลเยาวชนและครอบครวใหทนภายในสามสบวนนบแตวนทเดกหรอเยาวชนนนถกจบกม หากเกดความจาเปนไมสามารถฟองเดกหรอเยาวชนนนตอศาลใหทนภายในระยะเวลาดงกลาวกสามารถยนคารองของผดฟองตอศาลไดอกครงละไมเกนสบหาวน แตไมเกนสองครง ซงเทากบวาระยะเวลาสงสดทจะตองดาเนนการประชมกลมครอบครวใหเสรจสน เ พอใหผ อานวยการสถานพนจสามารถเสนอความเหนตอพนกงานอยการใหทนภายในกาหนดเวลาฟองคดคอหกสบวน นบแตวนทเดกหรอเยาวชนถกจบกม หรออาจนอยกวาน นในกรณทศาลไมอนญาตให ผดฟองหรออนญาตใหผดฟองนอยกวาระยะเวลาดงกลาว อยางไรกตามในทางปฏบต ผเขยนเหนวา หากการประชมกลมครอบครวไดดาเนนการภายในกาหนดระยะเวลาในการฟองคดแลวแมการปฏบตตามขอตกลงหรอ

แนวทางแกไขตามทประชมกลมครอบครวไดกาหนดขนไมอาจเสรจสมบรณไดกอนสนสดระยะเวลาฟองคด ทงน อาจเนองมาจากมดาเนนการประชมกลมครอบครวลาชาหรอระยะเวลาทกาหนดใหเดกหรอเยาวชนปฏบตตามแนวทางแกไขนนมกาหนดเวลานานกวากาหนดเวลาฟองคดทเหลออย เชนน กสามารถทจะขยายระยะเวลาใหมการปฏบตตามแนวทางแกไขของทประชมออกไปไดอกแมจะเกนกวากาหนดระยะเวลาในการฟองคดไปแลวกตาม เพราะเนองจากปจจบนยงมปญหาอยวาขณะทรอคาสงไมฟองจากพนกงานอยการ ตองใชเวลานาน ประมาณ 2 เดอน ซงบางความผดมอตราโทษทตองฟองภายในระยะเวลา 30 วน แตไดจดใหมการประชมกลมครบครวสาหรบเดกและเยาวชน แตตอมา พนกงานอยการไมเหนดวยกบการประชมกลมครอบครวและมความเหนสงฟองเดก แตผานพนระยะเวลาฟองแลว จะตองทาอยางไรนคอปญหา ซงผเขยนจะไดเสนอแนะตอไป

3. การใชดลพนจของพนกงานอยการเกยวกบการไมฟองคดตอเดกหรอเยาวชนทตองหา วากระทาความผดทผานกระบวนการประชมกลมครอบครว

การสงฟองคดตามอานาจมาตรา 63 เปนกรณทผอานวยการสถานพนจฯเหนวา

ไมควรสงฟองโดยใหความเหนไปยงพนกงานอยการ ดงนน การประชมกลมครอบครวจะตองมกฎหมายกาหนดใหชดเจน ปจจบนอยการไดเขารวมประชมกลมครอบครวของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ในชนอยการ การเขารวมประชม บคลากรทเปนอยการผเขารวมประชมกลมครอบครวมกจะเปนอยการทมวฒภาวะพอสมควร ซงอาจเปนอยการคนละคนกบผพจารณาสงคด อาจมผลกระทบได เชน ในกรณทบางคด เมอจดประชมแลว แตพออยการเจาของสานวนสงคด กอาจไมเหนดวย เนองเปนความผดทไมเขาเกณฑ ทจะใชวธประชมกลมครอบครวได ทาใหผลการประชมกลมครอบครวไมสามารถปฏบตได ดงนนหากมการตรากฎหมายมาบงคบใชสานกงานอยการควรมหลกเกณฑใหชดเจน เพอมใหเกดปญหาในการสงคด กลาวคอ อยการเจาของสานวน ควรเปนผ ทไดเขารวมประชมกลมครอบครว จงจะไมขดตอผลการประชมกลม

ครอบครว เพอจะไดมโอกาสรบฟงคาสารภาพของเดกและเยาวชน ตอหนาทประชมและพจารณาความผดของปญหา

การใชดลพนจสงคดของอยการซงถอวาเปนบทบาททสาคญในกระบวนการยตธรรม เพราะผลจากการสงคดของอยการลวนมผลกระทบตอทกฝาย ไมวาจะเปนผตองหา ผเสยหาย ชมชน หรอแมกระทงรฐเองกตาม เมอพจารณาระบบการสงคดของอยการในปจจบนนเหนวายงไมสอดคลองและยงไมเออตอการเขาสระบบกระบนการยตธรรมเชงสมานฉนท โดยปจจบนมาตรการทางกฎหมายทกาหนดกรอบการใชดลพนจในการสงคดของอยการคงมเพยงมาตรการทอยการจะสงฟองหรอสงไมฟองเทานน แตหากอยการจะใชดลพนจเบยงเบนคดสงชะลอการฟองจงยงไมอาจทาได อกทงปจจบนกฎหมายไทยกมไดวางกระบวนการแกไขฟนฟผกระทาผดรองรบใหกบกรณทอยการสงไมฟอง

4. วเคราะหปญหาการนาระบบการคมประพฤตมาใชภายหลงประชมกลมครอบครวและ ชมชนเพอนามากาหนดเปนทางเลอกทเหมาะสมและมประสทธภาพในการแกไขฟนฟ เดกทกระทาความผดแทนการดาเนนคดอาญาวามความเหมาะสมหรอไม

เมอการประชมกลมครอบครวเสรจสนลง หากในทประชมเหนดวยกบการให

โอกาสเดกและเยาวชน ทผานการประชมกลมครอบครวใหกลบตวเปนพลเมองดแลว ในเงอนไขอาจกาหนดใหมการคมความประพฤตเดกและเยาวชนไวดวย แตในกฎหมายใชคาวา เดกหรอเยาวชนยนดทจะอยในการควบคมดแลของสถานพนจเปนเวลา ตามทมการกาหนดในทประชม หลายครงทมการตความคาวา “ควบคม” นนจะหมายความเชนเดยวกบการคมขงตามประมวลกฎหมายอาญาหรอไม ซงผเขยนเหนวา คนละความหมาย เพราะคาวาควบคมตามประมวลกฎหมายอาญา หมายความวามการจาคก ขงกกขง เดกและเยาวชนแตตามความหมายของมาตรา 63 นน ผเขยนเหนวา เปนการอยในการตดตามดแลของเจาหนาทสถานพนจเทานน เชนเดยวกบการคมความประพฤต ภายหลงผานกระบวนการชนศาลตามมาตรา 56 แหงประมวลกฎหมายอาญา เพราะหากตความเชนนน เทากบขดเจตนารมณและแนวคดเชงสมานฉนททตองการใหโอกาสเดก

และเยาวชน แตผเขยนกาลงจะวเคราะหเรองการนาระบบการคมประพฤตมาใชภายหลงประชมกลมครอบครวและชมชน เพอนามากาหนดเปนทางเลอกทเหมาะสมและมประสทธภาพในการแกไขฟนฟเดกทกระทาความผดแทนการดาเนนคดอาญาวามความเหมาะสมหรอไม

เนองการคมประพฤตของไทยจะเขามาเกยวของตอเมอภายหลงมคาพพากษาของศาลทใหรอการลงโทษ ดงนนหากทประชมกลมครอบครว นาวธการคมประพฤตเขามาดแลเดกและเยาวชน กยอมกระทาได เพราะใชคาวาตดตามดแลเดกและเยาวชน แตจากสภาพปญหาดงกลาว เมอเดกและเยาวชนทผานกระบวนการประชมกลมครอบครวแลว ผดเงอนไขและไมยอมมารายงานตวตอเจาหนาทสถานพนจ กไมมมาตรการทางกฎหมายดาเนนคดกบเดกและเยาวชนรายนนไดอก เนองจากคาสงของพนกงานอยการสงไมฟองใหถอเปนทสด ซงตางกบขนตอนการคมความประพฤตทผานจากชนศาล เมอผถกคมความประพฤตผดเงอนไข และไดกระทาผดซ า พนกงานคมประพฤตสามารถทจะรายงานศาลใหเพกถอนคาสงรอการลงโทษและใหผถกคมประพฤตรบโทษตอไป

ผเขยนเหนวาปจจบนไมมวธการใด จะเหมาะสมเทากบการออกไปเยยมเยยน สอดสองเดกทผานการประชมกลมครอบครว แตยงไมสามารถดาเนนการเชนการคมประพฤตจากคาสงศาลได นคอปญหาในทางกฎหมายทไมใหอานาจไว หากจะใหพนกงานทตดตามดแลเดกรายงานความประพฤตเดกทผดเงอนไขนน ตออยการเจาของสานวน ใหสงฟองเดกและเยาวชนทผดเงอนไขนน กตองมการแกกฎหมายโดยใชวธการเชนเดยวกบวธการรายงานศาลกรณผถกคมผดเงอนไขไมมารายงานตว ดงนนเดกและเยาวชนทผานการประชมกลมครอบครวผดเงอนไขไมมารายงานตว ตามมตทประชมพนกงานคมประพฤตมอานาจทจะเสนอความเหนไปยงพนกงานอยการ เพอขอความเหนใหเพกถอนมตทประชมได ดงเชน รายงานตอศาล แตปจจบนไมมกฎหมายรองรบใหทาไดเชนนน เนองจากตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครว และวธพจารณาคดครอบครว 2534 เขยนไววาคาสงพนกงานอยการเปนทสดเมอสงไมฟองแลว จงเปนปญหาทางกฎหมายทตองหาทางออกและแกไขตอไป ผเขยนจงอยากจะวเคราะหใหเหนวา แมวาการคมประพฤตชนกอนฟองคดอาญาในประเทศไทยยงไมเปนทรจกของสาธารณชนเพราะไดนามาใชสาหรบบางคดเทานน แต

กตองถอวามการนาระบบ คมประพฤตชนกอนฟองคดอาญามาใชในประเทศไทยแลวในคดทผกระทาผดเปนเดกและเยาวชนตามพระราชบญญตจดตงศาลคดเดกและเยาวชน พ.ศ. 2494 และพระราชบญญตวธพจารณาคดเดกและเยาวชน พ.ศ. 2494 ซงกาหนดใหเดกและเยาวชนผกระทาผดอยภายใตการควบคมประพฤตของผอานวยการสถานพนจและคมครองเดกตามคาสงของศาล สวนคดเกยวกบยาเสพตดจะใชระบบฟนฟผเสพยาเสพตดตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ. 2545 ซงใหอานาจอยการชะลอการฟองคดไวในระหวางการฟนฟสมรรถภาพตามแผนการฟนฟทคณะกรรมการเปนผพจารณาดาเนนการ แตการชะลอการฟองในคดเกยวกบยาเสพตดนไมมผลใหหนเหคดออกจากศาลเนองจากคดทพบวาเกยวกบยาเสพตดยงจะตองสงตวผตองหาไปยงศาลเพอใหศาลพจารณาสงใหใชกระบวนการตามพระราชบญญตดงกลาว

เพราะฉะนน การใชระบบคมประพฤตกอนฟองคดอาญาในคดเกยวกบเดกและเยาวชน และคดเกยวกบยาเสพตดจงยงไมใชการใชอานาจไมฟองคดอาญาและใชมาตรการชะลอการฟองโดยอยการอยางแทจรง

บทท 5

บทสรปและขอเสนอแนะ

1. บทสรป การประชมกลมครอบครวเปนกระบวนการทเปนทางเลอกเมอจบกมตวเดกและ

เยาวชนผกระทาผดแลว ผตองหารบสารภาพวาไดกระทาความผดจรง ผเสยหายยนยอมใหผต องหาชดเชยความเสยหายจากการกระทาความผดแทนการรบโทษทางอาญา ยอมรบการไกลเกลยขอพพาทระหวางผ เ สยหายกบผ กระทาความผด นกสงคมสงเคราะหกจะดาเนนการจดประชมกลมครอบครวขนเพอใหผเสยหาย ผกระทาความผด สมาชกในครอบครวของทงสองฝายและชมชน มาพบปะประชมรวมกน โดยมผไกลเกลย (Mediator) เปนคนกลางใหความชวยเหลอไกลเกลย เมอผกระทาความผดยอมรบผดพรอมทจะแกชดเชยดวยการจดทากจกรรมอนเปนสาธารณประโยชน หรอชดใชดวยประการอนจนผเสยหายพอใจ และใหอภยภายใตความเหนชอบของกระบวนการยตธรรม เดกหรอเยาวชนนนจะไดรบโอกาสในการกลบตนเปนคนดทสงคมยอมรบโดยไมตองเขาสกระบวนพจารณาคดและไมถอวาเปนผกระทาความผด อนจะเปนการแกไขปญหาเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมอยางถาวรและยงยน

กระบวนการนเปนกระบวนการทางเลอกทจะชวยใหเดกและเยาวชนไดรบผดชอบตอการกระทาของตน และเปนการเสรมความเขมแขงใหครอบครว ญาตพนองจะเขามารวมแกไขปญหา ผเสยหายจะไดรบการเอาใจใส และไดรบการรบฟงมการสมานฉนทระหวางผเสยหายและผตองหา เดกจะถกลงโทษดวยโทษทกาหนดโดยครอบครวของเขาเอง แทนทจะเปนผพพากษาซงเปนคนแปลกหนาสาหรบเดก และเปนการลดการคมขงโดยไมจาเปน

ดงนนกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกในประเทศไทย สมควรทจะตองมการปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง ทเปลยนไป ซง

มแนวโนมทาใหการกระทาผดของเดกเพมมากขน ยงสงคมมความเจรญทางเทคโนโลยมากขนเทาใด

กระบวนการยตธรรมสมานฉนท เปนทางเลอกทสามทเกดขนเพอหาทางออกวาจะลงโทษเดกอยางไรจงจะไมเปนการตดโอกาสหรอวถทางการพฒนาชวตของเดก ไมดงเดกออกจากครอบครว แตขณะเดยวกนกใหเดกมความรบผดชอบตอการกระทาของตน โดยรปแบบทเหมาะสมกบประเทศไทย คอ การประชมกลมครอบครว (Family Group Conferencing) เพราะสามารถนามาปรบใชกนการพจารณาหาทางแกไขฟนฟปญหาเดกและเยาวชนกระทาผดมากทสด เนองจากการประชมกลมครอบครวมวตถประสงคหลกในการใหผกระทาผดไดรบรถงผลกระทบจากการกระทาผดของตนเองมากขน และใหโอกาสผกระทาผดไดแสดงความรบผดชอบ รวมทงเปนการใหโอกาสผเสยหายในการเขามามบทบาทโดยตรงในการอภปรายถงการกระทาผดและพจารณาตดสนใจเกยวกบการลงโทษทเหมาะสมกบผกระทาผด และเปนการผกมดระบบการใหความชวยเหลอผกระทาผดเพอการแกไขและจดระเบยบพฤตกรรมในอนาคตของผกระทาผด และอนญาตใหทงผเสยหาย และผกระทาผด ไดตดตอกบระบบการใหความชวยเหลอหลกในชมชน สมาชกในครอบครวทเกยวของและชมชนเขามามสวนรวมในการไกลเกลยปญหาทเกดขนระหวางผเสยหายและผกระทาผดไดดกวานกวชาชพ เพราะครอบครวจะเขาใจตนเอง รปญหาจดออน และทรพยากรของตนไดด รวมทงเดกและเยาวชนตองการความรสกเปนสวนหนงของชมชน มเอกลกษณและมความมนคงอยในครอบครวและชมชนของตน ปญหาของเดกและเยาวชนจงควรใหครอบครวรวมทงผกระทาผด ชมชน และผเสยหาย เขามามสวนรวมในการจดการกบภาครฐ การประชมกลมครอบครว มวธการ คอ ใหครอบครวและชมชนเขามามบทบาทสาคญในการแกปญหาเดกกระทาผด ครอบครวในทนนอกจากพอแมแลว ยงหมายรวมถง พนอง พปานาอา ป ยาตายาย เปนลกษณะครอบครวใหญ ครอบครว มโอกาสรบรพฤตกรรมของลกหลานตนเอง เพราะบอยครงทพฤตกรรมของเดกเมออยในครอบครวและโรงเรยนแตกตางกน บางครงการประชมกลมครอบครวทาใหครอบครวไดรบรวาตนเองปลอยปละละเลยเดกหรอเขมงวดกบเดกมากเกนไป ทาใหครอบครวเอาใจใส เขาใจเดกไดดยงขน

ในตางประเทศมมาตรการในการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดแนวใหม ซงเปนการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดแนวใหม ซงเปนการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดโดยอาศยชมชนเปนพนฐาน (Community-based Rehabilitation) เปนการพฒนาโปรแกรมทางดานกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) โดยดงชมชนเขามา โดยหลกการแลวจะมโปรแกรมทสาคญ 2 สวน คอ การ ไกลเกลยกนระหวางผเสยหายกบผกระทาผด และการประชม ไมวาจะเปนการประชมแบบวงกลมหรอแบบทวไปกตาม เปนลกษณะคลาย ๆ กบศาลหมบาน หรอศาลชมชน นกวชาการบางทานเรยกวธการ Restorative Justice นวา “Community Justice”

ความเปนไปไดในการนามาตรการในการแกไขฟนฟดงกลาวมาใชในคดเดกและเยาวชนตามแนวคดของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท มาใชในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทย มเงอนไขสาคญ 3 ประการ คอ

1) ความสมครใจของเหยอหรอผ เสยหายทจะใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทซงจะเกดขนกตอเมอผเสยหายตองการใหผกระทาผดแสดงความรบผดชอบในการกระทา ไมใชแคขอโทษ หรอขออภย แตรวมถงการทเหยอไดรบการชดใชดวยเงนตรา การใหผกระทาผดทากจกรรมทเปนประโยชนตอผเสยหายโดยตรง หรอทาประโยชนตอชมชน

2) ชมชนของไทยมสานกและศกยภาพของชมชนในการทจะเขารวมในกระบวนการยตธรรมสมานฉนทอยางไร ตองดทศนะของชมชนทมตอเดกวาเปนอยางไร ตองเปนชมชนทมความรสกนกคดของความเปนชมชน มกจกรรมรวมกน มการประชมพบปะสงสรรคกนดวยกจกรรมทางศาสนาหรอกจกรรมอน ๆ เพอสงคม ถาเรามชมชนทมศกยภาพ ยอมมความเปนไปไดทจะนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช และสาหรบเดกในวยเรยน นอกจากครอบครวและเพอนบานแลว เดกยงมโรงเรยนทถอวาเปนชมชนของเดกทเราสามารถนามาใชในกระบวนยตธรรมเชงสมานฉนทไดเชนกน

3) บคลากรในกระบวนการยตธรรมตองยอมรบในศกยภาพของชมชน และยนยอมลดรอนอานาจในชมชน เมอบทบาทของประชาชนเพมขน บทบาทของรฐลดนอยลง บทบาทของบคลากรในกระบวนการยตธรรมทงตารวจ อยการ ศาล ราชทณฑ พนกงานคมประพฤตแทนทเปนหลกหรอเปนศนยกลางของกระบวนการ กตองลด

บทบาทลงเปนผใหการสนบสนนหรอใหความสะดวกแกประชาชนในการอานวยความยตธรรมบนทกความยนยอมของเดกหรอเยาวชนทจะอยในความควบคมของสถานพนจ เพอรบการแกไขในแบบทกาหนด นอกจากน การประชมกลมครอบครวยงตองจดใหเดกหรอเยาวชนใหคามนสญญาวาจะไมกระทาผดอก และอาจกาหนดใหมการตดตามความประพฤตโดยใหเดกหรอเยาวชนมาพบพนกงานคมประพฤตเปนครงคราวเพอตดตามผลการปฏบตตนของเดกหรอเยาวชนในระยะหลงซงทประชมกาหนด โดยตองใหเดกหรอเยาวชนและบดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลทอยในฐานะเสมอนผปกครองลงชอไวในคามนสญญาดงกลาวดวย

หลกเกณฑ เ งอนไขการดาเนนการ การใหความเหนชอบ การตดตามและประเมนการปฏบตตามแผนแกไขความประพฤตหรอแผนบาบดฟนฟใหเปนไปตามระเบยบทรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมกาหนด และในกรณการใหความเหนชอบกบแผนบาบดฟนฟตองคานงถงการมสวนรวมขององคกรเอกชนททางานดานการสงเคราะหและเยาวชนดวย ซงประเดนนกระทรวงยตธรรมไดระบไววาหากเดกหรอเยาวชนไมสามารถปฏบตตามเงอนไข ทกาหนดไดครบถวน ใหพนกงานอยการมคาสงเกยวกบคดตามทเหนสมควร และเนองจากการใชการประชมกลมครอบครวหรอวธการหรอขอกาหนดเงอนไขในการดแลและฟนฟเดกหรอเยาวชนนน จาเปนตองใชระยะเวลาหนงจงอาจมปญหาวาหากมการยอนมาสงฟองเดกหรอเยาวชน ระยะเวลาจะเกนกาหนดผดฟอง ตามมาตรา 51 หรอไม กระทรวงยตธรรมจงเสนอทางแกไขไววา พนกงานอยการมอานาจฟองคดไดโดยไมตองไดรบอนญาตจากอยการสงสดตามมาตรา 53 ความเหนเมอฟองแลวใหใชวธพจารณาความแตกตางจากคดทรนแรง เชน ใหโอกาสศาลในการทจะใหโอกาสเดกหรอเยาวชนไดรบการแกไขความประพฤต โดยการนาวธการแบบใหมมาใช ไมวาจะเปนวธการประชมกลมครอบครว หรอวธการอน ซงหากเดกหรอเยาวชนประพฤตตามเงอนไขไดครบถวน ศาลกมอานาจสงจาหนายคดออกจากสารบบความ ซงจะเปนผลดตอเดกและเยาวชน เพราะเดกหรอเยาวชนจะไมมประวตวาตองคาพพากษาวากระทาความผด

ในกรณทเยาวชนปฏบตตามแผนคมครองสวสดภาพหรอเงอนไขคมความประพฤตหรอวธการเพอความปลอดภยกใหศาลมคาสงยตและจาหนายคด และใหถอวา

เยาวชนนนไมเคยกระทาความผดอนเปนมลเหตใหคมครองสวสดภาพหรอใชวธการสาหรบเดกและเยาวชนหรอวธการเพอความปลอดภย

ดงนนกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกในประเทศไทย สมควรทจะตองมการปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง ทเปลยนไป ซงมแนวโนมทาใหการกระทาผดของเดกเพมมากขน ยงสงคมมความเจรญทางเทคโนโลยมากขนเทาใด ปญหาอาชญากรรมกมความซบซอนมากขนเทานน กระแสโลกาภวตนทาใหมขอมลใหม มวฒนธรรมใหมสงผลตอทศนคต ความเชอ และพฤตกรรมในการกระทาผดของเดก ความสลบซบซอนในเชงพฤตกรรมการกระทาผดของเดกมมากขน จนบางครงหนวยงานในกระบวนการยตธรรมกกาวตามไมทน จงเปนทยอมรบวา กระบวรการยตธรรมทมอยเดมอาจไมเพยงพอทจะจดการกบปญหาดงกลาว ดงนนจงควรเสนอใหนาระบบของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก โดยนาชมชนและครอบครวของเดก และผเสยหายในคดความผดทเดกเปนผกอเขามามบทบาทในการแกไขฟนฟ

อาชญากรรมกมความซบซอนมากขนเทานน กระแสโลกาภวตนทาใหมขอมลใหม มวฒนธรรมใหมสงผลตอทศนคต ความเชอ และพฤตกรรมในการกระทาผดของเดก ความสลบซบซอนในเชงพฤตกรรมการกระทาผดของเดกมมากขน จนบางครงหนวยงานในกระบวนการยตธรรมกกาวตามไมทน จงเปนทยอมรบวา กระบวนการยตธรรมทมอยเดมอาจไมเพยงพอทจะจดการกบปญหาดงกลาว ดงนนจงควรเสนอใหนาระบบของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก โดยนาชมชนและครอบครวของเดก และผเสยหายในคดความผดทเดกเปนผกอเขามามบทบาทในการแกไขฟนฟเดกดวยเนองจากปญหาการกระทาความผดของเดกและเยาวชนในประเทศไทยยงคงทวความรนแรงมากขน ดงจะเหนไดจากตวเลขทางสถตของเดกทกระทาผด ระบบกระบวนการยตธรรมทมอยในปจจบนยงไมมความเหมาะสมเพยงพอทจะรบมอกบปญหาดงกลาว เรมต งแตกระบวนการตนทางยงขาดมาตรการทเหมาะสมทจะนามาใชกลนกรองคดหรอผกระทาผดบางประเภททยงไมสมควรจะเขามาสกระบวนการยตธรรม (Screening) ทาใหเกดการดาเนนคดโดยไมจาเปนและไมเปนประโยชนตอสาธารณะ และเมอคดไดเขามาสกระบวนการแลว การขาดมาตรการ

ทางเลอกอนทจะนามาใชแทนการดาเนนคดอาญาหรอเบยงเบนคดออกจากระบบศาล (Diversion) ทาใหเกดปญหาคดลนระบบ ทางดานสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนซงเปนหนวยงานปลายทางเองกเกดปญหาจานวนเดกและเยาวชนทมากเกนกวาทจะดแลไดอยางเพยงและทวถง ทาใหเปนอปสรรคตอการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนดงกลาว

และหากพจารณาภาพรวมของกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนในปจจบนแลวจะพบวายงเปนรปแบบของการใหอานาจรฐในการควบคมพฤตกรรมของเดกและเยาวชน ในฐานะผปกครองสงสด (Parens Patriae) รฐจงเปนผผกขาดทงในดานการดาเนนคดและเยาวชน ในฐานะผปกครองสงสด (Parens Patriae) รฐจงเปนผผกขาดทงในดานการดาเนนการควบคมเดกและการแกไขอบรมเดกและเยาวชนทกระทาผด มาตรการหลกของรฐในการควบคมเดกและเยาวชนทมพฤตกรรมเบยงเบนคอการควบคมหรอกกตวเดกหรอเยาวชนนนไวเพอศกษาและฝกอบรมในสถานพนจ ตามพระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนเครองมอหลกทถกนามาใชกบเดกและเยาวชนตงแตในชนสอบสวนจนถงหลกจากทศาลมคาพพากษา

จากการศกษา พบวา การดาเนนคดทางอาญานน ไมเปนผลดตอการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนดงกลาว เนองจากยงมเดกและเยาวชนบางประเภททยงไมสมควรจะถกตราหนาวาเปนผกระทาผดและถกตดออกจากสงคม เชน ผกระทาผดเปนครงแรก ซงเปนความผดทไมรายแรง หรอเปนความผดทไดกระทาโดยประมาท ซงเดกและเยาวชนเหลานสามารถทจะแกไขใหกลบคนสสงคมไดงายการดาเนนคดอาญาและการควบคมหรอกกตวไวในสถานพนจ ควรจะนามาใชอยางจากดเฉพาะกบเดกและเยาวชนทไมสามารถจะแกไขฟนฟโดยใชมาตรการอยางอนแลวเทานน การดาเนนคดอาญากบเดกและเยาวชนทไมสามารถจะแกไขฟนฟโดยใชมาตรการอยางอนแลวเทานน การดาเนนคดอาญากบเดกและเยาวชนเหลานนตองถกควบคมรวมกบเดกและเยาวชนในสถานพนจเปนผลใหเกดตราบาปและพฒนาการทถดถอยยากแกการแกไขฟนฟ อกท งยงกอใหเกดการถายทอดพฤตกรรมอาชญากรซงเปนการผดวตถประสงคของการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนใหกลบตนเปนคนดและยงนาไปสการกระทาความผดซ าอกดวย

ทางดานผเสยหายเอง หากตองการใหมการชดใชความเสยหายกจะตองไปดาเนนการฟองรองเรยกคาเสยหายในทางแพงเปนอกสวนหนงตางหากจากการดาเนนคดอาญา ซงตองสนเปลองเวลาและคาใชจายในการดาเนนคด อกทงยงเปนกระบวนการดาเนนคดทลกษณะของการเผชญหนาและสรางความเปนปฏปกษระหวางคความอกดวย เพอเปนการแกไขปญหาเหลาน ในตางประเทศมการพฒนารปแบบของการอานวยความยตธรรม โดยสรางกระบวนการทเปนเครองมอทจะใชดงบทบาทของครอบครวในการดแลแกไขฟนฟเดกเขามาสกระบวนการยตธรรมดวย เรยกวา วธการประชมกลมครอบครว (Family Group Conferencing) ซงเปนกระบวนการทใหความสาคญและบทบาทแกทงผเสยหาย ผกระทาผด ครอบครว และชมชน ในการควบคมอาชญากรรมแทนการใชบทบาทและอานาจของรฐ และเปนกระบวนการทเนนการไกลเกลยประนประนอมระหวางผทเกยวของทกฝายเพอใหสามารถกลบมาอยรวมกนอยางปรองดองไดอกครง โดยกระบวนการนเดกหรอเยาวชนทกระทาผดจะไดตระหนกถงผลเสยหายทผอนไดรบซงเปนผลมาจากการกระทาของตน และยอมรบผดชอบตอความเสยหายทผอนไดรบซงเปนผลมาจากการกระทาของตน และยอมรบผดชอบตอความเสยหายดงกลาว ทางดานของผเสยหายกจะไดเขามามสวนในการใหขอมลเพอทาใหเกดการสานกผดแบะยอมรบผดชอบ อกทงยงมบทบาทในการพจารณาตดสนใจเกยวกบการลงโทษและการชดเชยความเสยหายโดยตรงดวย สวนครอบครวของเดกกจะตองเขามามสวนรบรและเขามารวมรบผดชอบหาทางแกไขดวยวธทเหมาะสม โดยจะเขามามสวนรวมในการเปนผ กาหนดมาตรการหรอการลงโทษตอเดกหรอเยาวชนนนเอง ซงมาตรการเหลานนตองไดรบความเหนชอบจากทกฝาย ไมวาจะเปนผเสยหายและเจาหนาทของรฐทเกยวของ

การแสดงความรบผดชอบของผ กระทาผดจะออกมาในรปของการชดใชคาเสยหายการทางานบางอยางหรอการใหบรการแกผเสยหายโดยตรง การทางานบรการสาธารณะใหแกทางราชการหรอองคกรการกศล การอยภายใตเงอนไขของการควบคมประพฤตทเหมาะสม เหลานเปนตน การประชมกลมครอบครวไมใชมาตรการลงโทษทเพยงพอและเหมาะสมทจะทาใหเดกไดกลบตวเปนคนดโดยไมตดโอกาสทจะไดรบการพฒนาและอยรวมในสงคม ทงน โดยมวตถประสงคมใหเดกกลบมากระทาผดซ าอก สวนการทคดถกเบยงเบนออกจากกระบวนการยตธรรมนนเปนผลพลอยไดทตามมา

เทานน วธการประชมกลมครอบครวจงสามารถทจะนามาใชไดในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรม เพอใหสอดคลองกบผลประโยชนของเดกและเยาวชน การนาวธการประชมกลมครอบครวมาใชในกระบวนการยตธรรมในตางประเทศ ประสบผลสาเรจอยางมากโดยเหนไดชดจากสถตการกระทาความผดซ าทลดลงเมอเปรยบเทยบกบเดกทถกดาเนนคดทางศาลหรอถกบงคบใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาอยางอน การทผเสยหายมโอกาสไดรบการชดใชเยยวยามากขนหากเทยบกบการดาเนนคดทางศาลหรอการบงคบใชมาตรการอยางอนซงผเสยหายแทบไมมโอกาสไดรบการชดใชจากผกระทาผดหรอไมไดรบการเหลยวแลจากกระบวนการยตธรรมเลย และสงทสาคญทสดคอ ความพอใจในกระบวนการยตธรรมของคกรณและบคคลทเกยวของทกฝาย และการทผกระทาผดและผเสยหายสามารถทจะกลบมามความสมพนธทดตอกนและสามารถอยรวมกนไดในสงคมอยางสมานฉนทอกครงหนง โดยทกฝายมสวนในการชวยกนระวงและปองกนมใหการกระทาผดเกดขนอก ซงวธการเหลานนาจะเปนลกษณะของการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาความผดในแนวทางทถกตองและเหมาะสม

2. ขอเสนอแนะ

จาการศกษาปญหาดงกลาวผ ศกษาขอเสนอแนะในการแกไขกฎหมาย

พระราชบญญตจดต งศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวพ.ศ. 2534 ดงน

1) เหนควรแกไขมาตรา 63 วรรคสอง ทบญญตไววา “การควบคมเดกหรอเยาวชนในสถานพนจตามวรรคหนง ใหมกาหนดเวลาตามท ผอานวยการสถานพนจเหนสมควร แตตองไมเกนสองป” โดยแกไขใหม ดงน

“การควบคมตวและการกาหนดเงอนไข ใหมกาหนดเวลาตามททกฝายในทประชมเหนสมควร แตตองไมเกน 2 ป โดยเดกหรอเยาวชนนนไมตองอยในความควบคมของสถานพนจ แตตองเขามารายงานผลการปฏบตตามเงอนไขตอผทไดรบมอบหมายจากทประชมตามกาหนดเวลาทมตท ประชมไดกาหนดไวในแผนขอตกลงแกไขฟนฟเดกหรอเยาวชน หากเดกหรอเยาวชนไมสามารถปฏบตตามแผนดงกลาวได

ใหผอานวยการสถานพนจฯแจงผลดงกลาวไปยงพนกงานอยการ ใหมอานาจสงฟองเดกหรอเยาวชนนนตอไป”

เพราะเปนการระบใหชดเจนวา ผอานวยการสถานพนจฯสามารถรายงานความประพฤตเดกและเยาวชนทกระทาผดเงอนไขภายหลงการประชมกลมครอบครวตอพนกงานอยการใหมคาสงฟองเดกและเยาวชนและนาตวมาพจารณาคดในศาลเยาวชนและรอบครวตอไป

2) เหนควรแกไข มาตรา 63 วรรค สาม ทบญญตไววา “บทบญญตมาตรานมใหใชบงคบแกการกระทาความผดอาญาทมอตราโทษ อยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกนกวาหาปขนไป”โดยแกไขใหม ดงน

“บทบญญตมาตรานมใหใชบงคบแกการกระทาความผดอาญาทมอตราโทษอยางสงตามกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกนกวาหาปขนไป เวนแตเปนคดทกระทาโดยประมาทและผเสยหายยนยอมเขารวมประชมกาหนดแนวทางแกไขเดกหรอเยาวชนทกระทาผด”

เพราะบางคดเดกหรอเยาวชนกระทาความผดไมไดเกดจากเจตนากระทาผดแตเกดจากความประมาท เชนคดขบรถโดยประมาทเปนเหตใหผอนถงแกความตาย ซงมอตราโทษอยางสงตามกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกนกวาหาปขนไป เนองจากคดเหลานบาง ครงผเสยหายไมประสงคทจะดาเนนคดกบเดกหรอเยาวชน เนองจากสามารถตกลงเรองคาเสยหายกนได และทางคดอาญา เดกและเยาวชนเกดความสานกผด ผเสยหายยนยอมเขารวมประชมโดยตองการแกไขฟนฟเดกหรอเยาวชนทกระทาผด ภายหลงเกดเหตคด ประกอบกบ สภาพจตใจเดกและเยาวชนยงอาจตองไดรบการบาบดจากเหนการททาใหตกใจหรอสะเทอนใจ

3) เหนควรเพมเตมมาตรา 51 /1 จากเดมมาตรา 51 บญญตวา “เมอมการจบกมเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระทาความผดแลว ใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบรบดาเนนการสอบสวน และสงสานวนการสอบสวนพรอมทง ความเหนไปยงพนกงานอยการ เพอใหพนกงานอยการยนฟองตอศาลเยาวชนและครอบครวให ทนภายในสามสบวนนบแตวนทเดกหรอเยาวชนนนถกจบกม” โดยแกไขใหม ดงน

มาตรา 51/1 “เมอมการจบกมเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระทาความผดแลว ใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบรบดาเนนการสอบสวน และสงสานวนการสอบสวนพรอมทง ความเหนไปยงพนกงานอยการ เพอใหพนกงานอยการยนฟองตอศาลเยาวชนและครอบครวให ทนภายในสามสบวนนบแตวนทเดกหรอเยาวชนนนถกจบกม หากพนกงานสอบสวนเหนวาไมสมควรฟองดาเนนคดกบเดกและเยาวชนดงกลาวอาจจะจด ใหมการประชมกลมครอบครวในชนพนกงานสอบสวน โดยการเชญทมสหวชาชพและคกรณเขารวมประชมกาหนดแนวทางแกไขฟนฟเดกหรอเยาวชนตอไปและรายงานผลการประชมไปยงพนกงานอยการใหมคาสงไมฟองตอไป ทงนหากพนเวลาเกน 30 วนพนกงานสอบสวนไมจาตองขออนญาตผดฟองผ ตองหารายนตอศาล หากมการกาหนดใหรายงานตว เพอตดตามความประพฤตเดกหรอเยาวชนใหพนกงานสอบสวนกาหนดใหเดกหรอเยาวชนมารายงานตวตอพนกงานสอบสวนได

บทบญญตมาตรานมใหใชบงคบแกการกระทาความผดอาญาทมอตราโทษอยางสงตามกฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกนกวาสามปขนไป”

เพราะบางคดสามารถตกลงกนในชนพนกงานสอบสวนไดโดยผเสยหายยนยอมใหโอกาสเดกหรอเยาวชน และเปนการลดขนตอนคดและปรมาณเดกหรอเยาวชนเขาสสถานพนจฯ และปองกนไมใหเดกและเยาวชนเกดความกลวทตองถกสงมาทสถานพนจฯซงเปนการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนอกทางหนง

บรรณานกรม

เอกสารภาษาไทย หนงสอ ประเทอง ธนยผล. กฎหมายเกยวกบการกระทาผดของเดกและเยาวชนและวธพจารณา

คดครอบครว, พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: สานกพมพมหาวทยาลย-รามคาแหง, 2546.

______. อาชญาวทยาและทณฑวทยา. กรงเทพมหานคร: แสงจนทรการพมพ, 2538. สงกานต ตามไท, การสงคมสงเคราะหกบการปฏบตตอผกระทาผดในชมชน. กรงเทพ-

มหานคร: คณะสงคมสงเคราะห มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2528. สพรรษา สมศร. มาตรการทางกฎหมายในการแกไขฟนฟเดกกระทาผดโดยการมสวน

รวมของชมชน ผกระทาผด และเหยออาชญากรรม. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2547.

อณณพ ชบารง. ทฤษฎอาชญาวทยา. กรงเทพมหานคร: สานกพมพโอเดยนสโตร, 2527. บทความ กตตพงษ กตยารกษ. “กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท: ทางเลอกใหมสาหรบ

กระบวนการยตธรรมไทย.” ใน ปฏรปกระบวนการยตธรรม ลาดบท 3, หนา 59-102. กรงเทพมหานคร: สานกงานกองทนสนบสนนวจย (สกว.), 2545.

คมกฤช วฒนเสถยร. “นานาทรรศนะผพพากษาศาลคดเดกและเยาวชนในบางประเทศ,” ใน เอกสารประกอบการสมมนาคดเดกและเยาวชน, หนา 110-134. พระนคร: โรงพมพศรวกรมาทตย, 2512.

วมย ศรจนทรา. “ลาดบขนตอนของคดอาญา: สวนทตองดาเนนการในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน,” ใน คมอการปฏบตงานเจาหนาทผประสานงานการประชมกลมครอบครวและชมชน สาหรบบคลากรในโรงเรยนหรอสถานศกษา, พมพครงท 2, หนา1-26. กรงเทพมหานคร: กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน, กระทรวงยตธรรม, 2549.

วระพงษ บญโญภาส. “กระบวนการยตธรรมทางอาญาในประเทศองกฤษ.” ใน เอกสารการศกษาดงานสถานจาแนกประเภทเยาวชนและสถานฝกอบรมเยาวชน ณ ประเทศญปนระหวางวนท 18-28 เมษายน 2547, หนา 1-40. (กรงเทพมหานคร: กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน, กระทรวงยตธรรม, 2547.

วทยานพนธ ฐตาภรณ อเทนสต. “แนวทางในการแกไขเดกและเยาวชนกระทาผดในชมชน.”

วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543. พมลมาศ ศลานภาพ. “การนามาตรการในการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชแกปญหาเดก

และเยาวชนทกระทาผด.” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลย-รามคาแหง, 2546.

เอกสารอน ๆ กระทรวงยตธรรม, สถตเดกและเยาวชนกระทาผด [Online]. Available URL:

http://www.moj.go.th, 2551 (กรกฎาคม, 19). กระทรวงยตธรรม, หลกเกณฑสาคญ 5 ประการ ของกระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนท [Online]. Available URL: http://www2.djop.moj.go.th/knowledge/ files/11010601.doc, 2551 (กรกฎาคม, 19).

กฎหมาย อนสญญาวาดวยสทธเดก. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550. ประมวลกฎหมายอาญา. ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา. พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและวธพจารณาคดครอบครว พ.ศ. 2534. เอกสารภาษาองกฤษ Johnstone, G. Restorative Justice: Ideas, Values. Debates, Devon: Willan

Publishing, 2002.

ประวตผเขยน

ชอ ชอสกล : วาทรอยตรชววฒน หวานอารมย วน เดอน ป เกด : 16 ตลาคม 2522 สถานทเกด : จงหวดรอยเอด วฒการศกษา : สาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายจาก

โรงเรยนศรธวชวทยาลย จงหวดรอยเอด ปการศกษา 2540 สาเรจการศกษาระดบปรญญานตศาสตรบณฑตจาก มหาวทยาลยรามคาแหง ปการศกษา 2543

ตาแหนงหนาท การงานปจจบน : พนกงานคมประพฤต 5

สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จงหวดยโสธร