บทบาทของไทยในองคการการคาโลก (World Trade Organization : WTO)

องคการการคาโลกคออะไร องคการการคาโลก หรอ WTO เปนองคกรระหวางประเทศทจดตงขนเมอวนท 1 มกราคม 2538 เปนผลมาจากการเจรจาการคาพหภาครอบอรกวยภายใตขอตกลงระหวางประเทศวาดวยภาษศลกากรและการคา (GATT) มสมาชกจดตงเรมแรก 76 ประเทศ

ปจจบน WTO มประเทศสมาชกทงสน 147 ประเทศ (สมาชกลาสด คอ เนปาล) ประเทศไทยเขาเปนสมาชก WTO เมอวนท 28 ธนวาคม 2537 เปนสมาชกลำาดบท 59 มสถานะเปนสมาชกกอตง ขณะนมประเทศทอยระหวางกระบวนการเขาเปนสมาชก WTO อก 24 ประเทศทสำาคญอาท รสเซย ซาอดอาระเบย เวยดนาม ลาว เปนตน มลคาการคาระหวางประเทศสมาชก WTO ดวยกนคดเปนสดสวนกวารอยละ 90 ของการคาโลก และการขยายตวของจำานวนสมาชกจะมผลใหการคาระหวางประเทศสมาชกขยายตวเพมขนเปนลำาดบดวย

ไทยใหความสำาคญกบการเจรจาการคาพหภาคในกรอบ WTO เนองจากการคาระหวางประเทศเปนแหลงรายไดสำาคญของประเทศ ในป 2546 ไทยมรายไดจากการสงออกสงถง 3,333 พนลานบาท โดยตลาดสงออกทสำาคญของไทย ไดแก อาเซยน สหรฐฯ สหภาพยโรป และญปน ดงนน จงหลกเลยงไมพนทไทยจะตองการใหมกฎเกณฑการคาระหวางประเทศทชดเจนเปนธรรม เนองจากการใชมาตรการทางการคาใดๆ ของประเทศคคา ยอมสงผลกระทบตอไทยอยางเลยงไมได

การดำาเนนงานของ WTO WTO เปนองคกรททำาหนาทกำาหนดกฎกตกาการคาระหวางประเทศ เปนเวทในการเจรจาลด

อปสรรคและขอกดกนทางการคาเพอสนบสนนใหการคาระหวางประเทศมความเสรยงขน โดยอยบนพนฐานของการแขงขนทเปนธรรมทงประเทศเลกและประเทศใหญ ภายใตหลกการไมเลอกปฏบต มความโปรงใส เทาเทยมใชระบบฉนทามต เนนการใชภาษเพยงอยางเดยวเปนเครองมอในการปกปองอตสาหกรรมภายใน รวมทง มกระบวนการยตขอพพาททางการคาระหวางประเทศ ซงเปนกลไกหนงทปองกนมใหประเทศเลกถกรงแก

WTO มการเจรจาอยางตอเนอง เพอคอยๆ เปดเสรการคาระหวางประเทศตามความพรอมและระดบการพฒนาของประเทศสมาชก กฎกตกาตางๆ ของ WTO ไดกำาหนดใหมการปฏบตอยางเปนพเศษหรอแตมตอแกประเทศกำาลงพฒนา (Special and Differential Treatment : S&D) เพอใหสามารถเขารวมในระบบการคาพหภาคได WTO จงเปนองคกรทไมหยดนง จะมการเจรจาเพอพฒนาและสรางกฎกตกาใหมๆ เพอใหสามารถรองรบววฒนาการของการคาระหวางประเทศและรปแบบการคาโลกทเปลยนไปอยางตอเนอง

การเปนสมาชกของ WTO ทำาใหประเทศสมาชกมสทธและขอผกพน (Rights and Obligations) ทจะตองปฏบตตามภายใตความตกลงตางๆ ของ WTO กฎระเบยบการคาระหวางประเทศของ WTO นอกจากชวยสงเสรมใหการแขงขนทางการคาเปนธรรมแลว ยงสรางความมนใจใหแกทงผคาและผลงทน ผผลตและผสงออกสามารถคาดการณและวางแผนการคาระหวางประเทศลวงหนาได

ความตกลงภายใต WTO และพนธกรณทสมาชกตองปฏบต WTO กำากบดแลความตกลงยอยหลายความตกลง เชน เกษตร บรการ สงทอ SPS TBTAD เปนตน (รายละเอยดเพมเตมสามารถหาอานไดท

www.wto.org) สรปความตกลงสำาคญได ดงนความตกลงวาดวยสนคาเกษตร

กำาหนดใหเปลยนมาตรการทไมใชภาษศลกากร เชน การกำาหนดปรมาณ หรอการหามการนำาเขา เปนมาตรการภาษศลกากรทงหมด (tariffication) โดยประเทศพฒนาแลวจะตองลดภาษลงรอยละ 36 ภายใน 6 ป สวนประเทศกำาลงพฒนาจะตองลดภาษลงรอยละ 24 ภายใน 10 ป และแตละรายการสนคาจะตองลดลงอยางนอยรอยละ 10

นอกจากน สมาชกทเปนประเทศพฒนาแลวจะตองลดมาตรการอดหนนภายในทบดเบอนการคาลงรอยละ 20 ภายใน 6 ป สวนประเทศกำาลงพฒนาจะตองลดลงรอยละ 13 ภายใน 10 ป สวนการอดหนนการสงออก ใหประเทศพฒนาแลวลดปรมาณทไดรบการอดหนนสงออกลงรอยละ 21 และลดเงนอดหนนสงออกลงรอยละ 36 ภายใน 6 ป สวนประเทศกำาลงพฒนาลดปรมาณทไดรบการอดหนนสงออกลงรอยละ 14 และลดการใหเงนอดหนนสงออกรอยละ 24 ภายใน 10 ป เปนตน

ความตกลงสงทอและเสอผา ประเทศผนำาเขาจะตองปรบตว โดยคอยๆ ยกเลกมาตรการจำากดการนำาเขาดงกลาวใหหมดไปภายใน 10 ป นบจากป 2538 และในชวง 10 ป รายการใดทถกจำากดโควตากจะตองขยายโควตาใหมากขน ในขณะเดยวกนลดจำานวนรายการสนคาทมจำากดโควตา ความตกลงวาดวยการคาบรการ ความตกลงทวไปวาดวยการคาบรการมหลกการสำาคญๆ ทำานองเดยวกบความตกลงวาดวยการคาสนคา (แกตต) แตเนองจากเปนความตกลงใหมทเพงกำาเนดขนจากการเจรจารอบอรกวย จงมหลกการสำาคญๆ ไมกประการ เชน MFN ความโปรงใส และการเปดเสรการคา

บรการ เปนตน

ความตกลงวาดวยทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา กำาหนดขอบเขตและมาตรฐานการคมครองทรพยสนทางปญญาประเภททสำาคญๆ ไดแก สทธบตร เครองหมายการคา ลขสทธ การออกแบบวงจรรวม ชอทางภมศาสตร และความลบทางการคา

ความเขาใจวาดวยกระบวนการระงบขอพพาท เปดโอกาสใหประเทศสมาชก WTO ดำาเนนการรองเรยนความเสยหายทเกดขนภายใตความตกลงการคาฉบบใดฉบบหนงทอยภายใตการดแลของ WTO โดยกำาหนดบทบญญตใหประเทศทถกฟองตองดำาเนนการตามผลการพจารณาของคณะลกขน (panel) อยางไรกตาม ประเทศดงกลาวสามารถขออทธรณได หากไมพอใจผลการพจารณา แตจะตองเปนการอทธรณในเฉพาะประเดนทางกฎหมายเทานน และเมอคณะอทธรณ (Appellate Body) ไดตดสนออกมาแลว ไมวาจะเปนอยางไรประเทศทถกฟองและคกรณจะตองปฏบตตามคำาตดสนนนๆ โดยไมมเงอนไข

การใหความชวยเหลอทางวชาการแกประเทศกำาลงพฒนา มบทบญญตใหประเทศพฒนาแลวใหแตมตอ รวมทงใหความชวยเหลอทางวชาการแกประเทศกำาลงพฒนาปรากฏอยในความตกลงตางๆ เชน ความตกลงเกษตร ความตกลงวาดวยการอดหนน เปนตน

ความตกลงวาดวยสนคาเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology Agreement : ITA) เปนความตกลงภายหลงการเจรจารอบอรกวย โดยสมาชก WTO 47 ประเทศ มการคาสนคา IT รวมกนประมาณรอยละ 93 ของการคา

IT โลก ตกลงจะลดภาษศลกากรสนคา IT ลงเหลอศนย ภายในป 2543 (ประเทศกำาลงพฒนาขยายเวลาไดถงป 2548 เฉพาะบางรายการสนคา)

บทบาทของไทยใน WTO จากความสำาคญของ WTO ดงทกลาวขางตน ทำาใหไทยตองแสดงบทบาทใน WTO เพอปกปองและรกษาผลประโยชนของไทย ทงในฐานะผสงออกและในฐานะทจะตองใหการคมครองปกปองสนคาและบรการทมความออนไหวของประเทศ ตลอดจนในฐานะประเทศกำาลงพฒนาขนาดกลางในเวทการคาโลก

นอกจากไทยจะไดเขารวมการประชมตางๆ และเจรจาในนามของประเทศไทยแลว ไทยยงไดเขารวมประชมกบกลมประเทศสมาชกทมทาทคลายกนเพอแลกเปลยนความเหนในเรองสถานการณการเจรจา ตลอดจนเพอใหการผลกดนประเดนตางๆ ของไทยมนำาหนกมากยงขนดวย เชน รวมกบกลมเครนสและกลม G20 ในการเจรจาเกษตร กลม AD Friends ในการเจรจากฎระเบยบ กลมอาเซยนในการเจรจาเพอจดทำากลไกปกปองฉกเฉนสำาหรบการคาบรการ และกลม GI Friends เพอผลกดนเรองการขยายสนคาทจะไดรบความคมครองสงบงชทางภมศาสตร และรวมกบกลมประเทศกำาลงพฒนาอนๆ เพอผลกดนเรองการแกไขปญหายาจำาเปน เปนตน

โดยทการเจรจาใน WTO ครอบคลมเรองตางๆ ทหลายหลาย ทาทไทย และสมาชกตางๆ จงแตกตางกนไปตามผลประโยชนในแตละเรอง ไมจำาเปนวาประเทศกำาลงพฒนาเหมอนกน จะตองรวมกลมกนเพอตอสกบประเทศพฒนาแลวทกครง ในบางเรองไทยกอาจเปนพนธมตรกบประเทศพฒนาแลวทมผลประโยชนรวมกนกได เชน

- ในกลมเครนส ไทยเปนพนธมตรกบออสเตรเลย นวซแลนด และแคนาดา เพอผลกดนการเปดตลาดสนคาเกษตร

- ในกลม AD Friends ไทยเปนพนธมตรกบญปนแคนาดา นอรเว และประเทศกำาลงพฒนาเชน เกาหล ชล ฮองกง สงคโปร เปนตน เพอรวมกนผลกดนการปรบปรงแกไขความตกลง AD ใหลดการใชดลยพนจของผไตสวน

และมความชดเจน เปนธรรมมากขน - ในกลม GI Friends ไทยเปนพนธมตรกบสหภาพยโรป อนเดย เพอผลกดนใหมการขยายความคมครองสนคาทจะไดรบการ

คมครองสงบงชทางภมศาสตร- ในกลม G20 ไทยไดเขารวมกบประเทศกำาลงพฒนา เชน บราซล

จน อนเดย อนโดนเซยเปนตน เพอสรางพลงตอรองกบประเทศพฒนาแลว เชน สหรฐฯ และ

สหภาพยโรป ใหเปดตลาด เลกการอดหนนสงออก และลดการอดหนนภายในสนคาเกษตร ซงหากไมไดเขารวมกบกลม

พนธมตรเหลานคงจะเปนเรองลำาบากทจะตอรองกบประเทศขนาดใหญใหเปดเสร

เกษตร

ไทยไดประโยชนอะไรจาก WTO การทไทยเปนสมาชก WTO ทำาใหไทยไดรบประโยชนจากการทสมาชกซงปจจบนมจำานวน 147 ประเทศ ครอบคลมทกภมภาคทวโลก ทงประเทศพฒนาแลวและประเทศกำาลงพฒนา จะตองปฏบตตามหลกการคาเสร และเปนธรรมของ WTO นอกจากน ยงไดรบประโยชนจากหลกการทวไปของ WTO เชน หลกการไมเลอปฏบต ( MFN และ National Treatment) หลกการเรองความโปรงใส หลกการคมครองผผลตภายในดวยภาษศลกากรเทานน เปนตน รวมทง

ประโยชนจากพนธกรณทสมาชกผกพนไวในความตกลงยอยตางๆ ไมวาจะเปนเรองการลดภาษศลกากร การอดหนน และอปสรรคทางการคาตางๆ การเปดเสรสนคาเกษตร การเปดเสรสนคาสงทอ การใชมาตรการสขอนามยตางๆ ตองเปนไปดวยความเปนธรรมและไมเลอกปฏบต เปนตน

การมกฎระเบยบการคาระหวางประเทศของ WTO ชวยสงเสรมใหการแขงขนทางการคาเปนธรรม และสรางความมนใจใหแกทงผคาและผลงทน

ผผลตและผสงออกสามารถคาดการณและวางแผนการคาระหวางประเทศลวงหนาได เนองจากผบรโภคมทางเลอกจากการมผประกอบการเพมขน ตลอดจนไดรบสนคาและบรการทมคณภาพมากขนและราคาถกลง ซงเปนผลจากการเปดเสรการคาระหวางประเทศในระยะทผาน

มเวทในการรองเรยนขอพพาททางการคา และมแนวรวมในการตอสกบประเทศใหญในกรณทประเทศเหลานนมการใชมาตรการทบดเบอนการคา ซงไทยไดรบประโยชน และชนะคดทประเทศอนๆ กดกนการคาในหลายกรณ เชน

- กรณกำาหนดราคาอางองนำาเขาขาวของสหภาพยโรป ไทยขอหารอ และเจรจาตกลงไดโดยสหภาพยโรปเพมโควตาแปงมนสำาปะหลง และลดภาษนำาเขาขาวใหเปนการชดเชย

- กรณทสหรฐฯ นำาเรองการอนรกษเตาทะเลมาเปนขออางในการกดกนการนำาเขากง ซงไทยยกเรองขนฟองใน WTO และสามารถแกไขปญหาได

- กรณทอยปตทหามนำาเขาปลาทนากระปองของไทย โดยอางวาผลตจากนำามนถวเหลอง GMOs ซงไทยไดขอหารอกบอยปตภายใตกระบวนการระงบขอพพาทของ WTO และสามารถผลกดนใหอยปต

ยกเลกมาตรการได- กรณพพาทเรองนำาตาล ไทยไดรวมกบออสเตรเลย และบราซล

ฟองสหภาพยโรปทใหการอดหนนสงออกนำาตาล- กรณพพาทเรองไกหมกเกลอ ไทยไดขอให WTO จดตงคณะผ

พจารณาเพอตดสนกรณสหภาพยโรปปรบพกดภาษศลกากรไกหมกเกลอ

- กรณกฎหมาย Byrd Amendment ของสหรฐฯ ไทยไดรวมกบสมาชก WTO เชน สหภาพยโรป ญปน เกาหล อนเดย และออสเตรเลย เปนตน ฟองสหรฐฯ เรองกฎหมาย Byrd Amendment ทใหสหรฐฯ นำาเงนทเกบไดจากการใชมาตรการตอบโตการทมตลาด มาตงเปนกองทนเพอชวยเหลออตสาหกรรมภายในซงองคกรระงบขอพพาทของ WTO ตดสนใหสหรฐฯ แพคด และตองปรบแกไขกฎหมายใหสอดคลองกบความตกลง

การมตลาดทเปดกวางขน ซงเปนผลจากการลดภาษของประเทศสมาชกตางๆ โดยเฉพาะตลาดสงออกสำาคญของไทย เชน สหรฐฯ ลดภาษสนคาอตสาหกรรมและประมงโดยเฉลยลงจากรอยละ 5.5 เหลอรอยละ 3.5 สหภาพยโรปลดภาษลงจากรอยละ 5.7 เหลอรอยละ 4.3 ญปนลดภาษลงรอยละ 3.7 เหลอรอยละ 1.4 เปนตน ทำาใหการสงออกของไทยขยายตวอยางมากในชวงทผานมา เชนขาว ไทยสงออกไปตลาดญปนเพมขนจาก 56,630 ตน ในป 2538 เปน 145,509 ตน ในป 2542 สงออกไปตลาดสหภาพยโรปเพมขนจาก 156,582 ตน ในป 2538 เปน 220,029 ตน ในป 2542 และสงออกไปสหรฐฯ เพมขนจาก 201,526 ตน ในป 2538 เปน 251,662 ตน ในป 2542 เปนตนเนอไกแชเยนแชแขง ไทยสงออกไปสหภาพยโรปเพมขนจาก 15,628 ตน ในป 2538 เปน 59,092 ตน ในป 2542 สงออกไปตลาดญปนเพมขน จาก 119,434 ตน ในป 2538 เปน 138,718 ตน ในป

2542 และสงออกไปตลาดสหรฐฯ เพมขนจาก 67 ตน ในป 2538 เปน 101 ตน ในป 2542 เปนตน

มเวทเจรจารกษาผลประโยชนตางๆ เชน - เจรจากบจนภายใตกระบวนการเขาเปนสมาชก WTO สงผลใหจน

เขาเปนสมาชก WTO ในป 2544 แตจนกจะตองจายคาผานประตในราคาแพง เนองจากจะตองปรบปรงกฎระเบยบตางๆ ภายในประเทศใหสอดคลองกบกฎเกณฑของ WTO เชน การยกเลกระบบ dual price การปรบปรงกฎระเบยบเรองแรงงาน ททำาใหจนมความไดเปรยบในทางการคามานานเพราะสามารถขายสนคาไดไมตองคำานงถงตนทน การปรบลดภาษศลกากรทงในสวนสนคาเกษตรและสนคาอตสาหกรรม เปนตน ขณะเดยวกนสมาชกยงสามารถถอวาจนเปนประเทศทไมใชกลไกตลาด (non market economy) ในการไตสวนมาตรการ AD กบจน เปนตน นอกจากนสมาชกยงสามารถทบทวน และตรวจสอบการดำาเนนนโยบาย และมาตรการทางการคาของจนใหสอดคลองกบ WTO ทกป เชน ทผานมา สมาชกยงคงเรยกรองใหจนปรบปรงการคมครองทรพยสนทางปญญา การผอนปรนขอจำากดดานการคาบรการกบบรษทตางชาต เปนตน ดงนน จงอาจกลาวไดวา หากจนไมเลงเหนประโยชนในการเขาเปนสมาชก WTO กคงไมยอมเสยคาผานประตแพงเชนน ในขณะเดยวกน ไทยกไดรบประโยชนจากการเจรจากบจนภายใตกระบวนการเขาเปนสมาชก WTO เชน จนยอมเปดตลาดขาว และนำาตาลใหไทย โดยปรบมาตรการนำาเขาขาว และนำาตาลจากระบบโควตามาใชโควตาภาษ เชน เปดตลาดขาวใหไทยในป 2547 ถง 5.32 ลานตน โดยเรยกเกบภาษนำาเขาขาว รอยละ 1 เปนตน ยางพารา จนตกลงทจะลดอตราภาษนำาเขาจากรอยละ 30 เหลอรอยละ 20

- เจรจากบซาอดอารเบยภายใตกระบวนการเขาเปนสมาชก WTO

ของซาอดอารเบย ซงไทยสามารถตกลงสองฝาย และทำาบนทกความเขาใจกบซาอฯ เรองการเขาเปนสมาชก WTO ไดเมอเดอนกมภาพนธ 2547 โดยซาอฯ จะตองปรบมาตรการและนโยบายการคาใหสอดคลองกบความตกลง WTO ตลอดจนจะตองลดภาษเพมเตมใหกบสนคาออกสำาคญของไทย เชน แปงขาวเจา นำาสบปะรด และเครองปรบอากาศ เปนตน ตลอดจนตองยอมเปดตลาดการคาบรการ เชน ในสาขากอสราง โรงพยาบาล การศกษา และภตตาคาร เปนตน

- เจรจากบรสเซยภายใตกระบวนการเขาเปนสมาชก WTO ของรสเซย ไทยไดขอใหรสเซยแกไขปญหาเรองการควบคม และจดสรรโควตาไก ปรบปรงขอเสนอดานการคาบรการ โดยเฉพาะการเขาไปทำางานของคนไทยในรสเซย เปนตน

- กรณการขยายสมาชกภาพของสหภาพยโรป ไทยไดรวมกบสมาชกอน เชนฯ ฮองกง ออสเตรเลย เปนตน หารอแลกเปลยนความเหนเรองการขยายสมาชกของสหภาพยโรป ตลอดจนหยบยกขอกงวลของไทยในประเดนตางๆ ขนสอบถามสหภาพยโรปในเวทการประชมตางๆ ของ WTO เชน การใชมาตรการ AD และการกำาหนดโควตาสงทอ เปนตน

ความคบหนาลาสดของการเจรจารอบโดฮา ในการประชมระดบรฐมนตร WTO ครงท 4 เมอวนท 9-13 พฤศจกายน 2544 ณ กรงโดฮาประเทศกาตาร สมาชกไดตกลงกนเปดการเจรจารอบใหม โดยเนนความสำาคญเรองการพฒนา เรยกชอวา Doha Development Agenda มวตถประสงคเพอใหสมาชกเจรจาเปดเสรทางการคาในดานตางๆ เพมขน เชน การคาสนคาเกษตร การเปดตลาดสนคาอตสาหกรรม การเปดตลาดการคาบรการ เปนตน ตลอดจนใหมการเจรจาเพอแกไขปญหาการปฏบตตามพนธกรณของการเจรจารอบอรกวย ใหมการแกปญหาใหประเทศทประสบโรคระบาดมยาราคาถกรกษา และใหสมาชกตกลงโดยมฉนทามตทเปดเผยวาจะเปดการเจรจาในเรองใหมๆ (Singapore Issues) ไดแก การลงทน นโยบายการแขงขน ความโปรงใสในการจดซอโดยรฐ และการอำานวย

ความสะดวกทางการคา ในการประชมระดบรฐมนตร ครงท 5 หรอไม โดยกำาหนดใหปดการเจรจารอบโดฮาภายในวนท 1 มกราคม 2548

ปจจยหนงททำาใหสมาชกประสบความสำาเรจในการเปดการเจรจาการคาพหภาครอบใหม อาจเกดจากสถานการณภาวะเศรษฐกจโลกถดถอย และเหตการณกอการรายเดอนกนยายน ทำาใหสมาชกหนหนาเขาหากน แสดงความจรงใจ และพรอมจะประนประนอมผอนปรนกน เพอรกษาระบบการคาพหภาคของโลกไว

ในการประชมระดบรฐมนตร ครงท 5 เมอวนท 10-14 กนยายน 2546 ณ เมองแคนคน ประเทศเมกซโก การประชมประสบความลมเหลวในการหาขอสรปเพอกำาหนดรปแบบการเปดเสรสนคาเกษตร และการเปดตลาดสนคาอตสาหกรรม ตลอดจนการตดสนใจวาจะเปดการเจรจาเรองใหมๆ (Singapore Issues) หรอไม

สาเหตสำาคญประการหนง อาจเปนเพราะการเจรจาทแทจรงเรมตนลาชา โดยการเจรจาไมไดเรมทเจนวากอนการประชม แตไปรอเรมทแคนคน ซงการทสมาชกมเรองทจะตองตดสนใจหลายเรอง แตถกจำากดโดยเงอนเวลา ตองพยายามหาขอสรปใหไดภายใน 5 วน นอกจากน อาจเปนเพราะระบบของ WTO ทเนนเรองฉนทามต และการมสวนรวมของสมาชกทกประเทศ เมอ WTO มสมาชกมากถงรอยกวาประเทศ ทำาใหผลประโยชน และความเหนของสมาชกหลากหลาย สงผลใหการดำาเนนงานขององคกรคบหนาไปไดชา เพราะใชกระบวนการตดสนใจแบบฉนทามตอยางไรกด การประชมทแคนคนทเปนการประชมครงแรกของ WTO ทสมาชกทกประเทศ โดยเฉพาะประเทศกำาลงพฒนาไดแสดงบทบาท และพยายามมสวนรวมในการเจรจา เชน กลมประเทศกำาลงพฒนาไดรวมตว

กนเปนกลม G20 ตอรองกบประเทศขนาดใหญเรองเกษตร หรอกลมประเทศกำาลงพฒนาขนาดเลกในอฟรกา ไดรวมตวกนยนขอเสนอใหประเทศพฒนาแลวยกเลกการอดหนนสงออกฝาย หรอกลมประเทศกำาลงพฒนาบางประเทศ รวมตวกนเรยกวา Core Group คดคานการเปดเจรจาเรองใหมๆ เปนตน

ภายหลงการประชมระดบรฐมนตร WTO ทแคนคน เมอวนท 10-14 กนยายน 2546 ประสบความลมเหลวในการหาขอสรปเพอกำาหนดรปแบบการเปดเสรสนคาเกษตร และการเปดตลาดสนคาอตสาหกรรม ตลอดจนการตดสนใจวาจะเปดการเจรจาเรองใหมๆ (Singapore Issues ) หรอไม สมาชก WTO ยงคงยนยนทจะยดมน และใหความสำาคญกบระบบการคาพหภาค ตลอดจนตองการใหมการเจรจารอบโดฮากนตอไป เพอใหการเจรจาสามารถหาขอสรปไดภายในเวลาทกำาหนด

สรปความเคลอนไหวสำาคญในชวงทผานมา ไดดงน- การออกหนงสอของผแทนการคาสหรฐฯ (นาย Robert

Zoellick) ถงรฐมนตรการคาประเทศสมาชก WTO เมอวนท 11 มกราคม 2547 เรยกรองใหฟ นการเจรจา และไมใหป 2547 เปนปทสญเปลา

- การออกหนงสอของสหภาพยโรป (นาย Lamy และนาย Fischler) ถงรฐมนตรการคาสมาชก WTO เมอวนท 9 พฤษภาคม 2547 แจงทาทของสหภาพยโรปทผอนปรนมากขน เชน ในเรองเกษตร หากการเปดตลาด และการอดหนนภายในมความคบหนาเปนทพอใจ กพรอมทจะใหกำาหนดวนสำาหรบยกเลกการอดหนนสงออก แตประเทศสมาชกอนจะตองปฏบตเชนเดยวกน (parallelism) คอ เลกการอดหนนสงออกทแฝงอยในรปแบบอนๆ เชน export credit, food aid, state trading enterprise ไปพรอมกนดวย เรอง Singapore Issues ยอมใหเรองการอำานวยความสะดวกทางการคา

เปนเพยงเรองเดยวทอยใน DDA Single Undertaking โดยพกการเปดเจรจาอก 3 เรองทเหลอไวกอนได เรอง development issues มการเสนอใหเปน Round for free แกประเทศ weak or vulnerable developing countries โดยเฉพาะประเทศในกลม G90 ไมจำาเปนตองเปดตลาดในการเจรจาเกษตร และ NAMA ใหมากกวาทไดผกพนไวอยแลว และควรไดรบประโยชนจากขอเสนอการเปดตลาดของประเทศพฒนาแลว และประเทศ advanced developing countries ดวย ซงไดรบการคดคานจากประเทศกำาลงพฒนาบางประเทศ เชน ไทย มาเลเซย ชล และคอสตารกา ซงไมตองการแบงแยกประเทศกำาลงพฒนา และเหนวาขอเสนอนจะมผลกระทบในทางลบตอระบบการคาของ WTO ในระยะยาว

- การประชมรฐมนตร OECD และการประชมระดบรฐมนตรกลมยอยในชวงการประชม OECD (วนท 13-14 พฤษภาคม 2547) ณ กรงปารส สำาหรบการประชม OECD Ministerial Council ทประชมไดออกแถลงการณแสดงความตงใจทจะจดทำา agreements on framework for key issues of DDA ภายในเดอนกรกฎาคม ศกน และยอมรบวาความคบหนาเรองเกษตรจะชวยผลกดนการเจรจาเรองอนๆ ได จงตองพยายามหาขอสรปการเจรจาทง 3 pillars ในเรองเกษตรใหได สำาหรบเรอง Singapore Issues เหนวานาจะหาฉนทามตใหเรองการอำานวยความสะดวกทางการคาอยใน single undertaking ได และให working group ดแลอก 3 เรองทเหลอตอไป

การประชมกลม NG 5 สหรฐฯ และสหภาพยโรปเรมตระหนกวา สตรการลดภาษ (Blended Formula) ทตนพยายามผลกดน กลม G20 และกลมเครนสไมเหนดวย และยงมเรองทางเทคนคอกมาก ในสวนของการอดหนนภายในทจะตองหารอกนตอไป ซงกลม G20 และ

กลมเครนส ไดตกลงทจะทำาขอเสนอเรองการเปดตลาดรวมกนตอไป- การประชมระดบรฐมนตรการคาของกลม LDC เมอวนท 4-5

พฤษภาคม 2547 ณ เมอง Dakar ประเทศเซเนกล มการจดทำา Dakar Declaration แสดงทาทของกลมประเทศพฒนานอยทสดตอการเจรจารอบโดฮา เชน ใหประเทศพฒนาแลว provide bound duty-free and quota-free market access แกสนคาเกษตร และอตสาหกรรมจากประเทศ LDCs ปญหาเรอง erosion of preferences ทจะเกดจากการลดภาษ MFN จะตองถกแกไขโดยการให compensation แก LDCs เรอง Singapore Issues ตอง clarify เรองการอำานวยความสะดวกทางการคากอนจงจะตดสนใจทจะเจรจา และให keep Singapore Issues อก 3 เรองทเหลอ ออกจาก DDA work programme

- การประชมระดบรฐมนตรของกลม African Union เมอวนท 27-28 พฤษภาคม 2547 ณ เมองคการ ประเทศราวนดา มการจดทำา Kigali Declaration แสดงทาทของกลมประเทศอฟรกาตอการเจรจารอบโดฮา โดยทาทสวนใหญจะยำาทาทใน Dakar Declaration

- การประชมระดบรฐมนตรการคาเอเปค ระหวางวนท 4-5 มถนายน 2547 ณ เมอง Pucon ประเทศชล มการออก Ministerial Statement สนบสนนการจดทำา Framework Agreement ภายในเดอนกรกฎาคม 2547 โดยประกอบดวยเรองทสำาคญ เชน เกษตร (ใหกำาหนดวนยกเลกการอดหนนสงออก) NAMA และรบทจะเปดการเจรจาเรองการอำานวยความสะดวกทางการคา โดยถอวาเปนเรองทอยใน Single undertaking เปนตน

- การประชมระดบผนำาประเทศกลม G8 ระหวางวนท 8-10 มถนายน ทเกาะ Sea Islandรฐจอรเจย ประเทศสหรฐอเมรกา สนบสนนใหสมาชกรวมกนดำาเนนการเพอจดทำา framework agreements ใหเสรจภายในเดอนกรกฎาคม ศกน

การประชมสำาคญทจะเกดขนในอนาคต เชน - การประชมองคถด ครงท 11 ระหวางวนท 13-18 มถนายน

2547 ณ เมองเซาเปาโล ประเทศบราซล ซงจะมการประชมระดบรฐมนตรของกลม NG 5 และการประชมระดบรฐมนตรของกลม G20 ดวย เพอหาทางออกในปญหาการเจรจาทยงคางอย ใหสามารถจดทำา framework agreements ใหเสรจภายในเดอนกรกฎาคมลาสด สมาชกมความเหนรวมกนทจะจดทำา July Package หรอกรอบความตกลงเพอเปนแนวทางการเจรจาตอไปในเรองตางๆ โดยมเปาหมายทจะจดทำาใหเสรจภายในเดอนกรกฎาคม 2547 (กอน Summer break) เพราะไมตองการใหป 2547 เปนปทสญเปลา จงตองการวางแนวทางสำาหรบการเจรจาตอไปในอนาคต เนองจากในชวงครงหลงของป 2547 จะมการเปลยนแปลงทางการเมองทสำาคญในหลายประเทศ เชน การเลอกตงประธานาธบดสหรฐฯ ในชวงเดอนพฤศจกายน 2547 การเลอกตงรฐสภา และปรบเปลยนฝายบรหารของสหภาพยโรปในชวงเดอนมถนายน และตลาคมตามลำาดบ เปนตน

นอกจากน สมาชกยงคงเหนวาการเจรจาระบบพหภาคมความสำาคญ แมวาหลายประเทศเรมหนไปเจรจาจดทำาเขตการคาเสรมากขนกตาม เพราะปญหาหลายอยางไมสามารถแกไขไดโดยผานการทำาความตกลง FTAs เพยงอยางเดยว แตตองอาศยการเจรจาระบบการคาพหภาค เชน การบงคบใหประเทศพฒนาแลวตองลดเลกการอดหนนสงออก การอดหนนภายใน และเปดตลาดสนคาเกษตร การแกไขความตกลง AD ใหมความเปนธรรมมากขน เปนตน

ความคบหนาลาสด ( การจดทำา July Package) เมอวนท 8 มถนายน 2547 ประธานคณะมนตรทวไปไดเชญประชมหวหนาคณะผแทนสมาชก WTO ทงหมดอยางไมเปนทางการ

เพอขอทราบความเหนสมาชกในเรอง the shape of July Package โดยประธานฯ แจงวา เอกสาร July Package จะประกอบดวย 9 paragraph คอ (1) paragraph ยนยนมตโดฮา และยนยนความตงใจของสมาชกทจะเจรจาใหบรรลผลสำาเรจตามเปาหมาย (2) เกษตร ซงจะม recommendation ของ TNC ตามทไดรบรายงานจากประธานกลมเจรจา พรอมรายละเอยดของ framework for negotiations ปรากฏใน annex A (3) ฝาย (4) NAMA ซงจะม recommendation ของ TNC ตามทไดรบรายงานจากประธานกลมเจรจา พรอมรายละเอยดของ framework for negotiations ปรากฏใน annex B (5) development issues พรอมรายละเอยดหากสมาชกสามารถตกลงกนได ปรากฏใน annex C (6) other negotiating issues โดยอาจมรายละเอยดในเรองบรการ DSB TRIPS การคาและสงแวดลอม เปนตน ขนอยกบความคบหนาทประธานกลมตางๆ รายงานตอ TNC (7) Singapore issues เปนการตดสนใจเรมการเจรจาเรองการอำานวยความสะดวกทางการคา โดยมรายละเอยดปรากฏใน annex D (8) work programme รวมทงเรองการจดประชมระดบรฐมนตร ครงท 6 และการตออาย moratorium 2 เรอง คอ e-commerce และ TRIPS non-violation และ (9) paragraph ยำาความพยายามทจะให overall package มความสมดล

ทงน ประธานฯ ยำาวา July package ไมใช Ministerial Declaration และไมใช การทำา text เพอสรปผลการเจรจา จงหยบยกเฉพาะเรองทสำาคญเทานน ไมจำาเปนตองลงรายละเอยดของทกเรอง สำาหรบกระบวนการทำางานตอไป ผอำานวยการใหญ WTO คงจะจดการประชม ในวนท 30 มถนายน และประธานฯ จะเชญประชมระดบหวหนาคณะผแทนอยางไมเปนทางการเตมคณะอกครงในชวงตนเดอนกรกฎาคม เพอพจารณาความคบหนาในการเจรจา โดยหวงวาจะ

สามารถออก Text ไดในชวงครงแรกของเดอนกรกฎาคมสมาชกสวนใหญ เชน สหรฐฯ สหภาพยโรป ไทย ฮองกง ญปน

สงคโปร จน ปากสถานอนเดย มาเลเซย และนอรเว เปนตน สนบสนน outline ของประธานฯ เพราะตระหนกถงขอจำากดดานเวลา จงตองการ focus shape of July Package อยเฉพาะเรองสำาคญตามทประธานฯ เสนออยางไรกด มบางประเทศ เชน อนเดยตองการเพม paragraph เรองบรการ ประเทศกลมประเทศอฟรกา ตองการเพมเตมประเดนอนๆ ทตนเหนวาสำาคญไวใน July package ดวย แตกคาดวา สมาชกคงจะพยายามระมดระวง และพยายามรอมชอมเรอง shape of July package เพราะขอจำากดดานเวลา

ปญหานาจะอย substance หรอสาระของเรองตางๆ ใน July package เพราะสมาชกยงมความเหนตางกนในเรองตางๆ เชน

- Singapore issues (เรองใหมๆ ) ประเทศกลมอฟรกน และ LDCs ตองการให seek clarification ในเรอง Trade facilitation กอนเรมเจรจา และมาเลเซยตองการ drop 3 issues ทเหลอออกจาก WTO Agenda ขณะทสหภาพยโรป และญปน ซงเปนประเทศทผลกดนตองการใหเปดการเจรจาเรองใหมๆ ใน WTO มาโดยตลอด ยงไมแสดงทาทชดเจนวาจะผลกดนเรองเหลานแคไหน เปนตน

- เกษตร สมาชกยงไมสามารถตกลงไดในเรองสตรการเปดตลาด ในขณะทเรองการกำาหนดวนเพอยกเลกการอดหนนสงออก และการสรางกฎระเบยบเพอจำากด และลดการอดหนนภายในสนคาเกษตรสมาชกเรมมทาทผอนปรนเขาหากนมากขน

อางอง : คณะผแทนถาวรไทยประจำาองคการการคาโลก.2547 ( มถนายน ).บทบาทของไทยในองคการการคาโลก (World

Trade Organization : WTO). [Online] Available URL ; http://www.ebcitrade.com/articles/trd-005.html