คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑

ทมาของระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ เดมการควบคมดแลรฐวสาหกจไทยมหนวยงานกลางทาหนาทควบคมดแลอยหลายหนวยงาน ทงทเปนหนวยงานควบคมดแลในระดบนโยบาย ไดแก คณะรฐมนตร คณะกรรมการตดตามการดาเนนงาน ตามนโยบายบรหารงานรฐวสาหกจ คณะกรรมการนโยบายหนของประเทศ คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต และหนวยงานทควบคมดแลในระดบปฏบตการ ไดแก สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต กระทรวงการคลง สานกงบประมาณ สานกงานการตรวจเงนแผนดน กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม และกระทรวงเจาสงกดของรฐวสาหกจ ซงแตละหนวยงานกจะกาหนดระเบยบ ขอบงคบ กฎเกณฑตางๆ ใหรฐวสาหกจถอปฏบต (ยกเวนบางรฐวสาหกจท ไดรบการยกเวนไมตองปฏบตตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบ บางประการ) ทาใหรฐวสาหกจประสบปญหาการบรหารงาน ดวยเหตผลหลกทสาคญ คอ (๑) รฐวสาหกจตองบรหารงานสนองตอบหลายวตถประสงค (Multiple Goal) จงเกด ความสบสนและมขอจากดในการบรหารงานสง กลาวคอ นอกจากรฐวสาหกจตองดาเนนการตามวตถประสงคตามกฎหมายจดตงแลว ยงตองดาเนนการสนองตอบนโยบายของรฐบาล รวมทงนโยบายของหนวยงานกลาง ทควบคมดแลดวย โดยในบางครงวตถประสงคจะขดแยงกน ตวอยางเชน บางรฐวสาหกจมภาระในการใหบรการเชงสงคมหรอบรการสงเคราะหแกประชาชนสง ในขณะทรฐบาลกมนโยบายใหรฐวสาหกจบรหารงานใหมกาไร เลยงตวเองได โดยรฐบาลไมไดใหเงนอดหนนในการทตองบรการเชงสงคมหรอบรการสงเคราะห เพราะบรการดงกลาวจะไมมกาไร เชน การดาเนนงานของการรถไฟแหงประเทศไทย หรอบรการขนสงมวลชนขององคการขนสงมวลชนกรงเทพ เปนตน (๒) กฎ ระเบยบ หรอขอบงคบทหนวยงานกลางกากบดแลจะเปนเกณฑมาตรฐานทวไปทใชบงคบทกรฐวสาหกจทงๆ ทรฐวสาหกจมความแตกตางกนอยางมากมายในหลายกรณ อาท ประเภทวตถประสงค การจดตง ขนาดและมลคาของกจการ อกทงยงแตกตางกนในดานระดบการแขงขนหรอระดบการผกขาด ในการผลตสนคาและบรการ ซงรฐวสาหกจจะมความไดเปรยบและเสยเปรยบกนโดยสภาพพนฐานของกจการอยแลว เชน กจการของบรษท การบนไทย จากด (มหาชน) หรอธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน) จะตองอยในระบบแขงขนสงกวารฐวสาหกจอนๆ อยางมาก เมอเปรยบเทยบกบกจการของไฟฟา ประปา เปนตน นอกจากนการควบคมดแลของหนวยงานกลางมกจะเนนขนตอนทกาหนดในกฎ ระเบยบและผลกาไรมากกวาการเนนผลงาน จงยงเปนแรงเสรมใหการดาเนนงานของรฐวสาหกจไมคลองตวมากยงขน และเปนผลใหรฐวสาหกจทตองแขงขนในระบบธรกจเสร มขอจากดในการแขงขนทงในประเทศและตางประเทศ ดงนน จากแนวนโยบายการปรบปรงประสทธภาพ

ระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒

รฐวสาหกจดงกลาวในขอ (๑) คณะรฐมนตรจงไดมมตอนมต ตามทกระทรวงการคลงเสนอเม อว นท ๒๐ มถนายน ๒๕๓๘ ใหเปลยนแปลงวธการควบคมกากบรฐวสาหกจใหมเปนการกากบดแลโดยเนน “ผลงาน” ของรฐวสาหกจและกาหนดใหมแรงจงใจ (คาตอบแทน) ทงในทางบวก (รางวล) และในทางลบ (การลงโทษ) ตามระดบผลงานโดยผอนคลายกฎ ระเบยบ ขอบงคบทใชบงคบกบรฐวสาหกจ เพอใหรฐวสาหกจมความคลองตวมากทสด แตทงนรฐยงคงมความจาเปนตองควบคมรฐวสาหกจในระดบกวางทมผลกระทบและผกพนระยะยาว ในเรองสาคญ เชน การเพมทน การนาสงเงนรายไดแผนดน การกเงน และการคาประกนเงนกของรฐวสาหกจ การลงทนหรองบลงทนของรฐวสาหกจ การตรวจสอบภายใน และการจดทาแผนวสาหกจ เปนตน

หลกการและโครงสรางสาคญของระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ หลกการของระบบ ระบบประเม นผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ เปนระบบท นามาใชเพ อปรบปรงประสทธภาพการดาเนนงานรฐวสาหกจ โดยใหมการประเมนผลการดาเนนงานของรฐวสาหกจแทนการควบคมขนตอนการดาเนนงานโดยละเอยด รฐจะประเมนผลการดาเนนงานของผบรหารและคณะกรรมการรฐวสาหกจดวยตวชวดชดเดยวกน ซงตองคานงถงลกษณะเฉพาะของแตละรฐวสาหกจ ทงน รฐจะผอนคลายกฎระเบยบตางๆ ใหรฐวสาหกจมความคลองตวในการดาเนนงานมากขนและจะมงเนนใหคณะกรรมการรฐวสาหกจ เปนผรบผดชอบในการกากบดแลรฐวสาหกจ ใหดาเนนการไดอยางมประสทธภาพ โดยรฐจะประเมนผลงานจรงของรฐวสาหกจตอนสนปเปรยบเทยบกบเปาหมายของตวชวดตางๆ ทกาหนดไวในบนทกขอตกลงการประเมนผลงานตอนตนป โดยจะแบงผลการดาเนนงานของรฐวสาหกจออกเปน ๕ ระดบ มการกาหนดผลตอบแทน ทสะทอนระดบผลงาน และเรงทยอยใชระบบประเมนผลกบรฐวสาหกจ ตงแตปงบประมาณ ๒๕๓๙

ในปจจบน มรฐวสาหกจอยในระบบประเมนผลฯ รวมทงสน ๕๕ แหง และ ๑ บรษท โดยแบงออกเปน ๙ สาขา ดงน ๑. สาขาสอสาร จานวน ๔ แหง ๑) บรษท ทโอท จากด (มหาชน) ๒) บรษท กสท โทรคมนาคม จากด (มหาชน) ๓) บรษท ไปรษณยไทย จากด ๔) บรษท อสมท จากด (มหาชน)

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๓

๒. สาขาสาธารณปการ จานวน ๖ แหง ๑) การประปานครหลวง ๒) การประปาสวนภมภาค ๓) การเคหะแหงชาต ๔) องคการจดการนาเสย ๕) บรษท ธนารกษพฒนาสนทรพย จากด ๖) การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ๓. สาขาอตสาหกรรมและพาณชยกรรม จานวน ๗ แหง ๑) โรงงานยาสบ กระทรวงการคลง ๒) องคการสรา กรมสรรพสามต ๓) โรงพมพตารวจ สานกงานตารวจแหงชาต ๔) โรงงานไพ กรมสรรพสามต ๕) สานกงานสลากกนแบงรฐบาล ๖) บรษท อกรงเทพ จากด ๗) องคการตลาด ๔. สาขาพลงงาน จานวน ๕ แหง ๑) การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ๒) การไฟฟานครหลวง ๓) การไฟฟาสวนภมภาค ๔) บรษท บางจากปโตรเลยม จากด (มหาชน)*

๕) บรษท ปตท จากด (มหาชน) ๕. สาขาขนสง จานวน ๑๐ แหง - สาขาขนสงทางบก จานวน ๕ แหง ๑) การทางพเศษแหงประเทศไทย ๒) การรถไฟแหงประเทศไทย ๓) การรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย ๔) องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ๕) บรษท ขนสง จากด

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๔

- สาขาขนสงทางนา จานวน ๑ แหง ๑) การทาเรอแหงประเทศไทย - สาขาขนสงทางอากาศ จานวน ๔ แหง ๑) บรษท การบนไทย จากด (มหาชน) ๒) บรษท ทาอากาศยานไทย จากด (มหาชน) ๓) บรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จากด ๔) สถาบนการบนพลเรอน

๖. สาขาสถาบนการเงน จานวน ๑๐ แหง ๑) ธนาคารอาคารสงเคราะห ๒) ธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแหงประเทศไทย ๓) บรรษทประกนสนเชออตสาหกรรมขนาดยอม ๔) บรรษทตลาดรองสนเชอทอยอาศย ๕) ธนาคารออมสน ๖) ธนาคารเพอการสงออกและนาเขาแหงประเทศไทย ๗) ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ๘) ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน) ๙) ธนาคารอสลามแหงประเทศไทย ๑๐) สานกงานธนานเคราะห กรมพฒนาสงคมและสวสดการ

๗. สาขาทรพยากรธรรมชาต จานวน ๓ แหง ๑) องคการอตสาหกรรมปาไม ๒) องคการสวนพฤกษศาสตร ๓) องคการสวนสตว ในพระบรมราชปถมภ

๘. สาขาเกษตรและ จานวน ๖ แหง ๑) องคการสงเสรมกจการโคนมแหงประเทศไทย ๒) องคการตลาดเพอเกษตรกร ๓) องคการสะพานปลา ๔) องคการสวนยาง ๕) สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง ๖) องคการคลงสนคา

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๕

๙. สาขาสงคมและเทคโนโลย จานวน ๕ แหง ๑) สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย ๒) องคการเภสชกรรม ๓) การกฬาแหงประเทศไทย ๔) การทองเทยวแหงประเทศไทย ๕) องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาต หมายเหต - * บรษท บางจากปโตรเลยม จากด (มหาชน) กระทรวงการคลงถอหนตากวารอยละ ๕๐

หลกการของระบบประเมนผลฯ มดงน ๑) เปนการนานโยบายของรฐบาลมาชวยในการผลกดนใหรฐวสาหกจสามารถปรบปรงประสทธภาพในการดาเนนงานเพอตอบสนองยทธศาสตรชาต ๒) เปนระบบททาใหรฐวสาหกจทราบถงระดบความสามารถในการแขงขนเมอเปรยบเทยบกบคแขง ๓) เปนระบบทมงเนนการเพมประสทธภาพในการดาเนนงานของรฐวสาหกจโดยให คณะกรรมการรฐวสาหกจเปนผรบผดชอบตอผลการดาเนนงาน ๔) เปนระบบทมงเนนการตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของฝายบรหาร ๕) ใชแผนธรกจ/แผนกลยทธ/แผนวสาหกจเปนเครองมอในการกาหนดเปาหมายและประเมนผล รวมถงการตดตามผลการดาเนนงานของรฐวสาหกจ ๖) เปนการกาหนดตวชวดหลก ๆ ทสะทอนผลการดาเนนงาน โดยไมตองพจารณา ในรายละเอยดมากเกนไป ๗) เปนการกาหนดเปาหมายตวชวดโดยมงเนนใหรฐวสาหกจมการเปลยนแปลงองคกร ไดอยางมประสทธภาพ โดยเปรยบเทยบผลการดาเนนงานกบมาตรฐานสากลหรอ Industry Norm ๘) เปนการประสานงานอยางใกลชดระหวางกระทรวงเจาสงกด โดยคณะทางานปรบปรงประสทธภาพรฐวสาหกจและกระทรวงการคลง โครงสรางของระบบ แบงออกเปน ๓ สวน คอ สวนท ๑ บนทกขอตกลงการประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ (Performance Agreement) เปนบนทกขอตกลงระหวางรฐบาลกบรฐวสาหกจเพอกาหนดตวชวดและเปาหมายทรฐตองการ จากรฐวสาหกจในแตละป การหารอเพอใหไดมาซงบนทกขอตกลงฯ การกาหนดตวชวดและเปาหมาย

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๖

จะเปนไปอยางอสระ และเปนธรรมตอผบรหารรฐวสาหกจ ซงสามารถแบงการดาเนนงานออกเปนขนตอนทสาคญ ๓ ขนตอน ดงน ขนตอนท ๑ การกาหนดตวชวดการประเมนผลงาน (Performance Criteria) เพอวดประสทธภาพการดาเนนงานของรฐวสาหกจตามกรอบในการประเมนผลฯ และนาหนกในแตละตวชวดแบงเปน

รฐวสาหกจในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (Listed SOEs)

(๑) ผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ (นาหนกรอยละ ๖๕) (๒) การบรหารจดการองคกร (นาหนกรอยละ ๓๕)

รฐวสาหกจทไมอยในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (Non-Listed SOEs)

(๑) การดาเนนงานตามนโยบาย (นาหนกรอยละ ๒๐ +/- ๑๐) (๒) ผลการดาเนนงานของรฐวสาหกจ (นาหนกรอยละ ๔๕ +/- ๑๐) - Financial - Non - Financial (๓) การบรหารจดการองคกร (นาหนกรอยละ ๓๕) - บทบาทของคณะกรรมการรฐวสาหกจ (นาหนกรอยละ ๖) - การบรหารความเสยง (นาหนกรอยละ ๗) - การควบคมภายใน (นาหนกรอยละ ๔) - การตรวจสอบภายใน (นาหนกรอยละ ๖) - การบรหารจดการสารสนเทศ (นาหนกรอยละ ๖) - การบรหารทรพยากรบคคล (นาหนกรอยละ ๖)

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๗

มมมองในเชงระบบของระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจทปรบปรงใหม

ขนตอนท ๒ การกาหนดนาหนกหรอความสาคญของตวชวด (Criterion Weight)

ตวชวดทกาหนดขนไมเกน ๑๐ ตวชวด มความสาคญไมเทากน จงกาหนดนาหนกความสาคญของแตละตวชวดในระดบทตางกน ซงจะทาใหผบรหารของรฐวสาหกจสามารถบรหารใหสอดคลองกบความตองการของรฐบาล ขนตอนท ๓ การกาหนดเปาหมายในการดาเนนงานสาหรบแตละตวชวด (Criterion Value) ไดกาหนดเปาหมายการดาเนนงานออกเปน ๕ ระดบ ดงน คอ ระดบท ๕ คอ ดขนมาก ๔ คอ ดขน ๓ คอ ปกต ๒ คอ ตา และ ๑ คอ ตามาก เมอถงสนปรฐจะเขาไปประเมนผลการดาเนนงานตามบนทกขอตกลงฯ และใหผลตอบแทนตามระบบแรงจงใจ สวนท ๒ ระบบแรงจงใจหรอคาตอบแทน (Incentive System) ประกอบดวย

(๑) คาตอบแทนทเปนตวเงน (๑.๑) ระบบโบนสของพนกงานลกจางและคณะกรรมการรฐวสาหกจ (๑.๒) ระบบการกาหนดวงเงนเลอนขนเงนเดอนคาจางประจาป (๒) คาตอบแทนทไมเปนตวเงน (๒.๑) ระบบการประกาศจดอนดบผลงานจรงของรฐวสาหกจประจาป (๒.๒) ระบบการใหความอสระในการบรหารงาน

๓.๑ บทบาท Board

๒.๒ KPI

(Non-Financial)

๓.๒

Risk Management

๓.๓ Control & Audit

๓.๕ HR Management

๓.๔ ระบบสารสนเทศ

๒.๑ KPI

(Financial)

๑. นโยบาย - รฐบาล - กระทรวง เจาสงกด - กระทรวง การคลง

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๘

ระบบแรงจงใจดวยผลตอบแทนตามระดบเปาหมายผลงาน ๑. หลกเกณฑการจายโบนสพนกงานของรฐวสาหกจ เดมกาหนดใหจายจากผลกาไรสทธประจาป โดยกาหนดวงเงนเพอจายโบนสพนกงานไวไมเกนรอยละ ๙ ของกาไรสทธ แตไมเกน ๕ เทา ของเงนเดอนคาจาง และเมอคานวณโบนสแลว พนกงานไดรบโบนสตากวา ๑ เทาของเงนเดอนคาจาง กใหจายโบนสแกพนกงาน ๑ เทาของเงนเดอนคาจางได โดยรฐวสาหกจดงกลาวจะตองมกาไรสทธเทากบหรอไมนอยกวาจานวนวงเงนทจะตองจายโบนสพนกงาน (ตามหนงสอสานกเลขาธการคณะรฐมนตร ท สร ๐๒๐๒/ว ๗๕ ลงวนท ๒ มถนายน ๒๕๒๑ และ ท สร ๐๒๐๓/ว๗ ลงวนท ๕ มกราคม ๒๕๒๕) ซงหลกเกณฑดงกลาวเปนหลกเกณฑทไมเหมาะสมและไมเปนธรรมนก และไมสามารถจงใจใหพนกงาน ในรฐวสาหกจปฏบตงานใหมประสทธภาพมากขนกวาเดมไดเนองจาก - การจายโบนสขนอยกบผลกาไรสทธประจาป ซงเปนตวเลขทางบญชทยงไมสามารถสะทอนถงประสทธภาพการดาเนนงานของรฐวสาหกจไดทกแงทกมม - รฐวสาหกจบางแหงทดาเนนกจการมกาไรสง ไมไดหมายความวา รฐวสาหกจนน มประสทธภาพในการดาเนนงานมากกวารฐวสาหกจทมผลกาไรตากวาหรอทประสบผลขาดทนเพราะการทรฐวสาหกจมกาไรสงอาจเนองมาจากลกษณะของกจการหรอสนคาของรฐวสาหกจนน เปนลกษณะผกขาดหรอเปนทตองการของลกคาหรอประชาชนโดยทวไปอยแลว นอกจากนรฐวสาหกจในกลมทไดรบโบนสเตมทอยแลวยอมไมมแรงจงใจใหปรบปรงประสทธภาพใหดยงขนไปอก - รฐวสาหกจบางแหงอาจดาเนนการมประสทธภาพเทากบหรอมากกวารฐวสาหกจ ทมกาไรสง แตตองประสบสภาวะการขาดทน เนองจากรฐวสาหกจนนดาเนนงานเพอสนองนโยบายของรฐบาลโดยไมมงแสวงหาผลกาไร จงทาใหไมมโอกาสทจะไดรบผลตอบแทนในรปของโบนสเลยกยอมขาดแรงจงใจทจะปรบปรงประสทธภาพอกเชนกน - รฐวสาหกจบางแหงมการใหบรการแกผมรายไดนอยหรอบรการสงเคราะหและ ไมสามารถกาหนดราคาคาสนคาหรอราคาคาบรการไดตามตนทนทเปนจรงได เปนผลใหรฐวสาหกจแหงนนๆ ประสบผลขาดทนหรอมกาไรนอย พนกงานจงไมไดรบโบนสหรอไดรบโบนสนอยแมวาผลงานประจาปทไมใชกาไรสทธจะดเพยงใดกตาม ๒. การปรบปรงระบบแรงจงใจดวยผลตอบแทนตามระดบผลงาน ระบบคาตอบแทนหรอระบบแรงจงใจเปนหวใจสาคญของระบบประเมนผล การดาเนนงานรฐวสาหกจ เพราะจะเปนตวกระตนในการเพมประสทธภาพและประสทธผลภายในรฐวสาหกจและเปนปจจยสาคญททาใหรฐวสาหกจดาเนนงานบรรลเปาหมายทวางไวและพบวาระบบคาตอบแทน ในปจจบน ยงมปญหาขอจากดอยหลายประการทจะนามาใชในการพจารณาคณคาของแรงจงใจกระตนให

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๙

พนกงานทางานเพ อปรบปรงการดาเนนงานอยางตอเน อง โดยจะกาหนดระบบคาตอบแทนใหสะทอน ถงผลงานในระยะยาว การนาระบบและการปฏบตเกยวกบคาตอบแทนของเอกชนมาใชจะชวยเพมคณภาพของการบรหาร โดยเพมความรบผดชอบเชนเดยวกบปรบปรงการดาเนนงาน สงทสาคญคอโครงสรางระบบคาตอบแทนของรฐวสาหกจจะตองแขงขนกบภาคเอกชนได มฉะนนรฐวสาหกจจะไมสามารถสรรหาและรกษาพนกงานทมความสามารถไวได รฐวสาหกจทเขาสระบบประเมนผลฯ จะไดรบแรงจงใจหรอคาตอบแทน ดงน (๑) โบนสพนกงานและลกจาง จายใหแกรฐวสาหกจทเขาสระบบประเมนผลฯ ตามผลงาน ทเกดขนจรงโดยกาหนดวงเงนสงสดทจะจายโบนสตามหลกเกณฑเดม (รอยละ ๙ ผลของกาไรสทธแตไมเกน ๕ เทาของเงนเดอน) ไวในชวงผลงานระดบ ๓ (ปกต) และเพมขนลดลงตามระดบผลงาน ดงน วงเงนสงสดทใชในการจายโบนสพนกงานตามผลงาน

ระดบผลงาน วงเงนเพอจายโบนสทคดจาก รอยละของกาไรสทธ

(% ของกาไรสทธเพอจดสรรโบนส)

แตไมเกนจานวนเทาของ เงนเดอนคาจางเฉลย

(เทา)

๕.๐ (ดขนมาก) ๑๑.๐๐ ๘.๐๐

๔.๕ ๑๐.๕๐ ๗.๐๐

๔.๐ (ดขน) ๑๐.๐๐ ๖.๐๐

๓.๕ ๙.๕๐ ๕.๕๐

๓.๐ (ปกต) ๙.๐๐ ๕.๐๐

๒.๕ ๘.๕๐ ๔.๕๐

๒.๐ (ตา) ๘.๐๐ ๔.๐๐

๑.๕ ๗.๕๐ ๓.๐๐

๑.๐ (ตามาก) ๗.๐๐ ๒.๐๐

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑๐

(๒) โบนสกรรมการ จายใหโดยใหฐานการคานวณโบนสเปนไปตามหลกเกณฑเดมและกาหนดไวในชวงผลงานระดบ ๓ (ปกต) เปนเปอรเซนตตามระดบผลงานขนหรอลง ดงน

ระดบผลงาน (คะแนน)

จานวนโบนสท รอยละของกาไรสทธ

(% ของกาไรสทธเพอจดสรรโบนส)

๕.๐ (ดขนมาก) ฐาน + ๑๐๐% ของฐาน

๔.๕ ฐาน + ๗๕% ของฐาน

๔.๐ (ดขน) ฐาน + ๕๐% ของฐาน

๓.๕ ฐาน + ๒๕% ของฐาน

๓.๐ (ปกต) ฐานเทากบจานวนโบนสกรรมการตอคนทคานวณไดจากกาไรสทธ

เพอจดสรรโบนสประจาปบญชทมการประเมนผลงานตามหลกเกณฑเดม

๒.๕ ฐาน – ๒๕% ของฐาน

๒.๐ (ตา) ฐาน – ๕๐% ของฐาน

๑.๕ ไมมโบนส

๑.๐ (ตามาก) ไมมโบนส

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑๑

การประกาศจดอนดบผลงานของรฐวสาหกจประจาป กระทรวงการคลงจะทารายงานผลการดาเนนงานจรงของรฐวสาหกจโดยรวม เรยงลาดบตามระดบคะแนนผลงานและนาเสนอคณะรฐมนตรเพอทราบ รวมทงดาเนนการประกาศผลงานของรฐวสาหกจเพอใหประชาชนทวไปทราบ

สรปผลการตดสนรางวลรฐวสาหกจดเดนประจาป ๒๕๔๘-๒๕๕๔

รางวล\ป ๒๕๔๘ ๒๕๔๙ ๒๕๕๐ ๒๕๕๑ ๒๕๕๒ ๒๕๕๓ ๒๕๕๔

๑. รางวลรฐวสาหกจยอดเยยมแหงป

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

สาขาสาธารณปโภค สาธารณปการ

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

สาขาสถาบนการเงน ไมไดกาหนดรางวลประเภทน ธนาคารออมสน

๒. รางวลคณะกรรมการรฐวสาหกจดเดน

การเคหะแหงชาต

การประปานครหลวง

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

ธนาคารอาคารสงเคราะห

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

ธนาคารเพอการสงออกและนาเขาแหงประเทศไทย

ธนาคารอาคารสงเคราะห

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

การไฟฟานครหลวง

ธนาคารอาคารสงเคราะห

การนคมอตสาหรรมแหงประเทศไทย

ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

การไฟฟานครหลวง

ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

รางวลเกยรตยศ

ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

รางวลดเดน

การประปานครหลวง

รางวลเกยรตยศ

ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

รางวลดเดน การประปานครหลวง

๓. รางวลการบรหารจดการองคกรดเดน

การไฟฟานครหลวง

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

การไฟฟาสวนภมภาค

ธนาคารอาคารสงเคราะห

บรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จากด

การประปานครหลวง การไฟฟานครหลวง

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

การไฟฟาสวนภมภาค

บรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จากด

การไฟฟานครหลวง

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

บรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จากด

รางวลเกยรตยศ

การไฟฟานครหลวง

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

บรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จากด

รางวลดเดน

การประปานครหลวง บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

รางวลเกยรตยศ

การไฟฟานครหลวง

บรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จากด

รางวลดเดน

การประปานครหลวง ธนาคารออมสน

รางวลเกยรตยศ

การไฟฟานครหลวง

การประปานครหลวง รางวลดเดน

ธนาคารออมสน

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

รางวลเกยรตยศ

การไฟฟานครหลวง

การประปานครหลวง รางวลดเดน

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑๒

รางวล\ป ๒๕๔๘ ๒๕๔๙ ๒๕๕๐ ๒๕๕๑ ๒๕๕๒ ๒๕๕๓ ๒๕๕๔

๔. รางวลการพฒนาปรบสถานภาพองคกรดเดน

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน ในป ๒๕๔๘

บรษท ไปรษณยไทย จากด

การทางพเศษแหงประเทศไทย

การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

ไมมรฐวสาหกจทผานการพจาณาเกณฑ

องคการเภสชกรรม การเคหะแหงชาต บรษท การบนไทย จากด (มหาชน)

บรษท อสมท จากด (มหาชน)

๕. รางวลผนาองคกรดเดน

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

การไฟฟานครหลวง

บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

การไฟฟานครหลวง

การประปานครหลวง

ธนาคารออมสน

๖. รางวลการเปดเผยขอมลดเดน

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน การประปานครหลวง การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

การประปาสวนภมภาค

การประปานครหลวง การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

การไฟฟาสวนภมภาค

๗. รางวลการดาเนนงานเพอสงคมและสงแวดลอมดเดน

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน ในป ๒๕๔๘

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

บรษท ทโอท จากด (มหาชน)

บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

ดเดน

การไฟฟานครหลวง

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

บรษท ปตท. จากด (มหาชน) ชมเชย

การไฟฟาสวนภมภาค

ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

ธนาคารออมสน บรษท การบนไทย จากด (มหาชน)

การไฟฟานครหลวง

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

การไฟฟานครหลวง

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

ธนาคารออมสน

การไฟฟานครหลวง

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

การไฟฟาสวนภมภาค

๘. รางวลนวตกรรมดเดน

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน ดเดน บรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จากด บรษท ทโอท จากด (มหาชน) ชมเชย การไฟฟานครหลวง การไฟฟาสวนภมภาค

บรษท ปตท. จากด (มหาชน) บรษท การบนไทย จากด (มหาชน) การไฟฟาสวนภมภาค

ดเดน บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย บรษท ทโอท จากด (มหาชน) ชมเชย บรษท กสท โทรคมนามคม จากด (มหาชน)

องคการเภสชกรรม

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑๓

รางวล\ป ๒๕๔๘ ๒๕๔๙ ๒๕๕๐ ๒๕๕๑ ๒๕๕๒ ๒๕๕๓ ๒๕๕๔ ชมเชยบคคล การประปานครหลวง การประปาสวนภมภาค การไฟฟาสวนภมภาค

๙. รางวลการใหบรการดเดน

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน ธนาคารออมสน

ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

บรษท กสท โทรคมนาคม จากด (มหาชน)

บรษท ไปรษณยไทย จากด

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน ในป ๒๕๕๔

๑๐. รางวลการพฒนาตามโครงการสนบสนนรฐวสาหกจเพอเพมประสทธภาพดานการบรหารจดการองคกร

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน ธนาคารอสลามแหงประเทศไทย จากด

ไมไดกาหนดรางวลประเภทน ในป ๒๕๕๔

๑๑. รางวลผลการดาเนนงานดเดน

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

ธนาคารอาคารสงเคราะห

บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

ธนาคารอาคารสงเคราะห

บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

บรษท ปตท. จากด (มหาชน)

เกยรตยศ

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

บรษท ปตท. จากด (มหาชน) ดเดน

การไฟฟานครหลวง

บรษท ไปรษณยไทย จากด

ในป ๒๕๕๒ เปลยนเปนรางวลรฐวสาหกจยอดเยยมแหงป และไดรบเพยง ๑ แหงเทานน

- -

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑๔

หลกการ เปนการวดความสามารถในการดาเนนงานทตอบสนองตอนโยบายตางๆ ทรฐวสาหกจไดรบ ไมวาจะเปนนโยบายของรฐบาล กระทรวงเจาสงกด และกระทรวงการคลงในฐานะผถอหนโดยพจารณาเพอกาหนดเปนตวชวดเฉพาะนโยบายทสาคญและ/หรอนโยบายทรฐวสาหกจไดรบมอบ เพอดาเนนการโดยเฉพาะ

แนวทางการดาเนนการ แนวทางการกาหนดตวชวดและเปาหมายจะเปนการพจารณาจาก ๑. นโยบายของรฐบาล/กระทรวงเจาสงกด/กระทรวงการคลงทมอบหมายใหแกรฐวสาหกจนนๆ โดยเฉพาะกลม หรอนโยบายสาหรบสวนราชการ/รฐวสาหกจในภาพรวม ซงกระทรวงการคลง (สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ : สคร.) และทปรกษาจะสรปเสนอคณะกรรมการประเมนผลงานรฐวสาหกจ (PAC) ๒. การหารอรวมกนระหวางกระทรวงการคลง (สคร.) กบกระทรวงเจาสงกด (คณะกรรมการปรบปรงประสทธภาพ ) โดยจะเปนการพจารณาเพอกาหนดเปนตวชวดและเปาหมายในประเดน ซงกระทรวงการคลงในฐานะผถอหนและกระทรวงเจาสงกดในฐานะผกากบดแลตองการกาหนดเปนทศทาง/ แนวทางการดาเนนงานของรฐวสาหกจ ทงในกรณท ๑) ไมไดถกระบไวในแผนธรกจ แผนกลยทธ หรอแผนวสาหกจ ๒) ระบไวในแผนธรกจ แผนกลยทธ หรอแผนวสาหกจ แตขาดความชดเจน หรอไมตรงตามทกระทรวงการคลงหรอกระทรวงเจาสงกดเหนสมควร ทงน ภายหลงการพจารณาหารอและแจงใหรฐวสาหกจทราบและกาหนดเปนตวชวดและเปาหมายแลว รฐวสาหกจจะตองทาการปรบปรง/เพมเตม แผนธรกจ แผนกลยทธ หรอแผนวสาหกจ เพอใหเหมาะสมและสอดคลองตามทไดรบแจงและกาหนดเปนตวชวดและเปาหมายแลวตอไป

การดาเนนงานตามนโยบาย

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑๕

แนวทางการดาเนนการสาหรบการกาหนดตวชวดและเปาหมายจะเปนไปตามขนตอนดงน

การกาหนดเปาหมาย ๑. หาก PAC สคร. คณะกรรมการปรบปรงประสทธภาพ และทปรกษาพจารณาวา นโยบายทรฐวสาหกจไดรบมอบหมายนนเปนรปธรรมสามารถวดไดชดเจน เชน นโยบายการเพมรายได/ลดคาใชจาย ของรฐวสาหกจ โดยทรฐวสาหกจยงมขดความสามารถทจะดาเนนการไดดกวานโยบายทรฐวสาหกจไดรบมอบหมาย เนองจากเปนการกาหนดนโยบายขนตา เปนตน แนวทางการกาหนดเปาหมาย ไดแก

ระดบ ๑ ระดบ ๒ ระดบ ๓ ระดบ ๔ ระดบ ๕

ทาไมไดตามนโยบายทกาหนด

- ทาไดตามนโยบาย ทกาหนด

ทาไดระหวางคา ๕ และคา ๓

ทาไดดกวานโยบาย ทกาหนดมาก

การกาหนดเปาหมายจะยดหลกการของเปาหมายททาทาย (Stretch target) โดยอาศย การพจารณาประกอบจากปจจยตางๆ ไดแก ๑) แผนธรกจ แผนกลยทธ หรอแผนวสาหกจของรฐวสาหกจ ๒) คา Benchmark หรอคามาตรฐานของธรกจ/อตสาหกรรม ๓) เสนแนวโนม (Trend line) สาหรบในกรณทขอมลมอตราการเตบโตทสมาเสมอ

แผนธรกจ แผนกลยทธ หรอ แผนวสาหกจ

นโยบายของรฐบาล

PAC สคร. คณะกรรมการปรบปรงประสทธภาพ หนวยงานทเกยวของและ ทปรกษารวมกนพจารณากาหนดตวชวดและคาเปาหมายระดบ 3

หมายเหต : คณะกรรมการประเมนผลงานรฐวสาหกจไดมมตครงท ๑๕/๒๕๔๖ เมอวนท ๒๔ ธนวาคม ๒๕๔๖ เหนขอบใหกรณ ทรฐวสาหกจยงไมมการแตงตงคณะกรรมการปรบปรงประสทธภาพใหพจารณากาหนดตวชวดและคาเปาหมาย ระดบ ๓ กบปลดกระทรวงเจาสงกดของรฐวสาหกจนน ๆ

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑๖

๔) ปจจยภายนอกและภายใน สภาวะเศรษฐกจ และสภาวะธรกจ/อตสาหกรรมในปนนๆ ๕) ผลการดาเนนงานในอดต เชน คาเฉลยในอดต หรอผลการดาเนนงานทดทสดในอดต ทผานมา โดยทผลการดาเนนงานในปปจจบนไมควรดอยกวาในปทผานมา (Self – improvement) ๒. หาก PAC สคร. คณะกรรมการปรบปรงประสทธภาพ และทปรกษาพจารณาวานโยบายทรฐวสาหกจไดรบมอบนนเปนรปธรรมสามารถวดไดชดเจนและเปนการผลกดนรฐวสาหกจอยางเตมความสามารถทรฐวสาหกจจะดาเนนการไดแลว หรอเปนนโยบายทสมควรประเมนเฉพาะในขอบเขตทวารฐวสาหกจสามารถดาเนนการไดสาเรจหรอไมเทานน แนวทางการกาหนดเปาหมายไดแก

ระดบ ๑ ระดบ ๒ ระดบ ๓ ระดบ ๔ ระดบ ๕

ทาไมไดตามนโยบายทกาหนด

- - - ทาไดตามนโยบาย ทกาหนด

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑๗

หลกการ เปนการวดผลประกอบการทสะทอนการดาเนนงานหลกของรฐวสาหกจ ทงดานการเงน (Financial) และไมใชการเงน (Non-financial) โดยการกาหนดตวชวดทพจารณาใชสาหรบรฐวสาหกจนนๆ ตามความเหมาะสม โดยท ๑. กรณตวชวดทางการเงนนนจะพจารณาคดเลอกเฉพาะจากตวชวดพนฐานทกาหนดเปนกรอบของเกณฑประเมนผลฯ ๖ ตวชวด ไดแก

ตวชวดทางการเงน (Financial) หมายเหต

๑. EVA ๑. วดความสามารถในการทากาไร และ/หรอ การบรหารสนทรพย

๒. ROA ๒. วดการบรหารสนทรพย

๓. Profitability : EBITDA, Profit margin, etc. ๓. วดความสามารถในการทากาไร

๔. Human Productivity : Net Profit / personnel ๔. วดความสามารถในการทากาไร

๕. Cost : Cost / personnel, Cost / unit product. or serviced, etc

๕. วดความสามารถในการทากาไร (โดยการ ควบคมตนทน)

๖. Debt Service Coverage Ratio (DSCR) ๖. วดความสามารถในการชาระคนหน

ทงน จากการพจารณาสถานะ/ความสามารถทางการเงนขององคกรโดยทวไปนนประกอบดวยการพจารณาถง ๑) สภาพคลอง ๒) ความสามารถในการทากาไร ๓) การบรหารสนทรพย ๔) ความสามารถในการชาระหน จะเหนไดวา ตวชวดพนฐานทกาหนดเปนกรอบขนของเกณฑประเมนผลฯ ๖ ตวชวดขางตน ครอบคลมใน ๓ ดาน ไดแก ความสามารถในการทากาไร การบรหารสนทรพย และความสามารถในการชาระคนหน ซงสาหรบดานสภาพคลองนน รฐวสาหกจทวไปโดยสวนใหญไมมปญหาดานสภาพคลอง เนองจากสนทรพยสวนใหญเปนเงนสดและเงนฝากธนาคาร ซงมสภาพคลองสง ดงนนจงไมกาหนดตวชวด ในมมมองดานสภาพ

ผลการดาเนนงานของรฐวสาหกจ

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑๘

คลองทางการเงน แตอยางไรกตาม สาหรบรฐวสาหกจทมผลประกอบการขาดทนสามารถพจารณาสภาพคลองในแงของตวชวดอตราสวนความสามารถในการชาระหน (DSCR) ๒. กรณตวชวดทไมใชทางการเงนนน จะพจารณาจากตวชวดทสะทอนผลการดาเนนงานหลกของรฐวสาหกจ ซงรวมถงการดาเนนงานตามภารกจของรฐวสาหกจ นอกจากนยงจะพจารณาจากตวชวด ทเปนตวชวดมาตรฐานของธรกจ/อตสาหกรรม โดยทจานวนของตวชวดทไมใชทางการเงนจะกาหนดใหมจานวน ไมมากกวา ๕ ตวชวด ซงสามารถเปนไดทงตวชวดทแสดงถงประสทธภาพหรอแสดงถงประสทธผลของ การดาเนนงานของรฐวสาหกจ ตามตวอยางของประเภทตวชวดทไมใชทางการเงน ดงน

ประเภทตวชวดทไมใชทางการเงน (Non-financial Indicators : Sample by category)

๑. Human Productivity / Productivity ๒. Utilization ๓. Loss / Defect ๔. Quality of product / service ๕. Etc.

แนวทางการดาเนนการ แนวทางการดาเนนการสาหรบการกาหนดตวชวดและเปาหมายจะเปนไปตามขนตอนดงน

รฐวสาหกจสงแผนธรกจ แผนกลยทธ หรอแผนวสาหกจ

PAC สคร. คณะกรรมการปรบปรงประสทธภาพ หนวยงานทเกยวของและ ทปรกษารวมกนพจารณากาหนดตวชวดและคาเปาหมายระดบ ๓

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๑๙

การกาหนดเปาหมาย การกาหนดเปาหมายจะยดหลกการของเปาหมายททาทาย (Stretch target) โดยอาศย การพจารณาประกอบจากปจจยตาง ๆ ไดแก ๑ . ผลอนสบเนองจากนโยบายของนายกรฐมนตร รฐบาล กระทรวงเจาสงกดหรอกระทรวงการคลง ๒. แผนธรกจ แผนกลยทธ หรอแผนวสาหกจของรฐวสาหกจ ๓. กาหนดคา Benchmark หรอคามาตรฐานของธรกจ/อตสาหกรรม ๔. กาหนดจากเสนแนวโนม (Trend line) สาหรบในกรณทขอมลมอตราการเตบโตทสมาเสมอ ๕. ปจจยภายนอกและภายใน สภาวะเศรษฐกจ และสภาวะธรกจ/อตสาหกรรมในปนนๆ ๖ . ผลการดาเนนงานในอดต เชน คาเฉลยในอดต หรอผลการดาเนนงานท ดทสด ในอดตทผานมา โดยทผลการดาเนนงานในปปจจบนไมควรดอยกวาในปทผานมา (Self-improvement) ๗. การ Targeting

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒๐

หลกการ รฐวสาหกจจะตองมการบรหารจดการองคกรในดานตางๆ เพอใหสามารถบรรลผลการดาเนนงานไดตามทคาดหวงไว และในขณะเดยวกนกเสรมสรางศกยภาพสาหรบอนาคต โดยอาศยการมสวนรวมจากทกฝาย ทงจากพนกงาน ผบรหาร และคณะกรรมการรฐวสาหกจ ทงน การดาเนนการและ/หรอกระบวนการหลกซงเปนพนฐานของการดาเนนงานของรฐวสาหกจทถกนามาประเมนผลฯ นน ประกอบดวย

เกณฑวดผลการดาเนนงาน ดานการบรหารจดการองคกร

๑. บทบาทของคณะกรรมการรฐวสาหกจ ๒. การบรหารความเสยง ๓. การควบคมภายใน ๔. การตรวจสอบภายใน ๕. การบรหารจดการสารสนเทศ ๖. การบรหารทรพยากรบคคล

โดยในการประเมนผลดงกลาวจะอาศยหลกการดงตอไปน ๑. ในแตละเกณฑวด ซงไดแก บทบาทของคณะกรรมการรฐวสาหกจ การบรหารความเสยง การควบคมภายใน การตรวจสอบภายใน การบรหารจดการสารสนเทศ และการบรหารทรพยากรบคคลนนจะประเมนโดยพจารณาใน ๓ ดาน ดงน ๑.๑ ระบบหรอกระบวนการทมอย ๑.๒ การปฏบตจรง ๑.๓ ผลลพธทปรากฏ ๒. ในบางประเดนจะพจารณาโดยการเปรยบเทยบระหวางรฐวสาหกจในระบบประเมนผลฯ ดวยกน และเปรยบเทยบกบหลกการปฏบตทด (Best Practice) (ถาม) ๓. ในบางประเดนจะไมพจารณาโดยการเปรยบเทยบระหวางรฐวสาหกจ แตจะพจารณา จากปจจยเฉพาะของรฐวสาหกจนนๆ เชน ความจาเปนขององคกร สภาพธรกจ การดาเนนการตามนโยบาย ฯลฯ

การบรหารจดการองคกร

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒๑

แนวทางการดาเนนการ แนวทางการดาเนนการสาหรบเกณฑวดดานการบรหารจดการองคกรจะเปนดงน

แจงใหรฐวสาหกจทราบถงกรอบเกณฑวดดานการ บรหารจดการองคกร โดย PAC สคร. หนวยงาน ทเกยวของและทปรกษารวมกนพจารณากาหนดตวชวดและคาเปาหมายของเกณฑวดท ๑ (การดาเนนงาน ตามนโยบาย) และเกณฑวดท ๒ (ผลการดาเนนงาน ของรฐวสาหกจ) ณ ตนป

PAC ประเมนผล ณ สนป ตามเกณฑทกาหนด และแจงใหรฐวสาหกจทราบ โดย สคร. และทปรกษานาเสนอขอมลและบทวเคราะห

รฐวสาหกจนาเสนอและ รายงานสรป ณ สนป

คณะอนกรรมการฯ ดานการบรหารจดการองคกร (ขอ ๓) พจารณาเกณฑประเมนขอ ๓

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒๒

หลกเกณฑการการประเมนผลฯ ๑. การกาหนดนาหนก ในการกาหนดนาหนกในการประเมนผลฯ ดานการบรหารจดการองคกรทง ๖ หวขอ ไดกาหนดนาหนกในแตละหวขอ ดงน

หวขอการประเมนการบรหารจดการองคกร นาหนก (รอยละ)

๑. บทบาทของคณะกรรมการรฐวสาหกจ ๖

๒. การบรหารความเสยง ๗

๓. การควบคมภายใน ๔

๔. การตรวจสอบภายใน ๖

๕. การบรหารจดการสารสนเทศ ๖

๖. การบรหารทรพยากรบคคล ๖

รวม ๓๕

๒. วธการประเมน

• ประเมนโดยคณะกรรมการสาขาทรบผดชอบแตละรฐวสาหกจ โดยอาศยขอมล จากกระทรวงการคลง กระทรวงเจาสงกด หนวยงานทเกยวของ เชน สานกงานการตรวจเงนแผนดน บทวเคราะหของทปรกษา และการพบปะและสมภาษณคณะกรรมการและผบรหารรฐวสาหกจประกอบ การพจารณาใหคะแนน โดยทบทวเคราะหของทปรกษาไดจากการสมภาษณเจาหนาทและบคลากรของรฐวสาหกจทเกยวของเบองตนและจากเอกสารอางองตางๆ

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒๓

กรอบระยะเวลาการประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

ขนตอน กาหนดเวลา การปรบลดคะแนน

๑. การจดทาบนทกขอตกลง

๑.๑ รฐวสาหกจสงรางแผน/งบประมาณ/ตวชวดฯ/ขอเสนอแนวทางการปรบปรงองคกรตามขอเสนอแนะจากผลการประเมนฯทผานการเหนชอบจากคณะกรรมการรฐวสาหกจ

๒ เดอนกอนเรมปบญช รฐวสาหกจทดาเนนการลาชาจะถกปรบลดคะแนนวนละ ๐.๐๕ คะแนน

๑.๒ สคร. สงออกรางบนทกขอตกลงฯ เพอลงนาม ๒ เดอนหลงเรมปบญช

๑.๓ รฐวสาหกจสงความเหนแยง (ถาม) ภายใน ๓๐ วน หลง สคร. สงออกรางฯ

๑.๔ (หรอ) รฐวสาหกจลงนามและสงคนบนทกขอตกลงฯ

ภายใน ๓๐ วน หลง สคร. สงออกรางฯ

รฐวสาหกจทดาเนนการลาชาจะถกปรบลดคะแนนวนละ ๐.๐๕ คะแนน

๑.๕ SubPAC หรอ PAC พจารณาความเหนแยง (ถาม) ความเหนของ PAC ถอเปนทสด

โดยเรวหลงจากรฐวสาหกจมความเหนแยง

๑.๖ รฐวสาหกจลงนามและสงคนบนทกขอตกลงฯ ภายใน ๑๕ วนหลง สคร. สงออกราง

รฐวสาหกจทดาเนนการลาชาจะถกปรบลดวนละ ๐.๐๕ คะแนน

๒. การประเมนผลฯ

๒.๑ รฐวสาหกจสงรายงานประเมนผลประเมนรายครงป

ภายใน ๑ เดอนหลงสนไตรมาสท ๒

๒.๒ รฐวสาหกจสงขอมลเบองตนของการบรหารจดการองคกร (ขอ ๓)

ภายใน ๑ เดอนหลงสนป รฐวสาหกจทดาเนนการลาชาจะถกปรบลดคะแนนวนละ ๐.๐๕ คะแนน

๒.๓ รฐวสาหกจสงขอมลเบองตนขอ ๑ และ ขอ ๒ ภายใน ๑ เดอนหลงสนป รฐวสาหกจทดาเนนการลาชาจะถกปรบลดคะแนนวนละ ๐.๐๕ คะแนน

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒๔

ขนตอน กาหนดเวลา การปรบลดคะแนน

๒.๔ ผลการประเมนแลวเสรจ ภายใน ๔ เดอนหลงสนป (รฐวสาหกจปงบประมาณ และปปฏทน) ภายใน ๓ เดอนหลงสนปบญช (รฐวสาหกจปพเศษ)

๒.๕ สคร. ประกาศผลการประเมนทางเวบไซต สคร.

หลง PAC อนมตผลโดยเรว

๒.๖ สคร. แจงประเดนของปญหาและขอสงเกต/ขอเสนอแนะของอนกรรมการฯ

หลง PAC อนมตผลโดยเรว

๒.๗ สคร. แจงคะแนนประเมนผลอยางเปนทางการ

นบตงแตวนท สคร. ไดรบแจงจากสานกงานการตรวจเงนแผนดน

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒๕

ขนตอนการขอทบทวนตวชวดและคาเปาหมายตามระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

ขนตอน กระบวนการ

๑) กอนลงนามในบนทกขอตกลงฯ

ภายใน ๓๐ วนนบจากวนท สคร. จดสงรางบนทกขอตกลงฯ เพอพจารณาลงนาม หากรฐวสาหกจมความเหนขดแยงใหทาหนงสอแจงตอ สคร.

สคร. นาเสนอตอคณะกรรมการประเมนผลฯ ความเหนของคณะกรรมการประเมนผลฯ ถอเปนทสด

๒) ระหวางการดาเนนงานประจาป

กรณทรฐวสาหกจไดรบผลกระทบจากปจจยภายนอกทไมอยภายใตการควบคมของรฐวสาหกจ หรอไมสามารถคาดการณไดซงเปนเหตสดวสย ใหรฐวสาหกจแจงตอ สคร. เพอขอทบทวนหรอปรบปรงตวชวดหรอคาเปาหมายทนททมเหตการณดงกลาวเกดขน

สคร. แจงตอทปรกษาดานการประเมนผลฯ และรวบรวมไวเปนขอมลประกอบการพจารณา ตอนสนป

กรณรฐวสาหกจไดรบผลกระทบจากปจจยภายนอกทไมอยภายใตการควบคมของรฐวสาหกจ หรอไมสามารถคาดการณไดซงเปนเหตสดวสยจนตองปรบแผนการดาเนนงาน และคณะกรรมการรฐวสาหกจเหนชอบการปรบปรงแผนดงกลาว ใหรฐวสาหกจขอทบทวนตวชวดและเปาหมายใหสอดคลองกบแผนงานทมการปรบปรง โดยใหนาเสนอตอกระทรวงเจาสงกดภายใน ๗ วนนบจากวนทคณะกรรมการรฐวสาหกจใหความเหนชอบกอนนาเสนอตอ สคร.

สคร. และทปรกษาฯ จะนาเสนอตอคณะอนกรรมการจดทาบนทกขอตกลงฯ เพอพจารณาตวชวดและเปาหมายเพอใชในการประเมนผลตอนสนปบญช สคร. และทปรกษาฯ จะนาเสนอตอคณะอนกรรมการจดทาบนทกขอตกลงฯ เพอพจารณาตวชวดและเปาหมายเพอใชในการประเมนผลตอนสนปบญช และ ในกรณทมการเปลยนแปลงตวชวดและ คาเปาหมายอยางมนยสาคญ จะมการจดทาเปนเอกสารแนบทายบนทกขอตกลงฯ โดยจะตองมการลงนามทงกระทรวงเจาสงกดและกระทรวงการคลง

สคร. แจงผลการพจารณาของคณะอนกรรมการจดทาบนทกขอตกลงฯ ใหรฐวสาหกจทราบ

๓) สนสดป กรณทรฐวสาหกจไดรบผลกระทบจากปจจยภายนอกทไมอยภายใตการควบคมของรฐวสาหกจ หรอไมสามารถคาดการณไดซงเปนเหตสดวสย ใหรฐวสาหกจแจงตอ สคร. พรอมรายงานการประเมนผลการดาเนนงานประจาป

สคร. และทปรกษาดานการประเมนผลฯ นาเสนอประเดนทรฐวสาหกจไดรบผลกระทบ พรอมผลการประเมนประจาปตอคณะอนกรรมการจดทาบนทกขอตกลงฯ เพอพจารณา กอนนาเสนอตอคณะกรรมการประเมนผลฯ ตอไป

หมายเหต: จากมตทประชมคณะกรรมการประเมนผลงานรฐวสาหกจและคณะอนกรรมการจดทาบนทกขอตกลงและประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ ในคราวประชมครงท ๑/๒๕๕๔ เมอวนท ๒๔ พฤศจกายน ๒๕๕๓

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒๖

เกณฑการประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ และนาหนก

หวขอ นาหนก (รอยละ)

รฐวสาหกจทเปนบรษทจดทะเบยน ๑๐๐

๑. ผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ (ขอ ๒ ) ๖๕

๒. การบรหารจดการองคกร (ขอ ๓) ๓๕

รฐวสาหกจทไมเปนบรษทจดทะเบยน ๑๐๐

๑. การดาเนนงานตามนโยบาย (ขอ ๑) ๒๐ (+/-๑๐)

๒. ผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ (ขอ ๒ ) ๔๕ (+/-๑๐)

๓. การบรหารจดการองคกร (ขอ ๓) ๓.๑ บทบาทของคณะกรรมการ (๖%) ๓.๒ การบรหารความเสยง (๗%) ๓.๓ การควบคมภายใน (๔%) ๓.๔ การตรวจสอบภายใน (๖%) ๓.๕ การบรหารจดการสารสนเทศ (๖%) ๓.๖ การบรหารทรพยากรบคคล (๖%)

๓๕

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒๗

ตวชวดรวม

ตวชวดรวม นาหนก (รอยละ)

หมายเหต

ความสามารถในการบรหารแผนลงทน ๕ ใชกบรฐวสาหกจทมมลคางบลงทนสงและ มนยสาคญตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ นอกจากนนใหเปนดลยพนจคณะอนกรรมการจดทาบนทกขอตกลงทจะกาหนด

ระบบ EVM - การวดผลงาน EP เทยบกบเปาหมาย - การดาเนนงานตามระบบ EVM

๑๐ – ๑๕ ๕ – ๑๐

๕

ใชกบรฐวสาหกจในโครงการ ดงน - EP รฐวสาหกจทวไป รอยละ ๕/ รฐวสาหกจ Listed company รอยละ ๑๐ โดยกาหนดเปาหมายเทยบกบแผนปฏบตการของรฐวสาหกจ - EVM ใชเกณฑตามทคณะอนกรรมการ เพมมลคารฐวสาหกจเหนชอบ

การดาเนนการตามโครงการไทยเขมแขง (เรมป ๒๕๕๓ ถง ๒๕๕๕)

๕ กาหนดเปนตวชวดเพอตดตามผลการดาเนนงานตามแผนภายใตโครงการไทยเขมแขง และกาหนดเปนตวชวดเพอตดตามผลของการเบกจายงบประมาณ

การใชสนทรพยทมอยรวมกนของรฐวสาหกจ (Synergy)

๕ ประเมนการดาเนนงานตามแผนภายใตหวขอการดาเนนงานตามนโยบาย (ขอ ๑) โดยมนาหนกรอยละ ๕

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒๘

ระบบการประเมนคณภาพรฐวสาหกจ (SEPA)

ในป ๒๕๕๐ คณะกรรมการประเมนผลฯ ไดเหนชอบใหมการปรบปรงระบบประเมนผลฯ โดยมงเนนใหเปนเครองมอทมประสทธภาพของภาครฐ ในการยกระดบการบรหารจดการของรฐวสาหกจใหเขาสมาตรฐานสากล อนจะเปนการเพมประสทธภาพการแขงขนของประเทศ โดยไดเหนชอบใหมการประยกตรปแบบการประเมนตนเอง (Self Assessment) และเกณฑการประเมนรางวลคณภาพแหงชาต (Thailand Quality Award: TQA) เขากบระบบประเมนผลฯ ปจจบน โดยคณะกรรมการประเมนผลฯ ไดมมตใหใชชอระบบประเมนผลฯ ทปรบปรงใหมนวา ระบบการประเมนคณภาพรฐวสาหกจ (State Enterprise Performance Appraisal: SEPA) นอกจากนน คณะกรรมการประเมนผลฯ ไดแตงตงคณะอนกรรมการดแลการประเมนคณภาพรฐวสาหกจ เพอทาหนาทพจารณาแนวทางการนาระบบ SEPA มาใชในการประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจอยางเปนทางการ สาหรบระบบ SEPA นน เปนระบบการประเมนทไดเชอมโยงมมมองของการพฒนาประเทศในบรบทของรฐวสาหกจเขาไปในระบบดวย ระบบ SEPA จงนบเปนระบบการประเมนตนเองของรฐวสาหกจ และการใหขอมลปอนกลบ รวมทงสนบสนนการเสรมสรางความสามารถในการแขงขนของรฐวสาหกจ โดยระบบ SEPA มคณลกษณะพเศษทแตกตางจากเกณฑประเมนทวๆไป คอ เปนเกณฑทมงเนนผลลพธ สามารถใชรวมกบเครองมอการจดการทวไป และสามารถปรบใชกบทกรฐวสาหกจ รวมทงเปนเกณฑทสนบสนนมมมองในเชงระบบ (System Perspective) เพอใหเปาประสงคของรฐวสาหกจสอดคลองไปในแนวเดยวกนทงองคกร การบรหารจดการทบรณาการสวนประกอบสาคญตางๆ อนไดแก คานยมของหลกเกณฑ (SEPA Core Value) บรบทของรฐวสาหกจ (Organization Profile) เกณฑการประเมนฯ ทง ๗ หมวด (๗ Criteria) ทประกอบดวยคาถามตางๆ ซงเนนทกระบวนการและผลการดาเนนการ แนวทางการใหคะแนนสาหรบกระบวนการดาเนนงานและผลลพธ การมงเนนผลลพธ ความเปนเหตและผล ตลอดจนการเชอมโยงของหมวดตางๆ ของเกณฑ หวใจของระบบ SEPA อยทบรบทของรฐวสาหกจ ซงหมายถงวธการดาเนนงาน ของรฐวสาหกจ สภาพแวดลอมในการดาเนนงาน ความสมพนธทสาคญในการดาเนนงาน ตลอดจนความทาทายและความไดเปรยบเชงยทธศาสตร ซงครอบคลมระบบการบรหารจดการของรฐวสาหกจโดยรวม ประกอบดวยเกณฑทง ๗ หมวด ซงระบลกษณะของการดาเนนงานและผลลพธทรฐวสาหกจบรรล ไดแก การนาองคกร (หมวด ๑) การวางแผนเชงยทธศาสตร (หมวด ๒) การมงเนนลกคาและตลาด (หมวด ๓) การมงเนนบคลากร (หมวด ๕) การจดกระบวนการ (หมวด ๖) และผลลพธ (หมวด ๗) โดยการดาเนนงานทกอยาง มงสผลลพธ ซงประกอบดวยผลลพธดานผลตภณฑและบรการ ลกคา การเงน และตลาด การดาเนนงานภายใน รวมถง

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๒๙

ดานบคลากร การกากบดแลทด และความรบผดชอบตอประเทศชาตและสงคม ระบบทงหมดอยบนพนฐานของการวด การวเคราะห การจดการความร (หมวด ๔) ซงสนบสนนใหรฐวสาหกจมการบรหารจดการทมประสทธผล ปรบปรงผลการดาเนนการและความสามารถในการแขงขนโดยใชระบบทใชขอมลจรงและองคความรเปนแรงผลกดน สาหรบรฐวสาหกจทจะนาระบบ SEPA ไปใชในองคกรนน จะเรมตนดวยการประเมนตนเองในแตละหมวด ซงจะชวยใหรฐวสาหกจทราบจดแขง (Strengths) และโอกาสในการปรบปรง (Opportunities for Improvement) ตามคาถาม และตามระดบการพฒนาของกระบวนการและผลการดาเนนการทกาหนดไวในแนวทางการใหคะแนน รวมทงจดทารายงานผลการประเมนตนเอง (Self Assessment Report: SAR) และแผนพฒนาองคกรตามระบบ SEPA (SEPA Roadmap) ซงเอกสารนจะเปนเอกสารสาคญทจะใชในการประเมนรฐวสาหกจ

องคประกอบของเกณฑการประเมนคณภาพรฐวสาหกจ (SEPA Framework)

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๓๐

กรอบระยะเวลาและขนตอนการประเมนผลการดาเนนงานของรฐวสาหกจ ทอยในระบบ SEPA

ขนตอน กาหนดเวลา

๑. การจดทาบนทกขอตกลง

๑.๑ รฐวสาหกจสงรายงานประเมนตนเอง พรอมจดแขงและโอกาสทควรปรบปรง (Strenght and OFIs) และแผนการปรบปรงขององคกร (Roadmap) ทผานการเหนชอบจากคณะกรรมการรฐวสาหกจ

๓ เดอนกอนสนปบญช

๑.๒ รฐวสาหกจสงรางตวชวดตามมมมอง SEPA พรอมรางแผน/งบประมาณ/ขอเสนอแนวทางการปรบปรงองคกรตามขอเสนอแนะจาก ผลการประเมนฯ ทผานการเหนชอบจากคณะกรรมการรฐวสาหกจ

๒ เดอนกอนเรมปบญช

๑.๓ สคร. สงออกรางบนทกขอตกลงเพอลงนาม ๒ เดอนหลงเรมปบญช

๑.๔ รฐวสาหกจลงนามและสงคนบนทกขอตกลงฯ หรอสงความเหนแยง (ถาม)

ภายใน ๓๐ วนหลง สคร. สงออกรางบนทกขอตกลงฯ

๑.๕ คณะอนกรรมการจดทาบนทกขอตกลงฯ (SubPAC) หรอคณะกรรมการประเมนผลฯ (PAC) พจารณาความเหนแยง (ถาม) ความเหนของ PAC ถอเปนทสด

โดยเรวหลงจากรฐวสาหกจมความเหนแยง

๑.๖ รฐวสาหกจลงนามและสงคนบนทกขอตกลงฯ ภายใน ๑๕ วนหลง สคร. สงออกรางบนทกขอตกลงฯ

๒. การประเมนผลฯ

๒.๑ รฐวสาหกจสงรายงานผลประเมนรายครงป ภายใน ๑ เดอนหลงสนไตรมาสท ๒

๒.๒ รฐวสาหกจสงขอมลเบองตนของการประเมนผล ภายใน ๑ เดอนหลงสนปบญช

๒.๓ ผลการประเมนแลวเสรจ ภายใน ๔ เดอนหลงปบญช (สาหรบรฐวสาหกจปงบประมาณและปปฏทน) ภายใน ๓ เดอนหลงปบญช (สาหรบรฐวสาหกจปพเศษ)

๒.๔ สคร. ประกาศผลประเมนทางเวบไซต สคร. หลง PAC อนมตผลฯ โดยเรว

๒.๕ สคร. แจงประเดนของปญหาและขอสงเกต/ขอเสนอแนะของอนกรรมการฯ หลง PAC อนมตผลฯ โดยเรว

คมอระบบประเมนผลการดาเนนงานรฐวสาหกจ

สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง ๓๑

ขนตอน กาหนดเวลา

๒.๖ สคร. แจงคะแนนประเมนผลอยางเปนทางการ นบตงแตวนท สคร. ไดรบแจงจากสานกงานการตรวจเงนแผนดน

๒.๗ คณะกรรมการรฐวสาหกจลงนามรบทราบผลคะแนน ภายใน ๓๐ วนหลง สคร. แจงคะแนน

๒.๘ รฐวสาหกจสงขอเสนอแนวทางการปรบปรงองคกรตามขอเสนอแนะจากผลการประเมนฯ ทผานการเหนชอบจากคณะกรรมการรฐวสาหกจ

ภายใน ๖๐ วนหลง สคร. แจงคะแนนและประเดนปญหา