เวชศาสตรครอบครว

กบทนตแพทย

ผศ.พญ.สายพณ หตถรตน

ภาควชาเวชศาสตรครอบครว

คณะแพทยศาสตร ร.พ.รามาธบด

FM :

New eyeglasses

สขภาพด คอ อะไร

ความสามารถทจะใชชวตอยไดอยางมความสข

มองใหเหน “คน” กอนเหน “โรค”

SOCIAL

PSYCHO

Bio-Psycho-Social Model of Health

BIO

PSYCHO SOCIAL

BIO

Patient-centered care

ไมสบาย

Disease• ซกประวต

• ตรวจรางกาย

• ตรวจ lab เพมเตม

• วนจฉยแยกโรค

Illness• ความคด (Idea)

• ความรสก (Feeling)

• กจวตร (Function)

• ความคาดหวง (Expectation)

•ความรทางพยาธสภาพ

•อธบายเหมอนกนทกคน

•ความจรงในทกมตของชวต

•เอกลกษณเฉพาะบคคล

พฤตกรรม

ความรสก

การรบรและตความ

ความคาดหวง

ความปรารถนาลกๆ

ตวตน

รตว

ไมรตว

Virginia Satir. The Personal

Iceberg Metaphor.

ระบบควบคมในธรรมชาตโลก

ประเทศวฒนธรรมชมชน

ครอบครวบคคล

สมองและระบบประสาทระบบอวยวะอน

เนอเยอเซลโมเลกล

อะตอม

อนภาค

โรค(Disease)

• ซกประวต• ตรวจรางกาย• ตรวจเพมเตม• วนจฉยแยกโรค

ความเจบปวย(Illness)

• ความคด• ความรสก• กจกรรมทท าได• ความคาดหวง

Engel G. The clinical application of the biopsychosocial model. Am J Psychiatr 1980;137:535-44

Family-oriented care

บคคล• ใคร อาย อาชพ • ความเปนมา

ครอบครว•ระบบครอบครว•วยครอบครว•ปญหาครอบครว•วธแกปญหาของครอบครว•ทพงของครอบครว•ผลกระทบตอสขภาพ

ชมชน•บทบาทผปวยในชมชน•แหลงทพง•ระบบบรการสขภาพ•ทท างาน•โรงเรยน•ประเพณ วฒนธรรม•ศาสนา

โรค

ความเจบปวย

ระบบครอบครว (Family System)

• ตองรทงระบบ

1. มอวยวะอยบาง

2. สอสารกนอยางไร

3. แตละอนท าหนาทอะไร

• ใครใหญ (Hierarchy)

• ปกตอยกนอยางไร

• การเปลยนสภาพตามวย(Morphogenesis)

• ใครปวยกนแน(Remote pathogen)

• ครอบครววยคครอง• ครอบครววยใหก าเนดบตร• ครอบครววยเดกเลก• ครอบครววยเดกโต• ครอบครววยวยรน• ครอบครววยผใหญตอนตน• ครอบครววยกลางคน• ครอบครววยสงอาย

พฒนาการของครอบครวตางวย(Family Life Cycle)

Community-oriented care

FM :

KAP in detail

สขภาพคนค

ชวประวต ชวประวต

ครอบครวดงเดม ครอบครวดงเดม

สงคมวฒนธรรม สงคมวฒนธรรม

Romance

ไมเปนดงทหวง

ปญหาอปสรรคตกลงกนไดหรอไมได

สมานความสมพนธ

ครอบครววยใหก าเนดบตร

• กอนตงครรภ

(unwanted preg. unplanned preg.)

• ชวงตงครรภ

(ไตรมาสท 1,2,3)

• ขณะคลอด

• หลงคลอด

• มบตรยาก

• มบตรบญธรรม

• แทง / ตายคลอด

ANC +ALPHA form

สขภาพครอบครวทมเดก

เดกปวยพอแมเขมแขง

พอแมมปญหา

พอแมเขมแขง

เดกปวย

เดกปวยพอแมมปญหา

เดกแขงแรงพอแมเขมแขง

เดกแขงแรงพอแมมปญหา

เดกแขงแรง

กลไกของบานเมอเดกปวยเรอรง

เดกปวย

เดกงอแงพอแมรสกผด

พอแมประคบประหงม

พนองไมไดรบการดแล

เดกเสยใจพอแมเสยใจ

ปวยหนกขนพอแมทะเลาะ

1. สขภาพระดบบคคล

2. สขภาพระดบคครอง

3. สขภาพบตร

4. สขภาพพอแมทชรา

40 + yrs

20 + yrs

60 + yrs

สขภาพครอบครววยกลางคน

“วกฤตวยกลางคน

(Mid Life Crisis)”

การประเมนสขภาพผสงอายCognitive

Spirituality

Value

Sensory

Oro-dental

GI

GU

MSK

CVS/RS Poly-PharmacyFunction

Emotion

Money

• รางกายเสอมสภาพ

• บทบาททางสงคมนอย

• ไมมรายไดของตวเอง

การเปลยนแปลงในครอบครวผสงอาย

ครอบครวชวยเหลอดแลชวงแรกๆ

พงพงผดแลเพมขน

ทะเลาะเบาะแวงคนแกดแลคนแกกวา

สวนใหญเปนผหญง

WWF of the dying• คนไข รอะไรเกยวกบโรคของตวเองบาง

• ญาต รอะไรเกยวกบโรคของคนไขบาง

• โรค อะไร ไปถงขนไหนแลว

• ความทรมาน ดานตางๆของคนไข

• ภารกจคงคาง ทคนไขยงหวงกงวล

• ปญหาอนๆ ของครอบครว

• วางแผนลวงหนารวมกน

FM :

Education

หลกการส าคญของแพทยเวชศาสตรครอบครว

• หมอประจ าตว (ประจ าครอบครว ประจ าชมชน)

1. Doctor-patient relationship

2. Skillful clinician

3. Community-based practice

4. Resource for a defined population

Primary care Family medicine

Family doctor

รจกระดบการเรยนการสอน UG – G – PGCME

กรณผปวย

หญงไทยอาย 35 ป

มนศรษะ วบบอย 5 เดอน

7 ขวบAcute Leukemia

คร 35 ปนกธรกจ 40 ป

“พมลกสาวคนเดยวอาย 7 ขวบก าลงไมสบาย”“ลกบอกวาไมอยากอยในโลกนแลว”“หมอบอกมทางเดยวทจะชวยได”

What to Know

Dizziness/Syncope : Dx,Rx,P&P,Self care

Acute leukemia : Staging, Rx, prognosis [EBM]

Family of school-aged children : development & task, family system & dynamic

Family of the dying child : Assessment,

Communication, Palliative care for the whole

family, Child’s grief , Parental grief, Family

meeting, Bereavement care for parent

กรณผปวย

เดกชายไทยอาย 11 ป

ปวดแสบรอนทอง 3 ครง/เดอน

11 ขวบ 4 ขวบ10 ขวบ 6 ขวบ 3 ขวบ

แมคาผลไม 26 ปHx attempted suicide

What to Know

Dyspepsia in kid : Dx, Rx, P&P, Self care

Suicidal attempt : Dx, Rx, Rehab, empower

Family of school-aged children : development & task, family system & dynamic

Single-mom Family : Assessment over-responsibility, Parenting problem, Child-development & immunization, Child’s grief , Parental grief, Networking with Family of origin, Social support for mom

บทสรป

• เหน คน กอนเหน โรค

• เหน เงาครอบครว ของเขาเสมอ

• เราเปน หมอประจ าตว (+ ประจ าครอบครว)

• เปาคอ ชวยใหเขาม สขภาวะ ทดขน