1

หนวยท 6 การตดสนใจ

ชอ รองศาสตราจารย ดร.ทองอนทร วงศโสธร วฒ กศ.บ. วทยาลยวชาการศกษา ปทมวน M.A. (Ed.Admin.) University of Minnesota Ph.D. (Ed.Admin.) University of Minnesota ต าแหนง ขาราชการบ านาญ หนวยทเขยน หนวยท 6

ชอ อาจารย ดร.โสภนา สดสมบรณ วฒ บธ.บ. (การบญช) M.B.A. (Accounting)

ปร.ด. (บรหารการศกษา) ต าแหนง อาจารยประจ าสาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนวยทปรบปรง หนวยท 6 สดสวนการปรบปรงคดเปน 70%

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

2

หนวยท 6 การตดสนใจ เคาโครงเนอหา ตอนท 6.1 แนวคดพนฐานเกยวกบการตดสนใจ 6.1.1 ความหมายและความส าคญของการตดสนใจ 6.1.2 ประเภทของการตดสนใจ 6.1.3 กระบวนการการตดสนใจ ตอนท 6.2 ตวแบบการตดสนใจเชงทฤษฎ 6.2.1 ตวแบบการตดสนใจของเอเวอรราดและมอรรส 6.2.2 ตวแบบการตดสนใจของวรมและเยตตน 6.2.3 ตวแบบการตดสนใจของอนเซยเกอรกบฮนเซยเกอร 6.2.4 ตวแบบการตดสนใจของสตเฟน พ รอบบนส ตอนท 6.3 ตวแบบการตดสนใจเชงประยกต 6.3.1 ตวแบบการตดสนใจตามแนวคลาสสก 6.3.2 ตวแบบการตดสนใจทางการบรหาร 6.3.3 ตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป 6.3.4 ตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสาน 6.3.5 ตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะ 6.3.6 ตวแบบการตดสนใจเชงปรมาณ ตอนท 6.4 การตดสนใจและการสงการทางการบรหารการศกษา 6.4.1 การประยกตการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษา 6.4.2 บทบาทของผบรหารทมตอการตดสนใจและการสงการทางการบรหารการศกษา 6.4.3 ปจจยทสงผลตอการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษา แนวคด

1. การตดสนใจเปนกระบวนการบรหารเพอหาเลอกทเหมาะสมทสด มความส าคญกบการบรหารองคการทกประเภทเนองจากการตดสนใจสามารถเกดขนในทกระดบของการบรหาร การแบงประเภทของการตดสนใจนนขนอยกบแนวคดของผแบงและสภาวการณ สภาพแวดลอม เวลา ขอมล ตวผตดสนใจ กระบวนการตดสนใจประกอบดวย การก าหนดปญหาและวเคราะหสาเหตของปญหา การก าหนดทางเลอก การประเมนทางเลอก การตดสนใจเลอกทางเลอก การ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

3

ด าเนนการตามทางเลอก การประเมนผลทเกดจากการด าเนนการตามทางเลอก และการสนบสนนและยอมรบการตดสนใจ

2. ตวแบบการตดสนใจเชงทฤษฎซงนกวชาการไดเสนอแนวคดแบงออกเปน 4 ตวแบบ ไดแก ตวแบบการตดสนใจของเอเวอรราดและมอรรส ตวแบบการตดสนใจของวรมและเยตตน ตวแบบการตดสนใจของฮนเชยเกอรกบฮนเซยเกอร และตวแบบการตดสนใจของสตเฟน พ รอบบนส

3. ตวแบบการตดสนใจเชงประยกต แบงออกเปน 6 ตวแบบ ไดแก ตวแบบบการตดสนใจตามแนวคลาสสก ตวแบบการตดสนใจทางการบรหาร ตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป ตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสาน ตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะ และตวแบบการตดสนใจเชงปรมาณ

4. การประยกตการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษาจะตองมความเขารความเขาใจเกยวกบ ระบบการตดสนใจในการบรหารการศกษาของไทย เกณฑมาตรฐานของระบบการตดสนใจภาครฐ แนวปฏบตทเปนรปธรรมตามเกณฑมาตรฐานและการสงการตามการตดสนใจ บทบาทของผบรหารทมตอการตดสนใจและการสงการขนอยกบการแสดงบทบาทของผบรหารในขณะทกระท าการตดสนใจซงมหลายบทบาท ปจจยทสงผลตอการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษา ประกอบดวย ภาวะผนของตวผท าการตดสนใจ บทบาทของผท าการตดสนใจ ประเดนปญหาทตองตดสนใจ ตวแบบการตดสนใจ สภาวะแวดลอม ขอมลทใชประกอบในการก าหนดทางเลอกตางๆ สภาวการณและระยะเวลาทท าการตดสนใจ วธการสงการ และสอทใชในการสงการ

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 6 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมาย ความส าคญ ประเภท และกระบวนการการตดสนใจได 2. อธบายลกษณะของตวแบบการตดสนใจเชงทฤษฎแตละตวแบบได 3. อธบายลกษณะของตวแบบการตดสนใจเชงประยกตแตละตวแบบได 4. อธบายการประยกตการตดสนใจและการสงการทางบรหารการศกษาได 5. ระบบทบาทของผบรหารทางการศกษาทมตอการตดสนใจและการสงการในการบรหารการศกษา

ได 6. ระบปจจยทสงผลตอการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษาได

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

4

ตอนท 6.1 แนวคดพนฐานเกยวกบการตดสนใจ หวเรอง เรองท 6.1.1 ความหมายและความส าคญของการตดสนใจ เรองท 6.1.2 ประเภทของการตดสนใจ เรองท 6.1.3 กระบวนการการตดสนใจ แนวคด

1. การตดสนใจเปนกระบวนการบรหารเพอหาโอกาสในการเลอกทางเลอกทเหมาะสมและครอบคลมจ าเปนจะตองมขอมลทเพยงพอเพอสรางทางเลอกทเหมาะสมทสามารถน าไปสการปฏบตทสามารถบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ การตดสนใจมความส าคญตอการบรหารองคการเนองจากผลของการตดสนใจจะสงผลถงแนวทางการด าเนนงานโดยรวมขององคการ

2. การตดสนใจแบงออกไดหลายประเภทขนอยกบแนวคด ความเชอของผแบง ซงผบรหารทจะตดสนใจเลอกทางเลอกใดภายใตสถานการณใดนน อาจตองท าการตดสนใจในลกษณะทแตกตางกน ขนอยกบขอมลขาวสาร เวลาทเหตการณเกดโดยการแบงประเภทของการตดสนใจจะขนอยกบขอมลขาวสารทมอยเปนสงส าคญ

3. กระบวนการตดสนใจขนอยกบองคประกอบหลายประการ ไดแก สถาวการณ เวลา สภาพแวดลอม ตวผตดสนใจ และอนๆ ซงอาจแปรผนไปตามประเภทของการตดสนใจ การตดสนใจทดขนอยกบคณภาพของขอมลในแตละขนตอน คณภาพของบคคลทมอ านาจในการตดสนใจ และตวแบบการตดสนใจตางๆ ทงดานทฤษฎและการบรหาร กระบวนการตดสนใจประกอบดวย (1) การก าหนดปญหาและวเคราะหสาเหตของปญหา (2) การก าหนดทางเลอก (3) การประเมนทางเลอก (4) การตดสนใจเลอกทางเลอก (5) การด าเนนการตามทางเลอก (6) การประเมนผลทเกดจากการด าเนนการตามทางเลอก และ (7) การสนบสนนและยอมรบการตดสนใจ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 6.1 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายและความส าคญของการตดสนใจได 2. ระบประเภทของการตดสนใจได 3. อธบายกระบวนการของการตดสนใจได

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

5

เรองท 6.1.1 ความหมายและความส าคญของการตดสนใจ การตดสนใจเปนภาระหนาทส าคญและจ าเปนในการบรหารทผบรหารทกระดบจะตองกระท าอยเสมอเนองการตดสนใจเปนหวใจส าคญทสดในการปฏบตงานเพอใหองคการอย รอดหากผบรหารตดสนใจไดดกจะเปนผลใหการจดการเกดผลสมฤทธ เกดประสทธผลตอสถานศกษาและผมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษาทกฝาย (กตตมา มณโชต, 2557) ผบรหารยคใหมตองปรบทกษะ รปแบบ วธการด าเนนการตางๆ ในการตดสนใจใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทเกดขนอยตลอดเวลา ใหสามารถสรางประสทธภาพและประสทธผลภายใตสภาวการณการเปลยนแปลงทเกดขนได (เรณ อาล, 2559) ความหมายของการตดสนใจ การตดสนใจหรอทนกวชาการบางทานเรยกวา “การตดสนใจและสงการ” ซงค าวา “การสงการ” มนกวชาการบางทานกลาวใหความหมายเดยวกบ “การตดสนใจ” แตอยางไรกตามยงคงมความแตกตางของค าสองค านบางประการ โดย “การสงการ” คอ การใชอทธพลแหงอ านาจของผน าควบคไปกบสงจงใจในการสอนงานใหบคลากรในองคการปฏบตตามค าแนะน าภายหลงจากกระบวนการตดสนใจเกดขนแลว เพอใหบรรลวตถประสงคของงาน นอกจากนหมายความรวมถงการใชอ านาจแตงตงคณะท างานเพอประสานงานใหเกดความเขาใจและลดความขดแยงระหวางผปฏบตงาน ในขณะทค าวา “การตดสนใจ” จะเปนค าทใชกนอยางแพรหลายมากกวา โดย “การตดสนใจ” เปนค าแปลมาจากค าวา “Decision Making” (ประยร ศรประสาธน, 2558) และไดมนกวชาการไดใหความหมายแตกตางกนกนไปตามความเชอและแนวคดของแตละทาน ดงตอไปน Simon (1950, p. 1) และ Moorhead & Griffin (1992, p. 481) กลาววา การตดสนใจเปนกระบวนการของการหาโอกาสทจะตดสนใจ การหาทางเลอกทพอเปนไปได และการเลอกทางเลอกจากทางเลอกตางๆ ทมอย โดยการตดสนใจมกจกรรมส าคญอย 3 ประการ ไดแก

(1) การใชสตปญญาเพอแสวงหาขอมล (2) การออกแบบซงครอบคลมการพฒนา วเคราะห และเปรยบเทยบแนวทางตางๆ ทจะน าไปสทาง

ปฏบต และ (3) การเลอกซงเปนกจกรรมเกยวกบการเลอกทางเลอกทเหมาะสมทจะน าไปสทางปฏบต

Shull (1970, p 31) กลาววา การตดสนใจเกดจากการใชดลพนจซงมาจากขอเทจจรงและคานยมของแตละคนทจะเลอกทางเลอกทคดวาจะตอบสนองความตองการของคนได Mann (1975, p. 20) ไดระบวา การตดสนใจเปนการสนองตอบตอสถานการณของทางเลอกโดยทางเลอกนนกระท าไปตามมาตรฐานทไดก าหนดไว Ivancevich & et.al. (1983, p.78) กลาววา การตดสนใจเกยวของกบทางเลอกปฏบตจ านวนหนงซงเชอวาความคดสรางสรรคเปนกญแจส าคญของการตดสนใจและการแกไขปญหาทมประสทธภาพ Drucker (1991, p. 389) กลาววา การตดสนใจเปนการตดสนทตงอยบนความทาทายและความเสยง สงส าคญอยทการเขาใจถงปญหา และการตดสนใจเปนภารกจทส าคญในการขบเคลอนวสยทศนและทรพยากรขององคการเพอน าไปสประสทธผลของการท างาน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

6

นอกจากนมนกวชาการไทยหลายทานทไดใหความหมายของการตดสนใจไว อาท สวกจ ศรปดถา (2555) กลาววา การตดสนใจเปนกระบวนการตอเนองระหวางการคด การก าหนดและพจารณาทางเลอก การเปรยบเทยบทางเลอก การเลอกทางเลอกเพยงทางเดยว แลวน าไปสการปฏบตการตามทางเลอกนน ประยร ศรประสาธน (2558, น.7) ไดกลาววา การตดสนใจเปนเรองทเกยวกบกระบวนการเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสดตามทศนะของผตดสนใจ กลชล จงเจรญ (2558, น.5) กลาววา การตดสนใจเปนกระบวนการในการเลอกทางเลอกใดทางเลอกหนงทไดรบการพจารณา วเคราะหและประเมนอยางดแลววาเปนทางเลอกทท าใหสามารถบรรลวตถประสงคและเปาหมายขององคการได ประยร ศรประสาธน (2558) ไดแสดงความคดเหนจากการศกษาแนวคดเกยวกบความหมายของการตดสนใจ วาผบรหารการศกษาทงหลายจะตองตดสนใจวาทรพยากรทมอยและใชในการบรหารองคการเพอใหมการบรหารจดการทดและทส าคญยงไปกวานนกคอผบรหารจะตองเปนแหลงทกอใหเกดและสนบสนนแนวคด นวตกรรมใหมๆ วธการ โอกาส รจกปรบเปลยนสงทวกฤตใหเปนโอกาส หรอสงทเปนจดออนใหกลายเปนจดแขง ปรบการขาดทนใหเปนก าไร เปลยนศตรใหกลายเปนมตร กจกรรมการวนจฉยสงการทงหลายเกดจากปญหาทผอนในองคการไมสามารถจะแกไขได ไมวาปญหานนจะเปนการตดสนใจวาจะท าอะไรหรอไมท าอะไรเพอแกปญหาภายในองคการ นอกจากนผบรหารการศกษายงตองปฏบตหนาทเปนนกเจรจาตอรองเพอประโยชนขององคการเปนส าคญ โดยสรปการตดสนใจของผบรหารการศกษาเปนพลวตและมสวนเขาไปเกยวของกบกจกรรมตางๆ ทกรปแบบ นนหมายความวา ผบรหารทกระดบลวนแลวแตตองมสวนเกยวของในการตดสนใจทงสน โดยสรป การตดสนใจเปนกระบวนการบรหารเพอหาโอกาสในการเลอกทางเลอกทเหมาะสมซงครอบคลมการมขอมลทเพยงพอ สามารถน าขอมลเหลานนมาใชประโยชนใหเหมาะสมกบการสรางทางเลอกทเหมาะสมทสามารถน าไปสการปฏบตทสามารถบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ ความส าคญของการตดสนใจ ตงแตกลางทศวรรษท 20 เปนตนมา การตดสนใจไดรบการยอมรบวาเปนหวใจของการบรหารองคการเปรยบเสมอนสมองและระบบประสาทขององคการ โดยผบรหารทดจะตองกระตอรอรนทใฝหาแนวทางแกปญหาอยตลอดเวลาเพอปรบปรงสถานการณ ก าหนดแนวทางใหมๆ ยกระดบมาตรฐานและปองกนปญหาทสงผลกระทบตอการด าเนนงานตามแผนทก าหนดไว (Simon, 1950; Griffiths, 1959; Daft, 1989; Plunkett & Hale, 1982) มนกวชาการไดน าเสนอแนวคดเกยวกบความส าคญของการตดสนใจเพอใหเกดความเขาใจทชดเจนมากยงขน ไดแก ธร สนทรายทธ (2550) ไดกลาววา การตดสนใจมความส าคญตอการบรหารจดการเพราะผลของการตดสนใจจะสงผลถงแนวทางการด าเนนการวาจะประสบผลส าเรจตามเปาหมายหรอไม ซงจะขนอยก บความสามารถของผบรหาร หลกการ แนวคด และรปแบบวธการตางๆ ทน ามาใชประกอบการตดสนใจ

วรพจน บษราคมวด (2552) ไดสรปความส าคญของการตดสนใจไวดงน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

7

1) เปนเครองมอในการพจารณาหรอเลอกทางเลอกตางๆ ซงมอยหลายทางเลอก ซงถาอาศยดลพนจ

สวนตวของผบรหารแลวอาจจะเกดความผดพลาดขนได 2) เปนเครองมอในการพจารณาคดกรองขอมลซงมอยอยางมากมายในปจจบนใหมความสอดคลอง

และเหมาะสมกบสถานการณตางๆ และสามารถชวยใหผบรหารสามารถตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมอยางครบถวน

3) เพอลดความขดแยงเนองจากพนฐานความร ประสบการณของแตละบคคลมความแตกตางกน ดงนนในการตดสนใจถาหากผบรหารไมอาศยหลกเกณฑหรอเครองมอทเหมอนกนมาท าการตดสนใจแลวอาจจะท าใหการตดสนใจแตกตางกนออกไปจนท าใหบคลากรเกดความขดแยงขนได

4) เพอลดความเสยงหรอความไมแนนอน ในการตดสนใจของผบรหารทปราศจากกฎเกณฑหรอเครองมอแลว โอกาสทจะเกดความผดพลาดนนไดเสมอ แตการตดสนใจโดยใชเครองมอทมความถกตองและเหมาะสมเขามาชวยโอกาสของการตดสนใจทผลดพลาดนนจะสามารถลดลงได จณณวตร ปะโคทง (2553) ไดกลาวถงความส าคญของการตดสนใจไว 4 ประการ ไดแก

(1) การตดสนใจเปนเครองมอวดความแตกตางระหวางผบรหารกบผปฏบต ผทเปนผบรหารในระดบตางๆ จะตองแสดงความร ความสามารถในการตดสนใจทดกวาผปฏบตงาน ผบรหารจะตองมเหตผล มหลกการ มเจตคต และวจารณญาณทดกวาความสามารถในการตดสนใจ

(2) การตดสนใจเปนมรรควธน าไปสเปาหมายองคการ ผบรหารควรตระหนกเสมอวาการตดสนใจมใชเปนเปาหมายในตวของมนเอง แตเปนมรรควธแนวทาง วธการและเครองมอทท าใหการบรหารองคการประสบความส าเรจบรรลเปาหมายทก าหนดไว

(3) การตดสนใจเปนเสมอนสมองขององคการ การตดสนใจทดกเหมอนกบคนเราทมสมองและระบบประสาททด ท าใหตวเราประสบความส าเรจในชวตการงาน ชวตสวนตว และชวตทางสงคมได ในขณะเดยวกนถาเปนการตดสนใจขององคการทดกจะตองมสมองและระบบประสาทขององคการทดดวย จงจะท าใหองคการมประสทธภาพและประสทธผลได

(4) การตดสนใจเปนกลยทธการแกปญหาในอนาคต ซงในทฤษฎการตดสนใจทวไปมองวาเปนการแกไขปญหาในอดต ซงไดแกปญหาขดแยงทสะสมมาตงแตในอดต และมแนวโนมมากขนในอนาคต ซงไมสามารถแกไขปญหาไดหมดสน และยงจะมปญหาใหมๆ เขามาอกมากมายโดยเฉพาะการปรบเปลยนกรอบแนวคดในการมองปญหาใหมใหมองไปถงปญหาในอนาคต ซงไดแก ปญหาปองกนรแลววาจะเกดขนอนาคตกควรมการตดสนใจลวงหนากอนปญหาจะเกดขน ดงนนผบรหารตองเตรยมการทจะคดวางแผนและก าหนดกลยทธในการแกไขปญหาใหชดเจน ครอบคลมและทนเวลา

นพพงษ บญจตราดลย (2554) ไดกลาววา การตดสนใจเปนกระบวนการจ าเปนและมความส าคญตอสภาวการณของการเปนผน าในการบรหารงานอยางมาก จนถอวาเปนหวใจของหนวยงาน โดยเฉพาะทางการศกษา เนองจากการบรหารโรงเรยนทมความหมายแทจรง คอ การตดสนใจและการน าการตดสนใจไปด าเนนงานบรหารโรงเรยน เรองของการตดสนใจเปนสงหนงทผบรหารทงหลายไมอาจหลกเลยงได ผบรหารจะตองท าหนาทเกยวกบการตดสนใจหลายครงในวนหนงๆ บางครงกมความส าคญจนหมายถงการอยรอดของ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

8

หนวยงาน บางครงเปนเหตใหเกดการกระทบกระเทอนถงการท างานของบคคลอนๆ และยงเปนผบรหารระดบสงขนไปจะตองเกยวของกบการตดสนใจอยตลอดเวลา และผลของการตดสนใจกจะกระทบกระเทอนตอบคคลเปนจ านวนมากอกดวย ซงผบรหารจะตองรบผดชอบผลของการตดสนใจดงกลาว

โดยสรป การตดสนใจมความส าคญตอการบรหารองคการเนองจากผลของการตดสนใจและการสงการจะสงผลถงแนวทางการด าเนนงานโดยรวมขององคการ การตดสนใจเปรยบเสมอนสมองและระบบประสาทขององคการ เปนทงเครองมอวดความแตกตางระหวางผบรหารกบผปฏบต เปนแนวทาง วธการและเครองมอในการบรหารองคการ รวมถงเปนกลยทธในการแกไขปญหาในอนาคตขององคการเพอใหองคการสามารถด าเนนงานใหประสบผลส าเรจและบรรลเปาหมายทก าหนดไวได

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

9

เรองท 6.1.2 ประเภทของการตดสนใจ นกวชาการดานการบรหารไดจดแบงประเภทของการตดสนใจออกเปนหลายมมมอง แตละคนจะมแนวคดในการแบงทแตกตางกนออกไปตามพนฐานความคด เหตผล และประสบการณของแตละคน จนท าใหการแบงประเภทมความหลากหลาย หนวยการศกษานขอน าเสนอการแบงประเภทของนกวชาการบางทานเพอเปนแนวทางใหนกศกษาไดศกษา วเคราะห เปรยบเทยบ สงเคราะหและประยกตใชประโยชนตอไป Barnard (1938) ไดแบงการตดสนใจออกเปน 3 ประเภทตามทมาของเรองเพอตดสนใจ ประกอบดวย

1) การตดสนเพอใหเกดความเขาใจตรงกน (intermediary decisions) เปนการตดสนใจทเกดจากการสอความหมายจากผบงคบบญชาไปยงผใตบงคบบญชาทเกยวของกบการตความการประยกตหรอการเผยแพรค าสงใหเขาใจตรงกน

2) การตดสนใจตามเรองทผใตบงคบบญชาสงเรองมาใหพจารณา (appellate decision) เกดจากการทผใตบงคบบญชาเสนอเรองตางๆ ใหผบงคบบญชาพจารณาตดสนใจ

3) การตดสนใจเชงสรางสรรค (creative decision) เปนการตดสนใจทเกดจากความคดรเรมของผบงคบบญชา

Simon (1960) , Moorhead & Griffin (1992) และ Donnelly & et. al (1995) และ ไดแบงประเภทของการตดสนใจเปน 2 ประเภท ไดแก

1) การตดสนใจทก าหนดไวลวงหนาหรอมแบบอยางไวลวงหนา (programmed decisions) หรอบางครงเรยกวา “การตดสนใจแบบมโครงสราง (structured decision) เปนการตดสนใจตามระเบยบ กฎเกณฑ แบบแผนทเคยปฏบตมา หรอเปนการตดสนใจในการแกปญหาแบบซ าๆ หรอปญหาท เกดขนเปนประจ า การตดสนใจนนไดเตรยมการไวอยแลวบนพนฐานของกฎและนโยบายตางๆ โดยวธการแกไขปญหาทดทสดจะถกก าหนดอยางชดเจนตามวตถประสงคทวางไว การตดสนใจแบบนเปนการเปดโอกาสใหเลอกในทางทนอยลง เพราะเปนการตดสนใจภายใตสภาวการณทแนนอน

2) การตดสนใจทไมไดก าหนดหรอไมมแบบแผนลวงหนา (non-programmed decision) หรอบางครงเรยกวา “การตดสนใจแบบไมมโครงสราง (unstructured decision) เปนการตดสนใจเรองใหมทไมเคยมมากอน ไมมระเบยบ กฎเกณฑ แบบแผนทเคยปฏบตมากกอน หรอเปนการตดสนใจเกยวกบปญหาทไมมความชดเจน มความสลบซบซอน ไมมแนวทางการแกไขปญหาแนนอน หรอเปนปญหาทไมไดระบวธการแกไขไวอยางชดเจน การตดสนใจประเภทนมกเปนการตดสนใจของผบรหารระดบสงทตองใชความรและประสบการณของผบรหารในการตดสนใจ ทงตองค านงถงความเสยงและความไมแนนอน

Drucker (1966) แบงการตดสนใจออกเปน 2 ประเภท ประกอบดวย 1) การตดสนใจเรองทวไป (generic decision) เปนการตดสนใจทเกดขนเพอการก าหนดหลกการ

นโยบาย กฎระเบยบ เปนการตดสนใจทอาจแกไขไดดวยการก าหนดกฎระเบยบ ขอบงคบ ซงเมอพจารณาประเภทการตดสนใจของ Barnard จะพบวาสอดคลองกบการตดสนใจในประเภทท 1 และท 2 ซงเปนการ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

10

ตดสนใจเพอคนทวไปในองคการ การตดสนใจประเภทนจะเกดขนเมองผบรหารก าหนดนโยบายหรอแนวปฏบตเพอใหผใตบงคบบญชาปฏบตตาม

2) การตดสนใจเฉพาะเรอง (unique decision) เปนการตดสนใจทเกดขนเพอพจารณาเรองใดเรองหนงเปนการเฉพาะ ซงอาจจะเกยวของเฉพาะคนบางคน บางกลม บางเรองและบางเวลา หรอเปนเรองเฉพาะทไมเคยเกดขนมากอน

Massie (1971) แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก (1) การตดสนใจโดยคนเดยว (decision making by individuals) และ (2) การตดสนใจโดยกลมคน (decision making by groups)

Morphet & et.al. (1982) แบงการตดสนใจออกเปน 3 ประเภท ไดแก (1) การตดสนใจทเกดเปนประจ า (routinely occurring decision) (2) การตดสนใจเพอการปรบเปลยน (adaptive decisions) และ (3) การตดสนใจเพอสงแปลกใหม (innovative decision)

Stoner (1978) สรปวาประเภทของการตดสนใจจะพจารณาจากสถานการณ 3 ลกษณะ คอ 1) การตดสนใจภายใตสถานการณทแนนอน (Certainty) เปนการตดสนใจทมขอมลทเกยวของ

เพยงพอประกอบการตดสนใจ และทราบถงสภาพแวดลอมของการตดสนใจไดอยางแนนอนและชดเจน 2) การตดสนใจภายใตสถานการณทเสยง (Risk) เปนการตดสนใจทผตดสนใจจะตองท าโดยท

ทราบถงความนาจะเปนของเหตการณทจะเกดขนแตละเหตการณวาจะเปนอยางไร โดยอาศยทฤษฎของความนาจะเปน (Probability Theory) เปนเครองมอในการคาดเหตการณทจะเกดขนและโอกาสของแตละเหตการณ

3) การตดสนใจภายใตสถานการณทไมแนนอน (Uncertainty) ลกษณะนผตดสนใจสงการไมรถงโอกาสทจะเกดขนของทางเลอกในการตดสนใจ ดงนนจงมกจะอาศยประสบการณและดลยพนจ และสญชาตญาณประกอบการตดสนใจ

ซงจากสถานการณดงกลาว Stoner แบงการตดสนใจเปน 2 ประเภท ไดแก 1) การตดสนใจทมการวางโปรแกรมไว (programmed decision) เปนการตดสนใจทเกดขน

บอยครง จนกระทงสามารถตงกฎเพอการพจารณาได โดยกฎเพอการพจารณานนคอขอความทบอกผตดสนใจเกยวกบทางเลอกทจะเลอกบนพนฐานของสถานการณทตดสนใจ

2) การตดสนใจทมไดมโปรแกรมก าหนดไว (nonprogrammed decision) เปนการตดสนใจทมไดเกดขนบอยครงนก และไมมการก าหนดกฎของการตดสนใจไวกอน การตดสนใจประเภทนโดยทวไปมกจะตองการการแกปญหา (problem solving) โดยการแกปญหาเปนการตดสนใจซงมลกษณะพเศษและตองการการพฒนาและประเมนทางเลอกโดยมไดมกฎเพอการตดสนใจเปนเครองชวย การตดสนใจประเภทนตองการพจารณาตดสน (judgement) และความคดรเรมสรางสรรค (creativity)

นอกจากนยงมนกวชการไทยทไดสรปประเภทของการตดสนใจไวดงตอไปน กลชล จงเจรญ (2558) ไดสรปเกยวกบประเภทของการตดสนใจไววา การตดสนใจมอยหลาย

ลกษณะและจากการตดสนใจแตละประเภททแตกตางกนผบรหารอาจตองใชกลยทธหรอวธการหลายวธ รวมทงความร ประสบการณและทกษะเพอชวยใหการตดสนใจมประสทธภาพสงสด

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

11

วรพจน บษราคมวด (2552) ไดแบงประเภทของการตดสนใจออกเปน 3 ประเภท ประกอบดวย 1) การตดสนใจแบบโครงสราง (Structure) หรอบางครงเรยกวาแบบก าหนดไวลวงหนาเปนการ

ตดสนใจเกยวกบปญหาทเกดขนเปนประจ า มมาตรฐานในการตดสนใจ โดยวธการแกไขปญหาทดทสดจะถกก าหนดไวอยางชดเจน การตดสนใจแบบโครงสรางนมกใชแบบจ าลองทางคณตศาสตร ความรทางดานวทยาการจดการ การวจยเพอการด าเนนงานเขามาใช ตวอยางเชน การวเคราะหงบประมาณของโครงการทางการศกษาในแตละปการศกษา เปนตน

2) การตดสนใจแบบไมเปนโครงสราง (Unstructured) เปนการตดสนใจเกยวกบปญหาทมรปแบบไมชดเจนหรอมความซบซอน จงไมมแนวทางในการแกไขปญหาทแนนอนเปนปญหาทไมมการระบวธแกไวอยางชดเจนวาตองท าอะไรบาง การตดสนใจกบปญหาลกษณะน จะไมมเครองมอชวยในการตดสนใจ

3) การตดสนใจแบบกงโครงสราง (Semi-structure) เปนการตดสนใจแบบผสมระหวางโครงสรางและไมเปนโครงสราง ปญหาแบบกงโครงสรางนจะใชวธแกปญหาแบบมาตรฐานและการพจารณาโดยมนษยรวมเขาไวดวยกน คอ มลกษณะเปนกงโครงสราง แตมความซบซอนมากขนขนตอนจงไมชดเจนวาจะมขนตอนอยางไร ปญหาบางสวนเขยนเปนแบบจ าลองทางคณตศาสตรไดแตปญหาบางสวนไมสามารถเขยนออกมาในรปของแบบจ าลองได

โดยสรป การตดสนใจแบงออกไดหลายประเภทขนอยกบแนวคดของผแบง ซงผบรหารทจะตดสนใจเลอกทางเลอกใดภายใตสถานการณใดนน อาจตองท าการตดสนใจในลกษณะทแตกตางกน ขนอยกบขอมลขาวสาร เวลาทเหตการณเกดโดยการแบงประเภทของการตดสนใจจะขนอยกบขอมลขาวสารทมอยเปนสงส าคญ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

12

เรองท 6.1.3 กระบวนการของการตดสนใจ การตดสนใจเปนหนาทของผบรหารทเปนกระบวนการและตองมการพจารณาขอมลตางๆ อยางรอบคอบ จากนนจงท าการก าหนดทางเลอกและเลอกทางเลอกทดทสดขนมาและน าไปสการปฏบตตอไป ซ งแนวความคดของนกวชาการหลายไดก าหนดกระบวนการตดสนใจไวมลกษณะทใกลเคยงกนแตอยางไรกอาจจะมความแตกตางกนในดานการจดกลมของแตละขนตอน (ชนงกรณ กณฑลบตร, 2547; สวกจ ศรปดถา,2555; ประยร ศรประสาธน, 2558) ส าหรบกระบวนการตดสนใจมรายละเอยดดงตอไปน

1. การก าหนดปญหาและวเคราะหสาเหตของปญหา เปนการก าหนดปญหาและวเคราะหสาเหตของปญหาใหเกดความชดเจน ซงปญหาทเกด

ขนกบองคการบางครงยากตอการระบวามาจากสาเหตใด ดงนนผบรหารจงตองท าการศกษาวเคราะหเพอระบและก าหนดปญหาใหชดเจนวาเกดจากสาเหตอะไร โดยทวไปการแบงประเภทของปญหา ได แก ปญหาทเปนมาตงแตอดตและปญหาทมแนวโนมรนแรงมากขนในอนาคต ปญหาททราบลวงหนาวาจะเกดขนและควรเตรยมการปองกนหรอปญหาเฉพาะดานเปนปญหาทเกดจากสาเหตเดยว และสามารถแกไขส าเรจไดงาย เปนตน ดงนนการก าหนดปญหาและวเคราะหสาเหตของปญหาจงเปนขนตอนทมความส าคญมากทสดตอการตดสนใจของผบรหาร

2. การก าหนดทางเลอกตางๆ ทจะใชแกปญหา เมอผบรหารสามารถก าหนดปญหาไดชดเจนแลว โดยจะตองมการกลนกรองขอมลตางๆ ท

เกยวของกบปญหาทงหมดทงในสวนของขอมลทเกยวกบสภาพแวดลอมภายในและภายนอกองคการเพอคนหาปจจยตางๆ ทเปนองคประกอบของปญหาทมระดบความรนแรงแตกตางกน ขอมลทเกยวของทงหมดจะถกน ามาก าหนดเปนทางเลอกเพอแกไขปญหา ทางเลอกทก าหนดในขนตอนนอาจจะมหลายทางเลอกเพอจะสกระบวนการตอไปของการตดสนใจ

3. การประเมนผลทางเลอกตางๆ ทไดก าหนด หลงจากวเคราะหปญหา ก าหนดทางเลอกตางๆ ทจะใชแกปญหา จากนนจะประเมนผล

ทางเลอกตางๆ ซงเปนแนวทางการน าปญหาไปสการแกไข ในขนตอนนผตดสนใจจะวเคราะหและประเมนวาทางเลอกใดสามารถแกไขปญหาไดดทสด ทางเลอกใดควรจะด าเนนการกอนและหลง มการใชกระบวนการชงน าหนกเพอพจารณาถงผลดและผลเสยในแตละทางเลอกดวย นอกจากนจะตองพจารณาดวยวาการตดสนใจในทางเลอกหนงยอมสงผลกระทบตอปญหาอนๆ ตามมาได ดงนนควรวเคราะหและประเมนทางเลอกอยางรอบคอบส าหรบปญหาทเกดขนจะเปนการพจารณาปญหาจากภายในองคการมากกวาภายนอก เชน การขาดแคลนบคลากร หรออปกรณในการปฏบตงาน แนวทางแกไขสามารถท าไดโดยการเพมบคลากรและซออปกรณเพม

4. การตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด เปนการน าเอาทางเลอกตางๆ มาเปรยบเทยบวาทางเลอกใดจะเหมาะสมและเปนไปได

มากกวากน ในการคนหาทางเลอกทดทสดนน ผตดสนใจจะตองมความเขาใจเกยวกบ ความคดรเรมสรางสรรค การหาหลกฐานทเปนเหตเปนผล การคนหาความจรง การวเคราะหทางเลอกแตละทางนนขนอยกบขอมล เชน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

13

สถานศกษามเงนสนบสนนกจกรรมนกเรยนไมเพยงพออาจใชทางเลอกทเปนไปไดมากทสดคอ การระดมทนจากผปกครองหรอบคคลทเกยวของเพอสรรหาเงนทนสนบสนนผานการจดกจกรรมการกศล เปนตน

5. การด าเนนการตามทางเลอกทตดสนใจ เปนการเลอกทางเลอกทดทสดและมความเหมาะสมมากทสด จากกนนจงน าผลการตดสนใจส

การปฏบตและประเมนผลตอไป ซงถอวามความส าคญมากขนตอนหนงเนองจากมความเกยวพนกบการเปรยบเทยบแนวทางเลอกตางๆ ภายใตสถาวการณทส าคญหลายชนด เชน การประนประนอมระหวางผปฏบตกบผตดสนใจ การเปรยบเทยบถงผลประโยชนทจะรบ คาใชจาย การจดล าดบทางเลอกทชอบทสด ระบบคานยมสวนตนของบคคลแตละบคคล และผลทจะเกดขนภายหลง

6. การประเมนผลทเกดจากทางเลอกนนๆ การประเมนผลเปนการพจารณาคณคาของผลงานและความแตกตางระหวางผลการ

ปฏบตงานกบเกณฑ และมาตรฐานทไดเลอกจากทางเลอกทตดสนใจ ทงนผบรหารตองท าการเปรยบเทยบผลงานกบเกณฑ และมาตรฐานกอนวามความแตกตางกนหรอไม และความแตกตางนนมความส าคญมากนอยเพยงใด จะกอใหเกดความเสยหายหรอไมมากนอยเพยงใดโดยตคาของความแตกตางนนจากผลกระทบทคาดวาจะเกดขนวาเปนผลดหรอผลเสยตอองคการอยางไร

7. การสนบสนนและการยอมรบการตดสนใจ โดยปกตการตดสนใจทเกดขนมกค านงถงการทจะไดรบการสนบสนนการยอมรบ การทการ

ตดสนใจจะไดรบการยอมรบดวยความมนใจและไดรบการสนบสนนมากนอยเพยงใดนน ขนอยกบองคประกอบทส าคญหลายประการ กลาวคอ การตดสนใจนนไดรบการสอความหมายมากนอยเพยงใด การควบคมการปฏบต มหลกเกณฑทเปนทยอมรบหรอไมและเวลาทจะใหในการปฏบตเพอใหบรรลถงเปาหมายของการตดสนใจนนเพยงพอเหมาะสมหรอไม นอกจากนการตดสนใจจะไดรบการสนบสนนถาสามารถหลกเลยงการขดแยงในผลประโยชนของกนและกน การหลกเลยงการเสยงอนตรายทสง และความเขาใจของผทจะปฏบตตามการตดสนใจนน

โดยสรป กระบวนการตดสนใจขนอยกบองคประกอบหลายประการ เชน สถาวการณ เวลา สภาพแวดลอม ตวผตดสนใจ และอนๆ ซงอาจแปรผนไปตามประเภทของการตดสนใจ อยางไรกตามการตดสนใจจะดหรอไมเพยงใดนน ขนอยกบคณภาพของขอมลในแตละขนตอน คณภาพของบคคลทมอ านาจในการตดสนใจ นอกจากนยงขนอยกบตวแบบการตดสนใจตางๆ ทงดานทฤษฎและการบรหาร กระบวนการตดสนใจประกอบดวย การก าหนดปญหาและวเคราะหสาเหตของปญหา การก าหนดทางเลอก การประเมนทางเลอก การตดสนใจเลอกทางเลอก การด าเนนการตามทางเลอก การประเมนผลทเกดจากการด าเนนการตามทางเลอก และการสนบสนนและยอมรบการตดสนใจ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

14

ตอนท 6.2 ตวแบบการตดสนใจเชงทฤษฎ หวเรอง เรองท 6.2.1 ตวแบบการตดสนใจของเอเวอรราดและมอรรส เรองท 6.2.2 ตวแบบการตดสนใจของวรมและเยตตน เรองท 6.2.3 ตวแบบการตดสนใจของฮนเซยเกอรกบฮนเซยเกอร เรองท 6.2.4 ตวแบบการตดสนใจของสตเฟน พ. รอบบนส แนวคด

1. ตวแบบการตดสนใจของเอเวอรราด และมอรรสแบงออกเปน 4 แบบ คอ แบบอตตาธปไตย แบบการตดสนใจโดยการเกลยกลอมหรอการจงใจ แบบการตดสนใจโดยการปรกษาหารอ และแบบการตดสนใจโดยกลม

2. ตวแบบการตดสนใจของวรมและเยตตนแบงการตดสนใจออกเปน 5 แบบ โดยเปนแบบการตดสนใจโดยผบรหาร 2 แบบ แบบการตดสนใจโดยการปรกษาหารอ 2 แบบ และแบบการตดสนใจโดยกลม 1 แบบ

3. ตวแบบการตดสนใจของฮนเชยเกอรกบฮนเซยเกอรแบงการตดสนใจเปน 2 มต และ 4 แบบ คอ มตจดเนนแบงเปนจดเนนประการเดยวและหลายประการ และมตความซบซอนมากและนอย สวนแบบการตดสนใจแบงเปนแบบเดดขาด แบบยดหยน แบบล าดบชน และแบบบรณาการ

4. ตวแบบการตดสนใจของสตเฟน พ รอบบนส แบงเปน 2 มต คอมตวธคดและมตเกยวกบการใชเวลา แบงเปนมเหตผลและคดรเรมสรางสรรค การใชขอมลมากและนอย สวนแบบการตดสนใจ แบงเปนแบบวเคราะห แบบการสงการ แบบสตปญญาความคด และแบบพฤตกรรม

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 6.2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. ระบลกษณะและประยกตตวแบบเอเวอรราดและมอรรสเพอการบรหารได 2. ระบลกษณะและประยกตตวแบบของวรมและเยตตนเพอการบรหารได 3. ระบลกษณะและประยกตตวแบบของฮนเซยเกอรและฮนเซยเกอรเพอการบรหารได 4. ระบลกษณะและประยกตตวแบบของสตเฟน พ. รอบบนสเพอการบรหารได

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

15

ความน า นกวชาการไดจ าแนกทฤษฎการตดสนใจออกแตกตางกน ขณะเดยวกนกมจ านวนมากทใชค าวา ตวแบบ (model) แทนค าวาทฤษ โดยไดจ าแนกเปนทฤษฎหรอตวแบบหลก แลวมการจ าแนกออกเปนทฤษฎหรอตวแบบหลกออกเปนทฤษฎหรอตวแบบยอยอกจ านวนมาก การตดสนใจอาจกระท าโดยบคคลเพยงคนเดยว หรอเปนกลมบคคลแลวแตความเหมาะสมของกรณ รปแบบของการตดสนใจโดยถอเอาจ านวนคนทรวมตดสนใจเปนเกณฑ ซงสามารถแบงเปน 3 แบบคอ 1. การตดสนใจแบบควบคมบงคบบญชาหรอการสงการ (command style of decision making) หรอการตดสนใจแบบอตตาธปไตย (autocratic decision-waking) 2. แบบของการตดสนใจโดยการปรกษาหารอ (consultation style of decision-making)

3. แบบของการตดสนใจโดยมตเอกฉนท (consensus style of decision-making) แบบของการตดสนใจทง 3 แบบดงกลาว Kotze (1980) ไดเสนอเปนแผนภาพ ดงน ภาพท 6.1 สามเหลยมของการตดสนใจ (The Decision Style Triangle) ปรบปรงจาก Introduction to Organizational Behavior (p. 91) by Kotze, R.S., (1980). Reston: Reston Publishing Company, Inc.

การปรกษาหารอ (Consultation)

มตเอกฉนท (Consensus)

การสงการ (Command)

เนนการปรกษาหารอเปนหลก (Consultation style) หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

16

จากภาพท 6.1 แสดงใหเหนถงแบบของการตดสนใจของผบรหารทผบรหารเปนผคดรเรมดวยตนเอง

โดยมไดปรกษาหารอใคร แลวแจงผลของการตดสนใจของตนเองใหผรวมงานหรอผใตบงคบบญชาทราบ การตดสนใจแบบนอาจเรยกไดวาเปนการตดสนใจแบบควบคมบงคบบญชาหรอการสงการหรอการตดสนใจดวยคนคนเดยวทเนนเรองงานเปนหลก (task oriented) กลาวคอเปนเรองทมความแนนอน เปนเรองทงายตอการจดท า เปนงานทจดท าเปนประจ าวน (routine) และเปนเรองทไมมทางเลอกอนใหพจารณา สวนแบบของการตดสนใจโดยการปรกษาหารอเปนแบบของการตดสนใจทเนนสถานการณเปนหลก (situation-oriented) เปนการตดสนใจทผบรหารแสดงความคดเหน แตสทธในการตดสนใจขนสดทายอยทผบงคบบญชา ส าหรบการตดสนใจโดยมตเอกฉนท เปนการตดสนใจท เนนความสมพนธระหวางผบรหารและผรวมง านหรอผใตบงคบบญชาเปนหลก (the relationship centered) คอเปนการตดสนใจทผบรหารมความคดเหนบางอยาง แตคดวายงมความคดเหนในแงมมอนทดจากผรวมงานทควรน ามาพจารณาอก และผรวมงานยนดทจะเปนผตดสนใจขนสดทายโดยหาขอยตเปนเอกฉนท โดยสรปการตดสนใจจะแบงเปน 2 กลมใหญๆ คอ การตดสนใจโดยบคคลคนเดยว (แบบท 1) และการตดสนใจโดยกลมบคคล (แบบท 2 และ 3) แตอยางไรกตามการตดสนใจทง 3 แบบ จะแตกตางกนกโดยการเพมลกษณะการมสวนรวมในการตดสนใจของผรวมงานหรอผใตบงคบบญชาเขาไปในระหวางการตดสนใจทง 3 แบบนนเอง อยางไรกด ผบรหารจะเลอกใชการตดสนใจแบบไหน กขนอยกบสถานการณทอยในชวงการตดสนใจ แบบของการตดสนใจทนกวชาการไดน าเสนอในหนวยงการศกษานประกอบดวย (1) ตวแบบการตดสนใจของเอเวอรราดและมอรรส (2) ตวแบบการตดสนใจของวรมและเยตตน (3) ตวแบบการตดสนใจฮนเซยเกอรกบฮนเซยเกอร และ (4) ตวแบบการตดสนใจของสตเฟน บ. รอบบนส ซงมรายละเอยดเรองท 6.2.1 – 6.2.4

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

17

เรองท 6.2.1 ตวแบบการตดสนใจของเอเวอรราดและมอรรส

Everard and Morris (1990) ไดเสนอพฤตกรรมของบคคลสองแนวทางเมอเผชญหนากบความขดแยง คอ 1) พฤตกรรมมงสมพนธ (Conflict for Relationship) เปนพฤตกรรมทแสดงออกเพอตอบสนองความตองการและความพงพอใจของบคคลอน 2) พฤตกรรมมงงาน (Conflict for task) เปนพฤตกรรมทแสดงออกเพอบรรลวตถประสงคของตนเองเปนส าคญในพฤตกรรมแตละแนวจะมระดบพฤตกรรมอย 2 ระดบ คอ ต าและสงซงเปนการจ าแนกตามแนวคดสองมตเมอจ าแนกแลวจะเปนการบรหารความขดแยง แบงไดเปน 5 แบบ คอ

1. การหลกเลยง (Avoiding) เปนแบบการบรหารความขดแยงทแสดงทงพฤตกรรมมงสมพนธและพฤตกรรมมงงานอยในระดบต า เปนการท าตวไดอยเหนอความขดแยง ไมมการปะทะซงหนา ประเดนปญหาไมไดรบการแกไขอยางแทจรงท าใหเกดปญหาในการตดตอสอสารทน าไปสความลมเหลว

2. การกลบเกลอน (Smoothing) เปนแบบการบรหารทแสดงพฤตกรรมมงสมพนธในระดบสงและแสดงพฤตกรรมมงงานในระดบต า เปนการท าใหความแตกตางมเพยงเลกนอยและใหการปฏบตมความคลายคลงกน โดยใหความส าคญตอความสนใจของผอนเปนอนดบแรกโดยการแสดงออกเหมอนกบขาดจดยนของตวเองและไมมความเปนตวของตวเอง

3. การประนประนอม (Compromising) เปนแบบการบรหารความขดแยงความสมพนธและพฤตกรรมทมงงานในระดบปานกลาง เปนการทจะท าใหเกดความพอใจของทงสองฝายโดยไมเนนทคณภาพของการแกปญหา หรอการคนหาความสรางสรรคในการแกปญหา แตเนนทางสายกลางซงเปนผลใหหลกการและคณคาของแตละฝายลดลง

4. การตอส (Fighting) เปนการบรหารความขดแยงทแสดงพฤตกรรมมงสมพนธระดบต าและแสดงพฤตกรรมมงงานในระดบสง เปนการยนยนความเชอของตนวาถกตองและมงโจมตอน เปนการใชวฒภาวะต าแหนงหนาทและอ านาจทเหนอกวาสงใหคนอนปฏบตตามการแสดงพฤตกรรมแบบนท าใหผอนไมยอมรบ

5. การแกปญหา (Problem-solving) เปนแบบการบรหารความขดแยงทแสดงพฤตกรรมมงสมพนธและพฤตกรรมมงงานอยในระดบสง เปนการคนหาแนวทางการแกปญหารวมกน โดยแนวทางทไดสรางความพงพอใจแกผทเกยวของ การด าเนนการจะมงเนนความสอดคลองกบความสนใจและการสรางสรรคแตอาจจะท าใหเสยเวลา ก าลงงาน ก าลงความคดและการตดสนใจ

Everard & Morris มความเชอวาการบรหารความขดแยงไมมวธการใดทดทสด แตผบรหารตองใชหลายวธใหเหมาะสมกบสถานการณ สงแวดลอม ตลอดจนใหสอดคลองกบวฒนธรรมองคการ เมอบรหารความขดแยงแลวสงทผบรหารควรตระหนกคอ สงทยงคงเหลออยคอพฤตกรรมทยงหลงเหลออย ซงควรเตรยมตวทจะตองเผชญกบผลทตามมาใหพรอมดวยการยอมรบอยางอดทน มความระมดระวง หาขอมลสนบสนนเพอลดความตงเครยดและใหความส าคญตอความรสกของบคคลมากกวาความส าคญของประเดนปญหาทเกดขน เมอความขดแยงเปนสภาวการณทหลกเลยงไมได ผบรหารจงควรใชการบรหารความขดแยงทจะ เกด

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

18

ประโยชนในทางสรางสรรค โดยเฉพาะการตดสนใจซง Everard & Morris ไดเสนอแบบของการตดสนใจ ซงแบงไดเปน 4 แบบ คอ 1. แบบการตดสนใจโดยอตตาธปไตย (autocratic decision making ) เปนการตดสนใจโดยผบรหารจดท าดวยตนเองแลวแจงใหผรวมงานทราบ โดยมไดมการปรกษาหารอกบผรวมงานแตอยางใด กระบวนการตดสนใจลกษณะน ผน าจะตดสนใจแกปญหาโดยการใชขอมลท เขามอยโดยไมจ าเปนตองปรกษากบผใดเลย หรออาจจะหาขอมลขาวสารมาจากแหลงขอมลอนๆ แตในลกษณะการตดสนใจเชนน ผน าจะตองมขอมลขาวสารทถกตองเชอถอไดเพยงพอและควรตองมทกษะและความช านาญสงเพอทจะท าใหการตดสนใจนนมคณภาพ 2. แบบการตดสนใจโดยการเกลยกลอม (persuasive decision making) เปนการตดสนใจทผบรหารจดท าขนกอน แลวน าการตดสนใจนนมาปรกษากบผรวมงานเพอขายแนวความคดของตน และเกลยกลอมใหผรวมงานยอมรบการตดสนใจนน 3. แบบการตดสนใจโดยการปรกษาหารอ (consultative decision-making) เปนการตดสนใจทผบรหารแสวงหาความคดเหนของผรวมงานกอน แลวน าความคดเหนทไดรบมาพจารณากอนการตดสนใจ กระบวนการตดสนใจวธน ผน าจะตองอธบายสถานการณใหกบกลมผรวมงานหรอบคคลใดบคคลหนงผซงจะสามารถใหรายละเอยดของขอมล ขาวสารไดอยางใกลชดและเปนผชวยแกปญหาโดยการท าการประเมนคาขอมล ขาวสารใหดวย สวนในการเลอกทางเลอกเพอแกปญหานน ผน าอาจจะใหกลมผรวมงานหรอบคคลทไดรบมอบหมายงานท าการส ารวจและสบสวนขอเทจจรงแลวใหขอคดเหนแนะน า โดยผน าจะเปนผปฏบตการตดสนใจแกปญหาตามขอแนะน าทกลมผรวมงานหรอบคคลทไดรบมอบหมาย ไดศกษาน ารองไวแลวหรอผน าอาจจะไมตดสนใจตามทผรวมงานไดขแนะไวเลยกได 4. แบบการตดสนใจการพจารณารวมกน (co-determinate decision-making) เปนการตดสนใจทผบรหารและผรวมงานพจารณารวมกน โดยอาศยมตเอกฉนทหรอเสยงสวนใหญ การทผบรหารจะใชแบบของการตดสนใจแบบใดนนขนอยกบประชากรในองคการและสภาพแวดลอม โดยสรป ตวแบบการตดสนใจของเอเวอรราดและมอรรส แบงออกเปน 4 แบบ ไดแก แบบการตดสนใจโดยอตตาธปไตย แบบการตดสนใจโดยการเกลยกลอม แบบการตดสนใจโดยการปรกษาหารอ และแบบการตดสนใจการพจารณารวมกน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

19

เรองท 6.2.2 ตวแบบการตดสนใจของวรมและเยตตน

ตวแบบการตดสนใจแบบนเปนความพยายามทจะใหผรวมงานมสวนรวมในการตดสนใจและแกปญหาและขอบเขตทผรวมงานควรจะเขาไปมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ การตดสนใจแบบนมความเชอพนฐานวา การตดสนใจทมประสทธผลเปนงานทขนอยกบคณภาพของขอมลขาวสารทน ามาใชตดสนใจ การยอมรบการตดสนใจของผใตบงคบบญชา และเวลาทใชในการตดสนใจ (Meggiucon & et.al, 1992) แบบการตดสนใจของ Vroom & Yetton นแบงออกเปน 5 แบบ คอเปน แบบการตดสนใจโดยอตตาธปไตย 2 แบบ (A และ B) แบบการตดสนใจโดยปรกษาหารอ 2 แบบ (C และ D) และแบบการตดสนใจโดยมตเอกฉนท 1 แบบ (E) แบบการตดสนใจทง 5 แบบนเปนแบบการตดสนใจทแสดงใหเหนระดบของการมสวนรวมในการตดสนใจทผบรหารจะเลอกใช แบบการตดสนใจทง 5 แบบ มดงน การตดสนใจแบบท 1 เปนการตดสนใจแบบ A เปนแบบการตดสนใจทผบรหารตดสนใจดวยตนเองโดยใชขอมลเทาทมอยในขณะนน การตดสนใจแบบท 2 เปนการตดสนใจแบบ B เปนการตดสนใจทผบรหารไดรบขอมลขาวสารทจ าเปนจากผใตบงคบบญชาแลวท าการตดสนใจดวยตนเอง การตดสนใจแบบท 3 เปนการตดสนใจแบบ C เปนแบบการตดสนใจทผบรหารรวมพจารณาปญหากบผใตบงคบบญชาทเกยวของเปนรายบคคล เพอใหไดความคดเหนและขอเสนอแนะโดยมไดน าพวกเขามารวมประชมเปนกลมรวมกน ผบรหารจะน าเอาขอคดเหนและขอเสนอมาพจารณาและตดสนใจดวยตนเอง การตดสนใจแบบท 4 เปนการตดสนใจแบบ D เปนแบบการตดสนใจทผบรหารและผใตบงคบบญชารวมพจารณาปญหาทเกดขน โดยการประชมรวมกนเพอหาความคดเหนและขอเสนอแนะ โดยผบรหารจะน าความคดเหนและขอเสนอแนะทไดรบจากการประชมไปพจารณา แลวตดสนใจดวยตนเอง การตดสนใจแบบท 5 เปนการตดสนใจแบบ E เปนแบบการตดสนใจทผบรหารกบผใตบงคบบญชารวมกนพจารณาปญหาเปนกลมโดยการประชม ผบรหารจะใชการประชมรวมกนเสนอ พจารณาและประเมนทางเลอกตางๆ แลวพยายามจะหาขอยตดวยความเหนพองตองกน (มตเอกฉนท) โดยผบรหารจะเปนผเสนอขอมลและความคดเหนตอกลมหรอทประชม แตจะไมบบบงคบใหทประชมยอมรบในความคดเหนของตน ตรงกนขามผบรหารจะแสดงใหทประชมเหนถงความตงใจและเตมใจทจะยอมรบความคดเหนและขอยตเพอการตดสนใจของกลมถงแมวาจะไมตรงกน หรอตรงกนขามถงของตนกตาม ทงพรอมจะสนบสนนและปฏบตตามมตการตดสนใจของกลมทไดจดท าขนนน Vroom และ Yetton (1973) ไดน าเสนอเกยวกบแบบการตดสนใจของผน า 5 แบบ โดยพจารณาเรยงล าดบการมสวนรวมในการตดสนใจของผใตบงคบบญชาตงแตระดบอตตาธปไตยสงสดจนถงประชาธปไตยสงสด โดยมสญลกษณระบวา A (Autocratic decision) เปนลกษณะอตตาธปไตย C (Consultative decision) เปนลกษณะการใหค าปรกษาแนะน า และ G (Group decision) เปนลกษณะการตดสนใจโดย

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

20

กลม และมเลขโรมนก ากบแสดงน าหนกความมากนอย ซงตวแบบการตดสนใจทก าหนดตามรปแบบภาวะผน าของวรมและเยตตน ม 5 แบบ ดงน

1) การตดสนใจแบบเผดจการ I (autocratic decision I : AI) 2) การตดสนใจแบบเผดจการ II (autocratic decision II : AII) 3) การตดสนใจแบบปรกษา I (consultative decision I : CI) 4) การตดสนใจแบบปรกษา II (consultative decision II : CII) 5) การตดสนใจโดยกลม (Group decision : G) ซงสามารถอธบายรายละเอยดไดดงตารางท 1

ตารางท 1 แบบการตดสนใจของผน าตามทฤษฎภาวะผน าตามสถานการณของ Vroom และ Yetton แบบการ

ตดสนใจ ค าอธบาย

อตตาธปไตยสงสด

ประชาธปไตยสงสด

AI ผน าแกปญหาหรอตดสนใจดวยตนเองโดยใชขอมลทมอยขณะนน

AII ผน าไดรบขอมลทจ าเปนจากผใตบงคบบญชา และตดสนใจแกปญหาดวยตนเอง

CI ผน าใหผใตบงคบบญชาเขารวมรบรปญหาเปนรายบคคล เพอรบฟงความคดเหนและค าแนะน าโดยไมสอบถามเปนกลมจากนนจงตดสนใจ

CII ผน าใหผใตบงคบบญชารวมรบปญหาเปนกลม รวบรวมความคดเหนและขอเสนอแนะแลวจงตดสนใจ

G ผน าใหผใตบงคบบญชารวมรบปญหาเปนกลม บทบาทของผน าอยในฐานะประธาน ทจะไมเขาไปมอทธพลในการตดสนใจของกลม แตละเตมใจยอมรบและด าเนนการแกไขปญหาตามทไดรบการสนบสนนจากทงกลม

ตามแนวคดของ Vroom และ Yetton (1973) ผน าคนหนงๆ สามารถทจะใชแบบผน าไดทง 5 แบบ ขนอยกบสถานการณ ซงในการบรหารงานทมประสทธผล ผน าตองมความสามารถในการวเคราะหสถานการณและเลอกแบบการตดสนใจทเหมาะสม การตดสนใจแตละแบบไดรบการยอมรบเทาเทยมกนในสถานการณตางๆ การตดสนใจแบบอตตาธปไตยอาจจะมแงดในการประหยดเวลา และในบางสถานการณกไมไดลดคณภาพหรอการยอมรบลงไป แตอยางไรกตามในสภาพการบรหารปจจบน ผปฏบตงานมกจะเรยกรองการมสวนรวม ซงผน าอาจตองใหผปฏบตงานเขามามสวนรวมมากกวาทเคยปฏบตมา (Daft, 1999)

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

21

โดยสรปตวแบบการตดสนใจของวรมและเยตตนแบงการตดสนใจออกเปน 5 แบบ โดยเปนแบบการ

ตดสนใจโดยผบรหาร 2 แบบ แบบการตดสนใจโดยการปรกษาหารอ 2 แบบ และแบบการตดสนใจโดยกลม 1 แบบ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

22

เรองท 6.2.3 ตวแบบการตดสนใจของฮนเซยเกอรกบฮนเซยเกอร

เสรมศกด วศาลากรณ (2547 อางถงใน ประยร ศรประสาธน, 2558) ไดน าเสนอแบบการตดสนใจนโดยอางถง Hansaker & Hansaker (1981, pp. 23-36) วาเปนกรอบแนวคดการตดสนใจทแบงออกเปนสองมต คอมตแกนตงและมตแกนนอนโดย มตแกนตง เปนมตของจดเนนทพจารณาจากขอสรปหรอขอยตวามเพยงประการเด ยว หรอหลายประการ สวนมตแกนนอน เปนมตทแสดงความซบซอนของขอมลทใชในการตดสนใจวาจ าเปนตองใชขอมลจ านวนนอยหรอจ านวนมาก ระหวางมตทงสองนแกนจะเกดแบบของการตดสนใจ 4 แบบ ดงภาพท 6.1 มตจดเนนประการเดยว ความซบซอน แบบเดดขาด แบบล าดบชน ความซบซอน นอย มาก แบบยดหยน แบบบรณาการ

มตจดเนนหลายประการ ภาพท 6.1 แบบการตดสนใจของ Hansaker & Hansaker จาก การตดสนใจและการสงการ. ใน ประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารการศกษา. (หนวย 6, น. 25). โดย ประยร ศรประสาธน (2558). (พมพครงท 6) นนทบร สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. จากภาพท 6.1 แสดงลกษณะส าคญของการตดสนใจของ Hansaker & Hansaker องคประกอบส าคญของการตดสนใจคอจ านวนขอมลทใชประกอบในการตดสนใจซงถาขอมลมจ านวนมากกจะท าใหเกดความซบซอนและสงผลใหเกดทางเลอกทเปนจดเนนหลายประการ ในขณะทถามขอมลทใชประกอบในการตดสนใจนอยกจะสงผลใหความซบซอนของขอมลนอยลงรวมถงจะไดทางเลอกนอยประการลงดวย ซงจะสามารถแบงการตดสนใจออกเปน 4 แบบดงน

1. แบบเดดขาด (decisive style) เปนการตดสนใจทผบรหารไดขอมลนอยทสด มขอสรปเพยงประการเดยว กสามารถตดสนใจได จดเปนแบบทผบรหารตดสนใจเอง ใชเวลาตดสนใจอยางรวดเรว และผใตบงคบบญชาเปนผปฏบตตามค าสง

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

23

2. แบบยดหยน (flexible style) เปนการตดสนใจทผบรหารใชขอมลนอย มความซบซอนมาก แตมขอสรปหลายประการ อาจตองตดสนใจหลายครง กลาวคอ เมอตดสนใจไปแลวไดขอมลใหญหรอสถานการณเปลยนไปจ าตองปรบการตดสนใจใหมตามขอมลใหมทไดรบหรอใชขอมลเดมแตสถานการณใหม 3. แบบล าดบชน (hierarchical style) เปนการตดสนใจทมจ านวนขอมลมาก แตตองการมขอสรปประการเดยว จงตองมความรอบคอบ ดวยเหตผล 4. แบบบรณาการ (integrative style) เปนการตดสนใจทใชขอมลมากและมขอสรปหรอขอยตเพอการตดสนใจมาก เพอปรบใชในสถานการณตางๆ ทแตกตางกน ดงนน จงไมจ าเปนตองมยตเดยว

โดยสรป ตวแบบการตดสนใจของฮนเชยเกอรกบฮนเซยเกอรแบงการตดสนใจเปน 2 มต และ 4 แบบ คอ มตจดเนนแบงเปนจดเนนประการเดยวและหลายประการ และมตความซบซอนมากและนอย สวนแบบการตดสนใจแบงเปนแบบเดดขาด แบบยดหยน แบบล าดบชน และแบบบรณาการ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

24

เรองท 6.2.4 ตวแบบการตดสนใจของสตเฟน พ รอบบนส ถาตองการพจารณาการตดสนใจในการวางแผนหรอการแกปญหาแลวจะพบวา การตดสนใจนนตองอาศยขอมลหรอสารสนเทศทตองมรปแบบ กระบวนการ หรอขนตอนตางๆ อยางเปนระบบ จากหลกการดงกลาวนกวชาการหลายทานไดท าการศกษาคนควาและมความพยายามในการจ าแนกขนตอนตา งๆ ของกระบวนการตดสนใจนนถอไดวาเปนกระบวนการทมความละเอยดออน มเหตมผล และมความถกตองเหมาะสม โดยผตดสนใจตองอาศยปจจยหลายๆ ดานทงทางดานความร ดานทกษะ และดานประสบการณ ซงในจ านวนนกวชาการเหลานนไดรวมถง Stephen P. Robbins ซงไดน าเสนอแนวคดเกยวกบแบบการตดสนใจไวดงภาพท 6.4 มาก วเคราะห สต ปญญา ความคด (analytical) (conceptual)

การสงการ พฤตกรรม (directive (behavioral) นอย

มเหตผล วธคด ความคดรเรมสรางสรรคมาก

ภาพท 6.4 แบบการตดสนใจตามแนวคดของสตเฟน พ รอบบนส จาก การตดสนใจและการสงการ. ในประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารการศกษา. (หนวย 6, น. 6-26). โดย ประยร ศรประสาธน (2558). (พมพครงท 6) นนทบร สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

การใ

ชเวล

าแสว

งหาแ

ละกา

รใชข

อมลเ

พอกา

รตดส

นใจ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

25

แบบของการตดสนใจแบบน แบงออกเปน 2 มต มตแรก เปนมตของวธคด ตงแตการใชเหตผลตามขอมลขาวสารไปจนถงการใชความคดรเรมสรางสรรค สวนมตท 2 เปนมตทเกยวกบการใชเวลา และการใชขอมลเพอการหาค าตอบในขอสงสย และการหาทางเลอกทเหมาะสมเพอการตดสนใจ จากมตของวธคด มตของการใชเวลาเพอการตดสนใจทง 2 มตน อาจแยกแบบของการตดสนใจเปน 4 แบบ คอ 1. แบบของการตดสนใจดวยการชแนะหรอสงการ (directive thinking) เปนแบบของการตดสนใจทผบรหารตองใชเหตผลหรอประสบการณสวนตวมาใชตดสนใจ เพราะมเวลาทจะใชตดสนใจนอยหรอเร องทตดสนใจเปนเรองทไมเปนปญหาเปนเรองของงานทตองด าเนนการเปนปกตประจ าวน (routine) หรอเปนงานทเคยมประสบการณการตดสนใจมากอนแลว 2. แบบของการตดสนใจใชการคดหรอวเคราะห (analytical thinking) เปนแบบของการตดสนใจทตองใชขอมลขาวสารและเวลาทจะใชในการตดสนใจมาก เพราะมทางเลอกในการพจารณาตดสนใจมาก ซงผตดสนใจตองใชเหตผลและขอมลขาวสารอยางพนจพเคราะหเพอวเคราะห และเปรยบเทยบในอนทจะไดทางเลอกทเหมาะสม และพงพอใจมากทสด 3. แบบของการตดสนใจดวยการพจารณาพฤตกรรมสวนบคคล (behavioral Thinking) เปนการตดสนใจของบคคลทมพฤตกรรมการท างานรวมถงผอนเปนอยางด เพราะเปนบคคลทไดรบการยอมรบในดานสตปญญาและความคดรเรมเปนอยางมาก ความเชอถอและการยอมรบในตวผบรหารดงกลาว จะท าใหผบรหารสามารถใชเวลาเพอตดสนใจในแตละเรอง ไมมากนก แตไดรบการยอมรบในการตดสนใจมาก 4. แบบของการตดสนใจทใชสตปญญาและความคดรเรมสง (conceptual Thinking) และมเวลาส าหรบการตดสนใจมาก เพราะผบรหารจะมลกษณะมองภาพกวาง มวสยทศน มองไปขางหนา มงผลระยะยาว ซงบคคลประเภทนจะตองเปนผมขอมลขาวสาร และประสบการณสง ผานการท างานมามาก ประกอบการมสตปญญาและความคดรเรมทจะวเคราะห สงเคราะห และคาดการณสงทจะคดขนในอนาคต และผลทจะเกดจากการตดสนใจในทางเลอกแตละทางเลอก เพอทจะสามารถตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสม และกอใหเกดผลดตอองคการและการปฏบตงานมากทสด นอกจากน Stephen P. Robbins มการก าหนดขนตอนการตดสนใจไว 8 ขนตอน คอ

1) ขนระบปญหา (Identify a problem) ปญหาถอเปนความแตกตางระหวางสงทเปนอยกบสงทตองการจะใหเปน

2) ขนระบเกณฑทจะใชในการตดสนใจ (Identify decision criteria) คอปจจยทเปนเหตผลสมพนธกบการตดสนใจ

3) ขนก าหนดน าหนกใหกบเกณฑเหลานน (Allocation Weights to the criteria) เปนเรองของการก าหนดคาน าหนกใหกบเกณฑทก าหนดขนมามากนอยแตกตางกนไปตามความส าคญโดยใหน าหนกมากกบเกณฑทส าคญตอการตดสนใจ

4) ขนก าหนดทางเลอก (Developing alternatives) อาจมหลายๆ ทางเลอกในการแกไขปญหานนๆ ได

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

26

5) ขนวเคราะหทางเลอก (Analyzing Alternatives) น าทางเลอกเหลานนมาวเคราะหถงขอดขอเสย

โดยละเอยดแตละทางเลอก เพอเปนขอมลประกอบการตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด 6) ขนเลอกทางเลอก (Selecting an alternatives) เปนขนตอนทตองท าการตดสนใจเลอกทางเลอก

ทดทสดในการใชเพอแกไขปญหา 7) ขนด าเนนการตามทางเลอก (Implementing the alternative) เปนการลงมอปฏบตตาม

ทางเลอกทไดเลอกแลว 8) ขนประประเมนผลการตดสนใจ (Evaluating decision effectiveness) เพอประเมนวาทางเลอก

ทเลอกมาไดสามารถแกไขปญหาหรอปญหาทมอยไดรบการแกไขเรยบรอยแลว

จากเนอหาดงกลาวขางตนสามารถสรปไดวาตวแบบการตดสนใจของสตเฟน พ รอบบนส แบงเปน 2 มต คอมตวธคด แบงเปนมเหตผลและคดรเรมสรางสรรคกบมตการใชขอมลมากและนอย สวนแบบการตดสนใจ แบงเปนแบบวเคราะห แบบการสงการ แบบสตปญญาความคด และแบบพฤตกรรม

กลาวโดยสรปตวแบบหรอทฤษฎการตดสนใจแบงเปน 2 กลมใหญ คอ การตดสนใจโดยบคคลคลเดยว และการตดสนใจโดยกลมบคคล สามารถแบงเปนกลมยอยได 3 กลม ไดแก 1) การตดสนใจแบบควบคมบงคบบญชาหรอการสงการ 2) การตดสนใจโดยการปรกษาหารอ และ 3) การตดสนใจโดยมตเอกฉนท และมการแบงตามแนวคดของนกทฤษฎตางๆ ออกเปน 4 กลมใหญ ประกอบดวย 1) ตวแบบการตดสนใจของเอเวอรราดและมอรรส 2) ตวแบบการตดสนใจของวรมและเยตตน 3) ตวแบบการตดสนใจของฮนเซยเกอรและฮนเซยเกอร และ 4) ตวแบบของสตเฟน บ. รอบบนส

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

27

ตอนท 6.3 ตวแบบการตดสนใจเชงประยกต หวเรอง เรองท 6.3.1 ตวแบบการตดสนใจตามแนวคลาสสก เรองท 6.3.2 ตวแบบการตดสนใจทางการบรหาร

เรองท 6.3.3 ตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป เรองท 6.3.4 ตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสาน เรองท 6.3.5 ตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะ เรองท 6.3.6 ตวแบบการตดสนใจเชงปรมาณ

แนวคด

1. ตวแบบการตดสนใจตามแนวคดคลาสสก เปนการตดสนใจโดยยดหลกการเสาะหาขอมลและการใชเหตผลอยางสมบรณ ตลอดจนกฎ ระเบยบ และประโยชนสงสดในการก าหนดการเสนอทางเลอกและการตดสนใจ ตวแบบการตดสนใจทอาศยพนฐานทางกฎหมายเปนตวแบบทพยายามน าวธการและขอก าหนดทางกฎหมายมาเพอพจารณาทางเลอก เพอใหการตดสนใจเปนไปโดยชอบธรรมและเปนทยอมรบได

2. ตวแบบการตดสนใจทางการบรหารเปนการตดสนใจทค านงถงการน าไปปฏบต กลาวคอพยายามทจะใหทางเลอกทสามารถน าไปปฏบตไดมากทสด

3. ตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป เปนการตดสนใจทก าหนดวตถประสงคและทางเลอกไปพรอมกน การพจารณาทางเลอกกพจารณาเฉพาะทางเลอกทเหมาะสมกบสถานการณทเปนอยมากทสดเทานน

4. ตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสาน เปนตวแบบทชวยผบรหารทมขอมลไมสมบรณสามารถตดสนใจไดทนเวลา และแนวการตดสนใจทท าไปอาจปรบแกไดภายหลงเมอไดขอมลเพมขน

5. ตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะ เปนตวแบบทใช ในการตดสนใจในองคการทมความสบสนวนวาย จนผบรหารไมอาจทราบถงสถานการณทเปนจรงทกอใหเกดปญหานน เพอการตดสนใจสอดคลองกบปญหา จงไดมพฒนาตวแบบการตดสนใจน โดยพจารณาปญหา ขอเสนอแนะทมผเสนอมาผทเกยวของ และทางเลอกเพอการตดสนใจ

6. ตวแบบการตดสนใจเชงปรมาณ เปนตวแบบการตดสนใจทใชสถต ตวแลข ตวแบบทางคณตศาสตรเขามาใชในการตดสนใจเพอใหการตดสนใจถกตองและเหมาะสมกบสภาวการณ ซงมเทคนคการตดสนใจทส าคญ ไดแก เทคนคแขนงการตดสนใจและเทคนคผลตอบแทนทคาดหวง

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

28

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 6.3 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายลกษณะส าคญและกระบวนการตดสนใจของตวแบบการตดสนใจตามแนวคลาสสกได 2. อธบายลกษณะส าคญและกระบวนการตดสนใจของตวแบบการตดสนใจทางการบรหารได 3. อธบายลกษณะส าคญและกระบวนการตดสนใจของตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไปได

4. อธบายลกษณะส าคญและกระบวนการตดสนใจของตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสานได 5. อธบายลกษณะส าคญและกระบวนการตดสนใจของตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะได 6. อธบายลกษณะส าคญและกระบวนการตดสนใจของตวแบบการตดสนใจเชงปรมาณได 7. ประยกตตวแบบแตละตวแบบเพอการบรหารได

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

29

ความน า นกวชาการไดท าการก าหนดตวแบบการตดสนใจไวแตกตางกนตามพนฐานของการตดสนใจในสถานการณทแตกตางกน ความตองการทจะไดรบประโยชนสงสด ความพงพอใจสงสด คาใชจายต าสด การตดสนใจทไมเกดการเผชญหนา การตดสนใจทมความไมแนนอนเขามาเกยวของหรอการตดสนใจเพอสรางองคความรหรอนวตกรรมใหมๆ ซงนอกจากตวแบบการตดสนใจทเสนอในตอนท 6.2 แลว ยงมนกวชาการดานบรหารและบรหารการศกษา ไดเสนอตวแบบการตดสนใจออกเปนหลายแบบ ซงผบรหารทกระดบสามารถน าไปประยกตใชและน าไปพฒนาเพอการตดสนใจของตนได และอาจน าไปใชเปนตวแบบของการศกษาวจยเกยวกบการตดสนใจทางการบรหารได ซงเรยกรวมกนวา ตวแบบการตดสนใจเชงประยกต ประกอบดวย (1) ตวแบบการตดสนใจตามแนวคลาสสก (2) ตวแบบการตดสนใจทางการบรหาร (3) ตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป (4) ตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสาน (5) ตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะ และ (6) ตวแบบการตดสนใจเชงปรมาณ ซงมรายละเอยดดงตอไปน เรองท 6.3.1 ตวแบบการตดสนใจตามแนวคลาสสก ตวแบบการตดสนใจตามแนวคลาสสก (The Classical Model) มชอเรยกอกอยางหนงวา ตวแบบการตดสนใจแบบมเหตผล (The Rational Model) หรอกลยทธท ใหประโยชนสงสด (an optimizing strategy) เปนตวแบบทมกไดรบการกลาวถงในหนงสอหรอต าราเกยวกบการบรหารและการตดสนใจโดยทวไป การตดสนใจตามตวแบบน เปนไปโดยมพนฐานอยทการค านงถงผลไดสงสด ตวแบบการตดสนใจตามแนวคลาสสกทจะน าเสนอตอไปน จะเสนอทงในลกษณะทเปนโครงสรางทวไปและตวแบบการตดสนใจโดยอาศยพนฐานทางกฎหมาย ซงเปนตวแบบหนงของตวแบบการตดสนใจแบบคลาสสก

1. ลกษณะโดยทวไปของตวแบบการตดสนใจแบบมเหตผล 1.1 ความเชอพนฐาน ตวแบบการตดสนใจนยดหลกความเปนเหตผลอยางสมบรณ โดยใชวธการทเสาะหาและวเคราะหขอมลพรอมทงหาทางเลอกทจะท าใหบรรลจดมงหมายและวตถประสงคอยางสดสด 1.2 กระบวนการตดสนใจ ตวแบบการตดสนใจนมล าดบขน ดงน 1) ระบปญหา 2) ก าหนดจดมงหมายและวตถประสงค 3) ระบทางเลอกทเปนไปไดทงหมด 4) พจารณาผลทจะเกดตามมาจากทางเลอกแตละอยาง 5) ประเมนทางเลอกทงหมดวา มความสอดคลองกบจดมงหมายและวตถประสงคหรอไม 6) เลอกทางเลอกทดทสดคอ ทางเลอกทใหผลสอดคลองกบจดมงหมายกบวตถประสงคหรอไม 7) การปฏบตตามการตดสนใจนนและการประเมนผลการปฏบตตามการตดสนใจ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

30

1.3 ขอวจารณ รปแบบการตดสนใจแบบคลาสสกนคอนขางจะเปนอดมคตทเนนความเปนเหตผลตามหลกเกณฑเปนประการส าคญ ซงไมมการตดสนใจใดทจะหาขอมลทเกยวของไดท งหมด ขณะเดยวกนการไดทางเลอกทเหมาะสม และผลทไดรบจากทางเลอกนนกเปนสงทเปนไปไมได ยงไปกวานนการตดสนใจรปแบบนยงยดหลกความสามารถทางสตปญญา ความมเหตผลและความร ซงการตดสนใจโดยทวไปมกจะไมมสงเหลาน ดงนน รปแบบการตดสนใจแบบคลาสสก จงไมเปนประโยชนตอผทจะน าไปปฏบต

2. ตวแบบการตดสนใจโดยอาศยพนฐานทางกฎหมาย 2.1 ก าเนดของตวแบบ ตวแบบการตดสนใจโดยอาศยพนฐานทางกฎหมาย (Legal Approach to Decision Making) เปนแนวทางพจารณาตดสนใจทางการบรหารทพยายามใชวธการทางกฎหมาย เพอใหแตละคนหรอกลมคนตลอดจนองคการเกดความมนใจวา ไดปฏบตไปดวยความชอบธรรม และไมมสวนใดทกอใหเกดผลในทางไมดแกตนภายหลง 2.2 ความเชอพนฐาน แนวทางตดสนใจตามกระบวนนมความเชอวา โดยวธการทางกฎหมายทสอดคลองกบนโยบายของรฐ จะสงผลท าใหสามารถก าหนดหลกการทสอดคลองกบผลประโยชนของประชาชน (public interest) 2.3 ลกษณะส าคญ และกระบวนการตดสนใจ การพจารณาตดสนใจโดยอาศยแนวกฎหมาย กฎระเบยบขอบงคบเปนพนฐาน เปนตวแบบการตดสนใจแบบเพมขนทมลกษณะพเศษ โดยผตดสนใจจะพจารณาและใชแนวทางตลอดจนกฎระเบยบทก าหนดไวเพอทจะระบ 1) ขอเทจจรงเกยวกบสถานการณ 2) ผลประโยชนขอกลมตรงขามหรอผถกกลาวหา 3) ดลระหวางผลประโยชนดงกลาวกบขอเทจจรงและผลประโยชนของทางราชการหรอองคการ กบขอก าหนดในกฎหมายกฎระเบยบขอบงคบตางๆ การพจารณาโดยแนวทางกฎหมาย เปนวธการส าคญในการตดสนใจทางการบรหารในเรองเกยวกบนโยบาย กฎ ระเบยบขอบงคบ การบรหารบคลากร การจดหรอยตการใหสวสดการและผลประโยชนตอบแทนตางๆ แกบคลากร 2.4 วธการตดสนใจ แนวทางการตดสนใจโดยอาศยพนฐานทางกฎหมายอาจจ าแนกออกไดเปน 2 แนวทางคอ แนวทางการตดสนใจทางกฎหมายทค านงถงอนาคต (prospective) และแนวทางการตดสนใจทางกฎหมายทค านงถงอดต (retrospective) (Rosenbloom, 1989, p. 305) 1) แนวทางทางกฎหมายทค านงถงอนาคต เปนวธทครอบคลมการวางและปรบเปลยน กฎ ระเบยบ และขอบงคบเกยวกบการด าเนนงานขององคการ การด าเนนการตามวธการน ผบรหารจะพจารณาขอเสนอของบคลากรหรอผใชบรการ หรอบคคลทเกยวของ และการพจารณาขอมลอนๆ ทเกยวกบเรองทตดสนใจ รวมทงขอก าหนดในกฎหมายระเบยบขอบงคบตางๆ หากเปนการพจารณาเรองทมความส าคญมากและมผลเกยวพนกบผลประโยชนสวนรวมของประชาชนหรอสงคม กจะมการแตงตงคณะท างานหรอคณะกรรมการขนพจารณา ซงอาจจะเปดโอกาสรบฟงความคดเหนของผเสนอความคดเปลยนแปลงหรอเป ด

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

31

โอกาสใหผเสนอความคด หรอผทเหนขดแยงกน ตลอดจนนกวชาการทไมมผลประโยชนเกยวของเขารวมเปนกรรมการ คณะกรรมการ/คณะท างาน จะพยายามศกษาและหาขอยตเสนอผบรหารทเปนผแตงตงคณะกรรมการนนขนมา พรอมกบเสนอแนวทางการตดสนใจ รวมทงผลดผลเส ยของทางเลอกแตละทางใหพจารณาดวย การพจารณาในขนผบรหารระดบสง เพอไดรบรายงานจากคณะกรรมการ/คณะท างานจะพจารณากลนกรองขอเสนอนนอกครงหนง ซงผบรหารอาจพจารณาดวยตนเองหรอแตงตงกลมบคคลขนพจารณาผลของการพจารณาอาจเปนไปโดยยอมรบ ปฏเสธหรอปรบเปลยนขอเสนอทจดท ามา หรอมฉะนนกเสนอประเดนใหคณะกรรมการ/คณะท างานพจารณาเพมเตมอกครงหนง กระบวนการตดสนใจทางการบรหารทใชวธการทางกฎหมายเหมาะกบการพจารณาเรองทขดแยงกน แตการพจารณาจะยดหยนกวาวธการทขดแยงกนและจะยดหยนกวาวธการทใชในศาล เฉพาะอยางยงเกยวกบหลกฐานขอมล วธการหาขอมลทใชกนมากกคอ เปดรบฟงความคดเหนจากผทเกยวของและผทสนใจอยางกวางขวาง 2) แนวทางกฎหมายทค านงถงอดต วธการนใชในการพจารณากรณทมการกระท าผดระเบยบขอบงคบขององคการขนมา และเรองดงกลาวไดสงมาถงผบรหารขององคการ เรองดงกลาวนอาจเกดขนโดยการมผฟองรองขนมา ขอรองเรยนดงกลาวอาจเกดขนเพราะความขดแยงกนสวนตว หรอการไดรบการปฏบตอยางไมยตธรรมจากผบรหารระดบตน หรออาจเพราะการแขงขนชงดชงเดนกนเพอผลประโยชนอยางใดอยางหนง หรอเปนเพราะตวผบรหารเองท าผดกฎระเบยบและขอบงคบอยางใดอยางหนงหรอตวผบรหารเองไดรบขาวระแคะระคายเกยวกบการปฏบตทไมชอบมาพากลหรอการปฏบตผดระเบยบขอบงคบของบคลากรหรอของผบรหารระดบตน เมอมการกระท าผดกฎระเบยบเกดขนในองคการ ผบรหารจะตองสอบสวนอยางละเอยดถถวน เพอใหทราบถงสงทเกดขนจรงๆ การด าเนนการสอบสวนอาจกระท าโดยแจงเรองใหผทตองสงสยหรอถกกลาวหาวาท าผดทราบ และใหชแจงขอเทจจรง หรอโตแยงขอกลาวหาดงกลาว ในบางกรณการสอบสวนอาจจดท าโดยการแตงตงคณะกรรมการขนมารบผดชอบสอบหาขอเทจจรง ซงคณะกรรมการกอาจจะเชญผถกกลาวหาและผทเกยวของมาซกถามและใหขอเทจจรง รวมทงหาขอเทจจรงจากเอกสารและขอมลตางๆ เพอจะใหไดแนวทางการตดสนใจเสนอใหผบรหารระดบสงพจารณาตดสนใจในขนสดทายตอไป 2.5 ขอไดเปรยบ ขอไดเปรยบของวธการนคอ ท าใหหนวยงานทางการบรหารใชกระบวนการทางกฎหมายเพอหลกเลยงอทธพลทางการเมอง วธการนกระตนใหผบรหารพฒนาความคดของตนเกยวกบผลประโยชนของประชาชน โดยการปรกษาหารอกบผเชยวชาญแลวใชตวแบบการตดสนใจแบบเพมขนสนบสนนการตดสนใจของตน พรอมกนนนกจะด าเนนการพฒนา หรอหาวธการทจะชวยสนองผลประโยชนของประชาชนอยางตอเนองตอไป วธการตดสนใจตามแนวทางกฎหมาย จะเปนประโยชนอยางยงเมอฝายบรหารไมสามารถตกลงกนไดเกยวกบการก าหนดหรอปรบเปลยนนโยบายใหครอบคลมเรองตางๆ ไดครบถวน แตการปฏบตงานจ าเปน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

32

จะตองปรบเปลยนแนวด าเนนการหรอกฎระเบยบ เชน การปรบเปลยนคาธรรมเนยม คาตอบแทนใหมความยดหยนทสามารถปรบเปลยนไดไมวาจะมการก าหนดนโยบายวาอยางไร วธการนยงใชไดดในการพจารณาเรองทมความแตกแยกในความคดเหนเปนอยางมาก รวมทงการพจารณาก าหนดนโยบาย กฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบทตองการการยอมรบจากทกฝาย ตวอยางทเหนชดเจนคอการพจารณาเกยวกบการปฏรปการศกษาในชวง พ.ศ. 2516-2522 การเปลยนแปลงระบบบรหารประถมศกษาในชวง พ.ศ. 2522-2523 เปนตน 2.6 ขอก าหนด แนวทางการตดสนใจทอาศยพนฐานทางกฎหมายมขอจ ากด คอ 1) การพยายามหลกเลยงหรอหาชองโหวจากกฎระเบยบขอบงคบ ขอจ ากดประการหนงของการตดสนใจทอาศยพนฐานทางกฎหมายคอ ท าใหเนนการพจารณาการด าเนนงานตามขอกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ โดยไมค านงวาจะกอใหเกดผลเสยตอองคการหรอผลสวนรวมหรอการกระท าเปนอยางไร ท าใหเกดการหลกเลยงหรอหาชองโหวของกฎระเบยบตางๆ เปนประโยชนของตน 2) การใชเวลาด าเนนการนานมาก การพจารณาตดสนใจตามตวแบบทอาศยพนฐานทางกฎหมายน สวนใหญจะใชเวลานานมาก ทงในการพจารณาก าหนดหรอปรบเปลยนกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบและการสอบสวน หรอการพจารณาปรบเปลยนโครงสรางและแนวด าเนนงาน เพราะมขนตอนการด าเนนงานแตกตางกนหลายระดบ แตละระดบกใชวธการหาขอมลและขอเทจจรงแตกตางกน อนอาจสงผลท าใหไดขอยตแตกตางกนทงๆ ทเปนปญหาและการพจารณาเรองเดยวกน อนมผลท าใหไมสามารถตดสนใจแกปญหาไดทนเวลา หรอบางกรณกตองยตการตดสนใจในเรองนนไปเพราะไมอาจหาขอยตทเปนทยอมรบของทกฝายได 3) กอใหเกดความเปนปรปกษกนระหวางผตดสนใจกบผเสนอเรองใหพจารณาหรอผทไมเหนดวยกบเรองทพจารณานน เพราะแตละฝายตางพยายามตอสและผลกดนเพอใหการพจารณาตดสนใจเปนไปตามความตองการและความคดเหนของตน ท าใหแตละฝายตางระแวงไมไววางใจและไมเชอถอกน ความรสกและอารมณทเกดขนนจะยงคงอยตอไปภายหลงมขอยตเกยวกบการตดสนใจในเรองนนแลว และท าใหท างานรวมกนไดไมสนทใจนก

โดยสรป ตวแบบการตดสนใจตามแนวคดคลาสสกเปนการตดสนใจโดยยดหลกการแบบมเหตผลและการอาศยพนฐานทางกฎหมาย ซงเปนการเสาะหาขอมลและการใชเหตผลอยางสมบรณ ตลอดจนกฎ ระเบยบ และประโยชนสงสดในการก าหนดการเสนอทางเลอกและการตดสนใจ และพยายามน าวธการและขอก าหนดทางกฎหมายมาเพอพจารณาทางเลอก เพอใหการตดสนใจเปนไปโดยชอบธรรมและเปนทยอมรบได

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

33

เรองท 6.3.2 ตวแบบการตดสนใจทางการบรหาร เมอตวแบบการตดสนใจแบบคลาสสกไมเปนประโยชนตอการน ามาใชจรงนกจงไดมแนวคดในการพฒนาตวแบบการตดสนใจอนๆ ขนมา Simon เปนคนแรกทเสนอตวแบบการตดสนใจทางการบรหารทเนนกลยทธแหงความพงพอใจ (The Administrative Model: A Satisfying Strategy) เพอหาทางเลอกทกอใหเกดความพงพอใจมากกวาทางเลอกทจะใหประโยชนสงสด 1. ลกษณะโดยทวไปของตวแบบการตดสนใจทางการบรหาร

1.1 ความเชอพนฐาน ตวแบบการตดสนใจทางการบรหารมความเชอพนฐาน 6 ประการ คอ 1) ความเชอท 1 ธรรมชาตของการตดสนใจเปนสงทกระท าสงทเปนไปไมไดใหเปนไปได และการตดสนใจเปนวฏจกรตามธรรมชาต เปนกระบวนการทยดหยนทแกปญหาบางอยางและแทรกแซงปญหาบางอยาง จนบางครงกอใหเกดปญหาตามมา แตประสบการณทใชในการแกปญหาครงกอน จะมสวนชวยแกปญหาทเกดขนตามมาได ตามความเชอน การตดสนใจเปนเรองของการคาดการณสงทจะกระท าหรอเกดขนในอนาคต ซงแมผตดสนใจจะยดหลกเหตผล ขอมล และขอเทจจรงมากเพยงใด แตกอาจเกดขอมลผดพลาดได เนองจากสถานการณเปลยนแปลงไปหรอการตดสนใจนนไปกระทบผลประโยชนของผอนจนตองมการทบทวนและตดสนใจใหม การตดสนใจจงมธรรมชาตเปนกระบวนการทยดหยน และเกดขนตอเนองสมพนธกน และเปนกระบวนการทขนอยกบฐานทกอใหเกดความสมดลระหวางผตดสนใจ และผทไดรบผลกระทบจากการตดสนใจนน

2) ความเชอท 2 การบรหารเปนการด าเนนการตามกระบวนการตดสนใจ (คอมขนตอนทตอเนองและขนตอกนและกน) ซงกระท าโดยบคคลคนเดยวหรอกลมคนตามบรบทขององคการ ตามความเชอนการบรหารและการตดสนใจเปนเรองทมความสมพนธกน เปนการด าเนนการทมความตอเนองทมงผดงรกษาความสมพนธภายในองคการโดยเฉพาะระหวางผบรหารและผใตบงคบบญชา และเพอผลประโยชนขององคการโดยการชวยพฒนาการบรหารและขยายบรการเพอแขงขนกบองคการอน

3) ความเชอท 3 แมการตดสนใจโดยใชเหตผลอยางเตมทจะเปนสงทเปนไปไมไดกตาม แตมนษยกพยายามจะตดสนใจโดยฝกการใชเหตผลมากทสดเทาทจะท าได ตามความเชอน การบรหารทดควรด าเนนการโดยใชหลกเหตผลมากทสด แตการตดสนใจกไมอาจใชหลกเหตผลไดในทกกรณ เพราะมทางเลอกจ านวนมากทคาดการณผลทจะเกดขนไดยาก และเหตการณในอนาคตเปนเรองทไมแนนอนและไมอาจใชเหตผลประกอบการตดสนใจไดอยางสมบรณ นกบรหารจงตองเลอกตดสนใจ โดยอาศยความพงพอใจมาแทนทการใชเหตผล กลาวคอ เลอกทางเลอกทดทสดจากทางเลอกทตนพอใจมากทสด

4) ความเชอท 4 หนาทหลกของการบรหารคอ การใหผใตบงคบบญชาไดรบทราบถงสภาวะแวดลอมเกยวกบการตดสนใจของตนอยางเตมท เพอทจะท าใหพฤตกรรมของตนเปนไปโดยหลกเหตผล ทงจากแนวคดของตนเองและขององคการ ตามความเชอน ผบรหารควรจดโครงสรางการบรหารเพอใหบคคลในองคการไดทราบถงสภาพแวดลอม จดมงหมาย และจดประสงคขององคการอยางชดเจนและมความ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

34

เชอมนวา การตดสนใจของผบรหารเปนไปโดยยดจดหมาย วตถประสงคและขอมลขาวสารขององคการเปนพนฐานและเหตผลประกอบการตดสนใจ

5) ความเชอท 5 กระบวนการตดสนใจเปนแบบแผนของการด าเนนงานทปรากฏอยทวไปในการบรหารงานทส าคญๆ และการบรหารงานตามภารกจของหนวยงาน ตามความเชอน การตดสนใจในองคการมกกระท าในลกษณะทเปนกระบวนการโดยผบรหารงานจะยดหลกเหตผล ดวยการใชสตปญญาศกษาวเคราะหขอมล ขอเทจจรง สภาพแวดลอม และผลกระทบของทางเลอกในการตดสนใจใหมากทสดเทาทจะท าได

6) ความเชอท 6 ในองคการขนาดใหญจะมกระบวนการตดสนใจทเปนแบบแผนอยางเดยวกน ตามความเชอน องคการขนาดใหญทกประเภทจะตองมจดมงหมายของการบรหารงานชดเจนและมการบรหารงานทเปนกระบวนการ อนประกอบดวยการตดสนใจเกยวกบกลยทธทจะใชบรหารงาน แนวทางการบรหาร และการประเมนผลทเกดขน ซงควรตดสนใจตามกระบวนการดงกลาวน จะตองเปนไปโดยอาศยขอมลและขอเทจจรงใหมากทสด 2. กระบวนการตดสนใจตามตวแบบการตดสนใจทางการบรหาร ตวแบบการตดสนใจทางการบรหารสามารถแบงกระบวนการตดสนใจเปน 5 ขนตอน คอการตระหนกและระบปญหาและเรองทจะตดสนใจ การวเคราะหความยงยากในสถานการณทเปนอย การก าหนดเกณฑทเหมาะสมเพอแกปญหา การพฒนาแผนหรอกลยทธการด าเนนงานและการก าหนดแบบปฏบตการ สาระส าคญของกระบวนการตดสนใจในแตละขนตอนสามารถน ามากลาวได ดงน ขนตอนท 1 การตระหนกและระบปญหาและเรองทจะตดสนใจ ขนตอนนเปนสงส าคญและมผลตอแนวทางแกไขปญหาทตามมา แตมกจะไมไดรบความสนใจจากผบรหารเทาทควร มบอยครงทผบรหารจะพจารณาปญหาดวยความรวดเรวและแคบเกนไป โดยจะพจารณาทางเลอกเฉพาะอาการของปญหาทปรากฏอยแทนทจะศกษาไปถงสาเหตและความส าคญของปญหานน ตวอยางเชน หากกลมครเรยกรองตอผบรหารโรงเรยน ขอสทธในการมสวนรวมในการพจารณาวางแผนงานของโรงเรยน กรณเชนน หากผบรหารคดแตเพยงวา การเรยกรองดงกลาวเปนความพยายามทจะตอตานหรอลดอ านาจฝายบรหารลงแลว การตดสนใจตอขอเรยกรองดงกลาวกจะจ ากดอยในวงแคบ และมแนวทางการตดสนใจอยางหนง แตหากผบรหารคดวาขอเรยกรองขางตนจะมสวนท าใหกระบวนการบรหารมประสทธภาพยงขน แนวทางการตดสนใจกจะเปนอกอยางหนง

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

35

1. การตระหนก และระบปญหา และเรองทจะตดสนใจ 5. ก าหนดแผนปฏบตงาน โครงการ การตดตอสอสาร 2. การวเคราะหความ สถานการณ การก ากบดแล การตดตาม ยงยากในสถานการณ ทเปนอย ประเมนผล ทเปนอย จ าแนกประเภท รวบรวมขอมล 4. การพฒนาแผนหรอกลยทธ ระบปญหา การด าเนนงาน พจารณา ทางเลอกทเปนไปได 3. การก าหนดเกณฑ พจารณาผลลบทอาจ ทเหมาะสมเพอแกปญหา จะเกดขนอยางละเอยด รอบคอบ เลอกแนวทาง ปฏบต ภาพท 6.5 กระบวนการตดสนใจตามรปแบบการตดสนใจทางการบรหาร: กลยทธแหงความพงพอใจ ปรบปรงจาก Educational Administration: Theory, Research, and Practice. (p.306), by Hoy, W. N. & Miskel, C. G. (1991). 4th ed. Singapore: McGraw-Hill International Editions.

การตระหนกและระบปญหาเปนสงทตองการความคดทเปนจรงมาก หากปญหาทพจารณานนใหญและสบสนมาก กจ าตองแยกออกเปนปญหายอยๆ ลงไปอก และพจารณาปญหายอยดงกลาวตามกระบวนการตดสนใจ โดยปญหายอยแตละปญหาตองการการตดสนใจแตกตางกน ตวอยางเชน ปญหาเดกสอบตกซ าชนนนมปญหายอยมากมาย ซงอาจมาจากการขาดเรยน ขาดสอ ครสอนไมด ฐานะครอบครว เดกยากจน เ ดกขาดความอบอนในครอบครว เปนตน ปญหายอยแตละปญหาเหลานมสาเหตแตกตางกน และตองการหาแนวทางพจารณาแกปญหาแตกตางกน ในกระบวนการตดสนใจ ผบรหารไมควรจะด าเนนการแตเพยงตระหนกและยอมรบปญหาทเกดขน และหาทางแกไขปญหาดงกลาวเพยงเทานน ผบรหารทมประสทธผลจะตองหามาตรการด าเนนการเพอมใหเกดปญหาดงกลาวขนซ าอกดวย ขนตอนท 2 วเคราะหความยงยากในสถานการณทเปนอย การวเคราะหนนตองการจ าแนกปญหาวา เปนปญหาจรงหรอไม หรอเปนเพยงความยงยากทเกดขนจากการกระท าบางอยาง เมอจ าแนกปญหาแลว ผบรหารจะตงค าถามเพอการน าไปวเคราะหตอ เชน ปญหาดงกลาวมความส าคญอยางไร สามารถจ าแนกรายละเอยดอกตอไปไดหรอไม และตองการขอมลอะไรเพมเตมอกเพอการจ าแนกปญหาอกตอไป

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

36

ในการพจารณาครงแรกนน ปญหาลกษณะทวไปตอเมอจ าแนกเปนปญหายอยๆ แลว ผบรหารกจะเรมพจารณาปญหายอยดงกลาวเฉพาะเจาะจง และตองการขอมลเพมเตมเพอใหการพจารณาไดอยางถกตองครบถวน ซงขอมลทตองการจะมมากหรอนอยเพยงใดกขนอยกบจ านวนปจจยทเกยวของ ระยะเวลาด าเนนการและขอจ ากดเกยวกบการเกบขอมลตางๆ กลาวโดยสรป ในการวเคราะหปญหา ผตดสนใจตองการขอมลทเกยวของโดยเฉพาะวา ปญหานนเกยวของกบเรองอะไร ท าไมจงเกยวของ ใครบางทเกยวของ เกยวของทไหน และเกยวของมากนอยเพยงใด ขนตอนท 3 ก าหนดเกณฑเพอแกปญหา ขนตอนนผบรหารตองตดสนใจวาการแกปญหาระดบไหนจงอยในระดบทพงพอใจ จดประสงคขนต าทตองการใหบรรจคออะไร เกณฑทเหมาะสมตองการการระบทชดเจน เพอวาผบรหารจะไดรวาการตดสนใจนนถกตอง โดยทวไปเกณฑทใชพจารณาจดประสงคขนต าทตองการใหบรรลผลนจะตองสอดคลองกบภารกจขององคการ ขนตอนท 4 พฒนาแบบหรอกลยทธการด าเนนงาน ขนตอนนเปนการพฒนาแผนอยางเปนระบบเพอการด าเนนการแกปญหา โดยผบรหารจะตองก าหนดแผนอยบนพนฐานความจรง และงายตอการปฏบ ต การด าเนนงานในขนนประกอบดวยขนตอนตางๆ คอการระบทางเลอก การคาดการณผลทจะไดรบและการพจารณาและคดเลอกทางเลอกทจะใชด าเนนการแกปญหา 1) การระบทางเลอกในการแกปญหา เพอใหไดทางเลอกทมประสทธภาพในการแกปญหา ผตดสนใจควรใชความคดสรางสรรคและใชเวลาคนหาและพฒนาทางเลอกทมเหตผล และมความเปนไปไดในการแกปญหาใหมากทสด 2) การคาดการณผลทจะไดรบ ผบรหารจะตองค านงวาผลทคาดวาจะไดรบนนขนอยกบสภาวะการบรหาร โครงสรางและสภาพแวดลอม ฉะนน การคาดการณทจะใหแนนอนตายตวได จงเปนไปไดมาก นอกจากจะคาดการณวา เปนผลทคาดวาจะเปนไปไดเทานน 3) การพจารณาและเลอกแนวปฏบต ขนตอนนคอ การวเคราะหทางเลอกแตละทางเลอก และผลทคาดวาจะเกดขนจากการเลอกปฏบตตามทางเลอกตางๆ เหลานน การพจารณาในขนนผบรหารหรอผตดสนใจจะชงน าหนกเพอเลอกทางเลอกทดทสด หรอเลอกทางเลอกทกอใหเกดผลตอเนองเปนล าดบแลวด าเนนการวางแผนหรอกลยทธเพอด าเนนการใหเปนตามทางเลอกนน ในบางครงแมผตดสนใจจะไดทางเลอกทตนถงพอใจมากทสด แตถาทางเลอกไมอาจน า ไปปฏบตใหเกดผลดได ผตดสนใจกจ าตองลดระดบความพงพอใจลงมาแลวหนไปหาทางเลอกทใหผลรองลมา แตยงอยในระดบทตนพงพอใจผลทไดรบจากการตดสนใจอย ขนตอนท 5 วางแผนปฏบตเมอตดสนใจแลว เพอใหการตดสนใจนนกอใหเกดผลทางการปฏบตตามวตถประสงคและผลทคาดการณวาจะไดรบ ผบรหารจะตองจดใหมการวางแผนและควบคมใหมการน าแบบทวางนนไปปฏบตใหบรรลผล รวมทงการประเมนการปฏบตงานและผลทไดรบ โดยสรปตวแบบการตดสนใจทางการบรหารเปนการตดสนใจทค านงถงการน าไปปฏบต กลาวคอพยายามทจะใหทางเลอกทสามารถน าไปปฏบตไดมากทสด ซงมความเชอทแตกตางกนออกไป 6 ความเชอ มกระบวนการตดสนใจ 5 ขนตอน ประกอบดวย การตระหนกและระบปญหาและเรองทจะตดสนใจ วเคราะห

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

37

ความยงยากในสถานการณทเปนอย ก าหนดเกณฑเพอแกปญหา พฒนาแบบหรอกลยทธการด าเนนงาน และวางแผนปฏบตเมอตดสนใจแลว

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

38

เรองท 6.3.3 ตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป ตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไปหรอกลยทธการเปรยบเทยบขอจ ากดอยางตอเนอง (The Incremental Model: A Strategy of successive limited comparisons) มจดก าเนดมาจากขอจ ากดของตวแบบการตดสนใจทางการบรหารทแมจะมความเหมาะสมตอการปฏบตมากกตาม แตในบางกรณทไมอาจก าหนดทางเลอกใหชดเจนและไมอาจคาดหมายผลทจะไดรบได การน าตวแบบการตดสนใจทางการบรหารดงกลาวมาใชจะมขอจ ากดอยมาก ตวอยางเชน หากตองการพจารณาวากจกรรมใหมของโรงเรยนกจกรรมใดทสมควรไดรบการจดสรรทรพยากรเพมขนค าตอบตอปญหาดงกลาว อาจหาไดโดยการพจารณาเพยงทางเลอกทใหผลแตกตางไปจากสภาพทเปนอย Charles Lindblom ไดเสนอแนวคดเกยวกบตวแบบการตดสนใจนข นมาก ซงเขาเรยกวธการตดสนใจนวาเปน “ศาสตรของการคลคลายความยงยาก” (the science of muddling through) โดยเขามความเหนวา ตวแบบการตดสนใจนอาจเปนแนวทางเดยวทเปนไปไดในการตดสนใจอยางเปนระบบ เมอเรองทตองตดสนใจมความหลากหลายสบสน และไมแนนอน และมความขดแยงสง (Hoy & Miskel, 1991, p. 314) 1. ลกษณะโดยทวไปของตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป

การตดสนใจตวแบบนมความเชอพนฐานวาการเปลยนแปลงทมเพมขนทละนอยๆ จะไมกอใหเกดผลทางลบตอองคการ โดยมลกษณะส าคญ 2 ประการ คอ 1.1 ไมมการก าหนดวตถประสงค ตวแบบการตดสนใจนจะไมมการก าหนดวตถประสงคขนกอน การก าหนดวตถประสงคและทางเลอกจะเปนกจกรรมทด าเนนไปพรอมๆ กบการตดสนใจเกยวกบแนวการปฏบตจะเกดขนเมอไดพจารณาทางเลอกและผลทจะไดรบแลว ยงปญหาทน ามาพจารณามความสบสนหลากหลายยงขนเทาใด กยงเปนไปไดมากขนเทานนทจะตองมการเปลยนแปลงวตถประสงคเพอใหไดแนวทางแกปญหาทเหมาะสม ดวยเหตนการตดสนใจตามตวแบบนจะมพนฐานอยทใชการพจารราคาความแตกตางของทางเลอกมากกวาการใชวตถประสงคทก าหนดไวกอน ตวแบบการตดสนใจนจะพจารณาแตเพยงทางเลอกทสอดคลองกบสถานการณทเปนอยมากทสดเทานน โดยวเคราะหแตเพยงความแตกตางระหวางสภาพทเปนอย (สภาพปจจบน) กบผลทตองการไดรบ และจะไมสนใจในผลไดทอยนอกเหนอขอบเขตการตดสนใจแคบๆ ของผตดสนใจ กรณเชนนจะลดความหลากหลายสบสนลงเปนอยางมากและสามารถน าไปปฏบตได 1.2 เปนทางเลอกมากกวาทฤษฎ ตวแบบการตดสนใจนมกจะเปนทางเลอกมากกวาทฤษฎ ในขณะทตวแบบการตดสนใจแบบคลาสสกและการตดสนใจทางการบรหารตางเหนวา ทฤษฎเปนแนวทางทเปนประโยชน เพราะมการน าความรทเกยวของมาแกปญหาเฉพาะอยาง แตเมอปญหามความหลากหลายสบสนมากยงขน ความเหมาะสมทจะน าทฤษฎมาใชเปนเครองชน าการตดสนใจกจะยงมนอยลง ตวแบบการตดสนใจนจงไดเสนอแนวคดวาในสภาพการณทหลากหลายสบสนเชนน นกบรหารจะตดสนใจไดดยงขน ถาเขาเนนการ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

39

เปรยบเทยบทางเลอกหรอแนวปฏบตทเปนรปธรรมมากกวาการวเคราะหทางเลอกทเปนนามธรรมหรอการวเคราะหตามทฤษฎ 2. กระบวนการตดสนใจของตวแบบการตดสนใจทางการบรหาร ตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไปจะมกระบวนการ ดงน 2.1 การก าหนดวตถประสงคและทางเลอกจะเกดขนพรอมกน ดงนน จงไมเหมาะสมทจะใชแนวการวเคราะหวธการ-จดหมายปลายทาง (means-ends) 2.2 การตดสนใจทดเปนสงทผตดสนใจเหนพองตองกนโดยไมค านงถงวตถประสงค 2.3 จ านวนทางเลอกและผลทไดรบลดลงมามาก จะเหลอเฉพาะการพจารณาทางเลอกทสอดคลองกบสภาพการท างานทเปนอย 2.4 การวเคราะหขอจ ากดอยทความแตกตางระหวางสถานการณทเปนอยกบทางเลอกทเหมาะสม 2.5 วธการตดสนใจตามตวแบบน เปนวธการทหลกเลยงทฤษฎโดยจะใชการเปรยบเทยบกบทางเลอกทเปนรปธรรมและน าไปปฏบตได โดยสรป ตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป มลกษณะส าคญคอ ไมมการก าหนดวตถประสงค และมลกษณะเปนทางเลอกมากกวาทฤษฎ เปนการตดสนใจทก าหนดวตถประสงคและทางเลอกไปพรอมกน การพจารณาทางเลอกกพจารณาเฉพาะทางเลอกทเหมาะสมกบสถานการณทเปนอยมากทสดเทานน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

40

เรองท 6.3.4 ตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสาน ผคนคดและเสนอตวแบบการตดสนใจ คอ Amitai Etzioni ซงตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสานหรอกลยทธแหงการปรบเปลยน (The Mixed Scanning Model: An Adaptive strategy) เกดขนเพอชวยผบรหารในกรณทมขอมลเพยงบางสวน และไมมเวลาทจะศกษาหาขอมลมาไดเพยงพอกบการตดสนใจไดทนเวลา โดยสงเคราะหและประยกตมาจากตวแบบการตดสนใจทางการบรหาร และตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป (Etzioni,1967, 1986 ,1989) 1. ลกษณะโดยทวไปของตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสาน

ตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสาน มความเชอวาแมขอเทจจรงทส าคญจะขาดหายไปหรอมไมเพยงพอ แตนกบรหารมความจ าเปนตองตดสนใจ ดงนน การตดสนใจกระท าดวยขอมลบางสวน และมการตรวจสอบอยางระมดระวง และปรบเปลยนการตดสนใจภายหลงเมอมขอมลใหม โดยมลกษณะส าคญ คอ เปนการตดสนใจทใชขอมลบางสวนหรอขอมลนอย หรอไมมขอมลเลย เปนการตดสนใจทพยายามหลอมรวมและตรวจสอบขอมลทหาไดทงทเปนขอมลทแคบและขอมลทลก หรอขอมลทกวางๆ หรอขอมลยอยๆ ตางๆ โดยสามารถสรปไดดงน

1.1 การตดสนใจแบบลองผดลองถก เปนการตดสนใจทเหมาะสมแกการปรบใชกรณทมความรเพยงบางสวน วธการตดสนใจนม 2 สวน คอรจดตงตนทคนหาทางเลอกและตรวจสอบผลทไดรบอยเสมอๆ เพอปรบการด าเนนงานใหเหมาะสมอยตลอดเวลา ทงนดวยความเชอทวาผบรหารมความจ าเปนตองตดสนใจแมวาจะมขอมลไมครบถวนสมบรณ ดงนน ดวยการตรวจสอบอยางระมดระวงกสามารถใชขอมลทมอยบางสวนนนใหเปนประโยชน และใชเปนมาตรฐานการตดสนใจได และเมอตดสนใจไปแลงภายหลงไดรบขอมลเพมขนกสามารถน ามาใชปรบเปลยนการตดสนใจเดมได 1.2 การตดสนใจแบบคราวๆ อาจกลาวไดวาตวแบบของการตดสนใจแบบผสมผสาน เปนหลกการของการตดสนใจชวคราว เพอปรบเปลยนแนวปฏบตทจ าเปนขอทพงระลกอยเสมอกคอ การตดสนใจแตละครงนนจดเปนการทดลองทสามารถปรบเปลยนการตดสนใจนนไดภายหลงเมอมขอมลและขอเทจจรงเพมเตม 1.3 การประวงการตดสนใจ เปนการขยายเวลาส าหรบการตดสนใจใหมากขน โดยเลอนการตดสนใจออกไป เพอใชเวลาทขยายหรอเลอนออกไปนเกบขอมลและขอเทจจรงเพมเตม รวมทงพจารณาศกษาทางเลอกทจะใชในการตดสนใจใหมเพอใหไดการตดสนใจทเหมาะสม 1.4 การตดสนใจเปนตอนๆ และการตดสนใจเปนสวนๆ เปนกลยทธของการตดสนใจลาชา เปนการตดสนใจโดยอาศยตวแบบการตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป แลวตรวจสอบผลทไดรบจากการด าเนนงานตามทไดตดสนใจไป เพอทจะน าผลมาปรบเปลยนการตดสนใจหรอแนวปฏบตตอไป 1.5 การกลบการตดสนใจ ถาการตดสนใจใดสามารถเปลยนการตดสนใจในภายหลงโดยไมเสยคาใชจายสง การตดสนใจนนกจะเปนประโยชนสวนหนงของกลยทธการตดสนใจแบบทดลองการกลบการ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

41

ตดสนใจ การกลบการตดสนใจเปนเทคนคการตดสนใจทหลกเลยงการผกมดการด าเนนการมากเกนไป ในกรณทมขอมลเพยงบางสวนมาใชประกอบการตดสนใจ (Etzioni, 1989) 2. กระบวนการตดสนใจ ตวแบบกระบวนการตดสนใจแบบผสมผสานมดงน 2.1 การศกษานโยบายอยางกวางๆ ขององคการจะใหแนวทางในการทดลองตดสนใจแบบคอยเปนคอยไป 2.2 การตดสนใจทดจะใหผลทนาพงพอใจและมความสอดคลองกบนโยบายขององคการ 2.3 การหาทางเลอกเพอแกปญหาจะจ ากดอยเฉพาะในสวนทใกลเคยงกบปญหา 2.4 การวเคราะหทางเลอกจะจดท าไปบนพนฐานความเชอทวา การตดสนใจเปนสงทจ าเปนและเปนสงทหลกเลยงไมได แมวาขอมลส าคญจะขาดหายไป 2.5 การเปรยบเทยบทางเลอกจะกระท าโดยน าเอาทฤษฎ ประสบการณ และการเปรยบเทยบความตอเนองไปพรอมๆ กน โดยสรป ตวแบบการตดสนใจแบบผสมผสาน เปนตวแบบทชวยผบรหารทมขอมลไมสมบรณสามารถตดสนใจไดทนเวลา และแนวการตดสนใจทท าไปอาจปรบแกไดภายหลงเมอไดขอมลเพมขน มลกษณะส าคญ ไดแก (1) การตดสนใจแบบลองผดลองถก (2) การตดสนใจแบบคราว (3) การตดสนใจแบบประวงการตดสนใจ (4) การตดสนใจเปนตอนๆ และ (5) การกลบการตดสนใจ มกระบวนการ 5 ขนตอน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

42

เรองท 6.3.5 ตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะ ตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะหรอการตดสนใจในองคการทมความสบสน (The Garbage-Can Model: Multiple Organizational Decisions) น Michael Cohen, James March and Johan Olsen (1972) เปนผเสนอขน เพอชวยใหองคการทสบสน วนวาย ขาดระเบยบ และขาดความชดเจนในเรองทตองตดสนใจ เชน ในองคการทมผรวมงานลาออกสงและผบรหารจ าเปนตองหาทางแกปญหาทนท ไมมเวลาเพยงพอทไปคนหาสาเหตและผลของปญหาไดชดเจนเพยงพอ การตดสนใจตามตวแบบน ผตดสนใจอาจไมทราบวา มอะไรเกดขนในองคการทตองการการตดสนใจ จนกวาปญหาจะไปพองกบประสบการณทผตดสนใจมมากอน (Hall, 1987) ผตดสนใจจงตดสนใจไป การตดสนใจรปแบบน นกบรหารจะพบวาหากการตดสนใจของตนไมสอดคลองกบปญหา ปญหาดงกลาวกจะยงคงอย การตดสนใจนนไมอาจแกไขปญหาไดจ าตองคดหาแนวทางแกไขปญหาใหม แตถาการตดสนใจนนสอดคลองกบปญหา ปญหานนกจะหมดไป 1. ลกษณะโดยทวไปของตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะ ในองคการทมวตถประสงคไมชดเจน ขาดการน าเทคโนโลยมาใชอยางเหมาะสม และมบคลากรเขาและออกจากองคการสง องคการดงกลาวนจะมความสบสนวนวายและขาดระเบยบ ขาดความชดเจนในการแกปญหา ตลอดจนขาดการรวมมอรวมแรงกน สภาวการณเชนน ถาจะน าเอาการพจารณาความสมพนธระหวางเหตและผล (cause-effect relationship) มาเปนตวแบบของการตดสนใจจงเปนสงท เปนไปไมได จ าเปนตองหาตวแบบของการตดสนใจใหมทสามารถน ามาใชกบสภาพการณดงกลาวได องคการเปนแหลงรวมของทางเลอก (choices) ทจะใชในการคนหาปญหาเรองราวและความรสกทมปรากฏในองคการ เปนสงทท าใหเหนถงสถานการณทตองตดสนใจ ซงบคลากรแสดงออกมาใหเหนแนวทางแกไข ท าใหเหนถงเรองทผบรหารจะตองแกไข และผตดสนใจเหนเรองทตองตดสนใจ (Cohen & et.al, 1972, p. 2) ตวแบบการตดสนใจนชวยอธบายวา เพราะเหตใดจงมการเสนอแกไขปญหาทงๆ ทปญหามไดมปรากฏอยอยางชดเจน เพราะเหตใดผบรหารจงเลอกทางเลอกทไมอาจแกไขปญหาได เพราะเหตใดปญหาทมอยจงไมไดรบการแกไข และเพราะเหตใดแนวทางแกปญหานนจงแกไขไดเฉพาะปญหาสวนนอย ตามตวแบบการตดสนใจน แมผบรหารจะชใหเหนปญหาทเกดอยไมชดเจนและมความหลากหลาย แตการพจารณาแนวทางแกไขปญหา ผทเกยวของและการตดสนใจเลอกทางเลอกทง 3 ประการน ตางเปนอสระจากกน หากผบรหารเอามาพจารณารวมกน กจะท าใหเหนปญหาบางอยางทจดเจนได 2. กระบวนการตดสนใจ ตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะมขนตอน ดงน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

43

2.1 ปญหา (problems) คอ จดทเกดความไมพงพอใจและตองการความสนใจแกปญหา ปญหาจะแตกตางจากทางเลอกและวธแกปญหา ปญหาอาจชแนะแนวทางแกไข หรอไมกได และเมอยอมรบวธแกไขปญหาแลว ปญหานนอาจหมดหรอไมหมดกได 2.2 วธแกปญหา (solutions) เปนแนวความคดทเสนอเพอใชแกปญหา แนวคดเหลานจะอยแยกตางหากจากปญหา และจะมแนวคดหนงทเหมาะสมทจะใชเปนแนวทางแกไขปญหา โคเฮน และคณะมความเหนวา ถาเราตงค าถามดๆ เราจะไดค าตอบเพอแกไขปญหา แตกมกปรากฏอยเสมอวา เราจะไมรวาจะถามอะไรจนกวาเราจะรค าตอบค าถามนนกอน (Cohan & et.al, 1972, p. 3) 2.3 ผเกยวของ (participants) คอสมาชกทเขามาท างานและลาออกจากงานในองคการ เนองจากบคลากรมการเลอนไหลมากปญหาและแนวทางแกไขปญหาจะเปลยนไปอยางรวดเรว 2.4 ทางเลอก (choice opportunities) คอโอกาสหรอชวงระยะเวลาทองคการจะตองตดสนใจ ตวอยางเชน การลงนามในสญญาเรองหนงเรองใด การจางและการไลบคลากรออกจากงาน การใชจายเงน และการจดสรรทรพยากร ซงผบรหารจะตองเลอกตดสนใจทางใดทางหนง โดยสรป ตวแบบการตดสนใจแบบถงขยะ เปนตวแบบทใชในการตดสนใจในองคการทมความสบสนวนวาย จนผบรหารไมอาจทราบถงสถานการณทเปนจรงทกอใหเกดปญหานน เพอการตดสนใจสอดคลองกบปญหา จงไดมพฒนาตวแบบการตดสนใจน โดยพจารณาปญหา ขอเสนอแนะทมผเสนอมาผทเกยวของ และทางเลอกเพอการตดสนใจ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

44

เรองท 6.3.6 ตวแบบการตดสนใจเชงปรมาณ การตดสนใจเชงปรมาณเปนเทคนคทใชสถต ตวเลข ตวแบบทางคณตศาสตร เขามาใชในการตดสนใจเพอใหการตดสนใจถกตองและเหมาะสมกบสภาวะแวดลอม ตวแบบการตดสนใจเชงปรมาณมหลากหลายเทคนค เทคนคการตดสนใจเชงปรมาณทส าคญ ไดแก แขนงการตดสนใจ ผลตอบแทนทคาดหวง การวเคราะหจดคมทน โปรแกรมเสนตรง การวจยเชงปฏบตการ เปนตน โดยในหนวยการศกษานจะน าเสนอเทคนคการตดสนใจเชงปรมาณ 2 เทคนค คอ เทคนคแขนงการตดสนใจและเทคนคผลตอบแทนทคาดหวง ซงมรายละเอยดดงตอไปน (Gaither & Frazier, 2002)

1. แขนงการตดสนใจ (Decision tree) หรอการตดสนใจแบบแขนงตนไม การใชแขนงในการตดสนใจเปนอกลกษณะหนงของตวแบบตดสนใจ มกาแสดงขอมลทงทางเลอก

และเหตการณ มกใชกบปญหาทมความสลบซบซอน ซงอาจเปนปญหาทไมสามารถสรางเปนตารางผลได ซงวธการสรางแขนงการตดสนใจจ าเปนตองวเคราะหทางเลอกและเหตการณของปญหาใหไดกอน แลวน ามาสรางเปนแขนง โดยอาจแสดงเปนผลตอบแทนในรปก าไร ตนทน คาเสยโอกาส ก าไรคาดหมาย หรอคาเสยโอกาส ทแจกแจงเปนแผนภาพซงสามารถดเขาใจงาย บางปญหาทมความสลบซบซอนการสรางแขนงจะมการแยกยอยทางเลอกและเหตการณไปเรอยๆ จนท าใหแขนงกลายเปนกงกาน สาขา คลานตนไมจงมการเรยกวา “แขนงการตดสนใจ” แตทงนผลลพธทตองการแสดงเพอการตดสนใจลวนใชหลกการเดยวกนกบวธการตดสนใจตางๆ ทไดกลาวไปแลวขางตน แขนงการตดสนใจเปนเทคนควธการตดสนใจในการเลอกทางเลอกทดทสด จากหลายๆ ทางเลอก โดยผบรหารจะท านายโอกาสทจะเกดขนหรอความนาจะเปนในแตละทางเลอกทแตกตางกน เมอน าผลตอบแทนในแตละแขนงการตดสนใจคณกบความนาจะเปนในแตละแขนงการตดสนใจ ผตดสนใจกสามารถทราบผลของการตดสนใจทจะเกดขนในอนาคตแขนงการตดสนใจเปนเทคนคหรอเครองมอทชวยใหผบรหารสามารถท าการตดสนใจในสถานการณทตองเลอกทางเลอกใดทางเลอกหนงและระบความนาจะเปนในอนาคตดวย โดยมลคาของผลตอบแทนทจะไดรบนน ผบรหารจะน ามาใชในการพจารณาจากคาคาดหวงสงสดทจะไดรบจากทางเลอกเหลานน โดยเฉพาะอยางยงการตดสนใจระยะยาวทมความส าคญตอองคการอยางสง เนองจากองคการจะตองมการลงทนในดานการเพมแรงงาน เครองจกร เครองมอ อปกรณ เปนตน ดงนนการตดสนใจทางเลอกทใหประโยชนตอองคการสงสดจงเปนทางเลอกทเหมาะสม ส าหรบกระบวนการในการน าแขนงการตดสนใจมาใชมแนวทาง คอ มการก าหนดทางเลอกท ตองการตดสนใจขนมากอนอยางนอย 2 ทางเลอก จากนนจงท าการก าหนดเหตการณและความนาจะเปนทสามารถเกดขนได การก าหนดคาทางเลอกตางๆ เปนตวเงน การค านวณคาคาดหมายของแตละทางเลอกและการเลอกทางเลอกทดทสด ตามล าดบ

2. ผลตอบแทนทคาดหวง (Payoff matrix) เปนตวแบบการตดสนใจทชวยใหผตดสนใจภายใตสถานการณทมความเสยง โดยก าหนดความ

นาจะเปน (probability) ใหกบสถานการณตางๆ ผตดสนใจสามารถค านวณผลตอบแทนทคาดหวงและตดสนใจทางเลอกทใหผลตอบแทนสงสด โดยมขนตอนของแตละสภาวการณดงน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

45

2.1) การตดสนใจภายใตสภาวการณความแนนอน หมายถง ผตดสนใจทราบแนนอนวาจะเกด

สภาวการณใดขน และทราบถงขอมลผลตอบแทนของแตละทางเลอกอยางชดเจน ดงนนการตดสนใจจงสามารถท าไดอยางไมยาก

ตวอยางการตดสนใจโดยใชตารางผลตอบแทน ผบรหารสถานศกษาตดสนใจทจะประมลการขายอาหารภายในสถานศกษา จากขอมลความ

ตองการอาหารกลางวนของนกเรยนในแตละวนไมนอยกวา 500 จาน (มลคา 10,000 บาท โดยก าหนดราคาขายจานละ 20 บาท) โดยผบรหารสถานศกษามทางเลอกในการเลอกรานอาหาร 3 ราน คอ ราน ก (สามารถท าอาหารบรการนกเรยนวนละ 250 จาน) ราน ข (สามารถท าอาหารบรการนกเรยนวนละ 350 จาน) และราน ค (สามารถท าอาหารบรการนกเรยนวนละ 500 จาน) และไดผลประโยชนเขาสถานศกษาดงแสดงตาราง 2

ทางเลอก สภาวการณ บรการอาหารเพยงพอกบความตองการ

ราน ก 1,000 บาทตอวน ราน ข 1,300 บาทตอวน ราน ค 1,200 บาทตอวน

จากตารางผลตอบแทนขางตนจะเหนวาผบรหารสถานศกษาตดสนใจไดโดยไมยากเพราะสภาวการณคอ ใหบรการอาหารแกนกเรยนหมดเพยงพอแกความตองการ ดงนนจงเลอกราน ข เพราะจะไดรบผลประโยชนสงสด คอ 1,300 บาทตอวน

2.2) การตดสนใจภายใตสภาวการณความไมแนนอน สภาวการณความแนนอนเปนสภาวการณทไมเกดขนบอยนก เพราะในอนาคตอาจจะเกด

เหตการณบางอยางเขามาเกยวของ ท าใหสภาวการณทเคยคดวาจะเกดขนแนนอนกลบไมเกดขนกได ดงนนในสภาวการณภายใตความไมแนนอน หมายถง ผตดสนใจทราบวาจะเกดสภาวการณใดขนบาง แตไมทราบวามโอกาสเกดขนมากนอยแคไหน แตอยางไรกตามผตดสนใจทราบวาจะไดรบผลตอบแทนของแตละทางเลอกภายใตสภาวการณตางๆ เปนเทาไร จากตวอยางขางตน หากผบรหารสถานศกษาก าหนดราคาขายอาหารสงกวาทก าหนดเดม (จานละ 20 บาท) อาจจะท าใหนกเรยนไมมาใชบรการอาหารจากรานอาหารทมอยในสถานศกษากได ดงนนแทนทรานอาหารจะบรการอาหารใหนกเรยนไดหมดและเพยงพอกบความตองการทผบรหารสถานศกษาและแมคาคาดหวงไวกอาจจะไมเปนตามนน ดงนนผบรหารจะตองตดสนใจโดยอาศยเกณฑตางๆ ประกอบดวย

1. เกณฑแมกซแมกซ (maximax criteria) เรยกอกอยางหนงวา เกณฑผลตอบแทนสงสด (maximum of the maximum criteria) เปนเกณฑทเหมาะสมกบผตดสนใจเปนผมองโลกในแงด โดยมวธการในการตดสนใจดงน

(1) เลอกผลตอบแทนสงสดของแตละทางเลอก (max)

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

46

(2) ตดสนในเลอกผลตอบแทนสงสดในขอ (1) (max of max)

2. เกณฑแมกซมน (maximin criteria) เรยกอกอยางวา เกณฑผลตอบแทนสงสดจากคาต าสด (maximum of the minimum criteria) เปนเกณฑทเหมาะสมกบผตดสนใจเปนผทมองโลกในแงราย โดยเลอกสงทดทสดจากสงทเลวทสด มวธการในการตดสนใจดงน

(1) เลอกผลตอบแทนต าสดของแตละทางเลอก (min) (2) ตดสนใจเลอกผลตอบแทนสงสดในขอ (1) (max of min)

3. เกณฑมนแมกซ รเกรด (minimax regret criteria) หรอเรยกอกอยางวา เกณฑการสญเสยนอยทสดจากการสญเสยมากทสด (minimum of the maximum regret criteria) เปนมมมองทตรงกนขามกบเกณฑแรก โดยอาศยแนวคดของคาเสยโอกาสมาใชในการตดสนใจ กลาวคอเปรยบเทยบคาเสยโอกาสสงสดของแตละทางเลอก แลวเลอกทางเลอกทมคาเสยโอกาสต าทสด มวธการในการตดสนใจดงน

(1) สรางตารางคาเสยโอกาสโดยมค านวณคาเสยโอกาสของแตละสภาวการณ (2) เลอกคาเสยโอกาสมากทสดของแตละทางเลอก (max) (3) ตดสนใจเลอกคาเสยโอกาสต าสดจากขอ (2) (min of max)

4. เกณฑของเฮอรวกซ (Hurwicz criteria) หรอเรยกอกอยางวา เกณฑการความเปนจรง (the criteria of realism) เปนเกณฑทใชแกปญหาทผสมผสานระหวางเกณฑ maximax (การมองโลกในแงด) กบเกณฑ maximin (การมองโลกในแงราย) โดยใหผตดสนใจประเมนตวเองวามดชนของการมองโลกเปนอยางไร

โดยก าหนดให 𝛼 เปนดชนการมองโลกซงมคาอยระหวาง 0 – 1 เชน หาก 𝛼 = 0 แสดงวาเปนคนมองโลกใน

แงราย และหาก 𝛼 = 1 แสดงวาเปนคนมองโลกในแงด หรอหาก 𝛼 = 0.8 แสดงวาเปนคนมองโลกคอนขางด เปนตน วธการในการตดสนใจ มดงน

(1) ก าหนดดชนการมองโลกของผตดสนใจ

(2) ผลตอบแทนในแตละทางเลอก = 𝛼 * (ผลตอบแทนสงสดของทางเลอกนน) + (1 - 𝛼) * (ผลตอบแทนต าสดของทางเลอกนน)

(3) ตดสนใจเลอกทางเลอกทตอบแทนสงสด 5. เกณฑของลาปลาซ (Laplace criteria) หรอเรยกอกชอหนงวา เกณฑเหตและผล (the

criteria of rationality) ซงในบางครงการหาความนาจะเปนอาจเปนเรองท าไดคอนขางยงยากหรอผตดสนใจไมมขอมลเพยงพอทจะทราบถงความนาจะเปนของสภาวการณทเกดขน จงแกปญหาดวยการสมมตวาสภาวการณทกสภาวการณมโอกาสเกดขนไดเทากน วธการตดสนใจมดงน

(1) ค านวณความนาจะเปนของแตละสภาวการณเทาๆ กน (2) น าก าไรทไดคณกบความนาจะเปนของแตละสภาวการณ (3) หาก าไรคาดหวงของแตละทางเลอก จากผลรวมของคาในขอ (2) (4) ตดสนใจเลอกทางเลอกทไดก าไรคาดหวงสงสด

2.3) การตดสนใจภายใตเงอนไขความเสยง

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

47

ในสภาวการณภายใตความเสยง หมายถง ผตดสนใจรวาจะเกดสภาวการณใดขนบาง รโอกาสทจะเกด

จากประสบการณหรอขอมลในอดตและรวาจะไดรบผลตอบแทนของแตละทางเลอกภายใตสภาวการณตางๆ อยางไรกตามผตดสนใจพอจะคาดการณโอกาส (ความนาจะเปน) ทสภาวการณจะเกดขนไดจาก 2 วธ คอ

(1) ความนาจะเปนทไดมาอยางมหลกเกณฑ (objective probability) ซงอาจไดจากการสงเกต การทดลอง หรอประสบการณ

(2) ความนาจะเปนทไดมาจากการวเคราะหแนวโนม (subjective probability) ซงอาจไดจากการท านาย วเคราะห การสม เปนตน

ขนตอนตอจากการทราบความนาจะเปนของสภาวการณ กจะสามารถค านวณผลตอบแทน และตดสนจเลอกทางเลอกตามทตองการได โดยมเกณฑในการตดสนใจดงน

1. เกณฑคาความคาดหวง (Expected Value: EV) เมอทราบความนาจะเปนของสภาวการณทเกดขน ผตดสนใจตองท าการตดสนใจเลอกทางเลอกท

เปนเปาหมายขององคการ ในทนสมมตใหเปาหมายของผตดสนใจคอ ผลประโยชนสงสด ดงนนผตดสนใจตองหาผลประโยชนคาดหวงของแตละทางเลอกและตดสนใจเลอกทางเลอกทไดรบผลประโยชนมากทสด ขนตอนการตดสนใจโดยใชเกณฑคาคาดหวง ประกอบดวย

(1) น าผลประโยชนทไดของแตละทางเลอกคณกบความนาจะเปนของแตละสภาวการณ (2) ค านวณผลประโยชนคาดหวงของแตละทางเลอก จากผลรวมของทกคาในทางเลอกเดยวกน (3) ตดสนใจเลอกทางเลอกทไดก าไรคาดหวงสงสด

2. เกณฑคาเสยโอกาสคาดหวงนอยทสด (Expected Opportunity Loss: EOL) การทผตดสนใจไมสามารถคาดการณอนาคตไดแนนอน ดงนนการเตรยมบรการไวมากเกนไปกจะ

ท าใหเสยผลประโยชนได ในขณะเดยวกนการเตรยมบรการไวนอยกวาความตองการกจะท าใหเสยโอกาสการใหบรการเชนเดยวกน ซงหากเปนเชนน ผตดสนใจจ าเปนตองเลอกทางเลอกทท าใหเสยโอกาสนอยทสด วธการของเกณฑคาเสยโอกาสคาดหวงนอยทสด ประกอบดวย

(1) หาคาเสยโอกาสจากการน าคาสงสดในแตละสภาวการณ (2) น าคาเสยโอกาสมาคณกบความนาจะเปนของแตละสภาวการณ (3) ค านวณคาเสยโอกาสคาดหวง จากผลรวมของคาในขอ (2) (4) ตดสนใจเลอกทางเลอกทมคาเสยโอกาสคาดหวงนอยทสด

3. เกณฑความเปนไปไดสงสด (The maximum likelihood criteria) เปนเกณฑทใชลดความเสยงไดงายและรวดเรวทสด ผตดสนใจเพยงแตทราบวาในอดตเกด

สภาวการณใดบอยทสด กสามารถตดสนใจเลอกทางเลอกท เกดประโยชนกบตนมากทสดได วธการของเกณฑความเปนไปไดสงสด ประกอบดวย

(1) เลอกสภาวการณทมโอกาสเกดขนมากทสด (2) จากสภาวการณในขอ (1) ตดสนใจเลอกทางเลอกทไดผลตอบแทนสงสด

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

48

โดยสรป ตวแบบการตดสนใจเชงปรมาณเปนตวแบบการตดสนใจทใชสถต ตวแลข ตวแบบทาง

คณตศาสตรเขามาใชในการตดสนใจเพอใหการตดสนใจถกตองและเหมาะสมกบสภาวการณ ซงมเทคนคการตดสนใจทส าคญ ไดแก เทคนคแขนงการตดสนใจและเทคนคผลตอบแทนทคาดหวง

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

49

ตอนท 6.4 การตดสนใจและการสงการทางการบรหารการศกษา หวเรอง เรองท 6.4.1 การประยกตการตดสนใจและสงการของผบรหารทางการศกษา เรองท6.4.2 บทบาทของผบรหารทมตอการตดสนใจและการสงการทางการบรหารการศกษา เรองท 6.4.3 ปจจยทสงผลตอการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษา แนวคด

1. การประยกตการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษาจะตองมความเขารความเขาใจเกยวกบ ระบบการตดสนใจในการบรหารการศกษาของไทย เกณฑมาตรฐานของระบบการตดสนใจภาครฐ แนวปฏบตทเปนรปธรรมตามเกณฑมาตรฐานและการสงการตามการตดสนใจ

2. บทบาทของผบรหารทมตอการตดสนใจขนอยกบการแสดงบทบาทของผบรหารในขณะทกระท าการตดสนใจซงมหลายบทบาท นอกจากนยงตองค านงถงหลกการในการตดสนใจและความพงพอใจของผทมสวนเกยวของกบเหตการณทจะตองตดสนใจ ดงนนบทบาทของผบรหารจะเปนไปตามกระบวนการตดสนใจทเรมตงแตการวเคราะหปญหา การก าหนดทางเลอก การเลอกทางเลอก การน าทางเลอกสการปฏบต การประเมนผลตามทางเลอกและการยอมรบผลของปฏบตตามทางเลอกและน าผลดงกลาวมาปรบปรงและพฒนาทางเลอกใหเปนมาตรฐานทดยงขน

3. ปจจยทสงผลตอการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษาเพอใหบรรลเปาหมายขององคการมากทสด ประกอบดวย ตวผท าการตดสนใจ บทบาทของผท าการตดสนใจ ประเดนปญหาทตองตดสนใจ ตวแบบการตดสนใจ สภาวะแวดลอม ทางเลอกตางๆ สภาวการณทท าการตดสนใจ วธการสงการ และสอทใชในการสงการ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 6.4 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธการการประยกตการตดสนใจและสงการของผบรหารทางการศกษาได 2. อธบายบทบาทของผบรหารทางการศกษาทมตอการตดสนใจและการสงการทางการบรหารการศกษาได 3. ระบปจจยทสงผลตอการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษาได

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

50

เรองท 6.4.1 การประยกตการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษา ระบบบรหารการศกษาไทยเปนระบบราชการ หนวยงานทจดการศกษาตามระบบการบรหารศกษาทใชระบบราชการจะถอไดวามลกษณะเปนหนวยงานภาครฐ ทมการจดระบบการบรหารตามระบบบรหารราชการแผนดน ทรวมอ านาจสสวนกลางและตวผบรหารระดบสงขององคการ พรอมกนนนกมการแบงอ านาจการตดสนใจลดหลนกนไปตามล าดบสายการบงคบบญชาตามโครงสรางองคกรในปจจบน ตามโครงสรางของระบบบรหารการศกษามการจดโครงสรางระบบรหารทบรหารโดยคนคนเดยว และองคคณะบคคล การตดสนใจจงมทงในรปของการตดสนใจสวนใหญอยทผบรหารสงสดคนเดยว และอยทคณะกรรมการ การตดสนใจโดยผบรหารคนเดยวจะปรากฏในสวนราชการ สวนใหญของประเทศทจดระบบบรหารในรปของกระทรวง ทบวง กรม และจดแบงภายในกรมออกเปน กอง และแผนก/ฝาย รวมทงในระดบโรงเรยนและสถาบนการศกษา อยางไรกตาม ในสวนราชการรปแบบนอาจมการจดตงคณะกรรมการขนชวยพจารณาตดสนใจเรองตางๆ กได นอกจากน ในแตละหนวยงานอาจมการจดรปบรหารหรอแตงตงคณะกรรมการหรอคณะท างานขนเปนการภายใน อนเปนการท าตามระเบยบประเพณปฏบตหรอเพอประโยชนในการประสานงาน และท าความเขาใจระหวางหนวยงาน คณะกรรมการดงกลาวสวนใหญจะไมมอ านาจตามกฎหมาย อ านาจการตดสนใจเปนของผบรหารองคการ แตผบรหารไดจดใหมคณะกรรมการขนชวยในการพจารณาเสนอแนะแนวทางตดสนใจในเรองตางๆ ทผบรหารเหนสมควรใหน าขนมาพจารณาและรบฟงความคดเหนของทประชม เพอน าไปใชประกอบการตดสนใจ โดยอ านาจการตดสนใจเปนของผบรหารองคการ ผเขารวมประชมตระหนกในขอบเขตความรบผดชอบของตนวา เปนเพยงการใหความคดเหนตอผบรหารเทานน องคประกอบของคณะกรรมการมกประกอบดวยผบรหารหนวยงานยอยตางๆ คณะกรรมการดงกลาว ไดแก ทประชมหวหนาหมวด/ฝายในปการศกษาหรอหนวยงาน ทประชมผอ านวยการกอง และทประชมอธบด ทประชมหวหนาภาควชา และทประชมคณะบด เปนตน โดยทลกษณะของการตดสนใจในระบบบรหารการศกษาไทยเปนไปตามโครงสรางของระบบบรหาร และสายการบงคบบญชา อ านาจการตดสนใจจงมกจะอยทผบงคบบญชาทมอ านาจการตดสนใจในแตละเรอง การตดสนใจจงมลกษณะเปนไปตามกรอบการพจารณาของผบรหารแตละคนเปนส าคญ ซงสวนใหญกเปนไปในลกษณะอตนยม (authoritarian) แมในรปของการตดสนใจโดยองคคณะบคคลกมกจะเปนไปในลกษณะของการคลอยตามความคดเหนของผบรหารหนวยงานในฐานะทเปนผรบผดชอบการบรหารงานของหนวยงานนน และในฐานะทมอ านาจตามสายการบงคบบญชา รวมตลอดถงการเปนผมขอมลและทราบขอเทจจรงของเรองทตองตดสนใจมากทสด

ผบรหารทางการศกษาจะเปนผทมอ านาจในการตดสนใจในการบรหารการศกษาซงมอยในทกกระบวนการของการจดการศกษาและครอบคลมภารกจหลกทงในสวนของผบรหารสถานศกษาและผบรหารทางการศกษาอน ผบรหารจะตองเปนนกตดสนใจทมงสงเสรมใหเกดการแกไขปญหาอยางสรางสรรคและเกดองคความรหรอนวตกรรมการเรยนรใหมขน ดงนนผบรหารจงควรเปนบคลากรทมคณภาพ เปนผน าทเกงในการบรหารคนและบรหารตน มความฉลาดทางอารมณ รจกการสรางและรกษาความสมพนธอนดกบผอน มความเปนผน าในการระดมทรพยากรบคคลทมความรความสมรรถและระดมปจจยการบรหารอนใหเพยงพอใน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

51

การด าเนนงานตามภารกจทไดรบมอบหมาย ซงการทจะใหการบรหารงานมประสทธภาพนนผบรหารจะตองมการพฒนาพฤตกรรมการตดสนใจเพอใหมแนวคดในการเลอกทางเลอกทเหมาะสมในการบรหารงานไดตามบทบาทของผบรหาร ซงแตละคนอาจใชตวแบบการตดสนใจทแตกตางกนไป ซงในสวนนไดสรปการประยกตการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการบรหารการศกษาไวตามประเดนส าคญๆ และทเกยวของอนๆ โดยเรมตงแตการเขาใจเกยวกบเกณฑมาตรฐานของระบบการตดสนใจ ระบบการตดสนใจภาครฐและแนวทางในการน าตวแบบการตดสนใจมาใชในการบรหารงานอยางเปนรปธรรม โดยเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการตดสนใจ รวมถงการสงการตามการตดสนใจ ซงมรายละเอยดดงน

1. เกณฑมาตรฐานของระบบการตดสนใจในภาครฐ ระบบการตดสนใจของภาครฐมงเนนการอ านวยประโยชนสงสดใหกบประชาชนผรบบรการหรอผทมสวนไดสวนเสยตางๆ ระบบการตดสนใจของภาครฐควรประกอบไปดวยมตตางๆ อนจะน าไปตดสนใจในระบบเปดทสามารถท าใหการตดสนใจของภาครฐสามารถเออประโยชนแกประชาชนไดมากยงขน ระบบการตดสนใจในภาครฐรวมถงเกณฑมาตรฐาน 10 เกณฑ ดงตอไปน

(1) ประสทธภาพ (2) การกระจายอ านาจ (3) ทนตอเหตการณ (4) ความเปนประชาธปไตย (5) ความสมฤทธผล (6) การยอมรบจากผรวมงาน (7) การยอมรบจากประชาชน (8) การลดความสญเสย (9) การลดความขดแยง (10) โครงสรางระบบการตดสนใจ

เกณฑดงกลาว แสดงใหเหนถงเงอนไขทจ าเปนของการพฒนาระบบการตดสนใจทดของหนวยงานภาครฐ ดงทแสดงในภาพท 6.6

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

52

ภาพท 6.6 องคประกอบของเกณฑมาตรฐานระบบการตดสนใจในภาครฐ จาก การตดสนใจและการสงการ. (หนวย 6, น. 45), ในประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารการศกษา. โดย ประยร ศรประสาธน (2558). (พมพครงท 6) นนทบร: สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

2. แนวทางปฏบตทเปนรปธรรมของเกณฑมาตรฐานของระบบการตดสนใจในภาครฐ

หนวยงานภาครฐจะตองพฒนาระบบการตดสนใจใหครอบคลมทกมตหรอทกเกณฑมาตรฐาน ขางตน เพอเปนหลกประกนในความมประสทธผลและประสทธภาพของการตดสนใจของหนวยงานทมงเนนการพฒนาระบบการตดสนใจทมประสทธภาพ และสงเสรมความเปนประชาธปไตยทจะสงผลใหประชาชนทวไปไดรบการบรการจากภาครฐ และหนวยงานทเกยวของอยางสะดวกรวดเรวตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางทวถง และตรงตามกลมเปาหมาย แนวคดเกยวกบเกณฑมาตรฐานดงกลาวอธบายไดดงภาพท 6.7

ระบบ

การต

ดสนใ

จทดใ

นภาค

รฐ

ประสทธภาพ

การกระจายอ านาจ

ทนตอเหตการณ

ความเปนประชาธปไตย

ความสมฤทธผล

การยอมรบจากผรวมงาน

การยอมรบจากประชาชน

การลดความสญเสย

การลดความขดแยง

โครงสรางระบบการตดสนใจ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

53

ภาพท 6.7 แสดงแนวคดและตวชวดของการตดสนใจทมประสทธภาพ จาก การตดสนใจและการสงการ (หนวย 6, น.46), ในประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารการศกษา. โดย ประยร ศรประสาธน (2558). (พมพครงท 6) นนทบร: สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

การตดสนใจไดอยางถกตองและชดเจน การตดสนใจไดอยางรวดเรว ทนตอเหตการณ สงเสรมใหบคลากรสามารถท าการตดสนใจไดอยางมประสทธภาพ การใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด การตรวจแผนงานทกระดบชนของสายงาน

ระบบการตดสนใจทดของภาครฐ

การน าระบบสารสนเทศเขามาชวยในการตดสนใจ การสรางระบบการปฏบตงานแบบ Real-time การจดโครงการฝกอบรมดานการตดสนใจและกระบวนการในการแกไขปญหา การท าแผนงานศกษาความเปนไปไดของโครงการ การจดท าคมอเพอชวยในการตดสนใจ

แนวคด (นามธรรม)

การตดสนใจทมประสทธภาพ

แนวทางปฏบต (ตวชวดทเปนรปธรรม)

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

54

ภาพท 6.8 แสดงแนวคดและตวชวดของการกระจายอ านาจการตดสนใจ จาก การตดสนใจและการสงการ. (หนวย 6, น. 47), ในประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารการศกษา โดย ประยร ศรประสาธน (2558). (พมพครงท 6) นนทบร: สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

การสอสารกบหนวยงานภายนอก การมสวนรวมของหนวยงานทเกยวของ การกระจายอ านาจตดสนใจใหผบรหารระดบรองลงมา หรอเจาหนาทระดบปฏบตการ ยดถอหลกการมสวนรวมในการตดสนใจ การจดล าดบความส าคญของเนองาน

ระบบการตดสนใจทดของภาครฐ

การประชมรวมกนระหวางหนวยงานขางเคยง. การจดท าโครงการยอยเพอสนบสนนโครงการหลก จดใหมการตดตอทางอเมลระหวางหนวยงาน การจดตงคณะท างานเพอแสดงความคดเหน การมอบหมายงานตางๆ ใหหนวยงานยอยตามความสามารถหลกของหนวยงานนน

แนวคด (นามธรรม)

การกระจายอ านาจการ

ตดสนใจ

แนวทางปฏบต (ตวชวดทเปนรปธรรม)

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

55

ภาพท 6.9 แสดงแนวคดและตวชวดของการตดสนใจททนตอเหตการณ จาก การตดสนใจและการสงการ.(หนวย 6, น. 48), ในประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารการศกษา. โดย ประยร ศรประสาธน (2558). (พมพครงท 6) นนทบร: สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

การตดสนใจทมความถกตองและรวดเรว สนองตอบความตองการไดอยางทนกาล สามารถตดสนใจไดอยางตรงประเดน การตดสนใจทมความสอดคลองกบปญหา การตดสนใจทท าใหประชาชนพไดรบบรการทดยงขน

ระบบการตดสนใจทดของภาครฐ

จดใหมระบบคอมพวเตอร online ชวยในการตดสนใจ สรางระบบการตดสนใจทลดขนตอนไมจ าเปนออกไป จดใหมเจาหนาทปฏบตงานในชวงพกเทยง จดใหมการบรการในการท าธรกรรมตางๆ ผานทางเครอขาย Internet จดใหมเครอขายขอมลแบบ EDI ชวยในการตดสนใจ มการตอบ e-mail อยางสม าเสมอ

แนวคด (นามธรรม)

การตดสนใจททนตอ

เหตการณ

แนวทางปฏบต (ตวชวดทเปนรปธรรม)

สรางกลไกการรบฟงความคดเหนตงแตตนจนปลาย การกระจายงบประมาณอยางทวถง ความโปรงใสในการชแจง ใหขอมลแกประชาชน การตดสนใจทมความสอดคลองกบปญหา

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

56

ภาพท 6.10 แสดงแนวคดและตวชวดของการตดสนใจทเปนประชาธปไตย ทมา: การตดสนใจและการสงการ. ในประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารการศกษา.

(หนวย 6, น. 49). โดย ประยร ศรประสาธน (2558). (พมพครงท 6) นนทบร สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ระบบการตดสนใจทดของภาครฐ

จดตงคณะกรรมการสวนกลางเพอพจารณากลนกรองการกระจายงบประมาณสหนวยงานยอยตางๆ จดใหมกลองรบความคดเหนหรอบตรเสนอแนะ จดตงคณะท างาน อนกรรมการ การการเปนไตรภาค จดใหมเวทประชาชน และพบประชาชนทกเดอน จดตงคณะกรรมการประชาคม คณะกรรมการ ประชาชน ประจ าอ าเภอ คณะกรรมการประจ าหมบาน

แนวคด (นามธรรม)

การตดสนใจทเปน

ประชาธปไตย

แนวทางปฏบต (ตวชวดทเปนรปธรรม)

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

57

เนองจากการบรหารการศกษามลกษณะทแตกตางจากการบรหารกจการอยาง อน กลาวคอ เปนการบรหารงานทมจดเนนอยทการพฒนาบคคล มการด าเนนงานเปนขนเปนตอน ใชระยะเวลาด าเนนการ และเปนไปโดยหวงผลระยะยาว การด าเนนกจกรรมเปนไปโดยมไดหวงผลก าไรในรปตวเงนหรอในเชงปรมาณ เปนการด าเนนงานทเปนผลงานในเชงคณภาพเปนประการส าคญ ดงนน การประเมนผลโดยเปรยบเทยบผลทไดรบในเชงจ านวนและตวเงนจงไมอาจจะกระท าไดเหมอนการด าเนนกจการทางธรกจอนๆ และเนองจากการบรหารการศกษาเปนเรองของการพฒนาบคคลเพอสงคมในอนาคต การด าเนนงานจงมความเกยวกนถงบคคลหลายฝาย ไมวาจะเปนผปกครองนกเรยนผน าชมชน บคลากรของโรงเรยน เจาหนาทของรฐอนๆ รวมทงผประกอบการธรกจอตสาหกรรมทอยในทองถน ความเกยวพนดงกลาวปรากฏออกมาในรปของการรบฟงความคดเหน การใหเขามามสวนรวมก าหนดนโยบายการบรหาร และการใหความสนบสนน ทงนเพอใหการจดการศกษาสอดคลองกบความตองการของบคคลและของสงคม ทงทางดานวชาการและวชาชพตลอดจนการประพฤตปฏบต และคณธรรม จรยธรรมของนกเรยน นสตนกศกษา ดวยลกษณะพเศษของการบรหารการศกษาดงกลาว จงมผลท าใหมการจดระบบการบรหารทเปดโอกาสใหบคลากรและประชาชนเขามามสวนรวมในการบรหารและการตดสนใจ ปญหาส าคญทควรน ามาพจารณากคอ เมอใดถงจะควรใหบคลากรเขามสวนรวมในการตดสนใจ บทบาทและขอบเขตของการมสวนรวมในการตดสนใจควรจะเปนเชนไร ควรจะจดกลมตดสนใจอยางไร และบทบาทของผบรหารควรจะเปนอยางไร 1. ขอบเขตของการใหบคลากรมสวนรวมในการตดสนใจ ค าถามทวาภายใตสถานการณเชนใด จงจะใหผใตบงคบบญชามสวนรวมในการตดสนใจ ซงโดยทวไปแลว ผใตบงคบบญชาจะมความตงใจและยอมรบการชน าทางการบรหารบางอยางโดยไมมขอโตแยง ขอบเขตของการมสวนรวมในการตดสนใจ ของเขากคอ ขอบเขตทผบรหารก าหนดหรอเปดโอกาสใหเขามสวนรวม ซงอาจจะเปนไปตามขอก าหนดในกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประเพณปฏบตทเปนมาและการเหนพองตองกนระหวางผบรหารและบคลากรในเรองขอบเขตของการตดสนใจรวมกนในแตละเรอง ขอบเขตดงกลาวเรยกวาขอบเขตของการยอมรบตามแนวคดของ ไซมอน (Simon, 1976, p.133) ซงสามารถน ามาใชเปนประโยชนได Edwin (1967 อางถงใน Hoy & Miskel, 1991, p.328) เสนอความเชอพนฐานเกยวกบขอบเขตของการวมตดสนใจของบคลากร 2 ประการ ดงน 1) หากเรองใดทบคลากรมผลประโยชนหร อมความเกยวของ รวมทงมความรความช านาญในเรองนนแลว ผบรหารกควรจะใหครและบคลากรมสวนรวมในการตดสนใจ แตหากเรองใดบคลากรไมมผลประโยชนหรอความเกยวของตลอดจนไมมความรความช านาญในเรองนน ผบงคบบญชากไมควรจะใหบคลากรเขามสวนรวมในการตดสนใจ และบคลากรเองกไมมความประสงคหรอเตมใจจะเขารวมการตดสนใจ ดวยเหตนในการจะใหบคลากรเขามสวนรวมในการตดสนใจหรอไม ผบรหารควรทดสอบความเกยวของและความรความช านาญของบคลากร โดยตงและตอบค าถามหลกๆ เพอพจารณา ดงน 1.1 การทดสอบความเกยวของ ควรพจารณาวา ครและบคลากรมผลประโยชนทจะไดจากการเขารวมตดสนใจสงหรอไม หากมผลประโยชนสง กควรใหเขามสวนรวมในการตดสนใจ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

58

1.2 การทดสอบความเชยวชาญ ควรพจารณาวา ครและบคลากรมคณสมบตเหมาะสมทจะเขารวมตดสนใจอยางมความหมายหรอไม เขามความรความช านาญในเรองทจะตดสนใจหรอไม หากมกควรใหเขามสวนรวมในการตดสนใจ 2. บทบาทและขอบเขตการมสวนรวมในการตดสนใจของบคลากร เมอกรณปญหาทจะตดสนใจเปนเรองทครมความเกยวของและมความรความช านาญในเรองนน กควรใหครมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจตงแตตน ตงแตการระบปญหา การระบทางเลอก การคาดการณผลทจะไดรบของทางเลอกแตละทางและการตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสม รวมทงการใหเสรภาพในการระบปญหาและการก าหนดจดประสงคของการแกปญหาอยางเตมท แตถาผบรหารเปนผระบปญหา ระบทางเลอก และผลทไดรบดวยตนเองแลว การเขามสวนรวมในการตดสนใจของผใตบงคบบญชากจะจ ากดอยเฉพาะการตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสม อยางไรกตาม แตหากผบรหารจะใหบคลากรไดเขารวมในกระบวนการตดสนใจตงแตขนการระบทางเลอก และผลทคาดวาจะไดรบของทางเลอกแตละทางเลอกแลว กจะท าใหการตดสนใจนนไดรบผลดและมความถกตองมากยงขน กลาวโดยสรป การใหบคลากรเขามสวนรวมในการตดสนใจนนควรจะกระท าตงแตกระบวนการขนตนของการตดสนใจ แตถากรณหรอสถานการณในการตดสนใจชดเจนวาครไมมผลประโยชนเกยวของ และไมมความรความช านาญ กรณหรอสถานการณเชนนผบรหารควรจะเปนผตดสนใจเอง ไมควรใหผใตบงคบบญชามสวนรวม 3. การจดกลมตดสนใจ เมอผบรหารไดตกลงใจใหผใตบงคบบญชามสวนรวมในการตดสนใจแลว ขนตอนตอไปคอ การพจารณาวาควรจะจดกลมตดสนใจอยางไร จงจะไดผลการตดสนใจมาใชอยางมประสทธภาพ และเหมาะสมกบสถานการณ กรณดงกลาว Guy (1959, pp. 48 – 52) ไดระบวธการจดกลมการตดสนใจ 3 ประการ คอการรบฟงขอคดเหน การใชเสยงสวนใหญ และการใชมตเอกฉนทของทประชม 3.1 การรบฟงขอคดเหน เปนสงทอาจกลาวไดวา ไดมการน ามาใชมากทสด กลาวคอ ผบรหารเลอกประชมบคลากรเพอน าเสนอปญหาและขอความคดเหนขอเสนอแนะ ขอวพากษวจารณ และการรบทราบถงปฏกรยาของผใตบงคบบญชา ในเรองการตดสนใจขนสดทายเปนของผบรหารทพยายามจะสะทอนการมสวนรวมและความรสกของผใตบงคบบญชาในการตดสนใจดงกลาว 3.2 การใชเสยงสวนใหญ เปนการประชมใหผเขารวมประชมแสดงความคดเหน แลวขอมตทประชม โดยใหแตละคนมสทธออกเสยงไดเทากนคอคนละหนงเสย การตดสนใจแกปญหาจะเปนไปตามเสยงสวนใหญของทประชม 3.3 การใชมตเอกฉนท เปนการประชมทตองการการเหนพองตองกนในแนวทางแกปญหาจากผเขารวมประชมทงหมด การไดความเหนพองตองกนดงกลาว สวนใหญจะไมใชการออกเสยงลงคะแนน แตจะใชการแสดงการยอมรบของทประชมโดยการถามทประชมหากทประชมยอมรบกจะถอเปนมตทประชม หากยงมผไมยอมรบกจะมการอภปรายตอไปจนกวาจะเหนพองตองกน 4. บทบาทของผบรหารในการตดสนใจแบบมสวนรวม การจดกลมรบฟงขอคดเหน ใชในกรณทผบรหารเปนผทก าหนดปญหา ระบทางเลอกและผลทจะไดรบจากทางเลอกแตละทางเอง แตอยากจะรบฟง

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

59

ขอคดเหนปฏกรยา และขอเสนอแนะเกยวกบการตดสนใจ และทางเลอกทเหมาะสมทสด กรณดงกลาวจะใชไดผลเมอการตดสนใจของผบรหารเปนทยอมรบของบคลากร บทบาทของผบรหารในทประชมกลมดงกลาวน จะตองเปนกลางและพยายามรบฟงความคดเหนของทกฝาย การใชเสยงสวนใหญ ผบรหารทจดการประชมรปแบบนจะตองมความมนใจวาเสยงสวนใหญของทประชมจะไดไมกอใหเกดความแตกแยกในกลม และจะตองเปดโอกาสใหเสยงสวนนอยไดแสดงความคดเหน กอนจะหาขอยตจากทประชมดวยการลงมต บทบาทของผบรหารกรณนจะตองเปนกลาง และอ านวยความสะดวกใหผใตบงคบบญชาตดสนใจบนพนฐานของขอมลเกยวกนและตรงกน การใชมตเอกฉนทนนมจดมงหมายส าคญทจะใหไดรบความเหนพองตองกนบทบาทของผบรหารคอ การน าการอภปรายเพอทจะท าใหเกดความเหนทคลายคลงกนอนจะเปนพนฐานน าไปสการเหนพองตองกน ผบรหารจะตองพยายามผสมผสานความคดเหนตางๆ เขาดวยกน และจดท าขนเปนทางเลอกทผเขารวมประชมสามารถตกลงกนได การตดสนใจแบบใชมตเอกฉนทนเปนเรองทตองใชเวลา พลงงานและมความสบสนสง นอกจากนการเหนพองตองกนทงหมดกเปนสงทเกดขนไดยาก ฉะนน ผบรหารจงมกจะใชในกรณทเมอการตดสนใจโดยการเหนพองตองกนเปนสงจ าเปน การตดสนใจโดยใชเสยงสวนใหญและมตเอกฉนทน เปนสงทมใชไมบอยครงนก และมกจะจ ากดการเขาไปมสวนรวมของผใชบงคบบญชาใหมเฉพาะผทเกยวของ และจ าเปนตอการตดสนใจจรงๆ แตถาการใหบคลากรมสวนรวมในการตดสนใจเปนไปเพอเปดการตดตอสอสารระหวางผบรหารกบบคลากร เพอลดการตอตานและเพมการสนบสนนการตดสนใจ หรอเพอน าความคดเหนและขอมลจากบคลากรมาเพมคณภาพของการตดสนใจใหดยงขน การจดกลมตดสนใจเพอใหบรรลจดมงหมายดงกลาวน ควรเปนไปในรปแบบของการรบฟงความคดเหน โดยผบรหารน าเสนอปญหาตอผใตบงคบบญชา และขอใหแสดงความคดเหนกอนทจะหาขอยต ผทเกยวของทกคนพงตระหนกวาการตดสนใจขนสดทายเปนของผบรหาร และผบรหารควรแสดงบทบาทในการใหขอมลและเหตผลในการเสนอแนวทางการตดสนใจของตนใหทประชมทราบ Bridges( (อางถงใน Hoy & Miskel, 1991, p.332) ไดเสนอแนะวา ควรน าเทคนคการตดสนใจแบบเสยง (risks technique) มาใช เทคนคดงกลาวเกยวพนถงการใหผใตบงคบบญชาพจารณาถงขอเสยง ( risks) หรออนตราย (danger) ทอาจจะเกดขนหากมการปฏบตตามทางเลอกนนๆ บคลากรอาจจะแสดงขอคดเหนและขอแยงถงมาตรการทเสนอ ซงนอกจากจะท าใหผบรหารไดรบทราบถงแรงตอตานของผใตบงคบบญชาทอาจจะเกดขนไดจากการตดสนใจแลว ยงท าใหไดขอมลเพอการตดสนใจเพมเตม รวมทงการสรางบรรยากาศใหเกดการยอมรบการตดสนใจจะมขนตามมาดวย แตถาจดมงหมายของการใหบคลากรมสวนรวมในการตดสนใจเปนไปเพอการปรบปรงคณภาพของการตดสนใจแลว กควรทจะใหบคลากรเขามามสวนรวมตงแตตน โดยผบรหารควรเนนกระบวนการแกปญหามากกวาการระบวธการแกปญหา (solution) กรณดงกลาวมผลการวจยทชวดวา การตดสนใจทมคณภาพสงมกจะไดมาจากกลมตดสนใจทผบรหารวางตนเปนกลาง ไมเขาไปประเมนและวจารณความคดเหนของทประชม รวมทงหลกเลยงการแสดงความประหลาดใจในแนวคดแปลกๆ ทมผเสนอ (Argyris, 1966; Bridges &

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

60

Doyle, 1968; and Hoy & Miskel, 1991) ผบรหารควรท าหนาทกอใหเกดการแสดงความคดเหนอยางอสระ และใหเปนการประชมทมการสอสารแบบเปด

3. การสงการตามการตดสนใจ ดงทน าเสนอมาในตอนกอนๆ แลววา การตดสนใจมการด าเนนการทมลกษณะเปนกระบวนการทมอยในทกระดบขนตอนของการบรหาร ตงแตระดบสงสดถงระดบต าสดขององคการ หรอมตงแตระดบชาตเรอยลงไปถงระดบสถานศกษา นนหมายความวาการตดสนใจเปนเรองเดยวกนกบการก าหนดนโยบายและการวางแผน ดงนนเมอก าหนดนโยบายและวางแผนและตดสนใจแลว จะตองน าไปปฏบต หากมไดมการน าไปปฏบตกจะเปนเพยงความตงใจหรอเจตนารมณ และสงทอยตรงกลางระหวางการตดสนใจถงการน าไปปฏบต หรอการมอบหมายใหมผรบผดชอบด าเนนการตามการตดสนใจนน หากไมมการสงการกจะไมมผรบผดชอบน าการตดสนใจตามนโยบายและการวางแผนนนไปปฏบต ดงนนเพอใหเกดความเขาใจทชดเจนเกยวกบความสมพนธระหวางการตดสนใจและการสงการโดยเฉพาะการน ามาใชในการบรหารการศกษานน จ าเปนจะตองเขาใจในประเดนตอไปน

3.1 วธการสงการ การสงการอาจแบงออกเปน 3 วธ คอการสงการดวยวาจา การสงการโดยหนงสอ และการสงการดวยการผสมทงการสงการดวยวาจาและดวยลายลกษณอกษรไปพรอมกน ซงแตละวธมรายละเอยดดงตอไปน (ประยร ศรประสาธน,2558) 1. การสงการดวยวาจาเปนวธการทงายทสดและท าไดรวดเรวทสด ทงเปนวธการสงการทมการเผชญหนาโดยตรงระหวางผสงการกบผถกสงการ ซงท าใหผถกสงการสามารถทจะซกถามขอของใจและขอรายละเอยดจากผสงการโดยตรงกได วธการสงการแบบนอาจเปนการสงการ 2 ตอ 2 ระหวางผสงการกบผถกสงการหรอเปนการสงการในทประชมกได และดวยความเจรญทางเทคโนโลยการสอสารท าใหเกดวธการใหมในการสงการดวยวาจาผานทางวทย โทรศพท และการประชมทางไกลผานดาวเทยม ซงท าใหการสงการครงเดยวครอบคลมพนทไดกวางไกล การสงการแบบนมใชอยมากในปจจบน อยางไรกตาม การสงการแบบนมกจะตามมาดวยการสงการเปนลายลกษณอกษรเพอเปนเอกสารยนยนการสงการดวยวาจาดงกลาวขางตน 2. การสงการเปนลายลกษณอกษร เปนวธการสงการทใชกนมากในระบบราชการและระบบบรหารงานอนๆ ทงนเพอยนยนและใชเปนเอกสารประกอบการพจารณาหากมไดมการด าเนนงานตามการสงการนน หรอหากการด าเนนการตามการสงการนน เกดขอผดพลาดอนเนองจากการสงการไมถกตองชอบธรรม การสงการวธนเปนวธการทมราคาถก และสามารถสงการไปยงพนทตางๆ ไดอยางกวางขวาง ส าหรบปญหาทพบอยมากในการสงการแบบน คอความเขาใจไมตรงกนระหวางผสงการกบผถกสงการ ซงอาจจะตความและแปลความหมายของค าสงการไมตรงกน เพราะการสงการเปนลายลกษณอกษรนน ผสงการตองมความร ทกษะ และความสามารถเปนอยางมากในการเขยนขอความทจะสอความหมายใหเขาใจตรงกนระหวางผสงการและผถกสงการ อนเนองมาจากความร ประสบการณ ทกษะ ความสามารถ และความเขาใจในเจตนารมณและความตองการทแทจรงของการสงการนนไมตรงกน นอกจากน ผถกสงการกไมสะดวกตอการสอบถามหรอค าชแจงจากผสงการโดยตรง ความเขาใจแตกตางกน และการตความค าสงการไมตรงกบเจตนารมณหรอความ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

61

ตองการทแทจรงของผสงการน มพบมากในขนของการน านโยบาย แผนงาน และค าสงของหนวยเหนอไปปฏบต ซงจะปรากฏขาวอยเสมอๆ วา มขอผดพลาดและเบยงเบนไปจากทผสงการตองการมาก 3. วธการแบบผสม เปนวธการทจะชวยแกปญหาจากจดออนของวธการสงการทง 2 วธดงกลาว คอการน าวธการทง 2 อยางมาผสมหรอเสรมซงกนและกน กลาวคอ เมอสงการดวยวาจาไปแลว กสงการสงการเปนลายลกษณอกษรใหผถกสงการรบทราบและเปนเอกสารยนยนการสงการดงกลาว ขณะเดยวกน หากสงการเปนลายลกษณอกษรแลว กมการเสรมและอธบายเพมเตมดวยวาจาอกครงหนงเพอใหเกดความเขาใจตรงกน

3.2 สอทใชสงการ การสงการทมประสทธผล ไมวาจะสงการเปนลายลกษณอกษรหรอดวยวาจาหรอดวยวธการผสมนน เพอกอใหเกดความเขาใจในการสงการนนอยางแทจรง ผบรหารหรอผสงการควรจะเสรมดวยการใชสอหรอเทคโนโลยประกอบไมวาจะเปนแผนภาพ แผนภม ภาพถาย ภาพวดทศน ภาพยนตร ฯลฯ ทเกยวของกบเรองทสงการกจะท าใหผรบค าสงมความเขาใจชดเจน และสามารถน าการสงการไปใชในการปฏบตงานไดถกตองยงขน

3.3 หลกส าคญในการสงการ การสงการทดนน ควรเปนการสงการทชดเจนและกระชบ โดยสาระส าคญทควรมอยในการสงการมดงน 1. สงการแกใคร ซงสวนใหญจะเปนผรบผดชอบด าเนนงานตามการสงงานนน โดยการด าเนนงานตามการสงการอาจจะเปนการท าคนเดยวหรอท ารวมกบคนอนกได ซงหากท ารวมกบคนอนกควรระบใหชดเจนวาท ารวมกบใคร 2. สงการใหท างานอะไร มขอบเขตการด าเนนงานกวางไกลแคไหน และมความรบผดชอบงานอยางไร 3. สงการใหท าตงแตเมอใด และหากสามารถก าหนดระยะเวลาการท างานตงแตเรมตนจนถงวนสนสดของการท างานดวย กจะยงท าใหผรบค าสงทราบถงกรอบเวลาท างานชดเจน และจะตองเรงรดการท างานใหส าเรจผลตามการสงการนน ทงยงเปนการสะดวกแกผสงการอกดวยในการตดตาม ควบคมการด าเนนงานตามการสงการ 4. มวธท าอยางไร ซงหลกการในขอนอาจจะมหรอไมมในการสงการกได แตหากมกจะชวยใหผรบค าสงไดแนวทางและวธการปฏบตเพอใหการด าเนนการตามการสงการบรรจผล 5. ใครเปนผสง คอผบงคบบญชาของหนวยงานหรอผรบผดชอบในภารกจตามขอบเขตของการสงการนน ซงโดยทวไปกคอผด ารงต าแหนงตางๆ ตามสายการบรหารทไดรบการแตงตงอยางเปนทางการและมกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบใหสามารถออกค าสง หรอสงการใหมผรบผดชอบด าเนนการในเรองหนงเรองใดตามขอบเขตความรบผดชอบของผสงการได กรณของการแสดงใหเหนวา ผสงการเปนใครนน ผสงการจะตองลงนาม พรอมกบระบวนทสงการไวดวยเพอเปนหลกฐานของการสงการนน

3.4 แนวการสงการ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

62

การสงการในเรองใดๆ ใหมผรบผดชอบน าไปด าเนนการนน มสงทผสงการควรจะค านงถง ดงน 1. การสงการนน เปนค าสงทถกตองตามกฎหมายและระเบยบขอบงคบของทางราชการ ทก าหนดขอบเขตหรอมอบความรบผดชอบของผสงการสามารถด าเนนการได และงานทสงการใหไปท านนเปนงานทถกตองตามกฎหมาย และอยในขอบเขตความรบผดชอบของผรบค าสง 2. หากเรองทสงการใหท านนไมมก าหนดในกฎหมายและกฎ ระเบยบ ขอบงคบ ของหนวยงานทผสงการบงคบบญชาอยอยางชดเจน แตเปนงานทอาจอนโลมใหเปนภารกจของหนวยงานไดหรอเปนงานทไมมหนวยงานใดรบผดชอบโดยตรง กรณเชนน ผสงการอาจน าเรองดงกลาวไปเทยบเคยงกบแนวปฏบตเดมวา มแนวการสงการอยางใด แลวสงการไปตามนน แตหากไมมแนวปฏบตการเดมอย กอาจจะใชวธการประชม ปรกษาหารอกนในกลมผรบผดชอบด าเนนงานของหนวยงาน แลวสงการไปตามมตทประชม

3.5 ขอบกพรองและผดพลาดของการสงการ จากการประมวลขอบกพรองจนอาจถงขอผดพลาดของการสงการทพบกนโดยทวไป มดงตอไปน 1. การสงการใชค าก ากวมไมมความชดเจน เปนค ากวางๆ หรอเปนค าทสามารถตความหมายไดหลายอยาง อนยากแกการท าความเขาใจในความตองการทแทจรงของการสงการนน นอกจากน กมการสงการทใชค าทมลกษณะทเปนนามธรรม เชน ในการยดมนในความสจรตยตธรรม ซงยากแกการตความหรอยดถอปฏบต 2. การสงการเกดจากการตดสนใจทผดพลาด ซงการตดสนใจทผดพลาดนนอาจเปนเพราะ 2.1 เปนการตดสนใจทมขอมลไมชดเจน 2.2 เปนการตดสนใจตามกระแสบบบงคบของสงคมหรอเพอนรวมงาน 2.3 เปนการตดสนใจกอนเวลาอนควรทงทความตองการหรอความจ าเปนทตดสนใจใน เรองนนไมม กรณเชนนพบมากในกรณการยดสมปทานของรฐใหกบผรบสมปทานเดมกอนสมปทานเดมหมดอายหลายป 2.4 เปนการตดสนใจทมสถตและมขอมลสนบสนนเปนอยางด แตสงท ตดสนใจใหกระท ายากทจะน าไปปฏบตใหบรรลผล (Nutt, 2003, pp. 861-866)

ขอผดพลาดจากการตดสนใจดงกลาวสงผลท าใหการสงการตามการตดสนใจนนเกดขอผดพลาดตามมาดวย

3. การสงการในเรองนนๆ ขาดการก ากบ ตดตาม ควบคมและประเมนผลการด าเนนงานตามการสงการวาบรรลผลอยางไร มปญหา อปสรรคทควรปรบปรงแกไขอยางไรบาง ซงการสงการทางการบรหารของไทยจ านวนมาก ทงในหนวยงานระดบลางสดจนถงหนวยงานระดบสงสดมกจะขาดการก ากบ ตดตาม ควบคม และประเมนการด าเนนงาน จงท าใหการสงการจ านวนมากไมมการน าไปปฏบต หรอมการปฏบตไมสม าเสมอ และไมไดผลงานตามการสงการ

4. การสงการนนเปนการสงการตามอารมณ ตามความโกรธหรอความเกลยดชงเปนสวนตว หรอเปนสงทแสดงอ านาจบาตรใหญของผสงการ โดยไมค านงเหตผล ขอเทจจรง และความเปนจรง

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

63

5. การสงการทเปนลายลกษณทผสงการเขยนดวยลายมอตวเอง มจ านวนมากทเขยนหวดมากหรอแม

เขยนไมหวด แตลกษณะของลายมอทเขยนแตยากทจะอานใหรจากคนทไมคนเคยกบลายมอดงกลาวกยงอานยาก อนมผลท าใหการตความการสงการเบยงเบนไปจากทตองการจะสงการ

6. งานทสงการมชนเดยวหรออยางเดยว แตใชหรอจดใหมผสงหลายคน อาจท าใหเกดขอแตกตางกนในเนอหาของการสงการ หรอในบางครงกอาจเกดความขดแยงกนได อนจะท าใหการด าเนนงานตามสงการ เบยงเบนไมตรงกบความตองการทตองการใหท า ดวยเหตน การสงการทดนนงานอยางเดยวหรอชนเดยวนนควรสงการดวยคนคนเดยว

3.5 แนวการสงการทด การสงการทดมขอทควรค านงถง ดงน 1. การสงการหรอค าสงนนตองเหมาะสมกบสถานการณทเกดขน สมเหตสมผล คอเปนการสงการทผรบค าสงเหนไดชดเจนเลยวา จะตองมการปฏบตอยางใดอยางหนงตามการสงการนน ทงเปนการสงการทเหมาะสมกบสถานการณความเปนจรง และเวลา การสงการดงกลาวจะมผลท าใหผรบค าสงปฏบตตามดวยความเตมใจ 2. การสงการนนมความเปนไปไดในการปฏบต เปนการสงการทค านงถงความรความสามารถของผรบการสงการวา จะสามารถปฏบตไดอยางบรรลผล และผสงการมทรพยากรทจะสนบสนนใหผรบการสงการน าไปใชในการด าเนนงานตามการสงการไดอยางเพยงพอ และเปนการสงการทอยในขอบเขตความรบผดชอบสงการของผสงการ และงานทท าตามการสงการนน เปนภาระงานทอยในความรบผดชอบของผรบการสงการนน 3. การสงการมความครบถวนสมบรณ กลาวคอมความชดแจงในงานทจะท าวาคออะไร ท าถงใคร ท าเมอใด มขอบเขตงานมากนอยเพยงใด มระยะการปฏบตงานเทาใด 4. การสงการนนจะตองมลกษณะชดเจนและไมคลมเครอ กลาวคอ ใชถอยค าในค าสงอยางระมดระวง กระชบ มความชดเจน สามารถท าใหผรบค าสงมความเขาใจตรงกนกบความเขาใจและความตองการของผสงการ ฉะนนผสงการจะตองพงระลกวาถอยค าทใชในการสงการจะตองท าใหผรบค าสงมความเขาใจตรงกนกบผสงการ มใชผสงการมความเขาใจคนเดยว ฉะนน จะตองมการอานทวนค าสงการนนหลายๆ ครง จนแนใจวาเปนการสงการทท าใหผรบการสงการเขาใจความตองการทแทจรงของการสงการตรงกบตน 5. ถอยค าทใชในการสงการควรเปนถอยค าทชวนใหผรบการสงการเตมใจทจะปฏบตตาม ไมควรเปนค าสงทมลกษณะของการแสดงอ านาจหรอความคดเหนของตนเปนใหญ แตควรเปนการสงการในรปแบบของการจงใจหรอกระตนใหผรบการสงการมความพงพอใจในการปฏบตการตามการสงการนน 6. การสงการควรมค าอธบายเหตผลประกอบการสงการ เพอท าใหผรบการสงการมความเขาใจชดเจนถงงานทจะตองปฏบตผลทคาดวาจะไดรบจากการปฏบต จะมผลท าใหผรบการสงการเตมใจจะปฏบตตามการสงการนนยงขน 7. การสงการนนไดจดท าในชวงจงหวะเวลาและสถานการณทเหมาะสมทตองการการด าเนนงานตามการสงการนน อนจะมผลท าใหผรบการสงการเตมใจและกระตอรอรนทจะปฏบตงานตามการสงการยงขน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

64

8. การสงการทดควรเปดโอกาสใหผรบการสงการมสวนรวมในการตดสนใจ และรวมออกความคดเหนเกยวกบการสงการดวย กจะยงใหผรบการสงการเหนความส าคญ ความจ าเปน เหตผล และความหมายของการสงการมากยงขน ทงจะท าใหเกดความกระตอรอรน ความเตมใจ และความพยายามปฏบตตามการสงการนนมากยงขน (ประยร ศรประสาธน, 2558)

โดยสรป การประยกตการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษาจะตองมความเขารความเขาใจเกยวกบ ระบบการตดสนใจในการบรหารการศกษาของไทย เกณฑมาตรฐานของระบบการตดสนใจภาครฐ แนวปฏบตทเปนรปธรรมตามเกณฑมาตรฐานและการสงการตามการตดสนใจ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

65

เรองท 6.4.2 บทบาทของผบรหารทมตอการตดสนใจและการสงการทางการบรหารการศกษา ผบรหารในองคการสมยใหมจ าเปนอยางยงทจะตองมทกษะทส าคญ คอ การคดวเคราะหและความสามารถในการตดสนใจทรวดเรว ซงทกษะดงกลาวนผบรหารจะตองเรยนร สรางความเขาใจและฝกฝนเทคนควธดานการตดสนใจอยางถกตองและเหมาะสม จากการพจารณาถงบทบาทและหนาทของผบรหาร พบวา หนาททางการตดสนใจเปนบทบาทและหนาทของผบรหารทมความส าคญและจ าเปน ซงผบรหารไมสามารถหลกเลยงบทบาทดานการตดสนใจในหนาททตองปฏบตงานดานตางๆได ดงนน “การตดสนใจ” จงถอเปนความสามารถหลกของผบรหารทกคน ผบรหารทตดสนใจไดอยางมคณภาพมประสทธภาพ คอ เหมาะสมกบเวลา โอกาส ศกยภาพ และความตองการของทกฝายทเกยวของ ยอมจะท าใหการบรหารงานด าเนนไปดวยด มประสทธภาพและประสทธผล คณภาพของการตดสนใจ พจารณาจากผลงาน การปฏบตตามทางเลอกทตดสนใจไปแลว กลาวคอ การตดสนใจทมคณภาพจะท าใหเกดผลงานตามเปาหมาย (สวกจ ศรปดถา, 2555)

อยางไรกด การตดสนใจไมไดขนอยกบกระบวนการทเปนล าดบขนเทานน แตยงขนอยกบองคประกอบอนๆ อกดวย โดยเฉพาะสภาพแวดลอมตางๆ ท เกดขนในขณะทจ ะตดสนใจ รวมทงผใตบงคบบญชาเองกมอทธพลไมนอยตอการเลอกใชวธการตดสนใจของผบรหารเนองจากผใตบงคบบญชาแตละคนมความแตกตางกน ไมวาจะเปนเรองของบคลกภาพ หรอความตองการ และผบรหารทดมกค านงถงสงเหลาน ดงนนผบรหารจงมกเกดโอกาสใหผใตบงคบบญชามอสระในการตดสนใจ หากเหนวาผใตบงคบบญชามความพรอมและตองการมสวนรวมในการตดสนใจ ในดานสถานการณทวไปกนบวามความส าคญตอการเลอกใชวธการตดสนใจของผบรหารเชนกน สถานการณดงกลาวไดแก ลกษณะและขนาดขององคก าร ตลอดจนความสามารถและประสทธภาพในการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาอยางเชนองคการทเนนหรอใหความส าคญทระบบราชการมากกเพอตองการใหมเอกภาพทางการบรหารซงมกจะมการรวบอ านาจการตดสนใจไวทผบรหาร หากบคลากรหรอผใตบงคบบญชามความรความสามารถเพยงพอและรวมกนท างานเปนทมไดกจะสงผลใหงานเกดประสทธภาพสงสด นอกจากนขอจ ากดในเรองของเวลากนบวามความส าคญเชนเดยวกน เนองจากปญหาบางอยางจ าเปนตองไดรบการแกไขโดยเรงดวนซงผบรหารจ าเปนตองตดสนใจเนองจากไมอาจรอการตดสนใจจากกลมได (Shama, 1955; Guest, 1960; Vroom, 1960; Driscoll, 1978; Hoy & et.al, 1977; Mohrman & the others, 1978; Moon, 1983; Imber, 1983 and Conway, 1984)

นอกจากนงานวจยของนกวชาการไทยทไดศกษาวจยเกยวกบการตดสนใจของผบรหารกบการปฏบตงานของครของ จารวรรณ วจตรวงศวาน และ นชนรา รตนศระประภา (2556) พบวาการตดสนใจของผบรหารมความสมพนธกนการปฏบตงานของคร ซงผบรหารจะตองมบทบาทในการระบปญหาทเกดขนใหชดเจนเพอน าสกระบวนการเลอกทางเลอกเพอน าสปฏบตและรายงานผลการปฏบตตามล าดบ ผบรหารจะตองมความคลองตวในการปฏบตงาน การบรหารงานและการตดสนใจลงมอกระท าสงตางๆ และครหรอผใตบงคบบญชาเปนรบนโยบายการท างานตอจากผบรหาร ฉะนนผบรหารจะตองมความชดเจนในการบรหารงาน มการตดสนใจทมคณภาพ บคลากรหรอครกจะสามารถทจะปฏบตงานไดเตมศกยภาพและสงผลตอคณภาพของผเรยนในอนาคต ในขณะท กตตมา มณโชต (2557) กลาววา ผบรหารสถานศกษามหนาทบรหารสถานศกษาและจดการศกษาใหบรรลจดหมายตามนโยบายการศกษาและบรหารองคการใหด ารงอย

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

66

และเปนทยอมรบของชมชน สงคม และประเทศ โดยผบรหารมบทบาทส าคญ 3 บทบาท ไดแก บทบาทระหวางบคคล บทบาทดานสารสนเทศ และบทบาทดานตดสนใจ โดยเฉพาะบทบาทดานการตดสนใจมความจ าเปนยงในการบรหาร เพราะการตดสนใจของผบรหารจะสงผลตอความส าเรจหรอความลมเหลวของสถานศกษา ดงนนผบรหารจะตองเรยนร ฝกฝนทกษะการตดสนใจเนองจากไมวาจะเปนผบรหารระดบใดกตามตองใชการตดสนใจในการบรหารจดการ เพอใหองคการอยรอดและใหการท างานเกดสมฤทธผลมากทสด นอกจากนยงไดมการศกษาเกยวกบประสทธผลการตดสนใจในการบรหารงานบคคลของผบรหารสถานศกษาของ กนตฤทย พนธสวสด (2559) พบวา ผบรหารมบทบาทในการตดสนใจเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากร การใหความมนคงในการท างานของบคลากร การพฒนาบคลากร และการสรรหาบคลากร ซงประสทธผลการตดสนใจในแตละดานจะมความแตกตางกนไปขนอยกบหลกการ หลกเกณฑ เวลา และสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกสถานศกษา

จากแนวคดเกยวกบการตดสนใจและการสงการ รวมทงความส าคญของผบรหารทมตอการบรหารองคการทางการศกษาดงทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวาผบรหารเปนผทมบทบาทส าคญในการตดสนใจเพอหาทางเลอกทดทสดส าหรบการบรรลเปาหมายอขององคการ ซงบทบาทของผบรหารทมตอการตดสนใจทางการบรหารการศกษา สามารถสรปไดดงน

1. เปนผวเคราะหและท าความเขาใจเกยวกบปญหาทเกดขน โดยค านงถงผลประโยชนหรอความเสยงหรอเสยหายทจะเกดขนกบองคการ

2. เปนผประเมนสถานการณหรอสภาพแวดลอมในปจจบนทงภายในและภายนอกองคการเพอเกบรวบรวมขอมลทจะน ามาประกอบในการก าหนดทางเลอกใหมากทสดเพอลดผลกระทบในทางทไมดกบองคการ

3. เปนผก าหนดทมงานในการพจารณาการสรางทางเลอกโดยเปดโอกาสใหบคลากรทเกยวของหรอรบผดชอบเหตการณนนๆ โดยตรงเขามามสวนรวมในการก าหนดทางเลอกทดทสด

4. เปนผน าทท าหนาทในการน าความคดหรอแลกเปลยนความคดระหวางบคลากรทมสวนเกยวของกบเหตการณทจะตองตดสนใจ โดยค านงถงหลกการและความพงพอใจของบคคลทเกยวของกบเหตการณทจะตองตดสนใจเปนส าคญ

5. เปนผก าหนดขอบเขตของการเลอกทางเลอกใดทางเลอกหนงใหชดเจนและมขอบเขตทแคบลงเพอทจะท าใหการตดสนใจมประสทธภาพภาพสงสด

6. เปนผน าผลการตดสนใจสการปฏบตงานพรอมทงอ านวยความสะดวกใหการปฏบตงานตามทางเลอกทเลอกแลวเปนไปดวยด

7. เปนผประเมนผลทเกดจากการปฏบตตามทางเลอกทเลอกพรอมกบวเคราะหน าผลทเกดขนมาปรบปรงโดยรบฟงความคดเหนจากผทเกยวของหรอผทไดรบผลกระทบจากการตดสนใจดงกลาว

8. เปนผสงเสรมและสนบสนนการปฏบตตามทางเลอกทประสบผลส าเรจเพอใหเกดขวญก าลงใจในการปฏบตจากตอเนองและสรางความเปนมาตรฐานในการตดสนใจ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

67

โดยสรปบทบาทของผบรหารทมตอการตดสนใจขนอยกบการแสดงบทบาทของผบรหารในขณะทกระท าการตดสนใจซงมหลายบทบาท นอกจากนยงตองค านงถงหลกการในการตดสนใจและความพงพอใจของผทมสวนเกยวของกบเหตการณทจะตองตดสนใจ ดงนนบทบาทของผบรหารจะเปนไปตามกระบวนการตดสนใจทเรมตงแตการวเคราะหปญหา การก าหนดทางเลอก การเลอกทางเลอก การน าทางเลอกสการปฏบต การประเมนผลตามทางเลอกและการยอมรบผลของปฏบตตามทางเลอกและน าผลดงกลาวมาปรบปรงและพฒนาทางเลอกใหเปนมาตรฐานทดยงขน

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

68

เรองท 6.4.3 ปจจยทสงผลตอการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษา จากการพจารณาถงบทบาทของผบรหารทางการศกษา พบวาหนาทการตดสนใจเปนบทบาททส าคญและจ าเปนมาก ดงนนผบรหารจงไมสามารถหลกเลยงบทบาทการตดสนใจในหนาททตองปฏบตดานตางๆ ไปได นอกจากนผบรหารยงจ าเปนจะตองฝกฝนเทคนคดานการตดสนใจเพอเปนเพมพนทกษะและความสามารถในการตดสนใจเพอชวยใหผบรหารรวมทงผปฏบตงานสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ โดยทวไปการตดสนใจเปนการน าหลกเกณฑหรอเทคนคตางๆ เขามาชวยเพอใหผบรหารสามารถตดสนใจไดอยางถกตองและลดโอกาสผดพลาดใหมากทสดเทาทจะท าได ซงในการตดสนใจแตละครงของผบรหารมปจจยทเขามาเกยวของและสงผลกระทบตอคณภาพการตดสนใจของผบรหาร มนกวชาการและนกวจยไดศกษาคนควาเกยวกบปจจยทสงผลตอการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษาไวหลากหลาย ซงสามารถสรปไดวาปจจยทสงผลตอการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษา (ณฐพงศ ไชยสทธ, 2554; เฉลมขวญ ถอความสตย, 2555; สวรรณา โชตสกานต, 2558; พชราพร ราชโรจน, 2559 และ วนดา งามทอง, 2559) ประกอบดวย

1. ภาวะผน าของผตดสนใจ ซงถอเปนองคประกอบส าคญทสดของการตดสนใจ เนองจากการตดสนใจจะดหรอไมขนอยกบบคคลผตดสนใจเปนส าคญ ดงนนผตดสนใจจ าเปนตองมขอมล มเหตผล มคานยมทถกตองสอดคลองกบการบรรลเปาหมายขององคการ ผลจากการตดสนใจของผตดสนใจโดยเฉพาะผตดสนใจเปนผบรหารหรอผน าจะเปลยนไปเปนนโยบายแผนงานตลอดจนการปฏบตตอไป ตวผท าการตดสนใจจะตองมภาวะผน า เปนผทมทงศกยภาพ ทกษะ และความสามารถในการวเคราะหปญหา ก าหนดทางเลอก เลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด สงการใหผรบผดชอบปฏบตตามทางเลอกทเลอก และประเมนผลจากการปฏบตตามทางเลอกดงกลาวนนอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ

2. บทบาทของผท าการตดสนใจ การตดสนใจใหมคณภาพไมใชเรองงาย แตกไมใชท าไมได ซงผทท าการตดสนใจหรอผบรหารควรจะพจารณายดแนวทางหลกเกณฑและบทบาทของตนเองในขณะทท าการตดสนใจ ซงผตดสนใจทมบทบาทแตกตางกนกจะสงผลตอระดบของการใชอ านาจในการตดสนใจ รวมถงการไดมาของขอมลซงถอเปนวตถดบทส าคญทสดของการตดสนใจ ในทนนอกจากบทบาทของผตดสนใจแลวยงหมายรวมถงอ านาจหนาทของผตดสนใจดวยวามมากนอยแคไหน

3. ประเดนปญหาทตองตดสนใจ ปญหาทตองตดสนใจนนสามารถจ าแนกไดหลายประการ ซงขนตอนแรกของการตดสนใจจะเปนการก าหนดปญหาและวเคราะหสาเหตของปญหาใหเกดความชดเจน ซงปญหาทเกดขนกบองคการบางครงยากตอการะบสาเหตเนองจากมทมาจากหลากหลาย โดยทวไปการแบงประเภทของปญหา สามารถแบงไดเปน ปญหาทเปนมาตงแตอดตและปญหาทมแนวโนมรนแรงมากขนในอนาคต ปญหาททราบลวงหนาวาจะเกดขนและควรเตรยมการปองกนหรอปญหาเฉพาะดานทเปนปญหาทเกดจากสาเหตเดยว และสามารถแกไขใหส าเรจไดงาย เปนตน ดงนนผบรหารจะตองวเคราะหปญหาทตองตดสนใจใหชดเจนเพอทจะทราบสาเหตและน าสการก าหนดทางเลอกทเหมาะสมทสด

4. ตวแบบการตดสนใจ เนองจากตวแบบกาตดสนใจตางๆ ไดถกก าหนดไวโดยนกวชาการใหมความแตกตางกนตามพนฐานของการตดสนใจในสถานการณทแตกตางกน ซงถาเลอกตวแบบการตดสนใจไมถกตอง

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

69

หรอไมสอดคลองกบสถานการณทเกดขนอาจท าใหการตดสนใจครงนนสงผลดานลบมากกวาจะเปนการแกไขปญหากอาจเปนไปได ดงนนการเขาใจลกษณะเฉพาะของตวแบบการตดสนใจแตละตวแบบถอเปนปจจยส าคญปจจยหนงทจะสงผลตอการตดสนใจของผบรหารทางการศกษา

5. สภาวะแวดลอม ซงจะมการเปลยนแปลงทรวดเรวและตลอดเวลา ผตดสนใจหรอผบรหารจงตองใชความร ความสามารถในการแกปญหาหรอวกฤตการณตางๆ ใหไดและพรอมทจะรบสถานการณตางๆ อยเสมอ การแกปญหา ผบรหารจะตองประเมนสภาวะแวดลอมทงภายในและภายนอกองคการอยางชดเจนเพอน ามาเปนขอมลประกอบการก าหนดทางเลอกและการเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด

6. ขอมลทใชในการก าหนดทางเลอกตางๆ ผบรหารจะตองพยายามคนหาทางเลอกทดกวาอยเสมอและหาโอกาสสรางทางเลอกใหมากกวา 2 ทางเลอก ซงผบรหารจะตองกลนกรองขอมลตางๆ ทเกยวของกบปญหาทงหมด เชน ขอมลเกยวกบสภาวะแวดลอมทงภายในและภายนอกองคการเพอคนหาปจจยตางๆ ทเปนองคประกอบของปญหาทมระดบความรนแรงแตกตางกน ขอมลทเกยวของทงหมดจะถกน ามาก าหนดเปนทางเลอกเพอแกไขปญหา

7. สภาวการณทท าการตดสนใจหรอระยะเวลาทใชในการตดสนใจในแตละสภาวการณนนๆ ในการตดสนใจจ าเปนตองค านงถงสภาวการณทท าการตดสนวาเปนแบบใด ซงม 3 ประการ ไดแก สถาวการณทแนนอน เปนสภาวการณทผท าการตดสนใจทราบทางเลอกตางๆ และทราบถงผลทจะเกดขนของแตละทางเลอกเปนอยางด การตดสนใจดงกลาวยอมมโอกาสถกตองมากทสด สภาวการณทเสยง เปนสภาวการณทผท าการตดสนใจทราบทางเลอกตางๆ และทราบโอกาส ความนาจะเปนทเกดขน ผบรหารจะตองตดสนใจเมอโอกาสทจะไดรบผลประโยชนมากกวาเสยประโยชน การตดสนใจในสภาวการณเสยงผท าการตดสนใจตองเรยนร และท าความเขาใจเรองทฤษฎความนาจะเปนและแขนงของการตดสนใจ และสภาวการณทไมแนนอน เปนสภาวการณทผท าการตดสนใจอาจทราบทางเลอกตางๆ แตไมทราบผลทอาจจะเกดขนในแตละทางเลอกโดยไมสามารถคาดคะเนความนาจะเปนของแตละทางเลอกภายใตสภาวการณดงกลาวได ผท าการตดสนใจจงไมควรตดสนใจใดๆ จนกวาจะมขอมลสารสนเทศทนาเชอถอมากกวาทมอย

8. วธการสงการ หลงจากทผบรหารตดสนใจเลอกทางเลอกใดทางเลอกหนงแลวจะตองน าทางเลอกดงกลาวสการปฏบต โดยผานกระบวนการสงการ ซงมวธการสงการอย 3 วธ ทแตกตางกนไปตามผถกสงการซงอาจจะมระดบทแตกตางกน มจ านวนทแตกตางกน เปนตน ดงนนผบรหารจะตองเลอกวธการสงการใหสอดคลองกบผถกสงการหรอผปฏบตเพอใหการน าทางเลอกทตดสนใจเลอกสการปฏบตอยางมประสทธภาพมากทสด

9. สอทใชในการสงการ การสงการทมประสทธผลไมวาจะเปนวธการสงการใดกตาม เพอใหเกดความเขาใจในสงการอยางแทจรง ผบรหารหรอผสงการควรจะเลอกหรอเสรมโดยการใชสอทเหมาะสมกบยคสมย เชนในปจจบนสอทเหมาะสมส าหรบการสงการทคาดหวงผลไดนนนาจะตองมการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเพอใหเกดความรวดเรวในการไดรบขอมลและตดสนใจไดอยางทนทวงทและทนตอการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรว

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

70

โดยสรป ปจจยทสงผลตอการตดสนใจและการสงการของผบรหารทางการศกษาเพอใหบรรล

เปาหมายขององคการมากทสด ประกอบดวย ตวผท าการตดสนใจ บทบาทของผท าการตดสนใจ ประเดนปญหาทตองตดสนใจ ตวแบบการตดสนใจ ระยะเวลาในการตดสนใจ สภาวะแวดลอม ขอมลทใชในการตดสนใจทางเลอกตางๆ สภาวการณทท าการตดสนใจหรอระยะเวลาในการตดสนใจในแตละสภาวกรณ วธการสงการ และสอทใชในการสงการ

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

71

บรรณานกรม

กนตฤทย พนธสวสด. (2559), ประสทธผลการตดสนใจในการบรหารงานบคคลของผบรหารสถานศกษาตาม

ทศนะของผบรหารและครสงกดส านกงานนเขตพนทการศกษาประถมศกษาพระนครศรอยธยา, วารสารสมาคมสงเสรมการวจย, 7(3), 1-8.

กตตมา มณโชต. (2557). พฤตกรรมการตดสนใจของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครศรธรรมราช เขต 2, วารสารนาคบตรปรทรรศน มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช, 6(1), 31 – 38

กลชล จงเจรญ. (2558). การตดสนใจและการแกปญหาความขดแยง. ในประมวลสาระชดวชาการพฒนาทกษะและประสบการณวชาชพส าหรบผน าทางการศกษา. (หนวย 5) (พมพครงท 3) นนทบร สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

จารวรรณ วจตรวงศวาน และ นชนรา รตนศระประภา. (2556) การตดสนใจของผบรหารกบการปฏบตงานของครโรงเรยนมธยมศกษา.วารสารบรหารการศกษา มหาวทยาลยศลปากร. 4(1), 128 – 136

จณณวตร ปะโคทง.(2553). เทคนคการบรหาร. อบลราชธาน: ศรธรรมออฟเซท. เฉลมขวญ ถอความสตย. (2555). การตดสนใจของผบรหารกบการปฏบตงานของครในสถานศกษา สงกด

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาประจวบครขนธ เขต 2. วารสารบรหารการศกษามหาวทยาลยศลปากร. 3(1), 110-117.

ชนงกรณ กณฑลบตร. (2547). หลกการจดการและองคการ และการจดการ. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ณฐพงศ ไชยสทธ.(2554). ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการมสวนรวมในการตดสนใจของครและผบรหารกบประสทธผลของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในจงหวดนครพนม. วารสารมหาวทยาลยราชภฎสกลนคร, 3(5), 76 – 89

ธร สนทรายทธ. (2550). การบรหารความเสยงทางการศกษา. กรงเทพฯ: เนตกลการพมพ. นพพงษ บญจตราดลย.(2554). หลกการและทฤษฎการบรหารการศกษา. กรงเทพฯ: เทยมฝา. ประยร ศรประสาธน. (2558). การตดสนใจและการสงการ. ในประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบตใน

การบรหารการศกษา. (หนวย 6) (พมพคร งท 6) นนทบร สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

พชราพร ราชโรจน. (2559). ความสมพนธระหวางบทบาทเชงตดสนใของผบรหารสถานศกษากบการสงเสรมการท าวจยในชนเรยนของครในโรงเรยนเทศบาล สงกดองคกรปกครองสวนทองถน จงหวดปทมธาน. วารสารวชาการมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร. 5(3), 368-376.

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

72

บรรณานกรม (ตอ)

เรณ อาล .(2559) ความสมพนธระหวางพฤตกรรมภาวะผน ากบพฤตกรรมการตดสนใจของผบรหาร

สถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 1. วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน, 27(1), 100-108.

วนดา งามทอง. (2559) กลยทธการบรหารปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจของผปกครองในการเลอกโรงเรยนอนบาลเอกชน อ าเภอเคยนซา จงหวดสราษฎรธาน. วารสารอเลกทรอนกสทางการศกษา (OJED). 10(3), 541-555.

วรพจน บษราคมวด. (2552). องคการและการจดการ. ปทมธาน: มหาวทยาลยราชภฏวไลยลงกรณในพระบรมราชปถมภ.

สพาน สฤษฎวานช.(2552). พฤตกรรมองคการสมยใหม: แนวคดและทฤษฎ. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สวกจ ศรปดถา .(2555) ภาวะผน ากบการตดสนใจ. วารสารรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยราชภฎกาฬสนธ, 1(1), 1-23.

สวรรณา โชตสกานต. (2558). การประยกตกระบวนการตดสนใจบนฐานของการแบงปนความรเพอเปนกระบวนการปฏบตแบบมสวนรวมระหวางผบรหารสถานศกษาและผปกครองในการบรหารจดการศกษาทองถน. วารสารวจยและพฒนา วไลยลงกรณในพระบรมราชปถมภ สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร, 10(2), 141-151

Al-Musleh, I. A. (1988). Involvement of Principals in Educational Decisions Making in the State of Qatar. (Doctoral dissertation) . University of Southern

California. Argyris, C. (1966). Interpersonal Barriers to Decision Making. Harvard Business Review. 44. Barnard, C I. (1938). The Functions of the Executive. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. Bridges, E. M. (1967). AModel for Shared Decision Making in the School Principalship. Educational Administration. 3. Chukwu, S. A. (1986). The Effects of Power and Communication on Decentraliza- Tion and Centralization of School Management in I.M.O. State, Nigeria. (Doctoral

dissertation). University of Southern California. Cohen, D. N., March, J. G., Olsen, J. P. (1972). A Garbage Can Model of Organizational Choice. Administrative Science. 17.

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

73

บรรณานกรม (ตอ)

Conway, J. A. (1984). The Myth, Mystery, and Mastery of Participative Decision Making in Education. Educational Administration. 3. Daft, R. L. (1989). Organization Theory and Design. 3rd ed. St. Paul: West. ________. (1999). Leadership: Theory and practice. Forth Worth, TX: Dryden Press. Donnelly, J.H. , et. Al. (1995). Organizations: Behavior, Structure, Processes. 10th ed. Boston:

McGraw Hill. Drucker, P. F. (1966). The Effective Executive. New York: Harper and Row. Duke, D. and Others. (1980). Teachers and Shared Decision-Making: The Costs and Benefits of Involvement. Educational Administration. 16. Etzioni, A. (1989). Humble Decision Making. Harvard Business Review., 67. Everard, D. and Morris, (1990). Geoffery Effective School Management. 2nd ed. London: Paul Chagman Publishing Ltd. Gaither, N. & Frazier, G. (1999). Production and Operations Management. 8th ed. Ohio: South-

Western College Publishing. Griffiths, D.E. (1959). Administrative Theory. New York: Appleton – Century. Guy. S. E., (1959). The Effectiveness of Decision-Making Groups. Adult Leadership. 8. Hoy, W.N. and the others. (1977). Subordinate Loyalty to Superior, Esprit and Aspect of Bureaucratic Structure. Educational Administration. 13. Hoy, W. N. and Miskel, C.G. (1991). Educational Administration. Singapore: McGraw-Hill International Editions. Imber, M. (1983). Increased Decision Making Involvement for Teachers: Ethical and Practical Considerations. Journal of Educational Thought. 17. 1957-197 Sanfrancisco: Jossey-Boss. Ivancevich, J.M. and others. (1983). Organizations, Behavior Structure Processes. International

Edition. United States of America: Inrwin/McGraw-Hill. Ivancevich, J.M. (2002). Organizational Behavior and Management. 6th ed. New York: McGraw-

Hill. Kiesel, J. R. (1989). Constraints Upon Principal’s Decision-Making Locus-of-control, Perceptions of Legal Barriers and District Factor Grouping. (Doctoral dissertation).

New Brunswick: Rutgers the State University of New Jersey.

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

74

บรรณานกรม (ตอ)

Kotze, R. S. , ( 1980) . Introduction to Organizational Behavior. Reston: Reston Publishing

Company, Inc. Lear, J. B. (1985). The Evaluation Component in Administrative Decision Making: A Descriptive Study of the Use of Evaluation By Elementary School Principals. (Doctoral dissertation). Santa Barbara: University of California. Mann, D. (1975). Policy Decision-Making in Education: An Introduction to Calculation and Control. New York: Teachers College Press, Columbia University. March, J.C. (1976). The Technology of Foolishness. In J.G. March and J.P. Olsen (eds.)

Ambiguity and Choice in Organizations. Bergen, Norway: Universitetforlaget. Massie, J. L. (1971). Essentials of Management. 2nd ed. Englewood Cliffs: Prentice Hall, Inc. Megginson, H. C. and others. (1992). Management Concepts and Applications. 4th ed. New York: Harper Collins Publishers Inc. Mohrman, A. M. and the others. (1978). Participation in Decision Making: A

Multidimensional Perspective. Educational Administration. 14. Moon, N. J. (1983). The Construction of a Conceptual Framework for Teacher Participation in

School Decision Making. (Doctoral dissertation). University of Kentucky. Moorhead, G and Griffin, R. (1992). Decision Making and Creativity. London: Houston Mifflin co. Morphet, E. L. and the others. (1982). Educational Organization and Administration: Concepts,

Practices, and Issue. 4th ed. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall, Inc. Plunkett, L. C. and Hale, G. A. (1982). The Proactive Managers. New York: John

Willy & Sons, Inc. Rosenbloom, D. H. (1989). Public Administration: Understanding Management Policies, and

Law in the Public Sector. Singapore: McGraw-Hill International Editions. Sharma, C. L. (1955). Who Should Make What Decisions. Administrator’s Notebook. 3. Shull, F. and the others. (1970). Organizational Decision Making. New York: McGraw-Hill. Simon, H. A. (1950). Administrative Behavior. New York: Macmillan. . (1960). The New Sciences of Management Decision. New York: Harper& Row.

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช

75

บรรณานกรม (ตอ)

( 1976) . Administrative Behavior: A Study of Decision Making Process in

Administration Process in Administrative Organization. New York: Free Press. 1976.

Stoner, A.F. (1978). Management. Englewood Cliffs, New York: Prentice Hall. Tannenbaum, R. , and Schmidt, W. H. (1958) . How to Choose a Leadership Pattern. Harvard

Business Review, 8(16), 98. Vroom, V. H. ( 1960) . Some personality Determinants of the Effective of participation.

Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall. Vroom, V.H. & Yetton W.Y. (1973) . Leadership and Decision-making. Pittsburgh: Pittsburgh

University Press.

หนวยท 6

การตดสนใจ ชดวชา ทฤ

ษฎและแนวปฏบต ในการบรหารการศกษา

ลขสทธของมหาวท

ยาลยสโขท

ยธรรม

าธราช