วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๗ ฉบบท ๒ เม.ย.-ม.ย. ๒๕๕๕

พนจกาพยพระไชยสรยาของสนทรภ*

โชษตา มณใสภาคสมาชก ส�านกศลปกรรม

ราชบณฑตยสถาน

บทคดยอ

กาพยพระไชยสรยา เปนผลงานเรองเดยวของสนทรภทแตงเปนกลอนสวด มเนอหา

มงสงสอนใหผคนในสงคมตงอยในธรรม ผบ�าเพญพรตจะไดไปสวรรค บานเมองทผคนทไมตงอย

ในธรรมจะประสบความวบต โดยอ�านาจเหนอธรรมชาตจะบนดาลใหประสบภยพบตมอทกภย

เปนตน ดงเชนเมองสาวตถทกลาวถงในเรอง แมผแตงจะระบจดประสงคให กาพยพระไชยสรยา

เปนหนงสอเพอประโยชนในการเรยนภาษาไทย ส�าหรบเดกใชอานเทยบแมตวสะกดตาง ๆ แต

ทนาสนใจคอผลงานเรองนของสนทรภอาจพจารณาไดวาเปนหนงสอวพากษวจารณสงคมใน

รปแบบของหนงสอประกอบการเรยนการสอน

ค�าส�าคญ : กาพยพระไชยสรยา สนทรภ

* ปรบปรงจากการบรรยายทางวชาการในทประชมส�านกศลปกรรมเมอวนท๑๕ธนวาคมพ.ศ.๒๕๕๔

บทน�า

ปลายพทธศกราช ๒๕๕๔ เกดมหาอทกภยครงส�าคญในประวตศาสตรของประเทศไทย โดย

เฉพาะอยางยงบรเวณพนทราบภาคกลางไดรบความเสยหายอยางหนก หลายจงหวดประสบภยรนแรง

ถงขนวกฤต เนองจากระดบน�าทวมสงเปนอาณาบรเวณกวางกนระยะเวลานานสงผลกระทบตอวถการ

ด�าเนนชวตของผคนนบลาน และแสดงอานภาพใหประจกษวาน�าทวมนนเปนมหนตภยทอาจท�าลายลาง

สรรพสงเปนพลงของธรรมชาตอนมนษยไมอาจตอตาน

ปรากฏการณดงกลาวตอกย�าความเชอวาธรรมชาตไดแสดงพลงเชนนใหประจกษเปนคาบเปนครา

ในหนาประวตศาสตรของมนษย โลกและจกรวาลสงผลใหเกดหายนะตอชวตผคนและอารยธรรมดงม

เรองน�าทวมโลก (The Deluge) ปรากฏอยในต�านานของหลายชาต เชน ต�านานของชาวเมโสโปเตเมย

ชาวกรก ชาวยว ชาวอนเดย ชาวจน เรองน�าทวมโลกในต�านานตาง ๆ เหลานคลายคลงกนแตแตกตาง

กนในรายละเอยด สวนมากอยในรปแบบของบนทกเหตการณวาเคยมน�าทวมโลกครงใหญโดยการ

พนจกาพยพระไชยสรยาของสนทรภ60

The Journal of the Royal Institute of ThailandVol. 37 No. 2 April-June 2012

บนดาลของพระเจาหรอเทพเจาเพอลงโทษแตจะมมนษยผหนง (ซงเปนคนด)พรอมครอบครวและสตว

จ�านวนหนงรอดชวต เพราะไดรบการเตอนลวงหนาใหจดหาพาหนะประเภทเรอหรอแพส�าหรบอยอาศย

ในระหวางทเกดน�าทวม ครนน�าลดมการสงนกไปส�ารวจแผนดน เมอแผนดนแหงแลวมนษยและสตว

เหลานกสบเผาพนธตอมา๑

เรองน�าทวมโลกและสาเหตทวาเปนเพราะผมอ�านาจเหนอมนษยตองการลงโทษมนษยท

พากนประพฤตบาปตามทเลาขานกนในต�านานสากลนนปรากฏในวรรณคดไทยเชนกน นนคอ กาพย

พระไชยสรยาของสนทรภทมเนอเรองกลาวถงเมองสาวตถของพระไชยสรยาประสบอทกภยพนาศลมจม

เพราะผคนในเมองพากนประพฤตผดบาปเบยดเบยนกน ผแตงน�าเรองน�าทวมโลกผสานกบพทธท�านาย

อนมมาในนบาตชาดกเรองมหาสบน แตงเปนหนงสอเทยบส�าหรบการเรยนเรองแมตวสะกดในวชา

ภาษาไทยอยางไรกดกาพยพระไชยสรยามแงมมนาพนจหลายประการ โดยเฉพาะอยางยงเมอตความ

ตวบทเชอมโยงกบบรบททางสงคมจะชวยเพมมตความลกซงนาใสใจพจารณามากกวาทเคยศกษากนมา

ความเปนมาของหนงสอเรอง กาพยพระไชยสรยา

กาพยพระไชยสรยา เปนวรรณคดค�ากาพยทสนทรภแตงขนระหวางบวชอยทวดเทพธดา๒

(ระหวาง พ.ศ. ๒๓๘๓-๒๓๘๕) ระบจดประสงคเพอใหกลบตรใชส�าหรบอานเทยบแมตวสะกดตาง ๆ

ดงทกลาวไวตอนทายวา

ภมราการญสนทรไวหวงสงสอนเดกออนอนเยาวเลาเรยนกขกกาวาเวยนหน

นอยคอยเพยรอานเฃยนผสมกมเกย๓

หนงสออานเทยบทกลาวหมายถงหนงสอทแตงเปนค�าประพนธเพอใชเปนสอประกอบการเรยน

การสอนหนงสอไทยเฉพาะหวขอ เชนกาพยพระไชยสรยา แตงเพอใชประกอบการเรยนการสอนหวขอ

เรองการแจกแมตวสะกดมแมกกาเปนตนไปจนจบแมเกยตามแนวการเรยนการสอนหนงสอไทยแต

โบราณ (ดงเหนไดในจนดามณ) ทนยมสอนอกขรวธควบคกบกวนพนธท�านองใชเปนสอใหเขาใจและให

เหนแบบอยาง

๑ มาลทต พรหมทตตเวท ใน “น�าทวม ปญหาโลกแตก” เอกสารประกอบการบรรยายในทประชมส�านกศลปกรรม ราชบณฑตยสถาน

วนท๒๙พฤศจกายน๒๕๕๔๒ ใน “ประวตสนทรภ” สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด�ารงราชานภาพทรงอางถงค�าบอกเลาของ พระยาธรรมปรชา (บญ)

ซงบวชอยวดเทพธดาวา สนทรภแตงค�าเทยบเรองพระไชยสรยา และนราศเมองสพรรณ ทรงมความเหนวาสนทรภอาจถกปรามาสวา

แตงเปนแตกลอนเพลงยาวจงไดแตงเรองทงสองดวยค�าประพนธชนดอนเพอพสจนความสามารถ๓ การอางองตวบทเรองกาพยพระไชยสรยาในทนจะใชหนงสอมลบทบรรพกจ เพอใหเหนอกขรวธซงมความสมพนธกบเนอหาวาดวย

ตวสะกดเขาใจวานาจะใกลเคยงกบตวบทสมยทแตงมากกวาฉบบทปรบอกขรวธเปนปจจบน

6๑โชษตา มณใส

วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๗ ฉบบท ๒ เม.ย.-ม.ย. ๒๕๕๕

ผเขยนเคยศกษาและตงขอสนนษฐานวาพระศรมโหสถอาจจะแตง โคลงอกษรสามหม เพอใช

อานเทยบเรองการผนอกษรสามหมในจนดามณ แมไมปรากฏขอมลระบชดเจนแตเขาใจวาในทางปฏบต

โคลงอกษรสามหม นาจะเปนวรรณกรรมเรองหนงทใชเปนแบบอยางศกษาสบทอดกนมา และสนทรภ

กคงจะไดศกษาแลวดงทโคลงนราศสพรรณ ของสนทรภปรากฏโคลงกลบทชออกษรสามซงมลกษณะ

เชนเดยวกบโคลงอกษรสามหมของพระศรมโหสถ นอกจากนยงสนนษฐานวาการทสนทรภแตงกาพย

พระไชยสรยาเพอเปนหนงสออานเทยบโดยใชศลปะการประพนธประเภทกลบทนนนาจะไดความคดจาก

โคลงอกษรสามหม ของพระศรมโหสถนเอง๔กลาวใหชดเจนกคอ ขณะท โคลงอกษรสามหม ใชส�าหรบ

อานเทยบเรองการผนอกษร กาพยพระไชยสรยา กใชส�าหรบอานเทยบเรองแมตวสะกด และขณะท

โคลงอกษรสามหม ใชศลปะการประพนธประเภทกลบทบงคบเสยงวรรณยกต กาพยพระไชยสรยา

ใชกลบทบงคบแมตวสะกดซงมแบบอยางอยวรรณคดสมยอยธยาตอนปลายเรองศรวบลกตต

สนทรภแตงกาพยพระไชยสรยาโดยใชกาพย๓ชนดไดแกกาพยยานกาพยฉบงและกาพย

สรางคนางค การแตงวรรณคดดวยกาพยทง ๓ ชนดนนยมมากในสมยอยธยาตอนปลาย โดยใชกบ

เรองทมเนอหาในเชงสงสอนคณธรรมจรยธรรม วรรณคดประเภทนเรยกวา กลอนสวด นบวาสนทรภ

เลอกใชค�าประพนธไดสอดคลองกบลกษณะของประเภทวรรณคด(genre)เนองจากกาพยพระไชยสรยา

นนมลกษณะเนอหาซงอาจจดเปนวรรณคดค�าสอนเพราะกลาววาหากผคนไรคณธรรมจรยธรรมบานเมอง

จะวบตผคนจะประสบทกขภยใหญหลวงและแนะวธปฏบตตนใหประสบความสข

กาพยพระไชยสรยาในฐานะสอการเรยนการสอน

สอนอกขรวธ

การสอนหนงสอไทยเรมทนะโมคอนโมพทธายสทธ�แลวเรมเรยนรสระ๒0ตวเปนหวขอแรก

ตอมาคอเรยนรพยญชนะ ก ข การผนอกษร การแจกแมตวสะกด ตามล�าดบ๕หนงสอกาพยพระไชย

สรยา ทสนทรภระบวาแตงขนเพอใชอานเทยบเรองการแจกแมตวสะกดนนไดบรรลจดประสงคของผแตง

อยางเปนทางการในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวเมอพระองคโปรดเกลาฯใหพระยา

ศรสนทรโวหาร (นอยอาจารยางกร)แตงหนงสอแบบเรยนชดภาษาไทย เพอใชในโรงเรยนหลวงททรง

ตงขน(พ.ศ.๒๔๑๔)พระยาศรสนทรโวหารไดน�ากาพยพระไชยสรยาไปใชส�าหรบอานเทยบเรองการแจก

แมตวสะกดโดยปรากฏอยในมลบทบรรพกจซงเปนหนงสอเลมแรกของแบบเรยนชดน

๔ โชษตามณใส,“โคลงอกษรสามหมของพระศรมโหสถ:ฉนทลกษณวนจ,”วารสารราชบณฑตยสถาน,๓0(มกราคม-มนาคม๒๕๔๘),

หนา๑๗6-๑๘6.๕ พระยาศรสนทรโวหาร(นอยอาจารยางกร),“วธสอนหนงสอไทย”ในมลบทบรรพกจชดหนงสอภาษาไทย.

พนจกาพยพระไชยสรยาของสนทรภ6๒

The Journal of the Royal Institute of ThailandVol. 37 No. 2 April-June 2012

แมตวสะกดของไทยม๘แมไดแกแมกกาแมกนแมกงแมกกแมกดแมกบแมกมและ

แมเกยในกาพยพระไชยสรยาสนทรภไดแบงเนอเรองเปน๘ตอนส�าหรบอานเทยบแมตวสะกดทงหมด

ไดแก

๑. ตอนเรมเรองกลาวถงสภาพและความเปนไปของผคนในเมองสาวตถของพระไชยสรยาการ

เกดอทกภยในเมองพระไชยสรยาพาพระมเหสพรอมขาราชบรพารลงเรอส�าเภาไปและเกดพบตภยกลาง

มหาสมทรตอนนส�าหรบอานเทยบแมกกาเนนการใชค�าทสะกดแมกกาดงน

จะร�าค�าตไปภฬใจกมาราธระณมราชาเจาภาราสาวะถชพระไชยสรยามสดา

มะเหษ ชวาสมาล อยบรไมมไภย ขาเฝาเหลาเสนา มกรยาอะฌาไศรย พคามาแตไกล

ไดอาไศรยในภาราไพรฟาประชาชเชาบรกปรดาท�าไรเขาไถนาไดเขาปลาแลสาลฯลฯ

ผน�าซ�าไตใบเสาเจาก�ามซ�าเอาส�าเภาระย�าคว�าไปราชาความอรไทยเอาผาสไบ

ตไวไมไกลกายา เถาแกเชาแมเสนา น�าเขาหตา จระเขเหราคราไป ราชานารร�าไร มก�าม

จ�าใจจ�าไปภปะพะสธามไมไทรใหญใบหนาเขาไปไสยาภเวลาค�าร�าไรฯ

๒. ตอนพระไชยสรยาและพระมเหสขนบกเดนปาใชอานเทยบแมกนดงน

วนนนจนทร มดารากร เปนบรวาร เหนสนดนฟา ในปาทาธาร มาลคลบาน

ใบกานอรชร เยนฉ�าน�าฟา ชนชะผะกา วายพาขจร สาระพรรณจนอน รนกลนเกสร

แตนตคลรอนวาวอนเวยนระวนฯลฯ

๓. ตอนชมปาใชอานเทยบแมกงดงน

เหนกวางยางเยองช�าเลองเดน เหมอนอยางนางเชญ พระแสงส�าอางขางเคยง

เขาสงฝงหงสลงเรยงเรงรองซองเสยงส�าเนยงนาฟงวงเวงกลางไพรไกขนบรรเลงฟงเสยง

เพยงเพลงซเจงจ�าเรยงเวยงวงฯลฯ

๔. ตอนเผชญความทกขยากในปาใชอานเทยบแมกกดงน

ลงคางครางโครกครอก ฝงจงจอกออกเหาหอน ชะนวเวกวอน นกหกรอนนอน

รงเรยงลกนกยกปกปองอาปากรองซองแซเสยงแมนกปกปกเคยงเลยงลกออนปอนอาหาร

ฯลฯ

๕. ตอนแสดงบทอศจรรยใชอานเทยบแมกดดงน

ขนกดบทอศจรรยเสยงครนครนชนเขาหลวงนกหกตกรงรวงสตวทงปวงงวงงน

โงงแดนดนถนมนษยเสยงดงดจเพลงโพลงตกกวานบานเรอนโรงโคลงคลอนเคลอนขะเยอน

โยนฯลฯ

6๓โชษตา มณใส

วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๗ ฉบบท ๒ เม.ย.-ม.ย. ๒๕๕๕

6. ตอนพระดาบสเขาฌานทราบความเปนไปในโลกใชอานเทยบแมกบดงน

ขนกบจบแมกดพระดาบศบชากณฑผาศกรกขมลภลสวสดสถาวรระงบหลบ

เนตรนงเอนองคองพงสงฃรเหมอนกบหลบสนทนอนสงวรศลอภญญาณฯลฯ

๗. ตอนพระดาบสเทศนโปรดพระไชยสรยาใชอานเทยบแมกมดงน

ขนกมสมเดจจอมอารยเอนดภบาลผผานภาราสาวดถซตรงหลงเลหเสนกลอก

กลบอปรบรจงลมจมไปประโยชนจะโปรดภวไนยนงนงตงใจเลอมใสส�าเรจเมตตาฯลฯ

๘. ตอนพระไชยสรยาบ�าเพญเพยรจนไดไปสวรรคใชอานเทยบแมเกยดงน

ขนเกยเลยกลาวทาวไทย ฟงธรรมน�าใจ เลอมใสศรทธากลาหาญ เหนไภยใน

ขนธสนดานตดหวงบวงมารส�าราญส�าเรจเมตตาสององคทรงหนงพยคฆาจดจบกลบชะฎา

รกษาศลถอฤๅษเชาค�าท�ากจพธกองกณฑอคคเปนทบชาถาวรฯลฯ

อยางไรกดแมตวบทแตละตอนจะมจดประสงคใชอานเทยบค�าทมตวสะกดเฉพาะแมใดแมหนง

แตแทจรงแลวสวนใหญมไดเปลาปลอดจากการใชค�าทมตวสะกดแมอนทวาแสดงค�าทใชแมตวสะกดตาม

ทก�าหนดไวมากบางนอยบางทแสดงไวมากจนเหนไดชดไดแกตอนทใชอานเทยบแมกกาแมกนแมกง

สวนทแสดงไวนอยทสดไดแกตอนทใชอานเทยบแม กด ซงดจะเนนเนอหามากกวาแสดงค�าทใชตวสะกด

แมดงกลาวหากใชวรรณคดเรองนอานเทยบแมตวสะกดผสอนจะตองมบทบาทในการชแนะอยางมากเพอ

แยกแยะใหเหนเพราะวธแตงของสนทรภตางจากกลบทบงคบแมตวสะกดใน ศรวบลกตตคอไมเครงครด

วาแตละตอนจะตองแสดงเฉพาะค�าทมตวสะกดตามแมทก�าหนดไวเทานน แต กาพยพระไชยสรยา ม

ขอดไดแกความสมบรณกลาวคอสนทรภแสดงไวครบทกแมตวสะกดตงแตแมกกาถงแมเกยขณะท

ศรวบลกตต ไมมบงคบตวสะกดแมเกย

สอนลกษณะค�าประพนธ

เรอง กาพยพระไชยสรยา แตงดวยกาพยยาน กาพยฉบง และกาพยสรางคนางค ซงเปนค�า

ประพนธทแตงไดงาย หากจะใหเดกซมซบสนทรยภาพของบทรอยกรองและหดแตง กควรเรมทกาพย

๓ชนดนกอน

ในวรรณคดเรองน สนทรภไดเสนอลกษณะไพเราะของกาพยไวเปนแบบอยางทง ๓ ชนด

ลกษณะไพเราะตามแบบสนทรภคอการโยงสมผสเชอมตรงจงหวะตก(ซงสวนมากเปนสมผสสระ)ในวรรค

นอกวรรคทกแหงท�าใหเกดเสยงสมผสลนไหลตอเนองและการรบสงสมผสในต�าแหนงทแนนอนทกแหง

ท�าใหค�าประพนธมจงหวะราบรนคงทสม�าเสมอดงน

พนจกาพยพระไชยสรยาของสนทรภ6๔

The Journal of the Royal Institute of ThailandVol. 37 No. 2 April-June 2012

๑.กาพยยาน

ภาราสาวะถ ใครไมมปรานใคร

ดดถแตใจ ทใครไดใสเอาภ

จะเหนไดวาทกแหงตรงทเปนจงหวะตก/จงหวะหยดในวรรคหนาและวรรคหลงของทกบาท

จะมสมผสสระเชอม สวนนอกวรรคนน ยงเพมสมผสระหวางวรรคในบาทท ๒ ดวยลกษณะนมในกาพย

ของเจาฟาธรรมธเบศรแตไมสม�าเสมอทกบทเหมอนของสนทรภ

๒.กาพยฉบง

ยงทองรองกะโตงโหงดงเพยงฆองกลองระฆงแตรสงขกงสะดาลขานเสยง

กาพยชนดนสนทรภเพมสมผสทจงหวะตกในทกวรรค และเพมสมผสระหวางวรรคท ๒

และ๓ใหเนองกนดวย

๓.กาพยสรางคนางค

จนทราคลาเคลอนกระเวนไพรไกเถอนเตอนเพอนขานขน

ปเจาเขาเขนกเกรนหากนสนธพลนครนครนหวนไหว

กาพยสรางคนางคของสนทรภนอกจากจะมสมผสเชอมจงหวะตกในวรรคทกวรรคแลวทเดน

คอมการเพมสมผสระหวางวรรคท๑กบ๒และวรรคท๓กบ๔ในบาทโท

6๕โชษตา มณใส

วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๗ ฉบบท ๒ เม.ย.-ม.ย. ๒๕๕๕

กาพยของสนทรภมลลาออนหวานไพเราะเปนแบบแผนสบมาถงปจจบนเมอครงพระยาอปกต

ศลปสารแตงหนงสอหลกภาษาไทย ภาคฉนทลกษณไดยกค�าประพนธจากเรองกาพยพระไชยสรยาเปน

ตวอยางตอนทกลาวถงกาพยทง๓ชนดน

สอนวธการประพนธ

วรรณคดสมยอยธยาประเภทนยายนทานไดสถาปนาขนบการแตงหนงสอสบมาโดยจะปรากฏบท

สญนยมเชนบทไหวครบทพรรณนาสภาพบานเมองบทพรรณนาธรรมชาตไดแกพรรณไมสงสาราสตว

ตางๆบทรบบทรกมการสรางสรรคอรรถรสหลากหลายทงรสรกสงสารตนเตนโกรธเกลยดอศจรรย

และสงบสขศานต

กาพยพระไชยสรยาเปนเรองเลาสนๆ มโครงเรองเดยวปมเรองอยตรงการทผคนในเมองพากน

ประพฤตผดจงถกธรรมชาตลงโทษใหประสบความวบตตวละครเอกเปนคนดจงรอดชวตบ�าเพญพรตแลว

ไดไปเกดในสวรรคเมอแตงเปนเรองหนงสอผแตงไดแทรกบทสญนยมตางๆลงไวตามทควรแกเนอเรอง

ใหอรรถรสหลากหลายเชนความนาหวนกลวนาสลดใจของสภาพสงคมทใกลหายนะความตนตระหนก

ของผคนทประสบมรณภยความวาเหวไมรชะตากรรมของผคนทประสบภยความเพลดเพลนกบธรรมชาต

ทเปนมตรความอศจรรยปาฏหารยความรมเยนใจจากการทไดรบค�าชแนะใหปฏบตตนจนประสบความสข

อรรถรสเหลานสรางเสรมคณคาความเปนวรรณคดใหกาพยพระไชยสรยา

ในการประกอบสรางเรองราว เพอใหหนงสอมคณคาสาระนาอาน นาสนใจ ผแตงมความร

กวางขวางสามารถน�าขอมลความรจากแหลงตางๆมาประสานและสอดแทรกเปนรายละเอยดไดอยาง

สอดคลองกลมกลนดงเชนในเรองนสนทรภน�าเรองน�าทวมโลกจากคมภรปราณะของอนเดยและต�านาน

ของน�าทวมโลกของชาวตะวนตกมาเสนอในเนอเรองชวงตนและน�าเคาความจากมหาสบนชาดกในอรรถ

กถาชาดกขททกนกายเอกกนบาตวรณวรรคมาใชในเนอเรองสวนทเหลอคอพระดาบสกลาวถงความเสอม

ของโลก พระดาบสเทศนโปรดตวเอกของเรอง6 ในแงรายละเอยด ตอนแรกเรมทกลาวถงเมองสาวตถ

6 มหาสบนชาดกมเนอหาในปรารภกถาวาดวยเรองของพระเจาปเสนทแหงแควนโกศลทรงพระสบน๑6ประการตรสเลาใหปโรหตอมาตย

ราชเสวกฟง คนเหลานนเปนพวกทจรต เหนเปนชองทางทจะกอบโกยผลประโยชนจงทลวาพระสบนนมตจะเปนอนตรายแกพระองค

ใหแกไขดวยการท�ามหายญกรรม คราวนนสตวทงหลายถกท�าลายชวตเปนอนมากพระนางมลลกาทลแนะน�าใหพระเจาปเสนทเสดจไป

เฝาพระบรมศาสดาทลเลาพระสบนใหทรงท�านายพระพทธองคทรงท�านายพระสบน๑6ประการและตรสวาสงตางๆททรงท�านาย

จะเกดขนภายหนาเมอโลกถงจดเสอมในรชกาลของพระราชาทมไดตงมนในธรรมมใชเกดขนในรชกาลของพระเจาปเสนทและตรสเทศนา

เรองมหาสบนชาดกวาในอดตกาลมพระราชาทรงพระสบนเชนนเหมอนกนไดไปเฝาพระโพธสตวซงเปนดาบสพระดาบสโพธสตวไดกลาว

ถอยค�าท�านายเชนเดยวกนกบพระพทธองคและขอใหเลกการท�ายญพธ(ปสฆาตยญ)เพราะผลแหงสบนจะยงมไดมในกาลนนพทธท�านาย

ในมหาสบนชาดกมผน�าไปแตงเปน เพลงยาวพยากรณกรงศรอยธยาซงเปนทรจกกนอยางกวางขวาง

พนจกาพยพระไชยสรยาของสนทรภ66

The Journal of the Royal Institute of ThailandVol. 37 No. 2 April-June 2012

ยามบานดเมองด น�าเคาความมาจากตอนตนของ เพลงยาวพยากรณกรงศรอยธยา ตอมาตอน

ทกลาวถงผ คนพากนประพฤตบาปน�าเคาความมาจากพทธท�านายในปรารภกถามหาสบนชาดก

ในตอนทกลาวถงเหตการณระหวางน�าทวม มการสอดแทรกเรองนกทอยากทราบความกวางใหญของ

ทะเลคลายไดขอมลจากต�านานของชาวตะวนตกทวาระหวางน�าลดมการสงนกไปส�ารวจวาพนดนแหงแลว

หรอยงแตนกทสนทรภกลาวถงชอพระยาส�าภาทนนนาจะไดเคามาจากสมพาทพระยานกในบทละคร

เรอง รามเกยรต (พระยานกนเปนผบนพาหนมานไปดทตงกรงลงกาซงอยกลางทะเล)นอกจากนยงก�าหนด

ใหอมาตยตอบขอซกถามของพระไชยสรยาเกยวกบทมาของทะเล อมาตยทลวา น�าในทะเลนไหลมาแต

คอโคอนเปนความรทมาจากคมภรศาสนาหนงสอ ไตรภมพระรวงกลาววาน�าในอณพดาปสระไหลออก

จากสระ๔ทศทศหนงหนาดงสงหทศหนงหนาดงชางทศหนงหนาดงมาและทศหนงหนาดงววน�านน

ไหลออกจากสระทง๔ทศ เมอเวยนรอบอณพดาปสระแลวไหลตอไปลงมหาสมทรในทสด เหลานแสดง

ความรอนกวางขวาง และภมปญญาของผแตงในการประกอบสรางเรองราวโดยผสานขอมลจากแหลง

ตางๆเขาดวยกนไดเปนอยางด

ในกาพยพระไชยสรยาสนทรภแสดงใหเหนวาเรองราวแตเทานผแตงทมฝมอกสามารถท�าใหม

เสนหนาอานไดดวยถอยค�าดวยศลปะการประพนธและสามารถน�าไปใชประโยชนไดอยางอเนกประสงค

กาพยพระไชยสรยาในฐานะวรรณกรรมค�าสอน

ความอนเดนของเรองกาพยพระไชยสรยา ทท�าใหผอานจดจ�ากนไดมาก คอ ความเปนไปใน

“พาราสาวตถ”ในวาระทสงคมกาวสจดเสอมจนถงทสดไดแก

๑. จรยธรรมเสอมถอยในหมขาราชการคอ

ก. ความหมกมนในกามลแกมาตคามดงทวา

อยมาหมขาเฝา กหาเยาวนาร ทหนาตาดด ท�ามะโหรทเคหา ค�าเชาเฝาสซ

เขาแตหฬกามาหาไดใหภะรยาโลโภพาใหบาใจ

ข. การทจรตในหนาทราชการรงแกประชาชนดงทวา

ถดมขาไทฉแตไพรใสขคาคะดทมคคไกหมเจาสภาใครหาเขาปลามาใหสภา

กวาดทแพแกชนะไมถพระประเวณขฉกไดดไลดาตมอาญาหาไดใครหาเอาไพรฟา

เศราเปลาอราผทมอาญาไลตดาไมปราน

ค. ความไมซอสตยจงรกภกดตอพระราชาดงทวา

ขาเฝาเหลาเสนามไดวาหมขาไทยถน�าร�าเขาไปแตน�าใจไมน�าภา

6๗โชษตา มณใส

วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๗ ฉบบท ๒ เม.ย.-ม.ย. ๒๕๕๕

๒. จรยธรรมเสอมถอยในหมสงฆคอ

ภกษสะมะณะเลากละพระสะธ�ามคาถาวาล�าน�าไปเรร�าท�าเฉโก

๓. จรยธรรมเสอมถอยในหมประชาชนคอ

ก. ความมมจฉาทฏฐดงทวา

ไมจ�าค�าพระเจาเหไปเขาภาษาไสย

ทซถพระเจาวาโงเงาเตาปปลาผเถาเหลาเมธาวาใบบาสาระย�า

ไมจ�าค�าผใหญศศะไมใจโยโส

ข. ความไรศลธรรมดงทวา

ลกศษยคดลางครลกไมรคณพอมน

ภาราสาวะถใครไมมปรานใครดดถแตใจทใครไดใสเอาภผทมฝมอท�าดดไมซข

ไลควาผาทคอะไรฬกเอาไป

พฤตกรรมของผคนใน “พาราสาวตถ” ตามทปรากฏใน กาพยพระไชยสรยา ไดเคามาจาก

มหาสบนชาดก โดยมเนอความตรงกบพทธท�านายพระสบน ๑6ประการของพระเจาปเสนทแหงแควน

โกศลหลายประการดงน

๑. พระสบนขอ๓แมโคดมนมของลกโคมพทธท�านายวาคนทงหลายจะไมย�าเกรงบดามารดา

๒. พระสบนขอ ๔ ผ คนใชโคร นเทยมแอก ไมใชโคใหญ ท�าใหเกวยนทงหลายไปไมได

มพทธท�านายวาผใหญจะไมมอบหมายงานใหแกผทมความสามารถเหมาะสมท�าใหงานเสยหาย

๓. พระสบนขอ ๕ มาม ๒ ปาก เคยวกนหญาทผคนพากนให มพทธท�านายวา ผวนจฉยคด

จะทจรตรบสนบน๒ฝาย

๔. พระสบนขอ ๙ น�ากลางสระข น ขณะทน�ารมสระทฝงสตวลงย�าเหยยบกบใสสะอาด

มพทธท�านายวาผปกครองจะเบยดเบยนประชาชนอยางไรเมตตา

๕. พระสบนขอ ๑๑ ผคนน�าแกนจนทนขายแลกเปรยงเนา มพทธท�านายวา พระภกษอลชช

จะน�าพระธรรมไปแสดงแลกปจจย

6. พระสบนขอ๑๔ฝงเขยดตวเลกๆวงไลกดกนงเหาตวใหญๆมพทธท�านายวาฝงมนษย

มราคะแรงกลาตกอยใตอ�านาจภรรยาเดกๆของตน

พนจกาพยพระไชยสรยาของสนทรภ6๘

The Journal of the Royal Institute of ThailandVol. 37 No. 2 April-June 2012

กาพยพระไชยสรยากลาววาความวปรตทงฝายอาณาจกรพทธจกรใน“พาราสาวตถ”เปนเหต

ใหเกดน�าทวมบานเมองจนเปนเมองรางดงทวา

ผปามากระท�ามระณะก�ามเชาวบรน�าปาเขาธานกไมมทอาศยขาเฝาเหลาเสนาหนไปหา

ภาราไกลชบาลาลไปไมมใครในธาน

ความคดเรองความวบตของบานเมองจากน�าทวมมาจากการกระท�าของผคนในเรองนสอดคลอง

กบความเชอสากลเรองน�าทวมโลกโดย“พาราสาวตถ”เปนตวแทนของสงคมโลกอนไพศาลผคนในเมอง

คอมนษยทงหลายในโลกความเสอมถอยทางศลธรรมของมนษยน�าไปสความสนสดของโลกดงทวา

เกดเหตใหญในปะถะพ เลงดรคะด กาลกณสประการ ประกอบชอบเปนผด กลบจรต

ผดโบราณ สามญอนธพาล ผลาญคนซถสตยธรรม ลกศษยคดลางคร ลกไมรคณพมน สเสยด

เบยดเบยนกนลอบฆาฟนคอตณหาโลภลาภบาปบคดโจทยจบผดฤษยาอระพะสธาปวนเปน

บาฟาบดบงบนดาสามญสตวเกดวบตปตปาปงไตรยคทกขตะรงสงวจฉะระอะวะสาน

การสนสดของโลกในการรบรของคนไทยทวไปเปนตอนสนกลปทเกดไฟลางโลก ดงทปรากฏ

ในไตรภมพระรวง โองการแชงน�า แตการทโลกวบตและเกดน�าทวมโลกมในต�านานศาสนาอนโดยเฉพาะ

ฮนดนน เปนตอนสนมหายค ดงปรากฏในคมภรปราณะ และในนารายณสบปาง ตอน มตสยาวตาร

การน�าเรองนมาเสนอแสดงถงความฉลาดของสนทรภในการเลอกหยบยกเรองราวใหมๆ โดยไดแสดงถง

ความรเกยวกบต�านานทเชอถอกนในชาตอน ศาสนาอน และความรฝายฮนดในระดบหนง ดงทกลาวถง

“ไตรยคทกขตะรง”ซงนาจะหมายถงยคท๓คอทวาบรยค

ความรเกยวกบทวาบรยคนพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงพระราชนพนธอธบาย

ไววา

เมอชนเสอมถอยลงในทางสตยธรรมเชนนน, พยาธหลายประการ, ตณหาทง ๓ (คอ

กามะตณหา,ภวตณหา,วภวตณหา),และภยนานา,ซงลวนเปนผลกรรม,กไดบงเกดเบยดเบยน

นรชน,คนทประสงคสขในภพนและภพนากท�าพลกรรมตางๆ.

(ลลตนารายณสบปาง หนา [๖])

ในกาพยพระไชยสรยา สนทรภกไดก�าหนดใหพระดาบสเทศนโปรดพระไชยสรยาใหบ�าเพญเพยร

ตงมนอยในธรรมเพอจะไดพบความสขในสวรรคโดยชใหเหนวา

สมบตสตวมนษยครธา กลอกกลบอปรา เทวาสมบตชชวาล ศขเกษมเปรมปรวมาน

อมหน�าส�าราญศฤงฆารหอมลอมพรอมเพรยงกระจบปสซทเสยงขบร�าจ�าเรยงส�าเนยงนางฟา

นาฟง

6๙โชษตา มณใส

วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๗ ฉบบท ๒ เม.ย.-ม.ย. ๒๕๕๕

การมงความสขในทพยสมบตสอดคลองกบคตฮนด ไมใชคตพทธ ไตรภมพระรวง กลาววา

ทพยสมบตในสวรรคกยง“กลอกกลบอปรา”ไมทรงคณคาเทานพพานสมบตสนทรภจ�าเปนตองปรบความ

ตรงนใหตางจากมหาสบนชาดกซงไมไดกลาวถงการบ�าเพญเพยรเพอไปสวรรคแตใหด�ารงมนในศลและเลก

การบชายญเนองจากเรองราวแตแรกของกาพยพระไชยสรยาไมไดปรากฏประเดนส�าคญเรองการบชายญ

อยางไรกดไมวา กาพยพระไชยสรยาจะแสดงคตฝายพทธหรอฝายฮนดแตยงคงมลกษณะเปน

วรรณคดค�าสอน เพราะมเนอหาสงสอนจรยธรรม ชใหเหนวาหากผคนในสงคมไมตงอยในธรรม ยอมน�า

ตนเองและบานเมองไปสความพนาศ

กาพยพระไชยสรยาบางแงมมทนาพนจ

สงทนาสนใจประการหนงจากตอนทเดนใน กาพยพระไชยสรยา คอตอนทบรรยายสภาพ

“พาราสาวตถ”ซงเขาใจวาเปนเมองพทธ เพราะกลาวถงภกษสมณะดเปนสงคมทไมไกลตวผแตงผอาน

ความประพฤตของขาราชการททจรตกนสนบนและรงแกประชาชนโดยเฉพาะขาราชการทมหนาทตดสน

คดความท�าใหเกดความคดเชอมโยงถงเพลงยาวบตรสนเทหเรองหนงซงมผน�าไปปดไวททมต�ารวจมเนอหา

กลาวถงพฤตกรรมไมดไมงามของขาราชการผใหญคนหนงซงมชวตอยรวมสมยกบวรรณคดเรองน

นนคอ เพลงยาววาพระยามหาเทพ (ทองปาน) เจากรมพระต�ารวจในซาย เชอกนวาผแตงเพลงยาวน

คอ พระมหามนตร (ทรพย) ซงเปนเจากรมพระต�ารวจในขวา พฤตกรรมทจรตทารณ กนสนบนของ

พระยามหาเทพปรากฏในความตอนหนงวา

พวกหวไมเหนกลวหนงหวพอง ยกสองมอกราบอกราบดน

ดวยอ�านาจราชศกดนนนกหนา ถาเขาคาแลวแตลวนเปนสตยสน

มทหารชาญไชยใจทมน ดงจะกนเนอมนษยสดพภพ

ไชยภกดวาทขนตางใจ ทงนอกในไวเวรกเจนจบ

ศรสงหารพนกงานการจ�าครบ แสนใจรบรบเรยกคาฤชา

เปนไปไดวา ใน กาพยพระไชยสรยา สนทรภจะน�าเหตการณในยคสมยมาเสนอ โดยเฉพาะใน

บทชมพรรณไมกลาวถงฝนในตอนทวา“คนทรงสงกลนฝนฝาง”ฝนไมเคยเปนพรรณไมทกวผใดกลาวถง

ไวเลย และเปนททราบวาในสมยรตนโกสนทรพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวมพระบรมราโชบาย

ใหก�าจดฝน แตพระยามหาเทพฯ ผนตดตอรบสนบนจนเผยวนกคาฝนรายใหญ จบแลวปลอยหลายครง

แสดงใหเหนพฤตกรรมความไมย�าเกรงพระบรมเดชานภาพของพระเจาอยหว

พนจกาพยพระไชยสรยาของสนทรภ๗0

The Journal of the Royal Institute of ThailandVol. 37 No. 2 April-June 2012

๗ ในมหาสบนชาดก พระดาบสโพธสตวกลาวถงจดเสอมของโลกวา ในกาลนนผคนถอเอาขอทใชเหตวาเปนเหต ขอทเปนเหตวาไมใชเหต

ขอไมจรงวาจรงขอทจรงวาไมจรงและมพวกอลชชมากขน

ททานผนประพฤตเชนนไดอาจเปนดวยถอตนวาไมมใครท�าอะไรไดเพราะธดาคนหนงของทาน

รบราชการฝายในต�าแหนงเจาจอม เรองราวของทานนาจะเอกเกรกเลองลอในยคสมย แมแตพระราช-

พงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท ๓ ซงเจาพระยาทพากรวงศมหาโกษาธบดเปนผแตงยงบนทกไว

การททานผนไมไดรบการ“ก�าราบ”(อาจจะเปนดวยสาเหตพระเมตตาทมตอราชเสวกทวไป)นาจะท�าให

หลายคนไมสบายใจ และบางคนนกถงเพลงยาวพยากรณกรงศรอยธยา ซงเคยเกดขนในภาวะบานเมอง

ทผคนเกดความไมมนคงทางจตใจ จงเปนไปไดวาจะสงผลใหมการน�า “พาราสาวตถ” มาประกอบสราง

เปนวรรณคดเรองนกลาวคอบรบททางสงคมเปนปจจยใหวาทกรรมพยากรณนไดรบการผลตซ�าเทากบวา

กาพยพระไชยสรยา กคอ การแปรรปของเพลงยาวพยากรณกรงศรอยธยาโดยน�ามาเปนองคประกอบ

ส�าคญของตวบทเรองใหมนนเอง

“พาราสาวตถ”สะทอนภาพบานเมองไมมขอไมมแปผมอ�านาจในบานเมองไมอาจเปนทพงของ

ประชาชนไดถอยค�าทวา“ขฉกไดด”“ประกอบชอบเปนผดกลบจรตผดโบราณสามญอนธพาลผลาญ

คนซถสตยธรรม”อาจพจารณาไดวาเปนการวจารณบานเมองในสมยของผแตงโดยใหรายละเอยดชดเจน

และเจาะจงเปนการสรปเนนย�าตางจากในมหาสบนชาดกทกลาวอยางกวางๆ วาถอเอาขอใชเหตวาเปน

เหตถอเอาขอเปนเหตวามใชเหต๗ผทถกวจารณนนเปนบคคลหลายเหลาตางฐานะไปจนถงผทรงอ�านาจ

สงสดดงจะเหนไดจากถอยค�าทวา“ไพรฟาเศราเปลาอรา”ซงหมายถงประชาชนอยในสภาพสนหวงค�าวา

“ไพรฟา”มนยเชอมโยงถงพระเจาแผนดนตามพทธท�านายในมหาสบนชาดกซงมวาความเสอมของสงคม

เกดขนในยามทผปกครองบานเมองไมตงมนในธรรม

ขอนาสงเกตกคอหลงจากทไดกลาวถงพฤตกรรมแงลบของผคนในสงคมมถอยค�ากลาววา“ทด

มอะโขขาขอโมทะนาไป”ไมวาผแตงจะเจตนาหรอไมกตามขอความนมความส�าคญในฐานะค�าออกตวม

ผลใหการกลาวถงพฤตกรรมของผคนทด�าเนนอยในมตปกรณมแปรมตเปนความจรงปจจบนขนทนใดและ

สงผลใหตวบทปรากฏแงมมความเปนงานวพากษวจารณสงคมชดเจนขน

ความเปนไปในทสดของ“พาราสาวตถ”คอหายนะของบานเมองนนอาจเปดเผยความคดลกๆ

ในยามทรสกคบแคนสนหวงถงทสดของสนทรภซงเชอวาตนเปนเหยอทถกกระท�าอยางไรความเปนธรรม

ในสงคมสงคมทด�าเนนมาจนถงจดเสอมอยางทสด

สงทนาสนใจอกประการหนงใน กาพยพระไชยสรยา คอ บทอศจรรย ซงกลาวถงในตอนท

พระไชยสรยาและมเหสเดนทางในปา พระไชยสรยาสงสารมเหสทตองตกระก�าล�าบาก จงแสดงความ

เมตตากรณาดงทวา

๗๑โชษตา มณใส

วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๗ ฉบบท ๒ เม.ย.-ม.ย. ๒๕๕๕

เพอนทกขสขโศกเศรา จะรกเจาเฝาสงวน มงขวญอยารญจวน นวลภกตรนองจะ

หมองศรชวนชนกลนกล�ากลนมรสนกลนมาลคลงเคลาเยายวนยททกขรอนหยอนเยนทรวง

“บทอศจรรย”นนบวาเปนเครองหมายแทนการมอบความรกของสามแดภรรยา

ประเดนทนาพนจกคอ ตวบทตอนทเปนบทอศจรรยนยาวมากพอสมควร กลาวถงเหตการณ

อลวนอลเวงนาตนเตนเชน

แดนดนถนมนษย เสยงดงดจเพลงโพลง ตกกวานบานเรอนโรง โคลงคลอนเคลอน

ขะเยอนโยน บานชองคลองเลกใหญ บางตนไฟตกใจโจน ปลกเพอนเตอนตะโกน ลกโลดโผน

โดนกนเอง พณพาทยระนาดฆอง ตะโพนกลองรองเปนเพลง ระฆงดงวงเวง โหงงหงางเหงง

เกงกางดง ขนนางตางลกวง ทานผหญงวงยดหลง พนละวนดนตงตง พลงพลดตกหกคะเมน

พระสงฆลงจากกฎวงอดตลดฉดมอเณรหลวงชหนหลวงเถรลงโคลนเลนเผนผาดโผนฯลฯ

แมผแตงจะซอนความหมายลกซงของ“บทอศจรรย”ไวอยางแนบเนยนแตบางแหงกคอนขาง

แจมแจงจนนาจะเปนภาระแกผสอนในการอธบายเชนตอนทายทวา

พวกผทปนลกตดจมกลกตาพลนขกขกรรกกนปนไมทนมนเดอดใจสององคทรงสงวาส

โลกธาตหวาดหวนไหวตนนอนออนอกใจเดนไมไดใหอาดร

นาสงสยวาเมอผแตงมจดประสงคจะแตงใหเดกอานเหตใดจงมบทนเตม ๆ แมจะมค�าตอบวา

เปนสวนหนงของบทสญนยม แตบทนอาจละไปกไดหรอกลาวโดยยนยอกได เมอปรากฏเปนบทเตมม

ขนาดยาว ยอมมผลตอความสนใจ เดกทอานจะปราศจากขอกงขาทเดยวหรอวาเนอเรองตอนนเปน

เหตการณอะไร สมพนธกบเหตการณกอนหนานอยางไร ค�ากลบเกลอนวา “วนนนครนดนไหว เกดเหต

ใหญในปะถะพเลงดรคะดกาลกณสประการ”เปนค�าตอบใหหายสงสยหรอไมในเมอ“กาลกณสประการ”

ไมสมพนธกบเหตการณในบทอศจรรย

นาขบคดวาเหตใดจงมการปรากฏและใหน�าหนกแกบทอศจรรยในหนงสอส�าหรบเดก ทงเสนอ

แนวคดทวาการมอบบทรกคอการมอบความรกการแสดงบทรกตลอดจนความเชอเรองผปนลกในระหวาง

ทหญงชายแสดงบทรกการเสนอสงเหลานในหนงสอสอนเดกเหมาะสมหรอไมหากวาไมเหมาะสมเหตใด

พระยาศรสนทรโวหารจงน�าเรองนไปไวในมลบทบรรพกจหากวาเหมาะสมจะพจารณาวาบทอศจรรยน

ใชสอนเพศศกษาแกเดกใชหรอไมหากวาใชกนบวาเปนความคดกาวหนามากหากวาไมใชกนบวาวรรณคด

เรองนมลกษณะเหมอนวรรณคดไทยแตเดมมาทมกไมสใหความส�าคญอยางแทจรงแกเดกในฐานะผเสพ

คอยงคงสอสารกบผใหญ

พนจกาพยพระไชยสรยาของสนทรภ๗๒

The Journal of the Royal Institute of ThailandVol. 37 No. 2 April-June 2012

กลาวไดวาแมวรรณคดเรองนจะระบวาเปนหนงสอส�าหรบเดกแตกยงคงมลกษณะหลายประการ

ทแสดงเจตจ�านงวามไดสอสารกบเดกเทานนโดยเฉพาะอยางยงในประเดนการวพากษวจารณนาจะถอวา

กาพยพระไชยสรยา เปนเครองมออยางหนงของผแตงในการแสดงความคดวพากษวจารณสภาพบานเมอง

ในรปแบบของหนงสอแบบเรยนส�าหรบเดกและเปนการผลตซ�าดวยวธแปรรปของเพลงยาวพยากรณกรง

ศรอยธยา

สรป

กาพยพระไชยสรยา ของสนทรภตามทกลาวมานนบวาเปนวรรณคดทรงคณคาอกเรองหนง

ของสนทรภทไมเพยงประกอบดวยสนทรยภาพการประพนธสรางสรรคเพอเปนประโยชนดานการศกษา

ของเยาวชนคณสมบตส�าคญของวรรณคดเรองนไดแกลกษณะอเนกประสงคในฐานะสอการเรยนการสอน

วรรณคดค�าสอนวรรณคดทสรางความเพลดเพลนใจและอาจพจารณาไดวาเปนวรรณคดทแสดงความคด

วพากษวจารณอนเกดจากการน�าวาทกรรมเพลงยาวพยากรณกรงศรอยธยามาผลตซ�าในรปใหมสงผลให

วรรณคดเรองนมลกษณะอเนกนยอานไดหลายระดบขนกบประสบการณของผอานผอานทเปนเดกอาจ

ไดรบรความหมาย ไดอรรถรสจากเรองแตกตางจากผอานทเปนผใหญ นบวาตวบทเออใหเกดกจกรรม

ทางปญญาอยางส�าคญ

๗๓โชษตา มณใส

วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๗ ฉบบท ๒ เม.ย.-ม.ย. ๒๕๕๕

เอกสารอางอง

ชมนมต�ารากลอนฉบบหอพระสมดวชรญาณ.พมพครงท๓.กรงเทพฯ:โรงพมพครสภา,๒๕๑๙.

ไตรภมพระรวงของพระญาลไทย.กรงเทพฯ:ศลปาบรรณาคาร,๒๕0๔.

พระไชยสรยา.พระนคร:โรงพมพครสภา,๒๕๑๓.

มงกฎเกลาเจาอยหว,พระบาทสมเดจพระ.ลลตนารายณสบปาง.พมพครงท๔.พระนคร:คลงวทยา,

๒๕0๙.

ศรสนทรโวหาร(นอยอาจารยางกร),พระยา. ภาษาไทย. เลม๑.พระนคร:แพรพทยา,๒๕๑๔.

ศลปากร, กรม. พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท ๓ ของ เจาพระยาทพากรวงศมหา

โกษาธบด. พมพครงท6.กรงเทพฯ:บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชงจ�ากด(มหาชน),

๒๕๓๘.

สนทรภ.พระอภยมณ. พมพครงท๑๔.กรงเทพฯ:บรรณาคาร,๒๕๑๗.

เสฐยรพนธรงส.เหตเกดทภาราสะวะถ. พมพครงท๔.กรงเทพฯ:มหาจฬาบรรณาคาร,๒๕๓๑.

รามเกยรต พระราชนพนธบทละครในรชกาลท ๑.เลม๓-๔.พระนคร:โรงพมพครสภา,๒๕0๗.

Thomas,P.Epics, Myths And Legends Of India.12ed.Bombay:D.B.TaraporevalaSons

&co.PrivateLtd.,1961.

http://8400.org/tipika/attha.php?b=27&i=77“มหาสบนชาดก วาดวยมหาสบน.”สบคน๗เมษายน

๒๕๕๕.

http://reuarnthai.com“เพลงยาวพยากรณกรงศรอยธยา.”สบคน๗เมษายน๒๕๕๕.

http://www.oknation.net/blog/boxxod/2010/01/19/entry-16W. “เพลงยาววากระทบพระยา

มหาเทพ.” สบคน๗เมษายน๒๕๕๕.

พนจกาพยพระไชยสรยาของสนทรภ๗๔

The Journal of the Royal Institute of ThailandVol. 37 No. 2 April-June 2012

Abstract A study of Sunthonphu’s Kaab Phra Chaisuriya Chosita Maneesai Associate Fellow of the Academy of Arts, The Royal Institute, Thailand

Kaab Phra Chaisuriya is just the only a poetical work of Sunthonphu writ-ten in Klon Suad, a thai literary genre in which Kaab Yanee, Kaab Chabang and Kaab Suranganang are composed together. This work is mean to be useful for children in learning thai syllable. Also the destruction of Sawatthi city by flood narrated in the story reveals the morality aspect. It is to tell that the country in which people conduct improperly will be destroyed by the natural diaster. On the other hand, people who have faith in Dharma and do the panence will finally go to heaven. However, Kaab Phra Chaisuriya has got numerous aspects. It could be considered as a social critical work in the form of educational media for children.

Keywords: Kaab Phra Chaisuriya, Sunthonphu