มิ่งสรรพ์ ขาวสอาด และคณะ เศรษฐศาสตร์ ว่าด้วยการท่องเที่ยว · เศรษฐศาสตร์ว่าด้วยการท่องเที่ยว

มงสรรพ ขาวสอาด และคณะ

TOURISM ECONOMICS

เศรษฐศาสตรวาดวยการทองเทยว

โ ค ร ง ก า ร เ ม ธ ว จ ย อ า ว โ ส

สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

มงสรรพ ขาวสอาด และคณะม

งสรรพ

ขาวสอาด

และค

ณะ

เศรษ

ฐศาสตรวาด

วยการท

องเท

ยว

วตถประสงคของหนงสอเลมนกเพอทจะแนะนำาวธการวเคราะหการทองเทยวในเชงเศรษฐศาสตร

เพอใหผอานไดเขาใจแงมมตางๆ และความสมพนธขององคประกอบของการทองเทยวโดยไมตดกบ

ทฤษฎโมเดลทางคณตศาสตรและวธการคำานวณทางเศรษฐมตมากเกนไป จงทำาใหหนงสอเลมน

สามารถใชไดทงในการเรยนการสอนในระดบปรญญาตรสำาหรบคณะเศรษฐศาสตรและยงเหมาะแก

การอานเพอศกษาหาความรเพมเตมสำาหรบผมสวนไดสวนเสยดานการทองเทยวโดยเฉพาะอยางยง

ผกำาหนดนโยบาย…

เศรษฐศาสตรวาดวยการทองเทยวTourism Economics

มงสรรพ ขาวสอาด, อครพงศ อนทอง, พรทพย เธยรธรวทยกลดา เพชรวรณ, นกล เครอฟ

โครงการเมธวจยอาวโสกรกฎาคม 2556


Tourism Economics

ผเขยนมงสรรพ ขาวสอาด, อครพงศ อนทอง, พรทพย เธยรธรวทยกลดา เพชรวรณ, นกล เครอฟ

สนบสนนโดยสำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)ภายใต ทนสงเสรมกลมวจย (เมธวจยอาวโส สกว.)ชน 14 SM Tower 979/17-21 ถนนพหลโยธน สามเสนใน พญาไท กรงเทพฯ 10400โทรศพท: 0 2298 0455-75 โทรสาร: 0 2298 0455-9 www.trf.or.th

จดพมพและเผยแพรโดยสถาบนศกษานโยบายสาธารณะ เลขท 145/5 หม 1 ต.ชางเผอก อ.เมอง จ.เชยงใหม 50300โทรศพท: 0 5332 7590-1 โทรสาร: 0 5332 7590-1 # 16E-mail: [email protected]

เลขมาตรฐานสากลประจำาหนงสอISBN 978-616-91756-0-5

พมพครงท 1กรกฎาคม 2556

จำานวนพมพ200 เลม

ออกแบบรปเลมลอคอนดไซนเวรค โทรศพท: 0 5321 3558

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาตมงสรรพ ขาวสอาด และคณะ. เศรษฐศาสตรวาดวยการทองเทยว.-- เชยงใหม : ลอคอนดไซนเวรค, 2556. 222 หนา.1. การทองเทยว. 2. อตสาหกรรมการทองเทยว. I. มงสรรพ ขาวสอาด. II. ชอเรอง.338.4791

การทองเทยวนบเปนภาคเศรษฐกจทสำาคญมากขนเรอยๆ รายไดทเปนเงนตราตางประเทศของ นกทองเทยว และคาใชจายการทองเทยวของคนไทยรวมกนแลวปหนงๆ เกอบลานลานบาท แตวงการศกษาไทยยงไมมตำาราดานเศรษฐศาสตรดานการทองเทยว การสนบสนนของสำานกงานกองทนสนบสนนงานวจย (สกว.) เพอจดทำาหนงสอเลมน จงนบเปนการปดชองวางทางความรดานการทองเทยวทสำาคญ เนอหาในตำาราฉบบนใชกรอบโครงสรางตามตำาราเรอง Tourism Economics ของ Jeff Pope เปนหลก แตไดปรบเอาตวอยางตางๆ จากงานวจยของผเขยนและเพอนรวมงานเขามาเปนตวอยาง เพอใหเหนภาพการทองเทยวในแงมมเศรษฐศาสตรไดดขน เพราะผเขยนเหนวาเหมาะกบการใชงานในประเทศของเรา และสามารถนำาเอาประสบการณงานวจยของผเขยนและคณะเขามาประยกตใชและอธบายใหเขาใจกจกรรมเชงเศรษฐกจดานการทองเทยวของประเทศไทย ตำาราฉบบนเหมาะสำาหรบนกศกษาปรญญาตรสาขาเศรษฐศาสตรหรอสาขาการจดการทองเทยว ทงปรญญาตรและโท หรอผประกอบการ หรอผอยในสายวชาชพทองเทยวอยแลว ผเขยนหวงวา ตำาราเลมนนาจะมประโยชนพอสมควร และยนดรบฟงความคดเหนและคำาตชมจากผใชงานเพอปรบปรงตอไป

มงสรรพ ขาวสอาดและคณะ

คำานยม

สารบญ

บทท 1 บทนำา 1 1.1 เหตไรจงตองมเศรษฐศาสตรวาดวยการทองเทยว 1 1.2 นยามการทองเทยว 3 1.3 แนะนำาบทตางๆ 6 คำาถามทายบทท 1 7

บทท 2 สนคาและอตสาหกรรมทองเทยว 9 2.1 สนคาและอตสาหกรรมทองเทยว 10 2.1.1 คำาจำากดความของสนคาทองเทยว 10 2.1.2 ลกษณะพเศษของสนคาและบรการทองเทยว 10 2.2 หวงโซอปทานการทองเทยว 11 2.2.1 สงดงดดใจดานการทองเทยว 11 2.2.2 การบรการหรอสงอำานวยสะดวกในการทองเทยวทเอกชนเปนผใหบรการ 13 2.2.3 บรการสาธารณปโภคโครงสรางพนฐานของรฐ 13 2.2.4 ตวกลางดานการทองเทยว 13 2.3 การเปรยบเทยบสมรรถนะ (Benchmarking) ขององคประกอบทางดาน 14 สงดงดดใจทางดานการทองเทยว 2.3.1 ประเภทของการเปรยบเทยบสมรรถนะ 15 2.3.2 แนวทางการทำาการเปรยบเทยบสมรรถนะ 17 2.4 กรณศกษาการเปรยบเทยบสมรรถนะสนคาและบรการการทองเทยวไทย 18 2.5 โมเดลวงจรชวตของสนคาทองเทยวของบทเลอร 19 (Butler’s Tourism Asia Life Cycle Model) 2.6 การวเคราะหโดยใชแบบจำาลองบทเลอรในประเทศไทย 22 2.7 อตสาหกรรมทองเทยว 24 2.8 กรณศกษาบทบาททางเศรษฐกจอตสาหกรรมทองเทยวในจงหวดเชยงใหม 27 2.8.1 มลคาเพมภายในประเทศของอตสาหกรรมทองเทยว 31 2.8.2 ผลตภาพของอตสาหกรรม 32 2.9 แนวโนมการเปลยนแปลงอปทาน 34 2.9.1 จดหมายปลายทางทหลากหลายขน (More destinations) 34 2.9.2 การกระจกตวในภาคการทองเทยว (Concentration movement 34 in the tourism sector) คำาถามทายบทท 2 39

สารบญ (ตอ)

บทท 3 อปสงคการทองเทยว 41 3.1 บทนำา 41 3.2 ความหมาย ประเภท และการวดอปสงคของการทองเทยว 42 3.3 ทฤษฏเศรษฐศาสตรจลภาคสำาหรบการวเคราะหอปสงคของการทองเทยว 44 3.3.1 แนวคดการเลอกระหวางเวลาเพอการพกผอนกบการบรโภค 48 (Leisure-Consumption concept) 3.3.2 แนวคดอปสงคของเวลาทใชในการทองเทยว 53 3.3.3 แนวคดอปสงคของเวลาทใชในแตละแหลงทองเทยว 56 3.4 แบบจำาลองอปสงคของการทองเทยว 63 3.4.1 แบบจำาลองการใชจายของนกทองเทยว (Tourist Expenditure Models) 64 3.4.2 แบบจำาลองการเลอกแหลงทองเทยว (Destination Choice Models) 67 3.4.3 แบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวรวม (Aggregate Demand Models) 69 3.4.4 กรณตวอยางการประมาณคาอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาว 73 3.5 สรปการศกษาแบบจำาลองอปสงคการทองเทยวในอดต 75 คำาถามทายบทท 3 77

บทท 4 บรรษทขามชาต 79 4.1 คำาจำากดความของบรรษทขามชาต 79 4.2 ระดบขนาด และการขามชาตของบรรษทขามชาต 80 4.3 แรงจงใจของการลงทนขามชาต 81 4.4 ผลกระทบทเกดจากการลงทนของบรรษทขามชาตตอประเทศผรบการลงทน 82 (Host country) 4.5 กรณศกษาของบรรษทขามชาตในอตสาหกรรมโรงแรม 83 4.6 การขยายตวของกลมโรงแรมเอเชยสภมภาคอนๆ 100 4.7 รปแบบการขยายตวของบรรษทขามชาต 101 4.8 ความทาทายสำาหรบบรรษทขามชาต 108 คำาถามทายบทท 4 110


บทท 5 การบรหารธรกจทองเทยว: กรณศกษาสายการบนและโรงแรม 111 5.1 การบรหารรายไดของธรกจการบน 111 5.1.1 องคประกอบทสำาคญหรอขอกำาหนดเบองตน (pre-requisites) 112 ของการบรหารรายได 5.1.2 ตนทนและรายไดของธรกจการบน 113 5.1.3 ผลตอบแทนของธรกจการบน 117 5.1.4 กลยทธในการตงราคา 118 5.1.5 การบรหารรายไดของธรกจการบนตางประเทศ 120 5.1.6 ความรวมมอกนแบบพนธมตรสายการบน (Airline Alliances) 121 5.1.7 การบรหารรายไดสำาหรบสายการบนตนทนตำา (Budget Airline) 122 5.2 การบรหารรายไดของธรกจโรงแรม 134 5.2.1 ประเภทของโรงแรม 134 5.2.2 อปสงคและอปทานของหองพกโรงแรม 135 5.2.3 อตสาหกรรมโรงแรมในไทย 135 5.2.4 โครงสรางรายได รายจายและผลประกอบการ 136 ของโรงแรมไทย 3 แหงในป 2550-2552 5.2.5 การบรหารผลตอบแทนของธรกจโรงแรม 138 5.2.6 ประสทธภาพการดำาเนนงานของธรกจโรงแรม 142 คำาถามทายบทท 5 147 บทท 6 บทบาทของรฐในการจดการการทองเทยว 149 6.1 ววฒนาการนโยบายของรฐไทยวาดวยการทองเทยว 150 6.2 บทบาทหลกของรฐบาลในดานการบรหารจดการทองเทยว 152 6.2.1 การจดเกบภาษจากภาคทองเทยว 152 6.2.2 การเปรยบเทยบดานการจดเกบภาษระหวางประเทศ 157 6.3 การใชจายของรฐดานการทองเทยว 161 6.3.1 สาธารณปโภค 161 6.3.2 การพฒนาการทองเทยว 163 6.3.3 การตลาดของการทองเทยว (Tourism Marketing) 165 6.3.4 การกระจายหรอการจดสรร (Redistribution) ทรพยากรใหม 167


6.4 กฎระเบยบและขอบงคบเกยวกบการทองเทยว 168 6.4.1 การกำากบการทองเทยวระหวางประเทศ 169 6.4.2 การจดการดานความปลอดภย/การปองกนภย และสขภาพ 171 6.5 สรป 175 คำาถามทายบทท 6 176

บทท 7 เสถยรภาพและการกระจายรายไดของภาคเศรษฐกจทองเทยวของไทย 177 7.1 อตราการเตบโตของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาต 179 และรายไดจากการสงออก 7.2 ผลกระทบเกยวกบความไรเสถยรภาพของการทองเทยว 181 7.3 เสถยรภาพของรายไดจากการทองเทยว 183 7.3.1 คาสมประสทธของความแปรปรวน (Coefficient of Variation: CV) 183 7.3.2 การวเคราะหโดยการคำานงถงแนวโนม 186 7.4 ความเหลอมลำาของการกระจายรายไดของอตสาหกรรมทองเทยว 190 7.5 ความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจากการทองเทยวระหวางจงหวด 191 7.6 สรปและขอเสนอแนะ 197 คำาถามทายบทท 7 200

บรรณานกรม 201ภาคผนวก 207

สารบญตาราง

ตารางบทท 1ตารางท 1.1 ขนาดของเศรษฐกจการทองเทยว (บางประเทศ) 2

ตารางบทท 2 ตารางท 2.1 ผลการประเมนสงดงดดใจทางดานการทองเทยวโดยนกทองเทยวตางชาต 19ตารางท 2.2 สรปลกษณะพเศษของวงจรชวตของสนคาทองเทยวของบทเลอร 22ตารางท 2.3 ขอบเขตของการศกษา 24ตารางท 2.4 ขนาดของอตสาหกรรมทองเทยวในจงหวดเชยงใหม 29ตารางท 2.5 สดสวนของผลตอบแทนปจจยการผลตในมลคาเพม 30 ของอตสาหกรรมทองเทยวในเชยงใหม ในป พ.ศ. 2545ตารางท 2.6 มลคาเพมในประเทศของอตสาหกรรมทองเทยวในจงหวดเชยงใหม 30ตารางท 2.7 มลคาเพมตอแรงงาน 1 คนตอป ของอตสาหกรรมทองเทยวในจงหวดเชยงใหม 32

ตารางบทท 3 ตารางท 3.1 คาความยดหยนของอปสงคของการทองเทยวไทยในระยะยาวจากการศกษาในอดต 48ตารางท 3.2 ผลการประมาณคาความยดหยนของอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาว 74

ตารางบทท 4ตารางท 4.1 กลมธรกจโรงแรมทใหญทสดในโลก 10 อนดบแรก ในป พ.ศ. 2553 84 (พจารณาจากจำานวนโรงแรม)ตารางท 4.2 เครองหมายการคา (Brands) ทมโรงแรมใชมากทสด 20 อนดบแรกของโลก 85ตารางท 4.3 โรงแรม Best Western และจำานวนหอง ในทวปตางๆ ทวโลก 86ตารางท 4.4 การแบงกลมตลาดของกลมโรงแรมในเครอ Cendent 88ตารางท 4.5 การแบงกลมตลาดของกลมโรงแรมในเครอ Inter Continental Hotel Group 89ตารางท 4.6 การแบงกลมตลาดของกลมโรงแรมในเครอ Marriott International Inc 92ตารางท 4.7 การแบงกลมตลาดของกลมโรงแรมในเครอ Accor 94ตารางท 4.8 การแบงกลมตลาดของกลมโรงแรม Starwood 97ตารางท 4.9 รปแบบการขยายตวของโรงแรมไปในแตละภมภาค 104ตารางท 4.10 รปแบบการบรหารงานตามสญญา (Management Contract) 104ตารางท 4.11 บคคลากรในตำาแหนงผบรหารททำางานในบรรษทขามชาต 108

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางบทท 5 ตารางท 5.1 ผลการดำาเนนงานของบรษทการบนไทย ป 2552 115ตารางท 5.2 โครงสรางรายไดของบรษทการบนไทย ในป 2552 116ตารางท 5.3 นโยบายการตงราคาและพฒนาการของการบรหารผลตอบแทน 120 ของธรกจสายการบน ตารางท 5.4 ขอแตกตางระหวางสายการบนตนทนตำาและสายการบนปกต 123ตารางท 5.5 คาโดยสารของสายการบนตางๆ ในไทย (คนหา ณ วนท 8 พฤศจกายน 2553) 131ตารางท 5.6 เปรยบเทยบการใหบรการของสายการบนปกตและสายการบนตนทนตำาในไทย 132ตารางท 5.7 เปรยบเทยบผลการดำาเนนงานของสายการบนตนทนตำา 133 กบสายการบนปกตของไทย ในป 2551-2552 ตารางท 5.8 จำานวนหองพก รายไดทงหมด รายไดตอหองพก อตราการเขาพก 136 และอตราคาพกเฉลยของโรงแรมไทยทงประเทศ ในป 2548 และ 2550 ตารางท 5.9 โครงสรางรายได รายจายและผลประกอบการของโรงแรมดสตธาน 137 ในป 2550-2552 ตารางท 5.10 โครงสรางรายได รายจายและผลประกอบการของโรงแรมแชงกรลา 137 ในป 2550-2552 ตารางท 5.11 โครงสรางรายได รายจายและผลประกอบการของ 138 โรงแรมรอยลออคด (ประเทศไทย) ในป 2550-2552 ตารางท 5.12 ตวอยางการคำานวณหารายไดทงหมดและอตราผลตอบแทน 140 ของโรงแรมแหงหนงใน 1 สปดาห ตารางท 5.13 ประสทธภาพในการดำาเนนงานของโรงแรมและเกสตเฮาส 143 ในจงหวดทองเทยวหลกของไทย ป พ.ศ. 2548 ตารางท 5.14 ประสทธภาพในการดำาเนนงานของโรงแรมและเกสตเฮาส 144 ในจงหวดทองเทยวหลกของไทย จำาแนกตามขนาดของกจการ ตารางท 5.15 ประสทธภาพในการดำาเนนงานของโรงแรมและเกสตเฮาส 144 ในจงหวดทองเทยวหลกของไทย จำาแนกตามราคาหองพก ตารางท 5.16 ประสทธภาพในการดำาเนนงานของโรงแรมและเกสตเฮาส 145 ในจงหวดทองเทยวหลกของไทย จำาแนกตามการลงทน ตารางท 5.17 มลคาเพมทสญเสยอนเนองมาจากความไมมประสทธภาพในการดำาเนนงาน 145 ของโรงแรมและเกสตเฮาสในจงหวดทองเทยวหลกของไทย

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางบทท 6 ตารางท 6.1 อตราภาษสนามบนสำาหรบนกทองเทยวจากตางประเทศ 155 จำาแนกตามกลมประเทศ พ.ศ. 2553ตารางท 6.2 ภาษผโดยสารทางอากาศของสหราชอาณาจกร 156 (UK Air Passenger Duty Rates) (อตราเดม)ตารางท 6.3 ภาษผโดยสารทางอากาศของสหราชอาณาจกร 157 (UK Air Passenger Duty Rates) (อตราใหม)ตารางท 6.4 ภาษทองเทยวจำาแนกตามรปแบบและกจกรรมโดยองคกรการทองเทยวโลก 157ตารางท 6.5 แสดงประเทศทมการเกบภาษการทองเทยวสงทสดและตำาทสดของโลก 159 ในป ค.ศ. 2003ตารางท 6.6 แสดงการเกบภาษการทองเทยวในประเทศทถกคดเลอกเปนตวอยางขอมล 159 (จากทวโลกในป ค.ศ. 2003)ตารางท 6.7 การจดอนดบเมองทมการจายภาษเดนทางทองเทยวตามมลคาภาษรวม 160ตารางท 6.8 อตราคาธรรมเนยมการตรวจลงตราประเภทนกทองเทยว (Tourist Visa) 170 จำาแนกตามประเทศตารางท 6.9 จำานวนและรายไดจากนกทองเทยวตางชาตทสญเสยจากเหตการณวกฤต 174 ทเกดขนระหวางป พ.ศ. 2544-2552

ตารางบทท 7 ตารางท 7.1 สรปเหตการณทมผลตอการทองเทยวไทย 178ตารางท 7.2 อตราการเตบโตของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตและการสงออกของไทย 180ตารางท 7.3 คาสมประสทธของความแปรปรวนของรายได 185ตารางท 7.4 คาสมประสทธของความแปรปรวนของมลคาเพม 186ตารางท 7.5 คาเฉลยของสวนตางระหวางคาแนวโนมและคาจรงของรายได 187ตารางท 7.6 คาเฉลยของสวนตางระหวางคาแนวโนมและคาจรงของ GDP 187ตารางท 7.7 ความไมมเสถยรภาพของรายรบจากการทองเทยว การสงออก 188 และการเตบโตของเศรษฐกจตารางท 7.8 ความสมพนธระหวางความไมมเสถยรภาพของการทองเทยว 188 กบการสงออกและการเตบโตทางเศรษฐกจตารางท 7.9 ความไมมเสถยรภาพของไทยและประเทศทเปนแหลงทองเทยวทสำาคญของโลก 189ตารางท 7.10 ความไมมเสถยรภาพของของไทยและประเทศในเอเซยตะวนออกเฉยงใต 189ตารางท 7.11 จำานวนนกทองเทยวชาวตางชาตในจงหวดตางๆ 192ตารางท 7.12 จำานวนนกทองเทยวชาวไทยในจงหวดตางๆ 193ตารางท 7.13 จำานวนหองพกในแหลงทองเทยวสำาคญของประเทศไทยในป พ.ศ. 2548 194ตารางท 7.14 คาสมประสทธจนของรายไดจากการทองเทยว ป พ.ศ. 2544 และ 2548 196

สารบญรป

รปบทท 1 รปท 1.1 อปสงคและอปทานการเดนทางและทองเทยวในระบบบญชประชาชาต 5 ดานการทองเทยว

รปบทท 2 รปท 2.1 สวนประกอบของระบบการทองเทยว 9รปท 2.2 หวงโซอปทานของการทองเทยว 14รปท 2.3 แสดงขนตอนของวงจรชวตสนคาทองเทยว 20รปท 2.4 การใชแบบจำาลองบทเลอรเพอวเคราะหวงจรชวตของการทองเทยว 23 ในจงหวดเชยงใหม ระหวางป พ.ศ. 2535-2549รปท 2.5 นกทองเทยวของจงหวดสโขทย ระหวางป พ.ศ. 2535-2549 23

รปบทท 3 รปท 3.1 อปสงคของสนคา X 44รปท 3.2 ดลยภาพของผบรโภคในการตดสนใจเลอกระหวางเวลาในการทำางานและการพกผอน 50รปท 3.3 อปสงคของการบรโภค 51รปท 3.4 อปสงคของการใชเวลาในการทำางาน (L) 51รปท 3.5 อปสงคของการใชเวลาเพอการพกผอน (R) 52รปท 3.6 เสนขอจำากดทางดานรายไดภายใตแนวคดของ Morley 54รปท 3.7 ดลภาพของนกทองเทยวภายใตแนวคดของ Morley 55รปท 3.8 อปสงคของเวลาทใชในแหลงทองเทยวตามแนวคดของ Morey 56รปท 3.9 สวนผสมของคณลกษณะทางดานสงดงดดใจทสำาคญของแหลงทองเทยว 58 แตละประเภทรปท 3.10 ขอจำากดทเปนไปได (Feasible constraint) ของการทองเทยว 59 ในแหลงทองเทยวแตละประเภทรปท 3.11 ดลยภาพและการตดสนใจเลอกแหลงทองเทยวของนกทองเทยว 60รปท 3.12 ดลยภาพและการตดสนใจเลอกของนกทองเทยวกรณทมแหลงทองเทยวใหมเกดขน 60รปท 3.13 ดลยภาพและการตดสนใจเลอกของนกทองเทยวกรณทมการปรบปรงคณภาพ 61 ของแหลงทองเทยวรปท 3.14 อปสงคของเวลาทใชในแหลงทองเทยวท 2 62รปท 3.15 กระบวนการตดสนใจของนกทองเทยว 69รปท 3.16 วตถประสงคของการพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวเพอการพยากรณ 70

สารบญรป (ตอ)

รปบทท 4 รปท 4.1 โรงแรม Best Western และจำานวนหองในทวปตางๆ ทวโลก 86รปท 4.2 เครองหมายการคาของในกลม Best Western ตงแตอดตจนถงปจจบน 86รปท 4.3 เครองหมายการคาของในกลม Cendent 87รปท 4.4 เครองหมายการคาของในกลม InterContinental Hotels Group 89รปท 4.5 เครองหมายการคาของในกลม Marriott International Inc 91รปท 4.6 เครองหมายการคาของในกลม Accor 93รปท 4.7 เครองหมายการคาของในกลม Hilton 95รปท 4.8 เครองหมายการคาของในกลม Choice Hotels International 95รปท 4.9 เครองหมายการคาของในกลม Starwood 96รปท 4.10 เครองหมายการคาของในกลม Best Western 97รปท 4.11 เครองหมายการคาในกลม Four Seasons 98รปท 4.12 เครองหมายการคาในกลม Mandarin Oriental 99รปท 4.13 เครองหมายการคาในกลม Hyatt 99รปท 4.14 เครองหมายการคาในกลม Raffles 100รปท 4.15 รปแบบการขยายตวของบรรษทขามชาต 102รปท 4.16 อำานาจในการควบคมการดำาเนนงานและความเปนเจาของ 103

รปบทท 5 รปท 5.1 การจดสรรรายไดของธรกจการบนในเสนทางบนตางๆ 121รปท 5.2 แผนการบรหารรายไดของสายการบนตนทนตำา (Budget Airline) 124 สำาหรบลกคาทเปนนกธรกจและผเดนทางเพอการทองเทยว รปท 5.3 แผนการบรหารรายไดของสายการบนตนทนตำา (Budget Airline) 125 สำาหรบลกคาทเดนทางเพอการพกผอน รปท 5.4 ราคาและการจองตวทเกดขนจรงของสายการบนตนทนตำา (Budget Airline) 125 สำาหรบลกคาชนประหยด รปท 5.5 ราคาและการจองตวทเกดขนจรงของสายการบนตนทนตำา (Budget Airline) 126 สำาหรบลกคาชนธรกจ รปท 5.6 คาโดยสารของสายการบนตางๆ ในเสนทาง กรงเทพฯ-เชยงใหม ในชวงเทศกาล 127 รปท 5.7 คาโดยสารของสายการบนตางๆ ในเสนทาง กรงเทพฯ-เชยงราย ในชวงเทศกาล 128รปท 5.8 คาโดยสารของสายการบนตางๆ ในเสนทาง กรงเทพฯ-อดรธาน ในชวงเทศกาล 129

สารบญรป (ตอ)

รปท 5.9 คาโดยสารของสายการบนตางๆ ในเสนทาง กรงเทพฯ-ภเกต นอกชวงเทศกาล 129รปท 5.10 คาโดยสารของสายการบนตางๆ ในเสนทาง กรงเทพฯ-เชยงราย นอกชวงเทศกาล 130

รปบทท 7 รปท 7.1 รายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตเปรยบเทยบกบมลคาการสงออกสนคาสำาคญ 179รปท 7.2 อตราการเตบโตของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาต 181 และการสงออกของไทยระหวางป พ.ศ. 2535-2549รปท 7.3 เสนโคงลอเรนซ (Lorenze) 194

บทท 11

บทนำ�

วชาการทองเทยวเปนวชาทสอนกนอยางแพรหลายอยในมหาวทยาลยทวไปแตมกเปนวชาทเกยวกบการใหบรการการทองเทยวและการพฒนาสนคาทองเทยว ทงนมจดมงหมายทจะใหมมาตรฐานการจดการทดแมจะมการใหความรดานการวางแผนแตกเปนแผนเพอพฒนาตลาดการวางแผนทางกายภาพมากกวาการวางแผนกลยทธระดบมหภาคหรอประเทศทตองเขาใจผลกระทบของการทองเทยวตอสงคมเศรษฐกจและสงแวดลอม วตถประสงคของหนงสอเลมนกเพอทจะแนะนำาวธการวเคราะหการทองเทยวในเชงเศรษฐศาสตรเพอใหผอานไดสามารถเขาใจแงมมตางๆ และความสมพนธขององคประกอบของการทองเทยว โดยไมตดกบทฤษฎโมเดลทางคณตศาสตรวธการคำานวณทางเศรษฐมตมากเกนไปซงจะทำาใหหนงสอนสามารถใชไดในการสอนระดบปรญญาตรสำาหรบคณะเศรษฐศาสตรและสำาหรบผมสวนไดสวนเสยดานการทองเทยวโดยเฉพาะผกำาหนดนโยบาย

เศรษฐศาสตรวาดวยการทองเทยวมวตถประสงคอยางไร วชาเศรษฐศาสตรวาดวยการทองเทยวเปนวชาทวาดวยการจดสรรทรพยากรดานการทองเทยวใหมประสทธภาพมเสถยรภาพมความเปนธรรมตอผมสวนไดสวนเสยทกฝายและใหมความยงยนคอทรพยากรการทองเทยวจะสามารถเปนมรดกตกถงลกหลานโดยไมเสอมโทรมตลอดไป

1.1 เหตไรจงตองมเศรษฐศ�สตรว�ดวยก�รทองเทยว

มเหตผลหลายประการทจะตองมความเขาใจถงความสำาคญของเศรษฐศาสตรดานการทองเทยว 1) ภาคทองเทยวเปนเรองเศรษฐกจเกยวของกบการหารายไดและการจางงานของคนจำานวนมากภาคเศรษฐกจการทองเทยวเปนภาคเศรษฐกจทสำาคญของประเทศในหลายๆประเทศโดยเฉพาะประเทศกำาลงพฒนาการวดความสำาคญของการทองเทยวมกวดจากรายไดการจางงานภาษอากรทรฐเกบไดและขนาดการลงทน(ตารางท1.1)

1 เขยนโดยศาสตราจารยดร.มงสรรพขาวสอาดสถาบนศกษานโยบายสาธารณะมหาวทยาลยเชยงใหม.

2 บทท 1: บทนำ�

การทองเทยวเปนแหลงรายไดสำาคญคดเทยบเปนเปอรเซนตทสงสำาหรบทกประเทศในลมแมนำาโขง2 โดยเฉพาะอยางยงกมพชา รายไดจากการทองเทยวคดเทยบเทารอยละ14 ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาตและในปพ.ศ.2549กมพชากลายเปนประเทศทพงพงการทองเทยวสงมาก

ต�ร�งท 1.1 ขน�ดของเศรษฐกจก�รทองเทยว (บ�งประเทศ)

แหลงทองเทยว จำ�นวนนกทองเทยว ป พ.ศ. 2550

(ล�นคน)

ร�ยไดจ�กก�รทองเทยว ป พ.ศ. 2550 (ล�นดอลล�ร

สหรฐฯ)

GDP ป พ.ศ. 2550

(พนล�นดอลล�รสหรฐฯ)

สดสวนของร�ยไดจ�ก

ก�รทองเทยว ตอ GDP (รอยละ)

ร�ยไดจ�กก�รสงออก

ป พ.ศ. 2550 (พนล�น ดอลล�รสหรฐฯ)

สดสวนของร�ยไดจ�กก�รสงออก ตอ GDP (รอยละ)

สดสวนของร�ยไดจ�ก

ก�รทองเทยวตอร�ยไดจ�กก�รสงออก (รอยละ)

แหลงทองเทยวระดบโลก

ฝรงเศส 81.90 54,228 2,593.80 2.09 687.50 26.40 12.68

สเปน 59.20 57,795 1,140.00 5.07 380.90 26.50 6.59

สหรฐอเมรก� 55.99 96,712 13,807.00 0.70 1,162.40 12.10 12.02

อต�ล 43.65 42,651 2,104.70 2.03 613.50 29.00 14.38

แหลงทองเทยวในอ�เซยน

ม�เลเซย 20.97 14,047 164.98 8.51 384.30 106.94 7.96

สงคโปร 7.96 8,664 153.49 5.64 176.43 250.38 2.25

อนโดนเซย 5.51 5,346 410.32 1.30 127.20 31.00 4.20

ฟลปปนส 3.10 4,931 144.10 3.42 61.25 42.50 12.42

แหลงทองเทยวในภมภ�คลมแมนำ�โขง

ไทย 14.46 15,573.00 225.82 6.90 179.60 79.53 8.67

เวยดน�ม 4.17 3,561.00 69.23 5.14 52.80 76.27 6.74

กมพช� 1.87 1,135.00 8.49 13.37 5.60 65.98 20.27

สปป. ล�ว 1.62 233.00 4.01 5.81 0.92 23.00 25.27

พม� 0.25 182.00 13.78 0.13 6.30 45.72 0.29

แหลงทองเทยวอนๆ

เมกซโก 21.42 12,901.00 1,022.80 1.26 289.60 28.30 22.45

ฮองกง 17.15 13,766.00 207.20 6.64 430.60 208.00 31.28

อยปต 10.61 9,303.00 128.00 7.27 39.50 30.30 4.25

ญปน 8.35 9,334.00 4,381.60 0.21 771.40 17.60 82.64

อนเดย 5.06 10,729.00 1,100.70 0.97 249.00 21.20 23.21

ทมา: 1) UNWTOTourismhighlight,2007edition(http://bp3.blogger.com/_KWe-fU1NT14/SHtiuKouhyI/AAAAAAAAA00/huNzYGM4YrA/ s1600-h/Presentation2.jpg) 2) http://earthtrends.wri.org/text/economics-business/variable-252.html 3) PATAAnnualstatisticalreport2006 4) http://www.aseansec.org 5) Worlddevelopment indicatorsdatabase,April 2009 (http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/ 0,, contentMDK:20535285~menuPK:1192694~pagePK:64133150~piPK:64133175~theSitePK:239 6) Directiondutourisme-leschiffresclesdutourismeenFrance(www.tourisme.gouv.fr/fr/z2/stat/chiffres_cles.jsp) 7) www.bot.or.th

2 เปนการเทยบรายไดของการทองเทยวกบGDP ทวดจากGDP จงมใช การวดทมาของGDP จากการทองเทยวซงตองนำารายได ทองเทยวนไปเปลยนเปนมลคาเพมกอน.

3เศรษฐศ�สตรว�ดวยก�รทองเทยว

2) การทองเทยวเปนสนคาและบรการทอาศยทรพยากรธรรมชาตทนสงคมและทนวฒนธรรมทเปนสมบตรวมกนของคนในชาต(มงสรรพ,2554)เปนสนคาทกดกนการใชของผอนยากซงทางเศรษฐศาสตรเรยกวา สนคาสาธารณะ(PublicGoods) การใชประโยชนสมบตสวนรวมเหลานโดยไมมกตกากำากบ หรอการจดการการใชประโยชนทด กอใหเกดความทรดโทรม รอยหรอ เกดปญหาทเรยกวาผลกระทบภายนอก(Externality) คอ ผไดรบผลกระทบทางลบ ไมสามารถไดรบการชดเชยการผานกลไกตลาดหรอนกเศรษฐศาสตรเรยกปญหาเหลานวา ปญหาจากตลาดลมเหลว คอความลมเหลวของตลาดในการทำาหนาทจดสรรทรพยากรของสงคมไดอยางมประสทธภาพและเกดการใชทรพยากรอยางไรประสทธภาพขาดความเปนธรรมและยงยนอนเนองมาจากการเขาถงโดยเสร(OpenAccess)ดงนนจงมความจำาเปนทรฐจะเขาไปแทรกแซงอยางเหมาะสม 3) การทองเทยวอาจอาศยคณสมบตพเศษบางอยางททำาใหเกดคาเชาทางเศรษฐกจแก ผประกอบการซงเปนคณสมบตทผกตดกบแหลงทองเทยวเชนการทพนทมแหลงทองเทยวเปนมรดกโลกทำาใหผประกอบการในพนทเดยวกนสามารถไดกำาไรเกนปกต ซงรฐสามารถเรยกเกบสวนเกนบางสวนน คนมาใหกบประชาชนผเปนเจาของทำาใหการกระจายรายไดของประเทศดขน 4) การลงทนในโครงการทองเทยวกด หรอโครงการการพฒนาเศรษฐกจอนๆ อาจมผลกระทบตอการทองเทยว จงจำาเปนตองมการวเคราะหตนทนผลไดทางเศรษฐกจ ซงตองรวมตนทนเสยโอกาส ของสงคม(Social)OpportunityCost ของการลงทน และผลกระทบทเชอมโยงกบภาคเศรษฐกจอนๆ ทเชอมโยงกบภาคทองเทยว

1.2 คำ�นย�มและคว�มหม�ย

1.2.1 การทองเทยว นยามของคำาวาทองเทยว ยอนไปถงผลงานวจยรนแรกๆ โดยHungiken และKrapf(1942) ซงนยามการทองเทยวไววา “เปนผลรวมของความสมพนธและปรากฏการณทเกดจากการเดนทางและ คางคนของผซงไมมถนฐานในทนนซงการคางคนทไมเปนการคางคนทมแบบแผนและเกยวของกบ การทำามาหาเลยงชพ” คำานยามในลำาดบตอๆมาไดพยายามขยายความหมายใหครอบคลมถงการเดนทางเพอประกอบธรกจซงอาจมการทองเทยวดวย สวนอตสาหกรรมทองเทยว ไดแก กลมขององคกรทผลตสนคาหรอบรการประเภทเดยวกน เพอสนองความตองการของนกทองเทยวซงกลมเหลานจะมหลายกลมเชนกลมบรษทดำานำากลมสปาเรอสำาราญกลมบรษทนำาเทยวฯลฯ องคกรทรองรบนกทองเทยวโดยตรง เชน โรงแรมหรอองคการทขายสนคาใหกบนกทองเทยวและประชาชนทวไป ในบางองคกรเหลานพยายามทำาใหองคกรของตนมลกษณะพเศษ จนเปนสงดงดดใจและเปนจดหมายปลายทางของการทองเทยวได เชน โรงแรมดาราเทวทเชยงใหม ซงเปนทรวบรวมสถาปตยกรรมสำาคญๆในลมแมนำาโขงฟอรซซนทเชยงรายทใหบรการแบบปางชางเปนตน


อตสาหกรรมทองเทยวจะเปนอตสาหกรรมทใหบรการเปนสวนใหญมกอาศยความรประสบการณความคดสรางสรรคและแรงงานมากรวมถงทรพยากรธรรมชาตวฒนธรรมซงเปนสนคาสาธารณะ

1.2.2 นกทองเทยว นยามสากลของนกทองเทยว คอ ผออกจากนวาสถานไปโดยไมมจดประสงคในการหารายได ไมตำากวา24ชวโมงแตไมถง1ป

1.2.3 ระบบบญชประชาชาตดานการทองเทยว(TourismSatelliteAccount) คอ ระบบทรวบรวมขอมลและความสมพนธของตวแปรทางเศรษฐกจทเกยวของกบการทองเทยวเพอใชวเคราะหความสำาคญและความเชอมโยงของภาคเศรษฐกจทองเทยวกบการเตบโตทางเศรษฐกจ ของประเทศ ซงในระบบจะรวมตวแปรเชงคาใชจายในการทองเทยวทงของคนไทยและชาวตางประเทศบญชการผลตของอตสาหกรรมทองเทยว การจางงานและการสะสมทนและการบรโภคดานการทองเทยวของรฐ(ดรายละเอยดในอนนต,2555) ระบบบญชประชาชาตดานการทองเทยวใชวดผลกระทบของการขยายตวของการทองเทยว ตอระบบเศรษฐกจไดแกผลกระทบตอจดพมลคาภาษการจางงาน(รปท1.1)

1.2.4 ตวทวคณของการใชจายดานการทองเทยว(TourismMultiplier) ตวทวคณดานการทองเทยว เปนตวคณทอธบายถงผลกระทบอนเกดจากคาใชจายและการลงทนในดานทองเทยว เพราะคาใชจายของนกทองเทยวจะสรางรายไดในเบองตนตอองคกรในอตสาหกรรม ทองเทยว เชน บรษทนำาเทยว โรงแรม กจการขนสง รานอาหาร แตตอมาองคกรเหลานนำารายได ไปใชจายเกดองคกรและแรงงานทไดรายไดในรอบท2 กนำารายไดไปใชจายเกดรายไดตอๆ ไป ดงนน คาใชจายการทองเทยว1บาทจะสรางรายไดมากกวา1บาทเชนถาตวทวคณเทากบ4หมายความวา รายไดทเพมขน1 บาท จะสรางรายไดรวมใหแกเศรษฐกจทงระบบ4 บาท ตวทวคณมหลายประเภท ดวยกนเชน ก)ตวทวคณดานรายได เปนตวชถงขนาดผลกระทบของรายไดรวมจากการเพมของ คาใชจาย ดานการทองเทยว ข)ตวทวคณดานการจางงานแสดงขนาดของการจางงานทเพมขนจากการเขามาของนกทองเทยว1คนหรอคาใชจายทองเทยวทเพมขน1บาท ในทำานองเดยวกนกจะมตวทวคณดานการหารายไดของรฐ ตวทวคณดานผลผลต เปนตน รายละเอยดการคำานวณดไดจากอนนต(2555)


รปท 1.1 อปสงคและอปท�นก�รเดนท�งและทองเทยวในระบบบญชประช�ช�ตด�นก�รทองเทยว

ทมา:อนนต(2555)

การเดนทางและทองเทยวสวนบคคล

การลงทนทเกยวกบ

การเดนทางและทองเทยว

อปทานการเดนทางและทองเทยวระดบอตสาหกรรม

การนำเขา

คาจางและผลตอบแทน

แรงงานในอตสาหกรรม

การเดนทางและทองเทยว

จำนวนการจางงาน

ในอตสาหกรรมการเดนทางและทองเทยว

จำนวนการจางงานระดบเศรษฐกจของการเดนทางและทองเทยว

มลคาภาษ�ทางออม

ภาษ�การเดนทางและทองเทยว

มลคาภาษ�เง�นได

บคคลธรรมดา

มลคาภาษ�สนทรพย

อปทานการเดนทางและทองเทยว

ระดบเศรษฐกจโดยรวม

การนำเขา

จ�ดพ�ระดบอตสาหกรรมการเดนทาง

และทองเทยว (ทางออม)

จ�ดพ�ระดบอตสาหกรรมการเดนทางและทองเทยว

(ทางตรง)

จ�ดพ�ระดบเศรษฐกจของการเดนทางและทองเทยว

(ทางตรงและทางออม)

อปสงคการเดนทางและทองเทยว

การสงออกอนๆ แกผไมไดมาเยอน

โดยตรง

การสงออกแกผมาเยอน

โดยตรง

การใชจายของภาครฐ

เกยวกบการเดนทางและทองเทยว

การเดนทางธรกจ

อปทานการเดนทางและทองเทยว (สวนทเหลอ)

มลคาภาษ�ทางออม

มลคาภาษ�เง�นไดนตบคคล

มลคาเสอมราคา

มลคาผลกำไรจากการ

ดำเนนงาน


1.2.5 การทองเทยวทยงยน(SustainableTourism) ความคดของการพฒนาใหเกดการทองเทยวทยงยนมาจากแนวคดการพฒนาทยงยน(SustainableTourism) ซงแนวความคดทปรากฏเปนสำาคญครงแรกในป1980 ในการประชมWorldConservation Strategy ของIUCN แตมาโดงดงไปทวโลกเมอปรากฏในรายงานทชอOurCommonFuture ของ Mrs.Brundtland ซงเสนอตอทประชมWorldCommissiononEnvironmentandDevelopment ในปค.ศ.1987ซงไดนยามการพฒนาทยงยนวาเปนการพฒนาททำาใหมนษยในรนปจจบนสมประโยชนโดยไมลดทอนความสมประโยชนของคนรนตอๆไป“development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs Brandland Report หนา 47”ในเชงเศรษฐศาสตรหมายความวาการบรโภคสนคาและบรการของคนรนนจะไมไปเบยดเบยนการบรโภคของคนรนลกรนหลานและคนรนหลานจะมสนคาและบรการใหบรโภคไมตำากวาคนรนปจจบนดงนนการทองเทยวทยงยนจงหมายความวามการใชทรพยากรทองเทยวอยางชาญฉลาดทำาใหทรพยากรทองเทยวยงสมบรณชวรนลกรนหลาน

1.3 แนะนำ�บทต�งๆ

บทตอไปเปนบทวาดวย สนคาและอตสาหกรรมทองเทยวทจะชใหเหนถงความหลากหลายขององคประกอบของสนคาทองเทยวและอตสาหกรรมการทองเทยวโดยยกตวอยางของประเทศไทยเปนหลก บทท3เปนบททวาดวยอปสงคความตองการทองเทยวซงจะใหทฤษฎอปสงคทใชในดานเศรษฐศาสตรการทองเทยวและจำาลองทใชทดสอบเชงประจกษบทท4 เปนบททวาดวยบทบาทของบรรษทขามชาต ในอตสาหกรรมทองเทยว บทท5 เปนบททวาดวยการจดการรายไดในธรกจทองเทยวโดยใชกรณศกษา ของธรกจโรงแรมและการบน บทท6 วาดวยบทบาทของรฐในการจดการการทองเทยวบทสดทายทเปนบทวาดวยเสถยรภาพและการกระจายรายไดของการทองเทยว


คำ�ถ�มท�ยบทท 1

1. วชาเศรษฐศาสตรวาดวยการทองเทยวมวตถประสงคอยางไร?2. เหตใดจงตองมเศรษฐศาสตรวาดวยการทองเทยว?3. นกทองเทยวมคำานยามไววาอยางไร?4. การทองเทยวทยงยนหมายความวาอยางไร?5. เราจะดผลกระทบรวมทเกดจากคาใชจายของการทองเทยวไดจากอะไร?

บทท 21

สนค�และอตส�หกรรมก�รทองเทยว

การทองเทยวเกดขนเมออปสงคและอปทานมาพบกนหรอกลาวอกนยหนงกคอ นกทองเทยว ไดไปถงจดหมายปลายทาง(Destination)แตการทองเทยวจะเกดขนไดตองอาศยองคประกอบอกหลายอยาง เชนการขนสงตวกลางทองเทยวฯลฯ ระบบการทองเทยวกคอ องคกร กลไก และกระบวนการททำาใหอปสงคและอปทานมาพบกนได สวนอปทานมองคประกอบทเชอมโยงกนเปนลกโซซงรวมทงบรการของรฐและเอกชน ไดแก ระบบขอมล ระบบบรการขนสง เชน ถนนหนทาง รางรถไฟและระบบสาธารณปโภค เชน ระบบการดแล สงแวดลอมสำาหรบภาคเอกชนองคประกอบทสำาคญไดแกตวแทนการทองเทยวและอตสาหกรรมบรการตางๆ (รปท2.1)

รปท 2.1 สวนประกอบของระบบก�รทองเทยว

อปสงค

ปจจยทมอทธพลตออปสงค

1. คณลกษณะของนกทองเทยว

2. แรงจงใจ

สวนประกอบทเช�อมโยง

องคประกอบ

1. การขนสง

2. ตวกลางการทองเทยว

3. ตวกลางการตลาด

4. ตวกลางดานขอมล

5. อตสาหกรรมบร�การตางๆ

อปทานจดหมายปลายทาง

องคประกอบ

1. ส�งดงดดใจ

2. การบร�การ/ส�งอำนวย

ความสะดวก

3. โครงสรางพ��นฐานทจำเปน


10 บทท 2: สนค�และอตส�หกรรมก�รทองเทยว

วตถประสงคของบทนคอ 1) กเพอใหมความเขาใจเกยวกบคณลกษณะของสนคาทองเทยว จดหมายปลายทาง ดานการ ทองเทยวและอตสาหกรรมทองเทยว 2) เขาใจวงจรชวตของสนคาทองเทยวเสนทางพฒนาของสนคาทองเทยว 3) เขาใจความเชอมโยงของหวงโซอปทานดานการทองเทยว 4) เพอใหเขาใจถงขนาดและบทบาทตอการสรางรายไดของภาคยอยในอตสาหกรรมทองเทยว

2.1 สนค�และบรก�รทองเทยว

2.1.1 คำาจำากดความของสนคาทองเทยว สนคาทองเทยว คอ สนคาและบรการ รวมทงบรรยากาศ และ/หรอประสบการณทนกทองเทยว ไดรบจากการเดนทางสนคาทองเทยวเกดจากการรวบรวมสงดงดดใจ(แพกเกจ)เพอเสนอแกนกทองเทยว ซงในการทองเทยวแตละครงของนกทองเทยวแตละคน อาจจะไมไดตองการสงดงดดใจครบทกประเภทเชนสนคาทองเทยวสำาหรบคสมรสทมาดมนำาผงพระจนทรไดแกการเทยวทะเลสปาอาจจะไมตองการกจกรรมทหวาดเสยวตนเตนสนคาทองเทยวของนกอนรกษธรรมชาตไดแกการเขาชมอทยานแหงชาตการดำานำาเปนตน

2.1.2 ลกษณะพเศษของสนคาและบรการทองเทยว สนคาทองเทยวมลกษณะแตกตางกบสนคาทวไปดงน ก) เปนสนคาและบรการหลายชนดทใชรวมกน(CompositeProduct) และแมแตในชนดเดยวกน กไมจำาเปนตองมลกษณะเหมอนกนทกประการ(NonHomogeneous)เชนมองคประกอบสนคามากกวา1รายการใน1ประเภท(เชนการวายนำาเลนเรอใบขสกตเตอรนำา)ซงเปนสนคาทองเทยวประเภททะเลชายหาดทม3รายการแตการวายนำาอาจเปนการวายในทะเลในสระนำาเกลอหรอในสระนำาจดกได ข)บางองคประกอบจบตองไมได การทองเทยวเปนบรการและบรรยากาศททำาใหนกทองเทยว ไดประสบการณซงเปนการรบรทจบตองไมไดเชนการไดเหนหมบานทเปนบรรยากาศยอนยคการเขาไปมสวนรวมในพธกรรมของชาวพนเมองฯลฯ ค)สนคาทองเทยวจะตองใช(ถกบรโภค)ณแหลงผลตคอลกคาตองเดนทางไปหาสนคา ง) มอายการใชงานเชนตวโปรโมชนตองใชในเวลาทกำาหนด จ) มความเปนฤดกาลเชนฤดดอกไมบานฤดสกทะเลในฤดทไมมมรสม ฉ) เปนสนคาบรการทกกเกบหรอกกตนไมไดเชนหองพกถาพนวนไปกจะหมดโอกาสสรางรายได ช)มตนทนคงทสงและตนทนหนวยสดทายตำาบรการรถไฟ/เรอบนตวใบสดทายจะมตนทนตำามาก เพราะอยางไรกดกจะออกเดนทางอยแลว


2.2 หวงโซอปท�นก�รทองเทยว

กจกรรมทเชอมตอระหวางตนทางถงปลายทางหวงโซอปทานการทองเทยวเปนหวงโซทคอนขางซบซอนมองคประกอบหลก3องคประกอบคอ

2.2.1สงดงดดใจดานการทองเทยว สงดงดดใจนนเปนปจจยสำาคญททำาใหนกทองเทยวมาสจดหมายปลายทางนนและเปนองคประกอบทเปนแกนกลางของระบบการทองเทยวซงสามารถทจะบอกถงความแตกตางจากแหลงทองเทยวอนๆคอเปนสงดงดดใจทมเฉพาะในพนทนนๆ เชน นกทองเทยวอยากมาดตลาดนำาทเมองไทย วหารพาเธนอน ของกรกปรามดในอยปตฤดซากระบานทญปนฯลฯ

สงดงดดใจแบงออกเปน3กลมยอยๆคอ1)สงดงดดใจทางธรรมชาตเบองตนไดแก ก)ลกษณะอากาศเชนอากาศทคอนขางเยนในฤดหนาวทเชยงใหมเปนสงดงดดใจทสำาคญ ข)หาดทรายเมอเทยบกบหาดทรายทมชอเสยงในทะเลเมดเตอเรเนยนทเปนหนกรวดหาดทรายของไทยนบวาสวยงามมาก ค)ภมประเทศทงดงามและโดดเดนเชนเทอกเขาทสลบซบซอนทวเขาหมาลยทภฏานฟยอรดในนอรเวยหรอแกรนดแคนยอนในสหรฐอเมรกา ง) สตวและรกขชาตในทองถนโดยเฉพาะสตวพเศษเชนหมแพนดาของมณฑลเสฉวนกหลาบพนปบนยอดดอยอนทนนท จ) นำาตก นำาตกทมชอเสยงทสดในโลก คอ นำาตกไนแองการาทคนพรมแดนสหรฐอเมรกาและ คานาดาในประเทศไทยนำาตกทงดงามมากไดแกนำาตกทลอซอยในเขตรกษาพนธสตวปาทงใหญนเรศวรอำาเภออมผางจงหวดตาก ฉ)ทะเลสาบ เปนจดขายสำาคญของประเทศสวตเซอรแลนด หรอในจนทะเลสาบตะวนตก(ซห) ในเมองหางโจวเปนแหลงทองเทยวทสำาคญ ฯลฯ

แหลงทองเทยวทมสงดงดดใจตามธรรมชาตทสวยงามมกจะสามารถดงดดนกทองเทยวใหใชเวลา ในการพกหลายวนและใชเวลามากกวากลมอนๆและเปนHolidayTourismเปนการทองเทยวแบบพกผอน ซงจะมจำานวนวนพกทยาวกวาการทองเทยวแบบทศนศกษาหรอแบบการไปดชมสถานทสำาคญ(SightSeeingTourism)


2)สงดงดดใจโดยเกดจากฝมอมนษยสรางขน สงดงดดใจทเกดจากฝมอมนษยสรางขนนอาจจะไมไดสรางขนมาเพอวตถประสงคสำาหรบการทองเทยว เชน กำาแพงเมองจน แตสงเหลานมความสามารถทจะดงดดนกทองเทยวใหมาเทยวชมในภายหลง แบงเปนกลมยอยคอ ก)สงดงดดใจทเปนสงกอสรางทเปนสถานทสำาคญทางประวตศาสตรไดแก • สถาปตยกรรมเชนทชมาฮาลทอนเดย • โบสถสเหรา/มสยดเชนสเหราไอโซฟทกรงอสตนบลโบสถเซนตพอลทองกฤษ • วดเชนวดพระศรรตนศาสดารามวดเชยงทองทลาว • อนสาวรยเชนประตชยทปารสเทพชคบเพลงทนวยอรก • พระราชวงคฤหาสน/ปราสาทเชนพระบรมมหาราชวงของไทยปราสาททองทญปน • สถานทตงทางโบราณคดเชนแหลงโบราณคดบานเชยงทอดรธานนครวดทกมพชา • สวนและสวนสาธารณะเชนสวนสาธารณะอเอโนทโตเกยวสวนคเคนฮอฟทเนเธอรแลนด ฯลฯ ข)สงดงดดใจทางวฒนธรรมไดแก • พพธภณฑเชนพพธภณฑพระทนงวมานเมฆกรงเทพมหานครพระตำาหนกดาราภรมย จ.เชยงใหม • พพธภณฑทมชอเสยงทสดในโลกไดแก เมโทรโปลตนมวเซยมทนวยอรกบรตชมวเซยม ทลอนดอนและพพธภณฑลฟรทกรงปารส • โรงละคร/โรงภาพยนตและโรงยมเชนเมองไทยรชดาลยเธยเตอร • งานศลปะและงานฝมอเชนภาพวาดของวนเซนตแวนโกะหพลาโบปกสโซปอลโกแกง • พธกรรมทางศาสนาเชนพธทอดกฐนพธทำาบญตกบาตร • เทศกาลประเพณและพธกรรมตางๆเชนงานสงกรานตงานบวชลกแกวของชาวไทยใหญ • งานเฉลมฉลองและการบนเทงตางๆเชนงานเฉลมฉลองสงทายปเกาตอนรบปใหม ค)สงดงดดใจทางสงคมไดแก • วถการดำาเนนชวตของประชากรในจดหมายปลายทาง • กลมชาตพนธเชนชนเผาทมประเพณนยมทแตกตางกน ฯลฯ ง) สงดงดดใจทถกสรางขนเพอวตถประสงคสำาหรบการทองเทยวโดยเฉพาะเชน • สวนสนก(Themeparks)เชนอลตนทาวเวอรทองกฤษดสนยแลนดทสหรฐอเมรกา • ลสก(Skitracks)เชนRusutsuทฮอกไกโดประเทศญปนยงเปยงสกรสอรททเกาหล • ทาจอดเรอยอชท(Marinas) เชน โอเชยน มารนา ยอชทคลบจงหวดชลบร โบทลากน จงหวดภเกต • เทศกาล(Festivals)สำาหรบนกทองเทยวเชนงานดอกไมประดบในเชยงใหม • กจกรรมสำาคญ(Events)เชนการแขงรถฟอรมลาวนทมาเลเซย • สปา(Spas)เชนลลาวดสปาทกรงเทพฯมาสสาจวลเลยสปาจงหวดตรง


บางครงสงดงดดใจประเภทนจดขนหรอสรางขนเพอใหมการหยดพกระหวางทางทจะไปจดหมาย ปลายทาง โดยเปนสถานททนาสนใจทควรไปเยอนบนเสนทางทจะไปจดหมายปลายทางหลก เชน ดสนยแลนดฮองกงบนเสนทางทจะไปจดหมายปลายทางคอปกกง

3)อธยาศยของคนทองถน สวนหนงของการทองเทยวเปนความสมพนธระหวางนกทองเทยวกบคนทองถนซงในเรองนประเทศไทยนบเปนประเทศทมชอเสยงในดานอธยาศยของคนทองถนดงจะเหนในผลงานวจยซงเปนขอมลเชงประจกษ(Empiricaldata)ซงนกทองเทยวใหคะแนนอธยาศยของคนไทยสงสดเมอเทยบกบประเทศ คแขงในเอเชยตะวนออกเฉยงใต(มงสรรพและคณะ,2549)

2.2.2 การบรการหรอสงอำานวยสะดวกในการทองเทยวทเอกชนเปนผใหบรการ การบรการหรอสงอำานวยสะดวกในการทองเทยวทสวนใหญแลวเอกชนเปนผใหบรการ แบงเปน 3กลมคอ 1) ทพกอาศย(เปนองคประกอบหลกของสงอำานวยสะดวกในการทองเทยว)ซงไดแกโรงแรมรสอรท เกสเฮาสหรอแมแตวดวาอารามซงเปนทพงของนกทองเทยวทตองทองเทยวราคาประหยด 2) อาหารและเครองดม(รานอาหารคาเฟบารและอนๆ) 3) สงอำานวยสะดวกอนๆ(รานคาบรการสขภาพรานขายยาธนาคารรานตดผมโรงละครคาสโน โรงหนงอซอมรถและอนๆ) ขอ1)และ2)รวมกนมมลคามากกวารอยละ40ของคาใชจายในการทองเทยวดงนนจงจดเปนสวนแบงทสำาคญ

2.2.3 บรการสาธารณปโภคโครงสรางพนฐานของรฐ โครงสรางพนฐานทจำาเปนแบงเปน2กลมคอ 1) โครงสรางพนฐาน ไดแก ถนน ระบบทางรถไฟ การบรการการขนสงสำาหรบทวรทองเทยวสนามบนสถานปลายทางการลองเรอทาเรอเครอขายการขนสงทองถนแทกซและทจอดรถ 2) บรการสาธารณปโภค เชน ไฟฟา นำาประปา โรงพยาบาล หองนำา กระบวนการกำาจด ขยะ การบำาบดนำาเสยและอนๆ

2.2.4 ตวกลางดานการทองเทยวไดแก 1) บรษททวรบรษทนำาเทยวบรษททขายตว 2) เวบทา(Onlineportals)ซงนกทองเทยวสามารถใชบรการสงซอได 3) ผจดจำาหนายพเศษไดแกบรษทจดประชมหรอจดIncentivesชมรมนกศกษาฯลฯ


อตสาหกรรมทองเทยวจะมองคประกอบของอตสาหกรรมยอยทใหบรการเปนสวนใหญ มกอาศยทกษะบรการ ประสบการณ ความคดสรางสรรค และแรงงานมาก อตสาหกรรมทรองรบการทองเทยว โดยทวไปแลวไมถอวาเปนสนคาทองเทยว เชน โรงแรม ภตตาคาร แตมบางองคกรทพยายามทำาใหองคกรของตนมลกษณะพเศษ จนเปนสงดงดดใจและเปนจดหมายปลายทางของการทองเทยวได เชนโรงแรมดาราเทวทเชยงใหมทใชสถาปตยกรรมโบราณ ฟอรซซนทเชยงรายวถเกษตรชมชนเปนสวนหนง ของโรงแรมเปนตน

รปท 2.2 หวงโซอปท�นของก�รทองเทยว

นกทองเทยว

ผซบพลายโดยตรง

องคกรพฒนา/สงเสร�ม

นโยบาย กฎระเบยบ

ทพก

บร�ษทขนสงสายการบน

บร�ษททองเทยว

อนๆ

ขอมล พฒนากำลงคน

บร�การสนบสนน(Support service)

อตสาหกรรมสนบสนนอาหาร/นำมน

องคกรสาธารณปโภค

อนๆ

2.3 ก�รเปรยบเทยบสมรรถนะ (Benchmarking) ขององคประกอบท�งด�นสงดงดดใจท�งด�นก�ร

ทองเทยว

คำาวาBenchmark มความหมายในหลายมตดวยกน ทางดานภมศาสตรBenchmark หมายถงตำาแหนงทใชเปนจดอางอง(ReferencePoint)ทางภมศาสตรหรอจดใดๆกตามทถกวดเพอใชเปนตำาแหนงอางองนเปนเกณฑจดทใชอางองนนเราเรยกวาจดBenchmark


คำาวาBenchmarkเดมทใชกนในวงการคาผา(สถาบนเพมผลผลตแหงชาต2548)ในรานขายผา จะมไมบรรทดทมหมดใชเทยบซงตดอยทบนโตะ คนขายผาจะใชไมบรรทดทตดหมดอยบนโตะในการวดความยาวของผา จดทมหมดตดอยนน คอจดbenchmark นอกจากนคำานกมใชในการแขงขนตกปลา ขนาดของปลาทตกไดจะถกวางลงบนเกาอ จากนนจะใชมดขดทำาเครองหมายไวบนมานง (bench)เครองหมายทถกขดไวบนมานงนนเราเรยกวาBenchmark คอจดทวดขนาดของปลา อกทมาหนงของความหมายของคำาวาBenchmarkกลาวถงวาตงแตสมยอยปตโบราณซงมการตดหนเพอใชในการกอสรางจะมการทำารอยบากทกอนหนเปนเครองหมายเทยบกบแทงเหลกเพอใชเปนจดอางอง ซงเปนทมาของ คำาวาBenchmarkทใชในวงการกอสรางในปจจบน ตามพจนานกรมไทยคำาวาBenchmarkหมายถงเกณฑเปรยบเทยบสมรรถนะซงใหความหมาย สอไปในเรองของการวดเปรยบเทยบความสามารถเชนกน ในตำาราของการปรบปรงคณภาพ(Quality improvement) คำาวาBenchmark หมายถงBest-in-class คอผทเกงทสดหรอดทสดในระดบโลก ซงผทดทสดหรอเกงทสดนคอตนแบบทผอนจะใชวดเพอเปรยบเทยบความสามารถของตนเอง สรปแลวBenchmarkกคอผลการปฏบตหรอสมรรถนะของผททำาไดดทสดนนเองBenchmarkจงเปนสงทไมคงทสามารถขยบขนไปไดเรอยๆ ในวงการวชาการในปจจบนBenchmarkingคอวธการในการวดและเปรยบเทยบผลตภณฑบรการและวธการปฏบตกบองคกรทสามารถทำาไดดกวาเพอนำาผลของการเปรยบเทยบมาใชในการปรบปรงองคกรของตนเองเพอมงสความเปนเลศในธรกจBenchmarkingเปนกระบวนการเรยนรวธการปฏบตจากผอน ซงเปนการกระทำาอยางเปดเผยเปนระบบ และมจดประสงคไมใชเพยงการลอกเลยนแบบแตเปนการ นำาวธการปฏบตทเปนเลศทไดเรยนรมาประยกตใหเหมาะสมกบตวเราเอง ทงนไมจำาเปนตองทำาเฉพาะ คแขงเทานน เราสามารถทจะทำากบใครกไดทมวธการปฏบตทเปนเลศและเราตองการเรยนรจากเขา Benchmarkingทแทจรงเนนการศกษาวธการปฏบตทดทสดจากผอนแลวนำาวธการปฏบตนนมาใชปรบปรงตนเอง

2.3.1 ประเภทของการเปรยบเทยบสมรรถนะ วธการแบงประเภทของBenchmarkingจะมการแบงได2วธคอ1)แบงตามวตถประสงคของการทำาBenchmarking2)แบงตามผทเราตองการเปรยบเทยบดวย

1)แบงตามวตถประสงคของการทำาBenchmarking การแบงตามวตถประสงคคอการแบงโดยคำานงถงลกษณะการทำาBenchmarkingวามความตองการทจะเปรยบเทยบกบองคกรอนหรอหนวยงานอนในเรองอะไรซงแบงออกไดดงน ก)PerformanceBenchmarkingคอการทำาBenchmarkingโดยเปรยบเทยบเฉพาะผลของการปฏบตงาน หรอตวชวดระหวางเราและคเปรยบเทยบเพอดความสามารถในการปฏบตของกจกรรม หรอผลลพธการทำางานของกระบวนการตางๆวาเปนอยางไรยกตวอยางเชนการเปรยบเทยบผลกำาไรยอดขาย สวนแบงการตลาด เปอรเซนตการเตบโตหรอการบรหารทรพยากร เปนตน แตไมไดบอกถงวธการวาจะปรบปรงไดอยางไรและคนทเขาดกวานนเขาทำาไดอยางไร


ข)ProcessBenchmarking คอการทำาBenchmarking โดยการเปรยบกระบวนการทำางานหรอ วธการปฏบตงานระหวางองคกรเรากบองคกรอนโดยเนนการเรยนรวธการปฏบตทดจากองคกรอน เพอนำามาปรบปรงองคกรของตนเองProcessBenchmarkingเปนการทำาBenchmarkingทเปนทนยม มากทสด เนองจากกอใหเกดนวตกรรมและการเปลยนแปลงใหมๆ และสามารถทจะตอบคำาถามไดวาองคกรทมการปฏบตทดนนเขาทำาไดอยางไรProcessBenchmarking จงเปนทมาของการคนหาวธการปฏบตทดทสด ค)ProductBenchmarkingคอการเปรยบเทยบความพงพอใจของลกคาวาลกคามความพงพอใจสงสดในคณลกษณะใดของสนคาเชนการออกแบบลกษณะผลตภณฑตวสนคาหรอรปแบบการใหบรการ จากนนนำาผลสรปของความพงพอใจของลกคาในประเดนของคณภาพ การบรการ การออกแบบมา เปรยบเทยบระหวางผลตภณฑหรอบรการของเรากบผลตภณฑหรอการบรการของบรษททเราไปทำา สวนใหญการทำาProductBenchmarkingนนยมทำาในสนคากลมทเปนเทคโนโลยหรอสนคาบรการทตองตามสมยนยมในตอนตอไปจะมกรณศกษาการเปรยบเทยบสมรรถนะสนคาและบรการทองเทยว ง) StrategyBenchmarking คอการทำาBenchmarking โดยศกษาเปรยบเทยบกลยทธระหวางองคกรเรากบองคกรทประสบความสำาเรจในดานการวางกลยทธ การทำาStrategyBenchmarking เปนการทำาBenchmarkingระดบสงสวนใหญตองอาศยผเชยวชาญเขามาชวยผลของการทำาStrategyBenchmarkingโดยมากจะมผลกระทบในระยะยาวและจะมผลกระทบตอองคกรอยางรนแรงซงอาจเปนการพลกโฉมหนาขององคกรไปเลย

2)แบงตามคเปรยบเทยบดวย วธการแบงประเภทBenchmarkingแบบทสองคอการแบงตามผทเราไปเปรยบเทยบดวยเปนการแบงโดยคำานงถงกลมทเปนคเปรยบเทยบของเราวากลมทเปนคเปรยบเทยบของเราคอใครซงแบงออกไดดงน ก) InternalBenchmarking คอการทำาBenchmarking เปรยบเทยบตววดหรอความสามารถ ในการปฏบตกบผทอยภายในองคกรเดยวกนหรอภายใตกลมบรษทในเครอเดยวกน การทำา InternalBenchmarkingพบอยทวไปในองคกรชนนำาทมเครอขายทวโลกโดยทำาการเปรยบเทยบกนเองภายในกลม ข)CompetitiveBenchmarking คอการทำาBenchmarking กบผทเปนคแขง(Competitor) ของเราโดยตรง ค) IndustryBenchmarkingคอการทำาBenchmarkingโดยเปรยบเทยบกบผทอยในอตสาหกรรมเดยวกนแตไมใชผทเปนคแขงขนกนโดยตรง ง) GenericBenchmarking คอการทำาBenchmarking กบองคกรใดกตาม ซงมความเปนเลศ ในกระบวนการทำางานนนๆซงองคกรนนอาจมธรกจทแตกตางกบเราโดยสนเชง


2.3.2 แนวทางการทำาการเปรยบเทยบสมรรถนะ การทำาBenchmarking สามารถเลอกทำาได 2 แนวทางคอ1)Benchmarking แบบเดยว 2)Benchmarkingแบบกลม

1)Benchmarkingแบบเดยว คอการทำาBenchmarkingโดยองคกรของเราองคกรเดยวซงมความตองการทจะทำาBenchmarkingจงกำาหนดหวขอทตองการทำาและดำาเนนการตามกระบวนการBenchmarkingตามทวางแผนเอาไวการทำาBenchmarkingแบบเดยวนเราตองเปนผดำาเนนการคนเดยวทงหมดขอดของการทำาแบบเดยวคอองคกรสามารถเลอกหวขอทตนเองมความสนใจจะทำาBenchmarkingไดหรออาจจะเนนทเรองใดเรองหนงซงอยในความสนใจไดการทำาBenchmarkingลกษณะนเราสามารถควบคมระยะเวลาทจะใชในการดำาเนนการทงหมดไดและสามารถเลอกผทจะเปนคเปรยบเทยบไดขอเสยของการทำาBenchmarkingแบบเดยวนคอคอนขางจะใชเวลานานกวาแบบกลมเพราะเราตองเปนผดำาเนนการเองทงหมดและถาเราเปนองคกรเลกๆการหาผทจะมาเปรยบเทยบหรอการคนควาหาขอมลจากองคกรอนๆมาเปรยบเทยบดวยกคอนขางทำาไดลำาบากเพราะองคกรอนๆในอตสาหกรรมเดยวกนมกจะเปนคแขงจงมกจะไมใหขอมล

2)Benchmarkingแบบกลม คอการทำา Benchmarking โดยเราเขาไปรวมกลมกบองคกรอนทมความตองการจะทำา Benchmarking เหมอนกนขอดของการรวมกลมในลกษณะนคอไมตองเสยเวลาในการหาคเปรยบเทยบเพราะคเปรยบเทยบกคอแตละองคกรทเขามารวมกลมกนนนเองซงทำาใหประหยดเวลาในการดำาเนนงาน รวมทงเปนการสรางเครอขายการแลกเปลยนขอมลทดอกดวย ขอจำากดของการทำาBenchmarking แบบกลมนคอองคกรแตละองคกรไมสามารถทำาตามสงทตองการไดทกอยางเนองจากตองฟงเสยงขางมากของทกองคกรในกลมวาตองการเนนหรอทำาในเรองไหนแบบไหนนอกจากนขอจำากดอกประการหนงคอเวลาทใชในการดำาเนนการคอนขางจะตายตวเพราะถกกำาหนดแนนอนไวแลวเนองจากตองดำาเนนการไปพรอมกบกลมดงนนบางครงการเกบขอมลวเคราะหขอมลตองทำาตามกำาหนดการทกลมกำาหนด รปแบบและวธการทำาBenchmarkingทงหมดมมากกวา65รปแบบดวยกน(สถาบนเพมผลผลตแหงชาต,2548)ซงแตละรปแบบมการกำาหนดจำานวนขนตอนของการทำาBenchmarkingทแตกตางกน ออกไปIBMมขนตอนการทำาBenchmarking5ขนตอนในขณะทAT&Tม12ขนตอนAlcoaม9ขนตอน XeroxCorporationใช10ขนตอนและมากทสดคอWayerhaeuserมถง33ขนตอนซงจำานวนขนตอน ทแตกตางกนนจะขนอยกบจดเนนของแตละองคกรวาตองการใหความสำาคญตอขนตอนใดเปนพเศษ กจะยอยขนตอนลงรายละเอยดสำาหรบเรองนนโดยเฉพาะ อยางไรกตามถงแมวาแตละองคกรจะมทฤษฎและตำาราทกำาหนดจำานวนขนตอนการทำาBenchmarkingแตกตางกนออกไปแตโดยหลกแลวกจะพบวาทกรปแบบมพนฐานทใกลเคยงกนและยดถอตามกรอบแนวคดทเหมอนกนคอแนวคดของการใชวงจรเดมมงหรอPDCACycleนนคอการวางแผน(Plan)การปฏบต(Do)การตรวจสอบ(Check)และการปรบปรง(Act)มาใชในการกำาหนดรปแบบของการทำาBenchmarking


2.4 กรณศกษ�ก�รเปรยบเทยบสมรรถนะสนค�และบรก�รก�รทองเทยวไทย

สำาหรบประเทศไทยไดมการวจยเชงประจกษโดยสมภาษณนกทองเทยวกวา5,000รายทมาเยอน ภมภาคแมโขง(อนประกอบดวย กมพชา ลาว เวยดนาม พมา ยนาน ไทย มาเลเซยและสงคโปร) เพอวเคราะหศกยภาพและสมรรถนะของหวงโซอปทานทง3องคประกอบ(มงสรรพขาวสอาดและคณะ, 2549)ดงตอไปน องคประกอบของสงดงดดใจทางดานการทองเทยวแตกเปนรายการยอย จำานวน16 รายการ (ตารางท2.1)เมอพจารณาในภาพรวมแลวพบวาประเทศไทยเปนประเทศทมสมรรถนะทางดานสงดงดดใจ ทางดานการทองเทยวสงทสด โดยทไทยไดครองอนดบ1 ในดานสงดงดดใจทางดานการทองเทยวถง 11รายการและไดอนดบท2ถง5รายการในขณะทสงดงดดใจทางดานภเขา/นำาตกอยในลำาดบท3รองจากไทยกคอ เวยดนาม ซงเปนทพอใจในเรองชายหาด ชอปปง อาหาร และบรการทางเพศ ในขณะท ยนานซงอยในลำาดบถดมาจะเปนทพอใจในเรองของความหลากหลายทางเชอชาต/ชนชาต ภเขา/นำาตกวฒนธรรม/วถชวตและสปาจากภาพรวมจะเหนไดอยางชดเจนวาประเทศในกลมอนภมภาคลมแมนำาโขงสวนใหญมสมรรถนะสงในดานสงดงดดใจทางดานการทองเทยวและเหนอกวาประเทศสงคโปรเนองจากประเทศในกลมอนภมภาคลมแมนำาโขงสวนใหญมทรพยากรการทองเทยวทอดมสมบรณและหลากหลายเมอเทยบกบประเทศสงคโปร เมอพจารณาในระดบรายละเอยด พบวา สวนใหญประเทศไทยมสมรรถนะสงในดานสงดงดดใจ ทางดานการทองเทยวประเภทแหลงชอปปงอาหารชายหาดและสถานบนเทงในขณะทกมพชามความโดดเดนในสถานททองเทยวทางประวตศาสตรเนองจากประเทศกมพชามแหลงทองเทยวทางประวตศาสตรทถอไดวาเปนหนงในสงมหศจรรยของโลกกคอ นครวดนครธม สำาหรบมณฑลยนานมความโดดเดน ในเรองของความหลากหลายทางเชอชาต/ชนชาตและแหลงทองเทยวประเภทภเขา/นำาตกสวนสปป.ลาว เปนประเทศทมความโดดเดนในเรองของอธยาศยของคนในประเทศทมความเปนมตรกบนกทองเทยว ชาวตางชาต(ตารางท2.1) เมอเปรยบเทยบกบประเทศสงคโปรซงเปนคแขงของประเทศไทยในการเปนศนยกลางทองเทยว ในอนภมภาคลมแมนำาโขง พบวา ในภาพรวมสงคโปรจะมสมรรถนะในสงดงดดใจทางดานการทองเทยวนอยกวาประเทศในกลมอนภมภาคลมแมนำาโขงแตอยางไรกตามสงคโปรมความโดดเดนหรอมสงดงดดใจ ทางดานการทองเทยวในประเภทสวนสนกและการทองเทยวเชงสขภาพทเหนอกวาประเทศใดๆ ในกลม อนโดจนและกลมอนภมภาคลมแมนำาโขง สาเหตหนงอาจเปนเพราะวา ประเทศสงคโปรมการจดการ แหลงทองเทยวกลมสนคาทมนษยสรางขนเชนสวนสนกดกวาประเทศอนๆในขณะเดยวกนการทองเทยวเชงสขภาพของประเทศสงคโปรกไดรบความเชอมนจากนกทองเทยวชาวตางประเทศในเรองของสขอนามยเทคโนโลยและฝมอของทมแพทยแตในปจจบนการทองเทยวเชงสขภาพของประเทศสงคโปรกำาลงเผชญกบการแขงขนทรนแรงจากประเทศไทย(SingaporeGovernmentPressRelease,2006)เพราะคาแรงบรการของไทยตำากวาการเทยบและจดลำาดบดงทกลาวมาแลวนทำาโดยการขอใหนกทองเทยวใหคะแนนรายการตางๆจากตำาสด(0)ไปสงสด(10)นกทองเทยวตองเปนผเคยไปทองเทยวประเทศทเปนเปาหมายการวจยอยางนอย2ประเทศดวยกนและตองเคยทองเทยวทง2ประเทศนภายในชวงเวลา3ปทผานมา


เทานนแลวนำาคะแนนทไดมาทำาการเปรยบเทยบจดลำาดบและทำาt-testระหวางรายการคทคะแนนใกลเคยงทละคเชนทำาt-testคท1และ2คท2และ3เชนนไปจนสนสดการจดลำาดบ

ต�ร�งท 2.1 ผลก�รประเมนสงดงดดใจท�งด�นก�รทองเทยวโดยนกทองเทยวต�งช�ต

สงดงดดใจคะแนนสงสด

ไทยสปป.ล�ว

กมพช�สหภ�พ

พม�เวยดน�ม ยนน�น สงคโปร ม�เลเซย

1. สถ�นททองเทยวท�งประวตศ�สตร 8.85 2 5 1 4 5 2 8 7

2. คว�มหล�กหล�ยท�งเชอช�ต/ชนช�ต 7.33 1 4 7 8 4 1 1 4

3. วฒนธรรม/วถชวต 7.90 1 1 4 6 4 1 6 6

4. ช�ยห�ด 8.26 1 4 4 4 3 4 4 2

5. ภเข�/นำ�ตก 7.89 3 1 4 4 4 1 8 4

6. สองสตว/สวนสตว/ก�รแสดงสตว 6.61 1 2 2 2 2 2 2 2

7. ก�รผจญภย (เดนป�/ลองแกง) 7.42 1 2 5 5 2 2 5 5

8. อธย�ศยของคนในประเทศ 8.38 1 1 3 3 3 3 3 3

9. ชอปปง 8.35 1 6 6 6 3 4 2 4

10. อ�ห�ร 8.27 1 7 6 8 2 4 2 4

11. สวนสนก 7.03 2 4 4 4 4 4 1 3

12. กจกรรมท�งกฬ� (กอลฟ) 6.70 1 4 4 4 4 4 2 2

13. สป� 7.81 1 2 6 6 2 2 2 6

14. ก�รทองเทยวในชมชน 7.19 1 2 2 7 2 2 7 2

15. ก�รทองเทยวเชงสขภ�พ 7.61 2 4 4 4 4 4 1 3

16. สถ�นบนเทง 7.99 1 3 3 8 3 3 2 3

หมายเหต:ไดทดสอบความแตกตางดวยt-statisticและทกๆคมความแตกตางกนณระดบความเชอมนท90%.ทมา:มงสรรพและคณะ(2549)

2.5 โมเดลวงจรชวตของสนค�ทองเทยวของบทเลอร (Butler’s Tourism Asia Life Cycle Model)

ความยงยนของสนคาทองเทยวเปนประเดนสำาคญของนโยบาย โมเดลของButler เปนโมเดลทอธบายถงววฒนาการหรอเสนทางพฒนา(path) ของแหลงทองเทยวซงเรมจากขนตอนการเจรญเตบโตการชะลอตว(Stagnation) และการถดถอย(decline) ของความนยม ความสำาคญของโมเดลนไมใช เพอทจะหาขอมลเชงประจกษมายนยนรปรางของกราฟรปเอส(S)ของโมเดล(E.Aguiloetal.,2005)แตเปนบทเรยนใหแกผวางนโยบายและนกวางแผนทองเทยววา สนคาทองเทยวเปนสนคาทอาจมวนตายและอาจไมใชสนคาทหมนเวยนกลบมาใชไดใหมไดเรอยๆ “Tourist attractions are not infinite and timeless but should be viewed and treated as finite and possibly non - renewable”(Butler,1980) บทเลอรอธบายความเสอมของแหลงทองเทยววาเกดจากการตงราคาของแหลงทองเทยวซงแขงขนกนมากเกนไปทำาใหมการตดราคาและลดคณภาพจนกระทงนกทองเทยวหนไป


รปท 2.3 แสดงขนตอนของวงจรชวตสนค�ทองเทยว

จำนวนนกทองเทยว

เวลา

ข�นการสำรวจ

ข�นเร�มตน

ข�นพฒนา

ข�นอ�มตว

ข�นชะลอตว

ข�นการฟ��นตว

A B

C

D

E

ข�นตกตำ

Butlerแบงวงจรชวตสนคาทองเทยวออกเปน6ขนตอน(รปท2.3)โดยแตละขนตอนมลกษณะดงน

1)ขนการสำารวจ(Explorationstage) ในขนนยงไมมสงอำานวยความสะดวกสำาหรบการทองเทยวและนกทองเทยวทมาเยอนตองแบง สงอำานวยความสะดวกกบคนทองถนดวย การไดสมผสกบคนทองถนและการไดรบประสบการณทด จากการทองเทยวนนเปนไปไดสงแตผลตอบแทนทางการเงนทมาสภมภาคจากการทองเทยวนนยงเลกนอยตวอยางเชนชายหาดทเพงมถนนตดเขาไปถงใหมแหลงทองเทยวทยงไมไดรบการพฒนา

2)ขนเรมตน(Involvementstage) ในระยะแรกคนทองถนเปนผทมบทบาทอยางมากในการจดหาสงอำานวยความสะดวกสำาหรบการทองเทยวในระยะแรกคนทองถนจะเรมมการโฆษณาเพอดงดดนกทองเทยวและการตดตอสอสารระหวาง 2กลมจะยงอยในระดบสงซงอาจมผลกระทบตอการดำาเนนชวตของผคนทเกยวของในการทองเทยวภาครฐ เรมถกกดดนใหสรางโครงสรางพนฐานทจำาเปนสำาหรบการทองเทยว เชน ระบบขนสงและสงอำานวย ความสะดวกในทองถนทนกทองเทยวจำาเปนตองใช

3)ขนพฒนา(Developmentstage) ในขนนสงดงดดใจดงเดมในพนทถกสงเสรมเตมแตงดวยสงดงดดทมนษยสรางขน เชน อทยาน แหงชาตทางธรรมชาตเรมมศนยเรยนรภมประเทศเรมเปลยนโดยเฉพาะอยางยงในสวนของการพฒนาใหม


และการกอสราง ในขนนคนทองถนบางสวนเรมทจะคดคานการเปลยนแปลงเหลาน ผบรหารทองถน อาจเขามาเกยวของในการวางแผนและการจดหาสงอำานวยความสะดวกและอกครงทแนวทางปฏบตนอาจจะไมเหมาะกบคนทองถนทงหมดในระหวางชวงฤดกาลทองเทยวจำานวนของนกทองเทยวอาจจะเรมมากกวาจำานวนประชากรในทองถนและการใชแรงงานทถกนำาเขามาจะเรมเกดขนเรมมขนาดตลาดเพยงพอสำาหรบอตสาหกรรมเสรมเชนซกรดทจะเกดขนดวยเพอบรการอตสาหกรรมทองเทยว

4)ขนอมตว(Consolidationstage) ในชวงนอตราการเพมขนของจำานวนผมาเยอนลดลง จำานวนทงหมดของผมาเยอนจะมากกวา ผทพกอาศยในทองถนและขนาดของเศรษฐกจจะถกผกตดกบการทองเทยวแมวาจะตองพงพงการทองเทยว สดสวนอนมนยสำาคญของคนทองถนโดยเฉพาะคนทไมเกยวของกบการทองเทยวนนอาจจะไมชอบนกทองเทยว อตสาหกรรมตอบสนองอตราการเตบโตทลดลงดวยการรณรงค การโฆษณาแนวกวางและพยายามทจะขยายชวงเวลาของการทองเทยวและพนทการตลาดออกไป

5)ขนชะลอตว(Stagnationstage) เมอจำานวนนกทองเทยวถงจดสงสดและเกนกวาระดบความสามารถในการรองรบ การทองเทยวเรมกอปญหาสงแวดลอมปญหาสงคมและปญหาเศรษฐกจเชนนำาเสยจากโรงแรมทำาใหคณภาพนำาทะเล เสอมโทรมลง ในขนนแหลงทองเทยวเรมเปนทรจกดและไดรบการยอมรบแตเรมมปญหาความยงยน ซงเปนผลใหมการประชมการปรกษาหรอการอภปรายทหลากหลายในทองถนเพอทจะหาวธการเพอรกษาจำานวนของนกทองเทยว สงดงดดใจทคนสรางขนเรมมจำานวนมากซงนาจะเรมมจำานวนมากกวาสงดงดด ทางธรรมชาตและสงดงดดทางวฒนธรรมซงทำาใหพนทเปนทนยม ทดนและทรพยสนแตเดมมการ เปลยนมอบอยๆ ถงแมวาการพฒนาใหมบางแหงอาจจะยงคงเกดขนแตกจะเกดบนบรเวณรอบนอกของพนททองเทยวเดมรปแบบของนกทองเทยวจะเปลยนไปเปนแบบกลมธรกจการทองเทยวมวลชน

6)ขนตกตำาหรอขนการฟนตว(Declineorrejuvenatingstage) ในขนสดทายม2กรณทจะเกดกบพนทคอถาไมตกตำากจะฟนตวอยางใดอยางหนงใน2กรณน ก)กรณเกดภาวะตกตำา • ทดนและทรพยสนจะมการเปลยนมอกนสงสงทสรางขนเพอใชในการทองเทยวแตเดมนน จะถกเปลยนไปใชในสวนทไมใชเพอการทองเทยวและการทองเทยวจะเปลยนไปยงพนทอนๆ • คนในทองถนเรมทจะสามารถทจะซอกจการทองเทยวในราคาทลดลงมากเนองจากภาวะ ตกตำาในการทองเทยว • ผประกอบการการทองเทยวเรมแขงขนกนลดราคาของสงอำานวยความสะดวกไปสระดบท ตำามากๆเขาสวงจรอบาทวของการทองเทยว


ข)กรณเกดการฟนตวมทางเลอกทสามารถจะทำาใหเกดการฟนตวขนมาอกครงเชน • การใชสงดงดดทมนษยสรางขนยกตวอยางเชนสวนสนกคาสโน • นำาขอดของทรพยากรธรรมชาตซงยงไมไดใชกอนหนานออกมาใชยกตวอยางเชนAviemore ในสกอตแลนดซงเปนสถานทเลนสกในฤดหนาวเปนการพฒนาเพมเตมขนมาจากการ ทองเทยวในฤดรอน กลมทนาสนใจเปนพเศษอนๆ ซงสามารถทจะใหความรนเรงได ยกตวอยางเชนการขจกรยานการขจกรยานภเขาดำานำาหรอตกปลาเปนตน

Butlerไดยอมรบวาในบางพนทมความเปนไปไดทจะมสงดงดดถาวร(timelessattraction)ซงไมตกตำายกตวอยางเชนนำาตกไนแองการาหรอสงดงดดบางแหงทมนษยสรางขนเชนดสนยแลนดซงเปนททมการเสรมปรบปรงและพฒนาสงดงดดอยางสมำาเสมอในการใหความบนเทง

ต�ร�งท 2.2 สรปลกษณะพเศษของวงจรชวตของสนค�ทองเทยวของบทเลอร

ขนตอน ด�นอปท�น ด�นอปสงค

ขนสำ�รวจ ทพกอ�ศยและสงอำ�นวยคว�มสะดวกต�มสภ�พ ผม�เยอนเปนนกผจญภย นกศกษ�

ขนเรมตน เรมมก�รลงทน ประช�สมพนธ โดยผประกอบก�รทองถน

จดหม�ยปล�ยท�งใหมซงเปนทรจกในวงแคบในตล�ดขน�ดเลก(niche market)

ขนพฒน� มก�รลงทนและประช�สมพนธโดยผลงทนนอกทองทมก�รจดห�สงอำ�นวยคว�มสะดวกโดยรฐ

ตล�ดขย�ยตวม�กขน

ขนอมตว เรมมอปท�นสวนเกนและก�รข�ยกจก�รใหคนทองถน

อตร�ขย�ยตวของผม�เยยมเยอนเรมคงทหรอลดลง

ขนท�งสองแพรง 1) เสรมเตมพลง เสนอปสงคขยบขน

2) ตกตำ� เสนอปสงคลดลง

ทมา:อครพงศและมงสรรพ(2552)

2.6 ก�รวเคร�ะหโดยใชแบบจำ�ลองบทเลอรในประเทศไทย

รปท2.4 ใชแบบจำาลองบทเลอรเพอวเคราะหวงจรชวตของการทองเทยวในจงหวดเชยงใหมระหวางปพ.ศ.2535-2549เมอวเคราะหจำานวนนกทองเทยวดวยแบบจำาลองบทเลอร(Butler’sModel)พบวาจงหวดเชยงใหมเรมประสบกบภาวการณชะลอตวของการเตบโตมาตงแตป พ.ศ.2542-2546 แตสถานการณกลบดขนในปพ.ศ.2547เมอจงหวดเชยงใหมไดรบหมแพนดาสองตว(ชวงชวงและหลนฮย) จากสาธารณรฐประชาชนจน(รปท2.4)จากนนจำานวนนกทองเทยวเพมขนอยางกาวกระโดดอกครงในปพ.ศ.2549 เมอจงหวดเชยงใหมเปนเจาภาพจดงานมหกรรมพชสวนโลก(ราชพฤกษ,2006)พรอมกบการเปดไนทซาฟาร ซงทำาใหสามารถเสรมเตมพลงในการทองเทยวในเชยงใหม แตวกฤตการเมองกเรมทำาใหการทองเทยวตกตำาลง


รปท 2.4 ก�รใชแบบจำ�ลองบทเลอรเพอวเคร�ะหวงจรชวตของก�รทองเทยวในจงหวดเชยงใหม ระหว�งป พ.ศ. 2535-2549

จำนวน (คน)5,000,000

4,500,000

4,000,000

3,500,000

3,000,000

2,500,000

2,000,000

1,500,000

1,000,000

2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550

ซ�เกมส SARs

ว�กฤตเศรษฐกจ

9.88%

Amazing Thailand

9/11

Unseen & Low-cost

หมแพนดา

ว�กฤตการณการเมอง

ไนทซาฟาร�พ�ชสวนโลก

2.52%


รปท 2.5 นกทองเทยวของจงหวดสโขทย ระหว�งป พ.ศ. 2535-2549

จำนวน (คน)500,000

450,000

400,000

350,000

300,000

250,000

200,000

2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549

จำนวนนกทองเทยวจร�ง แนวโนมแบบ Moving Average

ทมา:มงสรรพและคณะ(2550)


รปท2.5ใชโมเดลบทเลอรมาวเคราะหการทองเทยวในสโขทยเมอพจารณาแนวโนมการเปลยนแปลงของจำานวนนกทองเทยวในชวงพ.ศ.2535-2549ของจงหวดสโขทยตามแนวคดButler’sTourismAreaLifeCycleModel ทแบงพฒนาการของการทองเทยวออกเปนระยะตางๆ จะเหนไดวาจงหวดสโขทย ภายหลงจากถกประกาศใหเปนมรดกโลกเมอเดอนธนวาคม พ.ศ.2534 จำานวนนกทองเทยวกเพมขน อยางรวดเรวจนถงป พ.ศ.2540(เปนระยะการพฒนาทมนกทองเทยวเพมขนอยางรวดเรว) และเขาสระยะของการเตบโตอยางมนคง ในชวงระหวางป พ.ศ2541-2545 ในชวงดงกลาวไดมการใชทรพยากรทองเทยวจนเกนกำาลงรองรบ จนกระทงในป พ.ศ.2546 ทประเทศไทยและประเทศในภมภาคเอเซย ตองประสบกบวกฤตการณโรคซารสทำาใหนกทองเทยวของจงหวดสโขทยลดลงดวย การลดลงดงกลาว เปนลดลงอยางตอเนองมาตลอดจนถงปพ.ศ.2549ซงเปนการสะทอนวาการทองเทยวของสโขทยไดเขาส ภาวะชะงกงนทมอตราการเตบโตคงท และมแนวโนมลดลง จนกระทงเกดความเสอมโทรมของแหลง ทองเทยวดงนนจงถงเวลาแลวทควรจะมการฟนฟการทองเทยวของจงหวดสโขทยกอนทจะเสอมโทรมลงไปมากกวาน

2.7 อตส�หกรรมทองเทยว ดงทไดกลาวมาแลว อตสาหกรรมใหบรการทองเทยวตองอาศยกจกรรมหรออตสาหกรรมยอยท ซบพลายนกทองเทยวทงโดยตรงและโดยออมหลายตอหลายกจกรรมหรอหลายอตสาหกรรมยอยดวยกน อตสาหกรรมทองเทยวสามารถจำาแนกตามประเภทและรหสอตสาหกรรมทองเทยวทการทองเทยว แหงประเทศไทยใชและครอบคลมประเภทอตสาหกรรมทมการดำาเนนงานในพนทจงหวดเชยงใหม ดงตารางท2.3ซงความสำาคญทางเศรษฐกจของอตสาหกรรมเหลานจะไดวเคราะหในตอนตอไป

ต�ร�งท 2.3 ขอบเขตของก�รศกษ�

รหสอตส�หกรรม ประเภทอตส�หกรรมทองเทยว

01 โรงแรมและทพก

01.11 โรงแรมแบบภตต�ค�ร

01.12 โรงแรมแบบไมมภตต�ค�ร

01.13 สถ�นพกแรมเย�วชนและบ�นพกอทย�น

01.14 รสอรท บงกะโล และเกสตเฮ�ส

01.15 สถ�นพกแรมเชงสขภ�พ

01.19 ก�รจดห�สถ�นทพกแรมรปแบบอนๆ

02 บ�นพกรบรองและบ�นพกหลงทสอง

02.11 ทพกซงเจ�ของใหเช� และเข�พกโดยไมคดค�บรก�ร

03 ภตต�ค�ร ร�นข�ยอ�ห�ร และร�นข�ยเครองดม

03.11 ภตต�ค�ร

03.12 ร�นข�ยอ�ห�ร

03.13 ร�นข�ยอ�ห�รจ�นดวน และร�นข�ยอ�ห�รทลกค�บรก�รตนเอง

03.14 บ�รและร�นข�ยเครองดมแอลกอฮอล

03.15 ห�บเร แผงลอย ตข�ยอ�ห�รและเครองดม


ต�ร�งท 2.3 (ตอ)


03.16 ไนตคลบ

03.19 สถ�นทข�ยอ�ห�รและเครองดมรปแบบอนๆ

04 ก�รขนสงผโดยส�รท�งรถไฟ

04.11 ก�รขนสงผโดยส�รท�งรถไฟระหว�งจงหวด

04.12 ก�รขนสงผโดยส�รท�งรถไฟช�นเมองและในเมอง

04.13 ก�รขนสงผโดยส�รท�งรถไฟเพอก�รทองเทยวโดยเฉพ�ะ

05 ก�รขนสงผโดยส�รท�งถนน

05.1 ก�รขนสงผโดยส�รท�งถนนแบบมต�ร�งเวล�

05.11 รถโดยส�รประจำ�ท�งระหว�งจงหวด

05.12 รถทวร

05.13 รถขนสงมวลชนในทองถนและในเมองใหญ

05.14 รถโดยส�รประจำ�ท�งเพอวตถประสงคพเศษ

05.2 ก�รขนสงผโดยส�รท�งถนนแบบไมมต�ร�งเวล�

05.21 แทกซ

05.22 รถลมซน

05.23 รถทองเทยวในทองถน

05.24 รถเช�เหม�คน รถทศน�จร

05.25 ย�นพ�หนะทใชแรงคนหรอสตวล�กจง

06 ก�รขนสงผโดยส�รท�งนำ�

06.1 ก�รขนสงท�งทะเลและช�ยฝง

06.11 เรอสำ�ร�ญ

06.12 เรอโดยส�รท�งทะเลและช�ยฝง

06.13 เรอเช�พรอมลกเรอ

06.2 ก�รขนสงผโดยส�รท�งนำ�ภ�ยในประเทศ

06.21 เรอสำ�ร�ญ

06.22 เรอโดยส�รรบจ�งและเรอโดยส�รข�มฟ�ก

06.23 เรอเช�พรอมลกเรอ

07 ก�รขนสงผโดยส�รท�งอ�ก�ศ

07.11 ก�รขนสงผโดยส�รท�งอ�ก�ศทมต�ร�งเวล�

07.12 ก�รขนสงผโดยส�รท�งอ�ก�ศทไมมต�ร�งเวล�

07.13 เครองบนเช�พรอมพนกง�นประจำ�เครอง

08 ก�รใหบรก�รสนบสนนก�รขนสง

08.1 ก�รใหบรก�รสนบสนนก�รขนสง

08.11 บรก�รท�งถนนทมก�รเกบค�ผ�นท�ง

08.12 บรก�รทจอดรถ

08.13 ก�รควบคมก�รจร�จรท�งอ�ก�ศ

08.14 บรก�รสถ�นขนสงผโดยส�รท�งรถไฟ

08.15 บรก�รท�งเรอ

08.16 บรก�รท�อ�ก�ศย�น

08.17 บรก�รสนบสนนก�รขนสงอนๆ (ปมนำ�มน)




09 บรก�รใหเช�เครองอปกรณโดยไมมผควบคม

09.1 บรก�รใหเช�เครองอปกรณขนสง

09.11 บรก�รใหเช�รถยนต

09.12 บรก�รใหเช�รถจกรย�นยนต

09.13 บรก�รใหเช�เรอ และสงอำ�นวยคว�มสะดวกทเกยวของ

09.14 บรก�รใหเช�เครองอปกรณก�รขนสงท�งอ�ก�ศเพอก�รใชง�นสวนบคคล

09.19 บรก�รใหเช�เครองอปกรณก�รขนสงอนๆ

09.2 บรก�รใหเช�เครองอปกรณก�รขนสง

09.21 บรก�รใหเช�รถม�

09.22 บรก�รใหเช�รถจกรย�น

09.29 บรก�รใหเช�อปกรณเพอง�นสวนบคคลอนๆ

10 บรก�รนำ�เทยว

10.1 บรก�รนำ�เทยว

10.11 ธรกจนำ�เทยว

10.12 บรก�รข�ยตวทมไดเปนของบรษทขนสง

10.13 มคคเทศก (ศกษ�ในลกษณะสวนหนงของก�รนำ�เทยว)

11 บรก�รท�งด�นวฒนธรรม

11.1 บรก�รท�งด�นวฒนธรรม

11.11 พพธภณฑ

11.12 โบร�ณสถ�นและสถ�นทท�งประวตศ�สตร

11.13 สวนพฤกษศ�สตรและสวนสตว

11.14 สถ�นสงวนคมครองพทกษรกษ�สตวป�และธรรมช�ต

12 กจกรรมบนเทง

12.1 กจกรรมบนเทง

12.11 ศลปะ ก�รละคร ดนตร และกจกรรมศลปะประเภทอนๆ

12.12 สวนสนก

12.13 กจกรรมท�งด�นก�รบนเทงอนๆ

12.2 กจกรรมกฬ�

12.21 สถ�นออกกำ�ลงก�ย

12.22 บรก�รนวดเพอสขภ�พ (สป�)

12.23 บรก�รกฬ�ท�งนำ� และกฬ�ช�ยห�ดพรอมอปกรณเช�

12.24 กฬ�กอลฟ

12.25 ดำ�นำ�

12.29 กจกรรมกฬ�ประเภทอนๆ

12.3 กจกรรมนนทน�ก�ร

12.31 ก�รดำ�เนนกจกรรมเกยวกบสวนส�ธ�รณะ ช�ยทะเล และช�ยห�ด

12.32 กจกรรมท�งด�นง�นแสดงสนค�และก�รละเลนพนบ�น

12.33 กจกรรมท�งด�นนนทน�ก�รอนๆ

13 อตส�หกรรมของทระลก

13.1 ของทระลกททำ�จ�กเครองเงน

13.2 ของทระลกททำ�จ�กเซร�มก



2.8 กรณศกษ�บทบ�ทท�งเศรษฐกจอตส�หกรรมทองเทยวในจงหวดเชยงใหม

การวเคราะหบทบาททางเศรษฐกจของอตสาหกรรมทองเทยวตองตอบคำาถามสำาคญๆดงตอไปน ก)อตสาหกรรมนมขนาดใหญแคไหนมความสำาคญ(โดยเปรยบเทยบกบรายไดรวม)อยางไร ข)อตสาหกรรมนสามารถสรางมลคาไดเทาไหร ค)มการแบงสนปนสวนรายไดระหวางปจจยการผลตอยางไร ง) อตสาหกรรมนมประสทธภาพแคไหน

บทบาททางเศรษฐกจของอตสาหกรรมทองเทยวของจงหวดเชยงใหมวดไดจากขนาดของอตสาหกรรม ซงทวๆ ไปจะวดจากจำานวนสถานประกอบการ จำานวนแรงงาน รายไดและมลคาเพม(ดงตารางท2.4)มลคาเพม(valueadded) เปนการนบผลผลตหรอผลของการลงทนลงแรงปจจยการผลตทหลกเลยง การนบซำา(doublecounting)เนองจากในอตสาหกรรมทองเทยวผประกอบการมกทำาธรกรรมระหวางกนมาก ผลผลตและบรการของอตสาหกรรมหรอบรษทหนง เชน โรงแรม จะกลายเปนตนทนของอกบรษทหนง เชนบรษทนำาเทยวซงการเอารายไดของ2บรษทนรวมกนจะทำาใหผลผลตเกดการนบซำาเพราะรายได ของโรงแรมกจะถกนำามารวมเปนสวนหนงของรายไดของกจการนำาเทยว ดงนน การวดขนาด ของอตสาหกรรมโดยใชมลคาเพมซงจะหกคาใชจายดานโรงแรมออกไปจากรายไดของบรษทนำาเทยวจะเปน การวดทเทยงตรงถกตองมากกวาการพจารณาจากรายได ในป พ.ศ.2545 อตสาหกรรมทองเทยวทศกษาในจงหวดเชยงใหม เปนอตสาหกรรมทม สถานประกอบการรวมกนถง8,005แหง(ตารางท2.4)ในจำานวนนสวนใหญเปนภตตาคารรานอาหาร มการจางงานรวมกนถง52,417 คน เมอวดจากยอดขายพบวามรายไดรวมกนถง38,030 ลานบาท คำานวณออกมาเปนมลคาเพมสงถง12,009ลานบาทในขณะทอตราสวนมลคาเพมตอยอดขายคำานวณไดรอยละ33.28มลคาเพมของอตสาหกรรมทองเทยวคดเปนรอยละ46ของผลตภณฑมวลรวมระดบจงหวด ในภาคบรการ(servicesector) ของจงหวดเชยงใหม และคดเปนรอยละ14 ของผลตภณฑมวลรวม ระดบจงหวด(GrossProvincialProduct:GPP)ของจงหวดเชยงใหมในปพ.ศ.2545 มลคาเพมเฉพาะในอตสาหกรรมทองเทยวทไมนบรวมอตสาหกรรมสนบสนน(ปมนำามน)จะมมลคา เทากบ11,149 ลานบาท ในป พ.ศ.2545 ซงคดเปนรอยละ42 ของผลตภณฑมวลรวมระดบจงหวด ในภาคบรการ(ServiceSector) ของจงหวดเชยงใหม และคดเปนรอยละ13 ของผลตภณฑมวลรวม ระดบจงหวด(GrossProvincialProduct:GPP)ของจงหวดเชยงใหม หากพจารณาจากจำานวนการจางงานแลว อตสาหกรรมทองเทยวทใหญทสด3 อนดบแรกคอภตตาคารและรานอาหาร โรงแรมและการใหบรการทพก และอตสาหกรรมนำาเทยว ในดานยอดรายได อตสาหกรรมทองเทยวรายสาขาทใหญทสดเรยงกน3 อนดบแรก ไดแก การคาปลก (ปมนำามน) อตสาหกรรมภตตาคารและรานอาหารและอตสาหกรรมโรงแรมและทพกสำาหรบการศกษานไดหกยอดขาย อาหารและเครองดมในโรงแรม รสอรท และเกสตเฮาส ออกและนำาไปรวมทอตสาหกรรมภตตาคารและรานอาหารแลว


หากเปรยบเทยบโดยใชมลคาเพมแลวโรงแรมและรสอรทจะกอใหเกดสดสวนมลคาเพมตอยอดขาย สงกวาภตตาคารและรานอาหาร กลาวคอ กลมโรงแรมและรสอรทมมลคาเพมคดเปนรอยละ53.25 ของยอดขาย แตสดสวนของมลคาเพมในรายไดของกลมภตตาคารและรานอาหารมเพยงรอยละ37.50ของยอดขายทงนเพราะภตตาคารและรานอาหารมรายจายวตถดบสนเปลองคอนขางสงในสวนของกจการขนสงสดสวนของมลคาเพมขนอยกบคาเสอมราคาดงนนรถขนสงมวลชนและรถโดยสารประจำาจงหวดซงใชยานพาหนะเกาทไมมคาเสอมราคาแลวจงปรากฏวามสดสวนมลคาเพมในยอดขายตำา(รอยละ35.41และรอยละ24.97)เมอเทยบกบบรการใหเชารถยนต(รอยละ87.86)และรถบสเชาเหมาคน(รอยละ88.43ของยอดขาย)ซงใชรถใหมทยงมคาเสอมราคาอยในแตละปสำาหรบการแบงสนปนสวนมลคาเพมระหวาง ปจจยการผลต พบวา รฐบาลจะไดรายได (ภาษ) จากโรงแรมในระดบทสงกวาอตสาหกรรมอนๆ (ตารางท 2.5) แรงงานในภตตาคารไดสวนแบงมากกวาแรงงานในอตสาหกรรมอนยกเวนกอลฟ (ตารางท2.5) ความรเกยวกบมลคาเพมของอตสาหกรรมสำาคญอยางไร คำาตอบกคอสำาคญกบการวางแผน ยกตวอยางวาเมอพดถงอตสาหกรรมทองเทยวเรามกใหความสนใจกบอตสาหกรรมนำาเทยวและโรงแรมมาก มหาวทยาลยกเปดการสอนในสาขาน แตลองมาดตวเลขมลคาเพมจะพบวา ภตตาคาร รานขายอาหารและเครองดมมมลคาเพมรวมกนสงสด ผทมเขาใจวาอตสาหกรรมทองเทยวมสดสวนโครงสรางอยางไรยอมไดรบประโยชนจากขอมลนจงไมเปนทนาแปลกใจวาทำาไมมหาวทยาลยราชภฎสวนดสตจงกลายเปน มหาวทยาลยทประสบความสำาเรจดานบรการอาหาร(catering)เพราะลงทนในภาคเศรษฐกจทมหาวทยาลย อนๆลงทนกนนอย


ต�ร�งท 2.4 ขน�ดของอตส�หกรรมทองเทยวในจงหวดเชยงใหม

ประเภทอตส�หกรรมทองเทยวจำ�นวนสถ�นประกอบก�ร

(แหง)

ก�รจ�งง�น(คน)

ยอดข�ย(ล�นบ�ท)

มลค�เพม(ล�นบ�ท)

มลค�เพม/ยอดข�ย(รอยละ)

โรงแรมและรสอรท(ไมรวมภตต�ค�รและร�นอ�ห�รในโรงแรม)*

188 5,387 7,341 3,909 53.25

เกสตเฮ�ส (ไมรวมฝ�ยอ�ห�รและเครองดม)* 154 586 533 417 78.24

ภตต�ค�ร ร�นข�ยอ�ห�ร และร�นข�ยเครองดม

• ภตต�ค�ร ร�นข�ยอ�ห�ร และแผงลอยข�ยอ�ห�ร 4,366 28,216 10,658 3,997 37.50

• บ�ร ไนตคลบ และร�นข�ยเครองดมแอลกอฮอล 165 2,863 630 566 89.84

บรก�รนำ�เทยว 461 3,986 3,685 1,634 44.34

ก�รขนสงผโดยส�รท�งรถไฟ 1 30 822 ไมไดจดทะเบยนในจงหวดเชยงใหม

ก�รขนสงผโดยส�รท�งถนน

• รถโดยส�รประจำ�ท�งระหว�งจงหวด 3 410 29 10.27 35.41

• รถโดยส�รประจำ�ท�งระหว�งจงหวดระยะท�งไกล 17 130 655 ไมไดจดทะเบยนในจงหวดเชยงใหม

• รถขนสงมวลชนในทองถน 8 2,846 873 218 24.97

• ตกตก 1,096 1,096 9 ขอมลไมเพยงพอ

• ลมซน 1 85 7 ขอมลไมเพยงพอ

• รถเช�เหม�คน 12 280 121 107 88.43

• รถตพรอมคนขบ 1,000 1,000 210 ขอมลไมเพยงพอ

ก�รใหบรก�รสนบสนนก�รขนสง

• ปมนำ�มน 382 3,438 11,790 860 7.29

• บรก�รท�อ�ก�ศย�น 1 132 227 ไมไดจดทะเบยนในจงหวดเชยงใหม

บรก�รใหเช�เครองอปกรณโดยไมมผควบคม

• บรก�รใหเช�รถยนต 40 130 140 123 87.86

• บรก�รใหเช�รถจกรย�นยนต 50 45 9 8 88.89

บรก�รใหเช�อปกรณขนสงท�งอ�ก�ศ 2 12 10 ขอมลไมเพยงพอ

บรก�รท�งวฒนธรรม (พพธภณฑ) 18 32 0.29 ขอมลไมเพยงพอ

บรก�รท�งบนเทง กฬ� และกจกรรมนนทน�ก�ร

• บรก�รนวดเพอสขภ�พ (สป�) 25 500 86 45 52.33

• กฬ�กอลฟ 15 1,213 195 115 58.97

รวมทงหมด 8,005 52,417 38,030 12,009 33.28**

หมายเหต:ภาคธรกจทไมมการคำานวณมลคาเพมเพราะมขอมลไมเพยงพอและภาคธรกจทไมมการคำานวณรายไดตอแรงงานเพราะรายไดไมไดเกดจากแรงงาน ในจงหวดเชยงใหมเทานน * หกจำานวนแรงงานยอดขายมลคาเพมและมลคาเพมในประเทศในสวนของฝายอาหารและเครองดมออกไปรวมไวกบอตสาหกรรมภตตาคารและ รานอาหาร ** คำานวณจากผลรวมของมลคาเพมเฉพาะบรรดาอตสาหกรรมทมการคำานวณมลคาเพมหารดวยยอดขายรวมของอตสาหกรรมเหลานนแตอาจ จะมคาไมสงนกเพราะมการรวมเอาปมนำามนซงเปนอตสาหกรรมขนาดใหญเขามาดวยซงทำาใหสดสวนนมคานอยลงมากแตหากไมรวมปมนำามน จะคำานวณไดรอยละ45.88ทมา:มงสรรพนกลและอครพงศ(2548)


ต�ร�งท 2.5 สดสวนของผลตอบแทนปจจยก�รผลตในมลค�เพมของอตส�หกรรมทองเทยวในเชยงใหม ในป พ.ศ. 2545

ประเภทอตส�หกรรมทองเทยว แรงง�น (รอยละ) เจ�ของทน (รอยละ) รฐบ�ล (รอยละ) มลค�เพม (รอยละ)

โรงแรมและรสอรท 48.60 40.06 11.34 100.00

เกสตเฮ�ส 45.39 52.25 2.36 100.00

โรงแรมและรสอรท (ไมรวมภตต�ค�รและร�นอ�ห�รในโรงแรม)

54.54 34.92 10.54 100.00

เกสตเฮ�ส (ไมรวมฝ�ยอ�ห�รและเครองดม)

48.28 49.59 2.12 100.00

ร�นข�ยอ�ห�ร และร�นข�ยเครองดม 67.76 26.23 6.02 100.00

บรก�รนำ�เทยว 39.00 56.77 4.24 100.00


• บรก�รนวดเพอสขภ�พ (สป�) 41.73 57.71 0.56 100.00

• กฬ�กอลฟ 71.99 27.09 0.92 100.00

รวมทงหมด 54.67 39.07 6.26 100.00

ทมา:มงสรรพนกลและอครพงศ(2548)

ต�ร�งท 2.6 มลค�เพมในประเทศของอตส�หกรรมทองเทยวในจงหวดเชยงใหม

ประเภทอตส�หกรรมทองเทยวมลค�เพมในประเทศ

(ล�นบ�ท)สดสวนมลค�เพมในประเทศ

(รอยละ)

โรงแรมและรสอรท (ไมรวมภตต�ค�รและร�นอ�ห�รในโรงแรม) 3,641 93.14

เกสตเฮ�ส (ไมรวมฝ�ยอ�ห�รและเครองดม) 405 97.00


• ภตต�ค�ร ร�นข�ยอ�ห�ร และแผงลอยข�ยอ�ห�ร 3,621 90.57

• บ�ร ไนตคลบ และร�นข�ยเครองดมแอลกอฮอล 514 91.00


• รถโดยส�รประจำ�ท�งระหว�งจงหวด 10.21 99.40

• รถขนสงมวลชนในทองถน 196 89.87

• รถเช�เหม�คน 71 66.33


• ปมนำ�มน 661 76.85


• บรก�รใหเช�รถยนต 71 57.47

• บรก�รใหเช�รถจกรย�นยนต 7 88.81

บรก�รนำ�เทยว 1,615 98.86


• บรก�รนวดเพอสขภ�พ (สป�) 41 91.34

• กฬ�กอลฟ 110 96.08

รวมทงหมด 10,963.21 91.29

หมายเหต: ภาคธรกจทไมมการคำานวณมลคาเพมเพราะมขอมลไมเพยงพอหรอเปนการจางตนเอง(self-employed)และภาคธรกจทไมมการคำานวณรายได ตอแรงงานเพราะรายไดไมไดเกดจากการจางงานในเชยงใหมเทานนทมา:มงสรรพนกลและอครพงศ(2548)


2.8.1 มลคาเพมภายในประเทศของอตสาหกรรมทองเทยว เปนทเชอกนวา อตสาหกรรมทองเทยวเปนอตสาหกรรมทมรายไดรวไหลออกไปจากประเทศมากทงนเพราะอตสาหกรรมทองเทยวโดยเฉพาะโรงแรมมการใชชอการคาการจดการของเครอขายสากลและนานาชาต อกทงยงอาจมการลงทนจากตางประเทศ ในการศกษานไดนำาเอาผลตอบแทน(คาแรง กำาไรดอกเบยและคาเสอมราคา) ในสวนทตกอยกบตางประเทศหกออกไป สดสวนมลคาเพมทเกบไวภายในประเทศไดเสนอไวในตารางท2.6 พบวา สดสวนของมลคาเพมทเกบไวในประเทศ(retainedvalue) มคาคอนขางสง อยระหวางรอยละ58-99 ของมลคาเพมทงหมด มลคาเพมทเกบไวในประเทศเฉลย ทงอตสาหกรรม(ทสำารวจ)เทากบรอยละ91.29 อตสาหกรรมทองเทยวในเชยงใหมหากแบงแยกออกมาไดเปน2กลมใหญๆ คอกลมทมมลคาเพม ภายในประเทศมากกวารอยละ90 และกลมทมมลคาเพมในประเทศตำากวารอยละ90 ในกลมแรกจะมมลคาเพมในประเทศคอนขางมากเนองจากสดสวนการลงทนตางชาตในอตสาหกรรมทองเทยวในเชยงใหม คอนขางตำาทำาใหมการแบงปนผลกำาไรไปยงชาวตางชาตไมมากนกสวนในกลมหลงจะพบวาการทมลคาเพม ในประเทศมคานอยเชนอตสาหกรรมขนสงเพราะมองคประกอบของคาเสอมราคามาจากชนสวนทนำาเขา จากตางประเทศคอนขางมาก จงมมลคาเพมทเกบไวในประเทศตำา เพราะในชวงทศกษายงตองนำาเขาเครองยนตและชวงลางของรถยนตจากตางประเทศ ซงในอนาคตเมออตสาหกรรมยานยนตในประเทศพฒนาขนเรอยๆมลคาเพมในประเทศของอตสาหกรรมขนสงจะยงสงขน ทนาสงเกตกคอ อตสาหกรรมภตตาคารและรานอาหาร กลบมมลคาเพมเกบไวในประเทศ (รอยละ90.57)ตำากวาอตสาหกรรมโรงแรม(รอยละ93.14)ทงนเพราะมการลงทนจากตางประเทศสงกวา อตสาหกรรมอน และมการจางบคลากรตางประเทศในรปพอครวใหญ (Chefs) นกรอง นกดนตรอตสาหกรรมโรงแรมและรสอรท(ไมรวมภตตาคารและรานอาหารในโรงแรม) มมลคาเพมในประเทศ สงถงรอยละ93 ถงแมโรงแรมในเชยงใหมมกมชอตางประเทศ แตทจรงแลวเปนโรงแรมของคนไทย สวนคาชอการคาและคาจดการของเครอนานาชาตนนไมรวมอยในมลคาเพมเพราะถกหกออกไปในฐานะคาใชจายขนกลาง อตสาหกรรมเครองเงนและศลาดลสามารถสรางมลคาเพมภายในประเทศไดรวมกนประมาณ 116ลานบาทโดยอตสาหกรรมเครองเงนมมลคาเพมในประเทศ37ลานบาท(รอยละ44.37ของยอดขาย)และศลาดลมมลคาเพมภายในประเทศ79ลานบาท(รอยละ63.74ของยอดขาย)จงเหนไดวาอตสาหกรรมศลาดลมความสามารถในการสรางมลคาเพมภายในประเทศไดดกวาเครองเงนแตอตสาหกรรมเครองเงน กลบมสดสวนรายไดจากการทองเทยวตอยอดขายมากถงรอยละ50ในขณะทศลาดลมเพยงรอยละ18.41ทงนเนองจากเครองเงนเปนอตสาหกรรมทเนนตลาดภายในประเทศและรายไดสวนใหญกมาจากการ จำาหนายสนคาใหกบนกทองเทยว ขณะทศลาดลนนแมตลาดภายในประเทศจะเปนกลมนกทองเทยว แตตลาดหลกทสำาคญคอกลมผคาในตางประเทศและการศกษามกลมวสาหกจ(cluster)ของอตสาหกรรมเครองเงนเปรยบเทยบกบศลาดล พบวา คลสเตอรเครองเงนมความสมบรณและมประสทธภาพดกวา คลสเตอรศลาดล(วราภรณ,2548)อยางไรกดเนองจากอตสาหกรรมของทระลกมความหลากหลายมาก ตวเลขของ2อตสาหกรรมกเปนตวเลขเบองตนควรมการขยายการศกษาออกไปครอบคลมอตสาหกรรมของทระลกอยางอนใหมากขน


2.8.2 ผลตภาพของอตสาหกรรม เมอมาพจารณาถงผลตภาพ(productivity) ซงในทนจะพจารณาแคผลตภาพแรงงาน พบวาอตสาหกรรมโรงแรมและรสอรท(ไมรวมภตตาคารและรานอาหารในโรงแรม)มรายไดตอแรงงานสงทสด โดยมมลคาสงถง1.36 ลานบาทตอป (ตารางท2.7) และสงกวาคาเฉลยของอตสาหกรรมทองเทยว (0.70 ลานบาท) ถงรอยละ94.29 สวนภตตาคารและรานอาหาร ถงแมจะมยอดขายสงแตผลตภาพ กลบไมสงนก เมอมาพจารณาผลตภาพแรงงานทวดจากมลคาเพมตอแรงงาน1 คน ปรากฏวาโรงแรม มมลคาเพมตอหวตกลงมาเปนท2รองจากบรการใหเชารถยนตเปนทนาสงเกตวาในหลายอตสาหกรรมทมมลคาเพมตอหวใกลเคยงกบรายไดตอหว เชน บรการใหเชาอปกรณ สวนนเปนเพราะกจการเหลาน มคาใชจายประเภทแรงงานและวสดสนเปลองนอย

ต�ร�งท 2.7 มลค�เพมตอแรงง�น 1 คนตอป ของอตส�หกรรมทองเทยวในจงหวดเชยงใหม

ประเภทอตส�หกรรมทองเทยวร�ยได/แรงง�น/ป

(บ�ท/คน/ป)มลค�เพม/แรงง�น/ป

(บ�ท/คน/ป)

โรงแรมและรสอรท (ไมรวมภตต�ค�รและร�นอ�ห�รในโรงแรม) 1,362,725 725,636

เกสตเฮ�ส (ไมรวมฝ�ยอ�ห�รและเครองดม) 909,556 711,604


• ภตต�ค�ร ร�นข�ยอ�ห�ร และแผงลอยข�ยอ�ห�ร 377,738 141,667

• บ�ร ไนตคลบ และร�นข�ยเครองดมแอลกอฮอล 224,293 197,555


• รถโดยส�รประจำ�ท�งระหว�งจงหวด 71,366 25,050

• รถขนสงมวลชนในทองถน 306,764 76,474

• ตกตก 7,947 -

• ลมซน 84,706 -

• รถเช�เหม�คน 432,000 381,893

• รถตพรอมคนขบ 210,000 -


• ปมนำ�มน 3,429,319 250,000


• บรก�รใหเช�รถยนต 1,073,231 949,385

• บรก�รใหเช�รถจกรย�นยนต 193,333 178,667

• บรก�รใหเช�เครองอปกรณขนสงท�งอ�ก�ศ 823,333 -

บรก�รนำ�เทยว

• บรก�รท�งด�นวฒนธรรม (พพธภณฑ) 924,486 409,910

• บรก�รกฬ� และกจกรรมนนทน�ก�ร 9,063 -

• บรก�รนวดเพอสขภ�พ (สป�) 172,000 89,620

• กฬ�กอลฟ 160,932 94,806

รวมทงหมด 725,528 229,105



เมอพจารณาประสทธภาพการดำาเนนงานรายอตสาหกรรมจะไดผลดงนในอตสาหกรรมโรงแรมและรสอรทพบวาแรงงานในอตสาหกรรมโรงแรมและรสอรทของจงหวดเชยงใหม(ไมรวมภตตาคารและรานอาหารในโรงแรม)1คนสามารถสรางมลคาเพมไดประมาณ725,636บาทตอคนตอปซงถอวาเปนอตสาหกรรมทองเทยวทมสดสวนของมลคาเพมตอการจางงานสงเปนอนดบสองรองจากการบรการใหเชารถยนต ในอตสาหกรรมภตตาคารและรานอาหารของจงหวดเชยงใหมมสดสวนมลคาเพมตอจำานวนการจางงานวดไดเทากบ141,667บาทตอคนตอปหรอคดเปนมลคาประมาณ11,806บาทตอคนตอเดอนคดเปนรอยละ20 ของมลคาเพมตอหวของอตสาหกรรมโรงแรมและรสอรททไมนบรวมภตตาคารและ รานอาหารในโรงแรม ในอตสาหกรรมเกสตเฮาสเปนอตสาหกรรมทมการแขงขนสง และใชกลยทธราคาเปนเครองมอ ในการแขงขน จงทำาใหผประกอบการตองใชแรงงานอยางประหยด หรอประมาณ1 คนตอ4 หอง เทยบกบโรงแรมทเทากบ1คนตอ1.42หอง เมอวดประสทธภาพในการดำาเนนงานของอตสาหกรรมโรงแรมและเกสตเฮาสในจงหวดเชยงใหมเปรยบเทยบกบอตสาหกรรมโรงแรมและเกสตเฮาสของทงประเทศโดยใชวธเชงปรมาณทเรยกวาฟงกชนพรมแดนสโทแคสตก(StochasticFrontier) พบวา โรงแรมในจงหวดเชยงใหมมคาเฉลยประสทธภาพ อยทประมาณรอยละ74(ปพ.ศ.2548)ซงความดอยประสทธภาพในการดำาเนนงานทเกดขนนทำาใหโรงแรม และเกสตเฮาสในจงหวดเชยงใหมสญเสยโอกาสในการสรางมลคาเพมไปประมาณ184ลานบาท ภาคธรกจรถเชามสดสวนมลคาเพมตอการจางงานสงทสดคอ949,403บาทตอคนตอปซงนบวาสงทสดในอตสาหกรรมทองเทยวทงหมดทงนเพราะเกดมลคาเพมในสวนของคาเสอมราคาเปนจำานวนมากประกอบกบอตสาหกรรมนใชจำานวนพนกงานคอนขางนอยรองลงมาคอรถเชาเหมาคนรถมอเตอรไซคใหเชารถขนสงมวลชนในทองถนและลำาดบสดทายคอรถโดยสารประจำาทางระหวางจงหวด(ระยะใกล)ซงสาเหตทมมลคาเพมตอแรงงานนอยทสดเพราะภาคธรกจนไมไดซอรถใหมเขามามากนกทำาใหไมเหลอคาเสอมราคาแลว ตางจากภาคธรกจรถเชาทมรถใหมเขามาเรอยๆ ทก3 ป จงมมลคาเพมในสวนของ คาเสอมราคาเกดขนตลอดเวลา ในอตสาหกรรมนำาเทยวพบวามสดสวนของมลคาเพมตอการจางงานเทากบ409,910บาทตอคน ตอป ซงถอวาเปนสดสวนทสงเปนอนดบสามรองจากอตสาหกรรมโรงแรมและรสอรท และการบรการ ใหเชารถยนต ในการดำาเนนงานของอตสาหกรรมบนเทงยามราตรพบวามสดสวนมลคาเพมตอการจางแรงงานประมาณ197,555บาทตอคนตอปหรอคดเปนประมาณ16,463บาทตอเดอนซงนบวาสงพอสมควร


2.9 แนวโนมก�รเปลยนแปลงอปท�น

การเปลยนแปลงเทคโนโลยดานการบนและการเงนระหวางประเทศใหเกดกระแสแนวโนมอปทานครอบคลมหลายเรองดวยกนสำาหรบในสวนนกลาวถงแนวโนมหลกทมผลกระทบทสำาคญในทางเศรษฐกจดงน

2.9.1 จดหมายปลายทางทหลากหลายขน(Moredestinations) ทกๆปแหลงทองเทยวใหมๆถกคนพบในฐานะจดหมายปลายทาง โลกกลายเปนโลกทถกสำารวจมากขน เชนการเปดประเทศจนและยโรปตะวนออกและการทองเทยวเปนโลกของการทองเทยวผจญภยเพอเปนประสบการณ(ภเขา ใตนำา สดมมของโลกและอนๆ) ไมใชเฉพาะแตจดหมายปลายทางเทานน ทมากขนสนคาทองเทยวทมความหลากหลายในจดหมายปลายทางกมจำานวนเพมขนปตอป

2.9.2 การกระจกตวในภาคการทองเทยว(Concentrationmovementinthetourismsector) การกระจกตวเปนแนวโนมทสำาคญของอตสาหกรรมการทองเทยว ขบวนการรวมกลมเรมตนเมอหลายปทผานมาและในทศวรรษลาสดไดเพมขนอยางรวดเรว ขบวนการนพบเหนไดอยางชดเจนใน หลายภาคของอตสาหกรรมการทองเทยวไดแกการขนสงทางอากาศกลมโรงแรมผนำาเทยวตวแทนนำาเทยว สวนสนกและบรษทรถเชาโดยเปนการรวมเขาดวยกนแบบทแยงมมตวอยางเชนการเขามาซอหนของKLM โดยAirFranceสงผลใหAirFranceเปนเจาของ81%และKLM19%ถงแมวาจะไมทงหมดแตกทำาใหยโรปชอก(LeMonde,2003)AirFrance-KLMกลายเปนผขนสงทางอากาศทใหญทสดในยโรป

ก)การรวมกลมในอตสาหกรรมขนสงทางอากาศ ในชวงปลายศตวรรษลาสด3 สหพนธทมอทธพลในตลาดการเดนทางโดยเครองบนของโลก (WTO,1998)ไดแก 1) TheStarAllianceประกอบดวยLufthansa,UnitedAirlines,CanadaAir,AirNewZealand,AllNipponAirlines,AustralianAirlinesGroup,BritishMidlands,Mexicana 2) Airlines,ScandinavianAirlines,SingaporeAirlines,Thai และVarigOneworld ประกอบดวยAmericanAirlines,BritishAirways,AerLingus,CathayPacific,Finnair, Iberria, Lan-ChileและQuantas 3) TheSkyTeamประกอบดวยAirFrance,Dalta,AeroMexico,Alitalia,CzechAirlinesและKoreanAirlines กลมสหพนธทง3กลมรวมกนมขนาดเทากบเกอบ50%ของการขนสงผโดยสาร(O'TooleandWalker,2000)ภาคการขนสงทางอากาศประสบกบการเปลยนแปลงทางโครงสรางเนองจากกระบวนการของการปดเสร การใหเอกชนเขามาดำาเนนการแทนรฐ ความเปนสากลของกระบวนการโลกาภวฒนและการรวมกลมของผขนสงทางอากาศ(FayadandWestlake,2002)


การรวมกลมทกลาวมาคอตวอยางทชดเจนมากของสถานการณผขายนอยรายและสงทเปนเรองนากงวลสำาหรบนกทองเทยวคอการขนคาโดยสารซงเปนสงทอาจเกดขนไดเนองจากการรวมกลมกอใหเกดอทธพลและอำานาจทคแขงไมกลาทาทาย การรวมกลมม2 แบบคอ หนง สหพนธแบบเกอกลกน (complementaryalliances) เชนการรวมกลมระหวางผขนสงอสระกลมเสนทางเครอขายทไมซำาซอนกนซงเชอมโยงผานสนามบน การรวมมอกนของสายการบนรวมทงการเชอมโยงและการใหการจราจร ซงกนและกนสองสหพนธทเปนประเภทเดยวกน(parallelalliances)เชนระหวางสายการบนทกอนรวมกน เปนสหพนธมตรเปนคแขงกนบนเสนทางทสำาคญโดยพบวาการรวมกลมในแบบท1จะทำาใหเศรษฐกจของสายการบนดขนเพราะจะทำาใหมการปรบปรงการใหบรการซงสงผลในดานบวกกบความรสกของ นกทองเทยวไดแกการลดตนทนและเพมประสทธภาพทำาใหสามารถลดคาโดยสารการลดระยะเวลารวม ในการเดนทางและการตดตอทงายขนแตการรวมกลมแบบท2 นนมแนวโนมทจะใหผลทางดานลบ คอจำานวนสายการบนระดบการใหบรการและการขนสงทลดลง(Morley,2003) อยางไรกตามสหพนธสายการบนนานาชาตนนมผลตอการปรบปรงประสทธภาพและการบรการของสายการบนดวยการลดตนทนสามารถทำาได4วธดวยกนคอ(OECD,2000;Morley,2003)คอการจดหาแหลงเงนทนและการใชประโยชนกระบวนการจดการของสายการบนการลดตนทนภายนอกและการกระจาย ความเสยง

ข)กรณศกษาการรวมกลมในอตสาหกรรมการทองเทยวของโลก อตสาหกรรมการจดการการทองเทยวในทวปยโรปนนเปนการรวมกนของกลมทมอำานาจ ตงแต เรมตนของศตวรรษนการจดการการทองเทยวถกออกแบบขนมาใหมโดยPreussagซงเดมเปนกลมทเกยวกบอตสาหกรรมการผลตไดเขาสธรกจการทองเทยวในป1997และเขามายดTUIซงเปนผนำาเทยวขนาดใหญ ของเยอรมน ในป1998Preussag เขาครอบครองThomasCook และCarlsonUK สองปตอมา ThomsonTravel ผนำาเทยวขนาดใหญทสดในองกฤษไดเปนของกลมPreussag โดยสหภาพยโรป เหนดวยกบการรวมเขาเปนอนหนงอนเดยวกนนแตมขอแมวาPreussagจะตองขายคนThomasCook ใหกบC&Nในป2000กลมเยอรมนเขาครอบครองGTTและกลายเปนผนำาการทองเทยวในออสเตรย และไดรบสวนแบง10% ในAlpitour ผนำาเทยวทใหญทสดของอตาล ในปเดยวกนPreussag เรมเขา ครอบครองNouvellesFrontieres(การดำาเนนการเสรจสมบรณในป2002) ในป2001Preussag ไดรวมมอกบMaritzTravelCompany(สหรฐอเมรกา)InternetTravelGroup(ออสเตรเลย)Protravel(ฝรงเศส)และBritannic(UK)กอตงเครอขายระดบโลกสำาหรบธรกจการทองเทยวเรยกวาTQ3TravelSolution(deBoiville,2003) ในปเดยวกน(ป2001)Preussagตดสนใจทจะรวมกลมใหม(กจกรรม การทองเทยวทงหมดของ15ประเทศ)ภายใตชอวาWorldofTUI ชวงปลายทศวรรษ1990ผนำาเทยวทมขนาดใหญเปนอนดบ2ในเยอรมนคอC&N(จากการรวมกน ของNeckerman และCordor ในป1998) เรมเขาครอบครองเปนลำาดบดงน ในป1999 กลมนเขา ครอบครองFrenchcompaniesAquatour,AlbatrosและHavasVoyagesLoisirsปตอมาC&NซอThomasCook(คอทPreussagถกบบบงคบใหขายคน)ในป2002กลมC&NTouristikไดเปลยนชอ


เปนThomasCookในระหวางนนThomasCookมการดำาเนนการในสเปนดวยเนองจากมขอตกลงกบ Iberostar อปสรรคทสำาคญของการรวมกลมคอ อำานาจการผกขาดแหงชาต (nationalmonopoly authorities)และกฎหมายการแขงขนในยโรป

ค)กรณศกษาเกยวกบการกระจกตวของอตสาหกรรมนำาเทยวในจงหวดเชยงใหม สำาหรบประเทศไทยไดมการศกษาอตสาหกรรมนำาเทยวในจงหวดเชยงใหม(พรทพย,2548)พบวา อตสาหกรรมนำาเทยวเชยงใหมเปดดำาเนนการหลงจากท รฐบาลไดทำาการสรางถนนและ ทางรถไฟเมอประมาณ50 ปทผานมา โดยเรมจากการนำาเทยวแบบเดนปาหลงจากนนกไดมการจดตง บรษทนำาเทยวเพมขนเพอใหบรการนำาเทยวชมศลปวฒนธรรมและธรรมชาตในตวเมองเชยงใหม การกระจกตวของอตสาหกรรมนำาเทยวในเชยงใหมสามารถจำาแนกออกเปน2ลกษณะคอการกระจกตวตามจำานวนนกทองเทยวและการกระจกตวของรายไดดงนคอ

1)การกระจกตวตามจำานวนนกทองเทยว จากการสอบถามบรษทนำาเทยวเชยงใหมพบวาบรษทนำาเทยวทมนกทองเทยวตงแต5,000คนจนถง30,000คนตอปมไมเกนรอยละ25ของบรษทนำาเทยวทงหมดดงนนจงกลาวไดวาบรษทนำาเทยวในเชยงใหมแตละแหงมการกระจกตวของนกทองเทยวคอนขางนอยเนองจากมจำานวนผประกอบการมากและมการแขงขนกนคอนขางสง ในทนจะแยกพจารณาการกระจกตวของบรษทนำาเทยวออกตามกลมของลกคาของบรษทเปน2ประเภทคอบรษทนำาเทยวทมลกคาหลกเปนชาวตางประเทศและบรษทนำาเทยวทมลกคาหลกเปนชาวไทย ดงนคอ ก)บรษทนำาเทยวทมลกคาหลกเปนชาวตางประเทศบรษทเหลานในเชยงใหมมประมาณ440บรษท และจากสถตของการทองเทยวแหงประเทศไทยเขต1 ภาคเหนอ พบวา จำานวนนกทองเทยวตางชาต ในเชยงใหมในป2545 มจำานวน1.6 ลานคน ในจำานวนเปนนกทองเทยวจรงๆ ทซอรายการนำาเทยว รอยละ70 ของนกทองเทยวทงหมดหรอคดเปน1.12 ลานคน ดงนนแตละบรษทจะรบนกทองเทยว โดยเฉลยบรษทละ=1.12ลานคน/440=2,500คนตอปซงเมอพจารณาถงสวนแบงตลาดจากนกทองเทยว ของบรษททมนกทองเทยวมากคอตงแต5,000คนจนถง30,000คนตอปมประมาณ20-30บรษทเทานนหรอคดเปนรอยละ5-6ของจำานวนบรษทในเชยงใหมทมลกคาหลกเปนชาวตางประเทศซงแสดงวาการกระจกตวของจำานวนนกทองเทยวของธรกจนำาเทยวในเชยงใหมมคอนขางนอย ข)บรษทนำาเทยวทมลกคาหลกเปนคนไทย บรษทเหลานสวนใหญจะใหบรการทงในประเทศ (Inbound)และนำาเทยวตางประเทศ(Outbound)ซงมประมาณ20บรษทในจำานวนนเปนบรษทนำาเทยว ทมลกคาจำานวนมากและเปนทรจกกนกนทวไปมประมาณ7-8 บรษท สวนทเหลอจะเปนบรษทตวแทน(Subagency) ในทนไมสามารถหาอตราสวนการกระจกตวของบรษทนำาเทยวประเภทนไดเนองจาก ผประกอบการนำาเทยวไมยอมใหขอมลเกยวกบจำานวนนกทองเทยวของบรษท


2)การกระจกตวตามรายได การวเคราะหการกระจกตวของรายไดในอตสาหกรรมนำาเทยวจะใชตวชวดทเรยกวาอตราสวนการ กระจกตว(ConcentrationRatio:CR)ของผประกอบการรายใหญ4รายแรก(CR4)โดยวดจากรายไดของผประกอบการนำาเทยวในปพ.ศ.2545ทไดจากงบการเงนซงรวบรวมโดยสำานกงานพฒนาธรกจการคากระทรวงพาณชยและในทนจะพจารณาตามลกษณะของการจดทะเบยนกบสำานกงานทะเบยนธรกจนำาเทยวและมคคเทศกโดยแยกออกเปน3กลมคอ1)บรษทนำาเทยวทจดทะเบยนในรหส21คอนำาเทยวประเภท Outbound และInbound2) บรษทนำาเทยวทจดทะเบยนในรหส22 คอนำาเทยวภายในประเทศไดทว ราชอาณาจกรและ3)บรษทนำาเทยวทจดทะเบยนในรหส23คอสามารถนำาเทยวเฉพาะพนท การคำานวณหาอตราสวนการกระจกตวของผประกอบการทางดานรายไดใชสตรในการคำานวณ เชนเดยวกบการหาอตราสวนการกระจกตวของผประกอบการทางดานจำานวนนกทองเทยวซงผลการศกษามดงนคอ ก)บรษทนำาเทยวทจดทะเบยนในรหส21คอนำาเทยวประเภทOutboundและInboundในปพ.ศ.2545 บรษทประเภทนมสดสวนการกระจกตวของรายไดของผประกอบการรายใหญ4 รายแรก(CR4)เทากบรอยละ85.7แสดงวาบรษทประเภทนมการกระจกตวของรายไดสงมาก ข)บรษทนำาเทยวทจดทะเบยนในรหส22 คอ นำาเทยวภายในประเทศไดทวราชอาณาจกร ในปพ.ศ.2545บรษทประเภทนมสดสวนการกระจกตวของรายไดของผประกอบการรายใหญ4รายแรกเทากบ รอยละ73.6แสดงวาบรษทประเภทนมการกระจกตวของรายไดสง ค)บรษทนำาเทยวทจดทะเบยนในรหส23คอสามารถนำาเทยวเฉพาะพนทในปพ.ศ.2545บรษทประเภทนมสดสวนการกระจกตวของรายไดของผประกอบการรายใหญ4 รายแรกเทากบรอยละ62.4 แสดงวาบรษทประเภทนมการกระจกตวของรายไดปานกลาง อาจกลาวไดวา อตสาหกรรมนำาเทยวหากดจากจำานวนนกทองเทยวโดยพจารณาเฉพาะบรษททมลกคาเปนชาวตางประเทศแลวจะเหนไดวาอตสาหกรรมนำาเทยวประเภทนอาจมการแขงขนกนสงหรอไมมการผกขาด แตถาดจากยอดขายหรอรายไดแลวกลบมการกระจกตวสงหรอตลาดอยในมอบรษทนำาเทยวเพยงไมกรายซงสวนใหญจะเปนบรษทนำาเทยวประเภทInboundและบรษทนำาเทยวภายในประเทศซงมเครอขายกบตางประเทศ กลาวโดยสรปไดวา อปทานการทองเทยวเปนหวงโซการผลตและบรการทหลากหลาย และมการ กระจกตวสงในอตสาหกรรมทมการลงทนสง เชนสายการบน และมการแขงขนสงในอตสาหกรรม ทตนทนตำาลงมา ความเขาใจเกยวกบสนคาและบรการทหลากหลายนเปนเงอนไขสำาคญของความเขาใจดานประสทธภาพในการแขงขน “ทำาไมจงเกดการเคลอนไหวรวมกลมในโลกของผนำาเทยว”คำาตอบกคอการประหยดตอขนาดซงการประหยดตอขนาดเหลานมความแตกตางกนในแตละพนท เชนการซอนำามนการจดการหมยานพาหนะการจดการระบบเงนตราและอนๆ(Needham,2000)


หลายๆ บรษททองเทยวและทศนาจรใชประโยชนจากกลยทธการรวมเขาดวยกนในแนวทแยง ซงไดดำาเนนการกอตงเพอเสนอสนคาหรอบรการกบนกทองเทยวโดยทวไปแตไมใชสนคาทองเทยวโดยตรง(Poon,1993;WTO,1998)นนคอมการเพมประเภทผลตภณฑยกตวอยางเชนบรษทสายการบนในปจจบนมการเสนอขายประกนดวยเปนตน การรวมเขาดวยกนของสายการบน กลมโรงแรม ผนำาเทยวและบรษทรถเชานำาไปสการประหยด ตอขนาดและการประหยดตอขอบเขต(EconomiesofScope) ซงการประหยดนจะกลายเปนตนทน และราคาทตำากวาอยางไรกตามกลมขนาดใหญนนจะตองไดรบการจดการทมประสทธภาพมาก



1. ลกษณะพเศษของสนคาทองเทยวเปนอยางไรบาง?2. ลองใชโมเดลของบทเลอรอธบายขนตอนการพฒนาในจงหวดเชยงใหมภเกตฯลฯ3. การเปรยบเทยบความสำาคญของอตสาหกรรมยอย(โรงแรม อาหาร ขนสง) ภายในภาคเศรษฐกจ ทองเทยวเราควรใชรายไดหรอมลคาเพม4. เราอาจเปรยบเทยบสมรรถนะของโรงแรมกบรานอาหารไดหรอไม?5. แนวโนมอปทานการทองเทยวในอนาคตเปนอยางไร?

บทท 31

อปสงคของก�รทองเทยว

3.1 บทนำ�

อปสงคหรอแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวเปนหนงในหวขอสำาคญของเศรษฐศาสตร การทองเทยวทไดรบความสนใจและมการพฒนาทงทางทฤษฎและเทคนคการวเคราะหมาอยางตอเนองตลอด4ทศวรรษทผานมา(Li,SongandWitt,2005;SongandLi,2008)การศกษาสวนใหญใหความสนใจ กบการพฒนาเทคนคการวเคราะหเชนการวเคราะหความเปนฤดกาลการวเคราะหความสญเสยจากเหตการณ ความไมแนนอน เปนตน และแบบจำาลองอปสงคเพอการพยากรณ เชน วธการBoxandJenkins, NeuralNetwork,Hybridforecasting,Combineforecastingเปนตนมากกวาการพฒนาทางดานทฤษฎเนองจากอปสงคของการทองเทยวทจะเกดขนในอนาคตสะทอนถงรายไดทคาดวาจะไดรบและเปนขอมลสำาคญในการวางนโยบายกลยทธหรอการจดการอปทานใหสอดคลองกบอปสงคทจะเกดขน สนคาทองเทยวเปนสนคาทมลกษณะเฉพาะแตกตางจากสนคาอนๆ กลาวคอ เปนสนคาทไมสามารถเกบรกษาได(Perishable)ประกอบดวยสนคาตางๆทหลากหลาย(Notahomogeneousgoodornotasingleindustry) การผลตและการบรโภคมกเกดขนพรอมๆ กน ความพงพอใจทเกดขนจาก การบรโภคสนคาทองเทยวไดรบอทธพลจากผผลตทแตกตางกนภายในอตสาหกรรม ขณะเดยวกน การทองเทยวยงออนไหวตอเหตการณวกฤตและความไมแนนอนรวมทงความวนวายทางการเมองสงครามและโรคระบาดนอกจากนยงตองใชระยะเวลาในการวางแผนสำาหรบการผสมสนคาตางๆขนมาเปนสนคาทองเทยวเพอเสนอตอนกทองเทยว ดงนนการเขาใจอปสงคของการทองเทยวและการพยากรณทแมนยำาจงเปนสงจำาเปนอยางยงตอภาคอตสาหกรรมทองเทยว เพอใหไดรบผลประโยชนสงสดจากการลงทน ในการผลตสนคาทองเทยว บทนจะนำาเสนอความรเกยวกบอปสงคของการทองเทยวตงแตความหมาย ประเภท และการวด อปสงคของการทองเทยว กอนทจะนำาเสนอการประยกตใชทฤษฎเศรษฐศาสตรจลภาคในการพฒนาแบบจำาลองอปสงคการทองเทยวภายใตแนวคดทสำาคญ3แนวคดคอ1)แนวคดการเลอกระหวางเวลา ในการพกผอนกบการบรโภค(Leisure-Consumption)ทใชในการพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการใชเวลาเพอการพกผอน2)แนวคดการจดสรรเวลาณแหลงทองเทยวทเสนอโดยMorley(1992)ซงใชอธบายอปสงคของเวลาทใชในการทองเทยวและ3)แนวคดการเลอกแหลงทองเทยวทพฒนาบนพนฐานทฤษฎการบรโภคแนวคดใหมทเสนอโดยLancaster(1966) แนวคดนใชอธบายอปสงคของเวลาทใชในแตละ

1 เขยนโดยอครพงศอนทองมหาวทยาลยเชยงใหม.

42 บทท 3: อปสงคของก�รทองเทยว

แหลงทองเทยวลำาดบตอมาจะกลาวถงแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวทนยมใช3แบบจำาลองไดแกแบบจำาลองการใชจายของนกทองเทยวแบบจำาลองการเลอกแหลงทองเทยวและแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวรวมกอนทจะสรปภาพของการศกษาอปสงคของการทองเทยวทผานมาในอดต

3.2 คว�มหม�ย ประเภท และก�รวดอปสงคของก�รทองเทยว

ทผานมามการใหนยามการทองเทยวทหลากหลายและจากหลายองคกรจนกระทงในปพ.ศ.2544องคกรนานาชาตทเกยวของกบสถตดานการทองเทยวทสำาคญ4องคกรไดแกEUROSTAT,OECD,WTOและUNDivision รวมกนใหความหมายและกำาหนดประเภทของการทองเทยวใหเปนมาตรฐานเดยวกนเพอใชพฒนาบญชประชาชาตดานการทองเทยว(Tourismsatelliteaccount)ของประเทศตางๆทวโลกในทนจงขออางองความหมายและการจดแบงประเภทการทองเทยวของหนวยงานดงกลาวดงน การทองเทยว(Tourism) “ประกอบดวยกจกรรมของบคคลซงเดนทางและอาศยอยในสถานททมสภาพแวดลอมตางจากทอยอาศยเปนประจำา (Usual environment) ไมเกนระยะเวลาหนงป เพอการพกผอน ทำาธรกจ และวตถประสงคอนๆ โดยไมใชเพอการประกอบอาชพ เพอหารายไดหรอรบคาตอบแทนใดๆ จากการสถานททตนเองไปเยยมเยอน”(EUROSTAT,OECD,WTOandUNDivision,2001) ผเยยมเยอน(Visitor)หมายถง“บคคลซงเดนทางไปยงสถานททมสภาพแวดลอมตางจากทอยอาศยเปนประจำาไมเกนระยะเวลา 12 เดอน โดยมวตถประสงคหลกทไมใชเปนการประกอบอาชพเพอหารายได หรอรบคาตอบแทนใดๆ จากสถานททตนเองไปเยยมเยอน” โดยแบงผเยยมเยอนออกเปน2 กลม คอ นกทองเทยว(Tourist)ซงตองคางคนอยางนอย1คนในสถานททตนไปเยยมเยอนขณะทนกทศนาจร(Excursionist)จะอยในสถานททตนไปเยยมเยอนไมเกน24ชวโมงหรอไมมการคางคนณสถานทดงกลาว ผเยยมเยอนแตละกลมแบงออกเปนผเยยมเยอนทเปนคนภายในประเทศ (Domestic) และตางชาต (International)เชนนกทองเทยวชาวไทยนกทองเทยวชาวตางชาตเปนตน รปแบบของการทองเทยวมหลายรปแบบขนอยกบปจจยทใชในการพจารณาเพอจดแบงรปแบบของการทองเทยวและวตถประสงคของการจดแบงโดยทวไปนยมแบงรปแบบของการทองเทยวออกเปน 3กลมคอ1)แบงตามสภาพภมศาสตรการเดนทางและถนพำานกของนกทองเทยว2)แบงตามวตถประสงคของการเดนทางและ3)แบงตามลกษณะการจดการเดนทาง การศกษาอปสงคของการทองเทยวนยมใชขอมลทตยภมจากหนวยงานตางๆ ทจดแบงรปแบบของการทองเทยวตามสภาพภมศาสตรการเดนทางและถนพำานกของนกทองเทยวเนองจากเปนรปแบบทสามารถนำามาใชประโยชนในการวางแผนการตลาดของการทองเทยวและการศกษาผลกระทบทางเศรษฐกจทเกดจากนกทองเทยวทมถนพำานกแตกตางกน โดยการทองเทยวตามรปแบบนแบงออกเปน2 รปแบบสำาคญคอการทองเทยวระหวางประเทศ(Internationaltourism)และการทองเทยวในประเทศ(Internaltourism)ดงมรายละเอยดพอสงเขปดงน ก)การทองเทยวระหวางประเทศ (International tourism) คอ การเดนทางทองเทยวไปยง ตางประเทศทไมใชประเทศของตนโดยไมมวตถประสงคเพอแสวงหารายไดจากประเทศทเดนทางไปทองเทยว ภายใตการทองเทยวรปแบบนสามารถแบงยอยออกตามลกษณะการจดนำาเทยวได2รปแบบคอ


• การทองเทยวขาออก(Outboundtourism)คอการเดนทางออกจากประเทศทเปนถนพำานกถาวรของตนเพอไปทองเทยวยงประเทศอน เชน คนไทยเดนทางไปทองเทยวยงประเทศสเปน เปนตน นกทองเทยวทมการทองเทยวรปแบบนเรยกวานกทองเทยวขาออก(Outboundtourist)และประเทศทจดสงนกทองเทยวออกไปทองเทยวยงประเทศตางๆเรยกวาประเทศตนทาง(Origincountry) • การทองเทยวขาเขา(Inboundtourism)คอการเดนทางเขามาทองเทยวของบคคลซงไมมถนพำานกถาวรในประเทศนนๆ เชน นกทองเทยวจากประเทศจนเดนทางมาทองเทยวประเทศไทย เปนตน นกทองเทยวทมการทองเทยวรปแบบนเรยกวานกทองเทยวขาเขา(Inboundtourist)และเรยกประเทศทรบนกทองเทยววาประเทศจดหมายปลายทางของนกทองเทยว(Destinationcountry) ข)การทองเทยวในประเทศ(Internaltourism) คอ การทองเทยวเฉพาะภายในอาณาเขตของ แตละประเทศรวมถงการเดนทางทองเทยวของบคคลทงทมถนพำานกถาวรหรอไมมถนพำานกถาวรภายในประเทศนนๆการทองเทยวลกษณะนสามารถแบงยอยตามลกษณะการเดนทางของบคคลได2กลมคอ • นกทองเทยวภายในประเทศ(Domestictourist)คอบคคลทเดนทางอยภายในประเทศทเปนถน พำานกถาวรของตนเชนคนไทยเทยวภายในประเทศไทยเปนตน • นกทองเทยวขาเขา(Inboundtourist)คอบคคลทเดนทางจากประเทศทเปนถนพำานกถาวรของตน ไปยงอกประเทศหนงซงครอบคลมนกทองเทยวระหวางประเทศ3กลมคอนกทองเทยวชาวตางประเทศ(Foreigner)เชนนกทองเทยวจนเดนทางมาทองเทยวประเทศไทยเปนตนนกทองเทยวโพนทะเล(Over-seastourist)เชนคนไทยทไปตงถนฐานในสหรฐอเมรกาทเรยกวา“คนไทยโพนทะเล”แลวเดนทางกลบมาทองเทยวประเทศไทยเปนตนและนกทองเทยวทมถนพำานกชวคราวในตางประเทศทไมใชถนฐานเดม ของตนแลวเดนทางไปทองเทยวยงประเทศอน (Expatriate) เชน คนจนททำางานในประเทศสงคโปร แลวเดนทางมาทองเทยวประเทศไทยเปนตน สำาหรบการวดอปสงคของการทองเทยวสามารถวดไดหลายรปแบบ แตรปแบบทนยมใชสำาหรบ การศกษาและพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวม4รปแบบสำาคญดงน • จำานวนนกทองเทยว(Touristarrivals)ทงทเปนนกทองเทยวภายในประเทศและนกทองเทยวชาวตางชาตเชนจำานวนนกทองเทยวชาวไทยหรอตางชาตทเดนทางมาทองเทยวจงหวดเชยงใหมเปนตนหรออาจพจารณาเฉพาะนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวบรเวณชายแดนเชนจำานวนนกทองเทยวจากสปป. ลาว ทเดนทางผานชายแดนมาทองเทยวประเทศไทย เปนตน หรอจำานวนนกทองเทยวทเขาพกในสถานทพกแรม เชน จำานวนนกทองเทยวชาวตางชาตทเขาพกในสถานทพกแรมของจงหวดเชยงใหมเปนตนขอมลประเภทนนยมใชในการพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวรวม(Aggregatedemandmodels) • เวลาทแหลงทองเทยวหรอจำานวนคนทพก(Overnights)เชนจำานวนวนพกเฉลยของนกทองเทยว ชาวตางชาต ณ จงหวดเชยงใหม หรอระยะเวลาพำานกเฉลย ณ สถานทพกแรมของจงหวดเชยงใหมเปนตน ขอมลอปสงคของการทองเทยวในรปแบบนสวนใหญไดจากการสำารวจจากสถานทพกแรม หรอจากการสำารวจจากนกทองเทยวโดยตรง


• จำานวนครงในการทองเทยว(Numberoftrip)เชนจำานวนครงในการมาทองเทยวประเทศไทยในแตละปของนกทองเทยวแตละคนเปนตนขอมลอปสงคประเภทนนยมใชศกษาเพอประเมนมลคาการใชประโยชนเชงนนทนาการของทรพยากรธรรมชาตหรอสงแวดลอมดวยวธการประเมนตนทนการเดนทาง(Travelcostmethod:TCM) • คาใชจายของการทองเทยว(Tourismexpenditure) ซงไดจากการสำารวจการใชจายของ นกทองเทยวตามหมวดหมทกำาหนดเชนคาใชจายสำาหรบการเดนทางทพกอาหารของทระลกเปนตนขอมลอปสงคในลกษณะนนยมใชศกษาและพฒนาเปนแบบจำาลองการใชจายของนกทองเทยว(Touristexpendituremodels)

3.3 ทฤษฎเศรษฐศ�สตรจลภ�คสำ�หรบก�รวเคร�ะหอปสงคของก�รทองเทยว

แนวคดเศรษฐศาสตรจลภาคทใชอธบายอปสงคของการทองเทยวเปนแนวคดทพจารณาบนพนฐานทฤษฎพฤตกรรมผบรโภค(Theoryofconsumerbehavior)ทวาผบรโภคเปนบคคลทมเหตผล(Rational)เมอกำาหนดรายไดและราคาสนคาหรอบรการมาให ผบรโภคจะวางแผนการใชจายจากรายไดทเปนตวเงน(Moneyincome) ของตนเองเพอใหไดรบอรรถประโยชนสงสด(Maximizeutility) ภายใตแนวคดของ นกเศรษฐศาสตรสำานกOrdinalistทวาอรรถประโยชนของผบรโภคสามารถวดไดจากการจดลำาดบความชอบ ในตวสนคาดงนนผบรโภคจะเปรยบเทยบอรรถประโยชนทไดรบจากชดของสนคา(Basketorbundleofgoods)กอนตดสนใจซอสนคาทสรางความพอใจสงสดภายใตขอจำากดของรายไดทอย(Budgetconstraint)

รปท 3.1 อปสงคของสนค� X

(ก)

0

Y

X'EB'

B''

E''

IC''IC

IC'

EE'

BXE X''E X

(ข)

0

PX

P'

P

P''

X'E

E''

E

E'

XE X''E QX

QX = –ƒ(PX)


จากรปท3.1 เมอสมมตใหผบรโภคตองตดสนใจเลอกบรโภคระหวางสนคา X และ Y ภายใต รายไดทมอยและอาศยแนวคดเสนความพอใจเทากน(Indifferentcurve:IC)กบเสนงบประมาณ(Budgetline:B)ดงนนดลยภาพของผบรโภค(Equilibriumoftheconsumer)คอจดทเสนความพอใจเทากนสมผสกบเสนงบประมาณหรอทจดEณจดนผบรโภคจะบรโภคสนคาXเทากบXEณระดบราคาทP ตอมาเมอสมมตใหราคาสนคาXเพมขนจากPเปนP'ดงนนเสนงบประมาณของผบรโภคจะเลอนจากเสนBเปนB'และสมผสกบเสนความพอใจเทากนเสนใหม(เสนIC')ทจดE'ณจดนผบรโภคจะลดการบรโภคสนคาXจากXEเปนX'EในทางตรงกนขามหากสนคาXมราคาลดลงจากPเปนP''ทำาใหเสน งบประมาณของผบรโภคเลอนจากเสนBเปนB''และสมผสกบเสนความพอใจเทากนเสนใหม(เสนIC'')ทจดE''ณจดนผบรโภคจะเพมการบรโภคสนคาXจากXEเปนX''EเมอลากเสนเชอมจดE' EและE''จะไดเสนอปสงคของสนคาX [QX = –ƒ(PX)]ดงรปท3.1(ข) จากการวเคราะหดวยกราฟขางตนสามารถใชการวเคราะหทางคณตศาสตร(Mathematically)ในการ หาฟงกชนอปสงคไดดงน สมมตใหผบรโภคตองการความพอใจสงสดจากการบรโภคสนคาXและYภายใตราคาสนคาX เทากบPXและราคาสนคาYเทากบPYและรายไดเทากบMดงนนปญหาทางคณตศาสตรทตองพจารณาคอ

Objective Maximize U(X, Y) = ƒ(X, Y)

Subjectto PX*X + PY*Y < M

ภายใตขอจำากดทางดานรายไดผบรโภคตองเลอกบรโภคสนคาXและYในสดสวนททำาใหไดรบอรรถประโยชนสงสดโดยการหาคาสงสดของสมการLagrangianน

L = U(X, Y) –λ( PX*X + PY*Y – M)

หาอนพนธครงแรก(Firstpartialderivative)ของสมการLagrangian เทยบกบX,Yandλ (Lagrangainmultiplier)และกำาหนดใหเทากบ0ดงนนสามารถSolveหาฟงกชนอปสงคของXและY ไดดงน

QX = –ƒ(PX) และ QY = –ƒ(PY)

ฟงกชนอปสงคขางตนคอฟงกชนทแสดงวาปรมาณการบรโภคสนคาXและYขนอยกบราคาสนคาXและYตามลำาดบโดยปรมาณการบรโภคและราคาสนคามความสมพนธในทศทางตรงกนขามตามกฎของอปสงค(Lawofdemand)ทวาปรมาณการบรการสนคาแปรผกผนกบราคาสนคาฟงกชนอปสงคขางตนเปนอปสงคทางตรง(Directdemand)ทเรยกวาMarshalliandemandfunctions


ความยดหยนของอปสงค(Elasticityofdemand) คอ เปอรเซนตการเปลยนแปลงปรมาณซอ ตอเปอรเซนตการเปลยนแปลงของตวแปรทกำาหนดปรมาณซอ การพจารณาคาความยดหยนเปนการพจารณาการตอบสนองของปรมาณซอวามความไวตอการเปลยนแปลงของตวแปรทกำาหนดปรมาณซอมากนอยเพยงใด หากคาความยดหยนทคำานวณไดมคามากกวาหนง (>1) แสดงวา ปรมาณซอมการเปลยนแปลงมากหรอมความยดหยนมาก(Elastic)หากมคานอยกวา1(<1)แสดงวาปรมาณซอมการเปลยนแปลงนอยหรอมความยดหยนนอย(Inelastic)และหากมคาเทากบ0(=0)แสดงวาปรมาณซอไมมการเปลยนแปลงใดๆหรอมความยดหยนเทากบศนยหรอไมมความยดหยน(Perfectlyinelastic) การศกษาอปสงคของการทองเทยวใหความสำาคญกบความยดหยนตอราคาและรายได(PriceandIncomeelasticity)ดงนนในทนจงขออธบายรายละเอยดของความยดหยนทงสองพอสงเขปดงน ก)ความยดหยนของอปสงคตอราคา(Priceelasticityofdemand)คอเปอรเซนตการเปลยนแปลงของปรมาณสนคาชนดใดชนดหนงทผบรโภคตองการซอตอเปอรเซนตการเปลยนแปลงของราคาสนคา ชนดนนดงนนเมอกำาหนดใหฟงกชนอปสงคหรอปรมาณความตองการซอสนคาX (QX)ขนอยกบราคา(PX)และรายได(M) [QX = ƒ(PX , M)]สามารถคำานวณหาคาความยดหยนของอปสงคตอราคา(εPX) ไดดงน

εPX =%∆QX =

∆QX •PX

; ∆ = ก�รเปลยนแปลง%∆PX ∆PX QX

หาก εPX >1 แสดงวา ปรมาณความตองการซอสนคา X ตอบสนองตอการเปลยนแปลงของ ราคามากหรอสนคาXมความยดหยนมาก(Elastic)ในทางตรงกนขามหากεPX <1แสดงวาปรมาณความตองการซอสนคา X ตอบสนองตอการเปลยนแปลงของราคานอย หรอสนคาX มความยดหยนนอย(Inelastic) ปจจยทเปนตวกำาหนดความยดหยนตอราคาของอปสงคของการทองเทยวทสำาคญไดแกวตถประสงคของการทองเทยว(Travelpurpose) เชน นกทองเทยวทเดนทางมาทำาธรกจจะมความยดหยนตอราคา นอยกวานกทองเทยวทเดนทางมาพกผอนเปนตนประเภทของวนหยด(Typeofholiday)เชนหากเปนวนหยดพกผอนประจำาปของนกทองเทยวจะมความยดหยนตอราคานอยกวาวนหยดประเภทอนๆเปนตนจำานวนแหลงทองเทยวททดแทนได(Numberofsubstitutesofdestination)หากเปนแหลงทองเทยวทม แหลงทองเทยวทดแทนไดนอย เชน นครวดของประเทศกมพชาจะมคาความยดหยนตอราคานอยกวา แหลงทองเทยวทมแหลงทองเทยวอนทดแทนไดมาก เชน แหลงทองเทยวประเภทชายหาดและทะเลเปนตนการนยามสนคาทองเทยว(Definitionoftourismproduct)วาเปนการพจารณาสนคาทองเทยว ในความหมายทกวางหรอแคบหากเปนการพจารณาสนคาทองเทยวในความหมายทกวางเชนการทองเทยว ทางทะเลเปนตนกจะมความยดหยนตอราคานอยกวาการพจารณาสนคาทองเทยวในความหมายทแคบเชนการทองเทยวทางประวตศาสตรทประเทศเวยดนามเปนตน


จากกรณตวอยางการประมาณคาความยดหยนของอปสงคของการทองเทยวไทยในระยะยาวของ อครพงศ อนทอง และมงสรรพ ขาวสอาด(2553) พบวา คาความยดหยนตอราคาของตลาดมาเลเซยมคาเทากบ-1.450 แสดงวา มาเลเซยเปนตลาดทมความยดหยนตอราคามาก(εPX >1) ขณะทตลาดสหรฐอเมรกามคาความยดหยนตอราคาเทากบ-0.292แสดงวาสหรฐอเมรกาเปนตลาดทมความยดหยนตอราคานอย(εPX <1) ข)ความยดหยนตอรายได(Incomeelasticityofdemand)คอเปอรเซนตการเปลยนแปลงของปรมาณสนคาชนดใดชนดหนงทผบรโภคตองการซอตอเปอรเซนตการเปลยนแปลงรายไดของผบรโภค รายนน ดงนนจากฟงกชนอปสงคขางตน [QX = ƒ(PX , M)] สามารถคำานวณหาคาความยดหยนของอปสงคตอรายได(εM)ไดดงน

εM =%∆QX =

∆QX •M

; ∆ = ก�รเปลยนแปลง%∆M ∆M QX

หาก εM >1 แสดงวา ปรมาณความตองการซอสนคา X ตอบสนองตอการเปลยนแปลงของ รายไดมากหรอสนคาXมความยดหยนตอรายไดมาก(Elastic)ในทางตรงกนขามหากεM <1แสดงวา ปรมาณความตองการซอสนคาXตอบสนองตอการเปลยนแปลงของรายไดนอยหรอสนคาXมความยดหยนตอรายไดนอย(Inelastic) นอกจากนสามารถใชความยดหยนตอรายไดมาแบงประเภทของสนคาหรอรปแบบการทองเทยวได กลาวคอหากคาความยดหยนตอรายไดมคามากกวา0(εM >0)แสดงวาสนคาหรอรปแบบการทองเทยวนนเปนสนคาปกต (Normalgoods) หมายความวา เมอนกทองเทยวมรายไดเพมขนจะทองเทยวเพม ขนดวย แตจะทองเทยวเพมขนในอตราทนอยกวาการเพมขนของรายได หากคาความยดหยนตอรายได มคามากกวา1(εM >1)แสดงวาสนคาหรอรปแบบการทองเทยวนนเปนสนคาฟมเฟอย(Luxurygoods)หมายความวานกทองเทยวจะทองเทยวเพมขนในอตราทมากกวารายไดทเพมขนเชนการทองเทยวขาออก (Outboundtourism)เปนตนสวนกรณทคาความยดหยนตอรายไดมคานอยกวา0(εM <0)แสดงวาสนคาหรอรปแบบการทองเทยวนนเปนสนคาดอยคณภาพ(Inferiorgoods)หมายความวานกทองเทยวจะไมทองเทยวหรอใชบรการสนคาหรอรปแบบการทองเทยวดงกลาว เมอมรายไดเพมขน เชนการทองเทยวแบบประหยดเปนตน การศกษาอปสงคของการทองเทยวไทยในอดตมอยจำานวนนอย เนองดวยขอจำากดของขอมล สวนใหญเปนการศกษาเพอพฒนาแบบจำาลองหรอนำาเสนอเทคนคการวเคราะห จากการทบทวนคาความยดหยนตอราคารายไดและราคาของคแขงของอครพงศอนทองและมงสรรพขาวสอาด(2553)พบวา การทองเทยวไทยเปนสนคาฟมเฟอยสำาหรบนกทองเทยวชาวตางชาต(มคาความยดหยนตอรายไดประมาณ1.53-4.92)และมความยดหยนตอราคาแตกตางกนตามตลาดของนกทองเทยวชาวตางชาตและตามชวงเวลาทศกษาเชนการศกษาของVogtandWittayakorn(1998)พบวาอปสงคของการทองเทยวไทยของนกทองเทยวชาวตางชาตมความยดหยนตอราคาเทากบ-0.89 หรอมความยดหยนตอราคานอย


ขณะทงานศกษาของSong,WittandLi(2003)พบวาสหรฐอเมรกาและออสเตรเลยเปนตลาดทมความยดหยนตอราคามาก(มคาความยดหยนตอราคาเทากบ-1.62 และ-3.58 ตามลำาดบ) สวนญปนและ สหราชอาณาจกรมความยดหยนตอราคานอย(มคาความยดหยนตอราคาเทากบ-0.71และ-0.41ตามลำาดบ) เปนตน(ตารางท3.1)

ต�ร�งท 3.1 ค�คว�มยดหยนของอปสงคของก�รทองเทยวไทยในระยะย�วจ�กก�รศกษ�ในอดต

ก�รศกษ� ประเทศตนท�ง วธก�รศกษ�ค�คว�มยดหยนตอ

ร�ยได ร�ค�ของไทย ร�ค�ของคแขง

Vogt and Wittayakorn (1998)

นกทองเทยวต�งช�ตทงหมด Co-integration 1.93 -0.89 -

Maeta Chumni (2001)

ญปน Regression 1.57 -1.02 -

ออสเตรเลย 1.94 -0.81 -

Song, Witt and Li(2003)

สงคโปร แบบจำ�ลอง ARDL, Co-integration and ECM

- -5.75 4.00

ม�เลเซย - - 0.24

ญปน - -0.71 0.77

เก�หลใต 2.05 - -2.90

สหร�ชอ�ณ�จกร 4.92 -0.41 0.56

สหรฐอเมรก� - -1.62 -0.37

ออสเตรเลย 3.52 -3.58 4.10


3.3.1 แนวคดการเลอกระหวางเวลาเพอการพกผอนกบการบรโภค(Leisure-Consumptionconcept) แนวคดนเปนการพจารณาการตดสนใจของผบรโภคในการเลอกระหวางเวลาเพอการพกผอน กบการบรโภค โดยผบรโภคจะตองตดสนใจเลอกระหวางใชเวลาในการทำางาน(L) เพอใหไดมาซงรายไดหรอคาจางสำาหรบการบรโภคสนคาหรอบรการ(C) กบเลอกใชเวลาเพอการพกผอนหรอทองเทยว(R) ซงไมกอใหเกดรายไดหรอไมไดรบคาจาง โดยผบรโภคจะตองไดรบอรรถประโยชนสงสดจากการตดสนใจ ดงกลาว ภายใตขอจำากดทางดานรายได(Budgetconstrain) ทขนอยกบรายไดจากการทำางาน(wL) (โดยทwคอคาจางและLคอเวลาในการทำางาน)บวกดวยรายไดอนๆทไมไดจากการทำางาน(Cm)เชนดอกเบยเงนฝากโบนสการถกรางวลเปนตนจากแนวคดดงกลาวสามารถแสดงปญหาทางคณตศาสตรทตองพจารณาไดดงน

Objective Maximize U(C, R) →การเลอกของผบรโภค

Subjectto C = wL + Cm →ขอจำากดทางดานรายได


ผบรโภคแตละคนจะเลอกใชเวลาในการทำางานและเพอการพกผอนไมเทากนแตผบรโภคแตละคนมเวลารวม(T)ทเปนขอจำากดเหมอนกนคอเวลารวม(T)เทากบเวลาทำางาน(L)บวกเวลาเพอการพกผอน(R)ดงน

T = L + R

ดงนน L = T – Rแทนสมการ L = T – Rลงในขอจำากดทางดานรายไดจะไดวา C = w (T – R) + Cm

หรอ C = wT + Cm – wR

โดยท“–wR”แสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงระหวางการบรโภคกบเวลาเพอการพกผอนหรอการทองเทยวของผบรโภคแตละคน โดยการบรโภคกบเวลาเพอการพกผอนหรอทองเทยวมความสมพนธในทศทางตรงกนขาม และมคาจางเปนตวแสดงถงขนาดของความสมพนธ ดงนนหากผบรโภคจดสรรเวลา เพอการพกผอนเพมขนกจะลดการบรโภคของตนเองลง (↑R→↓C) ในทางตรงกนขาม หากผบรโภค ลดเวลาเพอการพกผอนกจะสามารถบรโภคไดเพมขน (↓R→↑C) เนองจากการเปลยนแปลงเวลา เพอการพกผอนมผลกระทบตอเวลาในการทำางาน และนำามาสการเปลยนแปลงรายไดทไดรบเพอใชใน การบรโภค จากแนวคดขางตนสามารถหาดลยภาพของผบรโภคโดยใชการวเคราะหดวยกราฟทแสดงความสมพนธระหวางการบรโภค(แกนตง)กบเวลาเพอการพกผอน(แกนนอน)ภายใตขอจำากดทางดานรายได ทวา “C = wT + Cm – wR”ดงนนเมอกำาหนดใหผบรโภคใชเวลาทงหมดในการทำางาน(T = L)หรอมเวลาเพอการพกผอนเทากบ0(R = 0)เสนขอจำากดทางดานรายไดจะตดกบแกนตง(C)ทจด(wT + Cm) ซงเปนจดสงสดของการบรโภคสวนจดตำาสดของการบรโภคคอจดทผบรโภคใชเวลาทงหมดในการพกผอน หรอทองเทยว(T = R)หรอใชเวลาในการทำางานเทากบ0(L = 0)ณจดนผบรโภคจะมรายไดเพอการบรโภค เทากบCmคอรายไดทไมไดมาจากการทำางานสำาหรบเสนขอจำากดทางดานรายได(B)มคาความชน(Slop) เทากบ “–w” ขณะทเสนความพอใจเทากนของการใชเวลาในทำางานและเวลาเพอการพกผอน คอ เสนU(C, R) ดงนนดลยภาพของผบรโภค คอ จดทเสนU(C, R) สมผสกบเสนB หรอจดE ณ จดนผบรโภคจะไดรบอรรถประโยชนสงสดจากการเลอกใชเวลาในการทำางานและการพกผอนภายใต ขอจำากดของรายไดเพอการบรโภคโดยผบรโภคจะใชเวลาในการทำางานเทากบLEและใชเวลาเพอการพกผอน เทากบREโดยมการบรโภคเทากบCEดงแสดงในรปท3.2


รปท 3.2 ดลยภ�พของผบรโภคในก�รตดสนใจเลอกระหว�งเวล�ในก�รทำ�ง�นและก�รพกผอน

0

C

wT + CM

Cm

CE

RE

EU(C, R)

ความชน = –w

B

R

LE

T

จากรปท3.2พบวาการเปลยนแปลงของคาจาง(w)จะมอทธพลตอการบรโภคเวลาในการทำางานและเวลาเพอการพกผอน หรออาจกลาวไดวา การบรโภค เวลาในการทำางาน และเวลาเพอการพกผอน ขนอยกบคาจาง จากความสมพนธดงกลาว สามารถนำามาหาอปสงคของการบรโภค เวลาในการทำางานและเวลาเพอการพกผอนไดดงน เมอกำาหนดใหผบรโภคไดรบคาจางเทากบw0ณระดบคาจางนผบรโภคจะมเสนงบประมาณเทากบB0ซงสมผสกบเสนความพอใจเทากนทเสนUโดยมจดEเปนดลยภาพของผบรโภคณจดดลยภาพน ผบรโภคจะบรโภคเทากบC0ตอมาเมอผบรโภคไดรบคาจางเพมขนจากw0เปนw1ทำาใหเสนงบประมาณของผบรโภคมความชนเพมขนจาก B0 เปน B1 และไปสมผสกบเสนความพอใจเทากนเสนใหม (U') ทจดE' ซงเปนจดดลยภาพจดใหมณจดนผบรโภคจะบรโภคเทากบC1และหากผบรโภคไดรบคาจางเพมขนอกจากw1เปนw2เสนงบประมาณกจะเลอนจากB1เปนB2และไปสมผสกบเสนความพอใจ เทากบเสนใหม(U'')ทจดดลยภาพใหม คอE''ซงผบรโภคจะบรโภคเทากบC2 เมอลากเสนเชอมจด E E'และE''จะไดเสนอปสงคการบรโภค[C= ƒ(w)]ทแสดงวาการบรโภคและคาจางมความสมพนธในทศทางเดยวกนกลาวคอเมอผบรโภคไดรบคาจางเพมขนกจะบรโภคเพมขนเชนเดยวกนดงแสดงในรปท3.3(ข)


รปท 3.3 อปสงคของก�รบรโภค

(ก)

0

C

E''

w0 < w1 < w2

U''

E

E'U'

U

T R

(ข)

0

C2

w2

w1

w0

w

B2

B1

B0

C1

C0

C0 C1 C2

E''

E

E'

C

C = ƒ(w)

dCdw

>0

รปท 3.4 อปสงคของก�รใชเวล�ในก�รทำ�ง�น (L)

(ก)

0 L0

C

E''

w0 < w1 < w2

U''

E

E'U'

U

R

(ข)

0

w2

w1

w0

w

B''

B'

B

L0 L2 L1

E''

E

E'

L

L = ƒ(w)

dLdw

<0

dLdw

>0

L2

L1


เมอพจารณาในกรณของความสมพนธระหวางการใชเวลาในการทำางานกบคาจางพบวาเมอคาจาง เพมขนจาก w0 เปน w1 กจงใจใหผบรโภคใชเวลาในการทำางานมากขนจาก L0 เปน L1 ดงแสดงใน รปท3.4(ดลยภาพทE')ณจดดลยภาพทE'เปนจดสงสดทการเพมขนของคาจางยงคงจงใจใหผบรโภค ใชเวลาในการทำางานมากขน หากคาจางเพมขนมากกวาจดนจะไมจงใจใหผบรโภคใชเวลาในการทำางานมากขน เนองจากผบรโภคมรายไดเพยงพอทจะตอบสนองตอขอจำากดของรายไดเพอการบรโภค ดงนนเมอคาจางเพมจากw1เปนw2ผบรโภคจะลดเวลาในการทำางานจากL1เปนL2ทำาใหเสนอปสงคของเวลาทใชในการทำางานมลกษณะทเปนอปสงคหกงอ(Kinkeddemandcurve)ดงแสดงในรปท3.4(ข) สวนเสนอปสงคของการใชเวลาเพอการพกผอนจะมลกษณะหกงอในทศทางตรงกนขามกบอปสงคของการใชเวลาในการทำางานกลาวคอเมอคาจางเพมจากw0เปนw1จะจงใจใหผบรโภคใชเวลาในการทำางานมากขน ดงนนเวลาในการพกผอนจะลดลงจากR0 เปนR1(เกดดลยภาพทE') อยางไรกตาม หากคาจางเพมขนอกจากw1เปนw2ผบรโภคจะลดเวลาในการทำางานและหนมาใชเวลาเพอการพกผอน เพมขนจาก R1 เปน R2 เนองจากผบรโภคมรายไดเพยงพอทจะตอบสนองตอขอจำากดของรายได เพอการบรโภคการเพมขนของคาจางจงไมจงใจใหผบรโภคใชเวลาในการทำางานเพมขนหรออาจกลาวไดวา คาจางทเพมขนทำาใหผบรโภคตองการใชเวลาเพอการพกผอนหรอทองเทยวเพมมากขนดงแสดงในรปท3.5

รปท 3.5 อปสงคของก�รใชเวล�เพอก�รพกผอน (R)

(ก)

0

C

E''

w0 < w1 < w2

U''

E

E'U'

U

RR1 R2 R0

(ข)

0

w2

w1

w0

w

B''

B'

B

R0R2R1

E''

E

E'

R

R = ƒ(w)

dRdw

>0

dRdw

<0

จากเสนอปสงคของเวลาเพอการพกผอน [R=ƒ(w)] แสดงใหเหนวา คาจางกบเวลาเพอการพกผอนมความสมพนธในทศทางตรงกนขาม ในระดบทคาจางตำากวา w1 ซงเปนระดบคาจางสงสด ทผบรโภคพงมเพอตอบสนองการบรโภคของตนเอง หากคาจางสงกวาระดบดงกลาว ผบรโภคจะใชเวลาในการทำางานนอยลง ดงนนคาจางกบเวลาเพอการพกผอนมความสมพนธในทศทางเดยวกน จงทำาให เสนอปสงคของการใชเวลาเพอการพกผอนมลกษณะหกงอ


3.3.2 แนวคดอปสงคของเวลาทใชในการทองเทยว หลงจากตดสนใจใชเวลาเพอการพกผอนหรอทองเทยวแทนการใชเวลาในการทำางานตอมานกทองเทยว จะตองตดสนใจและพจารณาจดสรรเวลาทจะใชในการทองเทยวโดยเฉพาะระยะเวลาทใชเพอการทองเทยวหรอพกผอนณแหลงทองเทยวซงเปนระยะเวลาทหกชวงเวลาในการเดนทางออกแลวหรอเรยกวาอปสงคของเวลาทใชในการทองเทยวซงMorley(1992)ไดเสนอแนวคดในการอธบายอปสงคของเวลาทใชในการทองเทยวไววานกทองเทยวแตละรายจะจดสรรเวลาทใชในการทองเทยวณแหลงทองเทยว(Td)แตกตางกน ภายใตขอจำากดทางดานรายได(Y)และเวลารวม(T)ทจดสรรไวสำาหรบการทองเทยวในแตละครง จากแนวคดขางตนเมอกำาหนดใหรายไดรวมสำาหรบการทองเทยว(Y)เทากบตนทนในการเดนทาง (Tt • PtโดยทTt=เวลาในการเดนทางและPt=ราคาในการเดนทาง)บวกตนทนของเวลาทใชในการ ทองเทยว(Td • PdโดยทTd=เวลาทใชในการทองเทยวณแหลงทองเทยวและPd=ราคาในการทองเทยว) บวกตนทนในการบรโภคสนคาหรอบรการอนๆ(Q • P)ณแหลงทองเทยว[Y = Tt • Pt + Td • Pd + Q • P] และเวลารวมทใชสำาหรบการทองเทยว(T)เทากบเวลาทใชในการทองเทยวณแหลงทองเทยว(Td)บวกเวลา ทใชในการเดนทาง (Tt) [T = Td + Tt]ดงนนสามารถแสดงการพจารณาการตดสนใจของนกทองเทยวในการเลอกระหวางปรมาณสนคาหรอบรการอนๆทตองการบรโภคณแหลงทองเทยว(Q)กบเวลาทใชในการทองเทยวณแหลงทองเทยว(Td)จากเงอนไขดงกลาวนกทองเทยวสามารถไดรบอรรถประโยชนสงสดจากการตดสนใจภายใตขอจำากดทางดานรายไดและเวลาไดดงน

Objective Maximize U(Q, Td) →การเลอกของผบรโภค

Subjectto Y = Tt • Pt + Td • Pd + Q • P →ขอจำากดทางดานรายได(Budgetconstraint)

T = Td + Tt →ขอจำากดทางดานเวลา(Timeconstraint)

จากปญหาทางคณตศาสตรขางตน สามารถใชการวเคราะหดวยกราฟเพออธบายดลยภาพของ นกทองเทยว โดยกำาหนดเสนขอจำากดทางดานรายไดจากความสมพนธระหวางเวลาทใชในการทองเทยว ณแหลงทองเทยว(TdคอแกนY)กบปรมาณสนคาหรอบรการอนๆทตองการบรโภคณแหลงทองเทยว (QคอแกนX)โดยTdและQมความสมพนธในทศทางตรงกนขามตามสมการน

Td =Y – Tt • Pt – Q • P

Pd

จากสมการขางตนหากนกทองเทยวไมมการบรโภคสนคาหรอบรการอนๆณแหลงทองเทยวหรอQ=0ดงนนเวลาทใชในการทองเทยวจะเทากบรายไดทงหมดลบตนทนในการเดนทางและหารดวยราคา ในการทองเทยวหรอTd = (Y – Tt • Pt) / Pd(จดCในรปท3.6)ขณะเดยวกนหากนกทองเทยวไมม หรอมการใชเวลาในการทองเทยวนอยมากจนไมนบเปนการใชเวลาในการทองเทยว ณ แหลงทองเทยว


หรอTdมคาเขาใกล0 (Td ≈ 0)แตนกทองเทยวยงคงมเวลาในการเดนทางหรอTt > 0ดงนนปรมาณการบรโภคสนคาและบรการอนๆ ของนกทองเทยวจะเทากบ รายไดทงหมดลบตนทนในการเดนทางและหารดวยราคาสนคาหรอบรการอนๆณแหลงทองเทยวหรอQ = (Y – Tt • Pt) / P(จดBในรปท3.6) แตถาหากนกทองเทยวไมมเวลาในการเดนทาง หรอ Tt = 0 ปรมาณการบรโภคสนคาและบรการอนๆ ของนกทองเทยวจะเทากบ รายไดทงหมดหารดวยราคาสนคาหรอบรการอนๆ ณ แหลงทองเทยว หรอ Q = Y / P(จดA ในรปท3.6) เมอลากเสนเชอมจดA BและCจะไดเสนขอจำากดทางดานรายได(Budgetconstraint)ภายใตแนวคดของMorleyดงแสดงในรปท3.6

รปท 3.6 เสนขอจำ�กดท�งด�นร�ยไดภ�ยใตแนวคดของ Morley

0

Td

Pt

ความชน =

QY

– PPd

B = (Y – Tt • Pt) /P A = Y/P

C = Y – Tt • Pt

Pd

นอกจากขอจำากดทางดานรายไดนกทองเทยวยงมขอจำากดทางดานเวลาทจดสรรไวสำาหรบการทองเทยว โดยเวลาสงสดทสามารถใชในการทองเทยวณแหลงทองเทยว(Td–max)คอเวลารวมทจดสรรไวสำาหรบการทองเทยวลบเวลาทใชในการเดนทาง(T–Tt)(จดD ในรปท3.7)ดงนนพนทสเหลยม0Td–maxDB ทแรเงา คอ ชดทางเลอก(Choiceset) ทนกทองเทยวจะไดรบอรรถประโยชนสงสดจากการตดสนใจเลอกระหวางการใชเวลาในการทองเทยวกบปรมาณการบรโภคสนคาหรอบรการอนๆณแหลงทองเทยว โดยดลยภาพของนกทองเทยวแตละรายจะขนอยกบความชอบสวนบคคลเชนหากนกทองเทยวมความสขทจะ ชอปปง(Shopping)เสนความพอใจเทากนของปรมาณสนคาหรอบรการอนๆทจะบรโภคณแหลงทองเทยว และเวลาทใชในการทองเทยวหรอเสนU(Q, Td)จะสมผสกบเสนขอจำากดทางดานรายไดทจดAณจด ดงกลาว นกทองเทยวจะใชรายไดและเวลาทงหมดในการชอปปง และไมมการใชเวลาในการทองเทยว ณ แหลงทองเทยว เชน ในกรณทนกทองเทยวชาวไทยเดนทางไปฮองกงโดยมวตถประสงคเพอชอปปง จะใชเวลาทงหมดทฮองกงในการชอปปงกอนทจะเดนทางกลบประเทศไทยทนทหลงจากทชอปปงเสรจแลว เปนตน


รปท 3.7 ดลภ�พของนกทองเทยวภ�ยใตแนวคดของ Morley

0 QE

Td

C

Pt

ED

F

Y

U(Q, Td)

U(Q, Td)

U(Q, Td)

ชดทางเลอก

QB A

Td-E

Td-max

Td

T

Tt

T = เวลาท�งหมด

Tt = เวลาทใชในการเดนทาง

Td = เวลาทใชในการทองเทยว

Pd = ราคาในการทองเทยว

Pt = ราคาในการเดนทาง

จากรปท3.7สำาหรบกรณทวไปจดดลยภาพของนกทองเทยวแตละรายจะเกดขนเมอเสนU(Q, Td) สมผสกบเสนขอจำากดทางดานรายไดระหวางจดDกบจดBเชนทจดEซงเปนจดดลยภาพทนกทองเทยว จะบรโภคสนคาและบรการอนๆ ในปรมาณ QE และใชเวลาในการทองเทยวเทากบ Td–E แตถาเสน U(Q, Td)สมผสกบเสนขอจำากดทางดานรายไดระหวางจดCกบจดD เชนทจดFจะไมถอวาเปน จดดลยภาพของนกทองเทยวเพราะจดFไมอยในชดทางเลอกทนกทองเทยวจะตองตดสนใจเลอกภายใตปญหาทใชพจารณาในแบบจำาลองนเนองจากจดทเสนU(Q, Td)สมผสกบเสนขอจำากดทางดานรายได ทเลยจากจดDขนไปจะเปนจดทนกทองเทยวใชเวลาทงหมดในการเดนทางจงไมมเวลาในการทองเทยวณแหลงทองเทยวดงนนนกทองเทยวจะจดสรรเวลารวมใหมเพอใหมเวลาอยางนอยทสดเทากบTd–max

หรอทจดDสำาหรบการทองเทยวหรอพกผอนณแหลงทองเทยว นอกจากนเวลาทนกทองเทยวใชในการทองเทยวณแหลงทองเทยวยงขนอยกบราคาการทองเทยว [Td = –ƒ(Pd)] ดงนนดลยภาพทจด E ซงมราคาการทองเทยวเทากบ Pd–E นกทองเทยวจะใชเวลาใน การทองเทยวเทากบTd–E ตอมาเมอสมมตใหราคาการทองเทยวลดลงเรอยๆ นกทองเทยวจะใชเวลาใน การทองเทยวเพมขนเรอยๆ(ตามความสมพนธทตรงกนขามกนระหวางเวลาทใชในการทองเทยว ณแหลงทองเทยวกบราคาการทองเทยว) จนถงจดสงสดทนกทองเทยวสามารถใชเวลาในการทองเทยวได (Td–max)ณจดน เสนU''(Q, Td)จะสมผสกบเสนY''ทจดดลยภาพEmaxซงเปนจดตำาสดของราคาการทองเทยว (Pd–min) ในทางกลบกนการเพมขนของราคาการทองเทยวจะทำาใหนกทองเทยวใชเวลาในการทองเทยวณ แหลงทองเทยวลดลงจนถงจดตำาสดของเวลาทสามารถใชในการทองเทยวได (Td–min) ซงเสนU'(Q, Td)จะสมผสกบเสนY'ทจดดลยภาพEminทเปนจดสงสดของราคาการทองเทยว(Pd–max) ดงนนเมอลากเสนเชอมระหวางจด Emin E และ Emax จะไดเสนอปสงคของเวลาทใชในการทองเทยว ณแหลงทองเทยวดงแสดงในรปท3.8(ข)


รปท 3.8 อปสงคของเวล�ทใชในแหลงทองเทยวต�มแนวคดของ Morey

(ก)

0

Td

Td-max

Td-minEmin

Y'

U' (Q, Td)U (Q, Td)

U'' (Q, Td)

YY''

Emax

EDTd-E

QAB

(ข)

0

Pd-E

Pd-min

Pd-max

Pd

Td-maxTd-0Td-min

Emax

Emin

E

Td

Td = –ƒ(Pd )

เสนอปสงคของเวลาทใชในการทองเทยวณ แหลงทองเทยว ตามแนวคดของMorley เปนเสนอปสงคทแสดงความสมพนธระหวางเวลาทใชในการทองเทยวกบราคาการทองเทยวทเปนไปตามกฎของอปสงคทวาการเพมขนของราคาการทองเทยวจะทำาใหเวลาทใชในการทองเทยวลดลงโดยณระดบราคา การทองเทยวสงสด (Pd–max) เปนระดบราคาทนกทองเทยวจะใชเวลาในการทองเทยวนอยทสด (Td–min) หากระดบราคาการทองเทยวเพมขนมากกวาจดน นกทองเทยวจะไมใชเวลาในการทองเทยว (Td = 0) เนองจากณระดบราคาดงกลาวนกทองเทยวจะไดรบอรรถประโยชนสวนเพมจากการใชเวลาในการทองเทยว นอยกวาการบรโภคสนคาหรอบรการอนๆ ณ แหลงทองเทยว ดงนนนกทองเทยวจะนำารายไดทจดสรรไวสำาหรบการทองเทยวไปใชในการบรโภคสนคาและบรการอนๆ ทใหอรรถประโยชนสวนเพมสงกวา การใชเวลาในการทองเทยวในทางตรงกนขามหากระดบราคาการทองเทยวลดลงจนถงจดตำาสด(Pd–min) นกทองเทยวจะใชเวลาทงหมดในแหลงทองเทยวแทนการบรโภคสนคาหรอบรการอนๆณแหลงทองเทยวเนองจากณระดบราคาดงกลาวนกทองเทยวจะไดรบอรรถประโยชนสวนเพมจากการใชเวลาในการทองเทยว มากกวาการบรโภคสนคาและบรการอนๆ ณ แหลงทองเทยว อยางไรกตามนกทองเทยวจะไมสามารถ ใชเวลาในการทองเทยวเกนกวาTd–maxเนองจากเปนเวลาสงสดทนกทองเทยวจดสรรไวสำาหรบการทองเทยว ในแตละครง

3.3.3 แนวคดอปสงคของเวลาทใชในแตละแหลงทองเทยว ความแตกตางของแหลงทองเทยวแตละแหงทงในเรอง ราคาการทองเทยว เวลาในการเดนทางสงดงดดใจ ฯลฯ ยอมมผลทำาใหนกทองเทยวแตละรายจดสรรเวลาในการทองเทยวแตกตางกน ดงนน นกทองเทยวแตละรายจงมอปสงคของเวลาทใชในแตละแหลงทองเทยวแตกตางกนแนวคดอปสงคของเวลา


ทใชในแตละแหลงทองเทยวมพนฐานการพฒนามาจากทฤษฎการบรโภคแนวคดใหมทเสนอโดยLancaster (1966) ทแสดงใหเหนวา ปจจยเชงคณภาพ(Quality) หรอคณลกษณะ(Attribute) ของสนคาทำาใหอรรถประโยชนของผบรโภคเกดขนอยางสม (Randomutility) โดยคณลกษณะของสนคาหรอบรการ แบงออกเปนคณลกษณะทมความสมพนธกบการตดสนใจ(Relevantcharacteristics)และคณลกษณะทไมมความสมพนธกบการตดสนใจ(Irrelevantcharacteristics) ในการพจารณาการตดสนใจเลอกของผบรโภคจะพจารณาเฉพาะคณลกษณะทมความสมพนธกบการตดสนใจของผบรโภคเทานน เนองจากคณลกษณะดงกลาวเปนเงอนไขสำาคญ(Keycharacteristics) ทผบรโภคใชตดสนใจเลอกหรอไมเลอกบรโภคสนคาหรอบรการนนๆ แนวคดของLancaster(1966)เปนพนฐานสำาคญในการพฒนาแนวคดอปสงคการทองเทยวในหลายๆ การศกษาเชนRugg(1973)Morley(1992)Papatheodorou(2001)SeddighiandTheocharous(2002)เปนตน จากพนฐานแนวคดของLancaster(1966) สามารถประยกตใชกำาหนดเปนขอสมมตเบองตน ทสำาคญสำาหรบใชพฒนาแนวคดการเลอกแหลงทองเทยวหรอทเรยกวา“Lancaster’sModels”ไดดงน ก)นกทองเทยวจะไดรบอรรถประโยชนจากคณลกษณะของแหลงทองเทยวเชนชายหาดสถานบนเทงราตร วฒนธรรม การบรการของภาครฐหรอเอกชน เปนตน ไมใชจากตวแหลงทองเทยว เชน นกทองเทยวทเดนทางไปทองเทยวจงหวดภเกตจะไดรบอรรถประโยชนจากการไปทองเทยวทชายหาดหรอสถานบนเทงราตรในภเกตซงเปนคณลกษณะของภเกตไมใชจากตวภเกตทเปนแหลงเทยวเปนตน ข)แหลงทองเทยวแตละแหงจะมคณลกษณะมากกวา1คณลกษณะและจะมการผสมคณลกษณะเฉพาะตางๆ เขาดวยกน กอนทจะประกอบขนมาเปนแหลงทองเทยว เชน จงหวดภเกตซงเปนแหลง ทองเทยวทสำาคญของไทยจะประกอบดวยคณลกษณะของการทองเทยวทสำาคญหลายอยางเชนชายหาดวฒนธรรมกจกรรมทางประเพณชอปปงสถานบนเทงราตรเปนตนหรออยางจงหวดเชยงใหมซงเปนแหลงทองเทยวทสำาคญทางภาคเหนอของไทย จะประกอบดวยคณลกษณะของการทองเทยวทสำาคญ หลายอยางเชนธรรมชาตวฒนธรรมประวตศาสตรสถานบนเทงราตรเปนตน จากขอสมมตทงสองประการเมอสมมตใหมแหลงทองเทยวทกำาลงพจารณา3แหงแหลงทองเทยวแตละแหงมความแตกตางกนแตมคณลกษณะของสงดงดดใจทสำาคญ2คณลกษณะคอชายหาด(Z1) และสถานบนเทงราตร(Z2)โดยแหลงทองเทยวท1(X1)เปนแหลงทองเทยวประเภทชายหาดเนองจากมคณลกษณะทางดานชายหาดทโดดเดนดงนนเมอสมมตใหนกทองเทยวมเวลาทใชในแหลงทองเทยวท1เทากบTX1นกทองเทยวจะใชเวลาทชายหาด[Z1(X1)]มากกวาทจะใชเวลาทสถานบนเทงราตร[Z2(X1)] {Z1(X1) > Z2(X1)}ขณะทแหลงทองเทยวท2(X2)เปนแหลงทองเทยวประเภทชายหาดและบนเทงราตรเนองจากมคณลกษณะทงสองโดดเดนพอๆกนสวนแหลงทองเทยวสดทายหรอแหลงทองเทยวท3(X3) เปนแหลงทองเทยวทโดนเดนทางดานสถานบนเทงราตรดงนนจงเปนแหลงทองเทยวประเภทบนเทงราตรดงแสดงในรปท3.9


รปท 3.9 สวนผสมของคณลกษณะท�งด�นสงดงดดใจทสำ�คญของแหลงทองเทยวแตละประเภท

บนเทงราตร�

ชายหาด

X1 = แหลงทองเทยวประเภทชายหาด

X3 = แหลงทองเทยวประเภทบนเทงราตร�

0

Z1

Z1(X1)

Z2(X1)

TX1

Z2

X2 = แหลงทองเทยวประเภทชายหาดและบนเทงราตร�

เมอกำาหนดใหนกทองเทยวแตละรายมขอจำากดทางดานรายได(Budgetconstraint)และเวลาทใชในการทองเทยว(Timeconstraint)แตกตางกนในแตละแหลงทองเทยวโดยสมมตใหนกทองเทยวมเวลาสงสดทสามารถใชในการทองเทยวในแหลงทองเทยวท1เทากบS1(ขอจำากดทางดานเวลา)และมระดบราคาการทองเทยว(หรอคาใชจายในการทองเทยว)สงสดทสามารถใชจายไดภายใตรายไดและตนทนในการเดนทางเทากบM1(ขอจำากดทางดานรายได)เชนเดยวกนในแหลงทองเทยวท2และ3นกทองเทยว จะมขอจำากดทางดานเวลาเทากบS2และS3ตามลำาดบและขอจำากดทางดานรายไดเทากบM2และM3 ตามลำาดบ เมอลากเสนเชอมระหวาง S1 S2 และ S3 จะไดเสนขอจำากดทางดานเวลา ขณะเดยวกน เมอลากเสนเชอมระหวางM1 M2และM3จะไดเสนขอจำากดทางดานรายไดดงแสดงในรปท3.10 จากขอจำากดทางดานรายไดและเวลา เมอลากเสนเชอมจดสงสดของราคาการทองเทยวและเวลาในแตละแหลงทองเทยวคอจดM1 M2และS3จะไดเสนขอจำากดทเปนไปได(Feasibleconstraint) ซงเปนเสนทแสดงถงราคาการทองเทยวและเวลาทนกทองเทยวสามารถใชไดในแตละแหลงทองเทยวภายใต ขอจำากดของรายไดและเวลาทมอยเชนในกรณของแหลงทองเทยวท1แมวานกทองเทยวจะมเวลาสงสด ทสามารถใชในการทองเทยวเทากบS1แตเนองจากระดบราคาสงสดทนกทองเทยวสามารถจายไดเทากบM1 ดงนนนกทองเทยวจงไมสามารถใชเวลา ณ แหลงทองเทยวท1 เกนกวาจด M1 ทเปนขอจำากด ทางดานรายได เชน แมวานกทองเทยวสามารถลางานเพอมาพกผอนทภเกตได5 วน แตเนองจาก นกทองเทยวมรายไดจำากดจงใชจายเพอการทองเทยวทภเกตไดเพยง3วนเปนตนสวนในแหลงทองเทยว ท2มลกษณะคลายคลงกบแหลงทองเทยวท1คอมราคาสงสดเปนขอจำากดในการทองเทยวแตในแหลงทองเทยวท3กลบมเวลาสงสดเปนขอจำากดในการทองเทยว


รปท 3.10 ขอจำ�กดทเปนไปได (Feasible constraint) ของก�รทองเทยวในแหลงทองเทยวแตละประเภท


ชายหาด

X1

X3

0

Z1

S1

M1 M2

M3S3

S2

Z2

X2

Time constraint

Budgetconstraint

Feasibleconstraint

จากขอจำากดทเปนไปไดนกทองเทยวสามารถจดสรรเวลาและรายไดของตนเองใหสามารถทองเทยว ในแหลงทองเทยวตางๆไดมากกวา1แหงโดยมตนทนการเดนทางระหวางแหลงทองเทยวมากกวากรณทมการทองเทยวเพยงแหงเดยวดงนนจงตองปรบปรงเสนขอจำากดทเปนไปไดใหมลกษณะโคงเวา(Convex) เพอใหสามารถอธบายในกรณดงกลาวได(รปท3.11(ก)) เมอพจารณาเสนขอจำากดทเปนไปไดรวมกบเสนความพอใจเทากนระหวางการเลอกทองเทยวทชายหาดกบบนเทงราตร [U = U(Z1, Z2)] ทำาใหทราบดลยภาพของนกทองเทยวทเกดขนจากการทเสนความพอใจเทากนสมผสกบเสนขอจำากดทเปนไปได ดงแสดงในรปท3.11(ข)จดดลยภาพของนกทองเทยวในรปท3.11(ข)แสดงใหเหนวาหากนกทองเทยว ตดสนใจเลอกทองเทยวในแหลงทองเทยวท 1 หรอ3 ทำาใหนกทองเทยวไดรบอรรถประโยชนเทากน แตนอยกวาการตดสนใจเลอกทองเทยวในแหลงทองเทยวท2ดงนนนกทองเทยวจะตดสนใจเลอกทองเทยวในแหลงทองเทยวท2เนองจากไดรบอรรถโยชนสงสดจากการตดสนใจในครงน


รปท 3.11 ดลยภ�พและก�รตดสนใจเลอกแหลงทองเทยวของนกทองเทยว


ชายหาด

X1

X3

0

Z1

Z2

X2

(ก)


ชายหาด

X1

X3

0

Z1

Z2

X2

(ข)

ตอมาเมอสมมตใหมแหลงทองเทยวท4 เกดขนมาใหม (X4) โดยเปนแหลงทองเทยวประเภทชายหาดและบนเทงราตรเชนเดยวกบแหลงทองเทยวท2 แตมราคาการทองเทยวตำากวาแหลงทองเทยว ท2ทำาใหขอจำากดทางดานเวลาและรายไดของแหลงทองเทยวท4(S4และM4)อยสงกวาแหลงทองเทยว ท2 และสมผสกบเสนความพอใจเทากนเสนใหมทสงกวาเสนความพอใจเสนเดม ดงนนนกทองเทยวจะ ตดสนใจเลอกทองเทยวในแหลงทองเทยวท4 แทนแหลงทองเทยวท2 เนองจากนกทองเทยวไดรบอรรถประโยชนสงขนจากการใชเวลาในการทองเทยวในแหลงทองเทยวท4(รปท3.12)

รปท 3.12 ดลยภ�พและก�รตดสนใจเลอกของนกทองเทยวกรณทมแหลงทองเทยวใหมเกดขน


ชายหาด

0

Z1

Z2

X1

X3

X2

X4S4

M4


นอกจากนหากแหลงทองเทยวท1 มการลงทนพฒนาคณลกษณะทางดานสถานบนเทงราตรใหมคณภาพดขนทำาใหเสนทแสดงถงแหลงทองเทยวท1ขยบจากเสนX1เปนX'1ขณะเดยวกนการพฒนาดงกลาวทำาใหขอจำากดทเปนไปไดของแหลงทองเทยวท1ลดลงจากF1เหลอF'1ซงอยสงกวาขอจำากด ทเปนไปไดของแหลงทองเทยวท2 และไปสมผสกบเสนความพอใจเทากนเสนใหมทใหอรรถประโยชน สงกวา ดงนนนกทองเทยวจะตดสนใจเลอกทองเทยวในแหลงทองเทยวท1 แทนแหลงทองเทยวท2เนองจากนกทองเทยวไดรบอรรถโยชนสงสดจากการตดสนใจในครงน(รปท3.13)

รปท 3.13 ดลยภ�พและก�รตดสนใจเลอกของนกทองเทยวกรณทมก�รปรบปรงคณภ�พของแหลงทองเทยว


ชายหาด

X1

X3

0

Z1

Z2

X2

X'1

F'1

F1

จากแนวคดขางตน สามารถนำามาประยกตใชเพอหาอปสงคของเวลาทใชในแตละแหลงทองเทยวเนองจากเวลาทใชในแหลงทองเทยวแตละแหงจะขนอยกบราคาการทองเทยวในแหลงทองเทยวนนๆซงจาก รปท3.11นกทองเทยวตดสนใจเลอกทองเทยวในแหลงทองเทยวท2ดงนนในทนจงขอยกตวอยางการหาอปสงคของเวลาทใชในแหลงทองเทยวท2 โดยมขอสมมตเพมเตมวาเวลาทใชในแหลงทองเทยวท2 ไดรบอทธพลจากราคาการทองเทยวในแหลงทองเทยวท2 เทานน [T(X2) = –ƒ(PX2)]ดงนนจากรปท3.14(ก)จดดลยภาพของนกทองเทยวทระดบราคาP0คอจดEซงเปนจดทเสนU(Z1, Z2)ตดกบจดM2(P0)ณจดนนกทองเทยวจะใชเวลาเทากบT0ตอมาเมอสมมตใหแหลงทองเทยวท2มราคาลดลงเรอยๆจนถงระดบราคาทP1ซงเปนระดบราคาตำาสด(Pmin)ของแหลงทองเทยวท2ณระดบราคาน เปนจดสงสดของขอจำากดทางดานเวลา (S2) ทนกทองเทยวสามารถใชไดในแหลงทองเทยวท2 ดงนนณ ระดบราคาทPmin นกทองเทยวจะใชเวลาเทากบTmax ในทางกลบกนหากราคาของแหลงทองเทยว ท2 เพมขนเรอยๆ จนถงระดบราคาท P2 ซงเปนระดบราคาสงสด (Pmax) ของแหลงทองเทยวท2 หากระดบราคาของแหลงทองเทยวท2 เพมขนมากกวาจดน นกทองเทยวจะเปลยนไปเลอกทองเทยว


ในแหลงทองเทยวท3แทนเนองจากมระดบราคาทตำากวาและไดรบอรรถประโยชนเทากบการทองเทยว ในแหลงทองเทยวท2ดงนนณระดบราคาPmaxเปนระดบราคาทนกทองเทยวจะใชเวลาในแหลงทองเทยว ท2นอยทสดคอเทากบTminเมอลากเสนเชอมระหวางจดEmin EและEmaxจะไดเสนอปสงคของเวลาทใชในแหลงทองเทยวท2ดงแสดงในรปท3.14(ข)

รปท 3.14 อปสงคของเวล�ทใชในแหลงทองเทยวท 2

0

Z1

Z1 TX2T0T2 = Tmin T1 = Tmax

(ก)

0

PX2

(ข)

U'(Z1, Z2)

U"(Z1, Z2)

U(Z1, Z2)

X1

X3

Emin

X2

M2(p0)T1

T0

T2

M2(p1) = M2(pmin)

M2(p2) = M2(pmax)

E

EmaxPmin

Pmax

P0

T(X2) = –ƒ(PX2)

จากเสนอปสงคดงกลาว แสดงใหเหนวา เวลาทใชในแหลงทองเทยวท2 กบราคาการทองเทยวของแหลงทองเทยวท2มความสมพนธในทศทางตรงกนขามโดยเมอระดบราคาการทองเทยวของแหลง ทองเทยวท2 เพมขนจนถงระดบราคาสงสดทPmax นกทองเทยวจะใชเวลาในแหลงทองเทยวนอยทสดเทากบ Tmin และถาหากระดบราคาการทองเทยวในแหลงทองเทยวท2 เพมขนมากกวาระดบราคาน นกทองเทยวจะเลอกทองเทยวในแหลงทองเทยวอนทมระดบราคาทตำากวาและไดรบอรรถประโยชนเทากน (ในกรณนคอ แหลงทองเทยวท3) ขณะเดยวกนหากระดบราคาทแหลงทองเทยวท2 ลดลงจนถงระดบ ราคาตำาสดท Pmin นกทองเทยวจะใชเวลาทงหมดในการทองเทยวในแหลงทองเทยวท2 อยางไรกตาม นกทองเทยวจะไมสามารถใชเวลาเกนกวา Tmax เนองจากเปนจดสงสดของขอจำากดทางดานเวลาท นกทองเทยวสามารถใชในแหลงทองเทยวท2


3.4 แบบจำ�ลองอปสงคของก�รทองเทยว

การศกษาหรอพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวมความสำาคญตอการกำาหนดกำาลงการผลต ของอตสาหกรรมหรอนโยบายการพฒนาอปทานทสอดคลองกบความตองการของอปสงคขณะทการศกษา ขนาดและพฤตกรรมของนกทองเทยวสามารถลดความไมแนนอนของอปสงคของการทองเทยวไดนอกจากน สามารถประยกตใชการศกษาอปสงคประเมนผลกระทบทางดานเศรษฐกจของการทองเทยวทเกดขนทงทางตรงและทางออมไดอกดวยทผานมานยมศกษาหรอวเคราะหอปสงคของการทองเทยวในเชงปรมาณ ทเปนการศกษารปแบบพฤตกรรมของอปสงคทอธบายดวยปจจยตางๆทางทฤษฎหรอกรอบแนวคดรวมทง การศกษาความสมพนธระหวางอปสงคกบปจจยกำาหนดตางๆ โดยสามารถแสดงแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวโดยทวไปไดดงน

D = ƒ(X1 , … , Xn , ε)

โดยท D คอ อปสงคของการทองเทยว เชนจำานวนนกทองเทยว รายไดจากการทองเทยวเปนตน

X1 , … , Xn คอ ปจจยทกำาหนดอปสงคเชนราคารายไดเปนตน

ε คอ ตวแปรเฟนสม

โดยทวไปแบงการศกษาอปสงคของการทองเทยวออกเปน2ประเภทคอ 1) การศกษาอปสงคของการทองเทยวทแทจรง(Actualtourismdemand):เปนการศกษาโดยใชขอมลอปสงคของการทองเทยวทเกดขนจรงเชนจำานวนนกทองเทยวชาวตางชาตทเดนทางมาทองเทยวประเทศไทย เปนตนขอมลทใชสวนใหญเปนขอมลอนกรมเวลาและนยมพฒนาแบบจำาลองอปสงคเพอการพยากรณหรอเพอศกษาในประเดนตางๆทสำาคญเชนความยดหยนของอปสงคตอราคาหรอตอรายได การประเมนผลกระทบจากเหตการณวกฤตเปนตน 2) การศกษาอปสงคของการทองเทยวทมศกยภาพ(Potentialtourismdemand):เปนการศกษาอปสงคทคาดวาจะเกดขนในอนาคตเชนการศกษาพฤตกรรมการตดสนใจเลอกแหลงทองเทยวการศกษาโอกาสในการกลบมาเทยวซำาของนกทองเทยวเปนตนนอกจากนยงสามารถศกษานกทองเทยวกลมทไดวางแผนการทองเทยวไวแลว แตยงไมไดทองเทยวตามแผนทวางไว การศกษาตามแนวทางนสามารถใชอธบายพฤตกรรมของนกทองเทยวในการตดสนใจเลอกทองเทยวไดอยางสมเหตสมผลภายใตตวแปรทางสงคมและเศรษฐกจของนกทองเทยวรวมทงตวแปรคณภาพและสภาพแวดลอมตางๆของแหลงทองเทยว

สำาหรบการวเคราะหอปสงคของการทองเทยวแบงออกเปน2ลกษณะคอ 1) การวเคราะหในระดบบคคล(Individual):เปนการศกษาหรอวเคราะหพฤตกรรมของนกทองเทยวในระดบตวบคคล เชน การวเคราะหการตดสนใจเลอกทองเทยว การวเคราะหจำานวนเงนหรอจำานวนวน ทนกทองเทยวใชในการทองเทยว เปนตน การวเคราะหในระดบนสวนใหญจะใชขอมลจากการสมภาษณ นกทองเทยวทเปนขอมลภาคตดขวาง(Crosssectiondata)


2) การวเคราะหในภาพรวม(Aggregate): เปนการศกษาหรอวเคราะหอปสงคของการทองเทยวในภาพรวมทงในระดบประเทศหรอภมภาคเชนการวเคราะหอปสงคของนกทองเทยวชาวจนทเดนทาง มาทองเทยวไทย เปนตน การวเคราะหในระดบน สวนใหญจะใชขอมลอนกรมเวลา และนยมพฒนา แบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวรวม(Aggregatedemandmodels)สำาหรบใชพยากรณและ/หรอเพอทราบคาความยดหยนของอปสงคทมตอราคาและรายไดในระดบประเทศ

สวนรปแบบของอปสงคของการทองเทยวแบงออกไดเปน2รปแบบคอ 1) รปแบบทมหนวยเปนจำานวน(Volume)คออปสงคของการทองเทยวทมหนวยวดเปนจำานวนเชนจำานวนนกทองเทยวจำานวนวนพกจำานวนครงทเดนทางมาทองเทยวในแตละปเปนตน 2) รปแบบทมหนวยเปนเงน(Monetary) คอ อปสงคของการทองเทยวทมหนวยวดเปนหนวย ของเงนตราเชนรายไดจากการทองเทยวคาใชจายของนกทองเทยวเปนตน จากขางตนจะเหนไดวากอนการศกษาหรอวเคราะหอปสงคของการทองเทยวจะตองพยายามตอบคำาถามเบองตนวา จะศกษาอปสงคของการทองเทยวประเภทใด ในลกษณะใดและรปแบบใด เนองจาก สงตางๆเหลานมความสำาคญตอการเลอกแบบจำาลองและวธทใชศกษาในบทนนำาเสนอแบบจำาลองทนยมใชวเคราะหอปสงคของการทองเทยวทสำาคญ3แบบจำาลองคอแบบจำาลองการใชจายของนกทองเทยว (Touristexpendituremodels) แบบจำาลองการเลอกแหลงทองเทยว(Destinationchoicemodels) และแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวรวม(Aggregatedemandmodels)ดงมรายละเอยดพอสงเขป ดงน

3.4.1 แบบจำาลองการใชจายของนกทองเทยว(TouristExpenditureModels) การศกษาการใชจายของนกทองเทยว(Touristexpenditure)มการศกษาหลายรปแบบสามารถแบงออกเปน4กลมดงน 1) การศกษาประเภทและองคประกอบของการใชจายของนกทองเทยว: เปนการศกษาเพอทราบประเภทและรายละเอยดของการใชจายของนกทองเทยววา มการใชจายในหมวดหมใดมากนอยแตกตางกนอยางไร โดยทวไปจะแบงหมวดหมของการใชจายของนกทองเทยวออกเปน คาทพก คาอาหารและ เครองดมคาซอสนคาและของทระลกคาใชจายเพอความบนเทงคาบรการนำาเทยวคาพาหนะในการเดนทาง และคาใชจายอนๆ 2) การศกษาปจจยทกำาหนดหรอมอทธพลตอการใชจายของนกทองเทยว:เปนการศกษาเพอคนหา ปจจยทเปนตวกำาหนดหรอมอทธพลตอการใชจายของนกทองเทยว โดยนยมพฒนาแบบจำาลองหรอฟงกชนการใชจายของนกทองเทยว(Touristexpenditurefunction)บนทฤษฎอปสงคทางออม(Indirectdemand)ทวาการใชจายของนกทองเทยวจะขนอยกบรายไดและปจจยกำาหนดอนๆเชนปจจยทางสงคม และเศรษฐกจของนกทองเทยวเปนตนตวอยางการศกษาในกลมนเชนการศกษาการใชจายเพอการทองเทยว ภายในประเทศของคนไทยโดยใชขอมลการสำารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนเปนตน


3) การศกษาการใชจายของนกทองเทยวภายใตคณลกษณะทแตกตางกนของนกทองเทยว:เปนการศกษาเปรยบเทยบการใชจายของนกทองเทยวกลมตางๆเชนเปรยบเทยบระหวางเพศอาชพระดบรายได ภมภาคประเทศเปนตนรวมทงการคนหานกทองเทยวกลมทมการใชจายสงสดโดยประยกตใชเครองมอ ทางสถตเชนMultipleClassificationAnalysis(MCA)เปนตนตวอยางการศกษาลกษณะนเชนการศกษา ของอครพงศอนทองไพรชพบลยรงโรจนและมงสรรพขาวสอาด(2549)ใชMCAวเคราะหพฤตกรรมการใชจายของนกทองเทยวชาวตางชาตทเดนทางมาทองเทยวไทยจำานวน1,661 คน ในป พ.ศ.2548พบวา นกทองเทยวชาวตางชาตทเปนกลมตวอยางมคาใชจายเฉลยตอคนตอวนประมาณ4,294 บาท โดยนกทองเทยวชาวตางชาตทใชจายสงสดเปนนกทองเทยวทมระดบรายไดสงกวา5,000ดอลลารสหรฐฯ/ป เปนเพศหญงมอายระหวาง35-44ปหรอมากกวา60ปมอาชพWhite-collarworkerและเปนนกทองเทยว จากอาเซยนหรอตะวนออกกลางหรอเอเชยใตเปนตน 4) การศกษาการจดสรรคาใชจายสำาหรบการทองเทยวของครวเรอน:เปนการศกษาเพออธบายการจดสรรคาใชจายสำาหรบการทองเทยวของครวเรอน รวมทงการศกษาเพอคนหาปจจยทมอทธพลตอการจดสรรคาใชจายสำาหรบการทองเทยวของครวเรอน การศกษาตามแนวทางนนยมใชแบบจำาลองAlmost IdeaDemandSystem(AIDS)ของDeatonandMuellbauer(1980)เนองจากเปนแบบจำาลองทสามารถสะทอนอปสงคทางออม(Indirectdemand)ของครวเรอนทมตอการทองเทยวและทำาใหทราบคาความยดหยนของคาใชจายทแสดงถงประเภทของสนคา รวมทงความยดหยนของราคา โดยปจจยทมอทธพลตอคาใชจายสำาหรบการทองเทยวของครวเรอนสวนใหญพจารณาจากรายไดปจจยทางสงคมและเศรษฐกจของครวเรอน คาใชจายทงหมดของนกทองเทยวประกอบดวยคาใชจายทประเทศตนทาง เชนคาตวเครองบนคาซอบรการนำาเทยวเปนตนบวกดวยคาใชจายทแหลงทองเทยวเชนคาทพกคาอาหารและเครองดมคาของทระลกเปนตนโดยทวไปแบงคาใชจายของนกทองเทยวออกเปน4แบบคอ 1) คาใชจายรวมทงหมดตอครงตอกลม: เปนคาใชจายรวมทงหมดทนกทองเทยวใชจายในการ เดนทางทองเทยวในแตละครง(Trip)โดยเปนคาใชจายทรวมถงการใชจายของบคคลอนๆทเดนทางทองเทยว พรอมกบนกทองเทยวเชนคสมรสบตรญาตพนองเปนตนคาใชจายลกษณะนมหนวยเปนหนวยเงน/ครง/กลมเชนบาท/ครง/กลมเปนตน 2) คาใชจายรวมทงหมดตอครงตอคน: เปนคาใชจายรวมทงหมดตอคนทนกทองเทยวใชจาย ในการทองเทยวแตละครงโดยนำาคาใชจายรวมทงหมดตอครงตอกลมหารดวยจำานวนคนทเดนทางพรอมกบ นกทองเทยวคาใชจายลกษณะนมหนวยเปนหนวยเงน/ครง/คนเชนบาท/ครง/คนเปนตน 3) คาใชจายในแตละวนตอครงตอกลม:เปนคาใชจายตอวนของนกทองเทยวทใชจายในการทองเทยว แตละครง โดยรวมคาใชจายของบคคลอนๆ ทเดนทางพรอมกบนกทองเทยว สามารถคำานวณโดยนำา คาใชจายรวมทงหมดตอครงตอกลมหารดวยจำานวนวนทนกทองเทยวใชในการทองเทยวคาใชจายลกษณะน มหนวยเปนหนวยเงน/วน/กลมเชนบาท/วน/กลมเปนตน


4) คาใชจายในแตละวนตอครงตอคน: เปนคาใชจายตอคนทนกทองเทยวใชจายในแตละวนของการทองเทยวแตละครงโดยนำาคาใชจายในแตละวนตอครงตอกลมหารดวยจำานวนคนทเดนทางพรอมกบนกทองเทยวคาใชจายลกษณะนมหนวยเปนหนวยเงน/วน/คนเชนบาท/วน/คนเปนตน

สำาหรบกรณของการศกษาเพอพฒนาแบบจำาลองการใชจายของนกทองเทยวหรอทเรยกวาTouristexpendituremodelsทเปนการศกษาความสมพนธระหวางการใชจายของนกทองเทยวกบปจจยกำาหนดตางๆมแบบจำาลองการใชจายของนกทองเทยวโดยทวไปไดดงน

TE = ƒ(X1 , … , Xn , ε)

โดยท TE คอ คาใชจายของนกทองเทยว เชน คาใชจายของนกทองเทยวตอคน ตอวนตอครงเปนตน

X1 , … , Xn คอ ปจจยทกำาหนดการใชจายของนกทองเทยวเชนรายไดอายเปนตน

ε คอ ตวแปรเฟนสม

แบบจำาลองขางตนพฒนาบนพนฐานทฤษฎอปสงคทางออม สวนใหญนยมใชเพอการพยากรณหรอคนหาปจจยทมอทธพลตอการใชจายของนกทองเทยวผลลพธทไดจากการวเคราะหดวยแบบจำาลองดงกลาวเปนขอมลสำาคญสำาหรบการวางนโยบายเพอกระตนใหนกทองเทยวใชจายเพมขนสงหนงทจำาเปน สำาหรบการพฒนาแบบจำาลองน คอ ผศกษาจะตองกำาหนดตวแปรในแบบจำาลองกอน การศกษา โดยตวแปรอสระทนยมใชประกอบดวยรายไดอายการศกษาสญชาตขนาดของครวเรอนระยะเวลา ในการพำานกชนดของสถานทพกแรมและตวแปรอนๆทสะทอนความแตกตางทางดานสงคมและเศรษฐกจ ของนกทองเทยว สำาหรบตวแปรตามทนยมใชแบงออกเปน3 กลม และในแตละกลมมวธการวเคราะห ขอมลแตกตางกนดงน 1) กรณทเปนตวแปรตอเนอง (Continuousvariable) เชน คาใชจายเฉลยของนกทองเทยว ตอคนตอวนตอครงเปนตนตวแปรประเภทนมลกษณะแตกตางกนเชนขอมลภาคตดขวางขอมลอนกรมเวลาขอมลPoolหรอPanelทมลกษณะตอเนองหรอตดปลายหรอสดสวนเปนตนดงนนจะตองเลอกวธเคราะหขอมลใหสอดคลองกบลกษณะของขอมลเชนหากคาใชจายเปนขอมลภาคตดขวางทมลกษณะ ตอเนองและมตวแปรอสระหลายตวแปรควรใชแบบจำาลองMultipleregressionเชนการศกษาของAguiló andJuaneda(2000)ทศกษาการใชจายของนกทองเทยวกลมททองเทยวแบบหมคณะ(Masstourism)เปนตน หรอหากคาใชจายเปนขอมลสดสวนคาใชจายเพอการทองเทยวตอคาใชจายทงหมด ควรใช AlmostIdeaDemandSystem(AIDS)เชนFujii,KhaledandMark(1985)ใชAIDSศกษาการใชจายของผมาเยยมเยอนเกาะฮาวายโดยแบงสดสวนการใชจายของผมาเยยมเยอนออกเปน6กลมคอคาอาหาร คาทพกคาเสอผาคาใชบรการขนสงและอนๆเปนตน


2) กรณทเปนตวแปรสองทางเลอก(Binarychoicevariable) เชน นกทองเทยวจะจายหรอ ไมจายเพอการทองเทยวเปนตนตวแปรลกษณะนมคาเพยง2คาคอ0กบ1โดยทวไปเรยกวาตวแปรหน (Dummyvariables) ดงนนหากตวแปรตามของแบบจำาลองการใชจายของนกทองเทยวเปนตวแปรสองทางเลอก วธการวเคราะหทเหมาะสม คอBinarydiscretechoicemodels ทงทเปนแบบจำาลอง โลจท(Logit) ซงใชในกรณทตวแปรตามมการแจกแจงแบบLogistic และแบบจำาลองโพบท(Probit) ซงใชในกรณทตวแปรตามมการแจกแจงแบบปกต(Normal) 3) กรณทเปนตวแปรหลายทางเลอก(Multiplechoicevariable)เชนมการใชจายหรอไมใชจายคาทพกคาอาหารและเครองดมคาบรการนำาเทยวคาพาหนะในการเดนทางเปนตนตวแปรลกษณะน เปนตวแปรทมคามากกวา2 คา เนองจากนกทองเทยวมทางเลอกในการใชจายมากกวา2 ทางเลอก การศกษาในกรณนมทงทใหนกทองเทยวเรยงลำาดบการใชจายของตนเองการตดสนใจเลอกทจะใชจายในแตละรายการเปนตนดงนนวธการวเคราะหแบบจำาลองจงมความแตกตางกนตามลกษณะของตวแปรตาม เชน หากตวแปรตามมลกษณะทใหนกทองเทยวเรยงลำาดบการใชจาย จะใชแบบจำาลองOrderProbit ในการศกษาแตถาหากตวแปรตามมลกษณะทใหนกทองเทยวตดสนใจเลอกโดยปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจเปนปจจยสวนบคคล(Individualcharacteristic)จะใชแบบจำาลองMultinomialLogitแตหากเปนคณลกษณะของทางเลอก(Attributealternative)จะใชแบบจำาลองConditionalLogitเปนตน

3.4.2 แบบจำาลองการเลอกแหลงทองเทยว(DestinationChoiceModels) แบบจำาลองประเภทนเหมาะสำาหรบการศกษาอปสงคการทองเทยวในระดบบคคลทเปนการศกษาอปสงคของการทองเทยวทมศกยภาพการศกษาตามแนวทางนจะทำาใหเขาใจพฤตกรรมการตดสนใจของนกทองเทยวมากกวาการวเคราะหในภาพรวมทเปนการศกษาอปสงคของการทองเทยวทแทจรงเนองจากการวเคราะหตามแนวทางนจะใหความสำาคญกบกระบวนการตดสนใจของนกทองเทยวทแบงออกเปน 5ขนตอน(รปท3.15)คอ1)การตดสนใจทองเทยว2)การกำาหนดงบประมาณ3)การกำาหนดระยะเวลาทใชในการทองเทยว4)การกำาหนดประเภทของแหลงทองเทยวและ5)การตดสนใจเลอกแหลงทองเทยว(Eugenio-Martin,2003) ขนตอนท1การตดสนใจทองเทยว:ผบรโภคจะตดสนใจระหวางทองเทยวหรอไมทองเทยวดงนนตวแปรตามในขนตอนนจงมลกษณะสองทางเลอกหรอตวแปรหนทมคา0และ1คอเทยวหรอไมเทยวโดยตวแปรอสระทนยมใชอธบายการตดสนใจของผบรโภคในขนตอนน ไดแก ตวแปรทางดานสงคมและเศรษฐกจของผบรโภคและครอบครวเชนอายรายไดขนาดของครอบครวเปนตนเนองจากตวแปรตามในขนตอนนมลกษณะสองทางเลอกดงนนวธการวเคราะหทเหมาะสมคอBinarydiscretechoicemodelทงทเปนแบบจำาลองโลจทและโพบท ขนตอนท2 การกำาหนดงบประมาณในการทองเทยว: เปนการศกษาการตดสนใจและการจดสรร คาใชจายหรองบประมาณของนกทองเทยวทใชในการทองเทยวหรอศกษาปจจยทมอทธพลตอการกำาหนดจำานวนเงนทจะใชในการทองเทยวดงนนตวแปรตามในขนตอนนจงม2ลกษณะคอ1)ตวแปรตอเนองเชน คาใชจายในการทองเทยว หรอสดสวนคาใชจายในการทองเทยวตอคาใชจายทงหมดในการบรโภค


เปนตน2)ตวแปรไมตอเนอง(Discretevariable)เชนระดบหรอชวงของคาใชจายในการทองเทยวของ นกทองเทยวแตละคนเปนตนสำาหรบตวแปรอสระทนยมใชทวไปไดแกตวแปรทางดานสงคมและเศรษฐกจของนกทองเทยวเชนรายไดอายเปนตนรวมทงตวแปรทางดานการทองเทยวเชนระยะเวลาในการ ทองเทยวเปนตนสวนวธการวเคราะหทใชในขนตอนนขนอยกบลกษณะของตวแปรตามหากตวแปรตามเปนตวแปรตอเนองนยมใชRegressionmodelsและTobitmodelsแตถาตวแปรตามเปนตวแปรไมตอเนอง นยมใชMultinomialLogitmodelsหรอOrderProbitmodelsหรอConditionalLogitmodelsขนอยกบ ลกษณะของตวแปรตาม วตถประสงคของการศกษา และแบบจำาลองทใชในการศกษา อยางไรกตาม โดยทวไปนยมใชวธการLimited-dependentmodelsวธใดวธหนงในการวเคราะหแบบจำาลองในขนตอนน ขนตอนท3การกำาหนดระยะเวลาในการทองเทยว:เปนการศกษาถงจำานวนวนทนกทองเทยวจะใช ในการทองเทยว รวมทงการศกษาถงความถในการทองเทยว ณ แหลงทองเทยวนนๆ เชน จำานวนครง ในการทองเทยวจงหวดเชยงใหมในแตละปเปนตนโดยทวไปนยมศกษาถงปจจยทมอทธพลตอการกำาหนดจำานวนวนหรอจำานวนครงในการทองเทยวตวแปรตามในขนตอนนคอจำานวนวนหรอจำานวนครงในการทองเทยวทมลกษณะเปนจำานวนนบสวนตวแปรอสระทนยมใชไดแกตวแปรทางดานสงคมและเศรษฐกจของนกทองเทยวเชนรายไดอายเปนตนรวมทงเงอนไขทางสขภาพของนกทองเทยวและคณลกษณะตางๆของแหลงทองเทยวเนองจากตวแปรตามในขนตอนนมลกษณะเปนจำานวนนบดงนนวธการวเคราะหทเหมาะสมคอCountdatamodelsทแบงออกเปน3แบบจำาลองคอPoissonregressionmodels ซงใชในกรณทคาเฉลยและความแปรปรวนของตวแปรตามมคาเทากน หากคาทงสองมคาแตกตางกน จะตองใชNegativebinomialregressionmodelsแทนและหากตวแปรตามมคา“0”จำานวนมากหรอในสดสวนทสงจะใชZero-inflatedPoisson/NegativebinomialmodelsแทนนอกจากนกรณทเปนการศกษาระยะเวลาทใชพำานกณแหลงทองเทยวนยมใชDurationmodelsในการวเคราะหแบบจำาลองดงกลาว ขนตอนท4 การกำาหนดประเภทของแหลงทองเทยว: เปนการศกษาเพอคนหาปจจยทมอทธพลตอการกำาหนดประเภทของแหลงทองเทยวทนกทองเทยวสนใจ ในขนตอนนนกทองเทยวจะตองตดสนใจ 2สงพรอมๆกนคอลกษณะของการทองเทยวเชนการทองเทยวเชงวฒนธรรมการทองเทยวแบบผจญภย เปนตนและประเภทของแหลงทองเทยวเชนชายหาดภเขาธรรมชาตตวเมองชนบทเปนตนโดยลกษณะ ของการทองเทยวแตละลกษณะจะมประเภทของแหลงทองเทยวทเหมอนและแตกตางกนเชนการทองเทยวเชงวฒนธรรมณแหลงทองเทยวประเภทชายหาดภเขาตวเมองหรอชนบทเปนตนดงนนตวแปรตามในขนตอนนคอประเภทของแหลงทองเทยวทมลกษณะMultinomialdummyvariablesขณะทตวแปรอสระไดแกตวแปรทางดานสงคมและเศรษฐกจของนกทองเทยวตวแปรทางประชากรศาสตรของบคคลและตวแปรทางกายภาพของแหลงเทยวสวนวธการวเคราะหทเหมาะสมคอMultinomialLogitmodels,ConditionalLogitmodelsและNestedMultinomialLogitmodelsขนอยกบวตถประสงคและขอจำากดของแบบจำาลองทใชในการศกษา ขนตอนท5การตดสนใจเลอกแหลงทองเทยว:เปนการศกษาถงปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจเลอกแหลงทองเทยวบางครงรวมถงวธการเดนทางไปยงแหลงทองเทยวตวแปรตามในขนตอนนเปนชดทางเลอก(Choiceset)ของแหลงทองเทยวหรอวธการเดนทางทมลกษณะMultinomialdummyvariables


สวนตวแปรอสระทนยมใชแบงออกเปน3กลมคอ1)ตวแปรอสระประเภทคณลกษณะของนกทองเทยว หรอครวเรอน เชน รายได งบประมาณในการทองเทยว เปนตน2) ตวแปรอสระประเภทคณลกษณะของทางเลอกเชนราคาสงอำานวยความสะดวกเปนตนและ3)ตวแปรอสระทผสมทงสองคณลกษณะ เขาดวยกนเชนตนทนคาเดนทางตนทนของเวลาเปนตนดงนนวธการวเคราะหทเหมาะสมคอMultinomial Logitmodels,ConditionalLogitmodelsและNestedMultinomialLogitmodelsขนอยกบวตถประสงคและขอจำากดของแบบจำาลองทใชในการศกษา

รปท 3.15 กระบวนก�รตดสนใจของนกทองเทยว

ลคคบงอขจในสดตราก

วยทเงอท

ระยะเวลา

ประเภทของวยทเงอทงลหแ

กอลเจในสดตวยทเงอทงลหแ

งบประมาณ

วยทเงอทมไ

3.4.3 แบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวรวม(AggregateTourismDemandModels:ATD) แบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวรวมเปนแบบจำาลองทนยมใชศกษาอปสงคของการทองเทยวทงในระดบจงหวด ประเทศ และภมภาค สวนใหญเปนการพฒนาแบบจำาลองเพอใชในการพยากรณ ทงทเปนการพฒนาเพอใหไดแบบจำาลองทเหมาะสมหรอสอดคลองกบขอมลทใช(Modelfit)การพฒนาเพอทราบผลการพยากรณในอนาคต(Ex anteforecast)และการพฒนาเพอทดสอบความแมนยำา(Accuracy) ของการพยากรณ(Ex postforecast)ดงแสดงในรปท3.16


รปท 3.16 วตถประสงคของก�รพฒน�แบบจำ�ลองอปสงคของก�รทองเทยวเพอก�รพย�กรณ

Model Fit

Ex ante

Ex post

ขอมลจร�ง

T0 T1

T2T0 T1

T0 T1T'1

คาพยากรณ

การวเคราะหอปสงคของการทองเทยวรวมสามารถแบงออกเปน3ประเภทดงน 1) แบบจำาลองเชงสาเหต(Causalorexplanatorymodels)เปนการวเคราะหอปสงคของการทองเทยว ในกรณหลายตวแปร(Multivariatemodelsoftourismdemand)แบบจำาลองนเปนการศกษาความสมพนธระหวางอปสงคของการทองเทยวกบปจจยกำาหนดตางๆโดยอปสงคของการทองเทยวรวม(ATD)ทนยมใช คอจำานวนนกทองเทยวคาใชจายจำานวนคนพกสวนปจจยกำาหนดทใชทวไปไดแก • รายได(Y)เชนผลตภณฑมวลรวมประชาชาต(GrossdomesticProduct:GDP)ผลตภณฑ มวลรวมประชาชาตตอหว(GDPpercapita)เปนตน • ราคาของการทองเทยว(Pd)นยมใชราคาเปรยบเทยบโดยมสตรคำานวณดงน

CPId

CPIor • ERor/d

โดยท CPId คอ ดชนราคาผบรโภค(Consumerpriceindex)ของประเทศปลายทาง

CPIor คอ ดชนราคาผบรโภคของประเทศตนทาง

EXor/d คอ อตราแลกเปลยน(Exchangerate)ระหวางประเทศตนทางกบประเทศปลายทาง


• ตนทนในการเดนทาง(Tc)เชนคาเครองบนตนทนของเวลาเดนทางตนทนของพาหนะอนๆ เปนตน • ราคาของการทองเทยวทเปนคแขง(Po)นยมใชราคาเปรยบเทยบเชนเดยวกนโดยมสตรคำานวณ ดงน

CPIwd

CPIor • ERor/wd

โดยท CPId คอ ดชนราคาผบรโภคของประเทศคแขง

CPIor คอ ดชนราคาผบรโภคของประเทศตนทาง

EXor/wd คอ อตราแลกเปลยนระหวางประเทศตนทางกบประเทศคแขง

• ปจจยอนๆทสำาคญ(O)เชนเหตการณความไมแนนอนอทธพลฤดกาลเปนตน

จากตวแปรขางตนสามารถเขยนเปนอปสงคของการทองเทยวรวมในลกษณะของแบบจำาลอง เชงสาเหตไดดงน

ATD = ƒ(Y , Pd , Tc , Po , O)

โดยท ATD คอ อปสงคของการทองเทยวรวมY คอ รายไดPd คอ ราคาของการทองเทยวTc คอ ตนทนในการเดนทางPo คอ ราคาของการทองเทยวทเปนคแขงO คอ ปจจยอนๆทสำาคญ

การวเคราะหขอมลของแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวทเปนแบบจำาลองเชงสาเหตมหลายวธขนอยกบขอจำากดของขอมลและวตถประสงคของการศกษาเชนหากเปนแบบจำาลองสมการเดยว(Singleequation)ทใชขอมลอนกรมเวลาทมลกษณะไมคงท(Non-stationary)จะนยมใชวธCo-integrationandErrorcorrectionmodelsเพอหลกเลยงปญหาความสมพนธทไมแทจรง(Spuriousregression)แตถา แบบจำาลองเปนระบบสมการ(Systemequation)จะนยมใชVectorerrorcorrectionmodels(VECM)สวนกรณทคาความยดหยนของตวแปรอสระมการเปลยนแปลงตามเวลาเนองจากการเปลยนแปลงนโยบาย/เหตการณตางๆจะนยมใชTimevaryingparametermodelsนอกจากนหากขอมลทใชเปนขอมลPanelจะใชวธPaneldataanalysis ในการศกษา เปนตน เพอความเขาใจในทนจะขอยกตวอยางแบบจำาลอง ของอครพงศ อนทอง และมงสรรพ ขาวสอาด(2553) ทศกษาอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาว ของตลาดนกทองเทยวชาวตางชาตทสำาคญ11ตลาดโดยมลกษณะของแบบจำาลองเชงประจกษดงน


ln NTAi,t = β0i + β1i lnYi,t + β2i lnRPTi,t + β3i lnRPSi,t + εi,t

โดยท lnNTAi,t คอ Naturallogarithmของจำานวนนกทองเทยวจากประเทศiทเดนทางมาทองเทยวไทยในปทt

lnYi,t คอ Naturallogarithmของผลตภณฑมวลรวมประชาชาตตอหวของประเทศiในปทt

lnRPTi,t คอ NaturallogarithmของราคาการทองเทยวไทยในปทtlnRPSi,t คอ Natural logarithm ของราคาการทองเทยวเฉลยของแหลงทองเทยว

ทดแทนในปทtβ0i – β3i คอ คาสมประสทธεi,t คอ คาคลาดเคลอน

2) แบบจำาลองแรงดงดด(Gravitymodel)เปนแบบจำาลองทประยกตมาจากแบบจำาลองเศรษฐมต ทใชอธบายปรมาณการคาระหวางประเทศ โดยจำานวนครงในการทองเทยวตอปของนกทองเทยวจากประเทศตางๆจะขนอยกบจำานวนประชากรของประเทศตนทางและประเทศปลายทางและระยะทางระหวางประเทศทงสองดงแสดงเปนสมการทางคณตศาสตรไดดงน

Tij =Pi

β1Pjβ2

Dijβ3

โดยท Tij คอ จำานวนครงในการทองเทยวตอปของนกทองเทยวจากประเทศiทเดนทางไปทองเทยวยงประเทศj

Pi คอ จำานวนประชากรของประเทศiPj คอ จำานวนประชากรของประเทศjDij คอ ระยะทางระหวางประเทศiกบประเทศjβ1 – β3 คอ คาสมประสทธi คอ ประเทศตนทาง(Origincountry)j คอ ประเทศปลายทาง(Destinationcountry)

แบบจำาลองนเปนแบบจำาลองทนยมใชศกษาทางดานการคาระหวางประเทศ เนองจากงายตอการ นำามาใชอยางไรกตามแบบจำาลองนไมไดรบความนยมใชศกษาอปสงคของการทองเทยวเนองจากเหตผลหลายประการเชนระยะทางระหวางประเทศตนทางและปลายทางอาจไมใชตวชวดทดทแสดงถงจำานวนครงในการทองเทยวและยงไมมงานศกษาเชงประจกษทแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางจำานวนประชากรกบจำานวนครงในการทองเทยวรวมทงยงเปนแบบจำาลองทไมมทฤษฎทางเศรษฐศาสตรรองรบทำาใหการอธบายผลการศกษาทไดคอนขางยากลำาบากและในบางครงขาดคำาอธบายทเปนเหตเปนผลในการอธบายผลลพธทไดเปนตน


3) แบบจำาลองทไมมตวแปรอธบาย(Non-explanatorymodels)เปนการวเคราะหอปสงคของการทองเทยวในกรณตวแปรเดยว(Univariatemodelsoftourismdemand)สวนใหญมงเนนการพฒนาแบบจำาลอง เพอการพยากรณเปนสำาคญ โดยจะพฒนาแบบจำาลองบนขอมลอนกรมเวลาเพอใหมความแมนยำาในการพยากรณมากทสดแบบจำาลองอปสงคในรปแบบนมหลากหลายตงแตแบบจำาลองอยางงายเชนNaïve1, Naïve2,SimplemovingaverageเปนตนจนถงแบบจำาลองทใชเทคนคการพยากรณขนสงเชนBox andJenkins เปนตน การศกษาอปสงคของการทองเทยวทผานมานยมใชแบบจำาลองลกษณะน ในการพยากรณจำานวนนกทองเทยว เชนมงสรรพขาวสอาดและคณะ(2549)ใชวธวเคราะหแนวโนม (Timetrend) และวธBoxandJenkins พยากรณแนวโนมการทองเทยวสำาหรบประเทศในอนภมภาค ลมแมนำาโขงระหวางปพ.ศ.2547-2551ขณะทอครพงศอนทองและปวณาคำาพกกะ(2552)ใชแบบจำาลอง SARIMAIntervention พยากรณจำานวนนกทองเทยวชาวตางชาตทเดนทางมาทองเทยวไทยระหวางป พ.ศ.2550-2554ภายใตขอมลทมวกฤตดานการทองเทยวเปนตน

3.4.4 กรณตวอยางการประมาณคาอปสงคของการทองเทยวไทยในระยะยาว กรณตวอยางในทนอางองผลงานการศกษาของอครพงศอนทองและมงสรรพขาวสอาด(2553)ทเปนการประมาณคาอปสงคของการทองเทยวไทยในระยะยาวของตลาดนกทองเทยวชาวตางชาตทสำาคญ11ตลาดดงทไดเสนอแบบจำาลองอปสงคไวแลวในสวนทผานมาผลการประมาณคาความยดหยนดวยวธDOLS(Dynamicordinaryleastsquare)ทแสดงในตารางท3.2พบวาตลาดนกทองเทยวชาวตางชาต ทสำาคญเกอบทงหมดมความยดหยนตอรายได(Elasticity) ยกเวน สงคโปรและอนเดยทมความยดหยน ตอรายไดคงท(Unitaryelasticity)ผลลพธทไดทำาใหทราบวาการทองเทยวไทยเปนสนคาฟมเฟอยสำาหรบตลาดนกทองเทยวชาวตางชาตทสำาคญโดยเกาหลใตและสหราชอาณาจกรมความยดหยนตอรายไดสงถง3.432และ3.207ตามลำาดบสวนทเหลอมคาประมาณ1.318-1.742ยกเวนสงคโปรและอนเดยทมคาเทากบ0.793และ0.911ตามลำาดบ สำาหรบผลการประมาณคายดหยนตอราคาการทองเทยวไทยตอไปนเรยกวาความยดหยนตอราคาพบวาสหรฐฯและอนเดยเทานนทมความยดหยนตอราคานอย(Inelasticity)(-0.292และ-0.470ตามลำาดบ) สวนมาเลเซย สงคโปร ฝรงเศส และเยอรมนมความยดหยนตอราคาคงท สำาหรบญปน เกาหลใต จน สหราชอาณาจกรและออสเตรเลยมความยดหยนตอราคามาก


ต�ร�งท 3.2 ผลก�รประม�ณค�คว�มยดหยนของอปสงคของก�รทองเทยวไทยในระยะย�ว

ตล�ด/ประเทศตนท�งค�คว�มยดหยนตอ Wald test (F-statistic)

ร�ยได (εGDP)

ร�ค�ของไทย (εRPT)

ร�ค�ของคแขง (εRPS)

εGDP = 1 εRPT = –1

ม�เลเซย 1.318*** -1.450* 1.207** 3.220* 0.379

สงคโปร 0.793*** -0.895* 1.273*** 2.869 0.056

ญปน 1.356*** -1.968*** 2.530*** 6.240*** 5.359**

เก�หลใต 3.432*** -5.652*** 5.365*** 43.992*** 33.693***

จน 1.459*** -3.652*** 5.482*** 23.013*** 12.575***

ฝรงเศส 1.616*** -0.875** 1.112*** 7.762** 0.094

เยอรมน 1.525*** -1.555*** 1.874*** 7.572** 1.960

สหร�ชอ�ณ�จกร 3.207*** -2.085*** 3.169*** 22.330*** 3.776*

สหรฐอเมรก� 1.335*** -0.292* 0.065 10.530*** 21.717***

อนเดย 0.911*** -0.470*** 0.328* 2.117 13.930***

ออสเตรเลย 1.742*** -2.847*** 2.109*** 2.789*** 8.057***

หมายเหต:***,**,*ณระดบความเชอมนทางสถตรอยละ99,95และ90ตามลำาดบทมา:จากการคำานวณ

การทสหรฐฯและอนเดยมความยดหยนตอราคานอยเนองจากนกทองเทยวจากทงสองประเทศนยมเดนทางมาไทยเพอทำาธรกจหรอทำางาน จงไมตอบสนองตอการเปลยนแปลงของราคาการทองเทยวไทย ขณะทมาเลเซยสงคโปรฝรงเศสและเยอรมนเปนตลาดทมความยดหยนตอราคาคงทเนองจากนกทองเทยว จากสงคโปรและมาเลเซยซงอยตดกบไทยนยมเดนทางมาพกผอนในไทยโดยเฉพาะในชวงวนหยดสดสปดาห (Weekend)สวนนกทองเทยวจากเยอรมนและฝรงเศสนยมเดนทางมาทองเทยวไทยในชวงหยดยาว(Holiday) และชวงปลายปและนกทองเทยวเยอรมนสวนใหญมบานหลงทสองทไทยดงนนการเปลยนแปลงราคาการทองเทยวเพยงเลกนอยจงไมอทธพลตอการเปลยนแปลงการเดนทางมาทองเทยวไทย สำาหรบญปนเกาหลใตจนสหราชอาณาจกรและออสเตรเลยเปนตลาดทมความยดหยนตอราคามาก โดยเฉพาะเกาหลใตและจนมความยดหยนตอราคาสงกวาตลาดอนๆเนองจากนกทองเทยวจากทงสองประเทศ เปนนกทองเทยวประเภทกรปทวร(Grouptours)ทเนนทองเทยวแบบSightseeingในระดบราคาตำาดงนน ราคาจงเปนปจจยสำาคญในการตดสนใจเลอกทองเทยวในไทยขณะทนกทองเทยวจากญปนสหราชอาณาจกร และออสเตรเลยนยมทองเทยวแบบอสระ(Freeindividualtravel:FIT)แตใชบรการบรษททวรในการจองทพกและตวเครองบนและนยมทองเทยวแบบพกผอน(Vacation)ตามทะเลชายหาดและธรรมชาตซงม แหลงเทยวในลกษณะดงกลาวจำานวนมากทสามารถทดแทนไทยได ดงนนนกทองเทยวกลมนจงออนไหวตอการเปลยนแปลงของราคาการทองเทยวไทย สวนผลการประมาณคาความยดหยนตอราคาการทองเทยวของแหลงทองเทยวทดแทน(ตอไปนเรยกวาความยดหยนไขว)พบวาสวนใหญตลาดนกทองเทยวชาวตางชาตของไทยมการตอบสนองตอการเปลยนแปลงของราคาในแหลงทองเทยวทดแทนยกเวนสหรฐฯและอนเดยเปนทนาสงเกตวานกทองเทยว


ชาวตางชาตจะตอบสนองตอการเปลยนแปลงของราคาในแหลงทองเทยวทดแทนมากกวาราคาการทองเทยวไทย หรอมความยดหยนไขวมากกวาความยดหยนตอราคา(ยกเวน มาเลเซยและออสเตรเลยทความยดหยนตอราคามากกวาความยดหยนไขว)โดยเฉพาะจน(Priceelasticity=-3.652,Crosselasticity=5.482)และสหราชอาณาจกร(Priceelastic=-2.085,Crosselastic=3.169)ทมคาความยดหยนไขวสงกวา ความยดหยนตอราคามากกวา1ผลการศกษาดงกลาวสะทอนใหเหนวาการเปลยนแปลงราคาการทองเทยว ของแหลงทองเทยวทดแทนมอทธพลตออปสงคการทองเทยวไทยมากกวาการเปลยนแปลงราคาของการทองเทยวไทยยกเวนสหรฐฯและอนเดยทสวนใหญเจาะจงเดนทางมาไทยเพอทำาธรกจหรอทำางานดงนน ราคาของแหลงทองเทยวทดแทนจงไมมอทธพลตอการตดสนใจเลอกทองเทยวไทย

3.5 สรปก�รศกษ�แบบจำ�ลองอปสงคของก�รทองเทยวในอดต

ตงแตปพ.ศ.2503เปนตนมาการศกษาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวเปนหนงในงานวจย ดานการทองเทยวทไดรบความสนใจและมการตพมพเผยแพรเพมขนอยางตอเนองมาโดยตลอด4ทศวรรษ ทผานมา(Li,SongWitt,2005)ในชวงระหวางปพ.ศ.2504-2536พบวางานวจยเกยวกบการพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวมจำานวนมากถง120 เรอง จากจำานวนงานวจยดานการทองเทยวทงหมด300เรองหรอประมาณรอยละ40ของจำานวนงานวจยดานการทองเทยวทงหมด(Crouch,1994)ตอมาในชวงระหวางปพ.ศ.2543-2550(ระยะเวลา8ป)พบวางานวจยดานอปสงคของการทองเทยว ทไดรบการตพมพในวารสารระดบนานาชาตมมากถง121เรอง(SongandLi,2008)จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนความสนใจทเพมขนอยางตอเนองในการวจยหรอศกษาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวในระดบนานาชาต วธการทนยมใชพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวในปจจบนประกอบดวย แบบจำาลองอนกรมเวลา(Timeseriesmodels)เชนARIMA,SARIMAเปนตนเศรษฐมต(Econometrics)เชนError correctionmodel(ECM),Almostideademandsystem(AIDS),Timevaryingparameter(TVP)เปนตน และวธการเชงปรมาณใหมๆ ทงทเปนวธการทางสถต เชนSARIMAintervention,ARIMAX,FARIMAเปนตนและทไมใชวธการทางสถตเชนArtificialneuralnetwork(ANN)เปนตนอยางไรกตามแบบจำาลองอนกรมเวลายงคงเปนวธการทนยมใชมากกวาวธการอนๆ การศกษาในชวงแรก สวนใหญเนนการนำาเสนอผลลพธของการพยากรณในลกษณะของ การพยากรณไปในอนาคต (Ex ante forecast) หรอการเปรยบเทยบวธการพยากรณเพอนำาเสนอ แบบจำาลองทเหมาะสมกบขอมลทนำามาใช(Modelfit)(WittandWitt,1995)ตอมามการศกษาเพมขน ในประเดนของการพฒนาแบบจำาลองทเนนความแมนยำา (Accuracy) ในการพยากรณ หรอทเรยกวา Ex postforecastโดยเฉพาะในชวง10กวาปทผานมามการนำาเสนอเทคนคการพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวหลายเทคนคทสามารถพยากรณไดแมนยำามากขน เชนHybrid forecasting ทเปน การผสมวธการARIMAกบวธArtificialneuralnetwork(ANN)เขาดวยกนซงใหผลการพยากรณทแมนยำามากกวาวธการอนๆ(Tseng,YuandTzeng,2002)เปนตน


สวนขอมลทใชในการพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวสวนใหญเปนขอมลอนกรมเวลา ประเภททตยภมทอางองจากหนวยงานทเกยวของปกตมการแบงประเภทตามลกษณะเฉพาะของนกทองเทยว เชนประเทศทอยอาศย(Countryofresidence)วตถประสงคในการเดนทาง(Purposeofthetrip)เปนตนหรอแบงตามความถของขอมลอนกรมเวลาเชนขอมลรายปรายไตรมาสรายเดอนเปนตนเนองจากอปสงคของการทองเทยวมลกษณะทไมเหมอนกนในแตละบคคล(Heterogeneousordisaggregatedindividuals) ดงนนจงมการเสนอแนะใหมการพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวทแตกตางกน ตามลกษณะเฉพาะของนกทองเทยวเชนอปสงคของนกทองเทยวทจำาแนกตามตลาดตางๆเปนตน นอกจากนแมวาในอดตการพฒนาแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวจะนยมใชขอมลรายป แตปจจบนมการใชขอมลรายไตรมาสและรายเดอนเพมมากขนเนองจากขอมลลกษณะดงกลาวไดรวมอทธพล ฤดกาลหรออทธพลของการเปลยนแปลงภายในรอบปไวในขอมล อทธพลดงกลาวเปนองคประกอบหนง ทสำาคญของอปสงคของการทองเทยวและสอดคลองกบพฤตกรรมทวไปของนกทองเทยวทนยมทองเทยวตามฤดกาล(อครพงศและมงสรรพ,2552) จากขางตนจะเหนไดวา การศกษาอปสงคของการทองเทยวสวนใหญเปนการศกษาอปสงคของการทองเทยวทแทจรงทเปนการวเคราะหดวยแบบจำาลองอปสงคของการทองเทยวรวมมากกวาการศกษาอปสงคของการทองเทยวทมศกยภาพหรอการวเคราะหอปสงคของการทองเทยวแบบบคคลโดยเฉพาะการศกษาการตดสนใจเลอกแหลงทองเทยวยงมอยจำานวนนอยนอกจากนการศกษาเพอพฒนาทฤษฎอปสงคของการทองเทยวยงมอยจำานวนนอยเชนเดยวกนดงนนในอนาคตยงมประเดนทนาสนใจศกษาเพมเตมอกหลายประเดนในเรองของอปสงคของการทองเทยวเชนการศกษาในเรองของMulti-destinationsการศกษา เกยวกบผลกระทบของความเสยงทมตอการตดสนใจเลอกทองเทยว รวมทงการประเมนผลกระทบของเหตการณความไมแนนอนตางๆทมแนวโนมเพมขนในปจจบนเปนตน



1. นกทองเทยวกบผมาเยยมเยอนมนยามตางกนอยางไร?2. เรามวธประเมนหรอวดอปสงคของการทองเทยวอยางไรบาง?3. หากความยดหยนตอราคาของนกทองเทยวกลมหนงทเทยวไทยมคาเทากบ0.7หมายความวาอยางไร? ตางกบอกกลมทมคาเทากบ1.8อยางไร?4. ในนกทองเทยว2กลมนเราควรเกบคาธรรมเนยมการเขาประเทศ(Entrancefee)กลมไหนถงจะม ผลกระทบตอภาคทองเทยวนอยทสด?5. ลองหางานวจยดานอปสงคของนกทองเทยวชาวตางชาตของนกวจยตางๆมาเทยบดแลวอธบายภาพรวม อปสงคของนกทองเทยวตางชาตทมาเทยวไทย?

บทท 41

บรรษทข�มช�ต

ตงแตป1990จนถงปจจบนการขยายตวของเศรษฐกจในทกภมภาคของโลกเปนไปอยางรวดเรวอนเนองมาจากกระแสโลกาภวตนและการรวมกลมทางเศรษฐกจอาทประชาคมเศรษฐกจยโรป(EuropeanEconomicCommunity:EEC)ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน(ASEANEconomicCommunity:AEC) การรวมกลมทางเศรษฐกจกอใหเกดการเปดเสรในภาคการคาการลงทนภาคการบรการอกทงยงเปดเสรใหมการไหลเวยนของเงนทนและการเคลอนยายแรงงานอยางเสร การเปดเสรทางดานการคาการบรการและการลงทนทำาใหขอบเขตการคาและการลงทนขยายตว ใหญขน เปนการเปดโอกาสใหมการลงทนในรปของบรษทขามชาตมากขน พบวารอยละ20 ของสนคาอตสาหกรรมทผลตทงโลกไมไดผลตโดยบรษททอยในประเทศของตวเอง และพบวารอยละ85 ของเงนลงทนของบรษทขามชาตไมใชการลงทนใหม แตเปนการเขาซอเพอรวบรวมกจการ(ฝายวจยความเสยงธรกจบมจ.ธนาคารกรงไทย,2554) จากทกลาวมาขางตนจะเหนวาบรรษทขามชาตมบทบาทมากขนในโลกการคาเสรเรามกคนเคยกบคำาวา“บรรษทขามชาต”ซงมกจะพบเหนไดงายและไดยนจากตำาราสอวารสารตางๆมากมายบรรษทขามชาตในตำาราและวารสารภาษาองกฤษมหลากหลายคำาทใชอาทMultinationalCorporations(MNCs),MultinationalCompany(MNC),MultinationalEnterprises(MNEs)และTransnationalCompany(TNC)เปนตน

4.1 บรรษทข�มช�ตคออะไร

บรรษทขามชาต (MultinationalCorporations:MNCs) เปนบรรษทธรกจเอกชนในประเทศใดประเทศหนงทมกจการหรอสาขามากกวา1ประเทศขนไปซงเปนผลมาจากการขยายการลงทนโดยอาศยการลงทนโดยตรงในตางประเทศ(ForeignDirectInvestment:FDI)อาจดำาเนนการโดยเขาซอ(Acquiring)กจการทองถนทดำาเนนการอยแลวหรอสรางบรรษทใหมขนมา(Greenfield)ซงการลงทนตรงนหมายถงผลงทนซอหนทมสทธออกเสยงในการบรหารกจการได

1 เขยนโดยดร.กลดาเพชรวรณมหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตภเกตและนายนกลเครอฟนกวจยอสระ

80 บทท 4: บรรษทข�มช�ต

ประเทศทเจาของกจการตงอยเรยกวา “HomeCountry” ซงไดไปลงทนในประเทศตางๆ เรยกประเทศทรบการลงทนวา“HostCountry”ตวอยางบรรษทขามชาตของไทยเชนบรษทเจรญโภคภณฑบรษทปตท.(PPT)ซงเปนเพยงบรษทเดยวในประเทศไทยทตดอนดบท118 ใน500บรษทยกษใหญ ของโลก(Theworldlargestcorporations)ในป2009จดโดยนตยสารFortuneGlobal500โดยใชปรมาณ รายได อตราการขยายตวและผลกำาไรเปนเกณฑในการจดอนดบ สวนบรรษทขามชาตของไทยในอตสาหกรรมการบรการและการทองเทยวเชนรานอาหารBlueElephantรานอาหารสฟาบรรษทขามชาต ในระดบสากล เชนบรษทวอรลมารท(Wal-Mart)ของอเมรกาบรษทคารฟ(Carrefour)ของฝรงเศสบรษทไมโครซอฟต(Microsoft)ของสหรฐอเมรกาบรษทโนเกย(Nokia)ของฟนแลนดบรษทโตโยตามอเตอร(ToyotaMotor)ของญปนบรษทอนเทล(Intel)ของสหรฐอเมรกาบรษทโคคาโคลา(CocaCola) ของสหรฐอเมรกาบรษทไอบเอม(IBM)ของสหรฐอเมรกาและบรษทไนก(Nike)ของสหรฐอเมรกา บรรษทขามชาตจะเนนทกำาไรสงสดของกลมบรษทโดยรวมมไดมงหวงกำาไรสงสดในหนวยธรกจใดธรกจหนง

4.2 ก�รแบงกลมของบรรษทข�มช�ต

ในอดตจนถงประมาณป พ.ศ.2550 บรรษทขามชาตสวนใหญมาจากสามกลมประเทศหลก3ประเทศคอประเทศสหรฐอเมรกาสหภาพยโรป(กลมEU)และญปนหรอเรยกวากลมTriadจงไดมการแบงกลมของบรรษทขามชาตตามปรมาณรายไดทเกดจากพนทตางๆ ทบรรษทขามชาตเขาไปตงอยโดยอางองจากปรมาณรายไดทเกดจากพนทประเทศหลกสามกลมดงกลาวขางตน สามารถแบงไดเปน 4กลม(Rugman2005อางในสจนดา2553)คอ 1)Home-regionalMNCs บรรษทขามชาตทมรายไดอยางนอยรอยละ50 มาจากกลมประเทศหลก3 ประเทศ คอ ประเทศสหรฐอเมรกา สหภาพยโรป(กลมEU) และ ญปน ตวอยางของบรษท ขามชาตรปแบบนเชนWal-MartและCarrefourโดยรายไดประมาณรอยละ90ของบรษทWal-Martมาจากยอดขายในภมภาคอเมรกาและรายไดประมาณรอยละ80ของบรษทCarrefourมาจากยอดขายในประเทศแถบยโรป 2) Bi-regionalMNCsบรรษทขามชาตทมรายไดไมถงรอยละ50มาจากHome-regionและม รายไดมากกวารอยละ20 มาจากอยางนอยสองสวนจากสามสวนจากกลมTriad(2/3ofTriad) เชน บรษทจากประเทศเนเธอรแลนดชอRoyalAhold เขามาลงทนในประเทศไทยโดยรวมกลมกบTopsSupermarkets ซงรายไดประมาณรอยละ30 มาจากยอดขายในประเทศกลมยโรป(ไมถงรอยละ50 จากhome-region)แตมยอดขายประมาณรอยละ59จากประเทศกลมนาฟตา(NAFTA)ซงประกอบดวยประเทศในสหรฐอเมรกาแคนาดาและแมกซโก 3) Host-regionalMNCsรายไดเกนกวารอยละ50ของบรรษทขามชาตมาจากนอกกลมTriadหรอนอกพนททตนตงอย


4) GlobalMNCsไมมการกระจกตวของรายไดในพนทใดพนทหนงกลาวคอในแตละพนทมรายได รอยละ20 หรอมากกวามาจากกลมTriad เชน บรษทLouisVuittonMoëtHennessy(LVMH) ของประเทศฝรงเศส ซงเขามารวมกลมกบ บรษทClub21 ในประเทศไทย ขายสนคาแบรนดเนม ชอบรษทLVMHมยอดขายกระจายในทกภมภาคไมกระจกตวอยในพนทใดพนทหนง ในปจจบนบรรษทขามชาตทมาจากประเทศอนนอกกลมTriadเรมมบทบาทมากขนในเศรษฐกจโลกอาทกลมประเทศBRICซงประกอบดวยประเทศบราซล(Brazil)รสเซย(Russia)อนเดย(India)และจน(China)ตวอยางของบรษทขามชาตในกลมนเชนบรษทHaierของประเทศจนบรษทTataMotorsของประเทศอนเดยดงนนการแบงกลมของบรรษทขามชาตโดยอางองจากปรมาณรายไดทเกดจากพนทประเทศหลก3กลมหรอเรยกวากลมTriadอาจจะไมครอบคลมจงไดมการแบงกลมของบรรษทขามชาตโดยใชฐานการผลตเปนเกณฑสามารถแบงไดเปน3ประเภทคอ 1) บรรษทขามชาตแนวดงบรรษทขามชาตแบบนจะมศนยกลางและมฐานการผลตอยในประเทศแม โดยประเทศแมทำาการผลตและสงไปขายยงประเทศตางๆทเปนรานสาขาหรอตวแทนจำาหนายโดยบรรษทขามชาตแนวดงจะผลตสนคาทหลากหลายประเภทและสงไปขายยงประเทศตางๆ 2) บรรษทขามชาตแนวนอน จะมฐานการผลตอยในหลายประเทศ โดยมากจะมฐานการผลต อยในประเทศมวตถดบและแรงงานราคาถก เชน จนและอนเดย โดยมากจะเปนการผลตสงสนคาและ บรการประเภทเดยวไมหลากหลายเหมอนบรรษทขามชาตแนวดง 3) บรรษทขามชาตแบบหลากหลาย เปนการผสมผสานแนวทางการผลตทงแบบแนวดงและ แนวนอนเขาดวยกนบรรษทขามชาตแบบนจะมฐานการผลตอยทงในประเทศแมและในประเทศมวตถดบและแรงงานราคาถก

4.3 แรงจงใจของก�รลงทนข�มช�ต

นบตงแตสงครามโลกครงท2เปนตนมาบรรษทขามชาตไดมบทบาทในเวทเศรษฐกจโลกมากขนแรงจงใจในการลงทนขามชาตเกดขนเมอ 1) ผลตอบแทนหรอกำาไรทสงขน ผประกอบการจะเลอกลงทนในทตงทมความไดเปรยบ เชน อยใกลแหลงวตถดบทำาใหประหยดคาขนสง ตนทนแรงงานทตำากวา โดยบรรษทขามชาตจะพยายามกระจายกจกรรมหวงโซมลคา(Value-chainActivities)ไปสประเทศตางๆทมตนทนในการผลตทตำาทสด เชน ประเทศในภมภาคเอเชยซงมทรพยากรธรรมชาตมากมาย ประกอบกบตนทนแรงงานทตำากวา เมอเทยบกบประเทศในทวปยโรปหรออเมรกาอยางไรกตามบรรษทขามชาตตองคำานงถงคาใชจายทอาจจะ เพมขนจากการสงเจาหนาทและผชำานาญการจากประเทศแมไปดแลกจการรวมทงคาใชจายอนๆทอาจเกดขน จากการไปลงทนตางประเทศซงคาใชจายในการดำาเนนการเหลานตองไมสงกวาคาใชจายทสามารถประหยดได จากการความไดเปรยบดานแหลงทตง 2) ทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ โดยเฉพาะในแถบประเทศกำาลงพฒนา บรรษทขามชาตเหลานเลงเหนถงประโยชนในการเขามาลงทนและใชทรพยากรธรรมชาตอยางเสรเมอเทยบกบประเทศ ของตนเนองจากความลาหลงของกฎหมายและยงไมมมาตรการทเขมงวดตอการดำาเนนธรกจ


3) การประหยดจากขนาด(Economiesofscale) บรรษทขามชาตจะมความไดเปรยบในดานการซอสนคาเปนจำานวนมากเพอทจะปอนเขาสกระบวนการผลต ทำาใหมอำานาจในการตอรองคอนขางสง กอใหเกดการไดเปรยบในดานปจจยนำาเขา(Inputs) ทจะใชในกระบวนการผลตทำาใหไดมาซงผลผลต (Outputs) ทมตนทนตำากวา นอกจากน บรรษทขามชาตยงสามารถลดตนทนจากการใชกระบวนการ สงเสรมการขายและทำาการตลาดเหมอนกนทวโลกเชนธรกจโรงแรมมระบบการจดซอรวมมระบบการจองหองพกออนไลนทวโลกซงสรางความไดเปรยบจากการประหยดจากขนาด 4) การเคลอนยายกำาไรบรรษทขามชาตสามารถลดการจายภาษโดยการไปตงสาขาอยในประเทศทมอตราภาษตำาหรอ ประเทศทสนบสนนการลงทนซงอาจจะมการเกบภาษตำาในอตสาหกรรมหรอธรกจ บางประเภทซงสามารถทำาใหชวยลดตนทน 5)กฎระเบยบทเอออำานวยรวมทงมการสนบสนนจากประเทศเจาภาพเชนประเทศไทยมนโยบายเปดรบการลงทนจากบรรษทขามชาตมาตลอดตงแตสมยจอมพลสฤษด ธนะรชต เปนนายกรฐมนตร จนถงปจจบนรฐบาลไทยกยงคงใหความสำาคญกบการลงทนของบรรษทขามชาต มการออกมาตรการทสนบสนนมาโดยตลอดเชนเดยวกนกบประเทศสงคโปรมนโยบายสนบสนนใหตางชาตเขามาลงทนโดยตรงนอกจากนประเทศสงคโปรยงไดเปดโอกาสใหบรรษทตางชาตเขามาลงทนในธรกจคาสโนอกดวยมธรกจบางประเภทเทานนทประเทศสงคโปรคมขอหามมใหบรษทตางประเทศเขามาลงทนเชนภาคอสงหารมทรพย 6) บรษทแมมเครองหมายการคาทมมลคาสงและเปนทยอมรบระดบโลกเชนโรงแรมระดบ5ดาวมความตองการขยายตลาดครอบคลมไปทกภมภาคของโลก(ดรายละเอยดในตอนถดไป) 7) “เพอลดการแขงขน”บรรษทจงตองพยายามไปลงทนในตางประเทศโดยทำาตวเปรยบเสมอนเปนบรษทหนงในประเทศนนๆ เนองจากบรรษทตระหนกวาถาใชนโยบายสงสนคาไปขายยงตางประเทศโดยวธการสงออกอาจถกกดกนจากกฎระเบยบหรอมาตรการตางๆทจำากดสนคานำาเขาดวยเหตนบรรษทจงตองเขาไปลงทนในประเทศนนๆเสยเอง

4.4 ผลกระทบทเกดจ�กก�รลงทนของบรรษทข�มช�ตตอประเทศผรบก�รลงทน

ผลกระทบทางบวก 1) บรรษทขามชาตมกจะมเงนทนและเทคโนโลยทเหนอกวาประเทศผรบการลงทนซงบรรษทขามชาต สามารถชวยถายโอนเทคโนโลยและเทคนคการบรหารจดการไปยงประเทศผรบการลงทน 2) การเขามาของบรรษทขามชาตชวยกระตนใหนกธรกจภายในประเทศตนตวและพยายามพฒนาศกยภาพของตวเองใหสามารถแขงขนกบบรรษทขามชาตได 3) การเขามาของบรรษทขามชาตชวยกอใหเกดการจางงานในประเทศผรบการลงทนมากขนนอกจากนยงกอใหเกดการเตบโตของธรกจรายอนๆทสามารถผลตวตถดบใหกบบรรษทขามชาต 4) สภาวะดลการชำาระเงนของประเทศผรบทนดขนกลาวคอการลงทนของบรรษทขามชาตทำาใหประเทศผรบการลงทนสงออกสนคาไดมากขนและขณะเดยวกนกนำาเขาสนคานอยลง


5) ปรมาณการคาทงในและตางประเทศขยายตวเพมขนเนองจากมขนาดทนทใหญจากหลากหลายบรรษทขามชาตเขามาลงทน

ผลกระทบทางลบ 1) การเขามาของบรรษทขามชาตจะสงผลกระทบตอธรกจขนาดเลกและขนาดกลางในประเทศผรบการลงทนเชนเทสโก-โลตสขององกฤษและบรษทคารฟรของฝรงเศสไดเขามาลงทนในทกภมภาคของประเทศไทยสงผลใหรานคาขายปลกขนาดเลกในประเทศไทยตองปดตวลงอยางมากมาย 2) บรรษทขามชาตอาจจะไมถายทอดความรและเทคโนโลยใหกบประเทศผรบการลงทนอยางเตมท และสวนใหญยงใชเทคโนโลยระดบสงในการผลตทำาใหไมตองพงพาแรงงานในประเทศผรบการลงทนมากนก ในธรกจบรการบางประเภทเชนสปาบางครงทมการทำางานกมาจากประเทศแมโดยตรง 3) มการไหลออกของกำาไรกลบไปประเทศแม ดลการคาของประเทศผรบการลงทนอาจไมดขนเนองจากมการนำาเขาสนคามาใชในประเทศ 4) การรวมทนของบรรษทขามชาต อาจสงผลใหสดสวนของผถอหนของชาวตางชาตสงกวา นกลงทนทองถนจนในทสดอาจเกดการครอบครองธรกจทงหมดโดยชาวตางชาต 5) ในอตสาหกรรมบางประเภทอาจกอใหเกดมลพษทางสงแวดลอมกบประเทศผรบการลงทน

4.5 กรณศกษ�ของบรรษทข�มช�ตในอตส�หกรรมโรงแรม

อตสาหกรรมโรงแรมเปนภาคอตสาหกรรมหนงทมความสำาคญตอระบบเศรษฐกจของประเทศเนองจากทำารายไดใหกบประเทศเปนจำานวนมากและมแนวโนมเพมขนตลอด นอกจากนอตสาหกรรมโรงแรมเปนอตสาหกรรมทเนนหนกดานแรงงานภาคการโรงแรมจงกอใหเกดการจางงานเพมขนรวมทงกอใหเกดการกระจายรายไดไปยงภาคสวนธรกจทเกยวเนองอกหลายสาขา

4.5.1 กลมธรกจโรงแรมในระดบนานาชาต อตสาหกรรมโรงแรมของโลกประกอบดวยเครอขายโรงแรมตางๆ มากมายจากขอมลป2553 พบวา เครอขายการจดการนานาประเทศทมขนาดใหญทสด ไดแก เครอขายเซนเดน คอรปอเรชน (CendantCorp)มโรงแรมในเครอขาย(Chain)7,407แหงรองลงมาคอโรงแรมชอยส(ChoiceHotels International) มโรงแรมในเครอขาย(Chain)6,074 แหง อนดบท3 คอ โรงแรมซก คอนตเนนทส (SixContinentsHotels) ม5,755 โรงแรม อนดบท4 คอ โรงแรมเบส เวสเทรน(BestWestern International)ม4,107โรงแรมและอนดบท5คอแอคคอร(Accor)ม4,000โรงแรม(ตารางท4.1)


ต�ร�งท 4.1 กลมธรกจโรงแรมทใหญทสดในโลก 10 อนดบแรก ในป พ.ศ. 2553 (พจ�รณ�จ�กจำ�นวนโรงแรม)

อนดบ บรษท ประเทศ จำ�นวนโรงแรม จำ�นวนหอง

1 เซนเดน คอรปอเรชน (Cendant Corp.) สหรฐอเมรก� 7,407 607,300

2 โรงแรมชอยส (Choice Hotels International) สหรฐอเมรก� 6,074 373,722

3 โรงแรมซก คอนตเนนทส (Six Continents Hotels) องกฤษ 5,755 644,552

4 โรงแรมเบส เวสเทรน (Best Western International) สหรฐอเมรก� 4,107 309,390

5 แอคคอร (Accor) ฝรงเศส 4,000 500,000

6 โรงแรมแมรออท (Marriott International) สหรฐอเมรก� 3,468 505,664

7 โรงแรมฮลตน (Hilton Hotels Corp.) สหรฐอเมรก� 3,400 337,116

8 ค�รลสน (Carlson Hospitality Worldwide) สหรฐอเมรก� 1,075 145,337

9 โรงแรมสต�รวด (Starwood Hotels & Resorts Worldwide) สหรฐอเมรก� 992 298,500

10 โรงแรมฮลตน (Hilton Group plc) องกฤษ 392 97,223

ทมา:VariousHotelCompany(2010)

ปจจบนพบวาเครอขายโรงแรมนานาชาตจะมการขยายกจการไปยงภมภาคตางๆทวโลกมากขน นอกจากน ยงไดมการควบรวมกจการเพอสรางขดความสามารถในการแขงขนใหมากขน รวมทงเปน การขยายชองทางการตลาดใหกวางขน เครอขายโรงแรมเหลานอาจมชอการคาหรอ แบรนด (Brand) หลายชอดวยกนเพอลดความเสยงและสรางทางเลอกใหกบลกคาในแตละกลมซงมกำาลงความสามารถทจะจายตางกนหรออาจกลาวไดวาเปนการแบงแยกตลาดเพอตอบสนองความพอใจของลกคาทมกำาลงซอ ทตางกน บรรษทขามชาตถอวาเครองหมายการคาเหลาน เปนสวนหนงของทรพยสน ซงมลคาของเครองหมายการคาจะตองผานกระบวนการประเมนมลคาเสยกอนวาเครองหมายการคาของตนมมลคาทางการตลาดเทาไหรการประเมนมลคาเครองหมายการคาซงเปนทรพยสนทไมอาจจบตองไดจะตองอาศยฐานในการเทยบเคยงมาจากการประเมนมลคาทรพยสนทจบตองได วธการประเมนมลคาอาจจะประเมนจากรายได(theincomeapproach) หรอใชการเปรยบเทยบมลคาการตลาดกบเครองหมายการคาทอยในระดบเดยวกนซงจำาเปนตองมตวกลางเพอใชเปนเกณฑในการเทยบเคยงเครองหมายการคาทแขงแกรง จะสามารถสรางมลคาเพมสรางรายไดใหกบบรรษทขามชาตจำานวนมหาศาล หากพจารณาเครองหมายการคา(Brands) ทมผใชรวมกนมากทสดแลว เบส เวสเทรน(BestWestern)ของบรษทเบสเวสเทรนนานาชาต(BestWesternInternational)จะเปนบรษททมจำานวนหองมากทสดรองลงมาคอฮอลลเดยอนน(HolidayInns)ของบรษทซกคอนตเนนทส(SixContinentsHotels)คอมฟอรทอนน(ComfortInns)ของบรษทชอยสนานาชาต(ChoiceHotelInternational) แมรออทของบรษทแมรออทนานาชาต(MarriottInternational)และเดยสอนน(DaysInn)ของบรษทเซนเดน(CendantCorp)(ตารางท4.2) ตวอยางของโรงแรมทมการขยายกจการไปยงภมภาคตางๆ ทวโลกมากทสด คอ โรงแรมภายใตเครองหมายการคา“เบสทเวสเทรน(BestWestern)”พบวาในป2553โรงแรมในเครอ“เบสทเวสเทรน


(BestWestern)” มจำานวนประมาณ4,000 แหง กระจายอยใน80 ประเทศ ทวโลกโดยกระจายอยใน ทวปอเมรกาเหนอ จำานวน2,224 แหง และอเมรกาใตจำานวนประมาณ43 แหง มจำานวนหองทงหมด191,186หองทวปยโรป1,324แหงมจำานวนหองทงหมด86,375หองทวปเอเชยและตะวนออกกลาง75แหงมจำานวนหองทงหมด8,426หองทวปแอฟรกา6แหงมจำานวนหองทงหมด610หองออสเตรเลยนวซแลนดและแปซฟกใตมจำานวน265แหงมจำานวนหองทงหมด8,924หอง(ดงแสดงในภาพท4.1และตารางท4.3) ภายใตเครองหมายการคา เบสท เวสเทรน กยงแบงยอยออกเปนโรงแรมใน3 ระดบราคา คอ 1)เบสทเวสเทรน(BestWestern)2)เบสทเวสเทรนพลส(BestWesternPlus)และ3)เบสทเวสเทรน พรเมยร(BestWesternPremier) เพอสรางทางเลอกใหกบลกคาโดยเนนกลมลกคาทมความตองการตางกน มความสามารถในการจายทแตกตางกน โดยโรงแรมในเครอเบสท เวสเทรน(BestWestern) จะมสงอำานวยความสะดวกขนพนฐานแกลกคาสวนเบสทเวสเทรนพลส(BestWesternPlus)จะเพม บรการและสงอำานวยความสะดวกบางอยางใหกบลกคา เชน มหองออกกำาลงกาย มบรการซกเสอผา มตเยน เปนตน โดยเนนทนกทองเทยวกลมธรกจและกลมทเดนทางมาพกผอน สวน เบสท เวสเทรนพรเมยร (BestWesternPremier) เปนโรงแรมระดบ4 ดาว ซงมการยกระดบ คณภาพการบรการ สงอำานวยความสะดวกในระดบทมากกวาในระดบสากล(รปท4.2)

ต�ร�งท 4.2 เครองหม�ยก�รค� (Brands) ทมโรงแรมใชม�กทสด 20 อนดบแรกของโลก

อนดบ เครองหม�ยก�รค� บรษท

1 เบสท เวสเทรน ( Best Western) เบสท เวสเทรน (Best Western International)

2 ฮอลเดย อนน (Holiday Inn) ซก คอนตเนนทส (Six Continents Hotels)

3 คอมฟอรท อนน (Comfort Inns) โรงแรมชอยส (Choice Hotels International)

4 โรงแรมแมรออท (Marriott Hotels,Resorts &Suites) แมรออท (Marriott International)

5 เดยส อนน (Days Inn) เซนเดน คอรปอเรชน (Cendant Corp.)

6 เชอร�ตน รสอรท (Sheraton Hotels & Resorts) สต�รวด (Starwood Hotels & Resorts Worldwide)

7 ซปเปอร เอก โมเตล (Super 8 Motels) เซนเดน คอรปอเรชน (Cendant Corp.)

8 แฮมตน อนน (Hampton Inn) ฮลตน คอรปอเรชน (Hilton Corp.)

9 ร�ม�ด� ระบบแฟรนไชส (Ramada Franchise Systems) เซนเดน คอรปอเรชน (Cendant Corp.)

10 เอกเพลส โดย ฮอลลเดย อนน (Express by Holiday Inn) ซก คอนตเนนทส (Six Continents Hotels)

11 เรดสน รสอรท (Radisson Hotels & Resorts) ค�รลสน (Carlson Hospitality Worldwide)

12 โมเตล ซก (Motel 6) แอคคอร (Accor)

13 โรงแรม ฮลตน (Hilton Hotels) ฮลตน คอรปอเรชน (Hilton Corp.)

14 โรงแรม ไฮแอท (Hyatt Hotels) ไฮแอท คอรปอเรชน น�น�ช�ต (Hyatt (Corp International)

15 ควอลต อนน (Quality Inn) โรงแรมชอยส (Choice Hotels International)

16 เมอรเคยว (Mercure) แอคคอร (Accor)

17 คอรทย�รด (Courtyard) แมรออท (Marriott International)

18 ฮลตน (Hilton) ฮลตน (Hilton International)

19 ไอบส (Ibis) แอคคอร (Accor)

20 โนโวเทล (Novotel) แอคคอร (Accor)



ต�ร�งท 4.3 โรงแรม เบสท เวสเทรน (Best Western) และจำ�นวนหอง ในทวปต�งๆ ทวโลก

ทวป จำ�นวนโรงแรม จำ�นวนหอง

อเมรก�เหนอและอเมรก�ใต 2,267 191,186

ยโรป 1,324 86,375

เอเชยและตะวนออกกล�ง 75 8,426

แอฟรก� 6 610

ออสเตรเลย นวซแลนด และ แปซฟกใต 265 8,924

ทมา:Bestwestern(2011)

รปท 4.1 โรงแรม Best Westernและจำ�นวนหอง ในทวปต�งๆ ทวโลก


รปท 4.2 เครองหม�ยก�รค�ของในกลม Best Western ตงแตอดตจนถงปจจบน



4.5.2 เครอขายโรงแรมทใหญในระดบนานาชาต เมอกลาวถงอตสาหกรรมการบรการและการทองเทยวภาคสวนหลกทจะขาดไมไดคอภาคสวนโรงแรมหรออตสาหกรรมโรงแรมซงถอวาเปนกระดกสนหลงของอตสาหกรรมทองเทยวกวาไดจำานวนโรงแรมในทกภมภาคทวโลกมจำานวนเพมมากขนทกปจำานวนโรงแรมทเพมขนมทงโรงแรมทมเครอขาย(ChainHotel)และโรงแรมทไมมเครอขายในทนจะขอยกตวอยางโรงแรมใหญๆทมเครอขายกระจายอยในภมภาคตางๆของโลกถอเปนบรรษทขามชาตทมสาขากระจายอยทวโลกอาท

1)เซนเดนคอรปอเรชน(CendentCorporation:CD)

เซนเดน(Cendent)เปนบรษททเรมกอตงทนวยอรกประเทศสหรฐอเมรกาเปนบรษททมจำานวนโรงแรมและจำานวนหองมากทสดในโลกเปนบรษททมธรกจดานอสงหารมทรพยเปนแกนหลกรองลงมาคอธรกจบรการดานยานยนตสวนโรงแรมและภตตาคารมสดสวนในรายไดเพยงรอยละ16เครองหมายการคาของเซนเดน(Cendant)สวนใหญเปนเครองหมายการคาระดบกลางและระดบประหยดเชนTravelodge,Ramada,และHowardJohnson ในป2553 เซนเดน(Cendant) เปนเจาของจดการ และใหเชาเครองหมายการคาของโรงแรมทงสน7,407แหงโดยมจำานวนหองพกทงหมด607,300หองเครองหมายการคาของในกลมเซนเดน (Cendant)ประกอบดวยWyndhamHotelsandResorts,RamadaWorldwide,DaysInn,Super8, Wingate,BaymontInn&Suites,HowardJohnson,Travelodge,KinghtsInn, และAmeriHostsInn&Suites,โดยแตละเครองหมายการคาเนนกลมตลาดทแตกตางกน(ดงแสดงในตารางท4.4)

รปท 4.3 เครองหม�ยก�รค�ของในกลม Cendent

ทมา:Cendent(2011)


ต�ร�งท 4.4 ก�รแบงกลมตล�ดของกลมโรงแรมในเครอ Cendent

โรงแรมในกลม Cendent กลมตล�ด

โรงแรมวนดแฮม (Wyndham Hotels and Resorts) ระดบบน

ว�ม�ด� (Ramada Worldwide) ระดบกล�ง

เดย อนน (Days Inn) ระดบประหยด

ซปเปอร เอก (Super 8) ระดบประหยด

วนเกท (Wingate) ระดบบนและกล�ง

เบยมอนต อนน (Baymont Inn & Suites) ระดบกล�ง

โฮว�รด จอรนสน (Howard Johnson) ร�ค�ระดบป�นกล�งสำ�หรบนกธรกจทตองก�รประหยด

เทลเวลลอรด (Travelodge) ระดบประหยด

ไนทส อนน (Kinghts Inn) ระดบประหยดม�ก

อเมรโฮส อนน (Amerihosts Inn) ระดบกล�ง

ทมา:Cendent(2011)

2)ซกสคอนทเนนท(SixContinentsHotels)

→

กลมนเดมชออนเตอรคอนตเนนตล(IntercontinentalHotelsGroupPLC หรอIHG) และไดเปลยนชอเปนซกสคอนทเนนท(SixContinantsHotel)ในปค.ศ.2000กลมนมาจากบรษทเครองดม(brewer)ในองกฤษซงกำาเนดมาตงแตปค.ศ.1977และไดมาซอกจการโรงแรมฮอลเดยอนน(HolidayInn)ในปค.ศ.1988ซงในขณะนนฮอลเดยอนนเปนโรงแรมผนำาระดบกลางและในปค.ศ.1994ไดซออนเตอรคอนตเนนตลจากสายการบนPanAmericanWorldAirlinesซงเปนเครองหมายการคาระดบสงและมตลาดพนกงานสายการบนจากนนในปค.ศ.2000กไดซอSouthernPacificHotelsCorporation ในออสเตรเลยและไดเปลยนชอเปนSixContinentsเพอสะทอนถงขอบขายอนกวางขวางของกจการ ปจจบนIHGเปนกลมโรงแรมทใหญเปนท1ในโลกในปพ.ศ.2553เมอวดจากจำานวนหองซงมถง644,552หอง5,755แหงใน100ประเทศทวโลกโดยมเครองหมายการคาดงนคอIntercontinentalHotels&Report,CrownePlazaHotels&Resorts,HolidayInn,HolidayInnExpress,StayBridgeSuites,HotelIndisoและCandlewoudSuitesโดยแตละเครองหมายการคาเนนกลมตลาดทแตกตางกน(ดงแสดงในตารางท4.5) IHG มรายไดจากการขายแฟรนไชสมากกวา350 ลานดอลลารสหรฐฯ ในแตละป ซงยอดขาย สวนใหญมาจากยโรปแตกำาไรสวนใหญมาจากสหรฐฯ


IHGแบงศนยกลางการทำางานออกเปน4พนทดำาเนนงานคอ 1) InterContinentalHotelGroupในพนทยโรปตะวนออกกลางและแอฟรกามสำานกงานใหญอยทเมองDenhamประเทศองกฤษ 2) InterContinentalHotelGroupในพนทอเมรกามสำานกงานใหญอยทเมองAtlantaประเทศอเมรกา 3) InterContinentalHotelGroupในพนทเอเชยและและออสเตรเลยมสำานกงานใหญอยทประเทศสงคโปร 4) InterContinentalHotelGroup ในพนทประเทศจน มสำานกงานใหญอยทเมอง เซยงไฮประเทศจน

รปท 4.4 เครองหม�ยก�รค�ของในกลม InterContinental Hotels Group

ทมา:InterContinentalHotelsGroup(2011)

ต�ร�งท 4.5 ก�รแบงกลมตล�ดของกลมโรงแรมในเครอ Inter Continental Hotel Group

โรงแรม กลมตล�ด

อนเตอรคอนตเนนตล (InterContinental Hotel & Resorts) ระดบหร

คร�วน พล�ซ� (Crowne Plaza) ระดบหร

อนดโก เพรล (Indigo Pearl Hotel) ระดบหร

ฮอลลเดย อนน (Holiday Inn) ระดบบน

ฮอลลเดย อนน เพลส (Holiday Inn Express) ระดบประหยด

สเตยบรท Stay Bridge Suites ระดบประหยด

แคนเดลวด Candlewood Suites ระดบประหยด

ทมา:InterContinentalHotelsGroup(2011)


3)แมรออท(MarriottInternationalInc.)

บรษทมารออทมสำานกงานใหญอยทวอรชงตนดซในป2553มโรงแรมทซอแฟรนไชสของบรษทมารออทประมาณ3,400แหงใน70ประเทศทวโลกบรษทมารออทใชนโยบายการขยายสาขาโดยการขายแฟรนไชสเปนสวนใหญรองลงมาเปนการทำาสญญาเชาบรหารจดการ(ManagementContract) บรษทมารออทมเครองหมายการคาภายใตชอดงตอไปนMariottHotel&Resort,JWMariottHotel&Resort,RenaissanceHotel&Resort,CourtyardbyMarriott,ResidentInnbyMarriott,SpringHilllSuitesbyMarriott,TownPlaceSuitesbyMarriott,FairfieldInnbyMarriott,MarriottConferenceCenters,MarriottVacationClubInternational,TheRitzCarltonHotelCompany,L.L.C,TheRitzCarltonClub,MarriottExecustays,MarriotHotelExecutiveApartment,GrandResidentbyMarriotHotel,BVLGARIHotel&Resort,EDITION,RenaissanceClubSportHotel-Faintness-Spa, NickelodeonResortbyMarriotHotel โดยแตละเครองหมายการคาเนนกลมตลาดทแตกตางกน (ดงแสดงในตารางท4.6) กลมตลาดระดบหรใชเครองหมายการคาภายใตชอ เจ.ดบเบล แมรออท(JWMarriottHotels)และ เดอะรทซ-คารลตน(TheRitz-CarltonHotelCompany) เจ.ดบเบล แมรออท กอตงเรมแรกทวอชงตนดซประเทศสหรฐอเมรกาในปพ.ศ.2527ในปพ.ศ.2552เจ.ดบเบลแมรออทเปน1ใน3 เครองหมายการคาทตดอนดบการบรการลกคายอดเยยม25อนดบแรกของBusinessWeekและในป 2553 เจ.ดบเบล แมรออท มจำานวนโรงแรม54 โรงแรม กระจายอยทวโลก มจำานวนหองพกทงหมด24,000หอง(http://world-tourism-news)สวนเดอะรทซ-คารลตน(TheRitz-CarltonHotelCompany:L.L.C)ปจจบนมจำานวนพนกงานถง38,000คนมสาขากระจายอยทวโลกในป2553มจำานวนโรงแรมในสหรฐอเมรกาและแคนาดา40โรงแรมมจำานวนหองทงสน12,120หองในแถบเอเชยแปซฟก17โรงแรมมจำานวนหอง4,884หองเมกซโกแครบเบยนและอเมรกาใต6โรงแรมมจำานวนหอง1,958หองในแถบ ยโรปและตะวนออกกลางม14โรงแรมมจำานวนหองทงสน3,787หอง(http://www.ritzcarlton.com) กลมตลาดระดบกลางเนนความทนสมยแบบคลาสสกใชเครองหมายการคาภายใตชอแมรออท รสอรท(MarriottHotels&Resorts)คอรทยารดโดยแมรออท(CourtyardbyMarriott)แฟรฟลดอนน โดยแมรออท(FairfieldInn&SuitesbyMarriott)และสปรงฮลลสวทสโดยแมรออท(SpringhillSuitesbyMarriott) ในป2553 คอรทยารด โดย แมรออท มโรงแรมจำานวน86 โรงแรม กระจายอยทวโลกและมจำานวนหองพกทงหมด126,898 หอง(http://www.marriottdevelopment.com) แฟรฟลด อนน โดยแมรออทมจำานวนหองพกทงสน58,057หองมกลมเปาหมายคอผเดนทางทเปนนกธรกจมจำานวนโรงแรมมากกวา668แหง ในอเมรกาแคนนาดาและเมกซโกแครบเบยนและละตนอเมรกา(http://www.marriott.com/corporateinfo)สวนสปรงฮลลสวทส โดยแมรออทเนนการตกแตงททนสมยและ มสไตลมจำานวนโรงแรม261โรงแรมและมจำานวนหองทงสน30,608หอง(http://www.marriott.com/springhill-suites/travel.mi)


กลมตลาดทเนนถงการดำาเนนชวต ทมความทนสมย ศลปะ สถาปตยกรรม และ รสนยม ใชเครองหมายการคาภายใตชอเรเนซองส(RenaissanceHotels)ออโตกราฟ(AUTOGRAPH)และอดชน (EDITION)ในป2553เรเนซองสมจำานวนโรงแรมทงสน142โรงแรมกระจายอยทวโลกมจำานวนหองพก ทงหมด50,254 หอง(http://www.marriott.com/renaissance-hotel/travel)โรงแรมออโตกราฟ และ โรงแรมอดชนจดเปนโรงแรมบทคระดบหร เนนความเปนสวนตวของแขก ในป2553เครอออโตกราฟ มจำานวนโรงแรมทงสน37โรงแรม(http://www.marriott/hotel-search/autograph-collection)EDITIONHotel โรงแรมแรกอยทฮาวายมจำานวนหองพก353หอง(http://www.editionhotels.com) กลมตลาดไทมแชร (Timeshare) ใชเครองหมายการคาภายใตชอแมรออท เวเคชน คลบ (MarriottVacationClub)แกรนดเรสซเดนซ(GrandResidencesbyMarriott)และเดอะรทซ-คารลตน (TheRitz-CarltonDestinationClub) รปแบบของ ไทมแชร(Timeshare) คอการซอสทธในการใช อสงหารมทรพยในชวงเวลาทกำาหนดและตกลงกนไว ในป2553MarriottVacationClub มครอบครว ทเปนสมาชกกวา400,000ครอบครวทวโลก(http://www.marriottvacationclub.com) กลมตลาดทพกอาศยระยะยาว(extendedstay)ใชเครองหมายการคาภายใตชอเรสซเดนซอนนโดยแมรออท(ResidenceInnbyMarriott)แมรออทเอกซควสเตย(MarriottExecuStay),ทาวนเพลสสวทส(TownPlaceSuites)และแมรออทเอกเซกควทฟอพารทเมนท(MarriottExecutiveApartments)รปแบบการพกอาศยระยะยาว(Theextendedstayconcept)เนนบรรยากาศของความเปนบานมากกวาโรงแรม เนนหองทมขนาดกวางขวางออกแบบสำาหรบนกเดนทางทจะอยระยะเวลานานและเนนความ สะดวกสบาย มหองครวสำาหรบทำาอาหาร แขกสามารถเคลอนยายหรอจดเฟอรนเจอรใหมภายในหอง ตามความตองการในป2553เรสซเดนซอนนโดยแมรออทมจำานวนโรงแรมทงสน605โรงแรมและมจำานวนหองพกทงหมด73,087หอง(http://www.marriott.com/residence-inn)ทาวนเพลสสวทสมจำานวน โรงแรม194โรงแรมมจำานวนหองโดยประมาณ19,063หอง(http://www.Marriottdevelopment.com) แมรออทเอกเซกควทฟอพารทเมนทมจำานวนโรงแรมทงสน23แหงมจำานวนหองทงสน3,903หอง(http://www.marriott.com/ececutive-apartments/travel.mi)

รปท 4.5 เครองหม�ยก�รค�ของในกลม Marriott International Inc.

ทมา:MarriottInternationalInc(2011)


ต�ร�งท 4.6 ก�รแบงกลมตล�ดของกลมโรงแรมในเครอ Marriott International Inc.

โรงแรมในกลม Marriott กลมตล�ด

เดอะรทซ-ค�รลตน (The Ritz-Carlton Hotel Company) ระดบหร

เจ.ดบเบล แมรออท (JW Marriott Hotels) ระดบหร

แมรออท (Marriott Hotels & Resorts) ระดบกล�งเนนคว�มทนสมยและคล�สสก

คอรทย�รด โดย แมรออท (Courtyard by Marriott) ระดบกล�งเนนคว�มทนสมยและคล�สสก

แฟรฟลด อนน (Fairfield Inn & Suites by Marriott) ระดบกล�งเนนคว�มทนสมยและคล�สสก

สปรงฮลล สวทส (Springhill Suites by Marriott) ระดบกล�งเนนคว�มทนสมยและคล�สสก

เรเนซองส (Renaissance Hotels) เนนถงก�รดำ�เนนชวตทมคว�มทนสมย ศลปะ สถ�ปตยกรรม และ รสนยม

อดชน (EDITION) เนนถงก�รดำ�เนนชวตทมคว�มทนสมย ศลปะ สถ�ปตยกรรม และ รสนยม

ออโตกร�ฟ (Autograph) เนนถงก�รดำ�เนนชวตทมคว�มทนสมย ศลปะ สถ�ปตยกรรม และ รสนยม

แมรออท เวเคชน (Marriott Vacation Club) ไทมแชร

แกรนด เรสซเดนซ (Grand Residences by Marriott) ไทมแชร

เดอะรทซ-ค�รลตน (The Ritz-Carlton Destination Club) ไทมแชร

เรสซเดนซ อนน โดย แมรออท (Residence Inn by Marriott) พกอ�ศยระยะย�ว

แมรออท เอกซควสเตย (Marriott ExecutStay) พกอ�ศยระยะย�ว

ท�วน เพลส สวทส (Town Place Suites) พกอ�ศยระยะย�ว

แมรออท เอกเซกควทฟ อพ�รทเมนท (Marriott Executive Apartments)

พกอ�ศยระยะย�ว

แมรออท คอนเฟอเรนซ เซนเตอร (Marriott Conference Centers Hotel)

กลมลกค�ประชมสมมน�

ทมา:MarriottInternationalInc(2011)

4)กลมแอคคอร(Accor)

กลมแอคคอร(Accor) เปนบรษททมกำาเนดทประเทศฝรงเศสปจจบนเปนผนำาดานธรกจโรงแรม ทงในยโรปและในโลก แอคคอร (Accor) เปนเจาของเครองหมายการคาชอโซฟเทล (Sofitel), พลแมน(Pullman),เอมแกลเลอร(MGallery),โนโวเทล(Novotel),เมอรเคยว(Mercure),อบส(Ibis),ออลซซนส(Allseasons),เฮตปโฮเทล(EtapHotel),ฟอรมล1(Formule1)และโมเทล6(Motel6) มโรงแรมในเครอกวา4,111แหงมหองพกเกอบ500,000หองมพนกงาน145,000คน(http:www. positioningmag.com,2553)กลมแอคคอรมโรงแรมทหลากหลายเครองหมายการคาตงแตโรงแรมระดบหร จนถงโรงแรมระดบราคาประหยดม โนโวเทลเปนเครองหมายการคาแรกเรมของบรษทน โรงแรมในเครอ แอคคอร (Accor) สวนใหญจะเปนแฟรนไชส (Franchised) ภายใต แอคคอร (Accor) ม15 กลมเครองหมายการคาซงเนนกลมลกคาเกอบทกระดบตงแตระดบหรจนถงระดบประหยด(ดงแสดงในตารางท


4.7)โรงแรมในเครอแอคคอร(Accor)ไดพฒนาเวบสำาหรบจดซอ(E-procurementportal)ซงอำานวยความสะดวกใหโรงแรมในเครอสามารถจดซอจากผจดจำาหนายโดยผานระบบอนเตอรเนต เปนการสรางความไดเปรยบจากการประหยดจากขนาด(EconomiesofScale) กลมแอคคอรไดเขามาดำาเนนการในประเทศไทยกวา20 ปและในป2553 กลมแอคดอรไดเปดดำาเนนการโรงแรมนานาชาตชนประหยด(โรงแรมไอบส) ทจงหวดกระบ จำานวน206 หอง โดยมกลมบรษทเอราวณเปนเจาของและจะเปดตวเครองหมายการคาโนโวเทลทภเกตกมลาเบย จำานวน185 หองและ โรงแรมโนโวเทลกรงเทพแพลตตนมจำานวน283 หอง ซงจะกลายเปนโรงแรมโนโวเทลแหงท5 ในกรงเทพฯ ในป2553แอคคอรยงไดรบรางวลยอดเยยมสาขาการสนบสนนการทองเทยวแบบยงยน(TourismforTomorrow2010)จากสภาการเดนทางและการทองเทยวแหงโลก(WorldTravel&TourismConcil:WTTC) ซงจดขนณกรงปกกงสาธารณรฐประชาชนจนรางวลนแสดงถงการปฎบตงานทเปนมตรตอสงแวดลอมของกลมแอคดอรการอบรมพนกงานและการใหความรกบแขกเกยวกบการทองเทยวแบบยงยน เครอขายของกลมแอคคอรไดมกลยทธในการขยายตวหลายรปแบบเชนการจดการการทำาสญญา(ManagementContracts) และแฟรนไชส(Franchise) กลมโรงแรมระดบหร(Luxury) มกใชกลยทธ ในการดำาเนนการโดย การจดการการทำาสญญา(ManagementContracts) กลมโรงแรมระดบสงหรอโรงแรมระดบบนและระดบกลางขยายการดำาเนนการโดยใชแฟรนไชสการจดการการทำาสญญาและใหเชา ตามสญญาเชาสวนโรงแรมระดบราคาประหยด(EconomyandBudget) ขยายการดำาเนนการโดยใช แฟรนไชสและใหเชาตามสญญาเชา(http://www.Accorcom)

รปท 4.6 เครองหม�ยก�รค�ของในกลม Accor

ทมา:Accor(2011)


ต�ร�งท 4.7 ก�รแบงกลมตล�ดของกลมโรงแรมในเครอ Accor

โรงแรมในกลม Accor กลมตล�ด

โซฟเทล (Sofitel) ระดบหร

เลอโนท(Lenotre) ระดบหร

พลแมน (Pullman) ระดบสง

แกรนด เมอรเคยว (Grand mercure) ระดบสง

แกลลอร (Gallery) ระดบสง

โรงแรมธ�ล�สซ� (Thalassa Hotel) ระดบสง

โนโวเทล (Novotel) ระดบกล�ง

โนโวเทล สวทส (Novotel Suite) ระดบกล�ง

เมอรเคยว (Mercure) ระดบกล�ง

อด�กโอ (Adagio) ระดบกล�ง

อบส (Ibis) ระดบประหยด

ออลซซนส (All seasons) ระดบประหยด

เฮตปโฮเทล (Etap Hotel) ระดบประหยดม�ก

โฮเทลเอฟ (Hotel F) ระดบประหยดม�ก

สตดโอ 6 (Studio 6) ระดบประหยดม�ก

โมเทล 6 (Motel 6) ระดบประหยดม�ก

ฟอรมล 1 (Hotel Formule 1) ระดบประหยดม�ก

ทมา:Accor(2011)

5)ฮวตน(Hilton)

Hilton เปนบรษททเรมกอตงในป ค.ศ.1919 ทรฐเทกซส (Texas) ประเทศสหรฐอเมรกาเครองหมายการคาภายใตกลมฮวตน(Hilton)สามารถแบงออกเปนกลมใหญๆได5กลมคอ 1) กลมไทมแชร(TimeShare)ภายใตชอHiltionGrandVacationซงอนญาตใหเจาของไทมแชรสามารถใชบรการในชวงเวลาทระบไว 2) กลมบรการเฉพาะเจาะจง(FocusedService)ซงเปนกลมตลาดเฉพาะกลม(NicheMarket) เนนบรการทเฉพาะเจาะจงตามความตองการของลกคา ภายใตเครองหมายการคา(แบรนด)Hilton GardenInn,Hampton,HomewoodSuitesและHome2Suites 3) กลมใหบรการแบบเตมรปแบบ(FullService) ภายใตเครองหมายการคาHiltonHotelandResortDoubletree, และEmbassySuite ซงเปนโรงแรมทมสงอำานวยความสะดวกทไดมาตรฐาน อยางเตมรปแบบ ประกอบดวย รานอาหาร รมเซอรวส หรอการใหบรการอาหารในหองพกสามารถ สงอาหารมากนไดในหองของตวเอง ศนยธรกจ เจาหนาทอำานวยความสะดวกลกคา (concierge) หองออกกำาลงกาย(fitness)สถานทจดเลยง(banquethalls)


4) กลมหรLuxuryภายใตเครองหมายการคาWaldorfAstoriaและConradWaldorfAstoria จดเปนโรงแรมหรมบรษทแมอยท นวยอรคมมาตราฐานสากลระดบสงในทกๆ ดานทงดานหองพก หองอาหารการบรการและสงอำานวยความสะดวกตางๆ 5) กลมLoyalProgramภายใตชอเครองหมายการคาHiltonHHonors

รปท 4.7 เครองหม�ยก�รค�ของในกลม Hilton

ทมา:HiltonHotelsCorporation(2011)

6)กลมโรงแรมชอยส(ChoiceHotelsInternational)

กลมโรงแรมชอยส เปนผนำาทางดานเฟรนไชสมากกวา6,000 แหง ในอเมรกาและประเทศอนๆ อกกวา40ประเทศบรษทนเรมกอตงในป1939ทเมองแมรแลนดประเทศสหรฐอเมรกาเครองหมายการคา ภายใตกลมโรงแรมชอยสประกอบดวยCambriaSuites,SleepInn,MainStaySuites,ClarionAscendQualityInn,Econolodge,RodewayInn,Suburban,และComfortInn(ดงแสดงในรปท4.8)

รปท 4.8 เครองหม�ยก�รค�ของในกลม Choice Hotels International

ทมา:ChoiceHotelsInternational(2011)


7)กลมสตารวด(Starwood)

เปนหนงในผนำาดานธรกจโรงแรมระดบโลก บรษทสตารวดโฮเตลแอนดรสอรท จดทะเบยนในปพ.ศ.2523ทรฐแมรแลนดสหรฐอเมรกาในป2553มโรงแรมในเครอทเปนเจาของและผบรหารประมาณ1,000โรงแรมในกวา100ประเทศมพนกงาน155,000คน(www.starwood.com) เครองหมายการคาภายใตชอสตารวดม9เครองหมายการคาซงเปนกลมตลาดตางกนสามารถแบงกลมตลาดออกเปน3กลมใหญๆคอ กลมโรงแรมระดบหร กลมโรงแรมระดบบนและกลมบรการเฉพาะเจาะจง กลมตลาดระดบหรใชเครองหมายการคาภายใตชอSTRegisHotelandResort,TheLuxury CollectionStarwoodHotelandResortและWHotelในป2553STRegisHotelandResortมจำานวนโรงแรม37โรงแรมมจำานวนหองทงสน2,243หองใน6ประเทศTheLuxuryCollectionStarwoodHotelandResortมจำานวนโรงแรม86โรงแรมมจำานวนหองทงสน7,108หองใน18ประเทศWHotel มจำานวนโรงแรม57โรงแรมมจำานวนหองทงสน6,014หองใน31ประเทศ(www.starwood.com) กลมตลาดระดบบนใชเครองหมายการคาภายใตชอWestinHotelsandResort,SheratonHotelsandResortและLeMeridianในป2553WestinHotelsandResortมจำานวนโรงแรม208โรงแรม มจำานวนหองทงสน54,231หองใน93ประเทศSheratonHotelsandResortมจำานวนโรงแรม444โรงแรมมจำานวนหองทงสน136,100หองใน31ประเทศและLeMeridianมจำานวนโรงแรม113โรงแรมมจำานวนหองทงสน32,640หองกระจายอยใน52ประเทศทวโลก(www.starwood.com) กลมบรการเฉพาะเจาะจงใชเครองหมายการคาภายใตชอAloft,FourPointsbySheraton และElementbyWestinในป2553Aloftมจำานวนโรงแรม66โรงแรมมจำานวนหองทงสน1,475หองใน10ประเทศFourPointsbySheratonมจำานวนโรงแรม183โรงแรมมจำานวนหองทงสน21,007หองใน23ประเทศและElementbyWestinมจำานวนโรงแรม11โรงแรม(www.starwood.com)

รปท 4.9 เครองหม�ยก�รค�ของในกลม สต�รวด (Starwood)

ทมา:Starwood(2011)


ต�ร�งท 4.8 ก�รแบงกลมตล�ดของกลมโรงแรม สต�รวด (Starwood)

โรงแรมในกลม สต�รวด (Starwood) กลมตล�ด

ST. Regis Hotel Q Resorts ระดบหร

The Luxury Collection ระดบหร

W Hotels ระดบหร

Westin Hotels & Resorts ระดบบน

Sheraton Hotels & Resorts ระดบบน

Le Meridien ระดบบน

Aloft (A Vision of W hotels) กลมบรก�รเฉพ�ะเจ�ะจง

Four Points by Sheraton กลมบรก�รเฉพ�ะเจ�ะจง

Element by Westin กลมบรก�รเฉพ�ะเจ�ะจง

ทมา:Starwood(2011)

8)กลมเบสทเวสเทรน(BestWestern)

มสำานกงานใหญอยทเมองพนกซรฐอรโซนาประเทศสหรฐอเมรกาในป2553มโรงแรมในเครอถง4,300 แหง ใน88ประเทศมจำานวนหองพก320,000หอง กระจายอยทกภมภาคทวโลกตงแตอเมรกาเหนอและใต ยโรป ตะวนออกกลาง แอฟรกา แปซฟคตอนใต และเอเชย มสวนแบงตลาดของโรงแรมระดบราคาปานกลางมากทสดในสหรฐอเมรกามจำานวนโรงแรมในสหรฐอเมรกาถง2,224โรงแรม(www.Bestwestern.com) กลมเบสทเวสเทรนประกอบดวยเครองหมายการคาเบสทเวสเทรนเปนโรงแรมระดบ3ดาว และเบสทเวสเทรนพรเมยรเปนโรงแรมระดบ4ดาวซงมการยกระดบคณภาพการบรการสงอำานวย ความสะดวกในระดบทสงกวาดวยสไตลและความรสกระดบสากล

รปท 4.10 เครองหม�ยก�รค�ของในกลม Best Western

ทมา:Bestwesttern(2011)


9)กลมโฟรซซนส(FourSeasons)

กลมโฟรซซนสเปนบรษททกอตงทรฐออนแทรโอประเทศแคนาดาในป2521โดยเรมขยายสาขา ไปยงกรงลอนดอน ประเทศองกฤษในป พ.ศ.2513 และอก10 ปตอมากไดขยายเครอขายไปยงสหรฐอเมรกาและไดเรมขยายสาขาไปยงประเทศอนๆทวโลกในปพ.ศ.2533 กลมโฟรซซนสเปนเครอขายโรงแรมทใหบรการลกคาระดบหร และกระจายการลงทนไปยง ประเทศอนๆ โดยใชวธการบรการตามสญญาโดยโฟรซซนสจะทำาหนาทบรการจดการแบบเบดเสรจใหแกโรงแรมในเครอ อาท ถายทอดเทคโนโลยตลอดจนการใหบรการอบรมพนกงาน เปนการจดการทไดรบมาตรฐานเดยวกนทวโลกยกเวนโรงแรมทอยภายใตเครองหมายการคาRegentจะมบรษทชอCarlsonHospitalityGroupofMinneapolisทำาหนาททางดานการตลาดและจะบรหารแตโฟรซซนสเพยงอยางเดยว กลมโฟรซซนส มรายไดตอหองพกพรอมขาย(RevenuePerAvailableRoom)สงกวาคแขงระดบ5ดาวของสหรฐอเมรกาถงรอยละ137และสงกวาโรงแรมPeninsulaและOrientalและCarltonซงเปนโรงแรมระดบแนวหนาของโลกถงรอยละ34(www.fourseasons.com)ปจจบนโฟรซซนสเปนบรษท ทขนทะเบยนในNewYorkStockExchangeกลมโฟรซซนสบรการจดการภายใต เครองหมายการคา“FourSeasons”“Regent”และ“TheRitz-Carlton”

รปท 4.11 เครองหม�ยก�รค�ในกลม Four Seasons

ทมา:FourSeasons(2011)

10)กลมแมนดารนโอเรยนเตล(MandarinOriental)

กลมแมนดารนโอเรยนเตลMandarinOrientalกอตงเมอปพ.ศ.2506มสำานกงานอยทฮองกงและมเครอขายอยในประเทศไทยคอโรงแรมโอเรยนเตล(TheOriental,Bangkok)ซงกอตงในปพ.ศ.2517เปนโรงแรมทมชอเสยงตดอนดบโรงแรมชนนำาของโลกในปพ.ศ.2528ไดเปลยนชอปน“โรงแรมแมนดารน โอเรยนเตลกรปMandarinOrientalHotelGroup”และเขาสตลาดหลกทรพยฮองกงในป


พ.ศ.2530ภายใตชอ“แมนดารนโอเรยนเตลอนเตอรเนชนแนลกรปMandarinOrientalInternationalGroup”ในปพ.ศ.2553มโรงแรมในเครอ41แหงใน25ประเทศมจำานวนหองกวา1,000หอง(www.mandarien-oriental.com)สญลกษณของกลมMandarinorientalจะเปนรปพดซงจะมลกษณะตางกนในแตละประเทศ

รปท 4.12 เครองหม�ยก�รค�ในกลม แมนด�รน โอเรยนเตล (Mandarin Oriental)

ทมา:MandarinOriental(2011)

11)กลมไฮแอท(HYATT)

มสำานกงานใหญอยทรฐชคาโก ประเทศสหรฐอเมรกา บรหารงานโดยใชรปแบบแฟรนไชส (Franchise)ภายใตเครองหมายการคาHyatt,ParkHyatt,AndazGrandHyatt,HyattRegency,HyattPlace,SummerfieldSuites,และHyattResortsเมอเดอนมนาคมพ.ศ.2553มโรงแรมทงหมด434แหง ทวโลกและมโครงการทจะเปดใหมอก12แหงในอนาคต

รปท 4.13 เครองหม�ยก�รค�ในกลมไฮแอท Hyatt

ทมา:Hyatt(2011)


12)กลมราฟเฟลส(Raffles)

กลมRaffles บรการจดการโดยบรษทRaffleInternationalLtd ซงเปนบรษทลกของRaffles HoldingsLtdเปนกลมโรงแรมทกอตงในประเทศสงคโปรเมอปพ.ศ.2532 เครองหมายการคาของกลมRafflesคอRafflesHotel&ResortFairmontHotel&Resort,SwissotelและMerchantCourtโดยRafflesและFairmontเปนชอการคาระดบหรสวนSwissotelและMerchantCourt มกจะอยตามเมองทา เหมาะสำาหรบนกเดนทางทนยมความสะดวก นอกจากน ยงมสปาภายใตชออมฤตาสปา(AmritaSpa)และไดมการเปดโรงเรยนสอนดานสปาชอสปาอะคาเดม (SpaAcademy)ในปพ.ศ.2544

รปท 4.14 เครองหม�ยก�รค�ในกลม Raffles

ทมา:Raffles(2011)

13)กลมแชงกร-ลา(Shangri-La)

แชงกร-ลา มสำานกงานใหญอยทเกาะฮองกง เปนบรษททจดทะเบยนใน เบอรมวดาปจจบน มจำานวนโรงแรม66โรงแรมกระจายอยในออสเตรเลยแคนาดาอนเดยอนโดนเซยมาเลเซยมสดฟฟลปนสสงคโปร ไตหวนอาหรบและไทยโรงแรมในกลมนจะเปนโรงแรมระดบหร5ดาวนอกจากนกลมShangri-Laยงเปนเจาของเครองหมายการคา“TraderhotelConcept”

4.6 ก�รขย�ยตวของกลมโรงแรมเอเชยสภมภ�คอนๆ

ในปจจบนโรงแรมเครอขายทกอตงในทวปเอเชยไดเรมขยายการลงทนไปยงประเทศตางๆนอกทวปเอเชยมากขนเชนโรงแรมอมนรสอรท(สำานกงานใหญอยทประเทศสงคโปร)กอตงเมอป2531ไดขยายสาขาไปยงสหรฐอเมรกาโมรอกโคและเมกซโก


โรงแรมบนยนทร(สำานกงานใหญอยทประเทศสงคโปร)กอตงเมอปพ.ศ.2538กเรมขยายตวออกนอกทวปเอเชยไปยงมลดฟลซเชลลเมกซโกเนปาลอยปตและโมรอกโค นอกจากนยงพบวาบางกลมเขาสตลาดโดยการซอกจการทมอยแลวในประเทศนนๆมาเปลยนชอ และดำาเนนกจการตอ อาท กลมโรงแรม แมนดารน โอเรยนเตล(มสำานกงานใหญอยทประเทศฮองกง) กอตงเมอปพ.ศ.2506ไดเขาซอโรงแรมราฟเฟลสในยโรปดวยเงน143ลานดอลลารสหรฐในปพ.ศ.2543และไดขยายตวไปยงนวยอรกในปพ.ศ.2546 กลมโรงแรมราฟเฟลส(มสำานกงานใหญอยทสงคโปร)ไดซอเครอSwissoteดวยเงน194ลานดอลลารสหรฐในปพ.ศ.2544 กลมโรงแรม เพนนนซลา(มสำานกงานใหญอยทประเทศฮองกง) เรมขยายเครอขายไปยงยโรป จนและสหรฐอเมรกา โดยไดทำาการเปดโรงแรม เพนนนซลาทนวยอรกเมอปพ.ศ.2531และทชคาโกเมอปพ.ศ.2545 กลมโรงแรมแชงกร-ลา(มสำานกใหญอยทประเทสฮองกง)กอตงเมอปพ.ศ.2541ไดเปดโรงแรมแชงกร-ลาสองแหงทดไบในปพ.ศ.2546และอกหนงแหงทโอมานในปพ.ศ.2548 นอกจากนยงพบวาแชงกร-ลายงตองการเจาะกลมตลาดในภมภาคตะวนออกกลางโดยมโรงแรมอยทประเทศบาเรน,อยปต,โอมาน,ซาอดอาระเบย,และอาหรบอมเรส

4.7 รปแบบก�รขย�ยตวของบรรษทข�มช�ต

ปจจบนทกธรกจตองเผชญกบภาระทมการแขงขนสง การขยายการลงทนของบรรษทขามชาต ไปยงประเทศตางๆ มความจำาเปนตองอาศยความรวมมอทางธรกจ เพอลดความเสยงจากการลงทน ลดปญหาตางๆทจะตองเจอในประเทศทตนเขาไปลงทนและยงชวยลดตนทนในการผลตรวมเพมศกยภาพในการแขงขนสงขนรวมทงกอใหเกดการถายทอดเทคโนโลยทมประสทธภาพระหวางผรวมลงทน รปแบบการขยายตวของบรรษทชาตในการเขาไปลงทนในตางประเทศมหลายรปแบบซงแบงออกไดเปน2ประเภทใหญๆ(รปท4.15)คอ

1) การเขาไปลงทนในตางประเทศโดยการหาพนธมตรในการลงทนแบงเปน ก)แบบทไมไดเขาไปเปนเจาของโดยตรง(Non-EquityMode)แตมการทำาสญญาขอตกลงกน โดยสญญาทตกลงกนอาจจะอย ในรปแบบของแฟรนไชส (Franchise) หรอการทำาสญญาบรหาร (ManagementContract) ข)แบบทเขาไปมสวนรวมในการลงทน(JointVenture) โดยจะรวมลงทนกบนกลงทน ในทองถนนนๆ 2) การเขาไปลงทนในประเทศตางๆโดยตรงเปนรปแบบทบรรษทขามชาตเขาไปลงทนเปนเจาของและดำาเนนการเองทงหมด โดยอาจจะอยในรปของการตงกจการขนมาใหม (Greenfield) หรออาจจะ เขาไปซอ(Acquisition)กจการทองถนทมการดำาเนนการอยกอนแลว


รปท 4.15 รปแบบก�รขย�ยตวของบรรษทข�มช�ต

การขยายตวของบร�ษทขามชาต

หาพนธมตรในการลงทน

ตกลงทำสญญา

แฟรนไชส

บร�หารงานตามสญญา

เปนพนธมตรในการลงทน

อนๆ

รปแบบทไมไดเปนเจาของโดยตรง

รปแบบความเปนเจาของ รปแบบความเปนเจาของ

เขาไปลงทนในตางประเทศโดยตรง

มสวนรวมลงทน

ผรวมลงทนหลก

เปนผรวมลงทนคร�งหนง

เปนผรวมลงทน

เปนเจาของท�งหมด

ต�งกจการข�นมาใหม

เขาไปซ�อกจการในทองถ�น

อนๆ

ทมา:Veerades(2009)adaptedfromPanandTse(2000)

รปแบบความรวมมอทางธรกจ(Alliance)ประกอบดวย 1) การรวมลงทน(Jointventure) เปนการตกลงทำาธรกจรวมกนของกจการตงแต2 แหงขนไป โดยมการทำาความตกลงเกยวกบเงนลงทนสทธความเปนเจาของรวมทงการแบงผลประโยชนททงสองฝาย จะไดรบ เชน การรวมลงทนดำาเนนกจการสวนสนกในฝรงเศสโดยการรวมทนของบรษทDisney ในสหรฐอเมรกาและEuroDisneyในฝรงเศส 2) การรวมถอหน (EquityAlliance) การทกจการหนงเขาไปซอหนของอกกจการหนง โดยทอำานาจในการบรหารงานจะตกอยกบผทถอหนมากกวา เชน สายการบนAirCanada ซอหนบางสวน จากสายการบนContinentalของสหรฐอเมรกา 3) การใหสมปทาน(Licensing) คอ การอนญาตใหกจการใดกจการหนงใชเครองหมายการคาลขสทธและสทธทางการตลาดบางอยาง โดยบรษททไดรบสมปทานจะตองจายคาตอบแทนในรป คาธรรมเนยมใหเจาของเครองหมายการคา 4) เเฟรนไชส(Franchising)คอการใหสทธในการผลตและจำาหนายสนคารวมทงถายทอดเทคนคความเชยวชาญหรอknowhow รวมถงวธในการทำาธรกจใหกบผซอแฟรนไชส โดยผซอจะตองจาย คาธรรมเนยมใหกบผขายเปนคาสทธในการประกอบธรกจรวมทงการใชตราสนคาของผขายในธรกจโรงแรมผซอแฟรนไชสจะตองใชสญลกษณของโรงแรมรวมทงใหบรการดวยมาตรฐานระดบเดยวกบโรงแรมผใหสทธในการใชแฟรนไชสโดยสามารถใชระบบการจองหองพกรวมทงระบบการตลาดของผขายเเฟรนไชส 5) การบรหารงานตามสญญา(ManagementContract)คอการจางผทมความชำานาญในการจดการเขามาบรหารและดำาเนนการ เจาของเปนเพยงผลงทนไมตองเขามาเกยวของในการบรหารงานประจำาวน


เจาของกจการทเลอกวธการนเนองจากขาดความชำานาญและประสบการณในการบรหารงาน จงตองจางมออาชพเขามาบรหารงานแทน 6) การเปนเครอขาย(ChainSystem)เปนการลงทนระหวางกจการทมเครอขายกบกจการทตงขนใหม กจการทนยมทำาในรปแบบน คอ ธรกจโรงแรม โดยโรงแรมแมจะเปนทปรกษารวมทงชวยทำาการตลาด และประชาสมพนธ โรงแรมเครอขาย(ChainHotels) จะใชวธการสำารองหองพกทเปนรปแบบเดยวกน เชนโรงแรมแกรนดเชอราตนโรงแรมแกรนดไฮแอทเปนตน การขยายตวของบรรษทขามชาตในแตละรปแบบจะมอำานาจในการควบคมการดำาเนนการในกจการตางกนกลาวคอการเขาไปรวมลงทนโดยอาศยความรวมมอโดยวธการการบรหารงานตามสญญา (ManagementContract) จะมอำานาจในการควบคมดำาเนนงานของกจการอยางเตมทมากกวาวธการ แฟรนไชส(Franchise)แตอยางไรกตามทงสองวธการนไมมสทธความเปนเจาของในขณะทการเขาไปลงทนเองโดยตรงในประเทศตางๆของบรรษทขามชาตจะมสทธเตมทในการบรหารจดการรวมทงมสทธความเปนเจาของแตในกรณทบรรษทขามชาตนนๆเขาไปรวมลงทน(Jointventure)อำานาจในการบรหารและความเปนเจาของขนอยกบสดสวนของการลงทน(รปท4.16)

รปท 4.16 อำ�น�จในก�รควบคมก�รดำ�เนนง�นและคว�มเปนเจ�ของ

เปนเจาของท�งหมด

รวมลงทนโดยมสดสวนการลงทนมาก

รวมลงทนโดยมสดสวนการลงทนนอย

การบร�หารงานตามสญญา

แฟรนไชส

การควบคม

การดำเนนการ

ในกจการ

สทธความเปนเจาของ

มาก

นอย

ม ไมม

ทมา:Veerades(2009)อางContractorandKundu(1998b)

รปแบบการขยายตวของธรกจโรงแรมแตกตางกนไปในแตละภมภาค(ดงแสดงในตารางท4.17)ในสหราชอาณาจกรจะเปนการลงทนจากเจาของเองถงรอยละ80 ในยโรปตะวนตกรปแบบการขยายตวของธรกจโรงแรมอยในรปของการบรหารตามสญญา(รอยละ31.9) และลงทนเองโดยเจาของ(รอยละ 31.9) มากกวารอยละ55 การลงทนของธรกจโรงแรมในยโรปตะวนออกอยในรปแบบของแฟรนไชส รองลงมาคอการบรหารตามสญญา(รอยละ38.2) เชนเดยวกบสหรฐอเมรกา รปแบบการขยายตว ของธรกจโรงแรมสวนใหญอยในรปของแฟรนไชส(รอยละ70)สวนในภมภาคเอเชยรปแบบการขยายตวของธรกจโรงแรมจะอยในรปของการบรหารตามสญญา(รอยละ74.8)


ต�ร�งท 4.9 รปแบบก�รขย�ยตวของโรงแรมไปในแตละภมภ�ค

รอยละ(%)

ภมภ�ค เปนเจ�ของ แฟรนไชสก�รบรห�รง�นต�มสญญ�

ใหเช�

สหร�ชอ�ณ�จกร 80.4 4.1 6.2 9.3

ยโรปตะวนตก 31.9 23.3 31.9 12.9

ยโรปตะวนออก 4.9 55.9 38.2 1

เอเชย 9.7 14.9 74.8 0.6

อเมรก� 6.9 70.8 20.5 1.8

ทมา:Veerades(2009)

อยางไรกตาม รปของการบรหารงานตามสญญากไดมการเปลยนแปลงจากอดต(กอนป1990) ในรปแบบของการลงทน ระยะเวลาของสญญา อำานาจในการจดการของผลงทน (เจาของกจการ) คาจางในการดำาเนนการและการบอกเลกสญญาไป(ดงแสดงในตารางท4.18)

ต�ร�งท 4.10 รปแบบก�รบรห�รง�นต�มสญญ� (Management Contract)

รปแบบ กอนป 1990 หลงป 1990

รปแบบของก�รลงทนและก�รประกอบก�ร

ผดำ�เนนก�ร (operator) ไมมสวนรบผดชอบในผลก�รประกอบก�ร

ผดำ�เนนก�ร (operator) มสวนรบผดชอบในผลประกอบก�รม�กขน เชน มก�รรบประกน ร�ยไดหรอกำ�ไรขนตำ�

ระยะเวล�ของสญญ� สญญ�มระยะเวล�ย�ว สญญ�มระยะเวล�สนลง

อำ�น�จในก�รจดก�รของผลงทน (เจ�ของกจก�ร)

เจ�ของหรอผลงทนไมมอำ�น�จในก�รบรห�รง�นและก�รจดก�ร

เจ�ของมสวนเกยวของในก�รดำ�เนนก�รของธรกจโรงแรมม�กขน

ค�จ�งในก�รดำ�เนนก�ร (Management Fee)

เปนรปแบบของค�จ�งดำ�เนนก�รทวไป เชน อ�จจะจ�ยค�จ�งเปนร�ยเดอนหรอร�ยป

รปแบบของค�จ�งดำ�เนนก�รอยในลกษณะของสงดงดดใจ (incentive) ม�กขน เชน ค�จ�งดำ�เนนง�นเปนร�ยเดอนหรอร�ยปรวมเปอรเซนตเพมจ�กผลกำ�ไรของโรงแรม

ก�รบอกเลกสญญ� แทบจะไมมกรณบอกเลกสญญ� มก�รระบถงก�รส�ม�รถบอกเลกสญญ�ในกรณทผลก�รดำ�เนนง�นไมเปนไปต�มทตกลงกนไว

ทมา:Veerades(2009)

แนวโนมของอตสาหกรรมการบรการและการทองเทยวระดบโลก

1)มการรวมมอทางธรกจโดยอาศยการควบรวมและขยายเครอขาย ปจจบนอตสาหกรรมโรงแรมตองเผชญกบภาวะการแขงขนทสงขนการจะอยรอดในอตสาหกรรม จะตองอาศยความรวมมอเพอทจะขยายชองทางทางการตลาดใหมากขนรปแบบของความรวมมอมหลายรปแบบดงไดกลาวไวแลวขางตน


2)การเกดขนของโรงแรมระดบหรขนาดเลกทเรยกวาบทคโฮเตล(BoutiqueHotel) ผประกอบการมงเนนแสวงหากลมตลาดใหมๆรวมทงมการสรางโอกาสทางการตลาดใหมทมลกษณะเฉพาะตว(NicheMarket)มากขนทำาใหเกดโรงแรมหรขนาดเลกถงขนาดกลางทเรยกวาBoutiqueHotel โดยจะมงเนนสไตลการตกแตงทมบคคลกโดดเดนเฉพาะตว มเอกลกษณรวมถงความคดสรางสรรค ทแตกตางไปในแตละแหง โดยทวไปโรงแรมระดบหรขนาดเลกมกจะเปนหองพกขนาดเลกทมไมกหองมสงอำานวยความสะดวก ทเนนความชอบเฉพาะกลมมากๆ เชน อมนบร โฟรซซนส ราฟเฟลส ในสงคโปร,E&O ทเกาะปนง, โบทเฮาสทภเกตบางครงกอาจเรยกกลมโรงแรมพวกนวา“ฮปโฮเทล”หรอ“ChicStylehotel”เชนโรงแรมสโขทยทกรงเทพฯซงสรางเปนแบบสโขทย รสอรททรงกลองสปนฉาบของCostaLanta ซงเนนความ เรยบงายTheChediResortทตงอยระหวางหบเขาและทะเลและMoHotelทจงหวดเชยงใหมประเทศไทยโรงแรมนจะมเพยง12หองแตละหองเนนรปแบบการตกแตงตามราศ12ราศ โรงแรมระดบหรขนาดเลก สวนใหญเนนทดไซตของโรงแรม ความสำาเรจของโรงแรมระดบหรขนาดเลกขนอยวาตรงกบสไตนของนกเดนทางกลมเปาหมายไดมากนอยเพยงใดอาจกลาวไดวาโรงแรมระดบหรขนาดเลก คอ โรงแรมทมเอกลกษณและบรการแบบเฉพาะเจาะจง(Customizedservice) เพอตอบสนองรปแบบการดำาเนนชวตของนกทองเทยวแตละกลม ปจจบนกมโรงแรม เครอขายภายใตหลายเครองหมายการคาทถกสรางขนมาเปนบตกโฮเตลหรอโรงแรมระดบหรขนาดเลกเชน“WHotel”ของกลมStarWoodและ“ParkHyatt”ของกลมHyattเปนตน

3)การเกดขนของโรงแรมทมเอกลกษณเฉพาะตว(Themehotel) ปจจบนมโรงแรมทเนนความเปนเอกลกษณเฉพาะตวเพอสรางความแตกตางมากขนโดยมรปแบบภายใตแนวคดตางๆเชนแบบยอนยค,แบบเหมองแร,แบบสวนสนก ตวอยางของโรงแรมทมเอกลกษณเฉพาะตว(ThemeHotel)เชนโรงแรมอนดโกเพรล(IndigoPearl) ทภเกตเปนโรงแรมระดบ5ดาวทเนนถงรปแบบการทำาเหมองแรโรงแรมดาราเทวทเชยงใหมซงไดจำาลอง บรรยากาศแบบลานนามตงแตรถมาวดเจดยโบราณสถานรวมทงมการจำาลองการทำานาโรงแรมThePalace หรอThePalaceoftheLostCity ทประเทศแอฟรกาใต เปนโรงแรมหรทตกแตงดวยสถาปตยกรรม แบบโคโลเนยนผสมแอฟรกาและตกแตงภายในจำาลองบรรยากาศแบบแอฟรกาโรงแรมDisneyResortOrandoประเทศอเมรกาโดยมDisneyLandThemeเปนเอกลกษณเฉพาะตว ปจจบนนกทองเทยวไมไดนยมแตความสะดวกสบายและสถานททองเทยวดงเชนในอดตแตยงคงเนน “ประสบการณ”และการเดนทางทแตกตางจงกอใหเกดโรงแรมระดบหรขนาดเลก(BoutiqueHotel)และโรงแรมทเนนความเปนเอกลกษณเฉพาะตว(ThemeHotel)เกดขนมากมายทวทกมมโลกโรงแรมในมมมอง ของนกทองเทยวไมไดเปนเพยงสถานทพกแตเปนสวนหนงของประสบการณการเดนทางของนกทองเทยวจงเกดโรงแรมทมความหลากหลายทางดานการออกแบบและการใหบรการตางๆ เพอตอบสนองรปแบบ การดำาเนนชวตรวมทงความตองการสวนบคคลของนกทองเทยวแตละกลม


โรงแรมระดบหรขนาดเลก(BoutiqueHotel) กบ โรงแรมทเนนความเปนเอกลกษณเฉพาะตว(ThemeHotel)แตกตางกนอยางไร โรงแรมระดบหรขนาดเลก(BoutiqueHotel) เนนทรปแบบการจดทพก โรงแรมทเนนความเปนเอกลกษณเฉพาะตว(ThemeHotel)จะเปนรปแบบโดยรวมของโรงแรมเชนเปนแบบยอนยคเปนแบบสโขทยโดยทสามารถสมผสไดถงบรรยากาศเชนSukhothaiHotelBangkokออกแบบโรงแรมเปนแบบสโขทยถอเปนBoutiqueHotelแตถาจะความเปนเอกลกษณเฉพาะตว(ThemeHotel)จะตองสมผสไดถง บรรยากาศของความเปนสโขทย เชนพนกงานแตงตวแบบสโขทย เครองใชไมสอยตางๆสะทอนถงยคสโขทยโบราณเปนตนความเปนเอกลกษณเฉพาะตว(ThemeHotel)สวนใหญจะมเอกลกษณเฉพาะตว มจดขายทโดดเดนในทนจะขอยกตวอยางโรงแรมอนดโกเพรลทภเกตซงเปนโรงแรมระดบหร5ดาวเอกลกษณเฉพาะตวกลาวคอ การออกแบบทงภายนอกและภายในจะอยในธมของเหมองแร ซงเปนอตสาหกรรมหลกของภเกตในอดต ตกรวมทงหองพกจะใชปนเปลอยและมโทนสไปทางสเทา สม แดงและสนำาเงนออกคราม(ซง อนดโก แปลวา สคราม) อปกรณตกแตงตางๆ จะใชโลหะทจงใจทำาขนเพอใหดเขากบบรรยากาศแมแตอปกรณทใชในหองนำา เชนฝากลองกระดาษทชชกยงคงเนนสงทเกยวของกบของอตสาหกรรมเหมองแร คอประดบดวยหวนอตและตะปเกลยว หองอาหารหลกของโรงแรมชอ “TinMineRestaurant”อปกรณทกอยางทใชบรการจะเปนอปกรณททำาดวยโลหะเนนรปแบบของเหมองแร แมกระทงปายบอกทางในรสอรทกยงใชเปนโลหะ จะเหนไดวาการออกแบบทแปลกและไดอารมณของเหมองแรทำาใหรสอรทแหงนมจดเดนเฉพาะตว นอกเหนอจากบรการทเปนเลศไมนอยกวาโรงแรมระดบ5 ดาวดวยกนสามารถดงดดใหนกทองเทยว จากทวทกมมโลกอยากทจะมาพกทโรงแรมแหงน

4)การเกดขนของกลมโรงแรมในรปแบบไทมแชร“Timeshare” ซงเปนการซอสทธในการใชหองพกใน ชวงเวลาทกำาหนดหรอทไดตกลงกนไวลกคามสทธใชหองพก ในแตละปตามจำานวนทซอไว สมาชกทซอไทมแชร(TimeShare) ยงสามารถเลอกทจะพกกบโรงแรม ในเครอทงในและตางประเทศ(รายละเอยดขนอยกบสญญาทไดตกลงไว) และสามารถเปลยนชวงเวลา ในการใชสทธ ปจจบนนโรงแรมหลายแหงไดหนมาเจาะตลาดกลมนมากขน เชนMarriottVacationClub International,GrandChateau ในเครอของMarriott อยทLasVegusHiltonHotel,HyattHotels, Promus’EmbassySuites,Inter-Continental,FourSeasons,WaltDisneyCompanyและLasunaHolidayClub นอกจากนบางคนยงซอไทมแชร(Timeshare)ไวเพอการลงทนโดยนำาหองพกไปใหเชาตออกทหนง บางครงกมการขายไทมแชรซงรวมแพคเกจทวรเขามาดวยกนเชนสามารเลอกเขาพกทโรงแรม5ดาวทไหนกได ซงโรงแรมสามารถเลอกไดจากแคตตาลอก ในเครอของRCT(ResortCondominiums International)มบรการนำาเทยวกลมเลกๆและกจกรรมในเมองหรอในโรงแรมนนๆเชนถาเลอกพกโรงแรม


ในสวสกจะมกจกรรมใหเลนสกพรอมครฝกถาเลอกไปพกโรงแรมในแถบฟลอรดาประเทศอเมรกากจะมกจกรรมพาเขาไปเทยวในดสนยแลนดเปนตนโรงแรมทขายไทมแชรสวนใหญจะพบอยทวๆไปตามเมองชายทะเลและสถานทองเทยวตากอากาศตางๆ

5)กระแสของโรงแรมรกษสงแวดลอมหรอโรงแรมสเขยว(GreenHotel) โรงแรมในปจจบนมแนวโนมทจะออกแบบและดำาเนนกจกรรมตางๆทสะทอนถงความใสใจตอ สงแวดลอมมากขน เนนถงการประหยดพลงงานและลดการทำาลายธรรมชาตใหมากทสด โดยใหความสำาคญกบการทองเทยวแบบยงยน(SustainableTourism)มากขน ความตนตวในเรองอนรกษสงแวดลอมกลายเปนจดขายใหมใหกบธรกจโรงแรมและรสอรท โดยยดถอนโยบายเปนมตรกบสงแวดลอมรวมทงยงมนโยบายชกชวนชาวทองถนใหใสใจสงแวดลอมโรงแรมทเปนมตรกบสงแวดลอมมนโยบายตางๆ ทเกยวกบการจดการสงแวดลอม11 หมวด คอ 1)นโยบายและมาตรการดานสงแวดลอม2)การจดการของเสย3)ประสทธภาพการใชพลงงานและนำา 4)การจดซอ5)คณภาพอากาศภายในอาคาร6)มลพษทางอากาศ7)มลพษทางเสยง8)คณภาพทางนำา 9)การเกบรกษาใชและจดการเชอเพลงแกสและสารพษ10)ผลกระทบตอระบบนเวศ11)การมสวนรวมกบชมชนและองคกรทองถน โรงแรมทไดเขารวม “โครงการสเขยว” เชน โรงแรมทองทราย เบย ทเกาะสมย โรงแรมอลลา อบดและอลลาแมงกสเกาะบาหลประเทศอนโดนเซยโรงแรมบนยนทรทเกาะบนตงประเทศอนโดนเซยทมแนวคดทจะรกษาปาเขตรอนบรเวณรอบๆ โรงแรมและยงสนบสนนอนรกษวฒนธรรมทองถนและ การพฒนาความสามารถของชาวบานผานเครอขายหมบานและพนธมตรกวา40 แหง โรงแรมโซฟเทล องกอรและโภดธรากอลฟรสอรททประเทศกมพชาเปนโรงแรมทใหความรวมมอกบองคกรAgrisudซงเปนองคกรอสระในการจำากดความยากจนใหหมดไปจากเสยมราฐและยงใหการสงเสรมการจางแรงงานและใชผลตภณทในทองถนทำาใหไดรบรางวล“เอเชยเอเนอจอวอรด”โรงแรมโชนวาฟชบายซการเซนสเซสมลดฟสทไดรเรมโครงการปลกตนไมและรณรงคใหเลกรบประทานหฉลามเปนตน

6)โรงแรมระดบหร(Luxury)ใชนโยบายลดสงฟมเฟอยทไมจำาเปน(“Minimize”)มากขน โรงแรมระดบหรสวนใหญในปจจบนพยายามทำาทกอยางใหนอยทสดเนนถงความธรรมดาในรปแบบการดไซนหรอเรยกวา“MinimalistArchitecturalDesign”มลอปบขนาดเลกหรอบางโรงแรมไมมลอปบมจำานวนหองไมมากจนเกนไปแตเนนทบรการทดเยยมเหนอความคาดหมายของลกคารวมทงบรรยากาศทสงบเปนสวนตวมากขนเชนโรงแรมอมนบรโรงแรมในเครออมนจะมลกษณะเฉพาะตวดงกลาวขางตนแตลกษณะรปแบบการดไซดจะออกแบบใหเขากบประเทศตางๆทไดเขาไปลงทนเชนอมนบรทภเกตประเทศไทย รปแบบจะแสดงถงยควฒนธรรมไทยในสมยอยธยา อมนบร ทบาหล ประเทศอนโดนเซยออกแบบในสไตลบาหลเปนตน


7)โรงแรมรปแบบแบคแพคเกอร(Backpacker) เปนทนยมมากขนผมรายไดนอยในปจจบนมโอกาสทจะเดนทางทองเทยวมากขน เนองจากม สายการบนราคาถกกอรปกบการหาขอมลและทพกสะดวกสบายเนองจากมระบบอนเตอรเนตทำาใหทพกในรปแบบแบคแพคเกอรมมากขนในปจจบนนกทองเทยวทนยมมาพกโรงแรมรปแบบแบคแพคเกอรสวนใหญจะเปนวยรนมงบประมาณจำากดแตตองการมาทองเทยวหาประสบการณ

4.8 คว�มท�ท�ยสำ�หรบบรรษทข�มช�ต

1) การบรหารงานทรพยากรบคคล การลงทนในประเทศตางๆ ทวทกภมภาคของโลกทตางมวฒนธรรมทองถนทแตกตางกน ทำาใหยากตอการประสานงานและควบคมสอสารระหวางบรษทแมและบรษทเครอขายในแตละภมภาคในการบรหารงานในแตละประเทศบรษทแมจะตองตดสนใจวาจะใชคนในทองถน(LocalPeople)สงคนจากบรษทแมไปดำาเนนการหรอสงคนจากบรษทเครอขายในประเทศอนๆทมความสามารถเขาไปดำาเนนการรวมทงตองการหาวธการใหบคคลเหลานสามารถทำางานรวมกบบรษทไดในระยะยาวผบรหารในบรรษทขามชาตจะตองมความสามารถในการปรบตวใหเขากบบคคลทมาจากหลากหลายวฒนธรรม

ต�ร�งท 4.11 ตำ�แหนงบคคล�กรผบรห�รททำ�ง�นในบรรษทข�มช�ต

ตำ�แหนง คว�มหม�ย

Expatriate “พนกง�นททำ�ง�นในต�งแดน”

Home Country nationals/Expatriates “พนกง�นของบรษทแมทไดรบมอบหม�ยใหไปทำ�ง�นในต�งแดน”

Third Country nationals/Expatriates “พนกง�นของบรษท (มกจะเปนผบรห�รภมภ�ค) ทไดรบมอบหม�ยใหไปทำ�ง�นในต�งประเทศ แตไมไดถกสงตวม�จ�กบรษทแมและไมใชคนในทองถน”

Host Country nationals/Expatriates “พนกง�นทองถน” (Local Employees) ททำ�ง�นใหกบบรษทลกภ�ยใตบรรษทข�มช�ตทเข�ม�ตงหนวยง�นในประเทศดงกล�ว”

Impatriate “พนกง�นจ�กต�งประเทศ ซงถกมอบหม�ยใหทำ�ง�นกบบรษทแม”

Flexpatriate “พนกง�นทไดรบมอบหม�ยใหทำ�ง�นในต�งแดน (บอยๆ) แตระยะสนๆ (นอยกว� 1 ป)”

ทมา:สจนดา(2553)

2) การจดการขามวฒนธรรม (Cross-culturalManagement) ความแตกตางทางดานภาษา และวฒนธรรมทำาใหเปนอปสรรคในการสอสารภายในองคกรหรอหนวยงานการบรหารงานมความออนไหว ตอวฒนธรรมทตางกนคอนขางสง ดงนน ผบรหารตองมการเรยนรวฒนธรรมระหวางกน นอกจากน ความตองการของลกคาและตลาดในแตละภมภาคอาจจะมความแตกตางกนดงนนการทำางานของบรรษทขามชาตจะตองมความยดหยนสงมใจเปดกวางพรอมยอมรบความคดทแตกตางวฒนธรรมทแตกตางกน ในแตละภมภาคสะทอนใหเหนถงความตางของบรรทดฐาน คานยม และความเชอ บรรษทขามชาต ตองพรอมทจะตอบสนองความตองการของลกคาทแตกตางกนได


3) ความแตกตางทางดานทตงของบรรษทขามชาตทำาใหมความแตกตางในเวลาทำางาน ในกรณทบรรษทขามชาตมหนวยงานกระจายอยทวโลก เวลาการทำางานในแตละภมภาคอาจจะแตกตางกน เชนเวลาในการทำางานของบรษทแมทอยทอเมรกาเปนเวลากลางวนสวนบรษทลกทอยทประเทศจนเปนเวลากลางคน เปนตน แตอยางไรกตาม บรษทสามารถสรางวกฤตเปนโอกาสไดโดยมองวาชวโมงการทำางานบรษทจะเพมขนอกเทาตวบรษทแมอาจจะดำาเนนการประชมและสงการในเวลากลางวนสวนเวลากลางคน กสงตองานใหกบพนกงานทอยทประเทศจนซงเปนเวลาเชาตรของประเทศจน 4) ความเชอใจและความมนใจในพนธมตรทรวมลงทน การเขาไปลงทนในแตละภมภาคบรรษทขามชาตอาจจะตองเขาไปรวมลงทนกบบรษททอยในทองถน การเลอกผรวมลงทนหรอพนธมตรทจะมาทำางานรวมกนเปนสงททาทายมากสำาหรบบรรษทขามชาต 5) การเปลยนแปลงทรวดเรวของยคโลกาภวตน สงผลกระทบตอการบรหารจดการและสงผล กระทบตอตนทนทเพมขนของบรรษทขามชาต บรรษทขามชาตจะตองมความตนตว และเตรยมตวเอง ใหพรอมตอความเปลยนแปลงทจะเกดขน ยกตวอยาง เชน ปญหาเรองโลกรอนจากการเปลยนแปลง สภาพอากาศ(ClimateChangeCC)ยอมมผลกระทบตอการดำาเนนงานและตนทนของบรรษทขามชาตโดยเฉพาะบรรษทขามชาตทตงอยในประเทศทพฒนาแลว



1. บรรษทขามชาตคออะไรบรรษทขามชาตกบบรรษทตางประเทศทมลงทนในไทยตางกนอยางไร?2. ลองหาชอบรรษทขามชาตทมาลงทนในประเทศในทกอตสาหกรรมยอยของภาคเศรษฐกจทองเทยว3. อะไรเปนทมาของความไดเปรยบของบรรษทขามชาต?4. รปแบบของการขยายตวของบรรษทขามชาตเปนอยางไร?5. การมบรรษทขามชาตในอตสาหกรรมทองเทยวของไทยมากๆจะมผลดผลเสยกบประเทศเราอยางไร?

บทท 51

ก�รบรห�รธรกจทองเทยว:กรณศกษ�ส�ยก�รบนและโรงแรม

อตสาหกรรมการทองเทยวประกอบดวยธรกจทเกยวของมากมายเชนธรกจการขนสงธรกจทพกธรกจรานอาหารธรกจนำาเทยวธรกจการขายสนคาทระลกและอนๆโดยปกตแลวผประกอบการในธรกจทองเทยวมจดมงหมายทสำาคญในการดำาเนนธรกจคอการแสวงหากำาไร การทผประกอบการจะไดกำาไร มากนอยเพยงใดปจจยหนงทมความสำาคญตอกำาไรของธรกจ คอ การบรหารรายไดหรอผลตอบแทน การบรหารรายไดเปนทงศาสตรและศลปะและยงเปนวธการในการจดการประสทธภาพของธรกจเพอใหไดรายไดและกำาไรสงสดดงนนในบทนจะอธบายเฉพาะการบรหารรายไดหรอผลตอบแทนของธรกจการบนและธรกจโรงแรมเทานน โดยสวนแรกเปนการอธบายการบรหารรายไดของธรกจการบนกอนหลงจากนนจะอธบายการบรหารรายไดของธรกจโรงแรมซงมรายละเอยดดงนคอ

5.1 ก�รบรห�รร�ยไดของธรกจก�รบน

ธรกจการบนเปนธรกจทใหบรการขนสงดวยเครองบนทงผโดยสารและสนคา ธรกจการบนโลก เรมจากการบนดวยเครองบนของพนองตระกลไรท ชาวสหรฐอเมรกาในป ค.ศ.1903 แตสายการบนประจำาสายแรกของโลก คอ สายการบนโคโลเนยลแอรทรานสปอรต ทำาการบนเสนทางระหวางนวยอรคกบบอสตน ในป ค.ศ.1927 สวนธรกจการบนของไทยเรมขนในรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา เจาอยหว โดยเรมจากการบนทางทหารกอนดวยการทดลองขนสงไปรษณยภณฑทางอากาศครงแรก ในปพ.ศ.2463จากกรงเทพไปนครราชสมาและขยายไปเสนทางอนๆตอมาในปพ.ศ.2467สายการบน เคแอลเอมของเนเธอรแลนดไดทดลองบนสำารวจเสนทางไปยงอนโดนเซยแลวแวะลงสนามบนดอนเมองจงถอไดวาสายการบนเคแอลเอมเปนสายการบนตางชาตแหงแรกทเขามาบนในไทย จากนนในป พ.ศ.2490ไดมการจดตงบรษทเดนอากาศไทยจำากดโดยรบโอนกจการการขนสงทางอากาศจากกองทพอากาศมาดำาเนนการภายในและประเทศใกลเคยง ตอมาในป พ.ศ.2502 บรษทเดนอากาศไทยจำากดรวมกบ บรษทการบนสแกนดนเวยนจดตงบรษท การบนไทย จำากด เพอทำาการบนระหวางประเทศ จนกระทง วนท1 เมษายน2531 ไดมการรวมบรษท เดนอากาศไทย จำากด เขากบบรษท การบนไทย จำากด (บญเลศ,2551) นอกจากนยงมการจดตงบรษทของเอกชนเพอใหบรการการบนอก5 บรษท คอ1) บรษท การบนกรงเทพ จำากด (บางกอกแอรเวย เปนสายการบนทเนนการทองเทยวพกผอน บางกอกแอรเวยผกขาดการใหบรการในเสนทางกรงเทพ-สมย และเสนทางทเชอมไปยงแหลงทองเทยว

1 เขยนโดยรองศาสตราจารยพรทพยเธยรธรวทยคณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม.

112 บทท 5: ก�รบรห�รธรกจทองเทยว: กรณศกษ�ส�ยก�รบนและโรงแรม

ทสำาคญในภมภาค เชน เสยมราฎ2)บรษทบพแอร จำากด3)บรษท โอเรยนทไทยแอรไลน จำากด (สายการบนวนทโก)4)บรษทไทยแอรเอเชยจำากดและ5)บรษทนกแอรจำากดบรษทการบนทงหมด6บรษทดงกลาวขางตนเปนสายการบนทใหบรการแบบประจำา(ScheduledAirline)ตามเสนทางตารางการบนทกำาหนดแตสายการบนไทยและบางกอกแอรเวยจดเปนสายการบนปกตสวนสายการบนวนทโก สายการบนแอรเอเชยและสายการบนนกแอรจดเปนสายการบนตนทนตำา ปจจยสำาคญททำาใหธรกจการบนตางๆใหความสำาคญของการบรหารผลตอบแทนเนองจากมสาเหตดงน(Pope,2006) 1) การแปรรปจากภาครฐมาสภาคเอกชนมากขนในอตสาหกรรมการบน โดยเฉพาะอยางยงใน ยโรปตะวนตกและเอเชย 2) การเกดสงครามอาวเปอรเซยในป ค.ศ.1991 มผลทำาใหอตสาหกรรมการทองเทยวและอตสาหกรรมการบนไดรบผลกระทบดานลบ จำานวนนกทองเทยวเดนทางทองเทยวลดลงโดยเฉพาะชาวสหรฐอเมรกา 3) ธรกจสายการบนตนทนตำาเกดขนมากมายในสหรฐอเมรกาและยโรปตะวนตก(หลงมสงครามอาวเปอรเซย)สายการบนตนทนตำามการแขงขนดานราคากนมาก 4) สายการบนอเมรกนแอรไลนรวมมอกบบรษทไอบเอมทำาการพฒนาระบบการจองตวเครองบน ผานระบบสวนกลาง ทำาใหมการกระจายการซอขายตวเครองบนไดมากและแพรหลายขน ในป ค.ศ.1990บรษทนำาเทยวประมาณ20,000แหงใน54ประเทศสามารถซอตวเครองบนไดโดยตรงโดยผาน อนเตอรเนต

สำาหรบการบรหารรายไดในธรกจการบนมรายละเอยดดงนคอ

5.1.1 องคประกอบทสำาคญหรอขอกำาหนดเบองตน(Pre-requisites)ของการบรหารรายได การบรหารผลตอบแทนของแตละธรกจ ธรกจแตละกจการจำาเปนตองมขอกำาหนดเบองตน5 ขอคอ 1) ประสทธภาพทมอยางจำากดโดยเปรยบเทยบคอปรมาณการผลตสนคาและบรการของผผลต หรออปทานของธรกจแตละแหงทมอยางจำากดในระยะสน ซงประสทธภาพของผผลตประกอบดวย2สวนคอ1) ทางดานกายภาพ เชน จำานวนทนงของสายการบน จำานวนหองพกของโรงแรม เปนตน 2)ดานทไมใชทางดานกายภาพเชนจำานวนวนพกของลกคาในโรงแรมเวลาทนงทานอาหารของนกทองเทยว ในธรกจรานอาหารเปนตน 2) ขอมลเกยวกบตนทนของธรกจการบนซงจะอธบายรายละเอยดในหวขอ5.1.2 3) ปรมาณสนคาคงเหลอหรอสนคาทเสยงายตอ1วนหรอ1สปดาหเปนตน 4) อปสงคทมการพยากรณไว ซงไดแก ลกคาหรอผบรโภคททำาการจองตวเครองบนไวลวงหนาและลกคาขาจรหรอลกคาทเขามาซอบรการในชวงเวลานน 5) อปสงคตอชวงเวลา(TimeVariableDemand) ไดแก ลกคาทใชบรการของธรกจในแตละ ชวงเวลาเชนจำานวนลกคาในรอบ1ปจำานวนลกคาในรอบสปดาหหรอในแตละวน(Pope,2006)


นอกจากขอกำาหนดเบองตน5ขอแรกของการบรหารผลตอบแทนของธรกจแลวธรกจสายการบนยงตองมองคประกอบทจำาเปนอก5ขอดงนคอ 1) การศกษาสวนแบงทางการตลาดของธรกจ ซงจะมผลตอการตงราคาขาย สวนแบงการตลาด อาจแบงกลมผใชตามวตถประสงคและความตองการใช เชน กลมผใชภายในประเทศและตางประเทศเปนตน 2) ขอมลเกยวกบสถตการจองตวของลกคา ซงประกอบดวย จำานวนหรอทนงทจอง ระยะเวลา หรอชวงในการใชบรการชวงเวลาในการจองเปนตน 3) ความรหรอขอมลเกยวกบการตงราคาซงจะทำาใหเขาใจโครงสรางและรปแบบการแขงขนทางของธรกจนนๆ 4) นโยบายเกยวกบการจองตวเกนหรอมากไป(Overbooking)ผประกอบธรกจขายตวเครองบนมกจะรบจองตวเครองบนมากกวาจำานวนทนง เพราะอาจจะมผทจองแลวยกเลกหรอเลอนการเดนทางนโยบายอนๆทใชรวมกนสำาหรบการยกเลกการจองคอการจายเงนมดจำา 5) ระบบขาวสารขอมลอตสาหกรรมการบนจะตองมระบบขาวสารขอมลทมความถกตองแมนยำาและเพยงพอ

5.1.2 ตนทนและรายไดของธรกจการบน ก)ตนทนของธรกจการบน ตนทนของธรกจการบนกเชนเดยวกบธรกจอนๆซงประกอบดวยตนทน3ประเภทคอตนทนคงทตนทนแปรผนและตนทนกงแปรผนดงนคอ 1) ตนทนคงท(FixedCostsandOverheads)คอตนทนทไมเปลยนแปลงตามจำานวนผโดยสารไมวาจะทำาการบนหรอไมทำาการบนกจะมตนทนเกดขน เชน คาทดนและสงปลกสรางอาคารสำานกงาน คาสมปทานเสนทางคาซอหรอเชาเครองบนเงนเดอนกปตนและลกเรอเงนเดอนพนกงานของสายการบนเปนตน 2) ตนทนแปรผน(VariableCosts)คอตนทนทแปรผนโดยตรงตามจำานวนผโดยสารในเทยวบนททำาการบน ตนทนแปรผนของธรกจการบน ไดแก คานำามนเชอเพลง คาควบคมการจราจรทางอากาศคาอาหารผโดยสารบนเครองคาใชจายของลกเรอคารกษาความปลอดภยในสนามบนเปนตน 3) ตนทนกงแปรผน(Semi-VariableCosts) คอ ตนทนทแปรผนตามจำานวนเทยวบนทบนโดย ไมแปรผนตามจำานวนผโดยสารของเทยวบนนนๆเชนคานำามนเชอเพลงคาควบคมการจราจรทางอากาศ

อยางไรกตามองคการบนพลเรอนระหวางประเทศซงเปนหนวยงานในการกำากบดแลธรกจการบนไดแบงรายจายหรอตนทนของธรกจการบนออกเปน8ประเภท(บญเลศ,2551)ดงนคอ 1) คาใชจายในการดำาเนนการบนเชนเงนเดอนและคาใชจายพนกงานการบนคานำามนเชอเพลงและนำามนหลอลนคาประกนภยเครองบนและอปกรณการบนคาเชาอปกรณการบนคาฝกอบรมพนกงานการบนเปนตน


2) คาซอมแซมบำารงรกษาเชนคาอะไหลคาจางแรงงานฝายซอมบำารงรกษา 3) คาเสอมราคาทรพยสนเชนคาเสอมราคาอปกรณการบนและอปกรณภาคพนดน 4) คาใชจายสถานและบรการภาคพนดน เชน คาธรรมเนยมขนลงของเครองบน คาธรรมเนยมจอดคางแรมเครองบนเปนตน 5) คาใชจายในการบรการผโดยสาร เชน เงนเดอนและสวสดการของพนกงานบรการผโดยสาร คาประกนภยผโดยสารคาใชจายกรณทเครองบนขดของไมตรงเวลาเปนตน 6) คาใชจายในการจำาหนายตวและสงเสรมการตลาด เชน เงนเดอนและสวสดการของพนกงานจำาหนายตวและสงเสรมการขายคาอบรมพนกงานจำาหนายตวเปนตน 7) คาใชจายทวไปและบรหาร เชน เงนเดอนและสวสดการของพนกงานบรหาร คาสอสาร คาสาธารณปโภคเปนตน 8) คาใชจายดำาเนนงานอนๆ

เมอพจารณาตนทนของบรษทการบนไทยจำากดซงเปนสายการบนแหงชาตจากรายงานประจำาป ของบรษทการบนไทยจำากดพบวาในป2552บรษทการบนไทยมคาใชจายรวมปละ155,768ลานบาท ในจำานวนนสวนใหญเปนคานำามนเชอเพลงรอยละ30.2รองลงมาเปนตนทนเกยวกบการบนรอยละ21.4(เชน คาเชาอปกรณการบน คาประกนภยเครองบนและอปกรณการบน) คาจางและเงนเดอนพนกงาน รอยละ16.8และคาใชจายอนๆตามลำาดบ(ตารางท5.1)

ข)รายไดของธรกจการบน รายไดของธรกจการบนตามขอกำาหนดขององคการบนพลเรอนระหวางประเทศแบงออกเปน 6ประเภท(บญเลศ,2551)ดงนคอ 1) รายไดจากคาตวโดยสาร โดยปกตแลวธรกจการบนจะคดคาโดยสารกบผโดยสารทเปนผใหญ(ผทมอายตงแต11ปขนไป)เตมราคาผโดยสารทเปนเดก(ผทมอาย2-11ป)เสยคาโดยสารรอยละ50ของคาโดยสารผใหญและมทนงใหสวนผโดยสารทเปนทารก(อายตำากวา2ป)เสยคาโดยสารรอยละ10ของคาโดยสารผใหญแตไมมทนงใหตองนงกบผใหญ 2) รายไดจากสนคาพสดภณฑเปนรายไดจากการรบขนสงสนคาพสดภณฑ 3) รายไดจากไปรษณยภณฑเปนรายไดจากการรบสงจดหมายไปรษณยภณฑและสงตพมพตางๆไปกบเครองบนโดยการสอสารแหงประเทศไทยทใชบรการจะจายคาบรการสวนนใหกบธรกจการบน 4) รายไดจาการนำาสมภาระตดตวเกนอตราทกำาหนด โดยปกตแลวธรกจการบนจะอนญาตให ผโดยสารถอกระเปาตดตวขนเครองไดหนกไมเกน5 กโลกรม และกระเปาทตรวจเชคพรอมตดtag ไว ใตทองเครองบนไดไมเกน40กโลกรมสำาหรบผโดยสารชนหนง ไมเกน30กโลกรมสำาหรบผโดยสาร ชนธรกจและไมเกน20กโลกรมสำาหรบผโดยสารชนประหยดถาหากผโดยสารมกระเปาสมภาระเกนกวาทกำาหนดขางตนจะตองเสยคาบรการเพมรอยละ1.5ของคาโดยสารชนประหยดตอ1กโลกรม


5) รายไดจาการดำาเนนการบนพเศษเปนรายไดจากการดำาเนนการบนเชาเหมาหรอการบนพเศษอนๆทไมอยในลกษณะการบนประจำามกำาหนด 6) รายไดอนๆเชนรายไดจากดอกเบยคาเชาครวการบนรานคาปลอดภาษภตตาคารการขายซากเครองบนเปนตน

ต�ร�งท 5.1 ผลก�รดำ�เนนง�นของบรษทก�รบนไทยป 2552

ร�ยก�ร ล�นบ�ท รอยละ

ค�โดยส�รและนำ�หนกสวนเกน 134,479 82.1

ค�ระว�งขนสง 18,525 11.3

ค�ไปรษณยภณฑ 823 0.5

ร�ยไดจ�กกจก�รอนๆ 7,776 4.7

ดอกเบยรบและร�ยไดอน 2,272 1.4

รวมร�ยได 163,875 100.0

ค�ใชจ�ยบคล�กร 26,191 16.8

ค�นำ�มนเครองบน 47,015 30.2

ค�สนค�และพสดใชไป 8,496 5.5

ค�เช�เครองบนและอะไหล 1,532 1.0

ค�ใชจ�ยเกยวกบก�รบน 33,257 21.4

ค�เสอมร�ค� 21,023 13.4

ค�ใชจ�ยด�นก�รตล�ด 6,221 4.0

ค�ใชจ�ยด�นก�รประกนภย 760 0.5

ค�ตอบแทนกรรมก�ร 15 0

ค�ใชจ�ยดำ�เนนง�นอน 8,104 5.2

ผลข�ดทนจ�กก�รดอยค�เครองบน 529 0.3

ดอกเบยจ�ยและค�ใชจ�ยอนๆ 2,579 1.7

รวมค�ใชจ�ย 155,768 100.0

กำ�ไร (ข�ดทน) กอนหกภ�ษเงนได 8,107

ค�ใชจ�ย (ร�ยได) ภ�ษเงนไดสทธ 691

กำ�ไรสทธสวนทเปนของผถอหน 72

กำ�ไร (ข�ดทน) สทธ 7,344

จำ�นวนหนทออกและเรยกชำ�ระแลว (ล�นหน) 1,699

กำ�ไร (ข�ดทน) สทธตอหน (บ�ท) 4.32

ทมา:บรษทการบนไทย(2553)


เมอพจารณารายไดของบรษท การบนไทย จำากดพบวา ในป2552บรษทการบนไทยมรายไดรวมปละ163,875 ลานบาท ในจำานวนนสวนใหญเปนรายไดจากคาโดยสารและนำาหนกสวนเกนสงถง รอยละ82.1 รองลงมาเปนรายไดจาก คาระวางขนสงสนคารอยละ11.3 และรายไดอนๆ ตามลำาดบ (ตารางท5.1) และเมอพจารณาในรายละเอยดโครงสรางรายไดของบรษท การบนไทย ดงตารางท5.2 แลวพบวา บรษท การบนไทย มรายไดจากกจการขนสงในเสนทางบนระหวางประเทศมากกวาการใหบรการขนสงภายในประเทศโดยรายไดจากการใหบรการขนสงระหวางประเทศมสดสวนสงถงรอยละ 84.38ของรายไดรวมจากผลการดำาเนนงานของบรษทการบนไทยในป2552พบวาบรษทการบนไทยมกำาไรสทธ7,344ลานบาทและกำาไรสทธตอหนเทากบ4.32บาท(ตารางท5.1)

ต�ร�งท 5.2 โครงสร�งร�ยไดของบรษทก�รบนไทยในป 2552

ร�ยก�ร ล�นบ�ท รอยละ

1. ร�ยไดจ�กกจก�รขนสงในเสนท�งบนในประเทศ 22,951 14.01

ก�รบรก�รขนสงผโดยส�รและค�นำ�หนกสวนเกน 15,177 9.26

ก�รบรก�รขนสงสนค� 378 0.23

ก�รบรก�รขนสงไปรษณยภณฑ 1 -

กจก�รทเกยวเนองโดยตรงกบก�รขนสง 6,821 4.17

กจก�รทสนบสนนก�รขนสง 574 0.35

2. ร�ยไดจ�กกจก�รขนสงในเสนท�งบนระหว�งประเทศ 138,272 84.38

ก�รบรก�รขนสงผโดยส�รและค�นำ�หนกสวนเกน 119,302 72.80

ก�รบรก�รขนสงสนค� 18,148 11.07

ก�รบรก�รขนสงไปรษณยภณฑ 822 0.51

3. ร�ยไดจ�กก�รดำ�เนนง�นของบรษทยอย 389 0.23

บรษท ไทย–อะม�ดอส เซ�ทอสตเอเชย จำ�กด 380 0.23

4. รวมร�ยไดอนๆ 2,263 1.38

รวมร�ยได 163,875 100.00

ทมา:บรษทการบนไทย(2553)


5.1.3 ผลตอบแทนของธรกจการบน การบรหารผลตอบแทนหรอการบรหารรายไดเรมใชในธรกจการบนของสหรฐอเมรกาในชวงป ค.ศ.1970 โดยสายการบนPeopleExpress ทใหบรการสายการบนตนทนตำาแลวใชกลยทธราคาตำาแขงขนกบสายการบนตนทนปกตมผลทำาใหธรกจนำาเทยวธรกจโรงแรมและธรกจรานอาหารนำากลยทธการตงราคาตำานำาไปใชในธรกจของตน การคำานวณหาผลตอบแทนหรอรายไดของธรกจสายการบน มสตรดงนคอ(Pope,2006)

ผลตอบแทนของธรกจ =ร�ยไดทเกดขนจรง (Realised Revenue)

ร�ยไดต�มศกยภ�พ (Potential Revenue)

=จำ�นวนทนงทข�ยได × ร�ค�ค�โดยส�รเฉลยทข�ยได

จำ�นวนทนงทงหมด ร�ค�ค�โดยส�รทตงไว

รายไดทเกดขนจรงของธรกจสายการบน(RealisedRevenue)หาไดจากการเอาราคาคาโดยสารเฉลยทขายไดคณกบจำานวนทนงทขายไดสวนรายไดตามศกยภาพ(PotentialRevenue)หาไดจากการเอาราคาขายตวเครองบนทตงไวคณกบจำานวนทนงทงหมดของเครองบน จะเหนไดวารายไดตามศกยภาพของธรกจสายการบนจะมคาคงทแตรายไดทเกดขนจรง(Realised Revenue) ของธรกจสายการบนสามารถเปลยนแปลงได เปนเพราะวาราคาตวโดยสารทขายไดจรง อาจจะมการใหสวนลดกบลกคาในแตละชวงเวลา ดงนนรายไดทเกดขนจรงมกจะมคานอยกวารายได ตามศกยภาพ ซงตวอยางการคำานวณหาผลตอบแทนของธรกจนนจะอธบายรายละเอยดอกทในหวขอ การบรหารรายไดของธรกจโรงแรม ในการคำานวณหารายไดหรอผลตอบแทนของธรกจการบนมกคำานวณหารายไดหรอผลตอบแทน ตอระยะทาง(กโลเมตร)ซงสามารถยกตวอยางไดดงนคอ สายการบนแหงหนงทำาการบนจากกรงเทพไปประเทศAซงมระยะทาง2,000กโลเมตรเทยวบนน มจำานวนทนง400 ท แตรบผโดยสารเทยวบนไดเตมท380 คน ถารายไดจากการขายตวเครองบน เทากบ200,000บาทขณะทตนทนทงหมดเทากบ150,000บาทอยากทราบวาอตราผลตอบแทนของเทยวบนนรอยละเทาใด


จำ�นวนทนงต�มระยะท�ง(Available Seat km: ASK)

= จำ�นวนทนงทงหมด × ระยะท�งในก�รบน

= 400 × 2,000

= 800,000

ตนทนทงหมดของส�ยก�รบนตอ ASK =ตนทนรวม

ระยะท�งก�รบน

=150,000

800,000

= 0.19 บ�ท

ร�ยรบตอคนต�มระยะท�ง (Revenue Per Passenger km: RPK)

= ร�ยรบรวม

จำ�นวนทนง × ระยะท�ง

=200,000

380 × 2,000

= 0.26 บ�ท

อตร�ผลตอบแทนตอกโลเมตร = RPK – ASK × 100ASK

= RPK – ASK × 100ASK

= 36.8%

การคำานวณหาอตราผลตอบแทนตอกโลเมตรนมประโยชนตอผบรหารสายการบนคอเพอนำาขอมลน ไปใชในการวางแผนและตดสนใจกำาหนดนโยบายดานการตลาดกลาวคอในชวงทมผจองตวมากกวาปกตนโยบายการตงราคาตำากอาจจะเลอนใชไปกอนแลวหนไปใชนโยบายการสงเสรมการขายรปแบบอนๆเชนการโฆษณาการใหของรางวลแกลกคาเพอเปนการกระตนอปสงคในการเดนทาง

5.1.4 กลยทธในการตงราคา ในระยะแรกการบรหารผลตอบแทนของสายการบนมกเนนกลมลกคาทมฐานะด ผมชอเสยงและ นกธรกจซงกลมคนเหลานเปนผทมอำานาจซอสงตอมาในชวงกลางครสตศตวรรษ1970ประเทศตางๆ มความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและมการพฒนาเทคโนโลยของธรกจสายการบน ทำาใหมการแขงขนทางการตลาดและราคาของธรกจการบน ทำาใหรฐบาลของประเทศตางๆ มการออกกฎระเบยบในการควบคมการขนสงทางอากาศ การกำาหนดคาบรการของการบนภายในประเทศมกถกกำาหนดโดยรฐบาล


เชนคาโดยสารและคาระวางของสายการบนถกกำาหนดโดยคณะกรรมการการบนพลเรอน(CivilAeronautic Board:CAB)สวนการกำาหนดคาบรการของระหวางประเทศจะถกกำาหนดโดยสมาคมการขนสงทางอากาศระหวางประเทศ(InternationalAirTransportationAssociation:IATA) โดยความเหนชอบของรฐบาลประเทศตางๆ และเมอมการกำาหนดอตราคาบรการขนสายการบนทกสายตองใชอตราเดยวกนในเสนทางนนๆ สำาหรบการกำาหนดคาโดยสารจะตองคำานงถงตนทนการใหบรการ ความหนาแนนของเสนทางบนและอตราการบรรทก เปนตน และกำาหนดราคาของตวเครองบนมทงราคาเตมและราคาประหยดสำาหรบลกคาทจองลวงหนา(AdvancedPassengerExcursion:APEX)ซงตวราคาประหยดจะมเงอนไขตางๆในการใชเชนกำาหนดเวลาของเทยวบนการจายเงนซอลวงหนาเปนตน ธรกจการบนในสหรฐอเมรกามการปรบเปลยนนโยบายการตงราคาสำาหรบสายการบนระหวางประเทศคอสำาหรบชนประหยดมการตงราคาขายเปน4ประเภทดงนคอ1)ราคาเตม2)ราคาตำาสำาหรบผทจองลวงหนา3)ราคาทมสวนลดและ4)ราคาทมผเดนทางเปนกลมหรอเปนหมคณะสวนชนธรกจ ม2 ประเภท คอ ราคาเตมและราคาลกคาขององคกรหรอสถาบน เปนตน ซงการตงราคาวธนถอเปน การบรหารผลตอบแทนใหแกธรกจนอกจากนนอตสาหกรรมการบนยงมการใชระบบคอมพวเตอรมาชวยในงานเกยวกบฐานขอมลและขาวสารตางๆแตอยางไรกตามผททำาหนาทตดสนใจขนสดทายคอผจดการหรอบคลากรขององคกรนนเอง(Pope,2006) ตวอยางของการตงราคาทหลากหลายกบลกคาตางกลม(ชนหนงชนธรกจและชนประหยด)สำาหรบการบรการประเภทเดยวกนในชวงเวลาเดยวกนเชนจากการสบคนขอมลจากเวบไซตของสายการบนไทยเกยวกบราคาตวของสายการบนไทยทเดนทางจากกรงเทพไปซดนยพบวาราคาตวแตละเทยวบนมราคา ตำาสดไปจนสงสด เชน ราคาตวไปกลบทเดนทางเดอนกมภาพนธ2554 สำาหรบชนประหยดอยในชวง34,450-72,425บาทขณะทชนธรกจราคาอยในชวง93,410-174,325บาทนอกจากนนลกคายงสามารถใชบตรกำานลเดนทางฟรโดยไมจายคาตวเครองบน ลกคาคนใดทมความถในการใชบรการมากทสดใน ชนประหยดอาจจะไดรางวลโดยบนฟรหรอไมตองเสยคาตวเครองบนในเทยวนน หรอการใหสวนลด หรอบตรกำานลแกกลมลกคาประจำาหรอลกคาทเปนสมาชกของบรษท หรอการกำาหนดราคาขายเปนชวงสำาหรบลกคาแตละกลมของบรษท


สามารถสรปนโยบายการตงราคาของธรกจสายการบนและพฒนาการของการบรหารผลตอบแทนไดดงตารางท5.3

ต�ร�งท 5.3 นโยบ�ยก�รตงร�ค�และพฒน�ก�รของก�รบรห�รผลตอบแทนของธรกจส�ยก�รบน

ชวงเวล� วธก�รตงร�ค� กลมลกค�หลก ลกษณะของตล�ด

กอนป พ.ศ. 2493 ร�ค�มร�ค�เดยวคอร�ค�เตมโดยไมมสวนลด

ผมฐ�นะด ผมชอเสยงและนกธรกจ

ลกค�มไมม�กนก

ป พ.ศ. 2503 – กอนป 2523 ร�ค�ม 3 ประเภทคอร�ค�เตม ร�ค�มสวนลด และร�ค�ประหยด

นกธรกจ ลกค�ทวไปทเดนท�งเพอก�รพกผอนหยอนใจ

ลกค�มจำ�นวนม�ก ธรกจก�รบนถกกำ�กบดแลโดยรฐและสม�คมก�รขนสงท�งอ�ก�ศระหว�งประเทศ (IATA)

ป พ.ศ. 2523 ก�รบรห�รผลตอบแทนขนพนฐ�น

นกธรกจ ลกค�ทวไปทเดนท�งเพอก�รพกผอนหยอนใจ

ก�รแขงขนสง มก�รควบคมโดยรฐบ�ง

ป 2533 - ปจจบน ก�รบรห�รผลตอบแทนมคว�มซบซอน นนคอร�ค�มหล�ยประเภท และมก�รแขงขนด�นร�ค�สงม�ก

ลกค�ทกประเภท ก�รแขงขนสงม�ก มก�รควบคมโดยรฐบ�ง

ทมา:Pope(2006)

5.1.5 การบรหารรายไดของธรกจการบนตางประเทศ การบรหารรายไดของธรกจสายการบนเปนเรองทเกยวของกบการตงราคาและจะมผลตอโครงสรางทางการเงนของธรกจสายการบน(Pope,2006) ตวอยางเชน สายการบนUK ทำาการบนจากเมอง เบอรมงแฮมไปยงจดหมายปลายทาง6เมองในองกฤษและอก4เมองในสหรฐอเมรกาในชวงเวลา1ปดงรปท5.1โดยแกนนอนแทนรอยละของความจจำานวนผโดยสารของสายการบนสวนแกนตงแทนรอยละ ของการทำารายไดใหกบสายการบน จากรปท5.1 สามารถอธบายไดวา สายการบนแตละเสนทางจะม ผโดยสารแตกตางกน กลาวคอ เทยวบนทบนไปนวยอรกมผโดยสารรอยละ40 ขณะทเทยวบนทบนไป นวออลนสมผโดยสารมากถงรอยละ80แตเมอพจารณาการทำารายไดใหกบสายการบนแลวพบวาเทยวบน ทบนไปเมองReykjavik ประเทศไอซแลนดใหผลตอบแทนหรอรายไดตำามากคอ ตดลบรอยละ(-30%)ขณะทเสนทางทบนไปนวออรลนสใหผลตอบแทนสงถงรอยละ35ซงโดยหลกทวไปแลวถาเสนทางบนใดมผโดยสารมากกมกจะใหผลตอบแทนหรอรายไดกบธรกจมากดวย แตเสนทางทบนไปเมองReykjavik เปนตวอยางของเสนทางบนทใหผลตอบแทนตำามาก เนองจากใหตอบแทนตดลบทงๆ ทมผโดยสาร มากถงรอยละ65สำาหรบเสนทางทบนไปเมองDublinกเชนกนใหผลตอบแทน-25%ทงๆทมผโดยสารมากถงเกอบรอยละ80แตเสนทางทบนไปเมองมลานเปนตวอยางของเทยวบนทใหตอบแทนสงทงๆทมผโดยสารนอย จากขอมลและตวอยางขางตนธรกจสายการบนสามารถจดการรายไดของธรกจไดดงนคอ 1) ปรบปรงการบรหารรายไดในเสนทางทใหผลตอบแทนตดลบ เชน เสนทางReykjavik และDublin


2) ปรบปรงการสงเสรมการขายและการตลาดในเสนทางทมผลตอบแทนตดลบ 3) ลดความถและขนาดของเครองบนในเสนทางทใหผลตอบแทนตดลบ แตจะตองเพมความถ และขนาดความจของเครองบนในเสนทางทใหผลตอบแทนสงเชนเสนทางมลาน(Milan)และนวออรลนส(NewOrleans)เปนตน

รปท 5.1 ก�รจดสรรร�ยไดของธรกจก�รบนในเสนท�งบนต�งๆ

รอย

ละใน

การ

ทำรา

ยได

ใหกบ

ธรกจ

20 30 40 50 60 70 80 90 100

รอยละความจผโดยสาร (Load Factor)

40

20

0

-20

-40

Brussels

Warsaw

New York Paris

RomeBerlin

Nice

DublinReykjavik

Malaga

Milan AtlantaNew Orleans

Los Anglees

AmsterdamGeneva


5.1.6 ความรวมมอกนแบบพนธมตรสายการบน(AirlineAlliances) สายการบนสวนใหญมความรวมมอกนจดตงกลมสายการบนทเปนพนธมตรกนโดยมวตถประสงคเพอลดการแขงขนภายในกลมและเพมการใหบรการแกผโดยสารตลอดจนเพอรวมกนจดตารางเวลาเทยวบน ใหผโดยสารสามารถตอเครองบนจากสายการบนหนงไปยงอกสายการบนหนงไดอยางสะดวกรวดเรว ซงจะมผลตอการลดคาใชจายในการดำาเนนงานและทำาใหรายไดของธรกจการบนเพมขนซงมการประเมนกนวาเมอมการรวมกลมกนแลวจะทำาใหธรกจสายการบนมรายไดเพมขนรอยละ15-20ตอปการรวมกลมของสายการบนประกอบดวย3กลมดงนคอ 1) กลมพนธมตรStarAlliancesประกอบดวยบรษทการบน20บรษทณป2550คอ1)บรษทการบนไทย2)บรษทการบนแอรแคนาดา3)บรษทการบนแอรนวซแลนด4)บรษทการบนออลนปปอนแอรเวย5)บรษทการบนลฟทฮนซา6)บรษทการบนยไนเตดแอรไลน7)บรษทการบนสแกนดเนเวยนแอรไลนซสเตม8)บรษทการบนแทปโปรตเกส9)บรษทการบนเอเชยนา10)บรษทการบนออสเตรยนแอรไลน11) บรษทการบนสเปน12) บรษทการบนบรทมดแลนด13) บรษทการบนสงคโปรแอรไลน


14)บรษทการบนยเอสแอรเวย15)บรษทการบนลอตโปลชแอรไลน16)บรษทการบนเตอรกสแอรไลน17)บรษทการบนสวสอนเตอรเนชนแนลแอรไลน18)บรษทการบนแอรไชนา19)บรษทการบนเซยงไฮแอรเวย20)บรษทการบนเซาทอฟรกาแอรเวยกลมStarAlliancesมผโดยสารประมาณ380ลานคนกลมพนธมตรStarAlliancesรวมมอกนจดทำาตารางการบนโดยใชรหสเทยวบนรวมกน(CodeSharing)ในเสนทางทตกลงกนเพอใหบรษทการบนแตละสายสามารถจำาหนายตวโดยสารของอกสายการบนหนงได โดยใชรหสของตนเองและอาศยเครอขายของแตละสายการบนเหลาน เกดการประสานงานกนระหวาง สายการบนในกลมพนธมตรเพอความสะดวกและรวดเรวของผโดยสารในการตอเทยวบนตลอดการเดนทาง (บญเลศ,2551) 2) กลมOneworld ประกอบดวยสายการบนAcerLingus สายการบนอเมรกนแอรไลน สายการบนบรตชแอรไลนสายการบนคาเธยแปซฟกสายการบนฟนแอรสายการบนIberiaสายการบนLanChileสายการบนแควนตสสายการบนเจเอแอลสายการบนMalevHungaryเปนตนกลมOneworld มผโดยสารประมาณ300ลานคน 3) กลมSkyTeam ประกอบดวยสายการบนแอโรเมกซโก สายการบนแอรฟรานซ-เคแอลเอมสายการบนคอนตเนลตลแอรไลนสายการบนCSACzechสายการบนเดลตาแอรไลนสายการบนเกาหลสายการบนนอรทเวสแอรไลนเปนตนกลมSkyTeamมผโดยสารประมาณ340ลานคน

5.1.7 การบรหารรายไดสำาหรบสายการบนตนทนตำา(BudgetAirline) สายการบนตนทนตำาเกดขนในปค.ศ.1950ในประเทศองกฤษและสหรฐอเมรกาทงนเนองมาจาก การเกดอปสงคในการเดนทางทองเทยวเพอการพกผอนมากขนและนยมใชเครองบนในการเดนทาง จงทำาใหมการเรมใชเครองบนแบบเชาเหมาลำา เชน การบนจากองกฤษไปยงสเปน ฝรงเศส กรซ และ เกาะBalearicในชวงฤดรอนและการไปเลนสกทประเทศสวตเซอรแลนดและออสเตรยเปนตนตอมาธรกจ สายการบนแบบตนทนตำามการจดตงขนทวยโรปและในสหรฐอเมรกา เชน สายการบนEasyJet ขององกฤษและสายการบนRyanairของฟนแลนดเปนตน(Pope,2006) สายการบนตนทนตำามความแตกตางจากสายการบนปกตทงในเรองของการดำาเนนการเครอขายและโครงสรางของตนทน กลาวคอ มตนทนในการดำาเนนการตำากวาเพราะสายการบนตนทนตำาบนจาก ทหนงไปยงอกทหนง โดยไมมการแบงกลมผโดยสารออกเปนผโดยสารชนหนงชนธรกจและชนประหยดผโดยสารทกคนไดรบการบรการอาหารและเครองดมแบบเดยวกน ลกษณะทนงของเครองบนตนทนตำาเปนแบบเดยวกนทงลำา นอกจากนสายการบนตนทนตำามกใชสนามบนราคาประหยด เชน ในองกฤษ ใชสนามบนLutonแทนทจะใชสนามบนนานาชาตฮทโร(Heathrow)เครองบนทใชในการบนของสายการบน ตนทนตำาเปนเครองบนทไดมาตรฐานทวไปเชน โบอง737-800 วธการขายตวทำาการขายโดยตรงผาน อนเตอรเนทหรอการซอผานโทรศพท จะไมมเอเจนซหรอตวแทนในการขายตว ขณะทสายการบนปกต จะมตนทนทสงกวา เนองจากใหบรการการบนกบลกคาทหลากหลายประเภท ลกคาสามารถแวะและบนไปยงทตางๆทวโลกผโดยสารสามารถเลอกใชบรการและเลอกทนงไดหลายระดบเชนชนหนงชนธรกจหรอชนประหยดสายการบนปกตมกใชสนามบนนานาชาตราคาแพงและมชอเสยงเชนสนามบนนานาชาต ฮทโรว (Heathrow) และเครองบนทใชบนมหลายขนาดและหลายประเภททำาใหตนทนการบำารงรกษา


คอนขางสง ลกคาสามารถซอตวผานเอเจนซหรอตวแทนการขาย มการสงเสรมการขายและการโฆษณา เพอหาลกคาทำาใหตนทนในการบรหารจดการของสายการบนปกตสงกวาสายการบนตนทนตำาสามารถสรป ขอแตกตางระหวางสายการบนตนทนตำาและสายการบนปกตไดดงตารางท5.4

ต�ร�งท 5.4 ขอแตกต�งระหว�งส�ยก�รบนตนทนตำ�และส�ยก�รบนปกต

ร�ยก�ร ส�ยก�รบนตนทนตำ� ส�ยก�รบนปกต

ตนทนในก�รดำ�เนนก�ร ตำ�เนองจ�กเปนก�รทกำ�หนดเสนท�งบนจ�กทหนงไปยงอกทหนง

สงกว�เพร�ะใหบรก�รก�รบนกบลกค�ทหล�กหล�ย ลกค�ส�ม�รถแวะและบนไปยงทต�งๆ ทวโลก

ร�ค�ของตวโดยส�ร ตำ�กว�ส�ยก�รบนปกตประม�ณรอยละ 40-50 สงกว�ส�ยก�รบนตนทนตำ�

ลกษณะทนงบนเครองบน ทนงมเฉพ�ะชนประหยดเพยงชนเดยว ทนงมใหเลอกหล�กหล�ย เชน ชนหนง ชนธรกจ และชนประหยด

สน�มบนทใชบรก�ร มกใชสน�มบนรอง โดยไมใชสน�มบนทเปนศนยกล�งก�รบนหลกระหว�งประเทศ

ใชสน�มบนท เปนศนยกล�งก�รบนหลกระหว�งประเทศ เชน สน�มบนน�น�ช�ต ฮทโรว (Heathrow) ขององกฤษ

ก�รจำ�หน�ยตวเครองบน ผ�นอนเตอรเนทหรอก�รซอผ�นโทรศพท แตไมมเอเจนซหรอตวแทนข�ยตว

ผ�นเอเจนซหรอตวแทนก�รข�ยทวประเทศหรอทวโลก

ดงนนระบบการบรหารผลตอบแทนของสายการบนปกตมความซบซอนกวาสายการบนแบบตนทนตำา ทงนเนองมาจากปจจยหรอเหตผลดงนคอ 1) สายการบนปกตทวไป ใหบรการการบนเสนทางตางๆ ทมความเชอมโยงกนทวภมภาค จงสามารถหารายไดจาการบนมากกวา1เทยวบนขณะทสายการบนตนทนตำาใหบรการเฉพาะจากทหนงไปยงอกทหนงเทานน 2) ลกษณะการเดนทางสายการบนปกตสามารถยกเลกการเดนทางแลวขอรบเงนคนไดแตสายการบน ตนทนตำาไมสามารถทำาได 3) สายการบนปกตมกใชสนามบนทไดมาตรฐานขนาดใหญ แตสายการบนตนทนตำาใชสนามบนขนาดเลก

JeffPope(2006)อธบายและยกตวอยางการบรหารรายไดสำาหรบสายการบนตนทนตำาขององกฤษดงนคอ

ก)สายการบนตนทนตำาEasyJetขององกฤษ สายการบนตนทนตำาEasyJetทมลกคาจำานวนมากจนทำาไดรายไดสงสดใหกบธรกจสายการบนสายการบนตนทนตำาEasyJetแบงกลมลกคาและลกษณะการเดนทางออกเปนดงนคอ 1) ลกษณะการเดนทาง:เพอตดตอธรกจ/เพอการพกผอน 2) ชวงเวลาในการเดนทาง:ชวงเชาหรอเยน/ตลอดเวลา


ในทนกำาหนดให การเดนทางไปเมองกลาสโก(Glasgow) เปนการเดนทางเพอตดตอธรกจ โดยมกเดนทางในชวงเชาๆ หรอเยนหรอกลางสปดาห(รปท5.2) ขณะทการเดนทางไปเมองพาลมา(Palma) เปนการเดนทางเพอการพกผอนหยอนใจ โดยมกเดนทางในชวงกลางวนหรอดกๆ หรอชวง สดสปดาห(รปท5.3) ผทเดนทางไปพกผอนหยอนใจมกจะจองตวราคาถกลวงหนาเปนเวลานานกอนการเดนทางแตผทเดนทางไปตดตอธรกจมกจองตวกอนเดนทางประมาณ10วน(รปท5.2) สำาหรบผโดยสารทเดนทางเพอการพกผอนมรปแบบของการจองตวดงรปท 5.3 ซงจะเหนไดวา เมอใกลถงเวลาเดนทางจะมผโดยสารมากขน สำาหรบผโดยสารทใชบรการสายการบนตนทนตำาสำาหรบการเดนทางเพอการพกผอนนน ราคาตวเครองบนม4ชวงราคาคอกลมAราคาใบละ45ปอนดเมอมผซอตวไปแลวไมนอยกวา40ทนง หรอซอตวกอนการเดนทาง45วนสำาหรบกลมBราคาใบละ65ปอนดเมอมผซอตวไปแลวไมนอยกวา60ทนงหรอซอตวกอนการเดนทาง35วนจากนนราคาจะเปนกลมCคอใบละ75ปอนดและกลมDราคาจะสงสดคอใบละ100ปอนด(รปท5.4) จะเหนไดวา กลยทธในการตงราคาจะเปนในลกษณะทราคาตวเครองบนจะตำาเมอซอลวงหนา กอนการเดนทางนานๆและราคาจะเพมขนเมอซอใกลชวงการเดนทาง

รปท 5.2 แผนก�รบรห�รร�ยไดของส�ยก�รบนตนทนตำ� (Budget Airline) สำ�หรบลกค�ทเปนนกธรกจและผเดนท�งเพอก�รทองเทยว

จำนว

นทน�ง

ระยะเวลากอนการเดนทาง (วน)

160

140

120

100

80

60

40

20

060 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

การพกผอน ตดตอธรกจ



รปท 5.3 แผนก�รบรห�รร�ยไดของส�ยก�รบนตนทนตำ� (Budget Airline) สำ�หรบลกค�ทเดนท�งเพอก�รพกผอนจำ

นวนท

น�ง


180

160

140

120

100

80

60

40

20

060 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0


รปท 5.4 ร�ค�และก�รจองตวทเกดขนจรงของส�ยก�รบนตนทนตำ� (Budget Airline) สำ�หรบลกค�ชนประหยด

ราค

าต�วเ

คร�อ

งบนต

อหนว

ย (£

)


60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

แผนทต�งไว การจองต�วทเกดข�นจร�ง

£45

£65£75

£100

160

140

120

100

80

60

40

20

0



สำาหรบผโดยสารทใชบรการสายการบนตนทนตำาสำาหรบการเดนทางเพอตดตอธรกจ ราคาตว ตำามาก(10 ปอนด) เมอซอกอนเดนทาง60 วน ราคาตวจะเปนใบละ45 ปอนดเมอซอกอนประมาณ 45วนจากนนราคาตวจะปรบเพมขนเมอใกลเวลาทจะเดนทางอยางไรกตามราคาตวจะลดลงมาอยในชวงใบละ45-60ปอนดกอนการเดนทาง10วน(รปท5.5)

รปท 5.5 ร�ค�และก�รจองตวทเกดขนจรงของส�ยก�รบนตนทนตำ� (Budget Airline) สำ�หรบลกค�ชนธรกจ

ราค

าต�วเ

คร�อ

งบนต

อหนว

ย (£

)


160

140

120

100

80

60

40

20

060 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

แผนทต�งไว การจองต�วทเกดข�นจร�ง

£45

£65£75

£100


ข)สายการบนตนทนตำาในไทย สายการบนตนทนตำาในไทยทใหบรการในขณะนมทงหมด3 สายการบนโดยเรมจากสายการบน วนทโกของบรษทโอเรยนทไทยแอรไลนจำากด(ใหบรการธนวาคม2546)ตามดวยสายการบนไทยแอรเอเชย (ใหบรการในเดอนกมภาพนธ2547) และ สายการบนนกแอร (ใหบรการในเดอนกรกฎาคม2547) จากงานการศกษาของมงสรรพขาวสอาดและคมสนสรยะ(2549)พบวาในชวง25เดอนคอตงแตธนวาคม2546 จนถงธนวาคม2548 สายการบนตนทนตำาใหบรการผโดยสารไมตำากวา5.1 ลานคน โดยสายการบนไทยแอรเอเชยมสดสวนผโดยสารมากทสดถงรอยละ38รองลงมาคอสายการบนวนทโกรอยละ33และสายการบนนกแอรรอยละ29ตามลำาดบงานการศกษานยงใหขอมลวาเฉพาะในป2548บรษทการบนไทยซงเปนสายการบนปกตมจำานวนผโดยสารลดลงประมาณ1.1ลานคนขณะทสายการบน ตนทนตำามผโดยสารเพมขน9.5แสนคนในจำานวนนเปนผโดยสารของนกแอร7แสนคนไทยแอรเอเชย2.4แสนคนทเหลอเปนของวนทโก อาจสรปไดวาเมอประเทศไทยมสายการบนตนทนตำาใหบรการแกผโดยสารแลวสวนแบงการตลาดและความสามารถในการแขงขนของสายการบนตนทนตำาในป2548เพมขนจากป2547เกอบทกสนามบน


โดยมสวนแบงตลาดจากรอยละ20 กอนป2547 เปนรอยละ46 ในป2548 โดยผโดยสารทใชบรการ การบนหนมาใชสายการบนตนทนตำาโดยเฉพาะหนมาใชสายการบนนกแอรมากกวาสายการบนอนๆ (มงสรรพและคมสน,2549) สายการบนตนทนตำามความไดเปรยบหรอจดแขงคอราคาคาโดยสารถกและความสะดวกในการจองตวโดยสามารถจองผานอนเตอรเนทสายการบนนกแอรมจดแขงในเรองความปลอดภยเพราะผโดยสารเหนวาใชเครองบนลำาใหญหรอเปนสายการบนในเครอการบนไทยแตมจดออนคอความลาชาของเทยวบน ราคาอาหารและเครองดมทจำาหนายบนเครองบนคอนขางแพง(มงสรรพและคมสน,2549) สายการบนตนทนตำาในไทยมกลยทธในการตงราคาคาโดยสาร2 รปแบบคอ แบบทหนง การตงราคาเดยวสำาหรบทกทนงซงสายการบนตนทนตำาD(นามสมมต) ใชวธการตงราคาวธน เชน เสนทางกรงเทพ-เชยงใหมคาโดยสารของสายการบนตนทนตำาDเทากบ1,250บาท(รวมคาใชจายทกอยางแลว) ดงรปท5.6 การตงราคาวธนมขอดคอผโดยสารสามารถจำาราคาคาโดยสารไดงาย ผโดยสารสามารถ ซอตวโดยสารกอนการเดนทางไดถามทวางบนเครองบนเหลออยโดยไมตองกงวลวาคาโดยสารจะเพมขน สวนแบบทสองคอ การตงราคาแตกตางกนขนอยกบเวลาทจองตว ซงสายการบนตนทนตำาB และC ใชรปแบบทสอง กลาวคอ ราคาตวโดยสารจะตำาเมอผโดยสารจองตวลวงหนานานๆ กอนการเดนทาง (กอนเดนทางมากกวาหรอภายใน30วน)และราคาจะเพมขนเมอใกลระยะเวลาเดนทาง(กอนเดนทาง10วน) แตหากมทนงวางอยใกลการเดนทางสายการบนตนทนตำาCจะลดราคาตวลงเพอจงใจใหมผเขามาซอตวใหหมด(รปท5.6)(มงสรรพและคมสน,2549)

รปท 5.6 ค�โดยส�รของส�ยก�รบนต�งๆ ในเสนท�ง กรงเทพฯ – เชยงใหม ในชวงเทศก�ล

ราค

าคาโ

ดย

สาร

จำนวนวนจองลวงหนา

3000

2500

2000

1500

1000

500

สายการบนตนทนตำ C สายการบนตนทนตำ D

สายการบนปกต A สายการบนตนทนตำ B

A

B

C

D

30 27 24 21 18 15 12 9 6 3

ทมา:มงสรรพและคมสน(2549)


โดยปกตแลวสายการบนตนทนตำาD ทใชกลยทธการตงราคาเดยวทกทนง ราคาตวสายการบนตนทนตำาD มกจะตำาสดเมอเทยบกบสายการบนตนทนตำาอนๆ แตในบางเสนทางทมการแขงขนกน อยางรนแรง สายการบนตนทนตำาC จะใชกลยทธการตงราคาเรมตนไวตำากวาสายการบนตนทนตำาD จากนนจะคอยๆปรบราคาเพมขนเรอยๆจนสงสดกอนวนเดนทางดงรปท5.7 อยางไรกตามสายการบนตนทนตำายงมกลยทธในการตงราคาอกอยางหนงคอทำาการลดราคาลงมาก กอนการเดนทาง1 วน เชน สายการบนตนทนตำาC ทำาการลดราคาลงมาตำากวาราคาทจองลวงหนา 1สปดาห(คอจากราคา1,900มาเปน1,600บาท)เหตทเปนเชนนเนองจากทนงไมเตมจงจำาเปนตอง ลดราคาลงนอกจากนตองการจงใจใหมผเขามาตรวจสอบราคาในอนเตอรเนตอยางสมำาเสมอเพราะผโดยสาร จะไดคดวาแมกอนวนเดนทาง1วนยงมโอกาสทจะไดตวราคาถกดงรปท5.8 สวนในชวงนอกเทศกาลหรอชวงนอกฤดการทองเทยวสายการบนตนทนตำามกลยทธการตงราคาดงน คอ สายการบนตนทนตำาC ทำาการตงราคาสงไวกอนแลวคอยๆ ลดราคาลงมาเมอมผเดนทางตองการ เดนทางลดลง(รปท5.9)และในบางเทยวบนทมผโดยสารจองตวลวงหนานอยมากสายการบนตนทนตำาCจะทำาการลดราคาลงมาตำากวาสายการบนตนทนตำาD(ทกำาหนดราคาไวราคาเดยวทกทนง)ในชวงเวลาหนง จากนนจะทำาการปรบราคาเพมขนเมอใกลระยะเวลาเดนทาง ซงแสดงใหเหนวาสายการบนตนทนตำาCทำาการปรบเปลยนราคาไดทกรปแบบเพอใหธรกจดำาเนนกจการไปได(รปท5.10)

รปท 5.7 ค�โดยส�รของส�ยก�รบนต�งๆ ในเสนท�ง กรงเทพฯ – เชยงร�ย ในชวงเทศก�ล

ราค

าคาโ

ดย

สาร


3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

030 28 2426 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2


สายการบนปกต A

A

C

D



รปท 5.8 ค�โดยส�รของส�ยก�รบนต�งๆ ในเสนท�ง กรงเทพฯ – อดรธ�น ในชวงเทศก�ลรา

คาค

าโด

ยสา

ร


2100

1900

1700

1500

1300

1100

900

700

500

สายการบนตนทนตำ Cสายการบนตนทนตำ B

B

C

30 27 24 21 18 15 12 9 6 3


รปท 5.9 ค�โดยส�รของส�ยก�รบนต�งๆ ในเสนท�ง กรงเทพฯ – ภเกต นอกชวงเทศก�ล

ราค

าคาโ

ดย

สาร


3500

3000

2500

2000

1500

1000

500


สายการบนปกต A สายการบนตนทนตำ B

A

D

B, C

30 27 24 21 18 15 12 9 6 3



รปท 5.10 ค�โดยส�รของส�ยก�รบนต�งๆ ในเสนท�ง กรงเทพฯ – เชยงร�ย นอกชวงเทศก�ล

ราค

าคาโ

ดย

สาร


3500

3000

2500

2000

1500

1000

500


สายการบนปกต A

A

DC

30 27 24 21 18 15 12 9 6 3


ในทนขอยกตวอยางกลยทธการตงราคาของสายการบนในไทยโดยทำาการสบคนขอมลจากเวบไซตของสายการบนตางๆในไทยณวนท8พฤศจกายน2553พบวาถาตองการเดนทางในเสนทางกรงเทพไปยงเชยงใหม ในวนท9 พฤศจกายน2553 ซงทำาการจองกอนการเดนทาง1 วน ราคาคาโดยสาร ชนประหยดของการบนไทยซงเปนสายการบนปกตคนละ2,685 บาท ขณะทสายการบนนกแอร คนละ1,990บาทสายการบนไทยแอรเอเชยคนละ2,211บาทสายการบนวนทโกราคาคาโดยสารคนละ1,250บาทจะเหนไดวาราคาคาโดยสารของสายการบนตนทนตำาจะถกกวาสายการบนปกตโดยสายการบน วนทโกมราคาตำาทสด สวนสายการบนไทยแอรเอเชยมราคาสงสด แตถาทำาการจองตวลวงหนากอนการเดนทาง20วน(เดนทางวนท28พฤศจกายน2553)จะเหนไดวาสายการบนวนทโกมราคาตำาทสดเชนกน ซงสายการบนวนทโกใชกลยทธในการตงราคาโดยกำาหนดราคาขายราคาเดยวทกทนงไมวาจะเดนทางเมอไรแตสายการบนนกแอรและไทยแอรเอเชยจะใชกลยทธการตงราคาขายตำาเมอจองลวงหนานานๆ กอนการเดนทาง และราคาคาโดยสารจะสงขนเมอใกลระยะเวลาในการเดนทาง(ตารางท5.5) ซงสอดคลองกบงานการศกษาของมงสรรพขาวสอาดและคมสนสรยะ(2549)ดงรปท5.6


ต�ร�งท 5.5 ค�โดยส�รของส�ยก�รบนต�งๆ ในไทย (คนห� ณ วนท 8 พฤศจก�ยน 2553)

ส�ยก�รบนบ�ทตอคนตอเทยว

(เดนท�งวนท 9 พฤศจก�ยน 2553)บ�ทตอคน

(เดนท�งวนท 28 พฤศจก�ยน 2553)

1. ก�รบนไทย 2,685 2,685

2. นกแอร 1,990 1,462

3. ไทยแอรเอเชย 2,211 1,457

4. วนทโก 1,250 1,250

ทมา:สายการบนไทยและสายการบนตนทนตำา(2554)

สามารถทำาการเปรยบเทยบการบรหารรายไดของสายการบนตนทนตำากบสายการบนปกตในไทย ไดดงนคอ 1) ราคาตวโดยสารของสายการบนตนทนตำามชวงราคาทแคบกวาสายการบนปกต ตวอยางเชนจากการสบคนขอมลจากเวบไซตของสายการบนไทยแอรเอเชยและการบนไทยในเดอนมกราคม2554เกยวกบราคาตวของสายการบนไทยแอรเอเชยและสายการบนไทยโดยทำาการบนจากกรงเทพไปสงคโปรพบวาราคาของตวไปกลบของสายการบนไทยแอรเอเชยโดยจะเดนทางไปในเดอนกมภาพนธและมนาคม2554อยระหวางคนละ5,300-7,600บาทสำาหรบชนประหยดขณะทสายการบนไทยททำาการบนเสนทางและชวงเวลาเดยวกน ราคาตวมชวงราคาทมากกวาคออยระหวางคนละ10,095-19,600บาทสำาหรบ ชนประหยด และ21,120-36,000 บาท สำาหรบชนธรกจ ทงนเปนเพราะวาสายการบนปกตใหบรการท หลากหลายมทงชนประหยดชนธรกจและชนหนงขณะทสายการบนตนทนตำาใหบรการเฉพาะชนประหยดเทานน 2) ลกษณะการใหบรการแกลกคา สายการบนตนทนตำามลกษณะการใหบรการบางอยางเหมอนกบสายการบนตนทนปกตเชนการจองตวการใหบรการทางอนเตอรเนทแตบางอยางกมขอจำากดเชน นำาหนกของสมภาระลงใตทองเครองบน ซงสายการบนตนทนตำาอนญาตใหคนละไมเกน15 กโลกรม สวนทเกนจะตองจายเงนเพมหรอขนาดของสมภาระทจะนำาขนเครอง เนองจากสายการบนตนทนตำา ใชเครองบนขนาดเลกกวาสายการบนปกต โดยสายการบนตนทนตำาใชเครองบนทบรรจผโดยสาร ไมเกน200ทนงขณะทสายการบนปกตใชเครองบนขนาดใหญกวาซงบรรจผโดยสารได300-400ทนง และสนามบนทใชบรการสำาหรบสายการบนตนทนตำาคอสนามบนดอนเมอง ซงเปนสนามบนทเลกกวา สนามบนสวรรณภม (ยกเวนสายการบนไทยแอรเอเชยทใชสนามบนสวรรณภม) สวนสายการบนปกต ใชบรการสนามบนสวรรณภมซงเปนสนามบนนานาชาตหลกของประเทศ(ตารางท5.6)


ต�ร�งท 5.6 เปรยบเทยบก�รใหบรก�รของส�ยก�รบนปกตและส�ยก�รบนตนทนตำ�ในไทย

ก�รใหบรก�ร ส�ยก�รบนตนทนตำ� ส�ยก�รบนตนทนปกต

1. ก�รจองตว ก�รใหบรก�รจองตว ตรวจสอบเทยวบนและตรวจสอบก�รจองเทยวบนท�งอนเตอรเนตและโทรศพทมอถอ

ก�รใหบรก�รจองตว ตรวจสอบ เทยวบนและตรวจสอบก�รจองเทยวบนท�งอนเตอรเนตทงภ�ยในและต�งประเทศ

2. บรก�รอนเทอรเนตเชคอน ใหบรก�รเชคอนลวงหน�กอนเวล�เครองออก 2 ชวโมง

ใหบรก�รเชคอนลวงหน�กอนเวล�เครองออก 2-24 ชวโมงนอกจ�กนยงใหบรก�รเชคอน ณ แอรพอรตเรลลงค สถ�นมกกะสน โดยเปดใหเชคอนลวงหน�กอนเวล�เครองออกประม�ณ 3-12 ชวโมง

3. สทธพเศษสำ�หรบลกค� บตรสม�ชก I – ticket ของส�ยก�รบนวนทโกส�ม�รถสะสมก�รบน 10 เทยวบน รบฟร 1 เทยวบน

สม�ชกรอยลออรคดพลสส�ม�รถสะสมไมลก�รบนเพอแลกรบของร�งวล

4. สมภ�ระลงใตทองเครองบน คนละ 15 กโลกรมสำ�หรบชนประหยด แตส�ยก�รบนวนทโกไดคนละ 20 กโลกรม โดยไมตองเสยค�ใชจ�ยเพมขน

คนละ 20 กโลกรมสำ�หรบชนประหยดโดยไมตองเสยค�ใชจ�ยเพมขน

5. เครองบนทใหบรก�ร ใชเครองบนขน�ดเลกกว�ส�ยก�รบนปกต เชน ส�ยก�รบนไทยแอรเอเชยใช Airbus ซงบรรจผโดยส�รไดเพยง 200 ทนง ส�ยก�รบนนกแอรใช Boeing 737 ซงบรรจผโดยส�รไดเพยง 200 ทนงเชนกน

ใชเครองบนขน�ดใหญ เชนBoeing 747 และ Airbus 340 บรรจผโดยส�รได 300-400 ทนง

6. สน�มบนทใชบรก�ร ใชสน�มบนทเปนศนยกล�งก�รบนหลกระหว�งประเทศ เชน สน�มบนสวรรณภม

ใชสน�มบนดอนเมอง (ยกเวนส�ยก�รบนไทยแอรเอเชย) ทำ�ใหค�ใชสน�มบนตำ� ไมว�จะเปนค�ธรรมเนยมในก�รขนลงและก�รใชพนทจอดเครองบน

ทมา:สายการบนไทยและสายการบนตนทนตำา(2554)

เมอทำาการเปรยบเทยบการบรหารรายไดของสายการบนตนทนตำากบสายการบนปกตของไทย ดงรายละเอยดดงกลาวขางตนแลวในทนสามารถเปรยบเทยบผลการประกอบการของสายการบนตนทนตำา กบสายการบนปกตของไทยในป2551 และ2552 ไดดงนคอ ในป2551 สายการบนของไทยทกแหง ไมวาจะเปนสายการบนตนทนตำาหรอสายการบนปกตประสบผลการขาดทนเนองจากประเทศสหรฐอเมรกาและยโรปประสบปญหาเศรษฐกจตกตำา ทำาใหมการเดนทางทองเทยวออกนอกประเทศลดลง โดยเฉพาะ สายการบนไทยมผลประกอบการขาดทนสทธสงถง21,450.4 ลานบาท หรอมอตราการขาดทนสทธ สงถงรอยละ-1,247.7 เมอเทยบกบป2550 แตในป2552 สายการบนทกแหงมผลประกอบการกำาไร โดยสายการบนนกแอรมกำาไรสทธ339.7 ลานบาท หรอมอตรากำาไรสทธเพมขนรอยละ167.6 ขณะท สายการบนวนทโกมกำาไรสทธเพยง53.7ลานบาทซงตำากวาสายการบนนกแอรทงนสวนหนงเนองมาจาก สายการบนวนทโกใหบรการการบนภายในประเทศในเสนทางและจำานวนเทยวบนทนอยกวาสายการบนนกแอร สวนสายการบนไทยมกำาไรสทธ7,344 ลานบาทหรอมกำาไรสทธเพมขนรอยละ134.2(ตารางท5.7) จะเหนไดวาเมอพจารณารายไดรวมของสายการบนไทยกบสายการบนตนทนตำาแลว พบวา สายการบนไทยมรายไดสงกวาสายการบนตนทนตำากวา7เทาตวทงนเนองจากสายการบนไทยใหบรการ


การบนทงภายในและตางประเทศ ขณะทสายการบนนกแอรและวนทโกใหบรการการบนเฉพาะภายในประเทศเทานนนอกจากนถาดโครงสรางรายไดของสายการบนไทยตามตารางท5.2จะพบวารายไดหลกของสายการบนไทยมาจากรายไดจากการใหบรการการบนระหวางประเทศสงถงรอยละ84ของรายไดรวมดงนนจะเหนไดวาในปทสายการบนไทยมผลประกอบการกำาไรกจะมกำาไรทมากกวาสายการบนตนทนตำาแตปใดทประสบผลการขาดทนกจะขาดทนทมากกวาเชนกน

ต�ร�งท 5.7 เปรยบเทยบผลก�รดำ�เนนง�นของส�ยก�รบนตนทนตำ�กบส�ยก�รบนปกตของไทยในป 2551-2552

หนวย:ลานบาท

ร�ยก�รนกแอร วนทโก ก�รบนไทย

ป 2551 ป 2552 ป 2551 ป 2552 ป 2551 ป 2552

1. ร�ยไดรวม 3,419.9 2,430.9 990.4 253.2 204,704.4 163,875.0

2. ร�ยจ�ยรวม 3,920.2 2,089.4 1,122.2 196.5 220,669.5 155,768.0

3. กำ�ไรเบองตน -500.3 341.5 -131.8 56.7 -15,965.1 8,107.0

4. ดอกเบยจ�ยและภ�ษเงนได 2.0 1.8 3.1 3.0 5,485.3 763.0

5. กำ�ไร(ข�ดทน)สทธ -502.5 339.7 -134.9 53.7 -21,450.4 7,344.0

6. อตร�ก�รเปลยนแปลงของกำ�ไรสทธ (%) -99.9 167.6 -769.2 139.8 -1,247.7 134.2

ทมา:กรมพฒนาธรกจการคากระทรวงพาณชย(2554)

กรอบท 5.1 ส�ยก�รบนทดทสดในโลกป 2553

1. Asiana Airlines ประเทศเก�หลใต3. Qatar Airways ประเทศก�ต�ร5. Air New Zealand ประเทศนวซแลนด 7. Qantas Airways ประเทศออสเตรเลย 9. Thai Airways ประเทศไทย

2. Singapore Airlines ประเทศสงคโปร4. Cathay Pacific ประเทศฮองกง6. Etihad Airways ประเทศสหรฐอ�หรบเอมเรตส8. Emirates ประเทศสหรฐอ�หรบเอมเรตส10. Malaysia Airlines ประเทศม�เลเซย

ดชนหรอเกณฑในก�รพจ�รณ�มดงนคอ1. ก�รใหบรก�รในสน�มบน เชน เวล�รอและประสทธภ�พก�รใหบรก�รทจดเชคอน ม�รย�ทของพนกง�นทจดเชคอน ประสทธภ�พของระบบออกตวโดยส�ร ลำ�ดบก�รออกตวโดยส�ร ก�รดแลของพนกง�นทหองผโดยส�รข�เข� เวล�ขนสงกระเป�สมภ�ระทหองผโดยส�รข�เข� ก�รใหบรก�รต�งๆ ขณะรอเปลยนเครองบน2. ก�รใหบรก�รในเวบไซตของส�ยก�รบน เชน เวบไซตใชง�นง�ย มต�ร�งเวล� ค�โดยส�รและก�รซอตว มร�ยละเอยดของสนค�และบรก�ร ก�รรองรบก�รแสดงผลหล�ยภ�ษ� คว�มส�ม�รถในก�รเลอกจองทนงไดเองของผโดยส�ร3. ก�รใหบรก�รบนเครองบน เชน คว�มสบ�ยของทนง คว�มสะอ�ดของหองโดยส�รและหองนำ� ก�รใหบรก�รสงพมพ นตยส�รส�ยก�รบน หมอน ผ�หม อ�ห�รและเครองดม เปนตน4. พนกง�นบนเครองบน เชน ทกษะด�นภ�ษ� หน�ต�และเครองแตงก�ย ประสทธภ�พในก�รใหบรก�รคว�มเปนมตรและม�รย�ทของพนกง�น

ทมา:www.worldairlinesawards.comอางในทอปเทนไทยแลนด


5.2 ก�รบรห�รร�ยไดของธรกจโรงแรม

อตสาหกรรมโรงแรมของโลกมการจดตงขนในชวงศตวรรษท15ในประเทศฝรงเศสซงเปนประเทศแรกทไดออกกฎหมายใหมการจดทะเบยนโรงแรม ตอจากนนประเทศองกฤษกไดออกกฎหมายดงกลาว เชนเดยวกนซงในชวงเวลานนมโรงแรมทจดทะเบยนในองกฤษประมาณ600แหง(LevyBonvin,2003อางใน มงสรรพ และคณะ,2552) จากนนอตสาหกรรมโรงแรมกไดเตบโตเรอยมาตามการขยายตว ของเศรษฐกจโลก(มงสรรพและคณะ,2552)ในทนสามารถนำาเสนออปสงคและอปทานของหองพกโรงแรมตลอดจนการบรหารรายไดของธรกจโรงแรมดงนคอ

5.2.1 ประเภทของโรงแรม เมอพจารณาจากระดบชนของคณภาพการบรการสงอำานวยความสะดวกและความพงพอใจทจะจาย ของลกคาแลวสามารถแบงโรงแรมออกเปน4 ระดบ คอ ระดบบนสด(Luxury) ระดบบน(Upscale) ระดบกลาง(Midscale)และระดบประหยด(Economy)ซงมรายละเอยดดงนคอ ก) โรงแรมทใหบรการหองพกระดบบนสด(LuxuryMarket)จะเปนโรงแรมระดบ5ดาวขนไปเชนรทซคาลตน(TheRitz-Carlton)โฟรซซนส(FourSeasons)ปารคไฮแอทท(ParkHyatt)และแมนดารน โอเรยนเตล(MandarinOriental)เปนตนซงโรงแรมในระดบนหากอยในสหรฐอเมรกาจะมคาหองพกเฉลยประมาณ180ดอลลารสหรฐฯขนไป ลกคาของโรงแรมในกลมนสวนใหญเปนลกคานกธรกจ ซงมความจำาเปนและความสมำาเสมอของการเดนทางมากกวาลกคานกทองเทยว (WyndhamWorldwideCorp,2006bอางในมงสรรพและคณะ,2552) ข) โรงแรมในระดบบน(Upscale)จะมคาหองพกระหวาง115-180ดอลลารสหรฐฯเชนแมรออท(Mariott) เชอรราตน(Sheraton) ฮลตน(Hilton) ซงเปนเครอโรงแรมสากลระดบบนซงเปนทรจกกนด หรอดสตธาน ซงเปนผใหบรการหองพกในระดบบนของคนไทย เปนตน(WyndhamWorldwideCorp,2006bอางในมงสรรพและคณะ,2552) ค) โรงแรมระดบกลาง(Midscale)จะใหบรการดอยกวาหองพกระดบบน(Upscale)เชนไมมบรการอาหารเชามสงอำานวยความสะดวกไมมากนกโดยโรงแรมกลมนมกจะแบงเปน2ประเภทคอประเภท ทมบรการอาหาร และประเภททไมมบรการอาหาร ตวอยางของโรงแรมในกลมน เชน ฮอลเดยอนน (HolidayInn)ควอลตอนน(QualityInn)โนโวเทล(Novotel)และเมอรเคยว(Mercure)เปนตนราคาหองพก โดยเฉลยของโรงแรมระดบนในสหรฐอเมรกาจะอยทประมาณ57-85 ดอลลารสหรฐฯ (Wyndham WorldwideCorp,2006bอางในมงสรรพและคณะ,2552) ง) โรงแรมแบบประหยด(Economy)เชนไอบส(Ibis)และเดยอนน(DaysInn)เปนตนราคาหองพก โรงแรมแบบประหยดในสหรฐอเมรกาจะตำากวา57ดอลลารสหรฐฯ(WyndhamWorldwideCorp,2006bอางในมงสรรพและคณะ,2552)


5.2.2 อปสงคและอปทานของหองพกโรงแรม อปสงคหรอความตองการใชบรการหองพกของโรงแรมทวโลกในป พ.ศ.2549 อยทประมาณ 4,635 ลานคนพก โดยอยในภมภาคยโรปตะวนตกและอเมรกาเหนอถงรอยละ29.26 และ24.19 ของความตองการหองพกทวโลก ตามลำาดบ สวนในภมภาคเอเชยนน ความตองการใชบรการหองพก สวนใหญจะอยในประเทศจนและญปนซงมสดสวนประมาณรอยละ11.00และ8.87ของความตองการหองพกทวโลกตามลำาดบ(Accor,2007aอางในมงสรรพและคณะ,2552) หากพจารณาตามประเภทของหองพกพบวา ความตองการหองพกทวโลกสวนใหญเปนหองพก แบบราคาประหยด (Economy) สวนความตองการหองพกในระดบบนขนไปทเนนคณภาพของการ ใหบรการมสงอำานวยความสะดวกเพรยบพรอมนนสวนใหญจะอยในอเมรกาเหนอยโรปตะวนตกและญปน (Accor,2007aอางในมงสรรพและคณะ,2552) สำาหรบอปทานและประเภทของอตสาหกรรมโรงแรมของโลกในป2550มมากกวา200กลมธรกจจำานวนโรงแรม43,000แหงหองพก5.5ลานหองกลมโรงแรมสากลขนาดใหญและเปนทไดรบความนยมประกอบดวย9กลม(MKGConsulting,2007อางในมงสรรพและคณะ,2552)

5.2.3 อตสาหกรรมโรงแรมในไทย โรงแรมในไทยตงขนแหงแรกในรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ในป พ.ศ.2405 โดยมหลกฐานจากหนงสอBangkokCalendar ของหมอบลดเลยใหขอมลวา กรงเทพฯ ในเวลานน มสถานทพกแรม(BoardingHouse)ถง4แหงซงเจาของเปนชาวตางชาตคอCaptainJamesWhite,CarterandHoward,C.W.ThomasและLewerตอมาในปพ.ศ.2409พระบาทสมเดจพระจอมเกลา เจาอยหวไดโปรดใหจดสถานทตากอากาศชายทะเลใหแกชาวตางชาต(ฝรง)ทตำาบลอางหนแขวงเมองชลบร ซงในปจจบนไดกลายเปนบานพกครสภา ตอมาในรชสมยของพระพทธเจาหลวงไดมการกอสรางโรงแรมโอเรยนเตล กรงเทพฯ ในป พ.ศ.2419 โรงแรมนมการเปลยนเจาของหลายครงและมการสราง อาคารใหม และปรบปรงจนกลายเปนหนงในโรงแรมทดทสดของโลก และในรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวมการกอสรางโรงแรมชนนำาขนอกหลายแหง เชนRoyalHotel(พ.ศ.2454) ของMadamA.Staroซงปจจบนเปนสถานทตรสเซยและโรงแรมหวหน(พ.ศ.2465)ของกรมรถไฟ ซงปจจบนคอ โรงแรมโซฟเทลเซนทรลหวหน หลงจากนนกมโรงแรมเกดขนในรชสมยพระบาทสมเดจ พระปกเกลาเจาอยหว และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชอกหลายแหง เชน โรงแรมพระราชวง(PalaceHotel) โรงแรมรตนโกสนทร โรงแรมสรยานนท โรงแรมบางแสน โรงแรมเอราวณเปนตนตอมาประเทศไทยไดตงองคการสงเสรมการทองเทยวแหงประเทศไทย(อ.ส.ท.)ในปพ.ศ.2503และหนมาพฒนาการทองเทยวอยางจรงจง อตสาหกรรมโรงแรมไทยกไดกาวหนามาโดยลำาดบ จนในปจจบนอตสาหกรรมโรงแรมไทยจดวากาวหนาทสดแหงหนงในเอเชยอาคเนย(มงสรรพและคณะ,2552)


จากการสำารวจการประกอบกจการโรงแรมและเกสเฮาสของสำานกงานสถตแหงชาตซงมขอมลลาสดในป2550และป2548(ไมมขอมลป2549)พบวาในป2548โรงแรมในไทยมจำานวนหองพกทงหมด177,178หองมรายไดจากการขายหองพกทงประเทศจำานวน32,819ลานบาทจากขอมลขางตนสามารถคำานวณหารายไดตอหองพกไดโดยการนำาเอาจำานวนหองพกทงหมดคณกบจำานวนวนทงหมดในหนงปแลวนำาไปหารรายไดจากการขายหองทงหมดนนคอโรงแรมไทยมรายไดตอหองพกเทากบ508บาทตอหอง(ตารางท5.8) และจากขอมลของธนาคารแหงประเทศไทยพบวา ในป2548 โรงแรมในไทยมอตราการ เขาพกเฉลยตอปรอยละ60.5 ดงนนสามารถคำานวณหาอตราคาหองพกเฉลยไดโดยการนำาเอารายได ตอหองพกหารดวยอตราการเขาพกเฉลยตอป ซงอตราคาหองพกเฉลยของโรงแรมไทยเทากบ 840บาทตอหอง(ตารางท5.8)และในป2550โรงแรมไทยมจำานวนหองพกเพมขนเปน184,247หองและมรายไดจากการขายหองพกทงประเทศจำานวน41,914 ลานบาท ดงนนรายไดตอหองพกเทากบ 623บาทตอหองจะเหนไดวาในป2550 โรงแรมในไทยมจำานวนหองพกและรายไดทงหมดจากการขายหองพกสงกวาป2548จงทำาใหมรายไดตอหองสงกวาป2548สวนอตราการเขาพกเฉลยตอปในป2550 ใกลเคยงกบป2548คอรอยละ60.8ดงนนอตราคาหองพกเฉลยของโรงแรมไทยเทากบ1,025บาทตอหอง ซงสงกวาป2548ซงเทากบ840บาทเทานน(ตารางท5.8)

ต�ร�งท 5.8 จำ�นวนหองพก ร�ยไดทงหมด ร�ยไดตอหองพก อตร�ก�รเข�พกและอตร�ค�พกเฉลยของโรงแรมไทยทงประเทศในป 2548 และ 2550

ร�ยก�ร ป 2548 ป 2550

1. จำ�นวนหองพกทวประเทศ (หอง)* 177,178 184,247

2. ร�ยไดจ�กก�รข�ยหองพกทงประเทศตอป (ล�นบ�ท)* 32,819 41,914

3. ร�ยไดตอหองพก (บ�ทตอหอง) 508 623

4. อตร�ก�รเข�พกเฉลยตอป (รอยละ)** 60.5 60.8

5. อตร�ค�หองพกเฉลย (บ�ทตอหอง) 840 1,025

หมายเหต:1.รายไดตอหองพกหาไดจากการนำาเอาจำานวนหองพกทงหมดคณกบจำานวนวนในหนงปแลวนำาไปหารรายไดจากการขายหองทงหมด2.อตราคาหองพกเฉลยหาไดจาการนำาเอารายไดตอหองพกหารดวยอตราการเขาพกเฉลย

ทมา:*สำานกงานสถตแหงชาต(2549,2551)**ธนาคารแหงประเทศไทย(2549,2551)

5.2.4 โครงสรางรายไดรายจายและผลประกอบการของโรงแรมไทย3แหงในป2550-2552 ในทนขอยกตวอยางโครงสรางรายได รายจายและผลประกอบการของโรงแรมไทย3 แหง ทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยซงไดแกโรงแรมดสตธานโรงแรมแชงกรลาและโรงแรมรอยลออคด(ประเทศไทย) จากขอมลของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยพบวา รายไดของโรงแรมใน ไทยทง3แหงสวนใหญกวารอยละ90มาจากการขายหองพกและการใหบรการตางๆเชนรายไดหองพก อาหารและเครองดมทใหบรการแกลกคา ทเหลอเปนรายไดอนๆ สวนคาใชจายของโรงแรมนนกวา รอยละ60มาจากตนทนในการบรหารและอนๆเชนคาตอบแทนผบรหารคาเสอมราคาทรพยสนเปนตนทเหลออกรอยละ40เปนคาใชจายในการใหบรการเชนตนทนคาอาหารและเครองดมคาจางพนกงานเปนตน(ตารางท5.9-5.11)


สำาหรบผลประกอบการของโรงแรมทง3แหงพบวาในป2550-2551ไดรบกำาไรสทธแตประสบผลขาดทนสทธในป2552โดยเฉพาะโรงแรมแชงกรลาและรอยลออคดประสบผลขาดทนสทธกวา100ลานบาท ทงนเปนเพราะธรกจโรงแรมไดรบผลกระทบจากสถานการณทางการเมองภายในประเทศและการถดถอยของเศรษฐกจทวโลกทำาใหมจำานวนนกทองเทยวในไทยในป2552ลดลงรอยละ3เมอเทยบกบป2551สงผลใหอตราการเขาพกของโรงแรมแชงกรลา กรงเทพฯ ลดลงรอยละ25.8 และอตราคาหองพกเฉลยลดลงรอยละ1.4(รายงานทางการเงนของโรงแรมแชงกร-ลา กรงเทพฯ ทเสนอตอตลาดหลกทรพย แหงประเทศไทย,2553)รายไดจากคาอาหารและเครองดมรวมถงรายไดแผนกอนๆลดลงเนองจากอตราการเขาพกลดลงเมอโรงแรมมรายไดลดลงมากจงทำาใหประสบผลขาดทนในป2552(ตารางท5.9-5.11)

ต�ร�งท 5.9 โครงสร�งร�ยได ร�ยจ�ยและผลประกอบก�รของโรงแรมดสตธ�นในป 2550-2552

ร�ยก�ร2550 2551 2552

พนบ�ท รอยละ พนบ�ท รอยละ พนบ�ท รอยละ

1. ร�ยไดรวม 2,253,589 100.0 2,483,570 100.0 1,811,365 100.0

1.1 ร�ยไดจ�กก�รข�ยและใหบรก�ร 1,824,420 91.0 1,823,441 73.4 1,548,395 85.5

1.2 ร�ยไดอนๆ 429,169 9.0 660,129 26.6 262,970 14.5

2. ค�ใชจ�ยรวม 1,920,607 100.0 2,129,324 100.0 1,808,750 100.0

2.1 ตนทนก�รใหบรก�ร 869,152 45.3 871,705 40.9 788,666 43.6

2.2 ค�ใชจ�ยในก�รบรห�รและอนๆ 1,051,455 54.7 1,257,619 59.1 1,020,084 56.4

3. กำ�ไรเบองตน 332,982 354,246 2,615

4. กำ�ไร/ข�ดทนสทธหลงหกค�ใชจ�ยท�งก�รเงนและภ�ษเงนไดนตบคคล

281,874 256,084 -17,808

ทมา:คำานวณจากรายงานทางการเงนของโรงแรมทยนเสนอตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

ต�ร�งท 5.10 โครงสร�งร�ยได ร�ยจ�ยและผลประกอบก�รของโรงแรมแชงกรล�ในป 2550-2552

ร�ยก�ร2550 2551 2552


1. ร�ยไดรวม 2,097,007 100.0 1,897,768 100.0 1,109,061 100.0

1.1 ร�ยไดจ�กก�รข�ยและใหบรก�ร 2,072,885 98.8 1,856,483 97.8 1,104,054 99.6

1.2 ร�ยไดอนๆ 24,122 1.2 41,285 2.2 5,007 0.4

2. ค�ใชจ�ยรวม 847,832 100.0 993,297 100.0 890,388 100.0

2.1 ตนทนก�รใหบรก�ร 602,259 71.0 614,663 61.9 445,862 50.1

2.2 ค�ใชจ�ยในก�รบรห�รและอนๆ 245,573 29.0 378,634 38.1 444,526 49.1

3. กำ�ไรเบองตน 1,249,175 904,471 218,673


491,148 306,221 -147,246



ต�ร�งท 5.11 โครงสร�งร�ยได ร�ยจ�ยและผลประกอบก�รของโรงแรมรอยลออคด (ประเทศไทย) ในป 2550–2552

ร�ยก�ร 2550 2551 2552


1. ร�ยไดรวม 1,153,097 100.0 1,090,819 100.0 601,092 100.0

1.1 ร�ยไดจ�กก�รข�ยและใหบรก�ร 1,133,793 98.3 1,078,355 98.9 598,489 99.6

1.2 ร�ยไดอนๆ 19,304 1.7 12,464 1.1 2,603 0.4

2. ค�ใชจ�ยรวม 825,739 100.0 821,366 100.0 693,111 100.0

2.1 ตนทนก�รใหบรก�ร 302,121 36.6 313,528 38.2 232,032 33.5

2.2 ค�ใชจ�ยในก�รบรห�รและอนๆ 523,618 63.4 507,838 61.8 461,079 66.5

3. กำ�ไร/ข�ดทนเบองตน 327,358 269,453 -92,019


238,167 269,453 -114,820


5.2.5 การบรหารผลตอบแทนของธรกจโรงแรม การบรหารรายไดของธรกจโรงแรมคลายกบธรกจการบนซงการคำานวณหาผลตอบแทนหรอรายได ของธรกจโรงแรม(Pope,2006)มสตรดงนคอ

ผลตอบแทนของธรกจ =ร�ยไดทเกดขนจรง (Realised Revenue)


=จำ�นวนหองพกทข�ยได × ร�ค�หองพกเฉลยทข�ยได

จำ�นวนหองพกทงหมด ร�ค�หองพกทตงไว

โดยทรายไดตามศกยภาพ(PotentialRevenue)ของธรกจโรงแรมหาไดจากจำานวนหองพกทงหมดของโรงแรมคณกบราคาหองพกทตงไว(ActualRackRate) ปจจยหลกสำาคญทมผลตอรายไดของโรงแรมคอ อตราการเขาพกของลกคา(Occupancyrate)และราคาของหองพก(RoomRate) และการบรหารรายไดของธรกจโรงแรมในแตละวนนนจะตองทำาใหอตราการเขาพกของลกคามมากทสดในชวงฤดกาลการทองเทยวและนอกฤดกาล ในทนขอยกตวอยางการบรหารรายไดของโรงแรมแหงหนงซงมจำานวนหองพกทงหมด100 หองราคาหองพกทตงไว(RackRate)คอวนละ3,000บาทดงนนรายไดตามศกยภาพ(PotentialRevenue)ของโรงแรมในเวลา1ปสามารถคำานวณไดดงน

ร�ยไดต�มศกยภ�พ = 100 หอง × 3,000 บ�ท × 365 วน = 109,500,000 บ�ท


สมมตวาโรงแรมแหงนมอตราการเขาพกเฉลยตอปเทากบรอยละ70 และราคาหองพกเฉลยท ขายจรงคอวนละ2,500บาทดงนนรายไดทเกดขนจรง(RealisedRevenue)ของโรงแรมในเวลา1ปสามารถคำานวณไดดงน

ร�ยไดทเกดขนจรง = 100 หอง × 0.7 × 2,500 บ�ท × 365 วน = 63,875,000 บ�ท

เนองจากสตรในการคำานวณหาผลตอบแทนของธรกจโรงแรมมดงนคอ

ผลตอบแทนของโรงแรม=

ร�ยไดทเกดขนจรง (Realised Revenue)


=63,875,000 บ�ท

109,500,000 บ�ท

= 0.58 หรอ 58%

อตราผลตอบแทนของโรงแรมยงสามารถคำานวณหาไดจากอตราการเขาพกของลกคา(OccupancyRate)คณกบอตราสวนของราคาหองพก(RoomRateRatio)โดยทอตราสวนของราคาหองพก(RoomRateRatio)หาไดจากการนำาเอาราคาหองพกเฉลยทขายจรงหารดวยราคาหองพกทตงขาย(RackRate)นนคอ

อตร�สวนของร�ค�หองพก (Room Rate Ratio) = 2,500 / 3,000 = 0.83

อตร�ผลตอบแทนของโรงแรม = Occupancy Rate × Room Rate Ratio

อตร�ผลตอบแทนของโรงแรม = 0.7 × 0.83

= 0.58 หรอ 58%

การบรหารรายไดของโรงแรมนนนอกจากจะคำานวณหาผลตอบแทนเปนรายปแลวควรคำานงถงการบรหารรายไดและอตราผลตอบแทนเปนรายสปดาหดวย ซงจะทำาใหการบรหารรายไดของโรงแรม มประสทธภาพยงขนการบรหารายไดของโรงแรมรายสปดาหในทนมขอสมมตดงนคอ(ตารางท5.12) 1) อตราการเขาพกของลกคา(OccupancyRate) ในรอบ1 สปดาห อยในชวงรอยละ30-90 ของจำานวนหองพกทงหมด โดยอตราการเขาพกของลกคาตำาสดคอรอยละ30 และสงสดคอรอยละ90 และจำานวนหองพกของโรงแรมมทงหมด100หอง 2) ราคาหองพกทตงขาย(RackRate)คอวนละ3,000บาทแตราคาหองพกทขายจรงตำากวาราคาหองพกทตงขายโดยราคาขายจรงอยระหวางวนละ2,000-2,800บาท จากขอมลขางตนสามารถคำานวณหารายไดทงหมดของโรงแรมในแตละวนไดโดยการนำาเอาอตราการเขาพกของลกคา(OccupancyRate)คณดวยจำานวนหองพกทงหมด(100หอง)คณกบราคาหองพก ทขายจรงเฉลย สวนอตราผลตอบแทนของโรงแรมในแตละวนหาไดจากการนำาเอาอตราการเขาพก


(OccupancyRate) ในแตละวนคณดวยอตราสวนของราคาหองพก(RoomRateRatio) ในแตละวน(ตารางท5.12)

ต�ร�งท 5.12 ตวอย�งก�รคำ�นวณห�ร�ยไดทงหมดและอตร�ผลตอบแทนของโรงแรมแหงหนงใน 1 สปด�ห

วนทอตร�ก�รเข�พก

(Occupancy rate) (%)

ร�ค�หองพกทข�ยจรงเฉลย

(บ�ท)

ร�ยไดทงหมด(บ�ท)

อตร�สวนของร�ค�หองพก

(room rate ratio)

อตร�ผลตอบแทน(%)

1 30 2,000 60,000 0.67 20.0

2 40 2,200 88,000 0.73 29.3

3 45 2,200 99,000 0.73 33.0

4 50 2,500 125,000 0.83 41.7

5 80 2,700 216,000 0.90 72.0

6 90 2,800 252,000 0.93 84.0

7 65 2,600 169,000 0.87 56.3

รวม 57.1 2,429 1,009,000 0.81 46.2

ทมา:จากการคำานวณ

จากตารางท5.12 จะเหนไดวา วนใดทมอตราการเขาพกของลกคา(OccupancyRate) ตำา ราคาขายของหองพกกจะตำาดวย ทำาใหธรกจโรงแรมมรายไดและอตราผลตอบแทนตำา (เชนวนท1) แตถาวนใดมอตราการเขาพกของลกคาสง ราคาขายของหองพกกจะสงดวย ทำาใหธรกจโรงแรมมรายไดและอตราผลตอบแทนสง(เชนวนท6)และเมอพจารณารายไดทงหมดและอตราผลตอบแทนของโรงแรมในรอบ1สปดาหมมลคาเทากบ1,009,000บาทและรอยละ46.2ตามลำาดบ สำาหรบการพยากรณอปสงคของหองพกซงเปนปจจยหลกทมผลตอการบรหารรายไดของโรงแรมโดยควรมการพยากรณอปสงคของหองพกใหไดภายใน30-60 วนลวงหนา และขอมลสำาคญทโรงแรม ตองเกบรวบรวมคอสถตการจองหองพกชวงเวลาทจะเขาพกจำานวนลกคาทพกนอยทสดและมากทสดในแตละวนจำานวนลกคาทยกเลกการพกจำานวนลกคาทจองแลวไมเขาพกจำานวนลกคาขาจรทเขาพกเปนตน สวนขอมลอนๆ ทเกยวของเชน จำานวนวนหยดนกขตฤกษ วนปดภาคการศกษาของนกเรยนนกศกษาสภาพภมอากาศเทศกาลประเพณทสำาคญตารางการบนและราคาตวเครองบนของสายการบนการสงเสรม การขายของโรงแรมจดแขงและจดออนของโรงแรมเปนตน นอกจากนผบรหารโรงแรมจำาเปนตองศกษาและคำานงถงสวนแบงการตลาดและกลมลกคาของโรงแรมทงลกคาทเปนนกธรกจลกคาขาจรลกคาของบรษทนำาเทยวทมาพกเปนกลมหรอหมคณะเปนตนตวอยางเชนในแตละวนผบรหารโรงแรมควรตงราคาขายออกเปน4กลมดงนคอ กลมหนงตงราคาสงสดจำานวน90หองพกและราคาถก10หอง กลมสองตงราคาสงสดจำานวน60หองพกและราคาถก40หอง กลมสามตงราคาสงสดจำานวน30หองพกและราคาถก70หอง กลมสตงราคาสงสดจำานวน20หองพกและราคาถก80หอง


ดงนนถาลกคามอปสงคในการจองหองพกจำานวนมากกใชราคาในกลมหนงและสองแตถาลกคามอปสงคในการพกตำากใชราคาในกลมสามและสตามลำาดบ จากขอมลขางตนจะเหนไดวาอตราผลตอบแทนของธรกจโรงแรมในแตละปจะมากหรอนอยเพยงไร ขนอยกบปจจยหลก2 ปจจย คอ หนง ราคาหองพกทขายไดจรงวาใกลเคยงหรอตางจากราคาหองพก ทตงไวมากนอยเพยงใด และสอง คอ อตราการเขาพกเฉลยตอปของลกคา กลาวคอ ถาราคาหองพก ทขายไดจรงไมตางจากราคาหองพกทตงไวและอตราการเขาพกเฉลยตอปสงมากจะมผลทำาใหธรกจโรงแรมมอตราผลตอบแทนจากการดำาเนนงานทสงมากซงการทจะทำาใหธรกจโรงแรมมอตราผลตอบแทนทสงมาก ขนอยกบปจจยทงภายในและภายนอกประเทศทมผลทางดานบวกสำาหรบปจจยภายในไดแกอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของไทย นโยบายการสงเสรมการทองเทยวของไทย สถานการณทางการเมอง ในประเทศ คณภาพและมาตรฐานในการใหบรการของพนกงานและบคคลากรของโรงแรม การสงเสรม การขายของโรงแรมเปนตนสวนปจจยภายนอกไดแกภาวะเศรษฐกจของตางประเทศราคานำามนเชอเพลง ในตลาดโลกเปนตน นอกจากกลยทธในการตงราคาขายแลวธรกจโรงแรมจำาเปนตองมขอมลและกลยทธอนๆดวยเชนขอมลเกยวกบจำานวนวนพกของลกคาการจองทพกแบบกลมใหญหรอหมคณะการขายหองพกใหลกคาทเดนทางมาเพอการประชมหรอสมมนาซงนอกจากจะทำาใหโรงแรมไดรบรายไดจากทพกแลวยงมรายไดจากคาอาหารและเครองดมและอนๆดวย การทธรกจโรงแรมและธรกจสายการบนใชนโยบายการจองหองพกหรอตวเครองบนมากกวาจำานวนหองหรอตวทมอย(Overbooking) เปนเพราะธรกจเหลานตองการบรหารความเสยงทอาจจะเกดขนเมอลกคายกเลกหรอเลอนการพกหรอการเดนทางออกไปดงนนธรกจโรงแรมจงมวธการบรหารรายไดออกเปน 3ขนตอนโดยอาศยสถตการพกแรมของลกคาดงนคอ ขนตอนทหนง กำาหนดใหโรงแรมมหองพกทงหมดจำานวน100 หอง จากสถตการพกของลกคา ในวนนพบวา ลกคาทพกในโรงแรมมจำานวน90 หอง ลกคาจะเชคออกจากโรงแรมจำานวน30 หอง ดงนนจำานวนหองพกทใหบรการเทากบ90–30=60หองแตจะมลกคาเขาพกตอนเยนอกจำานวน20หอง ดงนนหองพกทลกคาจะใชบรการมจำานวน60+20=80หองนนคอโรงแรมยงมหองพกเหลออยเทากบ100–80=20หอง ขนตอนทสอง จากขนตอนทหนงทกำาหนดใหลกคาจะเขาพกกบโรงแรมจำานวน20 หองนน ปรากฏวาลกคาขอยกเลกการพกรอยละ5(5%ของ20=1หอง)ลกคาไมมาพกอกรอยละ10(10%ของ 20=2 หอง) และลกคาเชคออกจากโรงแรมกอนกำาหนดอกรอยละ1 ของจำานวนหองพกทใหบรการ (1%ของ60=0.6)ดงนนหองพกทลกคาไมเขาพกมจำานวนเทากบ1+ 2 +0.6=3.6หองหรอประมาณ 4หองนนคอลกคาทเขาพกจรงเทากบ20–4=16หองดงนนหองพกทลกคาจะใชบรการมจำานวนเพยง 60+4=64หองเทานนนนคอโรงแรมยงมหองพกเหลออย=100–64=36หองซงไมใช20หองดงกรณของขนตอนทหนง


ขนตอนทสามสมมตวามลกคาทพกนานกวากำาหนดคดเปนรอยละ3ของลกคาทจะเชคออกจากโรงแรม(3%ของ30=0.9หอง)และมลกคาขาจรหรอลกคาประเภทwalkinเขามาพกคดเปนรอยละ5 ของผทจะเขาพก(5%ของ20=1หอง)ดงนนจำานวนหองพกทลกคาจะเขาพกเทากบ0.9+ 1=1.9หอง หรอประมาณ2หองดงนนลกคาทเขาพกจรงเทากบ16+2=18หองดงนนหองพกทลกคาจะใชบรการมจำานวนเพยง60+18=78หองนนคอโรงแรมยงมหองพกเหลออย100–78=22หอง จากตวอยางขางตนสามารถอธบายไดวาโรงแรมยงมจำานวนหองพกทเหลอหรอวางจรงๆ เทากบจำานวนหองวางจากการคำานวณในขนตอนทสามลบดวยจำานวนหองพกวางจากการคำานวณในขนตอนทหนงนนคอ22–20=2หองดงนนโรงแรมสามารถรบลกคาเขาพกไดอก2หองซงจะทำาใหโรงแรมมรายได เพมขนจงสามารถสรปไดวาการทโรงแรมรบจองหองพกจากลกคามากกวาหองพกทมอย(Overbooking) นนเพอปองกนความเสยงทลกคาอาจจะยกเลกการพกหรอเลอนการพกออกไปซงจะทำาใหโรงแรมสญเสยรายได อยางไรกตามในทางปฏบตแลวการบรหารความเสยงดวยการรบจองหองพกจากลกคามากกวา หองพกทมอย (Overbooking) ทำาไดคอนขางยาก เพราะผบรหารโรงแรมตองมการพยากรณอปสงค หองพกของลกคาอยางถกตองและแมนยำาซงหากเกดขอผดพลาดขนมาจะทำาใหเกดผลเสยตอโรงแรม

5.2.6 ประสทธภาพการดำาเนนงานของธรกจโรงแรม งานการศกษาของมงสรรพขาวสอาดและคณะ(2552)ทำาการการวเคราะหประสทธภาพในการดำาเนนงานของธรกจโรงแรมในจงหวดทองเทยวหลกของไทย4จงหวดคอกรงเทพชลบรเชยงใหมและภเกตโดยใชขอมลของสำานกงานสถตแหงชาตททำาการสำารวจจำานวนโรงแรมในสจงหวดขางตนในป2548มทงหมด401แหงการวเคราะหขอมลทำาการประมาณคาเสนพรมแดนการผลตดวยวธStochasticFrontier Approach(SFA) ผลการศกษาพบวา โรงแรมในจงหวดทองเทยวหลกทง4 จงหวด มประสทธภาพ ของการดำาเนนงานทสง (รอยละ72.15) โดยประสทธภาพการดำาเนนงานของโรงแรมแตละจงหวดอยในระดบทใกลเคยงกนแตมความแตกตางกนในทางสถต กลาวคอ โรงแรมในชลบรมประสทธภาพ สงทสดรองลงมาคอโรงแรมในเชยงใหมภเกตและกรงเทพฯตามลำาดบ(ตารางท5.13)งานการศกษาน ยงพบวาเมอเปรยบเทยบประสทธภาพการดำาเนนงานตามขนาดของโรงแรม(วดจากจำานวนหองพก)แลว พบวา โรงแรมขนาดเลกสามารถดำาเนนงานไดอยางมประสทธภาพไมดอยไปกวาโรงแรมขนาดใหญ เชนในกรณของโรงแรมในกรงเทพฯและภเกตนอกจากนโรงแรมขนาดเลกทมหองพกนอยกวา60หองสามารถดำาเนนงานไดมประสทธภาพสงกวาโรงแรมทมขนาดใหญกวา(ตารางท5.14) งานการศกษาของมงสรรพขาวสอาดและคณะ(2552)ยงทำาการเปรยบเทยบประสทธภาพของ การดำาเนนงานตามระดบราคาหองพกของโรงแรมซงพบวาในภาพรวมแลวความแตกตางของราคาหองพก ไมไดมอทธพลทำาใหโรงแรมมประสทธภาพแตกตางกนยกเวนโรงแรมในจงหวดเชยงใหมสำาหรบโรงแรมในกรงเทพฯนนยงโรงแรมทมระดบราคาหองพกสง ยงมระดบประสทธภาพในการดำาเนนงานทสง แตในจงหวดทองเทยวหลกอนๆนนโรงแรมกลมทมราคาหองพกตำาสด(ตำากวา500บาท)ไมไดเปนกลมทมประสทธภาพในการดำาเนนงานตำาสดแตกลมทมปญหากลบเปนกลมโรงแรมทมราคาหองพกปานกลางเชน


โรงแรมทมราคาหองพก1,500ถง2,499บาทในภเกตและโรงแรมทมราคาหองพก1,000ถง1,499บาท ในเชยงใหม(ตารางท5.15)อกทงยงพบวาโรงแรมทมการลงทนจากตางประเทศ(ซงโดยสวนมากมกเปนโรงแรมในเครอขายสากล) มประสทธภาพสงกวาโรงแรมทไมมการลงทนของตางชาตยกเวนโรงแรมในเชยงใหมและภเกต(ตารางท5.16) และมลคาเพมทสญเสยไปอนเนองมาจากความไมมประสทธภาพในการดำาเนนงานของโรงแรมทง4จงหวดรวมแลวเปนเงน5,550ลานบาท(ตารางท5.17)ผลการวเคราะห ดงกลาวจงชใหเหนวาผประกอบการโรงแรมรายเลกสามารถพฒนาตนเองใหมประสทธภาพในการดำาเนนงาน ไดแมจะมทนทจำากดเพราะหวใจของธรกจโรงแรมยงคงเปนการบรการซงตองอาศยทกษะของคนเปนหลก ในขณะทโรงแรมขนาดใหญบางแหงอาจจะมประสทธภาพในการดำาเนนงานทตำา อนเปนผลมาจาก การลงทนในสงอำานวยความสะดวกมากแตกลบไมสามารถสรางมลคาเพมจากการลงทนดงกลาวไดอยางคมคา

ต�ร�งท 5.13 ประสทธภ�พในก�รดำ�เนนง�นของโรงแรมและเกสตเฮ�สในจงหวดทองเทยวหลกของไทย ป พ.ศ. 2548

ระดบประสทธภ�พ กรงเทพฯ ชลบร เชยงใหม ภเกต รวมทง 4 จงหวด

ตำ�ม�ก (0.00-0.20)2

(1.06)-

3(3.80)

-5

(1.25)

ตำ� (0.21-0.40)3

(1.59)-

1(1.27)

-4

(1.00)

ป�นกล�ง (0.41-0.60)13

(6.88)6

(8.57)3

(3.80)6

(9.52)28

(6.98)

สง (0.61-0.80)150

(79.37)40

(57.14)36

(45.57)38

(60.32)264

(65.84)

สงม�ก (0.81-1.00)21

(11.11)24

(34.29)36

(45.57)19

(30.16)100

(24.94)

รวมทงหมด189

(100.00)70

(100.0)79

(100.0)63

(100.0)401

(100.0)

ค�เฉลย (เปอรเซนต)1 69.76 75.69 73.98 73.61 72.15

F – Statistic (3, 397) = 5.572, Sig. = 0.001

หมายเหต:1simpleaverageofthetotalobservationsและตวเลขในวงเลบคอคารอยละทมา:มงสรรพและคณะ(2552)


ต�ร�งท 5.14 ประสทธภ�พในก�รดำ�เนนง�นของโรงแรมและเกสตเฮ�สในจงหวดทองเทยวหลกของไทย จำ�แนกต�มขน�ดของกจก�ร

หนวย:เปอรเซนต

จงหวดขน�ดของกจก�รโรงแรมและเกสตเฮ�ส

F -statisticนอยกว� 60 หอง 60-149 หอง ตงแต 150 หองขนไป

กรงเทพฯ 71.51 66.50 70.513.834 [df.=(2,186)]

Sig. = 0.023

ชลบร 74.51 74.80 82.262.337 [df.=(2,67)]

Sig. = 0.104

เชยงใหม 74.36 70.99 76.500.277 [df.=(2,76)]

Sig. = 0.759

ภเกต 74.63 73.99 71.640.592 [df.=(2,60)]

Sig. = 0.557

รวมทง 4 จงหวด 73.38 70.02 71.992.935 [df.=(2,398)]

Sig. = 0.054

F -statistic 0.854 [df.=(3,201)]Sig. = 0.466

6.498 [df.=(3,102)]Sig. = 0.000

2.655 [df.=(3,86)]Sig. = 0.054


ต�ร�งท 5.15 ประสทธภ�พในก�รดำ�เนนง�นของโรงแรมและเกสตเฮ�สในจงหวดทองเทยวหลกของไทย จำ�แนกต�มร�ค�หองพก


จงหวดร�ค�หองพก (บ�ท)

F -statisticตำ�กว� 500 500-999 1,000-1,499 1,500-2,499 ม�กกว� 2,500

กรงเทพฯ 69.36 68.19 70.72 73.84 72.151.018

[df.=(4,184)]Sig. = 0.399

ชลบร 76.19 72.07 72.69 79.26 85.451.739

[df.=(4,65)]Sig. = 0.152

เชยงใหม 75.33 78.36 43.66 75.88 62.115.006

[df.=(4,74)]Sig. = 0.001

ภเกต 73.13 76.14 70.65 68.75 75.340.946

[df.=(4,58)]Sig. = 0.444

รวมทง 4 จงหวด 72.34 71.97 67.47 74.05 73.791.511

[df.=(4,396)]Sig. = 0.198


5.408[df.=(3,77)]Sig. = 0.002

4.961[df.=(3,24)]Sig. = 0.008

2.641[df.=(3,25)]Sig. = 0.071

1.325[df.=(3,31)]Sig. = 0.284



ต�ร�งท 5.16 ประสทธภ�พในก�รดำ�เนนง�นของโรงแรมและเกสตเฮ�สในจงหวดทองเทยวหลกของไทย จำ�แนกต�มก�รลงทน


จงหวดโรงแรมทไมมก�รลงทน

จ�กต�งประเทศโรงแรมทมก�รลงทน

จ�กต�งประเทศt -statistic

กรงเทพฯ 69.37 76.80 -2.178 [df.= 187, Sig. = 0.031]

ชลบร 75.04 87.22 -1.911 [df.= 68, Sig. = 0.060]

เชยงใหม 73.36 85.70 -1.497 [df.= 77, Sig. = 0.138]

ภเกต 73.12 77.02 -1.121 [df.= 61, Sig. = 0.267]

รวมทง 4 จงหวด 71.73 79.22 -3.075 [df.= 399, Sig. = 0.002]


1.606 [df.=(3,20)]Sig. = 0.219


ต�ร�งท 5.17 มลค�เพมทสญเสยอนเนองม�จ�กคว�มไมมประสทธภ�พในก�รดำ�เนนง�นของโรงแรมและเกสตเฮ�สในจงหวดทองเทยวหลกของไทย

จงหวดมลค�เพมทสญเสยจ�กคว�มไมมประสทธภ�พ

ในก�รดำ�เนนง�น (ล�นบ�ท)

กรงเทพฯ 3,854.27

ชลบร 575.36

เชยงใหม 183.75

ภเกต 936.64

รวมทง 4 จงหวด 5,550.02


กรอบท 5.2 10 อนดบโรงแรมทดทสดในโลกป 2553

1. โรงแรมโอเบอรอย วนย�วล�ส (Oberoi Vanyavilas) ประเทศอนเดย

2. โรงแรมทรปเปล ครก ร�นช (Trible Creek Ranch) ประเทศสหรฐอเมรก�

3. โรงแรมแฟรมอนท ม�ร� ซ�ฟ�ร คลบ (Fairmont Mara Safari Club) ประเทศเคนย�

4. โรงแรมซ�น อสโดร ร�นช, อะโรสวด รสอรท (San Ysidro Ranch, Arorewood Resort) ประเทศสหรฐอเมรก�

5. โรงแรมโอเบอรอย อ�ม�รวล�ส (Oberoi Amarvilas) ประเทศอนเดย

6. โรงแรมนสเบท แพลนเตชน บช คลบ (Nisbet Plantation Beach Club) ประเทศเซนตคดสและเนวสซงเปนประเทศทอยในหมเก�ะ Leeward ในทะเลแครบเบยน

7. โรงแรมเพนนนซล� ประเทศไทย

8. โรงแรมป�ร�ซโซ ซสโซ (Palazzo Sasso) ประเทศอต�ล

9. โรงแรมโดเมน เด อตส เดอ ลวร (Domaine des Hauts de Loire) ประเทศฝรงเศส

10. โรงแรมโฟร ซซนส เมกซโก ด เอฟ (Four Seasons Hotel Mexico,D.F.) ประเทศเมกซโก

ทมา:นตยสารทราเวลแอนดลเชอรฉบบเดอนสงหาคม2553อางในบเอสเอนนวส


กรอบท 5.3 10 อนดบโรงแรมทน�สนใจทวโลกในป 2553

1. โรงแรมทสงทสดในโลก คอโรงแรมเบรจอลอ�หรบ ประเทศสหรฐอ�หรบเอมเรตส โรงแรมนเปนโรงแรม 7 ด�ว มคว�มสง 321 เมตร

2. โรงแรมทใหญทสดในโลก (พจ�รณ�จ�กจำ�นวนหองพก) คอโรงแรมเดอะพ�ล�ซโซรสอรทโฮเทลแอนดค�สโน (The Palazzo Resort Hotel and Casino) ประเทศหสรฐอเมรก� มจำ�นวนหองพกม�กถง 8,108 หอง

3. โรงแรมทเก�แกทสดในโลก คอ โรงเตยมโฮชเรยวกง ประเทศญปนใหบรก�รม�ม�กกว� 1,300 ป มหองพก 100 หอง ดำ�เนนก�รโดยครอบครวเดยวกนม�ถง 46 ชวอ�ยคน

4. โรงแรมทมหองพกร�ค�แพงทสดในโลก คอ หองรอยลวลล�ของโรงแรมแกรนดรสอรทล�โกนสซประเทศกรซ โดยผพกส�ม�รถมองเหนววทะเลอเจยนจ�กสระว�ยนำ�สวนตว ร�ค�ค�หองคนละ 50,000 เหรยญสหรฐฯ หรอประม�ณ 1,600,000 บ�ท

5. โรงแรมทใชงบประม�ณในก�รกอสร�งม�กทสดในโลกคอ โรงแรมเอมเรตสพ�เลซ ประเทศสหรฐอ�หรบเอมเรตส สร�งเมอป 2548 ใชงบประม�ณ 3,000 เหรยญสหรฐฯ หรอประม�ณ 96,000 ล�นบ�ท โดยใชเงน ทอง และหนออนเปนวสดในก�รกอสร�ง และยงตดตงโคมไฟระย�ททำ�จ�กแกวครสตลของสว�รอฟสกถง 1,002 ชน

6. โรงแรมทมหองพกขน�ดใหญทสดในโลก คอ หองรอยลสทของโรงแรมเดอะแกรนดฮลโฮเทลแอนดสป� ประเทศเลบ�นอน หองพกดงกล�วมขน�ด 8,000 ต�ร�งเมตร ประกอบดวยสระว�ยนำ� 2 สระ สวน ระเบยงและกระโจมสวนตว

7. โรงแรมทมคว�มหน�วเยนทสดในโลก คอ ไอซโฮเทล ประเทศสวเดน เพร�ะหองพกทงหมดของโรงแรมสร�งขนจ�กนำ�แขงและหมะ

8. โรงแรมทอยบนสถ�นททสงทสดในโลก (พจ�รณ�จ�กคว�มสงของชนตก) คอ โรงแรมพ�รคไฮแอตต ประเทศจน โดยโรงแรมแหงนตงอยบนชน 79-93 ของอ�ค�รเซยงไฮเวลดไฟแนนซ ซงมคว�มสงทงหมด 101 ชน

9. โรงแรมทอยบนสถ�นททสงทสดในโลก (พจ�รณ�จ�กก�รอยเหนอระดบนำ�ทะเล) คอ โรงแรมเอเวอเรตสวว ประเทศเนป�ล โรงแรมแหงนตงอยบนคว�มสง 3,880 เมตรเหนอระดบนำ�ทะเล

10. โรงแรมทเปนมตรกบสงแวดลอมม�กทสดในโลก คอ เดนทรอโคลอรดแอนดสป� (Daintree EcoLodge and Spa) ประเทศออสเตรเลย โรงแรมแหงนตงอยในเขตป�ทบเขตรอนซงมฝนตกชก มก�รใชหลอดไฟประหยดพลงง�น มไรน�ชวภ�พทเพ�ะปลกผลผลตท�งก�รเกษตรของตนเอง

ทมา:www.toptenthailand.com



1. จงอธบายความหมายและวธการคำานวณผลตอบแทนของธรกจสายการบนมาใหเขาใจ2. จงยกตวอยางตนทนคงทและตนทนแปรผนของธรกจสายการบนมาอยางละ2ขอ3. จงยกตวอยางรายไดของธรกจสายการบนมา4ขอ4. จงยกตวอยางกลยทธในการตงราคาของธรกจสายการบน5. จงเปรยบเทยบลกษณะการดำาเนนงานและการตงราคาของสายการบนปกตและสายการบนตนทนตำา ของไทยมาใหเขาใจ6. จงอธบายความหมายและวธการคำานวณผลตอบแทนของธรกจโรงแรมมาใหเขาใจ7. จงอธบายความหมายของคำาวาอตราการเขาพกของลกคา(OccupancyRate)ในธรกจโรงแรมมาให เขาใจ8. อตราการเขาพกของลกคา(OccupancyRate)มความสำาคญตอธรกจโรงแรมอยางไร?

บทท 61

บทบ�ทของรฐในก�รจดก�รก�รทองเทยว

มกเปนทเขาใจกนในประเทศไทยวา บทบาทของรฐในดานการจดการทองเทยวไดแกการโฆษณาประชาสมพนธแหลงทองเทยวและประชาสมพนธประเทศไทยใหเปนทรจกของนกทองเทยวนานาประเทศเพราะหนวยงานดานการตลาดของรฐคอการทองเทยวแหงประเทศไทย(ททท.)มบทบาทปรากฏเดนชดในสอตางๆแตแททจรงแลวบทบาทของรฐในการจดการทองเทยวมขอบเขตกวางขวางครอบคลมหนวยงาน ทงในภาครฐในทนหมายความถงภาคสาธารณะซงประกอบไปดวยรฐบาลของประเทศสวนราชการในภมภาค ซงเปนแขนขาของรฐบาลกลางและรฐบาลทองถน ซงในประเทศไทยเรยกรวมๆ กนวาองคกรปกครอง สวนทองถน ซงประกอบดวย องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล และองคการบรหารสวนตำาบล แลวยงรวมถงรฐวสาหกจ องคกรมหาชน บรษทตางๆ และกจการทควบคมและถอครองโดยรฐบาล ซงอาจจะใชแบบแผนการบรหารโครงสรางของบรษทและการจดการในรปแบบการถอหนสวนเชนเดยวกบ ภาคเอกชนกได บทบาทโดยรวมสามประการทเปนภาระหลกของรฐไดแกหนงการยกระดบมาตรฐานการครองชพและผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ(GDP)ตอหวประชากรรวมถงรกษาระดบการจางงานสองดำารงรกษา ความถกตองและความเทาเทยมทางสงคม รวมไปถงการปองกนและแกไขปญหาดานสงแวดลอม รกษาความปลอดภยและความมนคงของสงคม จดทำาและดำาเนนการตามแผนสวสดการ ซงประกอบไปดวยมาตรการปองกนและและเฝาระวงทมประสทธภาพ การบรการดานสขภาพ ระบบกฎหมาย และการทตตลอดการดำาเนนงานตามยทธศาสตรทวางไวและสามการผลตหรอการจดหาสนคาและบรการตางๆโดยรฐวสาหกจ หรอโดยรฐ สำาหรบกจกรรมทมลกษณะพเศษ เชนมตนทนลดลงเรอยๆ(Decreasingcost)เมอการผลตเพมขน ซงลกษณะเชนนจะเอออำานวยใหเกดการผกขาด(monopoly) เชนในการใหบรการสาธารณปโภคเชนรถไฟไฟฟาฯลฯ นโยบายเศรษฐกจของรฐบาลนนอาจถกแยกประเภทออกเปนสวนทเกยวกบเศรษฐกจมหภาคและสวนของเศรษฐกจจลภาค นโยบายในสวนของมหภาคนนเกยวของกบเศรษฐกจโดยรวมทงหมดของประเทศรวมถงนโยบายของรฐบาลในสวนของการคาระหวางประเทศการจางงานนโยบายการเงนการคลง แผนยทธศาสตร และแผนพฒนาเศรษฐกจของชาต สำาหรบสวนของนโยบายเชงจลภาคนนจะเกยวของโดยตรงกบธรกจรายสาขาและปจเจกบคคลเชนนโยบายทองเทยวขนสงฯลฯ


150 บทท 6: บทบ�ทของรฐในก�รจดก�รก�รทองเทยว

ในประเทศไทย หนวยงานสวนกลางทรบผดชอบดานการทองเทยวไดแก กระทรวงทองเทยวและกฬา(กก.) ซงมภารกจในการจดทำาและดำาเนนการตามแผนเพอการพฒนาสนคาและบรการ สวนการ ทองเทยวแหงประเทศไทย(ททท.)เปนรฐวสาหกจทดแลดานการตลาดและการประชาสมพนธประเทศไทยใหแกนกทองเทยวทงไทยและตางประเทศการดแลแหลงทองเทยวระดบชาตเชนอทยานแหงชาตจะอยในความดแลของกระทรวงทบวงกรมในสวนกลางสำาหรบแหลงทองเทยวระดบทองถนองคกรปกครองสวนทองถนเปนองคกรทรบผดชอบ

6.1 ววฒน�ก�รนโยบ�ยของรฐไทยว�ดวยก�รทองเทยว

นโยบายสงเสรมการทองเทยวของประเทศไทยเรมตนอยางเปนทางการในป พ.ศ.2503 เมอ จอมพลสฤษดธนรชตกอตงองคการสงเสรมการทองเทยว(อสท.)มหนาทประชาสมพนธดานการตลาดและดานการทองเทยวโดยไดกอตงบรษทการบนไทยในปเดยวกนเปนการรวมทนกบสายการบนสแกนดเนเวยน ในขณะนนประเทศไทยมนกทองเทยว81,040คนในชวงเวลา15ปแรกสามารถเพมนกทองเทยวไดถง 1 ลานคนในป พ.ศ.2516 ในป พ.ศ.2518 รฐบาล ม.ล.เสนย ปราโมช ไดระบนโยบายการสงเสรมอตสาหกรรมทองเทยวเปนครงแรกในคำาแถลงนโยบายของรฐในปพ.ศ.2520กไดมการจดทำาแผนทองเทยว เศรษฐกจและสงคมฉบบแรกของประเทศไทย และบรรจการทองเทยวไวในแผนการพฒนาฯ ฉบบท4 (พ.ศ.2520-2524)โดยกำาหนดเปาหมายใหเพมรายไดและจำานวนนกทองเทยวรอยละ11ตามลำาดบ ตอมาอ.ส.ท.ไดรบการยกระดบเปนการทองเทยวแหงประเทศไทย(ททท.)ตามพ.ร.บ.การทองเทยว แหงประเทศไทยในปพ.ศ.2522และไดมการจดทำาแผนหลกพฒนาการทองเทยวระดบจงหวดโดยเรมทจงหวดภเกตและในปตอมากไดประเทศเปนปทองเทยวไทย(VisitThailandYear) เปนครงแรกในปพ.ศ.2526แมรฐบาลพลเอกเปรมตณสลานนทยงไมมนโยบายพฒนาการทองเทยวโดยเฉพาะแตกไดระบในนโยบายเศรษฐกจวาจะตองพฒนาระบบการขนสงทางอากาศใหสนองการขยายตวของการทองเทยว ใน พ.ศ.2529 ในรฐบาลพลเอกเปรม ตณสลานนท ไดประกาศนโยบายพฒนาการทองเทยวใหเปน สวนหนงของนโยบายเศรษฐกจเพอใหเกดการจางงานในประเทศ และนำาเงนตราตางประเทศเขาประเทศมากขน ในปแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท6 (พ.ศ.2530-2534) ไดประกาศปทองเทยวไทยครงท2 (VisitThailandYear1987)และทำาใหจำานวนนกทองเทยวเพมมากกวา5ลานคนในป2533หลงรฐบาลเปรมฯ เรมมการเปลยนรฐบาลบอยครงขน ไดแก รฐบาลชาตชาย รฐบาลอานนท และรฐบาลสจนดานโยบายทองเทยวไมมการเปลยนเปลยนแปลงทชดเจนจนกระทงปพ.ศ.2535ในสมยรฐบาลชวนหลกภย ไดประกาศนโยบายใหไทยเปนศนยกลางการทองเทยวในภมภาคสนบสนนใหคนไทยทองเทยวมากขนและเปนครงแรกทไดระบวาจะดำาเนนนโยบายปองกนและแกไขผลกระทบตอสงแวดลอมอนเกดจากอตสาหกรรมทองเทยว หลงจากรฐบาลชวนนโยบายทองเทยวไมเปลยนมากนกในปพ.ศ.2541ททท.จดตงคณะกรรมการEcotourism เพอขบเคลอนนโยบายเฉพาะกจดานการทองเทยวเชงนเวศ และกอตงมลนธใบไมเขยว ในปเดยวกนนนเอง ททท. เรมรณรงคโดยใชแคมเปญAmazingThailand1988-1999 เปนครงแรก นกทองเทยวตางชาตเพมเปน9ลานคน


ตงแตปพ.ศ.2544รฐบาลทกษณชนวตรเปนตนมาภาคเศรษฐกจการทองเทยวกลายเปนภาคทไดรบความสนใจจากรฐบาลมากขนในเชงการหารายได มการตงองคกรใหม เชน กระทรวงทองเทยว และกฬาในป พ.ศ.2545 และจดตงองคการบรหารพนทพเศษเพอการทองเทยวอยางยงยน(อพท.) ซงเปนองคกรมหาชนภายใตสงกดนายกรฐมนตร และจดตงสำานกงานเสรมการประชมและนทรรศการ ในป พ.ศ.2547 ในสมยรฐบาลทกษณ มการตงเปาหมายจำานวนนกทองเทยวอยางกาวกระโดด เชน ใหเพมนกทองเทยวจาก15ลานเปน20ลานคน ใน5ปมการเรงรดเปดตลาดนกทองเทยวรายไดสง โดยอาศยโครงการThailandEliteCardในปพ.ศ.2546 ในชวงตงแตป พ.ศ.2546 เปนตนมา เปนชวงทนกทองเทยวของไทยประสบปญหาภยพบตจากโรคระบาดเชนซารส(พ.ศ.2546)ไขหวดนก(พ.ศ.2547)สนาม(พ.ศ.2547)รฐประหาร(พ.ศ.2549)ไขหวดสายพนธใหมH1N1(พ.ศ.2552)วกฤตการณการเงนในประเทศOECD(พ.ศ.2551)ทสำาคญ กคอปญหาการเมองในประเทศทำาใหมการประทวงเดนขบวนตอเนองเปนระยะตงแตปพ.ศ.2551เปนตนมา ทำาใหการทองเทยวหดตวลงในขณะทไทยพยายามขยายกำาลงรองรบ ทำาใหรฐบาลประกาศมาตรการกระตนการทองเทยว โดยยกเวนคาธรรมเนยมวซา ลดหยอน คาประกนไฟฟาโรงแรม คาธรรมเนยมขนลงทาอากาศฯลฯมการเปดสายการบนตนทนตำา(พ.ศ.2546) เปดการเดนทางรถไฟใตดนสายแรก (พ.ศ.2547)และสนามบนสวรรณภมในปพ.ศ.2548เพอเพมจำานวนนกทองเทยวเปน2เทาภายในเวลา5 ป ประกาศรบรองความปลอดภยใหนกทองเทยวโดยการประกนชวต เนองจากโรคประจำาถน (เชนSARSไขหวดนก)ซงนโยบายประกนชวตนกทองเทยวตางชาตเปนนโยบายทรฐบาลอภสทธเวชชาชวะ รบมาเปนสวนหนงของการกระตนเศรษฐกจเนองจากบรษทประกนภยตางชาตไมรบประกนนกทองเทยวตางชาตทเดนทางเขามาในประเทศไทยเพราะเหตจลาจลโดยทำาวงเงนคมครอง10,000ดอลลารสหรฐ ตอคนรวมวงเงน200ลานบาทนโยบายประกนชวตใหตางชาตนนบวาแตกตางไปจากนโยบายของประเทศพฒนาแลว ทมกจะบงคบใหนกทองเทยวตางชาตประกนชวตระหวางการเดนทางเพอมใหเปนภาระของรฐบาลของแหลงทองเทยวนน รางแผนพฒนาการทองเทยวแหงชาตพ.ศ.2555-2559(ก.ค.2553)มเปาหมายใหไทยเปนแหลงทองเทยวทมคณภาพมขดความสามารถในการแขงขนดานการทองเทยวในระดบโลกตด1 ใน5ของแหลงทองเทยวทสำาคญทสดของเอเชยสรางรายไดอยางสมดลและยงยนเพมขนไมนอยกวา5% แผนดงกลาวประกอบดวยประกอบดวย5ยทธศาสตรไดแก1)ยทธศาสตรพฒนาโครงสรางพนฐานและสงอำานวยความสะดวกเพอการทองเทยวใหความสำาคญตอการแกไขปญหาและขอจำากดในโครงสรางพนฐาน ระบบโลจสตกสทเชอมโยงการทองเทยวทงใน-ระหวางประเทศ2) ยทธศาสตรการพฒนาและ ฟนฟแหลงทองเทยวใหเกดความยงยนฟนฟแหลงทองเทยว3)ยทธศาสตรการพฒนาสนคาบรการและปจจยสนบสนนการทองเทยวใหความสำาคญตอการพฒนาเศรษฐกจสรางสรรคการเสรมสรางโอกาสและแรงจงใจเพอนพฒนาการคาการลงทนดานการทองเทยว4)ยทธศาสตรฟนฟภาพลกษณสรางความเชอมน และสงเสรมการทองเทยวมงใหนกทองเทยวรบรและเขาใจภาพลกษณทดของประเทศทำาตลาดเชงรกเพอพฒนาการคาการลงทนดานการทองเทยวและ5)ยทธศาสตรสงเสรมกระบวนการมสวนรวมของภาครฐภาคประชาชนและองคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการทรพยากรการทองเทยวมงเนนใหการบรหารจดการดานการทองเทยวเกดการบรณาการการทำางานรวมกน


แผนฉบบนเปนแนวทางการจดทำาแผนงานดานการทองเทยวทสอดคลองกบหนวยงานทเกยวของไดแกกระทรวงการตางประเทศกระทรวงเกษตรและสหกรณกระทรวงคมนาคมสำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตสำานกงบประมาณและสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตร จะเหนไดวานโยบายของรฐทผานมาเนนการขยายตลาดและสาธารณปโภคเปนหลกและไดรบการวพากษวจารณวาเปนแผนทมองจากมมของผประกอบการเปนหลกและเปนนโยบายทสรางความเหลอมลำา(มงสรรพ,2554)

6.2 บทบ�ทหลกของรฐบ�ลในด�นก�รบรห�รจดก�รทองเทยว

บทบาทของรฐบาลตอการทองเทยวยงประกอบไปดวยอดหนนการจงใจทางดานภาษกฎขอบงคบและมาตรการควบคมความปลอดภยทพกการเดนทางการออกหนงสอหรอใบอนญาตรวมถงสนธสญญาและขอตกลงระหวางประเทศ

รฐมบทบาทหลก5ประการไดแก 1) ดานการจดเกบภาษ 2) ดานการใชจายของรฐเพอใหสามารถดำาเนนการทองเทยวไปตามเปาหมาย ซงอาจจะเปน เปาหมายดานทะนบำารงทรพยากรทองเทยวใหยงยนหรอ 3) ดานการเปนผสนบสนนและจดหาสาธารณปโภค 4) ดานการกำากบและควบคมการเดนทางเขาออกของชาวตางชาต 5) ดานรกษาความปลอดภยและสขภาพ

ขอบเขตของนโยบายหลกทสำาคญสำาหรบองคกรบรหารจดการทองเทยวตามขอเสนอขององคการทองเทยวโลก(WTO)ม5ประการดงน 1) การมความเขาใจในตลาดหรอกลมเปาหมาย 2) การสรางความพงพอใจใหแกผมาเยอน 3) การกำากบใหเกดขอตกลงทางการคาทดและเหมาะสม 4) การทะนบำารงและรกษาแหลงทองเทยว 5) การสงเสรมใหมการสนบสนนและชวยเหลอธรกจทองเทยว

6.2.1 การจดเกบภาษจากภาคทองเทยว การจดเกบภาษนนเปนไปเพอวตถประสงคหลกสองประการ 1) เพมรายไดของรฐวตถประสงคหลกของการเกบภาษกเพอนำาเอารายไดไปใชจายในการพฒนาและทะนบำารงประเทศและเพอการกระจายรายไดใหเปนธรรมมากขน 2) เปลยนแปลงพฤตกรรมของผบรโภคและธรกจเชนภาษสงแวดลอมทเรยกเกบจากผกอมลพษเพอใหผกอมลพษเปลยนภาระภาษทผเสยภาษตองจาย อาจตางจากภาระภาษทแทจรงหรอภาระภาษ


ทางเศรษฐศาสตรซงกคอผทแบกภาระภาษทแทจรงภาระภาษทแทจรงนนขนอยกบความสมพนธทผนแปรตามอปสงคและอปทานของสนคาและบรการทมการเกบภาษ โดยทวไปยงเสนอปสงคมความยดหยนตอราคานอยลงเทาไหรภาระภาษทตกอยกบผบรโภคจะยงมากในทางกลบกนหากเสนอปทานมความยดหยนตอราคานอยเทาไหรภาระภาษทตกอยกบผผลตจะยงมาก

ภาษทเกบจากภาคทองเทยวนนมอย5ชนดทสำาคญไดแก 1) ภาษทเรยกเกบจากฐานการบรโภคในบางประเทศเรยกวาภาษสนคาและบรการ(GoodsandServiceTax:GST)หรอภาษขายปลก(RetailSaleTax) ในประเทศไทยเรยกวาภาษมลคาเพมVAT:ValueAddedTax 2) ภาษสรรพสามต(หรอประเภททใกลเคยง)เรยกเกบจากสนคาจำาพวกเชอเพลง(เชนเบนซนดเซล)เครองดมแอลกอฮอลบหรยาสบและสนคาทรฐพจารณาวาเปนสนคาฟมเฟอย 3) ภาษเงนไดนตบคคลและคาธรรมเนยมอนๆเชนในเรองของการรกษาความปลอดภยของสงคม 4) ภาษหรอคาธรรมเนยมของสนคาหรอบรการทนกทองเทยวนยมหรอมการบรโภคสงเชนภาษเชอเพลง 5) ภาษเฉพาะนกทองเทยว

นอกจากนยงอาจแบงภาษเปน3กลมตามฐานผจายคอ 1) ภาษทเกบจากทกภาคเศรษฐกจในหมวดนภาษทสำาคญไดแกภาษสนคาและบรการหรอภาษมลคาเพม(VAT)สำาหรบภาษนจะถกเกบจากสนคาและบรการเกอบทงหมดในประเทศสำาหรบประเทศไทยมอตรา7%ซงนบวาคอนขางตำาในประเทศออสเตรเลยอตราคอ10%นวซแลนดอตราคอ12.5%และ สหราชอาณาจกรอตราของVATคอ17.5%สำาหรบประเทศทอยในสหภาพยโรป(EU)ทงหมดนนมอตราภาษมลคาเพมอยท20%ในบางประเทศอาจมการเรยกเกบเฉพาะธรกจทมขนาดใหญเชนสงคโปรมอตราภาษอยท5%เมอธรกจมขนาด1ลานเหรยญสงคโปรขนไปในขณะทประเทศอนๆอาจมภาษทคลายคลงกบGST ซงพงเปาไปทโรงแรมและรานอาหาร ดวยวธนจะสามารถเกบภาษจากนกทองเทยวตางชาต ไดมากพอๆกนกบผพำานกอาศยในทองถนทมฐานะโดยรวมแลวVATเปนรายไดทสำาคญของรฐ เพอจงใจใหนกทองเทยวมาใชจายในประเทศ หลายประเทศรวมทงประเทศไทยไดคนภาษมลคาเพมใหแกนกทองเทยว หากนกทองเทยวมคาใชจายเกนคาใชจายจำานวนหนงและการคนภาษอกประเภท ทสำาคญกคอภาษเงนไดนตบคคลหรอภาษอนทถกเรยกเกบบนฐานของการประกอบธรกจภาษประเภทน เปนภาษทครอบคลมทวทงเศรษฐกจในประเทศไทยภาษบรษทและภาษจากผลกำาไรจะถกเรยกเกบในอตรา35%และประเทศในกลมOECDอนๆทวโลกกมอตราทไมแตกตางกนนก

2) ภาษทเรยกเกบจากสนคาและบรการทนกทองเทยวมแนวโนมจะใชจายสงภาษในหมวดนไดแก ภาษสรรพสามต (หรอประเภททคลายกน) ถงแมวาภาษชนดนจะมผลกบประชากรทงหมดรวมถง นกทองเทยวแตกจะมผลเปนพเศษกบการทองเทยวผานการเดนทาง(โดยเฉพาะการเดนทางโดยเครองบน


รถโดยสารและการเชารถสวนตว) เชนภาษเชอเพลงและการทนกทองเทยวบรโภคสนคาประเภททมการเกบภาษสรรพสามต ยกตวอยางเชน ภาษเหลาและบหรภาษการพนนในโมนาโค ซงภาษประเภทหลง เปนคาธรรมเนยมอนญาตการดำาเนนการ นอกจากนยงมคาธรรมเนยมการใชทรพยากรทองเทยว เชนคาธรรมเนยมเขาชมอทยานแหงชาต สวนสตว ซงในปจจบนคาธรรมเนยมการใชอทยานแหงชาตแตกตางกนตามประเภทของอทยาน เชนอทยานทางทะเลจะแพงกวาอทยานบก และมการเรยกเกบนกทองเทยวตางประเทศในอตราทสงกวา นกทองเทยวไทย คาธรรมเนยมทเรยกเกบจากผใช (Userpayscharges) การเรยกเกบคาธรรมเนยมผใชสนคา และบรการทองเทยวทนนคอนขางใชกนอยางกวางขวางทงทเปนทางการและไมเปนทางการการเกบเงนคาผานทางเชนการเกบคาทางดวนคาTollwayบนเสนทางจากตวเมองสสนามบนคาทจอดรถบรเวณชายหาด สถานททองเทยวทนาสนใจ คาเขาเยยมชมพพธภณฑ และสถานททองเทยวทนาสนใจตางๆรฐบาลหลายแหงมแนวโนมเพมขนทจะมการจดเกบคาธรรมเนยมจากการเขาชมสถานทบางแหงทนาสนใจและจากการใชบรการสงอำานวยความสะดวกตางๆเพอทจะลดงบประมาณรายจายของรฐ คาธรรมเนยมทเรยกเกบจากผใชสนคาหรอบรการเปนวธการทจะเรยกคนตนทน(Costrecovery)ของสนคาและบรการบางอยางโดยเฉพาะโดยปกตแลวคาธรรมเนยมจะเรยกเกบตอเมอมบรการพเศษ การคดคาธรรมเนยมผใชนนยงเปนวธการสำาคญทจำากดปรมาณความตองการในทรพยากร การทองเทยวใหเหมาะสมไดอกดวย เชนในกรณทมผเขาเยยมชมอทยานแหงชาตเกนขดความสามารถ ในการรองรบในฤดทองเทยวกอาจตองมคาธรรมเนยมคาเยยมชมทสงกวาปกตในฤดทองเทยว ประโยชนของคาธรรมเนยมทเรยกเกบจากผใชหรอนกทองเทยวมาจากหลกคดทวานกทองเทยวนน ไดรบบรการพเศษ(เชนเยยมชมอทยาน)ซงแมแตประชาชนผเสยภาษบางสวนมไดรบดงนนนกทองเทยวจงสมควรทจะจายตนทนในการใชบรการจากการทองเทยวเทาทจะสามารถเปนไปได

3) ภาษเฉพาะทเกบจากนกทองเทยวนานาชาตนนโดยทวไปมอย5รปแบบไดแก

ก)ภาษขาออก(Departuretax) เปนภาษทพบไดทวไปในทกประเทศ ซงเกบจากผทกำาลงทจะ เดนทางออกนอกประเทศไมวาจะเปนนกทองเทยวหรอไมกตาม สำาหรบบางประเทศรวมทงประเทศไทย มการเกบเพยงคาธรรมเนยมผใชสนามบนนน ซงรายไดสวนนจะเปนของทาอากาศยานกบรฐบาล สำาหรบบางประเทศนนมทงภาษขาออกของรฐ เชนประเทศฟลปปนสทงนยงมอกหลายประเทศรวมทงประเทศไทยทกำาหนดใหคาภาษสนามบนรวมอยในคาโดยสาร อตราภาษสนามบนของประเทศไทย นบวาใกลเคยงกบประเทศทมแหลงทองเทยวนาดงดดใจสงเชนกมพชาและญปน(ตารางท6.1)


ต�ร�งท 6.1 อตร�ภ�ษสน�มบนสำ�หรบนกทองเทยวจ�กต�งประเทศ จำ�แนกต�มกลมประเทศ พ.ศ. 2553

ประเทศ ค�ภ�ษสน�มบน ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ต

ทวปเอเชย

ประเทศจน 90 Yuan = 418 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ต

ฮองกง HK$ 120 = 470 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตฮองกง

ประเทศญปน ¥ 2540 = 937 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตเมองน�รตะ

ประเทศไทย 700 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตสวรรณภม

ประเทศล�ว 10 US$ = 300 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตวดไตและหลวงพระบ�ง

ประเทศกมพช� 25 US$ = 750 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตพนมเปญ,เสยมเรยบ และสหน

ประเทศเวยดน�ม 14 US$ = 420 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตนอยใบ (Noi Bai) ฮ�นอย

ประเทศม�เลเซย 57 RM = 563 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตกวล�ลมเปอร (KLIA)

ประเทศฟลปปนส PHP 750 = 523 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตกรงมะนล�

ประเทศอนโดนเซย IDR 50,000-150,000 = 180-538 บ�ท

ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตคป�ง (KOE) IDR 50,000ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตกรงจ�ก�รต� (Soekarno-Hatta) IDR 150,000

ประเทศสงคโปร SDR 28 = 657 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตช�งฮ (Changi)

ทวปยโรป

สหภ�พยโรป EUR 25.33 = 1,010 บ�ทEUR 25.75 = 1,027 บ�ทEUR 20.50 = 818 บ�ทEUR 29.46 = 1,175 บ�ทEUR 7.07 = 282 บ�ท

ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตกรงป�รส (Paris)ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตแฟรงคเฟรต (Frankfurt)ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตเจนว� (Geneva)ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตกรงอมสเตอรดม ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตกรงแมดรด (Madrid)

ประเทศองกฤษ GBP 21.22 = 995 บ�ท ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ต สหร�ชอ�ณ�จกร

ทวปอเมรก�

ประเทศแคน�ด� CAD 15 = 453 บ�ทCAD 25 = 755 บ�ท

ท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตแวนคเวอรท�อ�ก�ศย�นน�น�ช�ตโตรอนโต

ประเทศสหรฐอเมรก� US$ 36.3 = 937 บ�ท รฐบ�ลกล�งประเทศสหรฐอเมรก�

หมายเหต:สำารวจระหวางวนท7-28ธนวาคม2553และอตราแลกเปลยนดอลลารสหรฐฯ=30บาททมา:ณฏฐาภรณ(2554)

ในออสเตรเลยนนยงมภาษและคาธรรมเนยมทขนอยกบแตละสนามบนเชนคาธรรมเนยมเคลอนยาย ของผโดยสารและภาษเรยกเกบจากการทำาเสยงรบกวน(พบในAdelaideและSydney)(Pope,2006)

ข)ภาษขาเขา(Arrivaltax)ภาษขาเขาArrivaltaxesภาษชนดนใชในประเทศเพยงไมกแหงเทานนเชนหมเกาะMarshallเกบในอตรา20เหรยญสหรฐสวนเกาะSeychellesมการเกบภาษสงแวดลอมในอตรา100เหรยญสหรฐซงอาจเปนเพราะภาษเหลานมความชดเจนมากกวาภาษรปแบบอนทเกบจากนกทองเทยวประเทศเหลานตองการขดขวางการไหลออกของเงนตราตางประเทศ(พอๆกบการเพมขนของรายไดรฐ)และเกบภาษนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวสงถง300เหรยญสหรฐฯตอการทองเทยวหนงครง


ค)ภาษทพกเปนภาษทเกบจากแขกทเขาพกในโรงแรมและธรกจบรการทพกอนๆดวยอตราพเศษเฉพาะ(ตอคน)ภาษเหลานถกเกบในบางรฐของออสเตรเลยเชนNewSouthWalesซงตอมาถกยกเลกไป เนองจากมการปฏรปภาษของรฐในป ค.ศ.2000 ทงหลายเหลานกมการเสนอในระดบรฐบาลทองถน หลายแหงในสหราชอาณาจกรในปค.ศ.2003และในกรงโรมประเทศอตาลในปค.ศ.2005ภาษประเภทบรการของรฐบาลอาจถกเกบจากลกคาของรานอาหารและรานกาแฟเชนบางประเทศในทวปเอเชยภาษประเภทนทงหมดจะมผลตอผพำานกอาศยในทองถนทใชบรการดวยเชนผไมใชนกทองเทยวทใชบรการ ง) ภาษโรงแรมซงเปนภาษทองถนในประเทศไทยกฎหมายไดบญญตใหองคกรบรหารสวนจงหวด(อบจ.) เปนผเกบคาธรรมเนยมทเรยกเกบจากนกทองเทยวเพอแกไขความลมเหลวของตลาดสนคาและบรการทองเทยวเชนชายหาดนำาตกฯลฯทไมสามารถใชกลไกตลาดกำาหนดราคาสนคานกทองเทยวสามารถเขาถงไดโดยเสร ดงนนรฐอาจเขามาจดการพนทและเรยกเกบคาธรรมเนยมบรการ เชน คาธรรมเนยม การเขาชมอทยานเปนตน จ) ภาษคารบอนผโดยสารเครองบนในสหราชอาณาจกรนนมภาษทเรยกวาAirPassengerDutyซงแตกตางกนไประหวางชนของผโดยสารซงผโดยสารในชนFirstclassและBusinessclassตองจายภาษมากกวาผโดยสารชนประหยดถงสองเทาและผโดยสารระหวางประเทศตองจายมากเปนสองเทาของ ผโดยสารภายในประเทศและผโดยสารของสหภาพยโรปและยงมคาธรรมเนยมทเรยกวาpassengerservicechargeทแตกตางกนไปตามสนามบนโดยสนามบนฮทโรวมคาธรรมเนยมสงทสด(ตารางท6.2และ6.3) ตอมาในปพ.ศ.2552 เปนตนมาทางการของสหราชอาณาจกรไดปรบปรงภาษนใหมและเรมเกบตามระยะทางและโยงเขากบการปลอยคารบอนไดออกไซดกระทรวงการคลงขององกฤษประมาณไววาจะลดCO2ได0.3ลานตน/ปภายในปพ.ศ.2553-2554ภาษคารบอนนเกบโดยไมเลอกวาผเดนทางเปนคน ในประเทศหรอชาวตางชาต

ต�ร�งท 6.2 ภ�ษผโดยส�รท�งอ�ก�ศของสหร�ชอ�ณ�จกร (UK Air Passenger Duty Rates) (อตร�เดม)

หนวย:บาท

อตร�เดม อตร�เดม ก.พ. 2550 – ต.ค. 2552

ก�รเดนท�งภ�ยในยโรป ชนตำ�สด 240 480

ก�รเดนท�งภ�ยในยโรป ชนอนๆ 480 960

จดหม�ยปล�ยท�งอนๆ ชนตำ�สด 960 1,920

จดหม�ยปล�ยท�งอน ชนอน 1,920 3,888

หมายเหต:อตราแลกเปลยนปอนดสเตอรลงค(สหราชอาณาจกร)=48บาททมา:HMRevenue&Customs(2011)


ต�ร�งท 6.3 ภ�ษผโดยส�รท�งอ�ก�ศของสหร�ชอ�ณ�จกร (UK Air Passenger Duty Rates) (อตร�ใหม)


อตร�ใหมพ.ย. 2552 – ต.ค. 2553

(ชนตำ�สด)พ.ย. 2553 เปนตนไป

(ชนตำ�สด)พ.ย. 2552 – ต.ค. 2553

(ชนอนๆ )พ.ย. 2553 เปนตนไป

(ชนอนๆ)

ชวงอตร� A (2,000 ไมล) 528 576 1,056 1,152

ชวงอตร� B (4,000 ไมล) 2,160 2,880 4,320 5,760

ชวงอตร� C (6,000 ไมล) 2,400 3,600 4,800 7,200

ชวงอตร� D (ม�กกว� 6,000 ไมล) 2,640 4,080 5,280 8,160

หมายเหต:อตราแลกเปลยนปอนดสเตอรลงค(สหราชอาณาจกร)=48บาททมา:HMRevenue&Customs(2011)

6.2.2 การเปรยบเทยบดานการจดเกบภาษระหวางประเทศ องคการการทองเทยวโลก(WorldTourismOrganization)ไดรวบรวมและจำาแนกรปแบบภาษทองเทยว ไว45รปแบบใน12ลกษณะ

ต�ร�งท 6.4 ภ�ษทองเทยวจำ�แนกต�มรปแบบและกจกรรมโดยองคกรก�รทองเทยวโลก

กจกรรม รปแบบภ�ษทองเทยวผชำ�ระภ�ษ

นกทองเทยว ธรกจ

ก�รเข�/ออกประเทศ (Entry/Exit Taxes)

1. ภ�ษออกนอกประเทศ/ภ�ษเดนท�งไปต�งประเทศ (Resident departure tax/ Foreign travel tax)

✓

2. ค�ธรรมเนยมวซ�/ใบอนญ�ตเดนท�ง(Visa/travel permit) ✓

ก�รเดนท�งท�งอ�ก�ศ (Air Travel)

3. อ�กรผโดยส�รท�งอ�ก�ศ (Air passenger duty) ✓

4. ภ�ษตวเครองบน (Air ticket tax) ✓

5. ภ�ษเชอเพลงของส�ยก�รบน (Airline fuel tax) ✓

สน�มบน ท�เรอ และถนนช�ยแดน (Airports/ Sea Ports/Road Borders)

6. ภ�ษออกนอกประเทศ (Departure tax) ✓

7. ภ�ษบรก�รผโดยส�ร (Passenger service tax) ✓

8. ภ�ษคว�มปลอดภยของสน�มบน (Airport security tax) ✓

9. ภ�ษก�รจอดย�นพ�หนะในสน�มบน (Airport parking tax) ✓

10. ภ�ษสำ�หรบผ�นประเทศ (Transit taxes) ✓

11. ค�ธรรมเนยมเดนท�งป�/ก�รขนภเข�สง (Trekking/mountaineering fees)

✓

โรงแรม/ทพกอ�ศย (Hotels/Accommodation)

12. ภ�ษสำ�หรบทนอนพกค�งแรม (Bed night tax) ✓

13. ภ�ษสำ�หรบทนอน (Bed tax) ✓

14. ภ�ษก�รครอบครองทชวคร�ว (Occupancy tax) ✓

15. ภ�ษอตร�ต�งกนของภ�ษมลค�เพม (Differential VAT rate) ✓

16. ภ�ษเสรมพเศษ (Surtax) ✓

17. ภ�ษก�รข�ย (Sales tax) ✓

18. ภ�ษบรก�ร (Service tax) ✓



กจกรรม รปแบบภ�ษทองเทยวผชำ�ระภ�ษ

นกทองเทยว ธรกจ

โรงแรม/ทพกอ�ศย (Hotels/Accommodation)

19. ภ�ษก�รค� (Turnover tax) ✓

20. ภ�ษโรงแรมและภตต�ค�ร (Hotel and restaurant tax) ✓

21. ภ�ษทเช�พกชวคร�ว (Temporary lodging tax) ✓

22. ภ�ษโรงแรมทพก (Hotel accommodation tax) ✓

23. ภ�ษทเช�พก (Lodging tax) ✓

24. ภ�ษประโยชนพเศษทใหกบลกจ�ง (Fringe benefit tax) ✓

25. ภ�ษเงนเดอน (Payroll tax) ✓

26. ภ�ษศลก�กรและสรรพส�มต (Customs and excise) ✓

ภตต�ค�ร (Restaurants)

27. ภ�ษก�รข�ย/ภ�ษมลค�เพม (Sales tax/VAT) ✓

28. ภ�ษ/อ�กรสร� (Liquor taxes/duties) ✓

ก�รใชถนน (Road taxes)

29. ค�ผ�นท�ง (Toll charges) ✓

30. ภ�ษ/อ�กรเชอเพลง (Fuel taxes/ duties) ✓

ก�รเช�ย�นพ�หนะ (Car rental)

31. ภ�ษเทศบ�ล/ภ�ษทองท (Municipal/ local tax) ✓

32. ภ�ษโภคภณฑ (Purchase duty) ✓

33. ภ�ษเบนซน/ดเซล (Petrol/ diesel duty) ✓

รถผ�นเข�เมองต�งๆ (Coaches)

34. ภ�ษโภคภณฑ (Purchase duty) ✓

35. ภ�ษเพมเตมจำ�เพ�ะ (Specific additional tax) ✓

36. ภ�ษขนสงนกทองเทยว (Tourist transport tax) ✓

แหลงทองเทยว (Tourism attractions)

37. ภ�ษแหลงดงดดนกทองเทยว (Visitor attractions tax) ✓

38. ภ�ษมลค�เพม/ภ�ษก�รข�ย (VAT and sales tax) ✓

ก�รฝกอบรม (Training)

39. ภ�ษก�รฝกอบรมในอตส�หกรรม (Industry training tax) ✓

40. ภ�ษก�รข�ยอ�ห�ร (Catering tax) ✓

สงแวดลอม (Environment)

41. ภ�ษทองเทยวเชงอนรกษ (Eco-tourism tax) ✓

42. ภ�ษค�รบอนไดออกไซด (Carbon tax) ✓

43. ภ�ษระบบก�รทงขยะฝงกลบ (Landfill tax) ✓

ก�รพนน (Gambling)

44. ภ�ษก�รพนน (Betting tax) ✓

45. ภ�ษบอนก�รพนน/ค�สโน (Casino tax) ✓

ทมา:GooroochurnandSinclair(2005)อางในอนนต(2555)


ตารางท6.5แสดงใหเหนประเทศทมการเกบภาษทองเทยวสงทสดและตำาทสดของโลกในปค.ศ.2003 และตารางท6.6แสดงใหเหนอตราภาษทองเทยวของบางประเทศทถกคดเลอกมาใหเหนเปนตวอยาง

ต�ร�งท 6.5 แสดงประเทศทมก�รเกบภ�ษก�รทองเทยวสงทสดและตำ�ทสดของโลก ในป ค.ศ. 2003

ประเทศ ดชน % ภ�ษทเกบจ�กสนค�และบรก�รก�รทองเทยว

ประเทศทมภ�ษตำ�ทสด

ซเรย - 0.43

เซยรร� ลโอน 0.10 0.46

กน 1.60 0.93

ประเทศทมก�รเกบภ�ษสงทสด

นก�ร�กว 100.00 31.9

แอลเบเนย 91.40 29.19

บลแกเรย 69.93 22.43

หมายเหต:0แสดงถงประเทศทมการเกบภาษตำาทสดและ100แสดงถงประเทศทมการเกบภาษสงทสด50แสดงถงคาเฉลยทมา:WorldTravelandTourismCouncil(2003)อางในPope(2006)

ต�ร�งท 6.6 แสดงก�รเกบภ�ษก�รทองเทยวในประเทศทถกคดเลอกเปนตวอย�งขอมล (จ�กทวโลก ในป ค.ศ. 2003)

ประเทศ ดชน % ภ�ษสนค�และบรก�รก�รทองเทยว

ออสเตรเลย 16.63 5.66

เบลเยยม 39.99 13.01

แคน�ด� 13.26 4.60

จน 20.97 7.03

เดนม�รก 61.64 19.82

ฝรงเศส 50.05 16.18

กรซ 51.00 16.48

อต�ล 32.73 10.73

ม�เลเซย 21.77 7.28

นวซแลนด 30.11 9.90

สงคโปร 12.42 4.34

ไทย 25.53 8.46

สหร�ชอ�ณ�จกร 42.36 13.76

หมายเหต:ดชน0แสดงถงประเทศทมการเกบภาษตำาทสดและ100แสดงถงประเทศทมการเกบภาษสงทสดnaแสดงถงไมมขอมลทมา:WorldTravelandTourismCouncil(2003)อางในPope(2006)

จากตารางท6.6ขางตนประเทศไทยนบวาเปนประเทศทมดชนภาษอยในระดบกลางๆคอนขางตำา ปรากฏวาคาเฉลยของภาษทองเทยวอยทประมาณ16% ซงประเทศไทยมอตราเพยง รอยละ8.46 อตราการเกบภาษทองเทยวตงแตรอยละ20ขนไปอาจถกพจารณาวาสง และอตรารอยละ10ลงไปนนถอวาคอนขางตำาสำาหรบประเทศในแถบสแกนดเนเวยรวมถงเดนมารกถอวาเปนกลมประเทศพฒนาแลว


ทมการเกบภาษสงทสดในโลก สำาหรบประเทศฝรงเศสและกรซทถอวาเปนจดหมายปลายทางทนยมมาก ในการทองเทยวมคาเฉลยในระดบใกลเคยงกบคาเฉลยรวมสวนแคนาดาและออสเตรเลยนนถอเปนหนงใน ประเทศพฒนาแลวทมการเกบภาษทองเทยวในอตราทตำามากถงมากทสด เมอเปรยบเทยบโดยรวมกบประเทศอนทอยไมไกลกนนกโดยเฉพาะอยางยงสงคโปรมาเลเซยหรอแมแตประเทศไทยกตาม

ต�ร�งท 6.7 ก�รจดอนดบเมองทมก�รจ�ยภ�ษเดนท�งทองเทยวต�มมลค�ภ�ษรวม

เมองมลค�ภ�ษรวม

(US$)อนดบท เมอง

มลค�ภ�ษรวม (US$)

อนดบท

Buenos Aires 345.79 52 Sao Paulo 171.60 26

London 335.70 51 Sydney 165.20 25

Tel Aviv 311.32 50 Rio de Janeiro 164.31 24

Copenhagen 300.16 49 Amsterdam 161.05 23

Mexico City 244.55 48 Honolulu 154.20 22

Stockholm 243.11 47 Miami 151.58 21

Santiago 240.15 46 Los Angeles 139.51 20

Brussels 237.89 45 Cairo 135.64 19

Istanbul 234.17 44 Barcelona 132.97 18

Vienna 234.01 43 Madrid 124.43 17

New York City 228.00 42 Geneva 123.12 16

Frankfurt 223.76 41 Seoul 121.23 15

Rome 223.15 40 Prague 119.75 14

Mumbai 221.99 39 Zurich 117.24 13

Helsinki 219.59 38 Jakarta 114.50 12

Nairobi 217.71 37 Auckland 112.80 11

Chicago 210.29 36 Manila 111.45 10

Munich 210.23 35 Tokyo 97.31 9

Boston 201.12 34 Johannesburg 96.25 8

New Delhi 199.99 33 Osaka 93.85 7

San Francisco 192.63 32 Bangkok 74.02 6

Paris 187.93 31 Taipei 64.05 5

Vancouver 182.74 30 Singapore 63.00 4

Montreal 182.20 29 Kuala Lumpur 40.11 3

Athens 178.78 28 Hong Kong 38.98 2

Toronto 177.58 27 Beijing 12.32 1

ทมา:WorldTravelandTourismTaxPolicyCenterอางในอนนต(2555)


6.3 ก�รใชจ�ยของรฐด�นก�รทองเทยว

การใชจายของรฐดานการทองเทยวมผลตอปจเจกบคคลโดยตรงในรปของบรการทไดรบจากการไปเยยมชมพพธภณฑอทยานแหงชาตฯลฯหรอมผลโดยรวมเชนการประชาสมพนธดานการทองเทยวการจดการดานโลจสตกสและความปลอดภย(อนนต,2555)

การใชจายทงหมดของรฐบาลตอการทองเทยวสามารถแยกเปนประเดนหลกๆไดดงตอไปน 1) สาธารณปโภค(ทงเพอการลงทนใหมและการบำารงรกษา) 2) การสนบสนนและพฒนาแหลงทองเทยว 3) การทำาการตลาดของการทองเทยว 4) การจดสรรหรอการกระจายเพอใหเกดประสทธภาพความเปนธรรมและความยงยนมากขน 5) การศกษาดานการทองเทยวในระดบอดมศกษาและการฝกอบรม 6) การใหบรการและจำาหนายผลตภณฑการทองเทยว 7) รฐบาลในฐานะทเปนผบรโภคผลตภณฑการทองเทยว

ในประเทศสวนใหญทการทองเทยวมความสำาคญนน โดยทวไปการทองเทยวมกจะสรางรายไดมากกวารายจายเพอการทองเทยว แตรายจายนนมไดรวมถงการลงทนในโครงสรางพนฐานขนาดใหญ ทใชรวมกนระหวางภาคเศรษฐกจตางๆ

6.3.1 สาธารณปโภค รายจายดานสาธารณปโภคมอย2รปแบบคอ 1) การลงทนใหมในโครงการใหญทมแผนงานและชวงเวลาการกอสรางระยะยาว 2) การดแลรกษาสาธารณปโภคเดมทมอยแลว

ตามปกตแลวรายจายในสาธารณปโภคใหมมกจะเปนภาระหนาทของรฐบาลและหนวยราชการ มาตงแตแรกเนองจากเปนสาธารณปโภคทใชทนมากมระยะการใชงานยาวนานและตนทนลดลงเรอยๆเมอขอบเขตการผลตการบรการมขนาดหรอขยายวงกวางมากขนเรอยๆทำาใหเกดระบบผกขาดของรฐบาล และรฐวสาหกจเชนการบรหารสนามบนทางดวนสายหลกทสำาคญทเชอมเสนทางระหวางเมองระบบประปา และการกำาจดของเสยหรอกจกรรมทกอใหเกดการประหยดตอขนาดในระดบทสง โครงสรางพนฐานเหลานจะเกดประโยชนตอภาคสวนอน เชน ภาคธรกจและเอกชนจำานวนมาก และยงกอใหเกดประโยชนทางออมตอสงคมและดานอนๆแกผทไมไดใชปจจยโครงสรางพนฐานเหลานดวยเชนการเกดผลประโยชนภายนอก(ExternalEconomy)ผานทางความเตบโตทางเศรษฐกจการจางงานทสงขนรายไดและความมนคงและอนๆอกมากมาย อยางไรกตามขอจำากดทางดานงบประมาณของรฐทำาใหรฐบาลในหลายประเทศพยายามทจะเพมบทบาทของภาคเอกชนเพอลดรายจายของรฐทางดานสาธารณปโภคใหมากขนซงทำาใหเกดรปแบบสทธ


การครอบครองของภาคเอกชนในรปแบบตางๆของการดำาเนนการและจดการรวมกนระหวางภาคสาธารณะและภาคเอกชนเชนในงานโครงสรางพนฐานจำาพวกทางดวนและสนามบนมการประมลและขนตอนการทำาสญญาของภาคเอกชนทมอบใหโดยรฐ รวมไปถงสญญาเชาในสวนอนๆอก ในโครงสรางพนฐานของ บางประเทศนนพบวามการจดเตรยมโดยการดำาเนนการระหวางภาคเอกชนและภาคสาธารณะตวอยางเชนถนนทสาธารณะและเอกชนเปนเจาของรวมกนและโรงพยาบาลหลายแหงในประเทศสหรฐอเมรกาเปนตน

ในบรบทของการเดนทางและการทองเทยวประเภทของสาธารณปโภคทสำาคญประกอบไปดวย 1) ถนนระบบทางรถไฟสนามบนและการขนสงทางเรอ 2) สะพานและเครอขายระบบทอและอโมงคตางๆ 3) การประปา 4) เกยวกบขยะสงปฏกลและนำาเสย 5) การทำาความสะอาดและการจดการของเสยทไมใชแลว 6) ระบบไฟฟาและกาซรวมถงพลงงานอนๆ 7) สงอำานวยความสะดวกและการบรการดานการสอสารและโทรคมนาคม 8) โรงพยาบาล

การลงทนในโครงสรางพนฐานเกอบทงหมดนนเปนไปเพอสำาหรบใชประโยชนรวมกนทงประชาชนในทองถนและนกทองเทยวลวนไดรบประโยชนทงสองฝาย สำาหรบการพฒนาในบางประเทศหรอใน พนทเลกๆ ทมวฒนธรรมแตกตางออกไป สาธารณปโภคดเหมอนจะเปนสงทพเศษโดยเฉพาะสำาหรบ นกทองเทยว สาธารณปโภคบางอยาง เชน สนามบนแหงภมภาคทตงอยใกลจดหมายปลายทางของ นกทองเทยวกพบวาอาจจะมเปอรเซนตการใชบรการของนกทองเทยวและสาธารณปโภคเหลานอาจจะไม ถกสรางขนเลยหากไมมรายไดจากการทองเทยวและความปรารถนาทจะพฒนารวมถงขยายภาคการทองเทยว ใหมากขน รฐบาลนนสามารถทจะนำาตนทนบางสวนทใชไปในการพฒนาสาธารณปโภคกลบคนมาไดบาง ผานทางการขายทดนทครอบครองโดยรฐในราคาทสงขน มการเกบภาษรวมไปถงคาธรรมเนยมอนๆ ตลอดจนการประมลสมปทานตางๆ สำาหรบนกพฒนาและรฐบาลเอง กมความคดเหนทขดตอการพฒนาทมลกษณะเขาใกลหรอ เปนไปเพอการลงทนทางการเงนทมากขนในทรรศนะทางดานอนรกษนยมและโดยแนวทางทปฏบตกนมานน มองวารฐบาลควรเปนผสรางและถอกรรมสทธในสาธารณปโภคทสำาคญ ทงนเนองดวยเหตผลทางดานบทบาทเฉพาะของรฐทางดานเศรษฐกจผลประโยชนทจะเกดแกชมชนตางๆอยางกวางขวางและบทบาทของรฐในฐานะผเปนกลางในการตดสนใจเรองตางๆอยางไมฝกใฝฝายใดทามกลางความสนใจของชมชนหรอประชาคมทมความขดแยงกน เมอโครงสรางพนฐานถกสรางเสรจและพรอมใชงานรฐอาจแสวงหาหนทางทจะนำาตนทนบางสวนทลงทนไปกลบคนผานทางคาธรรมเนยมผใชสำาหรบผอาศยในทองถนนนอาจไดรบการยกเวนในฐานะทเปนผ


จายภาษโดยใหนกทองเทยวและผมาเยอนอนๆเปนผจายในสวนนแทนซงระบบราคาค(Dualpricing)น อาจทำาไดดวยการออกใบผานทางอสระใหแกผอาศยในทองถน เชน คาผานทางดวนและสะพาน รวมถง ทจอดรถ ระบบทผสมผสานนอาจจะมอยในคนทองถนจายคาธรรมเนยมในราคาทตำากวา การจายเพอ ใบอนญาตหรอใบผานทางรายปทมราคาถกกวาเมอเปรยบเทยบกบคาธรรมเนยมระยะสนทนกทองเทยว ตองจายอยางเชนนโยบายการตงราคาหรอกำาหนดราคาในอทยานแหงชาตประเทศแคนาดาและออสเตรเลยตะวนตกราคาของการจอดรถตอวนคอ9เหรยญออสเตรเลยตอคนเมอเปรยบเทยบกบผพำานกอาศยในทองถนทจาย17 เหรยญออสเตรเลยตอคนตอป(Pope,2006) ในประเทศไทยอทยานแหงชาตกไดเกบ คาธรรมเนยมเขาชมอทยานแหงชาตในอตราทแตกตางกนระหวางคนไทยและนกทองเทยวตางชาต การประเมนสถานะเชงเปรยบเทยบของWTTC ในสวนของโครงสรางพนฐานทงหมดในหลายประเทศดวยกน โดยดชนบงชบางประการทนำามารวมพจารณาไดแกถนน เสนทางรถไฟ การเขาถงการสขาภบาลทไดรบการพฒนาสงอำานวยความสะดวกตางๆการมนำาดมทถกสขลกษณะและสาธารณปโภคเกยวกบระบบนำาดมทมคณภาพ ในป ค.ศ.2003 นน ประเทศออสเตรเลยถอเปนประเทศทมระบบสาธารณปโภคทดทสดของโลก เทยบกบคาดชนเทากบ100 สำาหรบประเทศอนพบวา ประเทศแคนาดาเทากบ85.4สหราชอาณาจกรเทากบ70.3สหรฐอเมรกาเทากบ81.0สงคโปรเทากบ66.7และประเทศไทยเทากบ57.4 ในทางกลบกนประเทศอฟกานสถานเปนประเทศทถอวามระดบของสาธารณปโภคตำาทสด ของโลกเทยบเปนคาดชนเทากบ0ตามมาดวยประเทศเอธโอเปยเทากบ5.10(Pope,2006) สำาหรบถนนในดานระยะทางจากดชนเทากบ100 ประเทศแคนาดามคาเทากบ57.1 และสหรฐอเมรกาเทากบ44.1และในบางประเทศทมคาดชนคอนขางตำาเชนสหราชอาณาจกรเทากบ13.0ประเทศสงคโปรเทากบ2.4และประเทศไทยเทากบ0.09สวนในเรองของโครงสรางทางรถไฟนนประเทศเอลซลวาดอรถกจดใหอยในลำาดบสงสดตามมาดวยประเทศโมรอกโคสวนแคนาดาและสหรฐอเมรกานนมคาดชนคอนขางตำาเพราะเปนประเทศทมพนทกวางขวางและความหนาแนนของประชากรตำา

6.3.2 การพฒนาการทองเทยว รฐบาลนนมกจะมสวนเกยวของกบการพฒนาการทองเทยวเสมอ ทงนเนองมาจากผลประโยชนทางเศรษฐกจจากการทองเทยวและความเกยวโยงดานระดบการจางงาน ระดบรายได ความมงคง ราคาสนทรพยตางๆ รายไดภาษทเพมมากขนไปถงพนทและเมองตางๆ รวมถงในสวนของภมภาคดวยการทองเทยวมกถกใชเปนสวนหนงของนโยบายการพฒนาสวนภมภาคของรฐบาล ทมความมงหมายจะลดระดบการวางงานและยกระดบมาตรฐานการครองชพใหสงขน ซงนโยบายเหลานมความสำาคญตอ ทงประเทศทรำารวยและประเทศทยากจน แนวทางการปฏบตโดยสวนใหญทรฐบาลใชเพอสงเสรมการพฒนาการทองเทยวสามารถแยกเปน2ประเภทคอ 1) รายจายโดยตรง ไดแก การใหความชวยเหลอทางดานการเงนและเงนอดหนนตางๆ เงนก ดอกเบยตำาระยะยาวการลดดอกเบยสำาหรบกจกรรมทรฐสงเสรมการดำาเนนงานทางดานการคนควาวจยการฝกอบรมในอาชพทเกยวของกบการทองเทยวในประเทศไทยมกจกรรมทเกยวของกบการทองเทยวทได


รบการสงเสรมจากคณะกรรมการสงเสรมการลงทน(BoardofInvestment:BOI)ซงมมาตรการลดหยอนภาษสวนการอบรมอาชพเกยวกบการทองเทยวการจดประชมจะมการฝกอบรมโดยกระทรวงแรงงาน 2) การลดระดบหนสนหรอความรบผดชอบทางดานการคา ไดแก การลดหรอยกเวนภาษ (ผานการสมปทานหรอการยนยอม)การอนญาตใหนำาเขาวตถดบวสดเครองมอโดยปลอดภาษสทธพเศษ ในการขายหรอใหสมปทานทดนของรฐ สญญารบประกนหนสนของการกยมทางการคา การรบรองวซาและใบอนญาตทำางานของแรงงานตางดาว รฐบาลทวไปมกมแนวโนมทจะมงความสำาคญไปทการสนบสนนการลงทนในสาธารณปโภคทเนนการใชสนคาทนเปนหลกไดแกการประปาระบบการบำาบดและกำาจดของเสยการขนสงรวมไปถงการมงความสำาคญในสถานททองเทยวทดงดดความสนใจและการอำานวยความสะดวกทางดานทพกอาศย เชนโรงแรมซงสงเหลานจะกอใหเกดผลตอเนองอยางทวคณและเกดผลประโยชนทางสงคมสงสดยงไปกวานนการดำาเนนการทางดานการขนสงโดยเฉพาะทางอากาศและการรถไฟมกจะไดรบความชวยเหลอทางการเงนจากรฐบาลหรอเปนกจการรฐวสาหกจอนเนองมาจากเหตผลทางดานการเมองและสงคมมากพอๆกบเหตผลทางดานเศรษฐกจ มาตรการความชวยเหลอของไทยทรฐใหมกเปนมาตรการกระตนเศรษฐกจทองเทยวระยะสนเนนดานการเพมอปสงคมากกวาการบรณาการสาธารณปโภคดานการทองเทยวและเปนคาใชจายโดยตรงใหกบนกทองเทยว(กลองท6.1)

กลองท 6.1 รฐอมทองเทยว

ทประชมคณะรฐมนตร (ครม.) เมอวนท 2 มน�คม 2553 ไดอนมตต�มทกระทรวงก�รทองเทยวและกฬ�เสนอใหคงม�ตรก�รกระตนก�รทองเทยวไวอก 1 ป โดยจะสนสดในวนท 31 มน�คม 2554 รวม 6 ม�ตรก�ร ทงน ประกอบดวย 1.ยกเวนค�ธรรมเนยมวซ� สำ�หรบนกทองเทยวต�งช�ตชวคร�ว 2.ใหสวนร�ชก�รปรบแผนก�รฝกอบรม ประชม ดง�นในต�งประเทศม�จดในประเทศ 3.ลดหยอนค�ประกนก�รใชไฟฟ�สำ�หรบผประกอบธรกจโรงแรม 4.ลดหยอนค�ธรรมเนยมก�รขนลงของอ�ก�ศย�น 10% และค�ธรรมเนยมทเกบอ�ก�ศย�น 20% 5.ประกนภยคมครองช�วต�งช�ตทเดนท�งเข�ม�ในประเทศเมอเกดเหตจล�จล ร�ยละ ไมเกน 1 หมนเหรยญสหรฐฯ ในวงเงนงบประม�ณ 518 ล�นบ�ท และ 6.ใหผประกอบก�รนำ�ค�ใชจ�ยจดประชมสมมน�กบพนกง�นม�หกเปนค�ใชจ�ยได 100% ของทจ�ยจรง นอกจ�กน ยงเหนชอบใหยดอ�ยม�ตรก�รสนเชอกระตนภ�คก�รทองเทยว วงเงน 5,000 ล�นบ�ท ออกไปอก 1 ป

เกดขอวพากษวจารณเกยวกบมาตรการของรฐเหลานกเปนการสนเปลองโดยเปลาประโยชนในการใชจายเงนงบประมาณรฐ ในการกระตนนกทองเทยวตางชาต ในขณะทสถานการณในประเทศไมอำานวยผลประโยชนทตกกบนกทองเทยว ซงโดยมากจะเปนนกทองเทยวชาวตางชาตผานการอดหนนของรฐนนมมากกวาผลประโยชนทตกแกผผลตและในทสดแลวกรวมถงเศรษฐกจทองถนดวย


6.3.3 การตลาดของการทองเทยว(TourismMarketing) เนองจากการทองเทยวนนเกยวของกบเปาหมายทางเศรษฐกจและสงคมของรฐและธรกจทแตกตาง หลากหลายทำาใหเกดความจำาเปนรวมกนดำาเนนงาน การทำาการตลาด การจดการดานนโยบายและการวางแผนเหลานเปนบทบาทสำาคญขององคกรหรอทรจกกนในนามDestinationMarketingOrganization(DMO)DMOsนอาจมไดหลายระดบในเชงภมศาสตรเชนระดบชาตระดบทองถนและมกจะถกใหความสนใจหรอพงประเดนในสวนของนกทองเทยวนานาชาตหรอไมกนกทองเทยวภายในประเทศเองทง2สวนรฐบาลของประเทศทมรายไดจำานวนมากขนอยกบภาคการเดนทางทองเทยวหรอมมลคาของการทองเทยว เปนสดสวนทสำาคญในGDP ของประเทศ อาจตองการแสวงหาหนทางและตลาดทจะเพม ทงนม แนวทางเลอกอย3ประการดวยกนทการทำาการตลาดการทองเทยวระดบชาตตองไดรบการดำาเนนการใหสมฤทธผลไดแก 1) หนวยงานหรอตวแทนของรฐดำาเนนการเองทงหมดเชนในกรณของไทย 2) รปแบบการดำาเนนงานรวมกนหรอระบบแบบสหกรณเชนในประเทศสเปนและสวสเซอรแลนดเปนตน 3) หนวยงานทมอสรภาพในการดำาเนนงานแตอาศยเงนทนของรฐเปนฐานเชนในสหราชอาณาจกร

สำานกงานการทองเทยวในระดบทองถน ภมภาค มกจะสนบสนนสงเสรมพนททางภมศาสตร ของตนการสงตอนกทองเทยวไปยงสถานทอนๆภายในประเทศจะมากนอยเพยงใดกขนอยกบงบประมาณทมอยและยทธศาสตรการรวมกลม(Cluster)โดยทวไปแลวสำานกงานในทองถนมกจะจดหาขอมลตางๆสำาหรบนกทองเทยวไวอยแลวแตคอนขางมความสามารถจำากดอยางมากในการทจะสนบสนนสงเสรม การทองเทยวในระบบคลสเตอรนอกเหนอจากเพอสงเสรมเทศกาลพเศษตางๆเทานน สำาหรบบทบาทสำาคญขององคกรการตลาดแหงชาต ไดแก การตลาดและการประชาสมพนธ การวางแผน การคนควาวจย ดานการตลาด ซงภารกจหลกขององคกรการตลาดแหงชาต มกประกอบไปดวย 1) สงเสรมสนบสนนและพฒนาการทองเทยวการกฬาดวยการบรหารจดการอยางมประสทธภาพ เพอสรางรายไดเขาสประเทศ 2) บรณาการและประสานการดำาเนนภารกจดานการทองเทยวและกฬาเชอมโยงอยางเปนระบบกบทกภาคสวนใหสามารถตอบสนองตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศอยางยงยน 3) เสรมสรางอตสาหกรรมการทองเทยวและกฬาใหมขดความสามารถในการแขงขนระดบภมภาคและระดบโลก

ในประเทศพฒนาแลว เชนประเทศสหรฐอเมรกา อตาล ในสหรฐอเมรกาจะไมมองคกรสงเสรมการทองเทยวระดบชาต การสนบสนนของรฐเปนภาระหนาทของสำานกงานการทองเทยวของมลรฐ ซงเปนองคกรปกครองสวนทองถน ตวอยางเชน ในป ค.ศ.1997 รฐอลนอยสใชงบประมาณมากกวา 35ลานเหรยญสหรฐฯ,เทกซส25ลานเหรยญสหรฐฯและเพนซลวาเนยประมาณ20ลานเหรยญสหรฐฯ(Pope,2006)


โดยหลกแลวองคกรการตลาดระดบชาต หรอNTO ตองเผชญหนากบปญหาหรออปสรรคอยสามประการ ประการแรก แมNTO จะพยายามสรางภาพลกษณดเพยงใด แตกอาจเกดเหตการณทอย นอกเหนออำานาจการควบคมเชนการเกดโรคระบาดจลาจลภยธรรมชาตฯลฯประการทสองการตลาดกบการผลตและการทะนบำารงตองมการประสานกน แตการผลตและการทะนบำารงสนคาทองเทยวตกอยในมอของหนวยงานอนจำานวนมาก ซงทำาใหการประสานงานและการขบเคลอนเปนเรองยงยากซบซอนประการทสามนโยบายทงภายในและภายนอกประเทศและความสมพนธระหวางประเทศเขามาเกยวของกบการรณรงคสงเสรมเพอการตลาดระดบนานาชาตซงสวนมากแลวบางครงอาจจะกอใหเกดผลเสยมากกวาผลดเชนการสงเสรมการทองเทยวรวมกนระหวางกมพชากบไทยในสถานการณความสมพนธระดบชาตงอนแงนเพราะกรณเขตแดน ประการทส องคกรการตลาดตองสรางความเปนเอกลกษณทไมเหมอนใครใหมากเพยงพอสำาหรบจดหมายปลายทางของการทองเทยวทกำาลงสนบสนนสงเสรม ในขณะทกระแสโลกาภวฒนทำาใหจดหมายปลายทางทกแหงมการพฒนาไปสความทนสมยเหมอนกนมากขนทำาใหความเปนเอกลกษณเรมหายไป แนวโนมทสำาคญของบทบาทและกจกรรมขององคกรการตลาดกำาลงเปลยนแปลงไปในรอบทศวรรษทผานมา(Pope,2006)ไดแก 1) ความรวมมอระดบภมภาคในสวนขององคกรการตลาดหลายประเทศเพอทจะสนบสนนสงเสรมจดหมายปลายทางทเกยวของกบหลายประเทศคอเปนกลมประเทศยกตวอยางเชนอญมณแหงลมนำาโขง ซงในสวนนครอบคลมถงประเทศจน(มลฑลยนนาน)พมาเวยดนามลาวกมพชาและประเทศไทย 2) องคกรการตลาดสวนหนงไดรบเงนงบประมาณเพอสนบสนนมากขนเพอรณรงคดานการตลาดระดบนานาชาตทมคาใชจายสงเปนการยกระดบการแขงขนเชนการลงทนของมาเลเซยเพอใหเปนทรจก 3) เวบไซตกลายเปนเครองมอสำาคญโดยเฉพาะกราฟฟกทมคณภาพสงขนและสามารถทจะตดตามขอมลขาวสารไดอยางทนทวงท ซงการศกษาของไทยทผานมา พบวา เวบไซตของไทย สวนใหญเปนเวบไซตประชาสมพนธดำาเนนการซอขายจรงไดแครอยละ19 4) การเปลยนแปลงบทบาทขององคกรการตลาด จากการเปนผจดหาหรอจดเตรยมไปสการเปนนกการตลาดซงเปนผลจากการแขงขนกนในระดบนานาชาต 5) การขยายตวของความรวมมอระหวางภาครฐกบภาคเอกชนเชนการกำาหนดกจกรรมรวมไปถง การแบงสรรและอำานวยความสะดวก(รวมทงเครองอำานวยความสะดวก)ตางๆ

ความเจรญเตบโตในระดบนานาชาตและประโยชนของเวบไซตทแพรหลายมากยงขนในขอบเขต บางพนทเพอทจะสนบสนนสงเสรมสถานททองเทยวและความดงดดใจรวมไปถงเครองอำานวยความสะดวก และการอำานวยความสะดวกของการทองเทยวของประเทศ ไดลดความสำาคญของสำานกงานNTO ในตางประเทศใหนอยลง ดวยจำานวนของขอมล สถต และขาวสารทมมากมายพรอมดวยรปภาพบนจอทมสสนสวยงามโดยใชเทคโนโลยทนสมยลาสด อกทงยงสามารถเชอมโยงถงเวบไซตทเปนประโยชนและชวยสงเสรมอนๆ ไดอกดวย ภารกจสำาคญขององคกรการตลาดในระยะหลงจงควรจงควรเปลยนไปเปน การแสวงหาตลาดใหมการเจาะตลาดพเศษหรอตลาดเฉพาะในประเทศไทยมองคกรหลกดานการทองเทยว 2หนวยงานคอ


1)องคกรบรหารการทองเทยวแหงชาต(NationalTourismAdministration,NTA)ซงมกจะมงเปาไปทการพฒนาภาคการทองเทยวภายในประเทศซงสำาหรบประเทศไทยหนวยงานนกคอกระทรวงทองเทยว และกฬา 2) องคกรการตลาดทองเทยวแหงชาต (NationalTourismOfficeorOrganization,NTO) องคกรนจะมงเปาไปทการทำาการตลาดกบนกทองเทยวและดำาเนนงานในระบบเครอขายของบรษททเกยวกบ ตางชาตซงสำาหรบประเทศไทยหนวยงานนกคอสำานกงานการทองเทยวแหงประเทศไทย(ททท.)ซงกอย ในกำากบของกระทรวงการทองเทยวดวย

6.3.4 การกระจายหรอการจดสรร(Redistribution)ทรพยากรใหม รฐบาลอาจใชภาษและการใชจายของรฐเพอทจะถายโอนหรอโยกยายทรพยากรระหวางภมภาค ภาคเศรษฐกจเอกชนและ/หรอธรกจตางๆ สำาหรบในภาคเศรษฐกจแลว การจดสรรหรอการกระจายใหม อาจสะทอนใหเหนถงเปาหมายอนๆ ทเกยวกบทางการเมองและสงคม มากกวาทจะเกยวของกบเรองเศรษฐกจแตเพยงอยางเดยวเทานนเชน การขจดความเลอมลำาในสงคม ทงนการใชนโยบายในสวนน ในประเทศไทย โดยเฉพาะกบการทองเทยวนนเปนเรองทคอนขางจำากดเปนอยางมาก และปลอยใหภาคทองเทยวมสวนสรางความเหลอมลำาในภาคเศรษฐกจไทย(มงสรรพ,2554) ในหลายประเทศ เราจะพบการจดสรรใหมๆในรปแบบดวยกน 1) การพฒนาการทองเทยวในภมภาคการพฒนาการทองเทยวอาจถกใชเปนกลยทธในการพฒนา พนททมความยากจนและขาดแคลนโดยเฉพาะพนททพบวามปญหาเกยวกบการวางงานและระดบของรายได ทงนอาจเปนเพราะมสภาพแวดลอมหรอดนฟาอากาศไมอำานวยซงทำาใหยากตอการพฒนาทงนพบวาพนท ลกษณะดงกลาวมกจะอยหางไกลมากกวาพนททมความเจรญรงเรองหรอเอออำานวยตอการพฒนานอกจากน รฐอาจใชการสงเสรมการทองเทยวกระตนหรอสนบสนนสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจระดบภมภาคหรอพฒนาการทองเทยวหรอเปนการลงทนของรฐในโครงสรางพนฐานใหมของการขนสงโดยเฉพาะถนนและสะพานรวมทงการผอนปรนทางดานภาษและเงนอดหนนทรฐอาจใหเพอการพฒนาธรกจและองคกรตางๆ 2) การทองเทยวเพอสงคม(หรอการทองเทยวเชงสงคม) เปนการทรฐหรอองคกรตางๆ มการจดหาหรอจายอดหนนการบรการทองเทยวใหแกพลเมองทถกคดเลอกเปนพเศษหรอเปนผทมรายไดนอย โดยทวไปแลวนอาจมองไดวาเปนผลประโยชนทางสวสดการสงคมรปแบบหนง และบางครงกอาจกลาว ไดวาเปนรายไดทางสงคมเชนในสหภาพโซเวยตสำาหรบในประเทศไทยเราเคยมการใหโบนสขาราชการใหไปทองเทยวในปทเศรษฐกจตกตำา 3) การฝกอบรมอาชพสำาหรบกำาลงแรงงานและการจดการอดมศกษาเพอการทองเทยว ในภาคการทองเทยวนนถอไดวาเปนบทบาททสำาคญสำาหรบรฐบาลในประเทศไทยมสอนอยในสถาบนการศกษาประมาณ80แหงดวยกน


6.4 กฎระเบยบและขอบงคบเกยวกบก�รทองเทยว

รฐบาลอาจมการบงคบใชกฎระเบยบและขอบงคบตางๆซงสงผลกระทบตอการทองเทยว(รวมทงประชากรในทองถนดวย)นอกเหนอไปจากการมมาตรการหรอขอควบคมเกยวกบการแลกเปลยนเงนตราตางประเทศของนกทองเทยวทเดนทางไปยงตางประเทศและนกทองเทยวทเดนทางเขาสประเทศ(กรณเชนน ไดกลาวไปแลวในเรองของการเกบภาษ)ขอบเขตสำาคญและตวอยางของกฎระเบยบขอบงคบบางประการภายในประเทศไดแก 1) ชวโมงการเปดทำาการ(รวมถงเวลาการเปดและปด)โดยเฉพาะรานคา,ภตตาคารและรานอาหาร,คาสโนและธรกจบนเทงตางๆ 2) เวลาทไดรบการอนญาตสำาหรบการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล 3) การควบคมและการออกใบอนญาตในการประกอบกจการเกยวกบการพนนเชนคาสโนเครองโปกเกอร 4) มาตรการขอบงคบเกยวกบสถานททสามารถสบบหรและไมสามารถสบบหรได 5) การควบคมราคา(เพอทจะชะลอเงนเฟอไมใหสงจนเกนไป) 6) การกำาหนดเงนคำาประกนโดยเฉพาะในสวนของผประกอบการทองเทยว(เพอเปนการคมครองผบรโภคทไดจายเงนไปแลวลวงหนาในกรณหากผประกอบการหยดทำาการ) 7) การออกใบอนญาตโดยเฉพาะในสวนของรถโดยสารไมประจำาทางมคคเทศกนำาเทยวพอคาเงน ในบางประเทศทมฐานะทางการเงนสงนกดนตรขางถนนกตองมใบอนญาตดวย 8) การจดประเภทหรอจดจำาแนกทพกและการออกใบอนญาต 9) การควบคมชองหรอลานจอดในทาอากาศยานสำาหรบการลงจอดและการบนขนของเครองบน 10)การควบคมทางดานสงแวดลอม รวมถงเสยงดงรบกวน(เชนบรเวณทอยใกลทาอากาศยาน)และการจดการมลพษหรอสารพษตางๆ(เชนมลพษทางนำาขยะและกากของเสยอนตราย) 11)การควบคมดานแรงงานซงประกอบไปดวยระดบของคาแรงขนตำาและระเบยบวาดวยแรงงานตางดาว 12)กฎหมายวาดวยสทธความเปนเจาของหรอกรรมสทธในทดนและธรกจซงเปนการจำากดการกอตง ธรกจทเปนของชาวตางชาต

ผลทางเศรษฐกจทเกดขนจากกฎระเบยบขอบงคบของรฐบาลตอการทองเทยวไดแก 1) กฎระเบยบและขอบงคบตางๆของรฐบาลนนจะทำาใหตนทนธรกจหรอตนทนของการเขาสธรกจสงขนทำาใหผประกอบการทจะเขามาใหมมตนทนสงขนดงนนกจการจำานวนมากขนธรกจทองเทยวมกไมยอมจดทะเบยนเชนแทกซปายดำาโรงแรมเถอนเปนตน 2) เกดความมเสถยรภาพและความมนคงทางดานราคาและการบรการทไดมาตรฐานมากขนกวาเดม และลดความเสยงของเจาของธรกจ 3) สามารถกำาหนดและสงเสรมมาตรฐานซงจะทำาใหคณภาพของผลตภณฑและการบรการทดกวาเดม เชนมาตรฐานโฮมสเตย


4) การทรฐบาลทำาสนธสญญาหรอขอตกลงระหวางประเทศเชนเขตการคาเสรอาเซยนและสงผล กระทบตอการขนสงระหวางประเทศรวมถงธรกจอนๆสำาหรบสญญาหรอขอตกลงดงทกลาวไปนนอาจจะม ผลโดยเฉพาะอยางยงตอผโดยสารของการขนสงทางอากาศทซงรฐบาลมการกำาหนดจำานวนของสายการบนมการคดเลอกสายการบนประจำาชาตและความจสงสดของจำานวนทนงตอชวงเวลาเชนเดยวกบการกำาหนดหรอมอำานาจบงคบในการจดสรรชองจอดเครองบนภายในทาอากาศยาน

6.4.1 การกำากบการทองเทยวระหวางประเทศ รฐบาลทำาการกำากบการทองเทยวระหวางประเทศผานทาง 1) การออกหนงสอเดนทาง(Passport)ใหแกพลเมองของประเทศตนเอง(เปนนโยบายของประเทศตนทางโดยเฉพาะประเทศทมนกทองเทยวจำานวนมากเชนประเทศจน) 2) ใบอนญาตเขาประเทศ(Visa)เปนนโยบายของประเทศทมกเปนจดหมายปลายทางของการเดนทาง สำาหรบนกทองเทยวชาวตางชาตทเดนทางมาทองเทยวยงประเทศตางๆ การควบคมการออกหนงสอเดนทางนนโดยทวไปทกวนนพบเพยงในประเทศกำาลงพฒนาซงเครองมอ หรอวธหลกทใชสำาหรบการควบคมกคอ กลไกราคาในรปแบบของคาธรรมเนยมการออกหนงสอเดนทางอยางไรกตามถงแมวาคาธรรมเนยมควรจะสมพนธไปกบรายไดโดยเฉลยในประเทศกำาลงพฒนาไดกำาหนดคาธรรมเนยมไวในราคาสงเกนกวาทประชากรสวนใหญของประเทศจะสามารถจายไดเชนเทากบจำานวนเงนเทากบคาจางทงอาทตยหรอมากกวาอกทงยงตองรวมตนทนคาใชจายในการเดนทางและตวแทนนายหนาอกดวย เหตผลมการวางขอบงคบหรอขอจำากดการออกหนงสอเดนทาง กคอรฐบาลอาจตองการปองกนการอพยพออกนอกประเทศ หรอหลกเลยงผลกระทบตอดลบญชการชำาระเงน(ซงเงนตราไหลออกนอกประเทศและ/หรอทนถกสงออกนอกประเทศไป)สำาหรบประเทศไทยคาธรรมเนยมวซาจดอยในชวงทไมสงนก(ตารางท6.8)

การดำาเนนมาตรการหรอนโยบายทกำากบในการออกวซาหรอใบอนญาตเขาประเทศสำาหรบนกทองเทยว ชาวตางชาตเกดจากความตองการทจะ 1) ปองกนการเขาเมองโดยผดกฎหมายทงการเขามาโดยถาวร(เชนเพอมาตรฐานความเปนอยทดกวาเดม เปนการลภยทางเศรษฐกจ หรอการเขามาโดยชวคราวกตาม(การอยเกนกวาเวลาทกำาหนดตามวซาหรอเงอนไขการเขาประเทศ) 2) รกษาความปลอดภยจากการกอการรายซงเปนประเดนทถกยกระดบความสำาคญขนอยางมากเมอไมนานมาน สำาหรบคาธรรมเนยมของวซานนมขอบเขตคอนขางกวางหรอมหลากหลายอตรา ทงนขนอยกบวตถประสงคหรอความมงหมายของการเดนทางจำานวนครงของการเดนทาง ระยะเวลาของการพกอาศยรวมถงลกษณะการยนคำาขอวาเปนอยางไร ยกตวอยางเชน วซาของนกทองเทยวระยะสนจะถกกวาวซา ผทอยยาวเชนทลาววซา3เดอนใชอตรา400บาทวซาระยะยาว1ปมอตรา1,400บาท


ต�ร�งท 6.8 อตร�ค�ธรรมเนยมก�รตรวจลงตร�ประเภทนกทองเทยว (Tourist Visa) จำ�แนกต�มประเทศ


ประเทศอตร�ก�รตรวจลงตร� หม�ยเหต

แตกต�งต�มแบบคงท แบบยดหยน

ทวปเอเชย

ประเทศจน - 1,000/2,000/3,000/4,500 จำ�นวนครงทเดนท�ง

ฮองกง 626

ประเทศญปน 1,615

ประเทศไทย 1,000

ประเทศล�ว - 400-1,680 ประเทศตนท�ง

ประเทศกมพช� 1,000

ประเทศเวยดน�ม 1,050

ประเทศม�เลเซย - 59-198 ประเทศตนท�ง

ประเทศฟลปปนส 1,350

ประเทศอนโดนเซย 750

ประเทศสงคโปร 1,050

ทวปยโรป

สหภ�พยโรป 2,400

ประเทศองกฤษ 3,500

ทวปอเมรก�

ประเทศแคน�ด� 2,400

ประเทศสหรฐอเมรก� 4,200

หมายเหต:สำารวจระหวางวนท7ธนวาคม2553และอตราแลกเปลยนดอลลารสหรฐฯ=30บาทพจารณาจากคาธรรมเนยมการตรวจลงตราประเภทพำานกไมเกน3เดอน

ทมา:ณฏฐาภรณ(2554)

หลายประเทศในกลมOECDทมฐานะทางเศรษฐกจดมกมการกำาหนดคณสมบตของผขอVISAทเดนทางมาจากประเทศกำาลงพฒนาใหตองมการตรวจสขภาพมการประกนสขภาพประกนการเดนทาง เปนการเฉพาะเพอบงชโรคประจำาตวและสภาพรางกายมผคำาประกนเพอรบประกนวาจะสามารถเดนทางกลบไปสประเทศของตนเองไดซงขอนสามารถพจารณาไดจากฐานะความเปนเจาของทรพยสนหรอธรกจหรอหนาทการงานประจำา หรอฐานะทางการเงนความมนคงของผใหการสนบสนน แตในประเทศไทย ดวยความพยายามทจะดงตางชาตเขามาเทยว รฐบาลทกษณและรฐบาลตอๆ มาไดพยายาม ทงยกเวน คาธรรมเนยมVISA และยงประกนอบตเหตใหแกชาวตางชาตอกดวย นบเปนวธการทสรางตนทนใหกบ ผเสยภาษคนไทยโดยผลประโยชนตกอยกบคนกลมนอยและชาวตางชาต ประเดนทนาสนใจของขอกำาหนดตางๆ อยทวาหนวยงานของรฐแตละฝายมจดประสงคหรอเปาประสงคของนโยบายทแตกตางกนกลาวคอหนวยงานของรฐดานการทองเทยวกยอมมจดประสงคทจะแสวงหาการสนบสนนอตสาหกรรมการทองเทยวโดยเฉพาะเพอดงดดนกทองเทยวชาวตางชาตเขามา ยงประเทศของตน จงทำาใหหนวยงานเหลานพยายามทำาใหขอกำาหนดของการขอวซาเขาเมองนน


ไมยงยากจนเกนไปหรอเออตอผมาเยอนมากทสดเทาทจะเปนไปได เชน การของดเวนคาวซา ซงทำาใหไมมการกลนกรองคณสมบตของผเขาเมอง ซงหากกลมผประกอบการทองเทยวรวบรวมเสยงของตนไดเปนกลมกอนกสามารถเรยกรองเอาจากรฐได ในทางกลบกน หนวยงานของรฐทดแลรบผดชอบเกยวกบการเขาเมอง กยอมตองการควบคมและตรวจตราการเขาเมองโดยผดกฎหมายจากการเขาประเทศมาในฐานะนกทองเทยว(หรอโดยผานวซาประเภทอนเชนวซาสำาหรบการเดนทางเพอธรกจ)ไมวาจะเพออยภายในประเทศเกนกวาระยะเวลาทกำาหนดหรอแฝงตวหายไปในกลมแรงงานผดกฎหมายกตาม ซงการสบหาผเขาประเทศอยางผดกฎหมายนไดทำาความยงยากและทำาใหเกดตนทนหรองบประมาณรายจายทสงมากและใชเวลานานทงในสวนของหนวยงานและเจาหนาทภาครฐทเกยวของกบการเดนทางเขาประเทศเจาหนาทตำารวจรวมถงหนวยงานราชการอนๆ ซงในทสดวตถประสงคการหารายไดกมกจะไดเปรยบ แตในประเทศทมฐานะทางเศรษฐกจสงจะใชวธการทเขมงวดในการออกวซาใหกบนกทองเทยวจากประเทศกลมความเสยงสงและประเทศกำาลงพฒนา เพอปองกนภยอนตรายและตนทนทอาจจะตองสญเสยไป เกนกวาประโยชนทจะไดรบจากการแฝงตวเปนผใชแรงงานการกอวนาศกรรมฯลฯ

6.4.2 การจดการดานความปลอดภย/การปองกนภยและสขภาพ ในระยะสบปทผานมาเสถยรภาพของเศรษฐกจการทองเทยวไดรบผลกระทบจากหลายสาเหตดวยกน ตงแตครงทผกอการรายไดเขาโจมตประเทศสหรฐอเมรกาเมอวนท11กนยายนพ.ศ.2544การอบตขนของโรคระบาดรายแรงทมชอวาSARS เมอป พ.ศ.2547 กไดสรางปญหาในรปแบบทแตกตางออกไปจากเดมแกการทองเทยวในประเทศตางๆทวทงโลกการอบตขนของไขหวดนกและสตวปกในบางประเทศ เมอปพ.ศ.2548กไดกอใหเกดการกระทบตอภาคการเดนทางและการทองเทยวอยางกระทนกนสำาหรบกรณภยพบตทางธรรมชาตครงใหญ เชน คลนยกษสนามในมหาสมทรอนเดย เมอป พ.ศ.2547 และ พายเฮอรเคนKatrina ทพดถลมรฐนวออรลนนของประเทศสหรฐอเมรกาเมอฤดรอนในป พ.ศ.2552 ยกระดบปญหาความปลอดภยของการทองเทยวขนมาอยางชดเจนปญหาเหลานจะสามารถไดรบการแกไขหรอจดการอยางมประสทธภาพไดโดยรฐบาลกลางหรอรฐบาลแหงชาตเทานนซงมกจะอาศยความรวมมอ ระดบชาตของประเทศตางๆ และความชวยเหลอของหนวยงานตวแทนหรอองคกรระดบภมภาคหรอ ระดบโลกอยางเชนองคกรสหประชาชาต,องคการอนามยโลกและสหภาพยโรปเปนตน

ดงนนรฐบาลและหนวยงานหรอองคกรตางๆมภาระรบผดชอบในการปกปองและคมครองพลเมองของประเทศและนกทองเทยวชาวตางชาตจาก: 1) การปฏบตการของผกอการรายทงภายในประเทศและตางประเทศ 2) การประทวงและการกอความไมสงบในประเทศ 3) สงครามหรอผลทเกดขนเนองจากสงคราม 4) โรคระบาดทคกคามชวตและสขภาพ 5) โรคทมความสำาคญทเกดในภาคเกษตรกรรมและสตวซงเปนตนเหตใหเกดประเดนปญหาดานสขภาพเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอม


6) ภยพบตทางธรรมชาตและสงแวดลอมยกตวอยางเชนคลนยกษสนามพายเฮอรเคนแผนดนไหว และนำาทวมเปนตน 7) สถานการณทไมสามารถคาดการณลวงหนาหรออาจเกดขนโดยฉบพลนจากธรรมชาตทสามารถกอใหเกดอนตรายรายแรง ดวยเหตนรฐบาลจงมหนาทความรบผดชอบในบรบทของการเดนทางและการทองเทยวเพอเปนการรบประกนหรอทำาใหเกดความมนใจในความปลอดภยและการปองกนภยของประชากรหรอพลเมองของ ประเทศนนๆไมวาจะอยทใดในโลกรวมทงประชากรตางดาว(ทเขาประเทศอยางถกกฎหมาย)ทอยภายใตเขตแดนของประเทศนนดวยสำาหรบประการหลงนนยงรวมถงนกทองเทยวทมาทองเทยวยงตางประเทศและกลมคนทเปนผอพยพชวคราวดวย(กลองท6.2)

กลองท 6.2 กรณศกษ� 9-11 ก�รจดก�รวกฤตก�รณก�รกอก�รร�ย

ในทนททมวกฤตก�รณหรอเหตก�รณทมคว�มรนแรงเกดขน ดงเชน ก�รกอก�รร�ยเมอวนท 11 กนย�ยน ค.ศ. 2001 ในประเทศสหรฐอเมรก� รฐบ�ลไดยตก�รลงจอดภ�คพนดนของเครองบนทกชนด สวนเทยวบนทกำ�ลงเดนท�งม�ยงพนท เกดเหตนนถกใหเปลยนเสนท�งก�รบนไปยงท�อ�ก�ศย�นอนภ�ยในประเทศสหรฐฯหรอประเทศแคน�ด�ทตงอยใกลทสดทส�ม�รถห�ได สวนเทยวบนอนๆ ทยงอยในระยะท�งทไกลออกไป ใหทำ�ก�รกลบลำ�เสนท�งไปสเมองทเดนท�งออกม� เสนท�งก�รบน (น�นฟ�) ของประเทศสหรฐฯและประเทศแคน�ด�ถกสงปดร�ว 48 ชวโมง จงกอใหเกดคว�มระสำ�ระส�ยอย�งม�กม�ยสำ�หรบ ผเดนท�งและนกทองเทยวทวโลก

กรณดงกล�วทำ�ใหรฐบ�ลเข�ใจถงคว�มสำ�คญของก�รประส�นง�นและคว�มรวมมอซงกนระหว�งหนวยง�นในระดบต�งๆ และภ�คสวนต�งๆ ของรฐบ�ล รวมดวยองคกรอนๆ ภ�ยในภ�คส�ธ�รณะรวมถงองคกรจ�กภ�คเอกชน รฐบ�ลกล�งภ�ยใตก�รนำ�ของประธ�น�ธบด Bush จงไดรเรมใหมกรมปองกนภยและรกษ�คว�มมนคงภ�ยในประเทศ (Department of Homeland Security) ในเวล�ตอม�


มาตรการสวนใหญ สำาหรบใชปฏบตในชวงระยะเวลาปานกลางถงระยะยาวซงมผลโดยตรง ตอนกทองเทยวทซงรฐบาลมภาระรบผดชอบโดยจะเนนไปทการควบคมภายในประเทศกอนเปนประการสำาคญและประกอบไปดวย(Pope,2006) 1) ระบบปองกนภยทไดรบการปรบปรงใหดขนในดาน(i) การตรวจผโดยสารขาเขาและขาออกทงหมดรวมถงสมภาระตางๆโดยเฉพาะอยางยงสำาหรบการเดนทางโดยเครองบนและ(ii)การตรวจลกจางของทาเรอหรอเมองทาทงหมดรวมถงกลมคนททำางานบนเครองบนโดยเฉพาะอยางยงณทาอากาศยาน 2) กองกำาลงหรอเจาหนาทตำารวจทไดรบการฝกหดใหมความพรอมทอยปฏบตหนาท ณ ทาอากาศยานทงภายในและภายนอกสถานของทาอากาศยาน 3) การจดการเกยวกบการจอดรถยนตของผโดยสารททาอากาศยานโดยเฉพาะบรการการรบ-สงผโดยสารใกลกบทางเขาและทางออกของทาอากาศยาน 4) การคดกรองภายใตระบบการออกหนงสอเดนทางหรอพาสปอรตทมความเขมงวดของกฎระเบยบและกระทำาอยางละเอยดถถวนมากยงขนสำาหรบพลเมองของประเทศนนเอง(รวมถงการระวงและปองกนการสรางหลกฐานเทจและการออกหนงสอเดนทางอยางไมถกตอง)


5) การจดการดานความปลอดภยบนเครองโดยสาร ยกตวอยางเชน ชอนสอมและมดโลหะ และประตหองนกบนทมระบบปองกนการกอการรายหรอการทำาลายได 6) การอาศยความรวมมอของกองทพอากาศ 7) การเปลยนแปลงหรอปรบเปลยนกฎขอบงคบหรอมาตรการเกยวกบนานฟาหรออาณาเขตการบนการตรวจบนทกและทดสอบรวมถงการบงคบใหปฏบตตามกฎหมายหรอขอระเบยบบงคบโดยเฉพาะอยางยง เหนอพนททมความเสยงหรอตองระมดระวงเปนพเศษ ตวอยางเชน ททำาการของรฐบาลในนครหลวงเปนตน 8) การยกเลกหรอระงบเทยวบนบางเทยวโดยเฉพาะ

รฐบาลยงมความรบผดชอบโดยหนาทตอความปลอดภยและการปองกนภยของประชาชนหรอพลเมองของประเทศในยามทมการเดนทางไปยงตางประเทศ การทจะรบมอหรอจดการแกปญหากบ เหตการณใดๆกตามทอาจเกดขนไดทกเมอโดยเฉพาะอยางยงการกอการรายสงครามหรอประเดนปญหาเกยวกบสขภาพทอนตรายรายแรงเชนโรคSARsนนการประกาศหรอการเตอนลวงหนาเพอแนะนำาเกยวกบ การเดนทาง(Traveladvisorynotice)หรอนกทองเทยวนนควรหลกเลยงสถานททมกเปนทรวมตวของ นกทองเทยวเชนรานเหลาหรอคลบสโมสรตางๆโดยปกตแลวการเตอนหรอการแจงลวงหนาดงทกลาวไปนสามารถพบหรอเหนไดในเวบไซตของรฐบาลองคกรหรอหนวยงานดานการทองเทยวและบรษทตางๆ(ในสถานทซงการเดนทางและการทองเทยวนนเปนองคประกอบหรอสวนสำาคญภายในธรกจหรอองคกร) ผลกระทบทางเศรษฐกจของการกอการรายตอการเดนทางและการทองเทยวนนเปนสงทมความสำาคญ แตโดยทวไปแลวจากมมมองหรอทรรศนะในระดบภมภาคหรอระดบโลกกลบเหนวาไมมากเทาผลกระทบจากโรคSARs อยางไรกตาม จดหมายปลายทางบางแหงอาจตองประสบกบภาวะยากลำาบากอยางมากจากการลดลงของนกทองเทยวภายหลงเกดเหตการณกอการราย กรณตวอยางเหนไดจาก ตวเลขของ นกทองเทยวตลอดปทเดนทางเขาสเมองนวยอรก ถกรายงานวาลดลงจากตวเลขท37 ลานคน ในป ค.ศ.2000มาอยท30ลานคนในปค.ศ.2002(ลดลงประมาณรอยละ19)ภายหลงจากทเกดเหตการณเมอวนท11กนยายนค.ศ.2001กอนทจะฟนตวกลบมาอยทราว35ลานคนในปค.ศ.2003นอกจากน ยงไดเกดการเปลยนแปลงในองคประกอบของนกทองเทยวจากนกทองเทยวนานาชาตไปสนกทองเทยวภายในประเทศทำาใหรายไดลดลงกวาเดมเนองจากวาตามปกตแลวนกทองเทยวชาวตางชาตนนคดเปนอตรารอยละ14 ของจำานวนนกทองเทยวโดยรวมกจรง แตมการใชจายในการทองเทยวสงถงรอยละ40ของการใชจายในการทองเทยวทงหมดทงนอตราการเขาพกในโรงแรมตางๆลดลงลงประมาณรอยละ25 หลงจากเกดเหตการณการโจมต และยงไปกวานน อาจเกดผลกระทบททำาใหเกดเหตการณหรอเกดผล อยางตอเนอง(knock-oneffects)เชนวาอาจเกดผลกระทบตอเนองไปสจดหมายปลายทางใกลเคยงหรอ ประเทศอนๆตวอยางเชนหลงจากเกดเหตการณการโจมตประเทศสหรฐอเมรกาเมอวนท11กนยายนค.ศ.2001ยอดการจองหองพกในกรงลอนดอนประเทศองกฤษลดลงประมาณรอยละ15และผลตอบแทนหรอรายไดเฉลยตอหองพกกลดลงกวารอยละ23ดวยเชนกน(Pope,2006)


ชวงหลงวกฤตการณ9-11 และธรรมชาตภยพบตทเพมขน รฐบาลหลายแหงทวทงโลกไดเรมตระหนกถงความสำาคญและเหนถงความจำาเปนของมาตรการดานความปลอดภย การปองกนภยดานสขภาพและสงแวดลอมทงหมดนตองการความรวมมอกนในระดบนานาชาตระหวางรฐบาลกบหนวยงาน หรอองคกรในระดบสากล รวมถงความรวมมอระหวางภาคสาธารณะและภาคเอกชนในอตสาหกรรม การทองเทยวจากมมมองทางดานวชาการเหนวายงตองอาศยการคนควาวจยอกมากในการทจะสามารถประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจ และการประเมนความเสยงตอความนาดงดดใจของแหลงทองเทยว เมอเกดเหตการณใดๆกตามทมความรนแรงและไมอาจคาดการณลวงหนาไดวกฤตการณในประเทศไทยทงในเรองโรคระบาดและวกฤตการณการเมองทำาใหประเทศไทยสญเสยรายไดและนกทองเทยวจำานวนมาก(ตารางท6.9)

ต�ร�งท 6.9 จำ�นวนและร�ยไดจ�กนกทองเทยวต�งช�ตทสญเสยจ�กเหตก�รณวกฤตทเกดขนระหว�งป พ.ศ. 2544-2552

ป พ.ศ.ทเกดผลกระทบ 1

เหตก�รณวกฤต

คว�มสญเสยทเกดขน รอยละของร�ยไดของคว�มสญเสย

ตอเดอน 2จำ�นวนนกทองเทยว

ต�งช�ต (คน) 2ร�ยไดจ�กนกทองเทยวต�งช�ต (ล�นบ�ท) 3

2544 ก�รกอก�รร�ยถลมตกเวรลเทรดในสหรฐฯ (9/11)

165,053 5,402 4.72

2546 ก�รแพรระบ�ดของโรคซ�รส (SARS) 821,299 25,539 11.97

2547 ก�รแพรระบ�ดของโรคไขหวดนก (Bird Flu/ H5N1)

363,817 12,455 2.21

2548 สน�ม (Tsunami) 698,823 22,292 4.15

2549 รฐประห�รในประเทศไทย พ.ศ. 2549 161,806 5,396 3.69

2551 วกฤตก�รณก�รเงนในสหรฐฯ 185,881 6,490 17.28

2551 ก�รปดสน�มบนสวรรณภมและดอนเมอง 364,358 12,721 7.01

2552 คว�มรนแรงในกรงเทพฯ 100,108 3,333 9.78

2552 ก�รแพรระบ�ดของโรคไขหวดใหญ 2009 (H1N1)

119,549 3,980 0.69

หมายเหต:1ประเมนดวยวธของUntong,PiboonrungrojandKaosa-ard,20062ประเมนจากแบบจำาลองSARIMAwithintervention3ใชจำานวนวนพกเฉลยและคาใชจายเฉลยตอวนตอครงของนกทองเทยวตางชาตกอนปรบดวยอตราเงนเฟอของปนนๆ

ทมา:จากการคำานวณดวยขอมลรายเดอนของการทองเทยวแหงประเทศไทยและกระทรวงทองเทยวและกฬาในอครพงศและมงสรรพ(2553)


6.5 สรป

รฐบาลนนโดยพนฐานแลวหมายความถงภาคสาธารณะ ซงประกอบไปดวยรฐบาลของประเทศ สวนราชการตางๆของรฐและราชการฝายพลเรอน รวมไปถงตวแทนหนวยงานราชการตางๆ สำาหรบในหลายประเทศยงรวมถงบรษทตางๆและกจการทควบคมและถอครองโดยรฐบาลความสมพนธหรอความเกยวโยงซงกนของรฐบาลตอการทองเทยวยงประกอบไปดวยรายจายเงนอดหนนการจงใจทางดานภาษกฎขอบงคบและมาตรการควบคม การออกหนงสอหรอใบอนญาต การวางแผนรวมถงสนธสญญาและ ขอตกลงระหวางประเทศรวมถงเรองของความปลอดภยและการปองกนภยอกดวย บทบาทหลก5ประการในดานการจดการการทองเทยวของรฐบาลไดแกบทบาทดานการจดเกบภาษการใชจายหรอจดการงบประมาณรายจายของรฐการเปนผสนบสนนและจดหาใหการออกมาตรการขอบงคบตางๆ รวมถงการบงคบใช และการรกษาความปลอดภยกบการปองกนภยและสขภาพ ในกรณของประเทศไทยพบวา ไทยเกบภาษและคาธรรมเนยมคอนขางนอย และอดหนนนกทองเทยวมากกวาประเทศพฒนาแลวซงอาจทำาใหผลประโยชนสทธของการสงเสรมการทองเทยวนานาชาตลดลงโดยเฉพาะ เมอมาคำานงวาเรายงไมมการจดการสงแวดลอมทดซงบทบาทของรฐในการจดการการทองเทยวใหยงยนจงเปนประเดนพฒนาทสำาคญในทศวรรษนและตอไปขางหนา



1. บทบาทรฐในการจดการการทองเทยวมอะไรบาง?2. หนวยงานทจดการการทองเทยวในประเทศมหนวยงานอะไรบาง?3. แนวโนมภาษใหมๆสำาหรบภาคทองเทยวมอะไรบาง?4. รฐควรมนโยบายประกนอบตเหตใหนกทองเทยวตางชาตหรอไม?5. แนวโนมธรรมชาตพบตภยทเกดขนและการกอการราย โรคระบาด ทำาใหรฐบาลควรจะตองเตรยมตว อะไรบาง?

บทท 71

เสถยรภ�พและก�รกระจ�ยร�ยไดของภ�คเศรษฐกจทองเทยวของไทย

ในระดบมหภาคการรกษาเสถยรภาพของรายไดและการสรางความเปนธรรมในการกระจายรายไดนบเปนวตถประสงคและเปาหมายสำาคญสำาหรบนโยบายสาธารณะของการทองเทยวไมยงหยอนไปกวา เปาหมายการสรางรายได แมวาอตสาหกรรมทองเทยวจะกอใหเกดรายไดสง แตกเปนอตสาหกรรมทมปญหาเสถยรภาพดวยเหตผล2ประการคอ1)การทองเทยวเปนกจกรรมทนกทองเทยวใหความสำาคญกบความปลอดภยมาก หากมเหตการณไมสงบในพนททองเทยว เกดโรคระบาดหรอวกฤตภยธรรมชาต นกทองเทยวจะยกเลกการเดนทางทนท2)การทองเทยวเปนกจกรรมทมความยดหยนตอรายไดสงกลาวคอ คาใชจายจะเปลยนแปลงคอนขางมาก และเปนไปในทศทางเดยวกบการเปลยนแปลงของรายได ดงนนเมอเศรษฐกจซบเซาลงการทองเทยวกจะซบเซาลงดวยในทางตรงกนขามถาเศรษฐกจเฟองฟเศรษฐกจ การทองเทยวกจะเฟองฟไปดวยในกรณทเกดวกฤตเศรษฐกจอยางฉบพลนรนแรงเชนวกฤตแฮมเบอรเกอรในปพ.ศ.2551การทองเทยวทวโลกจะซบเซาลงตามๆกนไป ดงนนอตสาหกรรมทองเทยวนอกจากจะตองเผชญกบความผนผวนตามฤดกาลแลวยงมเหตการณ ความไมแนนอน(Uncertainty)ทสงผลกระทบรนแรงอยางตอเนองเชนเหตการณความไมสงบทางการเมอง ภยพบตทางธรรมชาตฯลฯ(ดตารางท7.1)ชวงปพ.ศ.2544-2553เปนชวงทจดวามเหตการณทกระทบกระเทอนการทองเทยวไทยในทางลบอยหลายเหตการณ รวมถงเหตการณความไมสงบภายในประเทศ ในระยะ2-3ปทผานมาเกดความผนผวนทางเศรษฐกจการเมองและสงคมบอยครงทำาใหมความรสกวา ภาคเศรษฐกจทองเทยวเปนภาคเศรษฐกจทขาดเสถยรภาพ สงผลใหภาคเอกชนออกมาเรยกรองการสนบสนนจากภาครฐอยเปนประจำา ในลกษณะของการลดคาธรรมเนยมวซา ภาษ และการปลอยเงนกดอกเบยตำา

1 เขยนโดยอครพงศอนทองมหาวทยาลยเชยงใหม.

178 บทท 7: เสถยรภ�พและก�รกระจ�ยร�ยไดของภ�คเศรษฐกจทองเทยวไทย

ต�ร�งท 7.1 สรปเหตก�รณทมผลตอก�รทองเทยวไทย

เหตก�รณ ทศท�งของผลกระทบ ชวงเวล�ทเกดเหตก�รณ

Visit Thailand Year + พ.ศ. 2530

วกฤตตมยำ�กง - 2 กรกฎ�คม พ.ศ. 2540

Amazing Thailand Years + พ.ศ. 2541-2542

ก�รถลมตกเวรลเทรดในสหรฐอเมรก� (9-11) - 11 กนย�ยน พ.ศ. 2544

ก�รแพรระบ�ดของโรคซ�รส (SARS) - พฤศจก�ยน พ.ศ. 2545 - กรกฎ�คม พ.ศ. 2546

สงคร�มอรก - มน�คม พ.ศ. 2546

แพนด� สวนสตวเชยงใหม + ตล�คม พ.ศ. 2546

โรคไขหวดนก (Bird Flu) , (H5N1) - กรกฎ�คม พ.ศ. 2547

สน�ม (Tsunami) - 26 ธนว�คม พ.ศ. 2547

ฉลองครองร�ชสมบต 60 ป + มถน�ยน พ.ศ. 2549

รฐประห�ร พ.ศ. 2549 - 19 กนย�ยน พ.ศ. 2549

เปดใชสน�มบนสวรรณภม + 28 กนย�ยน พ.ศ. 2549

ง�นพชสวนโลก + 1 พฤศจก�ยน พ.ศ. 2549 - 31 มกร�คม พ.ศ. 2550

ระเบดปวนกรงเทพ 8 จด - 31 ธนว�คม พ.ศ. 2549

โอลมปคจน + 8 สงห�คม พ.ศ. 2551

วกฤตนำ�มน-สถ�บนก�รเงนโลก - พ.ศ. 2551

ปดสน�มบนน�น�ช�ตห�ดใหญ จ.สงขล� - 29 สงห�คม พ.ศ. 2551

ปดสน�มบนสวรรณภมและดอนเมอง - 26 พฤศจก�ยน พ.ศ. 2551

โรคไขหวดใหญ 2009 (H1N1) - 25 เมษ�ยน พ.ศ. 2552

สงกร�นตเลอด - เมษ�ยน พ.ศ. 2552

เหตก�รณไมสงบทคอกวว - 10 เมษ�ยน พ.ศ. 2553

เหตก�รณไมสงบก�รว�งเพลงท กทม. และจงหวดสำ�คญ - 19-20 พฤษภ�คม พ.ศ. 2553

ทมา:มงสรรพ(2554)

ปรากฎการณทเปนชอคทงทางบวกและทางลบทเกดขนดงแสดงในตารางท7.1 ทำาใหเชอกนวา ภาคเศรษฐกจทองเทยวเปนภาคเศรษฐกจทไมมเสถยรภาพ ดงนนในสวนแรกของบทนจะเรมตนโดยการพจารณาภาพรวมดานรายไดจากการทองเทยว โดยการเปรยบเทยบรายไดจากการทองเทยวกบตวชวด ในลกษณะเดยวกนของภาคเศรษฐกจอนๆโดยเรมจากการทบทวนการศกษาทผานมาตามดวยการวเคราะหเสถยรภาพโดยเปรยบเทยบโดยใชขอมลระหวางปพ.ศ.2535ถงพ.ศ.2549เปนกรณศกษา


7.1 อตร�ก�รเตบโตของร�ยไดจ�กนกทองเทยวช�วต�งช�ตและร�ยไดจ�กก�รสงออก

เมอพจารณาอตราการเตบโตของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตและรายไดจากการสงออก ในชวงปพ.ศ.2535ถงพ.ศ.2549จะเหนไดวาอตราการเตบโตของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาต ในบางปจะเพมสงขนมากเชนในปพ.ศ.2538พ.ศ.2547และพ.ศ.2549ทมอตราการเตบโตสงกวารอยละ30ขณะทรายไดจากการสงออกของปทมการเตบโตสงมากเชนปพ.ศ.2538พ.ศ.2541และพ.ศ.2543มอตราการเตบโตอยทระดบประมาณรอยละ23-28เทานนอยางไรกตามการสงออกของไทย เกอบทกปมอตราการเตบโตทเปนบวกยกเวนในปพ.ศ.2542ทมลคาการสงออกลดลงรอยละ1.5ขณะท รายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตแมจะมการเตบโตสงมากบางปแตในปทมรายไดลดลงอตราการลดลง ดงกลาวเปนอตราทคอนขางสงเชนในปพ.ศ.2546ทรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตลดลงประมาณรอยละ10ดงแสดงในรปท7.2นอกจากนในรปท7.2ยงแสดงใหเหนวาชวงของการแกวงตวของอตราการเตบโตของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตสงสดเทยบกบตำาสดจะมากกวาอตราการเตบโตของมลคาการสงออก

รปท 7.1 ร�ยไดจ�กนกทองเทยวช�วต�งช�ตเปรยบเทยบกบมลค�ก�รสงออกสนค�สำ�คญ

ลานบ

าท

ป

600,000

500,000

400,000

300,000

200,000

100,000

02536 25472546254525442543254225412540253925382537 2548 2549

รายไดจากนกทองเทยวตางชาต (ลานบาท)

มลคาการสงออกเคร�องคอมพ�วเตอร อปกรณและสวนประกอบ (ลานบาท)

มลคาการสงออกรถยนต อปกรณและสวนประกอบ (ลานบาท)

ทมา:การทองเทยวแหงประเทศไทย(2536-2549)และกระทรวงพาณชย(2554)


หากพจารณาความผนผวนของอตราการเตบโตของรายได(Incomegrowthvolatility) จากคาเบยงเบนมาตรฐานของอตราการเตบโตของรายได(Standarddeviationofyearonyeargrowthrateofincome)พบวาอตราการเตบโตของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตมความผนผวนมากกวาอตราการเตบโตของการสงออกโดยอตราการเตบโตของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตมคาเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ13.12ซงสงกวาคาเบยงเบนมาตรฐานของอตราการเตบโตของการสงออกทกกลมสนคาดงแสดง ในตารางท 7.2 นอกจากนสวนตางระหวางอตราการเตบโตสงสดกบอตราการเตบโตตำาสดในชวงป พ.ศ.2535ถงพ.ศ.2549ของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตกมคาสงกวาการสงออกทกกลม ดงนนจากการเปรยบเทยบขอมลขางตนจงนาจะสนบสนนสมมตฐานทวาเศรษฐกจการทองเทยวมความผนผวนกวาเศรษฐกจภาคสงออก

ต�ร�งท 7.2 อตร�ก�รเตบโตของร�ยไดจ�กนกทองเทยวช�วต�งช�ตและก�รสงออกของไทย

ป พ.ศ.

อตร�ก�รเตบโตของ (หนวย: รอยละ)

ร�ยไดจ�กนกทองเทยวช�วต�งช�ต

ก�รสงออกทงหมด

ก�รสงออกสนค�เกษตร

ก�รสงออกสนค�อตส�หกรรมก�รเกษตร

ก�รสงออกสนค�อตส�หกรรม

2535 23.13 13.67 12.25 7.41 15.48

2536 3.79 14.09 -3.81 -4.81 21.66

2537 13.62 20.91 18.65 22.31 23.22

2538 31.37 23.62 17.58 19.58 25.36

2539 14.99 0.34 -0.41 10.43 -2.35

2540 0.63 28.04 10.90 19.55 28.82

2541 9.70 24.43 17.14 16.73 27.21

2542 4.48 -1.851 -9.95 -2.13 0.26

2543 12.75 25.01 10.00 8.85 27.05

2544 4.83 4.21 7.05 13.74 2.65

2545 8.17 1.36 -2.28 2.55 2.53

2546 -4.39 13.74 19.52 13.08 14.21

2547 24.28 16.48 13.56 3.26 17.75

2548 -4.42 14.59 0.86 9.59 15.90

2549 31.29 11.23 19.52 8.18 9.76

คาเบยงเบนมาตรฐาน 13.12 9.50 9.63 7.94 10.58

สวนตางระหวางอตราการเตบโตสงสดกบตาสด

43.20 29.54 29.47 27.12 31.17



รปท 7.2 อตร�ก�รเตบโตของร�ยไดจ�กนกทองเทยวช�วต�งช�ตและก�รสงออกของไทยระหว�งป พ.ศ. 2535-2549%

พ.ศ.

40.0

35.0

30.0

25.0

20.0

15.0

10.0

5.0

0.0

-5.0

-10.0

-15.0

2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549

23.1 3.8 13.6 31.4 15.0 0.6 9.7 4.5 12.7 4.8 8.2 -10.5 32.7 -4.4 31.3

13.7 14.1 20.9 23.6 0.3 28.0 24.4 -1.5 25.0 4.2 1.4 13.7 16.5 14.6 11.2

อตราการเตบโตของรายไดจากการสงออก

อตราการเตบโตของรายไดจากนกทองเทยวตางชาต

ทมา:คำานวณโดยใชขอมลจากการทองเทยวแหงประเทศไทยและกระทรวงพาณชย

7.2 ผลกระทบเกยวกบคว�มไรเสถยรภ�พของก�รทองเทยว

การตดสนใจทจะไปทองเทยวในทแหงใดแหงหนงนนนกทองเทยวมกจะเปรยบเทยบผลประโยชนทไดรบจากการทองเทยว เชนความสนกสนานความรประสบการณ เปนตนกบตนทนทจายไป เชน คาแพกเกจทวร คาหองพก คาเดนทาง เปนตน โดยนกทองเทยวจะเลอกเดนทางไปยงแหลงทองเทยว ทไดผลประโยชนคมกบตนทนทเสยไป อยางไรกตาม ผลประโยชนทไดรบและตนทนทจายไปนนอาจไมเปนไปตามทคาดการณไวเชนหากเกดความไมปลอดภยในชวตและทรพยสนตนทนของการทองเทยว อาจสงกวาทคาดไวหรอคณภาพของแหลงทองเทยวทสมผสจรงตำากวาทโฆษณากจะทำาใหผลประโยชน จากการทองเทยวตำากวาทคาดการณ(มความเสยงเกดขน)ซงความแมนยำาในการประเมนความเสยงดงกลาว จะขนอยกบความสมบรณของขอมลขาวสาร ทศนคตของนกทองเทยว และอทธพลของสอมวลชน (Pope,2006)ดงนนปจจยสำาคญทมผลกระทบตออปสงคของการทองเทยวจงมหลายประการเชนรายไดและราคาเปรยบเทยบกบแหลงทองเทยวอน(ราคาสนคาและบรการคาเดนทางอตราแลกเปลยน)รวมทงความปลอดภยในชวตและทรพยสนในชวงเวลาของการทองเทยวเปนตนเมอปจจยดงกลาวมการเปลยนแปลงจะทำาใหปรมาณการทองเทยวเพมขนหรอลดลง ซงจะมากหรอนอยขนอยกบวาอปสงคของการทองเทยว มความยดหยนหรอออนไหวตอปจจยดงกลาวมากนอยเพยงใดยงอปสงคของการทองเทยวมความยดหยนตอปจจยตางๆมากเทาใดยงทำาใหรายไดของอตสาหกรรมมความผนผวนมากตามไปดวย


วกฤตการณทเกดจากความไมสงบทางการเมองและการทหารภยทางธรรมชาต(สนาม)ภยทาง สขภาพ(ไขหวดนกSARs) และความผนผวนทางเศรษฐกจมผลตอปรมาณนกทองเทยวมากนอย แตกตางกนทงในแงของระดบผลกระทบระยะเวลาและตลาดทไดรบผลกระทบจากการศกษาของUntong,PiboonrungrojandKaosa-ard(2006)พบวาการระบาดของโรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง(SARs)มผลทำาใหปรมาณนกทองเทยวชาวตางชาตทเดนทางมาทองเทยวในประเทศไทยระหวางเดอนเมษายน ถง มถนายน พ.ศ.2546 ลดลงถงรอยละ70.02 เมอเทยบกบกรณทไมมเหตการณดงกลาวเกดขน โดยตลาดทไดรบผลกระทบมากคอตลาดเอเชยตะวนออกเชนจนไตหวนและฮองกงสำาหรบการระบาดของเชอไขหวดนกในชวงปพ.ศ.2547มผลทำาใหปรมาณนกทองเทยวชาวตางชาตในชวงเดอนกมภาพนธถงเมษายนของปดงกลาวลดลงรอยละ31.43เมอเทยบกบกรณทไมมเหตการณดงกลาวตลาดทไดรบผลกระทบมากคอตลาดเอเชยตะวนออกเชนกนสวนเหตการณกอวนาศกรรมในสหรฐอเมรกาในวนท11กนยายนพ.ศ.2543สงผลใหจำานวนนกทองเทยวชาวตางชาตลดลงรอยละ7.36เมอเทยบกบกรณทไมมเหตการณดงกลาวและสงผลกระทบเพยง2เดอนคอเดอนตลาคมและพฤศจกายนพ.ศ.2543โดยตลาด ทไดรบผลกระทบมากคอตลาดตะวนออกกลาง ปรมาณนกทองเทยวลดลงจะสงผลกระทบตอรายไดของผประกอบการในอตสาหกรรมตวอยางเชน ในการศกษาผลกระทบของการระบาดของโรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง(SARs)ตอเศรษฐกจไทยของSattarasartandUntong(2006)(เปนการประเมนโดยการเปรยบเทยบคาทเกดขนจรงกบคาทไดจากการประมาณการหากไมเกดปญหาขน)พบวาเหตการณดงกลาวทำาใหรายไดจากการทองเทยวในชวงเดอนมนาคมถงมถนายนพ.ศ.2546หายไปประมาณ34.5พนลานบาทมผลทำาใหผลตภณฑมวลรวม ในประเทศ(GDP)ลดลงรอยละ0.19-0.46หรอประมาณ11.2-26.8พนลานบาทและทำาใหภาคบรการอนๆ ทสนบสนนการทองเทยวไดรบผลกระทบตามไปดวย โดยGDP สาขาโรงแรมลดลงรอยละ1.07-2.58 GDPสาขาการขนสงภายในประเทศลดลงรอยละ0.74-1.77GDPสาขาภตตาคารลดลงรอยละ0.45-1.08และGDPสาขาบนเทงลดลงรอยละ0.19-0.45 นอกจากนระดบความรนแรงและระยะเวลาทอตสาหรรมไดรบผลกระทบจากเหตการณความไมแนนอน ยงเกยวของกบบทบาทของภาครฐในการบรรเทาผลกระทบจากความไมแนนอนดงกลาวเชนในชวงทเกดการระบาดของโรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง(SARs)ในปพ.ศ.2546SingaporeTourismBoardไดใหการสนบสนนทางการเงนกบSingaporeAirline ในการลดคาบตรโดยสารเพอกระตนการเดนทาง และรฐบาลสงคโปรยงไดใหเงนชวยเหลออตสาหกรรมทองเทยวอกจำานวน230 ลานเหรยญสหรฐฯ HongKongTourismBoardออกนโยบายฟนฟบรรยากาศการทองเทยวในประเทศและรฐบาลไตหวน กประกาศใชนโยบายภาษเพอบรรเทาผลกระทบจากเหตการณดงกลาว(Pope,2006)มาตรการทางภาษและเงนอดหนนดงกลาวถอเปนเครองมอทรฐบาลสามารถใชรกษาเสถยรภาพของอตสาหกรรมได ในประเทศไทยกเคยมขอเสนอตางๆนานาเพอลดผลกระทบทเกดจากเหตการณความไมแนนอนเชน การทประเทศไทยใหประกนชวตกบนกทองเทยวทกคน การลดภาษใหกบผประกอบการ การลดคาธรรมเนยมวซาสำาหรบนกทองเทยวเปนตน


7.3 เสถยรภ�พของร�ยไดจ�กก�รทองเทยว

ทผานมาเสถยรภาพของรายไดจากการทองเทยวเปนประเดนทมการศกษาคอนขางนอยขณะทการศกษาเสถยรภาพของการสงออกกลบมการศกษาอยางแพรหลายสวนใหญเปนการวเคราะหความสมพนธของเสถยรภาพของการสงออกกบการลงทนและการเตบโตทางเศรษฐกจเชนการศกษาของSinha(1999)Dawe(1996)เปนตน วธการวดเสถยรภาพของรายไดจากการสงออกมหลายวธเชนการวดจากคาสมประสทธของความแปรปรวน(CoefficientofVariation:CV)การใชคาเฉลยของคาสมบรณของสวนตางระหวางมลคาจรงกบคาแนวโนม(TrendValue)หรอคาเฉลยเคลอนท5ป(Sinha,1999)เปนตนนอกจากนยงมการวเคราะห ความผนผวนของอตราการเตบโตของรายได(Growthvolatility) ของอตสาหกรรม โดยพจารณาจาก คาเบยงเบนมาตรฐานของรายได(Standarddeviationintheyearonyeargrowthrateofincome)และ สวนตางระหวางอตราการเตบโตสงสดกบอตราการเตบโตตำาสดในชวงเวลาทพจารณา(ReserveBankofNewZealand,2001)เพอชใหเหนวาการเตบโตของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตของอตสาหกรรมทองเทยวมความผนผวนมากนอยเพยงใดเมอเทยบกบอตสาหกรรมสงออก ในบทนจะนำาเสนอวธการวเคราะหความมเสถยรภาพและการกระจายรายไดจากการทองเทยว2วธการทสำาคญดงน

7.3.1 คาสมประสทธของความแปรปรวน(CoefficientofVariation:CV) คาสมประสทธของความแปรปรวนเปนการวดโดยการหาสดสวนระหวางสวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standarddeviation:S.D.)กบคาเฉลย(Mean)โดยมสตรการคำานวณดงน

CV =S.D. × 100

X‒

โดยท CV คอคาสมประสทธของความแปรปรวน

S.D. คอสวนเบยงเบนมาตรฐาน

X‒ คอคาเฉลย

ทงนหากคาสมประสทธของความแปรปรวนของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตสงกวารายได จากการสงออก สะทอนใหเหนวา รายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตมเสถยรภาพนอยกวาการสงออกแตหากคาสมประสทธของความแปรปรวนของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตตำากวารายไดจากการสงออกแสดงวารายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตมเสถยรภาพมากกวาการสงออก เพอใหเขาใจถงแนวทางการวเคราะห ในบทนจะนำาเสนอกรณตวอยางการคำานวณคาสมประสทธของความแปรปรวนของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตใน3 ชวงเวลา คอ ระหวางป พ.ศ.2533 ถงพ.ศ.2538ชวงท2ปพ.ศ.2539ถงพ.ศ.2543และชวงปพ.ศ.2544ถงพ.ศ.2549แลวนำาคาทไดไปเปรยบเทยบกบสมประสทธของความแปรปรวนของรายไดจากการสงออกทงหมดรายไดจากการสงออก


สนคาเกษตรรายไดจากการสงออกสนคาอตสาหกรรมเกษตรและรายไดจากการสงออกสนคาอตสาหกรรมนอกจากนยงวเคราะหในแงของเสถยรภาพของมลคาเพมทสรางได โดยพจารณาจากผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศทแทจรง(ณ ราคาคงทป พ.ศ.2531) ของอตสาหกรรมโรงแรมและภตตาคารเทยบกบภาคการผลตและบรการ ในชวงป พ.ศ.2533 ถง พ.ศ.2538 ประเทศไทยมรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตเพมขนอยางตอเนอง เชนเดยวกบรายไดจากการสงออก โดยรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตมเสถยรภาพดกวาการสงออก เนองจากคาสมประสทธของความแปรปรวนของรายไดจากการทองเทยวมคาตำากวา คาสมประสทธของความแปรปรวนของรายไดจากการสงออก(ตารางท7.3) หากพจารณารายไดจาก การสงออก โดยจำาแนกตามกลมสนคาพบวารายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตยงมเสถยรภาพดกวาการสงออกสนคาอตสาหกรรมแตมเสถยรภาพตำากวาการสงออกสนคาเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร สำาหรบชวงปพ.ศ.2539ถงพ.ศ.2543เปนชวงทเสถยรภาพของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาต ดขนอยางมาก และมเสถยรภาพดกวารายไดจากการสงออกทงหมด และการสงออกทงจากภาคเกษตรและอตสาหกรรม หากพจารณาในชวงปพ.ศ.2544ถงพ.ศ.2549ซงเปนชวงทอตสาหกรรมทองเทยวไดรบผลกระทบ จากการตอตานการกอการรายการระบาดของโรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง(SARs)(พ.ศ.2546)ไขหวดนก(พ.ศ.2547)ภยธรรมชาตจากเหตการณธรณพบต(พ.ศ.2547)รวมทงเหตการณทกอใหเกดความไมสงบภายในประเทศ รายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตยงคงมเสถยรภาพสงกวาการสงออกทงหมดเลกนอย โดยคาสมประสทธของความแปรปรวนของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตมคาเทากบ20.00ขณะทภาคการสงออกมคาสมประสทธของความแปรปรวนของรายไดจากการสงออกเทากบ22.45อยางไรกตามหากพจารณาแยกตามกลมสนคาสงออกพบวารายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตมเสถยรภาพดกวาการสงออกสนคาอตสาหกรรมเลกนอยแตมเสถยรภาพตำากวาการสงออกสนคาเกษตรและสนคาอตสาหกรรมเกษตร(ตารางท7.3) จากผลการวเคราะหทง3ชวงเวลาสะทอนใหเหนวารายไดจากการทองเทยวในชวงปพ.ศ.2539-2543 มเสถยรภาพสงกวาในชวงป พ.ศ.2544-2549 ซงเปนชวงทมความผนผวนของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตมากทสดอยางไรกตามในชวงปพ.ศ.2544-2549ทเปนชวงทมความผนผวนมากทสดของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาต แตยงมเสถยรภาพสงกวารายไดจากการสงออกสนคาอตสาหกรรมซงเปนกลมสนคาหลกของการสงออกของไทยและยงมเสถยรภาพดกวาผลตภณฑมวลรวมประชาชาต


ต�ร�งท 7.3 ค�สมประสทธของคว�มแปรปรวนของร�ยได

ประเภทร�ยไดค�สมประสทธของคว�มแปรปรวน

พ.ศ. 2533-2538 พ.ศ. 2539-2543 พ.ศ. 2544-2549

ร�ยไดจ�กก�รทองเทยว 24.27 11.10 20.00

ร�ยไดจ�กก�รสงออกทงหมด 26.90 24.42 22.45

ร�ยไดจ�กก�รสงออกสนค�เกษตร 16.74 10.69 19.08

ร�ยไดจ�กก�รสงออกสนค�อตส�หกรรมเกษตร 17.76 14.95 13.69

ร�ยไดจ�กก�รสงออกสนค�อตส�หกรรม 31.44 26.81 23.47

GDP (ร�ค�ตล�ด) ของสนค�และบรก�ร 31.00 21.60 21.95


ความกงวลเกยวกบเสถยรภาพมกมาจากภาคโรงแรมดงนนจงทำาการวเคราะหเจาะลกเพอเปรยบเทยบ ภาคโรงแรมและภตตาคาร/รานอาหารซงมสมมตฐานวาภาคภตตาคาร/รานอาหารนาจะมเสถยรภาพสงกวา ภาคโรงแรมเพราะภาคภตตาคาร/รานคาโดยสวนใหญพงพาลกคาภายในประเทศมากกวาลกคาชาวตางชาต ขณะทภาคโรงแรมจะพงพาลกคาชาวตางชาตมากกวา หากพจารณาในแงของมลคาเพมทแทจรงของอตสาหกรรมโรงแรมและภตตาคาร ซงขจดผลของเงนเฟอออกไปโดยพจารณาจากผลตภณฑมวลรวมในประเทศณราคาคงทปพ.ศ.2531(ตารางท7.4)พบวาในชวงปพ.ศ.2533ถงพ.ศ.2538อตสาหกรรมโรงแรมและภตตาคารซงเปนอตสาหกรรมหลกของการทองเทยวมคาสมประสทธของความแปรปรวนของGDPทแทจรงตำากวาGDPของภาคการผลตและบรการคอนขางมากสวนในชวงปพ.ศ.2539ถงพ.ศ.2543GDPของภาคโรงแรมและภตตาคาร ยงคงมคาสมประสทธของความแปรปรวนตำากวาGDPภาคการผลตและGDPภาคบรการหากพจารณาเฉพาะGDPภาคโรงแรมพบวามคาสมประสทธของความแปรปรวนสงกวาGDPภาคบรการ เมอพจารณาในชวงปพ.ศ.2544ถง2549พบวาGDPภาคโรงแรมและภตตาคารมคาสมประสทธของความแปรปรวนเทากบ9.67 ขณะทGDP ของภาคการผลตและบรการมคาสมประสทธของความแปรปรวนเทากบ14.51และ12.30ตามลำาดบ(ตารางท7.4)แตเมอพจารณาเฉพาะGDPของภาคโรงแรมอยางเดยวพบวามคาสมประสทธของความแปรปรวนสงกวาGDPของภาคบรการเลกนอย ผลการวเคราะหขางตนชใหเหนวา อตสาหกรรมโรงแรมและภตตาคารมเสถยรภาพในการสรางมลคาเพมมากกวาอตสาหกรรมการผลตโดยอตสาหกรรมภตตาคารมเสถยรภาพสงมากเพราะสวนใหญเปนการตอบสนองความตองการของคนภายในประเทศขณะทอตสาหกรรมโรงแรมมการพงพานกทองเทยว ชาวตางชาตเปนหลก ดงนนมลคาเพมของอตสาหกรรมโรงแรมจงมเสถยรภาพนอยกวาอตสาหกรรมภตตาคารแตมเสถยรภาพมากกวาอตสาหกรรมการผลต


ต�ร�งท 7.4 ค�สมประสทธของคว�มแปรปรวนของมลค�เพม

ประเภทของ GDP (ณ ร�ค�คงทป พ.ศ. 2531)ค�สมประสทธของคว�มแปรปรวน

พ.ศ. 2533-2538 พ.ศ. 2539-2543 พ.ศ. 2544-2549

GDP ของภ�คก�รผลต 25.44 18.73 14.51

GDP ของภ�คบรก�ร 22.04 6.78 12.30

GDP ของภ�คโรงแรมและภตต�ค�ร 2.41 4.42 9.67

GDP ของภ�คโรงแรม 8.98 14.33 13.14

GDP ของภ�คภตต�ค�ร 1.80 5.47 8.34


7.3.2 การวเคราะหโดยการคำานงถงแนวโนม จดออนของการวเคราะหโดยใชคาสมประสทธของความแปรปรวน คอ การไมคำานงถงแนวโนม ทมอยภายในขอมลซงหากตวแปรทวเคราะหมแนวโนมทแตกตางกนคาสมประสทธของความแปรปรวนอาจใหภาพทไมถกตอง เชน ในชวงเวลาทรายไดมแนวโนมเพมขน แมวาจะเปนการเพมขนในอตราท เทากนทกปแตนบไดวามเสถยรภาพสงมากคาสมประสทธของความแปรปรวนอาจมคาสงกวากรณทรายได ไมมการเตบโต เปนตน ดวยจดออนดงกลาวจงมการนำาเสนอวธการวเคราะหโดยคำานงถงแนวโนม โดยวธการนจะตองมการคำานวณหาคาแนวโนมกอน(ในกรณตวอยางใชคาเฉลยเคลอนท5ป)แลวจงวดเสถยรภาพจากคาเฉลยของคาสมบรณของสวนตางระหวางมลคาจรงและคาแนวโนมหากคาดงกลาวมคาสง แสดงวามเสถยรภาพตำาและในทางกลบกนหากคาดงกลาวมคาตำาแสดงวามเสถยรภาพสงโดยผลการวเคราะหในกรณตวอยางนำาเสนอในตารางท7.5และ7.6 ผลการวเคราะหทางดานรายไดพบวาในชวงปพ.ศ.2533ถงพ.ศ.2543รายไดจากการทองเทยว มเสถยรภาพดกวาการสงออกเกอบทกประเภทยกเวนสนคาเกษตรทมเสถยรภาพใกลเคยงกบการทองเทยว แตในชวงป พ.ศ.2544 ถง พ.ศ.2549 การทองเทยวกลบมเสถยรภาพตำากวาการสงออกสนคาเกษตร โดยเฉพาะอตสาหกรรมเกษตร เนองจากในชวงเวลาดงกลาวเปนยคทองของการสงออกสนคาเกษตร หลายชนดทมการขยายตวของความตองการอยางตอเนองเชนยางพาราเปนตนอยางไรกตามรายไดจาก การทองเทยวยงคงมเสถยรภาพดกวาการสงออกสนคาอตสาหกรรมเลกนอย จากการวเคราะหเสถยรภาพโดยคำานงถงคาแนวโนมสามารถสรปไดวาภาคทองเทยวไมใชภาคเศรษฐกจ ทมความผนผวนทางรายไดมากทสด


ต�ร�งท 7.5 ค�เฉลยของสวนต�งระหว�งค�แนวโนมและค�จรงของร�ยได

ประเภทของร�ยไดคว�มแตกต�งจ�กแนวโนม

พ.ศ. 2533-2543 พ.ศ. 2544-2549

ร�ยไดจ�กก�รทองเทยว 6.54 8.19

ร�ยไดจ�กก�รสงออกทงหมด 12.81 7.54

ร�ยไดจ�กก�รสงออกสนค�เกษตร 6.52 7.34

ร�ยไดจ�กก�รสงออกสนค�อตส�หกรรมเกษตร 8.57 2.29

ร�ยไดจ�กก�รสงออกสนค�อตส�หกรรม 15.14 9.05


หากพจารณาในแงของมลคาเพมทแทจรง โดยเปรยบเทยบอตสาหกรรมโรงแรมและภตตาคาร กบภาคการผลตพบวาในชวงปพ.ศ.2533ถงพ.ศ.2543อตสาหกรรมโรงแรมและภตตาคารสามารถสรางมลคาเพมทแทจรงไดอยางมเสถยรภาพมากกวาภาคการผลต แตในป พ.ศ.2544-2549 กลบมเสถยรภาพนอยกวาอนเปนผลจากเหตการณความไมแนนอนทเกดขนในชวงเวลาดงกลาว

ต�ร�งท 7.6 ค�เฉลยของสวนต�งระหว�งค�แนวโนมและค�จรงของ GDP

ประเภทของ GDP (ณ ร�ค�คงทป พ.ศ. 2531)คว�มแตกต�งจ�กแนวโนม

พ.ศ. 2533-2543 พ.ศ. 2544-2549

GDP ของภ�คก�รผลต 8.21 3.81

GDP ของภ�คบรก�ร 5.20 3.42

GDP ของภ�คโรงแรมและภตต�ค�ร 4.69 4.30

GDP ของภ�คโรงแรม 6.67 5.98

GDP ของภ�คภตต�ค�ร 5.18 5.34


นอกจากนในการศกษาของอครพงศอนทองและมงสรรพขาวสอาด(2554)พบวารายรบจาก การทองเทยวของไทยมเสถยรภาพมากขนในชวงสามทศวรรษทผานมา(พ.ศ.2523-2551) แตยงคงมเสถยรภาพนอยกวารายรบจากการสงออกและการเตบโตทางเศรษฐกจของไทย(ตารางท7.7) และไมมบทบาททำาใหรายรบจากการสงออกสนคา การสงออกทงหมด และการเตบโตทางเศรษฐกจมเสถยรภาพเพมขน(ตารางท7.8) รวมทงยงมเสถยรภาพนอยกวาประเทศทเปนแหลงทองเทยวทสำาคญของโลก แตมเสถยรภาพมากกวาประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตยกเวนสงคโปร(ตารางท7.9-7.10)


ต�ร�งท 7.7 คว�มไมมเสถยรภ�พของร�ยรบจ�กก�รทองเทยว ก�รสงออก และก�รเตบโตของเศรษฐกจ

ร�ยก�รพ.ศ. 2523-2533 พ.ศ. 2534-2540 พ.ศ. 2541-2545 พ.ศ. 2546-2551

COV IABD ISQD COV IABD ISQD COV IABD ISQD COV IABD ISQD

ร�ยรบจ�กก�รทองเทยว(Tourism receipts)

65.49 12.34 16.02 25.64 7.20 12.21 9.00 11.58 13.25 32.93 12.21 13.83

ก�รสงออกสนค�(Merchandise Export)

54.46 10.31 12.10 27.04 9.52 9.78 10.40 10.70 11.72 29.44 1.86 2.30

ก�รสงออกบรก�ร(Service Export)

46.56 8.61 9.60 33.60 16.41 18.19 10.33 15.05 16.34 24.43 3.55 4.31

ก�รสงออกทงหมด(Total Export)

53.71 9.82 11.55 27.64 9.43 9.40 9.05 9.95 11.39 29.01 1.79 2.32

ผลตภณฑมวลรวมประช�ช�ตทแทจรง (GDP at current price)

35.11 6.20 7.78 22.49 8.91 11.24 5.07 12.99 15.01 25.20 4.12 5.40

หมายเหต:COV=CoefficientofVariation;IABD=n∑t=1

Xt – X t

X t

n • 100;ISQD=

n∑t=1

2Xt – X t

X t

n • 100

ทมา:คำานวณจากขอมลของInternationalMonetaryFund(2010)

ต�ร�งท 7.8 คว�มสมพนธระหว�งคว�มไมมเสถยรภ�พของก�รทองเทยวกบก�รสงออกและก�รเตบโตท�งเศรษฐกจ

คคว�มสมพนธ IABD P-value ISQD P-value

ร�ยรบจ�กก�รทองเทยว & ก�รสงออกสนค� 0.409 0.031 0.546 0.003

ร�ยรบจ�กก�รทองเทยว & ก�รสงออกบรก�ร 0.049 0.805 0.035 0.862

ร�ยรบจ�กก�รทองเทยว & ก�รสงออกรวม 0.454 0.015 0.060 0.001

ร�ยรบจ�กก�รทองเทยว & ผลตภณฑมวลรวมประช�ช�ต 0.493 0.008 0.367 0.055

หมายเหต:IABD=n∑t=1

Xt – X t

X t

n • 100;ISQD=

n∑t=1

2Xt – X t

X t

n • 100แนวโนม



ต�ร�งท 7.9 คว�มไมมเสถยรภ�พของไทยและประเทศทเปนแหลงทองเทยวทสำ�คญของโลก

ประเทศพ.ศ. 2523-2533 พ.ศ. 2534-2540 พ.ศ. 2541-2545 พ.ศ. 2546-2551


ไทย 65.49 12.34 16.02 25.64 7.20 12.21 9.00 11.58 13.25 32.93 12.21 13.83

สงคโปร 40.87 12.04 14.23 15.93 8.73 11.31 6.44 13.64 16.53 35.12 14.00 15.31

ม�เลเซย 52.18 10.66 14.15 34.67 14.21 18.88 41.07 19.40 21.42 34.43 9.85 12.79

สหรฐอเมรก� 50.49 11.74 13.52 14.32 3.65 3.78 5.99 5.75 8.02 17.22 4.46 5.14

สเปน 42.06 10.69 12.92 14.05 6.95 8.75 3.60 5.53 7.10 16.29 3.37 4.42

ฝรงเศส 41.52 10.00 11.06 10.04 6.09 8.10 3.68 4.96 5.88 15.31 6.12 6.96

อต�ล 27.07 12.85 52.01 16.75 11.50 10.64 5.46 8.10 4.84 14.27 4.05 15.22

สหร�ชอ�ณ�จกร 39.01 10.36 13.48 17.68 6.01 7.55 8.75 9.48 10.34 18.59 5.67 7.01

ออสเตรเลย 55.07 12.81 16.91 30.39 8.20 9.32 7.20 10.99 11.86 25.48 5.05 5.96

ตรก 82.47 22.44 26.17 31.01 8.88 12.57 17.47 16.48 18.71 16.76 10.08 13.69

ออสเตรย 37.16 13.35 15.52 7.83 5.35 8.34 5.64 8.98 8.84 17.08 6.37 7.43

ญปน 52.01 9.49 11.05 10.64 10.46 12.00 4.84 19.70 19.28 15.22 28.35 42.73


Xt – X t

X t

n • 100;ISQD=

n∑t=1

2Xt – X t

X t

n • 100


ต�ร�งท 7.10 คว�มไมมเสถยรภ�พของของไทยและประเทศในเอเซยตะวนออกเฉยงใต

ประเทศพ.ศ. 2537-2540 พ.ศ. 2541-2545 พ.ศ. 2546-2551 พ.ศ. 2537-2551


ไทย 16.27 19.75 21.18 9.00 8.70 11.67 32.08 12.13 13.61 38.28 12.54 14.97

ทงโลก 9.72 5.64 6.49 3.97 4.27 5.00 20.40 2.97 4.18 33.29 4.01 5.04

เอเซยตะวนออกเฉยงใต 11.39 13.34 15.60 13.04 9.67 13.70 32.34 11.48 12.86 34.84 11.23 13.79

สงคโปร 8.35 13.80 16.35 6.44 11.42 13.61 35.12 10.50 13.69 29.97 11.54 14.27

กมพช� 34.65 15.33 21.71 46.83 17.44 20.84 37.01 12.00 14.00 89.16 14.65 18.44

อนโดนเซย 16.49 16.12 17.56 10.28 7.96 11.74 23.63 15.28 19.68 18.26 12.84 16.77

ม�เลเซย 11.94 19.10 20.23 41.07 14.78 21.11 34.43 9.58 12.49 56.60 13.48 17.71

ฟลปปนส 40.75 22.11 27.81 23.12 24.50 28.91 44.28 19.90 23.52 50.34 22.01 26.48


Xt – X t

X t

n • 100;ISQD=

n∑t=1

2Xt – X t

X t

n • 100



7.4 คว�มเหลอมลำ�ของก�รกระจ�ยร�ยไดของอตส�หกรรมทองเทยว

การสนบสนนการทองเทยวเปนยทธศาสตรสำาคญเพอสรางรายไดใหหลายประเทศและแมแตองคกรระหวางประเทศยงมแนวคดทจะใชการทองเทยวเปนกลไกในการขจดความยากจนโดยเชอวาอตสาหกรรมทองเทยวเปนอตสาหกรรมทใชแรงงานเขมขนดงนนรายไดจากการทองเทยวจงนาจะกระจายไปยงแรงงานไดมากอยางไรกตามการวเคราะหความสมพนธระหวางสวนแบงรายไดจากภาคการทองเทยวตอGDPและสวนแบงการจางงานในภาคการทองเทยวตอการจางงานทงหมดของ อนนต วฒนกลจรส(2550) กลบพบวา ทกประเทศในอนภมภาคลมแมนำาโขง เอเชยตะวนออกเฉยงใต และจน มความเขมขนของการใชแรงงานในภาคการทองเทยวตำากวา1 นนคอ หากสวนแบงรายไดจากภาคการทองเทยวเพมขน รอยละ1จะกอใหเกดการจางงานเพมขนตำากวารอยละ1ดงนนหากไมมการจดการทเหมาะสมเพอกระจาย ผลประโยชนไปยงผมรายไดนอย ความคาดหวงทจะใหการทองเทยวชวยยกระดบฐานะของกลมคนทม รายไดนอยผานการจางงานทเพมขนกอาจไมเปนจรง ในมตของการสรางรายไดทเปนตวเงนเปนทชดเจนวาการทองเทยวของไทยกลายเปนแหลงรายได ทสำาคญ โดยรายไดทงทางตรงและทางออมทมาจากนกทองเทยวชาวตางชาตและนกทองเทยวชาวไทย ในปพ.ศ.2551มสดสวนประมาณรอยละ14.1ของGDPและรอยละ11.3ของมลคาการสงออก(WTTC,2008) อยางไรกตามการศกษาวจยทผานมามตวอยางทชใหเหนวาการกระจายรายไดและผลประโยชนทเกดจาก การทองเทยวมความเหลอมลำากนทงระหวางพนท หรอระหวางกลมคน เชน ในกรณของประเทศจน Chyi-lyi,Rong,andQingbin(2003)ไดวเคราะหความเหลอมลำาของการกระจายผลประโยชนจากนกทองเทยว ชาวตางชาตในจงหวดตางๆในชวงป1995ถง2000พบวามความเหลอมลำาทงในแงของรายไดทเปน เงนตราตางประเทศจำานวนนกทองเทยวชาวตางชาตและจำานวนโรงแรมทใหบรการนกทองเทยวโดยเฉพาะ เมอเปรยบเทยบระหวางจงหวดในภาคตะวนตกกบจงหวดอนๆ เพราะ แมวาจงหวดในภาคตะวนตกจะมทรพยากรทองเทยวทสมบรณแตมอปสรรคในดานโครงสรางพนฐานทรองรบการทองเทยวอยางไรกตามความเหลอมลำาดงกลาวมแนวโนมลดลง ในกรณของประเทศไทยมงสรรพขาวสอาดและคณะ(2549)ไดวเคราะหความเหลอมลำาของการ กระจายรายไดจากการทองเทยวในระดบชมชน ดวยคาสมประสทธGini และดชนShorrocks พบวา การทองเทยวทำาใหชมชนมรายไดเพมขนจรง แตรายไดทเพมขนจะกระจกตวอยในกลมคนทมฐานะด มความร หรอเปนแกนนำาทผลกดนใหเกดการทองเทยวในชมชน เนองจากเปนกลมทมความพรอมดานเงนทนเชนการลงทนปรบปรงบานเพอเปนโฮมสเตยสำาหรบนกทองเทยวเปนตนมความเขาใจในการทำาธรกจและเลงเหนโอกาสทางธรกจจากการทองเทยวไดดกวากลมคนทมฐานะยากจนผลการศกษาดงกลาว สอดคลองกบการศกษาของWattanakuljarus(2007) และWattanakuljarusandCoxhead(2007) ทพบวา การเตบโตในภาคการทองเทยวแมจะกอใหเกดรายไดและสวสดการสงคมทสงขนในทกครวเรอนแตผลประโยชนสวนใหญกระจกตวอยในครวเรอนทมรายไดสงโดยเฉพาะครวเรอนทมรายไดสงนอกภาคการเกษตร


หากพจารณารายจงหวดแลวทรพยากรการทองเทยวและความพรอมของอตสาหกรรมในการรองรบการทองเทยวของแตละจงหวดมความแตกตางกนเชนบางจงหวดมแหลงทองเทยวทมชอเสยงระดบโลก บางจงหวดมแหลงทองเทยวทเปนทนยมของคนไทยแตไมเปนทนยมของนกทองเทยวชาวตางชาต บางจงหวดมแหลงทองเทยวทสวยงามแตมขอจำากดในดานกำาลงรองรบนกทองเทยวและบางจงหวดเปนเพยง ทางผานไปยงแหลงทองเทยวในจงหวดอนเปนตนดงนนผลประโยชนจากการทองเทยวทตกอยกบแตละจงหวดจงนาจะมความแตกตางกนเพอทดสอบสมมตฐานดงกลาวในหวขอตอไปจะเปนการตอบคำาถามเกยวกบความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจากการทองเทยวระหวางจงหวดตางๆ โดยวเคราะหแยกระหวางรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาต และนกทองเทยวชาวไทย ซงจะชวยใหความรความเขาใจเกยวกบการกระจายรายไดจากการทองเทยวในระหวางพนทมความชดเจนมากขน

7.5 คว�มเหลอมลำ�ของก�รกระจ�ยร�ยไดจ�กก�รทองเทยวระหว�งจงหวด

กอนทจะวเคราะหความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจากการทองเทยวระหวางจงหวดในทนขอทำาความเขาใจถงการกระจายตวของนกทองเทยวในแตละจงหวดเพอชวยใหเขาใจบรบทของการกระจาย รายไดไดดขน เมอพจารณาจำานวนนกทองเทยวทกระจายไปยงจงหวดตางๆในชวงปพ.ศ.2546ถงพ.ศ.2549โดยจำาแนกเปนนกทองเทยวชาวตางชาตและนกทองเทยวชาวไทยพบวามความแตกตางกนพอสมควรโดยจงหวดทนกทองเทยวชาวตางชาตนยมไปทองเทยวเปนลำาดบตนๆ คอ กรงเทพฯ พทยา ภเกตเชยงใหมสมยและกระบซงสะทอนใหเหนวาหากไมนบรวมกรงเทพฯทเปนประตสแหลงทองเทยวภายในประเทศไทยแลวนกทองเทยวชาวตางชาตจะนยมไปทองเทยวแหลงทองเทยวทางทะเลเปนสวนใหญและเมอพจารณาดชนอตราสวนการกระจกตว(ConcentrationRatioIndex:CR) ของจำานวนนกทองเทยว ชาวตางชาตในจงหวดทไดรบความนยมสงสด4จงหวดแรกพบวาคาCR4ทคำานวณไดตกอยในชวงทมการกระจกตวสง(CR >รอยละ67)ซงสะทอนใหเหนวานกทองเทยวตางชาตกวาสามในสของประเทศกระจกอยในจงหวดทองเทยวยอดนยม4จงหวดแรกคอกรงเทพฯพทยาภเกตและเชยงใหมโดยในปพ.ศ.2549มคาCR4รอยละ75.69ซงมสดสวนใกลเคยงกบปกอนหนา(ตารางท7.11)


ต�ร�งท 7.11 จำ�นวนนกทองเทยวช�วต�งช�ตในจงหวดต�งๆ

จงหวด

2546 2547 2548 2549

จำ�นวน (ล�นครง)

สดสวน(รอยละ)

จำ�นวน(ล�นครง)






กรงเทพฯ 9.12 42.36 10.99 43.36 11.54 49.44 11.64 43.30

พทย� 2.81 13.08 3.26 12.85 3.46 14.81 4.00 14.88

ภเกต 2.69 12.49 3.43 13.54 1.27 5.43 2.83 10.52

เชยงใหม 1.43 6.65 1.75 6.89 1.79 7.65 1.88 6.98

สมย 0.68 3.16 0.77 3.04 0.85 3.64 0.87 3.24

กระบ 0.72 3.36 0.85 3.37 0.32 1.37 0.86 3.21

สงขล� (ห�ดใหญ) 0.91 4.25 0.75 2.94 0.62 2.64 0.71 2.65

ประจวบครขนธ (หวหน) 0.28 1.32 0.30 1.18 0.35 1.49 0.41 1.53

อนๆ 2.87 13.34 3.25 12.82 3.16 13.53 3.67 13.67

รวมทงหมด 21.53 100.00 25.35 100.00 23.34 100.00 26.87 100.00

CR4 74.57 76.65 77.33 75.69

ทมา:การทองเทยวแหงประเทศไทย(2546-2549)

สำาหรบนกทองเทยวชาวไทยมการกระจายไปยงจงหวดตางๆ มากกวานกทองเทยวชาวตางชาต โดยจงหวดทเปนทนยมในลำาดบตนๆคอกรงเทพฯนครราชสมาเชยงใหมระยองพทยาและขอนแกนเมอพจารณาดชนอตราสวนการกระจกตวของจำานวนนกทองเทยวชาวไทยในจงหวดทไดรบความนยมสงสด4จงหวดแรก(คาCR4)พบวาในชวงปทพจารณานกทองเทยวชาวไทยมคาCR4ตำากวานกทองเทยวชาวตางชาตเกอบ2เทาซงสะทอนใหเหนวาจำานวนนกทองเทยวชาวไทยมระดบการกระจกตวในระดบ จงหวดตำากวานกทองเทยวชาวตางชาตโดยในปพ.ศ.2549มคาCR4ประมาณรอยละ38.05ซงมระดบทใกลเคยงกบปกอนหนาเชนเดยวกน(ตารางท7.12)


ต�ร�งท 7.12 จำ�นวนนกทองเทยวช�วไทยในจงหวดต�งๆ

จงหวด

2546 2547 2548 2549

จำ�นวน (ล�นครง)








กรงเทพฯ 12.34 25.69 13.51 26.20 14.49 26.40 15.60 25.79

นครร�ชสม� 2.05 4.26 2.21 4.28 2.55 4.64 3.09 5.11

เชยงใหม 1.71 3.57 1.88 3.64 1.92 3.50 2.53 4.18

ระยอง 1.43 2.98 1.52 2.95 1.71 3.12 1.79 2.97

พทย� 1.21 2.52 1.41 2.73 1.52 2.77 1.70 2.82

ขอนแกน 1.42 2.96 1.54 2.98 1.66 3.02 1.68 2.78

ภเกต 1.22 2.54 1.21 2.35 1.11 2.02 1.49 2.46

ก�ญจนบร 1.43 2.97 1.58 3.07 1.41 2.58 1.46 2.42

สงขล� (ห�ดใหญ) 1.10 2.30 1.29 2.50 1.37 2.49 1.45 2.39

อดรธ�น 1.24 2.57 1.34 2.60 1.32 2.40 1.43 2.36

เพชรบร (ชะอำ�) 1.21 2.52 1.21 2.34 1.21 2.20 1.29 2.13

พษณโลก 1.37 2.86 1.43 2.78 1.23 2.24 1.23 2.03

อบลร�ชธ�น 0.88 1.84 0.93 1.80 1.00 1.82 1.01 1.67

อนๆ 19.42 40.43 20.52 39.79 22.41 40.82 24.74 40.89

รวมทงหมด 48.03 100.00 51.57 100.00 54.90 100.00 60.50 100.00

CR4 36.50 37.19 37.65 38.05

ทมา:การทองเทยวแหงประเทศไทย(2546-2549)

หากพจารณาจำานวนหองพกของโรงแรมทกระจายอยในจงหวดตางๆ พบวา ใน ป พ.ศ.2548กวารอยละ50ของหองพกทงหมดอยในกรงเทพฯภเกตพทยา เชยงใหมและสมย(ตารางท7.13) ซงสอดคลองกบการกระจายตวของจำานวนนกทองเทยว โดยเฉพาะนกทองเทยวชาวตางชาต ทงนม ขอสงเกตวานกทองเทยวจำานวนหนงจะอาศยอยกบญาตและเพอนทำาใหการกระจายของจำานวนนกทองเทยว และจำานวนหองพกอาจมคาตางกน จากผลการวเคราะหขางตน จงนาจะสนบสนนสมมตฐานทวา รายไดจากการทองเทยวของแตละจงหวดมความเหลอมลำากนมากโดยเฉพาะรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาต


ต�ร�งท 7.13 จำ�นวนหองพกในแหลงทองเทยวสำ�คญของประเทศไทยในป พ.ศ. 2548

แหลงทองเทยวหลกป พ.ศ. 2548

จำ�นวน (หอง) สวนแบง (รอยละ)

กรงเทพฯ 58,804 19.37

ภเกต 31,488 10.37

พทย� 34,007 11.20

เชยงใหม 16,673 5.49

สมย 12,769 4.21

อนๆ 149,916 49.36

ทงหมด 303,657 100.00

ทมา:การทองเทยวแหงประเทศไทย(2549)

ในการวเคราะหวาการกระจายรายไดจากการทองเทยวของแตละจงหวดมความเหลอมลำามากนอย เพยงใดจะวดจากสมประสทธจน (Ginicoefficient) ซงเปนวธการวดการกระจายรายไดทนยมใช เชน ในการศกษาของLiang,GuoandWang(2003)Oula(2006)และUntongetal.(2006)เปนตน สมประสทธจนเปนการวดการกระจายรายไดทใชหลกการเปรยบเทยบเสนโคงลอเรนซ (Lorenzcurve) ซงเปนเสนโคงทแสดงความสมพนธระหวางเปอรเซนตสะสมของจำานวนจงหวดทพจารณากบเปอรเซนตสะสมของรายไดจากการทองเทยวกบเสนทแสดงถงการกระจายรายไดทเสมอภาคอยางสมบรณซงกคอเสนตรงททำามม45องศาผานจดตดแกนนอนและแกนตงโดยแกนนอนคอเปอรเซนตสะสมของจำานวนจงหวดและแกนตงคอเปอรเซนตสะสมของรายไดจากการทองเทยวดงรปท7.3

รปท 7.3 เสนโคงลอเรนซ (Lorenze)

100%

0 100%% สะสมของจำนวนจงหวด

% ส

ะสมข

องรา

ยได

จาก

การ

ทองเ

ทยว

เสน A(Absolute Equality)

เสน B(Lorenz Curve)

พ��นท A

พ��นท B

ทมา:ดดแปลงจากSamuelsonandNordhaus(2005)


จากรปท7.3จะเหนไดวาความแตกตางระหวางเสนAและเสนBจะสะทอนถงความไมเทาเทยมกน ของการกระจายรายไดยงเสนBหางจากเสนAมากเทาไหรการกระจายรายไดยงมความเหลอมลำากนมากเทานน

สำาหรบคาสมประสทธจนจะคำานวณจากสมการดงน

G=พนทA/(พนทA +พนทB)

อยางไรกตามเพอลดความคลาดเคลอนของการคำานวณจงเลอกใชวธการคำานวณดงน

G = 1 –n

∑i=1

(zi pi)

โดยท zi = yi – yi–1

yi = ความถสะสมของสดสวนรายไดจากการทองเทยวของจงหวดทระดบชนของรายไดทi

pi = สดสวนของจำานวนจงหวดทระดบชนของรายไดจากการทองเทยวทin = จำานวนระดบชนของกลมรายได

คาสมประสทธจนทคำานวณไดมคาระหวาง0ถง1หากคาสมประสทธจนเทากบ0หมายความวา รายไดมความเสมอภาคอยางสมบรณ(ทกจงหวดมรายไดจากการทองเทยวเทากนนนคอไมมความเหลอมลำา ของการกระจายรายได)แตหากคาสมประสทธจนเทากบ1แสดงวารายไดไมมความเสมอภาคอยางสมบรณ (รายไดจากการทองเทยวทงหมดตกอยในจงหวดเดยวเทานนโดยจงหวดอนๆไมมรายไดจากการทองเทยวเลย) ดงนนคาสมประสทธจนทมคาเขาใกลศนยแสดงวาความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจะยงนอยลง เมอพจารณารายไดจากการทองเทยวรายจงหวดในปพ.ศ.2548พบวารอยละ20ของจงหวดทงหมดทพจารณาทเปนกลมทมรายไดจากการทองเทยวมากทสด มรายไดจากการทองเทยวรวมกนถงรอยละ90.23ของรายไดจากการทองเทยวทงประเทศ(ตารางท7.14)สดสวนดงกลาวไมไดเปลยนแปลงมากนกจากปพ.ศ.2544ซงสะทอนใหเหนวารายไดจากการทองเทยวมการกระจกตวสงอยในเพยงไมกจงหวดของประเทศไทย โดยเฉพาะรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาต ซงมการกระจกตวสงกวารายไดจากนกทองเทยวชาวไทย


ต�ร�งท 7.14 ค�สมประสทธจนของร�ยไดจ�กก�รทองเทยว ป พ.ศ. 2544 และ 2548

ร�ยก�รกลม 1(20%)

กลม 2(20%)

กลม 3(20%)

กลม 4(20%)

กลม 5(20%)

ค�สมประสทธจน

จำ�นวนจงหวดทใชคำ�นวณ

พ.ศ. 2544

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศทแทจรงของภ�คก�รผลต*

0.52 1.02 1.95 6.46 90.05 0.740 76

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศทแทจรงของส�ข�โรงแรมและภตต�ค�ร*

0.29 0.71 1.53 4.63 92.83 0.756 76

ร�ยไดจ�กนกทองเทยวช�วไทย 1.23 2.39 4.38 8.41 83.59 0.683 43

ร�ยไดจ�กนกทองเทยวช�วต�งช�ต 0.01 0.09 0.32 3.42 96.16 0.783 57

ร�ยไดจ�กนกทองเทยวทงหมด 0.02 0.68 1.81 5.88 91.60 0.753 57

พ.ศ. 2548

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศทแทจรงของภ�คก�รผลต*

0.45 0.96 1.88 7.92 88.80 0.730 76

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศทแทจรงของส�ข�โรงแรมและภตต�ค�ร*

0.34 0.77 1.70 4.78 92.40 0.750 76

ร�ยไดจ�กนกทองเทยวช�วไทย 0.89 2.45 4.52 7.57 84.57 0.690 73

ร�ยไดจ�กนกทองเทยวช�วต�งช�ต 0.02 0.07 0.39 1.38 98.15 0.790 73

ร�ยไดจ�กนกทองเทยวทงหมด 0.56 1.43 2.61 5.17 90.23 0.732 73

หมายเหต:*คำานวณโดยใชตวเลขGPPราคาคงทปพ.ศ.2531ซงเปนขอมลจากสำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต**คำานวณโดยใชขอมลจากการทองเทยวแหงประเทศไทย

ผลการวเคราะหความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจากการทองเทยวระหวางจงหวดดวย คาสมประสทธจนสะทอนใหเหนวา มความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจากการทองเทยวคอนขางสง (คาสมประสทธจนมคาเขาใกล1)โดยในปพ.ศ.2548คาสมประสทธจนของรายไดจากนกทองเทยวทงหมดอยท0.732 ซงความเหลอมลำาของรายไดดงกลาวถอวาลดลงเพยงเลกนอยเมอเทยบกบป พ.ศ.2544 ทมคาสมประสทธจนเทากบ0.753ทงนการกระจายรายไดจากการทองเทยวของนกทองเทยวชาวตางชาต ในป พ.ศ.2548 มความเหลอมลำาสงกวารายไดจากนกทองเทยวชาวไทย(คาสมประสทธจนของรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตอยท0.790ซงสงกวาคาสมประสทธจนของรายไดจากนกทองเทยวชาวไทยซงอยท0.690)(ตารางท7.14) หากเปรยบเทยบความเหลอมลำาของการกระจายรายไดในแงของผลผลตทแทจรงของอตสาหกรรมทองเทยว โดยพจารณาเฉพาะอตสาหกรรมโรงแรมและภตตาคารกบอตสาหกรรมการผลต จะเหนไดวา คาสมประสทธจนของอตสาหกรรมโรงแรมและภตตาคารมคา0.750ซงสงกวาคาสมประสทธจนของภาคการผลตเลกนอย ดงนนอตสาหกรรมโรงแรมและภตตาคารจงมความเหลอมลำาของการกระจายรายไดระหวางจงหวดสงกวาภาคการผลต โดยความเหลอมลำาดงกลาวไมเปลยนแปลงมากนกเมอเทยบระหวางปพ.ศ.2544กบปพ.ศ.2548ดงแสดงในตารางท7.14


7.6 สรปและขอเสนอแนะ

ผลการวเคราะหในหวขอทผานมาชใหเหนวา มความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจากการทองเทยวระหวางจงหวดตางๆ ของประเทศไทย โดยเฉพาะอยางยงรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตเนองจากกรงเทพฯพทยาภเกตเชยงใหมสมยและกระบยงคงเปนเปาหมายหลกของการทองเทยวของนกทองเทยวชาวตางชาตขณะทรายไดจากนกทองเทยวชาวไทยมความเหลอมลำาของการกระจายรายได นอยกวา และแมวาภาครฐจะมการสงเสรมการทองเทยวไปยงชมชนตางๆ ทไมใชแหลงทองเทยวหลกเชนโฮมสเตยหมบานคลองเรอจงหวดชมพรโฮมสเตยบานทรงไทยปลายโพงพางจงหวดสมทรสงคราม โฮมสเตยหมบานเบญจรงคบานกลางจงหวดสมทรสาครโฮมสเตยบานหาดผาขนจงหวดนาน เปนตน แตการทองเทยวชมชนเหลานมกำาลงรองรบนอย และยงไมกอใหเกดการกระจายนกทองเทยวทเหนผลชดเจน แมวาความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจากการทองเทยวจะมอยจรง แตมกจะเปนปญหาทถกมองขาม โดยเฉพาะในสถานการณทสงคมใหความสำาคญกบการเตบโตเปนหลก และยงในภาวะทอตสาหกรรมทองเทยวไดรบผลกระทบจากวกฤตการณทางเศรษฐกจของสหรฐฯและผลกระทบสบเนองจากปญหาการเมองภายในประเทศปญหาความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจากการทองเทยวยงถกลดทอน ความสำาคญลงไปมากเพราะการรบมอกบจำานวนนกทองเทยวทถดถอยกลายเปนปญญาเรงดวนเฉพาะหนา ททงภาครฐและเอกชนใหความสนใจ อยางไรกตาม การปลอยปละละเลยใหมความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจากการทองเทยว อาจกลายเปนปญหาระยะยาวทแกไขไดยากหากไมมการจดการทเหมาะสมรองรบไวตงแตเนนๆโดยเครองมอ ทสามารถลดความเหลอมลำาของการกระจายรายไดมอยหลากหลายเชนการสงเสรมการแขงขนการใชนโยบายการคลง(ภาษและการใชจายของรฐบาล) รวมทงนโยบายทชวยเสรมศกยภาพของกลมคนหรอจงหวดทเปนรองกวาเปนตน การพฒนาแหลงทองเทยวใหมๆการฟนฟศลปะวฒนธรรมหรอการจดกจกรรมตางๆในจงหวดทยงไมเปนทนยมของนกทองเทยว เปนแนวทางหนงทนาจะชวยใหความเหลอมลำาของการกระจายรายได จากการทองเทยวระหวางจงหวดตางๆ ลดลง อยางนอยกทำาใหรายไดจากการทองเทยวของคนไทย ดวยกนเองมการกระจายมากขน สำาหรบการใชจายของรฐบาลในดานการทองเทยวพบวางบประมาณรายจายประจำาปพ.ศ.2550ไดถกกระจายไปยงหนวยงานผรบผดชอบหลกๆคอการทองเทยวแหงประเทศไทยซงไดรบงบประมาณถง4,043.55 ลานบาท สวนกระทรวงการทองเทยวและกฬา องคการบรหารการพฒนาพนทพเศษเพอการทองเทยวอยางยงยนและสำานกงานสงเสรมการจดประชมและนทรรศการไดรบงบประมาณ898.05ลานบาท487.49ลานบาทและ480.03ลานบาทตามลำาดบ(สำานกงบประมาณ,2549)(ดรายละเอยดในภาคผนวก)ซงอาจจะตองมการวเคราะหในเชงลกและทบทวนความเหมาะสมของงบประมาณทจดสรรวามผลกระทบตอความเหลอมลำาของการกระจายรายไดและผลประโยชนในมตตางๆมากนอยเพยงใด


หากพจารณาในเบองตนงบประมาณของการทองเทยวแหงประเทศไทยเปนการสงเสรมการทองเทยว ตลาดตางประเทศประมาณ1,858.94ลานบาทมากกวาการสงเสรมการทองเทยวตลาดในประเทศทกำาหนดไว ประมาณ1,543.78ลานบาทการจดสรรงบประมาณในลกษณะดงกลาวอาจมผลทำาใหการกระจายรายไดและผลประโยชนมความเหลอมลำาระหวางจงหวดมากขน(เพราะมงเนนกระตนการขยายตวของนกทองเทยว ชาวตางชาตมากกวานกทองเทยวไทย) แตในสวนของงบประมาณสงเสรมกจกรรมทองเทยวซงมอยประมาณ640.83ลานบาทเปนเงนอดหนนการจดงานไทยเทยวไทยซงเปนกจกรรมทกระตนการทองเทยว ในประเทศถง409ลานบาททงนการจดสรรงบประมาณดานการทองเทยวทใหนำาหนกกบตลาดในประเทศมากกวาตลาดตางประเทศ นาจะชวยใหความเหลอมลำาของการกระจายรายไดจากการทองเทยวระหวางจงหวดลดลง นอกจากน สำาหรบแหลงทองเทยวในจงหวดอนๆ ทไมเปนแหลงทองเทยวหลก ควรไดรบการสนบสนนจากภาครฐในการพฒนาแหลงทองเทยวใหมระบบโครงสรางพนฐานและความปลอดภยทไดมาตรฐาน มแนวทางปองกนผลกระทบทางสงแวดลอมและสงคม และมการพฒนาดานทกษะการบรการของบคลากรทรองรบการทองเทยวและทกษะการบรหารจดการทองเทยวขององคกรปกครองสวนทองถน ไปพรอมๆกนรวมทงการพฒนาสนคาพนบานใหเปนของทระลกและของฝากแกนกทองเทยว(โดยเฉพาะนกทองเทยวชาวไทย)โดยอาจใชยทธศาสตรการพฒนาแหลงทองเทยวในลกษณะกลมจงหวดเพราะเปน การเปดโอกาสใหมการพฒนารวมกนระหวางจงหวดทมศกยภาพสงและจงหวดทมศกยภาพดอยกวา อตสาหกรรมทองเทยวแมจะตองเผชญกบความผนผวนตามฤดกาลและความไมแนนอนตางๆเชนเหตการณกอวนาศกรรมในสหรฐอเมรกาการตอตานการกอการรายการลอบวางระเบดแหลงทองเทยวทบาหลสงครามอรกการระบาดของโรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง(SARs)ไขหวดนกภยธรรมชาตจากเหตการณธรณพบต รวมทงเหตการณทกอใหเกดความไมสงบภายในประเทศ เหตการณเหลานมผลตอปรมาณนกทองเทยวมากนอยแตกตางกนทงในระดบผลกระทบระยะเวลาและตลาดทไดรบผลกระทบแตเมอเปรยบเทยบกบการสงออกแลว แมเหตการณไมแนนอนจะทำาใหอตราการเตบโตของรายไดจาก นกทองเทยวชาวตางชาตมความผนผวนสงกวาการสงออก แตอตสาหกรรมกสามารถฟนตวไดรวดเรว จนทำาใหเมอพจารณาในระยะยาวแลวอตสาหกรรมทองเทยวจงยงคงมเสถยรภาพของรายไดและมลคาเพม ทไมดอยกวาการสงออกภาคอตสาหกรรม ดงนนความสามารถในการบรหารความเสยงและการปรบตวตอสถานการณทไมแนนอนของ ผประกอบการในอตสาหกรรมทองเทยวและภาครฐจงมความสำาคญตอเสถยรภาพของอตสาหกรรมผใหบรการในอตสาหกรรมทองเทยวจงมกมระบบจางงานทใชการซอชวง (Sub-Contract) แทนการจางงานเปนประจำาเพอลดภาระคาใชจายในชวงนอกฤดกาลทองเทยวนอกจากนกจการทอยในเครอขายโรงแรมนานาชาตกมกมคมอการจดการในภาวะวกฤตหรอเมออตราการเขาพกตำากวารอยละ40เพอลดการขาดทนใหนอยทสดเทาทจะทำาไดซงผประกอบการขนาดเลกควรมการเตรยมพรอมในลกษณะดงกลาวดวยเชนกน โดยหนวยงานของรฐ สมาคมของผประกอบการ และสถาบนการศกษา อาจจะเขามามบทบาทในการสนบสนนหรอใหความรเกยวกบการจดการในภาวะวกฤต(Crisismanagement)และการบรหารความเสยง(Riskmanagement)ใหผประกอบการในอตสาหกรรมใหมากขน


อยางไรกดการศกษาทผานมาพบวาการกลบคนสภาวะปกตของอตสาหกรรมนจะเกดขนคอนขางรวดเรวโดยเฉพาะอยางยงถาเปนเหตการณนอกประเทศดงนนนโยบายทจำาเปนในการรกษาเสถยรภาพนาทจะเปนการรกษาความมนคงในประเทศ มระบบเฝาระวงดานสขภาพทด และมระบบเตอนภยทเปน ทไวใจและเชอถอได



1. เหตใดภาคเศรษฐกจการทองเทยวจงเปนภาคทมปญหาเสถยรภาพสง?2. ความเปนฤดกาลของการทองเทยว?3. ทำาไมเราถงตองสนใจการกระจายตวของรายไดจากการทองเทยว?4. ทำาไมรายไดการทองเทยวจงกระจกตวอยในบางจงหวด?5. ทานคดวาการทองเทยวในชมชนจะชวยลดหรอเพมการกระจกตวดานรายไดจากการทองเทยว?


บรรณ�นกรม

ภ�ษ�ไทย

กรมพฒนาธรกจการคากระทรวงพาณชย.2554.งบกำาไรขาดทนของสายการบนไทยสายการบนนกแอร และสายการบนวนทโก.แหลงทมา:http://www.dbd.go.th16กมภาพนธ2554.การทองเทยวแหงประเทศไทย.2531-49.รายงานสถตประจำาปพ.ศ.2530-48.กรงเทพฯ:การทองเทยว แหงประเทศไทย.

.2546-49. ขอมลทองเทยวรายจงหวด ป พ.ศ.2546-49. แหลงทมา:http://www.tat.or.th/ 1กรกฏาคม2550.

.2550.สถตนกทองเทยวปพ.ศ.2550.แหลงทมา:http://www2.tat.or.th/stat/web/static_index. php30พฤษภาคม2550.

.2550.สถานการณทองเทยวไทย.TAT-eJournal.มกราคม-มนาคม2550.

.2550. สรปรายได-รายจายจากการทองเทยว ป2548. แหลงทมา:http://www2.tat.or.th/stat/ web/static_tex.php6กรกฎาคม2550.

.2549. สถตนกทองเทยว ป พ.ศ.2549. แหลงทมา:http://www2.tat.or.th/stat/web/static_ index.php1เมษายน2550.

.2549.TourismExpenditures2004.แหลงทมา:http://www2.tat.or.th/stat/web/static_tex.php 10มนาคม2549.

.2549. สรปรายได-รายจายจากการทองเทยว ป2547. แหลงทมา:http://www2.tat.or.th/stat/ web/static_tex.php10มนาคม2549.

.2548.TargetofTourisminThailand1997-2006.แหลงทมา:http://www2.tat.or.th/stat/web/ static_index.php10มนาคม2549.ณฏฐาภรณ เลยมจรสกล.2554. โครงสรางรายจายภาษและคาธรรมเนยมของนกทองเทยวตางชาต. เชยงใหม: แผนงานสรางเสรมนโยบายสาธารณะทด (นสธ.) สถาบนศกษานโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม.ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย.2553. รายงานทางการเงนของโรงแรมดสตธาน โรงแรมแชงกรลา (ประเทศไทย)และโรงแรมรอยลออคด.แหลงทมา:http://www.set.or.th12พฤศจกายน2553.บรษทการบนไทยจำากด มหาชน.2554. การใหบรการแกลกคา. แหลงทมา:http://www.thaiairways. co.th1กมภาพนธ2554.

.2553.รายงานประจำาปของบรษทการบนไทยจำากดมหาชน.แหลงทมา:http://www.thaiairways. co.th8พฤศจกายน2553.

.2553.ราคาคาโดยสาร.แหลงทมา:http://www.thaiairways.co.th8พฤศจกายน2553.บรษททอปเทนไทยแลนด.2554. 10 อนดบโรงแรมทวโลกทนาสนใจ. แหลงทมา:http://www.topten thailand.com

202 บรรณ�นกรม

.2554.โรงแรมทดทสดในโลกป2553.แหลงทมา:http://www.toptenthailand.comบรษทไทยแอรเอเชยจำากด.2554. การใหบรการแกลกคา. แหลงทมา:http://www.airasia.com.th 1กมภาพนธ2554.

.2553.ราคาคาโดยสาร.แหลงทมา:http://www.airasia.com.th8พฤศจกายน2553.บรษทไทยโอเรยนทจำากด.2554. การใหบรการแกลกคา. แหลงทมา:http://www.flyorientthai.com.th 1กมภาพนธ2554.

.2553.ราคาคาโดยสาร.แหลงทมา:http://www.flyorientthai.com.th8พฤศจกายน2553.บรษทนกแอรจำากด.2554.การใหบรการแกลกคา.แหลงทมา:http://www.nokair.com.th1กมภาพนธ 2554.

.2553.ราคาคาโดยสาร.แหลงทมา:http://www.nokair.com.th8พฤศจกายน2553.บญเลศจตตงวฒนา.2551.ธรกจการบน.พมพครงท2.กรงเทพฯ:ศนยหนงสอทองเทยวไทย.พรทพย เธยรธรวทย.2548. อตสาหกรรมนำาเทยวในจงหวดเชยงใหม. เชยงใหม: สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม.ภวดาปานะนนท.2552.การลงทนระหวางกลมอาเซยน:มมมองทถกละเลย(1).กรงเทพธรกจ.ฉบบ วนศกรท23ตลาคมพ.ศ.2552.มงสรรพ ขาวสอาด และคณะ.2552. ศกยภาพของอตสาหกรรมโรงแรมในจงหวดทองเทยวหลกของ ประเทศไทย.เสนอตอสำานกงานกองทนสนบสนนการวจยและสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

.2550.โครงการจดทำายทธศาสตรการทองเทยวพ.ศ.2551-2554.เชยงใหม:สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม.

.2549.การพฒนาการทองเทยวเชงบรณาการทยงยนในลมแมนำาโขง1.เชยงใหม:สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม.

.2549.การพฒนาการทองเทยวเชงบรณาการทยงยนในลมแมนำาโขง2.เชยงใหม:สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม.

.2548.อตสาหกรรมโรงแรมของประเทศไทย.เชยงใหม:สถาบนวจยสงคมมหาวทยาลยเชยงใหม.มงสรรพ ขาวสอาด และคมสน สรยะ.2549. โครงการศกษาวจยผลกระทบของสายการบนตนทนตำา ตอบรษทการบนไทยจำากด(มหาชน).เสนอตอบรษทการบนไทยจำากด(มหาชน).มงสรรพขาวสอาด;นกลเครอฟและอครพงศอนทอง.2548.มลคาเพมในประเทศของอตสาหกรรม ทองเทยวในจงหวดเชยงใหม.เชยงใหม:สถาบนวจยสงคมมหาวทยาลยเชยงใหม.วราภรณ ไชยงาม.2548. อตสาหกรรมของทระลก: กรณศกษาเครองเงนและศลาดล. เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.สำานกงบประมาณ.2549.งบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณพ.ศ.2550.กรงเทพฯ:สำานกงบประมาณ สำานกนายกรฐมนตร.สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.GrossRegionalandProvincialProducts. แหลงทมา:http://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=96


สจนดาโพธไพฑรย.2553.การบรหารบรรษทขามชาตแนวคดทฤษฏและแผนปฏบตการเชงกลยทธ. กรงเทพ:บรษทธนาเพรสจำากด.อนนต วฒนกลจรส.2550. การเตบโตของอตสาหกรรมทองเทยวไทย เปนประโยชนตอผมรายไดนอย หรอไม?. เอกสารประกอบการสมมนาวชาการประจำาป2550 เรอง จะแกปญหาความยากจน กนอยางไรแขงขนแจกจายหรอสวสดการ:ชลบร10-11พฤศจกายน2550.อครพงศอนทองและปวณาคำาพกกะ.2552.“การพยากรณจำานวนนกทองเทยวตางชาตทเดนทางมา ทองเทยวในประเทศไทยโดยใชแบบจำาลองSARIMAIntervention”วารสารวชาการมหาวทยาลย อบลราชธาน11(1):196-214.

.2553.“การตรวจสอบลกษณะของขอมลอนกรมเวลาสำาหรบการพยากรณอปสงคการทองเทยวไทย” วารสารมนษยศาสตรและสงคมมหาวทยาลยอบลราชธาน1(1).อครพงศอนทองและมงสรรพขาวสอาด.2554.การพฒนาการทองเทยวและการเตบโตทางเศรษฐกจ ของไทย.สถาบนศกษานโยบายสาธารณะมหาวทยาลยเชยงใหม.(เอกสารอดสำาเนา)

.2553. การประมาณคาอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาว. สถาบนศกษานโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม.(เอกสารอดสำาเนา)

.2552.“ความเปนฤดกาลของการทองเทยวในจงหวดเชยงใหม”วารสารเศรษฐศาสตรมหาวทยาลย เกษตรศาสตร16(2):32-47.อครพงศ อนทอง; ไพรชพบลยรงโรจน และมงสรรพ ขาวสอาด.2549. “การวเคราะหพฤตกรรมการ ใชจายของนกทองเทยวตางชาตทเดนทางมาทองเทยวในประเทศไทย”Proceedingในการประชม วชาการม.อบ.วจยครงท1.วนท28-29กรกฎาคม2549ณมหาวทยาลยอบลราชธาน.

ภ�ษ�องกฤษ

Aguiló,E.P.andJuaneda,C.S.2000.“Tourismexpenditureformasstourismmarkets”Annalsof TourismResearch,27(3):624-637.AkarapongUntong;PairachPiboonrungrojandMingsarnKaosa-ard.2006.“Theimpactofworld disastersonthenumberofinternationaltouristarrivalstoThailand”Proceeding12thAsia PacificTourismAssociationand4thAPacCHRIEJointConference.Hualien,Taiwan.June 26-292006.AkarapongUntong;SasipenPhuangsaichai;NatthidaTaweelertkunthonandJakkreeTejawaree. 2006.IncomeDistributionandCommunity-basedTourism:ThreeCaseStudiesinThailand. JournalofGMSDevelopmentStudies.3(1):69-82.AlanM.Rugman.2005.TheRegionalMultinationals(MNEsand“Global”StrategicManagement), 1edition,Cambridge.Anderson,Erin.1990.“TwoFirms,onefrontier:OnassessingjointventurePerformance”Sloan ManagementReview.Winter,pp.19-30.Butler,R.W.1980.Theconceptofatouristareacycleofevolution.CanadianGeographer,24.


Contractor,F.J.andKundu,S.K.1998a.Modalchoiceinaworldofalliances:analyzing organizationalformsintheinternationalhotelsector,JournalofInternationalBusiness Studies,secondquarter,Vol.29,Issue2,pp.325-356

.1998b.Franchisingversuscompany-runoperations:modalchoiceoftheglobalhotelsector, JournalofInternationalMarketing,Vol.6,No.2,pp.28-53Contractor,F.J.andLorange,P.1988.Whyshouldfirmscooperate?:Thestrategyandeconomics basisforcooperativeventures,inF.J.ContractorandP.Lorange(eds)CooperativeStrategies inInternationalBusiness:JointVenturesandTechnologyPartnershipsbetweenFirm, NewYork:LexingtonBooks,pp.3-28Crouch,G.I.1994.“Thestudyofinternationaltourismdemand:Areviewoffindings”Journalof TravelResearch,33(1):41-54.CullenJ.B.andParboteeahK.P.2005.MultinationalManagement,4edition,ThomsonDawe,David.1996.ANewLookattheEffectsofExportInstabilityonInvestmentandGrowth. WorldDevelopment.24(12):1905-1914.DeBoiville,G.2003.Tour-operatingEuropeen.Lesgrandesmanoeuvres.Espaces,January.Deaton,A.andMuellbauer,J.1980.“AnAlmostIdealDemandSystem”TheAmericanEconomic Review,70(3):312-326.Dwyer,L.andForsyth,P.2006.InternationalHandbookontheeconomicsofTourism.EdwardElgarEadington,W.andRedman,M.1991.“EconomicsandTourism”AnnalsofTourismResearch, 18(1),41-56.Enders,W.2004.AppliedEconometricTimeSeries.2nded.NewYork:JohnWiley&Sons.Eugenio-Martin,2003. “Modellingdeterminantsoftourismasafive-stageprocess:Adiscrete choicemethodologicalapproach”TourismandHospitalityResearch,4(4):341-354.EUROSTAT;OECD;WTOandUNDivision.2001.TourismSatelliteAccount:Recommended MethodologicalFramework.OECDPublishing.Fayad,H.andWestlake,J.2002.Globalisationofairtransport:thechallengesoftheGATS. TourismEconomics,4.Fujii,E.T.,Khaled,M.andMak,J.1985.“Analmostidealdemandsystemforvistorexpenditures” JournalofTransportEconomicsandPolicy,19(2):161-171.GeoffreyJones.2005.MultinationalsandGlobalCapitalismfromthe19tothe21century. 1edition,Cambridge.Greene,W.H.2003.EconometricAnalysis.5thed.NewJersey:PrenticeHall.HMRevenue&Customs.2011.AirPassengerDuty:Dutyrates.[Online].Available:http://www. hmrc.gov.uk/budget2010/march/bn59.htm


Humes,Samuel.1993.ManagingtheMultinational:ConfrontingtheGlobal-LocalDilemma. NewYork:PrenticeHall;PhilipsElectronicsN.V.2003.AnnualReport.February11.JeffPope.2006.TourismEconomics.2ndEdition.VineyardPublishingPtyLtd.Lancaster,K.1966.“Anewapproachtoconsumertheory”JournalofPoliticalEconomy,74(1): 132-157.LeMonde.2003.AirFrance-KLM:ladifficilenaissanceduleadereuropeen,LeMonde,1October.Li,G.Song,H.andWitt,S.F.2005. “Recentdevelopments ineconometricmodelingand forecasting”JournalofTravelResearch,44(1):82-99.Liang,Chyi-lyi,Guo,Rong,andWang,Qingbin.China’sInternationalTourismunderEconomic Transition:NationalTrendsandRegionalDisparities.Paperpreparedforpresentationat theAmericanAgriculturalEconomicsAssociationAnnualMeeting,Montreal,Canada,July 27-30,2003Lundberg,D.,Stavenga,M.H.andKrishnamoorthy,M.1995.TourismEconomics.NewYork: JohnWileyMorley,C.2003.Impactsofinternationalairlinealliancesontourism.TourismEconomics,1.Morley,C.L.1992.“AmicroeconomicTheoryofInternationalTourismDemand”AnnalsofTourism Research,19(2),250-267.Needham,P.2000.TrendsandissuesintheEuropeantravelindustry.Travel&TourismAnalyst,6.O’Toole,K.andWalker,K.2000.Alliancessurvey.AirlineBussiness,July.OECD.2000.AirlineMergersandalliances.Paris:OECD.Oula,Thavepheth.2006.FinancialBenefitsandIncomeDistributionofCommunity-basedTourism: NammatKaoandNammatMai,LaoPDR.JournalofGMSDevelopmentStudies.3(1): 57-68.Pan,Y.andTse,D.2000.Thehierarchicalmodelofmarketentrymode,JournalofInternational BusinessStudies,Vol.31,No.4,pp.535-554PanvisavasV2009. “AnInvestigationoftheUseofHotelManagementContractsandthe ApplicationofAgencyTheory.AthesisofDoctorofPhilosophy”.UniversityofStrathclydePitelis,ChristosN.2002 “StephenHymer:LifeandthePoliticalEconomyofMultinational Corporate,”CambridgePoliticalEconomySociety,v.21,9-26Poon,A.1993.Tourism,TechnologyandCompetitiveStrategies.Wallingford:C.A.B.International.ReserveBankofNewZealand.2001.OutputvolatilityinNewZealand.Available[Online]http:// www.rbnz.govt.nz/monpol/review/0096453.htmlRiege,Andreas.2005.“Three-dozenknowledge-sharingbarriersmanagersmustconsider.”Journal ofKnowledgeManagement9,3:pp.18-35


Rugman,A.M.2010.Doestheregionalnatureofmultinationalsaffectthemultinationalityand performancerelationship?InternationalBusinessReview,19(5).pp.479-488.

.2010.Reconcilinginternalizationtheoryandtheeclecticparadigm.MultinationalBusiness Review,18(2).pp.1-12.

.2005.MultinationalEnterprisesfromEmergingMarkets.TobepresentedattheBerlin RoundtablemeetingontheRoleoftheG8inanEndangeredGlobalEconomicandPolitical Climate,BerlinJune1-2,2007.Samuelson,PaulA.andNordhaus,WilliamD.2005.EconomicsEighteenthEdition.Mcgraw-Hill: Singapore,p.384.SattarasartandUntong.2006.ImpactsofSARSOutbreakonThaiEconomy.Sinha,Dipendra.1999.ExportInstability,InvestmentandEconomicGrowthinAsianCountries: ATimeSeriesAnalysis.EconomicGrowthCenter,YaleUniversity.Song,H.andLi,G.2008.“Tourismdemandmodelingandforecasting–Areviewofrecentresearch” TourismManagement,29(2):203-220.Song,H.,Witt,S.F.andLi,G.2003.“ModelingandforecastingthedemandforThaitourism” TourismEconomics,9(4):363-387.Tseng,F-M.,Yu,H.-C.andTzengG.-H.2002.“Combiningneuralnetworkmodelwithseasonal timeseriesARIMAmodel”TechnologicalForecasting&SocialChange,69(1):71-87.Vanhove,N.2005.TheEconomicsofTourismDestinations.ElsevierButterworthHeinemann.Vogt,M.G.andWittayakorn,C.1998. “DeterminantsofthedemandforThailand’sExportsof tourism”AppliedEconomics,30(6):711-715.Witt,S.F.andWitt,C.A.1995.“Forecastingtourismdemand:Areviewofempiricalresearch” InternationalJournalofForecasting,22(3):447-475.WorldAirlineAwards.2553.Theworld’sbestWorldTop10Airlines.[Online].Available:www. worldairlineawards.comWorldTravel&TourismCouncil. The2008Travel&TourismEconomicResearch:Thailand. [Online].Available:http://www.wttc.org/bin/pdf/original_pdf_file/thailand.pdfWTO.1998.Tourism:2020Vision.Madrid:WTO.


ภ�คผนวก

แผนงบประม�ณด�นก�รทองเทยว ป พ.ศ. 2550

หนวยง�น งบประม�ณ (ล�นบ�ท)

1. ก�รทองเทยวแหงประเทศไทย 4,043.55

• ก�รสงเสรมก�รทองเทยวตล�ดต�งประเทศ 1,858.94

• ก�รสงเสรมก�รทองเทยวตล�ดในประเทศ 1,543.78

• ก�รสงเสรมและสนบสนนกจกรรมทองเทยว 640.83

2. 2. กระทรวงก�รทองเทยวและกฬ� 898.05

2.1 สำ�นกง�นปลดกระทรวงก�รทองเทยวและกฬ� 235.02

• นโยบ�ย แผน และง�นด�นก�รทองเทยว 214.56

• ระบบและขอมลด�นส�รสนเทศ 20.47

2.2 สำ�นกง�นพฒน�ก�รทองเทยว 663.03

• ม�ตรฐ�นบรก�รทองเทยว 47.53

• ม�ตรฐ�นแหลงทองเทยว 58.15

• ก�รอนญ�ตก�รประกอบธรกจนำ�เทยวและมคคเทศก 56.65

• อตส�หกรรมภ�พยนตไดรบก�รสนบสนน ทงภ�คก�รผลต ภ�คบรก�ร และกจก�รทเกยวของ 15.93

• นกทองเทยวไดรบบรก�รด�นก�รอำ�นวยคว�มสะดวกและปลอดภย 484.77

3. สำ�นกน�ยกรฐมนตร 967.52

3.1 องคก�รบรห�รห�รพฒน�พนทพเศษเพอก�รทองเทยวอย�งยงยน (องคก�รมห�ชน) 487.49

• ก�รบรห�รจดก�รพนทพเศษเพอก�รทองเทยวอย�งยงยน 81.90

• ก�รสร�งม�ตรฐ�นเพอพฒน�ก�รทองเทยวพนทพเศษ 405.59

3.2 สำ�นกง�นสงเสรมก�รจดประชมและนทรรศก�ร (องคก�รมห�ชน) 480.03

• ก�รจดประชม ก�รทองเทยวเพอเปนร�งวล และก�รจดนทรรศก�รน�น�ช�ตในประเทศไทย 480.03

4. กระทรวงมห�ดไทย 858.17

4.1 กรงเทพมห�นคร

• แหลงทองเทยวและก�รบรก�รด�นก�รทองเทยวทไดรบก�รสงเสรมและพฒน� 670.17

4.2 เมองพทย�

• แหลงทองเทยวและก�รบรก�รด�นก�รทองเทยวทไดรบก�รสงเสรมและพฒน� 188.00

5. กองทนเพอสงเสรมก�รทองเทยวไทย 200.00

6. องคก�รสวนสตว 228.29

• โครงก�รสงเสรมและพฒน�สวนสตวเพอก�รทองเทยว 228.29


แผนงบประม�ณด�นก�รทองเทยว ป พ.ศ. 2550 (ตอ)

หนวยง�น งบประม�ณ (ล�นบ�ท)

7. กระทรวงทรพย�กรธรรมช�ตและสงแวดลอม (กรมอทย�นแหงช�ต สตวป� และพนธพช) 149.37

• ก�รบรก�รทองเทยวเชงอนรกษโดยก�รมสวนรวมของชมชน 149.37

8. กระทรวงแรงง�น (กรมพฒน�ฝมอแรงง�น) 78.30

• แรงง�นมฝมอ และศกยภ�พรองรบก�รแขงขนภ�คบรก�ร 78.30

9. สำ�นกง�นตำ�รวจแหงช�ต 65.33

• ก�รรกษ�คว�มปลอดภยและใหบรก�รแกนกทองเทยว 65.33

10. กระทรวงกล�โหม (กองทพอ�ก�ศ) 10.00

• โครงก�รพฒน�ก�รทองเทยวทห�ร 10.00

ทมา:สำานกงานงบประมาณ(2549)


TOURISM ECONOMICS


โ ค ร ง ก า ร เ ม ธ ว จ ย อ า ว โ ส

สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)


มงส

รรพ ขาวส

อาด

และค

ณะ

เศรษ

ฐศาสตรวาด

วยการท

องเท

ยว

วตถประสงคของหนงสอเลมนกเพอทจะแนะนำาวธการวเคราะหการทองเทยวในเชงเศรษฐศาสตร

เพอใหผอานไดเขาใจแงมมตางๆ และความสมพนธขององคประกอบของการทองเทยวโดยไมตดกบ

ทฤษฎโมเดลทางคณตศาสตรและวธการคำานวณทางเศรษฐมตมากเกนไป จงทำาใหหนงสอเลมน

สามารถใชไดทงในการเรยนการสอนในระดบปรญญาตรสำาหรบคณะเศรษฐศาสตรและยงเหมาะแก

การอานเพอศกษาหาความรเพมเตมสำาหรบผมสวนไดสวนเสยดานการทองเทยวโดยเฉพาะอยางยง

ผกำาหนดนโยบาย…

Documents

มิ่งสรรพ์ ขาวสอาด และคณะ เศรษฐศาสตร์ ว่าด้วยการท่องเที่ยว · เศรษฐศาสตร์ว่าด้วยการท่องเที่ยว