สถานการณสขภาพจงหวดสงขลาตลาคม 2551

จดทำาโดยเครอขายสรางสขภาพจงหวดสงขลา

สถาบนวจยระบบสขภาพภาคใต มหาวทยาลยสงขลานครนทร

คำานำา

รายงานสถานการณสขภาพจงหวดสงขลาชนนจดทำาขนเพอประกอบการดำาเนนงานสรางสขภาวะของเครอขายองคกรสาธารณะในพนท โดยเฉพาะเพอสนบสนนการทำางานของภาคประชาชน ใหไดมสวนรวมในการสรางเสรมสขภาพและรวมขบเคลอนนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ขอมลประกอบรายงานไดมาจากหลายภาคสวน ไดแก รายงานของสาธารณสขจงหวดสงขลา, รายงานขอมลทวไปของจงหวดสงขลา, ขอมลจากแผนททางสงคมจงหวดสงขลา ระยะท 1 SONGKHLA SOCIAL MAPPING (PHASE I) บ.ประพนธมงคล จำากด, แผนพฒนาองคการบรหารสวนจงหวด, เครอขายภาคประชาชนในแผนสขภาพจงหวดสงขลา และเครอขายสรางสขภาพจงหวดสงขลา โดยการสนบสนนของกลไกภาค สำานกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) ในการรวบรวมขอมลดงกลาว ไดใหความหมายของสขภาพ ไววา เปนภาวะทสมดลทางดานรางกาย จตใจ สงคม และปญญา มองมตดานสขภาพทกวางกวาขอบเขตของสาธารณสขเดม

คณะทำางาน

2

สารบญหนา

บทท 1 ขอมลทวไป ทตงและอาณาเขต 5 มลคาการนำาเขา-สงออกสนคาทผานดานศลกากรจงหวดสงขลา 7 การจดเกบภาษสรรพากร 9 ประชากร 10 ขอมลแสดงพนท จำานวน ตำาบล หมบาน เทศบาลและ อบต. 12 บรบทเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมของจงหวดสงขลา 15 ดานประเพณและวฒนธรรม 17 ชวตความเปนอยโดยทวไป (Lifestyle) ของชาวสงขลา 20 แนวโนมในการพฒนาจงหวดสงขลา 21 วสยทศนจงหวดสงขลา ขององคการบรหารสวนจงหวดสงขลา 23 วสยทศนจงหวดสงขลา 2553 24 วสยทศนจงหวดสงขลา 2554 30

บทท 2 สถานการณสขภาพทสำาคญ สถานการณโรคทางสาธารณสข 39 ขอมลสถตชพและสถานะสขภาพ 40 โรคทางสาธารณสข 43 จำานวนและสาเหตการปวยของผปวยนอก 10 อนดบแรก จงหวดสงขลาปงบประมาณ

2550 จำาแนกรายโรค 48 ตารางแสดง 10 อนดบแรกโรคทเปนปญหาสาธารณสขจงหวดสงขลา ปงบประมาณ

2550 50 มาเลเรยฟนชพเหตแรงงานตางดาว – ความไมสงบ 51 สถานการณปญหาประเดนอบตเหตจราจร 53 ไฟใตเผาธรกจสงขลาเหตรายลามพนทใหม 54 ปญหาอาชญากรรม ยาเสพตดและแหลงอบายมข 60 สถานการณยาเสพตด 62 สถานการณปญหาสขภาพเดกและเยาวชน 63 สถานการณโรคเอดสสงขลา 69 สถานการณปญหา การจดการสงแวดลอมทเออตอสขภาพ 71

3

สารบญ(ตอ)หนา

การอตสาหกรรม 75 นำาทวม 77 นำาบาดาล 80 กาชธรรมชาต 82 การพงทลายปาสนทรายชายหาด 87 พนทเสยงภยธรรมชาต 91 ภยแลง 92 แผนดนถลม 93 สถานการณปญหาเกษตรและอาหารทเออตอสขภาพ 94 สถานการณปญหา แรงงาน(แรงงานนอกระบบ) 99 สถานการณสขภาพผพการ 101 สถานการณปญหา วฒนธรรมทเออตอสขภาพ 113 สถานการณปญหาการจดการระบบบรการสขภาพและหลกประกนสขภาพถวนหนา 114 สภาพปญหาดานสขภาพโดยรวมของชมชน 115

บทท 3 ตนทนทางสงคม กระบวนการขบเคลอนเรองสขภาพในจงหวดสงขลา 116 ปจจยหนนเสรมการขบเคลอนเรองสขภาพในพนท 121 การขบเคลอนในการทำาแผนสขภาพจงหวดสงขลา 126 แผนพฒนาสขภาพระดบตำาบล 130 องคกรเครอขายในพนท 132

บทท 4 ขอเสนอแนะเพอการสรางสขภาวะ ปจจยกำาหนดสขภาพ 158 ยทธศาสตรการสนบสนนกจกรรมสขภาพเชงประเดน 161 ลำาดบความสำาคญของปญหาสขภาวะจงหวดสงขลา 165

4

บทท 1ขอมลทวไป

ทตงและอาณาเขตจงหวดสงขลาตงอยฝงตะวนออกของภาคใตตอนลาง ระหวางละตจดท 6 17 –7 56

เหนอ ลองจจด100 01 - 101 06 ตะวนออก สงจากระดบนำาทะเล 4 เมตร อยหางจากกรงเทพฯ ตามเสน ทางรถไฟ 947 กโลเมตร และทางหลวงแผนดน 950 กโลเมตร มอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยง ดงน

ทศเหนอ ตดตอกบจงหวดนครศรธรรมราชและจงหวดพทลงทศตะวนออก ตดตอกบอาวไทยทศใต ตดตอกบจงหวดยะลา จงหวดปตตาน รฐเคดาห และรฐเปอรลสของ

มาเลเซยทศตะวนตก ตดตอกบจงหวดพทลง และ จงหวดสตล

ขนาดพนทจงหวดสงขลามพนท 7,393.889 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 4,621,180 ไร ม

ขนาดใหญเปนอนดบ 27 ของประเทศ และใหญเปนอนดบท 3 ของภาคใต

การปกครองจงหวดสงขลา มรปแบบการปกครองและการบรหารราชการแผนดน 3 รปแบบ คอการบรหารราชการสวนกลาง ประกอบดวยสวนราชการสงกดสวนกลาง ซงมาตงหนว

ยงานในพนทจงหวด จำานวน 223 สวนราชการ และหนวยงานอสระ จำานวน 4 สวนราชการการบรหารราชการสวนภมภาค จดรปแบบการปกครองและการบรหารราชการออกเปน

2 ระดบ คอ ระดบจงหวด ประกอบดวยสวนราชการประจำาจงหวด จำานวน 29 สวน

ราชการ ระดบอำาเภอ ประกอบดวย 16 อำาเภอ 124 ตำาบล 1,022 หมบาน

การบรหารราชการสวนทองถน ประกอบดวย องคการบรหารสวนจงหวด 1 แหง เทศบาล 24 แหง คอ เทศบาลนครหาดใหญ เทศบาลนครสงขลา เทศบาลเมองสะเดา เทศบาลเมองบานพร และเทศบาลตำาบลพงลา ปาดงเบซาร ปรก ระโนด คอหงส ควนลง คลองแห พะตง นาทว กำาแพงเพชร นาสทอง บอตร สทงพระ สะบายอย จะนะ เทพา ควนเนยง สงหนคร สำานกขาม เขารปชาง และองคการบรหารสวนตำาบล 116 แหงผลตภณฑจงหวด ตามราคาประจำาป จำาแนกตามสาขาการผลต พ.ศ. 2544 - 2548 ดงน

5

สาขาการผลต2544 2545 2546 2547 2548( 2001)

( 2002 )

( 2003 )

( 2004 )

( 2005 )

ภาคเกษตร24,98

726,46

5 29,502 33,664 34,78

5

เกษตรกรรม การลาสตว และการปาไม 9,06111,56

3 16,11820,110

21,515

การประมง15,92

614,90

2 13,38413,553

13,270

ภาคนอกเกษตร76,60

680,83

3 86,565 93,278 101,8

77การทำาเหมองแร และเหมองหน 189 233 271 373 368

การผลตอตสาหกรรม31,13

232,44

3 35,78237,795

41,724

การไฟฟา กาซ และการประปา 2,252 2,361 2,476 2,748 2,857การกอสราง 3,456 4,437 4,979 5,352 5,643การขายสง การขายปลก การซอมแซมยานยนต จกรยานยนต ของใชสวนบคคล และของใชในครวเรอน

11,806

11,920 12,652

13,670 14,75

9โรงแรม และภตตาคาร 3,132 3,501 3,155 3,418 3,562การขนสง สถานทเกบสนคา และการคมนาคม 6,039 6,393 6,040

6,670 7,239

ตวกลางทางการเงน 2,228 2,552 3,050 3,489 3,890บรการดานอสงหารมทรพย การใหเชา และบรการทางธรกจ 3,303 3,181 3,420

3,413 3,672

การบรหารราชการแผนดน และการปองกนประเทศ รวมทงการประกนสงคมภาคบงคบ 4,624 5,037 5,647 6,181 6,711การศกษา 5,749 5,785 6,209 7,013 7,911การบรการดานสขภาพ และงานสงคมสงเคราะห 2,173 2,427 2,261

2,460 2,789

6

การบรการชมชน สงคม และบรการสวนบคคลอนๆ 482 520 576

645 699

ลกจางในครวเรอนสวนบคคล 41 43 47 51 53

ผลตภณฑจงหวด101,5

93107,2

98 116,067126,942

136,663

มลคาผลตภณฑเฉลยตอคน (บาท)78,84

882,82

4 89,07696,843

103,785

ประชากร (1,000 คน) 1,288 1,296 1,303 1,311 1,317

ทมา : สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

มลคาการนำาเขา-สงออกสนคา ทผานดานศลกากรจงหวดสงขลา ในป 2549 มลคาการคาระหวางประเทศรวม 471,854.78 ลานบาท แยกเปน

มลคาสนคานำาเขา 140,229.37 ลานบาท แยกเปน มลคาสนคาสงออก 331,625.41 ลานบาท โดยมลคาการนำาเขา-สงออก แยกรายเดอนดงน

หนวย : ลานบาทเดอน สงออก นำาเขา การคารวม

มกราคมกมภาพนธมนาคมเมษายนพฤษภาคมมถนายนกรกฎาคมสงหาคมกนยายนตลาคม

22,587.2724,296.2227,073.8224,067.6227,505.3826,409.9330,665.5130,278.7731,155.1835,385.00

9,301.779,776.1614,236.959,981.4411,070.0311,470.0010,281.8812,911.3211,905.8814,314.07

31,889.0434,072.3841,310.7734,049.0638,575.4137,879.9340,947.3943,190.0943,061.0649,699.07

7

พฤศจกายนธนวาคม

27,511.2124,689.50

12,971.1312,008.74

40,482.3436,698.24

รวม 331,625.41 140,229.37 471,854.78

ทมา : ดานศลกากรสงขลา,ทาอากาศยานหาดใหญ,สะเดา,ปาดงเบซาร รวบรวมโดยสำานกงานพาณชยจงหวดสงขลาการเงนการคลง

1. ดานการเงนดานการเงนของจงหวดสงขลา ป พ.ศ.2549 มปรมาณเงนฝากจำานวนทงสน

ประมาณ 110,112.72 ลานบาท ปรมาณสนเชอจำานวนทงสนประมาณ 104,020.30 ลานบาท

(หนวย : ลานบาท)

0100002000030000400005000060000700008000090000

ธ.พาณชย

ธ.ออมสน ธ. ธก

ส.ธ. ธอ

ส.

ธ.เพอการส

งออกและน

ำาเขา

ธ.พฒนาวส

าหกจฯ

บรรษทประ

กนสนเชอ

ฯ

ปรมาณเงนฝาก ปรมาณสนเชอ

8

85,582.61

77,435.44

13,385.10

7,359.64

9,754.54

5,875.601,390.470

9,125.234,193.00 29.40 2.00

ดานการคลงในปงบประมาณ พ.ศ.2549 (ตลาคม 2548 – กนยายน 2549) จงหวดสงขลา

ไดรบงบประมาณ 20,326.06 ลาน โดยแยกเปนงบประจำา 14,278.65 ลานบาท งบลงทน 6,047.41 ลานบาท สามารถเบกจายงบประจำาไดรอยละ 94.72 งบลงทนรอยละ 70.06 ผลการเบกจายรวม 17,761.49 ลานบาท คดเปนรอยละ 87.38 ของงบประมาณทไดรบ

­10.0020.0030.0040.0050.0060.0070.0080.0090.00

100.00

รายจายประจำา รายจายลงทน

จำานวนเงนเบกจายรอยละ

(ทมา : สนง.คลงจงหวดสงขลา)

� การจดเกบภาษสรรพากรป 2549 จดเกบภาษไดทงหมด 7,025.401 ลานบาท โดยแยกเปน

1.1 ภาษเงนไดบคคลธรรมดา778.443

ลานบาท1.2 ภาษเงนไดนตบคคล 604.213 “1.5 ภาษมลคาเพม 3,000.825 “1.6 ภาษธรกจเฉพาะ 110.338 “1.7 อากรแสตมป 53.748 “1.8 รายไดอน 2.199 “รวมรายไดจดเกบ ( Gross ) 4,549.766 “

(ทมา : สนง.สรรพากรพนทสงขลา) การจดเกบภาษสรรพสามต

9

14,278.651,524.66

94.72

70.06

6,047.414,236.84

     (  หนวย : ลานบาท)

ในป 2549 สำา นกงานสรรพาสามตจงหวดสงขลา จดเกบภาษสรรพสามตไดท งส น 5,291,366,000 ลานบาท โดยมรายละเอยดการจดเกบดงน

นำามน จดเกบได 99,205,697.59 บาท สรา ” 7,801,751.45 บาท รถยนต ” 7,801,751.45 บาท เครองดม ” 284,474,662.33 บาท รถจกรยานยนต ” 6,185,161.73 บาท นำาหอม ” 31,659.73 บาท เครองไฟฟา ” 110,356,982.35 บาท แบตเตอร ” 6,971,919.00 บาท บรการ ” 6,307,144.35 บาท

(กอลฟ,ไนตคลบ,ดสโกเธค,อาบอบนวด) รายไดเบดเตลด ” 2,739,848.26 บาท

(ใบอนญาตตาง ๆ )(ทมา : สนง.สรรพสามตพนทสงขลา)

ประชากรประชากร ณ เดอนธนวาคม 2549 จำานวน 1,312,625 คน แบงเปนชาย

641,931 คน คดเปนรอยละ 49.90 และหญงจำานวน 670,694 คน คดเปนรอยละ 50.10 จำานวนครวเรอน 383,621 ครวเรอน จำาแนกออกเปนรายอำาเภอ ไดดงน

ชาย

หญง

อำาเภอจำานวนตำาบล

จำานวนประชากร

จำานวนประชากร

รวมจำานวนประชากร

จำานวนครวเรอน

ชาย หญงอำาเภอเมองสงขลา 5 41,974 45,823 87,797 28,906อำาเภอสทงพระ 11 22,931 124,011 46,942 11,203

10

641,931 คน 670,694 คน

อำาเภอจะนะ 14 43,890 44,703 88,593 19,380อำาเภอนาทว 10 26,332 26,275 52,607 12,459อำาเภอเทพา 7 32,321 32,312 64,633 14,512อำาเภอสะบายอย 9 31,567 31,462 63,029 13,265อำาเภอระโนด 12 26,262 26,710 52,972 15,412อำาเภอกระแสสนธ 4 7,808 8,118 15,926 4,221อำาเภอรตภม 5 30,184 30,736 60,920 15,964

อำาเภอจำานวนตำาบล

จำานวนประชากร

จำานวนประชากร

รวมจำานวนประชากร

จำานวนครวเรอน

ชาย หญงอำาเภอสะเดา 8 35,830 33,491 69,321 20,430อำาเภอหาดใหญ 12 34,666 36,473 71,139 20,511อำาเภอนาหมอม 4 10,343 10,811 21,154 6,508อำาเภอควนเนยง 4 14,405 15,162 29,567 7,016อำาเภอบางกลำา 4 13,666 13,911 27,577 8,087อำาเภอสงหนคร 9 21,329 22,228 43,557 10,436อำาเภอคลองหอยโขง 4 11,865 11,660 23,525 6,927

รวม 124 405,373 513,886 1,312,625 383,621

ทมา : ททำาการปกครองจงหวดสงขลาป 2551

นอกเขตเทศบาล ในเขตเทศบาล รวมทงจงหวดประชากรชาย: 436,511 คน 236,543 คน 673,054 คนประชากรหญง

:444,813 คน 256,558 คน 701,371 คน

รวม: 881,324 คน 493,101 คน 1,374,425 คนจำานวนครว

เรอน :231,542

ครวเรอน

164,896ครวเรอน

396,438 ครวเรอน

อำาเภอ ประชากรชาย ประชากรหญง รวมประชากร จำานวนครวเรอน

เมองสงขลา 42,869 47,151 90,020 31,825

11

ระโนด 23,244 23,430 46,674 14,387

รตภม 30,677 31,284 61,961 16,704

เทพา 33,116 33,079 66,195 15,242

สะเดา 37,224 34,458 71,682 21,260

สะบายอย 32,857 32,636 65,493 14,154

สงหนคร 21,247 22,083 43,330 10,804

หาดใหญ 55,463 57,622 113,085 22,919

สทงพระ 22,521 23,555 46,076 11,416

อำาเภอ ประชากรชาย ประชากรหญง รวมประชากร จำานวนครวเรอน

กระแสสนธ 7,694 7,951 15,645 4,342

ควนเนยง 14,517 15,173 29,690 7,284

คลองหอยโขง 12,066 11,869 23,935 7,295

จะนะ 44,707 45,450 90,157 20,176

นาหมอม 10,496 11,069 21,565 6,816

นาทว 27,135 26,988 54,123 14,100

บางกลำา 13,943 14,127 28,070 8,699

รวม 436,511 444,813 881,324 231,542

ขอมลแสดงพนท จำานวน ตำาบล หมบาน เทศบาลและ อบต.

ท อำาเภอ พนท (ตร.กม) ตำาบล หมบาน เทศบาล อบต.1 เมองสงขลา 171.883 5 47 2 42 หาดใหญ 852.796 12 92 6 73 สะเดา 858.96 8 66 5 74 จะนะ 502.98 14 139 1 145 ระโนด 783.840 12 73 2 116 สงหนคร 228.00 11 77 1 97 รตภม 650.00 5 63 2 5

12

8 เทพา 978.04 7 67 1 79 สทงพระ 120.00 11 79 1 1110 นาทว 792.46 10 92 1 1011 สะบายอย 866.00 9 62 1 912 ควนเนยง 208.00 4 46 1 413 นาหมอม 92.47 4 29 - 414 กระแสสนธ 96.40 4 22 - 415 บางกลำา 92.79 4 36 - 416 คลองหอยโขง 275.275 4 32 - 4

รวม 7,569.894 124 1,022 24 116การนบถอศาสนา

ประชากรสวนใหญ นบถอศาสนาพทธ รอยละ 64.51 รองลงมานบถอศาสนาอสลาม รอยละ 32.45 และนบถอศาสนาอน ๆ รอยละ 3.04 (ทมา :สนง.วฒนธรรมจงหวดสงขลา)

การประปา จงหวดสงขลาเปนทตงของสำานกงานประปาเขต 5 และสำานกงานประปาสวนภมภาคอก

5 แหง กำาลงการผลต 7,060 ลบ.ม./ป ปรมาณนำาผลต 50,191,437 ลบ.ม./ป ปรมาณนำาจาย 35,450,260 ลบ.ม./ป ปรมาณนำาจายเพอสาธารณะประโยชนและรวไหล 80,771 ลบ.ม./ป จำานวนผใชนำาทงสน 88,509 ราย ดงนกำาลงการผลต

สำานกงานประปา กำาลงผลต(ลบ.ม./ป)

ปรมาณนำาผลต

(ลบ.ม./ป)

ปรมาณนำาจาย

(ลบ.ม./ป)

ปรมาณนำาจายเพอ

สาธารณะประโยชนและรวไหล(ลบ.ม./ป)

จำานวนผใชนำา

(ราย)

1. สำานกงานประปาสงขลา

รบนำาจากหาดใหญ

14,101,788

14,101,788 40,976 32,454

2. สำานกงานประปาหาดใหญ 6,000

30,183,865

15,541,529 7,431 42,014

3. สำานกงานประปาสะเดา 660 4,617,825 4,524,873 15,875 11,450

13

4. สำานกงานประปานาทว 150 716,838 708,288 11,530 1,3205. สำานกงานประปาระโนด 250 571,121 573,782 4,959 1,271

รวม 7,06050,191,43

735,450,26

080,771 88,509

(ทมา : สนง.ประปาเขต 5 สงขลา)

การชลประทานจงหวดสงขลาประชาชนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม หนวยงานตาง ๆ จงได

ดำาเนนการเพอจดหานำาใหเกษตรกรเพอใชในการประกอบอาชพและเพอการอปโภคบรโภค โดยเฉพาะกรมชลประทานเปนหนวยงานหลกทรบผดชอบในการจดหานำาและบรหารการใชนำาใหกบเกษตรกรตลอดจนการปองกนปญหาอทกภย ในจงหวดสงขลามโครงการชลประทานทสำาคญ ทดำาเนนการเพอจดหานำาใหกบเกษตรกร โดยเฉพาะในชวงหนาแลง มโครงการชลประทานทจดหานำาใหกบพนทการเกษตรตงแต 5,000 ไร ขนไป จำานวน 11 โครงการ ดงน

1. โครงการฝายชะมวง อำาเภอรตภม พนทชลประทาน 32,000 ไร2. โครงการชะมวงขยาย อำาเภอรตภม พนทชลประทาน 34,800 ไร3. โครงการฝายคลองวาด อำาเภอหาดใหญ พนทชลประทาน 5,000 ไร4. โครงการฝายปลกปลง อำาเภอนาทว พนทชลประทาน 23,092 ไร5. โครงการพฒนาลมนำาคลองหอยโขงและคลองจำาไหร อำาเภอคลองหอยโขง พนทชลประทาน 8,000 ไร6. โครงการพฒนาลมนำาคลองหลา อำาเภอคลองหอยโขง พนทชลประทาน 18,000 ไร7. โครงการคลองจะนะ อำาเภอจะนะ พนทชลประทาน 12,000 ไร8. โครงการ ปตร.ปากระวะ อำาเภอระโนด พนทชลประทาน 35,000 ไร9. โครงการฝายระวะ อำาเภอระโนด พนทชลประทาน 7,000 ไร

10. โครงการสบนำาทงระโนด อำาเภอระโนด พนทชลประทาน 115,000 ไร

11. โครงการกระแสสนธ อำาเภอกระแสสนธ พนทชลประทาน 51,140 ไร(ทมา : โครงการชลประทานสงขลา)

จำานวนผมบตรประกนสขภาพของกระทรวงสาธารณสข

14

ป 2551 ป 2550 เปลยนแปลงบตรประกนสขภาพ 536,220 526,176 10,044

บตร 30 บาท 469,625 468,883 742บตรรบรองสทธ 0 0 0จำานวนผไดรบ

สวสดการ0 0 0

จำานวนผไดรบคารกษาพยาบาล

0 0 0

แหลงทมาของขอมล: สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา

การใหการสงเคราะหและจดสวสดการ / งบประมาณ

รวมจำานวนครงของการใหการสงเคราะห :

7,049 ครง

รวมงบประมาณ : 9,794,078 บาท

ประเภทจำานวนครง

(ครง)งบประมาณ

(บาท)

งานสงเคราะหและจดสวสดการเดกและเยาวชน

1,560 2,529,000

งานสงเคราะหและจดสวสดการสตร

210 1,011,600

งานสงเคราะหและจดสวสดการคนพการ

829 192,000

งานสงเคราะหและจดสวสดการครอบครวชมชน

4,273 5,596,478

งานสงเคราะหและจดสวสดการเอดส

177 465,000

รวม 7,049 9,794,078

15

แหลงทมาของขอมล: พมจ.

บรบทเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมของจงหวดสงขลา

ดานประวตศาสตรขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคดระบชดเจนวาในพนทตางๆของจงหวด

สงขลามหลายแหงทเคยเปนชมชนขนาดใหญ เปนศนยอำานาจปกครองทองถนมากอน เชนเมองสทงพระ เมองพทลงทพะโคะ เมองสงขลารมเขาแดง เมองสงขลาฝงแหลมสน เมองสงขลาตำาบลบอยาง เมองจะนะ และ เมองเทพา เปนตน

มขอมลเกยวกบสงขลาทนกประวตศาสตรไดคนควาและนำามาเลาไวเปนชวงๆดงน

ชวงพทธศตวรรษท 12-15 จงหวดสงขลามการตดตอคาขายกนตามระบบรฐบรรณาการกบจน ซงเขาใจวาเปนการตดตอกนระหวางสทงพระกบจน สมยราชวงศถง (พ.ศ.1261-1450)

ชวงพทธศตวรรษท 18 เปนชวงทสงขลาคอสทงพระเปลยนแปลงมากอกครงคอ ทางจนเกดความยงยากทางการเมอง การคาขายกบกลมคนบรเวณทะเลใตถดถอยลง ในขณะทเมองสทงพระเรมเจรญขนมาใหม โดยการรบเอาพทธศาสนาลทธลงกาวงศ และศลปะวทยาการเขามา

ตอมาชวงพทธศตวรรษท 19 เมองสทงพระเรมเลอนหายไปกลายเปนตำานาน เกดชมชนใหมขนมาแทน คอ เมองพทลงทพะโคะ ตงอยทบรเวณวดพะโคะ อำาเภอสทงพระปจจบน

ตอมาเมอเมองพทลงพะโคะ ถกโจมตจากพวกโจรสลด ทำาใหเมองนคอยๆเสอมลง จากนนกเกดชมชนใหมขน 2 แหง คอ ชมชนบรเวณเขาแดง และไดเตบโตเปนเมองสงขลารมเขาแดง และอกแหงคอทบางแกว เตบโตเปนเมองพทลง

จนถงพทธศตวรรษท 20 (พ.ศ. 2162-2223) ชมชนบรเวณเขาแดงไดขยายตวเปนเมองสำาคญ รจกกนในนาม “สงขลารมเขาแดง” เปนชมชนธรกจการคา มทาเรอนำาลก มการคาขายกบตางประเทศบรเวณแหลมมลาย ทสำาคญคอ เมองสงขลาชวงน ตกอยในการปกครองของตางชาต คอพวกมลาย อพยพจากหมเกาะอนโดนเซย วากนวาเปนพวกมกกะสน (บกส) ทนบถอศาสนาอสลาม โดยมพวกองกฤษคอยหนนหลงอย

ในชวง พ.ศ. 2162-2185 เมองสงขลายอมรบอำานาจอยธยา แตตอมาไดแขงขอกอกบฏ อยธยาสามารถยดและทำาลายเมองสงขลาไดสำาเรจในป พ.ศ. 2223 เมองสงขลารมเขาแดงจงถงกาลอวสาน พรอมกบอทธพลของพวกมลายและศาสนาอสลามกตองถอยไป

16

จากนน เมองสงขลาถกปลอยใหทรดโทรมอยหลายป และถกลดฐานะใหเปนเมองในความดแลของเมองพทลง ซงตงเมองอยบรเวณบานแหลมสน ปลายสดของคาบสมทร ตรงขามกบทตงเมองสงขลาปจจบน เจาเมองสวนใหญเปนไทยพทธ

ตอมา ลถงสมยกรงธนบร เมองสงขลาฝงแหลมสนกเตบโตอกครง มคนจนอพยพเขามาตงถนฐานจำานวนมาก กลายเปนกลมอทธพลใหม มบทบาทสำาคญในเมองสงขลา หลงจากสมเดจพระเจาตากสนแตงตงหวหนาคนจนเปนนายอากรรงนกเมอป พ.ศ. 2312 และเปนเจาเมองสงขลาอก 8 ปตอมา เมองสงขลากอยในความดแลของตระกล ณ สงขลา ตดตอกนมาถง 8 คน นานถง 126 ป เจาเมองสงขลาทง 8 คนน มสวนสำาคญในการวางพนฐานความเจรญดานตางๆในเมองสงขลาฝงแหลมสน และเมองสงขลาตำาบลบอยาง หรอเมองสงขลาปจจบนไวมากมาย (สงบ สงเมอง. สงขลา, จงหวด.อางในสารานกรมวฒนธรรมภาคใต เลม 9 หนา 3585- 3589)

ดานกลมชาตพนธ

ผคนทอาศยอยในจงหวดสงขลา เมอพจารณาตามลกษณะทางเชอชาต ทเรยกวากลมชาตพนธ แบงไดเปน 3 กลมหลก คอ กลมเชอชาตไทย กลมเชอชาตจน และกลมเชอชาตมาลาย กลมแรกจะอาศยอยในชมชนชนบทเปนหลก เลยงชพโดยการประกอบอาชพดานการเกษตร คอทำานา ทำาสวนทงสวนยางพาราและไมผล กลมทสองสวนใหญจะอาศยอยในชมชนเมอง เลยงชพโดยการทำาธรกจการคา กลมทสามสวนใหญตงถนฐานอยบรเวณปากนำา และหรอรมฝงทะเล เลยงชพโดยการทำาประมง แตอกสวนหนงจะตงถนฐานอยในเขตเมอง เลยงชพโดยการทำาธรกจการคา แตมไมมากนก นอกจากนกมกลมชาตพนธอนๆ เชน อนเดย พมา ลาว เขมร เปนตน

อนง ถาใชหลกการทางมนษยวทยามาเปนเครองกำาหนดกลมชาตพนธของผคนในจงหวดสงขลา พบวา จงหวดสงขลาประกอบขนดวยผคน 3 กลมเชนกน แตมจำานวนความหนาแนนตางกน คอ

กลมมองโกลอยด ไดแกกลมชาวไทยเชอสายจน หรอทมสผวคอนขางขาว และหรอขาว มสผมดำา และสลวยเปนตน

กลมนกรอยด เปนกลมทมสผวคอนขางดำา และหรอดำา ไดแกกลมชาวไทยเดม และไทยมลาย ไทยเชอสายอนเดยใต และกลมคนจากประเทศเพอนบาน ไดแก มาเลเซย พมา เขมร เปนตน

กลมคอเคซอยด คอกลมทมผวขาวอมแดง หรอพวกฝรง จากยโรป อเมรกา และ ออสเตรเลย

17

เมอนำากลมชาตพนธหลกทง 3 กลมมาโยงกบประเดนทางสงคม ดานการประกอบอาชพ พบวา

กลมมองโกลอยด หรอกลมคนไทยเชอสายจน จะเปนกลมทชอบประกอบอาชพอสระ หรอทำาธรกจการคาในหลายรปแบบ ตงแตคาขายเปนรานเลกๆ จนถงทำาธรกจขนาดใหญ เปนบรษททำาธรกจสงออกผลผลตของจงหวด เชนการทำาธรกจยางพารา เปนตน จงเปนกลมทกมกจการหลกทางเศรษฐกจของจงหวดและสวนมากจะอาศยอยในเขตเมอง

กลมนกรอยด ผวดำา หรอคอนขางดำา เปนกลมคนไทยทองถนเดม และกลมผคนจากประเทศเพอนบาน กลมนจะประกอบอาชพทางการเกษตร คอทำานา ทำาสวน ทำาประมง และอาชพรบจางทำาการเกษตร ทำาสวน และทำาประมง และรบจางในภาคอตสาหกรรม โรงงาน เชน โรงงานแปรรปสตวนำา เปนตน

กลมคอเคซอยด หรอฝรงนน ม 2 กลมยอยคอ กลมทเขามาเพอประกอบอาชพ มาลงทนในกจการธรกจการคาขนาดใหญ เชน ทำาอตสาหกรรมพลงงาน มนำามนและกาซธรรมชาตเปนตน และกลมทเขามาเพราะมสาม หรอมภรรยาเปนคนไทย กลมนจะเขามาตงหลกแหลงอยในจงหวดคอนขางถาวร หรอถาวร

ใน 3 กลมน กลมนกรอยด หรอพวกผวดำา หรอดำาแดง จะเปนคนกลมใหญของจงหวด และเปนกลมทมฐานะทางเศรษฐกจและสงคมระดบกลางและตำา สวนกลมมองโกลอยดหรอพวกผวขาว จะเปนคนกลมขนาดกลางของจงหวด และเปนกลมทมฐานะทางเศรษฐกจสงคมระดบกลางและสง สวนกลมคอเคซอยดหรอพวกฝรง จะเปนกลมทมฐานะทางเศรษฐกจและสงคมสงเชนกน แตมปรมาณนอยกวากลมมองโกลอยด

ดานประเพณและวฒนธรรม

จงหวดสงขลามประเพณ วฒนธรรมอนยาวนาน มผนบถอศาสนาตางๆ ประกอบดวย ศาสนาพทธ ศาสนาอสสาม ศาสนาครสต ศาสนาฮนด และศาสนาอนๆ มการผสมผสานทางวฒนธรรม เนองจากในอดตมการตดตอคาขายกบหลายประเทศ มการแลกเปลยนและหลอมรวมวฒนธรรมของชาตตางๆ เขาดวยกน ทำาใหมวฒนธรรมทหลากหลายแตกตางกนออกไป ผคนมความเชอผสมผสาน ระหวางความเชอดงเดมกบความเชอในศาสนา ขนบธรรมเนยมประเพณมลกษณะเฉพาะอนเปนเอกลกษณของตนเอง ไมวาจะเปนการแตงกาย การกน การอย ตลอดจนคตความเชอ

งานประเพณสำาคญของจงหวดสงขลาทสบทอดกนมา ไดแก1. เทศกาลสงกรานต จดขนในวนท 13 เมษายน ของทกป เปนวนขนปใหมของ

ไทยทงประเทศ มการประกอบพธทำาบญรดนำาดำาหวผใหญ จากนนเปนการเลนสงกรานต โดย

18

เฉพาะในเขตเทศบาลนครหาดใหญ จะมนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงชาวมาเลเซยและสงคโปร จะเดนทางเขามารวมสนกกบชาวไทยเปนประจำาทกป

2. ประเพณลากพระและตกบาตรเทโว เปนประเพณทถอปฏบตกนมายาวนาน จดขนในชวงวนแรม 1 คำา เดอน 11 เปนประจำาทกป เรมดวยการหมผาพระเจดยบนยอดเขาตงกวนกอนจะถงวนงาน แลวในวนงานชวงเชาเปนพธตกบาตรเทโวบรเวณเชงเขาตงกวน โดยพระสงฆหลายรอยรปมารวมกนทเขาตงกวน แลวเดนลงบนไดมารบบณฑบาตรจากพทธศาสนกชนทคอยอยทเชงบนได จากนนเวลาสายๆ จะมเรอพระและขบวนแหจากวดตางๆ เคลอนผานใหพทธศาสนกชนไดชมความวจตรงดงามและรวมทำาบญและลากพระตามประเพณ ซงเชอกนวาจะไดบญ แลวเรอเหลานนจะมารวมกนทบรเวณสระบว เพอรวมประกวดการตกแตงเรอพระ ในงานยงมกจกรรมหลายอยาง ทงการแสดงศลปวฒนธรรม และการประกวดตางๆดวย

3. ประเพณวนสารท หรอประเพณชงเปรต ชาวสงขลาถอปฏบตมาแตโบราณ เปนประเพณทสำาคญอกอยางหนงทยงคงทำากนมาจนถงทกวนน โดยมความเชอวา ชวงวนแรม 1-15 คำา ของเดอนสบ วญญาณของญาตพนองทลวงลบไปแลว โดยเฉพาะผทยงไมไปเกด (เปรต) จะไดรบการปลดปลอยใหมาพบญาตพนองของตนในเมองมนษย ดงนนผทมชวตอยกพยายามจดหาอาหารตางๆไปทำาบญตามวด เพอเปนการอทศสวนบญสวนกศลใหแกญาตทลวงลบไปแลว ชาวสงขลาแมไปทำามาหากนอยในทองถนอน เมอถงกำาหนดชงเปรตเดอน 10 กมกจะกลบมารวมพธกบญาตทางบาน นบวาเปนการชวยเสรมความผกผนระหวางครอบครวและญาตพนอง ทงยงเปนการระลกบญคณ และคณงามความดของบพการของตน แมวาจะลวงลบไปแลวกตาม จงเปนเรองทควรชวยกนรกษาใหคงไวสบไป (ทมา : สำานกงานวฒนธรรมจงหวดสงขลา)

จงหวดสงขลาเปนจงหวดทรำารวยวฒนธรรมทกแขนง นอกจากนนยงเปนศนยรวมวฒนธรรมภาคใตทง 14 จงหวด จดไวในรปพพธภณฑคตชนวทยา ณ สถาบนทกษณคดศกษา มหาวทยาลยทกษณ สงขลา และมพพธภณฑแหงชาตสงขลาอกแหงหนงตางหากดวย นอกจากนยงมมรดกทางวฒนธรรมทเปนศลปะประเภทตางๆ อกมาก ทงดานสถาปตยกรรม จตรกรรม ประตมากรรม หตถกรรม และวรรณกรรม ซงจดวาเปนทรพยากรเพอการทองเทยวทสำาคญอกดวย

ดานความเชอและศาสนา

โดยรวม ผคนทอาศยอยในจงหวดสงขลา มความแตกตางกนตามลทธความเชอหรอศาสนาทแตละกลมนบถอ คอ เชอตามคำาสอนของศาสนานนๆ แตเมอพจารณาในเชงลกของการนบถอของกลมตางๆ ดงกลาวกจะพบวา แตละกลมมระดบความเชอทตางกน แมจะอย

19

ในกลมเดยวกน เชน กรณกลมนบถอศาสนาพทธ กจะมระดบทตางกน ซงอาจแบงไดเปน 3 กลม หรอ 3 ระดบ กลมแรก คอ กลมทเชอ และปฏบตตามประเพณของศาสนา แตขาดความรความเขาใจ กลมท 2 คอ กลมทเชอ และปฏบตตามประเพณ และเขาใจหลกดวย แตเขาใจและปฏบตไดเฉพาะระดบศลธรรมทถกนำามาสอนเพอใหคนเรยนรและปฏบตตน เปนคนด มชวตอยในสงคมไดดกวาผไมรจกศลธรรม และกลมท 3 คอ กลมทเชอ และปฏบตตาม และมโอกาสไดเรยนรในเชงลกของหลก คอจะเปนผพยายามทำาความเขาใจในกฎของความเปนเหต เปนผลของสงทงปวง

ในอกมมหนง เปนมมของนกสงคมศาสตร ความเชอ และศาสนา ของคนสงขลา แบงไดเปน 4-5 ระดบ คอ

1. กลมทเชอ และนบถอธรรมชาต และสงของตางๆรอบตว เชน ตนไม ภเขา จอมปลวก วตถสงของทมรปรางแปลกๆ

2. กลมทเชอ และนบถอพวกผสางเทวดา หรอเทพประจำาธาตทงหลาย มธาตดน ธาตนำา เปนตน คอเชอวาในสงเหลานนมพวกผหรอเทพสงสถตอย เชน ทนำา กเทพประจำานำา คอพระแมคงคา ทดน กมเทพสงสถตอย คอพระแมธรณ เปนตน

3. กลมทเชอ และนบถอวญญาณของบรรพชน หรอบรรพบรษ มบดา มารดา ป ยา ตา ยาย เปนตน

4. กลมทเชอ และนบถอเทพเจาหลายองค ในกลมทนบถอศาสนา (ลทธศาสนาพราหมณ) กเชอ และนบถอเทพถง 3 องค ทเรยกวา ตรมรต คอ พระพรหม พระวษณ และพระศวะ

5. กลมทเชอ และนบถอเรองเหตปจจย หรอเหตผลในความเปนจรง คนๆ เดยวอาจมความเชอทง 5 ระดบนอยในจตใจของเขาก

เปนได เชน กลมทเชอในเหตปจจย ในทางสถานการณทยงมองไมเหนเหตปจจย กตองอาศยความเชออนๆเปนเครองมอตอบโจทยตางๆ ใหตอรองไดดวย

ศาสนาในจงหวดสงขลาม 4 ศาสนา ดงน1. ศาสนาพทธ ประกอบดวย

1) นกาย เถรวาท ซงเปนศาสนาทมผนบถอมากทสด2) นกาย มหายาน ซงยงแบงยอยลงไปเปน

(1) อนมนกาย ม วดถาวรวราราม (2) จนนกาย ม วทยาลยพทธศาสนานานาชาต (International Buddhist College หรอ IBC) และ วดฉอฉาง (3) โซกา กกไก ม สมาคมสรางคณคาแหงประเทศไทย2. ศาสนาอสลาม ประกอบดวย

20

1) นกายสหน ซงแผมาจากมาเลเซย และ2) นกายชอะ ซงแผมาจากอาหรบ

3. ศาสนาครสต ประกอบดวย 1) คาทอลก 2) โปรแตสแตนท และ 3) แบปตส ตงอยตรงขามสนามกฬากลาง หาดใหญ

4. ศาสนาสกข ตงอยดานหลงสถานตำารวจภธรหาดใหญ

ชวตความเปนอยโดยทวไป (Lifestyle) ของชาวสงขลา

ประชาชนคนสงขลามอาชพหลากหลาย ทงภาคเกษตรและอตสาหกรรม มสถานศกษามากมาย เปนศนยกลางธรกจการเงน ผคนในจงหวดสงขลาในแงสงคมแบงไดเปน 2 กลมใหญ คอ กลมทอาศยรวมตวกนเปนกลมกอนหนาแนน ทำาธรกจการคาและอตสาหกรรม เรยกวา สงคมเมอง กลมนมศนยกลางใหญอยทอำาเภอหาดใหญ คอในเขตเทศบาลนครหาดใหญ และอำาเภอเมอง นอกนนอาศยอยในเขตเทศบาลเมองและเทศบาลตำาบล

ผคนทอยในเขตเมองดงกลาว แบงยอยตามลกษณะอาชพม 2 กลมใหญ คอ กลมเจาหนาทรฐ หรอขาราชการ และนกธรกจทเปนเจาของกจการตางๆ เชน บรษทหางราน โรงแรม เปนตน และกลมผใชแรงงานในสถานประกอบการตางๆ กลมนสวนใหญจะเปนลกจางรายวน หรอทำาการคาเลกๆนอยๆ หรอรบจาง

วถชวตของสองกลมนจะแตกตางกน เพราะเหตปจจยสำาคญคอ การศกษา รายได และอาชพ กลมแรกจะมการศกษาสงกวา รายไดดกวา และมอาชพทแนนอน สวนกลมทสองจะอยในลกษณะตรงกนขามคอ ดอยทงการศกษา รายได และอาชพ วถชวตจงมความแตกตางกนแมจะอาศยอยในเขตเมองดวยกน กลมแรกจะอยใจกลางเมอง มความมนคงในชวตมากกวา สวนกลมทสองอยตามชานเมอง มชวตแบบหาเชากนคำา และเปนกลมคนยากจนในเมอง สวนหนงเปนชมชนแออด มทงในเขตเทศบาลนครสงขลา และหาดใหญ มากกวา 40 ชมชน ในสองเขตเทศบาลนคร

อกกลมหนงอาศยอยในเขตรอบนอกของเมองหรอของเทศบาล เรยกสงคมชนบท กลมนแบงยอยไดเปน 3 กลมยอย คอ กลมทอาศยอยบรเวณชายฝงทะเลอาวไทย และทะเลสาบสงขลา สวนใหญจะดำารงชพอยดวยการทำาประมงนำากรอย และประมงนำาเคม กลมท 2 คอ กลมทอาศยอยบรเวณคาบสมทรสทงพระ คอ อำาเภอสงหนคร สทงพระ ระโนด และอำาเภออน คอ รตภม ควนเนยง นาหมอม บางสวนจะดำารงชพอยดวยการทำานาขาว และนากง และ

21

กลมท 3 คอ กลมทอาศยอยบรเวณทราบสงเชงเขา หรอตนนำา ดำารงชพอยโดยการทำาสวนยางพารา และสวนผลไม เชน ผทอยในเขตอำาเภอสะบายอย คลองหอยโขง รตภม บางสวน

แนวโนมในการพฒนาจงหวดสงขลาเมองสงขลามประวตพฒนาการทยาวนาน มการเจรญเตบโต มการเสอมถอย

ครงแลวครงเลา ตามเหตตามปจจย เปนทตงเมองมาหลายแหงกอนจะมาตง ณ ทตงปจจบนคอ ณ ตำาบลบอยาง ทงนดวยเหตปจจยทงทางภมประเทศ สงคม และวฒนธรรม ทเกดขนคงอยในชวงนนๆ

กลาวคอ ทางดานภมเทศ หรอภมลกษณ ทประกอบดวยภเขา แมนำา ลำาคลอง ทราบ ปาไม และชายฝงทะเล ซงมทงทะเลสาบ และทะเลหลวง ปจจยเหลานไดเปนตวดงดดใหผคนเขามาตงรกราก โดยเฉพาะบรเวณปากนำา ทงปากทะเลสาบ และปากคลองนอยใหญ แลวคอยขยายตวขนไปตามสายนำา เชน สายคลองภม คลองอตะเภา คลองนาทบ คลองเทพา เปนตน ทเออตอการตดตอสอสารทางนำา ระหวางเมอง หรอชมชน ทางดานการคากบตางประเทศ สงขลามทะเล มลำานำา ลำาคลอง เปนเสนทางคมนาคม ทเออตอการทำาการคาระหวางประเทศมาชานาน โดยลงทนนอย คอลงทนเฉพาะการตอเรอ กสามารถเดนทาง และนำาผลผลตไปซอขายกนไดโดยงาย

ทำาใหสงขลาเปนสงคมพหเชอชาต และวฒนธรรมมายาวนาน กลมชาตพนธทมบทบาทอยในสงคมปจจบน กคอกลมชาตพนธทเคยมมาในอดต เชน กลมไทยเชอสายจน เชอสายมลาย และกลมฝรง ทเคยเขามาทำาธรกจการคาในอดต ปจจบนกลมเหลานกยงมบทบาทอย และเตบโตไปดวยกน แตกลมทมอทธพลสงสดปจจบนเปนคนไทยเชอสายจน และเชอชาตไทย และรองลงมาคอกลมเชอชาตมลายและกลมฝรงยโรป

ในดานการศกษา ศาสนา และวฒนธรรมนน จะเหนไดชดเจนวา สงคมสงขลาเปนสงคมทมพหวฒนธรรมทโดดเดนมาชานาน 3 วฒนธรรมทโดดเดนคอ วฒนธรรมไทยพทธ วฒนธรรมไทยจน และวฒนธรรมไทยมสลม สวนวฒนธรรมฝรงนนจะคอยๆแทรกซมเขามาทงในวฒนธรรมไทยพทธ ไทยจนและไทยมสลม ในขณะเดยวกนทใดมความเจรญ ทนนมการศกษา การศกษาเปนทงเหตและผลของการเปลยนแปลง คอทใดมการศกษา ทนนมความเจรญเชนเดยวกน

จากฐานคดทางวฒนธรรม การศกษา และดานศาสนา สงผลใหสงคมสงขลาเจรญเตบโตนำาในดานตางๆมากมาย เชนเปนผนำาทางดานธรกจการคา การลงทน ดานการศกษา ดานศาสนา ดานวฒนธรรมทองถน ดานการทองเทยว เมอมถนน รถไฟ ทะเล เชอมระหวางประเทศไทยกบประเทศมาเลเซย และมสนามบนนานาชาตขนทหาดใหญ กเทากบเปนการเชอม

22

ชองทางในการไปมาหาสระหวางกนไดงายขน ทำาการคาขายกนไดงายขน ประกอบกบสงขลายงมทรพยากรการทองเทยวทครบถวนสมบรณแหงหนงในโลก เหตปจจยเหลานคอทมาของความเจรญเตบโตของสงขลา และเปนจดสำาคญทเกดเปนเมองเลกเมองใหญขน

ดวยศกยภาพดงกลาวขางตน ทำาใหสงขลาเกดเมองใหญขน 2 เมองควบคกน คอ เมองสงขลา และเมองหาดใหญ โดยเมองสงขลาเปนศนยกลางการบรหารงานของภาครฐหรอราชการ เปนศนยกลางการคมนาคมขนสงทางนำา มทาเรอนำาลก และทาเรอประมง และเมองหาดใหญซงเปนศนยกลางดานธรกจการคาและบนเทง เปนศนยกลางการคมนาคมขนสง ทงทางบกและทางอากาศ คอมทารถยนต รถไฟ และมทาอากาศยานนานาชาต

นอกจากนน ปจจยทางการเมองกมผลกระทบตอสงขลามาโดยลำาดบ ตงแตอดตจนถงปจจบน ทงปจจยภายในและปจจยภายนอก และเมอเกดปรากฏการณทางการเมองไมปกต กจะสงผลกระทบตอสงคมสงขลาเสมอเปนสจธรรม

จากการทจงหวดสงขลาเปนศนยกลางดานธรกจ และทางการศกษาของภาคใต มการพฒนาดานการศกษาและการแพทยเตบโตโดดเดนมากกวาจงหวดอนๆในภาคใต ทำาใหเกดการอพยพยายถนของประชากรเขามาสจงหวดสงขลา สวนใหญมาจากจงหวดตางๆในภาคใต รองลงมาเปนภาคกลาง และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จากภาคเหนอมนอยทสด ในเขตเทศบาลนครหาดใหญมประชากรหนาแนนทสด

มลเหตของการอพยพยายถนเขามาม 2 ประการหลก คอ เพอการศกษา และเพอประกอบอาชพ เดกและเยาวชนสวนหนงอพยพเขามาศกษาในสถาบนการศกษา ซงมหลากหลายแขนงวชา และหลายระดบ ทงของภาครฐและเอกชน กระจายอยในเขตเทศบาลนครสงขลา และนครหาดใหญ จงเปนตวดงผสนใจการศกษา ทงเยาวชนและผตองการเพมวฒการศกษาอพยพเขาสจงหวดสงขลาจำานวนมาก ขณะเดยวกนดานการแพทยและพยาบาลกเตบโต เพราะมการผลตแพทยและพยาบาลไดเอง การใหบรการดานสขภาพกทำาไดดมศกยภาพมาก

ในอกมมหนงจงหวดสงขลา เปนศนยกลางดานธรกจ ทงดานอตสาหกรรมโรงงาน บรการ และอนๆ ประชากรรอบนอกเมองกดหรอตางจงหวดกด ตางอพยพยายถนเขามาสจงหวดสงขลา เพอประกอบอาชพและตงถนฐานอยในจงหวดสงขลา

สวนหนงจากเกษตรกรรมตนนำาลดลง ปรมาณดานอตสาหกรรมเพมขน ประชากรภาคเกษตรจงตองละทงถนฐานทองไรทองนา เขาไปใชแรงงานในภาคอตสาหกรรม การบรการ และอตสาหกรรมโรงงานมากขน เพอใหมรายไดเพมขน ในขณะเดยวกน เมอคาครองชพสงขน กเปนมลเหตเกดปญหานาๆชนด ทงปญหาเศรษฐกจ สงคม และการเมองตามมา

อนง ตงแตเกดความไมสงบขนใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต คอ ยะลา ปตตาน และนราธวาส และสวนหนงของจงหวดสงขลาดวยนน สงขลาตองทำาหนาทรองรบการเคลอนยายของประชากรจำานวนมาก ทงเขามาเพอการศกษาและประกอบอาชพ รวมทงการตงถนฐานถาวร

23

ในกลมผเคลอนยายดงกลาวน มทงกลมทางศาสนาและกลมอาชพ กลาวคอ มทงผนบถอศาสนาพทธและอสลาม และในทกสายอาชพ เขาสเมองและพนทรอบนอกเมอง รวมทงสถานศกษากมนกศกษาเพมขนอยางชดเจน สงผลใหเกดการแออด ทงดานทอยอาศย ดานการคมนาคม และในสถานศกษามากขน

เหตปจจยดงกลาวขางตน กลมคนทอาศยอยในจงหวดสงขลาปจจบน (พ.ศ. 2551) ซงมมากกวา 1.3 ลานคน จงมหลายหลากกลมอาชพ กลมสงคม กลมวฒนธรรม และกลมเศรษฐกจทตางระดบกน คอมทงชนชนลาง ชนกลาง และชนสงในแงเศรษฐกจ มความหลากหลายทงดานเชอชาต ศาสนา อาชพ เพมมากขน และคาดวาจะมจำานวนเพมขนอก โดยเฉพาะกลมชาวพมาทตองประสบภยธรรมชาตรนแรง ซงจะเขามาอยในภาคเกษตรกรรมและอตสาหกรรมโรงงานเพมมากขนในอนาคตอนใกล

จงหวดสงขลามอาณาบรเวณกวางขวางถง 16 อำาเภอ มความหลากหลายในดานทกๆ ดาน จงเปนเมองศนยกลางดานตางๆ ทเปนดานบวกมากมาย ในขณะเดยวกนกมฐานะเปนศนยกลางดานลบดวย คอมปญหาสงคมเกดขนมากมายหลายดาน ทงดานการดำารงชวต ทอยอาศย การศกษา สขภาพอนามย สงแวดลอม อาชญากรรม ยาเสพตด โสเภณ เปนตน

วสยทศนจงหวดสงขลา ขององคการบรหารสวนจงหวดสงขลาในการจดทำาผงเมองรวมจงหวดสงขลาโดยองคการบรหารสวนจงหวดสงขลา ไดมการ

เสนอแนะสรางวสยทศนจงหวดสงขลาในอนาคต ดงน“สงขลาเมองอยดมสข เปนศนยกลางดานการเกษตร อตสาหกรรม พาณชยกรรมของภาค

ใตตอนลาง ภายใตการบรณาการทสมดลดานการพฒนาเมองและชนบท”

ยทธศาสตรการพฒนา 4 ยทธศาสตร ประกอบดวย 1. การจดการดานการใชประโยชนทดนและโครงสรางพนฐานอยางบรณาการ 2. การเชอมโยงเปนศนยกลางการคมนาคมและขนสง 3. การบรหารจดการ อนรกษ ฟนฟทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม 4. การสงเสรมและพฒนากจกรรมทางเศรษฐกจอยางครบวงจร

สำาหรบการพฒนาระดบอำาเภอ ไดมการจดแบงกลมการพฒนาออกเปน 4 กลม คอ 1. กลมเกษตรกรรมและการทองเทยวเชงประวตศาสตร ประกอบดวย อ.ระโนด สทงพระ

กระแสสนธ และสงหนคร 2. กลมบรการดานการขนสงสนคา ประกอบดวย อ.สงหนคร รตภม ควนเนยง และบาง

กลำา

24

3. กลมศนยกลางเศรษฐกจหลก ประกอบดวย อ.หาดใหญ คลองหอยโขง นาหมอม และสะเดา

4. กลมพนทเศรษฐกจใหม ประกอบดวย อ.จะนะ เทพา นาทว และสะบายอย

วสยทศนจงหวดสงขลา ป 2553 “ศนยกลางการศกษา ธรกจการคา การบรการ และการขนสง เพอเปนประตสการคาโลก บนพนฐานความอยดมสข

และสนตสขของประชาชน”

พนธกจ1. การเพมขดความสามารถในการพฒนาเศรษฐกจ2. การพฒนาคณภาพคน และสงคม เพอเสรมสรางชมชนเขมแขง3. การบรหารจดการและดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน4. ความมนคง ความปลอดภยในชวตและทรพยสน5. การบรหารราชการใหเปนไปตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด

ประเดนยทธศาสตรท 1 การเพมขดความสามารถในการพฒนาเศรษฐกจ

เปาประสงค

1. ผลตภณฑมวลรวมของจงหวดสงขลามมลคาเพมขน

2. ภาคธรกจการคา การทองเทยว การบรการ และการขนสง มการพฒนาและ ขยายตวเพมขน

3. พฒนาระบบโลจสตกสใหมประสทธภาพสมาตรฐานสากล

4. เศรษฐกจภาคครวเรอนมความเขมแขงมากขน

ตวชวด / คาเปาหมาย 1. รอยละทเพมขนของผลตภณฑมวลรวมจงหวด รอยละ 22. จำานวนของนกทองเทยวทเพมขนรอยละ 2 3. รอยละทเพมขนของมลคาการคาระหวางประเทศรอยละ 5

25

4. รอยละทลดลงของจำานวนครวเรอนยากจนทมรายไดตำากวาเกณฑ จปฐ. รอยละ 50

กลยทธหลก1. พฒนาดานพรมแดนและชมชนชายแดน เพออำานวยความสะดวก ดานการคา และการ

ทองเทยว 2. พฒนาระบบโลจสตกสโดยเฉพาะเครอขายดานคมนาคมขนสงใหมประสทธภาพ3. สงเสรมใหภาครฐ และภาคเอกชนมโครงขายการสอสารอเลกทรอนกสใหเชอมโยงกนเพอ

อำานวยความสะดวก และลดตนทนทางการคา4. สนบสนนใหมการเชอมโยงการบนไปสภมภาคตางๆภายในประเทศ และตางประเทศ เพอ

ประโยชนทางการทองเทยว การคา และการขนสงสนคา เชน สนคาประเภทของสด เสยงาย เปนตน

5. สงเสรมและพฒนาการผลตสนคาเกษตรและผลตภณฑการเกษตรใหมคณภาพสรางมลคาเพม ลดตนทนการผลต และการบรหารจดการตลาดสนคาเกษตร

6. สงเสรมและสนบสนนการดำาเนนงานในรปแบบ Cluster ของภาคเกษตรกรรม อตสาหกรรม การบรการ และการทองเทยว

7. สงเสรมใหประชาชนดำาเนนชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง8. สงเสรมและสนบสนนการใชพลงงานทดแทน และการอนรกษพลงงานในภาค

อตสาหกรรม การขนสง ธรกจการคา การบรการ และภาคครวเรอน โดยมงเนนการมสวนรวมของประชาชน และคำานงถงสงแวดลอม

9. สงเสรมและพฒนาศกยภาพดานอตสาหกรรมใหมการสรางมลคาเพม สนคามคณภาพตามมาตรฐานสากล

10. พฒนาบคลากร สนคาดานการทองเทยว และสงเสรมการตลาดเชงรก เพอเพมศกยภาพดานการทองเทยว

11. สงเสรมการใชสทธประโยชนทางการคาและทรพยสนทางปญญา12. สนบสนนการจดทำาฐานขอมลและเครองชวดทางเศรษฐกจ

ประเดนยทธศาสตรท 2 การพฒนาคณภาพคนและสงคม เพอเสรมสรางชมชนเขมแขง

เปาประสงค1. มสถาบนทางการศกษาและแหลงเรยนร ทมศกยภาพ2. ประชาชนมคณภาพชวตทด มคณธรรม จรยธรรม3. สถาบนครอบครว องคกร เครอขาย และชมชน มความเขมแขง

26

ตวชวด / คาเปาหมาย 1. รอยละของสถานศกษาทไดรบการรบรองมาตรฐาน สมศ. รอยละ 852. โรงพยาบาลผานเกณฑการรบรองคณภาพมาตรฐาน เพมขนปละ 2 แหง3. อตราสวนการตายมารดาในพนทไมเกน 36 ตอการเกดมชพแสนคนในป 25544. จำานวนของประชาชนทเขารวมกจกรรมสงเสรมคณธรรม จรยธรรม รอยละ 5 ของ

ประชากรของจงหวดสงขลา5. รอยละของชมชนทผานการประเมนศกยภาพชมชนภายใตแนวคดเศรษฐกจพอเพยง

รอยละ 25

กลยทธหลก1. สงเสรมและสนบสนนใหประชาชนไดรบการศกษาทมคณภาพ และเหมาะสมตาม

ศกยภาพตอเนองตลอดชวต2. สนบสนนใหสถาบนการศกษาเปนแหลงผลตนวตกรรมและพฒนาองคความร3. เสรมสรางใหประชาชนมสขภาวะทด4. สงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมงานทำา มอาชพ และรายไดทมนคง5. เสรมสรางใหประชาชนมคณธรรม จรยธรรมตามหลกศาสนา6. สงเสรมสนบสนนใหผดอยโอกาสทางสงคม ใหเขาถงสวสดการสงคมอยางทวถงและเทา

เทยมกน7. เสรมสรางใหสถาบนครอบครว เครอขาย องคกร และชมชนเขมแขง 8. สงเสรมใหประชาชน องคกรเครอขาย อนรกษ ฟนฟ สบทอด วฒนธรรมและภมปญญา

ทองถน

ประเดนยทธศาสตรท 3 การบรหารจดการและดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน

เปาประสงคทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดรบการอนรกษและฟนฟใหมความอดมสมบรณขน

ตวชวด / คาเปาหมาย 1. คณภาพนำาในพนทวกฤตดขน 2 แหง คอ คลองอตะเภา และคลองสำาโรง2. พนทวกฤตไดรบการแกไขปญหาภยแลง/นำาทวม 3 แหง คอ คลองอตะเภา คาบสมทร

สทงพระ และลมนำาเทพา – นาทว3. พนทปาไมไมลดลง

27

4. สงกดขวางในแนวรองนำาทะเลสาบสงขลาลดลง รอยละ 100 ใน 4 ป5. ชายฝงทะเลทถกกดเซาะไดรบการแกไขปญหา 2 พนท6. จำานวนชมชน/หมบาน/อปท. ทมการนำาขยะกลบมาใชประโยชนใหม 10 แหงตอป

กลยทธ1. ลดความสกปรกทระบายลงสแหลงนำา และสงเสรมการประกอบการใหเปนมตรกบสง

แวดลอม2. อนรกษ ฟนฟ พฒนาแหลงนำา และระบบกระจายนำา3. ปองกน และเพมประสทธภาพการบงคบใชกฎหมายดานทรพยากรธรรมชาตและสง

แวดลอม4. ฟนฟและสงเสรมการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน5. สรางจตสำานกและสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในการบรหารจดการ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม6. กำาหนดเขต และขดลอกแนวรองนำา รวมทง การบงคบใชกฎหมายเพอรกษาแนวรองนำา7. สรางระบบปองกนการกดเซาะชายฝงอยางเปนระบบ โดยไมสงผลกระทบตอพนทตอ

เนอง8. สงเสรมและสนบสนนใหชมชน/หมบาน/อปท. เขามามสวนรวมในการลดปญหาขยะโดย

ใชหลก 3 R (Reduce Reuse Recycle)9. สงเสรมและสนบสนนการสรางศนยกำาจดมลฝอยภายใตการรวมกลมของอปท. (Cluster)

และเพมประสทธภาพระบบกำาจดขยะแบบถกสขลกษณะทมอยเดม และการจดการของเสยอนตราย

10. สงเสรมและสนบสนนการปลกปาทดแทน

ประเดนยทธศาสตรท 4 ความมนคง ความปลอดภยในชวตและทรพยสน

เปาประสงค1. ประชาชนดำารงชวตอยางปกตสข2. ชมชนมจตสำานกรกถนฐานบานเกด3. สงคมมสวนรวมและสมานฉนท

ตวชวด / คาเปาหมาย

1. รอยละของหมบานเสยงภยทไดรบการเสรมสรางศกยภาพชมชนในการจดการสาธารณภย รอยละ 60

28

2. จำานวนอบตเหตทางจราจรลดลงรอยละ 3

3. รอยละของหมบาน/ชมชนเขมแขงเอาชนะยาเสพตดอยางยงยนไมนอยกวารอยละ 95 (หมบาน ก,ข)

4. รอยละถวงเฉลยนำาหนกของคดทเกดขนและจบกมไดเพมขน รอยละ 5 ตอป

5. ความสำาเรจของการดำาเนนการตามมาตรการปองกนการกอความไมสงบ รอยละ 100

กลยทธหลก

1. เสรมสรางความร ความเขาใจ เพอใหเกดความมนคง ความปลอดภยในชวตและทรพยสน

2. วางมาตรการและดำาเนนการปองกนและแกไขปญหาการกอความไมสงบ การกอเหตรายรายวน และคดอจฉกรรจ

3. สรางความเชอมนในการบงคบใชกฎหมาย และการพสจนหลกฐานทางนตวทยาศาสตร จนนำาไปสความเขาใจและยอมรบของสงคม

4. รณรงค สรางจตสำานกใหประชาชน ร รก สามคค รกถนฐานบานเกด

5. สรางเครอขายปองกนและบรรเทาสาธารณภยอยางทวถง

6. เสรมสรางความร ความเขาใจ และสรางการมสวนรวมของทกภาคสวนในการแกไขปญหายาเสพตด

ยทธศาสตรท 5 การบรหารราชการใหเปนไปตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด

เปาประสงค

1. บคลากรภาครฐมขดสมรรถนะ และมจตสำานกดานคณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณ ในการปฏบตงานอยางโปรงใส สามารถตรวจสอบได

2. ประชาชนมความพงพอใจและเชอมนในมาตรฐานการใหบรการภาครฐ

3. ประชาชนมสวนรวมในกระบวนการบรหารจดการภาครฐ

4. องคกรภาคประชาชนมความเขมแขงในการสนบสนนและตรวจสอบการปฏบตงานของภาคราชการ

29

5. หนวยงานภาครฐปฏบตตามคานยม และวฒนธรรมองคกร เพอใหเปนไปตามหลกการบรการกจการบานเมองทด

ตวชวด / คาเปาหมาย

1. รอยละของบคลากรภาครฐไดรบการพฒนาขดสมรรถนะในการปฏบตงาน (ไมนอยกวารอยละ 60 )

2. รอยละของบคลากรภาครฐไดรบการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมในการปฏบตงาน และสรางจตสำานกทด ในการใหบรการ (ไมนอยกวารอยละ 60 )

3. ระดบความพงพอใจของประชาชนทมตอคณภาพการใหบรการภาครฐ ( รอยละ 85 )

4. จำานวนชองทางทประชาชนไดรบทราบขอมลขาวสารของหนวยงานภาครฐ (ไมนอยกวา 5 ชองทาง)

กลยทธ1. พฒนาบคลากรภาครฐใหมขดสมรรถนะ ทงดานความร ความสามารถ และทกษะในการปฏบตงาน2. สงเสรมการปองกนและปราบปรามการทจรตประพฤตมชอบในวงราชการ3. สงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการปฏบตงานภาครฐ4. พฒนากระบวนการเขาถงขอมลขาวสาร เทคโนโลย และสารสนเทศอยางตอเนองและทวถง5. เสรมสรางศกยภาพองคกรภาคประชาชนในการดำาเนนการสนบสนนและตรวจสอบภาครฐ

*************************************

การวเคราะหสภาพแวดลอมและขดสมรรถนะ (SWOT Analysis) ของจงหวดสงขลา

Strengths (จดแขง)1. เปนแหลงผลตและแปรรปยางพาราและอาหารทะเล2. มทรพยากรธรรมชาตทเออตอการพฒนาเศรษฐกจ3. มสนคาทางการทองเทยวทหลากหลายและสงอำานวยความสะดวกครบถวน4. เปนแหลงผลตพลงงานและศนยกลางการผลตและพฒนาปโตรเลยม

30

5. มทนทางสงคมทเขมแขงและหลากหลาย เชน บคลากรทางการศกษา การแพทย การทองเทยว ประเพณ วฒนธรรม ปราชญชาวบาน ภมปญญาทองถน กลมองคภาคประชาชน เปนตน

6. มโครงขายการคมนาคมทเชอมโยงทกประเภทพรอมพฒนาไปสระบบโลจสตกส 7. เปนศนยกลางการศกษาทกระดบในภาคใต8. มศนยประชมระดบนานาชาต9. เปนศนยกลางดานการคา การบรการ และการทองเทยว10. เปนศนยกลางการบรหารราชการของประเทศในภาคใต

Weaknesses (จดออน)1. ภาคเกษตร ภาคอตสาหกรรม วสาหกจชมชน และผลตภณฑชมชน บางสวนขาดการ

พฒนากระบวนการผลตทกอใหเกดมลคาเพม2. ขาดระบบการบรหารจดการเรองการตลาดสนคาเกษตรแบบครบวงจร3. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเสอมโทรม4. ขาดแคลนแรงงานไรฝมอ และแรงงานมฝมอบางสาขา5. มปญหาทางสงคม เชน พฤตกรรมเดกและเยาวชน และยาเสพตด เปนตน 6. ปญหาทดนทำากน และความขดแยงระหวางกลมอาชพ

Opportunities (โอกาส)1. มพนทตดตอกบประเทศมาเลเซย สามารถเชอมโยงการคา การลงทน และการทองเทยว2. มแผนงานการพฒนาเขตพฒนาเศรษฐกจ 3 ฝาย อนโดนเซย-มาเลเซย-ไทย

(Indonesia-Malaysia-Thailand Growth Triangle : IMT-GT)3. เปนประตเชอมโยงสการคา (Gate Way)4. อยในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต5. ความแตกตางดานการพฒนาระหวางพนทไทย – มาเลเซย

Threats (ภยคกคาม อปสรรค หรอขอจำากด)1. ราคาสนคาทางการเกษตรทสงออกขนอยกบกลไกราคาของตลาดโลก มาตรการดานการ

คาระหวางประเทศ2. ความเจรญเตบโตของเมองทำาใหม ปญหายาเสพตด ปญหาสงคม และมลภาวะทางสง

แวดลอม

31

3. การเกดภยธรรมชาตสงผลกระทบตอชวตและทรพยสน รวมทงผลผลตทางการเกษตร4. ปญหาความไมสงบในพนท จงหวดชายแดนภาคใตมผลกระทบดานการคา การลงทน

และการทองเทยว5. ภาวะเศรษฐกจโลกถดถอยสงผลกระทบตอเศรษฐกจโดยรวมของจงหวด6. ภาวะโลกรอนสงผลตอสภาวะแวดลอมของจงหวด

วสยทศนจงหวดสงขลา 2554

“สงขลา 2554 ศนยกลางธรกจการคา การบรการ และการศกษาภาคใต บนพนฐานความอยดมสขของประชาชน”

พนธกจ1. การเพมขดความสามารถในการพฒนาเศรษฐกจ2. การพฒนาคณภาพ คน สงคม ใหเขมแขง มคณธรรม จรยธรรม3. การบรหารจดการและดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน4. การเสรมสรางความมนคง ความปลอดภยในชวตและทรพยสน 5. การบรหารราชการใหเปนไปตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด

ประเดนยทธศาสตรท 1

การเพมขดความสามารถในการพฒนาเศรษฐกจ

เปาประสงค

1. การเพมมลคาผลตภณฑมวลรวม ภาคเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการ

2. ภาคธรกจการคา การทองเทยว และการบรการ มการขยายตวเพมขน3. พฒนาระบบโลจสตกสใหมประสทธภาพ

กลยทธหลก

1. สงเสรมและพฒนาการผลตสนคาเกษตรใหมคณภาพ และเพมมลคา2. สงเสรมและพฒนาศกยภาพดานอตสาหกรรมใหมการสรางมลคาเพม ม

คณภาพและมาตรฐานสากล 3. สงเสรมใหเกดการลงทนและสรางผประกอบการรายใหม

32

4. สงเสรมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ เพอลดตนทนการผลตภาคธรกจ 5. พฒนาและยกระดบความสามารถดานแรงงานใหมประสทธภาพ เพยงพอตอ

ความตองการของตลาดแรงงาน6. พฒนาระบบโลจสตกสและโครงสรางพนฐานดานการขนสงใหมประสทธภาพ7. สงเสรมและสนบสนนธรกจ การคา การบรการ และการทองเทยว8. สนบสนนการจดทำาฐานขอมลและเครองชวดทางเศรษฐกจ9. พฒนาโครงสรางพนฐานควบคกบการใชทรพยากรธรรมชาตอยางสมดล

เพอพฒนาเศรษฐกจและสงคม

เจาภาพหลก

1. สำานกงานเกษตรและสหกรณจงหวด2. สำานกงานอตสาหกรรมจงหวด3. การทองเทยวแหงประเทศไทย เขต 14. สำานกงานทองเทยวและกฬาจงหวด5. สำานกงานวฒนธรรมจงหวด6. ศนยการกฬาแหงประเทศไทยจงหวด7. สำานกงานพฒนาชมชนจงหวด8. สำานกงานพาณชยจงหวด9. ศนยสงเสรมการสงออกในภมภาค (หาดใหญ)10. สำานกงานคลงจงหวด11. สำานกงานสรรพสามตพนท12. ดานศลกากรสงขลา/สะเดา/ปาดงเบซาร/ทาอากาศยานหาดใหญ13. ททำาการปกครองจงหวด14. ธนาคารกรงไทย จำากด (มหาชน) สาขาสงขลา15. ธนาคารออมสน16. ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ17. สำานกงานจงหวดสงขลา18. สำานกงานแขวงการทางสงขลา19. สำานกงานทองถนจงหวด/องคกรปกครองสวนทองถน20. ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 1121. สำานกงานพลงงานจงหวด

33

22. สำานกงานขนสงจงหวด23. ทาเรอนำาลกสงขลา24. สถาบนพฒนาฝมอแรงงานภาค 1225. สำานกงานแรงงานจงหวด26. สำานกงานจดหางานจงหวด27. ฯลฯ

ประเดนยทธศาสตรท 2

การพฒนาคณภาพคน สงคมใหเขมแขง มคณธรรม และจรยธรรม

เปาประสงค

1. ประชาชนมคณภาพชวตทด2. สถาบนครอบครว ชมชน มความเขมแขง3. ประชาชนมคณธรรม จรยธรรม

กลยทธหลก

1. สงเสรม สนบสนนประชากรทกคนใหไดรบโอกาสทางการศกษาและการเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพและทวถง

2. พฒนาและเสรมสรางโอกาสแกคนพการ ผสงอาย และผดอยโอกาส ใหเขาถงสวสดการสงคมอยางทวถงและเทาเทยมกน

3. เสรมสรางสขภาวะใหประชาชนแขงแรง4. สงเสรม สนบสนน ครอบครวใหมความมนคงและชมชนเขมแขง5. ปลกจตสำานกดานคณธรรม จรยธรรมตามหลกศาสนา รวมทงอนรกษ

สบทอดประเพณ ศลปวฒนธรรมทดงาม และภมปญญาทองถน

เจาภาพหลก

1. สำานกงานเขตพนทการศกษาสงขลาเขต 1,2, 32. ศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด3. สถาบนการศกษาในสงกดคณะกรรมการอาชวศกษา4. สำานกงานแรงงานจงหวด5. สถาบนอดมศกษา

34

6. สถาบนพฒนาฝมอแรงงานภาค 127. สำานกงานพฒนาชมชนจงหวด8. สำานกงานวฒนธรรมจงหวด9. สำานกงานพระพทธศาสนาจงหวด10. สำานกงานสาธารณสขจงหวด11. สำานกงานประกนสงคมจงหวด12. สำานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด13. ตำารวจภธรจงหวด14. สำานกงานจงหวด15. สำานกงานประชาสมพนธจงหวด16. สำานกงานเกษตรสหกรณจงหวด17. สำานกงานจดหางานจงหวด18. ศนยปฏบตการตอสเพอเอาชนะยาเสพตด19. สำานกงานทองถนจงหวด /องคการปกครองสวนทองถน20. สำานกศลปกรท 13 สงขลา และหนวยงานในสงกด21. สำานกงานทองเทยวและกฬาจงหวด

ประเดนยทธศาสตรท 3

การบรหารจดการและดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน

เปาประสงค

1. ทรพยากรธรรมชาตไดรบการอนรกษ ฟนฟและใชประโยชนอยางเหมาะสม2. ประชาชนมจตสำานกและมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม3. สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม

กลยทธหลก

1. สงเสรมการอนรกษ และฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน

2. สงเสรมการมสวนรวมของประชาชน เครอขายชมชน และภาคสวนตางๆ ในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

35

3. สงเสรมและเสรมสรางศกยภาพองคกรปกครองสวนทองถนในการกำากบดแลและฟนฟคณภาพสงแวดลอมในพนทลมนำาทะเลสาบสงขลา

เจาภาพหลก

1. สำานกงานทดนจงหวด2. สำานกบรหารพนทอนรกษท 63. สำานกงานทรพยากรปาไมท 18 (สงขลา)4. สำานกงานปศสตวจงหวด5. สำานกงานประปาเขต 56. ศนยวจยทรพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนลาง7. สถานพฒนาทรพยากรปาชายเลนท 388. สถาบนวจยการเพาะเลยงสตวนำาชายฝง9. ศนยวจยและพฒนาประมงชายฝงสงขลา10. ศนยวจยและพฒนาประมงนำาจดสงขลา11. สำานกงานประมงจงหวด12. ศนยปองกนและปราบปรามประมงทะเลภาคใตตอนลาง13. สำานกงานโยธาธการและผงเมองจงหวด14. สำานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด15. สำานกงานเกษตรจงหวด16. สำานกงานพฒนาทดนเขต 1217. สถานพฒนาทดนสงขลา18. สำานกงานเกษตรและสหกรณจงหวด19. สำานกงานทรพยากรนำาภาค 820. โครงการชลประทานสงขลา21. ศนยทรพยากรนำาบาดาลท 1122. สำานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด23. ศนยอตนยมวทยาภาคใตฝงตะวนออก24. สำานกงานสงแวดลอมภาคท 1625. สำานกงานพฒนาชมชนจงหวด26. สำานกงานอตสาหกรรมจงหวด27. สำานกงานทองถนจงหวด/องคกรปกครองสวนทองถน28. สำานกงานขนสงจงหวด

36

29. ตำารวจภธรจงหวด30. สำานกงานพลงงานจงหวด31. สำานกงานทางหลวงชนบท32. สำานกงานแขวงการทางสงขลา33. ฯลฯ

ประเดนยทธศาสตรท 4การเสรมสรางความมนคง ความปลอดภยในชวตและทรพยสน

เปาประสงค

1. ประชาชนดำารงชวตอยางปกตสข2. ชมชนมจตสำานกรกถนฐานบานเกด3. สงคมมสวนรวมและสมานฉนท

กลยทธหลก

1. เสรมสรางความร ความเขาใจ ในการปองกน แกไขปญหาความมนคงและความปลอดภยในชวตและทรพยสน

2. ฟนฟ และสรางจตสำานกให ประชาชน ชมชน และสงคม เกดความรกถนฐานบานเกด

3. การปองกน และปราบปราม การกระทำาผดกฎหมายทกรปแบบในพนทอยางตอเนอง โดยการมสวนรวมของทกภาคสวน

4. พฒนาดานการขาวอยางมสวนรวม

เจาภาพหลก คณะกรรมการความมนคง

ประเดนยทธศาสตรท 5

การบรหารราชการใหเปนไปตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด

เปาประสงค

1. บคลากรภาครฐมขดความสามารถ มคณธรรม และจรยธรรมในการปฏบตงานเพมขน

2. ประชาชนมความพงพอใจในคณภาพการใหบรการของหนวยงานภาครฐ

37

3. หนวยงานภาครฐมการปฏบตงานทโปรงใส และตรวจสอบได 4. ยกระดบการมสวนรวมของประชาชนในทกภาคสวน

กลยทธหลก

1. พฒนาบคลากรภาครฐ ภาคเอกชน และประชาชน ใหมความรความสามารถและทกษะในดานกฎหมายสทธเสรภาพของประชาชน

- เรงรดพฒนาบคลากรภาครฐใหมความรความสามารถทางกฎหมายทนตอความจำาเปนของราชการและความเปลยนแปลงของโลก

- พฒนาขดสมรรถนะและวฒนธรรมการทำางานของบคลากรและหนวยงานในจงหวด

- เสรมสรางความรความเขาใจเกยวกบสทธ หนาทใหประชาชนและเยาวชน

2. สงเสรมการปองกนและปราบปรามการทจรตประพฤตมชอบในวงราชการ- มมาตรการปองกนและปราบปรามการทจรตประพฤตมชอบในวง

ราชการ

3. เสรมสรางการปฏบตราชการตามหลกธรรมาภบาล- ปรบปรงรปแบบการทำางานอำานวยความสะดวก ลดขนตอน และ

กระบวนการทำางานขยายการใหการบรการประชาชน อาท ศนยบรการอเลกทรอนกส (E-Service)

- ปรบปรงศกยภาพของหนวยงานภาครฐใหมความยดหยน คลองตวสามารถตอบสนองตอการแกปญหาเรงดวน หรอเหตการณวกฤต

- สรางและพฒนาความโปรงใสในการปฏบตงานของหนวยงานภาครฐ

4. บรณาการการทำางานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม และสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน

- สรางความร ความเขาใจในสทธเสรภาพและหนาทของประชาชน - บรณาการการทำางานทงแนวดงและแนวราบโดยสรางกลไกเชอมโยง

การทำางานรวมกนระหวางภาคราชการ (ราชการสวนกลาง สวนภมภาคและทองถน รวมถงการบรหารราชการในตางประเทศ) ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

38

- สนบสนนใหภาคประชาชนและเจาหนาทของรฐมสวนรวมในการรณรงคอยางจรงจง ปลกฝงจตสำานกและคานยมของสงคมใหประชาชนรวมกนตอตานการทจรตและประพฤตมชอบทงในภาคราชการและภาคเอกชนเพอใหเกดความโปรงใสในการปฏบตงาน

- สนบสนนทบทวนผนำาชมชนหรอปราชญทองถน องคกรพฒนาเอกชน เพอนำาขอมลเสนอของชมชนทองถนมาสการตดสนใจของจงหวด

5. ประชาสมพนธและเผยแพรขอมลขาวสารสวนราชการใหกบประชาชนอยางตอเนองและทวถง

- สงเสรมกระบวนการจดการทด (ธรรมาภบาล) - สงเสรมและสนบสนนการดำาเนนงานของสมาคม กลมชมรมอาสา

สมคร ดานการคมครองผบรโภค- สงเสรมใหมระบบคมครองผบรโภคอยางมประสทธภาพและทวถง- เผยแพรและสงเสรมใหมการนำาศลธรรม และคณธรรมมาใชในการ

ดำารงชวตและประกอบกจการ

6. พฒนาการเขาถงเทคโนโลยและสารสนเทศ

เจาภาพหลก

1. สำานกงานจงหวด2. โรงพยาบาลหาดใหญ/โรงพยาบาลสงขลา3. ตำารวจภธรจงหวด4. สำานกงานยตธรรมจงหวด5. ททำาการปกครองจงหวด6. สำานกงานทดนจงหวด7. สำานกงานคลงจงหวด8. สำานกงานทองถนจงหวดสงขลา/องคกรปกครองสวนทองถน9. สำานกงานพาณชยจงหวด10. สำานกงานอตสาหกรรมจงหวด11. สำานกงานสาธารณสขจงหวด12. สำานกงานสวสดการและคมครองและแรงงานจงหวด

39

13. สำานกงานวฒนธรรมจงหวด14. ศนยดำารงธรรม15. สำานกงานพฒนาชมชนจงหวด16. สำานกงานประกนสงคมจงหวด17. สำานกงานแรงงานจงหวด18. ฯลฯ

บทท2สถานการณสขภาพทสำาคญ

40

1. สถานการณโรคทางสาธารณสข ขอมลทวไป

จงหวดสงขลามสถานบรการสาธารณสขของภาครฐและเอกชน รวมทงหมด 31 แหง 3,270 เตยง (ไมมเตยง 5 แหง) แยกเปน

1. สถานบรการสาธารณสขภาครฐ สงกดกระทรวงสาธารณสข 16 แหง 1,916 เตยง ประกอบดวย โรงพยาบาลศนย (รพ.หาดใหญ) 1 แหง ขนาด 596 เตยง โรงพยาบาลทวไป (รพ.สงขลา) 1 แหง ขนาด 480 เตยง โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร 1 แหง ขนาด 300 เตยง โรงพยาบาลชมชน 15 แหง (ขนาด 60 เตยง 3 แหง (รพ.ระโนด/รพ.สมเดจฯนาทว/รพ.จะนะ) ขนาด 30 เตยง 12 แหง) สถานอนามย 175 แหง (สอ.ขนาดใหญ 21 แหง สอ.ทวไป 154 แหง)

2. สถานบรการสาธารณสขของรฐสงกดกระทรวงอน 10 แหง 832 เตยง ไดแก โรงพยาบาลสงขลานครนทร ขนาด 770 เตยง โรงพยาบาลทนตกรรม มหาวทยาลยสงขลานครนทร ขนาด 12 เตยง โรงพยาบาลคายเสนาณรงค (กองทพบก) ขนาด 60 เตยง โรงพยาบาลฐานทพเรอสงขลา (กองทพเรอ) ขนาด 10 เตยง โรงพยาบาลกองบน 56 (กองทพอากาศ) ขนาด 10 เตยง และศนยบรการสาธารณสขของเทศบาล รวม 22 แหง

3. สถานบรการสาธารณสขของเอกชน มโรงพยาบาลเอกชน จำานวน 5 แหง 522 เตยง ไดแก โรงพยาบาลกรงเทพหาดใหญ ขนาด 120 เตยง โรงพยาบาลศครนทร ขาด 120 เตยง โรงพยาบาลราษฎรยนด ขนาด 196 เตยง โรงพยาบาลมตรภาพสามคค ขนาด 56 เตยง โรงพยาบาลพทยเวช ขนาด 30 เตยง และม

4. คลนกเอกชน รวม จำานวน 326 แหง โดยประกอบดวย คลนกเอกชน รวม 326 แหง (คลนกเวชกรรมทวไป 162 แหง, คลนกเวชกรรมเฉพาะทาง 73 แหง, คลนกการพยาบาลและผดงครรภ 2 แหง, คลนกกายภาพบำาบด 3 แหง, คลนกเทคนคการแพทย 6 แหง, คลนกการแพทยแผนไทย 6 แหง)

5. คลนกทนตกรรม รวม 70 แหง (ทนตกรรมทวไป 66 แหง, ทนตกรรมเฉพาะทาง 2 แหง, ทนตกรรมชนสอง 2 แหง) รานขายยา รวม 381 แหง (รานขายยาแผนปจจบน (ขย.1) 221 แหง, รานขายยาแผนปจจบนบรรจเสรจ (ขย.2) 92 แหง, รานขายยาแผนโบราณ (ขยบ.) 68 แหง

6. สถานบรการเพอสขภาพ รวม 72 แหง (สปาเพอสขภาพ 6 แหง, นวดเพอสขภาพ 61 แหง, นวดเพอเสรมสวย 5 แหง)

01000200030004000

รพ.สงกด สธ. รพ.สงกดอน ๆ รพ.เอกชน

จำานวนโรงพยาบาล(แหง)จำานวนเตยง

41

1,916 เตยง522 เตยง832 เตยง เตยง

ลำาดบ กลมโรคจำานวน อตราปวย (คน) (ตอแสน

ประชากร)

1โรคแทรกซอนในการตงครรภ การเจบครรภ การคลอด ระยะหลงคลอด (63) 17,601 1,361.82

2อาการผดปกตทพบไดจากการตรวจทางคลนกและหองปฏบตการ (67) 11,275 872.36

3 ความผดปกตอน ๆ ทเกดขนในระบบปรกำาเนด (65) 9,715 751.674 โรคตดเชออน ๆ ของลำาไส (2) 7,505 580.67

5ความผดปกตเกยวกบตอมไรทอ โภชนาการและเมตะบอลสมอน (19) 6,937 536.73

6 โรคอน ๆ ของระบบยอยอาหาร (50) 6,612 511.587 โรคความดนโลหตสง (32) 6,174 477.698 โรคเบาหวาน (18) 4,636 358.699 ปอดอกเสบ (39) 4,630 358.2310 ระบบหายใจสวนบนตดเชอเฉยบพลนและโรคอนๆทาง

ระบบหายใจสวนบน (37)4,593 355.37

11ผขบขจกรยานยนตไดรบบาดเจบจากอบตเหตจากการขนสง (69) 4,426 342.45

12 โรคตดเชอและปรสตอน ๆ (10) 4,137 320.09คลอดปกต 10,997 850.86

แหลงขอมล : รง. 505 (ตค.46 - กย. 47) งานขอมลขาวสาร สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา

1.2 จำานวนและสาเหตการปวยของผปวยนอก 10 อนดบแรก จงหวดสงขลา ปงบประมาณ 2550 จำาแนกรายโรค ลำาดบท

สาเหตการปวยจำานวน อตราตอแสน

ประชากร( คน )

1 โรคระบบหายใจ (10)535,635 40,900.50

42

2 โรคระบบไหลเวยนเลอด (9)298,573 22,798.71

3 โรคระบบยอยอาหาร รวมโรคในชองปาก (11)267,862 20,453.65

4 อาการ อาการแสดงและสงผดปกตทพบไดจากการตรวจทางคลนก (18)

236,768 18,079.34

5 โรคระบบกลามเนอ รวมโครงราง และเนอยดเสรม (13)

213,717 16,319.20

6โรคเกยวกบตอมไรทอ โภชนาการ และเมตะบอลสม (4)

184,337 14,075.77

7 สาเหตภายนอกอนๆ ททำาใหปวยหรอตาย (21)169,753 12,962.15

8 โรคตดเชอและปรสต (1)149,904 11,446.50

9 โรคผวหนงและเนอเยอใตผวหนง (12)127,396 9,727.82

10 โรคระบบสบพนธรวมปสสาวะ (14) 78,359 5,983.41 แหลงขอมล : รง. 504 (ตค.49 - กย.50) งานขอมลขาวสารกลมพฒนายทธศาสตรสาธารณสข สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลาหมายเหต : อตราตอแสนจากประชากรกลางป (1 กค.50) จำานวน 1,309,605 คน 1,309,605 จำานวนและสาเหตการปวยของผปวยนอก 10 อนดบแรก จงหวดสงขลา ปงบประมาณ 2549 จำาแนกรายโรค

ลำาดบท

สาเหตการปวยจำานวน อตราตอ

แสนประชากร( คน )

1 โรคระบบหายใจ (10) 509,630 39,425.33

2 โรคระบบยอยอาหาร รวมโรคในชองปาก (11) 241,804 18,706.13

3 โรคระบบไหลเวยนเลอด (9) 237,195 18,349.57

43

4 อาการ อาการแสดงและสงผดปกตทพบไดจากการตรวจทางคลนก (18) 207,399

16,044.53

5 โรคระบบกลามเนอ รวมโครงราง และเนอยดเสรม (13) 182,776

14,139.68

6โรคเกยวกบตอมไรทอ โภชนาการ และเมตะบอลสม (4) 147,074

11,377.75

7 สาเหตภายนอกอนๆ ททำาใหปวยหรอตาย (21) 146,342 11,321.12

8 โรคตดเชอและปรสต (1) 136,381 10,550.53

9 โรคผวหนงและเนอเยอใตผวหนง (12) 114,369 8,847.67

10 โรคระบบสบพนธรวมปสสาวะ (14) 73,045 5,650.81

แหลงขอมล : รง. 504 (ตค.48 - กย.49) งานขอมลขาวสารกลมพฒนายทธศาสตรสาธารณสข สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลาหมายเหต : อตราตอแสนจากประชากรกลางป (1 กค.49) จำานวน 1,290,646 คน

1.3 ตารางแสดง 10 อนดบแรกโรคทเปนปญหาสาธารณสข จงหวดสงขลา ปงบประมาณ 2550

อนดบ

โรคจำานวนปวย อตราปวย /

แสนจำานวนตาย

อตราตาย / แสน( คน ) ( คน )

1 อจจาระรวง 23,124 1,765.72 0 0.002 ไขไมทราบสาเหต 5,674 433.26 0 0.003 มาลาเรย 4,137 315.90 0 0.004 ตาแดง 3592 274.28 0 0.005 ปอดบวม 2,620 200.06 2 0.156 ไขเลอด 2,401 183.34 5 0.38

44

ออก(DHF,DF,DSS)

7 อาหารเปนพษ 1,260 96.21 0 0.008 สกใส 869 66.36 0 0.009 คางทม 663 50.63 0 0.0010 วณโรค(ทกระบบ) 431 32.91 3 0.23

แหลงขอมล : รง.506 ( มค.-ธค.50 ) งานระบาดวทยาและควบคมโรค สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา

1,309,605.00

หมายเหต : อตราตอแสนจากประชากรกลางป (1 กค.50) จำานวน 1,309,605 คน

ตารางแสดง 10 อนดบแรกโรคทเปนปญหาสาธารณสข จงหวดสงขลา ปงบประมาณ 2549อนดบ

โรคจำานวนปวย

อตราปวย / แสนจำานวนตาย อตราตาย /

แสน( คน ) ( คน )1 อจจาระรวง 26,462 2,050.29 0 02 ตาแดง 5502 426.29 0 0

3ไขไมทราบสาเหต

4,813 372.91 0 0

4 ปอดบวม 2,731 211.59 0 05 อาหารเปนพษ 1,784 138.22 0 06 มาลาเรย 1,355 104.98 0 07 สกใส 929 71.97 0 08 ไขเลอดออก 886 68.64 0 09 ไขหวดใหญ 405 31.37 0 0

10วณโรค(ทกระบบ)

367 28.43 0 0

แหลงขอมล : รง.506 ( มค.-ธค.49 ) งานระบาดวทยาและควบคมโรค สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลาหมายเหต : อตราตอแสนจากประชากรกลางป ( 1 กค. 49 ) จำานวน 1,290,646 คน

45

ตารางแสดง 10 อนดบแรกโรคทเปนปญหาสาธารณสข จงหวดสงขลา ปงบประมาณ 2548อนดบ

โรคจำานวนปวย

อตราปวย / แสนจำานวนตาย อตราตาย /

แสน( คน ) ( คน )1 อจจาระรวง 19,376 1,516.41 3 0.23

2ไขไมทราบสาเหต

4487 351.16 0 0

3 ปอดบวม 2,661 208.25 3 0.234 ตาแดง 2,437 190.73 0 05 อาหารเปนพษ 1,486 116.3 0 06 ไขเลอดออก 1,130 88.49 1 0.077 สกใส 1,054 82.49 0 08 ไขหวดใหญ 858 67.15 0 0

9วณโรค(ทกระบบ)

665 52.04 0 0

10 คางทม 378 29.58 0 0

แหลงขอมล : รง.506 ( มค.-ธค.48 ) งานระบาดวทยาและควบคมโรค สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลาหมายเหต : อตราตอแสนจากประชากรกลางป ( 1 กค. 48 ) จำานวน 1,277,929 คน

1.4 มาเลเรยฟนชพเหตแรงงานตางดาว – ความไมสงบ นายแพทยสเทพ วชรปรยานนท นายแพทยสาธารณสข จ.สงขลา เปดเผยวา พบผปวย

โรคไขมาลาเรยใน จ.สงขลา จำานวน 1,422 ราย สงเปนอนดบ 3 ของภาคใต รองจาก จ.ระนอง และยะลา 4 อำาเภอทพบการระบาดของโรคไขมาลาเรย และมจำานวนผปวยสงสด คอ อ.สะบายอย 605 ราย อ.นาทว 491 ราย อ.สะเดา 308 ราย และ อ.เทพา 17 ราย เนองจากเปนพนทปาเขา มภเขาสงชน และเปนพนททมการระบาดมาตงแตอดตจนถอเปนโรคประจำาถน

46

มาตรการปองกน ไดสงการใหสาธารณสขทง 4 อำาเภอ คมเขมและเฝาระวงโรคอยางตอเนอง พรอมทงพนสารเคมฆายงกนปลองตามบานเรอน สวนยาง และเชงเขา รวมทงเจาะเลอดหาไขมาลาเรยในกลมแรงงานตางดาวทเขามาทำางานในสวนยางพารา เพอปองกนการระบาดของโรค

ป 2549 มผปวยโรคมาลาเรยทงหมด 63,276 ราย เปนคนไทย 27,765 ราย และตางชาตทเขามาใชแรงงาน 35,511 ราย โดยมการระบาดรนแรงมากขนในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไดแก ยะลา นราธวาส สงขลา และปตตาน เนองมาจากความไมสงบในพนท เจาหนาทไมสามารถเขาไปควบคมโรคในพนทไดอยางตอเนอง ทำาใหการแพรระบาดจงแพรกระจายวงกวางขนเรอยๆ

สะบายอยแชมปสงขลาฝายควบคมโรค สำานกงานงานสาธารณสขจงหวดสงขลา รายงานสรปผลการดำาเนนงาน

ควบคมการระบาดโรคไขมาเลเรย จงหวดสงขลา โดยแสดงจำานวนผปวยดวยโรคไขมาเลเรย จำาแนกรายอำาเภอ ป พ.ศ.2550 ระหวางเดอนมกราคม –มถนายน 2550 พบผปวยสงสด ทอำาเภอสะบายอย จำานวน 1,581 คน รองลงมาไดแก อำาเภอนาทว จำานวน 791 คน อำาเภอสะเดา 449 คน และอำาเภอเทพา 28 คน

สำาหรบอำาเภออนพบวามผปวยปรมาณนอย อำาเภอคลองหอยโขง จำานวน 6 คน อำาเภอเมองจำานวน 4 คน อำาเภอจะนะจำานวน 2 คน อำาเภอระโนดจำานวน 2 คน อำาเภอรตภมจำานวนจำานวน 1 คน อำาเภอหาดใหญจำานวน 2 คน อำาเภอนาหมอมจำานวน 1 คน อำาเภอควนเนยง 1 คน อำาเภอบางกลำาจำานวน 1 คน สวนอำาเภอสทงพระ อำาเภอกระแสสนธ และอำาเภอสงหนครไมพบผปวย

แรงงานตางดาวแพรโรคนายสายณห ชวยจนทร จดหางานจงหวดสงขลา กลาววาแรงงานจากประเทศลาวและ

กมพชา ระหวางวนท 23 เมษายน - 31 สงหาคม พ.ศ.2550 เพอพสจนสญชาตออกหนงสอเดนทางและประทบตราวซาพรอมออกใบอนญาตการทำางานทถกตองตามกฏหมายใหกบแรงงานตางดาว ทผานมาในป 2549 ไดมนายจางแจงยอดจดทะเบยนไว จำานวน 1,400 คน เปนสญชาตลาว 800 คน สญชาตกมพชา 600 คน

แรงงานตางดาวกมพชาทเดนทางมาพสจนสญชาตตงแตวนท 23 เมษายน จนถงวนท 28 เมษายน พ.ศ. 2550 มจำานวน 184 คน คาดวาเมอถงกำาหนดเวลาในวนท 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 จะมนายจางนำาแรงงานตางดาวชาวกมพชามาแจงสญชาตใกลเคยงกบทแจงไวเดม เนองจากแรงงานทลงเรอประมงไปทำางานในทะเลเรอยงไมกลบเขามาททาเรอ จงยงไมสามารถนำาแรงงานตางดาวชาวกมพชาเขามาตรวจพสจนสญชาตได

47

สถานการณโรคมาลาเรยในรอบ 3 เดอนแรกของ ป 2550 ตงแต 1 มกราคม ถง 31 มนาคม 2550 พบผปวยทงหมด 8,567 ราย เปนชาวไทย 4,718 ราย ตางชาต 3,849 ราย พนททพบผปวยไทยมากทสด 10 จงหวดอนดบ 1 ไดแก ตาก 958 ราย รองลงมาไดแก ยะลา 830 ราย สงขลา 587 ราย แมฮองสอน 304 ราย จนทบร 281 ราย นราธวาส 208 ราย อบลราชธาน 158 ราย ระนอง 121 ราย ชมพร 115 ราย และกาญจนบร 114 ราย

จากสภาพปญหา ทเออ จากเหตปจจยเหมาะสมจงทำาใหโรคมาเลเรยกลบมาระบาดอกครง

1. ผแพรเชอ เสยงสง คอ พมา ยายถน2.เจาหนาท มาเลเรย และ โครงการงบประมาณมาเลเรยลดลงจาก ความสำาเรจในอดต

จนกระทง งบประมาณ และกำาลงคนดานมาเลเรยหายไปเกอบหมด อปท. เชน อบจ. เทศบาล อบต. กยงไมพรอมทจะรบภาระกจตอ จงเปนเงอนเวลาทออนกำาลงถวนหนา แตเชอไมไดออนขอตามสภาพอากาศ ฝนแดด อำานวย ในป 2549

1.5 สถานการณปญหาประเดนอบตเหตจราจร1. จากสถานการณการบาดเจบจากสาเหตภายนอก 19 สาเหต ของโรงพยาบาลใน

สงกดกระทรวงสาธารณสข 17 แหงในจงหวดสงขลา พบวา อบตเหตจราจรเปนสาเหตหลกของการบาดเจบและเสยชวตของประชากรในจงหวด โดยสถานการณการเกดอบตเหตของประชากรในป 2550 พบวามจำานวนผบาดเจบเพมสงขนจากป 2549 รอยละ 10 (ผบาดเจบป 2549 จำานวน 21,884 คน ป 2550 จำานวน 24,146 คน) และมจำานวนผเสยชวตในป 2550 เพมสงขนจากป 2549 ถงรอยละ 23 (ผเสยชวตป 2549 จำานวน 227 คน ป 2550 จำานวน 279 คน)

2. การรวบรวมขอมลการเฝาระวงการบาดเจบ (IS) ของโรงพยาลศนยหาดใหญ ในป 2550 พบวา กลมอายทไดรบบาดเจบจากอบตเหตจราจรมากทสด คอ กลมเดกและเยาวชน อายระหวาง 15 - 20 ป ถงรอยละ 84 ของผบาดเจบทงหมด ชวงเวลาทนกเรยนประสบอบตเหตมากทสด คอ ชวงเวลาระหวาง 15.00 - 21.00 น. ซงเปนเวลาหลงเลกเรยนของกลมดงกลาว

3. รถจกรยานยนตเปนพาหนะทกอใหเกดอบตเหตสงสด ถงรอยละ 80 ในปจจบนรถจกรยานยนตมปรมาณเพมมากขน การบาดเจบจากการขบขรถจกรยานยนตพบวา สวนใหญเกดจากการขบรถเรวเกนกำาหนด และการไมสวมใสหมวกนรภยในขณะขบขรถ ยงเปนสาเหตหลกของการบาดเจบทางสมอง ซงกอใหเกดการบาดเจบ พการ และเสยชวตมากทสด

4. พฤตกรรมการขบขรถทขาดความระมดระวง การไมรกษากฎจราจร เมาแลวขบ การขบขรถโดยขาดความชำานาญ และความประมาท เปนสาเหตหลกของการเกดอบตเหต

48

จราจร การบงคบใชกฎหมายทเขมงวด จรงจง การใหความรและประชาสมพนธเพอเสรมสรางความตระหนกและการสรางกระแสในการขบขปลอดภย การปรบปรงโครงขายถนน เปนยทธศาสตรทสำาคญในการชวยปองกนและแกไขปญหาอบตเหตจราจร

5. ประชาชนอกจำานวนหนง ยงไมมความรเร องวธการชวยเหลอผบาดเจบจากอบตเหตจราจร ณ จดเกดเหต ทำาใหการชวยเหลอเปนไปอยางไมถกตอง อนจะสงผลใหการบาดเจบของผปวยเพมมากขน การใหความรเร องการแจงเหตฉกเฉนผานเครอขาย 1669 และการใหความรเร องการชวยเหลอผบาดเจบเบองตน ชวยใหการดแลผปวยเปนไปอยางถกตอง ลดความสญเสยทอาจจะเกดขนจากการชวยชวตไมถกตอง

2. ไฟใตเผาธรกจสงขลาเหตรายลามพนทใหม จากเหตการณความไมสงบทเกดขนในพนทจงหวดชายแดนภาคใตตงแตเดอนมกราคม 2547 จนถงเดอนพฤษภาคม 2550 มผเสยชวตและบาดเจบไปแลวจำานวน 6,854 คน โดยมยอดผเสยชวตประมาณ 2,303 คน และบาดเจบ 3,793 คน

แมเหตการณความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต จะมความเขมขนอยใน 3 จงหวดอนไดแก ปตตาน ยะลา และนราธวาส ตองไมลมวาตลอดเวลาทผานมาสงขลาเปนพนทเปาหมายของผกอการ ทงในแงบางอำาเภออนมความใกลชดทางเชอชาต ประวฒนธรรม ประวตศาสตร รวมกบ 3 จงหวดภาคใต ความเปนเมองเศรษฐกจสำาคญของภาคใตอยางหาดใหญถกเปนเปาหมายโจมต และแมแตคำาวาเหตการณไมสงบเกดขนในจงหวดสงขลา ณ จดใดกตามยอมสงผลสะเทอนทางยทธศาสตรสงกวา 3 จงหวดชายแดนภาคใต

ธรกจซบจากรายงานขาวแมคาขายผลไมตลาดสนตสข ถนนนพทธอทศ 2 ซงเปดรานขายผลไม

มา 7 ป สะทอนปญหาวา สภาพการคาขายตอนนแยมาก ขายของไมคอยไดหลงเกดระเบดครงลาสดในรอบท 3 จำานวน 7 ลก รวมทงภาวะเศรษฐกจไมคอยดกยงซำาเตมหนก แมแตในชวงวนศกร เสาร อาทตย ชาวมาเลเซยกหายไปหมด สวนกลมคนไทยทมาประชม หรอคนจากกรงเทพฯหรอตางจงหวดหายหนาไปหมด ตอนนขายไดแควนละ 2 พนบาทเทานน จากเมอกอนขายไดวนละ 6-7 พนบาท เจพร เจาของรานขาวตมใตซาวอย ตลาดสนตสข กลาววา เปดกจการมานานกวา 30 ปแลว เมอกอนเปดรานถงเชา เพราะลกคาเยอะตลอดทงวนทงคน มพนกงาน 15 คน แตหลงถกลอบวางระเบด 7 ลก ทางฝงมาเลเซยกออกขาวเตอนคนในประเทศไมใหมาหาดใหญ ทำาใหซบเซามาก วนนถอวาหนกสด ตองลดคนงานเหลอเพยง 3 คน ตอนนแมคาไดแตมองหนากนและนงตบยง แตกจำาเปนตองเปดรานตอไป เพราะไมรจะหนไปไหน หรอไปทำาอาชพอนกลำาบาก ไดแตรอวาอกไมนานคงจะดขน

49

ขณะทพนกงานขายรานรงนกสยาม ซงจำาหนายรงนก หฉลาม และอาหารจนรายใหญ บรเวณถนนนพทธอทศ 3 เปดเผยวา ยอดขายตกลงไปกวา 70% ลกคามาเลเซย สงคโปร หายไปเกอบหมด ปกตหนารานรงนกสยามจะมแผงขายสนคาเตมฟตปาท แตวนนแมคาทงแผงปดรานหนระเบดไปหมดแลว แตทางเจาของรานยงยนยนวาตองเปดรานตอไป อยางนอยใหลกคารวามาหาดใหญยงมรงนก หฉลาม กระเพาะปลาทอรอยเปนจดขายของเมองน

สภาพการคาขายในตลาดสนตสข กมหยง และยานธรกจการคาสำาคญของเมองหาดใหญ หางสรรพสนคาทงโอเดยน เซนทรล ลการเดนสพลาซา ผประกอบการตางบนเปนเสยงเดยวกนวา “แยแลว” เพราะสมมนากรปใหญๆ และนกทองเทยวไมเขามาเลย ทำาใหยอดขายลดลงเกนครง บรรยากาศภายในหองคาหลกทรพยหาดใหญกอยในสภาพเงยบเหงาหนกกวาเดม ยอดการซอขายบางตา ซงในสถานการณปกตหองคาเมองหาดใหญจะมวอลมการซอขายหนมากเปนอนดบสองรองจากตลาดหนในกรงเทพฯ

โรงแรมเลกกจการธรกจโรงแรมในเมองหาดใหญตกอยในสภาพซบเซามาอยางตอเนอง หลงจากไดรบผล

สะเทอนจากปญหาความไมสงบในพนทชายแดนภาคใตทลกลามเขามา นายสมชาต พมพธนะพนพร นายกสมาคมโรงแรมหาดใหญ-สงขลา เปดเผยวา โรงแรมทกแหงในเขตพนท อ.หาดใหญ จ.สงขลา อยในภาวะซบเซาและแบกรบภาระขาดทนอยางหนกนบจากนเปนตนไป หากไมมอะไรมากระตน หรอไมไดรบการชวยเหลอจากรฐบาล โรงแรมในหาดใหญจะทยอยปดตวอกหลายแหง คนจะตกงานอกจำานวนมากทงกลมพนกงาน และธรกจตางๆ ทเกยวเนองในภาคบรการทงหมด

“วนหยดสดสปดาหตามปกตโรงแรมจะถกจองจนเตมหมด แตหลงเกดเหตระเบดหลายครง วนนแมเปนวนหยดสดสปดาหยอดจองมประมา 20-30% เทานน ซงเดมทแมจะมเหตไฟใตชวงตนปยงมยอดพกถง 40-50% วนนสถานการณโรงแรมและธรกจทองเทยวหาดใหญตกตำามากทสดอยางไมเคยปรากฏ นกทองเทยวมาเลเซยเขารขาวและไมกลาเขามา ยงมหนวยขาวแจงเตอนใหระวง”

นางวลยวรรณ พมพสมฤทธ หวหนางานแผนทภาษและทะเบยนทรพยสนเทศบาลนครหาดใหญ กลาววา ภาวะเศรษฐกจทซบเซาทำาใหโรงแรมในหาดใหญแจงยกเลกกจการในป 2550 คอโรงแรมเอมเพอเรอร แจงปดเมอปลายเดอนมนาคมทผานมา และปดเปนทางการในวนท 17 เมษายน สวนโรงแรมอนๆ ดภาพรวมแลวกเงยบกวาปทแลวมาก แตปกอนการจดเกบภาษโรงเรอนยงเปนไปตามเปา แตปนยงตองรอผลการจดเกบภาษโรงเรอนและทดนในเดอนมถนายน-กรกฎาคมน การเกบภาษแตละโรงแรมถาดแลวภาษสงเกนไป เจาของโรงแรมสามารถยนอทธรณไดภายใน 30 วน ทางคณะกรรมการจะดแลชวยเหลอเพอใหเกดความเปนธรรมในเรองน

50

นายไพร พฒโน นายกเทศมนตรเทศบาลนครหาดใหญ เปดเผยวา เทศบาลมความเหนใจความเดอดรอนของผประกอบการ รวมทงประชาชนชาวหาดใหญ จงมแนวคดทจะลดหยอนภาษตางๆ อาท ภาษปาย ภาษโรงเรอน ภาษบำารงทองท โดยใชเกณฑเดยวกบ 3 จงหวดชายแดนใตททางเทศบาลสามารถลดได 20% แตทงนตองอยในเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ ซงหาดใหญไมไดเขาอยในเขตดงกลาว แตประชาชนไดรบผลกระทบจากเหตการณไมสงบลกลามมาเปนครงคราวทงจากเหตระเบดกลางเมองหาดใหญเมอปลายปมผลกระทบความเชอมนนกทองเทยว ผประกอบการหลายรายประสบภาวะขาดทนและมหลายรายปดกจการไปแลว

ปจจบนมโรงแรมในหาดใหญประมาณ 80 แหง มหองพกรวมกนประมาณ 9,500 หอง มลคาทรพยสนและการลงทนไมนอยกวาหมนลานบาท ขอมลจากสมาคมโรงแรมฯ ยนยนยอดการเขาพกหากไมรวมชวงเทศกาลสงกรานตมแค 20-30% เทานน ซงไมคมทน และถอวาเปนโรงแรมทมราคาตำาสดในประเทศกวาได เชน โรงแรมระดบ 4 ดาว ราคาหองละพนกวาบาทเหลอเพยง 700-800 บาท ระดบ 2-3 ดาว ราคา 500-600 บาท และยงม รสอรตเกดขนจำานวนมากมาแยงลกคาในราคาคนละ 300-350 บาทเทานน

ธรกจบนเทง-ไกดเจงนายสรจกร จทอง นายกสมาคมธรกจบนเทงหาดใหญ-สงขลา ใหขอมลวา สญญาณดาน

การทองเทยวปนดบวบ และสถานบนเทงนบสบแหงกปดกจการไปแลว และไมมการตอใบอนญาตอกนบสบแหง ในปนภาพชดเจนมากหลงจากปทแลวกมปดกจการไปบาง โดยเฉพาะสถานประกอบการทไมมสายปานยาวพอ ตองจายคาเชาทแพง และกลมทไปกเงนมาลงทนซงแบกภาระดอกเบยไมไหวจะปดฉากไปในทสด หลงสงกรานตเปนตนมามหลายแหงถอโอกาสเวนวรรค ปรบปรงกจการ หรอปดไปเลยหากสถานการณไมดขน

นายวทยา ลมมคคเทศกอาชพจงหวดสงขลา กลาววาอาชพไกดจำานวนมากลมหายตายไปจากวงการนแลวหนไปทำาอาชพอน ตอนนเหลอรอดอยไมกคน เหนไดจากมคนจายคาสมาชกสมาคมไมถง 100 คน หาดใหญวนนไมมจดขายเมองแหงสสนบนเทงอก

สรปขอมล

จงหวดสงขลา เปนจงหวดหนงทไดรบผลกระทบจากเหตการณความรนแรง โดยเฉพาะ 4 อำาเภอชายแดนของจงหวดสงขลา และเปนจงหวดสนบสนน การสงตอ และการดแลรกษาพยาบาลผบาดเจบจากพนท 3 จงหวด จง มเครอขายการ จดเกบและวเคราะหขอมล 8 แหง ประกอบดวย โรงพยาบาลสะบายอย, จะนะ, สมเดจพระบรมราชนนาถ ณ อำาเภอนาทว, เทพา, สงขลานครนทร, หาดใหญ, สงขลา และโรงพยาบาลคายเสนาณรงค

สำาหรบขอมลในรายงานฉบบน เปนการวเคราะหขอมลจากผบาดเจบและเสยชวตทเขารบการรกษาหรอชนสตรพลกศพในโรงพยาบาลเครอขายเฝาระวงการบาดเจบจากความรนแรงใน

51

พนทจงหวดชายแดนภาคใต 8 แหงของจงหวดสงขลา โดยทำาการบนทกขอมลผานโปรแกรม VIS โดยเกบรวบรวมตงแตเดอนมกราคม – ธนวาคม 2550 จดการขอมลโดยใชโปรแกรม VIS_DB 2.1 เพอคดเลอกเฉพาะขอมลของผบาดเจบและเสยชวตจากเหตการณ ทมสาเหตจากความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ทเขารบการรกษาหรอชนสตรพลกศพในโรงพยาบาลเครอขายจงหวดสงขลา และวเคราะหขอมลกรณศกษาเฉพาะของจงหวดสงขลา โดยใชโปรแกรม Epi_info, R, VIS_Excel Template

สรปสถานการณมเหตการณความรนแรงจำานวน 116 ครง มจำานวนผบาดเจบ 206 ราย อตราการบาด

เจบ 6.2 ตอแสนประชากรตอป อตราการบาดเจบ 0.5 ตอแสนประชากรตอเดอน มจำานวนผเสยชวต 43 คน อตราตาย 1.3 ตอแสนประชากรตอป อตราตาย 0.1 ตอแสนประชากรตอเดอน อตราปวยตาย (case fatality rate-CFR) รอยละ 20.9 มจำานวนผไดรบผลกระทบในครอบครวของผบาดเจบและเสยชวตรวม 291 คน

เหตการณสถานทตารางท 1. จำานวนเหตการณรายอำาเภอ

จำานวนเหตการณอนดบ สงขลา 56 ปตตาน 21 นราธวาส 20 ยะลา 19

1. สะบายอย 26 เมองปตตาน 6 ศรสาคร 5 เมองยะลา 72. เทพา 11 หนองจก 3 ระแงะ 4 ยะหา 53. นาทว 10 ยะหรง 3 บาเจาะ 2 กรงปนง 34. จะนะ 5 ทงยางแดง 2 สไหงปาด 2 รามน 25. หาดใหญ 4 ยะรง 2 ตากใบ 1 บนนงสตา 16. โคกโพธ 1 ยงอ 1 ธารโต 17. ปะนาเระ 1 แวง 18. มายอ 1 จะแนะ 19. สายบร 1 เจาะไอรอง 110.

ไมแกน 1 รอเสาะ 1

11.

สไหงโก-ลก 1

52

ตารางท 2. จำานวนเหตการณตามลกษณะสถานทเกดเหต (ICD-10 place of occurrence code)อนดบ

ลกษณะสถานทเกดเหต จำานวนเหตการณ

1. ถนนหรอทางหลวง 62

2. บาน ทอยอาศยสวนตว 9

3. สถานทคาขายสนคาและบรการ 24

4. นา ไร สวน 8

5. สนามกฬาสาธารณะ 1

6. สถานศกษา หรอ สถานทสาธารณะ 2

7. สถานทกอสรางหรอโรงงาน 2

8. สถานทอนๆ 4

9. ไมระบ 4

ตารางท 3. จำานวนและอตรา (/แสนประชากร/เดอน) ของการบาดเจบและเสยชวต และอตราปวยตาย (%) ตามอำาเภอทเกดเหตในจงหวดสงขลาอนดบ บาดเจบ ตาย ปวยตาย

อำาเภอ จำานวน อตรา อำาเภอ จำานวน อตรา อำาเภอ อตรา (%)1 สะบายอย 71 119.6 สะบายอย 30 50.5 สะบายอย 42.32 นาทว 20 35.6 เทพา 3 4.6 หาดใหญ 33.33 เทพา 14 21.4 นาทว 2 3.6 เทพา 21.44 จะนะ 6 6.5 หาดใหญ 4 1.2 จะนะ 16.7

53

5 หาดใหญ 12 3.5 จะนะ 1 1.1 นาทว 10

ตารางท 4. จำานวนของผบาดเจบและเสยชวต และอตราปวยตาย (%) สงสด 5 อนดบแรก ตามโรงพยาบาลทเขารบการรกษา อนดบ รพ. จำานวน

บาดเจบรพ. จำานวน

ตายรพ. อตรา

ปวยตาย (%)

โรงพยาบาลศนย/มหาวทยาลย (รวมบาดเจบ 129 ราย เสยชวต 8 ราย อตราปวยตาย 6.6 %)1. สงขลา

นครนทร85 หาดใหญ 5 หาดใหญ 12.8

2. หาดใหญ 44 สงขลานครนทร 3 สงขลานครนทร

3.7

โรงพยาบาลทวไป (รวมบาดเจบ 4 ราย เสยชวต - ราย อตราปวยตาย - %)1. สงขลา 4 - - - -โรงพยาบาลชมชน (รวมบาดเจบ 70 ราย เสยชวต 3 ราย อตราปวยตาย 4.3 %)1.2.3.4.5.

สะบายอยสมเดจ ฯเทพาจะนะนาหมอม

4120621

สะบายอยจะนะ

21

จะนะสะบายอย

504.9

54

จำำนวนผบำดเจบและเสยชวต แยกตำมอำชพ

0

10

20

30

40

50

60

เกษตรก

รรม ตำำรวจ

คำขำย น

กธรกจ

กรรมกร

ผใชแรงงำ

นนกเ

รยน นก

ศกษำ

(วำง)

ไมทรำบ ทหำ

รขรก

. มหำดไท

ยขรก

. อนๆอำช

พอนๆพนก

งำนบรษ

ทแมบ

ำนขรก

. ศกษำธ

กำร ไมระบ

พนกงงำน

ขบรถอส

ระตำงๆ

พนกงำน

รฐวสำห

กจขรก

. สำธำรณ

สขผให

ญบำน อบต.

อำชพ

จำำนวนเสยชวตบำดเจบ

แผนภมท 5. อาชพของผบาดเจบและเสยชวตตารางท 6. จำานวนและอตรา (/แสนประชากร/เดอน) ของการบาดเจบและเสยชวต และอตราปวยตาย (%) ตามอำาเภอทเกดเหตในจงหวดสงขลา เรยงตามอตราการบาดเจบ เสยชวต และอตราปวยตาย 10 อนดบแรกอนดบ บาดเจบ ตาย ปวยตาย

ตำาบล จำานวน อตรา ตำาบล จำานวน

อตรา ตำาบล อตรา (%)

1. สะบายอย 44 381.5 จะแหน 9 149.7 ปลกหน 1002. จะแหน 14 232.8 สะบายอย 12 104.

0ธารคร 100

3. นาทว 15 102.3 ทงพอ 4 50.1 เขาแดง 1004. วงใหญ 6 100.8 วงใหญ 2 33.6 นำานอย 1005. ทงพอ 5 62.6 เปยน 2 27.4 หาดใหญ 1006. นำาขาว 2 53.6 นำาขาว 1 26.8 ทงพอ 807. คหา 3 43.0 ปลกหน 1 24.9 เปยน 66.78. เปยน 3 41.1 ธารคร 1 24.6 จะแหน 64.39. ทามวง 4 26.4 เขาแดง 1 16.2 นำาขาว 50.0

55

10. ปลกหน 1 24.9 คหา 1 14.3 วงใหญ, คหา 33.3

การนำาสงจากจดเกดเหต ในผบาดเจบจำานวน 206 ราย มผเสยชวตในทเกดเหตจำานวน 32 ราย มาโรงพยาบาล

เอง 14 ราย หนวย EMS นำาสง 10 ราย อน ๆ 50 ราย ไมระบ 50 ราย คามธยฐานของระยะเวลาจากจดเกดเหตถงโรงพยาบาล 27 นาท (IQR = 17-46 นาท)

3. ปญหาอาชญากรรม ยาเสพตดและแหลงอบายมขจงหวดสงขลาไดดำาเนนการตามนโยบายกระทรวงมหาดไทย ในการรกษาความสงบ

เรยบรอยและสรางความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน นกทองเทยว ตลอดทงไดรณรงคในการปองกนปราบปรามยาเสพตดและแหลงอบายมขตาง ๆ โดยการรวมมอของฝายตำารวจ ทหาร ฝายปกครองและชมชน จากสถตคดอาญา 5 กลม มผลการดำาเนนงานดงน

ประเภทคด

ม.ค.-ธ.ค.48 ม.ค.-ธ.ค.49 + เพม

ผลการปฏบต จบคด

หมาย

รบแจง จบ รบแจง จบ - ลด รอยละ เปาหมาย

ตกคาง

เหต

1.คดอกฉกรรจและสะเทอนขวญ

393 134 498 120

105 24.10 ไมบรรล

115 45%

1.1 ฆาผอนโดยเจตนา

226 61 295 61 69 20.68 69

1.2 ปลนทรพย 44 21 81 25 37 30.86 221.3 ชงทรพย (รวม)

100 50 96 33 -4 34.38 24

1.4 ลกพาตวเรยกคาไถ

0 0 1 1 1 100.00

0

1.5 วางเพลง 23 2 25 0 2 0.00 0

ประเภทคด ม.ค.-ธ.ค.48 ม.ค.-ธ.ค.49 + ผลการปฏบต จบ หมา

56

เพม คด ยรบแจง จบ รบแจง จบ - ลด รอยละ เปา

หมายตกคาง

เหต

2.คดชวต รางกาย และเพศ

1012 528 952 335

-60 35.19 ไมบรรล

252 60%

2.1 ฆาผอนโดยเจตนา

226 61 295 61 69 20.68 72

2.2 ฆาผอนโดยไมเจตนา

4 3 4 3 0 75.00 1

2.3 ทำาใหผอนตายโดยประมาท

8 6 5 2 -3 40.00 3

2.4 พยายามฆา 255 113 249 80 -6 32.13 832.5 ทำารายรางกาย 339 246 267 12

9-72 48.31 86

2.6 ขมขนกระทำาชำาเรา

180 99 132 60 -48 45.45 36

3. คดประทษรายตอทรพย

2024 674 2196 669

172 30.46 ไมบรรล

181 58%

3.1 ลกทรพย 1619 483 1748 473

129 27.06 127

3.2 วงราวทรพย 149 104 152 92 3 60.53 213.3 รดเอาทรพย 0 0 0 0 0 0.00 03.4 กรรโชกทรพย 4 1 7 7 3 100.0

00

3.5 ชงทรพย (รวม) 100 50 96 33 -4 34.38 26 - ชงทรพยบาดเจบ,ตาย

24 15 38 9 14 23.68 9

- ชงทรพยไมบาดเจบ

76 35 58 24 -18 41.38 17

3.6 ปลนทรพย 44 21 81 25 37 30.86 163.7 รบของโจร 3 3 3 1 0 33.33 23.8 ทำาใหเสยทรพย 105 61 109 38 4 34.86 12

57

ประเภทคด

ม.ค.-ธ.ค.48 ม.ค.-ธ.ค.49 + เพม

จบคด

รบแจง จบ รบแจง จบ - ลด ตกคาง

4. คดอาญาทนาสนใจ 1101 183 1124 143 23 854.1 โจรกรรมรถจกรยานยนต

660 62 721 79 61 29

4.2 โจรกรรมรถยนต 157 7 153 7 -4 94.3 โจรกรรมโค/กระบอ 5 2 8 1 3 04.4 โจรกรรมเครองมอเกษตร

0 0 6 6 6 0

4.5 ปลน/ชงรถยนตโดยสาร

0 0 0 0 0 0

4.6 ปลน/ชงรถยนตแทกซ

0 0 0 0 0 0

4.7 ขมขนและฆา 0 0 0 0 0 04.8 ลกพาเรยกคาไถ 1 1 2 2 1 04.9 ฉอโกง 120 59 89 26 -31 174.10 ยกยอก 158 52 145 22 -13 30

ประเภทคด

ม.ค.-ธ.ค.48 ม.ค.-ธ.ค.49 + เพม

จำานวนประชากร 1,229,745 คน

รบแจง จบ รบแจง

จบ - ลด

5. คดทรฐเปนผเสยหาย 3781 7192 4300 7992 5195.1 อาวธปน 316 347 375 385 59 - อาวธปนธรรมดา 308 335 363 375 55 - อาวธปนสงคราม 6 12 5 5 -1 - วตถระเบด 2 0 7 5 55.2 การพนน 1460 4550 1575 4629 115

58

- การพนนทวไป 1149 4222 1253 4296 104 - สลากกนรวบ 311 328 322 333 115.3 ยาเสพตด 1504 1790 1689 2311 1855.4 ปราบปรามการคาประเวณ

294 290 498 501 204

5.5 สถานบรการ 84 92 88 91 45.6 โรงแรม 1 1 5 5 45.7 มและเผยแพรวตถลามก

122 122 70 70 -52

สถานการณยาเสพตด- พนทลำาเลยง อ.สะเดา ดานพรหมแดนดานนอก ม.7 ต.สำานกขาม, ดานศลกากรปา

ดงฯ ต.ปาดงฯ อ. สะเดา เสนทางสายอำาเภอโคกโพธ - นาทว ,เสนทางสาย อ.เทพา – สะบายอย

- พนทพกยา อ.หาดใหญ ชมชนจนทรวโรจน ต.ควนลง - พนทคา

- อ.สะเดา บานไทย – จงโหลน ม.7 ต.สำานกขาม,ชมชนหลงมสยด ต.ปาดงฯ - อ.หาดใหญ สถานบรการ,รสอรทในเขตเทศบาลนครหาดใหญ,ชมชนจนทรวโรจน,ชมชนบานคลองหวะ,ชมชนหาดใหญใน,ชมชนตลาดใหม,

- อ.เมองสงขลา ต.บอยาง ชมชนเตาอฐ,ชมชนเกาเสง ต.พะวง ม.8 บาน โคกไร ม.11 ต .เขาพระ

- อ. รตภม เสพตดประเภทกญชา โฮโรฮน ยาบา นำามาจากนอกพนทแลวนำามาแบง ขายในพนท

- พนทแพรระบาด - อ.เมองสงขลา ชมชนเกาเสง,ชมชนเตาอฐ, - อ.สงหนคร หมท 1,3,6,8 ต.หวเขา ม.2,6 ต.สทงหมอ ,ม.3,4 ต.มวงงาม ม.7,8 ต.วด

ขนน ต.ชะแล - อ.หาดใหญ ชมชนรมทางรถไฟ ถ.ชมแสง ต.บานพร ซอยหลบมม ต.พะตง,

ชมชนโชคสมาน ม.5 ชมชนคลองเรยน,ชมชนคลองแห,ชมชนบานคลองหวะ,ชมชนรตนวบลย,ชมชนเทยนจออทศ ม.7 ต.คเตา

- อ.รตภม ม.5,11 ต.เขาพระ ม.2 ต.รตภม ม.9,11,13 ต.บางเหรยง - อ.คลองหอยโขง ม.4 ต.โคกมวง

59

- อ.สะบายอย บานสน ม.2 ต.พงพอ - อ.จะนะ ต.แค,ต.ค ต.นาหวา ต.ทาหมอไทร, ต.สะพานไมแกน,ม.11 ต.จะโหนง - อ.สะเดา ต.ทาโพธ,ต.พงลา ,ชมชนหลงมสยดบานปาดงฯ ,ต.สำานกขาม สถาน

บรการ บานไทย –จงโหลน ม. 7 จ.สงขลา โดยลกคาสวนใหญเปนหญงบรการและชาวมาเลเซย

ยาเสพตดทมการลกลอบจำาหนาย คอ เมทแอมเฟตามน(ยาบา) กญชา เฮโรฮน ยาแกไอ ยาอ ยาไอซ ยาอรคมน 5 ยาไดอาซแพม ยาอลฟาโซแลม

ยาเสพตดชนดใหมทตองเฝาระวง คอ สคณรอย (4 X 100) ประกอบดวย 1.นำาอดลม(โคก) 2. ใบกระทอม 3. ยากนยง 4.ยาแกไอ

4..สถานการณปญหา สขภาพเดกและเยาวชน พรบ.ทเกยวของกบเดกและเยาวชน ไดแก1.พรบ.คมครองเดก พศ.2546 มกลไกหลก คอ คณะกรรมการคมครองเดกระดบจงหวด

และอนกรรมการ 2 ฝาย ไดแก คณะอนกรรมการดานสหวชาชพ และคณะอนกรรมการประชาสมพนธ ทำาหนาทดงน

1.1 คมครองเดกโดนทำาราย/ประพฤตตวไมเหมาะสม มหนวยงานหลกคอ พมจ. ซงแบงเปน กลมพฒนาสงคม ฝายสงเสรม/ปองกน ซงมกจกรรมหลกไดแก สภาเดก โครงการคาราวานเดก โลกทเหมาะสมกบเดก พนทสรางสรรคสำาหรบเดก และกลมสวสดการสงคมและคมครองพทกษสทธ ดแลเดก ผพการ และผสงอาย และมเจาหนาทตามกฏหมาย ไดแก พมจ./บานพกเดกและครอบครว/อยการ/ตำารวจภธรจงหวด/สาธารณสข/สถานพนจ/เขตพนทการศกษา/พฒนาการ/แรงงาน/ศาลเยาวชนฯ/ศาลจงหวด/นายกอบจ./ผทรงคณวฒ วชาชพละ 2 คน (ประชมป 2 ครง)

1.2 สงเคราะห ชวยเหลอ เดกยากจนนอกจากนนแลวยงม และยงมหนาทสงเสรมการประพฤต กำาหนดวธดแลโดย

พนกงานเจาหนาทสงเสรมการประพฤต รวมกบเขตพนทการศกษา และดแลกองทนคมครองเดก

2.พรบ.คมครองผถกกระทำาดวยความรนแรงในครอบครว พศ.2550 ดแลครอบครวทไมจดทะเบยน และจดทะเบยน

3.พรบ.ปองกนและปราบปรามการคามนษย พศ.2551 ดแลการหาผลประโยชนจากเดก/สตร/แรงงาน มกลไก ไดแก คณะกรรมการศนยปฎบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยจงหวด ดำาเนนงานโดยคณะกรรมการปฎบตงาน

60

4.พรบ.สงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต พศ.2550 จดใหมสภาเดกและเยาวชนแหงประเทศไทย/จงหวด/อำาเภอ กลไก มผวาเปนทปรกษา/พมจ.ชวยประสาน ทำาหนาทสงเสรมการพฒนาศกยภาพของเดก ในดานการศกษา/สขภาพ/การคมครองสทธเดก

5.องคการสหประชาชาต มแนวทางเมอง/ตำาบลนาอยสำาหรบเดก ไวดงน ดานครอบครว ดานสขภาพดานความปลอดภย ดานการศกษา ดานนนทนาการ วฒนธรรม ศาสนาและการมสวนรวม ดานสงเสรมกระบวนการเรยนรของเดก ดานการปกปองคมครองเดกทตองการคมครองเปนพเศษ

และมการพฒนาและคมครองเดก 4 เรองหลก ไดแก สงเสรมคณภาพชวต จดการศกษา ดานการปกปองคมครองเดกทตองการคมครองเปนพเศษ และตอตาน HIV/AIDS

6.พรบ.จดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พศ.2534 ดแลในสวนของคดแพง(ครอบครว)อาญา ศาลเยาวชนและครอบครว ผพพากษาสมทบ ผพพากษาศาลเยาวชนและครอบครว สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจ.สงขลา ศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนเขต 9 จ.สงขลา

7.พรบ.การรบเดกเปนบตรบญธรรมสภาพปญหาทวไป1. ปญหาจากปจจยเสยงในวยเดก เกดจากพฤตกรรมในวยเดก การเลยงดของพอแม

การดแลของศนยเดกเลก และคานยมบรโภคของสงคมกระตนผานสอโฆษณา สงผลทำาใหเกดโรคทเกยวของกบเดกเลก เชน โรคฟนผ โรคอวน โรคไต

2.ปญหาจากครอบครว เยาวชนขาดตนแบบทด พอ แม ตดยาเสพตด/อบายมข พอแมมความลำาเอยงรกลกไมเทากน สรางปมดอยใหเดก ครอบครวขาดความอบอนมความแตกแยก ถกครอบงำาดวยวตถนยมตามกระแสบรโภคนยม พอแมจำากดทางเลอกในการศกษา และสงคมเสอมถอยทางคณธรรม จรยธรรม

3. ปญหาจากพฤตกรรมของเดก เชน รถซง เดกรไมเทาทนสอ ขาดทกษะชวต ขาดความมนคงทางจตใจเรยนพเศษ ตดแฟชน ฯลฯ มเพศสมพนธกอนวยอนควร โดนทำารายรางกาย จตใจ พอแมใชความรนแรงทางเพศสาเหตมาจากสอกระตนและเกดจากวงจรพฤตกรรมและจตสำานก

4. ปญหาการศกษา 4.1 เดกใหความสำาคญกบการเรยนพเศษมากเกนไป -ปญหาทเกดจากเดก เรยนตามคานยม/ตามเพอน พอแมไมมเงน-ปญหาทเกดจากคร ไมสอนหนงสอเตมท ใชการเรยนรของเดกมาเออประโยชน

ทางธรกจเปนแหลงมวสมใหม*โดยสรป กรณนมทงประโยชนและโทษ

61

4.2 ระบบการศกษาไมเออตอการสรางคณธรรม จรยธรรม4.3 ปญหาจากเดก เดกขาดความผกพนกบโรงเรยน เดกไมสนใจการเรยน หน

เรยน มชองวางระหวางเดกเรยนเกงและเรยนไมด เดกเรยนเกงมความเครยด เกบกด เหนแกตว ขาดโอกาสทางการศกษา

4.3 ปญหาจากพอแม ผปกครองกดดนใหเลอกอนาคตการเรยน พอแมไมใหความสำาคญกบการกระตนลกในเร องการศกษา

4.4 เรยนไมทนเพอน 4.5 เดกกจกรรม ขาดกำาลงใจ นโยบายไมเออใหเดกทำากจกรรม

5. ปญหาขาดสภาพแวดลอมทด สงคมเมองเปนแหลงมวสมอยางด เชน สถานบนเทง พนทรกราง

6. สอ ขาดพนทนำาเสนอเรองดานบวก สอดๆมแตไมมการบรโภค ผบรโภคขาดความรเทาทนสอ

7. ปญหายาเสพตด มชองวางระหวางเดกดและเดกในกลมเสยง สงคมไมใหโอกาส ปจจบนขอมลจากทางการระบวาเดกประถมเปนกลมเสยงมากทสด สาเหต ครอบครวขาดความอบอน ตามเพอน ขณะเดยวกนกซอหาไดงาย เชนบหร/กระทอม/4X100 /กาว/แผนพลาสตกตดใตลน

ขอมลสถานการณปญหาจากหนวยงาน1.พมจ.สงขลา

• การคามนษย ป 51 จำานวน 53 ราย(เดก 19 ราย)• รบเดกบญธรรม ป 49 จำานวน 15 ราย ป 50 จำานวน 16 ราย• การชวยเหลอเดก ป 49-50 จำานวน 78 ราย บานพกเดกและครอบครว ชวย

เหลอจำานวน 368 รายโดยเกดจากปญหาเพศสมพนธ ป 49 จำานวน 39 ราย ป 50 จำานวน 32 ราย

• เขตพนทการศกษา/บานเดกสงขลา/รพ.สงขลา ในสวนเขต 1 และเขต 2 มปญหาเพศสมพนธ 219 ราย

2.รพ.หาดใหญ โดยศนย OSCC ประจำารพ. ดแลเดกทถกทำารายแบบเบดเสรจ • พบเดกไมถง 18 ป มาคลอดทพร.เฉลยตอเดอน 50 กวาราย อายตำาทสด 13 ป • มการทำาแทง ป 50 จำานวน 117 ราย อายตำาสด 9 ป(ถกขมขน) • มปญหาคลอดแลวไมดแล ประมาณ 20 กวาราย ในสวนนรพ.ดแลเอง/สถาน

สงเคราะห • มงบประมาณของตนเอง(กองทนชวยเหลอผปวยดอยโอกาสและกองทนพลง

ศรทธา)

62

3.สถานพนจฯ• ป 47 เดกทำาความผด 1057 เรอง เปนเรองเกยวกบทรพย ความผดตอชวตและ

รางกาย และความผดทางเพศ• ป 48 เดกทำาความผด 958 เรอง เปนเรองเกยวกบทรพย ยาเสพตด ความผด

ตอชวตและรางกาย• ป 49 เดกทำาความผด 1174 เรอง เปนเรองเกยวกบทรพย ยาเสพตด ความผด

ทางเพศ• ป 50 เดกทำาความผด 1253 เรอง เปนเรองยาเสพตด เกยวกบทรพย ความผด

ทางเพศ• ป 51 เดกทำาความผด 1285 เรอง เปนเรองยาเสพตด เกยวกบทรพย ความผด

ทางเพศ4.มลนธเพอนหญง

• การทำารายกนในครอบครว เปนเดก 20 คด ผหญง 10 ราย และพรากผเยาว5.สมชชาเดกและเยาวชนจ.สงขลา

• ปญหาครอบครว• ปญหาเดกเรยนพเศษ• สถานบนเทง

6.บานพกเดกและครอบครว • มเดกตงครรภไมพงประสงคมาพกเพอรอคลอดทกเดอน

7.รพ.สงขลานครนทร• พบเดกตงครรภไมพงประสงค

สรปขอมล(20 กพ.52) สถตสถานการณเดกและเยาวชนในจงหวด ป 2549-2551• เดกตงครรภไมพงประสงค 82 ราย• เดกทำาแทงอายนอย 254 ราย• เดกทคลอดอายนอย 1474 ราย• เดกมปญหาเพศสมพนธ 219 ราย• เดกรบการสงเคราะห 368 ราย• เดกเหยอการคามนษย 53 ราย• พรากผเยาว 10 ราย• เดกทกระทำาผด 3712 ราย ในดานยาเสพตด เกยวกบทรพย ความผดทางเพศ• ไดรบการคมครองตามพรบ.78 ราย

63

ผลการปฎบตการสบสวนอาชญากรรม จากสถานตำารวจ(เดกและสตรทเปนกลมเสยง) พบปญหามากใน 4 อำาเภอ ไดแก อ.สะเดา อ.หาดใหญ อ.เมอง อ.ปาดงเบซาร

สงขลาราตรหมกมนเพศ.....สดานมดคงไมตางจากเมองใหญทงหลาย วยรนสงขลา พ.ศ.น อยในวงวนการมเพศสมพนธกอน

แตงงาน การเรมมเพศสมพนธตงแตอายยงนอย การไมนยมใชถงยางอนามย คานยมการเปนกกทมเพศสมพนธไดโดยไมเปนเจาของกนและกน ซงเสยงตอการตงครรภทไมพงประสงค การตดกามโรคหรอโรคเอดส รวมทงปญหาการทำาแทง การทอดทงบตร การตองหยดพกการเรยน ความรนแรงทางเพศ ครอบครวทไมสมประกอบเพราะแตงงานกนดวยความจำายอม หรอปญหาสขภาพจตจากการทตองเผชญชะตากรรมดวยวฒภาวะทไมเพยงพอ

สาเหตมาจากวยรนหมกมนกบสอลามกอนาจาร หนงสอโป วดโอ และคลปวดโอ รวมถงการใชยาเสพตด ดมเครองดมทมแอลกอฮอล ทำาใหขาดสตในการยบยงชงใจ และการอยตามลำาพงสองตอสองระหวางชายหญง

หาดใหญ ถอเปนสถานททองเทยวทกลมวยรนคอนขางใหความสนใจและออกเทยวเตรในชวงกลางคนจำานวนมาก กลมวยรนทมอายตำากวา 18 ปทหลบหนผปกครองมาทองเทยวตามสถานบนเทงตางๆ และแหลงมวสมของวยรน เชน รานสนกเกอร รานอนเทอรเนต รานนำาชา กลมวยรนยงอาจใชสถานทอน เชน หอพก หรอบานเชาเปนทมวสม

ยงเทศกาลสำาคญอยางวนวนเลนไทน วนแหงความรก นำาไปสการมเซกสทไมพงประสงค บทคดยอการศกษาเรอง “บทบาทหญงชายกบการปฏบตตวเกยวกบอนามยการเจรญ

พนธกอนการแตงงานของวยรนในจงหวดสงขลา” ของสทธพร บญมาก อาจารยประจำาคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ ทำาการวจย ตงแต มนาคม 2548 ถง มนาคม 2549 เกยวกบบทบาทหญงชายกบการปฏบตตวเกยวกบอนามยการเจรญพนธ พบวา วยรนชายและหญงมการปฏบตตวเกยวกบอนามยการเจรญพนธในเรอง พฤตกรรมทางเพศ การวางแผนครอบครวเพอปองกนการตงครรภไมพงประสงค การตงครรภไมพงประสงคและการทำาแทงคลายคลงกนระหวางวยรนชายและหญง

แสดงใหเหนวาวยรนชายและหญงมความเสมอภาคทางเพศ โดยวยรนหญงมสทธอนามยการเจรญพนธ และวยรนชายมสวนรวมรบผดชอบตออนามยการเจรญพนธของวยรนหญงระดบหนง ซงผลการศกษาไดใหแนวทางเสนอแนะเพอการพฒนาเชงนโยบายวา

1) การกำาหนดนโยบายและกจกรรมเกยวอนามยการเจรญพนธควรคำานงถงความตองการของวยรน

2) การจดบรการของรฐดานอนามยเจรญพนธควรใหวยรนเขาถงการบรการมากขน 3) การบรการอนามยการเจรญพนธควรมงเนนบทบาทหญงชาย

64

4)โครงการบรการตางๆ ควรยดชมชนเปนศนยกลาง ขอเสนอแนะเชงปฏบต ไดแก 1) สงเสรมความรความเขาใจอนามยเจรญพนธแกวยรนเพมขน โดยใหแกนนำาวยรนเปนผถายทอดความรใหแกวยรนตอไป 2) สงเสรมบทบาทครอาจารย ผปกครอง และเจาหนาทสาธารณสขในการใหความเขาใจแกวยรนในเรองอนามยเจรญพนธ 3) ควรรณรงคการใชถงยางอนามยในการมเพศสมพนธกบคนรกและเพอนมากขน 4)ควรจดสถานทใหบรการแกวยรนโดยเฉพาะ

5) ควรจดหลกสตรเพศศกษาใหแกวยรนในชมชน 6) ควรสรางคานยมดานเพศทถกตองในกลมวยรน7)ควรจดหอพกใหแกนกเรยนนกศกษาในสถาบนการศกษาเพอลดความสะดวกในการม

เพศสมพนธผลการศกษาดงกลาวชนยยะอยางหนงในพฤตกรรมทางเพศของวยรนในจงหวดสงขลา งานวจยจากหลายสำานก หรอวงเสวนาทางวชาการจากหลายสำานกระบตรงกนวา สาเหต

หลกทวยรนมพฤตกรรมการมเพศสมพนธตงแตอายยงนอยนน สวนใหญเกดจากแรงผลกดนภายในตนเอง อนเนองมาจากการอยากรอยากลอง ไมใชเพราะครอบครวไมอบอน นอกจากนกมอทธพลจากกลมเพอนและสภาพแวดลอมเปนปจจยเสรม

คานยม“อยกอนแตง”ไมนานมาน เคยมการหยบยกประเดน “อยกอนแตง”มาพดคยในกลม ตวแทนนกศกษา

ในจงหวดสงขลา ตวแทนจากมหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตหาดใหญมองวาเปนเรองของคนสวนนอย สาเหตสำาคญหอพก มหาวทยาลยทมอย ไมเพยงพอ

ประเดนนกศกษาหญง-ชาย อยดวยกน แกนนำานกศกษา มอ. เหนวาแยกออกเปน 2 สวน คอ ไมเหนดวยถามองในแงวฒนธรรมไทย แตกมองเปนเรองปกตธรรมดา เมอเทยบกบความเจรญของสงคมทเปลยนไป การชกจงของสอ และการอยดวยกนกไมใชเรองผด เพราะนกศกษาถอวาเปนผใหญแลว บางคชวยกนเรยนจนจบไดรบปรญญา คนอนไมควรยงเกยวสทธสวนตว เพราะไมไดสรางปญหาใหสงคม

ตวแทน วทยาลยเมองหาดใหญ เหนวา การทนกศกษาชายหญงจะใชชวตค ระหวางเรยน ถอวาไมเหมาะสม เพราะนกศกษา ยงเปนเดก ไมถงเวลา ยงไมมวฒภาวะ ความรบผดชอบ ทเพยงพอ แตบางคนอาจจะเหนวาเปนเรองปกต เพราะมเพอนทำาตวอยางนน

ตวแทนมหาวทยาลยราชภฏสงขลา กลาววา ปญหาดงกลาวเปนเรอง ทควรแกไข วฒนธรรมอยกอนแตงเปนสงทวยรนไทยรบมาจากตะวนตก ซงขดกบศลธรรมไทย การอยดวยกนแนนอนจะตองมเพศสมพนธกน ซงผหญงจะเปนฝายเสยหาย เพราะถอวาเสยความบรสทธ ในสงคมไทยยงไมยอมรบหญงทเสยความบรสทธและนกศกษา ทเปนแฟนระหวางเรยน กมนอยค ทออกไปแตงงานกนในชวตจรง หรอถาเกดทองขนมากตองไปทำาแทง หรอถาจะเอาลกกตอง

65

เสยอนาคตทางการเรยนไป เรองนสมควรหาทางแกไข และผใหญกตองดแลลกหลานตวเอง โดยเฉพาะทอยหอพก ตองเอาใจใส ขยนโทรมาคย วามปญหาอะไรบาง เดกอยคนเดยวจะเหงา จะหาเพอน ถาเปนเพอนเพศเดยวกนอาจไมสามารถตอบสนองไดทกอยาง จงมกคบแฟน อาจารยทปรกษาเองกตองดแล

ตวแทนมหาวทยาลยทกษณ กลาววา เปนเรองทไมควรทำา แตกพบวามบางในหมนกศกษาของสถาบน โดยนกศกษาทประพฤตตวเชนน มกพบวา เปนคนท อยไกลบาน ไกลหไกลตาผปกครอง ประเดนน ไดมการพดถง แตไมพดโดยตรง แตจะเปนการตงคำาถามถงประเดนปญหา

ตวแทนสถาบนเทคโนโลนราชมงคลวทยาเขตภาคใต กลาววาเปนเรองไมเหมาะสม เพราะยงอยในวยเรยน แตกหามไมได เพราะเกดจากคามรกชอบพอกน ซงในสถาบนพบวา มนกศกษาราว 30 % ทใชชวตแบบน ซงถาคนทรจกกเฉย ๆ คนทเพงอยดวยกนอาจจะมองดวยสายตาแปลกๆ แตระยะยาว ทกคนกจะมองเปนเรองปกตไปเชนกน ชมชนทนกศกษาไปอยกนหนาแนน ทสดคอ ชมชนชยมงคล หนาสถาบนนนเอง เรองน กำาลงจะเปนคานยมอยางหนงของนกศกษา คอจะประพฤตตามกนไป

สถานการณโรคเอดสสงขลาสำานกงานสาธารณสข จงหวดสงขลา ไดรบรายงานจากสถานบรการสาธารณสขตางๆทง

ในจงหวดสงขลา และรบสงตอจากตางจงหวด ตงแตป พ.ศ.2531 ถงวนท 31 มนาคม 2550 พบวามผปวยเอดสจำานวน 4,538 ราย รายงานวาเสยชวต 999 ราย เมอนำามาแจกแจงตามบคคล สถานท จะสรปไดดงน

1. เพศ ผปวยเปนชาย 3,323 ราย หญง 1,215 ราย อตราชายตอหญงอยท 2.73 :1 2.ปจจยเสยง มผปวยจากกรมเพศสมพนธสงทสดรอยละ 78.6 รองลงมาตดเชอจาก

มารดารอยละ 5.0 ยาเสพตดชนดฉดเขาเสน รอยละ 4.73.กลมอาย พบมากเปนกลมวยทำางานทมอายระหวาง 25-29 ป (กลมอาย 30-34 ป มผ

ปวยสงสดคดเปนรอยละ 24.6 รองลงมาอาย 25-29 ป รอยละ 23.8 กลมอาย 35-39 รอยละ 17.7 สำาหรบเดก 0-4 ป พบรอยละ 4.1)

4.อาชพ พบวาผปวยทวไปสวนใหญประกอบอาชพรบจางทวไปมากทสด รองลงมาคอเกษตรกรรม ,ลกจางประมง ,คาขาย และงานบาน (รอยละ 44.9 ,10.4 ,7.4 ,6.1 และ 5.8 ตามลำาดบ)

5.อำาเภอทอยปจจบน พบวาผปวยสวนใหญมภมลำาเนาในอำาเภอหาดใหญมากทสด รอยละ 29.5 รองลงมาอำาเภอเมองรอยละ 29.1 อำาเภอสะเดารอยละ 7.8 ,อำาเภอสงหนครรอยละ 6.2 ,อำาเภอระโนดรอยละ 6.1

66

6.อตราปวยตอประชากรแสนคน ตงแตป 2543 ถง 2549 พบวามอตราปวยเอดสทตอประชากรแสนคนเปน 43.50 , 23.26, 22.12, 21.37, 17.95, 11.58 และ 6.82 ตามลำาดบ

7.โรคตดเชอฉวยโอกาส ในผปวยเอดส ตงแต มกราคม 2531 ถง 31 มนาคม 2550 ทไดรบรายงานมากทสด 5 อนดบแรกคอ MYCOBACTERIUM TUBERCULOSIS , PULMONARY OR EXTRAPULMONARY 1,962 ราย (รอยละ 41.10 )รองลงมา โรคปอดบวมจากเชอ PNEUMOCYSTIS CARINII 887 ราย (รอยละ 18.37 ) ,WASTING SYNDOME ( EMACIATION ,SLIM DISEASE ) 603 ราย (รอยละ 12.63 ) , CRYPTOCOCCOSIS 397 ราย (รอยละ 8.32 ราย) และ CANDIDIASIS ของหลอดอาหาร หลอดลม (TRACHEA ,BRONCHI ) หรอปอด 203 ราย (รอยละ 4.27 )

สำาหรบผปวยตดเชอทมอาการ สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา ไดรบรายงาน จำานวน 1,477 ราย เสยชวตแลว 115 ราย

ขอมลทวไป

การศกษาจงหวดสงขลามนกเรยน (อนบาล – อาชวศกษา) จำานวน 289,827 คน สงกดการ

ศกษาของรฐ 194,000 คน สงกดเอกชน 95,827 คน โรงเรยนทงหมด 668 โรง คร 14,191 คน โดยมรายละเอยดดงน

ขอมลบคลากรทางการศกษา ป 2549 จงหวดสงขลา

ท

สงกด

สงกด สพท. สงกดเอกชน/เอกชนสามญ

พเศษโรง คร พนง.ราชการ

ครอตรจาง

นกเรยน

โรง คร นกเรยน

1.

สพท.สงขลา เขต 1

163 3,023

N/A N/A 69,808

29 1,016

19,244

1

2.

สพท.สงขลา เขต 2

148 2,968

39 76 50,064

67 2,736

60,090

2

3.

สพท.สงขลา เขต 3

208 2,645

159 275 56,449

44 682 160,493

-

4.

อาชวศกษา 9 1,014

N/A - 17,679

- - - -

รวม 528 9,6 198 351 194, 140 4,54 95,82 3

67

50 000 1 7

ทมา : สนง.เขตพนทการศกษาสงขลา เขต 1, 2, 3จงหวดสงขลา มมหาวทยาลยจำานวน 5 แหง คอ มหาวทยาลยสงขลา

นครนทร, มหาวทยาลยทกษณ, มหาวทยาลยราชภฎสงขลา, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย และมหาวทยาลยหาดใหญ (เอกชน)

5. สถานการณปญหา การจดการสงแวดลอมทเออตอสขภาพ

ขอมลทวไปดานทรพยากรธรรมชาตทรพยากรธรรมชาตของจงหวดสงขลาทสำาคญ ไดแก

1. ทรพยากรดน เนอททงหมดของจงหวดสงขลา 7,393.889 ตารางกโลเมตร กองสำารวจดน กรมพฒนาทดน ไดจำาแนกดนในจงหวดสงขลา ไว 95 ชด ดนสวนใหญเปนดนทราย และดนทรายปนดนรวนและดนเหนยวบางสวน

2. ทรพยากรนำา มทงแหลงนำาผวดนและแหลงนำาใตดน 2.1 แหลงนำาผวดนทสำาคญ ไดแก

1) ทะเลสาบสงขลา เปนแหลงนำาธรรมชาตทมขนาดใหญทสดของประเทศ มพนทสวนทเปนพนนำาประมาณ 1,046.04 ตารางกโลเมตร หรอ 650,000 ไร แบงออกเปน 3 ชวง คอ

- ทะเลนอย พนทสวนใหญอยในเขตจงหวดพทลง จะมสภาพเปนนำาจด- ทะเลหลวง หรอ ทะเลสาบตอนบน เปนบรเวณทมพนทมากทสด สภา

พนำาสวนใหญเปนนำากรอย เปนทอยอาศยของสตวนำานานาชนด- ทะเลสาบตอนลาง มพนทตงแตปากทะเลสาบทเปดออกสอาวไทยลกเข

าไปยงทะเลหลวง สภาพนำเปนนำเคมและนำกรอย

68

2) คลองอตะเภา ตนนำาเกดจากเทอกเขาสนกาลาคร ในตำาบลสำานกแตว อำาเภอสะเดาไหลผานตำาบลตาง ๆ ในอำาเภอสะเดา ผานอำาเภอหาดใหญลงสทะเลสาบสงขลาทบานคลองบางกลำามความยาว ประมาณ 90 กโลเมตร

3) คลองวาด มตนนำาจากเทอกเขาบรรทด ในอำาเภอหาดใหญ ไหลไปลงคลองอตะเภาความยาวประมาณ 37 กโลเมตร

4) คลองเทพา มตนนำาจากเทอกเขาสนกาลาคร ไหลผานอำาเภอสะบายอย และอำาเภอเทพาไปลงอาวไทยทตำาบลเทพา ความยาวประมาณ 80 กโลเมตร

5) คลองรตภม ตนนำาเกดจากเทอกเขาบรรทดและเขาหลวง กนเขตแดนระหวางอำาเภอ รตภมกบจงหวดสตล ไหลผานอำาเภอรตภม อำาเภอควนเนยง ลงสทะเลสาบสงขลาทบานปากบาง ความยาวประมาณ 45 กโลเมตร

6) คลองนาทว ตนนำาเกดจากเทอกเขาสนกาลาครผานอำาเภอนาทว อำาเภอจะนะ ไหลลงสอาวไทยทปากบางสะกอม ความยาวประมาณ 700 กโลเมตร

3. ทรพยากรปาไม จงหวดสงขลา ไดประกาศเปนปาสงวนแหงชาต (ตงแต พ.ศ. 2507) รวม 41 ปา

เนอท 1,256,669.25 ไร หรอ 27.84% ของเนอทจงหวด จากการแปลภาพถายดาวเทยมคงเหลอพนทปาอดมสมบรณ ป 2548 ทงจงหวดเนอท 535,343.75 ไร หรอ 11.96% ของเนอทจงหวด โดยผนปาใหญๆ ของจงหวดสงขลา ไดแก

1. กลมปาในทองทอำาเภอรตภม อำาเภอหาดใหญ อำาเภอคลองหอยโขง และอำาเภอสะเดา ซงเปนบางสวนของเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด (อำาเภอรตภม) และเขตรกษาพนธสตวปาโตนงาชาง (อำาเภอ รตภมและอำาเภอหาดใหญ) ทงนยงมพนทบางสวนเปนพนทเตรยมการผนวกกบเขตรกษาพนธสตวปาโตนงาชาง (อำาเภอคลองหอยโขงและอำาเภอสะเดา) ซงเปนแหลงตนนำาสายสำาคญไดแก คลองภม คลองกลอย คลองพรพอ คลองเขานำารอน คลองจำาไหร คลองหลา คลองวาด คลองแกว คลองรำา คลองตำา คลองสายวา คลองโตนงาชาง คลองบางกลำา คลองทาชาง ฯลฯ

2. กลมปาในทองทอำาเภอสะเดา และอำาเภอนาทว ซงไดรบการจดตงเปนอทยานแหงชาตเขานำาคาง เปนแหลงตนนำาสายสำาคญไดแก คลองสะเดา คลองปรก คลองแงะ คลองพน คลองลำาใหญ ไหลลงสคลองอตะเภา และคลองกวาง คลองลำาพด คลองลำาชง คลองบอน ไหลงรวมกนเปนคลองนาทว

69

3. กลมปาในทองทอำาเภอนาหมอม อำาเภอจะนะ และอำาเภอหาดใหญ ซงไดรบการจดตงเปนเขตหามลาสตวปาเขาเหรง เปนแหลงตนนำาสายสำาคญ เชน คลองหวะ และคลองประจา

4. กลมปาในทองทอำาเภอจะนะ อำาเภอหาดใหญ และอำาเภอสะเดา เปนแหลงตนนำาสายสำาคญ เชน คลองลำาพด คลองคลา คลองพอแดง คลองดนแดง แลวไหลรวมกนเปนคลองสะกอม

5. กลมปาในทองทอำาเภอจะนะ อำาเภอเทพา และอำาเภอนาทว ซงบางสวนไดรบการจดตงเปนเขตหามลาสตวปาเขาปะชาง – แหลมขาม

6. กลมปาในทองทตำาบลเปยน ตำาบลบานโหนด ตำาบลสะบายอย และตำาบลธารคร อำาเภอสะบายอย ซงเปนพนทบางสวนของพนทเตรยมการอทยานแหงชาตนำาตกทรายขาว ซงเปนแหลงตนนำาสายสำาคญ คอคลองเปยน ซงไหลรวมกบคลองเทพา

7. กลมปาในทองทตำาบลทงพอ ตำาบลเขาแดง ตำาบลจะแหน ตำาบลบาโหย อำาเภอสะบายอย ซงเปนพนทบางสวนของพนทเตรยมการอทยานแหงชาตสนกาลาคร ซงเปนแหลงตนนำาสายสำาคญ คอคลองเทพา คลองลำาเปา คลองใหญ คลองตหยง ไหลรวมกนเปนคลองเทพา

การดำาเนนงานในป 2549 มพนทปลกปาตามมาตรการหรอแผนงาน / โครงการ ตางๆ จำานวน 1,062 ไร และจากสถตคดปาไม มพนทปาทถกบกรก จำานวน 2,473-1-56 ไร (ทมา : สำานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดสงขลา)

สถานการณปญหา1. ดน มการใชประโยชนทดนอยางไมเหมาะสม ทำาใหดนเปลยนสภาพ กระทบตอระบบ

นเวศน มการบกรกทดนสาธารณะ ทงบรเวณเขตสงวน เขตอนรกษ และทดนรมคลองจงหวดสงขลา ดนใชในการเกษตร 2 ใน 3 ปญหาทเจอคอดนเสอม ตวชวดคอผลผลต

การเกษตรตำา ยางพารามผลผลต 280 กก/ไร/ป ขาว 300-400 กก./ป ดนเคม ดนเปรยวมากขนเรอยๆ ประชาชน 9% ในพนทลมนำาทะเลสาบสงขลามความยากจน ปรมาณตะกอนทเกดขนสรางปญหาใหญ เกดผลกระทบทำาใหนำาในคลองหลกตนเขน

2. นำา มปญหาดานคณภาพนำา ทงจากนำาแลง นำาเสย โดยเฉพาะลมนำาคลองอตะเภา คลองสำาโรง วกฤตหนกทสดในลมนำาทะเลสาบสงขลา อก ๒๐ ปขางหนาหากไมไดรบการแกไขจะไมมชวตอกตอไปแลว สาเหตสวนใหญเกดจากชมชน/โรงงาน ลมนำาภมเกดจากฟารมหม การทำาเกษตรใชสารเคม

จากรายงานสถานการณสงแวดลอม ภาคใตตอนลางฝงตะวนออก ป 2547-2549 ของสำานกงานสงแวดลอมภาคท 16

70

ป 2549 อยในเกณพอใช โดยมสดสวนคณภาพนำาทอยในเกณฑด พอใช และเสอมโทรมมาก คดเปน รอยละ 20,49 ,18 และ 13 ตามลำาดบ โดยพบปรมาณโคลฟอรมแบคทเรยเกนเกณฑมาตรฐานบรเวณปากคลองสำาโรง สำาหรบโลหะหนก พบตะกวเกนเกณฑมาตรฐานฯ บรเวณคลองนางเรยม ปากคลองลำาปำ า ปากคลองสำาโรง ปากทะเลสาบปรมาณทองแดงเกนเกณฑมาตรฐานฯ บรเวณหมบานทะเลนอย คลองนางเรยม และปากคลองสำาโรง ปรมาณสงกะสเกนเกนมาตรฐานฯบรเวณปากคลองสำาโรง

ลำาคลองสาขาลมนำาทะเลสาบสงขลาคณภาพนำาโดยรวมอยในเกณฑพอใช โดยมสดสวนอยในเกณฑดพอใช เสอมโทรม และเสอมโทรมมาก คดเปนรอยละ 17.39 ,32 และ 12 ตามลำาดบ โดยพบปรมาณโคลฟอรมแบคทเรยเกนเกณฑมาตรฐาน บรเวณสะพานคลองปาพะยอม โรงเรยนวดคลองใหญ บานปากพระ บานตลาดปากคลอง บานควนขนน ฝายสงนำาและบำารงรกษาท 1 สะพานขามวดคงคา ม.4 สะพานปากคลองปาบอน วนควนเพง วดพรพอ สะพานกรมโยธาธการ ม.12 สะพานคลองภม วดหวยลาด สะพานวดคเตา ทานำาวดหาดใหญใน คลองระโนด และคลองตะเครยะ

สำาหรบโลหะหนกพบปรมาณแคดเมยมเกนมาตรฐานฯ บรเวณบานตลาดปากคลอง และสะพานมหาวทยาลยหาดใหญ ปรมาณโครเมยมเกนมาตรฐานฯ บรเวณสะพานกรมโยธาธการ ม.9 ทาเทยบเรอทาสะอานและปากคลองปากพล ปรมาณตะกงเกนมาตรฐาน ฯบรเวณ โรงเรยนวดคลองใหญ บานตลาดปากคลอง วดควนเพง วดหวยลาด สะพานวดคเตา สะพานมหาวทยาลยหาดใหญ ทาเทยบเรอทาสะอาน ปากคลองปากพล คลองมหากาฬ และคลองระโนด

เมอพจารณาถงบรเวณทคณภาพนำาเสอมโทรมตลอดตงแตป 2547-2549 ในพนทลมนำาทะเลสาบสงขลา ม 3 จดสำาคญ คอ ปากคลองสำาโรง อ.เมอง จ.สงขลา ปากคลองลำาปำ า อ.เมอง จ.พทลง และปากคลองบานโรง อ.กระแสสนธ จ.สงขลา สำาหรบลำาคลองในสาขาของพนทลมนำาทะเลสาบสงขลา ม 7 บรเวณ คอ 1. บานตลาดปากคลอง อ.ควนขนน จ.พทลง 2. บานควนขนน อ.ควนขนน จ.พทลง 3. สะพานปากคลองปาบอน อ.ปากพะยน จ.พทลง 4.สะพานวดคเตา อ.หาดใหญ จ.สงขลา 5. ทานำาวดหาดใหญใน อ.หาดใหญ จ.สงขลา 6.สะพานมหาวทยาลยหาดใหญ อ.หาดใหญ จ.สงขลา และ 7.คลองตะเครยะ อ.ระโนด จ.สงขลา

สำาหรบลมนำายอย คลองอตะเภา ลมนำายอยคลองนาทอม และลมนำายอยคาบสมทรสทงพระ ซงคณภาพนำาอยในเกณฑเสอมกวาลมนำาอนๆ พบวาคณภาพนำาจากคาออกซเจนละลายและคาความสกปรกในรปบโอดเปนหลก คณภาพนำาโดยรวมของลมนำายอยคลองอตะเภา ในป 2549 อยในเกณฑเสอมโทรม โดยมสดสวนคณภาพนำาอยในเกณฑด พอใช เสอมโทรม และเสอมโทรมมากคดเปนรอยละ 21 ,20 ,31 และ 28 ตามลำาดบ

71

ลมนำายอยคาบสมทรสทงพระ ในป 2549 คณภาพนำาเสยรวมอยในเกณฑเสอมโทรมมากมสดสวนคณภาพนำาอยในเกณฑพอใช เสอมโทรม และเสอมโทรมมาก คดเปนรอยละ 4,36 และ 60 ตามลำาดบ

คณภาพนำาคลองเทพา ระหวางป 2547-2549 โดยรวมอยในเกณฑพอใช มสดสวนคณภาพนำาอยในเกณฑด พอใช และเสอมโทรมคดเปนรอยละ 17,50 และ 33 ตามลำาดบ พบปรมาณโคลฟอรมแบคทเรยเกนมาตรฐานบรเวณบานเทพา อ.เทพา จ.สงขลา

จากภาพรวมขางตน แหลงนำา ของสงขลา ทอยในภาวะวกฤต ตองเฝาระวงและแกไขอยางเรงดวน คอ

1.บรเวณปากคลองตางๆ ในลมนำาทะเลสาบสงขลา คอปากคลองสำาโรง อ.เมอสงขลา และปากคลองบานโรง อ.กระแสสนธ

2.ลำาคลองสาขาในพนทลมนำายอยคลองอตะเภา และลมนำายอย บรเวณเขตอำาเภอระโนด

รายงานการประเมนความสกปรกเพอการฟนฟพนทลมนำายอยคลองอตะเภา ยงพบวา แหลงกำาเนดนำาเสยทสำาคญประกอบดวย

1. นำาเสยชมชน เนองจากบานเรอนสวนใหญตงอยอยางกระจดกระจาย และมระบบรวบรวมนำาเสย ซงสวนใหญมาจากกจกรรมในครวเรอน ถกระบายลงพนทวางโดยรอบ อบต.บางแหงอาจมการตงบานเรอนอยกระจดกระจายหางๆ กนตามแนวรมคลอง บางสวนนำาเสยกระจายลงคลอง เชน อบต.คลองอตะเภา อบต.ฉลง และอบต.บางกลำา บางพนทมการตงบานเรอนรวมกลมหนาแนน ปลอยนำาเสยลงแหลงนำาโดยตรง เชน อบต.คเตา สำาหรบการจดการนำาเสยในระดบเทศบาล แมมระบบทอรวมนำาเสย แตยงไมสามารถรวมนำาเสยไดทงหมดครบคลมพนท

ผลการสำารวจพนทลมนำายอยคลองอตะเภา มชมชนขนาดใหญระดบเทศบาล 8 แหง ชมชนขนาดเลก ระดบ อบต. อก 1 แหงทระบายนำาเสยลงคลองอตะเภาและลำาคลองสาขา โดยชมชนขนาดใหญ 1 แหงคอเทศบาลนครหาดใหญระบายนำาทงหลงการบำาบดแลวลงสคลองขดซงไหลออกทะเลสาบสงขลา สวนองคกรสวนทองถนทเหลออก 32 แหงเปน อบต.(ยกเวน อบต.คเตา)ไมมการระบายนำาเสยลงคลอง หรอมเพยงเลกนอย

ผลการประเมนบโอดในนำาเสยทระบายลงสาลำาคลองตางๆ ในพนทลมนำายอยคลองอตะเภา ยงสรปอยางหนงวาเทศบาลเมองปาดงเบซารเปนชมชนทมการระบายนำาเสยซงมความสกปรกในรปบโอดสง คอประมาณ 216 กก.บโอด/วน นำาเสยเหลานถกระบายลงสคลองไมไผ รองลงมาคอคลองเล รองรบนำาเสยชมชนในเทศบาลเมองสะเดาทมปรมาณบโอดในนำาเสย ประมาณ 62 กก.บโอด/วน ขณะท อบต.คเตา ระบายนำาเสยทมความสกปรกในรป บโอดตำาเพยง 0.3 กก. บโอด/วน

72

2.นำาเสยจากโรงงานอตสาหกรรม สวนใหญเปนโรงงานอาหารทะเลแปรรปและแชแขง และโรงงานยาง หรอผลตภณฑยางพารา นำาทงถกปลอยลงสคลองอตะเภา และคลองสาขาตางๆ จากการสำารวจและเกบตวอยางนำาทงโรงงานอตสาหกรรม ในป พ.ศ.2549 พบวามโรงงานทกอใหเกดมลพษทางนำาทสำาคญอยในลมนำายอยคลองอตะเภาประมาณ 101 โรง

3.นำาเสยจากฟารมสกร ฟารมสกรทจดใหเปนแหลงกำาเนดมลพษ อย 10 ฟารม พนท ตำาบลปรกอำาเภอสะเดาม

นำาหนกหนวยปศสตวมากทสด รองลงมาคอพนทตำาบลคลองนกกระทง อำาเภอบางกลำา ปรมาณนำาเสยทเกดขนวนละ 182,690 ลตร/วน ผลการวเคราะหคณภาพนำาบอสดทายของฟารสกร พบวาคาความสกปรกในรปบโอด 58.48 กก. /วน ซโอด 225.79 กก./วน และทเคเอน 7.1589 กก./วน

4.นำาเสยจากนากง การสำารวจเมอมกราคม 2548 มพนทนากงในลมนำายอยคลองอตะเภา กระจกอยตามปากคลองทไหลลงทะเลสาบสงขลา รวม 2,568.75 ไร อยในตำาบลคเตา อำาเภอหาดใหญ ตำาบลนำานอยอำาเภอหาดใหญ นำาทงกอใหเกดความสกปรกในรป บโอด ประมาณ 33.7 กก./ไร /การเลยง 1 ครง ผลการประเมนจงคาดวาถาการเลยงกงปละ 2 ครงยงดำาเนนอย คาความสกปรกจากการเลยงกงนาจะอยท 173,133.75 กก./ป

การอตสาหกรรมจงหวดสงขลา เปนทตงของนคมอตสาหกรรมภาคใต (ฉลง) โรงงานอตสาหกรรม

ในจงหวดสงขลาสวนใหญจะเปนโรงงานทตอเนองจากการเกษตรทผลตเพอการสงออก ไดแก อตสาหกรรมอาหารทะเลบรรจกระปอง อาหารทะเลแชแขงและหองเยน อตสาหกรรมจากยางพาราทงจากนำายางพาราและไมยางพารา เชน โรงงานผลตถงมอยาง ผลตยางแผนรมควน ยางแทง และโรงงานแปรรปอดอบนำายาไมยางพารา ผลตชนสวนเครองเรอน/เฟอรนเจอร ผลตแผนปารตเกลบอรด และผลต/ไมอดประสาน เปนตน โรงงานสวนใหญตงอยในอำาเภอหาดใหญ รองลงมาเปนอำาเภอเมอง อำาเภอรตภม อำาเภอระโนด และอำาเภอจะนะ ณ วนท 31 ธนวาคม 2549 มโรงงานอตสาหกรรมทไดรบอนญาต จำานวน 1,911 โรงงาน เงนลงทนรวม 64,216,080 ลานบาท และสามารถจางแรงงานได 76,704 คน

หมวดอตสาหกรรม จำานวน(โรงงาน)

เงนลงทน(ลานบาท)

คนงาน(ชาย)

คนงาน(หญง)

รวม

1. อตสาหกรรมการเกษตร 541 157.157 982 33 1,0152. อตสาหกรรมอาหาร 177 6,659.492 5,723 20,230 25,9533. อตสาหกรรมเครองดม 5 185.510 422 33 455

73

4. อตสาหกรรมสงทอ 2 11.00 27 47 745. อตสาหกรรมเครองแตงกาย 1 4.7 17 30 476. อตสาหกรรมเครองหนง 0 0 0 0 07. อตสาหกรรมไมและผลตภณฑจากไม

140 6,356.685 4,408 2,813 7,221

8. อตสาหกรรมเฟอรนเจอรและเครองเรอน

71 962.135 1,848 1,506 3,354

9. อตสาหกรรมกระดาษและผลตภณฑจากกระดาษ

10 907.620 219 43 262

10. อตสาหกรรมสงพมพ 20 560.908 201 165 36611. อตสาหกรรมเคม 20 499.545 198 152 35012. อตสาหกรรมปโตรเคมและผลตภณฑ

9 264.370 118 17 135

13. อตสาหกรรมยาง 180 10,935.403

8,047 11,957 20,004

14. อตสาหกรรมพลาสตก 42 1,348.973 657 590 1,24715. อตสาหกรรมอโลหะ 90 1,331.914 1,434 475 1,90916. อตสาหกรรมโลหะ 6 243.230 154 31 18517. อตสาหกรรมผลตภณฑโลหะ 135 1,095.670 1,642 321 1,96318. อตสาหกรรมเครองจกรกล 56 818.898 844 138 98219. อตสาหกรรมไฟฟา 6 12.420 42 5 4720. อตสาหกรรมขนสง 103 1,549.523 1,237 97 1,33421. อตสาหกรรมอน ๆ 297 30,310.92

73,121 6,680 9,801

รวมทงสน 1,911 64,216.080

31,341 45,363 76,704

นำาทวม

74

หมบาน 381 หมบานประสบปญหาอทกภย ป 42 ปรมาณนำาฝน 2,963.3 มม./ ป และ ป 43 ปรมาณนำาฝน 2,412.7 มม./ ป เจออทกภยหนกกวาทกครง แมวาปรมาณนำาฝนนอย แตมปจจยอนอกมาก โดยเฉพาะพนทปาทมนอย ความสามารถในการอมนำาจะนอยลงดวย และมนำาทะเลหนน ผลกดนนำาจดไมใหไหลลงทะเลสาบ ความเสยหาย 6,088 ลานบาท

มหมบานประสบภยแลงซำาซาก 346 หมบาน (45.40%) ป 47 ปรมาณนำาฝน 1,399 มม./ ป นำาเสยทงจงหวดประมาณ 566,216 มม./วน ความสามารถในการบำาบด 140,000 มม./วน เกดเหตปลาตายทคลองบางกลำา ไดไปตรวจสอบ พบสาเหตหลกคอ ปลาตายเนองจากขาดออกซเจน สาเหตมาจาก ความเคมของนำาทะเลสง 20-30 ppt. ทำาใหพชนำาตางๆตาย เมอผกกะเฉดมมากในคลองบางกลำา ทำาใหตกอยในทองคลอง เกดการยอยสลายโดยธรรมชาต ดงออกซเจนมายอยสลาย และเกดแกสไขเนาขน ในทองคลองบางกลำาเกดวชพชมาก มแกสไขเนารนแรง ทำาใหออกซเจนขาด และเกดปจจยเสรมอกตว คอเกดหมอกควนจากไฟปา ฟาปด พชนำาเหนอผวนำาไมสามารถสงเคราะหแสงได ทำาใหขาดออกซเจนมากขน และในคลองมนำาจดนอยมาก เมอระบบนเวศนำาเคม นำากรอย นำาจด ไมเหมอนเดมทำาใหเกดภาวะนำาเคมเร อยๆ ทำาใหพชนำาตาย ออกซเจนขาด ปลาจงเกดชอกแลวตาย การแกปญหา ไดกำาหนดแนวทางไวหลายประการ ซงตองการมสวนรวมจากประชาชนและทกหนวยงาน จงหวดสงขลาเมอเกดฝนตกหนกขนในพนทกมกจะทำาใหเกดนำาทวมฉบพลนเนอจากนำาปาไหลหลาก และนำาทะเลหนนเออทวมบานเรอนของราษฎรทำาใหราษฎรไดรบความเดอนรอน พนททำาการเกษตร ประมง ปศสตว สงสาธารณประโยชน เศรษฐกจและการทองเทยว ไดรบความเสยหายเปนจำานวนมาก โดยเฉพาะการเกดอทกภยอยางรนแรงในป พ.ศ. 2543 โดยมรายละเอยดของการเกดอทกภยของแตละลมนำา สรปไดดงน (รายงานการศกษาฉบบสดทายโครงการวางและจดทำาผงเมองรวมจงหวดสงขลา ภาคผนวก, 2549) คาบสมทรสทงพระ มขอบเขตพนทถกนำาทวม ดงน 1. อำาเภอระโนด ไดแก บรเวณบานหวปา ตำาบลบานขาว บานปากบาง บานปากเหมอง ตำาบลตะเครยะ บานใหม บานโคกทราย ตำาบลบานใหม บานใหม บานมหาการ ตำาบลตะเครยะ 2. อำาเภอกระแสสนธ ไดแก บานเชงแส หมท 3 และหมท 4 ตำาบลเชงแส บานทงบว บานโตนดดวน บานคลองโหน และบานมวงงาม ตำาบลกระแสสนธ บานทงบก บานแหลมยาง บานไร บานแหลมหาด บานเกาะใหญ บานคลา และบานแหลมซน ตำาบลเกาะใหญ บางสวน 3. อำาเภอสทงพระ มพนทถกนำาทวมบรเวณรมทะเลสาบ ไดแก ตำาบลคขด 9 หมบาน ตำาบลทาหน 9 หมบาน ตำาบลคลองร 9 หมบาน

75

4. อำาเภอสงหนคร พทถกนำาทวม ไดแก บรเวณบานระฆง บานใหญ ตำาบลบางเขยด บานตากแดด ตำาบลชะแล บานแหลม ตำาบลปากรอ บานปาขาด ตำาบลปาขาด

ลมนำาคลองรตภม มขอบเขตพนทถกนำาทวม ดงน อำาเภอรตภม มพนทประสบอทกภยซำาซากประมาณ 20 หมบานใน 5 ตำาบล ไดแก บรเวณบานคหา บานโหละยาก บานไทรใหญ บานหนองเสาธง บานหนองโดน ตำาบลควนร บานมวงใหญ บานดอกชาง บานทงคา ตำาบลกำาแพงเพชร บานลานควย บานเนนนมต บานทงเคยม ตำาบลทาชะมวง บานเขาพระ บานนาสก บานสสอน บานคลองหน ตำาบลเขาพระ บานควนตน บานพรพอ บานนาปาบ บานจงโหลน ตำาบลคหาใต สวนในอำาเภอควนเนยง จะมพนทประบลอทกภยซำาซาก ประมาณ 22 หมบาน ใน 4 ตำาบล ไดแก บานหวไทร บานหวปา บานทาหย บานประทา บานใม ตำาบลหวยลก บานผลง บานปากจา บานกลาง บานใต บานบอหว ตำาบลควนดส บานปากบาง บานอาวถงบานกรอบบายสระ บานวงเนยน ตำาบลรตภม บานยากหก บานบางเหรยงตก บานบางเหรยงใต บานบางเหรยงบน บานเกาะนำารอบ บานบางทง บานโคกเมอ ตำาบลบางเหรยง ลมนำาคลองอตะเภา มขอบเขตพนทถกนำาทวม ดงน เนองจากสภาพพนทของจงหวดสงขลา ดานทศใตมลกษณะเปนภเขาในเขตอำาเภอสะเดา อำาเภอสะบายอย อำาเภอเทพา และอำาเภอนาทว นำาฝนจากอำาเภอสะเดาและอำาเภอนาหมอมจงไหลงสอำาเภอหาดใหญ ซงมลกษณะเปนแองกระทะรองรบนำา โดยดานตะวนออก ถกกนดวยภเขาคอหงสและทางหลวงแผนดนหมายแลข 407 (ถนนกาญจนวนช) นอกจากนยงมปรมาณนำาจากคลองวาด คลองตำา และคลองหวะไหลมาสมทบกบปรมาณนำาในคลองอตะเภาจะสามารถระบายได จงเปนเหตใหนำาไหลเขาทวมในเขตเทศบาลนครหาดใหญและบรเวณใกลเคยงอยางรนแรงและฉบพรน ลมนำาคลองนาทว มขอบเขตพนทถกนำาทวม ดงน 1) ในเขตเทศบาล อำาเภอนาทว เกดนำาทวมเนองจากนำาหลากจากคลองนาทวและคลองสาขา (เชน คลองพล หรอคลองลำาชง คลองสามราก คลองเคลยง เปนตน) ทำาใหนำาปาเขาทวมพนท เชน บรเวณบานทงดาน บานทงนำาขาว บานซองใต บานดงหม บานปลกหน บานใหม และบานทงขา เปนตน 2) พนทชลประทานฝายปลกลง ซงเกดจากนำาหลากจากดานนอกพนทไหลเขามา เชน บานปรก บานโคกหมาก บานปลกชะเมาเหนอ บานนาหวา บานนา โดยเฉพาะบานโพรงจระเข เกดปญหานำาทวมขงอยเปนประจำา 3) นำาทวมขงพนทบรเวณรมทางหลวงแผนดนหมายเลข 4113 ชวงตำาบลสะทอนไปตำาบลประกอบ และผลจากการรบฟงความคดเหนจากประชาชนของงานศกษาวางแผนพฒนาลมนำา โครงการแผนแมบทลมนำาเทพา – นาทว จงหวดสงขลา พบวาเกดนำาทวมเปนประจำา

76

เกอบทงอำาเภอพนทนำาทวมซำาซาก คอ ตำาบลแค ตำาบลค ตำาบลนำาขาว และนำาทวมหนกทตำาบลนาหวา ตำาบลคลองเปยะ ตำาบลปาชง และตำาบลบานนา ลมนำาคลองเทพา มขอบเขตพนทถกนำาทวม ดงน 1) ในพนทอำาเภอเทพาโดยเกดฝนตกหนกบรเวณตำาบลวงใหญ ตำาบลเกาะสะบา ตำาบลสะกอม และตำาบลลำาไพล ทำาใหเกดนำาทวมฉบพลน นำาปาใหลหลาก และนำาทะเลหนนไหลผานทวมบานเรอนราษฎรในพนททกหมบานทกตำาบลของอำาเภอเทพา 2) พนทอำาเภอสะบายอย ในเขตเทศบาลตำาบลสะบายอย บานซาว ตำาบลทงพอ บานแลแบ หมท 5 บานตาหงา ตำาบลบาโหย บานปลกกระทะ

สรปสาเหตหลกของอทกภยในจงหวดสงขลาปจจบน 1. การตงถนฐานของชมชนหาดใหญและบกรกทำาลายทางนำาสาธารณะ

2. การพฒนาโครงสรางพนฐาน ไดแก 2.1) ทางหลวงแผนดน : มทางหลวงสายหลกหมายเลข 4 (ถนนเพชรเกษม) ตดผาน พนทลมนำาในแนวเหนอ – ใต เปนเสนทางขนานฝงขวาของคลองอตะเภา จากอำาเภอหาดใหญถงอำาเภอสะเดา ตดขามลำานำาสาขาของคลองอตะเภาหลายสาย เชน คลองเยน คลองหวะ คลองพงงา คลองปรก และคลองสะเดา เปนตน นอกจากนน ยงมการพฒนาระบบโครงขายถนนแบบวงแหวนรอบเมองใหญ และทางหลงทแยกจากทางหลวงสายหลก คอ ทางหลวงแผนดนหมายเลข 42 แยกจากถนนเพชรเกษมตดผานกลางพนทลมนำาในแนวตะวนตก – ตะวนออก จากบารคลองแงะไปทางอำาเภอนาทว ทางหลวงแผนดนหมายเลข 407 ขนไปทางเหนอจากอำาเภอหาดใหญไปอำาเภอเมองสงขลา ทางหลวงแผนดนหมายเลข 414 (ลพบรราเมศวร) เชอมตอจากบานนำากระจาย อำาเภอเมองสงขลา ไปบรรจบทางหลวงแผนดน หมายเลข 43 ทบานควนลง อำาเภอหาดใหญ 2.2 ทางรถไฟสายใตตดขามคลองอตะเภาเขามาทชมทางหาดใหญ และแยกเปฯ 2 สาย คอ สายใตไปทางปาดงเบซาร ตดผานกลางพนทลมนำาในแนวเหนอ – ใต ขนานฝงขวาคลองอตะเภา และตดขามคลองอตะเภาเลยบคลองรำาใหญ – คลองรำานอยไปสดชายแดนทปาดงเบซาร และสายตะวนออกจากหาดใหญไปยะลาและนราธวาสทอำาเภอสไหงโก-ลก 3. การเปลยนแปลงการใชทดนดานปาไม

4. ระบบระบายนำาและปองกนอทกภยในปจจบนของลมนำาคลองอตะเภา (อำาเภอหาดใหญ) ไดแก 4.1 โครงการขดลอกคลองธรรมชาตนอกตวเมองหาดใหญ คลองธรรมชาตททำาการขดลอกจนแลวเสรจ เพอชวยเพมประสทธภาพในการระบายนำาลงสทะเลสาบสงขลาไดเรวยงขน ไดแก คลองอตะเภา และคลองทาชาง – บางกลำา

77

4.2 โครงการคลองระบายนำาสายใหมในปจจบน กรมชลประทานไดทำาการขดคลองระบายสายใหมเพมเตมขนอก 5 สาย พรอมอาคารประกอบเพอผนนำาไมใหผานตวเมองจนเกนความสามรถในการรองรบของระบบปองกนนำาทวมของเทศบาลนครหาดใหญ โดยมครองระบายนำาสายตาง ๆ ไดแก คลองระบายนำา ร. 1 คลองระบายนำา ร.3 คลองระบายนำา ร.4 คลองระบายนำา ร.5 และคลองระบายนำา ร.6 คลองระบายนำาทง 5 สาย นอกจากจะชวยแบงนำาจากคลองอตะเภาเพอบรรเทาปญหาอทกภยในเขตเทศบาลนครหาดใหญและพนทใกลเคยงแลว ยงชวยรบนำาจากคอหงสเพอลดปรมาณนำาทไหลลงสเทศบาลนครหาดใหญ และระบายนำาในทงนำานอยและลงสทะเลสาบไดเรวขน ยงจะเปนแหลงสำารองนำาจดเพอการเกษตรใหประชาชนในพนทตำาบลคลองแห ตำาบลนำานอย ตำาบลคเตา และบรเวณใกลเคยงไดเปนอยางด นอกจากนยงจะไดรบประโยชนจากแหลงนำาในกาจบปลาหรอปลกผกและพชตาง ๆ ภมทศนรมคลองทสวยงามเกดเปนแหลงทองเทยว

4.3 ระบบคาดการณและเตอนภยของลมนำาคลองอตะเภาในปจจบนมการพฒนาตดตงระบบคาดการณและเตอนภยไวแลว โดยหนวยงานกรมชลประทานและกรมอตนยมวทยายงพบวา สามารถใชประโยชนในการเฝาระวงและเตอนภยลวงหนา จากาการไหลของนำาในคลองอตะเภาจากทางเหนอนำาบรเวณพนทอตะเภา สะเดา ลงมาทางทายตำาจนถงอำาเภอหาดใหญไดอยางทนเวลาโดยมสวนชวยใหการบรหารจดการนำาในคลองอตะเภาในชวงฤดฝนมความปลอดภยยงขนกวาในอดตโดยมโครงขายการสอสารของระบบคาดการณเตอนภยในคลองอตะเภา จากระบบการปองกนอทกภยของจงหวดสงขลาทกลาวมาแลวขางตน พบวา พนทเสยงอทกภยของจงหวดสงขลาในอนาคตหลกจากมการดำาเนนงานตามแผนผงการพฒนาดานแหลงนำาแลวจะยงคมมพนทเสยงตอการเกดนำาทวมขงอยเฉพาะในพนทลมนำารมทะเลสงขลาและพนทปากนำาดานทะเลอาวไทยซงเปนพนททอยในอทธพลการขนลงของนำาทะเล ซงขนาดพนททวมทปรากฏอยจะมขนาดทลดลงเมอเปรยบเทยบกบขนาดพนทนำาทวมทเคยเกดอยางรนแรงในป พ.ศ. 2543นำาบาดาล

นำาบาดาลในจงหวดสงขลา มการขดเจาะอยางกวางขวางและมากขนเรอยๆ เนองจากนำาผวดนขาด ทำาใหตองนำานำาใตดนมาใชประโยชน เวลานมบอทไดรบอนญาต 900 กวาบอ จากหนวยงานภาครฐ กวา 3 พนบอ สงทนาเปนหวง คอบอนำาบาดาลทแองหาดใหญ ทใชมากทสด ชนนำาบาดาล 20-100 เมตร ตำากวาระดบนำาทะเล ปญหานำาทะเลจะรกลำามาแทนทชนนำาบาดาลในอนาคต

หาดใหญ สงขลา มปรมาณนำาในคลองอตะเภาลดลงเรอยๆ นำาตนทนนอย จะกระทบการผลตนำาประปา และทำาใหความเคมรกลำาเขาสคลองอตะเภาเพมขน

78

ปญหาขยะ ทมอยประมาณ 1053.33 ตน/วน ขณะทขดความสามารถกำาจดขยะ ไดเพยง 445 ตน/วน ไมไดเกดแคมลพษทางอากาศ แตทำาใหเกดมลพษทางนำาตามมา หากมการนำาไปทงในนำา

นอกจากนนพบปญหาการตนเขนของสายนำาจากตะกอนดนทบถม พนทตำาบลคขด/เกาะโคบ มความตนเขนมาก

3. ปา จงหวดสงขลามเนอทปาประมาณ 4,513,343 ไร ไดประกาศเปนปาสงวนแหงชาตรวม 41 ปา เนอท 1,256,669 ไร หรอ 27.84% ของเนอทจงหวด และจากการแปลภาพถายดาวเทยม ป 2547 พนทปาไมลดนอยลง ปจจบนเหลอ 557,150 ไร หรอ 12.34% ของเนอทจงหวด โดยเฉพาะพนทปาอดมสมบรณในเขตลมนำาทะเลสาบสงขลา 12 อำาเภอ ของจงหวดสงขลา มเนอทปาเหลอเพยง 300,150.51 ไร หรอ 6.65% ของเนอทจงหวด หรอ 4.90% ของพนทลมนำาทะเลสาบสงขลา ทำาใหขาดความสมดลทางธรรมชาต

ปาตนนำาบรเวณเขาแกว อ.คลองหอยโขง พบปญหาการบกรกทำาลายปา มการเผชญหนาระหวางกลมชมชนอนรกษและกลมผบกรกอยเนองๆ

ปจจบนปาตนนำาเหลอเพยง ๑๒%(บางขอมลบอกวาเหลอเพยง ๗%) พบปญหาการบกรกทำาลายปามากทลมนำาอตะเภาและลมนำาภม บางแหงพบผบกรกใชเลอยเกบเสยงตดโคนตนไม การบกรกสวนใหญจะเขาไปปรบถาง/ปลกไมผล จากยอดเขาดานบนลงสดานลาง แลวขายทดน

4. มลภาวะทางอากาศ ชมชนใหญๆเชนหาดใหญ เรมมปญหา เรามสถานตรวจวดอากาศ คอยวดสภาพอากาศ ทยงอยในเกณฑด เวนในชวงเกดหมอกจากอนโดนเซย

5.คนเมองสรางขยะ โดยเฉพาะในพนทเขตเมอง ปจจบนหาดใหญประสบปญหาวกฤตหนกเรองไมมททงขยะ ขณะทขยะลนเมอง ทองถนหรออบต.รอบนอกไมสามารถจดการขยะในพนทได

สำานกงานสงแวดลอมภาคท 16 สรปรายงานสถานการณสงแวดลอม ภาคใตตอนลางฝงตะวนออก (สงขลา พทลง ปตตาน ยะลา นราธวาส) ระหวางป 2547-2549 เกยวกบขยะมลฝอยชมชน พบวาในการแบงกลมเทศบาลตามปรมาณขยะ อนดบ 1 และ 2 ลวนอยในจงหวดสงขลา

กลมท 1 มปรมาณขยะมากวา 100 ตน/วน คอเทศบาลนครหาดใหญกลมท 2 มปรมาณขยะ อยในชวงมากวา 50 -100 ตนตอวน คอเทศบาลนครสงขลา

และเทศบาลนครยะลากลมท 3 มปรมาณขยะอยในชวง 25-30 ตนตอวน คอเทศบาลเมองปตตาน เทศบาล

เมองเบตง เทศบาลเมองนราธวาส เทศบาลเมองสไหงโก-ลก และเทศบาลเมองพทลงกลมท 4 มปรมาณขยะนอยกวา 25 ตนตอวน คอเทศบาลทเหลอจำานาน 57 แหง

79

กรณของจงหวดสงขลา อตราการผลตขยะมลฝอยโดยเฉลย ในเขตเทศบาลนบเปนอตราสงสด โดยมคาเฉลยอยท 0.92 กโลกรม/คน/วน ขณะทอตราการผลตขยะมลฝอยโดยเฉลยของภาค คอ 0.85 กโลกรม/คน/วนการศกษาองคประกอบของขยะจากบานเรอนทวไป พบวามองคประกอบ ดงนขยะอนทรย 41.82 % ขยะรไซเคล 34.66 % และขยะทวไป 23.52 %

ยอนไปเมอ พ.ศ.2548 จงหวดสงขลามปรมาณมลฝอยเกดขน 506.60 ตนตอวน ซงเปนปรมาณสงสด เมอเทยบกบจงหวดอนๆในภาคใต เนองจากจงหวดสงขลาเปนจงหวดทมความสำาคญทางดานเศรษฐกจ และเปนแหลงทองเทยวอกแหลงหนงของภาคใต ประกอบกบความหนาแนนของประชากรตอพนทคอนขางสง และนอกจากนปรมาณมลฝอยทเกดขนอาจเกดจากประชากรแฝงทอาศยอยในจงหวด

นนเปนภาพของเมองใหญ หากลองดขอมลระดบชมชน ปญหาขยะกำาลงกอรปขนทวทกแหงหนไมตางกน กรณศกษาบาน หนองบว ตำาบลทาขาม อำาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา จำานวนครวเรอน 224 ครว ประชากร 1,143 คน เปนชมชนท มบานเรอนหนาแนน แออด เปนหยอม ๆ บรเวณรอบบานมขยะ เชน ถงพลาสตก เปลอกผลไม ซองขนมตามถนนและคระบายนำา ประชาชนสวนใหญยงมพฤตกรรมทงขยะไมเปนท ขาดความตระหนกถงพษภยของขยะ ไมมความรเกยวกบการจดการขยะ ขณะท ขอมลจาก ตำาบลมวงงาม อำาเภอสงหนคร ม 2,258 หลงคาเรอน จำานวนประชากร 12,650 กวาคน มการจดเกบขยะเฉลยวนละ 2,400 กโลกรม ปละ 840 ตน

สถานการณมลฝอยตดเชอ เตาเผามลฝอยตดเชอขนาด 5 ตน/วน ซงดำาเนนการโดยเทศบาลนครหาดใหญ กอสรางแลวเสรจใหบรการตงแตป 2541 โดยระยะเรมดำาเนนการเทศบาลนครหาดใหญใหบรการเกบขนและกำาจดขยะมลฝอยตดเชอจากโรงพยาบาลและคลนกในเขตเทศบาลนครหาดใหญ จงมปรมาณมลฝอยตดเชอเขาสระบบตำากวาประมาณการไวมาก คอวนละ 200 -250 กโลกรม จงทำาการเผาสปดาหละ 2 วนเทานน ตอมาในเดอนพฤษภาคม 2543 ไดขยายบรการกำาจดมลฝอยตดเชอใหแกองคกรปกครองสวนทองถน สวนราชการ และภาคเอกชน ทงภายในและภายนอกจงหวด โดยแตละแหลงจะตองรวบรวมและขนสงเอง

ป 2547-2548- 2549 มปรมาณมลฝอยตดเชอเขาสเตาเผาประมาณ 342.5 ,371 และ 437.7 ตน ตามลำาดบ เฉลยวนละ 0.94 ,1.02 และ 1.20 ตนตามลำาดบป ดงกลาว

ปรมาณมลฝอยตดเชอเหลานนมาจากผใชบรการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ 10 แหง นอกเขตเทศบาล 28 แหง ปจจบนทำาการเผาสปดาหละ 5 วน

6. พลงงาน ผประกอบการโรงงานมแนวคดการใชพลงงานจากถานหน มการลกลอบใชถานหนลกไนตของโรงงานกระจายในหลายพนท

กาชธรรมชาต

80

1) ทอสงกาชธรรมชาตและโรงแยกกาซฯ ไทย-มาเลเซยซงใหบรการขนสงและแยกกาซธรรมชาต จากแหลงพนทพฒนารวมไทย – มาเลเซย (JDA) มาใชประโยชนในพนทภาคใตโดยวางทอกาซฯ จากแหลง JDA มายงจงหวดสงขลา และกอสรางโรงแยกกาซฯ ในบรเวณใกลกบจดททอกาซฯ ขนฝง ประกอบดวย โรงแยกกาซฯ ทอำาเภอจะนะ มขนาดแยกกาซฯ 425 ลานลกบาศกฟต/วน ทอกาซฯ ในทะเล เร มจากแหลงผลตกาซในพนทพฒนารวม มาขนบกทอำาเภอจะนะ จงหวดสงขลา ผานพนทพฒนาตามแผนแมบทการพฒนาพนท 5 จงหวดชายแดนภาคใต ของสำานกงานพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไปเชอมกบระบบทอของมาเลเซยทางภาคเหนอ ทเมองจงโหลน ในรฐ Kedah โดยผานจดชายแดนทอำาเภอสะเดา จงหวดสงขลา รวมระยะทาง 97 กโลเมตร (สวนทอยในประเทศไทย 89 กโลเมตร และมาเลเซย 8 กโลเมตร) ซงจะสรางศกยภาพใหภาคใตมความพรอมดานพลงงานสะอาด ราคาถก สามารถนำาไปเปนปจจยพนฐานในการกระตนใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ และอตสาหกรรมภาคใต

2) แหลงลกไนตสะบายอย สามารถนำามาใชในการผลตกระแสไฟฟา ซงกระจายอยในพนทตำาบลทงพอ จากการสำารวจ พบวา มแหลงทเหมาะสมในการทจะพฒนานำามาใชประโยชนตอไปในอนาคต จำานวน 4 แหง ไดแก แหลงลกไนตบานซาว แหลงลกไนตบานโคกตก แหลงลกไนตบานโคกออก และแหลงลกไนตบานบาว 3) กาซธรรมชาตสำาหรบรถยนต (NGV) การใชกาซธรรมชาตสำาหรบยานยนตดในจงหวดสงขลาสามารถทำาไดโดยการตงปมตวอยางในบรเวณทอกาซ JDA ผาน เพอจะตอทอกาซเขาปมนำามนได โดยเรมตนรฐบาล และ/หรอจงหวด สนบสนนโครงการนำารอง โดยการออกคาใชจายบางสวนในการตดตงอปกรณสำาหรบรถยนตสวนบคคลทมระยะทางวงประมาณ 100 กโลเมตร/วน จะมระยะเวลาคนทนประมาณ 1.4 ป เมอใชอปกรณ Multipoint injection สวนการดแปลงรถทใชเครองยนตดเซลใหใชกบกาซฯ นน จะตองลงทนสง คอ ประมาณ 400,000 บาท/คน 4) พลงงานแสดงอาทตย จงหวดสงขลามความเขมแสงอาทตยเฉลยเทากบ 18.24 MJ/M2-day ซงมคาคอนขางสงโดยเฉพาะในแถบชายฝงตะวนออกของจงหวด มศกยภาพสงในการนำาไปใชงานทงในแงความรอนและไฟฟา โดยกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนกรกษพลงงานไดสนบสนนโครงการจดตงระบบประจแบตเตอรดวยเซลลแสงอาทตย ในป 2536-2545 ในอำาเภอสะบายอย ของหมท 8 บานทบยาง ตำาบลคหา หมท 2 บานไรเหนอ และบานคลอดดด ตำาบลบาโหย ขนาดตดตงหมบานละ 3 กโลวตต

7. การกดเซาะชายฝง ทเกดจากการรกลำาสายนำาและเกดจากภาวะโลกรอนจงหวดสงขลา ความยาว 160 กโลเมตร อยใน 6 อำาเภอ คอ อำาเภอระโนด อำาเภอ

สทงพระ อำาเภอสงหนคร อำาเภอเมอง อำาเภอจะนะ และอำาเภอเทพา มตำาบลทตดทะเลจำานวน

81

28 ตำาบล ลกษณะชายฝงสงขลา เกดจากปฏสมพนธระหวางคลนกบตะกอนและการเปลยนแปลงของระดบนำาทะเลในอดต โดยมลากนขนาดใหญ หรอทะเลสาบสงขลาเปนหลกฐานมการถอยรนของนำาทะเล จนพฒนาเปนแนวสนดอนจะงอยดานตะวนออกของทะเลสาบ

หาดทรายยาวทอดตวในแนวเกอบเหนอ-ใต ตงแตอำาเภอระโนดลงมาจนถงหวเขาแดงซงเปนภเขาหนทรายตงอยบรเวณปากทะเลสาบดานเหนอ สวนปากทะเลสาบดานใตมลกษณะเปนสนดอนจะงอยจนถงเกาเสง ซงเปนภเขาหนแรนตอยร มทะเล จากนนจะเปนแนวหาดทรายตอเนองไปจนถงเขตจงหวดปตตาน

จากรายงานของสน สนสกล และคณะ (2545)พบวา ชายฝงจงหวดสงขลา มการเปลยนแปลงชายฝงเกดขนหลายบรเวณ โดยเปนชายฝงทมการกดเซาะรนแรง 4 กโลเมตร กดเซาะปานกลาง 33 กโลเมตร สวนชายฝงสะสมตวประมาณ 31.5 กโลเมตร ผลกระทบจากการเปลยนลงไมมาก ชายฝงทมการเปลยนแปลงสวนมากจะอยทางตอนเหนอของจงหวดตงแตอำาเภอเมองขนไป ซงเกดจากกจกรรมมนษยเปนหลก ในปจจบนการพงทลายองชายหาดเกดขนทวไป

จากการสำารวจพนทกดเซาะชายฝงทะเล จงหวดสงขลา โดยสวนการจดการทดนชายฝงรวมกบศนยอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝงท 3 จงหวดสงขลา และมหาวทยาลยสงขลานครนทร จำานวน 3 ครง ในระหวางวนท 29-30 ธนวาคม 2549 วนท 6-10 และ 19 - 22 มกราคม 2550 โดยเนนการสำารวจทงทางบกและทางอากาศทำาใหเหนภาพการกดเซาะในภาพกวาง และผลจากสงกอสรางชายฝงทมผกระทบตอการเปลยนแปลงแนวชายฝงทกๆ บรเวณทมการกอสรางโดยเฉพาะบรเวณปากทะเลสาบ ซงเปนทตงของทาเรอนำาลกสงขลา นอกจากนนเปนเขอนกนทรายและคลนบรเวณปากคลองตาง เชนคลองนาทบ คลองสะอมและคลองเทพา เปนตน

สภาพคลนลม ในชวงทสำารวจ มความรนแรง คลนสงประมาณ 2-3 เมตร พบพนททไดรบผลกระทบจากการกดเซาะชายฝงทะเลรนแรง 7 พนท

1.ชายหาดตำาบลบอตร อำาเภอระโนด จงหวดสงขลาพบลกษณะเปนจดสบนำาทะเลเขาบอกงของเอกชน ในชมชนบอโพธพฒนา โดยสรางเปน

รอดกทรายแบบหนทง ขนาดกวางประมาณ 10 เมตรยนลงไปในทะเลประมาณ 30 เมตร จากโครงสรางดงกลาว ทำาใหเกดการกดเซาะชายฝงอยางรนแรงทางดานเหนอเปนระยะทางประมาณ 200 เมตร ลกษณะการดกทรายไวทางดานใตของโครงสราง ลกษณะขาดตะกอนทรายบรเวณดานเหนอของโครงสราง ทำาใหชายฝงพยายามปรบตวและเกดการกดเซาะชายฝงขน

2.หาดทรายแกว ตำาบลหวเขา อำาเภอสงหนคร จงหวดสงขลาเขอนกนทรายและคลนบรเวณปากทะเลสาบสงขลา เปนสวนหนงของโครงการทาเทยบ

เรอนำาลกสงขลา ซงมการกอสรางขยายเพมเตมเขอนกนทรายและคลนออกมาในทะเล พบการ

82

กดเซาะชายฝงดานเหนอโครงสรางประมาณ 3 กโลเมตร บรเวณวดหาดทรายแกว พนทหายไปมากกวา 80 ไร

ตลอดแนวชายฝงดานเหนอเขอนกนทรายและคลนบรเวณปากทะเลสาบสงขลา พบการกดเซาะชายฝงโดยมพนทชายฝงสญหายเปนระยะทางลกเขามากกวา 200 เมตร ในชวง 10 ปทผานมา

3.บานเกาเสง ตำาบลบอยาง อำาเภอเมอง จงหวดสงขลา การกอสรางรอดกทรายรปตวททชมชนชาวประมงเกาเสง พบการกดเซาะอยางรนแรง

ดานเหนอทเขตปาชายหาด การปองกนและแกไขการกดเซาะชายฝงบรเวณหาดบานเกาเสง เทศบาลนำากระสอบทรายมาถมเพมเตมทกป รวมทงเทหนเพมเตมในบรเวณแนวตนสน แมวารอดกทรายรปตวททหาดเกาเสง สามารถปองกนชายฝงในบรเวณพนททตงได แตสงผลกระทบตอการกดเซาะชายฝงในพนทถดไปเปนระยะทางยาวมากกวา 200 เมตร

4.บานเกาะถำา ตำาบลเขารปชาง อำาเภอเมอง จงหวดสงขลาเปนพนทตอเนองจากเขาเกาเสงลงมาทางใต พบการกดเซาะชายฝงตลอดแนวชายฝง

บรเวณถนนเลยบทะเลไปทาง อบต.เขารปชาง โดยมรายงานของ TUDelgt ทศกษาในปค.ศ. 1999 ระบวามสาเหตมาจากการลกลอบขดทรายจำานวนมากออกไปจากชายฝง โครงสรางปองกนการกดเซาะชายฝงทพบในบรเวณน เปนแนวปองกนการกดเซาะและทอระบายนำาบรเวณหนาโรงงานปลาปนลกษณะการกดเซาะชายฝงทเกดขน พบดานเหนอของโครงสรางปองกนการกดเซาะชายฝงและทอระบายนำาบรเวณโรงงานปลาปน การปองกนและแกไขการกดเซาะชายฝงในบรเวณบานเกาะถำา ตำาบลเขารปชางนน อบต.เขารปชางเรมนำาหนมากองรมชายฝง เพอเตรยมการปรบถมทะเลเพอปองกนแนวถนน

5.ตำาบลนาทบ อำาเภอจะนะ จงหวดสงขลาการกดเซาะชายฝงดานเหนอของเขอนกนทราย และคลนปากคลองนาทบ พบการกด

เซาะเปนทางยาว สงผลกระทบตอถนนเลยบชายฝงไปนาทบขาดเสยหายไมสามารถใชสญจรได ถนนทใชเดนทางจากตำาบลเขารปชางไปตำาบลนาทบขาดเสยหายไมสามารถสญจรไปมาได สภาพการกดเซาะถนนถงรากฐานดนเดม

ชมชนบานปกเปนชมชนชายทะเล มมสยดบานปกและกโบอยร มทะเล ซงถกกดเซาะมาอยางตอเนอง จนเขามาถงเขตกโบ สภาพแนวเขอนคอนกรตยาว 10 เมตร ทกนกโบเสยหาย ควมรนแรงของคลนทปะทะแนวเขอนคอนกรตทกโบชมชนบานปก และผลกระทบบรเวณเหนอของแนวเขอน ทำาใหเกดการกดเซาะชายฝงในพนทถดไป

6.บานบอโซน ตำาบลสะกอม อำาเภอจะนะ จงหวดสงขลาลกษณะการกดเซาะชายฝงดานเหนอเขอนกนทราย และคลนปากสะกอม พบการสญเสย

พนทชายฝงทะเลตลอดแนว พนททถกกดเซาะดานเหนอของเขอนกนทราย และคลนปากคลอง

83

สะกอม ทำาใหสญเสยพนทชายฝงเปนทางยาวหลายกโลเมตร ลกษณะการกดเซาะตลงลกประมาณ 12 เมตรตลอดแนวชายฝง

7.บานปากนำาเทพา ตำาบลเทพา อำาเภอเทพา จงหวดสงขลาเขอนกนทรายและคลนปากคลองเทพา มลกษณะเชนเดยวกบปากคลองอนๆ พบพนท

กดเซาะดานเหนอขนไปรายงานจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ระบวาสาเหตหลกของการกด

เซาะชายฝง มาจากกจกรรมมนษยในบรเวณพนทชายฝงเปนสาเหตหลก โดยมผลจากธรรมชาตเปนปจจยเสรม โดยเฉพาะชวงทสำารวจ เปนปทลมมรสมรนแรง และชายฝงไดถกกดเอยางตอเนองตดตอกนมาเปนวลานาน ใหแนวชายฝงขยบเขามาตดกบพนทชมชนและแนวถนนโดยตลอดชายฝง

กจกรรมของมนษยทมผลตอกรกดเซาะชายฝงม 2 สาเหต1 การพฒนาพนท โดยใชประโยชนพนทไมเหมาะสม เชนการบกรกพนทบรเวณชายฝง

เพอปรบพนทเปนพนทเพอการเพาะเลยงสตวนำา เปนการทำาลายเสถยรภาพของดนชายฝง ปใดทมคลนลมรนแรงจะทำาลายขอบบอดานทตดตอกบทะเล และรกเขามาตามบอำาใหสญเสยพนทโดยงาย และจำานวนมากตลอดแนวชายฝง

2.การกอสรางโครงสรางชายฝง เชน รอดกทราย (Groin) เขอนกนคลน (Offshore Breakwater) กำาแพงกนคลน (Seawall) โดยเฉพาะเขอนกนทรายและคลนตามปากคลองตางๆ (Jetty) ซงพบไดโดยตลอดในแนวเขตน

ลกษณะการกดเซาะทเกดจากโครงสรางชายฝงจะพบพนทกดเซาะชายฝงบรเวณดานเหนอของโรงสรางนนๆ ซงเปนไปตามแนวทศของกระแสนำาชายฝง อนเปนลกษณะเฉพาะของพนท ทมทศทางไหลพดพานำาและตะกอนชายฝงไปทางเหนอ โดยกระแสนำาจะพดพาทรายมาทบถมดานตนนำา ขณะทอกดานหนงจะเดการกดเซาะอยางรนแรง เนองจากขาดตะกอนมาทดแทนและอยในสภาวะเสยสมดล จากนนการกดเซาะจะลกลามไมมจดสนสด เพราะชายฝงดานหลงพยายามปรบตวเพอหาสมดลใหม ลกษณะชายฝงทสญเสยสมดลแลวจะมความลาดชนเพมขน ซงทำาใหงายตอการพงทลาย

ลกษณะการสรางโครงสรางฯ เกดจากความพยายามปองกนชายฝง ทประสบปญหาการกดเซาะชายฝงในอดตตตอกนมาเปนเวลานานของเจาหนวยงานเจาของพนท ซงไดมการกอสรางแบบเฉพาะพนทของตนเองโดยไมมการศกษาผลกระทบในภาพรวม ทำาใหการกดเซาะชายฝงขยายออกไปจำานวนมากในขณะน

ลกษณะทควรพจารณานอกจากน คอโครงสรางแบบกำาแพงกนคลนทสรางบนชายฝง เนองจากกำาแพงนจะกอใหเกดการสะทอนของคลนทเขามากระแทกชายฝง ทำาใหคลนเพมขนาดความรนแรงแบบทวคณแลว ยงเปนการพดพาตะกอนออกไป เนองจากไมมพนทใหเกดการ

84

สะสมของตะกอน ดงนนจะมผลใหเกดการสญเสยของพนทชายหาดดานหนาโครงสรางแบบกำาแพงกนคลนอยางถาวร และมผลตอโครงสรางกำาแพงกนคลนนนๆ เนองจากขาดพนดนรองรบฐานรกและจะพงทลายลงอยางรวดเรวในทสด ยงมปญหาอนทนาจบตา เชน สงกอสรางขนาดใหญ ทจะกระทบตอการการกดเซาะ สำาคญในอนาคตอนใกลอนหนงคอ โครงการกอสรางทาเรอนำาลกชายฝงทะเลอาวไทยตอนลาง ซงกำาหนดจดเหมาะสม เหลอ 3 แหงคอ

1.พนทสาธารณะ ประมาณ 94 ไร บรเวณตำาบลวดจนทร อำาเภอสทงพระ จงหวดสงขลา ถามการกอสราง ตองถมทะเล และสรางเขอนกนทรายและคลน 2.พนทสาธารณประโยชน 60 ไร ทตำาบลนาทบ อำาเภอจะนะจงหวดสงขลา 3.บรเวณตำาบลสะกอม อำาเภอเทพา จงหวดสงขลา เปนทดนสาธารณะและเอกชน ใกลโครงการทอสงแกส นอกจากกการกดเซาะ นาจบตาวาโครงการน ทงหมดกระทบทงชมชนและสงแวดลอม อกระลอกหนง

อกหนงปญหา... การพงทลายปาสนทรายชายหาด

เมอพดถงการกดเซาะชายฝงปาสนทรายชายหาดจงเปนเร องหนงทตองใหความสำาคญอยางจรงจง แพทยหญงรชน บญโสภณ จากกลมศกษาการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนจงหวดสงขลา เปนผสนใจศกษาเรองปาชายหาดอยางลกซง ไดนำาเสนอขอมลวา หากปาชายเลนและปาชายหาดยงสมบรณจะชวยใหเกดความปลอดภยจากแรงกระแทก จากทงคลนและลมพายขนาดใหญไดมากพอสมควรแตปจจบนเราใชชายฝงทะเลทำากจกรรมมากมาย จนเหลอพนทปลอดภยนอยเตมท

แพทยหญงรชนไดทำาการศกษาปาสนทรายชายหาดทจะนะทงสนทราย แนวสนทราย ลำาราง พร ปาสนทรายชายหาด และปาพร ทบานในไร ต.ตลงชน และบานโคกสก ต.สะกอม อำาเภอจะนะ จงหวดสงขลา กอนการบกรกเขามาของโครงการขนาดใหญ (และจะมอกหลายโครงการตามเขามาอก) เปนธรรมชาตทสมบรณแบบ คลายกบทคาบสมทรสทงพระ ทมแนวสนทรายขนานไปกบชายฝง และมลำารางยาวตลอดคาบสมทรทเรยกวา “แควกลาง” ทปจจบนเหลอแตรองรอยพอใหสงเกตเทานนแตทจะนะ

ทงปาและลำารางยาวใหญนยงเหนไดและยงมผคนใชประโยชนนานาประการไดอย จนเมอปสองปนทโครงการใหญเขามาไถสนทราย ถมพรเลกพรนอย รวมทงบางสวนของลำารางหรอพรยนใหญของพนอง จนนำาตาตกเนองจากเปนปาเกาปาใหญ (ชาวบานเรยก “ปาแก”) ความหลากหลายของพรรณพชมมาก ตงแต มอส ไลเคน เหด รา เฟน กาฝาก ไปจนถงไมสงใหญ จนม

85

แนวปาดงยาง (Dipterocarpus Forest) เกดขนชดเจน ถาปาสนทรายชายหาดยงอยสมบรณ พนองเราทชายทะเลจะนะนาจะปลอดภยจากคลนลมอกทางหนง

8. ปญหาคลนลมแรงพดชายฝง ตามทไดเกดสภาวะความกดอากาศสงและลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอมกำาลงแรง ทำาใหคลนในทะเลอาวไทย มคลนสง 2-4 เมตร พดชายฝงจงหวดสงขลาเมอปลายปทผานมาไดรบความเสยหาย 3 อำาเภอ คอ จะนะ เมอง และระโนด เสยหาย 10 ตำาบล 17 จด บานเรอนเสยหาย 5 หลง สงกอสราง/ทรพยสนทางราชการเสยหาย 14 แหง

9.ผลกระทบจากนโยบายภาครฐ มแนวคดทจะกอสรางอางเกบนำาในจงหวดจำานวน 12 แหง มโครงการสะพานเศรษฐกจ Land Bridge สงขลา-สตล โครงการยางเอออาทร การเพมพนทปลกยางทำาใหมการบกรกปาเพมขน มการบกรกทดนบนเขตปาสงวนเขตอนรกษ ชมชนถกแยงชงทรพยากรนำา เชน โรงไฟฟาจะนะ โรงงาน/โรงยาง โรงแยกกาซ

อนาคตความเจรญ ?เมอ 19 ก.ค. 2550 ทโรงแรมกรนเวลดพาเลส สงขลา กรมโยธาธการและผงเมอง

กระทรวงมหาดไทย จดสมมนาเรองการระดมความคดเหนจดทำาผงรางแนวคดการพฒนาจงหวดสงขลา – สตล โครงการวางผงพฒนาเชงพนทจงหวดสงขลา – สตล ครงท 2 การนำาเสนอแนวคดการพฒนาจงหวดสงขลาสตลวา ม 2 รปแบบ คอการพฒนาแบบหลายศนยกลาง เชน ศนยกลางการบรการ ศนยการคาชายแดน และแบบพฒนาพนทตามแนวแกนการพฒนา โดยเสรมศกยภาพของพนทรองรบโอกาสทางเศรษฐกจ สวนแนวคดในการวางผงระบบโครงสรางพนฐาน ไดแก ดานคมนาคมขนสง จะผลกดนใหมทาเรอนำาลกปากบารา จงหวดสตลและทาเรอนำาลกสงขลาแหงท 2 สรางแนวเสนทางเชอมโยงทาเรอทง 2 แหง ทงทางถนนและระบบราง กำาหนดสถานหรอศนยรวบรวมและกระจายสนคา ซงม 4 แหงคอ บรเวณทาเรอทงสองแหง ทอำาเภอควนการหลง จงหวดสตล ทอำาเภอหาดใหญ และอำาเภอสะเดา จงหวดสงขลา

ดานการพฒนาแหลงนำา ไดแกการจดหาแหลงนำา เพอชลประทานเพมเตม ในพนททมปญหาขาดแคลนนำา และเพมศกยภาพแหลงกกเกบนำาทมอย ไดแกทจงหวดสตล 4 แหง คอ โครงการอางเกบนำาลำาโลน คลองยาบน เขาใคร และคลองชาง จงหวดสงขลาอก 3 แหงคอ โครงการอางเกบนำาคลองลำาขน อำาเภอรตภม โครงการอางเกบนำาตำาบลสำานกขาม อำาเภอสะเดา และโครงการอางเกบนำานาปรง อำาเภอนาทว จงหวดสงขลา

สวนดานการกำาจดขยะ ไดแกการจดหาสถานทและกำาหนดวธการกำาจดขยะทไมมผลกระทบตอสงแวดลอม แบงพนทยอยเพอจดตงศนยกำาจดขยะ เปนตน นอกจากนผเขาประชมมขอเสนอใหกำาหนดอำาเภอหาดใหญและอำาเภอเมอง จงหวดสงขลาเปนศนยกลางการคาและบรการ สวนดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรม มการเสนอใหกำาหนดพนทนคมอตสากรรมรองรบทาเรอทง 2 แหง และสงเสรมการเพาะปลกยางพาราและปาลมนำามนอยางครบวงจร

86

อตสาหกรรมทมอยแลว จงหวดสงขลาเปนทตงของนคมอตสาหกรรมภาคใต (ฉลงและโรงงานอตสาหกรรมตงอยในจงหวดสงขลา ) สวนใหญจะเปนโรงงานประเภทแปรรปสตวนำาและโรงงานแปรรปผลตภณฑยาง ไดแก โรงงานอาหารทะเลบรรจกระปอง โรงงานหองเยน โรงงานปลาปน และโรงงานแปรรปผลตภณฑยาง ไดแก โรงงานผลตถงมอยาง โรงงานเฟอรนเจอร (ไมยาง) โรงงานทำายางแผน ยางแทง เปนตน สวนใหญจะตงอยในพนทอำาเภอหาดใหญ และอำาเภอเมองสงขลา อำาเภอรตภม อำาเภอจะนะและอำาเภอนาหมอม ณ สนเดอนธนวาคม 2543 จงหวดสงขลามโรงงานอตสาหกรรมทไดรบอนญาตและเปดประกอบ จำานวน 1,667 โรงงาน เงนลงทน 27,865,280 บาท คนงาน 63,236 คน จำานวนโรงงาน สามารถจำาแนกเปนขนาดตาง ๆ ดงน - โรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญ จำานวน 49 โรงงาน - โรงงานอตสาหกรรมขนาดกลาง จำานวน 257 โรงงาน - โรงงานอตสาหกรรมขนาดเลก จำานวน 822 โรงงาน - โรงสขาว จำานวน 539 โรงงาน สำานกงานอตสาหกรรมจงหวดสงขลารายงานวา ปจจบนจงหวดสงขลามโรงงานอตสาหกรรมทไดรบอนญาตประกอบกจการ ทงสน 1,869 โรงงาน (ในจำานวนนเปนโรงสขาว 536 โรงงาน) ใชเงนลงทนรวมทงสน 49,331,828,000 บาท และสามารถจางแรงงาน 76,667 คน โดยแยกเปนแรงงานชาย 30,524 คน และแรงงานหญง 46,143 คน (สถต ณ วนท 31 พฤษภาคม 2549) ขนาดของโรงงานสวนใหญเปนโรงงานขนาดเลกซงใชเงนลงทนนอยกวาหรอเทากบ 10 ลานบาท มจำานวน 936 โรงงาน (ไมรวมโรงสขาว 536 โรงงาน) เชน โรงกลง-เชอมโลหะ อซอมรถยนต และจกรยานยนต ทำาอฐซเมนตบลอกทำาวงกบประต-หนาตางจากไม และโรงงานผลตนำาดม ฯลฯ ตอมาเปนโรงงานขนาดกลาง ใชเงนทนมากกวา 10 ลานบาท ถง 100 ลานบาท มจำานวน 326 โรงงาน เชน โรงงานแปรรป อด อบนำายาไมยางพารา ยางแผนรมควน ทำานำายางขน ทำาชนสวนเครองเรอนและเฟอรนเจอรจากไมยางพารา และทำาปลาปน ฯลฯ และโรงงานขนาดใหญ ใชเงนลงทนมากกวา 100 ลานบาท มจำานวน 71 โรงงาน เชน โรงงานผลตอาหารทะเลบรรจกระปอง อาหารทะเลแชแขง ทำาถงมอยาง ทำาแผนปารตเกลบอรด และทำานำาอดลม เปนตน อตราการกระจาย โรงงานสวนใหญตงอยในอำาเภอหาดใหญ มจำานวน 556 โรงงาน รองลงมาไดแก อำาเภอเมองสงขลา มจำานวน 189 โรงงาน และอำาเภอรตภม อำาเภอระโนด อำาเภอสะเดาและอำาเภอจะนะ มจำานวน 168 , 163, 127 และ 127 โรงงาน ตามลำาดบอตสาหกรรมทสำาคญของจงหวดสงขลาเปนอตสาหกรรมทตอเนองจากการเกษตรเกอบทงสน และสวนใหญเปน

87

อตสาหกรรมเพอการสงออก ไดแก อตสาหกรรมอาหารทะเลบรรจกระปอง อตสาหกรรมอาหารทะเลแชแขงและหองเยน อตสาหกรรมจากยางพาราและผลตภณฑยาง

โรงงานอตสาหกรรมนบวาเปนสาเหตหนงของปญหาสงแวดลอม โดยเฉพาะในพนทหลายอำาเภอ ทเปนแหลงอตสาหกรรม และหลายอำาเภอกำาลงเปนพนทแหงใหม ทจะมการเพมขนของอตสาหกรรมขนาดใหญ อำาเภอจะนะ ชาวจะนะไดเผชญกบปญหากลนเหมนและนำาเนา จากโรงงานอตสาหกรรม ในตำาบลบานนา ซงอยรายรอบโรงเรยนจะนะวทยา มานานเกอบสองทศวรรษ ยงหาทางออกไมได ขณะทปญหาใหมเขามาเมอ 9 ป ทผานมา กคอ โครงการทอสงกาซและโรงแยกกาซไทย-มาเลเซย เฉพาะในปน มความเคลอนไหวของชมชนตอเรองนอยางตอเนอง 18 กรกฎาคม 2550 ปรมาณสารเบนโทไนตจำานวนมากททะลกออกมาจากบรเวณทปตท.ทำาการเจาะลอดใตผวดน แตปตท.ไมมมาตราการการปองกนยงคงปลอยใหสารดงกลาวไหลออกมาชาวบานถกนำาดงกลาวปรากฏวามอาการผนแดงและเกดอาการคนบรเวณผวหนง กงวลวาจะซมเขาสแหลงนำากนและทดนของชาวบานในหมบาน

29 กรกฎาคม ชาวบานในพนทบานปาหาม ต.ตลงชน อ.จะนะ พบปลาตายลอยขนมาเปนจำานวนมาก หางจากจดทกอสรางจากทดดนำาหลอเยนของโครงการโรงไฟฟาจะนะไปเพยง 500 เมตร บางชวงมปลาตายมลกษณะเปนกลมๆ ความยาวกวา 1 กโลเมตร นำาขน และมคราบนำาสแดงลอย 27 สงหาคม 2550

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ ไดจดสมมนาวชาการเรอง “ปญหา ‘ทดนวะกฟ’ กบโครงการขนาดใหญของรฐ” โดยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตรวมกบมลนธเพอการพฒนาทยงยน มผทรงคณวฒและผรทางศาสนาอสลามเปนวทยากร และมคณะครและนกเรยนจากโรงเรยนสอนศาสนาในพนท พรอมทงประชาชนผนบถอศาสนาอสลาม รวมถงชาวบานจากชมชนตางๆในอ.จะนะซงคดคานโครงการทอกาซฯไทย-มาเลเซยเขารวมรบฟงเปนจำานวนมาก

นอกจากนนมกจกรรมเกยวเนองนาสนใจอนๆ เกดขนอยางตอเนอง อยางกจกรรมการ รวมเรยนร เสวนาเรอง “สงขลาจะถกครอบงำาดวยมนตดำาแบบมาบตาพด” ในวทยาลยวนศกร

88

วทยากรผนำาเรยนร โดยตวแทนกลมคดคานโครงการทอสงกาซและโรงแยกกาซธรรมชาตไทย-มาเลเซย และอตสาหกรรมตอเนอง อ.จะนะ จ.สงขลา

จะนะกำาลงถกรมเราดวยการยดพนททางอตสาหกรรม ไมรวมถงการทอาจจะถกเลอกเปนทาเรอนำาลกแหงท 2

หาดใหญ นอกจากจะเปนแหลงเศรษฐกจสำาคญ ในดานอนแลว ตามขอมลของสำานกงาน

อตสาหกรรมยงระบวา เปน แหลงรวมของโรงงงานอตสาหกรรมอยมากทสดกวา 550 แหง และโดยเฉพาะเปนทตงของนคมฉลง

สถานภาพผใชทดนจากขอมลลาสด พบวา ประกอบดวย 9 บรษท ในปรมณฑลของหาดใหญ เคยมปญหา สารเคมอนตรายจากโรงงานทถกนำาแอบทง เอา

ไวในปาละเมาะแหงหนง สงขลายงตดอนดบอบตเหตจากสารเคม สงขลาในระดบรองของประเทศ ดานของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม ปญหาการลกลอบทงกากอตสาหกรรมจงยงปรากฏในพนทตาง ๆ หาดใหญยงตดอนดบมลพษทางเสยงอกดวยถงแมจะไมใชอนดบตน

12 ตลาคม 2549 เครอขายผงเมองสงขลา จดระดมความคดเหนทศทางการพฒนา หาดใหญ - สงขลา สการเปนศนยกลางของภาคใต การปรบปรงผงเมองรวมเมองหาดใหญ ไดมการขยายพนทครอบคลมเขตปรมณฑล รวม 808 ตร.จดทำาผงเมองรวมจงหวดสงขลา และเมองหาดใหญ ในรปแบบทวนซต

เมอง, สะเดา ,นาทว ,รตภม ,นาหมอมอำาเภอเหลาน มโรงงานอตสาหกรรม เปนชงกตดหลง เพยงแตจะโผลออกมาเปนขาววน

ไหน แลวกเงยบหายไป จนกวาจะสรางปญหาใหมขนมาอกปญหาพนๆ ของโรงงานในเมองสงขลาทปลอยแกสแอมโมเนยออกมา ทำาใหชมชนแตก

ตน ปญหากลนโรงงานแปรรปสตวนำาทชาวบานอยกนจนชนจมกไปแลว ฯลฯอำาเภอนาทว ตองสรบปรบมอกบโรงงานนำายางทปลอยนำาเสยออกมา กระทบวงกวาง ใน

เขต อ.นาทว ถง อ.จะนะ ไดแก อบต.ฉาง อบต.นาหมอศร อบต.นำาขาว ต.คลองทราย อบต.ขนตดหวาย นำาเสยไหลลงคลองมา

ผนำาชมชน ผปกครอง และองคการบรหารสวนตำาบลคลองทราย(อบต.คลองทราย) ทตระหนกถงปญหาและใหความสำาคญ ทจะตองชวยกนปลกฝงสรางจตสำานกทด ใหกบชาวบานในชมชน ใหตระหนกถงผลเสยทเกดขนจากการปลอยนำาเสยจากโรงงานอตสาหกรรม และคดหาวธปองกนไมใหสงแวดลอมตามธรรมชาตทมอยไดรบความเสยหายมากไปกวาน จงไดจดทำาโครงการอนรกษสงแวดลอมคลองลำาพดขน และรวมถงโครงการจดการสงแวดลอมในครวเรอน

รตภมเปนอำาเภอในลมคลองภม ทมโรงงานอตสาหกรรมอย หลายแหงเชนเดยวกนขอมลพนฐานทางราชการระบวาโรงงานอตสาหกรรมทสำาคญ ขาวใหญ ชวงทผานมา เชนการท

89

ชมชนมสลมออกมารองเรยนวาฟารมหมของบรษทยกษใหญแหงหนง สงผลกระทบตอชมชนมสลมในพนทมานาน เปนตน ในเวบไซคของ http://www.rattaphumcity.com มการรองเรยน เกยวกบปญหาโรงงาน การดดทราย

อำาเภอนาหมอมไดรบผลกระทบจากฝนควนทปลอยมาจากโรงงานแปรรปไมยาง กลนเหมนจากโรงงานรบซอนำายาง และนำาเสยจากโรงงานหลายแหง เพยงแตไมปรากฏเปนขาวมากนก

พนทเสยงภยธรรมชาต 1. ธรณพบตภยหรอแผนดนไหว จากรายงานการศกษาฉบบสดทาย รายงานหลกโครงการวางและจดทำาผงเมองรวมจงหวดสงขลาเกยวกบผลกระทบของเหตการณณธรณพบตภย เมอวนท 26 ธนวาคม 2547 สงผลโดยตรงตอ 6 จงหวดชายฝงตะวนตกของไทย ซงไดแก จงหวดสตล จงหวดตรง จงหวดภเกต จงหวดพงงา จงหวดกระบ และจงหวดระนอง แตเนองจากจงหวดสงขลา ตงอยทางฝงตะวนออก ตดกบทะเลอาวไทย จงไมไดรบความเสยหายจากคลนสนามโดยตรง และเมอพจารณาพนทเสยงภยแผนดนไหวของกรมทรพยากรธรณ ป พ.ศ. 2548 พบวา พนทจงหวดสงขลามความเสยงภยแผดนไหวในระดบความรนแรง ตงแต 3-7 เมอรคลล ซงมความเสยงในการเกดความเสยหายในระดบนอยถงปานกลาง โดยความรนแรงของแผนดนไหว ทำาใหรสกได และสงกอสรางทออกแบบไมแขงแรงจะปรากฏความเสยหาย พนทเขตนครอบคลมพนทบางสวนของตำาบลเขาพระ อำาเภอรตภม

2. ภยแลง ผลการศกษาลกษณะของปญหาการใชนำาในปจจบนของจงหวดสงขลา จากรายงานการศกษาตาง ๆ ทเกยวของ และการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในทกอำาเภอของแตลมนำา พบวา ปญหาการขาดแคลนนำาเพอใชในการอปโภคบรโภคจะมมากทสด โดยเฉพาะแหลงนำาดบเพอใชสำาหรบการผลตนำาประปาของชมชนตาง ๆ ในชวงฤดแลง สำาหรบในลมนำาคาบสมทรสทงพระจะมปญหาการขาดแคลนนำาเปนผลเนองจากมขอจำากด ของการพฒนาแหลงเกบกกนำาขนาดกลาง และขนาดใหญ ทไมสามารถดำาเนนการไดในพนทตนนำา เนองจากจะเกดผลกระทบตอสงแวดลอมสงในพนทลมนำาคลองรตภม และลมนำาคลองอตะเภามปญหาการขาดแคลนนำาดบเพอใชในการผลตนำาประปาของชมชนตาง ๆ ในลมนำาในชวงฤดแลงบาง นอกจากน มการระบายนำาเสยจากโรงงานอตสาหกรรมและแหลงชมชนลงสคลองสาขาตาง ๆ ของคลองรตภมและคลองอตะเภา อยางไรกด ในลมนำาคลองอตะเภาไดมการกอสรางอางเกบนำา

90

ขนาดกลางไวแลว 3 แหง ไดแกอางเกบนำาคลองสะเดา อางเกบนำาคลองหอยโขง และอางเกบนำาคลองหลา ดงนน จงมนำาดบเพยงพอสำาหรบใชในการประปาของชมชนตาง ๆ ในลมนำาได สำาหรบในป 2549 พนทแหงแลงซำาซากในเขตจงหวดสงขลา จะมขนาดพนทอยไมมากโดย พบวา มเพยงบางหมบานในอำาเภอจะนะ อำาเภอนาหมอม อำาเภอเมองสงขลา และอำาเภอหาดใหญ รายละเอยดตามตารางตาราง แสดงจำานวนหมบานทเปนพนทแหงแลวซำาซากของจงหวดสงขลา

อำาเภอ ตำาบล หมบาน

จะนะคลองเปยะ บานชองเขา

นำาขาว บานคลองแงะ

นาหมอม

คลองหรง บานคลองหลง, บานแมเปยะทงขมน บานทงขมน, บานโพธ, บานนา, บานนาทองสก, บานส

สวนไทรนาหมอม บานเกาะชะพล, บานควนจง, บานชายนา, บานตนวด

บานทงโตนด, บานทงพระเคยน, บานนาหมอมพจตร บานทงนาหวาน, บานพลควาย

เมองสงขลา ทงหวง บานชายควน,บานทรายขาว,บานไทรครอบ, บานไส

หาดใหญ

คอหงส บานในไรทงใหญ บานทงงาย, บานนายดาน, บานพรเตาะในบานพร บานไรพะตง บานควนขแรด

(ทมา : บรษท ปญญา คอนซลแตนท จำากด)3. แผนดนถลม

1) กรมทรพยากรธรณไดศกษาและพบวาพนทมโอกาสเกดดนถลม รวมทงสน 51 จงหวดในประเทศและไดดำานนการจดตงเครอขายอาสาสมครเฝาระวง ปองกน และเตอนภยลวงหนาเร องดนถลม ซงเปนการดำาเนนงานเชงปองกกนลวงหนา เมอมภยเกดขน ประชาชนทอยในพนทเสยงกจะสามารถ เขาใจสถานการณและสามารถหลกเลยงและบรรเทาความรนแรงของการเกดภยพบตทางธรณชนดดนถลมนได เสยงตอการเกดดนถลมในกรณทฝนตก 100 มลลเมตรตอวน ขนไป จะอยในพนททเปนเขาสง และทลาดเชงเขาบรเวณแนวเทอกเขาฝงตะวนตก ตอนกลางและตอนใตของสงขลา ไดแก ตำาบลทาชะมวง และตำาบลเขาพระ อำาเภอรตภม ตำาบลฉลง ตำาบลทงตำาเสา อำาเภอหาดใหญ ตำาบลคลองหลา อำาเภอคลองหอยโขง ตำาบลปาดงเบซาร อำาเภอสะเดา ตำายลคลองกวาง ตำาบลทบชาง และตำาบล

91

ประกอบ อำาเภอนาทว ตำาบลทงขมน และตำาบลคลองหรง อำาเภอนาหมอม ตำาบลคลองเปยะ และตำาบลนาหวา อำาเภอจะนะ ตำาบลบานโหนด ตำาบลธารคร อำาเภอสะบายอย ซงเปนพนทปาไมทมการบกรกทำาลายบางสวน 2) เสยงตอการเกดดนถลมในกรณทฝนตก 200 มลลเมตรตอวนขนไป พนทเสยงในกรณนจะพบในแนวเทอกเขาสนกาลาคร และเทอกเขาบรรทด ทมสภาพพนทเปนเขาสง โดยจะครอบคลมพนทสวนใหญของตำาบลปรก ตำาบลสำานกแตว อำาเภอสะเดา ตำาบลคลองทราย ตำาบลคลองกวาง ตำาบลนาทว ตำาบลทาประด และตำาบลสะทอน อำาเภอนาทว ตำาบลคหา ตำาบลเขาแดง ตำาบลบาโหย ตำาบลทงพอ ตำาบลจะแหน ตำาบลสะบายอย และตำาบลนาหมอม อำาเภอนาหมอม โดยพนทเสยงภยกรณนจะอยในบรเวณใกลเครยงกบพนทเสยงภยในกรณแรก แตจะมสภาพพนททเสยงนอยกวา 3) เสยงตอการเกดดนถลมในกรณทฝนตก 300 มลลเมตร ตอวนขนไป พนทเสยงในกรณนจะเปนพนทในแนวสงเชนกนแตจะมสภาพพนททมความมนคงและแขงแรงมากกวาพนทเสยงในสองกรณแรก ยากตอการกดเซาะของนำาและมสภาพดนทคงทน ไดแก แนวเขาบางสวนในพนทตำาบลเขาพระ อำาเภอรตภม ตำาบลพจตร อำาเภอนาหมอม และตำาบลคหา ตำาบลบานโหนด ตำาบลเปยน อำาเภอสะบายอย นอกจากพนทเสยงภยดนถลมในสามกรณทกลาวมาแลว พนทราบสวนใหญของจงหวดสงขลาจะถอเปนพนทปลอดภยหรอไมเสยงตอการเกดดนถลมแลอทกภยรนแรง ยกเวนพนทราบตอนบนของจงหวด บรเวณกลมคาบสมทรสทงพระ ไดแก อำาเภอระโนด อำาเภอกระแสสนธ อำาเภอสทงพระ และอำาเภสงหนคร เนองจากบรเวณดงกลาวเปฯทราบลม ซงแมไมเสยงตอการเกดดนถลม แตกหากมฝนตกในบรเวณมากอาจเกดปญหาตามมาได

92

6. สถานการณปญหาเกษตรและอาหารทเออตอสขภาพ1. การทำาเกษตรทใชสารเคม และมสารปนเปอนในอาหาร จนนำามาสปญหาโรคเร อรงท

คกคามตอสขภาพ 2. ประชาชนสวนใหญขาดความตระหนกและความรในดานโภชนาการ 3. เดกเลกมปญหาเปนโรคชองปาก จากพฤตกรรมการกนขนม เชน ขนมถง ลกอม นำา

อดลม เปนโรคอวน บางพนทมเดกเปนโรคขาดสารอาหาร(เดกไมชอบกนผก) นำาหนกแรกเกดไมถงเกณฑ

4. ประชากรวยแรงงานปวยเปนโรคกลามเนออกเสบ,ปวดเมอย,โรคสายตา, เกดจากการใชสารเคม(ยาฆาแมลง ยาฉดหญา)

5. สภาพปญหาทดนไมไดอยในมอชมชน เกดจากทนใหญรกราน และกระแสบรโภคนยม ชาวบานขายทดนใหนายทน หรอเปลยนทนาเปนสวนยางหรอสวนปาลม

6. มการใชถงพลาสตก ใชโฟมในการบรรจอาหาร มการผลตโฟมสดำามาขาย7. เกษตรกรสวนใหญฐานะยากจน มหนสน ขาดความร การรวมกลมในการผลต8. การเปลยนแปลงการใชประโยชนพนทจากนโยบายภาครฐ เชน การสงเสรมการปลก

ปาลมในแปลงนาโซนคาบสมทรสทงพระ

สถานการณ ปญหาในพนท นำาทวม/พชผก/นาเสยหาย/ผลผลตทางการเกษตรเสยหาย คนหนมสาวออกนอกพนททำางานโรงงาน นาราง ระบบชลประทานไมด คาขนสงแพงโซนเหนอ(เทพา นาทว จะนะ สะบายอย สะเดา)

สถานการณ ปญหาในพนท เปนพนทเขตสแดง (มปญหาความมนคง ความปลอดภยในชวต) ความตองการผลผลตไรสารพษมมาก จนผลตไมเพยงพอ ผลตไมทน ชมชนแบงกลมจากความขดแยงบางเรอง(ทอกาซ จะนะ) พนทตนนำาสวนใหญยงปลกยางพาราชนดเดยวโซนควน(คลองหอยโขง บางกลำา ควนเนยง รตภม)

สถานการณ ปญหาในพนท การบกรกปาตนนำาเพอนำาพนทมาใชในการปลกยางพารา การเปลยนพนทเกษตรผลตอาหารสการทำาสวนยางพาราความตองการหนนเสรม

1.การสรางผนำาเกษตรกรวถธรรมวถไทเพออาหารปลอดภยและสขภาพชมชนแลกเปลยนความคดเหนผนำา เร องปญหา วธการ ขยายการเรยนร การสรางองคความร/ชดเอกสาร/cd หนนเสรมปจจยการผลต และมการประสานงานกบโรงเรยน/เดก

2. การสนบสนนตลาดเกษตรและอาหารทเออตอสขภาพในระดบทองถน เพอสรางความมนใจผผลต/มความยงยน ใหตลาดมความชดเจน สงเสรมเกษตรกรทำาเพอกน เหลอกนแลวจงขาย ใหขายผลผลตในตลาดชมชนทมอย มผประสานตลาด และมจดรวมผลผลตของแตละตำาบล

93

3. การเสรมสรางเครอขาย เกษตรวถไทเพออาหารปลอดภย มเวทแลกเปลยนเกษตรกรในระดบโซน/อำาเภอ

4. การเสรมการจดการสารสนเทศและสอสาธารณะโดยชมชน มการทำาสอโดยชมชน มคนทำางานขอมล/ความเคลอนไหว/สถานการณในพนท เร องผลผลต ราคาผลผลต ประชาสมพนธสนคา ประสานกบสอสวนกลาง

5. การสงเคราะหและจดการชดความรดานเกษตรและอาหารทเออตอสขภาพ อาหารพนบาน: คณคา การฟนฟ สรรพคณ

6. เวทเรยนรและตดตามเกษตรและอาหารทเออตอสขภาพ ระดบพนท/โซน มการสญจรลงแปลงพนท

7. การศกษาดงาน การผลตอาหารทเออตอสขภาพ ภายในจงหวดขอมลการเกษตรทสำาคญ

การเกษตรกรรม ป 2549 จงหวดสงขลามพนททำาการเกษตรทงสน 3,076,754 ไร คดเปนรอยละ 66.58 ของพนททงหมด มผประกอบอาชพการเกษตร 968,507 คน 155,894 ครวเรอน พชเศรษฐกจทสำาคญไดแก

ท อำาเภอพนทปลกพช (ไร) ตาล

โตนด(ตน)

ทำานา ยางพารา

ไมผล ไมยนตน

พชไร พชผก ไมดอก

1 สะบายอย 8,335 208,616

5,448 - - - - -

2 นาหมอม 1,083 42,047 2,687 2,023 220 84 16 -3 กระแสสนธ 32,54

36,805 1,774 3,199 1,194 999 - 55,625

4 จะนะ 57,477

196,060

7,614 4,506 146 2,693 52 -

5 รตภม 37,844

189,636

14,210

10,420

5,197 2,919 24 5,750

6 บางกลำา 6,141 38,783 2,058 - 814 1,802 27 757 คลองหอย

โขง5,727 116,15

8704 3,258 518 518 4 -

8 เมอง 6,145 22,209 4,341 8,016 960 855 12 -9 นาทว 10,25

4266,42

517,05

9- - 131 - -

1 สทงพระ 48,51 - 3,529 3,500 977 646 - 681,00

94

0 8 011

หาดใหญ 30,668

268,253

33,894

20,200

930 1,067 167 -

12

ระโนด 124,232

5 3,319 962 519 1,366 - 494,316

13

ควนเนยง 27,718

27,016 6,732 8,541 1,417 3,955 205 3,000

14

สงหนคร 50,415

- 5,567 3,744 1,544 603 20 23,005

15

สะเดา 215 402,547

10,038

1,496 1,956 1,660 - -

16

เทพา 4,084 280,839

1,809 7,729 4,049 1,027 - -

รวม 451,399

2,065,399

121,183

77,576

20,441

20,325

527 1,262,771

(ทมา : สนง.เกษตรจงหวดสงขลา) การประมง

จงหวดสงขลาเปนจงหวดทมพนทตดตอกบชายฝงทะเล 2 ดาน คอ ดานตะวนออกตดตอกบ อาวไทย มความยาว 154.60 กโลเมตร ครอบคลมพนทอำาเภอชายทะเล 6 อำาเภอ คอ อำาเภอระโนด อำาเภอสทงพระ อำาเภอสงหนคร อำาเภอเมอง อำาเภอจะนะ และอำาเภอเทพา และดานตะวนตกตดตอกบทะเลสาบสงขลา ทำาใหอาชพการประมงเปนอาชพทสำาคญและสรางรายไดใหกบจงหวดสงขลาเปนอยางมาก ซงการประมงในจงหวดสงขลาสามารถแบงออกไดเปน1. การประมงในทะเลสาบสงขลา

การทำาการประมงของชาวประมงรอบๆทะเลสาบสงขลามความแตกตางกนบางขนอยกบสภาพพนท โดยชาวประมงสวนใหญเปนคนในพนทดงเดมและทำาการประมงในทะเลสาบสงขลามาตงแตรนบรรพบรษ ซงโดยภาพรวมสามารถแบงชาวประมงตามลกษณะประกอบอาชพออกได 3 ประเภท คอ

1.1 ประเภททมอาชพหลกทำาการประมงอยางเดยว ซงแตละครวเรอนจะทำาการประมงดวย เครองมอหลายชนด เชน ลอบยน โพงพางและอวนลอย กลมนจะเปนชาวมสลมเสยสวนใหญ อาศยอยบรเวณทะเลสาบตอนนอก และทะเลหลวงตอนลางมาก เนองจากเปนบรเวณ

95

ทมทรพยากรสตวนำาทมคณคาทางเศรษฐกจหลายชนด เชน กงชนดตางๆ ปลากระบอก ปลากะพง เปนตน

1.2 ประเภทททำาการประมงเปนอาชพหลกและมอาชพรองรวมดวยหลงเสรจจากภารกจทางดานการประมง โดยอาชพรองทพบทวไป เชน การรบจาง

1.3 ประเภททมอาชพประมงรวมกบอาชพอน โดยทำาไปดวยกนและมรายไดจากทง 2 ทางใกลเคยงกน เชนทำาการประมงคกบคาขาย การประมงคกบรบจาง การประมงคกบทำาสวน และ การประมงคกบหตถกรรม โดยจะพบมากบรเวณทะเลนอย และทะเลหลวง2. การประมงทะเล จงหวดสงขลาเปนจงหวดทมทาเทยบเรอทมขนาดใหญทำาใหเรอประมงจำานวนมากหมนเวยนเขามาเทยบทา เพอขนถายสนคา โดยในป 2549 จงหวดสงขลามเรอประมงทมาจดทะเบยนเคร องมอประมงทงสน 932 ลำา เปนเคร องมอประเภทอวนลากแผนตะเฆ จำานวน 520 ลำา เรออวนลากค จำานวน 16 ลำา เรออวนครอบปลากะตก 150 ลำา เรออวนลอมปลากะตก 6 ลำา เรอไดนหมก 50 ลำา เรออวนลอมจบ 3 ลำา และเรออวนลอย 187 ลำา ผลผลตจากการประมงทะเลในป 2549 เฉพาะทขนททาเทยบเรอประมงจงหวดสงขลา มปรมาณ 123,064,729 กโลกรม คดเปนมลคา 3,599,108,503.25 บาท ประกอบดวยชนดสตวนำาทสำาคญ คอ ปลาท 4,054,288 กโลกรม ปลาเลย 46,694,655 กโลกรม กง 182,304 กโลกรม ก ง 209,825 กโลกรม หมก 10,458,348 กโลกรม ป 289,919 กโลกรม ปลาหลงเขยว 1,087,380 กโลกรม และปลาเปด 60,028,010 กโลกรม โดยเมอเปรยบเทยบผลผลตจากการประมงทะเลในป 2549 กบป 2548 พบวาผลผลตจากการประมงทะเลในป 2549 ลดลงจำานวน 1,203,908 กโลกรม ทงนเนองมาจากเรอประมงจำานวนหนงหยดทำาการประมงเพราะราคานำามนซงตนทนทำาการประมงมราคาสงขน (ตารางท 1 )ตารางท 1 แสดงปรมาณและมลคาสตวนำาทขนทาเทยบเรอประมงสงขลา ป 2549

ชนดสตวนำาทจบได ปรมาณ (กโลกรม) มลคา (บาท)

ปลาท 4,054,288 81,402,749

ปลาเลย 46,694,655 2,424,732,074

กง 182,304 50,755,544

กง 269,825 58,348,958

หมก 10458348 534,906,571

ป 289,919 19,586,279

96

ปลาหลงเขยว 1,087,380 18,985,335

ปลาเปด 60,028,010 410,370,992

รวม 123,064,729 3,599,108,503.25

แผนภมแสดงปรมาณสตวนำาทจบไดแตละชนด

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

ปลาท

ปลาเล

ย กง กง หมก ป

ปลาห

ลงเข

ยว

ปลาเป

ด

ปรมาณ (กโลกรม)

นอกจากน จงหวดสงขลายงมธรกจตอเนองเกยวกบการประมงทะเลทสำาคญ ประกอบดวยโรงนำาแขง 23 โรง โรงงานผลตภณฑสตวนำาแชเยอกแขง 21 โรง โรงงานปลากระปอง 6 โรง และโรงงานปลาปน 14 โรง ซงตงกระจายตวอยในเมองใหญ คออำาเภอเมองและอำาเภอหาดใหญ

3.การเพาะเลยงสตวนำาชายฝง การเพาะเลยงสตวนำาชายฝง จงหวดสงขลามสตวนำาเศรษฐกจทสำาคญทเกษตรกรนยมเลยง ไดแก กงทะเล และปลากะพงขาว โดยมรายละเอยดดงน

อำาเภอ กงทะเล ปลากะพงขาวราย บอ ไร ราย กระชง

เทพา 122 398 2,516 - - -เมอง 8 52 210 317 1,652 25.89กระแสสนธ 69 125 456.5 - - -

97

ควนเนยง 96 265 1,459.5 240 640 9.79จะนะ 258 430 1,937 235 1,465 23.23ระโนด 2,329 4,983 21,431 - - -สทงพระ 128 312 1,075.5 - - -สงหนคร 300 837 3,560 722 4,004 77.24หาดใหญ 199 602 3,218 - - -

รวม 3,509 8,004 35,863.50 1,514 7,121 136.15

4.การเพาะเลยงสตวนำาจด จงหวดสงขลามการเลยงปลานำาจดกนกระจดกระจายเกอบทกอำาเภอ ซงสวนมากแลวเปนการเลยงเพอใชบรโภคภายในครวเรอน โดยในป 2548/2549 มผเลยงปลานำาจดทงสน 5,716 ราย พนท 5,787.2 ไร สวนใหญเปนการเลยงปลากนพช เชน ปลาตะเพยน ปลานล ปลาไน เพราะเปนปลาทเลยงงาย และโตเรว มจำานวน จำานวน 4,089 ราย 4,830.9 ไร หรอคดเปนรอยละ 71.5 ทเหลออกรอยละ 28.5 เปนการเลยงปลากดก และ ปลาหมอ

ปลากนพช (ปลาตะเพยน,ปลานล,ปลาไน)ปลาดกและปลาหมอ

สำาหรบสตวเศรษฐกจนำาจดชนดอนๆทมการเลยงอยบางในจงหวดสงขลาคอจระเข โดยในป 2549 มผเลยงทงหมด 114 ราย จำานวน 19,194 ตว (ทมา : สนง.ประมงจงหวดสงขลา)7. สถานการณปญหา แรงงาน(แรงงานนอกระบบ)

1.แรงงานนอกระบบมความเสยงดานสขภาพและความปลอดภยในการทำางาน

2. แรงงานนอกระบบขาดหลกประกนทางสงคม (งานไมมนคง รายไดคาจางตำา/คาแรงไมเปนธรรม /ขาดสวสดการ/เขาไมถงทรพยากรของภาครฐ/ขาดกฎหมายคมครอง)

3. ขาดการรวมกลม/องคกรทเขมแขง4. มปญหาเปนโรคปวดเมอย อนเกดจากการทำางาน

จำานวนประชากร จำาแนกตามสถานภาพแรงงาน และเพศ พ.ศ.

28.5%71.5%

98

2549

สถานภาพแรงงานพ.ศ. 2549

รวม ชาย หญงTotal Male Female

ยอดรวม 1,333,614 670,081 663,533

ผมอาย 15 ป ขนไป 1,092,220 543,368 548,852

กำาลงแรงงานรวม 750,634 407,224 343,411

1. กำาลงแรงงานปจจบน 750,634 407,224 343,411

1.1 ผมงานทำา 739,079 401,168 337,911

1.2 ผวางงาน 11,556 6,056 5,500

2. กำาลงแรงงานทรอฤดกาล - - -ผไมอยในกำาลงแรงงานอาย 15 ป

ขนไป 261,268 93,952 167,3151. ทำางานบาน 73,486 1,839 71,6482. เรยนหนงสอ 104,193 47,470 56,7243. อนๆ 83,588 44,644 38,945อายตำากวา 15 ป 321,712 168,905 152,807อตราการมสวนรวมในกำาลงแรงงาน 68.7 74.9 62.6

อตราการมงานทำา 98.5 98.5 98.4อตราการวางงาน 1.5 1.5 1.6

ทมา : สำานกงานสถตจงหวดสงขลา

ในป 2549 ขอมลจากการสำารวจภาวะการทำางานของประชากร พบวาประชากรจงหวดสงขลา มผมอาย 15 ปขนไป จำานวน 1,092,220 คน เปนชาย 543,368 คน เปนหญง 548,852 คน มกำาลงแรงงานรวม 750,634 คน คดเปนรอยละ 68.7 ของผมอาย 15 ปขนไปผมงานทำา จำานวน 739,079 คน คดเปนรอยละ 98.5 ของกำาลงแรงงาน ผวางงานจำานวน 11,556 คน คดเปนรอยละ 1.5 ของกำาลงแรงงาน ผไมอยในกำาลง

99

แรงงานอาย 15 ปขนไป จำานวน 261,268 คน ซงแบงเปนผทำางานบาน จำานวน 73,486 คน เรยนหนงสอ 104,193 คน และอน ๆ จำานวน 83,588 คน ในขณะทผมอายตำากวา 15 ปจำานวน 321,712 คน

สถานการณดานแรงงาน

ประชากรและกำาลงแรงงาน

จากการสำารวจภาวะการทำางานของประชากร ของสำานกงานสถตจงหวดสงขลา ณ ไตรมาส 4 ป พ.ศ. 2549 (ตลาคม – ธนวาคม 2549 ) จงหวดสงขลามประชากร 1,339,966 คน เปนผทมอาย 15 ป ขนไปทอยในกำาลงแรงงาน 745,970 คน หรอคดเปนอตราการมสวนรวมในกำาลงแรงงาน รอยละ 73.28

ภาวะการมงานทำา

ในไตรมาส 4 ป พ.ศ. 2549 จงหวดสงขลา มกำาลงแรงงานรวม 745,970 คน เปนผมงานทำาจำานวน 736,523 คน (รอยละ 98.73 ของกำาลงแรงงาน) ชาย 402,674 คน หญง 333,849 คน เปนผม งานทำาในภาคเกษตรกรรม จำานวน 246,043 คน (รอยละ 35.85 ของผมงานทำาทงหมด) และผมงานทำา นอกภาคเกษตรกรรม จำานวน 472,480 คน (รอยละ 64.15 ของผมงานทำาทงหมด) ผวางงาน 9,447 คน (รอยละ 1.27 ของกำาลงแรงงาน) ชาย 3,900 คน หญง 5,547 คน อตราการวางงาน 1.27 %

ผลการดำาเนนงานดานแรงงานทสำาคญ ดงน

(1) แรงงานไดรบการพฒนาสมรรถนะฝมอแรงงานใหมทกษะและศกยภาพรองรบการแขงขน โดยดำาเนนการพฒนาฝมอแรงงาน 54,612 คน พฒนาศกยภาพสระดบมาตรฐานฝมอแรงงาน 2,552 คนและโครงการพฒนาบคลากรสความเปนนานาชาต ตามยทธศาสตรการพฒนาจงหวด 267 คน

(2) สงเสรมขยายโอกาสและเพมทางเลอกในการประกอบอาชพและการมงานทำาของประชากร รวมทงจดระบบการทำางานของแรงงานตางดาวและคมครองคนหางาน ไดดำาเนนการสงเสรมการมงานทำารวม 14,532 คน คนหางานไดรบการคมครองตามกฎหมาย จำานวน 31,272 คน ใหบรการขอมลขาวสารตลาดแรงงาน จำานวน 6,416 คน แนะแนวอาชพ จำานวน 21,190 คน การจดระบบการทำางานของคนตางดาว ออกใบอนญาตทำางานคนตางดาวถกกฎหมาย จำานวน 3,741 คน และคนตางดาวหลบหนเขาเมอง สญชาตพมา ลาว และกมพชา โดยจำาแนกเปนนายจาง 3,159 ราย และแรงงานตางดาวฯ รวม 17,453 คน ไดแกสญชาต พมา 16,023 คน ลาว 629 คน และกมพชา 801 คน

100

นอกจากนนยงมการจางแรงงานตางดาวสญชาตลาวตามบนทกความ เขาใจ MOU จากสถานประกอบการ 6 แหง เปนแรงงานลาว จำานวน 1,693 คน

(3) ขยายความคมครองแรงงานทงในระบบและนอกระบบใหมคณภาพชวตทด และมความมนคง สงเสรมระบบแรงงานสมพนธใหแกลกจางรวม 38,796 คน สถานประกอบกจการ 1,388 แหง แรงงานนอกระบบ 52 แหง ผใชแรงงาน 621 คน ดำาเนนการใหมความปลอดภยในการทำางาน อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทำางาน โดยตรวจสภาพการทำางานใหสถานประกอบกจการ 438 แหง ดานการประกนสงคม ไดใหความคมครองประกนสงคมแกลกจาง/ผประกนตน จำานวน 168,296 คน นายจาง/สถานประกอบกจการ 7,712 แหง สถานพยาบาลทใหบรการในระบบประกนสงคมของรฐบาลจำานวน 4 แหง เอกชน จำานวน 1 แหง

อตราคาจางขนตำาจงหวดสงขลา ป 2550 วนละ 152 บาท (บงคบใชตงแตวนท 1 มกราคม 2550)

* รวบรวมขอมลโดย : สำานกงานแรงงานจงหวดสงขลา

8.สถานการณสขภาพผพการ

1.การสงคมสงเคราะห จงหวดสงขลา มสวนราชการในสงกด จำานวน 10 แหง ไดแก สำานกงานสงเสรมและ

สนบสนนวชาการ 12, สถานสงเคราะหเดกบานสงขลา, นคมสรางตนเองรตภม, นคมสรางตนเองเทพา, ศนยพฒนาสงคมหนวยท 56, ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายจงหวดสงขลา, ศนยสงเคราะหและฝกอาชพสตรภาคใต, สำานกงานการเคหะชมชนหาดใหญ การเคหะแหงชาต, บานพกเดกและครอบครว และสำานกงานพฒนาสงคมและสวสดการจงหวดสงขลา ในป 2549 การสงเคราะหใหความชวยเหลอ มผลการดำาเนนงานดงน

1) งานสงเคราะหเดกและเยาวชน จำานวน 9,643 ราย2) งานสงเคราะหสตร จำานวน 625 ราย3) งานสงเคราะหคนพการ จำานวน 9,868 ราย4) งานสงเคราะหครอบครวผมรายไดนอย จำานวน 8,515 ราย5) งานสงเคราะหครอบครวผสงอาย จำานวน 2,012 ราย6) งานสงเคราะหผตดเชอเอดส จำานวน 167 ราย7) งานสงเคราะหคนไทยผตกทกขไดยากในตางประเทศกลบภมลำาเนาเดม จำานวน

520 ราย8) งานสงเคราะหบคคลเรรอน ขอทาน จำานวน 110 ราย

101

(ทมา : สนง.พฒนาสงคมและสวสดการจงหวดสงขลา)

ในป 2550 จงหวดสงขลามจำานวนประชากรทพการและทพพลภาพหรอปวยเรอรงทงหมด จำานวน 11,279 คน จำานวนคนชราทมาขอความชวยเหลอ จำานวน 162 คน จำานวนประชากรทเปนโรคเอดส จำานวน 75 คน โดยไดรบการชวยเหลอทงหมด

(สำานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา, 2550)

2. สถานการณและแนวโนมดานคนพการจงหวดสงขลา2.1 สรปภาพรวมสถานการณคนพการจงหวดสงขลา

2.2 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง สรปผลการศกษาตามแบบสอบถามขอมลพนฐานของผพการทกประเภทจงหวดสงขลา ตามโครงการจดทำาแผนพฒนาคณภาพชวตคนพการจงหวดสงขลา โดยคณะอนกรรมการพฒนาคณภาพชวตคนพการประจำาจงหวดสงขลา

1. ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

102

ในการสำารวจครงนมผตอบแบบสอบถามทงหมดจำานวน 371 ราย ซงไดสำารวจในพนทตำาบลนำารอง 4 ตำาบล ของจงหวดสงขลาไดแกตำาบลมวงงาม อำาเภอสงหนคร จำานวน 96 ราย (รอยละ 25.9) ตำาบลทาขาม อำาเภอหาดใหญ จำานวน 95 ราย (รอยละ 25.6) ตำาบลควนเนยง อำาเภอควนเนยง จำานวน 95 ราย (รอยละ 25.6) และตำาบลลำาไพล อำาเภอเทพา จำานวน 85 ราย (รอยละ 22.9)

พบวากลมตวอยางเกนครงหรอรอยละ 60.4 เปนเพศชาย ทเหลอรอยละ 39.6 เปนเพศหญง สวนใหญมเชอชาตและสญชาตไทย มเพยงรอยละ 1.2 ทเปนสญชาตจน

สถานภาพของกลมตวอยางเกนกวาครงยงเปนโสด (รอยละ 57.4) และมคนพการกลมใหญผานการสมรสมาแลว (รอยละ 42.6) โดยในสถานภาพนกลมสมรสอยดวยกนเปนกลมใหญทสด (รอยละ 27.0) รองลงมาเปนหมายคสมรสเสยชวต (รอยละ 9.6) สมรสแยกกนอย (รอยละ 3.8) หมายหยาราง (รอยละ 2.7) และอยดวยกนโดยไมจดทะเบยน (รอยละ 0.3)

ดานการศกษาพบวากลมตวอยางกลมใหญทสดไมไดรบการศกษา (รอยละ 43.53) รองลงมาคอการศกษาระดบประถมศกษาตอนตน (รอยละ 34.8) และไมไดศกษาตอใด ๆ เลย (รอยละ 93.0) มเพยงรอยละ 7.0 เทานนทไดศกษาตอ

2. ขอมลดานครอบครวของกลมตวอยาง2.1 พบวาครอบครวของกลมตวอยางทอยในปจจบนมเปนบานของตนเองเกนกวาครง

(รอยละ 52.6) อาศยอยในบานของพอแมเปนกลมรองลงมา (รอยละ 39.4) อาศยอยกบคนอน ซงสวนใหญเปนวงศาคณาญาต(รอยละ 7.3) และอยอาศยในบานเชา (รอยละ 0.8) ซงสวนใหญเปนการแยกครอบครวออกมาเพอการประกอบอาชพ กลมตวอยางอาศยอยรวมกนกบครอบครวกลมใหญทสดอาศยอยกบพอและแม (รอยละ 33.2) อาศยอยกบพอหรอแม, สาม/ภรรยา และอยกบบตรชาย/บตรสาว มจำานวนทใกลเคยงกน คอรอยละ 17.3, 17.5 และ 12.1 ตามลำาดบ)

2.2 การอยรวมกนในปจจบนของสมาชกในครอบครวกลมใหญทสดมสมาชกในครอบครว 4 คน (รอยละ 27.9) รองลงมามสมาชกอยรวมกน 3 คน (รอยละ 23.9) สวนอายของสมาชกในครอบครวกลมอายมากทสดคออายตำากวา 20 ป (รอยละ 25.2) รองลงมาอายระหวาง 40 - 49 ป (รอยละ 16.2) กลมทนอยทสดมอายตงแต 60 ปขนไป (รอยละ 10.4) การอยรวมกนในครอบครวพบวาครอบครวทพอยงมชวต (รอยละ 45.6) พอเสยชวต (รอยละ 53.1) แมยงมชวต (รอยละ 56.1) แมเสยชวต (รอยละ 43.4) แมยงมชวตอยเปนกลมใหญ

นอกจากนยงมสมาชกทเปนองคประกอบในครอบครวเชน มพยงมชวต (รอยละ 54.2) นองยงมชวต (รอยละ 51.2) ลกยงมชวต (รอยละ 35.6) เปนตน แตป/ตา, ยา/ยาย กลมใหญทสดเสยชวตแลว (รอยละ 88.9 และ 85.4 ตามลำาดบ)

103

2.3 กลมตวอยางจะมผดแลหลกเปนบคคลในครอบครวของตนเองเปนกลมใหญทสดคอ แม (รอยละ 36.9) สาม/ภรรยา (รอยละ 14.8) และพอ (รอยละ 10.5) ตามลำาดบ และเมอพจารณาถงผดแลรองกลมตวอยางใหความไววางใจในการดและใน 3 ลำาดบแรกไวกบ ญาต (รอยละ 16.2) พอ (รอยละ 13.2) และพนอง (รอยละ 11.1) โดยทกลมตวอยางสวนใหญไมมภาระในการดแลผอน (รอยละ 83.3) มภาระตองดแลผ (รอยละ 16.7) ซงสวนใหญมภาระตองดแลบตรทยงเลกหรอทกำาลงศกษา สาม/ภรรยา และพอแม

2.4 การมหลกฐาน คนพการสวนใหญในจงหวดสงขลาจดทะเบยนคนพการและมบตรประจำาตวคนพการแลว (รอยละ 85.4) มบตรประจำาตวประชาชน (รอยละ 65.3) บตรทองคนพการ (ท.74) (รอยละ 57.4) แตงยงมหลกฐานการแสดงตนบางอยางทกลมตวอยางมนอยมากเชน บตรประกนสงคม (รอยละ 3.2) บตรทหารผานศก (รอยละ 2.2) และในสวนของการเปนสมาชกของสมาคมหรอชมรมอนมเพยงรอยละ 6.7 เทานน

3. ขอมลดานการประกอบอาชพและสภาพเศรษฐกจของกลมตวอยาง3.1 การประกอบอาชพ พบวากลมตวอยางกลมใหญทสดไมมอาชพ (รอยละ 78.7) ม

อาชพ (รอยละ 21.0) อาชกหลกสวนใหญเปนอาชพอสระ/สวนตว (รอยละ 10.8) รองลงมาคออาชพรบจาง (รอยละ 8.9) สวนการมอาชพรองหรออาชพเสรมมบางแตนอยมาก (รอยละ 0.5) และรายไดของครอบครวกลมใหญทสดไดมากจากตวคนพการเอง (รอยละ 52.8) พอและแม (รอยละ 29.9) และจากบตร (รอยละ 20.2) สวนรายไดกลมนอยทสด 3 ลำาดบแรกไดมาจากพหรอนอง (รอยละ 13.5) สาม/ภรรยา (รอยละ 12.4) และพอหรอแม (รอยละ 12.1) ตามลำาดบ โดยทครอบครวของกลมตวอยางเหลานไมมภาระหนสน (รอยละ 69.8) ทมหนสน (รอยละ 30.2) จะเปนหนสนในระบบ (รอยละ 26.1) และหนสนนอกระบบ (รอยละ 4.0)

3.2 ภาระคาใชจายในครอบครวของกลมตวอยางกลมใหญทสด 3 ลำาดบแรกมคารอยละทใกลเคยงกนโดยจะใชจายไปในเรองของคาอาหารและเครองดม (รอยละ 78.7) คานำาคาไฟ (รอยละ 77.6) และคาของใชในครวเรอน (รอยละ 75.5) แตเมอถามถงการดำารงชพโดยรวมของครอบครวกลมตวอยางพบวาสวนใหญตอบวาครอบครวสามารถดำารงชพอยได (รอยละ 74.7) สวนทตอบวาไมไดและไมแนใจมเพยงรอยละ 11.3 และ 0.5 ตามลำาดบ

3.3 ลกษณะความชวยเหลอทผพการไดรบจากบคคลในครอบครวและในชมชน พบวาใน 3 ลำาดบแรกไดรบความชวยเหลอจาก

3.3.1 พอแม เปนดานการเงนหรอคาใชจายตาง ๆ (รอยละ 47.2) ดานเครองอปโภคบรโภค (รอยละ 45.8) เปนกำาลงใจหรอเปนทปรกษา (รอยละ 47.7)

3.3.2 จากสามหรอภรรยา เปนดานการเงนหรอคาใชจายตาง ๆ และดานดแลในกจวตรประจำาวนมคารอยละทเทากน (รอยละ 23.2) ดานเครองอปโภคบรโภค (รอยละ 22.1) เปนกำาลงใจหรอทปรกษา (รอยละ 21.0)

104

3.3.3 จากพนอง เปนดานกลงใจหรอเปนทปรกษา (รอยละ 29.1) ดานเครองอปโภคบรโภค (รอยละ 24.8) ดานขอมลขาวสาร (รอยละ 21.3)

4. ขอมลลกษณะความพการและสาเหตความพการ4.1 ประเภทความพการของกลมตวอยาง พบวากลมตวอยางอนดบแรกเปนกลมพการ

ทางกายและการเคลอนไหว (รอยละ 46.1) กลมทสองมคารอยละทเทากนคอกลมพการทางการมองเหน และกลมพการทางการไดยน (รอยละ 10.5) กลมพการทางสตปญญาและการเรยนร (รอยละ 18.6) และกลมพการทางจตใจหรอพฤตกรรม (รอยละ 6.5) ตามลำาดบ

4.2 สาเหตสวนใหญของความพการมาแตกำาเนด (รอยละ 32.6) จากความเจบปวย (รอยละ 28.3) จากอบตเหตในการทำางาน (รอยละ 4.9) จากสาเหตอน ๆ (รอยละ 3.8) จากอบตเหตภายในบาน (รอยละ 3.2) ตามลำาดบ

5. ขอมลความตองการและสภาพปญหาผพการในปจจบน5.1 ขอมลการไดรบความชวยเหลอ

5.1.1 การไดรบการชวยเหลอดานการแพทย กลมตวอยางไดรบการชวยเหลอในการรกษาพยาบาลฟรจากสทธคนพการเปนสวนใหญ (รอยละ 79.2) เชน ไดรบการฟนฟสมรรถภาพคนพการในกจกรรมบำาบด กายภาพบำาบด (รอยละ 18.0) และไดรบการชวยเหลอดานเครองชวยความพการประเภทตาง ๆ (รอยละ 17.4) เชน ขาเทยม/แขนเทยม (รอยละ 4.0) รถเขน (รอยละ 6.5) ไมเทา (รอยละ 1.3) ไมคำายน (รอยละ 1.3) รวมทงกายอปกรณอน ๆ (รอยละ 4.3) รวมทงวสด อปกรณทางการแพทย (รอยละ 1.9) สวนการเขารบบรการทจดทะเบยนคนพการแบบเบดเสรจ (รอยละ 66.3) สวนใหญเพอจดทะเบยนคนพการและใหการคำาปรกษาเรองสทธประโยชนตาง ๆ และเกนกวาครงไมมอาสา สมครหรอพยาบาลมาดแลทบาน (รอยละ 56.6) มอาสาสมครหรอพยาบาลมาดแลทบานสวนใหญเปน อพม.ก.(รอยละ 28.3) และ อสม. (รอยละ 14.0) กลมตวอยางกลมใหญไมคอยไดรบบรการอน ๆ ทไดรบจากสถานบรการสาธารณสข (รอยละ 97.6)

5.1.2 การไดรบการชวยเหลอดานการศกษา ไดรบการยกเวนคาเลาเรยน (รอยละ 3.8) ไดรบคปองการศกษา (รอยละ 1.4) เรยนรวมกบเดกปกต (ทกวชา) (รอยละ 2.7) สอการเรยนการสอน (รอยละ 1.6)

5.1.3 การไดรบการชวยเหลอดานอาชพ ไดรบการฝกอาชพ (รอยละ 3.1) ไดทนประกอบอาชพจากกองทนฟนฟสมรรถภาพคนพการ (รอยละ 1.6) ไดรบการสนบสนนพนทในการจำาหนายผลตภณฑของกลมคนพการ (รอยละ 0.8)

5.1.4 การไดรบการชวยเหลอและการดำารงชวต โดยไดรบเงนชวยเหลอประเภทตาง ๆ จากหนวยงานภาครฐ เชน ไดรบเงนเบยยงชพคนพการ (รอยละ 70.0) ไดรบเงน

105

สงเคราะหและฟนฟสมรรถภาพคนพการ (รอยละ 3.8) เปนตน สวนการไดรบขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอผพการกลมใหญไดรบจากอาสาสมคร อพม.ก. /อสม./อพม. (รอยละ 42.9) จากเจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถน (รอยละ 34.0) สอโทรทศน และวทย (รอยละ 28.8 และ 18.9) ตามลำาดบ

6. ขอมลสภาพปญหาผพการในปจจบน6.2 ขอมลปญหา

6.2.1 ดานการแพทยกลมตวอยางกลมใหญมปญหา การไมทราบ ไมเขาใจสทธในการรกษาพยาบาล (

รอยละ 28.3) ไมไดรบการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย เชน กจกรรมบำาบด กายภาพบำาบด เปนตน (รอยละ 27.8) ไมมเครองชวยความพการ (รอยละ 20.2) และไมไดรบการรกษาพยาบาลทเหมาะสม (รอยละ 15.9) ตามลำาดบ

6.2.2 ดานการศกษา กลมตวอยางกลมใหญมปญหา 5 อนดบแรก ไดแก ไมมโอกาสไดรบการศกษา (รอยละ 17.3) ไมสามารถเขาเรยนในโรงเรยนปกตได (รอยละ 17.3) ขาดแคลนคาใชจายในการศกษา (รอยละ 8.9) ไมมโอกาสศกษาตอ (รอยละ 8.6) และโรงเรยนการศกษาพเศษสำาหรบเดกพการมไมเพยงพอ (รอยละ 5.9 ) ตามลำาดบ

6.2.3 ดานอาชพและการดำารงชวต กลมตวอยางกลมใหญมปญหา 5 อนดบแรก ไดแก ดานความพการมากจนไมสามารถประกอบอาชพได (รอยละ 34.2) ไมไดรบการฝกอาชพ (รอยละ 21.0) ไมเคยไดรบการชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐ/เอกชนดานอาชพ (รอยละ 15.1) ไมมทนประกอบอาชพ (รอยละ 7.8) และไมสามารถยมเงนประกอบอาชพจากกองทนฟนฟสมรรถภาพคนพการ (รอยละ 5.7) ตามลำาดบ

การประเมนศกยภาพทางยทธศาสตรภาคภาครฐและองคกรเอกชนทเกยวของดานคนพการ ตลอดจนผมสวนไดสวนเสยในจงหวด

สงขลาไดรวมกนประเมนศกยภาพทางยทธศาสตร ในสวนทเกยวของกบสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกของการดำาเนนงานดานคนพการ เพอทราบถงจดแขง จดออน โอกาส และขอจำากด ทมผลตอการพฒนาคณภาพชวตคนพการ ดงน

4.1 จดแขงจากการจดเวทประชาคมระดบจงหวด จากการเกบแบบสอบถาม 4 ตำาบลนำารอง1.มกลมองคกร ชมรมตางๆมากมาย มการรวมตวอยางเขมแขง เชน สมาคมคนตาบอด ฯลฯ2. ผพการมความรและศกยภาพ เปนวทยากร

1.มสถานภาพทมการสมรสแลว และมครอบครวดแล2. ผพการมบานเปนของตนเอง และบางสวนอยรวมกบพอแม โดยกลมทอยรวมกบพอแมม

106

ชวยเหลองานสงคม3. ผพการบางคนสามารถเลยงชพ ดแลตนเองและครอบครวได4.มอาสาสมครชวยเหลอผพการในพนท เชน อสม. อพม.ก.(3 อำาเภอ)5.มศนยจดทะเบยนระดบอำาเภอ 13 อำาเภอ6.มชมรมผพการในบางอำาเภอและบางตำาบล7.มการพฒนาระบบฐานขอมลอำาเภอควนเนยง/บางกลำา/เทพา8.ทองถนบางแหงมแผนงานและงบประมาณสนบสนนผพการทชดเจน (รวมถงแผนสขภาพจงหวด/อบจ.)9.ผบรหารโรงพยาบาลบางแหงสนบสนนงานดานผพการ10.มโรงเรยนเฉพาะทางทางตา ห สตปญญาในพนท

ปรมาณมากทสด รอยละ 33.23.ไมมภาระในการดแลผอน รอยละ 88.34.มการจดทะเบยนคนพการและมบตรประจำาตวคนพการรอยละ 85.4 5.ประกอบอาชพอสระ รอยละ 10.86.ไมมหนสน รอยละ 69.87.สามารถดำารงชพอยในไดในสงคม รอยละ 74.78.มพอแมชวยเหลอดานการใหกำาลงใจมากทสด รองลงมาเปนการชวยเหลอดานการเงน คาใชจายตางๆ 8.ไดรบความชวยเหลอดานการแพทย การรกษาจากสทธของความเปนผพการ9.ไดรบการฟนฟสมรรถภาพ รอยละ 18.0 ไดเครองชวยความพการ รอยละ 17.4 10. มอาสาสมครไปดแลทบาน ทอ.สงหนคร

4.2 จดออนจากการจดเวทประชาคมระดบจงหวด จากการเกบแบบสอบถาม 4 ตำาบลนำารอง1.ภาครฐและกลมองคกรขาดการประสานงานอยางเปนระบบ 2.ขาดระบบการเฝาระวงและการปองกนความพการ3.องคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญขาดความรความเขาใจ ใหความสำาคญกบผพการนอย4.หนวยงานทเกยวของขาดความตอเนองและความจรงจงในการแกปญหาผพการ5.ระบบขอมล ยงไมครอบคลมผพการและขาดการเชอมตอขอมลระหวางหนวยงาน6.ครอบครวผพการไมมสวนรวมในการแกปญหา7.ผพการขาดความร เขาไมถงสทธของผพการ8.หนวยงานทใหบรการไมสามารถปฎบตการพ

1. ไมมสวสดการทางสงคมอนๆดแล นอกจากสทธของความเปนผพการ2. ไมมอาชพ รอยละ 78.73. มหนสนรอยละ 30.24.คาใชจายหลกไดแกเร องในชวตประจำาวน ดานอาหารรอยละ 78.7 คานำาคาไฟ รอยละ 77.6 คาของใชในครวเรอน รอยละ 75.55. ไมสามารถดำารงชพอยได รอยละ 11.3 6.ไมมอาสาสมครมาดแลผพการ 7. การรกษาพยาบาลมผลสำารวจดงน

1.ไมทราบและเขาใจสทธ รอยละ 28.32.ไมไดรบการพนฟสมรรถภาพ รอยละ

27.83.ไมมเครองชวยความพการ รอยละ 20.24.ไมไดรบการรกษาทเหมาะสม รอยละ

107

รบ.ไดเปนรปธรรม9.ขาดบคลากรทมความรเฉพาะสวนเกยวกบผพการ10.ผร บผดชอบขาดความรดานนโยบายและระบบงาน11.การทำางานขององคกรผพการขาดความตอเนอง12. สงอำานวยความสะดวกของผพการในชมชนไมไดรบการพฒนา13.การจดสรรอปกรณผพการไมตอเนอง14.ครอบครวผพการดแลปกปองผพการจนชวยตนเองไมได15.ผพการทมฐานะด มศกยภาพไมไดลงมาชวยเหลอองคกรผพการ

15.95.ไมสามารถใชสทธจากบตรผพการ รอย

ละ 12.4 6.ไมสามารถใชสทธบตรทอง รอยละ 11.17.รพ.ไมมแพทยเฉพาะทางและเจาหนาท

ฟนฟสมรรถภาพ8. ไมมโอกาสไดรบการศกษา รอยละ 8.6 ไมไดเรยนในโรงเรยนปกต รอยละ 17.3 ขาดแคลนคาใชจายในการศกษา รอยละ 8.9 ขาดแคลนทนการศกษารอยละ 8.19.โรงเรยนสำาหรบเดกพเศษมไมเพยงพอ คนทเขาเรยนไดตองมฐานะการเงนด10.ไมไดรบขอมลขาวสารดานสทธประโยชน ดานการศกษา 11. ไมไดรบการฝกอาชพ รอยละ 21.0 และไมทราบวามศนยฝกอาชพ รอยละ 13.512. ไมไดรบความชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐและเอกชน รอยละ 15.113. ไมไดรบเบยยงชพ รอยละ 17.5 14. ไมไดรบการชวยเหลอจากเงนสงเคราะหฟนฟสมรรถภาพคนพการ รอยละ 25.115. ไมมสวนรวมในการทำากจกรรมกบสงคม

4.3 โอกาสจากการจดเวทประชาคมระดบจงหวด จากการเกบแบบสอบถาม 4 ตำาบลนำารอง1.หนวยงานทกภาคสวนพรอมใหความรวมมอ2.มแผนพฒนาคณภาพชวตผพการระดบจงหวด/ตำาบล3.มพรบ.25504.ประเทศไทยรวมกบสหประชาชาตลงนามความรวมมออนสญญาวาดวยสทธคนพการ5.ทองถนเปดโอกาสใหผพการเขารวมทำางาน

1.มศนยบรการผพการแบบเบดเสรจ 4 รพ.สำาหรบการจดทะเบยนและใหคำาปรกษาสทธประโยชนตางๆ2.ทองถนมนโยบายใหความสำาคญกบผพการ3. ไดรบขาวสารจากอปท.

108

6.สถานศกษาเปดโอกาสใหผพการมการเรยนรวมกบนกเรยนปกต7.มรฐธรรมนญ กฎหมาย นโยบายรฐวางพนฐานพฒนาคนพการ8.มแหลงเงนทนสนบสนนอปกรณ เครองชวยความพการ

4.4 ขอจำากดจากการจดเวทประชาคมระดบจงหวด จากการเกบแบบสอบถาม 4 ตำาบลนำารอง1.หนวยงานรฐเลอกปฎบตตอผพการ2.ภาครฐมการทำางานซำาซอน3.ไมสามารถนำาแผนสการปฎบต4.หนวยงานภาครฐเขาไมถงผพการจากความหางไกล5.ผพการขาดการศกษา6.บคลากรและงบประมาณสนบสนนมนอย7.ผพการไมเปดตวสสงคม ขาดทกษะทางสงคม8.ภาครฐมบคลากรรบผดชอบไมใชบคลากรประจำา9.ในพนทเสยงภยขาดการชวยเหลอจากภาครฐอยางตอเนอง10.ความเชอ เจตคตเชงลบของสงคมทมตอผพการและความพการ11.ผพการมรายไดไมเพยงพอ ขาดสงอำานวยความสะดวก12.ศาสนา ความเชอ ทำาใหผพการขาดการพฒนา13.เจาหนาทผใหบรการมความรในดานสทธประโยชนไมเทากน14.ทศนคตของนายจางทมตอผพการวาเปนภาระ15. สถานประกอบการขาดสงอำานวยความ

1.คนพการสวนใหญพการดานรางกายและความเคลอนไหว รอยละ 46.1 พการดานการมองเหนและการไดยน รอยละ 10.5 พการทางสตปญญาและการเรยนร 18.6 ทางจตและพฤตกรรม รอยละ 16.52.สาเหตความพการ มความพการมาแตกำาเนด รอยละ 32.6 ความเจบปวย รอยละ 28.3 อบตเหต รอยละ 4.9 3.การรกษาพยาบาล

1. รพ.ไมมเครองชวยความพการ2. รพ.ไมจายยานอกบญช3. คนพการไมสามารถจายเงนคายานอก

บญชได4. เครองชวยความพการคณภาพไมด5. รพ.มเครองชวยความพการไมพอ

4.ผพการไมสามารถประกอบอาชพได รอยละ 34.25.ไมมทนประกอบอาชพ รอยละ 7.8

109

สะดวกใหผพการทำาใหไมสามารถรบผพการเขาทำางาน

หนวยงานทเกยวของ

1.ภาครฐ• สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) สนบสนนกจกรรม/พฒนาศกยภาพของผ

พการ พฒนาศกยภาพผพการ ตรวจประเมนการจดทะเบยนคนพการ และพฒนาระบบบรการในหนวยบรการ รวมถงสนบสนนอปกรณเครองชวยคนพการและชดเชยคาบรการ

• พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา (พมจ.) สนบสนนเงนสงเคราะหครอบครว/อปกรณ(รถเขน/รถโยก)/เงนกจากกองทนฟนฟสมรรถภาพคนพการ การจางงานใหผพการ ขอมลคนพการ/ จดทะเบยนศนยจดทะเบยนผพการเบดเสรจ 15 แหง(ระบบฐานขอมลคนพการแบบออนไลน) การฝกอาชพอสระและการจางงานคนพการ (การฝกอาชพดำาเนนการโดยศนยฟนฟและฝกอาชพคนพการภาคใต จ .นครศรธรรมราช) สงเสรมกจกรรมในการสงเสรมงานดานคนพการ เชน งานวนคนพการสากล สงเสรมดานสงอำานวยความสะดวก เชน การประกวดสถานทดเดน การสนบสนนโครงการฟนฟสมรรถภาพคนพการโดยชมชน

• สาธารณสขจงหวดสงขลา (สสจ.) งานประกนสขภาพถวนหนา และฝายควบคมโรคไมตดตอ

• สำานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 12 (สสว.12) สนบสนนอปกรณ(รถโยก/รถเขน/ไมเทา)

• ศนยการศกษาพเศษ เขตการศกษา 3 ฟนฟเตรยมความพรอมเดกพการวยเรยน บรการสอ/อบรมนเทศวจยของบคลากร

• โรงเรยนเฉพาะทาง สำานกบรหารงานการศกษาพเศษ(สงกดสวนกลาง)

• องคการบรหารสวนจงหวดสงขลา สนบสนนแผนสขภาพจงหวดประเดนผพการ พนทเดน เชน ตำาบลทาขาม

• จดหางานจงหวด กระทรวงแรงงาน

• ศนยพฒนาฝมอแรงงาน

• กศน. มครไปสอนรายบคคลในสายสามญ และเรยนรสายอาชพ

110

• ศนยการศกษาพเศษ ม.ราชภฎสงขลา ผลตครการศกษาพเศษ อปกรณชวยความพการ มโรงเรยนสำาหรบเดกพเศษ

• คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร พฒนาอปกรณชวยเหลอคนพการ

• สถาบนวจยระบบสขภาพภาคใต มหาวทยาลยสงขลานครนทร สนบสนนงานวจย/ฐานขอมล กจกรรมสรางเสรมสขภาพ และงานขบเคลอนนโยบายสาธารณะ(โดยการสนบสนนของ สำานกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตและสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ)

• ศอบต. สนบสนนอปกรณใหผพการ 4 อำาเภอ อบรมแพทยแผนโบราณเฉพาะคนตาบอด

• จงหวดสงขลา มงบพฒนาจงหวดสนบสนนการอบรมนวดแผนโบราณ/ใหคนตาบอด/หญงหมาย 850,000 บ.

2.ภาคเอกชน/ประชาชน ไดแก • 11 องคกรผพการ ไดแก ชมรมศรตรง สานสมพนธ ชมรมรงอรณสมพนธ ชมรมทาขาม

ใจดสมพนธ(ชมรมคนพการทกประเภท ต.ทาขาม) ชมรมหวใจยมได ชมรม.......คหาใต ชมรม....จะนะ เครอขายผปกครองเดก เพอนคนพเศษ รพ.หาดใหญ (โครงการเพอนชวยเพอน) - สมหลาเพอบคคลออทสตก – ชมรมอรณสมหลา กลมคนหหนวกภาคใต (ฝกอาชพ จากสำานกงานใหญ ภาษามอ คนหหนวก คนปกต อบรมคนหหนวกเปนแกนนำา AIDS)

• สมาคมคนตาบอดสงขลา/สมาคมคนตาบอดภาคใต สอนการนวดแผนโบราณ อบรมการใชไมเทา

• สโมสรโรตาร สนบสนนรถเขน

• สโมสรไลออนท สนบสนนรถเขน

• มลนธมตรภาพสามคค

• บ.หาดทพย

• บ.โชตวฒน/บ.เซฟสกน

• สำานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย

• มลนธเพอคนตาบอดธรรมสากล

111

• โรงเรยนสอนคนตาบอด

• มลนธสงเคราะหบคคลปญญาออนภาคใต

• มลนธในสงกดปตท.(โรงแยกกาซไทย-มาเลเซย)

• สอ ไดแก วทยชมชนและวทยกระแสหลก FM 89.75 MHz ,FM 108.00 MHz, FM 101.00MHz, FM 88.00 MHz รายการบนหลาหาขาว สวท.97.50 MHz จดหมายขาว เวบไซต และหนงสอพมพทองถน

• สจจะวนละ 1 บาทเพอจดสวสดการภาคประชาชนจงหวดสงขลา จดสวสดการใหผพการ

ศกยภาพบคคลผพการดเดน ทางกายและความเคลอนไหวทางจต มจำานวน 5 คน(ไดรบรางวลระดบชาต)

โครงการเดน1.โครงการผนำาเยาวชนเพอความเปลยนแปลง ทำาใหเกดผนำาเยาวชนระดบอำาเภอ2.โครงการขยายเครอขายของผดแลผพการทางจต ของชมรมศรตรงฯ3.โครงการจดตงชมรมผพการระดบอำาเภอ/ระดบตำาบล4.โครงการอาสาสมครลามภาษามอ4. โครงการดเกฮลรร.สอนคนตาบอด5.โครงการอบรมนวดเพอนชวยเพอน

จำานวนผพการจงหวดสงขลา 13,504 คนงบประมาณของจงหวดในการสนบสนนผพการ

1. จงหวดสงขลา จากงบพฒนาจงหวด เปนจำานวนเงน 850,000 บ. สนบสนนผานสมาคมคนตาบอดแหงประเทศไทยสาขาภาคใตตอนลาง สำาหรบอบรมการนวดแผนโบราณใหกบผพการและสตรหมาย

2. พมจ.สงขลา สนบสนนเงนสงเคราะหครอบครวคนพการ 100,000 บ. สนบสนนผานกองทนฟนฟสมรรภภาพผพการ 1,000,000 บ. สนบสนนเงนคาอปกรณ 9000 บ. เงนสนบสนนงานวนผพการ 50,000 บ.

3. บ.เอกชน สนบสนนอปกรณ 200,000 บ.

4. ศอบต. สนบสนนอปกรณ 500,000 บ.

5. กาชาดจงหวด สนบสนน 100,000 บ.

112

6. อปท.

6.1 องคการบรหารสวนจงหวดสงขลา จำานวน 300,000 บ. สนบสนนผานแผนสขภาพจงหวดสงขลาประเดนสงเสรมสขภาพผพการ

6.2 สนบสนนผานเบยยงชพ ซงแบงเปนงบคงท(ไดรบมาจากกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน 2496 คน x 500 บ.x12 เดอน เปนจำานวนเงน 14,976,000 บ. และอปท.สมทบ 2233 คน x 500 บ.x12 เดอน เปนเงน 13,398,000 บ. (มจำานวนสำารองเบยยงชพ 1324 คน เปนจำานวนเงน 1,944,000 บ.)

6.3 งบประมาณจากกองทนตางๆ เชน สปสช. ในสวนของเงนสงเสรมสขภาพ 37.50 บ.ตอหวประชากร สามารถขอการสนบสนนผานไปทาง อปท.ได

7. เครอขายสรางสขภาพจงหวดสงขลา สถาบนวจยระบบสขภาพภาคใต มหาวทยาลยสงขลานครนทร ไดรบการสนบสนนงบประมาณจากสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ และสำานกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ตามคณภาพของโครงการ (30,000-200,000 บ.)

8. งานกฬาและนนทนาการ มอบผานไปยงโรงเรยนแหงละ 30,000 บ.

9. ศนยพฒนาสงคมท 56 จ.สงขลา สนบสนนเงนสงเคราะหครอบครว พฒนาคณภาพชวตใหผพการ (หนวยงาน องคกรตางๆ สงแผนงานความตองการไปไดทนคมสรางตนเองอ.รตภม)

10. กฬาสำาหรบผบกพรองทางสตปญญา ไดรบการสนบสนนจากการบรจาค เชน กระทงแดง สมาคม มลนธ

11. รพ.เทพา ไดรบการสนบสนนจากสำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต 600,000 ทำาศนยพฒนาระบบบรการสขภาพคนพการแบบครบวงจร จะแลวเสรจในป 2552

12. ชวยดแลสขทกขภาคประชาชนในพนท(ผพการและผดอยโอกาส) ผานมาทาง สส.คนละ 200,000 บ. รวม 1,600,000 บ.

13. เงนสงเสรมการจดสวสดการและสงคมจงหวด 6 ลานบาท(จำานวนไมแนนอน) สนบสนนหนวยงาน องคกรสาธารณะ งบประมาณไมเกน 200,000 บาทตอครง เปดรบทก 4 เดอน

14. แผนงานสรางเสรมสขภาพใหกบสงคมไทย สนบสนนการอบรม การขยายเครอขายผพการ

113

9. สถานการณปญหา วฒนธรรมทเออตอสขภาพ1. การปลกฝงจตสำานกเชงวฒนธรรม รองรบวถชวตทเปลยนไปอนเนองจากสงคม

ทนนยมครอบงำา กระแสการพฒนาทมงเนนความเจรญดานวตถ นำาแนวทางของโลกตะวนตกเขามา ทำาใหละเลย มองขามขนบธรรมเนยมประเพณ ประวตศาสตร วถชมชนดงเดมทสบทอดกนมา

2. ความจรงจงในการสงเสรม และพฒนาบคลากรดานวฒนธรรมใหสอดรบกบการเปลยนแปลง สามารถทจะสรางสรรคผลงานใหเปนทยอมรบ

3. ขาดการจดการความรเดม นำามาประยกตใชในสงคมใหม โดยนำาคณคาทมอยในประเพณ วฒนธรรมทอยในวถชวตนำามาประยกตใหเขากบยคสมย

4. ขาดการสอสารสาธารณะ สรางพนททางสงคมใหกบภมปญญาทองถนเหลาน

114

10.สถานการณปญหาการจดการระบบบรการสขภาพและหลกประกนสขภาพถวนหนา1.ประชาชนไมรสทธหนาทและการจดการปญหาในการใชบรการสขภาพทำาใหมประชาชน

บางสวนประสบปญหาและเขาไมถงบรการสขภาพ2.ประชาชนไมรชองทางและขาดความตระหนกตอการมสวนรวมในการพฒนาระบบหลก

ประกนสขภาพและมทศนคตทไมดตอระบบหลกประกนสขภาพ3.ขาดการเชอมประสานภาคเครอขายตางๆในระบบหลกประกนสขภาพ ทงในสวนของผ

ใหบรการ ผรบบรการ และผจดบรการ4. ขอมล ความรในระบบหลกประกนสขภาพมการเปลยนแปลงตลอดเวลา

115

11. สภาพปญหาดานสขภาพโดยรวมของชมชน(ขอมลจากการทำาแผนสขภาพตำาบล 14 แหง) สขภาพเดก 1-12 ป สขภาพเยาวชน 13-

20 ปสขภาพวยแรงงาน 21-55 ป

สขภาพผสงอาย 55 ปขนไป

- เดกขาดความอบอนจากพอแม (ฝากตายายเลยง) ดแลไมทวถงเนองจากขอจำากดเรองอาชพ(อาชพหลก เกษตกร กรดยาง รบจาง)- เดกยายทอยเขา-ออก ตามผปกครองไมไดฉดวคซน- ไขเลอดออก(มขอจำากดดานงบประมาณ),ยงในปายาง- โรคชองปาก จากพฤตกรรมการกนขนม เชน ขนมถง ลกอม นำาอดลม- เดกอวน/เดกขาดสารอาหาร(เดกไมชอบกนผก) -นำาหนกแรกเกดไมถงเกณฑ- เปนออทสตก,ดาวนซนโดรม,ธาลสซเมย

- ยาเสพตด เชน เหลา บหร กญชา ยาบากระทอม โดยเฉพาะ 4x100 ระบาดมาก-อยรวมกนกอนวยอนควร ขาดการปองกน(มปจจยเออสถานท/พอแมแตกแยก ฯลฯ)- มครอบครวเรว มลกแลวไมเลยง,หยาราง- มวสม รวมกลม ในรานซอมรถ รานเสรมสวย รานคาราโอเกะ โตะสนกรานเกมส- คานยมฟมเฟอย(รถ,มอถอ),รกสบาย- ลกขโมย- รถซง- การพนน

- ขาดวตามน M(หนสน)หนผลดหน(หนนอกระบบมาก)- รายจายมาก รายไดนอย เนองจาก สงลกเรยน,หนผลดหน,การผลตไมไดผล- อนามยสงแวดลอม(ฝน,ขวว,ขไก,แมลงวน)- ปวดเมอย- ความดน/เบาหวาน-ใชสารเคมในการเกษตร- การพนน ตมา หวย ไพ- ครอบครวแตกแยก- ฆาตวตาย(การพนน,คดมาก)- โรคเครยด- เปนโรคเอดส จากพฤตกรรมเสยง- โรคกลามเนอ

- ถกทอดทง ลกหลานไมดแล-เครยด ซมเศรา(คดถงลกหลาน)- โรครมเรา(ความดน เบาหวาน เครยด ปวดเมอย มะเรง ฯลฯ)- ขาดกจกรรมเสรม มเวลาวางมาก- มจำานวนมากกวาทกวย มแนวโนมเพมมากขน- ปรบเปลยนทศนคตและพฤตกรรมยาก ในกรณทมพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ- ไมสามารถดแลสขภาพดวยตนเอง- ขาดการมสวนรวมในการทำากจกรรมกบชมชน- ขาดความเขาใจในสขภาพชองปาก(ใสฟน

116

- แมเปนโรคเอดส-โรคตดตอบางประเภท เชน ตาแดง คางทม หวด - ตวเหลอง-ภมแพ จากอากาศมมลพษและพฤตกรรมการนอนเปดพดลม

- เกมส อกเสบ,ปวดเมอย,สายตา, เกดจากการใชสารเคม(ยาฆาแมลง ยาฉดหญา)-มอาชพไมแนนอน ขาดการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของอยางจรงจงและไมมความตงใจจรงในการประกอบอาชพ

ปลอม,ถอนฟนแท)

ปญหาอนๆทคนพบอก อาทเชน ปญหาดานสงคม ขาดการบรณาการการทำางานตางคนตางทำา มกลม/องคกรเฉพาะ

กจเพอรอรบงบฯ ยงมผดอยโอกาสถง 80% ภายในชมชนทภาครฐสนบสนนไมทวถง เปนสงคมบรโภคนยม มการใชสนคาฟมเฟอย มอถอ แฟชน คณธรรมจรยธรรมเสอม คนมความเหนแกตวมากขน ขาดความปลอดภยในชวตและทรพยสน

ปญหาดานสงแวดลอม จากแนวนโยบายการสงเสรมอตสาหกรรม การจดการขยะ ธรรมชาตถกทำาลายเพราะความไมเขาใจ มกลนเหมนภายในชมชนจากการเลยงสตว อากาศเปนพษ นำาทวมทกป พนททางการเกษตรเสยหายเปลยนสภาพจากทนาเปนสวนยาง/สวนปาลม สตวเลยงเสยหาย และไมมทอยอาศย ขาดแคลนนำาในการอปโภค บรโภค นำามสารปนเปอน

ปญหาดานวฒนธรรม ประเพณวฒนธรรมขาดการสบทอด ขาดการสานตอ หรอนำาสงดๆเหลานนมาตอยอดการพฒนาอยางจรงจง

บทท 3ตนทนทางสงคม

กระบวนการขบเคลอนเรองสขภาพในจงหวดสงขลา1 สงขลาเปนพนททมความโดดเดนในแงของการมเครอขายภาคประชาสงคมทเขมแขงทผาน

กระบวนการเตบโตเรยนรรวมกนอยางยาวนานกวาสองทศวรรษ คอตงแตประมาณพ.ศ.2523-2524 โดยเปนการรวมตวจากกลมคนจากหลากหลายภาคสวน ทงภาคประชาชน นกวชาการ องคกรพฒนาเอกชน สอ ศลปน นกธรกจ ฯลฯ นอกเหนอจากประเดนปญหารวมในพนทจะเปน

1 ผลการศกษากระบวนการเรยนรของสมชชาสขภาพกบการขบเคลอนนโยบายสาธารณะ:กรณศกษา   จงหวดสงขลา โดยอฐมา โภคาพานชวงษ

117

ปจจยสำาคญใหเกดการรวมกลมขบเคลอนในเรองตางๆ ตามวาระ ยงมเวทเรยนรเกยวกบนโยบายสาธารณะดานสขภาพทหนวยงานตางๆ ไดเขาไปสนบสนน สงเหลานถอเปนตนทนทางสงคมและวฒนธรรม เปนศกยภาพของพนทในการบรณาการทางความคดเพอตอยอดกบตนทนทางสงคมทมอยเดม ปจจยผลกดนใหเกดการรวมกลมภาคประชาสงคมในสงขลา ม 2 ประการใหญๆ คอ

ประการแรก ปญหาจากการพฒนาสงขลาใหเปนเมองศนยกลางเศรษฐกจและการลงทนในพนทภาคใตตอนลางโดยปราศจากการคำานงถงผลกระทบทเกดขนและมาตรการรองรบทด รวมทงผลจากการพฒนาเศรษฐกจเชงเดยว กอใหเกดปญหาทบซอนทงในดานสงคม สงแวดลอมและสขภาพ ประเดนทเปนเงอนไขสำาคญคอ การเผชญกบวกฤตการณหรอปญหารวมในพนท อาท โครงการพฒนาลมนำาทะเลสาบสงขลา และการพฒนาโครงการลงทนขนาดใหญ เชน โครงการกอสรางอโมงคลอดทะเลสาบสงขลา โครงการกอสรางทอกาซและโรงแยกกาซไทย-มาเลเซย เปนตน

ประการทสอง สงขลาเปนทตงของสถานศกษาสำาคญหลายแหงในภาคใต อาท มหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยทกษณ และมหาวทยาลยราชภฏสงขลา สถาบนเหลานเปนฐานสำาคญของการผลตนกวชาการและบคลากรทมความตระหนกสนใจปญหาสวนรวม สวนหนงเปนนกพฒนาเอกชนทจบการศกษาจากทนแลวออกมาทำางานเคลอนไหว

โดยภาพรวมแลว กลม/เครอขายในระยะแรกสวนใหญเตบโตจากประเดนรวมในเรองทะเลสาบสงขลา เกษตรและสงแวดลอม สวนหนงมโครงสรางเปนองคกรพฒนาเอกชน และองคกรชาวบานทรวมกลมอยางไมเปนทางการ ขณะทอกหลายกลมมลกษณะเปนกลมอสระและกลมทรวมตวกนหลวมๆ ของนกวชาการและคนชนกลางทมสนใจความเปนไปของสงคม ลกษณะการทำางานของกลมนกพฒนาเอกชนจะเนนการลงลก ใกลชดถงชมชนโดยตรง และมขอบเขตประเดนทคอนขางชดเจน จำาเพาะและตอเนอง ขณะทกลมองคกรชาวบานมลกษณะเฉพาะประเดน และกลมอสระมการรวมตวทขามหรอซอนทบกนไปมา ทงในแงประเดน และตวบคคล โดยมเวทเฉพาะกจในการรวมกลมกน ลกษณะการทำางานเนนในเชงขอมลมากกวาเชงพนท ลกษณะการกอตวของภาคประชาสงคมสงขลาแบงออกเปน 3 ชวงใหญๆ ดงน

ชวงท 1 การกอตวของกลมองคกรพฒนาเอกชนและองคกรชาวบาน

การพฒนาพนทบรเวณลมนำาทะเลสาบสงขลาใหเออตอการทำานาปละหลายครงของเกษตรกรในชวงตงแตป พ.ศ.2492-2520 เปนทมาของการกอสรางประตระบายนำาบรเวณปากระวะและปากนำาอกหลายแหง ซงเปนปากนำาทเปดออกสทะเลอาวไทยเพอแกปญหานำากรอยในชวงนำาทะเลหนนหรอชวงมรสม รวมทงการขดลอกคลองธรรมชาตเพอสบนำาจากทะเลสาบตอนบนไปใชเพอการเกษตรในโครงการชลประทานทงระโนด ไดสงผลตอระบบนเวศนของทะเลสาบอยางมากมาย ทงการทำาใหระบบการไหลเวยนของนำาเคมหมดไป สงผลใหสตวนำาลดลงอยางรวดเรว

118

ทะเลสาบตนเขน ชมชนชาวประมงลมสลายและกลายเปนแรงงานอพยพ ทงกอใหเกดความขดแยงตอกนระหวางชาวนาและชาวประมง

ในชวงประมาณปพ.ศ.2524 บณฑตกลมหนงจากคณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ มความตระหนกตอปญหาดานสงคมและสงแวดลอมไดรเรมงานพฒนาชมชนรอบทะเลสาบในชอ “โครงการพฒนาชมชนประมงบานปากบางนาทบ” (2524) 2 จากนนพฒนาเปน “โครงการพฒนาชมชนประมงขนาดเลก” (2528) ตอมาแกนนำาโครงการคอ บรรจง นะแส ไดออกมากอตงเปน “โครงการการจดการทรพยากรชายฝงภาคใต” (2539) ดำาเนนงานเรอยมาจนถงปจจบน สำาหรบองคกรพฒนาเอกชนอนๆ ไดแก งานพฒนาชมชนแออดทมลนธพฒนาทอยอาศยขยายพนทลงมาในเมองสงขลาแลวขยายเปน “โครงการพฒนาชมชนแออดภาคใต” (2531) มพนททำางานในชมชนแออดเกาเสง ซงเปนชาวประมงสวนหนงกบชาวจนทถกรฐบาลอพยพยายจากแหลมสนกอนมาตงถนฐานรมคลองสำาโรงตงแตป 2503 รวมทงแรงงานอพยพทเขามาทำางานในโรงงานทอยโดยรอบ จนกระทงกลายเปนชมชนแออดขนาดใหญ

ในสวนขององคกรชมชนเรมมการรวมกลมไมเปนทางการจำานวนมาก สวนใหญเปนกลมเกษตรและกลมออมทรพย ทเกดขนเพอแกไขปญหาจากหนสนและผลกระทบจากการปลกพชเศรษฐกจเชงเดยว เชน กลมออมทรพยคลองหวะ (2520) กลมออมทรพยคลองเปยะ (2523) กลมออมทรพยประชาคมทงหวง (2528-2529) กลมพชรวมยาง/กลมเกษตรปายาง/กลมเกษตรยกรอง/กลมผกพนบาน (2528-2529) ทคอยๆ พฒนาเปนเครอขายเกษตรกรรมทางเลอกและเครอขายเกษตรอนทรยในระยะ 10 ปตอมา นอกจากนน ยงมกลมอาชพ กลมตาลโตนด กลมภมปญญาทองถนทกระจดกระจายกนอย อาท ลงเคลา แกวเพชร ลงลภย หนประดษฐ ครชบ ยอดแกว กำานนอมพร ดวงปาน และกลมหมอพนบาน และ “สมาพนธครภาคใต” (2527) เปนตน

อยางไรกตาม การรวมกลมของคนชนกลางและนกวชาการกเรมกอตวขนบาง โดยเรมมกลมสนใจดานสขภาพเกดขนคอ “ชมรมสงเสรมสขภาพและความเปนอยของประชาชน” (2524) เกดจากการรวมตวของกลมแพทย พยาบาลและนกธรกจทเกดความตระหนกวา ประชาชนในสงขลามความเสยงจากอาหารเปนพษจากผประกอบการทไมรหรอไมสนใจ โดยมการเปดเวทบรรยายเรองอาหารและสขภาพ จดทำาเอกสารเผยแพรรายเดอนโดยระดมทนทรพยจากสมาชก และใหความรผานสอวทยของสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทยสปดาหละ 1 ชวโมง ชมรมดงกลาวไดยตไปในป 2530 เนองจากสมาชกมการแยกยายกนไป แตยงคงมการรวมกลมหลวมๆ อยางตอเนองและถอไดวาเปนจดเรมตนของการเกดสงขลาประชาคมในชวงตอมา เหลานเปนตวอยางของการเคลอนไหวทกอใหเกดกลมแกนนำาเขมแขงตามประเดน โดยในระยะนกลมตางๆ ยงมลกษณะตางคนตางทำาในประเดนเฉพาะของตน2 ตวเลขในวงเลบหมายถง ชวงปทกอตงกลม/องคกร สำาหรบรายละเอยดเกยวกบประวตความเปนมาของกลม/เครอขายทสำาคญบางสวนปรากฏอยในภาคผนวก

119

ชวงท 2 การเปดพนทสาธารณะและการแตกตวของเครอขาย

ในชวงน ทศทางการทำางานของกลมตางๆ ทเนนปฏบตการในชมชนเรมขยบมาสการเปดพนททางสงคมกวางขนและเรมมการเชอมโยงการทำางานรวมกน โดยกลมกจกรรมดานสอวทยชมชนทชวยเปดพนทสอสาธารณะทางสงคมอยางกวางขวางชอวา “CORE Radio กลมสอวทยสรางสรรค” (2530) ซงแกนนำาเปนขาราชการในสงกดกรมการศกษานอกโรงเรยน (กศน.) มองเหนวา การเปดพนทสอเพอทองถนในขณะนนยงมนอยมาก ทงๆ ทสอเปนชองทางสอสารสำาคญและพลงเพอการเปลยนแปลงควรอยทประชาชน กลม Core Radio จงรเรมทจะประสานภาคทงภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน นกวชาการ และภาคธรกจ ใหเขามารวมจดเวทสาธารณะพดคยดานสงคมและสงแวดลอม โดยเฉพาะประเดนการฟนฟทะเลสาบสงขลาผาน “เวทโลกสดใสในบานเกด” เปนครงแรกในป 2534 จากนนในปตอๆ มาสามารถเชอมตอกบเครอขายตางๆ ไดมากขน ความยอมรบจากหลายภาคสวนทำาให Core Radio พฒนาเปนกลม “สงขลาฟอรม” (2536) โดยไดรบงบประมาณสนบสนนจากสถาบนชมชนทองถนพฒนา (LDI.)

การจดเวทโลกสดใสในบานเกดอยางตอเนองระหวางป 2534-2540 มสวนกระตนใหผคนในสงขลาเกดความตระหนกตอปญหาทะเลสาบเสอมโทรมมากขน กลมเคลอนไหวตางๆ ไดทยอยกอเกดเพมขนจำานวนมากในลกษณะการรวมตวหลวมๆ และรวมกนจดกจกรรมตามประเดนสนใจ เชน กลมรกคขด (2536) มลนธรกบานเกดภาคใต (2536) เครอขายธรรมยาตราเพอทะเลสาบสงขลา (2538) กลมเหลานนำาโดยปญญาชนและนกวชาการซงสวนใหญเปนคนชนกลางในเมอง อาจกลาวไดวา สงขลาฟอรมชวยกระตนใหทองถนเกดความตนตวเรองสอสาธารณะ รวมทงเปนปจจยเออใหเกดการเตบโตและจดประกายของเครอขายสอวทยชมชนในพนท เชน เครอขายบนหลา (2539)และรายการวทยในรปแบบฟอรมหรอสภากาแฟอกหลายกลมในปจจบน ระหวางนยงเกดเครอขายในเชงประเดนอนๆ อกมาก อาท เครอขายกสกรรมไรสารพษ (2538) เครอขายเกษตรกรรมทางเลอก (2539) เครอขายลมนำาภาคใต (2539) กลมรกษคลองอตะเภา(ตอนลาง) (2538) รวมถง เครอขายเกษตรอนทรย ซงเปนเครอขายเกษตรชวภาพทมผนำาชาวบานเปนแกนนำา และกลมสทงพระสรางสรรค ซงมแกนนำาเปนปญญาชนในทองถนทสนใจเรองสงแวดลอมและสขภาพกเกดในชวงเวลาไลเลยกนน ขณะเดยวกน การเกดกลมเคลอนไหวเรองการกระจายอำานาจสองคกรปกครองทองถนเนองจากการจดตงองคการบรหารสวนตำาบลเปนครงแรก เชน กลมบางเหรยงสมพนธ (2536)

ชวงท 3 การตนตวและการจดขบวนเคลอนไหวในภาคประชาชน

การตนตวเคลอนไหวทางสงคมในประเดนสงแวดลอมและการเมอง

120

เหตการณสำาคญทนำามาสการขยายตวและชวยจดขบวนของกลมเครอขายตางๆ ในสงขลาอยางขนานใหญเกดขนในชวงระหวางป 2539-2544 มการจดเวทพดคยถงการรวมตวภาคประชาสงคมรวมกบสำานกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตหรอสภาพฒน และศ.นพ.ประเวศ วะส เพอรวมระดมความเหนจากทกภาคสวนตอทศทางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 โดยใชชอรวมกนเปนครงแรกวา “สงขลาประชาคม” (2539) จากนนเกด “ขบวนการธงเขยว” หรอ “สมชชาจงหวดสงขลาเพอการปฏรปทางการเมอง” (2540) เพอเคลอนไหวเรยกรองรฐธรรมนญฯ ฉบบ พ.ศ.2540 ซงชวยขยายความรวมมอระหวางกลมคนภาคตางๆ มากขน ทงองคกรพฒนาเอกชน นกวชาการ สอ ภาคประชาชนทวไป โดยเฉพาะชวยรอยเครอขายจากภาคธรกจและภาคราชการไดมากขน การรวมตวมลกษณะเปนเครอขายหลวมๆ โดยแตละกลมคนมกเปนแกนนำาการพฒนาหรอกจกรรมเชงสงคมในประเดนเฉพาะดานแลวมารวมตวกนเฉพาะกจในประเดนรวมสำาคญๆ ของสงขลาและเปลยนชอเรยกองคกรตามประเดนทเคลอนไหว

ตอมาในชวง พ.ศ.2539-2540 เกดประเดนถกเถยงเรองความเหมาะสมของการกอสรางอโมงคลอดทะเลสาบฯ นกวชาการจำานวนหนงจงไดรวมกลมกนในนาม กลมศกษาการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน (2540) เพอศกษาผลกระทบจากโครงการสาธารณะ มการนำาเสนอขอมลในเชงยนยนตอภาครฐในเวทประชาพจารณเมอวนท 26 กรกฎาคม 2540 ทจงหวดสงขลา เปนผลใหโครงการนตองถกระงบไวอยางไมมกำาหนด จากนนในชวง พ.ศ. 2541-2542 เกดปญหากรณประมงพนบานปลากะตกและโครงการกอสรางทอกาซไทย-มาเลเซย กลมเครอขายไดรวมกนแสดงความเหนในนามของ เครอขายพลเมองสงขลา (2542) ถอเปนชวงทเรมมการเปดประเดนเรองสขภาพอยางชดเจนอกครง ปญหาทเกดขนตอเนองน กอใหเกดการเชอมตอระหวางกลมทขยายไปสการเปดเวทเรยนร การศกษาวเคราะหปญหาสงคม ซงชวยดงคนรนใหมเขามารวมขบวนมากขน ไดแก วทยาลยวนศกร (2542) ทำาหนาทเปนเวทเสวนาประเดนปญหาตางๆ อยางตอเนองทกสปดาห หลายประเดนชวยจดประกายใหเกดการขบเคลอนตอในกลมสนใจ แกนนำาบางทานกลาววา วทยาลยวนศกรถอเปน “หวใจของการขบเคลอน” ประเดนสาธารณะซงเขามาแทนทสงขลาประชาคมทเรมซบเซาลงไปในชวงเวลานน

ชวงระหวางป 2541-2543 กองทนเพอการลงทนทางสงคม (SIF) พอช. และ LDI. ไดเขามาสนบสนนการพฒนาชมชนเพอบรรเทาปญหาจากภาวะเศรษฐกจตกตำา รวมทงเกด node สกว.ภาคใตทสงขลาในป 2543 เนนการทำาวจยเพอชมชน สวนใหญเปนประเดนเกษตรและภมปญญาทองถน อยางไรกตาม หลงการเขามาของแหลงทนตางๆ สมาชกใน “สงขลาประชาคม” เรมแยกยายกนไปทำางานขบเคลอนตามประเดนทตนเองสนใจมากขน รวมทงเครอขายทเคยมบทบาทโดดเดนอยาง “สงขลาฟอรม” อนเนองจากความแตกตางทางความคดและวฒนธรรมการทำางาน โดยเฉพาะในชวงตงแตป 2543-2544 เปนตนมา แมปจจบนสงขลาฟอรม

121

จะยงคงทำางานดานสอทองถนโดยเนนกลมเปาหมายเดกและเยาวชน แตบทบาทของสงขลาฟอรมในฐานะแกนนำาเคลอนไหวในภาคพลเมองกไมชดเจนนก ในดานหนง ความคดเหนทแตกตางกนเรองทอกาซฯ ระหวางแกนนำาประชาคมบางสวนและองคกรพฒนาเอกชนทคดคานการกอสราง เปนประเดนออนไหวททำาใหพนทการทำางานของเครอขายในระยะหลงแยกยอยกนออกไป “สงขลาประชาคม” จงรวมตวกนไดยากขน และการระดมคนทำางานในเวทอนๆ มลกษณะระมดระวงการเผชญหนาระหวางกน

การตนตวเคลอนไหวทางสงคมในประเดนเรองสขภาพ

การคดสรรตวแทนภาคประชาชนเขาส คณะกรรมการสขภาพระดบพนท (กสพ.) ในชวงปลายป 2543 ถงตนป 2544 ตามโครงการนำารองการกระจายอำานาจสทองถนดานสขภาพ อนเปนผลจากการประกาศใชพระราชบญญตกำาหนดแผนและขนตอนการกระจายอำานาจ พ.ศ.2542 ถอเปนจดเปลยนสำาคญทนำามาสความตนตวและการขบเคลอนเรองสขภาพโดยภาคประชาชนสงขลาอยางจรงจงและเปนรปธรรมชดเจน โครงสรางคณะกรรมการดงกลาว กำาหนดใหมผแทนทงหมด 20 คน ประกอบดวยตวแทนจากองคกรปกครองสวนทองถน 9 คน กระทรวงสาธารณสขในพนท 5 คน และตวแทนภาคประชาชน 6 คน โดยแบงเปน ภาคประชาสงคม 3 คนและผทรงคณวฒ 3 คน เครอขายสวนหนงทเคยรวมตวกนในนาม “สงขลาประชาคม” จงไดรวมกนคดสรรตวแทนภาคประชาชนอยางเขมขนและเปนกระบวนการตงแตระดบรากหญาจากตวแทนระดบตำาบลสระดบอำาเภอ แลวจดเวทระดบจงหวดเพอคดเลอกตวแทนระดบเขต โดยมโครงการบรโภคเพอชวตสงขลา มลนธรกบานเกดภาคใต และ ศนยประสานงานองคกรภาคประชาชนสงขลา (ศปส.) เปนแกนหลกในการประสานงาน กระบวนการดงกลาวสามารถเชอมรอยเครอขายและแกนนำาจากองคกรพฒนาเอกชน กลมอสระ องคกรชาวบาน สอ นกวชาการ ภาคธรกจและขาราชการสวนหนง (ไดแก ขาราชการบางคนของสสจ. ซงปจจบนยงคงเขามารวมในเวทสมชชาสขภาพและเวทอนๆ อยางตอเนอง) มการรวมตวเปน ประชาคมสขภาพสงขลา ประกอบดวย แกนนำาทเขารวมเวท ตวแทนระดบอำาเภอ 16 อำาเภอ และตวแทนระดบเขต 3 เขตจากสงขลาตอนบน ตอนกลางและตอนลาง

การจดกระบวนการคดสรรตวแทนฯอยางเขมขนน มจดมงหมายเพอสรางเงอนไขรวมเรยนรถายเทขอมลสกระบวนการทมการจดการโดยโครงสรางการกระจายอำานาจสทองถนในอนาคต คอ องคกรปกครองสวนทองถน ถอเปนจดเรมตนของการมองโจทยใหมเรองสขภาพทใหความสำาคญกบการมสวนรวมของภาคประชาชน กระบวนการในครงนยงชวยปรบวธคดและแนวทางการทำางานของภาคราชการและองคกรพฒนาเอกชนใหเขามาสภาคประชาสงคมอยางเปดกวางขน อยางไรกตาม ความคาดหวงวาภาคประชาชนจะไดเขามามบทบาทในการกำาหนดนโยบายดานสขภาพดวยตนเอง ซงเดมเปนอำานาจหนาทหลกของ กสพ.ไดแนนงไปในป 2545 เนองจาก

122

รฐบาลชดใหมมนโยบายจงหวด CEO และมคำาสงปรบเปลยนบทบาทของ กสพ.ลงเปนเพยงทปรกษาดานนโยบาย

พฒนาการภาคประชาสงคมในระยะหลงนเปนชวงทกลม/เครอขายตางๆ มความตนตวสนใจในประเดนหลากหลายออกไปจากเดม เรมมการรวมตวกนในนามภาคประชาชนอยางชดเจน และมการเชอมโยงภาคหลายภาคสวน รวมถงเปนชวงทเรมมการเชอมตอกบหนวยงานและแหลงทนภายนอกมากขน

กลาวไดวา ลกษณะอนโดดเดนของภาคประชาสงคมสงขลาทชวยใหการขบเคลอนประเดนตางๆ เปนไปอยางมพลง คอการทแตละกลมเครอขายตางทำางานเคลอนไหวในประเดนเฉพาะ แลวมารวมตวกน หลวม ๆ ตามวาระทตองการขบเคลอน แตละเครอขายจงไมไดมความรบรเฉพาะงานของตนเอง (จากการสงเกตพบวา แมจะมระยะหางกนระหวางบางกลมแกนหรอเครอขายทมรปแบบการเคลอนตางกน แตมกจะมบางเวทหรอบางพนททมตวกลางเชอมตอไดเปนกรณๆ ไป) จนอาจกลาวไดวาประชาคมเปนการรวมตวหลวมๆ ไมไดมองคกรชดเจน แตมลกษณะการประสานกนโดยสมครใจ ไมเนนวาตองทำาเหมอนกน ตางคนตางรวาใครทำาอะไรอยบาง พอกลมไหนจะทำาประเดนอะไรกชวนกนมาจดเวท เปนไปโดยธรรมชาต เปนลกษณะเครอขายประสานงาน

ปจจยหนนเสรมการขบเคลอนเรองสขภาพในพนท

(1). การเขามาของแหลงทนและเวทเรยนรทเปนปจจยหนนเสรมหรอตอยอดสำาคญในการขบเคลอนกจกรรมทางสงคมและนโยบายสาธารณะ

ในชวงปลายป 2544 สสส.ไดเขามาสนบสนนใหจงหวดสงขลาเปน 1 ใน 10 จงหวดนำารอง เขารวม “โครงการการพฒนาเครอขายสรางเสรมสขภาพ” กอใหเกดเวทเรยนรและระดมความคดในพนทในลกษณะตอยอดกบเวทกสพ. เพอพฒนากระบวนการจดทำาโครงการตงแตเรมเขยนโครงการใหสอดคลองกบปจจยตางๆ ในพนท โดยมงเนนรวบรวมองคความรในทองถนทมอยเพอนำามาตอเนองเชอมโยงในการสรางเสรมสขภาพในชมชน มทมประสานงานหลกคอ “ศนยประสานงานองคกรภาคประชาชนจงหวดสงขลา” (ศปส.) และ “คณะทำางานเพอนสงขลา” ซงเปนฐานการทำางานเดมของกองทนเพอการลงทนทางสงคม (SIF.) และพอช. (ตอมาเปนกลมหลกทรบผดชอบจดสมชชาสขภาพป 2545-2546) โดยเชอมกบกองกลางวจยลมนำาทสกว.ภาคเขามาสนบสนน ตงแตชวงประมาณป 2543 เครอขายเกษตรและกลมออมทรพยในชมชน เปนตน และมกสพ.ภาคประชาชนและเครอขายงานพฒนาในพนทเปนทปรกษา

กระบวนการจดเวทเรยนรแยกตามโซนพนทตามสภาพภมศาสตรและวถชวต รวม 6 เวท ไดแก โซนคาบสมทร โซนลมนำา โซนตนนำา โซนชายแดน โซนควน-เล และโซนเมอง มผประสานงานหลกในแตละโซนพนทดำาเนนงานรวมกบทมประสานงานกลาง ผลจากการจดเวทเรยนรกอใหเกดเปน “ชดโครงการสรางเสรมสขภาพจงหวดสงขลา” ประกอบดวย 5 สวนคอ ชด

123

อบรมความร ชดโครงการสรางเสรมสขภาพรวม 39 โครงการ ชดผลตสอ ชดเวทนำาเสนอผลงานโครงการ และชดจดกระบวนการจดเวทเรยนร ซงมนยสำาคญทจะพยายามตอยอดใหกบกสพ. ผลจากการจดเวทครงนเปนทมาของการเกดกลไกหนวยประสานระดบจงหวดหรอ node สสส. ในปพ.ศ.2546 (ภายใตความรบผดชอบของ อ.พชย ศรใส )

ในชวงตนปพ.ศ.2545 สวรส.ภาคใต ซงมเครอขายคณะทำางานวชาการพฒนาระบบการประเมนผลกระทบสขภาพในภาคใต (HPP-HIA ภาคใต) รวมกบมหาวทยาลยสงขลานครนทร และสวรส.สวนกลางไดประสานความคดกบประชาคมสขภาพในจงหวดตางๆ จดเวทยอยรวม 471 เวท เพอจดทำาขอมลนำาเสนอเพอการรางพระราชบญญตสขภาพแหงชาตและประชาพจารณ โดยแยกตามรายหมวด ในสวนของจงหวดสงขลา จดเวทประชาพจารณในหมวดกลไกการประเมนผลกระทบตอสขภาพโดยภาคประชาชน (HIA) โดยใชชอวา “เวทประชาคมสขภาพสงขลาระดมความคดเหนภาคประชาชนเรอง กลไกนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ” เมอวนท 25 เมษายน 2545 ถอเปนเวทแรกในสงขลาทเรมพดถงรางพ.ร.บ.สขภาพฯ และสมชชาสขภาพอยางเปนทางการและมความชดเจน ผเขารวมเวทในครงนนมาจากหลากหลายภาคสวน และโดยมากเปนเครอขายเดมทเคยรวมเวทกสพ. และเวทพฒนาชดโครงการ node สสส. สวนทมประสานการทำางานใชชอเฉพาะกจวา “ทมเลขานการมลนธรกบานเกดภาคใต” ซงเปนกลมคนทำางานเดยวกนกบศปส.

ปลายปพ.ศ.2545 ประชาคมสขภาพสงขลามองเหนวา จากการรวมกนระดมความเหนในเวทตางๆ หลายครงนบแตปพ.ศ.2543 เปนตนมา หากแตกระบวนการเรยนรของคนในพนทยงขาดความตอเนองพอทจะกอใหเกดการประสานเชอมโยง จนเกดกระบวนการแกไขปญหาโดยคนในพนทเองไดอยางยงยนโดยไมขนกบงบประมาณจดกจกรรมเปนครงคราว จงขอรบการสนบสนนจากสสส. จดเวทประชาคมสขภาพสงขลาเพอระดมความเหนเรอง “ทศทางยทธศาสตรรวมการจดการสรางเสรมสขภาพคนสงขลา” โดยม “ศนยประสานงานองคกรภาคประชาชนสงขลา (ศปส.)” เปนแกนประสานขอสรปจากการระดมในเวทคอ “ยทธศาสตรสขภาพคนสงขลา” 3 ดาน ไดแก การสรางกระบวนการมสวนรวมของภาคประชาชนในการจดการสขภาพในทกระดบ การพฒนาองคความร/สรางทางเลอกการสรางเสรมสขภาพ และการประสานภาคความรวมมอ และมความเหนรวมกนวาควรมกลไกหนวยประสานทมคนทำางานตอเนองเกาะตดความเคลอนไหวและประสานสวนตางๆ ไดอยางเตมท ทำาใหการเกดขนของ node สสส.ในเวลาตอมาสามารถมบทบาทรองรบในสวนนได

เวทตางๆ ทเกดขนตอเนองกนนบตงแต กสพ. เวทพฒนา node สสส. เวท HIA จนถงเวทกำาหนดยทธศาสตรสขภาพ กลาวไดวาเปนสวนสำาคญอยางยงทชวยใหประชาคมสขภาพสงขลาเกดกระบวนการเรยนรรวมกนอยางตอเนอง ชวยใหการขบเคลอนเรองสขภาพมความชดเจนเปนระบบไปในทศทางเดยวกน อนเปนตนทนทางสงคมทชวยใหการเชอมโยงสมชชาสขภาพเขามาใน

124

พนทเปนไปโดยงายขน หรอกลาวไดวาเปนการเขามาตอยอดงานเดมทประชาคมฯไดขบเคลอนอย

(2). โครงการสำาคญทเขามาสนบสนนการขบเคลอนในพนทและกอใหเกดการเชอมโยงคนทำางานและแนวคด

สวนใหญเปนโครงการทไดรบงบประมาณสนบสนนจากสสส. โดยกลมเครอขายทเขามาทำางาน มขอบเขตกวางขวางกวากลมแกนจดสมชชาสขภาพ ไดแก

2.1 โครงการพฒนาชมชนเปนสขทภาคใต (หรอดบบานดบเมอง) เปนโครงการทไดรบงบประมาณจาก สสส. เมอปพ.ศ.2545-2548 ดำาเนนงานในพนท 14 จงหวดภาคใต มคณะกรรมการบรหารโครงการจากผนำาชาวบาน นกวชาการและองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) รวม 18 คน โดยมรศ.เรงชย ตนสกล คณะการจดการสงแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ และอยในเครอขายกลมศกษาการใชทรพยากรอยางยงยน และวทยาลยวนศกร เปนประธานคณะกรรมการบรหาร และนพ.บญชา พงษพานช เปนผจดการโครงการ ทำางานรวมกบองคกรภาคประชาชน 13 เครอขาย ในสวนของจงหวดสงขลาเปนการทำากจกรรมภายใตเครอขายเกษตรชวภาพใน 6 ชมชน มงเนนเรองเกษตรพงตนเองและเกษตรชวภาพ ในลกษณะการแลกเปลยนเรยนรระหวางกลม การฝกอบรม ทดลองปฏบตในแปลงสาธต และการนำามาปฏบตอยางสอดคลองในวถชวต เชน “โรงเรยนรมเล” ในชมชนซงไดรบผลกระทบจากโครงการกอสรางทอกาซฯ อำาเภอจะนะ และพนทอนๆ เชน โครงการปยหมกและเกษตรอนทรยโดยองคการบรหารสวนตำาบลทาขาม อ.หาดใหญ เปนตน

2.2 เครอขายสรางเสรมสขภาพ หรอ node สสส. กอตงในป 2546 โดยสงขลาเปน 1 ใน 15 จงหวดนำารองทไดรบงบประมาณสนบสนนจากสสส. จงหวดละ 3 ลานบาทตอป สนบสนนกจกรรมสรางสขผานโครงการยอยๆ ในพนท โดยมระยะเวลาดำาเนนการ 3 ป คอ มนาคม 2547-มนาคม 2550 node สสส.มบทบาทเปนองคกรทชวยเรงพฒนาองคกรอนๆ โดยใชเงนทนเปนเครองมอเพอการสรางเสรมสขภาพ กลาวโดยตรงกคอ เปนหนวยงานลกของ สสส.ททำาหนาทพจารณารวมกบสวนกลางในการจดสรรงบประมาณแกเครอขายในพนทในการทำางานเรองสขภาพ สนบสนนใหเกดการพฒนาเครอขายดานสขภาพ และสรางกระบวนการแลกเปลยนเรยนรระหวางกน การกอตวของ Node สสส. เกดจากความตอเนองในการทำางานของประชาคมสขภาพ นำาผลการคนหายทธศาสตรของการทำางานดานสขภาพของภาคประชาชนในจงหวดจดตงคณะทำางานรบการสนบสนนงบประมาณจาก สสส. โดยมแนวทางสนบสนนโครงการยอยเปนไปตามยทธศาสตรเชงประเดนทผานการระดมความเหนจากเวทดงกลาว

จากชวงป 2546 ท Node สสส.ไดมการนำารองสนบสนนโครงการยอยในพนทโดยม อ.พชย ศรใส รบผดชอบ ตอมาในป 2547 ไดพฒนามาสการเปน “ศนยประสานงานกลางเพอสขภาพคนสงขลา(ศสคส.)” อาศยฐานเดมจากศนยประสานงานองคกรภาคประชาชนจงหวดสงขลา (ศปส.)

125

และประชาคมสขภาพ รบผดชอบงานโดย อ.ชโลม เกตจนดา จดวางโครงสรางคณะทำางานตามแนวทางทประชาคมสขภาพสงขลาแนะนำา ในปแรกใหนำาหนกการสนบสนนโครงการในการพฒนาเครอขายเชงประเดน ประกอบดวย โครงการประจำาป 2547 จำานวน 9 โครงการ

อยางไรกตามในชวงรอยตอการดำาเนนงานจากปท 1 สปท 2 มการปรบเปลยนคณะทำางานอกครงจาก อ.ชโลม เกตจนดา มาเปน นพ.สภทร ฮาสวรรณกจ ผลความเปลยนแปลงอยางมนยยะสำาคญในชวงเวลาดงกลาว ดานหนงเปนการสานตอเจตนารมณการทำางานอยางตอเนองของภาคประชาชนจงหวดสงขลา อกดานหนงขยบมาสการบรหารจดการทมประสทธภาพมากขน ขณะเดยวกน กไดเขามาเชอมโยงกบสวรส.ภาคใต(ภายใตบทบาททมตดตามและหนนเสรมโครงการ) มการสรปบทเรยนการทำางานรวมกน โดยปรบโครงสรางคณะทำางาน ในสวนของคณะกรรมการบรหาร ใหประกอบไปดวยตวแทนของภาคสวนตางๆ ไดแก 1. องคกรปกครองสวนทองถน (องคการบรหารสวนจงหวด ตวแทนเทศบาล และอบต.) 2. นกวชาการ 3. ประชาคม 4. ตวแทนหนวยงานราชการ คณะกรรมการบรหารชดดงกลาวนอกจากจะเปนกลไกควบคมและกำาหนดนโยบายแลวยงเปนการสานตอ โครงสรางของ กสพ.เดมในบางสวนดวย และเปนรากฐานททำาใหการทำางานสรางสขภาพของจงหวดมทศทางการทำางานรวมกนในเวลาตอมา

ขณะเดยวกนยทธศาสตรการทำางานของคณะทำางานชดใหม มทศทางในการประสานความรวมมอ เนนการทำางานเชงบรณาการมากขน โดยอาศยรากฐานหรอตนทนเดมของจงหวดทมอยมาก เสรมกบกลมองคกรและวธการทำางานทปรบเปลยนใหเหมาะสม เทากบเปนการขยบกาวจากการทำางานลำาพงเฉพาะในสวนของภาคประชาชนหรอประชาสงคม มาเชอมรอยการทำางานกบภาคสวนอนๆในจงหวดมากขน ดงจะเหนไดจากโครงการทไดรบการสนบสนนประจำาป 2548 จำานวน 7 โครงการ โครงการเดนๆ ไดแก

1.โครงการประสานภาคจดทำาแผนสขภาพจงหวดสงขลา โดยเครอขายสรางเสรมสขภาพ จ.สงขลา (Node สสส.) สถาบนวจยระบบสขภาพภาคใต (สวรส.ภาคใต) องคการบรหารสวนจงหวดสงขลา สำานกงานสาธารณะสขจงหวดสงขลา และจงหวดสงขลา รวมมอกนเพอใหเกดแผนสขภาพจงหวดสงขลา ( แผน 3 ป ) แบบมสวนรวมของทกภาคสวนในจงหวดสงขลา

2.โครงการวฒนธรรมพนบานประสานวดเพอความอยเยนเปนสขของชมชนคลองแห ปท 1 โดยคณะทำางานวดคลองแห ทเปนการบรณาการระหวางหนวยงานสนบสนนดวยกน คอ Node สสส.และโครงการปฎบตการชมชนและเมองนาอย รวมกบชมชนวดคลองแหนำาเอาประเพณวฒนธรรม งานศาสนา และงานพฒนาผสมผสานเพอรวมกนสรางความเขมแขงใหกบชมชน

3.โครงการพฒนาเครอขายเพลงเรอลดอบตเหตนกเรยนจงหวดสงขลา รบผดชอบโดยนายนครนทร ชาทอง รองประธานสภาวฒนธรรมจงหวดสงขลา สรางความเขาใจและความคดของเยาวชนกลมเปาหมายใหคำานงถงความเสยงอนตรายและผลเสยความรนแรงจากความไมคำานงถงความปลอดภยทอาจเกดขนขณะใชถนน และรวมกนรณรงคลดอบตเหตในพนทโดยนำาวฒนธรรม

126

พนบานไดแก เพลงเรอมาเปนเคร องมอ สรางเครอขายนกเรยนเพลงเรอจงหวดสงขลาลดอบตเหต เพอชวยในการรณรงคปองกนและลดอบตเหตในกลมโรงเรยนและชมชน

2.3 โครงการปฏบตการชมชนและเมองนาอย ภาคใต มลนธชมชนไท เรมดำาเนนการในชวงป 2546-2547 ไดรบงบประมาณสนบสนนจาก สสส.และสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) โดยมสำานกงานตงอยทอำาเภอหาดใหญ ใหความสำาคญกบความสมพนธของคนในเมอง การมสวนรวมในการจดการบานเมองของคนเมอง โดยพยายามเชอมโยงกบผททำากจกรรมทางสงคม และจดเวทใหเกดการรวมกนคดรวมกนทำา ในสวนของจงหวดสงขลาเนนประเดนเรองสงแวดลอมและคณภาพชวต โดยตอยอดจากกลมกจกรรมทมอยเดม เชน สนบสนนกจกรรมของเครอขายรกษคลองอตะเภา ผานกลมกจกรรมและองคกรตางๆ เชน โรงเรยนวดโคกสมานคณ สรางธนาคารบรณาการมลฝอย มกจกรรมการทำานำาหมกชวภาพหรอ EM เพอลดปญหานำาเสย ชวยรกษาสงแวดลอม โรงเรยนพะตงประธานครวฒน การทำาหลกสตรทองถนรกษคลองอตะเภาในโรงเรยน กลมมานมานะผลตละครเรมเนอหารณรงคสรางจตสำานกรกคลองอตะเภา เปนตน

และตอมาไดมการขยายพนทการทำางานไปในเมองปรก อ.สะเดา โดยประสานความรวมมอกบเทศบาลตำาบลปรก และเมองคลองแห เมองบานพร รวมทงโครงการบานมนคงในชมชนแออดทเกาเสง ซงไดรบงบประมาณจากพอช.

2.4 โครงการยทธศาสตรการขบเคลอนกระบวนการนโยบายสาธารณะระดบพนทภาคใต ภายใตมลนธสาธารณสขแหงชาต (มสช.) และสวรส.ภาคใต เปนลกษณะงานวจยกงปฏบตการ สนบสนนงบประมาณโดยสสส. มเปาหมายเพอสรางภาคทมความเขาใจและมทกษะในกระบวนการนโยบายสาธารณะ รวมทงสนบสนนและถายทอดการแลกเปลยนเรยนรประเดนและทางเลอกของนโยบายสาธารณะในพนท โครงการนเรมดำาเนนงานเมอตนป 2548 ในพนทจงหวดสงขลา โครงการเดนๆ คอ

โครงการปฏบตการนโยบายสาธารณะระดบพนท กรณศกษา: สจจะวนละ 1 บาทเพอทำาสวสดการภาคประชาชน ม ครชบ ยอดแกว เปนผร บผดชอบโครงการ

2.5 มลนธเพอการพฒนาแรงงานและอาชพภาคใต (Homenet Thailand) มลกษณะเปนองคกรพฒนาเอกชนทขยายตวมาจาก “ศนยศกษาและพฒนาผร บงานไปทำาทบาน” ภายใตมลนธเพอการพฒนาแรงงานและอาชพ ซงกอตงในป 2539 ไดรบงบประมาณจากองคการแรงงานระหวางประเทศหรอ ILO ตอมาไดรบงบประมาณจาก สสส. จงขยายงานลงมาจดตงมลนธทจงหวดสงขลาในปลายป 2547 มงพฒนาคณภาพชวตแรงงานนอกระบบใน 11 กลมอาชพ อาท กลมแมบาน แรงงานหองแถว ประมงขนาดเลก เกษตรกร ฯลฯ เพอสรางกลไกการดแลสรางเสรมสขภาพแกแรงงานนอกระบบ รวมทงสรางเครอขายคนทำางาน โดยมลนธไดเชอมโยงฐานแกนนำาชมชนกบเครอขายเกษตรกรรมยงยนภาคใตและอสม.ผานกลไกสปสช. ซงมลนธเขาไปทำางานรวมในคณะอนกรรมการฯ บางชดดวย

127

นอกจากน ยงมการขบเคลอนเรองสขภาพในจงหวดสงขลา ซงเปนพนฐานสำาคญและสงอานสงสแรงกระเพอมเชงบวกมาถงปจจบน ไดแก

การสญจรเพอรบฟงเสยงสะทอนจากประชาชนของคณะกรรมการหลกประกนสขภาพถวนหนาจงหวดสงขลาครบทง 16 อำาเภอ สบเนองจากการดำาเนนนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาไดกำาหนดวางรปแบบการมสวนรวมในการบรหารจดการในระดบจงหวดใหมคณะกรรมการหลายภาคสวนทมตวแทนของภาคประชาชน ผทรงคณวฒและตวแทนองคกรปกครองสวนทองถนไดเขารวมเปนกรรมการดวย จงเสมอนการฟนคนคณะกรรมการสขภาพระดบพนท (กสพ.) ขนมาแมจะไมเตมรปแบบกตาม และในป 2548 ทผานมา คณะกรรมการหลกประกนสขภาพถวนหนาไดจดกจกรรมเวทสญจรเพอพบปะรบฟงปญหาและความคดเหนจากกลมตวแทนองคกรในชมชนและประชาชนทวไปครบทง 16 อำาเภอ

สมชชาสขภาพกบการขบเคลอนประเดนระดบรากหญาอยางตอเนอง โดยเรมตนจากกระแสการขบเคลอนรางพระราชบญญตสขภาพแหงชาต ซงใหการสนบสนนกระบวนการสมชชาสขภาพ โดยสำานกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต(สปรส.) ทำาใหเกดเวทการเรยนรและการนำาเสนอปญหาในพนทเชงประเดน รวมทงการแกปญหาสขภาวะในพนท แมวาจะมลกษณะการเคลอนไหวทไมตอเนองนก แตกสามารถสรางฐานเชอมตอผคนโดยเฉพาะในระดบรากหญาทสนใจประเดนดานสขภาพไดจำานวนหนง

ประเดนรวมอนๆ ทมการขบเคลอนกนอยางกวางขวาง ไดแก เกษตรพอเพยง/เกษตรชวภาพ/ เกษตรกรรมทางเลอก การพฒนาลมนำาทะเลสาบสงขลา ประมงพนบาน การฟนฟลมนำาคลองอตะเภา ประเดนเหลานสวนใหญมการเคลอนไหวทำางานกนมายาวนานนบ 10 ป และมแนวรวมตงแตระดบชมชน องคกรพฒนาเอกชน กลมอสระ โรงเรยน วด เครอขายทไดรบงบประมาณจาก สสส. องคกรปกครองสวนทองถน จนถงนกวชาการ นอกจากนน การขบเคลอนเรองหลกประกนสขภาพรวมกบ สปสช.ทกลมแกน กสพ.ใชเปนชองทางการขบเคลอนเรองสขภาพในปจจบนกกำาลงเปนประเดนทมการเคลอนไหวอยางจรงจง โดยรวมกบอบต.จดตงกองทนสขภาพระดบตำาบล ในพนท 7 ตำาบล

ปจจบน สปรส.ไดยกสถานองคกรกลายเปน คสช.(คณะกรรมการสขภาพแหงชาต) จดโครงสรางตาม พรบ.สขภาพแหงชาต พศ.2550 ทำาใหการจดสมชชาสขภาพทงระดบพนท/ประเดน และสมชชาสขภาพแหงชาต ไดรบการรบรองอยางถกตองตามกฎหมาย

การจดงานสรางสขประจำาภาค ทเกดจากการสนบสนนของ สสส. ไดมการปรบเปลยนรปแบบการจดงานทเคยจดปละ 1 ครงในสวนกลาง มากระจายใหเกดการจดงานระดบภาค ในสวนของภาคใต จงหวดสงขลารบโอกาสไดเปนเจาภาพหลกในปแรก ทำาใหเพมชองทางในการผลกดนงานเชงประเดนและการเพมภาคการทำางานทมากกวาระดบจงหวด โดยในปแรก คณะทำางานไดใชโอกาสของงานผลกดนใหมการทำา MOU ขอตกลงสรางสขภาพระดบจงหวดระหวาง ภาค

128

ประชาชน องคการบรหารสวนจงหวด จงหวดสงขลา และมหาวทยาลยสงขลานครนทร และผลกดนงานขบเคลอนเชงประเดน ไดแก การจดการสขภาพโดยชมชนพงตนเอง การจดการสงแวดลอมทเออตอสขภาพ วฒนธรรมวถใตทเออตอการสรางสขภาพ และเกษตรและอาหารทเออตอสขภาพ

การทำาแผนชวตชมชนของเครอขายชมชนเพอการฟนฟลมนำาทะเลสาบสงขลา โดยเครอขายทมภาคประชาชนกระจายอยใน 7 โซนของ 3 จงหวด รวมมอกบทาง ศตจ. เฉพาะในพนจงหวดสงขลาไดมการดำาเนนงานทำาแผนชวตชมชนในพนท 65 อบต. สวนหนงเทากบเปนการสรางรากฐานการทำางานของภาคประชาชนและภาคในระดบตำาบลกระจายไปในหลายพนท

ตอมาเครอขายเหลานสวนใหญไดมาผนกกำาลงขบเคลอนงานรวมกน กระทงพฒนากลายมาเปนเครอขายหลกในแผนสขภาพจงหวดสงขลาในทสด

การขบเคลอนในการทำาแผนสขภาพจงหวดสงขลาเนองจากการขบเคลอนแผนสขภาพจงหวดสงขลาในครงน ตองการการมสวนรวมจากทกภาคสวนอยางมาก เพอใหเกดแผนสขภาพจงหวดสงขลาททกฝายใหการยอมรบ

ในเบองตนกองเลขานการชดรเรมในการทำาแผนสขภาพสขภาพอนประกอบดวย เครอขายสรางเสรมสขภาพจงหวดสงขลา ( Node สสส.สงขลา ) และสถาบนวจยระบบสขภาพภาคใต ( สวรส.ใต ) ไดมการประสานกบผวาราชการจงหวดสงขลา ซงไดใหแนวทางในการจดทำายทธศาสตรการพฒนาคณภาพชวตประชาชนในสงขลาขน และใหความสำาคญกบการมองภาพอนาคตสงขลาในอก 10-20 ปขางหนา และไดแนะนำาใหมคณะทำางานทมสดสวนในความหลากหลายของภาค มาทำางานและเรยนรรวมกน เพอคดภาพรวมระบบสขภาพของจงหวด ภายใตกรอบการมสวนรวมในทกเรอง และมความยงยนในอนาคต

ผลของการหารอ ผวาราชการจงหวดสงขลา นายสมพร ใชบางยาง ไดลงนามในคำาสงท 3160/2548 ลงวนท 23 พฤศจกายน 2548 แตงตงคณะอนกรรมการสรางสขภาพจงหวดสงขลาแบบบรณาการ ซงเปนคณะกรรมการหลายภาคสวนเพอผลกดนใหเกดแผนสขภาพจงหวดสงขลาและตดตามการสรางสขภาพแกคนสงขลาในระยะยาว คำาสงดงกลาวมสวนสำาคญอยางยงในการสรางการยอมรบจากหลายภาคสวนโดยเฉพาะสวนของหนวยงานราชการในการเขามารวมทำาแผนสขภาพอยางจรงจง เพราะเปนนโยบายหนงของจงหวดสงขลา

ในสวนขององคการบรหารสวนจงหวดสงขลานน นายกองคการบรหารสวนจงหวดสงขลา นายนวพล บญญามณ เองกไดใหความสำาคญกบการทำาแผนสขภาพจงหวดสงขลาแบบมสวนรวม เพอใชเปนทศทางในการขบเคลอนขององคกรทกภาคสวนในจงหวด ทงในสวนราชการ องคกรปกครองสวนทองถนและภาคประชาสงคม ทผานมา อบจ.เองกประสบปญหาการขอทนสนบสนนการทำาโครงการดานสขภาพตางๆจากองคกรชมรมกลมกจกรรมตางๆในจงหวดอยางหลากหลาย

129

ทำาใหการจดสรรงบประมาณเปนไปในลกษณะทมโครงการ แตไมมพลงเพยงพอในการเปลยนแปลงสงคมสสขภาวะได

ประกอบกบการทำางานขบเคลอนดานสขภาพในสวนของภาคประชาสงคมทผานมานน รองนายกองคการบรหารสวนจงหวดสงขลา นายพระ ตนตเศรณ ไดเขารวมคดรวมเคลอนกบภาคประชาสงคมอยางสมำาเสมอทงในฐานะสวนตวและในบทบาทของการเปนรองนายก อบจ.จงหวดสงขลา สงเหลานทำาใหการทำาแผนสขภาพจงหวดสงขลาดงกลาวไดกลายมาเปนความเหนรวมททาง อบจ.จะรวมผลกดนใหเปนจรง จงไดมการสนบสนนงบประมาณสวนใหญของการจดทำาแผนสขภาพและยนดทจะนำารายละเอยดในแผนไปตงเปนขอบญญตทางงบประมาณสำาหรบป 2550- 2553 ตอไปดวยหลกคดในการดำาเนนงาน 1. ปรบกระบวนทศนเร องสขภาพ ปรบเปลยนทศนะทมตอเร องสขภาพวาไมใชเปนเพยงเร องสาธารณสข ไมไดเปนหนาทของบคลากรทางการแพทยเทานน แตเปนเร องสขภาวะ เปนเร องคณภาพชวต ในมตทงกาย จต สงคม จตวญญาณ และ ปญญา โดยครอบคลมไมเพยงเฉพาะปจเจกบคคล แตครอบคลมไปถงครอบครว ชมชน และสาธารณะ การดำาเนนงานเพอนำาไปสสขภาวะ จงเปนบทบาทของทกคน ทกภาค ทกหนวยงาน 2. ขบเคลอนสงคมดวยพลง INN

I คอ Individual หรอพลงแหงความเปนปจเจกชน ททกคนมพลงของสองมอทสามารถสรางสรรคทดงามเพอเปลยนโลกรอบๆตวเราใหเหลอเพยงดานดดานเดยวได ซงในจงหวดสงขลามปจเจกชนทมความรความใสใจตอปญหาสงคมจำานวนมาก

N คอ Node หรอการรวมตวเปนกลมชมรม องคกรอาสาตางๆ ทมวตถประสงครวมกนทจะสรางสงคมทดกวาในมตดานตางๆ ตามทตนเองถนด ใหเกดเปนหนอออนแหงความดงามทพรอมจะผดขนทวทกพนทในสงคม จะชวยใหเกดกลยาณมตรและพลงในการทำาสงดๆ ใหสงคมมากขน อยางตอเนอง สะสมองคความร ประสบการณ มมมองตอการแกปญหา ลงทำางานจรงตอประเดนทสนใจ ดวยหวใจของจตใจอาสาสมคร

N คอ Network หรอหากมการรวมตวเปนเครอขายของหนอออนแหงการทำาความดทวไปในสงคม เชอมตอระหวางกลม นำาพลงแหงเครอขายไปขบเคลอนใหเกดนโยบายสาธารณะทด สรางวฒนธรรมคานยมใหมในสงคมทเหมาะสม สรางระบบตาขายแหงมนษยธรรมรองรบผทดอยโอกาสหรอยากลำาบากกวา ความเปนเครอขายจะเปนพลงแนวราบทยดหยนแตทรงพลง ไมตดกรอบแหงอำานาจเชนพรรคการเมอง ไมตดกรอบของระเบยบและสายการบงคบบญชาเชนระบบราชการ ไมตดกรอบแหงผลประโยชนเชนองคกรทางธรกจ เปนพลงทพรอมรวมตวอยางเหนยวแนน หรอแยกกนสรางสรรคตามแตสถานการณจะเรยกรอง 3.เตบโตตอยอดจากรากฐานของตน จงหวะกาวใหญในอดตทผานมาในการขบเคลอนเรองสขภาพในจงหวดสงขลา ซงเปนพนฐานสำาคญและสงอานสงสแรงกระเพอมเชงบวกมาถงปจจบน ไดแก

130

1.การขบเคลอนของสงขลาประชาคมมาอยางตอเนอง 2.การเกดขนของประชาคมสขภาพสงขลา 3.การสญจรเพอรบฟงเสยงสะทอนจากประชาชนของคณะกรรมการหลกประกนสขภาพ

ถวนหนาจงหวดสงขลาครบทง 16 อำาเภอ 4.สมชชาสขภาพกบการขบเคลอนประเดนระดบรากหญาอยางตอเนอง

5.การทร ฐบาลประกาศยทธศาสตรเมองไทยสขภาพด(Healthy Thailand)ในป พ.ศ. 2548 – 2550 และโครงการอาหารปลอดภย (Food Safety)

6.องคกรปกครองสวนทองถนในจงหวดสงขลาไดเหนความสำาคญในการสรางสขภาพใหกบประชาชน

7.ในมตดานวชาการจงหวดสงขลามสถาบนวจยระบบสขภาพภาคใต มหาวทยาลยสงขลานครนทร (สวรส.ภาคใต มอ.) เปนองคกรหลกในการขบเคลอนประเดนดานสขภาพผานงานวชาการและงานวจย

8.การผลกดนโครงการสรางสขภาพผานเครอขายสรางเสรมสขภาพจงหวดสงขลาหรอ Node สสส.

9.การมตนทนองคกร กลม ชมรม สรางเสรมสขภาพในพนทจำานวนมาก4. จดองคประกอบทเหมาะสมผลกดนนโยบายสาธารณะ

องคประกอบภาควชาการ ไดแก การใชกระบวนการจดการความร ใชปญญาในกระบวนการนโยบายตงแตขนตอนการกอตวของนโยบาย ขนตอนการตดสนใจเลอกนโยบาย ขนตอนการแปลงนโยบายไปสการปฏบต ขนตอนการประเมนผล และขนตอนการปรบเปลยนนโยบาย

องคประกอบภาคประชาสงคม ไดแก การขบเคลอนของทกภาคในสงคม กระบวนการมสวนรวมทงจากรฐ เอกชน ประชาสงคม ในลกษณะตางๆโดยเฉพาะการสรางเครอขายความรวมมอ

องคประกอบภาครฐและการเมองขณะทโครงสรางของสงคมไทยเปนสงคมอำานาจและสงคมอปถมภ และรฐมอำานาจมากกวาประชาชน การขบเคลอนนโยบายสาธารณะจำาเปนอยางยงทจะตองทำาใหองคประกอบภาครฐและการเมอง เขามาเรยนรกระบวนการนโยบายสาธารณะในรปแบบทตางจากกระบวนการสรางนโยบายแบบเดม

5. สบสประเดนหลกเพอสขภาวะคนสงขลาประเดนหลกทมความสำาคญสงและเปนทสนใจของภาคสวนตาง ๆ ในการขบเคลอนได ม

ทงสน 4 กลมเนอหา รวม 14 ประเดน ไดแก1 กลมเนอหาดานการจดระบบบรการสขภาพ ซงม 3 ประเดนยอยคอ

• ประเดนการจดระบบบรการสขภาพของสถานบรการและหลกประกนสขภาพถวนหนา

131

• ประเดนกองทนชมชนหรอกองทนออมทรพยทเออตอการสรางสขภาพ• ประเดนบทบาท อสม.กบการสรางเสรมสขภาพ

2 กลมเนอหาดานการสรางเสรมสขภาพตามกลมเปาหมาย ซงม 5 ประเดนยอยคอ• ประเดนการสงเสรมสขภาพเดกและเยาวชน• ประเดนการดแลผพการและผดอยโอกาส• ประเดนสขภาพวยแรงงาน: แรงงานนอกระบบ• ประเดนการสงเสรมสขภาพผสงอาย• ประเดนการสงเสรมสขภาพผบรโภค

3 กลมเนอหาดานปญหาสขภาพทเปนประเดนเฉพาะ ซงม 4 ประเดนยอยคอ• ประเดนเกษตรเพอสขภาพ และอาหารปลอดภย• ประเดนการปองกนและลดอบตเหตการจราจร• ประเดนการสรางสงแวดลอมทเออตอสขภาวะ• ประเดนวฒนธรรมกบการสรางสขภาพ

4 กลมกลไกการบรหารจดการและการหนนเสรม ซงม 2 ประเดนยอยคอ• ประเดนการจดการขอมลขาวสารและความรดานสขภาพ• ประเดนการสอสารสาธารณะเพอสขภาพ

6. โครงสรางการทำางานเพอรองรบการดำาเนนงานตามแผนสขภาพจงหวดสงขลาจากเครอขายความสมพนธแนวราบ ยกฐานะเปนสถาบนการจดการเครอขาย

บทเรยนการทำางานทผานมา คนพบวารปแบบการทำางานเชงเครอขายสขภาพภาคประชาชนทเหมาะสมกบบรบทของจงหวดสงขลา โดยสรป ควรมลกษณะเปนเครอขายความสมพนธแนวราบ ทมความยดหยน หลากหลาย ไมตายตว อาศยการประสานงานทมประสทธภาพเปนหวใจในการเชอมเครอขาย แตรปแบบดงกลาวเมอตองการเชอมประสานกบหนวยงานรฐ องคการบรหารสวนทองถน และแหลงทนทใหการสนบสนน อาจจะยงไมสอดคลองกบระบบระเบยบทมอย จำาเปนตองปรบโครงสรางการจดการใหเกดความเหมาะสมมากขนทงในเรองระบบการบรหารจดการเชงโครงสราง เชงประเดนการขบเคลอน เชงงบประมาณ เพอบรณาการไปสจดหมาย

การจดความสมพนธเชงโครงสราง โดยยกฐานะเปนมลนธหรอสถาบนในชวงระยะเวลาเรมตนของการทำางานเชงบรณาการเชนน อาจจะกลายเปนขอจำากดในการทำางานและอาจทำาใหเกดความคดแปลกแยกเชงอำานาจในพนทได ดงนนขอสรปเบองตนของภาคในจงหวดในเร องการจดความสมพนธเชงโครงสราง เพอเตรยมความพรอมและคนหารปแบบโครงสรางองคกรทเหมาะสม จงควรม 2 ระยะ ดงนในระยะแรก อาศยความรวมมอกบมหาวทยาลยสงขลานครนทรโดยเขาไปเปนแผนงานหนงของสถาบนวจยระบบสขภาพภาคใต (สวรส.ภาคใต) ซงเปนหนวยงานทมจดแขงในเร องการจดการ

132

เชงระบบและการเชอมประสานงานกบภาคเครอขาย ทงภาครฐ ภาคการเมอง ภาควชาการและแหลงทน เพอใชกลไกการบรหารจดการของสถาบนฯ รองรบและวางรากฐานเพอเตรยมความพรอมยกฐานะเปนสถาบนการจดการสขภาพในจงหวดในอนาคต

แผนพฒนาสขภาพระดบตำาบลแผนสขภาพตำาบลของเครอขายสรางสขภาพจงหวดสงขลา ไดรบการสนบสนนจาก

สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) นำาแนวทางการขบเคลอนแผนสขภาพจงหวดยอสวนลงมาทำางานระดบตำาบล โดยมเปาหมายบรณาการงานสรางสขโดยเอาพนทเปนตวตง ตองการใหแผนเปนเคร องมอทใชฟนพลงของชมชนหลงจากทถกปลอยใหหลบใหลมายาวนาน อยางไรกตาม กระบวนการฟนพลงของชมชน จะเกดขนไดกตอเมอมความรวมมอรวมแรงของคนในชมชนและภาคพฒนาเขาไปมสวนรวมอยางถกจงหวะและสอดประสานไปดวยกน

พนทเปาหมาย ป 2550 14 ตำาบล ไดแก 1. ตำาบลบานใหม อำาเภอระโนด 2. ตำาบลกระแสสนธ อำาเภอกระแสสนธ 3. ตำาบลคลองร อำาเภอสทงพระ 4.แผนสขภาพตำาบลคขด อำาเภอสทงพระ 5. ตำาบลชะแล อำาเภอสงหนคร 6. ตำาบลแมทอม อำาเภอบางกลำา 7. ตำาบลรตภม อำาเภอควนเนยง 8. ตำาบลกำาแพงเพชร อำาเภอรตภม 9. ตำาบลโคกมวง อำาเภอคลองหอยโขง 10. ตำาบลพจตร อำาเภอนาหมอม 11. ตำาบลจะโหนง อำาเภอจะนะ 12. ตำาบลคลองทราย อำาเภอนาทว 13. ตำาบลสะกอม อำาเภอเทพา 14. ตำาบลปรก อำาเภอสะเดา

จงหวดสงขลา ยงมอกองคกรหนงทมการทำางานสรางสขภาพระดบตำาบลไดแก สมาคม อสม.จงหวดสงขลา ทมฐานการกอตวจากกลม อสม. ทวทงจงหวดทำางานรวมกบสาธารณสขจงหวด ไดรบงบประมาณสนบสนนจากองคการบรหารสวนจงหวดสงขลา นอกจากกจกรรมของสมาคมแลวยงมพนทดำาเนนการในตำาบลตนแบบ การดำาเนนงานไดมการจดทำาแผนโดยใชแกนนำาประสานคอ อสม. ประสานแกนนำา/ผนำา/ภาคทกภาคสวน โดยม อบต.เปนหนสวนความรวมมอ สนบสนนแผนสการปฎบต

ป 2549-50แผนสขภาพจงหวดทขบเคลอนโดย อสม. ประยกตแนวทาง 6 อ.(ออกกำาลงกาย อาหาร

อารมณ อโรคยา อนามยสงแวดลอม อบายมข)ของกระทรวงสาธารณสขรวมกบองคการบรหารสวนตำาบล มพนทปฎบตการตำาบลตนแบบ 16 ตำาบล(เลอกอำาเภอละ 1 ตำาบล)

โครงการความรวมมอเพอแกปญหาความยากจน พฒนาสงคม และสขภาวะจงหวดสงขลา บนความรวมมอระหวาง สกว. สสส. พม. ธกส.และอปท. จากพนท 20 จงหวดทงประเทศ และ 5 จงหวดในภาคใต ไดแก สงขลา สตล ตรง พทลง นครศรธรรมราช จดทำาแผนชมชน บรณาการการทำางานระหวางภาคหลกทง 5 ดงกลาว

การจดทำาแผนชมชน เปนกระบวนการเรยนรและการมสวนรวมของประชาชนในหมบานและชมชน เรมจากการกระตนจตสำานกและความรบผดชอบของประชาชนในชมชนใหมจต

133

สาธารณะ แลวรวมกนคด รวมกนจดหา รวมกนเรยนร/วเคราะห เพอใหรและเขาใจตนเองโดยใชกระบวนการชมชน สำารวจขอมลปญหาและศกยภาพของชมชน การวเคราะหสาเหต/แนวทางแกไข แลวกำาหนดอนาคตและทศทางการพฒนาตนเอง/ หมบานและชมชนในลกษณะจากชมชน โดยชมชน และเพอชมชนซงเปนการเสรมสรางความเขมแขง และพงตนเองอยางยงยนของชมชน ซงจะเปนประโยชนตอชมชนและใหการสนบสนนของสวนทเกยวของอยางเปนรปธรรม

กองทนหลกประกนสขภาพระดบตำาบล เจาภาพหลกทดำาเนนการคอสำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สป.สช.) สำาหรบ สป.สช.สาขาเขตพนทสงขลา รบผดชอบดำาเนนงาน 7 จงหวด ประกอบดวย สงขลา สตล ตรง พทลง ปตตาน ยะลา และนราธวาส

การดำาเนนงานระบบหลกประกนสขภาพระดบทองถน หรอกองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนนน เพอใหเปนไปตาม พ.ร.บ. หลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 มาตรา 18 (9) และมาตรา 47 ซงสนบสนนและกำาหนดหลกเกณฑใหองคกรชมชน องคกรเอกชน และภาคเอกชนทไมมวตถประสงคเพอดำาเนนการแสวงหาผลกำาไร ดำาเนนงานและบรหารจดการกองทน ในระดบทองถนหรอพนทไดตามความพรอม ความเหมาะสมและความตองการของชมชน โดยสงเสรมกระบวนการมสวนรวม เพอสรางหลกประกนสขภาพแหงชาต ใหแกประชาชนในพนท ในรปแบบคณะกรรมการกองทนสขภาพระดบทองถน ประกอบดวยตวแทนทงทางภาคเอกชน บคลากรทางสาธารณสข ในระดบทองถนหรอพนท กองทนนไดรบการสนบสนนงบประมาณสวนหนงจากสำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต และทองถนตองรวมจดสรรงบประมาณมาเพอการนดวยเชนกน

กองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถน ของจงหวดสงขลาสวนใหญ มแผนงานและกจกรรมทสอดคลองกบแนวนโยบายการสรางเสรมสขภาพของ สป.สช. มโครงการเฉลย ประมาณ 10 โครงการตอกองทน โครงการมการอนมตเพมขนเปนระยะๆ ตามความตองการของประชาชน และเจาหนาท สาธารณสขในพนท และวงเงนงบประมาณทคงเหลออย การไดมาของแผนงานและกจกรรมสวนใหญไดมาจากการทำาประชาคมของประชาชนในพนท ตวอยางแผนงานโครงการทกองทนดำาเนนงาน เชน โครงการสอเสรมสรางพฒนาการเดก โครงการเฝาระวงโรคเบาหวานและความดนโลหตสง โครงการพฒนาศกยภาพของผสงอาย โครงการเสรมสรางสขภาพรางกายและจตใจ โครงการเยยมบานผพการและดอยโอกาส โครงการสงเสรมสขภาพผสงอาย โครงการอาหารปลอดภยใสใจผบรโภค โครงการเฝาระวงมะเรงปากมดลก โครงการหางไกลความดนเลกกนเบาหวาน โครงการสรางจตวญญาณจดการออกกำาลงกาย เปนตน

ปจจบนในความรบผดชอบของ สปสช. เขตพนทสงขลา มกองทนสขภาพระดบตำาบลอย 172 กองทน เฉพาะจงหวดสงขลาม 29 กองทน

องคกรเครอขายในพนท

134

1. ดานการกภย บรรเทาสาธารณภย สาธารณกศล สงคมสงเคราะห และสวสดการชมชนประกอบไปดวยประเดนการกภย บรรเทาสาธารณภย สาธารณกศล และสงคมสงเคราะห1.1 ดานการกภย และบรรเทาสาธารณภย1.2 ดานการทำาสาธารณกศล และสงคมสงเคราะห1.3 ดานสวสดการชมชนไดรบความชวยเหลอจาก สำานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา

(คณชมฤด นาทะศร คณยมาพร ธรรมรตน) เทศบาล องคการบรหารสวนตำาบล มลนธมตรภาพสามคค (ทงเซยเซยงตง) (นายวนชย ลละศธร นายกตตชย ธรรมศรพงษ คณกญญนนท สวชาญพงศเกษม) ชมรมสมาคมมลนธ 19 สมาคม (นายนคม ปรชาวรกล) และ สมาคมสตรประสานมตร (นางมณฑนา สขานนทสวสด) มหาวทยาลยชาวบาน มลนธ ดร.ครชบ-ครปราณ ยอดแกว กองทนชมชนหรอกองทนการเงน กลมออมทรพยหมบานตางๆ กองทนสจจะลดรายจายวนละ 1 บาท เพอจดสวสดการภาคประชาชน สงขลา (ดร.ครชบ ยอดแกว และ นายเคลา แกวเพชร)

2. ดานทรพยากรมนษย ประกอบไปดวยประเดนเดก เยาวชน ครอบครว ผหญง ผสงอาย และคนพการ2.1 ดานเดก เยาวชน และครอบครวประเดนเดก เยาวชน ครอบครว ไดรบความชวยเหลอจากหลายองคกรในสงขลา อาทเชน

สำานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา เทศบาล องคกรปกครองสวนทองถน โสสะมลนธแหงประเทศไทย ในพระบรมราชนปถมภ (นายพงษศกด พบลย) สงขลาฟอรม (อ.พรรณภา โสตถพนธ) ศนยสงเสรมพลเมองเดกสงขลา แผนสขภาพฯประเดนเดกและเยาวชน (อ.รชนกล ชนะวรรณโณ นางนงลกษณ ศรชยาภวฒน นายเทพรตน จนทพนธ) กลมมานมานะ ศนยการเรยนรเพอสขภาพ (ชมชนสนตราษฎร) และ กลมอาสาสมครนานาชาตเพอการพฒนาสงคม (ดาหลา) (นายศกรนทร สหมะ) เปนตน

กลม องคกร ภาคเครอขาย- กลมตนกลาเพอการอนรกษคลองอตะเภา- โรงเรยนบานสเหรา- อย.นอย รร.สทงพระวทยา- สภาเยาวชนกำาแพงเพชร- เครอขายเยาวชนบานทะเล- รร.มหาวชราวธ- กาวยางอยางเขาใจเรองเพศศกษา รร.พะตง- เยาวชนเพลงเรอ

135

- เยาวชนอาสาประชาเปนสข- กลมเดกคด- ศนยเดกเลกบางดาน- สวทจเนยร

2.2 ดานบทบาทหญง-ชาย และผหญง ไดรบความชวยเหลอจาก สภาสตร สมาคมสตรนกธรกจและวชาชพแหงประเทศไทย

จงหวดสงขลา มลนธเพอนหญง (คณพชร ไหมสข) สโมสรไลออนสฮาโมน หาดใหญ และ องคกรพทกษสตรแหงประเทศไทย เปนตน

2.3 ดานผสงอายไดรบความชวยเหลอจาก สำานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา

เทศบาล องคกรปกครองสวนทองถน สมาคมเครอขายสขภาพผสงอาย (นางเสาวนย ประทปทอง) ชมรมสรางเสรมสขภาพไทเกก-เอวยนจ และ มลนธจงฮวสงเคราะหคนชราอนาถา (นายธงชย ยงวทยากล) เปนตน

2.4 ดานคนพการไดรบความชวยเหลอจาก สำานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา

เทศบาล องคกรปกครองสวนทองถน อ.เนตรนภา คพนธว ชมรมคนพการจงหวดสงขลา กลมคนหหนวกภาคใต สมาคมคนตาบอดจงหวดสงขลา มลนธธรรมกชนเพอคนตาบอดในประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ โรงเรยนการศกษาคนตาบอดธรรมสากล หาดใหญ (นายอดมศกด ขาวหอม) ชมรมศรตรงสายสมพนธ เครอขายพอแมเพอเดกออทสตก ชมรมผปกครองเดกพเศษ-สานฝนปนรก ชมรมเพอนผบาดเจบไขสนหลง และ ชมรมกฬาคนพการจงหวดสงขลา (นายคณต อนสาร นายมารต) เปนตน

เครอขายผพการ จ.สงขลาสำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา พมจ. และแกนนำาชมรมคนพการ 1.one stop service 13 อำาเภอ (รวมกบ พมจ. รพ.มอ. รพ.สงขลา รพ.หญ.) ยกเวน

สะบายอย กระแสสนธ สทงพระ ประกอบดวย อปท. + สสอ. + รพ. + ชมรมคนพการ 2. ชมรมศรตรง สานสมพนธ3. ชมรมรงอรณสมพนธ4. ชมรมทาขามใจดสมพนธ (ชมรมคนพการทกประเภท ต.ทาขาม)5. ชมรมหวใจยมได6.ชมรม.......คหาใต7.ชมรม....จะนะ8. เครอขายผปกครองเดก9.เพอนคนพเศษ รพ.หาดใหญ (โครงการเพอนชวยเพอน)

136

- สมหลาเพอบคคลออทสตก- ชมรมอรณสมหลา

10.กลมคนหหนวกภาคใต - อาชพ จากสำานกงานใหญ- ภาษามอ คนหหนวก คนปกต- อบรมคนหหนวกเปนแกนนำา AIDS

11.สมาคมคนตาบอด12.สมาคมคนตาบอดภาคใตตอนลาง

- อาชพนวด- ไมเทาขาว

13. สปสช.

3. ดานการตอสชวตประกอบไปดวยประเดนปญหาดานความยากจน ความหวโหย ทอยอาศย และอาชพ 3.1 ดานอาชพ3.2 ดานความยากจน3.3 ดานความหวโหย3.4 ดานทอยอาศยดานการตอสชวต ความยากจน ความหวโหย ทอยอาศย สงเสรมอาชพ ไดรบความชวย

เหลอจาก สำานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) เทศบาล องคกรปกครองสวนทองถน และ มลนธชมชนไท (นางพชยา แกวขาว) เปนตน

4. ดานการศกษา และศาสนาประกอบไปดวยประเดนการศกษา ศาสนา การพฒนามนษย การยกระดบจตใจ การเรยนร

ภมปญญา4.1 ดานทนการศกษา4.2 ดานการยกยอง การสนบสนนคร4.3 ดานการสนบสนนการศกษาพระภกษสามเณร4.4 ดานการสนบสนนเดก เยาวชนดานธรรมศกษา4.5 ดานการสนบสนนสถาบนสงเสรมการศกษาดานศาสนา4.6 ดานการสนบสนนการศกษาทางเลอก4.7 ดานการสนบสนนการศกษา วจย และพฒนาศกยภาพชมชน

137

4.8 ดานการสนบสนน สงเสรมศกยภาพทางการคด และการเรยนรไดรบความชวยเหลอจาก เทศบาล องคกรปกครองสวนทองถน มลนธในเครอพลเอกเปรม

ตณสลานนท (นายชยรตน เสถยร อาจารยดนตร แกวมาก อาจารยสมบต เหมทานนท) มลนธในเครอประธานราษฎรนกร (ดร.คณรตน ประธานราษฎรนกร นายกฤษณ ประธานราษฎรนกร) สำานกงานคณะกรรมการอสลามประจำาจงหวดสงขลา (นายวสทธ บลลาเตะ) มลนธเพอการสงเสรมและพฒนาสงคม (นายสมศกด จหมง) มลนธเพอการศกษาและพฒนาสงคม ของสหกรณออมทรพยอศศดดก (นายยซฟ นมะ) สมาคมครสมพนธแหงประเทศไทย หนวยสอบอำาเภอเทพา (นายหมดอเสน สามารถ นายสน เหลมแหละ) และ วดถาวรวราราม ซงประกอบไปดวย มหาปญญาวทยาลย และโรงเรยนมหาปญญา (คณสวสด บณยะเวศ) เปนตน

5. ดานสาธารณสขประกอบไปดวยประเดนดานสขภาพทางกาย ทางจต แพทยทางเลอก สขภาพองครวม โรค

ภย อบตภย 5.1 ดานโรคภย5.2 ดานการดแลสขภาพ5.3 ดานการปองกนอบตเหต 5.4 ดานสขภาพจต การใหคำาปรกษา เยยวยา ฟนฟจตใจไดรบความชวยเหลอจาก เทศบาล องคกรปกครองสวนทองถน มลนธโรงพยาบาลสงขลา

นครนทร (ผศ.นพ.วรช วฒภม) มลนธรกษไทย (คณนาตยา เพชรรตน) กลมไทรงาม (นางสมจต ฟงทศธรรม) ศนยอภบาลผเดนทางทะเล (บานสขสนต) (นายสชาต จนทลกขณา) มลนธศภนมต สำานกสงฆวเวกวนาศรมพรหมรงษ (พระทวป ปญยาธโช) สมาคมแพทยแผนไทยหาดใหญ (ประเสรฐ สงขกล) อาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน (อสม.) (คณกลยา มณรตน นายนมตร แสงเกต) แผนสขภาพจงหวดสงขลา-ประเดนอบตเหต (นางอจจมา พรรณนา) และ ชมรมลดอบตเหตบนทองถนนเมองหาดใหญ (นส.ปฐมพร ซอธานวงศ) เปนตนกลมองคกรดานหลกประกนและบรการสขภาพ

1. เครอขายผตดเชอ เอชไอว จงหวดสงขลา 2. เครอขายเกษตรกรรมยงยนจงหวดสงขลา3. เครอขายแรงงานนอกระบบจงหวดสงขลา4. สมาคมผสงอายจงหวดสงขลา5. เครอขายชมชนแออด6. เครอขายผพการจงหวดสงขลา7. เครอขายผหญงจงหวดสงขลา8. กลมกจกรรมเดกและเยาวชน

138

9. สมาคม อสม.จงหวดสงขลา10.สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา11. สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตสาขาเขตพนท(สงขลา)12. ศนยประสานงานหลกประกนสขภาพประชาชนจงหวดสงขลา13. มลนธเพอผบรโภค

14. เครอขายศลปนพนบานจงหวดสงขลากลม องคกร ภาคเครอขายปองกนและลดอบตเหต

1. สถานศกษาและเครอขาย ทเขารวมโครงการ 2. เครอขายสถานศกษา โรงเรยนคพฒนา เครอขายชมชน 33 ชมชน ของโรงเรยน

มหาวชราวธ จงหวดสงขลา 3. ชมรมเหยอเมาแลว โรงพยาบาลหาดใหญ4. หนวยงานราชการทกำากบและดำาเนนงานตาม ยทธศาสตรการดำาเนนงานปองกนและ

ลดปญหา อบตเหตจราจรจงหวดสงขลา อาท ตำารวจภธรจงหวดสงขลา สำานกงานขนสง

จงหวดสงขลา เทศบาลนครสงขลา มหาวทยาลยทกษณ โรงพยาบาล5. หนวยงานภาคเอกชน เชน บรษทวรยะประกนภย บรษทพธานพานชย6. เครอขายจากแผนสขภาพจงหวดสงขลา ประเดน

- ประเดนเดกและเยาวชน - ประเดนการสอสารสาธารณะ - ประเดนผพการ (เหยอเมาแลวขบ) - ประเดน อสม. - ประเดนคมครองผบรโภค

- ประเดนอน ๆ เปนตน

6. ดานยาเสพตดประกอบไปดวยประเดนดานบหร สรา ยาเสพตด6.1 การเฝาระวงในชมชน6.2 การสงเสรมการเรยนรใหเดก เยาวชนและครอบครว6.3 การสรางภมคมกนใหเดก และเยาวชนดานยาเสพตด ไดรบความชวยเหลอจากมลนธชวยเหลอผตดยาเสพตดในประเทศไทย และ

ศนยบำาบดรกษายาเสพตดสงขลา เปนตน

139

7. ดานสงแวดลอมประกอบไปดวยประเดนดานการอนรกษ ฟนฟ คมครอง รกษา และการจดการดานสง

แวดลอม7.1 ดานการอนรกษ ฟนฟทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม7.2 สงแวดลอมเมอง7.3 ดานนำาเสยและขยะ7.4 ดานพลงงานไดรบความชวยเหลอจาก สำานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด มลนธ

ชมชนไท โครงการปฏบตการชมชนและเมองนาอย (นางพชยา แกวขาว) กลมอนรกษคลองแห นายนฤทธ ดวงสวรรณ นางพกล บรภกด และ กองทนรกษคลองอตะเภา (นายประโชต อนทรถาวร) เปนตน

กลม องคกร ภาคเครอขาย1.เครอขายสงแวดลอมภาคประชาชน 4 ลมนำา ไดแก ลมนำาอตะเภา ลมนำาภม ลมนำา

คาบสมทรสทงพระ ลมนำาเทพานาทวลมนำาคลองอตะเภา1. เครอขายครรกษคลองอตะเภา

ผประสานงาน นายประโชต อนทรถาวรกลมตนกลาเพอการอนรกษคลองอตะเภาผประสานงาน ประธานกลม1.1 โรงเรยนพะตงประธานครวฒน เปนแกนนำาผประสานงาน อ.เบญจมาศ นาคหลง1.2 โรงเรยนวดโคกสมานคณ 1.3 โรงเรยนสะเดาขรรคชยฯ

2. คณะวทยาศาสตร มอ.หาดใหญผประสานงาน นายประโชต อนทรถาวร

3. คณะการจดการสงแวดลอม มอ.หาดใหญผประสานงาน คณบด

4. คณะวศวกรรมศาสตร มอ.หาดใหญ5. สถาบนวจยระบบสขภาพภาคใต6. ชมรมรวบรวมเรองเมองหาดใหญ

140

ผประสานงาน อ.พชย ศรใส7. โครงการปฎบตการชมชนและเมองนาอย(เปลยนชอแลว สอบถามจากออย)

ผประสานงาน พชยา แกวขาว8. แผนงานสอสารสาธาณะ พนทลมนำาคลองอตะเภา

ผประสานงาน ชาครต โภชะเรอง9. เครอขายชมชน ฟนฟทะเลสาบสงขลา โซนเมอง

ผประสานงาน ดาบนคม ทองมณ10. ชมชนบางโหนด

ผประสานงาน เจยร 11. ชมรมไกเถอน

ผประสานงาน สพจน แสงจนทร12. กลมธรรมยาตราเพอลมนำาทะเลสาบสงขลา

ผประสานงาน อสรา 13. ชมรมคนรกเมองหาดใหญ

ผประสานงาน สทธศกด ตนมงคล14. กลมศกษาการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนจงหวดสงขลา

ผประสานงาน อ.ประสาท มแตม15. กลมผบรโภคเขมแขง

ผประสานงาน จฑา สงขชาต16. กลมมาน-มานะ

ผประสานงาน โตมร อภวนทนากร17. กลมหมนสอง หอศลปสยาม รมรนในลานเมอง ลานบานรมควน

ผประสานงาน ชาครต โภชะเรอง18. กลมสวท จเนยร และกลมเดกคด

ผประสานงาน ชยวฒ เกดชน19. กลมประชาคมอนรกษปาผาดำา

ผประสานงาน ประวทย ทองประสม20. เครอขายสรางเสรมสขภาพจงหวดสงขลา

ผประสานงาน ชาครต โภชะเรอง21. ชมรมสามญชนคนรกษปา ต.ทงใหญ

ผประสานงาน วศรต สงขศลปชย22. สวนสบสาน

ผประสานงาน ดาบนคม ทองมณ

141

23. ธนาคารชวต วดดอนผประสานงาน เจาอาวาสวดดอน

24. ชมรมธรรมรกษบานควนเสมดผประสานงาน

25. หางสรรพสนคาไดอานาผประสานงาน ปญญา ศรวฒนะ

26. ธนาคารขวด รร.วดบางหยผประสานงาน อ.นยม

27. ชมชนบางหกผประสานงาน

28. รานลอกเทอรเรสผประสานงาน สมศกด

29. กลมอนรกษคลองแหผประสานงาน อดม เพชรธน

30. วดคลองแห ผประสานงาน ทานพระครปลดสมพร

31. แผนสขภาพตำาบลแมทอมผประสานงาน ผญ.กฤษดา

32. แผนสขภาพตำาบลปรกผประสานงาน สนทร

33. กลมอนรกษคลองจำาไหรผประสานงาน กอง(หาชอจรง)

เครอขายศกษาและอนรกษสงแวดลอมและทองเทยวเชงนเวศลมนำาภมผประสานงาน นายวรณ สวรรณโณกลมเดนไปคยไปเสาะหาของดอำาเภอรตภมผประสานงาน นายเยอง สมถวลกลมเกษตรชมชนบานหวยโอนผประสานงาน นายหะเสม โอะหมานกลมปยอนทรยชวภาพบานในไร หมท ๖ ผประสานงาน นายดษฐ เพชรปานกลมเกษตรธรรมชาตทพยคร ผประสานงาน นายบรรจง ทองเออย

142

สภาวฒนธรรมอำาเภอรตภมผประสานงาน นายเนยม ขนเพชรคณะกรรมการเครอขายทรพยากรและสงแวดลอมหมบานลมนำาภม ผประสานงาน นายสมาน หมดยะฝาวทยาลยและเทคโนโลยสงขลา ผประสานงาน อาจารยสพจนโรงเรยนสรวลวลผประสานงาน ผอำานวยการมานพ คงยะฤทธโรงเรยนบานโคกคาย ตำาบลควนร อำาเภอรตภมผประสานงานวดเจรญภผา ผประสานงานสมาคมเกดมาตองตอบแทนบญคณแผนดน ผประสานงาน อาจารยสามารถ รอดสนเทยะ

ฝายสงนำาและบำารงรกษาท ๓ ชะมวง ผประสานงาน นายสมนก หนเงนเครอขายวทยชมชนสงขลาผประสานงาน นายสจน แกวบญสงเครอขายบนหลาหาขาวผประสานงาน ผอำานวยการสรชย เหลาสงหเครอขายอนรกษปาตนนำาและกลวยไมปารองเทานารเขาแกว ผประสานงาน นายสมสน โกสนทรเครอขายเกษตรอาสา ตำาบลทาชะมวง ผประสานงาน นายมานพ มงามกลมสจจะลดรายจายวนละ ๑ บาท ตำาบลเขาพระผประสานงาน นายอภนนต ชนะคชกลมปาชมชนจงโหลน ผประสานงาน นายสมศกดกลม อสม.หมท ๑๔ คหาใต ผประสานงาน นายอนนต สวรรณโณองคการบรหารสวนตำาบลทาชะมวง ผประสานงาน นายกอบต. ทาชะมวง

143

เทศบาลนาสทอง ผประสานงาน นายกเทศมนตรนาสทองกองประสานงานกลางงานวจยเพอทองถนเครอขายลมนำา

ผประสานงาน2.หนวยงาน ไดแก เทศบาลพะตง เทศบาลปรก เทศบาลหาดใหญ อบต.ในพนท 4

ลมนำา / ทสจ./กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม/สำานกงานสงแวดลอมภาค 163.บรษทเอกชน ไดแก บ.หาดทพย จำากด หางสรรพสนคาไดอานาภาพรวมการดำาเนนงานในพนทลมนำาคาบสมทรสทงพระ

ป พ.ศ. กจกรรมโครงการททำา

2544 ศนยประสานงานสงขลา/คาบสมทร

ไดขอมลองคกร 333 องคกร

ผนำาคาบสมทรเปนแกนนำาประเดนจงหวดประสาน พอช.

เกษตร อาชพ พฒนาองคกร เลขาฯ

กอนป 2544 มเครอขายประมงชมรมชาวประมงสทงพระปลอยปลา/กง/แนวเขต

โซนคาบสมทร

เครอขายเกษตรอนทรยสงขลา

คณะทำางานลมนำาทะเลสาบ

ไดงบประมาณจาก พอช.สนบสนนประเดน

เกษตรสรางเครอขายประชม

เกดเครอขายการทองเทยววถโหนด นา เล 3 ตำาบล คอ ต.คลองร ต.ทาหน ต.คขด

ธรรมญาตรารอบลมนำาเรมจากคลองแห- ทาหน ม.ราชมงคลทำาแผน

2547-2548 เกดสำานกงานประสานงานลมนำา (คขด)

สำารวจแหลงนำาไดงบ CEO UNDP งบ 10 ลานบาท

แผนชมชน 40 พนท (โกเมศ) ศตจ. ได 19 พนท

แกนนำารวมทำาแผนแมบท/กรอบพฒนาเลสาบ

144

เครอขาย รร.เกษตรอนทรยทำากนทำาใช (วดจนทร บอแดง กระดงงา)

วดสน พงยาง บอตร ระวะ ทำานารวม

2549-2550 เกดแปลงตนแบบ 29 แปลง

วดจนทร 10

กระดงงา 4

บอแดง 5

ดหลวง 2

ระโนด 4

ประชมประจำาทกเดอน

ไดทำาประเดนงาน 13 ประเดน

เครอขายเกษตร (ผร บผดชอบ นาแกว นาสบ พพร พเรองวทย)

สวสดการ (ผร บผดชอบ พพร พชา พเรองวทย พชย)

สงแวดลอม

การทองเทยว

นารวม (ต.บอแดง ต.คขด)

สวนปาชมชน

พลงงานทดแทน (ทต.กระแสสนธ แผนสขภาพ)

แผนสขภาพตำาบล 5 ตำาบล (ต.บานใหม ต.ต.คขด ต.กระแสสนธ ต.คลองร ต.ชะแล)

แผนชมชนในความรวมมอ 18 ตำาบล

โครงการเสรมพลงชมชน (ต.บอแดง ต.ชะแล ต.คขด)

ภยพบต 5 ตำาบล (ต.ทาบอน ต.แดนสงวน ต.โรง ต.เกาะใหญ ต.กระแสสนธ งบ 150,000 บาท)

ไดรบงบจากมลนธรกษไท สนบสนนการทำาเครองกรองนำา (ต.ทาหน ต.คขด)

145

ป2550-2551 โครงการจดกร สงแวดลอม (งบโคก) 16 จด

แกสชวภาพ 16 จด อบต.คลองรขยาย 18+54 (กำาลงดำาเนนการ) รำาแดง 7 ปอดาน SML 10

เตาเผาถาน 4 จด

ปลกตนไมชายทะเล (ต.วดจนทร)

ทำางานวจยการทองเทยวรวมกบ มอ. เพอทำาแผนการตลาด

เกดเครอขายนกวจยชมชน เศรษฐกจชมชนพอเพยง

ดานวฒนธรรมเรองโนราหตวออน ครไทร

สภาอาหารปลอดภย

สมชชาเกษตรไดขอตกลงรวมคอ การอนรษณพนธกรรมขาว

เกดสภาองคกรชมชน 11 ตำาบล

แผนสขภาพ (ต.วดจนทร(ถอดบทเรยน/ศนยเรยนรเตาเผาถาน) ต.เชงแส ต.รำาแดง ต.มวงงาม)

ป 2551-2552 แผนสขภาพจงหวดสงขลา

ปาชมชน (ต.ชงโค)

ถานอดแทง (เชงแส มวงงาม รำาแดง)

ศนยเรยนรแกสชวภาพขยายผล

การทองเทยว (หนงตะลงนำา ต.คขด)

สภาอาหารปลอดภย 4 อำาเภอ

แผนสขภาพตำาบล สสส.,สกว

แผนโครงการความรวมมอ

เชงแส วดจนทร ทาหน รำาแดง วดสน

แผนสขภาพ (ชะแล คลองร คขด กระแสสนธ)

โครงการเสรมสรางจตสำานกนเวศนวทยา

สำารวจขอมลพลงงาน (บอแดง วดจนทร กระดงงา ระ

146

วะ คลองร ทาหน ชงโค)

เตาเผาถาน (ทาหน บานขาว)

แกสชวภาพ (ทาหน บานขาว)

กงหนลม (คลองร/บานขาว)

ป 2552 ถอดบทเรยนชมชนสลบกบหมบาน (รำาแดง เชงแส บอแดง วดจนทร วดสน พงยาง ชงโค มวงงาม)

เกษตรถอดบทเรยนพนท 4 ตำาบล (กระดงงา งดจนทร บอแดง มวงงาม)

กงหนลมผลตไฟฟาแกสชวภาพ ต.เชงแส ไดรบงบจากกระทรวงพลงงาน

ธนาคารตนไม (ชะแล รำาแดง บอตร เชงแส ชงโค กระแสสนธ)

ปากรอ ปาขาด กำาลงเกดการทองเทยวเชงอนรกษ โหนด นา เล

สมชชาสขภาพตำาบล (ชะแล เชงแส กระแสสนธ คลองร รำาแดง ) มงบสนบสนนเพอใหเกดกจกรรม

เครอขาย 22 ตำาบล ในคาบสมทรม (เชงแส ทาหน ชงโค รำาแดง ชะแล คลองร)

เปาหมายการดำาเนนงานสงแวดลอม ป 2553

ระดบชมชน

เกษตร (การทองเทยวเชงเกษตร , ชมชนนาอนทรย ขาวพนบาน , ครบวงจรระดบครวเรอน)

ประมง

ภยพบต (คนหาภมปญหาทางออก/การแกไขปญหา , ฟนนาราง เปดปากคลองยอย ๆ )

การทองเทยว

พลงงานทดแทน (ขยายความสำาเรจ)

สงแวดลอม

147

แหลงนำา

ระดบเครอขาย

การทองเทยว (เชอมประสานเครอขายการทองเทยว ,เทศกาลทองเทยวคาบสมทร ,เปาแผนพฒนาลมนำาทะเลสาบ)

วาระคนคาบสมทร

งานบรหารจดการกลาง

สรปบทเรยนการขบเคลอน

พฒนาศกยภาพแกนนำา

พฒนางานกลาง

ระบบฐานขอมล/เอกสาร/ความร

ระดบนโยบาย

ฟนนาราง

เกษตรครบวงจร/พงตนเอง

เปดปากคลองสอาวไทย

การทองเทยว

ภาพรวมการทำางานในลมนำาคลองอตะเภา

ป พ.ศ. กจกรรมโครงการททำา

2544 จดตงกลมอนรกษตรวจวดคณภาพนำา/เทศบาลตำาบลปรก

ตงประชากลมอนรกษผาดำา

จดคายผนำาและเฝาระวงปาผาดำา

เกดเครอขายครสงแวดลอมศกษา

มการอบรมตรวจวดคณภาพนำา

โรงเรยนพะตงประธานครวฒนจดกระบวนการบรณาการคลองอตะเภา

2545 คายเรยนรเพอกอบกสายนำา

นกสบสายนำาโรงเรยนพะตงประธานครวฒน

148

2546 เครอขายโรงเรยนรกษคลองอตะเภา

ทำาแผนสขภาพ

โรงเรยนพะตงประธานครวฒนเปดสอนวชารกษคลอง

2547 จดกจกรรมแขงเรอยาวทวดคลองแห

โยน EM ball

โครงการฝายเฉยะดกขยะ

ทำาหลกสตรเพอดงานสารทองถนคลองอตะเภา

คายบรณาการ

ศกษาดงานประเดนการจดการเรยนรโดยอาศยชมชน พฒนาการทำาหลกสตรทองถน

สงแวดลอมภาคท 16 สนบสนนอปกรณตรวจวดคณภาพนำา

ทสม.ขยายเครอขายอาสาฯ

2548 เกดธนาคารขยะเทศบาลปรก

เกดเครอขายครเทศบาลปรก

เกดเครอขายโรงเรยน

เมองนาอยสนบสนนกจกรรมวงบรณาการงบ 200,000 บาท

งานวจยกระบวนการเรยนรการจดการขยะในครวเรอน โรงเรยนวดโคกสมานคณ

งานเฝาระวงคลอง

สอตวเลกเดกกบคลอง

อบรมเชงปฏบตการ CLOBE อนรกษคลองอตะเภา

โรงเรยนกอบกลวทยาทำาคายกบครเอยด

2549 เครอขายโรงงาน ช.ย.

แผนงานสอสาธารณะคลองอตะเภา

จดตงกลมตนกลา

คายตนกลา “อนรกษคลองสญจร”

149

จดตงกองทนดแลผาดำา

โครงการคลองสวย นำาใส เทศบาลตำาบลปรก

คลอง ร โรงเรยนสมบรณกลกนยาตรวจวดคณภาพนำา

2550 จดตงกลมดแลคลองจำาไหร

จดตงชมรมธรรมรกษควนเสมด

เยาวชนอาสาประชาเปนสขเทศบาลตำาบลปรก

จดโครงการคายตนกลาสญจร

โรงเรยนกอบกลวทยาจดคายสมนไพรรมคลอง

โรงเรยนพะตงประธานครวฒนจดคายสงแวดลอมรน 1,2

2551 โครงการโรงเรยนสรางสรรคสงแวดลอม

8. ดานการเกษตร และอาหารประกอบไปดวยประเดนอนเกยวเนองมาจากประเดนสขภาวะ คอการเกษตร การผลต

อาหารปลอดภย8.1 การผลตอาหารปลอดภยในชมชน8.2 การผลตผกปลอดสารพษ8.3 การเกษตรเพอความมนคงทางเศรษฐกจในครวเรอน8.4 การฟนฟทรพยากรทางการเกษตร8.5 การสงเสรมใหมกลม มสภาไดรบความชวยเหลอจาก สมาคมเกษตรอนทรยวถไท (อ.ภาณ พทกษเผา) เครอขายเกษตร

ทางเลอก เครอขายเกษตรวถธรรม เครอขายโหนด นา เล กลมปลกผกปลอดสารพษบานยางงาม เครอขายกสกรรมไรสารพษ เครอขายเกษตรกรรมยงยนสงขลา โครงการโรงเรยนรมเล และ นายกำาราบ พานทอง เปนตนกลม องคกร

ศนยเรยนรคณธรรมเพอเศรษฐกจพอเพยง สมาคมเกษตรอนทรยวถไทผประสานงาน นายภาณ พทกษเผา

เครอขายเกษตรกรรมยงยนสงขลาผประสานงาน นายระนอง ซนสวรรณ

ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง ม.3 ต.เขาพระ อ.รตภม

150

ผประสานงาน นายชต ขวญคำา ศนยเรยนรเกษตรธาต 4

ผประสานงาน นายปะหรน หมดหล ศนยการเรยนรโรงเรยนเกษตรอนทรยทำากนทำาใช

ผประสานงาน นายระนอง ซนสวรรณ ศนยการเรยนรการแปรรปผลตภณฑทางทะเลบานบอแดง

ผประสานงาน นางลลตา บญชวย กลมนารวมรวมเรยนร บานดอนคน

ผประสานงานนางปราณ มณดลย กลมเกษตรธรรมชาตทพยคร หองเรยนสารสนเทศและการสอสารเพอสขภาพ

นายกำาราบ พานทอง แผนสขภาพตำาบล สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา

ผประสานงาน นายประเทอง ทองเจอเพชร (ฝายคมครองผบรโภค) สมาคมอสม.

ผประสานงาน นายนมตร แสงเกต ชมรมผประกอบการรานอาหารปลอดภยจงหวดสงขลา

ผประสานงาน นายโกสนทร อดมทรพยศร รพ.หาดใหญ

คณสด ทองตน หวหนาฝายโภชนาการคณมารต ลอยผา ผประสานงานโครงการกลมพฒนาระบบบรการสขภาพ

รพ.สงขลาผประสานงาน คณมานพ กาเลยง(ฝายโภชนาการ)

รพ.ระโนดนายสมชาย ละอองพนธ เภสชกร

รพ.สทงพระน.ส.ชศร รดแสง เภสชกร

โรงเรยนวดโตนดดวนผประสานงาน นายบรณ นคเร

โรงเรยนบานสเหราผประสานงาน นางเอกจตรา จนทรจตรจรงใจ

ศนยเดกเลกบานบางดาน

151

คณนงลกษณ ศรชยาภวฒน กลมธรรมชาตบำาบดนครหาดใหญ

ผประสานงาน คณเสาวพรรณ ชรงสฤษฎ สมชชาสขภาพประเดนเกษตรยงยนและอาหารเพอสขภาพ

ผประสานงาน นายระนอง ซนสวรรณการเกษตรในคาบสมทรสทงพระของเครอขายประเดนเกษตรในลมนำาคาบสมทรสทงพระ

ฟนนาราง

ชมชนนาอนทรยขาวพนบาน (ทงนาปลาคลก)

เกษตรครบวงจรระดบครวเรอนหมบานสตำาบล

การทองเทยวเชงเกษตร

แปลงตนแบบ

ไรนาสวนผสม

บานสวน

นาอนทรย

แปลงผก

แปลงเกษตรยงยน

9. ดานศลปวฒนธรรมประกอบไปดวยประเดนการอนรกษ ฟนฟ พฒนาศลปวฒนธรรม ภมปญญาทองถน9.1 การสงเสรมและฟนฟประเพณประจำาถนไดรบความชวยเหลอจาก สำานกงานวฒนธรรมจงหวด ศนยสงเสรมศลปวฒนธรรม

มหาวทยาลยสงขลานครนทร มลนธทกษณคดศกษา ชมรมโนราโรงคร ชมรมโนรา สมาพนธหนงตะลงจงหวดสงขลา และ วดคลองแห (พระครปลดสมพร ฐานธมโม)กลม องคกร ภาคเครอขาย

สมาคมศลปนพนบานจงหวดสงขลานายชย เหลาสงห นายกสมาคมศลปนพนบานจงหวดสงขลานายประเสรฐ รกษวงศ เลขาธการสมาคมศลปนพนบานจงหวดสงขลา

สมาพนธหนงตะลงพนบานจงหวดสงขลานายนครนทร ชาทอง เลขาธการสมาพนธหนงตะลงพนบานจงหวดสงขลา

ชมรมโนราโรงครจงหวดสงขลา

152

ผประสานงาน นายชย เหลาสงห ศนยฝกศลปนพนบานระดบอำาเภอ

อ.หาดใหญ

- วดคลองแห ตดตอทานพระครปลดสมพร ฝกโนรา /กาหลอ

- ทาขามตดตอ อบต.ทาขาม ฝกโนรา / รองแงง

- บานพรตดตอหนงประพนธ ไฝเสง ฝกหนง ฝกลกค แกะรป / ศนยโนรา บานบางศาลา ฝกโนรา

- ศนยวฒนธรรม ตดตอ โนราละมยศลป ฝกโนรา

- ศนยฝกโนราคณะแพทยศาสตร ตอตอ คณมาลยวรรณ เพชรพยาบาล

อ.ควนเนยง 4 ศนย

- ศนยหนงสง ศรทวกล ฝกหนง แกะรป

- ศนยหนงจต รตนพงศ ฝกหนง ลกค

- ศนยหนงวน ฝกหนง ลกค

- ศนยหนงจคม ประทมวรรณ ฝกหนง ลกค

อ.รตภม

- ศนยอ.รตภม วดเขาตกนำาหนงตะลง โนรา ลกค เพลงบอก ดนตรไทย

ผประสานงาน ครชย เหลาสงห

อ.บางกลำา

- ศนยฝกศลปนพนบานอ.บางกลำา ฝกหนงตะลง โนรา ลกค แกะรป

ผประสานงาน นายดวน อารมณฤทธ

อ.คลองหอยโขง

- ฝก หนงตะลง ลกค แกะรป โนรา

ผประสานงาน นายจกรพรรด ชยรตน

โนราตวออน

- ครไทรประพร รร.ศรไชย

- โรงเรยนเทศบาล 4 วดคลองเรยน

- ศนยโนราบางศาลาบานพร

153

สำานกงานวฒนธรรมจงหวดสงขลา

สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตสาขาเขตพนทสงขลา

ผประสานงาน คณนธนาถ ศรเวช

สถาบนทกษณคดศกษา

ศนยวฒนธรรมจงหวด

- ศนยวฒนธรรม ม.ราชภฎสงขลา

ผประสานงาน อ.รจนา ศรใส

- ศนยวฒนธรรม รร.หาดใหญวทยาลย

ผประสานงาน อ.พชย ศรใส

เครอขายวด ททำากจกรรมดานวฒนธรรม

เชน วดคลองแห วดบางกลำา วดทาชาง วดเอก วดเขาตกนำา วดทาขาม วดบางศาลา วดโพธ วดใหมทงคา วดโคกนาว

เครอขายโรงเรยน

เชน โรงเรยนบางกลำาวทยา รชมงคลาภเษก โรงเรยนบางกลำาวทยา โรงเรยนวดทาเมร โรงเรยนหาดใหญวทยา โรงเรยนพะตงประธานครวฒน โรงเรยนธรรมโฆษต โรงเรยนหาดใหญวทยาลย 2

10. ดานความดงามประกอบไปดวยประเดนการสงเสรมใหทำาความด ยกยองคนด ตนแบบคนด อาสาสมคร

และจตอาสา10.1 กระบวนการเฟนหา ยกยอง เชดชคนด10.2 การสงเสรม สรางโอกาสใหทำาความด10.3 อาสาสมครไดรบความชวยเหลอจาก มลนธเรารกสงขลาเฉลมพระเกยรต (คณวชร กาญจโนภาส)

11. ดานการทองเทยว และกฬาประกอบไปดวยประเดนการทองเทยว และกฬา เพอพฒนาคณภาพชวต และเศรษฐกจ11.1 กองทนนกกฬาอาชพระดบจงหวด11.2 การสงเสรมกฬาพนบาน

154

ดานการทองเทยว ไดรบความชวยเหลอจาก สำานกงาน ททท.ภาคใต เขต 1 และ สมาพนธธรกจการทองเทยวจงหวดสงขลา (นายนมตร ชยจระธกล)

ดานการกฬา ไดรบความชวยเหลอจาก เทศบาล องคกรปกครองสวนทองถน และ มลนธเพอการพฒนากฬาจงหวดสงขลา (นายจำานงค เสนาจตร)

12. ดานสทธผบรโภคประกอบไปดวยประเดนการรกษา และคมครองสทธผบรโภค12.1 การกระตนใหผบรโภครกษาสทธไดรบความชวยเหลอจาก โครงการบรโภคเพอชวตสงขลา กลมผบรโภคเขมแขง (นส.จฑา

สงขชาต อ.ชโลม เกตจนดา) และ นายวรรณชย สวรรณกาญจน

13. ดานสทธมนษยชนประกอบไปดวยประเดนการปกปองสทธมนษยชน ชมชน ในดานตางๆ13.1 การละเมดสทธชมชนไดรบความชวยเหลอจาก นพ.อนนต บญโสภณ และวทยาลยวนศกร

14. ดานแรงงานประกอบไปดวยประเดนคมครองแรงงาน และแรงงานขามชาต14.1 การเอารดเอาเปรยบแรงงาน14.2 ดานแรงงานขามชาตไดรบความชวยเหลอจาก กลมกอไผ คลองเปยะ กลมสตรอาสาพฒนาบานเขารกเกยรต

กลมรบซอนำายาง โครงการพฒนาคณภาพชวตในการทำางานสำาหรบแรงงานนอกระบบภาคการผลต มลนธรกษไทย นส.พนธ วรรณบรบรณ และ มลนธเพอการพฒนาแรงงานและอาชพภาคใตกลม องคกร ภาคเครอขาย

1.หนวยงานภาครฐ ระดบกระทรวงและระดบจงหวด ไดแก กรมสวสดการและคมครองแรงงาน สำานกงานประกนสงคม กรมการจดหางาน กระทรวงการคลง (สำานกงานเศรษฐกจการคลง ) กระทรวงสาธารณสข สำานกโรค สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สาขาจงหวดสงขลา และเขตสาขาใตตอนลางศนยความปลอดภยในการทำางานพนท 12 สำานกงานปองกบควบคมโรค พนท 12 เปนตน

2. เครอขายภาคประชาชน ไดแก เครอขายหลกประกนสขภาพ 9 ดาน เครอขายองคกรดานแรงงาน เครอขายสขภาพจงหวดสงขลา เครอขายศนยหลกประกนสขภาพประชาชนสงขลา เปนตน

3. ภาควชาการ ไดแก คณะสงคมสงเคราะหศาสตร เศรษฐศาสตรและนตศาสตร มธ.

155

คณะเศรษฐศาสตร จฬาฯ (สวนของภาคใต ไดแก คณะแพทยศาสตร คณะเศรษฐศาสตร คณะพยาบาลศาสตร คณะวศวกรรมศาสตร มอ. หาดใหญ เปนตน)

4.องคกรภาคตางประเทศ ไดแก มลนธฟรดรค เอแบรท (FES) / UNIFEM / FNV / ACILs / CAW / WEIGO /CCC

15. ดานสอสารสาธารณะ2517-19 นกศกษาแผนกชางอเลคโทรนคส เรมกอตงสถานวทยเพอการศกษา เปนชวง

เวลาทนกศกษาตนตวทางการเมอง วทยถกสงปด 2518-2536 คณชยวฒ เกดชน จดรายการอยในวทยกระแสหลก สวท./สทร.6/

มอ.88.00MHz(ป 2525)/ตชด./อสมท. เรมมการทำางานกบชมชน แตภาพรวมรายการวทยหนกไปทางงานธรกจ มไมกคลน จงเปนทรจก

2538 ชมชนเรมมหอกระจายขาว เกดอบต.ทาขาม ตองการการประชาสมพนธเชงรก เนองจากหอกระจายขาวทำาไดไมครอบคลม ในชวงแรกเนนการออกวารสาร/จดหมายขาว จนพบวามตนทนการผลตสง และเรมมกระแส INTERNET มการจดทำาเวบไซต เชน www.hadyai.com

2540-2545 หลงรฐธรรมนญ เรมมความตนตวในการใชสอวทยของภาคพลเมอง(รายบคคล) แตเขาไปดำาเนนการผานวทยกระแสหลก เชน อสมท. มโควตาภาคประชาสงคม จดรายการคนละ 1 วน ทงหมดนเปนไปตาม พรบ.องคกรจดสรรความถ 2543

2544-2545 เรมมการปฎรปสอ มการเปดเวทในพนทจงหวดสงขลา ทำาใหหลกการวทยชมชนเรมเผยแพร เรมมแนวคดกอตงวทยชมชน และเครอขายวทยชมชนภาคใต โดยการสนบสนนของ พอช.(สถาบนพฒนาองคกรชมชน) ในชวงเวลาเดยวกน นสพ.โฟกสภาคใตเรมทำาเวบไซต

2546 คณชยวฒเรมทำาวทยเพอเดก ทำารวมกบอสมท. และหางโอเดยนชอบปงมอลล เรมอบรมเยาวชนจดรายการ

2546-47 มการกอตงวทยชมชน ทต.บางเหรยง อ.ควนเนยง ต.นาหวา อ.จะนะ ต.ลำาไพล อ.เทพาอ.เมอง เรมมวทยตอตานนโยบายของกลมทอกาซ ขณะเดยวกน กรมประชาสมพนธเรมกดดน มการรวมตวกนทสวนกลาง รฐบาลมมตครม.ใหกรมประชาสมพนธจดระบบ มการอนโลมใหออกอากาศไดจนเกดความตนตวของภาคเอกชนเขามากอตงวทยชมชน

เรมกอตงวทยมวลชน อ.หาดใหญ ทางเครอขายสรางเสรมสขภาพจงหวดสงขลาสนบสนนโครงการสอสารสาธารณะใหกบกลมบนหลาหาขาว กอใหเกดผสอขาวชมชนอยางกวางขวาง

156

คณชยวฒ เกดชน เขารวมโครงการปฎบตการชมชนและเมองนาอย และเครอขายรกษคลองอตะเภา สนบสนนเยาวชนรวมจดรายการวทยทมเนอหาอนรกษสงแวดลอม คณชาครต โภชะเรอง จดทำาเวบไซต www.khlong-u-taphao.com มการประชาสมพนธขาวสารในเวบไซตวทยาลยวนศกร และ www.songkhlahealth.org โดยเครอขายสรางเสรมสขภาพจงหวดสงขลา

2548 เรมเกดวทยธรกจภายใตชอวทยชมชน ซงวทยชมชนนนโดยภาพรวมมแนวทางของวทย 3 ประเภท ไดแก

1.วทยชมชน เกดจากชาวบานรวมตวกนเพอประโยชนชมชน มเนอหาเพอชมชน 70% หามโฆษณา/ไมแสวงหากำาไร

2.วทยสาธารณะ ดำาเนนการโดยอปท./สมาคม/มลนธ/สถาบนอดมศกษา/วด มเนอหาเพอชมชน 70% และหามโฆษณา/ไมแสวงหากำาไร

3.วทยธรกจ ขณะเดยวกน วทยกระแสหลกเรมทบทวนบทบาทตวเอง เปดโอกาสใหชมชนเขามาม

บทบาทมากขน และพรบ.องคกรจดสรรคลน จดสรรเวลาใหภาคประชาชน 20% จดสรรใหภาคธรกจ/เอกชน 80%

คณชยวฒ เกดชน ทำาวทยชมชน คลนความคด FM.101.00 MHz ทางมลนธสาธารณสขแหงชาต สนบสนนโครงการขบเคลอนนโยบายสาธารณะภาค

สอมวลชนทองถน จ.สงขลา มกจกรรมเดนคอ ขาวเจาะเชงลกโดยความรบผดชอบของ นสพ.โฟกสภาคใต เฝาตดตามแผนพฒนาภาคใต www.khlong-u-taphao.com โดย คณชาครต โภชะเรอง ขบเคลอนนโยบายสาธารณะในพนทคลองอตะเภา รายการสภากาแฟชวงวนศกร FM.88.00 MHz อ.จรญ หยทอง ใหความรและตดตามนโยบายสาธารณะทวไป วทยคลนความคด รายการหองปญญาทางอากาศ โดยคณชยวฒ เกดชน พฒนากระบวนการนโยบายสาธารณะกบกลมเยาวชนเกดเวบไซต www.southhpp.org ตดตามนโยบายสาธารณะภาคใต

เกดวทยชมชนต.ทาขาม FM 101.50 MHz พบปญหาแรงสงไมพอ จงเพมความสงของเสา พฒนาระบบ ชวงกอตงใชงบประมาณ 700,000 บ. ในชวงป 2550 ชมชนเรมรบชวงบรหารตอ มการถายทอดสดในพนท/นอกพนท

เกดวทยชมชนคลองแห ปลดอดศกด รตนะ ไปรวมจด(ในนามอบต.นำานอย)2549 เกดแผนสขภาพจงหวดสงขลา มประเดนสอสารสาธารณะเพอสขภาพเปน 1 ใน

14 เครอขาย และเครอขายแผนสขภาพจงหวดรวมกนจดรายการใน FM.101.00 MHzเกดวทยสาธารณะเทศบาลนครสงขลา FM106.25MHzชมชน อสม. กบเจาหนาทไปเขาจดรายการ ไมมโฆษณา2550 เครอขายสรางสขภาพจงหวดสงขลา สถาบนวจยระบบสขภาพภาคใตสนบสนน

โครงการพฒนาเครอขายสอสารสาธารณะเพอสขภาพจ.สงขลาเรมคดทำาวทย online

157

2551 พรบ.องคกรจดสรรคลน ออกใบอนญาตชวคราวใหวทยชมชนทมทง 3 ประเภท พรบ.การประกอบกจการกระจายเสยงวทยและโทรทศน 2551

เกดวทยสาธารณะเทศบาลเมองบานพร FM 93.25 MHz ทำาในนามของเทศบาล มเครอขายคนเฝาเมองรายงานขาวสาร

เกดวทยสาธารณะเทศบาลตำาบลปรก FM 101.50 MHz รวมกบชมชน ยกเวนขาราชการ/นกการเมองดำาเนนการ มการจดตงคณะกรรมการชมชนในการบรหารจดการ

เรมทำาวทย online เชอมโยงวทยชมชน/อนเตอรเนต สรางเครอขาย online บานบานเรดโอ/healthty radio

มโครงการสมชชา ONAIR ขบเคลอนนโยบายสาธารณะประเดนเดก/เกษตร/ผบรโภค/ผพการ มเครอขายสรางสขภาคใต ขยายผล/สรางฐานขอมลระดบภาค

จะทำาอะไรตอไป? ภายใตสถานการณ สอทองถนปจจบนยงตางคนตางทำา ไมมเปารวม ในขณะทมทนในพนทมากมาย

แนวทางหลกทจะดำาเนนการรวมกน ไดแก1.พฒนาคน จดทำาหลกสตรการจดการวทยเพอชมชน เพมทกษะการจดรายการ2.พฒนาเครอขาย เชอมเครอขายสอสขภาพ คนหาภารกจรวม ประสานงานคนทำาสอ

จดทำาฐานขอมลสอแตละชมชน สรางเครอขายผสอขาวชมชน ศลปนพนบาน อสม. กลมบนหลาหาขาว

3.เวทแลกเปลยนเรยนร/พฒนาศกยภาพ ใหเกดศนยเรยนร/มหาวทยาลยชวต4.พฒนาเทคนค นำารองทางเทคนค เชน ทว.ชมชน โดย อบต.ทาขาม TV.Online,

sound bank ทบานบาน เรดโอ มศนยประสานบรการเครอขาย link เครอขาย การถายทอดสด การพฒนาอปกรณบนทกเสยง มการจดตงสถานรวมในบางพนททอยใกลเคยงกน เชน เขาคอหงส

5.เชอมเครอขาย ขบเคลอนสอเพอความเปลยนแปลง เชน สมชชา On air ดำาเนนการรวมกบแผนสขภาพตำาบล แผนสขภาพจงหวด ประเดนเดก ผพการ ฯลฯ พฒนาความรเชงประเดน ฐานขอมลความรไฟล/CD ชองทางเกบขอมล ใหม 1 สถาน 1 รายการคณภาพ จดรายการ/ทำางานเปนทม ใหมสภาผฟง

รายชอสถานวทย1.สถานวทยกระจายเสยง (วทยฯหลก)

รายชอสถาน ระบบ FM. ระบบ AM. โทรศพทสถานวทยกระจายเสยงแหง 89.5 MHz 1404 KHz 0-7433-3220-1

158

ประเทศไทยจงหวดสงขลา90.5 MHz102.25 MHz

0-7433-4499fax 0-7433-3555

สถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย เพอการศกษาจงหวดสงขลา

- 558 KHz0-7433-3590fax 0-7433-3590

สถานวทยกระจายเสยง อ.ส.ม.ท. หาดใหญ

96.5 MHz -0-7423-5668-9fax 0-74235-668

สถานวทยกระจายเสยง วปถ.5 หาดใหญ

- 738 KHz 0-7421-1555 0-7421-2929

สถานวทยกระจายเสยง ทภ.4 สงขลา

107.75 MHz -0-7421-108007421-1980fax 0-7421-1081

สถานวทยกระจายเสยง สทร.6 สงขลา

94.5 MHz 1431 KHz 0-7431-1722

สถานวทยกระจายเสยง ทหารอากาศ 011 หาดใหญ

107 MHz 1512 KHz0-7425-1040 0-7425-1222fax 0-7425-1047

สถานวทยกระจายเสยงพทกษสนตราษฎร (สวพ.3) สงขลา

- 1098 KHz0-7421-0444fax 0-7421-0444

2.รายชอสถานวทยชมชนในจงหวดสงขลา

ท ความถ (MHz)

ชอสถาน/วทยชมชน ทอย/เบอรตดตอ ประเภท

1. 87.50 คนทกษณ โรงเรยนพฒนศกษา ซ.10 ถ.ราษฏรอทศ อ.หาดใหญ จ.สงขลา โทร. 074 – 255551

SME

2. 87.75 สายชลเรดโอ 195 นพทธภกด อ.หาดใหญ จ.สงขลาโทร. 074 - 420544

SME

3. 88.25 มหาวทยาลยทกษณ 140 ม.4 มหาวทยาลยทกษณ ถ.กาญจนวนช อ.เมอง จ.สงขลา

PUBLIC

4. 88.50 HCC Radio (เพอการ โรงเรยนพาณชยการหาดใหญ (4 ซ.5) SME

159

ศกษา) ถ.เพชรเกษม อ.หาดใหญ โทร. 074-225574

5. 88.75 เสยงประชาชน 794 ถ.เพชรเกษม อ.หาดใหญ จ.สงขลา

SME

6. 88.75 We are radio สงขลา ต.บอยาง อ.เมอง จ.สงขลา SME7. 88.75 กาวหนา (จะนะ) 1 ถ.เอเชย ต.บานนา อ,จะนะ

จ.สงขลาโทร.0 81-1384138

SME

8. 89.00 ตำาบลคลองแห ศาลาประชาคม เทศบาลตำาบลคลองแห อ.หาดใหญ จ.สงขลา โทร.074-223399

PUBLIC

9. 89.25 Happy รวมดวยชวยกน 136 ถ.โชตวทยะกล 5 อ.หาดใหญ จ.สงขลา

SME

10. 89.75 คลนความสขของทกคน 2/6-2/7 ซอย 11 ถ.ปาดงเบซาร ต.สะเดา อ.สะเดา

SME

11. 90.00 รถไฟทงเสา 58 ถ.ภาสวาง ต.คอหงส อ.หาดใหญ SME12. 90.00 โอเคสเตชน 36 ม.1 ต.นาทว อ.นาทว โทร.081-

2779904SME

13. 90.26 มวลชนคนชายแดน โรงแรมควนปารค ชนใตดน ถ.กาญจนวนช ต.สำานกขาม อ.สะเดา

SME

14. 91.00 กองทนชมชนเมองนครหาดใหญ

ซ.16 ถ.ราษฏรอทศ อ.หาดใหญ PUBLIC

15. 91.25 วดแหลมทราย วดแหลมทราย อ.เมอง จ.สงขลา โทร. 081-5404067

PUBLIC

16. 91.50 มหานครหาดใหญและชมชนตานยาเสพตด

ทวรตน ถ.กาญจนวนช ต.คอหวงส อ.หาดใหญ จ.สงขลา โทร.074-438338

SME

17. 91.75 ออนสนตเรดโอ 47 ถ.เทพประชาเหนอ ต.บานพร อ.หาดใหญ โทร.081-5985744

SME

18. 92.00 We Love Hatyai 218-9 ถ.ศภสารรงสรรค อ.หาดใหญ โทร. 081-3281711

SME

160

19. 92.25 ชวาทองเรดโอ 19 ถ.ราฏรอทศ ต.บานนา อ.จะนะ จ.สงขลา โทร.074-206901

SME

20. 92.50 เพอการเรยนรจงหวดสงขลา

18 บ.ไทยคอมออฟฟศ เซนเตอร ถ.โชตวทยะกล 2 อ.หาดใหญ โทร. 081 – 6788809

PUBLIC

21. 92.75 ตำารวจภธรภาค 9 อ.หาดใหญ

สภ.เมองหาดใหญ ถ.เพชรเกษม อ.หาดใหญ

SME

22. 93.00 คลนไท Mass Radio 203 ถ.ประชายนด อ.หาดใหญ โทร. 074-225577

SME

23. 93.50 บานใหมเรดโอ บนเขาคอหงส ต.คอหงส อ.หาดใหญ โทร. 074-221591

SME

24. 93.50 บานโคกเมา 236/5 ม.7 ถ.ลพบรราเมศว ต.ทาชาง อ.บางกลำา

SME

25. 93.75 ทซเรดโอ 94/10 ม.1 ถ.สงขลา–ระโนด ต.ปากแตระ อ.ระโนด

SME

26. 93.75 Hallam F.M. 114 ถ.โชตวทยะกล 3 อ.หาดใหญ จ.สงขลาโทร.074 - 559189

SME

27. 94.00 เครอขายชมชนบานจาชมชนเมองหาดใหญ

187 ถ.คลองเรยน อ.หาดใหญ โทร.081 – 6901123

SME

28. 94.00 วทยทองถน อ.สะบายยอย

27 ม.1 ถ.ราษฏรบำารง ต.สะบายยอย อ.สะบายอย โทร. 081-6083851

PUBLIC

29. 94.25 หรรษาเวฟ 22 ถ.ราษฏรอทศ อ.หาดใหญ โทร. 074 – 254877

SME

30. 94.75 เอฟ.เอม. 93.750 MHz 199 ม.3 ต.นาทว อ.นาทว SME31. 94.75 Your F.M. อาคารโมบายอซ ถ.นพทธสงเคราะห 1

อ.หาดใหญ โทร.074 -220568SME

32. 95.00 เสยงสมหลา เขาคอหงส อ.หาดหใญ SME33. 95.25 โชคสมาน 1 ซ.4 ถ.โชคสมาน 5 อ.หาดใหญ

โทร.074-358866SME

34. 95.50 นกเขาเรดโอ 23 ถ.ศขาภบาล 1 ต.บานนา อ.จะนะ โทร.087-3920176

SME

161

35. 95.75 คนปกษใต ซ.5 ถ.โชคสมาน 5 อ.หาดใหญ โทร.074 -255551

SME

36. 96.00 โรงเรยนสงขลาเทคโนโลย 174 ถ.กาญจนวนช ต.เขารปชาง อ.เมอง

SME

37. 96.25 96.25 MHz F.M. 43 ถ.โชตวทยะกล 4 อ.หาดใหญ โทร.074-429891

SME

38. 97.00 เครอขายประชาคมจงหวดสงขลา

66/177 สำานกงานทดน จ.สงขลา สาขาหเดใหญ ต.คลองแห อ.หาดใหญ โทร. 074 – 221201

SME

39. 97.25 บางเหรยง อบต.บางเหรยง อ.ควนเนยง โทร.089-9785038

PUBLIC

40. 97.25 โรงเรยนพลวทยา โงเรยนพลวทยา ถ.เพชรเกษม อ.หาดใหญ โทร.081-0986062

SME

41. 97.50 มหาวทยาลยราชมงคลศรวชย

มหาวทยาลยราชมงคลศรวชย อ.เมอง โทร.081-4789087

PUBLIC

42. 97.75 พระพทธศาสนาแหงชาต (เฉลมพระเกยรต)ประจำาจงหวด

เขาคอหงส วดแหลมทราย ต.คอหงส อ.หาดใหญโทร. 087 – 4088422

PUBLIC

43. 98.00 คนรวมใจไทรบรสงขลา 36 ถ.ไทรบร 29 ต.บอยาง อ.เมอง SME44. 98.00 - 203 ถ.ประชายนด อ.หาดใหญ SME45. 98.00 วทยประชาชนชมชน

เทศบาลเมองคอหงส35/2 หจก.พงคหาดใหญธรกจ ถ.ภาสวางอ.หาดใหญ โทร.085-8997798

SME

46. 98.25 อดมทอง 330 ถ.กาญจนวนช ต.พะตง อ.หาดใหญ โทร.086-7004931

SME

47. 98.25 Five Way Radio 42/1 ถ.สงขลา-นาทว ต.พะวง อ.เมอง SME48. 98.50 คนเมองหาดใหญ ปฐมทพยแมนชน หอง 701

อ.หาดใหญSME

49. 98.75 ตำารวจภธรภาค 9 อ.หาดใหญ

เขาคอหงส อ.หาดใหญ SME

50. 99.00 หาดใหญสเตชน 66/146 ถ.ลพบรราเมศว อ.หาดใหญ

162

บทท 4ขอเสนอแนะตอการสรางสขภาวะ

จากขอมลพนฐานทไดรวบรวมมาเบองตน นำามาสการวเคราะห การจดลำาดบความสำาคญของปญหาและรวมคนหาปจจยกำาหนดสขภาพในจงหวดสงขลา เพอใชเปนยทธศาสตรในการดำาเนนงานโดยสรปสาระทสำาคญมดงน

ปจจยกำาหนดสขภาพ1. ปจจยทเกดจากการทำางานของกลไกพฒนาในพนท เปนผลมาจากวฒนธรรมการ

ทำางานของหนวยงานตางๆ เชน จงหวด มรปแบบการปกครองและการบรหารราชการแผนดน 3 รปแบบ คอ

การบรหารราชการสวนกลาง ประกอบดวยสวนราชการสงกดสวนกลาง ซงมาตงหนวยงานในพนทจงหวด จำานวน 223 สวนราชการ และหนวยงานอสระ จำานวน 4 สวนราชการ

การบรหารราชการสวนภมภาค จดรปแบบการปกครองและการบรหารราชการออกเปน 2 ระดบ คอ

ระดบจงหวด ประกอบดวยสวนราชการประจำาจงหวด จำานวน 29 สวนราชการ

ระดบอำาเภอ ประกอบดวย 16 อำาเภอ 124 ตำาบล 1,022 หมบาน การบรหารราชการสวนทองถน ประกอบดวย องคการบรหารสวนจงหวด 1 แหง

เทศบาล 24 แหง คอ เทศบาลนครหาดใหญ เทศบาลนครสงขลา เทศบาลเมองสะเดา เทศบาลเมองบานพร และเทศบาลตำาบลพงลา ปาดงเบซาร ปรก ระโนด คอหงส ควนลง คลองแห พะตง นาทว กำาแพงเพชร นาสทอง บอตร สทงพระ สะบายอย จะนะ เทพา ควนเนยง สงหนคร สำานกขาม เขารปชาง และองคการบรหารสวนตำาบล 116 แหง

นอกจากนนยงมภาคเอกชน ภาควชาการ สอทองถน องคกรสาธารณะประโยชน ภาคประชาสงคม หนวยงานอสระ เชน สปสช. แผนสกว./สสส. แผนสขภาพ (สสส. สงขลา) ตำาบลตนแบบ (อสม.) รวมถงวธการทำางาน และศกยภาพของคนทำางาน

2. ปจจยทเกดจากคน/ชมชน

163

2.1 ความสมพนธของคนในชมชน (ณ เดอนธนวาคม 2549 จำานวน 1,312,625 คน แบงเปนชาย 641,931 คน คดเปนรอยละ 49.90 และหญงจำานวน 670,694 คน คดเปนรอยละ 50.10 จำานวนครวเรอน 383,621 ครวเรอน) ในลกษณะทจะเปนพนฐานรวมกนแกปญหาอบายมข ยาเสพตด ครอบครวแตกแยก

จะเหนไดวา ประชากรในจงหวดมหลายหลากกลมอาชพ กลมสงคม กลมวฒนธรรม และกลมเศรษฐกจทตางระดบกน คอมทงชนชนลาง ชนกลาง และชนสงในแงเศรษฐกจ มความหลากหลายทงดานเชอชาต ศาสนา อาชพ เพมมากขน และคาดวาจะมจำานวนเพมขนอก โดยเฉพาะกลมชาวพมาทตองประสบภยธรรมชาตรนแรง ซงจะเขามาอยในภาคเกษตรกรรมและอตสาหกรรมโรงงานเพมมากขนในอนาคตอนใกล

2.2 ระบบบรการสขภาพ ไดแก หลกประกนสขภาพ การใหบรการทางการแพทยการแพทยทางเลอก การพฒนาบคลากรทางสขภาพ

2.3 ทนทางสงคม อนไดแก เงน คน/เครอขาย การมสวนรวม ทรพยากรธรรมชาต วฒนธรรม/ประเพณ/ภมปญญา

ลกษณะภมเทศ หรอภมลกษณ ทประกอบดวยภเขา แมนำา ลำาคลอง ทราบ ปาไม และชายฝงทะเล ซงมทงทะเลสาบ และทะเลหลวง ปจจยเหลานไดเปนตวดงดดใหผคนเขามาตงรกราก โดยเฉพาะบรเวณปากนำา ทงปากทะเลสาบ และปากคลองนอยใหญ แลวคอยขยายตวขนไปตามสายนำา เชน สายคลองภม คลองอตะเภา คลองนาทบ คลองเทพา เปนตน ทเออตอการตดตอสอสารทางนำา ระหวางเมอง หรอชมชน ทางดานการคากบตางประเทศ สงขลามทะเล มลำานำา ลำาคลอง เปนเสนทางคมนาคม ทเออตอการทำาการคาระหวางประเทศมาชานาน โดยลงทนนอย คอลงทนเฉพาะการตอเรอ กสามารถเดนทาง และนำาผลผลตไปซอขายกนไดโดยงาย

ทำาใหสงขลาเปนสงคมพหเชอชาต และวฒนธรรมมายาวนาน กลมชาตพนธทมบทบาทอยในสงคมปจจบน กคอกลมชาตพนธทเคยมมาในอดต เชน กลมไทยเชอสายจน เชอสายมลาย และกลมฝรง ทเคยเขามาทำาธรกจการคาในอดต ปจจบนกลมเหลานกยงมบทบาทอย และเตบโตไปดวยกน แตกลมทมอทธพลสงสดปจจบนเปนคนไทยเชอสายจน และเชอชาตไทย และรองลงมาคอกลมเชอชาตมลายและกลมฝรงยโรป

ขณะเดยวกน สงขลากเปนผนำาทางดานธรกจการคา การลงทน ดานการศกษา ดานศาสนา ดานวฒนธรรมทองถน ดานการทองเทยว เมอมถนน รถไฟ ทะเล เชอมระหวางประเทศไทยกบประเทศมาเลเซย และมสนามบนนานาชาตขนทหาดใหญ กเทากบเปนการเชอมชองทางในการไปมาหาสระหวางกนไดงายขน ทำาการคาขายกนไดงายขน ประกอบกบสงขลายงมทรพยากรการทองเทยวทครบถวนสมบรณแหงหนงในโลก เหตปจจยเหลานคอทมาของความเจรญเตบโตของสงขลา และเปนจดสำาคญทเกดเปนเมองเลกเมองใหญขน

ดวยศกยภาพดงกลาวขางตน ทำาใหสงขลาเกดเมองใหญขน 2 เมองควบคกน คอ เมองสงขลา และเมองหาดใหญ โดยเมองสงขลาเปนศนยกลางการบรหารงานของภาครฐหรอราชการ

164

เปนศนยกลางการคมนาคมขนสงทางนำา มทาเรอนำาลก และทาเรอประมง และเมองหาดใหญซงเปนศนยกลางดานธรกจการคาและบนเทง เปนศนยกลางการคมนาคมขนสง ทงทางบกและทางอากาศ คอมทารถยนต รถไฟ และมทาอากาศยานนานาชาต

2.4 โครงสรางประชากร ไดแก ผสงอาย เดก/วยรน ผใหญ/วยแรงงาน ซงในอนาคตอนใกลมแนวโนมจะกลายเปนสงคมผสงอาย ขณะเดยวกน จากการทจงหวดสงขลาเปนศนยกลางดานธรกจ และทางการศกษาของภาคใต มการพฒนาดานการศกษาและการแพทยเตบโตโดดเดนมากกวาจงหวดอนๆในภาคใต ทำาใหเกดการอพยพยายถนของประชากรเขามาสจงหวดสงขลา สวนใหญมาจากจงหวดตางๆในภาคใต รองลงมาเปนภาคกลาง และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จากภาคเหนอมนอยทสด ในเขตเทศบาลนครหาดใหญมประชากรหนาแนนทสด

มลเหตของการอพยพยายถนเขามาม 2 ประการหลก คอ เพอการศกษา และเพอประกอบอาชพ เดกและเยาวชนสวนหนงอพยพเขามาศกษาในสถาบนการศกษา ซงมหลากหลายแขนงวชา และหลายระดบ ทงของภาครฐและเอกชน กระจายอยในเขตเทศบาลนครสงขลา และนครหาดใหญ จงเปนตวดงผสนใจการศกษา ทงเยาวชนและผตองการเพมวฒการศกษาอพยพเขาสจงหวดสงขลาจำานวนมาก ขณะเดยวกนดานการแพทยและพยาบาลกเตบโต เพราะมการผลตแพทยและพยาบาลไดเอง การใหบรการดานสขภาพกทำาไดดมศกยภาพมาก

ในอกมมหนงจงหวดสงขลา เปนศนยกลางดานธรกจ ทงดานอตสาหกรรมโรงงาน บรการ และอนๆ ประชากรรอบนอกเมองกดหรอตางจงหวดกด ตางอพยพยายถนเขามาสจงหวดสงขลา เพอประกอบอาชพและตงถนฐานอยในจงหวดสงขลา

2.5 พฤตกรรมการกน ใช อย ภายใตกระแสบรโภคนยมทำาใหสงคมเมองและชนบทมพฤตกรรมไมตางกนนก อนจะเปนผลนำามาสการเกดปญหาโรคเรอรง โรคทวไป เชน ความดน เบาหวาน อวน

2.6 สภาพทางเศรษฐกจ ไดแก อาชพ หนสน รายได การออม สวนหนงจากอาชพเกษตรกรรมตนนำาลดลง ปรมาณดานอตสาหกรรมเพมขน ประชากรภาคเกษตรจงตองละทงถนฐานทองไรทองนา เขาไปใชแรงงานในภาคอตสาหกรรม การบรการ และอตสาหกรรมโรงงานมากขน เพอใหมรายไดเพมขน ในขณะเดยวกน เมอคาครองชพสงขน กเปนมลเหตเกดปญหานาๆชนด

2.7 ความรวมมอของภาคพฒนาในพนทระดบตำาบล เชน อบต/สภาองคกรชมชน กำานน/ผใหญบาน สอ/เครอขายชมชน รร/วด/มสยด

2.8 การเมองทองถน การเลอกตงในแตละครงกระตนใหเกดความแตกแยก2.9 สงแวดลอม ไดแก โรงงาน โครงสรางพนฐาน ปาไม ดน นำา2.10 การเรยนร/การศกษา มระบบฐานขอมล การจดการ การประเมนผล2.11 สอชมชน ทงสอประเภท on line off line

165

3. ปจจยทเกดจากนโยบายภาครฐ ทลงมากระทบตอพนทและชมชน ไดแก นโยบายสาธารณะตางๆ ทงภาคเศรษฐกจ สงคม การเมอง เชน ทอกาซ/โรงไฟฟา ทาเรอนำาลก

4. เหตการณความไมสงบ 3 จงหวดชายแดนภาคใต ตงแตเกดความไมสงบขนใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต คอ ยะลา ปตตาน และนราธวาส และสวนหนงของจงหวดสงขลาดวยนน สงผลกระทบตอประชาชนโดยตรงทงเหตการณวางระเบด ทำารายชวต ทรพยสน สงขลาตองทำาหนาทรองรบการเคลอนยายของประชากรจำานวนมาก ทงเขามาเพอการศกษาและประกอบอาชพ รวมทงการตงถนฐานถาวร ในกลมผเคลอนยายดงกลาวน มทงกลมทางศาสนาและกลมอาชพ กลาวคอ มทงผนบถอศาสนาพทธและอสลาม และในทกสายอาชพ เขาสเมองและพนทรอบนอกเมอง รวมทงสถานศกษากมนกศกษาเพมขนอยางชดเจน สงผลใหเกดการแออด ทงดานทอยอาศย ดานการคมนาคม และในสถานศกษามากขน

ยทธศาสตรการสนบสนนกจกรรมสขภาพเชงประเดนจากตนทนเดมทมการขบเคลอนของเครอขายภาคประชาชนภายใตแผนสขภาพจงหวด

สงขลา มประเดนหลกทมความสำาคญสงและเปนทสนใจของภาคสวนตาง ๆ ในการขบเคลอนได มทงสน 4 กลมเนอหา รวม 14 ประเดน ไดแก

1 กลมเนอหาดานการจดระบบบรการสขภาพ ซงม 3 ประเดนยอยคอ• ประเดนการจดระบบบรการสขภาพของสถานบรการและหลกประกนสขภาพถวนหนา • ประเดนกองทนชมชนหรอกองทนออมทรพยทเอ อตอการสรางสขภาพ (ตอมา

เปลยนเปนการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงสสขภาวะองครวม)• ประเดนบทบาท อสม.กบการสรางเสรมสขภาพ

2 กลมเนอหาดานการสรางเสรมสขภาพตามกลมเปาหมาย ซงม 5 ประเดนยอยคอ• ประเดนการสงเสรมสขภาพเดกและเยาวชน• ประเดนการดแลผพการและผดอยโอกาส• ประเดนสขภาพวยแรงงาน: แรงงานนอกระบบ• ประเดนการสงเสรมสขภาพผสงอาย• ประเดนการสงเสรมสขภาพผบรโภค

3 กลมเนอหาดานปญหาสขภาพทเปนประเดนเฉพาะ ซงม 4 ประเดนยอยคอ• ประเดนเกษตรเพอสขภาพ และอาหารปลอดภย• ประเดนการปองกนและลดอบตเหตการจราจร• ประเดนการสรางสงแวดลอมทเออตอสขภาวะ• ประเดนวฒนธรรมกบการสรางสขภาพ

4 กลมกลไกการบรหารจดการและการหนนเสรม ซงม 2 ประเดนยอยคอ

166

• ประเดนการจดการขอมลขาวสารและความรดานสขภาพ• ประเดนการสอสารสาธารณะเพอสขภาพ

ทงนเพอใหมการดำาเนนงานทสอดคลองกบสถานการณ จงขอเสนอแนะประเดนเพมเตมไวดงน

1. ประเดนดานการกภย บรรเทาสาธารณภย สาธารณกศล สงคมสงเคราะห กจกรรมในดานนประกอบไปดวยประเดนการกภย บรรเทาสาธารณภย สาธารณกศล

สงคมสงเคราะห แมจะมความชวยเหลอมากมายจากหลายหนวยงานอยแลว แตสวนมากจะเนนการแกไขทปลายเหต เปนการบรรเทาทกข ชวยเหลอเจอจาน มกจะไมไดใหนำาหนกไปในทางการปองกน หรอการสรางความเขมแขงของชมชนใหดแลตนเอง

2. ประเดนสงเสรมสขภาพผหญงประเดนผหญงสงขลามการเปลยนแปลงไปจากเดมมาก สงคมเปดโอกาสใหผหญงกาวขน

มามบทบาทเกอบทกวงการ แมบางครงอาจจะมองไมเหนผหญงชดเจน แตผหญงมกจะแฝงตวอยเบองหลง ยงคงมปญหาอยบางในบางสวน เชนการพฒนาการศกษา พฒนาอาชพ ใหมรายได พงพาตวเองได ขณะเดยวกนในการกาวไปขางหนา ผหญงยงคงมความเปนแม ทจะตองเปนหลกในการดแลครอบครว ดแลลก พบวาผหญงยคใหมมปญหาซบซอนกวาอดตมาก มความเครยดสงขน และยงไมเหนองคกรใดทมความชดเจนในปญหาดานน

3. ประเดนสงเสรมการตอสชวตประกอบไปดวยประเดนปญหาดานความยากจน ความหวโหย ทอยอาศย และอาชพ เปนปญหาทมอยมาก กอใหเกดปญหาอนๆตามมา เชนปญหาดานทรพยากรมนษย และ

มกเกดวนเวยนเปนวงจรตอเนองประเดนความยากจน และความหวโหย พบวาสวนใหญเปนความชวยเหลอแบบ

สงคมสงเคราะห หากขาดอะไรทเปนวตถ สงของ เครองใช กจะนำาสงตางๆเหลานนไปมอบให ซงแกไขปญหาไดชวคราว เพยงระยะสน แตปญหายงคงมอย ยงขาดการใหความชวยเหลออยางจรงจงเพอเอาชนะปญหาอยางเดดขาด

ประเดนทอยอาศย มโครงการบานเอออาทรซงเปนโครงการชวยเหลอของรฐบาล แตชวยไมตรงกบปญหา คนทเดอดรอนจรง ตดปญหาเรองการขอสนเชอ สวนโครงการบานมนคง แกปญหาเจาะจงไปทชมชนแออดเปนสวนใหญ ผมรายไดนอยทไมไดอยในชมชนแออดจงยงไมไดรบความชวยเหลอ

ประเดนอาชพ เปนการสงเสรมอาชพตามกระแส เชนโครงการหนงตำาบลหนงผลตภณฑของรฐบาล ไมไดผลดงตนแบบทญปน เนองจากขาดความเขาใจ จงดำาเนนการผดวธ หนวยงานฝกอาชพของทางราชการ เชน สถาบนพฒนาฝมอแรงงานฯ สวนใหญสนบสนนอาชพทเหมาะกบผชาย เชนงานชางตางๆ สวนอาชพของผหญงมเพยงการเยบเสอผาในโรงงานอตสาหกรรม การนวดแผนโบราณ และ การทำาผาบาตก วชาทสอนมนอย ควรสอนอาชพทเปนอสระ และมการสง

167

เสรมดานการตลาด ทวทยาลยการอาชพหลวงประธานราษฏรนกร มการเปดอบรมอาชพระยะสน ในราคาถก ชวโมงละ 1 บาท แตไมไดสอนอยางตอเนอง ใชเวลาเรยนจรง 1 ภาคเรยน หรอประมาณ 4 เดอน และหนวยราชการบางหนวยสอนการทำาดอกไมเกลดปลา ซงเปนสนคาทมประโยชนนอย ไมสวย ไมเปนทยอมรบของตลาด จะตองปรบรปแบบใหมใหสวยงามและทนสมย

ประเดนการตอสชวตเปนเร องทตองทำาเปนระบบ ทำางานเชงรก เพราะแตละปญหามความเกยวพนกน จากปญหาทรพยากรธรรมชาตถกทำาลาย ผคนตองละทงอาชพเดมจากชนบทเขาสเมอง แตไมมทกษะพอทจะไปประกอบอาชพอน ทำาใหตองเปนคนตกงาน เมอไมมงาน กไมมเงน ยากจน หวโหย ไมมทอยอาศย เปนปญหาทงระบบ ตองมการพฒนาใหรจกพงตนเอง ปรบเปลยนคานยม สอนเรองการประกอบอาชพ การออม เศรษฐกจพอเพยง พฒนาจตใจ และหากสามารถทำางานในเชงปองกนได จะลดการเกดปญหาในอนาคตได

4. ประเดนการศกษา และศาสนาประกอบไปดวยประเดนการศกษา ศาสนา การพฒนามนษย การยกระดบจตใจ การเรยนร

ภมปญญาประเดนการศกษา การเรยนร มผทยงไมไดรบการศกษา แมมนโยบายใหเรยนฟรแลว แต

ในความเปนจรงยงมคาใชจายอนอกมาก ซงพอแมทมรายไดนอย กไมสามารถสงลกไปเรยนได สวนทนการศกษาทใหการสนบสนนในปจจบน มงแตเดกทเรยนเกง มความประพฤตด แตยากจน

ระบบการศกษามปญหา หลกสตรการศกษาไมสมบรณ ทงดานวชาการและคณธรรม จรยธรรม มความรแตไมมปญญา เนนใหความรเพอการแขงขนใหชนะ เดกตองไปเรยนกวดวชาเพมเตมจากนอกโรงเรยน สนเปลองคาใชจาย เสยเวลาการพฒนาทกษะดานอนๆ เดกมความเครยด เมอสอบไมได กฆาตวตายทเกดขนจากระบบแพคดออก สรางแรงกดดนใหเดก ขณะเดยวกนเดกกจะตดเกมส นนคอการศกษาไมไดสอนใหเดกรจกคด รจกเลอก โดยรวมแลวคอปญหาดานการศกษา

สวนครผสอน มงหวงหารายไดพเศษนอกเวลา สอนหนงสอไมเตมท และมคณภาพไมคอยดนก ผทมความรความสามารถมกสนใจประกอบอาชพอน ครจงไมอยในฐานะเปนแมพมพทด

ในดานการศกษานอกระบบ มหนวยงานการศกษานอกระบบ (กศน.) ทำาอยบาง สอนเดกทอยในชมชนแออด ซงทำาไดเพยงสวนนอย ขาดการสนบสนน การเรยนรนอกระบบมนอยมาก

ประเดนดานศาสนา สงคมยคใหมหางไกลจากศาสนา ไมไดใหความสำาคญ การพฒนาดานจตใจมนอย ขาดคณธรรม จรยธรรม เพราะกระแสวตถนยม จากการสมภาษณ หลายคนพดเรองการพฒนายกระดบจตใจ ซงเปนเรองทยาก และตองใชเวลา ในสงขลาแมจะมหลายศาสนาแตกไมสามารถนำาใหมการพฒนาทางดานจตใจขนมาใหอยในระดบทนาพอใจได ทางดานศาสนาเองกตดกระแสวตถนยมเชนกน เชนเนนการสรางวตถมงคลตางๆ

168

โดยรวมการศกษาและศาสนาอยในสถานการณไมด ตองปรบปรงระบบการเรยนการสอน และหลกสตรใหมความสมบรณทกดาน สรางบรรยากาศการเรยนรอยางสนกสนาน ปรบปรงหลกเกณฑการใหทนการศกษาใหชวยเหลอเดกทเรยนไมเกงดวย พฒนาครใหมคณภาพ ยกฐานะครใหมความมนคงในชวต มเกยรต เพอใหคนเกง คนฉลาดไดมาเปนคร สำาหรบผใหญใหมการจดการเรยนรในชมชน ใหรเทาทนขอมลทมผลกระทบกบชวตของคนในชมชน สรางกระบวนการเรยนร ใหสามารถวเคราะหสงตางๆได

5. ประเดนสงเสรมสวสดการชมชนมการดำาเนนการในดานนกนมาก สงขลาเปนศนยรวมของกลมออมทรพย สามารถยก

ระดบนำามาสการพงตนเองของชมชน6. ประเดนตอตานยาเสพตดประกอบไปดวยประเดนดานบหร สรา ยาเสพตดสถานการณยาเสพตดของสงขลายงนาเปนหวง เปนทางผานของยาเสพตด มการระบาด

ในกลมวยรน ตามชมชนแออด มสงเสพตดไปขายในโรงเรยน ระบาดในสถานบนเทง และมการใชยาเสพตดในกลมผใชแรงงาน และกลมแรงงานขามชาต

ความชวยเหลออยางเดนชดและยนยาวในดานนของสงขลาเกอบจะไมมเลย มเพยงศนยบำาบดยาเสพตดสงขลา กลมผใชยาเสพตดซงมสำานกงานอยทจงหวดสตล นอกจากนนจะปะปนไปกบประเดนอนๆ เชนประเดนเดก ประเดนแรงงาน เปนตน สวนใหญยอมรบวามปญหา แตไมเขาไปทำา เพราะเปนเรองยาก ซบซอน เปนเรองทมผลประโยชนอย อาจไดรบอนตรายได มเพยงการรณรงคตอตานยาเสพตด สรางภมคมกน สรางจตสำานกใหเดก ใหพอ แม และใหชวยกนสอดสองดแล

7. ประเดนจตอาสาเพอความดงามประกอบไปดวยประเดนการสงเสรมใหทำาความด ยกยองคนด ตนแบบคนด อาสาสมคร

และจตอาสามองคกรททำาอยคอ “คนดศรสงขลา” ของมลนธเรารกสงขลา เฉลมพระเกยรต มจด

ประสงคทด แตการทำาใหไดผลจรงๆ ทำาไดยาก เพราะการดำารงชวตในสงคมปจจบนเปลยนแปลงไป การสงเสรมใหคนทำาด กลายเปนประเดนรองลงไป และสวนหนงคนไทย จะรสกขดเขนในการยกยองคนทำาด การใหเกยรตกนจงมนอย ไมสงเสรมผทำาความด

ดานอาสาสมครและจตอาสา มอยนอยมากในสงคมสงขลา มกทำาตามกระแสสงคม เปนการใหความชวยเหลอเพอสรางบารม ชอเสยง ความมหนามตาในสงคมใหแกตนเอง และอกสวนหนงใหความชวยเหลอแบบเงยบๆ

8. ประเดนสงเสรมการทองเทยว และกฬาประกอบไปดวยประเดนการทองเทยว และกฬา เพอพฒนาคณภาพชวต และเศรษฐกจ

169

ททำาอยคอ สมาพนธธรกจการทองเทยว แตเปนการจดในเมอง นำาเอาเรองของการทองเทยวและกฬามาเปนตวกระตนเศรษฐกจเพอเพมรายได ซงเนนแตในเมองเปนหลก มการทำามากแตทำาเฉพาะในเมอง ไมมการกระจายไปสชนบทรอบนอก

ความชวยเหลอมนอย ควรทำาใหมากขน ใหบอยขน และมการกระจายไปหลายๆ ท หลายๆ จด เพอสงเสรมการทองเทยวและกฬา เพอใหเศรษฐกจมการกระจายตว

9. ประเดนสงเสรมสทธมนษยชนประกอบไปดวยประเดนการปกปองสทธมนษยชน ชมชน ในดานตางๆคนสงขลายงมองไมเหนความสำาคญ ไมใหความสนใจและโดยรวมกไมมเร องของการกดข

ขมเหงเกดขน ยกเวนในเรองทเปนโครงการขนาดใหญของรฐทลงมาทำาในพนทจงหวดสงขลา ซงมผลกระทบทางดานสงแวดลอม มการละเมดสทธไมไดมการขอความคดเหนกอนทจะทำา ทงทเปนโครงการททำาใหผอาศยอยในบรเวณทตงโครงการนนๆ เดอดรอน ซงความชวยเหลอทางดานนมนอยมาก มกตอสเฉพาะกลม อยางโดดเดยว และสวนใหญกมกคดวาไมเปนไรตามนสยการประนประนอม

ประเดนดานนยงคงมปญหาอยแตมผสนใจทำาในเรองนนอยมาก ทงทมการละเมดอยเปนประจำาโดยเฉพาะสทธมนษยชนของชมชนของโครงการขนาดใหญ นอกจากนยงมการละเมดสทธของผนบถอศาสนาอสลาม สรางสถานบนเทงในชมชนทอยของผนบถอศาสนาอสลาม เชน เปดขายเหลาในชมชน

10. ประเดนสรางพนทสาธารณะมการเสนอวาเพอฟนสถาบนครอบครว จะตองมพนทสาธารณะ เชนวด เพอใหไดมาดำาเนน

กจกรรมรวมกน พนทสาธารณะมอยแลวมากบางนอยบาง มชมรมคนรกเมองหาดใหญทำากจกรรม “รมรน

บนลานเมอง” ทกเดอน ซงอยในวงแคบๆ ไมมการตนตว กจกรรมตางๆในพนทสาธารณะยงมนอย การชวยเหลอในเรองของความปลอดภย ยงไมคอยม ขาดกจกรรมทจะดงคนเขาไปรวมกจกรรม สวนใหญเปนกจกรรมตามเทศกาลตางๆ เชน เวยนเทยน ลอยกระทง ถวายเทยนพรรษา มบางเชน วดคลองแห ทมกจกรรมคอนขางบอย มกเปนการทำาบญโดยทวไปเพอปฏบตศาสนกจแลวกกลบ ไมไดเปนการทำากจกรรมรวมกนทางดานสงคม

ลำาดบความสำาคญของปญหาสขภาวะจงหวดสงขลาจากการประชมกลมแกนนำาภาคประชาชน หนวยงาน และลำาดบความสำาคญโดยกำาหนด

เกณฑ ไดแก ขนาดของปญหา ความรายแรงของปญหา ความยากงายในการแกปญหาน และปฎกรยาของชมชนตอปญหาน ไดผลสรปตามลำาดบดงน

1. ไฟใตจาก 3 จงหวดชายแดนภาคใต2. อาชญากรรมยาเสพตดและอบายมข

170

3. สงแวดลอมทเออตอสขภาพ (นำาทวม นำาเสย พลงงาน แผนดนถลม การกดเซาะตลง)4. การศกษาและศาสนา5. เกษตรและอาหารเพอสขภาพ6. สขภาพผบรโภค7. โรคทางสาธารณสข(โรคแทรกซอนในการตงครรภ การเจบครรภ การคลอด ระยะหลงค

ลอด โรคความดน เบาหวาน โรคทเกยวของกบระบบหายใจ อบตเหต)8. สงคมไมไดอยบนฐานคดเศรษฐกจพอเพยง9.ระบบบรการสขภาพและหลกประกนสขภาพถวนหนา10. สขภาพเดกและเยาวชน11. การพฒนาบคลากรทางสาธารณสข12. สขภาพแรงงานฯ13. การมสวนรวมในการกำาหนดนโยบายสาธารณะทกระทบตอสขภาพ14. สขภาพผหญง15. สขภาพผพการ16. การกภย บรรเทาสาธารณภย จตสาธารณะ17. วฒนธรรมทเออตอสขภาพ18. สขภาพผสงอาย

171