จริยธรรมผู้บริหารสถานศึกษา Code of Ethics for School ...€¦ · 9 คน ผล ... เจตคติที่ดี คุณธรรม

จรยธรรมผบรหารสถานศกษา Code of Ethics for School Administrators

อาคม มากมทรพย* Arkom Makmeesab*

*ปรญญาเอกปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร *Doctor Of Philosophy (Educational Administration), Faculty of Education, Silpakorn University.*Email: [email protected]

305ปท 28 ฉบบท 87 กรกฎาคม - กนยายน 2557

สทธปรทศน

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษา 1. องคประกอบจรยธรรมผ บรหารสถานศกษา 2. ผลการยนยนจรยธรรมผบรหารสถานศกษา ประชากร ไดแก ผอ�านวยการโรงเรยน โรงเรยนทเปดสอนระดบมธยมศกษา ตอนปลาย สงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จ�านวน 2,361 คน กลมตวอยาง คอ ผอ�านวยการโรงเรยน จ�านวน 331 คน เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบวเคราะหเอกสาร แบบสมภาษณแบบไมมโครงสราง และแบบสอบถามเกยวกบจรยธรรมผบรหารสถานศกษา สถตทใชในการวจย ไดแก คาความถ คารอยละ คามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหองคประกอบและการวเคราะหเนอหา และการประชมอางองผทรงคณวฒ โดยผทรงคณวฒทเปนผบรหารสถานศกษาจากโรงเรยนทจดการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทมคณวฒระดบดษฎบณฑต จ�านวน 9 คน ผลการวจย พบวา 1.องคประกอบจรยธรรมผบรหารสถานศกษา ประกอบดวย องคประกอบ 11 ดาน ไดแก 1. ดานความเมตตา กรณา 2. ดานกลยาณมตร 3. ดานธรรมาภบาล 4. ดานความยตธรรม 5. ดานความซอสตย 6. ดานการบงคบตนเอง 7. ดานความมเหตผล 8. ดานการเปนผน�า 9. ดานการปกครอง 10. ดานความมวนย และ11. ดานความรบผดชอบ 2. จรยธรรมผบรหารสถานศกษาประกอบดวยองคประกอบทส�าคญ จ�านวน 11 ดานมความเปนไปได ถกตอง เหมาะสม และสามารถน�าไปใชประโยชนไดสอดคลองกบกรอบแนวคดทฤษฎของการวจย

ค�ำส�ำคญ: จรยธรรม ผบรหารสถานศกษา

Vol.28 No.87 July - September 2014

SUTHIPARITHAT306

Abstract

The purposes of this research were 1. to find the components of code of ethics for school administrator and 2. to confirmed the code of ethics for school administrators.The population were school administrators of secondary schools under the office of basic education with the total of 2,361 people.The samples of this research were school administrators of secondary schools in Thailand with the total of 331 respondents. The research instruments were document analysis form, the unstructured interview, and a questionnaire regarding code of ethics for school administrators. The statistics used for analyzing the data were frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation, factor analysis, and content analysis. Nine experts who graduated in Ph.D. and as the secondary school administrators were invited to confirm the code of ethics for school administrators. The findings of this research were as follow : 1. The components of code of ethics for school administrators consisted of 11 components : 1. Benevolence, 2. Good friend, 3. Good governance, 4. Justice, 5. Honesty, 6. Self-discipline, 7. Reason, 8. Leadership, 9. Governance, 10. Discipline and 11. Responsibility. 2. Code of ethics for school administrator consisted of 11 components were found possible, accurate, appropriate, and practical in compliance with the research conceptual frameworks.

Keywords: Ethics, School Administrators



บทน�ำ พระราชบญญตระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ.2547 มาตรา 79 ระบไววา ใหผบงคบบญชาปฏบตตนเปนตวอยางทดแกผใตบงคบบญชา เพอใหมความร ทกษะ เจตคตทด คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพท เหมาะสม ในอนท จะท� า ให เ กดประสทธภาพ ประสทธผล และความกาวหนาแกราชการ การบรหารจดการศกษาของผบรหารสถานศกษาจะตองเกดผลทงงานทรบผดชอบและไดความรวมมอจากผรวมงาน ซงผบรหารจะตองใชทงศาสตรและศลปในการบรหารงาน นอกจากน มาตรา 80 ยงระบวา ใหมการพฒนาขาราชการครและบคลากรทางการศกษา กอนแตงตงใหด�ารงต�าแหนงบางต�าแหนง และบางวทยฐานะ เพอเพมพนความร ทกษะ เจตคตทด คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ ทเหมาะสม จากสภาพปจจบน ขอมลจากการประชมคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา พบวาเรองรองทกขรองเรยนของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาทพบมากทสด 3 อนดบแรกคอ การจางท�าผลงานทางวชาการเพอขอมและเลอนวทยฐานะ การเลอนขนเงนเดอน และการแตงตงโยกยาย (ส�านกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา,2555)การทผบรหารสถานศกษามคณธรรมจรยธรรมทด จะเปนทยอมรบนบถอแกผรวมงานหรอผใตบงคบบญชา ท�าใหเกดขวญและก�าลงใจ รสกมความมนคงในการปฏบตงาน สงผลใหการปฏบตงานมประสทธภาพ ผบรหารโรงเรยนควรมคณธรรมจรยธรรมในเรองตอไปนเปนพนฐาน คอ 1. มเมตตา กรณา ตอผรวมงานและผอน 2. มความเสยสละ เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน 3. ไมเอารดเอาเปรยบผรวมงาน 4.มความ

ยตธรรม มเหตผล และวางตว เปนกลาง อยางสม�าเสมอ 5. มความรกและหวงใยผรวมงาน และ 6. ประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกผรวมงานและผอน การปฏบตตนใหมคณธรรม จรยธรรมของผบรหารสถานศกษา มความส�าคญตอการบรหารงาน ในองคการเปนอยางมาก เพราะสามารถสรางศรทธา การยอมรบนบถอ และเปนตวอยางทดแกผใตบงคบบญชา และ คนในสงคม อกทง ยอมกอใหเกดความพงพอใจในการปฏบตงานของบคลากร สามารถจงใจใหผใตบงคบบญชายนดปฏบตงานดวยความเตมใจ และเตมความสามารถ จนเกดความสามคค รกใคร ปรองดอง ผบรหารทดควรตระหนกอยเสมอวา การบรหารงานนน นอกจากตองมหลกในการท�างาน โดยยดหลกกฎหมาย ระเบยบ ค�าสงธรรมเนยมและประเพณปฏบตแลว ผบรหารยงตองมคณธรรม ในการครองตน ครองคน และครองงาน ตามสภาพและวฒนธรรมของสงคมนนๆ โรงเรยนทประสบผลส�าเรจในการจดการศกษา นอกจากจะเกดจาก ตวคร นกเรยน วธการสอนแลว ผบรหารจะตองมความรความสามารถในการบรหาร โดยใชทรพยากรทมอยอยางจ�ากดใหไดประโยชนสงสดตอการจดกจกรรมการเรยนการสอน ผบรหารสถานศกษาจะตองเพยบพรอมดวยคณสมบตตางๆ เชน มความรความเขาใจ มทกษะการบรหาร มคณธรรม มจรยธรรมทงดงามจะตองยดมนในระเบยบครสภาวาดวยจรยธรรมของคร (วรยา ชนวรรโณ,2546,น.174) ผ วจยจงสนใจทจะศกษา เกยวกบจรยธรรมผบรหารสถานศกษา ในฐานะทผบรหารสถานศกษาเปนบคคลส�าคญในการจดการศกษา พฒนาการศกษาในหนวยงาน โดยเปนผก�าหนดนโยบาย วางแผน และด�าเนนการ เปนแบบอยาง


SUTHIPARITHAT308

แกผใตบงคบบญชาทปฏบตงานรวมกน จนท�าใหเกดผลส�าเรจ จงจ�าเปนตองเปนผมจรยธรรมตามเกณฑ ทก�าหนด และเปนทยอมรบของสงคมวาเปนแบบอยางทดแกผทเกยวของ

วตถประสงคกำรวจย1. เพอทราบองคประกอบจรยธรรมผบรหาร

สถานศกษา2. เพอทราบผลการยนยนจรยธรรมผบรหาร

สถานศกษา

แนวคดและวรรณกรรมทเกยวของ จรยธรรม หมายถง ธรรมท เป นขอประพฤต ศลธรรมอนด ตามธรรมเนยมยโรป อาจเรยกจรยธรรมวา Moral Philosophy หลกจรยธรรม คอ ธรรมทเปนขอประพฤตปฏบต ศลธรรม กฎ ศลธรรม(ราชบณฑตยสถาน, 2556,น.303) จรยธรรม เปนกฎส�าหรบการประเมนพฤตกรรมและถอวาการตดสนทางจรยธรรมเปนกระบวนการตดสนใจเกยวกบความถกผดของการกระท�าตามกฎเกณฑตาง ๆ ซงเกดขนดวยการไตรตรองจากการเรยนรดวยการสงเกต การบอกเล าและประสบการณ ต าง ๆ (Bandura, 2013,p.24) ส�านกงานเลขาธการครสภาไดใหความหมายของผบรหารสถานศกษาวา หมายถง บคคลซงปฏบตงานในต�าแหนงผ บรหารสถานศกษาภายในเขตพนทการศกษาและสถานศกษาอน ทจดการศกษาปฐมวย ขนพนฐาน และอดมศกษาต�ากวาปรญญาทงของรฐและเอกชน (ส�านกงานเลขาธการครสภา, 2549,น.115)จรยธรรมของผบรหาร หมายถง การประพฤตปฏบตใหเกดคณงามความดละเวนการท�าความชวทงปวง เปยมดวยความเมตตา กรณา ยตธรรม ขยนหมนเพยร รบผดชอบรกษาเกยรต ศกดศรของ

ความเปนครไมใหเสอมเสย เปนแบบอยางทดแกคร และศษย ซงคณสมบตเหลานควรทผบรหารจะเสรมสรางใหมขนในตนเองเพอการท�างานใหประสบผลส�าเรจอยางมประสทธภาพ(สทธศกด ขนนาแกว, 2550,น.40) จรยธรรม มความส�าคญและเปนสงทจ�าเปนส�าหรบมนษยมาก เพราะจรยธรรมเปนทงธรรมชาตและเกยวของกบพฤตกรรมของมนษย ซงเปนทยอมรบวา จรยธรรมทดจะเปนปจจยพนฐานทจะชวยใหสงคมมความสขสงบ และพฒนาไปอยางมระบบ จรยธรรมทดจะเปนปจจยพนฐานในการเออประโยชนใหกบธรรมชาต ท�าใหมนษยสามารถมชวตไดอยางมความสข จรยธรรมเปนเครองมอก�าหนดหลกปฏบตการในการด�ารงชวต เปนแนวทางใหอย ร วมกนอยางสงบเรยบรอย ประกอบดวยองคประกอบดงตอไปน 1. ระเบยบวนย เปนองคประกอบทส�าคญยง สงคมทขาดกฎเกณฑ ทกคนสามารถท�าทกอยางไดตามอ�าเภอใจ ยอมเดอดรอนระส�าระสาย ขาดผน�า ผตามขาดระบบทกระชบความเขาใจ เปนแบบแผนใหยดปฏบต การหยอนระเบยบวนยท�าใหเกดการละเมดสทธและหนาทตามบทบาทของแตละบคคล ชาตใด ไร ระเบยบวนยยอมยากทจะพฒนาไปไดทดเทยมชาตอน จงควรประพฤตตามจารตประเพณของสงคม 2. สงคมควรรวมกล มกนประกอบกจกรรมอยางมระเบยบแบบแผนกอใหเกดขนบธรรมเนยมทดงาม มวฒนธรรมอนเปนความมระเบยบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนเปนกลมชนทขยายวงกวาง เรยกวา สงคม 3. อสรเสร ความมส�านกในมโนธรรมทพฒนาเปนล�าดบ กอใหเกดความอสระ สามารถด�ารงชวตตามสงทไดเรยนรจากการศกษา และประสบการณในชวตมความสขอยในระเบยบวนยและสงคมของตนเปนคานยมสงสดทคนไดรบการ



ขดเกลาแลวสามารถบ�าเพญตนตามเสรภาพ เฉพาะตนไดอยางอสระ สามารถปกครอบตนเองและชกน�าตนเองไดอย ในท�านองครองธรรม (ประภาศร สหอ�าไพ, 2535,น.48) ทฤษฏตนไมจรยธรรม ไดสรปผลการวจยคนไทยไววาคนไทยทมพฤตกรรมของคนดและคนเกงนน มลกษณะทางจตทส�าคญ 8 ประการ คอ 1. การเปนคนทเหนแกสวนรวมมากวาทจะเหนแกสวนตวหรอพวกพอง (เหตอนาคตและควบคมตนเอง) 2. การเปนคนทสามารถคาดการณไกล และรจกบงคบตนเองได (มงอนาคตและควบคมตนเอง) 3. เปนผทเชอวา ท�าดไดด (ความเชออ�านาจในคน) 4. มความวรยะอตสาหะ ฝาฟนอปสรรค จนเกดผลส�าเรจตามเปาหมาย (แรงจงใฝสมฤทธสง) 5. มความพอใจและเหนความส�าคญของความดงาม เหนโทษความชวรายตาง ๆ (ทศนคต คณธรรม คานยม ทเกยวของกบพฤตกรรมนน และสถานการณทจะกระท�านน) 6. ความเฉลยวฉลาด สามารถเขาใจและคดในระดบนามธรรม 7. รจกเอาใจเขามาใสใจเรา มประสบการณทางสงคมสง และ 8. มสขภาพจตด มความวตกกงวลนอย หรอประมาณทเหมาะสมกบเหตการณ จตลกษณะทง 8 ประการทเปนล�าตนและรากของตนไม ท�าใหเกดดอกและผลของตนไมซงหมายถงพฤตกรรมการเปนคนด และคนเกง (ดวงเดอน พนธมนาวน, 2544,น.124) แนวคดในการประเมนผ บรหารสถานศกษาดานคณธรรมจรยธรรม และเปนแบบอยางทด โดยเหนวาการประเมนตองอาศยการตดตามและประเมนจากความคดเหนของบคคลหลายกลมทมตอพฤตกรรมหรอการแสดงออกของผบรหารเอง โดยก�าหนดตวชวดออกเปน 8 ประเดน ไดแก 1. การอทศตนใหกบการปฏบตงานในสถานศกษาอยางตอเนอง 2. การมเมตตา กรณา 3. การมความรบผดชอบตอหนาทการงาน 4. การมความ

ยตธรรม 5. การมความซอสตย 6. การเปนทยอมรบของครผใตบงคบบญชาและนกเรยน 7. การครองตนดไมดเปนหนสนพนตว 8. การไมเกยวของกบอบายมข (สวมล ตรกานนท, 2545,น.5) ความส�าคญและประโยชนของจรยธรรม ดงน 1. จรยธรรมเปนรากฐานอนส�าคญแหงความเจรญรงเรอง ความมนคงและความสงบสขของปจเจกชน สงคมและประเทศชาตอยางยง ทงนควรจะสงเสรมประชาชน ใหมจรยธรรม เปนอนดบแรกเพอเปนแกนกลางของการพฒนาดานอน ๆ ทงเศรษฐกจ การศกษา การเมอง การปกครอง การพฒนาทขาดหลกจรยธรรมเปนหลกยดยอมเกดผลรายมากกวาผลด เพราะผมความรแตขาดหลกจรยธรรมยอมกอความเสอมเสยไดมากกวาผดอยความร 2. การพฒนาบานเมอง ตองพฒนาจตใจคนกอนหรออยางนอยกใหพรอมกนไปกบการพฒนา ตองพฒนาจตใจคนกอน หรออยางนอยกใหพรอมกนไปกบการพฒนาเศรษฐกจ สงคมการศกษาวชาการอน ๆ เพราะการพฒนาทไมมจรยธรรมเปนแกนน�านนจะสญเปลาและเกดผลเสยเป นอนมาก ท�าให บคคลล มในวตถและอบายมขมากขนคนในสงคมละเลยจรยธรรม กอบโกยทรพยสนไวเปนประโยชนสวนตวมากเกนไปขาดความเมตตาปราณ แลงน�าใจในการด�าเนนชวต 3. จรยธรรม มไดหมายถง ถอศล เขาวด จ�าศลภาวนาโดยไมท�าประโยชนใหสงคม แตจรยธรรมหมายถง ความประพฤตการกระท�าและความคดทถกตองเหมาะสมท�าหนาทของตนอยางถกตอง เวนสงทควรเวนท�าในสงทควรท�าดวยความฉลาดรอบครอบ ดงนน จรยธรรม จงเปนสงทจ�าเปนและมคณคาส�าหรบทกคน ทกวชาชพ ทกสงคม สงคมจะอยรอดไดกดวยจรยธรรม 4. การทจรต คดโกง การเบยดเบยนกนในรปแบบตาง ๆ อนเปนเหตใหสงคม เสอมโทรมมสาเหตมาจากการขาดจรยธรรม


SUTHIPARITHAT310

ของคนในสงคม ทรพยากรธรรมชาตในโลกนนาจะพอเลยงชาวโลกไปไดอกนาน ถาชาวโลกชวยกนและละทงความละโมบโลภมากแลวมามชวตอย อยางเรยบงายชวยกนสรางสรรคสงคม ยดเอาจรยธรรมเปนแนวทางในการด�าเนนชวต (วศน อนทสระ, 2541,น.6-9) งานวจยทเกยวของ งานวจยในประเทศ ไดแก การศกษาดานการปฏบตตนตามคณธรรมจรยธรรมของผบรหารสถานศกษา ส�านกงานเขตพนทการศกษาชยภม เขต 3 ผลการวจย พบวา ความสมพนธระหวางความคดเหนของครผสอนและกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พบวา มความสมพนธกนในทางบวกคอนขางสง ขาราชการครและกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน มความคดเหนวาการปฏบตตนตามคณธรรมจรยธรรมของผบรหารสถานศกษา โดยภาพรวมเหนวาอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา มความคดเหนอยในระดบมาก ทกดาน ดานทมคาเฉลยสงสดคอ ดานคณธรรมจรยธรรมในการครองงาน ดานทมคาเฉลยรองลงมาคอ ดานคณธรรมจรยธรรมในการครองคน และคณธรรมจรยธรรมในการครองตน ตามล�าดบซอสตยสจรตตอหนาท สวนปองกนรกษาชอเสยงของสถาบนและประชาสมพนธให ผ อนเขาใจในทางทถกตอง ปฏบตงานโดยยดกฎหมาย ระเบยบ แบบแผนและนโยบายหนวยงาน ยดหลกประชาธปไตยในการท�างาน คอม คาระธรรม สามคคธรรม ปญญาธรรม และ มคาเฉลยต�าสด คอ มอบหมายงานใหผใตบงคบบญชาไดอยางเหมาะสม เปรยบเทยบการปฏบตตนตามคณธรรมจรยธรรมของผ บรหารสถานศกษาระหวางขาราชการครกบกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พบวา ขาราชการครและกรรมการสถานศกษา ขนพนฐานเหนว าการปฏบตตนตามคณธรรมจรยธรรมของผบรหารสถานศกษา โดย

ภาพรวมไมมความแตกตางกน ผลการเปรยบเทยบการปฏบตตนตามคณธรรมจรยธรรมของผบรหารสถานศกษา ตามความคดเหนระหวางขาราชการครกบกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ดานคณธรรมจรยธรรมในการครองตน ครองคน และครองงาน ไมมความแตกตางกน (ปรชา อยภกด, 2551) การศกษาพฤตกรรมดานจรยธรรมของ ผ บรหารโรงเรยนสงกดส�านกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 ผลการวจยพบวา พฤตกรรมผบรหารโรงเรยนสงกดส�านกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 จ�าแนกตามอาย วฒการศกษา และสถานทตงของโรงเรยน โดยรวม อยในระดบมาก คอยดหลกการปฏบตตามกฎเกณฑ หรอกฎหมายของสงคม ผบรหารทมอายและวฒการศกษาตางกน มพฤตกรรมดานจรยธรรมแตกตางกนอยางไมมนยส�าคญทางสถต โรงเรยนมสถานทตงตางกน มพฤตกรรมดานจรยธรรมแตกตางกนอยางไมมนยส�าคญทางสถต โรงเรยนทมสถานทตงตางกน ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมดานจรยธรรมแตกตาง กนอยางไมมนยส�าคญทางสถต เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานความเมตตากรณาแตกตางกน โดยพฤตกรรมดานจรยธรรมผ บรหารโรงเรยนสงกดอ�าเภอบานบงและอ�าเภอเมองสงกวาอ�าเภอหนองใหญ (สทธศกด ขนนาแกว, 2550) และการศกษาจรยธรรมของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา อ�าเภอเมอง จงหวดขอนแกน ในจรยธรรมทง 3 ดานเรยงล�าดบคอ จรยธรรมดานสงคม จรยธรรมดานวชาชพ และจรยธรรมดานคณลกษณะสวนตว จรยธรรมด านสงคม ผ บรหารมความเป นประชาธปไตย อยในอนดบแรก รองลงมา คอ ความสามคค และอนดบสดทายคอ การชวยเหลอผอน จรยธรรมดานวชาชพ ผบรหารมอดมการณในวชาชพเปนอนดบแรก รองลงมาคอ ความรบ ผดชอบ และการยดหลกความถกตองจดอยใน



อนดบสดทาย สวนจรยธรรมดานคณลกษณะสวนตว อนดบแรกไดแก ความเสยสละ รองลงมาคอ ความจรงใจ และการควบคมอารมณอยในอนดบสดทาย จากผลการศกษา พบวา ผบรหารโรงเรยน และครผ สอน มความคดเหนตอจรยธรรมของ ผบรหารโรงเรยน ดานคณลกษณะสวนตวอยในล�าดบสดทาย โดยเฉพาะอยางยง คอ การควบคมอารมณ ดงนน ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาควรน�าไปพจารณาในการพฒนาตนเองซงจะเปนผลดตอตวผบรหารเองตลอดจนเพอนรวมงาน สงคม และประเทศชาตตอไป (ทศณ นชนวลรตน, 2550) ดานงานวจยตางประเทศ ไดแก การศกษาเชงคณภาพของความสมพนธระหวางทฤษฎและการปฏบตของการเปนผน�าทางศลธรรมในการบรหารการศกษาของโรงเรยน โดยการตรวจสอบความเข าใจและความร สกของการเปนผ น�าคณธรรมดวยวธการแบบใหม ผานการส�ารวจภาคสนามงานวฒนธรรมของโรงเรยน ศกษาแรงบนดาลใจในชวงหนงป การศกษา ตามหลกวฒนธรรมของวถชวต ทสอดคลองกบหลกของโรงเรยน ตามมมมองทเปรยบเทยบกบการรบรของสมาชกทเลอกโดยมลนธครผปกครองและนกเรยน การศกษาเนนการวดพฤตกรรมดานคณธรรมของศาสนา ทสอดคลองกบสภาพปจจบนของสงคม โดยกลาววา ค�าสอนจรยธรรมเปนเรองของความศรทธาและโอกาสซงเป นพฤตกรรมโดยสงบ วทยานพนธน พบวา 1. ผน�าทแทจรงคอความเปนผน�าทางศลธรรม 2.ผน�าใชความเปนผน�าก�าหนดแนวทางการจดการทม เพอความส�าเรจของภารกจความทาทาย โดยใชศลธรรมเชอมโยงในการท�างานไดอยางมประสทธภาพ และไมเชอถอสงทงมงาย อกทงยงสรางแรงบนดาลใจจากความกระตอรอรน ความมงมนและความเสยสละแกองคกร ผลกระทบจากความไมสอดคลองกบจตวญญาณจรยธรรม

ของผศรทธา จะมผลตอการท�างานเปนทม และความศรทธา ท�าใหเกดแรงบนดาลใจจากวธการตดสนใจ และการแกไขความขดแยงโดยการใหค�าปรกษาแบบใหม (Davis, 2013) และ งานวจยเกยวกบศกษาผลการวเคราะหปญหาการจดการศกษาในดานจรยธรรมของผบรหารกบผทปฏบตตามนโยบายของโรงเรยนและวทยาลย ทมลกษณะ คลายคลงกนระหวางโรงเรยนทจดการศกษาโดยเนนจรยธรรม คานยม กบโรงเรยนทไมใหความส�าคญ โดยวทยานพนธฉบบน กลาวถง ความสนใจของโรงเรยนทจดการเรยนการสอน และ การบรหารการศกษา โดยเนนจรยธรรมของครผสอนและการปฏบตตามนโยบายอยางไร ซงอาจมขอจ�ากดดานความเชอทางจรยธรรมทจะถกน�าเขา สวธการวจย ในการส�ารวจความเชอทางจรยธรรมของคร ทขดแยงกบดานการบรหารจดการ เมอเปรยบเทยบกบการบรหารจดการโดยใชเครองมอ Ethnographic จากการใชกลมตวอยาง จากครในโรงเรยนมธยมและ วทยาลย โดยใชวธการศกษาเพมเตมเชงคณภาพ เชน การสมภาษณ และ discussion กบ ผเกยวของกบแบบสอบถามทสรางขนบนพนฐานของปญหาจรยธรรม ทเปนผลมาจากการปฏบตงานในโรงเรยน และสวนทกลมครเหนวาส�าคญ ในการเขาใจระบบการท�างานของผบรหารทม จรยธรรมในโรงเรยน โดย ผลการวจยพบวา มความเปนไปไดของการแกปญหาเชงประจกษ ตามกลยทธทส�าคญ เชน เทคนคการวเคราะหความจรงเพอแกไขสภาพปจจบนปญหาของโรงเรยน ซงผลการวจยยอมรบความเทยงตรงของเครองมอดงกลาว (Vertigan,2013) สรป จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ พบวา การศกษาจรยธรรมของผบรหารสถานศกษา มความส�าคญในการเปนผ บรหารสถานศกษาอยางมาก โดยเปนแนวทางส�าคญทจะ


SUTHIPARITHAT312

พฒนาและ ปรบปรงพฤตกรรมของผบรหารสถานศกษาใหมคณลกษณะของผบรหารทดในทก ๆ ดาน เชน การมคณธรรม จรยธรรม ความยตธรรม ความซอสตย ความรบผดชอบ และบคลกภาพทด ซงจะมผลตอการยอมรบของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา และผทเกยวของ ท�าใหเกดความเชอถอศรทธาตอการบรหารงาน ผรวมงานสามารถปฏบตตามดวยความพงพอใจ เปนทยอมรบของสงคม และองคการหรอหนวยงาน ตาง ๆ สงผลใหสถานศกษามการพฒนาเจรญกาวหนา สมดงเจตนารมณของทางราชการ ทต อ ง ก า ร ผล ขอ งก า รบ ร ห า ร ง านอ ย า ง มประสทธภาพและเกดประสทธผล ทมคณภาพตอการจดการศกษาตอไป วธกำรด�ำเนนงำนวจย ขนตอนกำรด�ำเนนกำรวจย เพอใหการวจยด�าเนนการเปนไปตามระเบยบวธวจยและสอดคลองกบวตถประสงคของการวจยทก�าหนดไว ผวจยจงไดก�าหนดขนตอนการด�าเนนการวจยไว 3 ขนตอน ดงน กำรจดเตรยมโครงกำรวจย การจดเตรยมโครงการวจยเปนระบบตามระเบยบวธการด�าเนนการวจย โดยศกษาจากเอกสารทเกยวของกบต�ารา เอกสารวชาการ บทความ รายงานการวจย และขอมลสารสนเทศ ทเกยวของกบจรยธรรมผบรหารสถานศกษา และน�าผลทไดจากการศกษามาจดท�าโครงรางการวจย น�าเสนออาจารยทปรกษาสอบและแกไขโครงรางการวจยตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการสอบ โครงรางการวจย แลวจงขออนมตหวขอการท�าวจยตอบณฑตวทยาลย

กำรด�ำเนนกำรวจย การด�าเนนการวจยเป นขนตอนทผ ว จยท�าการก�าหนดตวแปรทเกยวของในการวจย สรางและพฒนาเครองมอวจย เกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล และยนยนผลทไดโดยผทรงคณวฒซงแบงออกเปน 4 ขนตอนดงน1. การก�าหนดตวแปรทเกยวของในการวจย

เปนการทบทวนวรรณกรรม ทเกยวของกบจรยธรรมผบรหารสถานศกษา ทงในประเทศและต างประเทศ โดยการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) เพอใหไดตวแปรทตองการศกษาแลวน�าผลทไดไปพฒนาแบบสมภาษณแบบไมมโครงสราง (Unstructured Interview) ปรกษาอาจารยทปรกษาและปรบแกตามค�าแนะน�า หลงจากนนน�าแบบสมภาษณไปสมภาษณผทรงคณวฒ จ�านวน 13 คน เล อกจากประสบการณ ของผ ใ ห สมภาษณซงเปนทยอมรบของวงการศกษาประเทศไทย โดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ท�าการวเคราะหเนอหาทไดจากการสมภาษณเพอใหไดตวแปร ทเกยวของกบจรยธรรมผบรหารสถานศกษา ส�าหรบเปนแนวทางการสรางแบบสอบถาม

2. การตรวจสอบคณภาพเครองมอการวจย ผวจยด�าเนนการวจยดงน

2.1 น�าตวแปรขององค ความร เ กยวกบจรยธรรมผบรหารสถานศกษาทไดจากขนตอนท 1 มาสรางแบบสอบถามและปรบแกตามขอเสนอแนะของอาจารยทปรกษา จากนนน�าแบบสอบถามไปใหผเชยวชาญ จ�านวน 5 คน ตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity)



น�าผลทได มาวเคราะหหาดชนความสอดคลองตามวตถประสงค (Index of Items Objective Congruence : IOC) น�าแบบสอบถามทผานการตรวจสอบมาวเคราะหหาคา IOC โดยมเกณฑการคดเลอกขอค�าถาม ทมคา IOC ตงแต 0.50-1.00 คดเลอกไวใชได

2.2 น�าแบบสอบถามทผานผเชยวชาญทง 5 คน เรยบรอยแลวมาปรบปรงตามค�าเสนอแนะของผเชยวชาญหลงจากนนน�าแบบสอบถามไปทดลองใช (Try Out) กบผบรหารสถานศกษาทไมใชกลมตวอยาง จ�านวน 32 คน แลวน�าผลทไดมาหาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามทงฉบบโดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) ปรบปรงแบบสอบถามเพอน�าแบบสอบถามฉบบจรงไปใช เ กบรวบรวมขอมล จากกลมตวอยาง

3. การเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล

การเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล ผวจยน�าแบบสอบถามฉบบจรงไปเกบขอมลจากกลมตวอยาง จ�านวน 331 โรงเรยน ผใหขอมลแตละโรงเรยน จ�านวน 1 คน คอผอ�านวยการโรงเรยน รวบรวมขอมลจากแบบสอบถามตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถามและท�าการวเคราะหขอมล เพอสรปเนอหาทเกยวของกบจรยธรรมผบรหารสถานศกษา และการสอบถามความคดเหน ในลกษณะค�าถามปลายเปด (Open Ended Questions) ประชากร คอ ผ อ�านวยการโรงเรยน โรงเรยนทเปดสอนระดบมธยมศกษาตอนปลาย สงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขน พนฐาน จ�านวน 2,361 คน

กลมตวอยาง ผใหขอมลแตละโรงเรยนมจ�านวน 1 คน คอ ผอ�านวยการโรงเรยน จ�านวนผตอบแบบสอบถามทงสน จ�านวน 331 คน ก�าหนดขนาดกลมตวอยางโดยตารางส�าเรจรปของเครจซ และมอรแกน (Krejcie and Morgan ) ใชการสมตวอยางแบบแบงประเภท (Stratified Random Sampling)

เครองมอกำรวจย1. แบบสมภาษณแบบทไม มโครงสราง

(Unstructured Interview) พฒนามาจาก การทบทวนวรรณกรรมโดยใชการสงเคราะหเนอหา (Content Synthesis) เพอใหไดกรอบความคดของจรยธรรมผบรหารสถานศกษา ใช เ กบข อมลผ เชยวชาญ เพอสรปเปนตวแปรแลวน�ามาสร างเป นข อกระทงค�าถามของแบบสอบถามความคดเหน

2. แบบสอบถามความคดเหน (Opinionnaire) พฒนามาจากการทบทวนวรรณกรรมและจากการสมภาษณผเชยวชาญ โดยใชการสง เคราะห เนอหา (Content Synthesis) เพอใหไดกรอบความคดของจรยธรรมผบรหารสถานศกษา มาสรปเปนตวแปรแลวน�ามาสรางเปนขอกระทงค�าถามของแบบสอบถามความคดเหน

3. การวเคราะหขอมลจาก ผทรงคณวฒ เพอยนยนจรยธรรมผบรหารสถานศกษา โดยการจดประชม องผ ทรงคณวฒ (Connoisseurship) จากผทรงคณวฒทด�ารงต�าแหนง ผอ�านวยการโรงเรยนทจดการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ซงจบการศกษาระดบปรญญาดษฎบณฑต การบรหารการศกษา จ�านวน 9 คน


SUTHIPARITHAT314

สรปผลกำรวจย1. องคประกอบของจรยธรรมผ บรหาร

สถานศกษา องคประกอบของจรยธรรมผ บรหารสถานศกษาประกอบดวย 11 องคประกอบ เรยงตามน�าหนกองคประกอบ ทไดจากมากไปนอย คอ 1.ดานความเมตตา กรณา 2. ดานกลยาณมตร 3. ดานธรรมาภบาล 4. ดานความยตธรรม 5. ดานความซอสตย 6. ดานการบงคบตนเอง 7. ดานความมเหตผล 8. ดานการเปนผน�า 9. ดานการปกครอง 10.ดานความมวนย และ11.ดานความรบผดชอบ แตละองคประกอบไดจดเรยงล�าดบตวแปรตามคาน�าหนกองคประกอบ (Factor Loading)โดยมรายละเอยดดงน1.1 ดานท 1“ความเมตตา กรณา” มจ�านวน

ตวแปรทอธบายองคประกอบ 14 ตวแปร ไดแก 1.แสดงความยนดเมอผอนไดรบความส�าเรจ 2.ใหความชวยเหลอแกบคคลทวไป 3.หมนสอดสองดแลความทกขสขของผทอยใตบงคบบญชา ดวยความเสมอภาค 4.มวาจาทแสดงใหเหนน�าใจ และซาบซง 5.มความรก ความปรารถนาด มไมตรตองการชวยเหลอใหทกคนประสบประโยชน และความสข 6. ไมเบยดเบยนผอน 7.รจกอปการะ คอ ใหคณประโยชนแกบคคลอนในงานหนาท และความรบผดชอบของตน 8.ชวยท�าประโยชนสข ปลดเปลองทกขผอน 9.ชวยเหลอแนะน�าตกเตอน หามปราม ใหผอน ท�าดละเวนจากความชว 10.ใหความร แนะน�าสงสอน โดยปราศจากอคต 11. ไมขมข ดหมน เสยดส พดจาดวยความเกรยวโกรธ เคยดแคน 12.ไมคดอาฆาตจองเวรผอน 13.ท�าใจใหสงบ มสมาธ และอารมณ

แจมใส และ 14.มความเออเฟอเผอแผ และเสยสละ มคาน�าหนกองคประกอบ (Factor Loading) อยระหวาง .552 ถง .786 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 20.124 และคาร อยละของความแปรปรวนเท ากบ 10.933 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปนอนดบ 1

1.2 ดานท 2 “กลยาณมตร” มจ�านวนตวแปรทอธบายองคประกอบ 11 ตวแปร ไดแก 1 .มความรกและห วงใยผ ร วมงาน 2.เสวนาอยางสรางสรรคเปนเนองนจ 3.เปนกลยาณมตรกบทกคน 4.ใหอภยผรวมงานเมอท�าผดพลาด 5.มองโลกในแงด 6.สร างความไว วางใจซงกนและกน 7.รวมพฒนาสงคมใหเจรญและแกปญหาชมชน 8.มอาการทางกาย วาจา ทแสดงตอผอนดวยความสภาพนมนวล 9. เตอนสตและแนะน�าในสงทเปนประโยชน 10. ถายทอดความรและประสบการณในการท�างานใหแกเพอนรวมงาน โดยไมปดบง อ�าพราง และ 11.สรางขวญและก�าลงใจในการท�างานแกผ ร วมงาน มค าน� าหนกองค ประกอบ(Factor Loading) อยระหวาง .503 ถง .863 มคาค ว า ม แ ป ร ป ร ว น ข อ ง ต ว แ ป ร (Eigenvalues) เทากบ 6.741 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 18.598 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปนอนดบ 2

1.3 ดานท 3 “ธรรมาภบาล” มจ�านวนตวแปรทอธบายองคประกอบ 12 ตวแปร ไดแก 1.วางตนเหมาะสมกบบคคลทรวมงาน และผบงคบบญชา 2.ยดหลกความเปนธรรม



ความเสมอภาคในการปฏบตงานและกลายนหยดในสงทถกต อง 3.สร างบรรยากาศในสถานทท�างานใหผรวมงานรสกอบอนเสมอภาคและเปนน�าหนงใจเดยวกน 4.มอบอ�านาจใหคณะบคคล หรอคณะท�างาน มความอสระคลองตวในการด�า เนนงานของสถานศกษา 5.ยดระบบคณธรรมในการบรหารงาน 6.มหลกน ตธรรมในการบรหารงาน 7.ปราศจากล�าเอยงเพราะกลวหรอเพราะเกรงใจ 8. สนบสนนใหบคลากรในสถานศกษาปฏบตหนาทโดยยดมนในความถกตองดงาม 9.เคารพสทธของผอนเสมอ 10.พจารณาการเลอนขนตามความสามารถของบคลากรปราศจากอคต 11. ใหความเปนธรรมกบการปฏบตงานของบคลากรในสถานศกษาเทาเทยมกนและ12.มการปรบปรงแกไขตามทมเรองรองเรยนมคาน�าหนกองคประกอบ (Factor Loading) อยระหวาง .527 ถง.745มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues)รองเรยนเทากบ 5.255 และคาร อยละของความแปรปรวนเทากบ 24.633 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปนอนดบ 3 เทากบ 5.255 และคาร อยละของความแปรปรวนเทากบ 24.633 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปนอนดบ 3

1.4 ดานท 4 “ความยตธรรม” มจ�านวนตวแปรทอธบายองคประกอบ 8 ตวแปร ไดแก 1.มความสจรต ทางกาย วาจา ใจ 2.มความซอตรง มนคง อยในศลธรรม อนดงาม 3.เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน 4.ไมเหนผดเปนชอบ

5.ไมเขาขางคนผด 6.ไมเอารดเอาเปรยบผรวมงาน 7.ยอมรบฟงความคดเหนของผอนและ 8.วางจตราบเรยบ สม�าเสมอมนคง เ ทยงตรง มค าน� าหนกองค ประกอบ (Factor Loading) อยระหวาง .562 ถง .788 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 4.647 และคาร อยละของความแปรปรวนเทากบ 29.760 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปนอนดบ 4

1.5 ดานท 5“ความซอสตย” มจ�านวนตวแปรทอธบายองคประกอบ 6 ตวแปร ไดแก 1.มความตระหนกและส�านกในหนาททมตอสถานศกษา 2.ไมคดโกงและมความตงใจท�าจรงในการปฏบตงาน 3.พดจรง และรกษาวาจาสตย อย างเคร งครด 4.ไมคลอยตามพวกทลาก หรอชกจงไปในทางทเสอมเสย 5.ไมทจรตตอหนาท ท�าอะไรตรงไปตรงมา และ 6.เปนผตรงตอเวลา ไมเอาเวลาท�างานในหนาท ไปท�าประโยชนสวนตวมคาน�าหนกองคประกอบ (Factor Loading) อยระหวาง .544 ถง .671 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 3.126 และคาร อยละของความแปรปรวนเทากบ 33.461 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปนอนดบ 5

1.6 ดานท 6 “บคลกภาพ” มจ�านวนตวแปรทอธบายองคประกอบ 4 ตวแปร ไดแก 1.ปฏบตตนดวยความเทยงตรงสอดคลองกบความเปนจรงและเหตผล 2.ละอายและมความเกรงกลวตอการกระท�าชว 3.มนคงตอการกระท�าความดของตน และ 4.ไมโกหกหรอปกปดขอเทจจรงเพอความอยรอดของตนเอง มคาน�าหนก


SUTHIPARITHAT316

องคประกอบ (Factor Loading) อยระหวาง .827 ถง .758 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 2.733 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 36.848 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปน อนดบ 6

1.7 ดานท 7 “ความมเหตผล” มจ�านวนตวแปรทอธบายองคประกอบ 4 ตวแปร ไดแก 1.หมนตรตรองพจารณาหาเหตผล และวธการท�าใหการงานเจรญกาวหนาเ ส ม อ 2 . ป ฏ บ ต ง า น ด ว ย ค ว า มกระตอรอรนและตรงตอเวลา 3.วางแผนปฏบตงานอยางมระบบ และปฏบตตามแผนได อย างมประสทธภาพ และ 4 .ปฏบตหน าท ด วยความละเอยดรอบคอบมค าน�าหนกองค ประกอบ (Factor Loading) อยระหวาง .674 ถง .898 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 2.520 และคาร อยละของความแปรปรวนเท ากบ 39.730 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปนอนดบ 7

1.8 ดานท 8 “การเปนผน�า” มจ�านวนตวแปรทอธบายองคประกอบ 3 ตวแปร ไดแก 1.ใชกลวธสอนแนะน�าผรวมงานจนเกดความรจรง 2.ปฏบตหนาทของตนเองอยางถกตอง ครบถวน และเตมความสามารถและ 3.ใหเวลาเพยงพอในการปฏบตงานตามสถานการณ มคาน�าหนกองคประกอบ(Factor Loading) อย ระหวาง .600 ถง .778 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 2.436 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 42.126 เปนองค

ประกอบทมความส�าคญเปนอนดบ 81.9 ดานท 9 “การปกครอง” มจ�านวนตวแปร

ทอธบายองคประกอบ 3 ตวแปร ไดแก 1.โตแยงเมอมการใชอ�านาจหนาทไมถกตองเปนธรรม 2.ใหขอสรป ขอยตตามกฎเกณฑ หรอกฎหมาย ทสงคมบญญตและ 3.เคารพสทธของผอนเสมอ มคาน�าหนกองคประกอบ(Factor Loading) อย ระหวาง .509 ถง .713 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 2.147 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 44.371 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปน อนดบ 9

1.10 ดานท 10 “ความมวนย” มจ�านวนตวแปรทอธบายองคประกอบ 3 ตวแปร ไดแก 1. เปนผประพฤตด ปฏบตดเพราะอย ในต�าแหนงผ บรหารสถานศกษา 2. เคารพตอระเบยบกฎเกณฑและมวนยในตนเอง และ 3.ยอมรบผลการกระท�าในการปฏบตหนาทมค าน�าหนกองคประกอบ(Factor Loading) อยระหวาง .532 ถง .571 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 1.927 และคาร อยละของความแปรปรวนเทากบ 46.599 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปนอนดบ 10

1.11 ดานท 11 “ความรบผดชอบ” มจ�านวนตวแปรทอธบายองคประกอบ 3 ตวแปร ไดแก 1.มความเอาใจใสในการบรหารงานดวยความรบผดชอบอยางเตมความสามารถ 2.ซอสตยตอหนาทโดยไมค�านงถงผลประโยชนสวนตว และ 3.มความขยนหมนเพยรและมความอดทนอดกลนต อความยากต า งๆ มค าน� าหนก



องคประกอบ(Factor Loading) อย ระหวาง .536 ถง .827 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 1.728 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 48.803 เปนองคประกอบทมความส�าคญเปนอนดบ 11

2. การยนยนจรยธรรมผบรหารสถานศกษา จากการประชมอ างองผ ทรงคณวฒ (Connoisseurship)เพอการยนยนจรยธรรมผบรหารสถานศกษา โดยผบรหารสถานศกษาทจดการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย และมคณวฒทางการศกษาระดบปรญญาดษฎบณฑต จ�านวน 9 คน ซงไดพจาณาดานความเหมาะสม ความเปนไปได ความถกตอง และการใชประโยชน พบวา องคประกอบจรยธรรมผบรหารสถานศกษา ตามความคดเหนของกลมตวอยาง ประกอบดวยองคประกอบ 11 ดานนน ผทรงคณวฒทกคน เหนชอบดวยทงหมดในทกดาน และ ยนยนจรยธรรมผบรหารสถานศกษา ประกอบดวย 11 ดาน เรยงตามน�าหนกองคประกอบทไดจากมากไปนอย คอ ดานท 1 ความเมตตา กรณา ดานท 2 กลยาณมตร ดานท 3 ธรรมาภบาล ดานท 4 ความยตธรรม ดานท 5 ความซอสตย ดานท 6 การบงคบตนเอง ดานท 7 ความมเหตผล ดานท 8 การเปนผน�า ดานท 9 การปกครอง ดานท 10 ความมวนย และ ดานท 11 ความรบผดชอบ

อภปรำยผล1. องคประกอบจรยธรรมผบรหารสถาน

ศกษา ผลการวจยพบวา องคประกอบจรยธรรมผบรหารสถานศกษา ประกอบดวย 11 ดาน เรยงตามน�าหนกองคประกอบ ดงน ดานเมตตา กรณา ดานกลยาณมตร ดานธรรมาภบาล ดานความ

ยตธรรม ด านความซอสตย ด านบคลกภาพ ดานความมเหตผล ดานการเปนผน�า ดานการปกครอง ดานความมวนย และดานความรบผดชอบ ซงองคป ร ะกอบด ง ก ล า ว สอดคล อ ง ก บสมมตฐานการวจยทวา องคประกอบของจรยธรรมผบรหารสถานศกษาเปนพหองคประกอบ โดยมความสอดคลองกบ สทธศกด ขนนาแกว(2550,น. 41) กลาววา จรยธรรมของผบรหาร หมายถง การประพฤตปฏบตใหเกดคณงามความดละเวนการท�าความชวทงปวง เปยมดวยความเมตตา กรณา ยตธรรม ขยนหมนเพยร รบผดชอบ รกษาเกยรต ศกดศรของความเปนครไมใหเสอมเสย เปนแบบอยางทดแกคร และศษย ซงคณสมบตเหลาน ควรทผบรหารจะเสรมสรางใหมขนในตนเองเพอการท�างานใหประสบผลส� า เร จอย า งมประสทธภาพ และสอดคลองกบการจ�าแนกองคประกอบของ Hoffman (1979, p.966) นอกจากนองคประกอบของจรยธรรมแบงออกเปน 3 มตดวยกน คอ ดานความร ( Knowledge ) ด านการกระท� า (Conduct ) และด านความร ส ก (Feeling) ซงสอดคลองกบการศกษาของ Brown (1965, p.411) ไดจ�าแนกองคประกอบจรยธรรมเปนกระบวนการสมพนธของ 3 องคประกอบทมอสระจากกน อนไดแก 1. ความคดทางจรยธรรม (Moral Thought) ไดแก กระบวนการคดประเมนคา พฤตกรรมทางจรยธรรม การตดสนทางจรยธรรมการใชเหตผลทางจรยธรรม เปนตน 2. ความรสกทาง


SUTHIPARITHAT318

จรยธรรม (Moral Feeling) ไดแก ความรสกทางจรยธรรม ทศนคตทางจรยธรรม ปฏกรยาทางจรยธรรม เปนตน และ3.พฤตกรรมทางจรยธรรม (Maral Behavior) หมายถง การกระท�า หรอพฤตกรรมแสดงออกทางจรยธรรม ไดแก การปฏบตทางจรยธรรม การกระท�าทางจรยธรรมเปนตน ซงเปนไปแนวทางเดยวกนกบ Fieser (2006) กลาวถง หลกจรยศาสตร ซงเปนสาขาหนงของปรชญาเปนการศกษาเรองเกยวกบความด ความชว ความถกตองและความไมถกตองของการกระท�า นกปรชญาสมยใหมไดแบงทฤษฎจรยศาสตรออกเปน 3 กลมใหญ ๆ 1.อภจรยศาสตร (Metaethics) เปนการศกษาคนหาถงทมาของหลกจรยธรรม และความหมายการตดสนทางจรยธรรมทนกจรยศาสตรเสนอมานน มเหตผลสนบสนนหรอไม 2.จรยศาสตร เชงบรรทดฐาน (Normative Ethics)เปนสวนทเกยวของกบการปฏบตทกลาวถงมาตรฐานทางจรยธรรม ทควบคมการกระท�าทดและไมด ซงรวมไปถงลกษณะของนสยทดทควรยดถอ หนาททเราควรท�าตาม หรอผลลพธของพฤตกรรมของเราทมตอผอน 3.จรยศาสตรประยกต (Appl ie Ethics) คอการน�าหลกจรยศาสตรไปประยกตใชกบกรณเฉพาะเพอตอบค�าถามในประเดนทางจรยธรรม และ Carroll and Buchholtz (2003, p.179) ได แบงลกษณะทเกยวของกบจรยธรรมผ บรหาร หรอชนดของจรยธรรมในองคกร อาจแบงไดเปน 3

ประเภท คอ1.การบรหารจดการทปราศจากจรยธรรม (Immoral Man-agement)เปนการบรหารจดการทการตดสนใจ การกระท�า และพฤตกรรมทขดตอจรยธรรมเปนการตดสนใจทขดกบจรยธรรม การตดสนใจจะใหความส�าคญทผลประโยชนทองคกรจะไดรบ กฎหมายและระเบยบตาง ๆ จงเปนอปสรรคตอการท�างานและสามารถทจะท�าสงท ไมถกตองไดเพอประโยชนทตองการ 2.การบรหารจดการทมจรยธรรม (Moral Management)เปนการบรหารการจดการทสอดคลองกบหลกจรยธรรม หรอสทธการยอมรบจรรยาบรรณวชาชพ การจดการทถอวาประสบความส�าเรจนนจะตองอยบนพนฐานของหลกจรยธรรม และการเชอฟงกฎหมาย 3.การบรหารจดการทไมค�านงจรยธรรม (Amoral Management)เปนการบรหารจดการทไมไดน�าเอาหลกจรยธรรมมาเปนปจจยในการพจารณาตดสนใจการกระท�าและพฤตกรรม เพราะเชอวากจกรรมของธรกจ อยนอกเหนอการน�าจรยธรรมมาประยกตใชกฎหมายยงเปนสงตองปฏบตตาม และพยายามทจะหาชองเพอไดผลประโยชนจากกฎหมาย

2. การยนยนจรยธรรมผบรหารสถานศกษา จากการประชมอ างองผ ทรงคณวฒ (Connoisseurship) เพอการยนยนจรยธรรมผ บรหารสถานศกษา โดยผ บรหารสถานศกษาทจดการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย และมคณวฒทางการศกษาระดบปรญญาดษฎบณฑต จ�านวน 9 คน ซงไดพจาณาดานความ



เหมาะสม ความเปนไปได ความถกตอง และการใชประโยชน พบวา องคประกอบจรยธรรมผบรหารสถานศกษาตามความคดเหนของกลมตวอยาง ประกอบดวยองคประกอบ 11 ดานนน ผทรงคณวฒทกคน เหนชอบดวยทงหมดในทกดาน และ ยนยนจรยธรรมผ บรหารสถานศกษา ประกอบดวย 11 ดาน เรยงตามน�าหนกองคประกอบทไดจากมากไปนอย คอ ดานท 1 ความเมตตา กรณา ดานท 2 กลยาณมตร ดานท 3 ธรรมาภบาล ดานท 4 ความยตธรรม ดานท 5 ความซอสตย ดานท 6 การบงคบตนเอง ดานท 7 ความมเหตผล ดานท 8 การเปนผน�า ดานท 9 การปกครอง ดานท 10 ความมวนย และ ดานท 11 ความรบผดชอบและผทรงคณวฒไดแสดงความคดเหนเพมเตมเกยวกบจรยธรรมส�าหรบผบรหารสถานศกษาทควรยด โดยมกจะปรากฏอยในหลกของศาสนา ระเบยบ กฎหมาย ค�าส ง จรรยาบรรณ และว นยของขาราชการคร ซงสอดคลองกบการศกษาของ ดจเดอน พนธมมาวน (2551,น.6)ไดกลาววา “จรยธรรม” เปนระบบของการท�าความดละเวนความชว มทงปจจยน�าเขา (Input) ซงเปนปจจยเชงเหตทงทางด านจตใจและสถานการณของจรยธรรมและพฤตกรรมจรยธรรม รวมทงมปจจยสงออก (Output) ซงเปนผลของการมจรยธรรมหรอมพฤตกรรมจรยธรรม ซงผลนอาจอยในรปแบบทงจตลกษณะและพฤตกรรมของบคคลผกระท�า และผลตอบคคลอน ตอกล ม ตอสงแวดลอม และตอโลก จรยธรรมจะเกดขน

เมอ คานยม หรอคณธรรม ตงแต 2 ตว ขดแยงกน ท�าใหบคคลตองตกอย ในสภาพทตองตดสนใจหรอแกปญหาในการเลอกทจะปฏบตตามคณธรรมหรอคานยมตวใดตวหนง เชน ความกตญญตอบคคล ขดแยงกบความรบผดชอบตอหนาท เปนตน บคคลทตดสนใจเลอกคณธรรมหรอคานยมตวทมประโยชนสวนรวมมากกวาทเปนประโยชนแกเฉพาะตนหรอพวกพองในกลมเลก ๆ จงมกเป นบคคลทมจรยธรรมสง และสอดคลองกบแนวคดของ Bandura (2008,p.24) ซงมแนวคดพนฐานทวาจรยธรรมเปนความเขาใจเกยวกบกฎเกณฑส�าหรบการประเมน ความถกผดของพฤตกรรมการเรยนรเกยวกบเรองโดยทวไป ม 3 สวน ไดแก ประสบการณตรงของบคคล การสงเกตผอน และการฟงค�าบอกเลาหรออานบนทกของผอนซงองคประกอบส�าหรบการตดสนการกระท�า หรอพฤตกรรมของบคคลหรอความเขาใจ และความเชอในความสมพนธระหวางพฤตกรรม และผลของการกระท�านนๆ โดยอธบายถงทฤษฎการเรยนรทางสงคมวา การเกดจรยธรรมแบงออกเปน 3 ประเภท คอ 1.สงทเรยนร คอ ความสมพนธเกดจากประสบการณตรงทเกดขนโดยตนเองหรอเกดจากการสงเกตพฤตกรรมของผอน 2.ความเชอ ผลของการเรยนรของมนษยจะพฒนาเปนความเชอ ความเชอของมนษยมบทบาทในการก�าหนดพฤตกรรมของมนษย และ 3.การควบคมพฤตกรรมดวยความคด มนษยสามารถคดในเชงประเมนวาพฤตกรรม


SUTHIPARITHAT320

หนง ๆ จะท�าใหเกดผลการกระท�าอะไรบาง และผลการกระท�าตาง ๆ มความนาปรารถนามากนอยเพยงใด

ขอเสนอแนะทำงกำรวจย1. สงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษา

ขนพนฐาน ควรน�าองคประกอบของจรยธรรมผบรหารสถานศกษา ทง 11 ดาน คอ ดานความเมตตา กรณา ดานกลยาณมตร ดานธรรมาภบาล ดานความยตธรรม ดานความซอสตย ดานการบงคบตนเอง ดานความมเหตผล ดานการเปนผน�า ดานการปกครอง ดานความมวนย และดานความรบผดชอบ ไปก�าหนดเปนมาตรฐานหรอตวชวดในการพฒนา ผบรหารสถานศกษา เพราะพฤตกรรมของผ บรหารสถานศกษาส งผลต อประสทธภาพและประสทธผลของสถานศกษา

2. หนวยงานท เกยวข องกบการพฒนาขาราชการครหรอ ผบรหารสถานศกษา ควรน�าผลการวจยนไปเปนสวนหนงของการพฒนาข าราชครและบคลากรทางการศกษาทจะเขาสต�าแหนงผบรหารสถานศกษา เพอการปลกฝงจรยธรรม

3. ครสภาควรน�าองคประกอบจรยธรรม ผบรหารสถานศกษา ไปเปนเกณฑหรอตวชวด ในการประเมนเพอคดเลอก ผบรหารสถานศกษาดเดนในระดบตาง ๆ เ น อ ง จ ากอ งค ป ร ะกอบด ง กล า วครอบคลม พฤตกรรมทด งามของ ผบรหารสถานศกษา

ขอเสนอแนะส�ำหรบกำรวจยครงตอไป1. ควรมการศกษาเก ยวกบจรยธรรม

ผบรหารสถานศกษาเพมเตมในสวนทเกยวของกบความเสยสละ การไมเอารดเอาเปรยบผ ร วมงาน ความรกความหวงใยผรวมงาน การมองโลกในแงด และการยดระบบคณธรรมในการบรหารงาน เพราะจากผลการวจย พบวา ตวแปรดงกลาวปรากฏอยรวมกบตวแปรอนทเกอบจะครบเปนองคประกอบของจรยธรรม ผบรหารสถานศกษาได จงนาสนใจอยางมาก

2. ควรมการศกษาเก ยวกบจรยธรรม ผบรหารสถานศกษา ทครอบคลมตวแปรดานการใชอ�านาจอยางเหมาะสม ดานมนษยสมพนธ ดานบคลกภาพ ดานวฒภาวะทางอารมณ เปนตน

3. ควรมการศกษาเกยวกบการพฒนาจรยธรรมผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และสถานศกษาสงกดอน ๆ เนองจากความแตกตางในลกษณะงาน ความรบผดชอบในการบรหารจดการศกษาแกนกเรยนทมระดบอายต�ากวา และดานบรบทของหนวยงานตนสงกดทบงคบบญชา



เอกสำรอำงอง

ดวงเดอน พนธมนาวน. (2544). ทฤษฎตนไมจรยธรรม : การวจยและการพฒนาบคคล. กรงเทพฯ : ส�านกงานกจการโรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศก.ดจเดอน พนธมมาวน. (2551). เอกสารประกอบการประชมวชาการ เปดขอบฟาคณธรรมจรยธรรม ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม. กรงเทพฯ : เชน ปรนตง.ธระ รญเจรญ. (2546). การบรหารโรงเรยนยคปฏรปการศกษา. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : ขาวฟาง.ทศณ นชนวลรตน. (2550). จรยธรรมของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา อ�าเภอเมอง จงหวดขอนแกน (รายงานการศกษาอสระปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา). ขอนแกน : มหาวทยาลยขอนแกน.ประภาศร สหอ�าไพ. (2535). พนฐานการ ศกษาทางศาสนาและจรยธรรม. กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ปรชา อยภกด. (2551). การศกษาการปฏบตตนตามคณธรรมจรยธรรมของผบรหารสถานศกษา ตามความคดเหนของขาราชการครและกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ในสงกดส�านกงาน เขตพนทการศกษาชยภม เขต 3. (วทยานพนธ ปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา). ชยภม : มหาวทยาลยราชภฎชยภม.พระเทพเวท (ประยกต ปยตโต). (2532). การศกษาทสากลบนฐานแหงภมปญญาไทย. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงกรฟ.ราชบณฑตยสถาน. (2556). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลมพระเกยรต พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลม พระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธนวาคม 2554. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน.วศน อนทสระ. (2541). พทธจรยศาสตร. กรงเทพฯ : ทองกวาว.วรยา ชนวรรโณ. (2546). จรยธรรมในวชาชพ. กรงเทพ : โรงพมพชวนพมพ.สทธศกด ขนนาแกว. (2550). การศกษาพฤตกรรมดานจรยธรรมของผบรหารโรงเรยน สงกดส�านกงาน เขตพนทการศกษาชลบร เขต 1. (วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา). ชลบร : มหาวทยาลยบรพา.สวมล ตรกานนท. (2545). การประเมนผบรหารสถานศกษาดานคณธรรม จรยธรรมและการเปน แบบอยางทด, วารสารสถาบนพฒนาผบรหารการศกษา, 19(4) ส�านกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา. (2555). การก�ากบตดตาม การบรหารงานบคคลของขาราชการ. สบคน 15 มถนายน 2555, จาก http://www.kroobannok.com/4425.ส�านกงานเลขาธการครสภา. (2549). ทระลกงานวนคร พ.ศ.2549 ครงท 50. กรงเทพฯ : ส�านกงาน เลขาธการครสภา.


SUTHIPARITHAT322

Bandura, A. (2013). Self-efficacy : Toward a unifying theory of behavioral change Psychological Review, 84 (1977 A), 191-215. Retrieved August 8, 2013, from http://www.des.emory.edu/mfp/BanduraReferences.html. Carroll, A.B. and Buchholtz,A.K. (2003). Business and Society : Ethics and Stakeholder Management. (5th ed). Mason : Western.Davis, A.J. (2013). Moral leadership : the leadership of the future. Retrieved August 8, 2013, from http://hdl.handle.net/2381/4149. Fieser, J. (2013). Ethics. Retrieved August 8, 2013, from www.iep.utm.edu/e/ethical.html.Hoffman, M.L. (1979). Development of Moral Thought, Feeling and Behavior. American Psychologist, 10,966.Kohlberg, L. (1976). Moral Stage and Moralization : The Cognitive Developmental Approach Moral Development and Behavior : Theory, Research and Social Issues. New York : Holt, Rinchart and Winston.Roger, B. (1965). Social Psychology. New York : Free Press.Sheive, L. T. and Schoenheit, M. B. (1987). Vision and the work life of educational leaders In Leadership Dissertation Abstracts international.Vertigan, S.A. (2013). Ethics and the business of schooling : developing a critical realist Methodology. Retrieved July14,2013, from http://eprints.ioe.ac.uk/id/eprint/7511

Documents

จริยธรรมผู้บริหารสถานศึกษา Code of Ethics for School ...€¦ · 9 คน ผล ... เจตคติที่ดี คุณธรรม