ประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม

ทรงศร เดชะไกศยะ

ปญหาพเศษนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารทวไป

วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา พฤษภาคม พ.ศ.2548

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยบรพา

คณะกรรมการควบคมมาตรฐานปญหาพเศษ ไดพจารณาภาคนพนธฉบบนแลว เหนสมควรรบเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา การบรหารทวไป ของมหาวทยาลยบรพาใต คณะกรรมการควบคมมาตรฐานปญหาพเศษ ประธานกรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการทแตงตงเพมเตม กรรมการทแตงตงเพมเตม กรรมการทแตงตงเพมเตม บณฑตวทยาลยอนมตใหรบปญหาพเศษฉบบน เปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา การบรหารทวไป ของมหาวทยาลยบรพา คณบดบณฑตวทยาลย ( ) วนท เดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2548

ง

ชอปญหาพเศษ ประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม

ชอผเขยนปญหาพเศษ ทรงศร เดชะไกศยะ สาขาวชา รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (การบรหารทวไป) ปการศกษา 2547

บทคดยอ

การศกษาวจยเรองประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน มความ มงหมายเพอประเมนผลการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน ทงในดานปจจยน าเขา ปจจยการด าเนนงาน และปจจยผลผลต เพอน าขอมลทไดรบไปปรบปรงแกไขการด าเนนงาน ของคณะกรรมการกองทนหมบานใหมประสทธภาพยงขน โดยการศกษาวจยครงน ไดด าเนนการศกษา 3 แบบ คอ การศกษาขอมลเอกสาร การเกบขอมลจากการสมภาษณเชงลก และการ เกบขอมลจากแบบสอบถาม

จากการศกษา พบวา ผน าชมชน กรรมการกองทนหมบานและสมาชกกองทนหมบาน เขาใจนโยบายกองทนหมบาน ระเบยบ ขอบงคบทเกยวของ รวมถงการบรหารจดการ ทงทางดานบคลากร งบประมาณ และสามารถด าเนนการเพอใหเกดประโยชนสมตามเจตนารมณของนโยบายกองทนหมบานเปนอยางด โดยเฉพาะการบรหารจดการนอกจากสามารถก าหนดบคลากร ใหเหมาะสมกบงานแลว กรรมการกองทนหมบานไดก าหนดระเบยบ ขอบงคบกองทน ใหเหมาะสมกบสภาพทองถน ของหมบานเพอเปนหลกในการปฏบตงานดวย นอกจากนน นโยบายน ยงสมฤทธผลในดานการเปนแหลงเงนทนหมนเวยนภายในหมบาน สามารถบรรเทา เหตฉกเฉนและความจ าเปนเรงดวนของชาวบานและชวยลดหนนอกระบบได แตไมพฒนาถงขนเปนแหลงเงนทนหมนเวยนเพอสรางงาน สรางอาชพ เนองจากชาวบานสวนใหญมความรไมเพยงพอและขาดการพฒนาดานอาชพ ดงนน รฐจงควรมนโยบายเรงรดการฝกอบรมและพฒนาอาชพใหชาวบาน เพอเสรมสรางความเขมแขงทงทางดานเศรษฐกจและสงคมของประชาชนในหมบาน หรอชมชนเมอง ซงจะเปนประโยชนตอเศรษฐกจระดบฐานรากของประเทศเปนอยางยง

ประกาศคณปการ

การศกษาเรอง “ประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม” ส าเรจลงไดดวยความกรณาจากทานรองศาสตราจารย ศรต สกลรตน ทไดใหค าแนะน าในการคดเลอกเรองทศกษา ทานอาจารย ดร.อรรณพ โพธสข อาจารยทปรกษาในการท าปญหาพเศษครงน ซงทานไดกรณาใหความรและขอคดเหนเปนอยางดตลอดมา ผศกษารสกซาบซงในความกรณาของทาน และขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ ทน

การศกษาครงนจะส าเรจลงไมได หากขาดความรวมมอจาก คณสมนก และคณจนตนา พลชย คณมาโนช เชออบเชย คณอรทย ปงวงศานรกษ และคณวลาสน สอนสนาม รวมถง คณะกรรมการกองทนหมบาน และสมาชกกองทนหมบาน ทเปนกลมตวอยางในการใหความรวมมอตอบแบบสอบถาม ท าใหไดขอมลทสมบรณครบถวน และไดผลการศกษาทเปนประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจระดบฐานรากของประเทศ ผศกษาขอขอบพระคณจากใจจรง

ทรงศร เดชะไกศยะ

จ

สารบญ

หนา

บทคดยอ ง สารบญ จ สารบญตาราง ช สารบญภาพ ซ

บทท

1 บทน า 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1

วตถประสงคของการศกษา 2 ขอบเขตของการศกษา 2 นยามศพทเฉพาะ 3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 5 แนวคดและทฤษฎ 5 แนวทางการด าเนนงานของนโยบายกองทนหมบาน 18 โครงสรางการบรหารและการจดองคกรกองทนหมบานศาลเจา 22 ระเบยบกฎหมายทเกยวของ 27 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 27

3 วธด าเนนการศกษาวจย 30 วธการศกษา 30 ประชากรและกลมตวอยาง 31 ระยะเวลาในการเกบขอมล 32 วธประมวลผลและวเคราะหขอมล 32 กรอบการศกษา 32

ฉ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

4 ผลการศกษา 34 ความคดเหนของสมาชกกองทนหมบานทมตอการด าเนนงาน ของคณะกรรมการกองทนหมบาน 37 การสมภาษณเชงลก 41

5 สรป อภปรายและขอเสนอแนะ 51 ผลการวจยโดยสรป 51 อภปรายผล 59 ขอเสนอแนะ 62

บรรณานกรม 64

ภาคผนวก ก. แบบสอบถาม 66 ภาคผนวก ข. ระเบยบและขอบงคบทเกยวของ 73 ภาคผนวก ค. ค าสมภาษณ 101

ประวตยอผเขยนปญหาพเศษ 110

ช

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ตารางการจดตงคณะกรรมการกองทนหมบาน 21 2 ตารางผลการด าเนนงานของกองทนหมบาน และกองทนเงนหน 24

3 ตารางแสดงกจกรรมของคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจา 25 4 ตารางรายชอกรรมการกองทนหมบานศาลเจา 26 5 รอยละของขอมลทวไปของกลมเปาหมายจ าแนกตามเพศ 34 6 รอยละของผใหขอมลจ าแนกตามอาย 34 7 รอยละของผใหขอมลจ าแนกตามระดบการศกษา 35 8 รอยละของผใหขอมลจ าแนกตามอาชพ 35 9 รอยละของผใหขอมลจ าแนกตามรายได 36

10 รอยละของระดบความคดเหนของสมาชกกองทนหมบานทมตอการ ด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน 37

ซ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 แบบจ าลอง CIPP 8 2 การประเมนผลระบบเปด 17 3 โครงสรางการบรหารงานคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจา 25 4 กรอบแนวคดทฤษฎแบบ (system based theory) 33

บทท 1

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

เนองจากนโยบายจดตงกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตเปนนโยบายเรงดวน ของรฐบาล (พนต ารวจโท ดร.ทกษณ ชนวตร) ประกาศใชนโยบายน ตงแตเดอนพฤษภาคม 2544 ส าหรบเปนแหลงเงนทนหมนเวยนในหมบานและชมชนเมองใชในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม อกทงเพอใหทองถนมขดความสามารถในการจดระบบและบรหารจดการเงนกองทนของตนเอง เพอสรางศกยภาพในการสรางเสรมความเขมแขงดานสงคมและดานเศรษฐกจของประชาชนในหมบาน และชมชนเมองสการพงพาตนเองอยางยงยน อนเปนการกระตนเศรษฐกจฐานรากของประเทศ รวมทงเสรมสรางภมคมกนทางเศรษฐกจและสงคมประเทศในอนาคต นโยบายนจงไดรบความสนใจจากประชาชนทกสวนของประเทศ ถอเปนนโยบายแรกทประชาชนมสทธในการบรหารงานอยางอสระ ซงเปนการกระจายอ านาจในการบรหารอยางหนงของรฐบาล ในขณะทประชาชนยงไมพรอม ซงในประเดนนจงเปนเรองทนาสนใจอยางมาก เพราะความไมพรอมของประชาชนนน หมายถง ความไมพรอมของผปฏบต เมอผก าหนดนโยบายก าหนดใหปฏบต แตผปฏบตไมพรอม ผลของนโยบายจะเปนอยางไร และทส าคญอยางหนง คอนโยบายน ประชาชนไมใชเพยงแต จะรบกองทนจากรฐบาลแตเพยงอยางเดยวเทานน ประชาชนยงตองท าการบรหารกองทนนดวยตนเองดวย โดยทรฐบาลจะเปนแตเพยงผสงเกตการณ ดงนนนโยบายนจงไมมหนวยงานราชการเขามา เกยวของ อนจะเปนการแสดงใหเหนถงศกยภาพของชมชนอยางแทจรง นโยบายกองทนหมบาน เรมด าเนนการมาเปนเวลาประมาณ 3 ปแลว (พ.ศ. 2544 – 2547) และยงมโครงการตอเนองหรอโครงการสนบสนนอกมากมาย เชนโครงการ 1 ต าบล 1 ผลตภณฑ โครงการ พกหนเกษตรกร โครงการบณฑตอาสาทเขามาชวยดแลกองทน เปนตน ซงหากมองทจ านวนเงน ทรฐบาล ใชไปในโครงการตาง ๆ เหลานรวมทงสนประมาณ 20% ของงบประมาณตอปของประเทศ จงนบวานโยบายนเปนเรองส าคญทควรใหความสนใจ วาผลการด าเนนนโยบายจะเปนอยางไร มผลกระทบตอชมชนอยางไร สามารถสรางส านกความเปนชมชนและทองถนไดหรอไม ภมปญญาของชมชนสามารถจดการ หรอก าหนดอนาคตของหมบานไดหรอไม เงนกองทนเกอกลตอผดอยโอกาสในชมชนหรอไม ซงสงตาง ๆ ทกลาวมานลวนเปนปรชญาของนโยบายทงสน

2

ซงหากนโยบายบรรลผล กหมายถงชมชนมความเปนอยทดขน ประชาชนมความเกอกลกนมากขน มความสามารถในการบรหารจดการ และสามารถก าหนดอนาคตของตนเองได และสดทายคอประชาชนหลดพนจากความยากจน ท าใหเศรษฐกจรากหญามความเขมแข ง สามารถสราง สวสดการสงคมโดยชมชนไดเองตามวตถประสงคทรฐบาลวางไว และเมอผลของเศรษฐกจชมชน เขมแขง จะท าใหเศรษฐกจสวนรวมของประเทศมความแขงแกรง สามารถยนหยดอยไดทามกลาง ความแปรปรวนของเศรษฐกจโลก ดงนนนโยบายกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต จงถอเปนนโยบายสาธารณะ อยางหนงของรฐบาล และขนตอนทนาสนใจในนโยบายกองทนหมบานฯ คอการประเมนผลนโยบาย ซงการประเมนผลนจะครอบคลมถงผลกระทบทเกดจากกจกรรมในการด าเนนงาน ทงในสวนทคาดหมาย และสวนทไมไดคาดหมาย ซงการประเมนผลกระทบนจะท าใหทราบวา นโยบายนน กอใหเกดความแตกตางอยางไร ระหวางการด าเนนนโยบายกบการไมมนโยบาย การประเมนผลกระทบนควรท าหลงจากสนสดนโยบาย หรอเมอด าเนนการไปสกระยะหนง ผลของการประเมนจะน ามาใชในการตดสนใจวาจะด าเนนการตอไป หรอยตนโยบายนน ๆ เนองจากนโยบายนเปนการกระจายอ านาจในการบรหารอยางหนงของรฐบาลและเปนนโยบายแรกทประชาชนมสทธในการบรหารงานอยางอสระ ผวจยจงมความสนใจทจะศกษาผลการเนนงานกองทนหมบานของหมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม ซงเรมด าเนนการตงแตเดอนกรกฎาคม 2544 วาชมชนในหมบานมความคดเหนอยางไร เงนกองทนสามารถเปนเงนทนหมนเวยน สรางงาน สรางอาชพของประชาชนในหมบานหรอไม คณะกรรมการกองทนหมบานมรปแบบการด าเนนงานและมศกยภาพในการบรหารงานอยางไร รวมทงนโยบายดงกลาวมปญหา อปสรรค หรอใหประโยชนแกประชาชนในชมชนหรอไม อยางไร

วตถประสงคของการศกษา

เพอประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ในดานปจจยน าเขา ปจจยการด าเนนการ และปจจยผลผลต

ขอบเขตการศกษา

1. ศกษาผลการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม

3

2. ศกษาจากความคดเหนของสมาชกกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบล ทรงคนอง จงหวดนครปฐม โดยศกษาทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ

การศกษาเชงปรมาณ เกบขอมลโดยใชเครองมอแบบสอบถาม (q u e s t i o n n a i r e) จากสมาชกกองทนหมบาน จ านวน 182 คน การศกษาเชงคณภาพ ใชวธเกบขอมลจากการสมภาษณเชงลก (in-depth interview) จากผใหขอมลส าคญ (key informant) 3. ศกษาความคดเหนจากผใหขอมลส าคญ (key informant) โดยเลอกจากคณะกรรมการกองทนหมบาน จ านวน 2 คน สมาชกกองทนหมบาน จ านวน 1 คน ผน าชมชนในหมบาน จ านวน 1 คน ขาราชการและเจาหนาท ทปฏบตงานในพนท ไดแก นายอ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม และเจาหนาทกรมการพฒนาชมชน ผควบคม ดแล ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม จ านวน 1 คน รวม 6 คน 4. ตวแปรทศกษา

- ตวแปรอสระ ไดแก เพศ , อาย , การศกษา อาชพ และรายได - ตวแปรตาม คอ การประเมนผลการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน หมท 1

บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ในดานปจจยน าเขา ปจจยการด าเนนการ และปจจยผลผลต

ขอบเขตดานเวลา

ผศกษาด าเนนการระหวางเดอนกมภาพนธ 2548 – เมษายน 2548

นยามศพทเฉพาะ

1. กองทนฯ หมายถง กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม

2. คณะกรรมการกองทน หมายถง คณะกรรมการทแตละหมบานเลอกมาใหบรหาร เงนกองทน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม 3. หมบาน หมายถง หมบานทจดตงขนตามกฎหมายวาดวยลกษณะปกครองทองท หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม 4. “ครวเรอน” หมายถง ครอบครวตามทะเบยนบาน อนประกอบดวยบดา มารดา สาม ภรรยา บตร ญาตพนอง เปนตน อยรวมกน

4

5. “หวหนาครวเรอน” หมายถง ผมชอเปนเจาบานตามทะเบยนบาน 6. “ผแทนครวเรอน” หมายถง หวหนาครวเรอนหรอบคคลในครวเรอน ซงหวหนาครวเรอนมอบหมายเปนหนงสอใหเปนผแทนครวเรอน 7. การมสวนรวมของประชาชน หมายถง การมสวนรวมของประชาชนในหมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม 8. สมาชก หมายถง ประชาชนทเปนสมาชกกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม 9. การประเมนโครงการ หมายถง กระบวนการในการเกบรวบรวมและวเคราะห ขอมลของการด าเนนโครงการ เพอใหทราบถงปญหาอปสรรคของโครงการนโยบายกองทน หมบานและชมชนเมองแหงชาต 10. ปจจยน าเขา หมายถง นโยบาย บคลากร งบประมาณ การบรหารจดการและเครองมอทใชในการบรหาร รวมถงกฎหมาย และระเบยบทเกยวของ 11. ปจจยการด าเนนงาน หมายถง การรบสมาชก การกยมเงน การช าระคน การท าบญชและการตรวจสอบ รวมถงการประชาสมพนธใหความรเกยวกบนโยบายกองทน หมบานกบชมชน 12. ปจจยผลผลต หมายถง ผลสมฤทธของนโยบายกองทนหมบาน ในดานการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน และในดานการเปนเงนทนหมนเวยน สรางงาน สรางอาชพ สรางรายไดใหชมชนในหมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เพอทราบผลการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน ในดานปจจยน าเขา ดานปจจยการด าเนนการ และดานปจจยผลผลต 2. เพอน าขอมลทไดรบไปปรบปรงแกไขผลการด าเนนงาน ของคณะกรรมการกองทนหมบาน ใหมประสทธภาพมากยงขน

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

การศกษาแนวคด (approach) และรปแบบ (model) ในการประเมนโครงการแตละรปแบบนนมความแตกตางกนตงแตความหมาย แนวคด เหตผล วธการ ตลอดจนขอจ ากด ดงนนในการประเมนผลโครงการนโยบายกองทนหมบานน ไดปรบแนวคด วธการ รปแบบใหเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพปญหา ลกษณะและวตถประสงคของนโยบายกองทนหมบานฯ หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ส าหรบการศกษาครงน เปนการศกษาการประเมนผลระหวางการด าเนนโครงการนโยบายกองทนหมบาน (on-going evalution) เพอวดผลการด าเนนงาน การบรหาร และ การจดการด าเนนการตามโครงการฯ วาบรรลเปาหมายดานการจดองคกรหรอไม และมการรณรงค เผยแพรขาวสารขอมลในดานตาง ๆ แกประชาชน เพอใหเกดการมสวนรวมตามวตถประสงค มากนอยเพยงใด ทงไดศกษาปจจยทเปนอปสรรคหรอปจจยสนบสนนนโยบายดงกลาว เพอเสนอแนะแนวทางแกไขและปรบปรงโครงการนโยบายกองทนหมบานตอไป โดยมการประเมนเชงระบบ ซงตรงกบชพพโมเดล (CIPP model : context input process product) ในดานตาง ๆ ดงน

1. การประเมนบรบทหรอสภาวะแวดลอม 2. การประเมนปจจยเบองตน 3. การประเมนกระบวนการ 4. การประเมนผลผลต 5. เอกสารงานวจยทเกยวของ

แนวคดและทฤษฎ การประเมนโครงการ

การประเมนโครงการ หมายถง กระบวนการในการเกบรวบรวม และวเคราะห ขอมลของการด าเนนโครงการ และพจารณาบงชใหทราบถงจดเดน หรอจดดอยของโครงการนนอยางมระบบแลวตดสนใจวาจะปรบปรงแกไขโครงการนน เพอด าเนนงานตอไป หรอจะยต การด าเนนงานโครงการนนเสย (ประชม รอดประเสรฐ, 2535, หนา 73) มวตถประสงคทส าคญ ของการประเมนโครงการคอ การแสวงหาแนวทางตดสนใจ (decision making) และการประเมน

6

โครงการ ไมมเปาหมายเพอการคนหาสะสมความรอยางการวจยทวไป แตจะมงไปสการคนหา สงทโครงการไดด าเนนไปแลว สงใดทควรจะด าเนนตอไปตามวตถประสงคของโครงการ และศกษาวาระหวางด าเนนโครงการนนมปญหาใดบางทควรปรบปรง เพอบรรลเปาหมาย ของโครงการ ดงนน การประเมนโครงการจงตองค านงถงคณคาและขอตกลงของโครงการอยางดกอนทจะด าเนนโครงการทแทจรง ในการประเมนโครงการจงตองมการวางแผนการประ เมนผล อยางมระบบใหสอดคลองกบแผนโครงการ และไดด าเนนการตงแตเรมก าหนดโครงการ จนเสรจสนโครงการ (สมหวง พธยานวฒน, 2537, หนา 93-96) การประมวลผลรวมสรป มกจะใชประเมนหลงสนสดโครงการ ส าหรบโครงการ ทมการด าเนนระยะยาวกอาจใชการประเมนผลรวมสรปยอความระยะยาวตาง ๆ ขอมลทไดจากระยะตาง ๆ จะชวยใหมการประเมนผลรวมสรปนน สวนใหญจะรวบรวมจากผลของการประเมนความกาวหนา เปนการประเมนผลรวมสรป ซงผลสรปทไดจะน าไปสการรายงานวาโครงการ ไดบรรลเปาหมาย (goals) หรอไมอยางไร ตลอดจนรายงานถงสภาพของโครงการวาประสบ ความส าเรจหรอลมเหลวเพยงใดมปญหาหรออปสรรคใดทตองแกไขปรบปรง ขอมลเหลาน จะชวยใหผบรหารโครงการสามารถน าไปสการตดสน วาโครงการนนควรด าเนนการตอไปหรอ ยกเลก ประโยชนของการประเมนโครงการ แอนเดอสน และบอลล (Anderson & Ball, 1994, pp.254 – 255 อางถงใน นศา ชโต, 2531,หนา 12) ไดอธบายถงบทบาทและประโยชนของการประเมนโครงการ ดงน 1. เพอชวยในการตดสน กอนทจะเรมจดท าโครงการ อนไดแกกจกรรมตาง ๆ เพอคนหาความตองการเกยวกบโครงการ ทดสอบเกยวกบแนวความคดดานเทคนค แหลงทน และ

ความเปนไปไดในการจดท าโครงการ 2. เพอชวยในการตดสนวา ควรจะขยาย ด าเนนการตอ หรอยตโครงการ 3. เพอชวยในการตดสนเกยวกบการปรบปรงเปลยนแปลงโครงการในแงมมใดหรอ จดหนงจดใดในชวงระยะเวลาทโครงการก าลงด าเนนการอยในสวนทเกยวโยงกบวตถประสงค

บคลากร 4. เพอเปนประจกษพยาน และเปนเครองมอชวยในการหาการสนบสนนเกยวกบ โครงการทางดานสาธารณชน การเมอง การเงน และดานวชาชพ ฯลฯ 5. ในทางตรงกนขามกอาจจะเปนเครองชวยท าใหถกโจมตในเรองดงกลาวไดเชนกน

7

6. เพอชวยสงเสรมใหเกดความเขาใจ และความรพนฐานในกระบวนการพฒนาสงคมในดานวทยาการทางสงคมวทยา จตวทยา และอน ๆ นอกเหนอไปจากการใหความร ขอเทจจรง

และความเขาใจเฉพาะทเกยวกบโครงการทประเมน รปแบบการประเมนโครงการ ไดมการศกษากนอยางกว างขวาง มการวเคราะห สรางแบบจ าลองเพอวดประสทธผลขององคการในแงตาง ๆ มผท าการศกษาเกยวกบการประเมนผล

และใหแนวคดเกยวกบการประเมนประสทธผลขององคการไดแก สตฟเฟลบม (Stufflebeam, 1990, p.159 อางถงใน ประชม รอดประเสรฐ, 2535, หนา 79 – 95) ไดก าหนดรปแบบการประเมนโครงการ “CIPP model” ซงเปนการประเมนทงสภาวะแวดลอม (context) ขอมลหรอปจจยน าเขา ( input) กระบวนการ (process) และผลผลต ( p r o d u c t ) ของโครงการ และเปนรปแบบการประเมนทสมาคมเกยรตนยมทางการศกษา (Phi delta Kappa Committee) ใหการยอมรบเพอใชในการประเมนผลโครงการทางการศกษา ในสหรฐอเมรกา ทสามารถน ามาประยกตใชในการประเมนโครงการได แบบจ าลอง CIPP จะประเมนในดานตาง ๆดงน (สมหวง พธยานวฒน, 2537, หนา 207 – 217) 1. การประเมนสภาวะแวดลอม (context evaluation) ซงจะชวยในการตดสนใจเกยวกบ

การวางแผนในการก าหนดวตถประสงค 2. การประเมนปจจยเบองตน (input evaluation) เปนการตดสนใจเกยวกบโครงสราง

เพอก าหนดรปแบบของโครงการ 3. การประเมนกระบวนการ (process evaluation) เปนการตดสนใจในดานการประยกตใช

เพอควบคมการด าเนนการของโครงการ 4. การประเมนผลผลต (product evaluation) จะชวยในการตดสนใจ เพอตดสน และ

ดผลส าเรจของโครงการ

8

ประเภทของการประเมน ประเภทของการตดสนใจ

ภาพท 1 แบบจ าลอง C I P P ความสมพนธระหวางการประเมนกบการตดสนใจในแบบจ าลองของ C I P P

การประเมนดานตาง ๆ มรายละเอยดตาง ๆ ดงตอไปน

1. การประเมนบรบทหรอสภาวะแวดลอม (context evaluation) การประเมนสภาวะแวดลอมเปนรปแบบพนฐานของการประเมนโดยทว ๆ ไป เปนการประเมนเพอใหไดมาซงเหตผลเพอชวยในการก าหนดวตถประสงคของโครงการ โดยเนนในดานความสมพนธทเกยวกบสภาพแวดลอม ความตองการ และเงอนไขทเปนจรงตาง ๆ ทเกยวของกบสภาพแวดลอม นอกจากน ยงชวยในการวนจฉยปญหา เพอใหไดขอมลพนฐานทจะไดประโยชนตอการตดสนใจ การประเมนสภาวะแวดลอมนมลกษณะเดน ๆ ทส าคญมากมาย จดเปนการวเคราะหขนาดใหญ (macr oanaly t i c) เปนตวก าหนดขอบเขตของการประเมน การบรรยาย และการวเคราะหสภาพแวดลอม นอกจากนยงชวยใหทราบถงตวแปรทเกยวของและมความส าคญส าหรบการบรรลเปาหมาย การประเมนสภาวะแวดลอม ท าใหไดมาซงการเปลยนแปลงวตถประสงค โดยอาศยการวนจฉย และการเรยงล าดบปญหาใหสอดคลองกบความตองการของทประชมและสถานการณ 2. การประเมนปจจยเบองตน (input evaluation) เปนการจดหาขอมลเพอใชในการตดสนความเหมาะสมของแผนงานตาง ๆ ทจดขน โดยดวาขอมลนนจะมสวนชวยใหบรรลจดมงหมาย

ของโครงการหรอไม ซงมกจะประเมนในดานตาง ๆ คอ

การประเมนสภาวะแวดลอม

การประเมนปจจยเบองตน

การประเมนกระบวนการ

การประเมนผลผลต

การตดสนใจเลอกวตถประสงค

เลอกแบบการจดแผนงานทเหมาะสมทสด

การน าแผนงานทวางไวไปปฏบตการ ปรบปรงอะไรบาง

ควรปรบปรงขยายแผนงานหรอควรลมเลก

9

2.1 ความสามารถของหนวยงานหรอตวแทนในการจดโครงการ 2.2 ยทธวธทใชในการบรรลวตถประสงคของโครงการ 2.3 การไดรบความชวยเหลอในดานตาง ๆ ซงจะชวยใหโครงการด าเนนไปได เชน หนวยงานทจะชวยเหลอ เวลา เงนทน อาคารสถานท อปกรณเครองมอ ผลทไดจากการประเมนปจจยเบองตน คอ การวเคราะหรปแบบของวธการทใช ในการก าหนดรปของราคาและก าไร (cost and benefi t) ทจะไดรบ โดยการประเมนในดาน อตราก าลงเวลา งบประมาณ วธการทมศกยภาพ แตถาเปนการประเมนดานการศกษา ผลก าไรอาจจะไมอยในรปตวเลขกได การประเมนปจจยเบองตนนจะชวยใหขอมลทจะตนสนใจไดวา ควรตงวตถประสงคเชงปฏบตอยางไร ใชอตราก าลงเทาใด วางแผนงานและด าเนนการอยางไร ซงจะแตกตางจากการประเมนสภาวะแวดลอมในแงทวา การประเมนปจจยเบองตนเปนการ ท าเฉพาะกรณนน ๆ และวเคราะหภายในโครงการเทานน รปแบบของค าถามทใชถามมมากมาย เชน วตถประสงคจะก าหนดวธด าเนนการไดหรอไม และจะประสบผลส าเรจหรอไม วธการทก าหนดสอดคลองกบวตถประสงคทตงไวหรอไม จะด าเนนการกบยทธวธทเลอกมาอยางไร ฯลฯ ค าถามตาง ๆ เหลานจะแสดงถงความส าคญของการประเมนขอมลเกยวกบปจจยเบองตน เพอทจะไดเปนตวก าหนดยทธวธ เพอใหการด าเนนงานสอดคลองกบวตถประสงคทตงไว โดยค าถามทจะใชมตงแตระดบกวาง ๆ และค าถามเฉพาะ 3. การประเมนกระบวนการ (process evaluation) เมอแผนด าเนนการไดรบการอนมตและลงมอท า การประเมนกระบวนการจ าเปนตองไดรบการเตรยมการเพอใหขอมลยอนกลบ (feedback) แกผรบผดชอบและผด าเนนการทกล าดบขน การประเมนกระบวนการมวตถประสงคใหญอย 3 ประการ คอ 3.1 เพอหาและท านายขอบกพรองของกระบวนการ หรอการด าเนนการตาม

ขนตอนทวางไว 3.2 เพอรวบรวมสารนเทศส าหรบผตดสนใจวางแผนงาน 3.3 เพอเปนรายงานสะสมถงการปฏบตตาง ๆ ทเกดขน ยทธวธในการประเมนกระบวนการ ม 3 วธ คอ 1. แสดงใหเหนหรอกระตนเตอนถงศกยภาพของทรพยากรทท าใหเกดความลมเหลว ในโครงการ ซงอาจจะเปนสงตอไปน เชน ความสมพนธระหวางบคคลในกลมบคลากรและ นกศกษา วธการสอสาร การใหเหตผล ความเขาใจและเหนพองกนในวตถประสงคของแผนการ

10

โดยผทเกยวของในแผนการนน และผทไดรบผลกระทบจากแผนการ ความเพยงพอของแหลงทรพยากรอปกรณอ านวยความสะดวก บคลากร ปฏทนการปฏบตงาน เปนตน 2. เกยวกบการวางโครงการและการตดสนกอนวางแผน โดยผอ านวยโครงการระหวางการด าเนนโครงการนน ตวอยางการตดสนกอนวางแผน เชน ในโครงการพฒนาแบบสอบ ซงมความจ าเปนจะตองเลอกโรงเรยนอยางเจาะจง ส าหรบเขารวมในการทดลองสรางขอกระทงใหม ๆ ของแบบสอบ ผตดสนใจจะสามารถจดเตรยมวางโครงการลวงหนาไดด เมอมโรงเรยนมาใหเลอก แตตวเลอกเหลานจะยงไมมจนกวาจะมรายชอของโรงเรยนทจะสอบถามไป เมอโรงเรยนไดรบการตดตอแลว จงจะมการตดสนเกยวกบโรงเรยนทมความเตมใจเขารวมในการทดลองแบบสอบถาม ดงนน ผพฒนาแบบสอบจงตองเลอกโรงเรยนทสอดคลองกบความตองการตามแบบการ สมตวอยางมากทสด (แบบการสมจะไดรบการตดสนใจเลอกวธการมากอน) และเขาตองก าหนด ตารางเฉพาะในการบรหารแบบสอบในการทดสองตามรปแบบของแบบสอบ ดงนน ในโครงการ สวนใหญ สถานการณทตองตดสนใจจงมจ านวนมาก และนเปนเครองแสดงความทชดเจนถง

ความตองการขอมลจากการประเมนกระบวนการ 3. ยทธวธในการประเมนกระบวนการ จะบอกลกษณะส าคญใหญ ๆ ของโครงรางโครงการ เปนตนวา มโนทศนทตองการสอบ และปรมาณของการอภปรายทจะมในความหมายน เพอบรรยาย วาเกดอะไรขนจรง ๆ สารนเทศนจะใหประโยชนเฉพาะอยางยงในการก าหนดวาท าไมวตถประสงค

จงบรรลหรอไมบรรลผล สวนประกอบทเปนหวใจส าคญของการประเมนกระบวนการ ม 4 อยาง คอ 1. การจดหานกประเมนกระบวนการเตมเวลา 2. เครองมอทเปนสอในการบรรยายกระบวนการ 3. การรวมประชมอยางสม าเสมอระหวางนกประเมนกระบวนการ และบคลากร

ในโครงการหรอในแผนงานเอง 4. การปรบปรงโครงรางการประเมนอยเปนนจสน ในการรวบรวมสารนเทศ นกประเมนกระบวนการตองใชวธการทงทมแบบแผน และไมมแบบแผน เชน การวเคราะหปฏกรยา การบนทกอยางอสระภายหลงสนสดการด าเนนงานแตละวน การสมภาษณ การจดอนดบ บนทกรายวนของเจาของโครงการ บนทกการประชมคณะกรรมการการปรบปรงขายงานของ PERT และ กลองรบความคดเหน (suggestion boxes) นอกจากตวแปรทส าคญตามทฤษฎแลว ผประเมนกระบวนการยงอาจจะคนหาเหต หรอกรณอนทไมไดเขามามสวนรวม

11

แตเปนเหตการณทมความส าคญตอกระบวนการ ดงนน ผประเมนจงตองใชเครองมอใด ๆ เทาทจะหาไดเพอสบสาวไปถงสงทแสดงใหเหนปญหาอยางแทจรง

คณคาของการประเมนกระบวนการไมไดอยทความสมพนธกบการประเมนอน ๆ เทานน แตอยท

1. การประเมนกระบวนการขนอยกบผลประเมนบรบทหรอสภาวะแวดลอมและการประเมนปจจย คอ ถาสามารถประเมนสภาวะแวดลอมและปจจยไดดมาก ผจดการโครงการ กมความมนใจมากขนในการเลอกการด าเนนการ และถาปรากฏความขดแยงนอยกตองมการประเมนกระบวนการมากขน นนคอ ถาการก าหนดวตถประสงคและการวางโครงการคลมเครอ โครงการนน อาจจะเปนหวขอของปญหาและบางครงกเปนเหตแหงความลมเหลว ซงการประเมนสภาวะแวดลอมและปจจยจะชวยชใหเหนและแกปญหาแลวตงแตตน พอถงการท าตามกระบวนการจ าเปนทจะตองมขอมลยอนกลบโดยตอเนองเกยวกบวา ท าอยางไรโครงการนนจงจะท าหนาทไดสมบรณทสด ดงนนในกรณเชนน การประเมนกระบวนการจงจ าเปนทสดทสามารถกระท าหนาทน 2. การประเมนกระบวนการมความส าคญมากกวาการประเมนผลผลตในระยะแรก ของการก าหนดแผนงาน แตแนวโนมนจะกลบกนถาโครงรางของการพฒนาแผนงานอาศย การส ารวจนอยลงแตมโครงรางทแนนอนมากขน การประเมนกระบวนการ และการประเมน ผลผลตจะขนตอกนและกนคอ การประเมนกระบวนการจะเขาไปมสวนในการแปลความสงทเกดขนและถาตองการเปลยนแปลงกระบวนการจะไมสามารถตกลงใจไดโดยไมทราบวากระบวนการนนใหผลอยางไรบาง การตดสนออกแบบโครงรางใหม หรอระเบยบปฏบตในกระบวนการใหม จงตอง

อาศยนเทศจากการประเมนผลผลตเขามารวมดวย โดยสรป ภายใตการประเมนกระบวนการ สารนเทศจะถกวเคราะห รวมรวม และน าเสนอ เทาทผด าเนนโครงการตองการสารนเทศนน อาจจะบอยทกวน ถาจ าเปน โดยเฉพาะอยางยง ในชวงระยะแรก ๆ ของโครงการ ทงน การประเมนนไมเพยงแตใหสารนเทศทตองการแกผตดสนใจ ในการคาดคะเนลวงหนา และการปฏบตเพอแกปญหาเทานน แตยงตองบนทกสารนเทศ

ของกระบวนการส าหรบแปลความหมายของความส าเรจของโครงการดวย 3. การประเมนผลผลต (Product evaluation) มจดหมายเพอวดและแปลความหมายของความส าเรจ ไมเพราะเมอสนสดวฏจกรของโครงการเทานน แตยง ความจ าเปนอยางยง

ในระหวางการปฏบตตามโครงการดวย ระเบยบวธทว ๆ ไปของการประเมนผลผลต จะรวมสงตอไปนเขาไวดวยกน คอ การดวาการก าหนดวตถประสงคนนน าไปใชไดหรอไม เกณฑในการวดทสมพนธกบวตถประสงคของการ

12

ท ากจกรรมคออะไร เปรยบเทยบผลทวดมาไดกบมาตรฐานสมบรณ (absolute criteria) หรอมาตรฐานสมพนธ (relative criteria) ทก าหนดไวกอน และท าการแปลความหมายถงเหตของสงทเกดขน โดยอาศยรายงานจากการประเมนสภาวะแวดลอม ปจจย และกระบวนการรวมดวย เกณฑนนอาจจะเปนไดทง instrumental criteria congruence criteria ซง S c r i v e n ไดชใหเหนถงความแตกตางของเกณฑทงสอง ดงน ก. instrumental criteria จะสมพนธกบความส าเรจทอยในระดบปานกลาง และมสวนชวยใหเกดความสมฤทธผลตามวตถประสงคในทสด เชน กอนทแบบสอบจะถกสรางขน รปแบบของแบบสอบและค าถามจ านวนมากในแบบสอบนนจะตองไดรบการจดท าขนกอนหรอกอนท

นกเรยนจะสามารถอานค าวา c a k e ไดอยางเขาใจ เขาจะตองมประสบการณเกยวกบสงทเปนความหมายของค ามากอน

ข. congruence criteria จะเปนเกณฑเกยวกบเงอนไขเบองตนทถกก าหนดไว ซงอาจเปนอตราการตก ออก ของโรงเรยน ๆ หนงทเปนอยถกลดลงใหไดระดบทก าหนดไว โดยกลม นกเรยนจะตองไดรบคะแนนจากแบบสอบทระบมากกวา หรอเทากบจ านวนทก าหนด หรอจะตองน าแผนการสอนใหมเขาไปใชในโรงเรยนนน การระบเกณฑแบบน ขนอยกบความตองการของ

ผตดสนโดยเฉพาะ เทาทผานมา การประเมนมความหมายเพยงสวนทเปนการประเมนผลผลตเทานน ถงแมวาจะมการประเมนแบบอนทตางจากการประเมนผลผลต แตการประเมนเหลานนกยงคงม

ความสมพนธคลายคลงกนมาก ทงการประเมนสภาวะแวดลอมและการประเมนผลผลต จะประเมนสงทมอยวาบรรล เปาหมายใดอยางมระบบ โดยทการประเมนสภาวะแวดลอมจะพจารณาระบบโดยสวนรวม และการประเมนผลผลต พจารณาความพยายามเปลยนแปลงในระบบ ดงนน การประเมนสภาวะแวดลอมจงแสดงทสงจ าเพาะในรปทการประเมนผลผลตจะน าไปใชในภายหลง (สงทแสดงอยางเจาะจงนน

จะเปนเกณฑส าหรบตดสนความส าเรจขนสดทายของผลผลต) การประเมนปจจยและการประเมนผลผลตสามารถทจะแยกใหเหนไดงาย ส าหรบ การประเมนปจจยทจะเกดขนกอนด าเนนการเปลยนแปลงโครงการ และการประเมนผลผลต จะเกดขนในระหวางและหลงโครงการ ในขณะทการประเมนสภาวะแวดลอมก าหนดสงจ าเพาะส าหรบการประเมนผลผลต การประเมนปจจยกแสดงสงจ าเพาะส าหรบการประเมนกระบวนการ การตดสนใจโดยใชการประเมนปจจยเปนพนฐาน โดยเฉพาะส าหรบการวางแผน การประเมนผลผลต ขนตอนทส าคญทสดในการประเมนปจจย คอ การประเมนความเหมาะสม

13

ของกระบวนการทเลอก และแผนการประเมนผลผลตซงสามารถประยกตเขาเปนสวนหนง ของระเบยบปฏบตได

การประเมนผลผลตจะสบสาวสงทมอยวา ไดบรรลวตถประสงคไปแลว หรอก าลงจะบรรลแตการประเมนกระบวนการจะประเมนสงทมอยวาระเบยบการนนไดรบการกระท าไปตามทตงใจไวหรอไม การประเมนทง 2 ชนด จะใหขอมลยอนกลบส าหรบการควบคมและพฒนาการเปลยนแปลงระเบยบปฏบตในกระบวนการ การประเมนกระบวนการท าใหสามารถทจะลงความเหนไดวาการน าระเบยบปฏบตไปท าจรงนนตรงหรอไมกบแบบทวางไว และการประเมนผลผลตจะชวยใหตกลงใจไดวาวตถประสงคนนบรรลหรอไม สารนเทศทงสองชนดรวมกนจะแสดงใหเหนอยาง หนกแนนถงสาเหตไดมากกวาอนใดอนหนงโดยล าพง ในการตดสนวาระเบยบปฏบตนน ควรด าเนนตอไป โดยมการแกไขหรอวาจะตองกลบไปเรมตนใหมทงหมดถงแมวาจะเพมหนาท ในการควบคมโครงการเขามาดวย การประเมนทงสองกยงคงอ านวยความสะดวกและชวยอธบาย

ถงผลทไดจากโครงการอย จนดาลกษณ วฒนสนธ (2529, หนา 258) ไดเสนอแนวทางในการประเมนนโยบาย วาการประเมนนโยบายเปนขนตอนทส าคญขนตอนหนงในกระบวนการวเคราะหนโยบายสาธารณะเพราะจะเปนสงทบงบอกใหทราบวา นโยบายไดด าเนนไปตามวตถประสงคทก าหนดไวหรอไม แนวทางในการประเมนนโยบาย แบงไดเปน 3 แนวทาง ไดแก 1. การประเมนผลแบบเทยม (pseudo-evaluation) เปนแนวทางซงใชวธการทมกฎเกณฑ เพอใหทราบถงผลของนโยบายอยางแมนตรงและเชอถอได โดยมไดมงพจารณาถงคณคาของนโยบาย ทมผลตอบคคลและสงคมสวนรวม การประเมนในแนวทางน ผประเมนอาจใชเทคนคตาง ๆ ทางวทยาการจดการได เชน เทคนคการท าบญชระบบสงคม (social system accounting) เปนการสรางดชนสงคมขนมาเพอแสดงความเปลยนแปลงตาง ๆ ในสงคม แลวใชดชนดงกลาวเปนตวชวดความส าเรจหรอการทดลองทางสงคม (social experimentation) จะเปนการเลอกกลมตวอยางทไดรบการสมมาท าการทดลองทางสงคม แตการทดลองดงกลาว สามารถควบคมตวแปรไดเพยงบางตวแปร ดงนน ลกษณะการทดลองจงเปนเพยงการทดลองเพอดผลของ การเปลยนแปลงของกลมทดลองเทานน 2. การประเมนผลแบบแท (formal-evaluation) เปนการประเมนผลทมหลกเกณฑ เชนเดยวกบแนวทางแรก และการประเมนผลนโยบายในลกษณะนนไดมการประกาศอยางเปนทางการถงเปาหมายและวตถประสงค ซงจะเปนมาตรการส าคญในการบ งบอกถงคณคาและความเหมาะสมของนโยบาย ส าหรบเทคนคทเหมาะสมทจะน ามาประยกตใชประเมนความส าเรจ

14

ของนโยบายไดแก การวเคราะหตนทน – ผลประโยชน (cost-benefit) และการวเคราะหตนทนประสทธผล (cost-effectiveness) เปนตน 3. การประเมนผลเชงตดสนใจ (decision – theoretic evaluation) เปนการประเมนผลโดยอาศยความเหนของผทเกยวของทกฝายในเรองของการประเมนคณคาของนโยบาย แผนงานและโครงการ โดยพยายามทจะแสดงใหเหนถงความเชอมโยงระหวางผลผลตกบคณคา หรอประโยชนทประชาชนจะไดรบจากนโยบายนน ๆ กลาวไดวา การประเมนผลดงกลาวเนนความตองการของผบรหารเปนประการส าคญ การประเมนเชงตดสนใจแบงออกเปน 2 วธ คอการประเมนคณสมบตทประเมนได (availability assessment) ซงจะพจารณาไดจากความขดแยงของการประกาศนโยบายและการระบเปาหมายและผลทคาดวาจะตดตามมา และนโยบายนน จะตองเชอมโยงระหวางการปฏบตตามนโยบายกบเปาหมายของนโยบายอยางแนชด สวนการวเคราะหอรรถประโยชนหลายคณสมบต (multiattribute utility analysis) เปนวธการประเมนผลนโยบายทจะตองอาศยขอเทจจรงจากผมสวนเกยวของกลมตาง ๆ เกยวกบโอกาสทนโยบายตาง ๆ จะสามารถก าหนดออกมาได รวมทงคณคาของนโยบายนน ๆ ดวยเครองมอทจะน ามาประยกตใช ส าหรบการวเคราะห เชน เทคนคอรรถประโยชนและเมทรชสของการตดสนใจ และเทคนค เดลฟาย เปนตน

วรเดช จนทรศร และไพโรจน ภทรนรากล (2541, หนา 9 – 13) ไดเสนอแนวคดพนฐานในการประเมนผลในระบบเปด ซงมแนวคดพนฐานทส าคญ 5 ประการ คอ

1. การประเมนผลในระบบเปดในฐานะเปนเครองมอวดความส าเรจ หรอความลมเหลวในการน านโยบายไปปฏบต ของผก าหนดนโยบายและหนวยงานผปฏบต โดยใหความส าคญ ของมตการมสวนรวมของประชาชน

2. การประเมนผลในระบบเปดมงเสนอผลลพธทไดจากการประเมน เพอน าเสนอ ขอเสนอแนะเชงนโยบายใหผก าหนดนโยบายเพอใชเปนแนวทางในการตดสนใจและการด าเนนนโยบายของรฐ หรอท าการทบทวนปรบปรงมาตรการนโยบายตามกระบวนการรบฟงความคดเหน ของประชาชน

3. การประเมนผลในระบบเปดในฐานะทเปนเครองมอหรอกลไกในการปฏรปการบรหารภาครฐเพอมงสนองตอบความตองการของประชาชนผรบบรการ และใหหลกประกน เรองความเสมอภาค ความเปนธรรม คณภาพและความพงพอใจ และมงหวงใหประชาชนผรบบรการมคณภาพชวตทด มมาตรฐานการด ารงชวตทดขนและถอเปนเปาหมายสดทาย (ultimate goaks) ของการบรการภาครฐ

15

4. การประเมนผลในระบบเปดในฐานะเปนกจกรรมในกระบวนการทางการเมอง และเปนกระบวนการทเปดกวางโดยเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการตดสนใจในการก าหนดนโยบาย การด าเนนนโยบาย และการตรวจสอบผลการด าเนนนโยบายของรฐโดยตรง

5. การประเมนผลในระบบเปด เปนการสงเสรมสทธของประชาชนตามรฐธรรมนญ ในการรบทราบขอมลขาวสารสาธารณะ ซ งอยในความรบผดชอบของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจหรอสวนราชการทเกยวของ ตลอดจนสทธในการรบขอมล ค าชแจงและเหตผลจากหนวยงานของรฐกอนทจะด าเนนโครงการ หรอกจกรรมทอาจมผลกระทบตอสงแวดลอม สขภาพอนามย และคณภาพชวตของประชาชนหรอชมชน

หลกการพนฐานของการประเมนผลในระบบเปดและผลลพธสดทาย

การประเมนผลในระบบเปด ประกอบดวยหลกการส าคญ 7 ประการ คอ

1. การมสวนรวมของประชาชน เปนหลกการทมความส าคญมากของการประเมนผล ในระบบเปด ทงนเพอใหประชาชนผรบบรการไดเขามามบทบาทในการตดสนใจรบทราบปญหา และการตดตามผลความกาวหนาในการปฏบตงาน ตลอดจนการควบคมการปฏบตงาน ของเจาหนาท เพอเปนหลกประกนวาประชาชนผรบบรการจะไดรบการบรการทด สามารถสนองตอบความตองการของประชาชนไดอยางแทจรง 2. ความชดเจนและโปรงใส เปนหลกการพนฐานทจะสรางความมนใจและความ นาเชอถอใหกบสาธารณชน และผทเกยวของทกฝาย เพอใหผลลพธจากการประเมนมความ ถกตองชดเจน เปนทยอมรบของทกฝายและสามารถใชเปนแนวทางในการตดสนใจนโยบาย รวมทงการปรบปรงแกไขปญหาอปสรรคในการบรหารภาครฐและทส าคญคอสามารถให หลกประกนในเรองผลประโยชนสาธารณะ

3. ระบบขอมลทถกตองชดเจน การประเมนผลในระบบเปดจ าเปนตองมระบบขอมล ทถกตองชดเจน เปนระบบขอมลทเปดกวางมฐานขอมลครบถวนสมบรณ และสามารถเขาถง ขอมลไดงายซงอาจเปนระบบขอมลเพอการบรหาร และมชดขอมลทไดรบการพฒนาเพอการประเมนผลโดยเฉพาะ

4. การตรวจสอบสาธารณะ การประเมนผลในระบบเปดควรเปดโอกาสใหมการตรวจสอบสาธารณะ โดยใหมกระบวนการรบฟงสาธารณะ และเปดโอกาสใหผทมสวนไดเสยกบการพฒนา หนวยงานทเกยวของ และประชาชนทสนใจทวไปไดรบทราบขอมลการปฏบตงาน การใหขอมล การซกถาม ตลอดจนการใหขอคดเหนและขอเสนอแนะ ทงนหนวยงานภาครฐควรจดใหม

16

เวทประชาชน (people forum) เพอใหมการแสดงความคดเหนโดยเสร พรอมทงเปดโอกาสให นกวชาการและสอมวลชน และชมชนเขามารวมตรวจสอบอยางเปดเผย

5. ความถกตองและเปนกลาง เปนหลกการทส าคญอกประการหนงในการประเมนผล ในระบบเปด การประเมนผลการปฏบตงานจะตองยดถอหลกการความเปนกลาง ตงอยบนพนฐานของขอมลและขอเทจจรง และมผลการศกษาวจยตามหลกวชาการ ดวยเหตนอาจมความจ าเปนใหหนวยงานหรอสถาบนเปนกลางท าหนาทประเมน โดยด าเนนงานโดยนกวชาการและทมผเชยวชาญ พรอมดวยตวแทนองคกร ประชาชน หนวยงานผปฏบตงาน และสอมวลชน เพอใหได ผลลพธ ทถกตองและเปนกลางไมเขาขางฝายหนงฝายใด

6. ความเสมอภาคและเปนธรรม การประเมนผลในระบบเปดควรมหลกประกนเรองความเสมอภาคและความเปนธรรมใหกบประชาชนผรบบรการโดยทวไป โดยเฉพาะอยางยงประชาชนผยากไร ผดอยโอกาสและผเสยเปรยบในสงคม ทงนเปาหมายการประเมนผลจะตองมงถงการตรวจสอบผลการปฏบตงานวาบรรลตามวตถประสงคของนโยบายของรฐหรอไม และจะตองไมถกใช เปนเครองมอทางการเมอง หรอการน าไปใชในลกษณะทบดเบอน และมผลประโยชนเขามาเกยวของ การประเมนผลในระบบเปดจะตองใหหลกประกนในเรองความเสมอภาคและความเปนธรรมแก ทกฝาย ทงระหวางประชาชนผรบบรการ และระหวางประชาชนผรบบรการและเจาหนาทผปฏบต รวมถงหนวยงานและเจาหนาทผประเมนดวย

7. ปราศจากอคตและการเลอกปฏบต การประเมนผลในระบบเปดจ าเปนตองมการด าเนนงานโดยปราศจากอคตและการเลอกปฏบต โดยการหยบยกและเลอกประเมนแบบ เขาขางตวเอง หรอหวงผลเพอน าเสนอแงมมความส าเรจในบางดานและกลบเกลอนซอนเรน ความลมเหลวในการปฏบตงาน เพอการขอรบงบประมาณด าเนนงานตอไป นอกจากนจะตอง ไมเปนการประเมนทมเจตนาไมบรสทธ เพอท าลายชอเสยง ความเชอมน และความเชอถอของคแขงหรอหนวยงานอน

ในภาพรวมของการประเมนผลในระบบเปด ใหความส าคญกบผลลพธสดทาย (ultimate outcomes) ไดแก ผลประโยชนสาธารณะ การสนองตอบความตองการ และความพงพอใจของประชากร กลมเปาหมาย คณภาพชวตทดของประชาชน สทธเสรภาพ ความเสมอภาคและความเปนธรรมรวมถงการปรบเปลยนพฤตกรรม และการสรางวฒนธรรมการบรหารจดการทด (good governance) สรปสาระส าคญของการประเมนผลในระบบเปด โดยเฉพาะในสวนของหลกการพนฐานและผลลพธสดทาย ไดเสนอในภาพท 2

17

ภาพท 2 การประเมนผลในระบบเปด

ภรณ กรตบตร ไดเสนอแนวคดการประเมนประสทธผลขององคการสามารถแยกไดเปน 3 แนวทาง ดงน (ภรณ กรตบตร, 2529, หนา 154 – 158) 1. การประเมนประสทธผลองคการในแงเปาหมาย (the goal approach) เปนการ วดประสทธผลทตงอยบนวธการ และเปาหมายขององคการโดยพบวาความสามารถในการผลต (productivity) ความยดหยนคลองตว (flexibility) การปราศจากซงความกดดน (strain) และ ขอขดแยง (conflict) มความสมพนธและเกยวกบประสทธผลขององคการ ปญหาส าคญประการหนงเกยวกบการใชความสามารถในการผลตเปนเครองบงช ความมประสทธผลทส าคญนน ในกรณทองคการนนเปนองคการทท าหนาทหรอเปาหมายในการใหบรการ และองคการทมหนาทในการผลตเองหลายองคการทอาจไมสามารถวดประสทธผลขององคการไดจากความสามารถในการผลตอยางเตมทได 2. การประเมนผลขององคการในแงของระบบทรพยากร (the system-resource approach) เปนการพยายามหลกเลยงจดออน และขอบกพรองบางประการของการประเมนผล ในแงของเปาหมาย โดยไมพจารณาถงเปาหมายขององคการเสยเลย เพราะเหนวาเปนไปไดยาก ทจะใชการบรรลเปาหมายเปนเครองวดประสทธผลขององคการ จงมการใชแบบจ าลองของระบบ

การประเมนผลในระบบเปด

หลกการพนฐาน (Basic Principles)

ผลลพธสดทาย

(Ultimate outcomes)

การมสวนรวมของประชาชน ความชดเจนและโปรงใส

ระบบขอมลทถกตอง การตรวจสอบสาธารณะ

ความถกตองและความเปนกลาง ปราศจากอคตและการเลอกปฏบต

ผลประโยชนสาธารณะ

การตอบสนองความพงพอใจ

คณภาพชวตทดของประชาชน

สทธเสรภาพ ความเสมอภาค และความเปนธรรม

การปรบปรงพฒนาการบรหารภาครฐ และเสรมสราง นวตกรรม

การปรบเปลยนพฤตกรรมและวฒนธรรม

สการบรหารจดการทด

18

ทรพยากรแทน แบบจ าลองนตงอยบนแนวคดวา องคการเปนระบบเปด ซงมความสมพนธกบสภาพแวดลอมในการแลกเปลยน (exchange) และการแขงขน (competition) 3. การประเมนประสทธผลโดยใชหลายเกณฑ (the multiple criteria effectiveness) วธการนมความเหมาะสมเปนทยอมรบกนอยางกวางขวาง ทงในของนกวชาการและเมอน ามาใชในการ วดประสทธผลขององคการในทางปฏบตพบวาสามารถน าเกณฑตาง ๆ ตอไปนไปใชในการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานในสงกดไดด คอ 3.1 ความสามารถในการผลต และประสทธภาพ โดยวดจากผลผลต

3.2 ลกษณะขององคการ เชน บรรยากาศขององคการ สไตลการอ านวยการ และสมรรถนะขององคการในการปฏบตงาน

3.3 พฤตกรรมในการผลต เชน ความรวมมอรวมใจ การพฒนา การปฏบตงาน ทเชอถอได การประเมนผลนโยบายกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ใชกรอบแนวคดทฤษฎระบบ ( s y s t e m b a s e d t h e o r y )

แนวทางการด าเนนงานของนโยบายกองทนหมบาน

นายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร ไดวางระเบยบและขอบงคบไว คอระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544 โดยอาศยอ านาจตามความในมาตรา 11(8) แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 และเพอใหการด าเนนการตามนโยบายเรงดวนดงกลาวเปนไปอยางรวดเรวและ มประสทธภาพ คณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต จงไดออกระเบยบ โดยอาศยอ านาจตามความในขอ 10(8) แหงระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544 เพอใหมการด าเนนการตามนโยบายฯ ตอไป โดยก าหนดแนวทางการด าเนนงานไว ดงน

วตถประสงค

1. เปนแหลงเงนทนหมนเวยนในหมบานและชมชนเมองส าหรบการลงทนเพอการพฒนาอาชพ สรางงาน สรางรายไดหรอเพมรายได การลดรายจาย การบรรเทาเหตฉกเฉนและ

ความจ าเปนเรงดวน

19

2. สงเสรมพฒนาหมบานและชมชนเมองใหมขดความสามารถในการบรหารจดการ เงนทนของตนเอง

3. เสรมสรางกระบวนการพงพาตนเองของหมบานและชมชนเมอง ในการเรยนรและพฒนาความคดรเรม สงเสรมเศรษฐกจพอเพยง และเสรมสรางความเขมแขงทงทางดาน

เศรษฐกจและสงคมของประชาชนในหมบานหรอชมชนเมอง กลไกและวธด าเนนงาน

1. สวนกลาง มคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ท าหนาทก าหนดนโยบาย การจดตง และแนวทางการบรหารกองทนหมบานและชมชนเมอง ก าหนดแผนการจดหาทนและจดสรรเงนใหแกกองทนฯ ตลอดจนจดท ารางกฎหมายและออกระเบยบขอบงคบกองทนหมบานฯ โดยมส านกงานคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมอง

แหงชาต ท าหนาทเปนส านกงานเลขานการของคณะกรรมการ 2. สวนภมภาค มคณะอนกรรมการสนบสนนและตดตามการด าเนนงานกองทน

หมบานระดบจงหวด ท าหนาทรบขนทะเบยนกองทนหมบาน สนบสนนใหเกดการเตรยมความพรอมของหมบานและชมชนเมอง ตดตามตรวจสอบการด าเนนงานของกองทนในจงหวดและประสานความรวมมอสนบสนนดานวชาการและการจดการตามสภาพปญหาและความตองการของกองทนในจงหวด และมคณะอนกรรมการสนบสนนระดบอ าเภอ ท าหนาทสนบสนนการเตรยมความพรอม สรางความเขมแขงของหมบานและชมชนเมอง สนบสนนและตดตามการด าเนนกจกรรมของกองทน

การจดตงและการบรหารกองทนหมบานและชมชนเมอง 1. การขอขนทะเบยนกองทนฯ หมบานและชมชนทประชาชน 3 ใน 4 ไดรวมกน

คดเลอกคณะกรรมการกองทนฯ จดท าระเบยบ ขอบงคบ หลกเกณฑ และวธการบรหารจดการกองทนแลว ใหไปยนแบบค าขนทะเบยนกบธนาคารออมสน หรอธนาคารเพอการเกษตรและ สหกรณการเกษตร ทคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตก าหนด พรอมเอกสารทเกยวของ คอ ระเบยบ ขอบงคบของกองทนหมบานหรอชมชนเมอง และเปดบญชกบธนาคาร

2. การรบเงนจดสรร คณะอนกรรมการสนบสนนระดบอ าเภอรวมกบส านกงาน คณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต จะประเมนความพรอมของกองทนหมบานและชมชนเมอง โดยพจารณาจากการคดเลอกคณะกรรมการ คณสมบตและความรความสามารถของกรรมการ การมสวนรวมของประชาชน ระเบยบขอบงคบของกองทน การเปดบญชเงนฝากของกองทน เปนตน และแจงผลการพจารณาตอคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต เพออนมตเงนจดสรรตอไป

20

3. การบรหารกองทนหมบานหรอชมชนเมอง คณะกรรมการกองทน จ านวน 9 คน แตไมเกน 15 คน ซงมาจากการคดเลอกกนเองโดยสมาชกเปนผรบผดชอบบรหารจดการกองทนทงในเรองการรบสมาชก การพจารณาใหกเงน จดท าบญชสงมอบเงน รวมทงตรวจสอบ ก ากบ ดแล จดสรรผลประโยชนของเงนกองทน ทงน คณะกรรมการมวาระการด ารงต าแหนงคราวละ 2 ป และไมเกน 2 วาระตดตอกน

แนวทางการบรหารกองทน คณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมอง มแนวทาง การบรหารกองทนหมบานฯ ดงน

1. การรบสมาชก ตองเปนประชาชนทอาศยอยในหมบานหรอชมชน และไมม คณสมบตตองหามตามขอบงคบของกองทนฯ ทงนคณะกรรมการฯ สามารถก าหนดระเบยบ ใหสมาชกผถอหนของกองทน หรอมเงนฝากสจจะไวทกองทน และใหมการประชมใหญสามญ ประจ าปผถอหนอยางนอยปละ 1 ครง 2. การกยมเงน สมาชกทประสงคจะกยมเงน ยนค าขอกโดยตองระบวตถประสงค ชดเจนตอคณะกรรมการกองทน โดยพจารณาอนมตจะตองไมเกนรายละ 20,000 บาท ถาหากเกนใหเปนค าวนจฉยชขาดของสมาชก ทงน การเรยกหลกประกนและการก าหนดอตราดอกเบย

ใหพจารณาก าหนดตามความเหนชอบของสมาชก

3. การช าระคน คณะกรรมการพจารณาระยะเวลาช าระคนตามความเหมาะสม ในแตละราย แตไมเกน 1 ป สวนการผดสญญา ใหผกเสยเบยปรบตามทสมาชกรวมกนก าหนด ยกเวนกรณทประชมสมาชกเหนชอบเกนกงหนง ใหยกเลกหรอลดเบยปรบ

4. การท าบญชและตรวจสอบ คณะกรรมการกองทนหมบาน จดท าบญชและรายงานการด าเนนงานตอสมาชกเดอนละ 1 ครง และสรปผลการด าเนนงานประจ าป รายงานตอ คณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต อยางนอยปละ 1 ครง

ขอบเขตและวธการตดตามประเมนผล 1. ตดตามความกาวหนาในดานการจดตงและการโอนเงนกองทนหมบานและชมชนเมอง

รวมทงกจกรรมการใชจายเงนกองทนตามแผนงาน 2. การประเมนโครงการกองทนหมบานและชมชนเมอง ในดานการเปนแหลงเงนทน

เพอพฒนาอาชพและการสรางงานในหมบานและการเรยนรของชมชน โดยพจารณาจากสถานภาพการเปนแหลงเงนทนหมนเวยนในชมชน และการเปลยนแปลงทเกดขน การเขาถงเงนกองทนฯ ของประชาชนทวไปและคนยากจน การลดตนทนการผลตจากอตราดอกเบยของเงนนอกระบบ การน าเงนไปลงทนในกจการประเภทตาง ๆ การเรยนรในการบรหารจดการกองทนภายในหมบาน

21

และชมชนทเหมาะสมกบบรบทของหมบานและชมชน และความคดรเรมแกไขปญหาและ เสรมสรางศกยภาพของชมชน

3. ประเมนขดความสามารถในการบรหารจดการกองทนหมบานของคณะกรรมการ ในเรองการวเคราะหโครงการและการอนมตเงนก การตดตามการใชเงนก การตดตามหนสน

กองทนและการบรหารผลประโยชนทเกดจากกองทน 4. ประเมนการเปลยนแปลงทเกดขนจากผลการด าเนนโครงการกองทนหมบานและ

ชมชนเมองทมตอเศรษฐกจและความเขมแขงของชมชน ในดานการสรางรายได รายจาย การออมของครวเรอน ผลกระทบของเงนกองทนหมบานและชมชนเมองทมผลตอภาคการผลต ปจจย การผลต และทมการผลกดนการพฒนาเศรษฐกจระดบฐานราก ความสามารถในการพงตนเองของหมบาน/ชมชน การรวมตวกนเพอแกไขปญหาของชมชน และการเกอกลตอผดอยโอกาส

ในชมชน การจดตงคณะกรรมการกองทนหมบาน

คณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมอง ไดไปขอข นทะเบยน เพอด าเนนการ จดตงเปนกองทนหมบานและชมชนเมอง จ านวนทงสน 74,907 กองทน คดเปนรอยละ 99.15 ของหมบาน หรอชมชนเปาหมาย (75,501 กองทน) โดยแยกเปนกองทนหมบาน จ านวน 71,478 กองทน คดเปนรอยละ 99.96 และกองทนชมชนเมอง จ านวน 3,429 กองทน คดเปนรอยละ 84.87 ตามรายละเอยด ดงน

ตารางท 1 การจดตงคณะกรรมการกองทนหมบาน

เปาหมาย การจดตง รอยละ คงเหลอ ๑. หมบาน ๒. ชมชนเมอง - เทศบาล - กทม.

71,495 4,006 2,564 1,442

71,478 3,429 2,507 922

99.96 84.87 97.62 62.63

17 577 57 520

รวม 75,501 74,907 99.15 594

ทมา : จากขอมลการส ารวจของกรมการพฒนาชมชน ณ 31 มนาคม 2547

22

โครงสรางการบรหารและจดองคกร กองทนหมบานศาลเจา

หมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม มประชากรทงสน 904 คน มจ านวนครวเรอน 236 ครวเรอน แยกเปนชาย 441 คน หญง 463 คน มเนอทรวมทงหมด 1,767 ไร ประชากรสวนใหญประกอบอาชพท าการเกษตร ไดแก สมโอ มะพราว มทท าการกองทนหมบาน 1 กองทน มสมาชกกองทนหมบาน จ านวน 182 คน มรานคาชมชน 1 ราน (ขอมลจากผปกครองหมบาน ก านนบญสม ประเสรฐมรรค ป 2547)

ขอมลทวไป กองทนหมบานศาลเจา ตงอยเลขท 86/2 หมท 1 ต.ทรงคนอง อ.สามพราน จ.นครปฐม โทร. 034 - 288706

1. กองทน แยกเปน 2 สวน ไดแก กองทนเงน 1.1 ลานบาท และกองทนเงนหน 2. ไดรบเงนจดสรรจากรฐบาล 1 ลานบาท เมอ 30 สงหาคม 2544 0.1 ลานบาท เมอ 25 กรกฎาคม 2546 3. จ านวนสมาชก ณ เดอนเมษายน 2547 จ านวน 182 คน 4. ใชขอบงคบกองทนฉบบสดทาย ประกาศใช 6 สงหาคม 2545 5. กองทนฝากเงนประเภทเผอเรยกกบธนาคารออมสน สาขาสามพราน 2 บญช ดงน บญชกองทนเงน 1.1 ลานบาท เลขท 02 – 0802 – 20 – 061147 – 0 บญชกองทนเงนหน เลขท 02 – 0802 – 20 – 061046 – 2

การบรหารจดการ 1. บคลากรของกองทน มคณะกรรมการ 15 คน ทไดรบเลอกตงจากสมาชก ตามขอบงคบกองทนแหงชาต กรรมการเสยสละท างานกนเอง แบงแยกหนาทเปน ประธาน , รองประธาน , เลขานการ , เหรญญก , ประชาสมพนธ , ตรวจสอบภายใน , ท านตกรรม , และตดตามหน มการประชมสามญ เดอนละ 1 ครง ทกวนท 16 ของเดอน 2. การบรหารงานกองทน ใชขอบงคบกองทนแหงชาต และขอบงคบกองทนหมบาน ทประกาศใชเปนหลกปฏบต จดประชมใหญสามญประจ าป ส าหรบสมาชกในเดอนสงหาคม ของทกป เพอแถลงผลการด าเนนงาน , จดสรรก าไร , และเลอกตงกรรมการทตองออกตามวาระ 3. ในทกวนท 4 ของทกเดอน จะเปดท างาน เพอใหสมาชกสงเงนคาหนรายเดอน ด าเนนการจายเงนกใหสมาชกและรบช าระหนเงนก กองทนมเงนทนจ ากด ตองใชการบรหารจดการใหมเงนหม นเวยนเพยงพอใหสมาชกก ใชวธใหสมาชกสามารถผอนช าระหนไดหลายวธ เปน

23

รายเดอน , ราย 2 เดอน , ราย 6 เดอน และรายป ท าใหมเงนหมนเวยนเพยงพอใหกไดตลอดระยะเวลาตงแตกอตงกองทนเปนตนมา

4. สมาชกผกตองมสมาชกดวยกนค าประกน 2 คน หรอจะใหขาราชการระดบ 4 ขนไป ค าประกนคนเดยวกได

เงนใหก คณะกรรมการยดถอนโยบายใหกรายยอยเทานน ไมเกนรายละ 20,000 บาท ยกเวนเปนเรองเฉพาะกจ ทมความจ าเปนมาก 5. กองทนยดนโยบายกระจายเงนสสมาชกอยางทวถง ใชวธก าหนดอตราดอกเบยเพยง 6% ตนลด ดอกลด ผกไดรบความเปนธรรม เหนคณคาและประโยชนของกองทน สนปบญช มการจดสรรก าไรใหสมาชกทกคน เทา ๆ กน จดสรรตามจ านวนเงนทสมาชกถอหน 6. ผสมครเปนสมาชก ตองมภมล าเนาอยในชมชนครบ 1 ป แตถาเปนสมาชกแลว ลาออก จะมาสมครสมาชกใหมอก ตองลาออกไปแลวครบ 2 ป

ระบบบญชกองทนหมบานศาลเจา 1. เหรญญก สามารถเกบเงนสดไวใชหมนเวยนส าหรบกจกรรมของกองทน ไดเฉพาะ เงนคาธรรมเนยมแรกเขา ซงเกบจากสมาชกใหม คนละ 30 บาท เทานน เงนอนนอกเหนอจากนน

ตองน าฝากธนาคารทงหมด 2. การรบ – จายเงน จะยด Slip system เปนหลก แตในทางปฏบตจรงบางครง อาจใชทะเบยนแทนบาง ยอดเงนฝาก – ถอน จะมรายละเอยดประกอบทกรายการ 3. สรางระบบขอมลรายตวลกคาไว 2 สวน ไดแก การสงเงนคาหนรายเดอนและลกหน

เงนก 4. ในแตละเดอนจะกระทบยอด ขอมลรายตวลกคา ทง 2 สวน ซงยอดรวม จะตรงกบ

งบดล 5. จดท างบการเงน ไดแก งบดล และงบก าไรขาดทน ปดประกาศใหสมาชกทราบ

ทกเดอน 6. จดท างบการเงน ราย 6 เดอน แจงผลการด าเนนงาน เมอสนมกราคม และสงหาคม ของทกป ใหอนกรรมการสนบสนนระดบอ าเภอทราบ 7. เมอสนปบญช ในตนเดอนสงหาคม จะสรปผลการด าเนนงาน จดสรรก าไร โดยขออนมตทประชมใหญสามญจากสมาชก ภายในขอบเขตขอบงคบกองทน 8. ระบบตรวจสอบบญช – คณะกรรมการ จ านวน 5 คน จะเปนผตรวจสอบบญช กอนรบรองความถกตอง แลวจงรายงานอนกรรมการระดบอ าเภอ

24

บญชรายตวสมาชกผสงเงนคาหนรายเดอน และสมาชกทกเงน จะมขอมลส ารอง ซงจดท าเปนทะเบยนคมอกชนหนง

ผลการด าเนนงานของทง 2 กองทน ตงแต 1 สงหาคม 2546 – 30 เมษายน 2547 (รวม 9 เดอน)

ตารางท 2 ผลการด าเนนงานของกองทนหมบานและกองทนเงนหน

ท รายการ กองทน 1.1 ลานบาท กองทนเงนหน 1. จ านวนสมาชก (คน) 182 182 2. เงนทนของรฐบาล 1,100,000.- - 3. เงนหนของสมาชก - 611,440.- 4. เงนสดคงเหลอ (คาธรรมเนยมแรกเขา) - 3,720.- 5. เงนฝากธนาคารคงเหลอ 151,817.12 134,390.61 6. ลกหนเงนกคงเหลอ 1,006,000.- 503,700.- จ านวนราย 62 34 7. จ านวนเงนทใหสมาชกกไป 9 เดอน 1,140,000.- 610,000.- จ านวนราย 57 31 8. รายได 47,744.10 39,588.49 9. รายจาย 15,770.25 13,450.- 10. ก าไรสทธ 31,973.85 26,138.49 11. ครภณฑส านกงาน 2,050.- - 12. มลคาสนทรพยรวม 1,159,867.12 641,810.61

25

โครงสรางการบรหารงาน

คณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจา

ประธาน รอง ประธาน ทปรกษา

กรรมการ เหรญญก เลขานการ ประชาสมพนธ ตรวจสอบภายใน

ท านตกรรม

ตดตาม – ทวงหน

ถอนเงนธนาคาร

ภาพท 3 โครงสรางการบรหารงานคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจา

ตารางท 3 ตารางแสดงกจกรรมของคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจา

ท กจกรรม ระยะเวลาปฏบต ผรบผดชอบ

1. 2. 3. 4. 5. 6.

ประชมสามญประจ าเดอน งานบรการสมาชกดานการเงน , รบ – จาย , ท าบญช , ตดตอธนาคาร งานท าสญญาก งานบญชของกองทน ประชมเครอขาย (ต าบล) ประชมใหญสามญประจ าปส าหรบสมาชก

ทกวนท 16 ของทกเดอน ตงแต 19.00 น.เปนตนไป ทกวนท 4 ของทกเดอน ตงแต 9.00 น. เปนตนไป ชวงปลายเดอน ตามความเหมาะสม ตามความจ าเปน ทกวนท 16 ของทกเดอน เวลา 17.00 – 18.30 น.

กรรมการทกคน เหรญญก และกรรมการอน กรรมการชดท านตกรรม เหรญญก กรรมการเครอขาย (3 คน) กรรมการทกคน

7. ประชมเครอขาย (อ าเภอ) ทกวนท 24 ของทกเดอน

กรรมการเครอขายต าบล 2 คน

10 คน

26

รายชอกรรมการกองทนหมบานศาลเจา ณ วนท 1 เมษายน 2548

ตารางท 4 รายชอกรรมการกองทนหมบานศาลเจา

ล าดบท

ชอ - สกล

ต าแหนง

วฒการศกษา

ประสบการณและความสามารถ

พเศษ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

นายบญสม ประเสรฐมรรค นายประสาน การะเวก นางวชร กลยาณพงศ นายสมนก พลชย นายเทพ กงสวสด นายสวาง เทยมทด นายเผชญ คมประเสรฐ นายเชาว เพงปรชา นายมะยม คมประเสรฐ นายสมาน สขสมย นายด ารง วยวาส นายช ศรทองอนทร นางจ ารญ เพงปรชา นายอดม สรอยทอง นายลอชย มกล

ประธาน

รองประธาน

เลขานการ เหรญญก

ประชาสมพนธ กรรมการ

กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ

มธยมศกษา 6

มธยมศกษา 6

ปรญญาตร ปรญญาตร ประถม 6 ปวส.

มธยม

ปรญญาตร ประถม 4 ประถม 4 มธยม

ประถม 4 ปรญญาตร ประถม 4

มธยมศกษา 1

ก านน ต าบลทรงคนอง อดตก านน , ประธาน กลมออมทรพย ท าสวน ราชการ,ธนาคาร สารวตรก านน ประธานสภา อบต. ท าสวน ท าสวน คร ร.ร.วดไรขง กรรมการหมบาน ท าสวน ท าสวน ท าสวน ท าสวน ผชวยก านน ผชวยก านน

27

ระเบยบกฎหมายทเกยวของ

1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 78 มาตรา 78 รฐตองกระจายอ านาจใหทองถนพงตนเองและตดสนใจในกจการทองถน ไดเอง พฒนาเศรษฐกจทองถนและระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ ตลอดทงโครงสรางพนฐานสารสนเทศในทองถนใหทวถงและเทาเทยมกนทวประเทศ รวมทงพฒนาจงหวดทม ความพรอมใหเปนองคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญ โดยค านงถงเจตนารมณของประชาชน

ในจงหวดนน 2. พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 มาตรา 11(8)

มาตรา 11 นายกรฐมนตรในฐานะหวหนารฐบาลมอ านาจหนาท ดงน (8) วางระเบยบปฏบตราชการ เพอใหการบรหารราชการแผนดนเปนไปโดยรวดเรวและมประสทธภาพ เทาทไมขดหรอแยงกบพระราชบญญตน หรอกฎหมายอน

3. ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544 (ภาคผนวก)

4. ระเบยบคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต วาดวยการจดตงและบรหารกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544 (ภาคผนวก) 5. ระเบยบขอบงคบคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม พ.ศ. 2544 (ภาคผนวก)

งานวจยทเกยวของ

จากการศกษาผลงานวจยทเกยวของกบกองทนหมบาน ทไดน ามาเปนแนวทางศกษา สรปผลวจยได ดงน ศภเศรษฐ วศาลสงห , มาโนช เชออบเชย , สวฒน หาญรตนชยกล , สมบต มลกษณะสม และนายบญรอด หาญองอาจ (2545) ไดท าการวจยเรอง “การประเมนนโยบายกองทนหมบานและชมชนเมอง ในอ าเภอเฉลมพระเกยรตและอ าเภอจกราช จงหวดนครราชสมา” โดยศกษาวาสมาชกกองทนหมบานน าเงนไปใชตรงตามวตถประสงคของนโยบายกองทนหมบานหรอไม รวมถงการบรหารงานของคณะกรรมการกองทนหมบานดวย โดยเกบขอมลจากชาวบาน 2 อ าเภอ ดงกลาวขางตน จ านวน 300 ครวเรอน พบวาไมมครวเรอนใดกเงนไปใชอยางไมมวตถประสงค เมอครบก าหนดช าระเงนคน สามารถเกบเงนไดทงตน ทงดอกเบย ตามก าหนด ชาวบานเขาใจ

28

ในระบบการบรหารจดการมากขน มความสมพนธกนมากขน เขาใจระบอบหรอวถทางประชาธปไตยมากขน

ปณฑตา รงคหรรกษ (2545) ไดท าการวจยเรอง “การประเมนผลโครงการหมบานปลอดยาเสพตด” โดยศกษาถงความคดเหนของประชาชนผรบบรการทมตอผลการด าเนนงาน ของโครงการในดานการบรรลวตถประสงค ศกษาความคดเหนการไดรบประโยชน ศกษาความพงพอใจของผรบบรการจากโครงการ และศกษาปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานพบวา โครงการนคอนขางจะประสบความส าเรจและเปนโครงการทมประโยชนตอชมชนมาก และประชาชนสวนมาก กมความพงพอใจทชมชนของตนเขารวมโครงการ แตกยงมปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานทประชาชนบางสวนยงขาดความเขาใจในกระบวนการประชาคมหมบาน ขาดผน าทเขมแขงและจรงจง ดานบคลากรทรบผดชอบในโครงการยงคงมไมเพยงพอ คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2546) ไดวจยเรอง “รายงาน การประเมนผลนโยบายเศรษฐกจรากหญาและหลกประกนสงคม” ในสวนทเกยวของกบนโยบายกองทนหมบานโดยไดส ารวจในพนทภาคสนาม 8 จงหวด 48 หมบาน ครอบคลมทกภมภาค พบวา สมาชกกยมเงนกองทนหมบานและชมชนเมองไปลงทน ตามวตถประสงคทแจงตอ คณะกรรมการฯ ในกจการหลก ๆ 4 ประเภท คอดานการเกษตร คดเปนรอยละ 71.12 รองลงมา คอ คาขาย รอยละ 17.04 อตสาหกรรม รอยละ 4.13 การบรการรอยละ 3.95 บรรเทาเหตฉกเฉนรอยละ 2.27 กจกรรมกลม และอน ๆ รอยละ 1.23 และ 0.26 ตามล าดบ นอกจากนนชาวบาน ทเปนสมาชกและไดกยมเงนจากกองทนหมบาน มความพงพอใจทจะกยมเงนจากกองทนหมบานมากกวากยมเงนจากแหลงอน ๆ ถงรอยละ 98.10 โดยระบเหตผลในเรองอตราดอกเบยต ากวาทอนรอยละ 75.00 ไดรบเงนเรว รอยละ 61.40 และเปนเงนของหมบานรอยละ 41.40 ซงค าตอบเหลานยนยน ใหเหนถงความสะดวกของประชาชนในการกยมเงนลงทนในกจการตาง ๆ ไดงายขน และจากการสมภาษณสมาชกกองทนฯ ในพนทตวอยางภาคสนาม พบวา ระยะเวลาทใชตงแต ยนค าขอก จนไดรบเงนรวมทงสนเพยง 16 วน ซงสนกวาการกจากสถาบนการเงนอน ๆ อนสรณ อณโณ (2546) ไดท าการวจยเรอง “การประเมนนโยบายเศรษฐกจระดบรากหญาและสวสดการรกษาพยาบาล : นโยบายประชานยม” ในสวนทเกยวของกบนโยบายกองทนหมบาน พบวาโครงการกองทนหมบาน ซงมวตถประสงคใหประชาชนระดบรากหญากยมเงน เพอน าไป ลงทนขยายการผลตหรอเพมรายได แตดวยความทระเบยบกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตไมเพยงแตก าหนดเพดานเงนกไวไมเกนรายละ 20,000 บาท เทานน หากแตยงก าหนดระยะเวลาผอนช าระไมเกน 1 ป นบแตวนท าสญญาอกดวย จงท าใหไมวาจะเปนกจกรรมการผลตประเภทใด

29

สงผลใหผกไมสามารถน าเงนไปลงทนขยายกจกรรมการผลตหรอสรางอาชพใหมไดมากนก มผกรอยละ 5.30 น าเงนกไปลงทนในกจการใหม ขณะทผกแทบทงหมด (รอยละ 94.00) น าเงนก ไปลงทนในอาชพหลกและอาชพรองซงสวนใหญอยในภาคเกษตร จ านวนเงนทจ ากดและ

ระยะเวลาผอนช าระทสนสงผลใหผกไมสามารถน าเงนไปลงทนในโครงการตามทวางไวได

บทท 3

วธด ำเนนกำรศกษำวจย

วธกำรศกษำวจย

ด ำเนนกำรศกษำ 3 แบบ คอ 1. กำรศกษำขอมลเอกสำร (documentary research) เปนกำรศกษำรวบรวมขอมลจำกเอกสำรตำง ๆ ดงน 1.1 เอกสำรประกอบกำรประชมกำรพฒนำทยงยน โครงกำรกองทนหมบำนและชมชนเมอง พ.ศ. 2546 ส ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำต

1.2 รำยงำนผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรกองทนหมบำนและชมชนเมอง พ.ศ. 2544 – 2545 ส ำนกงำนกองทนหมบำนและชมชนเมองแหงชำต

1.3 รำยงำนผลกำรส ำรวจเบองตน กำรด ำเนนกำรโครงกำรตำมนโยบำยเรงดวนของรฐบำล พ.ศ. 2546 ส ำนกบญชประชำชำต ส ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำต คณะเศรษฐศำสตร มหำวทยำลยหอกำรคำไทย 2. กำรศกษำเชงคณภำพ ใชวธเกบขอมลจำกกำรสมภำษณเชงลก (i n – depth interview) จำกผใหขอมลส ำคญ (key informant) โดยเลอกจำกคณะกรรมกำรกองทนหมบำน จ ำนวน 2 คน สมำชกกองทนหมบำน จ ำนวน 1 คน ผน ำชมชนในหมบำน จ ำนวน 1 คน ขำรำชกำรและเจำหนำท ทปฏบตงำนในพนท ไดแก นำยอ ำเภอสำมพรำน จงหวดนครปฐม และเจำหนำทกรมกำรพฒนำชมชน ผควบคม ดแล ต ำบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม จ ำนวน 1 คน รวม 6 คน กำรสมภำษณ จะด ำเนนกำรสมภำษณจำกค ำถำมแบบมโครงสรำงทตงเตรยมไว ลวงหนำเปนค ำถำมลกษณะปลำยเปด เพอใหผใหขอมลสำมำรถแสดงควำมคดเหนได

หลำกหลำย 3. กำรศกษำเชงปรมำณ เกบขอมลโดยใชเครองมอแบบสอบถำม (questionnaire) จำกสมำชกกองทนหมบำน จ ำนวน 182 คน แบบสอบถำมมลกษณะเปนแบบส ำรวจรำยกำร (c h e c k l i s t) จ ำนวน 20 ขอ แบงเปน 2 สวน ดงน

สวนท 1 เปนค ำถำมเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถำม

31

สวนท 2 เปนค ำถำมเกยวกบกำรประเมนกำรด ำเนนงำนของคณะกรรมกำรกองทน หมบำน ตำมนโยบำยกองทนหมบำน กอนทจะน ำแบบสอบถำมทสรำงขนไปเกบรวบรวมขอมล ผศกษำไดใหผเชยวชำญและอำจำรยทปรกษำท ำกำรตรวจแนะน ำในรำยละเอยด และแกไขแบบสอบถำม พรอมกบไดน ำ แบบสอบถำมมำปรบปรงแกไขท ำคมอกำรลงรหสขอมล เพอน ำไปใชกบขบวนกำรประมวลผล

ดวยเครองคอมพวเตอรในล ำดบถดไป

ประชำกรผใหขอมลส ำคญและกลมตวอยำง

ประชำกร หมำยถง ประชำชนหมท 1 บำนศำลเจำ ต ำบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม จ ำนวน 904 คน โดยเลอกจำกประชำชนผสมครเปนสมำชกกองทนหมบำนศำลเจำ จ ำนวน 182 คน และขำรำชกำรหรอเจำหนำททปฏบตงำนในพนท จ ำนวน 2 คน

ผใหขอมลส ำคญในกำรรวบรวมขอมลเชงคณภำพ คอ ขำรำชกำรหรอเจำหนำท ทปฏบตงำนในพนท จ ำนวน 2 คน ไดแก

นำยปรชญำ อนจนทรวงศ นำยอ ำเภอสำมพรำน จงหวดนครปฐม นำงเสรมศร กลลขตกศล เจำหนำทกรมกำรพฒนำชมชน ผรบผดชอบ

ต ำบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ผน ำชมชน ประธำนกรรมกำรกองทนหมบำน ไดแก นำยบญสม ประเสรฐมรรค ก ำนนต ำบลทรงคนอง อ ำเภอสำมพรำน จงหวด

นครปฐม กรรมกำรกองทนหมบำน หมท 1 บำนศำลเจำ ต ำบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม จ ำนวน 2 คน ไดแก

(1) นำยสมนก พลชย เหรญญกกองทนหมบำน (2) นำงวชร กลยำณพงศ เลขำนกำรกองทนหมบำน

สมำชกกองทนหมบำน จ ำนวน 1 คน ไดแก (1) นำยบำง ปำนเทศ เกษตรกร ต ำบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม รวมจ ำนวน 6 คน ประชำกรทใชรวบรวมขอม ลเชงปรมาณ คอ ประชำชนในหมบำนทเปนสมำชกกองทนหมบำน หมท 1 บำนศำลเจำ ต ำบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม จ ำนวน 182 คน

32

กลมตวอยำง ไดแก 1. นำยปรชญำ อนจนทรวงศ นำยอ ำเภอสำมพรำน จงหวดนครปฐม นำงเสรมศร กลลขตกศล เจำหนำทกรมกำรพฒนำชมชน ผรบผดชอบต ำบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม นำยบญสม ประเสรฐมรรค ผน ำชมชน ก ำนนต ำบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม นำยสมนก พลชย เหรญญกกองทนหมบำน นำงวชร กลยำณพงศ เลขำนกำรกองทนหมบำน และนำยบำง ปำนเทศ สมำชกกองทนหมบำน จ ำนวน 6 คน 2. สมำชกกองทนหม บาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐมจ านวน 100 คน โดยใชวธการเลอกกลมตวอยางท 50%

ระยะเวลำกำรเกบขอมล

กำรศกษำวจยครงน ใชเวลำในกำรเกบรวบรวมขอมล ระหวำงเดอนมนำคม 2548 – เมษำยน 2548 รวมระยะเวลำ 1 เดอน

วธประมวลผลและวเครำะหขอมล

1. กำรวเครำะหเชงคณภำพ ผศกษำใชกำรวเครำะหเชงคณภำพ เพอตอบปญหำควำมส ำเรจและกำรด ำเนนงำนของกองทนหมบำน โดยน ำขอมลรปธรรม มำจดกลม (grouping) แยกแยะ (classification)เชอมโยงในเชงตรรกะ (l o g i c) และตความ (i n t e r p r e t a t i o n) 2. กำรวเครำะหเชงปรมำณ ผศกษำใชกำรวเครำะหเชงปรมำณ โดยใชสถตเชงพรรณำ (รอยละ)

กรอบกำรศกษำ

ด ำเนนกำรโดยใชกรอบแนวคดทฤษฎระบบ (system based theory) ซงมองคประกอบส ำคญ ไดแกขอบเขตของระบบ เปำประสงค สงน ำเขำ กระบวนกำร สงน ำออก และกำรสงขอมลยอนกลบ โดยมกรอบกำรศกษำวจย ดงน

33

ภำพท 4 กรอบแนวคดทฤษฎแบบ (system based theory)

สงน ำเขำ กระบวนกำร ผลผลต/ผลลพธ

1. นโยบำย 2. บคลำกร - ปรมำณ - คณภำพ 3. งบประมำณ 4. กำรบรหำรจดกำร 5. กฎหมำย , ระเบยบ

1. กำรพจำรณำรบสมำชก 2. กำรพจำรณำกำรกยม 3. กำรช ำระเงนคน 4. กำรท ำบญช และ กำรตรวจสอบเงน กองทน 5. กำรประชำสมพนธ

- คณะกรรมกำรกองทน สำมำรถบรหำรงำนไดด มประสทธภำพ - กองทนหมบำนเปนแหลง เงนทนหมนเวยน สำมำรถ สรำงงำน สรำงอำชพ สรำงรำยได ใหแกชมชน

บทท 4

ผลการศกษา

การศกษาครงน ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลจากกลมเปาหมาย คอ ประชากรดาน ผรบบรการ (สมาชกกองทนหมบาน) จ านวน 100 คน และประชากรดานผด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน จ านวน 6 คน โดยใชวธเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม (questionnaire) และการสมภาษณเชงลก (indepth interview) ผลการศกษาแบงเปนประเดนตาง ๆ ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 ความคดเหนของสมาชกกองทนหมบานทมตอการด าเนนงานของคณะกรรมการ

กองทนหมบาน

สวนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบสอบถาม

ตารางท 5 รอยละของขอมลทวไปของกลมเปาหมาย จ าแนกตามเพศ

เพศ จ านวน รอยละ 1. ชาย 51 51.00 2. หญง 49 49.00

รวม 100 100.00

จาก ตารางท 5 พบวา ผใหขอมลรอยละ 51.00 เปนเพศชาย และรอยละ 49.00 เปนเพศหญง

ตารางท 6 รอยละของผใหขอมล จ าแนกตามอาย

อาย จ านวน รอยละ 1. ต ากวา 25 ป 7 7.00 2. ระหวาง 26 – 40 ป 35 35.00 3. 41 ปขนไป 58 58.00

รวม 100 100.00

35

จาก ตารางท 6 พบวา ผใหขอมลรอยละ 7.00 มอายต ากวา 25 ป รอยละ 35.00 มอายระหวาง 26 – 40 ป และผใหขอมลรอยละ 58.00 มอาย 41 ปขนไป

ตารางท 7 รอยละของผใหขอมล จ าแนกตามระดบการศกษา

การศกษา จ านวน รอยละ 1. ไมไดศกษา 1 1.00 2. ประถมศกษาตอนตน (ป. 4) 29 29.00 3. ประถมศกษาตอนปลาย (ป. 6 หรอ ป. 7) 30 30.00 4. มธยมศกษาตอนตน 18 18.00 5. มธยมศกษาตอนปลาย 5 5.00 6. ประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช. , ปวส.) 6 6.00 7. ปรญญาตรหรอสงกวา 11 11.00

รวม 100 100.00

จาก ตารางท 7 พบวา ผใหขอมลสวนใหญรอยละ 30.00 มการศกษาระดบประถมศกษาตอนปลาย (ป. 6 หรอ ป. 7) รอยละ 29.00 มการศกษาระดบประถมศกษาตอนตน (ป. 4) รอยละ 18.00 มการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน รอยละ 11.00 มการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวารอยละ 6.00 มการศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช. , ปวส.) รอยละ 5.00 มการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย และมผใหขอมลรอยละ 1 ไมไดศกษา

ตารางท 8 รอยละของผใหขอมล จ าแนกตามอาชพ

อาชพ จ านวน รอยละ 1. เกษตรกรรม 41 41.00 2. ขาราชการ , รฐวสาหกจ 5 5.00 3. คาขาย 24 24.00 4. รบจางทวไป 26 26.00 5. อน ๆ 4 4.00

รวม 100 100.00

36

จาก ตารางท 8 พบวา ผใหขอมลสวนใหญมอาชพเกษตรกรรม ถงรอยละ 41.00 มอาชพรบจางทวไป รอยละ 26.00 มอาชพคาขาย รอยละ 24.00 มอาชพรบราชการ , รฐวสาหกจ รอยละ 5.00 และมอาชพอน ๆ รอยละ 4.00

ตารางท 9 รอยละของผใหขอมล จ าแนกตามรายได

รายได จ านวน รอยละ 1. ต ากวา 5,000 บาท 20 20.00 2. 5,001 – 10,000 บาท 50 50.00 3. 10,001 – 15,000 บาท 18 18.00 4. 15,001 – 20,000 บาท 6 6.00 5. มากกวา 20,000 บาท 6 6.00

รวม 100 100.00

จาก ตารางท 9 พบวา ผใหขอมลสวนใหญรอยละ 50.00 มรายไดระหวาง 5,001 – 10,000 บาท รอยละ 20.00 มรายไดต ากวา 15,000 บาท รอยละ 18.00 มรายไดระหวาง 10,001 – 15,000 บาท รอยละ 6.00 มรายไดระหวาง 15,001 – 20,000 บาท และผใหขอมลรอยละ 6.00 มรายไดมากกวา 20,000 บาท สรป ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบสอบถามพบวาผใหขอมลสวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 51.00 มอาย 41 ปขนไป รอยละ 58.00 มการศกษาระดบประถมศกษาตอนปลาย (ป. 6 หรอ ป. 7) รอยละ 30.00 มอาชพเกษตรกรรม รอยละ 41.00 และผใหขอมลสวนใหญ รอยละ 50.00 มรายไดระหวาง 5,001 – 10,000 บาท

37

สวนท 2 ความคดเหนของสมาชกกองทนหมบานทมตอการด าเนนงาน ของคณะกรรมการกองทนหมบาน

ตารางท 10 รอยละของระดบความคดเหนของสมาชกกองทนหมบานทมตอการด าเนนงาน ของคณะกรรมการกองทนหมบาน

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

รวม เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

1. การด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน ไดผลดเปนทนาพอใจ

31 (31.00)

69 (69.00)

0 (0.00)

0 (0.00)

100 (100.00)

2. ทานไดรบความเปนธรรมจากการบรหารงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน

29 (29.00)

71 (71.00)

0 (0.00)

0 (0.00)

100 (100.00)

3. การพจารณารบสมาชก กองทนหมบาน มความ โปรงใส

36 (36.00)

64 (64.00)

0 (0.00)

0 (0.00)

100 (100.00)

4. คณะกรรมการกองทนหมบานพจารณาการกยมเงนของสมาชกดวยความเปนธรรม

33 (33.00)

67 (67.00)

0 (0.00)

0 (0.00)

100 (100.00)

5. ระยะเวลาการช าระเงนคนตามทคณะกรรมการกองทนหมบานก าหนดมความเหมาะสม

42

(42.00)

58

(58.00)

0

(0.00)

0

(0.00)

100

(100.00)

6. อตราดอกเบยตามทคณะกรรมการกองทนหมบานก าหนดมความเหมาะสม

46 (46.00)

53 (53.00)

1 (1.00)

0 (0.00)

100 (100.00)

7. คณะกรรมการกองทนหมบานไดจดท าบญช รายรบ-รายจาย

31

69

0

0

100

38

และจดท างบดลในแตละเดอนถกตองเรยบรอย

(31.00) (69.00) (0.00) (0.00) (100.00)

ตารางท 10 (ตอ)

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

รวม เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

8. คณะกรรมการกองทน หมบานมจ านวนเหมาะสม

26 (26.00)

74 (74.00)

0 (0.00)

0 (0.00)

100 (100.00)

9. คณะกรรมการกองทน หมบานมความร ความสามารถอยางเหมาะสม

20 (20.00)

78 (78.00)

2 (2.00)

0 (0.00)

100 (100.00)

10. วสด อปกรณทใชใน ส านกงานกองทนหมบาน มความเหมาะสม

17 (17.00)

70 (70.00)

9 (9.00)

4 (4.00)

100 (100.00)

11. ทานไดรบขาวสารเกยวกบความรความเขาใจเรอง กองทนหมบานจากคณะกรรมการกองทนหมบานอยางสม าเสมอ

26

(26.00)

71

(71.00)

3

(3.00)

0

(0.00)

100

(100.00)

12. กองทนหมบานชวยลดการกเงนนอกระบบ

36 (36.00)

63 (63.00)

1 (1.00)

0 (0.00)

100 (100.00)

13. กองทนหมบานเปนเงน หม นเวยนสรางงาน สรางอาชพ และสรางรายไดใหแกทาน

31

(31.00)

68

(68.00)

0

(0.00)

1

(1.00)

100

(100.00)

14. จ านวนเงนก 20,000 บาท ตอ 1 ครวเรอนมความเหมาะสม

24 (24.00)

68 (68.00)

8 (8.00)

0 (0.00)

100 (100.00)

15. กองทนหมบานท าให 36 63 1 0 100

39

เศรษฐกจของหมบานดขน (36.00) (63.00) (1.00) (0.00) (100.00)

ผศกษาวจย ไดสอบถามความคดเหนจากกลมตวอยางเกยวกบระดบผลการด าเนนการ ดานความคดเหนของสมาชกกองทนหมบานทมตอผลการด าเนนการดานการบรหารงาน ของนโยบายกองทนหมบาน โดยแบงเปน 4 ระดบ คอ เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง ผลจากการศกษา มดงน 1. การด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบานไดผลดเปนทนาพอใจ พบวามสมาชกกองทนหมบานรอยละ 69.00 เหนดวย รอยละ 31.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 2. กรณสมาชกกองทนหมบาน ไดรบความเปนธรรมจากการบรหารงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน พบวาสมาชกถงรอยละ 71.00 เหนดวย สมาชกรอยละ 29.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 3. การพจารณารบสมาชกกองทนหมบานมความโปรงใส พบวาสมาชกเหนดวยถง รอยละ 64.00 สมาชกรอยละ 36.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 4. คณะกรรมการกองทนหมบานพจารณาการกยมเงนของสมาชกดวยความเปนธรรม พบวาสมาชกรอยละ 67.00 เหนดวย สมาชกรอยละ 33.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใด ไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 5. ระยะเวลาการช าระเงนคนตามทคณะกรรมการกองทนหมบานก าหนดมความ เหมาะสมแลว พบวาสมาชกรอยละ 58.00 เหนดวย สมาชกรอยละ 42.00 เหนดวยอยางยง

ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 6. อตราดอกเบยตามทคณะกรรมการกองทนหมบานก าหนดมความเหมาะสมแลว พบวาสมาชกรอยละ 53.00 เหนดวย สมาชกรอยละ 46.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 1.00 ไมเหนดวย และไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง 7. คณะกรรมการกองทนหมบานไดจดท าบ ญช รายรบ – รายจาย และจดท างบดล ในแตละเดอนถกตองเรยบรอย พบวามสมาชกรอยละ 69.00 เหนดวย รอยละ 31.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 8. คณะกรรมการกองทนหมบานมจ านวนเหมาะสม พบวาสมาชกถงรอยละ 74.00 เหนดวย รอยละ 26.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใดไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง

40

9. คณะกรรมการกองทนหมบานมความรความสามารถเหมาะสม พบวามสมาชก รอยละ 78.00 เหนดวย รอยละ 20.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกไมเหนดวยรอยละ 2.00 และ ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง 10. วสด อปกรณทใชในส านกงานกองทนหมบานมความเหมาะสม พบวาสมาชก รอยละ 70.00 เหนดวย รอยละ 17.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 9.00 ไมเหนดวย และรอยละ 4.00 ไมเหนดวยอยางยง 11. กรณไดรบขาวสารเกยวกบความร ความเขาใจเรองกองทนหมบานจากคณะกรรมการกองทนอยางสม าเสมอ พบวา สมาชกรอยละ 71.00 เหนดวย สมาชกรอยละ 26.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 3.00 ไมเหนดวย และไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง 12. กองทนหมบานชวยลดการกเงนนอกระบบ พบวามสมาชกรอยละ 63.00 เหนดวย รอยละ 36.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกไมเหนดวยรอยละ 1.00 และไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง 13. กองทนหมบานเปนเงนหมนเวยนสรางงาน สรางอาชพ และสรางรายไดใหแกสมาชกกองทนหมบาน พบวาสมาชกรอยละ 68.00 เหนดวย รอยละ 31.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 1.00 ไมเหนดวยอยางยง และไมมสมาชกผใดไมเหนดวย 14. จ านวนเงนก 20,000 บาท (สองหมนบาทถวน) ตอ 1 ครวเรอน มความเหมาะสม พบวาสมาชกรอยละ 68.00 เหนดวย รอยละ 24.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 8.00 ไมเหนดวย และไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง 15. กองทนหมบานท าใหเศรษฐกจของหมบานดขน พบวาสมาชกรอยละ 63.00 เหนดวย รอยละ 36.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 1.00 ไมเหนดวย และไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง

41

การสมภาษณเชงลก

ผศกษาไดจดท าเครองมอเปนค าถามลกษณะปลายเปดทตงเตรยมไวลวงหนา เพอสมภาษณขาราชการทปฏบตงานในพนทต าบลทรงคนอง อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม ผน าชมชน กรรมการกองทนหมบาน และสมาชกกองทนหมบาน สรปไดดงน

จากการสมภาษณ นายปรชญา อนจนทรวงศ นายอ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม นางเสรมศร กลลขตกศล เจาหนาทกรมการพฒนาชมชน นายบญสม ประเสรฐมรรค ก านนต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม นายสมนก พลชย เหรญญกกองทนหมบานศาลเจา นางวชร กลยาณพงศ เลขานการกองทนหมบานศาลเจา

ซงมขอคดเหนในดานปจจยน าเขา ปจจยการด าเนนการ และปจจยผลผลต ดงน

ดานปจจยน าเขา 1. ดานนโยบาย

นายปรชญา อนจนทรวงศ เหนวานโยบายกองทนหมบาน เปนนโยบายทรฐบาล (พ.ต.ท. ดร.ทกษณ ชนวตร) นายกรฐมนตร ตองการชวยเหลอประชาชนผยากจนอยางแทจรง และคดวาสามารถกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาได นางเสรมศร กลลขตกศล เหนวานโยบายกองทนหมบาน ใหประโยชนแกชาวบานระดบดถงปานกลางมากกวาคนยากจน เพราะคนยากจนตองการกเงนจรง ๆ แตไมมใครค าประกนให กกไมได ดงนน จงสามารถกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาไดกเพยงบางสวนเทานน แตนโยบายนสามารถบรรเทาปญหาความเดอดรอนเฉพาะหนาของชาวบานได นายบญสม ประเสรฐมรรค เหนวานโยบายกองทนหมบาน ท าใหชมชนไดเรยนรระบบการบรหารกองทนดวยตนเอง และสามารถบรรเทาปญหาเฉพาะหนาของชาวบานได นายสมนก พลชย เหนวานโยบายน กอใหเกดแหลงเงนทนหมนเวยนภายในหมบานและชมชนเมอง ท าใหชมชนไดเรยนรการจดระบบและบรหารกองทนดวยตนเอง และสามารถบรรเทาปญหาเฉพาะหนาของชาวบานไดเนองจากเปนนโยบายดอกเบยถก โดยใชหลกตนลด ดอกลด วธผอนช าระกมหลายวธการทจะใหสมาชกผอนช าระ เพอใหสมาชกผกเงนไดรบ ความเปนธรรม นางวชร กลยาณพงศ เหนวานโยบายน เปนนโยบายทรฐบาลจะชวยเหลอคนยากจน กอใหเกดแหลงเงนทนหมนเวยนภายในหมบานและชมชนเมอง สามารถบรรเทาปญหาเฉพาะหนาของชาวบานได และนโยบายนท าใหชมชนไดเรยนรการจดระบบและบรหารกองทนดวยตนเอง

42

ในดานนโยบาย สรปไดวา ผใหขอมลส าคญสวนใหญ มความเหนในท านองเดยวกนวากองทนหมบานเปนนโยบายทรฐบาลชวยเหลอคนยากจน สามารถบรรเทาปญหาเฉพาะหนาของ ชาวบานได ชวยกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาได และท าใหชมชนไดเรยนรการจดการและ การบรหารกองทนดวยตนเอง แตนางเสรมศร กลลขตกศล มความเหนแตกตางจากผใหขอมลส าคญคนอน วานโยบายกองทนหมบานใหประโยชนแกชาวบานระดบด ถงระดบปานกลางมากกวา คนยากจน ดงนนจงสามารถกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาไดเพยงบางสวนเทานน 2. ดานบคลากร นายปรชญา อนจนทรวงศ ใหความเหนวา บคลากรทรบผดชอบในการด าเนนงาน จะเปนกรรมการกองทนหมบาน ซงชมชนเลอกกนเอง มทงหมด 15 คน คดวาเพยงพอไมมปญหา และกรรมการกองทนหมบานศาลเจา มความสามารถ ตงใจท างาน เหรญญก มความรระดบปรญญาตรทางดานเศรษฐศาสตร และเคยท างานทธนาคารออมสน กองทนนสามารถด าเนนการไดด นางเสรมศร กลลขตกศล เหนวากรรมการกองทนหมบาน จ านวน 15 คน เพยงพอส าหรบการด าเนนการแลว และกรรมการกองทนสวนใหญสามารถด าเนนงานไดด นายบญสม ประเสรฐมรรค เหนวาบคลากรทปฏบตงานมจ านวนเพยงพอ และมความเหมาะสม เพราะไดบคลากรทเสยสละ ตงใจท างาน มความร ความสามารถ โดยเฉพาะเหรญญก มความรระดบปรญญาตร และเคยเปนผจดการธนาคารออมสนมากอน นายสมนก พลชย เหนวานโยบายกองทนหมบาน ด าเนนการโดยคณะกรรมการกองทน จ านวน 15 คน ซงไดรบการเลอกตงจากสมาชกกองทนในการประชมครงแรก โดยไดก าหนดหนาทของกรรมการแตละคนไวในการประชมครงนดวย เหนวามจ านวนเหมาะสมแลว ส าหรบดาน คณภาพนน เหนวามความเหมาะสม เพราะไดจดคนใหเหมาะกบงาน ทกคนมบทบาทตามความรความสามารถ นางวชร กลยาณพงศ เหนวากรรมการ 15 คน มจ านวนทเหมาะสมเพยงพอ กรรมการสวนใหญมความร ความสามารถ วางตวบคคลตรงตามความสามารถแลว ในดาน บคลากร สรปไดวา ผใหขอมลส าคญทกคนมความเหนในท านองเดยวกนวา คณะกรรมการกองทน จ านวน 15 คน ซงไดรบการเลอกตงจากสมาชกกองทน มจ านวนเหมาะสม และมคณภาพ สามารถจดคนใหเหมาะกบงาน ทกคนมบทบาทตามความร ความสามารถ โดยเฉพาะเหรญญก มความรระดบปรญญาตร และเคยเปนผจดการธนาคารออมสนมากอน กองทนนจงด าเนนการไดด

43

ในดาน งบประมาณ สรปไดวา ผใหขอมลส าคญทกคนยกเวนนายสมนก พลชย เหนวากองทน 1 ลานบาท เพยงพอแลว แตนายสมนก เหนวาระยะแรก ๆ เพยงพอ แตในอนาคตคดวาไมพอ แตไมคดขอเพม เพราะบรหารการเงนแบบหมนเวยน แตถารฐใหเพมกยนด 3. การบรหารจดการ นายปรชญา อนจนทรวงศ เหนวา เรองการบรหารจดการ กรรมการกองทนหมบาน จะบรหารจดการกนเอง ซงเปนไปตามนโยบายของรฐบาลทจะใหชมชนท าการบรหารกองทนนดวยตนเองอยางอสระ แตจะมการประสานงานกนระหวางขาราชการหรอเจาหนาทในพนท กบกรรมการกองทนเสมอ จะชวยดแลและชวยแกไขปญหา เชนการทวงเงนสมาชกทไมช าระเงนคน ถากรรมการกองทนมหนงสอเตอนแลว ยงไมยอมช าระเงน นายอ าเภอกจะไปชวยแกปญหา ในสวนน นางเสรมศร กลลขตกศล เหนวา กรรมการกองทนหมบาน จะบรหารจดการกนเอง ซงเปนไปตามขอบงคบของกองทนแตละกองทน นโยบายนท าใหชมชนไดเรยนรการจดระบบ และบรหารกองทนดวยตนเอง แตจะมการประสานกนตลอดเวลาระหวางขาราชการในพนท กบคณะกรรมการกองทนหมบานเพอชวยกนแกไขปญหาคอ การกเงนแลวไมสงใชเงนคน นายบญสม ประเสรฐมรรค เหนวา คณะกรรมการมหนาทบรหารเงนกองทน 1 ลานบาท โดยในชนแรกไดมการประชมวางแผน ก าหนดระเบยบ ขอบงคบกองทน เพอใหเหมาะสมกบสภาพทองถนของหมบานศาลเจา ทงนเพอใหเปนไปตามระเบยบคณะกรรมการ กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตวาดวยการจดตงและบรหารกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544 กรรมการจะแบงหนาทท างานตามความร ความสามารถ และตามความเหมาะสม นายสมนก พลชย เหนวา กรรมการกองทนหมบานศาลเจา ด าเนนการตามทก าหนดไวในระเบยบคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต วาดวยการจดตงและบรหาร กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544 และขอบงคบกองทนหมบานทกประการ คณะกรรมการกองทน จะมหนาทเหมาะกบงาน ทกคนมบทบาทตามความรความสามารถ เชน ผทมความรนอยจะท าหนาทตดตามทวงหน ผทมความรกท าบญช ท านตกรรมสญญา และ ผทมนษยสมพนธด จะท าหนาทประชาสมพนธ ส าหรบวสด อปกรณ ทจะใชในการด าเนนการ กเพยงพอแลว นางวชร กลยาณพงศ เหนวา กรรมการกองทนหมบาน ด าเนนการตามทก าหนดไว ในระเบยบกองทนหมบานฯ ทกประการ บรหารเงนกองทน 1 ลานบาท ใหไดประโยชนกบชาวบานมากทสด

44

ในดาน การบรหารจดการ นายปรชญา อนจนทรวงศ และนางเสรมศร กลลขตกศล ใหความเหนสรปไดวา กรรมการกองทนหมบานจะบรหารจดการอยางอสระ ซงเปนไปตามนโยบายของรฐบาล และขอบงคบของกองทนแตละกองทน แตจะมการประสานงานกนเสมอระหวาง ขาราชการในพนทกบคณะกรรมการกองทนเพอชวยกนแกไขปญหากรณการกเงนแลวไมชำระเงนคนส าหรบผใหขอมลส าคญอก 3 คน มความเหนเหมอนกนวา กรรมการกองทนหมบาน ด าเนนการตามทก าหนดไวในระเบยบกองทนหมบานทกประการ กรรมการกองทนจะแบงหนาทท างาน ตามความร ความสามารถ และตามความเหมาะสม

4. กฎหมายและระเบยบ สรปไดวา ผใหขอมลส าคญทกคนยกเวน นางวชร กลยาณพงศ เหนวายงไมมปญหาทตองแกไขกฎหมายและระเบยบขณะน แตนางวชร กลยาณพงศ เหนวา ควรแกไขปรบปรงระเบยบขอบงคบคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจาฯ เรองคณสมบต ของสมาชก ขอ 4(3) ซงก าหนดไววา “คณสมบตของสมาชกตองเปนผทอยอาศยในหมบานมา ไมนอยกวา 1 ป กอนการกอตงกองทน”

ซงควรแกไขโดยตดขอความประโยคทาย “กอนการกอตงกองทน” ออก เพราะกองทนไดด าเนนการมาตงแต (26 มถนายน 2544) แลว และควรเปลยนขอความเปน กอนวนสมคร

ดานกระบวนการ ประกอบดวยการพจารณารบสมาชก การพจารณาการกยม การช าระเงนคน การท าบญช และการตรวจสอบเงนกองทน รวมถงการประชาสมพนธ ซงนายปรชญา อนจนทรวงศ มความเหนวา ไมวาจะเปนการพจารณาการกยม การช าระเงนคน การท าบญช และการตรวจสอบเงนกองทน รวมถงการประชาสมพนธ กรรมการกองทนทราบกระบวนการด าเนนการเปนอยางดแลว แตทางอ าเภอจะจดอบรมพฒนากรรมการกองทนอยเสมอ ในเรอง การบรหารการเงน การจดท าบญชทถกตองตามหลกวชาการ และนอกจากนนยงมการประเมนผล และมการจดประกวดกองทนบรหารงาน ดเดนดวย เชนเดยวกบ นางเสรมศร กลลขตกศล ซงใหความเหนในดานกระบวนการวา กรรมการกองทน เปนผด าเนนการพจารณารบสมาชก การพจารณาการกยม การช าระเงนคน การท าบญช และการตรวจสอบเงนกองทน รวมถงการประชาสมพนธโดยทางราชการจะจดอบรมจากหนวยงานทเกยวของ เชน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ธนาคารออมสน อยเสมอ แตมปญหาคอ คนทเขารบการอบรม มกจะไมคอยสนใจการอบรมเทาทควร ส าหรบผใหขอม ลส าคญอก 3 คน คอ นายบญสม ประเสรฐมรรค นายสมนก พลชย และนางวชร กลยาณพงศ ไดใหความเหนดาน กระบวนการ ในเรอง

1. การพจารณารบสมาชก โดย นายบญสม ประเสรฐมรรค ใหความเหนวา

45

การพจารณารบสมาชกไดพจารณาด าเนนการตามขอบงคบของกองทนหมบานทกประการ นายสมนก พลชย เหนวา เปนไปตามขอบงคบกองทนหมบาน ผสมครเปนสมาชกตองมภมล าเนาอย ในชมชนครบ 1 ป แตถาเปนสมาชกแลวลาออก จะมาสมครสมาชกใหมอก ตองลาออกไปแลวครบ 2 ป ขอบงคบนจะอานใหสมาชกฟงทกขอ นางวชร กลยาณพงศ เหนวา ผสมครเปนสมาชก ตองมภมลำเนาอย ในชมชนครบ 1 ป แตถาเปนสมาชกแลวลาออก จะมาสมครสมาชกใหมอก ตองลาออกไปแลวครบ 2 ป ในดาน กระบวนการ เรองการพจารณารบสมาชกกองทนหมบาน สรปไดวา ผให ขอมลส าคญทเปนผด าเนนการ คอ กรรมการกองทนหมบาน ไดพจารณารบสมาชกโดยด าเนนการตามระเบยบขอบงคบของกองทนหมบานทกประการ

2. การพจารณาการกยม ผใหขอมลส าคญทเปนผด าเนนการคอ คณะกรรมการกองทน ไดใหความเหน ดงน นายบญสม ประเสรฐมรรค ประธานกรรมการกองทน เหนวา คณะกรรมการก าหนดใหวนท 1 – 15 ของเดอนเปนวนทสมาชกยนค าขอกยมเงน ทกวนท 16 ของเดอน กรรมการ จะประชมพจารณาค าขอกยมเงน โดยจะพจารณาวตถประสงค เปนส าคญ คณะกรรมการจะใหความเปนธรรม และกรรมการจะรจกสมาชกทกคนเปนอยางด

นายสมนก พลชย ใหความเหนวา กรรมการกองทนจะพจารณาการกยมเงน ทกวนท 16 ของทกเดอน โดยจะพจารณาวตถประสงคของการกยม และจะใหความเปนธรรม เพราะกรรมการกองทนรจกสมาชกทกคนด เนองจากชมชนนไมใชชมชนอตสาหกรรม ดงนนจะอยกนแบบญาตพนอง จะพยายามชวยเหลอใหสรางอาชพ

นางวชร กลยาณพงศ ใหความเหนในเรองนวา คณะกรรมการจะพจารณาการกยมเงนของสมาชก ทกวนท 16 ของเดอน การประชมกรรมการสวนใหญจะมาประชมครบทกคน จะพจารณาวตถประสงคของการกยมวาจะกเงนไปท าอะไร จรงหรอไม โดยจะใหความเปนธรรมแกสมาชกทกคน

จากการสมภาษณในเรอง การพจารณาการกยม สรปไดวา คณะกรรมการจะพจารณาวตถประสงคของการกยม วาจะกเงนไปท าอะไร จรงหรอไม และจะใหความเปนธรรมกบสมาชกกองทนหมบานทกคนเพราะรจกกนด โดยจะพจารณาการกยมเงนของสมาชก ทกวนท 16 ของเดอน

3. การช าระเงนคน ผใหขอมลส าคญทเปนคณะกรรมการกองทนและเปนผด าเนนการบรหารกองทน ไดใหความเหน ดงน

46

นายบญสม ประเสรฐมรรค เหนวา การช าระเงนคน ก าหนดใหช าระเงนคนทกวนท 4 ของเดอน และจะก าหนดระยะเวลาการช าระเงนคนไวในสญญาไวใหทราบดวย จงไมมการออกหนงสอเตอนลวงหนากอนครบก าหนดช าระเงนคน ปจจบนไมมปญหาเรองการตดตามหนสน นายสมนก พลชย เหนวา การช าระเงนคน ก าหนดใหช าระเงนคนทกวนท 4 ของเดอน โดยคณะกรรมการกองทน จะก าหนดระยะเวลาคนเงนตามวตถประสงคทขอกเงน ถากเพอไปท าการคาขาย จะก าหนดใหช าระทกเดอน เพราะมเงนหมนเวยน แตถากเงนเพอซอปยใสพชผล กตองก าหนดระยะเวลาการช าระหนใหหางออกไปเปน 3 เดอน หรอ 6 เดอน เพราะตองรอใหพชผลมผลผลตกอนและในสญญาจะก าหนดระยะเวลาการช าระหนไวดวย การตดตามช าระเงนคน จะมวธด าเนนการเปนขนตอน

1. เหรญญกจะแจงวนช าระเงนคนใหทราบ 2. เตอนดวยวาจา 3. แจงผค าประกนใหตดตาม 4. เดอนท 2 ยงไมช าระจะเตอนเปนหนงสอ 5. เดอนท 3 ยงไมช าระจะแจงนายอ าเภอ นายอ าเภอจะสงรถต ารวจมารบไปเจรจาท

อ าเภอ ดงนนจงไมมปญหาเรองการตดตามหนสน นางวชร กลยาณพงศ ใหความเหนในเรองนวา การช าระเงนคน ก าหนดใหช าระเงนคนทกวนท 4 ของเดอน สวนทวาจะก าหนดใหช าระอยางไรนน จะพจารณาจากวตถประสงคของการกยมเงน ในเรองการช าระเงนคนขณะนไมมปญหา ในทางปฏบตไมเคยออกหนงสอเตอนลวงหนา เพราะสวนใหญผค าประกนจะเตอนกนเอง และถาไมช าระเมอครบก าหนดจะมกรรมการ ซงท าหนาทตดตามหนสน จะไปตดตามทวงหนให ในเรอง การช าระเงนคน สรปไดวา กรรมการจะก าหนดระยะเวลาคนเงนตามวตถประสงคทขอก ซงจะก าหนดไวในสญญากเงนใหสมาชกทราบดวย จงไมมการออกหนงสอเตอนลวงหนากอนครบก าหนดช าระเงนคน หากมปญหาเรองการไมชำระเงนคน นายอ าเภอสามพรานจะชวย แกปญหาในเรองนดวย กองทนนไมมปญหาเรองการตดตามหนสน

4. การท าบญชและการตรวจสอบเงนกองทน นายบญสม ประเสรฐมรรค ใหความเหนวา กองทนนท าบญชตามระบบของธนาคารออมสน ตองการใหระบบบญชเปนระบบเดยวกนทกกองทนเพราะงายตอการตรวจสอบ นายสมนก พลชย เหรญญก เปนผจดท าบญชกองทนหมบานน ใหความเหนวา ในเรอง การท าบญชและการตรวจสอบเงนกองทน ในระยะเรมแรกเจาหนาทกองทนแหงชาต

47

ก าหนดใหท าบญช 2 ระบบ คอ ระบบของกระทรวงการคลง (กรมบญชกลาง) และระบบของธนาคารออมสน โดยใหหมบานเลอกใชวาจะใชระบบไหน ปรากฏวาไมมหมบานใดเลอกใชระบบของกระทรวงการคลง เพราะเยนเยอ และกองทนกมเพยง 1 ลานบาท ปจจบนระบบของธนาคารออมสนทท าอยทกแหง กท าไมเหมอนกนไมถกตอง เกดปญหามาก จงมความจ าเปนทตองสรางระบบบญชใหเปนระบบเดยวกน ใชใหเหมอนกนทง 80,000 กองทน เพอสะดวกในการตรวจสอบดวย นางวชร กลยาณพงศ เลขานการกองทน ใหความเหนวา เหรญญกจะเปนผท าบญช ซงท าไดเรยบรอยด ไมมปญหา และจะมการรายงานงบดลบญชใหคณะกรรมการทราบทกเดอน ในเรอง การท าบญชและการตรวจสอบเงนกองทน สรปไดวา เหรญญกจะเปนผท าบญชกองทนหมบานศาลเจา โดยใชระบบของธนาคารออมสน ซงท าบญชไดเรยบรอยด ไมมปญหา และจะมการรายงานงบดลบญชใหคณะกรรมการกองทนฯ ทราบทกเดอน 5. การประชาสมพนธ นายบญสม ประเสรฐมรรค ไดใหความเหนในเรองการประชาสมพนธวา มการ ประชาสมพนธและประชมปรกษากนเสมอ นอกจากนน ต าบลจะมเครอขาย คอตวแทน ของแตละกองทนไปประชมกบเจาหนาทกรมการพฒนาชมชนทกเดอน เปนการประสานงานกนเพอชวยกนแกไขปญหา นายสมนก พลชย ใหความเหนวา มการประชาสมพนธเสมอภายในหมบานและต าบล เพราะมเครอขายต าบล ต าบลทรงคนอง มเครอขายต าบล 6 กองทน จะเขารวมประชมเครอขายเดอนละ 1 ครง กองทนหมบานศาลเจาจะมกรรมการท าหนาทประชาสมพนธโดยเฉพาะ 3 คน นางวชร กลยาณพงศ ใหความเหนวา หมบานศาลเจา จะมการประชาสมพนธ เรองกองทนหมบานเสมอ เพอชวยกนแกไขปญหาเฉพาะหนา แตการประสานงานกบขาราชการหรอเจาหนาทในพนทยงไมดนก ทางราชการไมคอยแจงขาวสาร และเมอมการประชม กไมสงเอกสารให ตองคอยตดตามทวงถามอย เสมอ ในเรอง การประชาสมพนธ สรปไดวา มการประชมและปรกษากนเสมอ และนางวชร กลยาณพงศ ใหความเหนวา การประสานงานกบขาราชการหรอเจาหนาทในพนท ยงไมดนก ทางราชการไมคอยแจงขาวสาร และเมอมการประชมกไมสงเอกสารให ตองคอยตดตามทวงถาม อยเสมอ

48

จากการสมภาษณ นายบาง ปานเทศ เกษตรกร สมาชกกองทนหมบานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ไดใหความเหน ดงน “เปนผมภมล าเนาอยทหมบานศาลเจา ประกอบอาชพท าสวน เหตทสมครเปนสมาชกกองทนหมบาน เพราะประธานกรรมการกองทนชกชวนจงสมครเปนสมาชก เคยกเงนกองท น 2 – 3 ครง ครงละ 20,000 บาท โดยน าเงนไปซอปยและใหลกท าการคา ช าระคนตามก าหนดเวลาทกครง กอนถงวนครบก าหนดช าระกรรมการไมเคยเตอนลวงหนา เพราะทราบจากสญญา กเงนแลว และชาวบานแถวนกรจกกนด” “กรรมการกองทน มจ านวนเหมาะสม ตงใจท างานด ใหความเปนธรรมกบสมาชกทกคน เหรญญกมความร เคยท างานธนาคารมากอน เหนวาคณะกรรมการกองทนบรหารงานด” นอกจากนน ผใหขอมลส าคญ ไดใหขอเสนอแนะทนาสนใจ และเปนประโยชน ดงน นายปรชญา อนจนทรวงศ ไดใหขอเสนอแนะวา 1. ควรจางวชาชพทางดานบญช ใหมาด าเนนการจดท าบญชใหกองทนหมบาน และใหชาวบานชวยกนดแล โดยน ากองทนมารวมกน เชน ต าบลทรงคนอง ม 6 กองทน กจาง นกบญช 1 คน จดท าบญชใหทง 6 กองทน เพราะการเงนจะอยได ระบบบญชตองด 2. ควรสงเสรมการจดเวทประชาคมอยางจรงจง เพอใหชาวบานรบรปญหา และ รจกคดใหเปนระบบ นางเสรมศร กลลขตกศล ไดใหขอเสนอแนะวา 1. ควรใหบคลากรดานกฎหมาย มาอบรมใหความรเกยวกบการโกงเงน หรอไมช าระหนจะไดรบผลอยางไร 2. แนวทางพฒนาชมชน คอ สงเสรมกระบวนการเรยนรและจดเวทประชาคม ใหทกคนเขามามสวนรวม นายบญสม ประเสรฐมรรค ไดใหขอเสนอแนะวา การท างานกองทนหมบาน ถาบคลากรไมเสยสละ กองทนหมบานจะลมเหลว ขณะนยงไมมปญหา แตอนาคตไมแนใจ จงขอเสนอแนะใหกองทนแหงชาต จดท าระบบบญชมาตรฐานลงในแผนดสก พรอมคมอการปฏบตงาน สงใหกองทนทงหมดทวประเทศ เพอกรรมการรนใหมเขามาจะไดด าเนนการตอไปไดเปนระบบเดยวกน นายสมนก พลชย ไดใหขอเสนอแนะวา กองทนหมบาน ตองการใหกองทนแหงชาต จดท าระบบบญชมาตรฐาน พรอม Program การจดเกบขอมลตามททางราชการตองการ และสามารถประมวลผลขอมลเพอท าการวเคราะหได (ระบบนไมใชระบบบญชอยางเดยว แตเปนสถต ขอมลของสมาชกกองทนดวย) ลงในแผนดสก แลวจดสงใหกองทนหมบานประมาณ 80,000 กองทน

49

พรอมทงคมอการใชระบบวาระบบนใชอยางไร เพอใหกองทนน าไปใชใหเปนระบบบญชเดยวกนทวประเทศ เพราะขณะนกองทนทกแหงมเงนสามารถซอเครองคอมพวเตอรได วธด าเนนการ ระบบบญชกองทนเปนเพยงระบบเลก ๆ ถากองทนแหงชาตจะจา ง บรษทเอกชนจดท าระบบบญชให กใชเงนไมมาก ดกวาใชเงนไปจดอบรมคณะกรรมการกองทน เรองการท าบญชตามโรงแรม ซงใชงบประมาณจ านวนมาก แลวไมไดผล กองทนตาง ๆ กท าบญชไปคนละทศละทางเหมอนเดม การเพมงานใหกองทน เชน การพฒนาอาชพใหคนในชมชน ตองคดใหรอบคอบ ตองมแผนชดเจน และตองใชเวลา ถาตราบใดทกองทนยงไมเขมแขง ยงตองอาศยความเสยสละ การท างานของกรรมการ ซงการเสยสละนจะอยไดนานแคไหนไมมผใดทราบ ผลเสยหายจะเกดกบกองทน นางวชร กลยาณพงศ ไดใหขอคดเหนวาอยากใหกองทนท างานเปนระบบ โดยใชระบบบญชเหมอนกนทกกองทน ถงแมวาทางอ าเภอจะจดฝกอบรมพฒนาบคลากรในเรองการบรหารการเงน การจดท าบญชทถกตองตามหลกวชาการอยเสมอ แตกไมไดผลเปนการสนเปลองงบประมาณโดยไมจ าเปน ควรแกไขปรบปรงระเบยบขอบงคบคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจาฯ เรองคณสมบตของสมาชก ขอ 4(3) ซงก าหนดไววา “คณสมบตของสมาชกตองเปนผทอยอาศยในหมบานมา ไมนอยกวา 1 ป กอนการกอตงกองทน”

ซงควรแกไขโดยตดขอความประโยคทาย “กอนการกอตงกองทน” ออก เพราะกองทนไดด าเนนการมาตงแต (26 มถนายน 2544) แลว และควรเปลยนขอความเปน กอนวนสมคร จากขอเสนอแนะของผใหขอมลส าคญ สรปไดวาผใหขอมลส าคญ ตองการใหระบบบญชของกองทนหมบานเปนระบบเดยวกนทวประเทศ โดยขอใหกองทนแหงชาตจางบรษทเอกชน จดท าระบบบญชมาตรฐาน พรอมคมอการปฏบต จดสงใหกองทนหมบานทวประเทศ น าไปปฏบตตอไป และขอใหรฐสงเสรมการพฒนาอาชพ รวมถงการจดเวทประชาคมเพอใหชาวบานทกคนมสวนรวมในการรบรปญหา และแกไขปญหาดวย

ดานผลผลต คณะกรรมการกองทนสามารถบรหารงานไดด มประสทธภาพ กองทนหมบานเปนแหลงเงนทนหมนเวยน สามารถสรางงาน สรางอาชพ สรางรายได ใหแกชมชน นายปรชญา อนจนทรวงศ ไดใหความเหนในดานผลผลต ดงน

50

คณะกรรมการกองทนสวนใหญ สามารถบรหารงานไดด มประสทธภาพ กองทนหมบานศาลเจา ประกวดกองทนไดท 2 เมอป พ.ศ. 2546 และเคยไดรบเงนกองทนเพมอก 1 แสนบาทจากรฐบาล เนองจากบรหารงานกองทนด กรณกองทนหมบาน เปนแหลงเงนทนหมนเวยน สามารถสรางงาน สรางอาชพ สรางรายได ใหแกชมชนนน มความเหนวาขณะนชาวบานมกจะใชเงนผดประเภท ไมเปนไปตามวตถประสงคทขอกเงน ในกรณการชวยสรางงาน สรางอาชพ จงยงไมช ดเจน อาจเนองจาก ชาวบานสวนใหญมความรไมเพยงพอ วธแกไขคอขณะนไดสงเจาหนาทไปชวยฝกอบรมอาชพ ใหชาวบานเพมเตมแลว

นางเสรมศร กลลขตกศล ใหความเหนในเรองนวา คณะกรรมการกองทน หมท 1 บานศาลเจา บรหารงานกองทนดแลว กองทนหมบานเปนแหลงเงนทนหมนเวยน สามารถสรางงาน สรางอาชพ สรางรายได ใหแกชมชนกลมเลก ๆ บางกลมเทานน เนองจากกเงนแลวน าไปใชจายสวนตว หรอน าไปใชหนเงนกทดอกเบยแพงกวา นางบาง ปานเทศ ไดใหความเหนในเรองนวา กรรมการกองทน มจ านวนเหมาะสม ตงใจท างานด ใหความเปนธรรมกบสมาชกทกคน เหรญญกมความร เคยท างานธนาคารมากอน เหนวาคณะกรรมการกองทนบรหารงานด ส าหรบผใหสมภาษณอก 3 คน คอ นายบญสม ประเสรฐมรรค นายสมนก พลชย และ นางวชร กลยาณพงศ ไมใหความเหนในเรองการบรหารงานของคณะกรรมการกองทน โดยขอใหบคคลภายนอกเปนผประเมนผลงานจะเหมาะสมกวา แตมความเหนสอดคลองกน ในเรองนโยบายกองทนหมบานเปนแหลงเงนทนหมนเวยนภายในหมบาน บรรเทาปญหาเฉพาะหนา ของชาวบาน ใหชาวบานไดคด ไดท าในสงทตนตองการ แตไมพฒนาถงขนเปนแหลงเงนทน หมนเวยน สรางงาน สรางอาชพใหชาวบานได แตนโยบายน ท าใหชมชนไดเรยนรการจดระบบและบรหารงานกองทนไดดวยตนเอง

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ผลการวจยโดยสรปมดงน

เพอศกษาความส าเรจของนโยบายกองทนหมบาน โดยประเมนจากผลการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน หมท1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ในดานการบรรลวตถประสงค ทงในดานปจจยน าเขา ปจจยการด าเนนงาน และปจจยผลผลต โดยศกษาจาก

1. ผตอบแบบสอบถาม คอ สมาชกกองทนหมบานกลมตวอยาง จ านวน 100 คน 2. ผใหขอมลส าคญ คอ

นายปรชญา อนจนทรวงศ นายอ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม นางเสรมศร กลลขตกศล เจาหนาทกรมการพฒนาชมชน ผรบผดชอบ ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ผน าชมชน ประธานกรรมการกองทนหมบาน ไดแก นายบญสม ประเสรฐมรรค ก านนต าบลทรงคนอง อ าเภอสามพราน

จงหวดนครปฐม กรรมการกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม จ านวน 2 คน ไดแก

นายสมนก พลชย เหรญญกกองทนหมบาน นางวชร กลยาณพงศ เลขานการกองทนหมบาน

สมาชกกองทนหมบาน จ านวน 1 คน ไดแก นายบาง ปานเทศ เกษตรกร ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม รวมจ านวน 6 คน

สวนท 1 ดานขอมลทวไป

1. เพศ ผใหขอมลเปนเพศชาย คดเปนรอยละ 51.00 เปนเพศหญง คดเปนรอยละ 49.00

52

2. อาย ผใหขอมล มอายต ากวา 25 ป คดเปนรอยละ 7.00 มอายระหวาง 26 – 40 ป คดเปนรอยละ 35.00 และมอาย 41 ปขนไป คดเปนรอยละ 58.00 3. ระดบการศกษา ผใหขอมลไมไดศกษา คดเปนรอยละ 1.00 มการศกษาระดบประถมศกษาตอนตน (ป.4) คดเปนรอยละ 29.00 ระดบประถมศกษาตอนปลาย (ป.6 หรอ ป.7) คดเปนรอยละ 30.00 ระดบมธยมศกษาตอนตน คดเปนรอยละ 18.00 ระดบมธยมศกษาตอนปลาย คดเปนรอยละ 5.00 ระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช. , ปวส.) คดเปนรอยละ 6.00 และระดบปรญญาตรหรอสงกวา คดเปนรอยละ 11.00 4. อาชพ ผใหขอมล มอาชพเกษตรกรรม คดเปนรอยละ 41.00 มอาชพาราชการ/ รฐวสาหกจ คดเปนรอยละ 5.00 มอาชพคาขาย คดเปนรอยละ 24.00 มอาชพรบจางทวไป คดเปนรอยละ 26.00 และมอาชพอน ๆ คดเปนรอยละ 4.00 5. รายได ผใหขอมล มรายไดต ากวา 5,000 บาท คดเปนรอยละ 20.00 มรายไดระหวาง 5,001 – 10,000 บาท คดเปนรอยละ 50.00 มรายไดระหวาง 10,001 – 15,000 บาท คดเปนรอยละ 18.00 มรายไดระหวาง 15,001 – 20,000 บาท คดเปนรอยละ 6.00 และมรายได มากกวา 20,000 บาท คดเปนรอยละ 6.00 สมาชกกองทนหมบานกลมตวอยางผใหขอมลสวนใหญเปนเพศชาย มอาย 41 ปขนไป มการศกษาระดบประถมศกษาตอนปลาย (ป. 6 หรอ ป.7) สวนใหญมอาชพเกษตรกรรมและมรายไดเฉลย 5,001 – 10,000 บาท ตอเดอน

สวนท 2 ดานความคดเหนของสมาชกกองทนหมบานทมตอการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน

1. การด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบานไดผลดเปนทนาพอใจ พบวา มสมาชกกองทนหมบาน รอยละ 69.00 เหนดวย รอยละ 31.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 2. กรณสมาชกกองทนหมบาน ไดรบความเปนธรรมจากการบรหารงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน พบวาสมาชกถงรอยละ 71.00 เหนดวย สมาชกรอยละ 29.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 3. การพจารณารบสมาชกกองทนหมบานมความโปรงใส พบวาสมาชกเหนดวยถง รอยละ 64.00 สมาชกรอยละ 36.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง

53

4. คณะกรรมการกองทนหมบานพจารณาการกยมเงนของสมาชกดวยความเปนธรรม พบวาสมาชกรอยละ 67.00 เหนดวย สมาชกรอยละ 33.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใด ไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 5. ระยะเวลาการช าระเงนคนตามทคณะกรรมการกองทนหมบานก าหนดมความ เหมาะสมแลว พบวาสมาชกรอยละ 58.00 เหนดวย สมาชกรอยละ 42.00 เหนดวยอยางยง

ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 6. อตราดอกเบยตามทคณะกรรมการกองทนหมบานก าหนดมความเหมาะสมแลว พบวาสมาชกรอยละ 53.00 เหนดวย สมาชกรอยละ 46.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 1.00 ไมเหนดวย และไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง 7. คณะกรรมการกองทนหมบานไดจดท าบ ญช รายรบ – รายจาย และจดท างบดล ในแตละเดอนถกตองเรยบรอย พบวามสมาชกรอยละ 69.00 เหนดวย รอยละ 31.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยและไมเหนดวยอยางยง 8. คณะกรรมการกองทนหมบานมจ านวนเหมาะสม พบวาสมาชกถงรอยละ 74.00 เหนดวย รอยละ 26.00 เหนดวยอยางยง ไมมสมาชกผใดไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง 9. คณะกรรมการกองทนหมบานมความรความสามารถเหมาะสม พบวามสมาชก รอยละ 78.00 เหนดวย รอยละ 20.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกไมเหนดวยรอยละ 2.00 และ ไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง 10. วสด อปกรณทใชในส านกงานกองทนหมบานมความเหมาะสม พบวาสมาชก รอยละ 70.00 เหนดวย รอยละ 17.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 9.00 ไมเหนดวย และรอยละ 4.00 ไมเหนดวยอยางยง 11. กรณไดรบขาวสารเกยวกบความร ความเขาใจเรองกองทนหมบานจากคณะกรรมการกองทนอยางสม าเสมอ พบวา สมาชกรอยละ 71.00 เหนดวย สมาชกรอยละ 26.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 3.00 ไมเหนดวย และไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง 12. กองทนหมบานชวยลดการกเงนนอกระบบ พบวามสมาชกรอยละ 63.00 เหนดวย รอยละ 36.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกไมเหนดวยรอยละ 1.00 และไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง 13. กองทนหมบานเปนเงนหมนเวยนสรางงาน สรางอาชพ และสรางรายไดใหแกสมาชกกองทนหมบาน พบวาสมาชกรอยละ 68.00 เหนดวย รอยละ 31.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 1.00 ไมเหนดวยอยางยง และไมมสมาชกผใดไมเหนดวย

54

14. จ านวนเงนก 20,000 บาท (สองหมนบาทถวน) ตอ 1 ครวเรอน มความเหมาะสม พบวาสมาชกรอยละ 68.00 เหนดวย รอยละ 24.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 8.00 ไมเหนดวย และไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง 15. กองทนหมบานท าใหเศรษฐกจของหมบานดขน พบวาสมาชกรอยละ 63.00 เหนดวย รอยละ 36.00 เหนดวยอยางยง มสมาชกรอยละ 1.00 ไมเหนดวย และไมมสมาชกผใดไมเหนดวยอยางยง

เนองจากกองทนหมบานศาลเจา มความเขมแขงและมการพฒนาทกาวหนาเรว จงสามารถรวมศกษา รวมท า และรวมตดสนใจเองไดอยางมประสทธภาพ จากการศกษาวจยพบวา สมาชกกองทนหม บานสวนใหญรอยละ 69 มความพอใจตอการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทน หมบาน และรอยละ 31 มความพอใจอยางยง ไมมสมาชกผใดไมไดรบความเปนธรรมจากการบรหารงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน ไมวาจะเปนการพจารณารบสมาชก การพจารณาการกยมเงน ระยะเวลาการช าระเงนคน รวมถงอตราดอกเบยตามทคณะกรรมการก าหนด ดานบคลากร ไมมสมาชกผใดเหนวามจ านวนไมเหมาะสม และสมาชกสวนใหญ ถงรอยละ 98 เหนวา คณะกรรมการกองทนหมบานมความรความสามารถเหมาะสม สมาชกสวนใหญ รอยละ 98 เหนวาจ านวนเงนก 20,000 บาท เหมาะสมแลว สมาชกสวนใหญรอยละ 97 ไดรบขาวสารเกยวกบความร ความเขาใจในเรองกองทนหมบาน จากคณะกรรมการกองทนอยางสม าเสมอ รวมถงสมาชกรอยละ 87 เหนวาวสด อปกรณทใช ในส านกงานกองทนหมบานมความเหมาะสม ส าหรบกรณกองทนหมบานเปนเงนทนหมนเวยนสรางงาน สรางอาชพ สรางรายได ใหแกสมาชกกองทน และชวยลดการกเงนนอกระบบดวยนน สมาชกสวนใหญ รอยละ 99 เหนดวย

ความคดเหนจากผใหขอมลส าคญ นายปรชญา อนจนทรวงศ นายอ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม นางเสรมศร กลลขตกศล เจาหนาทกรมการพฒนาชมชน ผรบผดชอบต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม นายบญสม ประเสรฐมรรค ผน าชมชน ก านนต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม นายสมนก พลชย เหร ญญกกองทนหมบาน นางวชร กลยาณพงศ เลขานการกองทนหมบาน และนายบาง ปานเทศ สมาชกกองทนหมบาน จ านวน 6 คน สรปขอคดเหนไดดงน

ดานปจจยน าเขา 1. ดานนโยบาย สรปไดวา ผใหขอมลส าคญสวนใหญ มความเหนในท านองเดยวกนวากองทนหมบานเปนนโยบายทรฐบาลชวยเหลอคนยากจน สามารถบรรเทาปญหาเฉพาะหนา

55

ของชาวบานได ชวยกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาได และท าใหชมชนไดเรยนรการจดการและการบรหารกองทนดวยตนเอง แตในดานนโยบายน นางเสรมศร กลลขตกศล มความเหนวานโยบายกองทนหมบานใหประโยชนแกชาวบานระดบด ถงระดบปานกลางมากกวาคนยากจน ดงนนจงสามารถกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาไดเพยงบางสวนเทานน 2. ดานบคลากร สรปไดวา ผใหขอมลส าคญทกคนมความเหนในท านองเดยวกนวา คณะกรรมการกองทน จ านวน 15 คน ซงไดรบการเลอกตงจากสมาชกกองทน มจ านวนเหมาะสมและมคณภาพ สามารถจดคนใหเหมาะกบงาน ทกคนมบทบาทตามความร ความสามารถ โดยเฉพาะเหรญญก มความรระดบปรญญาตร และเคยเปนผจดการธนาคารออมสนมากอน กองทนนจงด าเนนการไดด 3. ดานงบประมาณ สรปไดวา ผใหขอมลส าคญทกคนยกเวน นายสมนก พลชย เหนวา กองทน 1 ลานบาท เพยงพอแลว แตนายสมนก เหนวาระยะแรก ๆ เพยงพอ แตในอนาคตคดวาไมพอ แตไมคดขอเพม เพราะบรหารการเงนแบบหมนเวยน แตถารฐใหเพมกยนด 4. ดานการบรหารจดการ นายปรชญา อนจนทรวงศ และนางเสรมศร กลลขตกศล ใหความเหนสรปไดวา กรรมการกองทนหมบานจะบรหารจดการอยางอสระ ซงเปนไปตามนโยบายของรฐบาล และขอบงคบของกองทนแตละกองทน แตจะมการประสานงานกนเสมอระหวางขาราชการในพนทกบคณะกรรมการกองทนเพอชวยกนแกไขปญหากรณการกเงนแลว ไมช าระเงนคน ส าหรบผใหสมภาษณอก 3 คน มความเหนเหมอนกนวา กรรมการกองทนหมบาน ด าเนนการตามทก าหนดไวในระเบยบกองทนหมบานทกประการ กรรมการกองทนจะแบงหนาทท างานตามความร ความสามารถ และตามความเหมาะสม 5. ดานกฎหมายและระเบยบ สรปไดวา ผใหขอมลส าคญทกคนยกเวน นางวชร กลยาณพงศ เหนวายงไมมปญหาทตองแกไขกฎหมายและระเบยบขณะน แตนางวชร กลยาณพงศ เหนวา ควรแกไขปรบปรงระเบยบขอบงคบคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจาฯ เรองคณสมบตของสมาชก ขอ 4(3) ซงก าหนดไววา “คณสมบตของสมาชกตองเปนผทอยอาศยในหมบานมา ไมนอยกวา 1 ป กอนการกอตงกองทน” ซงควรแกไขโดยตดขอความประโยคทาย “กอนการกอตงกองทน” ออก เพราะกองทนไดด าเนนการมาตงแต (26 มถนายน 2544) แลว และควรเปลยนขอความเปน กอนวนสมคร

56

ดานกระบวนการ 1. การพจารณารบสมาชก ในดานกระบวนการ เรองการพจารณารบสมาชกกองทนหมบาน สรปไดวา ผใหสมภาษณทเปนผด าเนนการ คอ กรรมการกองทนหม บาน ไดพจารณารบสมาชกโดยด าเนนการตามระเบยบขอบงคบของกองทนหมบานทกประการ 2. การพจารณาการกยม จากการสมภาษณในเรอง การพจารณาการกยม สรปไดวา คณะกรรมการ จะพจารณาวตถประสงคของการกยม วาจะกเงนไปท าอะไร จรงหรอไม และจะใหความเปนธรรมกบสมาชกกองทนหมบานทกคนเพราะร จกกนด โดยจะพจารณาการกยมเงนของสมาชก ทกวนท 16 ของเดอน 3. การช าระเงนคน ในเรองการช าระเงนคน สรปไดวา กรรมการจะก าหนดระยะเวลาคนเงนตาม วตถประสงคทขอก ซงจะก าหนดไวในสญญากเงนใหสมาชกทราบดวย จงไมมการออกหนงสอเตอนลวงหนากอนครบก าหนดช าระคน หากมปญหาเรองการไมช าระเงนคน นายอ าเภอสามพราน จะชวยแกปญหาในเรองนดวย กองทนนไมมปญหาเรองการตดตามหนสน

4. การท าบญชและการตรวจสอบเงนกองทน ในเรองการท าบญชและการตรวจสอบเงนกองทน สรปไดวา เหรญญกจะเปน ผท าบญชกองทนหมบานศาลเจา โดยใชระบบของธนาคารออมสน ซงท าบญชไดเรยบรอยด ไมมปญหา และจะมการรายงานงบดลบญชใหคณะกรรมการกองทนฯ ทราบทกเดอน

5. การประชาสมพนธ ในเรองการประชาสมพนธ ใหความเหนสรปไดวา มการประชมและปรกษากนเสมอ และนางวชร กลยาณพงศ ใหความเหนวา การประสานงานกบขาราชการหรอเจาหนาทในพนทยงไมดนก ทางราชการไมคอยแจงขาวสาร และเมอมการประชมกไมสงเอกสารให ตองคอย ตดตามทวงถามอยเสมอ จากการสมภาษณ นายบาง ปานเทศ เกษตรกร สมาชกกองทนหมบานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ไดใหความเหน สรปไดดงน “เปนผมภมล าเนาอยทหมบานศาลเจา ประกอบอาชพท าสวน เหตทสมครเปนสมาชกกองทนหมบาน เพราะประธานกรรมการกองทนชกชวนจงสมครเปนสมาชก เคยกเงนกองทน 2 – 3 ครง ครงละ 20,000 บาท โดยน าเงนไปซอปยและใหลกท าการคา ช าระคนตาม

57

ก าหนดเวลาทกครง กอนถงวนครบก าหนดช าระกรรมการไมเคยเตอนลวงหนา เพราะทราบจากสญญา กเงนแลว และชาวบานแถวนกรจกกนด” “กรรมการกองทน มจ านวนเหมาะสม ตงใจท างานด ใหความเปนธรรมกบสมาชกทกคน เหรญญกมความร เคยท างานธนาคารมากอน เหนวาคณะกรรมการกองทนบรหารงานด” นอกจากนน ผใหขอมลส าคญ ไดใหขอเสนอแนะทนาสนใจ และเปนประโยชน ดงน นายปรชญา อนจนทรวงศ ไดใหขอเสนอแนะวา ควรจางวชาชพทางดานบญช ใหมาด าเนนการจดท าบญชใหกองทนหมบาน และใหชาวบานชวยกนดแล โดยน ากองทนมารวมกน เชน ต าบลทรงคนอง ม 6 กองทน กจาง นกบญช 1 คน จดท าบญชใหทง 6 กองทน เพราะการเงนจะอยได ระบบบญชตองด ควรสงเสรมการจดเวทประชาคมอยางจรงจง เพอใหชาวบานรบรปญหา และรจก

คดใหเปนระบบ นางเสรมศร กลลขตกศล ไดใหขอเสนอแนะวา ควรใหบคลากรดานกฎหมาย มาอบรมใหความรเกยวกบการโกงเงน หรอไมช าระหนจะไดรบผลอยางไร แนวทางพฒนาชมชน คอ สงเสรมกระบวนการเรยนรและจดเวทประชาคม ใหทกคนเขามามสวนรวม นายบญสม ประเสรฐมรรค ไดใหขอเสนอแนะวา การท างานกองทนหมบาน ถาบคลากรไมเสยสละ กองทนหมบานจะลมเหลว ขณะนยงไมมปญหา แตอนาคตไมแนใจจงขอเสนอแนะใหกองทนแหงชาต จดท าระบบบญชมาตรฐานลงในแผนดสก พรอมคมอการปฏบตงาน สงใหกองทนทงหมดทวประเทศ เพอกรรมการรนใหมเขามาจะไดด าเนนการตอไปไดเปนระบบเดยวกน นายสมนก พลชย ไดใหขอเสนอแนะวา กองทนหมบาน ตองการใหกองทนแหงชาต จดท าระบบบญชมาตรฐาน พรอม Program การจดเกบขอมลตามททางราชการตองการ และสามารถประมวลผลขอมล เพอท าการวเคราะหได (ระบบนไมใชระบบบญชอยางเดยว แตเปนสถตขอมลของสมาชกกองทนดวย) ลงในแผนดสก แลวจดสงใหกองทนหมบานประมาณ 80,000 กองทน พรอมทงคมอการใชระบบ วาระบบนใชอยางไร เพอใหกองทนน าไปใชใหเปนระบบบญชเดยวกนทวประเทศ เพราะขณะนกองทนทกแหงมเงนสามารถซอเครองคอมพวเตอรได

58

วธด าเนนการ ระบบบญชกองทนเปนเพยงระบบเลก ๆ ถากองทนแหงชาตจะจาง บรษทเอกชนจดท าระบบบญชให กใชเงนไมมาก ดกวาใชเงนไปจดอบรมคณะกรรมการกองทน เรองการท าบญชตามโรงแรม ซงใชงบประมาณจ านวนมาก แลวไมไดผล กองทนตาง ๆ กท าบญชไปคนละทศละทางเหมอนเดม การเพมงานใหกองทน เชน การพฒนาอาชพใหคนในชมชน ตองคดใหรอบคอบ ตองมแผนชดเจน และตองใชเวลา ถาตราบใดทกองทนยงไมเขมแขง ยงตองอาศยความเสยสละการท างานของกรรมการ ซงการเสยสละนจะอยไดนานแคไหนไมมผใดทราบ ผลเสยหายจะเกดกบกองทน นางวชร กลยาณพงศ นอกจากน นางวชร กลยาณพงศ ยงไดใหขอคดเหนวาอยากใหกองทนท างาน เปนระบบ โดยใชระบบบญชเหมอนกนทกกองทน ถงแมวาทางอ าเภอจะจดฝกอบรมพฒนาบคลากร ในเรองการบรหารการเงน การจดท าบญชทถกตองตามหลกวชาการอยเสมอ แตกไมไดผล เปนการสนเปลองงบประมาณโดยไมจ าเปน ควรแกไขปรบปรงระเบยบขอบงคบคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจาฯ เรองคณสมบตของสมาชก ขอ 4(3) ซงก าหนดไววา “คณสมบตของสมาชกตองเปนผทอยอาศยในหมบานมา ไมนอยกวา 1 ป กอนการกอตงกองทน”

ซงควรแกไขโดยตดขอความประโยคทาย “กอนการกอตงกองทน” ออก เพราะกองทนไดด าเนนการมาตงแต (26 มถนายน 2544) แลว และควรเปลยนขอความเปน กอนวนสมคร จากขอเสนอแนะของผใหขอมลส าคญ สรปไดวาผใหขอมลส าคญ ตองการใหระบบบญชของกองทนหมบานเปนระบบเดยวกนทวประเทศ โดยขอใหกองทนแหงชาตจางบรษทเอกชน จดท าระบบบญชมาตรฐาน พรอมคมอการปฏบต จดสงใหกองทนหมบานทวประเทศ น าไปปฏบตตอไป และขอใหรฐสงเสรมการพฒนาอาชพ รวมถงการจดเวทประชาคมเพอใหชาวบานทกคนมสวนรวมในการรบรปญหา และแกไขปญหาดวย

ดานผลผลต คณะกรรมการกองทนสามารถบรหารงานไดด มประสทธภาพ

กองทนหมบานเปนแหลงเงนทนหมนเวยน สามารถสรางงาน สรางอาชพ สรางรายได ใหแกชมชน

59

นายปรชญา อนจนทรวงศ ไดใหความเหนในดานผลผลต ดงน คณะกรรมการกองทนสวนใหญ สามารถบรหารงานไดด มประสทธภาพ กองทน

หมบานศาลเจา ประกวดกองทนไดท 2 เมอป พ.ศ. 2546 และเคยไดรบเงนกองทนเพมอก 1 แสนบาทจากรฐบาล เนองจากบรหารงานกองทนด กรณกองทนหมบาน เปนแหลงเงนทนหมนเวยน สามารถสรางงาน สรางอาชพ สรางรายได ใหแกชมชนนน มความเหนวาขณะนชาวบานมกจะใชเงนผดประเภท ไมเปนไปตามวตถประสงคทขอกเงน ในกรณการชวยสรางงาน สรางอาชพ จงยงไมช ดเจน อาจเนองจาก ชาวบานสวนใหญมความรไมเพยงพอ วธแกไขคอขณะนไดสงเจาหนาทไปชวยฝกอบรมอาชพ ใหชาวบานเพมเตมแลว

นางเสรมศร กลลขตกศล ใหความเหนในเรองนวา คณะกรรมการกองทน หมท 1 บานศาลเจา บรหารงานกองทนดแลว กองทนหมบานเปนแหลงเงนทนหมนเวยน สามารถสรางงาน สรางอาชพ สรางรายได ใหแกชมชนกลมเลก ๆ บางกลมเทานน เนองจากกเงนแลวน าไปใชจายสวนตว หรอน าไปใชหนเงนกทดอกเบยแพงกวา นางบาง ปานเทศ ไดใหความเหนในเรองนวา กรรมการกองทน มจ านวนเหมาะสม ตงใจท างานด ใหความเปนธรรมกบสมาชก ทกคน เหรญญกมความร เคยท างานธนาคารมากอน เหนวาคณะกรรมการกองทนบรหารงานด ส าหรบผใหขอมลส าคญอก 3 คน คอ นายบญสม ประเสรฐมรรค นายสมนก พลชย และ นางวชร กลยาณพงศ ไมใหความเหนในเรองการบรหารงานของคณะกรรมการกองทน โดยขอใหบคคลภายนอกเปนผประเมนผลงานจะเหมาะสมกวา แตมความเหนสอดคลองกน ในเรองนโยบายกองทนหมบานเปนแหลงเงนทนหมนเวยนภายในหมบาน บรรเทาปญหาเฉพาะหนาของชาวบาน ใหชาวบานไดคด ไดท าในสงทตนตองการ แตไมพฒนาถงขนเปนแหลงเงนทน หมนเวยน สรางงาน สรางอาชพใหชาวบานได แตนโยบายน ท าใหชมชนไดเรยนรการจดระบบและบรหารงานกองทนไดดวยตนเอง

อภปรายผล

จากการศกษาวจยเรองการประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ซงไดท าการศกษาในประเดนการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน สามารถอภปรายผลการศกษาได ดงน

60

1. ดานขอมลทวไป จากการศกษาวจย อภปรายไดวาผใหขอมลเปนสมาชกกองทนหมบาน กลมตวอยาง

เปนเพศชาย มอาย 41ปขนไปเปนสวนมาก ซงเปนวยท างาน ก าลงสรางฐานะครอบครว ระดบการศกษาสวนมากจะมการศกษาระดบประถมศกษาตอนปลาย (ป.6 หรอ ป.7) มอาชพเกษตรกรรม เปนสวนมากและมรายไดเฉลย 5,001 – 10,000 บาท ตอเดอน ลกษณะของกลมตวอยางทศกษาจะพกอาศยอยกนเปนครอบครว (พอ แม ลก) และสวนใหญจะเปนคนพนเพเดมทพกอยอาศย ในชมชนเปนเวลากวา 5 ปขนไป

2. ดานความคดเหนของสมาชกกองทนหมบานทมตอการด าเนนงานของ คณะกรรมการกองทนหมบาน จากการศกษาวจย อภปรายไดวานโยบายกองทนหมบาน มประโยชนตอชมชนมาก นอกจากจะกอใหเกดแหลงเงนทนหมนเวยนภายในหมบานและชมชนเมองแลว ยงสามารถบรรเทาปญหาเฉพาะหนาของชาวบานไดดวย แมจะไมไดแกปญหาความยากจนใหหมดไปได กยงชวยใหราษฎรหลายรายไดคด ไดท าในสงทตนเองตองการ นอกจากนนนโยบายนยงท าให ชมชนไดเรยนรการจดระบบงานและการบรหารกองทนดวยตนเอง ถงแมวาคณะกรรมการกองทนหมบานสวนใหญจะมการศกษาไมสงมากนก แตสามารถบรหารงานและด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบานไดผลด มประสทธภาพ อาจเปนเพราะปจจบนการคมนาคมสะดวก และการสอสารในปจจบนมความกาวหนาทางเทคโนโลย ท าใหคณะกรรมการกองทนหมบานสามารถบรหารงาน โดยมการก าหนดหนาท ความรบผดชอบตามความรความสามารถของกรรมการแตละคนไดอยางเหมาะสม เปนการใชคนใหเหมาะกบงาน ตามหลกการทดในการวางแผนทรพยากรมนษย (Put the right man into the right job) ซง เดอ เซนโซ และ รอบบนส อธบายประโยชนของการวางแผนทรพยากรมนษยวาจะชวยท าใหองคการมนใจไดวาจะมทรพยากรคน จ านวนเหมาะสมและ ถกประเภท มาท างานในต าแหนงทก าหนดไวไดในจงหวะเวลาทถกตอง (an organization ensures that it has the right number and kinds of people, at the right place, at the right time) (De Cenzo & Robbins, p.127 อางถงใน อราม ศรพนธ, 2548, หนา 119) จากการศกษาวจยพบวา สมาชกกองทนหมบานรอยละ 69.00 มความพอใจในการด าเนนงานของกรรมการกองทนหมบาน และสมาชกรอยละ 31.00 มความพอใจอยางยง ไมมสมาชกผใดไมพอใจการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน นอกจากน จากการสมภาษณเชงลก ขาราชการหรอเจาหนาททปฏบตงานในพนท ผน าชมชน กรรมการกองทนหมบาน และสมาชกกองทนหมบานสามารถอภปรายผลการศกษาได ดงน

61

ดานปจจยน าเขา พบวาขาราชการหรอเจาหนาทผปฏบตงานในพนท ผน าชมชน กรรมการกองทนหมบาน

และสมาชกกองทนหมบาน เขาใจนโยบายกองทนหมบาน กฎหมาย ระเบยบทเกยวของ รวมถงการบรหารจดการเพอใหเกดประโยชน สมตามเจตนารมณของนโยบายกองทนหมบานเปนอยางด ทงทางดานบคลากร งบประมาณ และการบรหารจดการ ส าหรบการบรหารจดการ กรรมการกองทนหมบาน ไดก าหนดระเบยบ ขอบงคบกองทนเพอใหเหมาะสมกบสภาพทองถนของหมบาน เพอเปนแนวทางในการด าเนนงานดวย บคลากรของกองทน ประกอบดวยคณะกรรมการกองทนหมบาน จ านวน 15 คน ซงไดรบการเลอกตงจากสมาชก ตามขอบงคบกองทนแหงชาต กรรมการกองทนตองจดระบบและบรหารงานกองทนเอง แบงแยกหนาทเปนประธาน รองประธาน เลขานการ เหรญญก ประชาสมพนธ ตรวจสอบภายใน ท านตกรรม และตดตามหน

ดานกระบวนการ กองทนหมบาน บรหารงานและด าเนนการ โดยอาศยระเบยบขอบงคบ คณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม เปนหลกปฏบต ทงในเรองการพจารณารบสมาชก การพจารณาการกยม ระยะเวลาการคนเงนและการประชาสมพนธ โดยเนนเรองการกระจายกองทนใหทวถงอยางเปนธรรม นอกจากนน ไดก าหนดหนาทความรบผดชอบของ คณะกรรมการกองทน ตามความรความสามารถ และตามความเหมาะสมของแตละคน ส าหรบวธการท าบญชและการตรวจสอบเงนกองทน คณะกรรมการใชระบบบญชตามแบบของธนาคารออมสน ซงคณะกรรมการไดใหความส าคญในเรองระบบบญชมาก ชาวบานมความพอใจในประโยชนทไดรบจากกองทน จ านวนเงนกทไดรบ การก าหนดอตราดอกเบย ระยะเวลาการช าระเงนคน และพอใจกบความเปนธรรมในการบรหารงาน ของคณะกรรมการกองทนหมบาน ดานผลผลต นโยบายนสมฤทธผลในประเดนการเปนแหลงเงนทนหมนเวยนภายในหมบาน สามารถชวยบรรเทาปญหาความเดอดรอนเฉพาะหนาของชาวบานและสามารถลดหนนอกระบบได แตไมถงขนชวยสรางงาน สรางอาชพใหชาวบาน เนองจากชาวบานสวนใหญมอาชพเกษตรกรรม เปนหลกอยแลว การกยมเงนกยงคงเปนการลงทนดานอาชพเดมคอ เกษตรกรรม ประโยชนของเงนกองทนทจะใชในการสรางอาชพใหม ๆ จงเกดขนนอย อาจเปนเพราะจ านวนเงนทใหก ไมเพยงพอทจะสรางอาชพใหมได และยงขาดการฝกอบรมพฒนาดานอาชพ

62

ส าหรบดานการบรหารงานของคณะกรรมการกองทน กรรมการกองทนมความรปานกลาง แตมความรบผดชอบ มความเสยสละ ท าหนาทตามความเหมาะสมกบความสามารถและ ประสบการณของแตละคน จงสามารถบรหารงานไดด มประสทธภาพ

ขอเสนอแนะ

ในการศกษาวจย เรองประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ผวจยมขอเสนอแนะจากการศกษาวจย ดงน

เชงนโยบาย 1. ควรมการประสานความรวมมอระหวางคณะกรรมการกองทนแหงชาต ขาราชการ หรอเจาหนาททปฏบตงานในพนทกบคณะกรรมการกองทนหมบาน อยางเปนระบบและมความ

ตอเนอง 2. คณะกรรมการกองทนแหงชาต ควรมนโยบายปรบปรงเรองระบบบญชของกองทนหมบานใหเปนระบบมาตรฐาน และเปนระบบเดยวกนทกกองทนทวประเทศ ซงเรองระบบบญชเปนเรองทส าคญมากในการด าเนนงานของกองทนหมบาน 3. รฐควรมนโยบายเรงรดการฝกอบรมและพฒนาอาชพใหชาวบาน เพอใหบรรล วตถประสงคของนโยบายกองทนหมบานในดานเปนแหลงเงนทนหมนเวยน สรางงาน สรางอาชพ 4. รฐควรสงเสรมกระบวนการเรยนร และการคดใหเปนระบบโดยจดเวทประชาคมอยางจรงจงและตอเนอง เพอใหชมชนไดมสวนรวมรบรปญหาและแกไขปญหารวมกน

เชงปฏบตการ 1. คณะกรรมการกองทนแหงชาต ควรจางบรษทเอกชน จดท าระบบบญชมาตรฐาน ลงในแผนดสก พรอมคมอการปฏบต จดสงใหกองทนทวประเทศ เพอใหทกกองทนใชระบบบญชเดยวกน จะเปนประโยชนแกกองทนหมบานอยางยง 2. ควรมการประสานงานระหวางขาราชการ หรอเจาหนาททปฏบตงานในพนท กบคณะกรรมการกองทนและสมาชกกองทน อยางสม าเสมอและตอเนองเพอทราบปญหาและความตองการอยางแทจรงของชมชน 3. ในการฝกอบรมคณะกรรมการกองทน และสมาชก ควรมบคลากรดานกฎหมายมาอบรมใหความรดานกฎหมายแกผเขารบการอบรมดวย

63

4. ควรมการตดตามประเมนผลอยางตอเนอง เพอกอใหเกดการกระตน การสรางจตส านกในความรบผดชอบของชมชน และเพอน าขอมลทไดรบไปปรบปรงแกไขผลการด าเนนงาน ใหมประสทธภาพมากยงขน

เชงวชาการ 1. การศกษาวจยครงน ผวจยไดท าการศกษาเฉพาะในหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม เทานนในการวจยครงตอไป ควรก าหนดกลมประชากรเพมขน เนองจากยงมเรองทนาสนใจไมวาจะเปนประเดนในทางวชาการหรอในทางการเมอง เรองการพฒนาภมปญญาชาวบาน การใชประโยชนจากเงนกองทน การใชประโยชนจากดอกผล ของกองทน และผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ เพอใหไดขอมลทชดเจนยงขน 2. ในการศกษาวจยครงน ผวจยท าการวจยภายใตเงอน ไขเวลาทจ ากด ท าให ไมสามารถไดขอมลทครอบคลมทกกระบวนการ ซงในการวจยครงตอไปควรเพมระยะเวลาในการเกบขอมลเพอชวยในการเกบขอมลใหไดผลครอบคลมมากกวาน 3. ในการศกษาวจยครงตอไป นอกจากก าหนดกลมประชากรเพมขน และเพมระยะเวลาในการเกบขอม ลแลว ควรศกษาเรองการบรหารการเงนใหมการหมนเวยนและการจดท าระบบบญชใหสามารถวเคราะหตนทนและก าไรไดชดเจนถกตองตามหลกวชาการ เพอวางรากฐาน การด าเนนงานกองทนหมบานใหเขมแขงและมนคงตอไป

บรรณานกรม

คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2546). รายงานการประเมนผล

นโยบายเศรษฐกจรากหญาและหลกประกนสงคม. กรงเทพ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. จนดาลกษณ วฒนสนธ. (2529). การประเมนนโยบายสาธารณะ : ในเอกสารการสอนชดวชา นโยบายสาธารณะและการวางแผน หนวยท 1 – 7 สาขาวชาวทยาการจดการ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. กรงเทพฯ : โรงพมพชวนพมพ. นศา ชโต. (2531). การประเมนโครงการ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : มาสเตอรเพรส. บาง ปานเทศ. (2548,16 มนาคม) สมาชกกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม. สมภาษณ. บญสม ประเสรฐมรรค. (2548,16 มนาคม) ก านนต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม. สมภาษณ. ปณฑตา รงคหรรกษ. (2545). รายงานวจยเรองการประเมนผลโครงการหมบานปลอดยาเสพตด ศกษาเฉพาะกรณ อ.เมอง จ.ชลบร. ชลบร : มหาวทยาลยบรพา. ประชม รอดประเสรฐ. (2535). การบรหารโครงการ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : เนตกลการพมพ. ปรชญา อนจนทรวงศ. (2548,16 มนาคม) นายอ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม. สมภาษณ. ภรณ กรตบตร. (2529). การประเมนประสทธผลขององคกร. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. วรเดช จนทรศร และไพโรจน ภทรนรากล. (2541). การประเมนผลในระบบเปด : ในโครงการ เอกสารและต าราสมาคมรฐประศาสนศาสตร นดา. กรงเทพฯ : โรงพมพหางหนสวนจ ากด สหายบลอคและการพมพ. วชร กลยาณพงศ. (2548,16 มนาคม) เลขานการกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม. สมภาษณ. ศภเศรษฐ วศาลสงห และคนอนๆ. (2545). รายงานวจยเรองการประเมนนโยบายกองทนหมบาน และชมชนเมอง ในอ าเภอเฉลมพระเกยรต และอ าเภอจกราช จงหวดนครราชสมา. นครราชสมา : สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร. สมนก พลชย. (2548,16 มนาคม) เหรญญกกองทนหมบาน หมท 1 บานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม. สมภาษณ. สมหวง พธยานวฒน. (2537). รวบรวมบทความทางการประเมนโครงการ : กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

65

เสรมศร กลลขตกศล. (2548,28 มนาคม) เจาหนาทกรมการพฒนาชมชน ผรบผดชอบ ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม. สมภาษณ. อนสรณ อณโณ. (2546). รายงานวจยเรองการประเมนนโยบายเศรษฐกจระดบรากหญา และสวสดการรกษาพยาบาล : นโยบายประชานยม. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อราม ศรพนธ. (2548). ประกอบการสอนวชาการบรหารทรพยากรมนษย ภาคการเรยนท 2 ปการศกษา 2547. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยบรพา.

ภาคผนวก ก.

67

แบบสอบถาม ประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน (หมท 1) บานศาลเจา

ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม

แบบสอบถามนเปนแบบสอบถามเพอน าผลไปใชในการศกษาวจยทางวชาการเทานน ผท าการวจย จะเกบขอมลของทานเปนความลบ ค าตอบของทกทานเปนค าตอบทส าคญและเปนประโยชนตองานทางวชาการเปนอยางยง ดงนนขอใหทานไดโปรดกรอกขอความตามความเปนจรงมากทสด ผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาสนดวย

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ( ) ลงหนาขอความทเปนจรง หรอเตมขอความลงในชองวางใหสมบรณ

แบบสอบถามจะแบงออกเปน 2 สวน คอ

สวนท 1 เปนขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบสอบถาม

สวนท 2 ค าถามเกยวกบการประเมนการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน

สวนท 1

1. เพศ 1. ชาย 2. หญง

2. อาย

1. ต ากวา 25 ป

2. 26 – 40 ป 3. 41 ปขนไป

3. การศกษา

1. ไมไดศกษา 2. ประถมศกษาตอนตน (ป.4) 3. ประถมศกษาตอนปลาย (ป.6 หรอ ป.7) 4. มธยมศกษาตอนตน

5. มธยมศกษาตอนปลาย

6. ประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช., ปวส.) 7. ปรญญาตรหรอสงกวา

68

4. อาชพ

1. เกษตรกรรม

2. ขาราชการ - รฐวสาหกจ

3. คาขาย

4. รบจางทวไป

5. อตสาหกรรมในครวเรอน

6. อน ๆ (ระบ)...............................................

5. รายได (ตอเดอน)

1. ต ากวา 5,000 บาท 2. 5,001 – 10,000 บาท

3. 10,001 – 15,000 บาท 4. 15,001 – 20,000 บาท

5. มากกวา 20,000 บาท

69

สวนท 2 ค าถามเกยวกบการประเมนการด าเนนงานตามนโยบายกองทนหมบาน

ค าชแจง โปรดใสเครองหมาย ในหนงชองเทานน

ขอท

ขอความ

ระดบความคดเหน เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

1. การด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนหมบานไดผลดเปนทนาพอใจ

2. ทานไดรบความเปนธรรมจากการบรหารงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน

3. การพจารณารบสมาชกกองทน หมบานมความโปรงใส

4. คณะกรรมการกองทนหมบานพจารณาการกยมเงนของสมาชก ดวยความเปนธรรม

5. ระยะเวลาการช าระเงนคนตามทคณะกรรมการกองทนหมบานก าหนดมความเหมาะสม

6. อตราดอกเบยตามทคณะกรรมการกองทนหมบานก าหนด มความเหมาะสม

7. คณะกรรมการกองทนหมบาน ไดจดท าบญช รายรบ – รายจาย และจดท างบดลในแตละเดอน ถกตองเรยบรอย

8. คณะกรรมการกองทนหมบาน มจ านวนเหมาะสม

9. คณะกรรมการกองทนหมบาน มความรความสามารถอยาง เหมาะสม

10. วสด อปกรณทใชในส านกงาน กองทนหมบานมความเหมาะสม

70

ขอท

ขอความ

ระดบความคดเหน เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

11. ทานไดรบขาวสารเกยวกบความร ความเขาใจเรองกองทนหมบาน จากคณะกรรมการกองทนอยางสม าเสมอ

12. กองทนหมบานชวยลดการกเงน นอกระบบ

13. กองทนหมบานเปนเงนหมนเวยน สรางงาน สรางอาชพ และ สรางรายไดใหแกทาน

14. จ านวนเงนก 20,000 บาท ตอ 1 ครวเรอน มความเหมาะสม

15. กองทนหมบานท าใหเศรษฐกจ ของหมบานดขน

ขอเสนอแนะอน ๆ (ถาม)

ภาคผนวก ข.

72

ส าเนารายชอแนบทายหนงสอ ท ศธ. 0528.151/พเศษ ลงวนท 16 มนาคม 2548 1. เรยน นายปรชญา อนจนทรวงศ 2. เรยน นางเสรมศร กลลขตกศล 3. เรยน นายบญสม ประเสรฐมรรค 4. เรยน นายสมนก พลชย 5. เรยน นางวชร กลยาณพงศ 6. เรยน นายบาง ปานเทศ

ภาคผนวก ค.

74

ระเบยบส ำนกนำยกรฐมนตร

วำดวยคณะกรรมกำรกองทนหมบำนและชมชนเมองแหงชำต พ.ศ. 2544

โดยทรฐบาลมนโยบายเรงดวนในการจดตงกองทนหมบานและชมชนเมอง เหนควรมระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต เพอใหมอ านาจและหนาทรบผดชอบในการวางนโยบาย และแผนงานในการจดตงและบรหารกองทนหมบานและชมชนเมอง เพอใหการด าเนนงานตามนโยบายเรงดวนดงกลาวเปนไปอยางรวดเรวมประสทธภาพ สอดคลองกบนโยบายของรฐบาลทไดแถลงตอรฐสภา

อาศยตามความในมาตรา 11 (8) แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 นายกรฐมนตร โดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร จงวางระเบยบไวดงน

ขอ 1 ระเบยบนเรยกวา “ระเบยบส ำนกนำยกรฐมนตร วำดวยคณะกรรมกำรกองทนหมบำนและชมชนเมองแหงชำต พ.ศ. 2544”

ขอ 2 ระเบยบนใหใชบงคบตงแต วนท 22 มนาคม พ.ศ. 2544 เปนตนไป

ขอ 3 บรรดาระเบยบ ขอบงคบ มตคณะรฐมนตร และค าสงอนใดในสวนทก าหนดไวแลวในระเบยบน หรอซงขดหรอขดแยงระเบยบน ใหใชระเบยบนแทน

ขอ 4 ในระเบยบน

“คณะกรรมกำร” หมายความวา คณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต

“กองทนหมบำนและชมชนเมอง” หมายความวา กองทนในระดบชาต

“กองทน” หมายความวา กองทนหมบาน อกทงชมชนเมอง ตามเงอนไขทคณะกรรมการก าหนดใหเปนหมบานตามระเบยบน

“หมบำน” หมายความวา หมบานทจดตงขนตามกฎหมายวาดวยลกษณะปกครองทองท

75

“ชมชนเมอง” หมายความวา ชมชนในเขตกรงเทพมหานคร เมองพทยา เทศบาลในเขตปกครองทองทพเศษและชมชนอน ตามเงอนไขทคณะกรรมการก าหนด

“ส ำนกงำน” หมายความวา ส านกงานคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต

ขอ 5 ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามระเบยบน

หมวด 1 คณะกรรมกำรกองทนหมบำนและชมชนเมองแหงชำต

ขอ 6 ใหมคณะกรรมการคณะหนง เรยกวา “คณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต” โดยมชอยอวา กทบ. ประกอบดวยนายกรฐมนตร หรอรองนายกรฐมนตรทนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนประธาน รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย เปนรองประธานคนทหนง รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเปนรองประธานคนทสอง รฐมนตรประจ าส านก นายกรฐมนตร เปนรองประธานคนทสาม ผอ านวยการส านกงบประมาณ เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงพาณชย ปลดกระทรวงอตสาหกรรม ปลดกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เลขานการ รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ผอ านวยการธนาคารออมสน ผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และผทรงคณวฒ ซงคณะรฐมนตร แตงตง จ านวนไมเกน 10 คน เปนกรรมการเลขาธการนายกรฐมนตร เปนกรรมการและเลขานการคณะกรรมการคณะรฐมนตรแตงตงกรรมการและผชวยเลขานการ จ านวนไมเกน 3 คน ใหมทปรกษาคณะกรรมการ ซงคณะรฐมนตรโดยค าแนะน าของคณะกรรมการจ านวนอยางนอยสามคนแตไมเกนเจดคน

ขอ 7 กรรมการผทรงคณวฒมวาระอยในต าแหนงคราวละสองป และอาจไดรบแตงตงอกได

ในกรณทกรรมการผทรงคณวฒพนจากต าแหนงกอนครบวาระหรอในกรณทคณะรฐมนตรแตงตงกรรมการผทรงคณวฒเพมขนในระหวางทกรรมการซงแตงตง ไวแลวยงมวาระอยในต าแหนง ใหผไดรบต าแหนงใหด ารงต าแหนงแทนหรอเปนกรรมการเพมขนอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการซงไดแตงตงไวแลว

เมอครบก าหนดวาระตามวรรคหนง หากยงไมมการแตงตงคณะกรรมการผทรงคณวฒขนใหม ใหกรรมการผทรงคณวฒซงพนจากต าแหนงตามวาระนน ปฏบตหนาทตอไปจนกวากรรมการ ผทรงคณวฒซงไดรบการแตงตงใหมเขารบหนาท

76

ขอ 8 นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระตามขอ 7 กรรมการผทรงคณวฒพนจากต าแหนงเมอ

(1) ตาย

(2) ลาออก

(3) เปนบคคลลมละลาย

(4) คณะรฐมนตรมมตใหพนจากต าแหนง

(5) เปนคนไรความสามารถหรอ

(6) ไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก

ขอ 9 การประชมของคณะกรรมการ ตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมการทงหมด จงจะเปนองคประชม

ในการประชมคราวใด ถาประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหรองประธานกรรมการผมอาวโสตามล าดบเปนประธานในทประชม ถาไมมรองประธานกรรมการมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทไดใหกรรมการทมาประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธาน ในทประชม

การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนนถาคะแนนเสยงเทากน ใหประธานทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

ขอ 10 คณะกรรมการมอ านาจหนาท ดงตอไปน

(1) ก าหนดนโยบาย การจดตงและแนวทางการบรหารกองทนหมบานและชมชนเมอง และกองทน

(2) ก าหนดแผนการจดหาเงนทนกองทนหมบานและชมชนเมอง และแผนการจดสรรใหแกกองทน

(3) จดท ารางกฎหมายเกยวกบกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต และแผนการคณะรฐมนตร

(4) ก าหนดแผนงาน และออกระเบยบ ขอบงคบและประกาศในการจดตง และแนวทางบรหารงานกองทน

77

(5) ออกระเบยบเกยวกบการรบเงน กาจายเงน การเกบรกษาเงน จดหาและจดสรรผลประโยชนกองทน

(6) ออกระเบยบเกยวกบคณะกรรมการกองทนหมบาน และบรหารกองทน

(7) แตงตงคณะอนกรรมการ คณะท างาน เพอด าเนนการตามระเบยบน

(8) ออกระเบยบ ค าสง และประกาศอน ๆ เพอปฏบตการตามระเบยบน

(9) เพอประโยชนในการบรหารงานของส านกงาน อาจจะมค าสงใหขาราชการหรอลกจางของสวนราชการ หรอคณะกรรมการ อาจขอใหคณะรฐมนตรมมตใหพนกงาน หรอลกจางของรฐวสาหกจ หรอหนวยงานอนของรฐ ไปชวยปฏบตงานเปนเจาหนาทของส านกงานไดโดยถอวาเปนการปฏบตราชการหรอปฏบตงานตามปกต โดยจะใหไปชวยปฏบตงานเตมเวลาบางเวลาหรอนอกเวลากได อกทงอาจก าหนดคาตอบแทนใหแกผไปชวยปฏบตงานดวย กได

(10) รายงานผลการด าเนนงาน ปญหาและอปสรรค รวมทงฐานะการเงนของกองทนใหคณะรฐมนตรทราบอยางนอยปละ 1 ครง

(11) ปฏบตหนาทอน หรอตามทกฎหมายอนบญญตใหเปนอ านาจและหนาทของ คณะกรรมการ หรอตามทคณะรฐมนตรมอบหมาย

ขอ 11 การประชมของคณะอนกรรมการใหน าขอ 9 มาใชกบการประชมและวนจฉยชขาดของ ทประชมอนกรรมการ โดยอนโลม

ขอ 12 ใหคณะกรรมการ ทปรกษา และคณะอนกรรมการ ทไดรบการแตงตงตามระเบยบน ไดเบยประชมคาตอบแทนตามอตราทก าหนด ในพระราชกฤษฎกาเบยประชม และคาตอบแทน ทปรกษา ซงนายกรฐมนตรแตงตง พ.ศ. 2523 และทแกไขเพมเตม โดยเบกจายจากส านกเลขาธการนายกรฐมนตร หมวด 2 ส ำนกคณะกรรมกำรกองทนหมบำนและชมชนเมองแหงชำต

ขอ 13 ใหมส านกงานคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตใหส านกเลขาธการนายกรฐมนตร

ขอ 14 ส านกงานมอ านาจ หนาท ดงตอไปน

78

(1) ท าหนาทเปนส านกงานเลขานการของคณะกรรมการ

(2) ปฏบตงานธรการของคณะกรรมการ ทปรกษาคณะกรรมการและคณะอนกรรมการ

(3) ศกษารวบรวมและวเคราะหขอมลตาง ๆ ท เก ยวกบการด าเนนงานของคณะกรรมการและของกองทน

(4) ประชาสมพนธใหประชาชนไดทราบถงการจดตง นโยบาย และแนวทางการบรหารกองทน

(5) ด าเนนการและประสานงานกบสวนราชการและองคการตาง ๆ ทเกยวของเพอเตรยมความพรอมในการจดตงกองทน และแนวทางการบรหารกองทน

(6) จดใหม หรอสนบสนนใหมการประชมชแจงและฝกอบรมบคลากรทเกยวของกบการด าเนนงานกองทน

(7) พจารณาเสนอความเหนตอคณะกรรมการในการพจารณาแผนการบรหารและการจดการกองทน

(8) ใหการสนบสนน ปรกษาหารอ และขอเสนอแนะแกคณะกรรมการเกยวกบนโยบายระเบยบ หลกเกณฑ การด าเนนงานกองทน

(9) ด าเนนการหรอมอบหมายใหหนวยงานอน ๆ ด าเนนการในสวนทเกยวของกบกองทน และรายงานผลตอคณะกรรมการด าเนนการในสวนการบรหารกองทน

(10) รายงานผลการปฏบตงานประจ าป ของส านกงานเสนอตอคณะกรรมการ

(11) ด าเนนการอนใดตามทคณะกรรมการมอบหมาย

ประกาศ ณ วนท 22 มนาคม พ.ศ. 2544

79

ระเบยบคณะกรรมกำรกองทนหมบำนและชมชนเมองแหงชำตวำดวยกำรจดตงและบรหำรกองทนหมบำนและชมชนเมองแหงชำต พ.ศ. 2544

โดยทรฐบาลมนโยบายเรงดวนในการจดตงกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ส าหรบเปนแหลงเงนทนหมนเวยนในหมบานและชมชนเมองใชในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม อกทง เพอใหทองถนมขดความสามารถในการจดระบบและบรหารจดการกองทนของตนเอง เพอสรางศกยภาพในการสรางเสรมความเขมแขงดานสงคมและดานเศรษฐกจของประชาชน ในหมบานและชมชนเมอง สการพงพาตนเองอยางยงยน อนเปนการกระตนเศรษฐกจฐานรากของประเทศ รวมทง เสรมสรางภมคมกนทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศในอนาคต เพอใหการด าเนนงานตามนโยบายเรงดวนดงกลาวเปนไปอยางรวดเรวมประสทธภาพและสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลทไดแถลงตอรฐสภา อาศยอ านาจตามความในขอ 10 (8) แหงระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544 คณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต จงออกระเบยบไว ดงน หมวด 1 ขอควำมทวไป

ขอ 1 ระเบยบนเรยกวา “ระเบยบคณะกรรมการกองทนหมบานละชมชนเมองแหงชาตวาดวยการจดตงและบรหารกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544”

ขอ 2 ระเบยบนใหใชบงคบตงแตวนถดจากประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป

ขอ 3 ในระเบยบน

“กองทนหมบำน” หมายความวา” กองทนหมบานและชมชนเมอง ตามเงอนไขท คณะกรรมการก าหนดใหเปนหมบานตามระเบยบน

“หมบำน” หมายความวา หมบานทจดตงขนตามกฎหมายวาดวยลกษณะปกครองทองท

“ชมชนเมอง” หมายความวา ชมชนซงตงขนอยในเขตกรงเทพมหานคร เมองพทยา เทศบาลในเขตปกครองทองทพเศษและชมชนอน ทงน การจะก าหนดวาชมชนใดเปนชมชนเมองใหเปนไปตามเงอนไขทคณะกรรมการก าหนด

“คณะกรรมกำร” หมายความวา คณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต

80

“คณะอนกรรมกำรสนบสนน” หมายความวา คณะอนกรรมการสนบสนนการด าเนนงานกองทนหมบานและชมชนเมอง

“คณะอนกรรมกำรสนบสนนระดบจงหวด” หมายความวา คณะอนกรรมการสนบสนนและตดตามการด าเนนงานกองทนหมบานระดบจงหวดหรอกรงเทพมหานคร

“คณะอนกรรมกำรสนบสนนระดบอ ำเภอ” หมายความวา คณะอนกรรมการสนบสนนและตดตามการด าเนนงานกองทนหมบานระดบอ าเภอหรอเขต

“คณะกรรมกำรกองทน” หมายความวา คณะกรรมการกองทนหมบานหรอคณะกรรมการกองทนชมชนเมองตาง ๆ ตามระเบยบทคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตก าหนด

“กรรมกำรกองทน” หมายความวา กรรมการในคณะกรรมการกองทนหมบาน หรอกรรมการในคระกรรมการกองทนชมชนเมอง

“ส ำนกงำน” หมายความวา ส านกงานคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต

“ธนำคำร” หมายความวา ธนาคารทคณะกรรมการก าหนดใหบรหารจดการกองทน

“ครวเรอน” หมายความวา ครอบครวตามทะเบยนบาน อนประกอบดวยบดา มารดา สาม ภรรยา บตร ญาตพนอง เปนตน อยรวมกน

“หวหนำครวเรอน” หมายความวา ผมชอเปนเจาบานตามทะเบยนบาน

“ผแทนครวเรอน” หมายความวา หวหนาครวเรอนหรอบคคลในครวเรอน ซงหวหนาครวเรอนมอบหมายเปนหนงสอใหเปนผแทนครวเรอน

“หน” หมายความวา การออมทรพยในรปแบบหนง โดยมลคาของหนเปนไปตามทกองทนก าหนด

“เงนฝำกสจจะ” หมายความวา เงนทสมาชกตกลงทจะฝากหรอออมไวกบกองทนตามแตจะตกลงกน โดยใหถอวาเงนออมเปนเงนสะสม และจะถอนหรอปดบญชได กตอเมอพนสภาพ จากการเปนสมาชกตามระเบยบหรอขอบงคบทกองทนก าหนด

81

“เงนรบฝำก” หมายความวา เงนรบฝากประเภทตาง ๆ นอกเหนอจากเงนออมทกองทนก าหนด

“สมำชก” หมายความวา สมาชกกองทน

“ทประชมสมำชก” หมายความวา ทประชมใหญสามญประจ าปหรอทประชมใหญวสามญ

ขอ 4 ใหประธานกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตรกษาการตามระเบยบน หมวด 2 กองทนหมบำนและชมชนเมองแหงชำต

ขอ 5 ปรชญาหรอหลกการส าคญของกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต คอ

(1) เสรมสรางส านกความเปนชมชนและทองถน

(2) ชมชนเปนผก าหนดอนาคต และจดการหมบานและชมชนดวยคณคา และภมปญญาของตนเอง

(3) เกอกลประโยชนตอผดอยโอกาสในหมบานและชมชน

(4) เชอมโยงกระบวนการเรยนรกนระหวางชมชน ราชการ เอกชน และประชาสงคม

(5) กระจายอ านาจใหทองถนและพฒนาประชาธปไตยพนฐาน

ขอ 6 กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต มวตถประสงคในการด าเนนการ ดงน

(1) เปนแหลงเงนทนหมนเวยนในหมบานและชมชนเมอง ส าหรบการลงทนเพอพฒนาอาชพ สรางงาน สรางรายไดหรอเพมรายได การลดรายจาย การบรรเทาเหตฉกเฉนและจ าเปนเรงดวน และส าหรบการน าไปสการสรางกองทนสวสดภาพทดแกประชาชนในหมบานหรอชมชน

(2) สงเสรมพฒนาหมบานและชมชนเมองใหมขดความสามารถในการจดระบบและบรหารจดการเงนทนของตนเอง

(3) เสรมสรางกระบวนการพงพาตนเองของหมบานและชมชนเมอง ในดานการเรยนร การสรางและพฒนาความคดรเรม เพอการแกไขปญหา และเสรมสรางศกยภาพ และสงเสรมเศรษฐกจพอเพยงในหมบานและชมชนเมอง

82

(4) กระตนเศรษฐกจในระดบฐานรากของประเทศ รวมทงเสรมสรางภมคมกนทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศในอนาคต

ขอ 7 กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ประกอบดวยเงนและทรพยสน ดงน

(1) เงนอดหนนทรฐบาลจดสรรให

(2) เงนหรอทรพยสนทมผบรจาคให

(3) เงนกยม

(4) ดอกหรอผลประโยชนใด ๆ ทเกดจากกองทน

(5) เงนหรอทรพยสนอน ๆ ทกองทนไดรบ โดยไมมเงอนไขผกพนหรอภาระตดพนอนใด

ขอ 8 ใหคณะกรรมการเปดบญชเงนฝากออมทรพย “กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต” กบธนาคาร เพอส ารองจายและเตรยมจดสรรใหแกกองทนหมบานและกองทนชมชนเมอง

ใหธนาคารโอนเงนจาก “บญชกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต” เขาบญชกองทนหมบานหรอกองทนชมชนเมองตามค าสงจายของคณะกรรมการ

ขอ 9 ใหคณะกรรมการจดสรรเงนจากกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ไปยงบญชกองทนหมบานและชมชนเมองตามหมวด 9 แหงระเบยบน บญชละหนงลานบาท ภายในระยะเวลาสามสบวน นบแตวนทไดรบแจงเปนหนงสอจากคณะอนกรรมการสนบสนนระดบจงหวด

ในกรณทคระกรรมการไมสามารถจดสรรเงนใหเสรจสนภายในระยะเวลาทก าหนดตามวรรคหนง ใหขยายระยะเวลาตอไดอกไมเกนสบหาวน

ขอ 10 ในการอนมตใหคณะกรรมการกองทนเรมเขาบรหารจดการและเบกจายเงนจากบญช กองทนหมบานหรอบญชกองทนชมชนเมอง ใหคณะกรรมการพจารณาในหลกการ ดงน

(1) ความพรอม ความสนใจ และการมสวนรวมของประชาชนในหมบานหรอชมชนเมอง รวมทงการแสดงออกอยางชดเจนซงความพรอมในการเขารวมบรหารจดการกองทนและการควบคมดแลกนเองในการใชประโยชนจากกองทนของประชาชนในหมบานหรอชมชนเมอง

83

(2) ความพรอมของคณะกรรมการกองทนทเปนความพรอมของบคคล ดานความรและประสบการณในการบรหารจดการกองทนสงคมของหมบานหรอชมชนเมอง เชน การออมทรพย ธนาคารหมบาน กองทนหมบาน และสวสดการ และความพรอม ในการเขาบรหารจดการกองทน

(3) การบรหารจดการกองทนทสอดรบและเกอกลกนในสวนเงนอดหนนจากกองทน หมบานและชมชนเมองแหงชาต และกองทนทางสงคมหรอกองทนทหนวยงาน ราชการจดตงขน

(4) การมระบบการตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนโดยสมาชก และมตวชวดประสทธภาพการด าเนนกจกรรมของกองทนทงในดานเศรษฐกจ สงคม และการพงพาตนเอง เพอความโปรงใสและมประสทธภาพสงสด

ภายใตบงคบแหงขอ 11 และบทบญญตในหมวด 8 แหงระเบยบน เมอคณะกรรมการไดอนมต ใหคณะกรรมการกองทนเรมเขาบรหารจดการและเบกจายเงนจากบญชกองทนหมบานหรอบญชกองทนชมชนเมองแลว คณะกรรมการยอมมอ านาจในการบรหารจดการเงนกองทน และจะเขาแทรกแซงบรหารจดการเงนกองทนของคณะกรรมการกองทนมได

ขอ 11 คณะกรรมการมอ านาจระงบการจายเงนจากบญชกองทนหรอใหกองทนชดใชหรอใหสงเงนคนในกรณทกองทนเบกจายไปแลว อนเนองจากมหลกฐานอนควรเชอไดวา คณะกรรมการกองทนไมปฏบตตามระเบยบหรอขอบงคบทคณะกรรมการก าหนด หรอการกระท าอนอาจกอใหเกดความเสยหายตอกองทน หมวด 3 คณะอนกรรมกำรสนบสนนกำรด ำเนนงำนกองทนหมบำนและ ชมชนเมอง

ขอ 12 ใหคณะกรรมการสนบสนน ประกอบดวย ปลดส านกนายกรฐมนตร เปนประธาน เลขาธการคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนรองประธานคนทหนง เลขาธการคณะกรรมการขาราชการพลเรอน เปนรองประธานคนทสอง ผอ านวยการส านกงบประมาณ ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงพาณชย ปลดกระทรวงอตสาหกรรม ปลดกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ปลดกระทรวงศกษาธการ ปลดทบวงมหาวทยาลย ปลดกระทรวงสาธารณสข อธบดกรมการปกครอง อธบดกรมสงเสรม

84

การเกษตร อธบดกรมบญชกลาง อธบดกรมประชาสมพนธ อธบดกรมพฒนาชมชน ผอ านวยการธนาคารออมสน ผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ผทรวงคณวฒจากองคกรประชาชนจ านวนหาคน และผทรงคณวฒอนจ านวนหาคน ซงแตงตงโดยประธานกรรมการ เปนอนกรรมการ (แทนจากส านกนายกรฐมนตร ทปลดส านกนายกรฐมนตร ทปลดส านกนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนอนกรรมการและเลขานการ และผแทนจากส านกงานเปนอนกรรมการและผชวยเลขานการ

ขอ 13 คณะอนกรรมการสนบสนนมอ านาจหนาท ดงน

(1) ก าหนดแผนปฏรปการบรหารจดการเงนกองทนหมนเวยนของสวนราชการท เกยวของกบการพฒนาหมบานและชมชนเมองใหเปนไปตามแนวทางใหหมบานและชมชนเมองเปนศนยกลางในการพฒนา

(2) สนบสนนและพฒนาศกยภาพแดละขดความสามารถของคณะอนกรรมการสนบสนนระดบจงหวด ในการท าหนาทใหการสนบสนนดานวชาการและการจดการแกกองทนอยางมประสทธภาพ

(3) บรณาการแผนงาน โครงการ กจกรรม และงบประมาณ เพอสนบสนนการด าเนนการของกองทน

(4) ปรบปรง แกไข ระเบยบ ขอบงคบกองทนตามแผนงานโครงการขอองรฐ ซงม วตถประสงคใกลเคยงกบกองทน เพอเอออ านวยใหกลมหรอองคกรในหมบาน สามารถรวมกองทนอนกบกองทนไดตามวตถประสงค

(5) แตงตงคณะท างาน เพอชวยด าเนนการตามอ านาจหนาทของคณะอนกรรมการสนบสนน

(6) ปฏบตหนาทอน ๆ ตามทคณะกรรมการมอบหมาย หมวด 4 คณะอนกรรมกำรสนบสนนและตดตำมกำรด ำเนนงำนกองทนหมบำนระดบจงหวด

ขอ 14 ใหมคณะอนกรรมการสนบสนนระดบจงหวด ประกอบดวย ผวาราชการจงหวด เปนประธาน ปลดจงหวด เปนรองประธาน ผแทนคณะกรรมการซงไดรบการแตงตงจากประธานกรรมการ และ

85

ผแทนหนวยงานระดบจงหวด ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย กระทรวง อตสาหกรรม กระทรวงศกษาธการ กระทรวงแรงงงานและสวสดการสงคม ธนาคารออมสน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาธารณสขจงหวด เรงรดพฒนาชนบทจงหวด ประชาสมพนธจงหวดส านกงานจงหวด ผทรงคณวฒจากองคกรประชาชนจ านวนหาคน และ ผทรงคณวฒอนจ านวนหาคน ซงแตงตงโดยประธานกรรมการ เปนอนกรรมการ และพฒนาการจงหวด เปนอนกรรมการและเลขานการ คณะอนกรรมการสนบสนนระดบจงหวดอาจจดตง ศนยประสานงานคณะอนกรรมการสนบสนนและระดบจงหวด เพอท าหนาทเปนส านกงานเลขานการของคณะอนกรรมการ ส าหรบกรงเทพมหานคร ใหคณะอนกรรมการดงกลาวตามวรรคแรก ประกอบดวย ปลดกรงเทพมหานคร เปนประธาน ผแทนการเคหะแหงชาต ผแทนคณะกรรมการซงไดรบการแตงตงจากประธานกรรกมาร ผแทนหนวยงานระดบจงหวด ของกระทรวงการเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงศกษาธการ กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม กรมประชาสมพนธ ธนาคารออมสน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ การเกษตร ผทรงคณวฒจากองคการประชาชนจ านวนหาคน และผทรงคณวฒอนจ านวนหาคน เปนอนกรรมการ ผอ านวยการส านกพฒนาชมชน เปนอนกรรมการและเลขานการ

ขอ 15 ใหคณะอนกรรมการสนบสนนระดบจงหวดมอ านาจหนาท ดงน

(1) รบขนทะเบยนกองทนตามระเบยบและวธปฏบตทคณะกรรมการก าหนด

(2) ใหความเหนผลการประเมนความพรอมของกองทน ซงผานการประเมนของ คณะอนกรรมการสนบสนนระดบอ าเภอรวมกบชมชนตรามระเบยบหรอวธปฏบต ทคณะกรรมการก าหนด

(3) สนบสนนใหเกดการเตรยมความพรอมของหมบานและชมชนเมอง

(4) ตดตาม ตรวจสอบการด าเนนงานของกองทนในจงหวด ใหเปนไปตามระเบยบหรอวธปฏบตทคณะกรรมการก าหนด เพอใหเกดความโปรงใสและบรรลตามเปาหมายและวตถประสงค

(5) ประสานความรวมมอเพอสนบสนนดานวชาการและการจดการใหสอดคลองก บสภาพปญหาและความตองการของกองทนในจงหวด

(6) จดท าระบบขอมลเชอมโยงแลกเปลยนขอมลเกยวกบกองทนตาง ๆ ในจงหวด เพอเผยแพร ประชาสมพนธแกประชาชนและสวนทเกยวของตาง ๆ ทราบ

86

(7) รายงานผลการด าเนนงานของกองทนในจงหวดใหคณะกรรมการทราบตามระเบยบหรอวธปฏบตทคณะกรรมการก าหนด

(8) แตงตงคณะท างานเพอชวยด าเนนการตามอ านาจหนาทของคณะอนกรรมการสนบสนนระดบจงหวด

(9) ปฏบตหนาทอนตามทคณะอนกรรมการสนบสนนมอบหมายใหคณะอนกรรมการสนบสนนระดบจงหวดแตงตงคณะอนกรรมการสนบสนนระดบอ าเภอ ประกอบดวย นายอ าเภอหรอผอ านวยการเขต เปนประธานแลวแตกรณ ปลดเทศบาล หรอ ปลดเมองพทยาแลวแตกรณ ปลดอ าเภอฝายปกครองและพฒนาหรอผชวย ผอ านวยการเขตแลวแตกรณ ผทรงคณวฒจากองคกรประชาชนและอน ๆ จ านวนไมนอยกวาเจดคนแตไมเกนเกาคน เปนอนกรรมการ ปละพฒนาการอ าเภอหรอ หวหนาฝายพฒนาชมชนเขตแลวแตกรณเปนอนกรรมการและเลขานการ

คณะอนกรรมการสนบสนนระดบอ าเภอมหนาทประเมนความพรอม สนบสนน การเตรยมความพรอม สรางความเขมแขงของหมบานและชมชนเมอง สนบสนนและตดตาม การด าเนนกจกรรมของกองทน และปฏบตหนาทคณะอนกรรมการสนบสนนระดบจงหวดมอบหมาย

เพอสงเสรมและสนบสนนกลไกของทองถนในการด าเนนการพฒนา การเรยนรรวมกนในบรหารการจดการกองทนดวยความสมครใจ ใหคณะอนกรรมการสนบสนนระดบจงหวดแตงตงคณะท างานเครอขายชมชนระดบอ าเภอซงประกอบดวย ผแทนกลมหรอองคกรประชาชน เครอขายชมชน ปราชญชาวบาน ผน าธรรมชาตในทองถนทมความรหรอมประสบการณดานการพฒนากองทนหรอพฒนาชมชนทองถน ในจ านวนตามความเหมาะสมของพนท โดยใหมบทบาทในการสนบสนนการปฏบตงานของคณะอนกรรมการสนบสนนระดบอ าเภอ หมวด 5 คณะกรรมกำรกองทนหมบำนและชมชนเมอง

ขอ 16 ใหกองทนแตละกองทนมคณะกรรมการกองทน จ านวนสบหาคน ประกอบดวยกรรมการซงมาจากการคดเลอกกนเองโดยสมาชกซงกรรมการดงกลาวเปนบคคลทมความร ความสามารถ มประสบการณ และมความรบผดชอบ ทจะบรหารจดการกองทน ซงเปนทยอมรบของประชาชนในหมบานและชมชนเมอง และตองมคณสมบตตามขอ 17

87

หลกเกณฑและวธการในการคดเลอกกรรมการกองทนนน ใหคณะกรรมการกองทนออกขอบงคบกองทนตามมตของทประชมสมาชก

ขอ 17 กรรมการกองทนตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม ดงน

(1) เปนผมชออยในทะเบยนบานและอาศยอยในหมบานตดตอกนเปนระยะเวลา ไมนอยกวาสองป กอนวนทไดรบคดเลอกเปนกรรมการกองทน

(2) เปนผบรรลนตภาวะโดยมอายยสบปบรบรณ

(3) ปฏบตตนอยในหลกศาสนา มความรบผดชอบ เสยสละ มสวนรวมในกจกรรมชมชน ไมตดการพนน ไมเกยวของกบสงเสพตด และไมมประวตเสยทางดานการเงน ตลอดจนยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตย

(4) ไมเปนบคคลลมละลาย คนไรความสามารถ หรอคนเสมอนไรความสามารถ

(5) ไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาท

(6) ไมเคยตองค าพพากษาถงทสดวามความผดแตรอการก าหนดโทษหรอรอการลงโทษในความผดตอต าแหนงหนาทหรอความผดเกยวกบทรพย ยกเวนความผดฐานท าใหเสยทรพยและความผดฐานบกรก

(7) ไมเคยถกใหออก ปลดออก หรอไลออกจากราชการ องคกรอสระตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย หนวยงานรฐวสาหกจ เพราะทจรตตอหนาทหรอสรางความเสยหายอยางรายแรงแกทางราชการ องคกร หรอหนวยงานทสงกด

(8) ไมเปนผไมไปใชสทธเลอกตงทเสยสทธตามมาตรา 68 วรรคสอง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

(9) ไมเปนผทเคยพนจากต าแหนงคณะกรรมการกองทนตามขอ 20 (3) และ (4)

ขอ 18 คณะกรรมการกองทนมอ านาจหนาท ดงน

(1) บรหารจดการกองทน รวมทงตรวจสอบ ก ากบ ดแล จดสรรผลประโยชนของเงนกองทน เพอสอดคลองและเกอกลกบกองทนอน ๆ ทมอยแลวในหมบาน

(2) ออกระเบยบ ขอบงคบ หลกเกณฑหรอวธการเกยวกบการบรหารกองทนทไมขดแยงกบระเบยบทคณะกรรมการก าหนด และตองไดรบความเหนชอบจากทประชมสมาชก

88

(3) รบสมาชกและจดท าทะเบยนสมาชก ทงทเปนกลม องคกรชมชน หรอปจเจกบคคลในหมบานหรอชมชนเมอง

(4) ส ารวจและจดท าขอมลเกยวกบการประกอบอาชพ อตสาหกรรมครวเรอน และวสาหกจชมชนในเขตทองทหมบานหรอชมชนเมองนน ตลอดจนส ารวจและจดท าขอมลดงกลาวของกองทนอน ๆ ทมอยแลวในหมบานหรอชมชนเมอง

(5) พจารณาการใหกเงนตามระเบยบหลกเกณฑและวธการทกองทนก าหนด

(6) ท านตกรรมสญญา หรอด าเนนการก าหนดเงอนไขเกยวกบภาระผกพนของกองทน

(7) จดหรอเรยกประชมสมาชกตามทก าหนดหรอไดตกลงกน หรอตามทสมาชกจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของสมาชกทงหมดลงลายมอชอท าหนงสอรองขอ และจะตองด าเนนการใหแลวเสรจภายในสบหาวน นบแตวนทรบค ารอง

(8) จดท าบญชและสงมอบเงนทไดรบการจดสรร ดอกผล ผลตอบแทน หรอรายได ทเกดขนจากเงนทไดรบการจดสรรจากคณะกรรมการคนใหแกกองทนใหครบเตมตามจ านวนทไดรบอนมตใหเบกจาย ในกรณทคณะกรรมการมหนงสอหรอค าสงเปนทสด เนองจากคณะกรรมการกองทนไมปฏบตตามหรอบรหารจดการกองทนใหเปนไปตามระเบยบหรอขอบงคบทกองทนก าหนด

(9) ปฏบตหนาทอนตามทคณะกรรมการก าหนดหรอมอบหมาย

ขอ 19 กรรมการกองทนมวาระการด ารงต าแหนงคราวละสองป

ในกรณทกรรมการกองทนพนจากต าแหนงตามวาระ ใหคณะกรรมการกองทนประกอบดวยกรรมการกองทนทงหมดเทาทมอย และใหคณะกรรมการกองทนจดใหมการคดเลอกบคคลเขาด ารงต าแหนงแทนกรรมการกองทนซงพนจากต าแหนงตามวาระตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดไวในขอ 16 ภายในระยะเวลาสามสบวน กรรมการกองทนซงพนจากต าแหนงตามวาระอาจไดรบคดเลอกอกได แตจะด ารงต าแหนงเกนสองวาระตดตอกนมได

ขอ 20 นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระแลว กรรมการกองทนพนจากต าแหนงเมอ

(1) ตาย

(2) ลาออก

89

(3) คณะกรรมการกองทนมมตใหออกดวยคะแนนเสยงเกนกวาสองในสามของจ านวนกรรมการกองทนทงหมดเทาทมอย

(4) ทประชมสมาชกมมตใหออกดวยคะแนนเสยงเกนกวาสองในสามของจ านวนสมาชกทงหมด

(5) มลกษณะตองหามตามขอ 17 (4) (5) (6) และ (7)

(6) คณะกรรมการใหออก เนองจากมหลกฐานอนควรเชอไดวาขาดคณสมบตและมลกษณะตองหามตามขอ 17

ในกรณทกรรมการกองทนพนจากต าแหนงกอนวาระ คณะกรรมการกองทนอาจแตงตงบคคล จากสมาชกเขาด ารงต าแหนงกรรมการกองทนแทนกได และใหผทไดรบแตงตงแทนอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของผซงตนแทน

ใหน าบทบญญตในขอ 19 วรรคสาม มาใชบงคบกบกรรมการกองทนซงพนจากต าแหนงตาม (2) และ (3)

ขอ 21 ใหคณะกรรมการกองทนเลอกกรรมการดวยกนเปนประธานกรรมการกองทน รองประธานกรรมการกองทน เหรญญกกองทน และเลขานการกองทน

ขอ 22 การประชมคณะกรรมการกองทนตองมกรรมการมาประชมเกนกงหนงของจ านวนกรรมการกองทนทงหมดเทาทมอยในขณะนน จงจะเปนองคประชม

ถาประธานกรรมการกองทนไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหรองประธานกรรมการกองทน ท าหนาทประธานในทประชม ถาประธานกรรมการกองทนและรองประธานกรรมการกองทนไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหกรรมการทมาประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด กรรมการกองทนผใดมสวนไดสวนเสยเปนสวนตวในเรองใด หามมใหเขารวมประชมในเรองนน หมวด 6 กองทนและสมำชกกองทน

ขอ 23 กองทนหมบานและกองทนชมชนเมอง อาจประกอบดวยเงนและทรพยสน ดงน

90

(1) เงนทไดรบจดสรรจากคณะกรรมการ

(2) เงนหรอทรพยสนทมผบรจาคใหโดยปราศจากภาระผกพน

(3) เงนกยม

(4) ดอกผลหรอผลประโยชนทเกดขนจากกองทน

(5) เงนฝากสจจะและเงนรบฝาก

(6) เงนคาหน

(7) เงนสมทบจากกลมหรอองคกรสมาชก

(8) เงนและทรพยสนอน ๆ ตามระเบยบทกองทนก าหนด

ขอ 24 สมาชกกองทน ประกอบดวยบคคลธรรมดาทอาศยอยในหมบานนน และมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามขอบงคบของกองทน

การรบสมครสมาชกและการขาดจากสมาชกภาพของสมาชก ใหเปนไปตามหลกเกณฑ เงอนไขและวธการทกองทนก าหนด ทงน โดยค านงถงความตองการและการมสวนรวมของประชาชน ในหมบานหรอชมชนเมองเปนหลก

ขอ 25 คณะกรรมการกองทนสามารถก าหนดระเบยบเกยวกบการสงเสรมสนบสนนใหสมาชก ถอหนของกองทนหรอมเงนฝากสจจะไวทกองทน

ในการช าระคาหน สมาชกอาจช าระเปนเงน ทรพยสน หรอแรงงานตามหลกเกณฑและวธการทกองทนก าหนด ขอ 26 ใหมการประชมใหญสามญประจ าป ผถอหนอยางนอยปละหนงครงภายในก าหนดระยะเวลาสบหาวน นบจากวนทกรรมการกองทนพนจากต าแหนงตามวาระ เพอพจารณาผลการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนและรบรองคณะกรรมการกองทนทไดรบเลอกใหม

วธการในการเรยกประชมใหเปนไปตามทกองทนก าหนด โดยค านงถงจารตประเพณของแตละ หมบานหรอชมชนเมอง

ขอ 27 นอกจากการประชมใหญสามญประจ าปแลว คณะกรรมการกองทนอาจเรยกประชมวสามญเมอใดกได เมอมเหตทตองขอมตหรอขอความเหนชอบจากทประชมสมาชกตามระเบยบนหรอคณะกรรมการกองทนจะเหนสมควร

91

นอกจากกรณตามวรรคหนง ใหคณะกรรมการกองทนเรยกประชมใหญวสามญภายในระยะเวลาสบหาวน นบแตวนทไดรบการรองขอเปนหนงสอจากสมาชกซงเขาชอกนมจ านวนไมนอยกวา หนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมด

ขอ 28 ในการประชมสมาชกตองมสมาชกมาประชมไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมด จงจะเปนองคประชม

สมาชกจะมอบอ านาจเปนหนงสอใหบคคลอนมาประชมแทนตนกได แตผรบมอบอ านาจนนจะรบมอบอ านาจจากสมาชกเกนกวาหนงรายมได

การประชมคราวใดมสมาชกมาประชมไมครบองคประชม ใหนดประชมอกครงหนงภายในสบหาวนนบแตวนนดประชมครงแรก ในการประชมครงหลงถามใชเปนการประชมใหญสามญประจ าป เมอมสมาชกมาประชมไมนอยกวาหนงในสามของจ านวนสมาชกทงหมดกใหถอเปนองคประชม

ขอ 29 สมาชกคนหนงใหมเสยงหนงในการออกเสยงลงคะแนน

ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก หมวด 7 กำรกยมเงนกองทนหมบำนและชมชนเมอง

ขอ 30 สมาชกตามขอ 18 (3) ทประสงคจะขอกเงนจากกองทนตองจดท าค าขอกโดยระบวตถประสงคในการกยมเงนอยางชดเจน โดยใหยนค าขอกดงกลาวตอคณะกรรมการกองทนใหคณะกรรมการกองทนพจารณาเงนก ตามหลกเกณฑและวธการทกองทนก าหนด ขอ 31 คณะกรรมการกองทนมอ านาจในการอนมตเงนกรายหนงไมเกนจ านวนสองหมนบาท

ในกรณทคณะกรรมการกองทนมมตเหนควรอนมตเงนกรายใดเกนกวาจ านวนทก าหนดไวตามวรรคหนงใหคณะกรรมการกองทนเรยกประชมสมาชกเพอใหสมาชกพจารณาวนจฉยชขาดตอไป แตทงนการอนมตเงนกรายหนงตองไมเกนจ านวนหาหมนบาท

การอนมตเงนกฉกเฉน ใหคณะกรรมการกองทนพจารณาตามความเหมาะสมและจ าเปน

ขอ 32 ในกรณทคณะกรรมการกองทนมมตอนมตเงนกยมตามค าขอทงหมดหรอบางสวน ใหบนทกความเหนในแบบค าขอกยมเงน พรอมทงสงส าเนาแบบค าขอกยมเงนตลอดจนเงอนไขและรายละเอยดในการอนมตเงนก แจงใหผขอกและธนาคารรบทราบโดยเรว

92

ใหคณะกรรมการกองทนแตงตงผแทนกรรมการกองทนอยางนอยสองคน เปนผแทนคณะกรรมการกองทนในการท าสญญากยมเงนกบผขอกทไดรบอนมตเงนก

ใหผขอกทไดรบอนมตเงนก เปดบญชออมทรพยกบธนาคาร และแจงหมายเลขบญชออมทรพยใหคณะกรรมการกองทนรบทราบโดยเรว

การโอนเงนเขาบญชผกตามวรรคสอง ธนาคารจะเปนผท าหนาทโอนเงนเขาในบญชผกทผานการพจารณาอนมตจากคณะกรรมการกองทน ตามค าสงและเงอนไขของคณะกรรมการกองทน

ขอ 33 คณะกรรมการกองทนอาจเรยกหลกประกนเงนก ไมวาจะเปนบคคลหรอทรพยสนตามหลกเกณฑและวธการทกองทนก าหนด

ขอ 34 ใหคณะกรรมการกองทนก าหนดอตราดอกเบยหรอคาตอบแทนเงนฝากและเงนกเปนอตราทแนนอนตามความเหนชอบจากทประชมสมาชก โดยค านงถงจารตประเพณและสภาพเศรษฐกจและสงคมในหมบานและชมชนเมองเปนหลก และปดประกาศอตราดอกเบยหรอ คาตอบแทนดงกลาวอยางเปดเผย

ขอ 35 การก าหนดระยะเวลาช าระคนเงนก ใหคณะกรรมการกองทนพจารณาตามความเหมาะสมแหงสญญาเงนกแตละราย การช าระคนเงนตนพรอมดอกเบยหรอคาตอบแทนใหผกช าระใหแลวเสรจภายในก าหนดระยะเวลาไมเกนหนงป นบแตวนทท าสญญา

การช าระคนเงนกหรอเงนลงทนทกประเภท ผกหรอผทน าเงนไปลงทนจะตองน าเงนไปสงคน ณ ธนาคาร และน าหลกฐานการสงช าระคนเงนกหรอเงนลงทนไปมอบหมายใหคณะกรรมการ กองทนเพอเปนหลกฐานในการจดท าบญชหรอด าเนนการในสวนทเกยวของ

ขอ 36 ในกรณทผกผดสญญาไมช าระคนเงนกพรอมดอกเบยหรอคาตอบแทนตามเงอนไขทก าหนดไวในสญญากยมเงน ใหผกเสยเบยปรบตามจ านวนทระเบยบหรอขอบงคบทกองทนก าหนดไวอยางแนนอนส าหรบจ านวนทขาดหรอคางช าระ เวนแตผกไดรบอนญาตใหผอนผน การช าระหน

คณะกรรมการกองทนอาจพจารณายกเลกหรอปรบลดเบยปรบใหแกผกรายหนงรายใดกไดเมอมเหตผลอนสมควร และดวยความเหนชอบจากทประชมสมาชกดวยเสยงเกนกวากงหนงหรอ ด าเนนการอน ๆ ตามระเบยบทกองทนก าหนด

93

ขอ 37 ในกรณผกมไดเรมด าเนนการตามวตถประสงคในการขอกยมเงนหรอเมอมหลกฐาน อนควรเชอไดวาผกน าเงนไปใชนอกกรอบวตถประสงคโดยปราศจากเหตผลอนสมควร ให คณะกรรมการกองทนมอ านาจยกเลกสญญาและเรยกคนเงนกพรอมดอกเบยหรอคาตอบแทน ทคางช าระคนเตมจ านวนไดโดยทนท

ใหคณะกรรมการกองทนเรยกประชมสมาชกเพอลงมตใหผกซงน าเงนกไปใชนอกกรอบวตถประสงค ทก าหนดไวในค าขอกยมเงนพนจากสมาชกภาพในระยะเวลาสามสบวนหลงจากวนยกเลกสญญา

สมาชกซงทประชมสมาชกมมตใหพนจากสมาชกภาพตามวรรคสอง หามมใหสมครเขาเปนสมาชกของกองทนเปนระยะเวลาสองป หมวด 8 กำรท ำบญชและกำรตรวจสอบ

ขอ 38 ใหคณะกรรมการกองทนจดท าบญชของกองทนตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการก าหนดอยางนอยเดอนละหนงครง และแจงใหสมาชกทราบ รวมทงใหจดท าสรปผลการด าเนนงานประจ าปรายงานตอคณะกรรมการอยางนอยปละหนงครง

คณะกรรมการกองทนตองจดใหมระบบการตรวจสอบภายในเกยวกบการบรหารจดการ การเงน การบญช และการพสด โดยค านงถงการมสวนรวมในการตรวจสอบของสมาชกเปนหลก

คณะกรรมการอาจแตงตงบคคลหรอคณะบคคลทเหนสมควรเปนผตรวจสอบกองทนเพอท าหนาทตรวจสอบและประเมนผลการบรหารจดการกองทนและการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนไดตามทเหนสมควร ในการนใหคณะกรรมการกองทนมหนาทอ านวยความสะดวกในการปฏบตงานของผตรวจสอบกองทน

ขอ 39 ใหคณะกรรมการกองทนจดท างบรายงานการเงนตามแบบทคณะกรรมการก าหนดและ สงใหผตรวจสอบบญชทคณะกรรมการก าหนดภายในระยะเวลาสามสบวนนบแตวนสนปทางบญชของทกป

ใหคณะกรรมการกองทนแตงตงผตรวจสอบบญชกองทน เพอท าหนาทประเมนผลการใชจายเงนและทรพยสนของกองทน โดยใหแสดงความคดเหนเปนขอวเคราะหวาการใชจายดงกลาวเปนไปตามวตถประสงค ประหยด และไดผลตามเปาหมายเพยงใด และใหท าบนทกรายงานผลการสอบบญชตอคณะกรรมการกองทน พรอมทงจดพมพเผยแพรตอสมาชกและสาธารณชน

94

ขอ 40 การจดสรรก าไรสทธ เมอสนปทางบญชหากปรากฏวาปใดมก าไรสทธ คณะกรรมการกองทนสามารถน าก าไรสทธมาจดสรรตามระเบยบและหลกเกณฑทกองทนก าหนด หมวด 9 บทเฉพำะกำล

ขอ 41 ในวาระเรมแรกในสวนของหมบาน ใหผใหญบานเรยกประชมหวหนาครวเรอนในหมบาน ครวเรอนละหนงคน เพอเปดเวทชาวบานในการด าเนนการเลอกคณะกรรมการกองทนจากผทมคณสมบตตามขอ 17 โดยมคณะอนกรรมการสนบสนนระดบอ าเภอ เปนผใหค าปรกษาแนะน า ตลอดจนสนบสนนใหการเลอกสรรด าเนนไปดวยความโปรงใส บรสทธ ยตธรรมการประชมตามวรรคหนง ผมาประชมจะตองมหวหนาครวเรอนจ านวนไมนอยกวาสามในสของครวเรอนทงหมดในหมบาน ทงน หวหนาครวเรอนอาจมอบหมายใหผแทนครวเรอนเขาประชมแทนไดเมอทประชมก าหนดวธการเลอกแลวเสรจ ใหผใหญบานและประชาคมหมบานตลอดจนคณะอนกรรมการสนบสนนระดบอ าเภอสนบสนนใหการเลอกคณะกรรมการกองทนเปนไปตามมตของเวทชาวบาน ในสวนของชมชนเมองใหประธานคณะอนกรรมการสนบสนนระดบอ าเภอเปนผท าหนาทแทน ผใหญบานตามวรรคแรก

ขอ 42 เมอครบก าหนดระยะเวลาหนงปนบแตวนทกรรมการกองทนตามขอ 41 เขาด ารงต าแหนง ใหกรรมการกองทนจดสลากออกจ านวนกงหนงของคณะกรรมการกองทนทงหมด

ใหน าบทบญญตในขอ 19 วรรคสองและวรรคสาม มาใชบงคบกบกรณตามวรรคหนงโดยอนโลม

ขอ 43 คณะกรรมการกองทนตามขอ 41 ตองด าเนนการยนขอขนทะเบยนจดตงกองทนตอ คณะกรรมการหรอหนวยงานทไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการ และเปดบญชเงนฝากของคณะกรรมการกองทนใหแลวเสรจภายในเกาสบวนหลงจากไดรบเลอก

ขอ 44 ใหคณะกรรมการกองทนตามขอ 41 เปดบญชเงนฝากออมทรพยภายใตชอบญช “กองทนหมบาน (ชอบาน………………………หมท…………….ต าบล/แขวง………………………อ าเภอ/เขต………………………จงหวด………………………)” ไวกบธนาคาร เพอรบโอนเงน ทไดรบจดสรรจากคณะกรรมการ

95

ขอ 45 ภายในหนงปนบตงแตวนทระเบยบนใชบงคบ ใหคณะกรรมการประเมนผลการด าเนนการตามระเบยบน เพอน ามาปรบปรงแกไขใหเหมาะสมตอไป

ประกาศ ณ วนท 29 พฤษภาคม 2544

ลงนาม สวทย คณกตต (นายสวทย คณกตต)

รองนายกรฐมนตร

96

ระเบยบขอบงคบคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม

ระเบยบขอบงคบคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจา มดงตอไปน 1. ทตงของส านกงานกองทน เลขท 86/2 หมท 1 ต าบลทรงคนอง อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม รหส 73210 โทรศพท 034 - 288706 2. วตถประสงคในการจดตงกองทน เพอเสรมสรางส านกของความเปนชมชน ซงตองบรหารจดการ ก าหนดอนาคตดวยคณคาและภมปญญาของตนเอง รวมถงชวยกนพฒนาระบบประชาธปไตยขนพนฐานดวย สงเสรมผลประโยชนทางเศรษฐกจและสงคมของบรรดาสมาชก รวมกนด าเนนธรกจตามวตถประสงค ดงน

(1) กองทนเปนแหลงเงนทนหมนเวยนใหกบสมาชกในหมบาน (2) สงเสรมใหสมาชกออกทรพยดวยวธถอหนและฝากเงนกบกองทนโดยไดรบ

ประโยชนตามสมควร (3) ใหบรการเงนกแกสมาชกเพอพฒนาอาชพ สรางงาน สรางรายได ลดรายจาย

บรรเทาเหตฉกเฉนและความจ าเปนเรงดวน (4) ใชการบรหารและจดการใหกองทน สามารถสรางบทบาท ในการกระตน

เศรษฐกจ ระดบฐานรากของหมบาน เสรมสรางภมคมกนและความเขมแขงของสงคมดวย

3. แหลงทมาของกองทน ประกอบดวยเงนและทรพยสน ดงน (1) เงนทไดรบจดสรรจากทางราชการ

(2) เงนคาหน (3) เงนรบฝากจากสมาชก

(4) เงนกยม (5) ดอกผลหรอผลประโยชนใด ๆ ทเกดจากกองทน

(6) คาธรรมเนยมแรกเขา (7) เงนหรอทรพยสนอนทมผยกให

97

4. คณสมบตของสมาชก (1) เปนผเหนชอบในวตถประสงคของกองทน

(2) เปนผบรรลนตภาวะ (3) เปนผทอาศยในหมบานมาไมนอยกวา 1 ป กอนการกอตงกองทน

(4) เปนผมความประพฤตด 5. การสมครเขาเปนสมาชก ผสมครตองยนใบสมคร ตามแบบทก าหนดตอ คณะกรรมการกองทนเพอพจารณาเขาเปนสมาชก เดอนละ 1 ครง โดยสมครในลกษณะปจเจกบคคล

กลมหรอองคกรชมชนกได 6. สมาชกขาดหรอพนสภาพจากการเปนสมาชกตามเหตตาง ๆ ดงตอไปน

(1) ตาย (2) ลาออกและไดรบอนมตจากคณะกรรมการกองทนแลว

(3) ถกใหออกตามมต 2 ใน 3 ของสมาชกทประชมใหญ

การพจารณาเงนกส าหรบคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมอง การพจารณาเงนกใหกบผกนน คณะกรรมการจะตองด าเนนการตามหมวด 7 วาดวยการกยมเงนกองทนหมบานและชมชนเมอง ซงมสาระส าคญ ดงน 1. วงเงนกยมรายหนงไมเกนสองหมนบาท หากเกนตองใหสมาชกพจารณาวนจฉยชขาด

แตรายหนงตองไมเกนหาหมนบาท 2. ระยะเวลาช าระคนเงนกยมไมเกนหนงป

แบบตดตามสงเกตการณคดเลอกคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมอง แบบตดตามสงเกตการณคดเลอกคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมอง มสวนส าคญในการประเมนความพรอมของกองทนหมบานและชมชนเมองตาง ๆ เนองจากกระบวนการเลอกคณะกรรมการกองทน จะตองเปนไปตามขอท 41 ของระเบยบคณะกรรมการวาดวย การจดตงและบรหารกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544 กลาววา 1. จะตองมครวเรอนสามในสของครวเรอนทงหมดเขารวมประชม 2. การเลอกคณะกรรมการหมบานและชมชนเมอง ใหเปนไปตามมตทประชม ส าหรบคณสมบตของคณะกรรมการกองทน จะตองเปนตามขอ 17 ของระเบยบ คณะกรรมการวาดวยการจดตงและบรหารกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544

ดงน

98

1. เปนผมชออยในทะเบยนบานและอาศยอยในหมบานตดตอกนเปนระยะเวลา ไมนอยกวา 2 ป กอนวนทไดรบเลอกเปนกรรมการกองทน 2. เปนผบรรลนตภาวะโดยมอายยสบปบรบรณ 3. ปฏบตตนอยในหลกศาสนา มความรบผดชอบ เสยสละ มสวนรวมในกจกรรมชมชน ไมตดการพนน ไมเกยวของกบสงเสพตด และไมมประวตเสยทางดานการเงน ตลอดจนยดมนใน

การปกครองระบอบประชาธปไตย 4. ไมเปนบคคลลมละลาย คนไรความสามารถ หรอคนเสมอนไรความสามารถ 5. ไมเคยไดรบโทษจ าคก โดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบ

ความผดทไดท าโดยประมาท 6. ไมเคยตองค าพพากษาถงทสดวามความผดแตรอการก าหนดโทษหรอรอการลงโทษในความผดตอต าแหนงหนาทหรอความผดเกยวกบทรพย ยกเวนความผดฐานท าใหเสยทรพย

และความผดฐานบกรก 7. ไมเคยถกใหออก ปลดออก หรอไลออกจากราชการ องคกรอสระตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย หนวยงานรฐวสาหกจ เพราะทจรตตอหนาทหรอสรางความเสยหายอยางรายแรงแกทางราชการ องคกรหรอหนวยงานทสงกด 8. ไมเปนผไมไปใชสทธเลอกตงทเสยสทธตามมาตรา 68 วรรค 2 ของรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 9. ไมเปนผทเคยพนจากต าแหนงคณะกรรมการกองทนตามขอ 20 (3) และ (4)

แบบค าขอขนทะเบยนและประเมนความพรอมของกองทนหมบานและชมชนเมอง การขอขนทะเบยนและประเมนความพรอมของกองทนหมบานและชมชนเมองนน

มวตถประสงคเพอใหคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมอง ไดประเมนความพรอมในดานตาง ๆ ของหมบานและชมชนเมอง ตามสภาพความเปนจรง ส าหรบหมบานและชมชนเมอง จะตองมความพรอมในดานตาง ๆ ดงน 1. ขอมลทวไปของหมบาน/ชมชน ไดแก จ านวนประชากร อาชพ ผลผลตและรายได

เฉลย 2. คณะกรรมการกองทนหมบาน/ชมชนเมอง เชน วธคดเลอกกรรมการ มคณสมบตครบตามระเบยบของคณะกรรมการกองทนหมบานและมประสบการณในการบรหารเงนกองทน มจ านวนตงแต 5 คน ขนไป

99

3. การเตรยมความพรอมของหมบาน/ชมชนเมอง เชน มระเบยบขอบงคบแลว ซงมขอก าหนดเกยวกบสมาชกภาพ เกยวกบการรบเงน การจายเงน การกยมเงน และการช าระคนเงนก การจดท าบญชกองทนและขอบงคบอน ๆ ของคณะกรรมการกองทนหมบาน/ชมชนเมอง

และประชาชนรวมกนก าหนดขน 4. ทนด าเนนการของกองทนหมบาน/ชมชนเมอง ซงรวมถงกลมองคกรชมชนภายใน หมบานทมอยแลว จ านวนสมาชก จ านวนเงนทสมาชกไดมสวนรวมกบกองทนหมบาน/ชมชน ในรปของการถอหน คาธรรมเนยม รวมถงมการเปดบญชเงนฝากกบธนาคารออมสน รวมถง หมบานมความรวมมอเชอมโยงในการพฒนากบหมบาน ชมชนหรอเครอขายอนนอกหมบาน/

ชมชนอน 5. แนวคดในการบรหารจดการกองทนหมบานและชมชนเมอง เมอไดรบการสนบสนนเปนวงเงนไมเกน 1,000,000 บาท จากกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต เชน วธการบรหารเงนกองทน ใหมการกระจายผลประโยชนอยางทวถง มเงนทนหมนเวยนอยางตอเนอง และจะใหสมาชกกยมเงนเพอกจกรรมอะไรบาง มหลกเกณฑในการพจารณาเงนก มวธการควบคมและตดตามการใชเงนก มวธปองกนความเสยงในการใหกและวธการแกไขปญหา และขอคดเหนอน ๆ การกยมเงนกองทนนน ใหสมาชกกองทนทมความประสงคจะขอกเงนจากกองทน ตองจดท าค าขอกเงนจากกองทนนน ใหสมาชกกองทนทมความประสงคจะขอกเงนจากกองทน ตองจดท าค าขอกโดยระบวตถประสงคในการกยมเงนอยางชดเจน แลวยนค าขอกดงกลาว ตอคณะกรรมการกองทน เพอพจารณาตามหลกเกณฑและวธการทกองทนก าหนด ซง คณะกรรมการกองทนมอ านาจในการอนมตเงนกรายหนงไมเกน 20,000 บาท หากมกรณท คณะกรรมการเหนสมควรอนมตเงนกรายใด เกนกวา 20,000 บาท กใหคณะกรรมการกองทนเรยกประชมสมาชกเพอใหพจารณาวนจฉยชขาดตอไป แตทงนจะตองไมเกนรายละ 50,000 บาท สวนการอนมตเงนกฉกเฉน ใหคณะกรรมการกองทนพจารณา ตามความเหมาะสมและความจ าเปน ในการอนมตเงนกยมของคณะกรรมการกองทนแกสมาชกกองทนนน อาจม 2 ประเภท คอ 1. คณะกรรมการมมตอนมตเงนกยมตามค าขอทงหมด 2. คณะกรรมการมมตอนมตเงนกยมตามค าขอบางสวน ซงทงสองประเภทนน ใหคณะกรรมการกองทน ท าบนทกความเหนในแบบค าขอกยมเงนพรอมส าเนาแนบค าขอก ยมเงน ตลอดจนเงอนไขและรายละเอยดในการอนมตเงนก แจงใหผขอก และธนาคารรบทราบอยางรวดเรว แลวแตงตงผแทนกรรมการกองทนอยางนอย 2 คน ท าสญญากยมเงนกบผขอกทไดรบอนมตเงนกนน ในขณะทผขอกทไดรบอนมตใหไปเปดบญช

100

ออมทรพยกบธนาคาร แลวมาแจงหมายเลขบญชออมทรพยนน ๆ ใหคณะกรรมการกองทน รบทราบโดยเรวเชนกน หลงจากนนธนาคารจะเปนผท าหนาทโอนเงนเขาบญชผกทผาน

การพจารณาอนมตตามค าสงและเงอนไขของคณะกรรมการกองทน คณะกรรมการกองทนอาจเรยกหลกประกนเงนก ซงอาจจะเปนบคคลค าประกน หรอหลกประกนประเภททรพยสน ตามหลกเกณฑและวธการทกองทนก าหนดสวนอตราดอกเบย หรอคาตอบแทนเงนฝาก และเงนกใหคณะกรรมการกองทนก าหนดเปนอตราทแนนอน ตามความเหนชอบจากทประชมสมาชก โดยค านงถงจารต ประเพณ สภาพเศรษฐกจและสงคมในหมบานและชมชนเมองเปนหลก และปดประกาศอตราดอกเบยหรอคาตอบแทนนนโดยเปดเผย กรณกองทนหมบานศาลเจา หมท 1 ต าบลทรงคนอง อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม มเกณฑส าหรบการพจารณาเงนก มดงน 1. ความจ าเปนทขอก 2. ตรงตามวตถประสงคในขอบงคบ 3. ความสามารถในการช าระคน 4. มผค าประกนทเหมาะสม

102

การสมภาษณเชงลก

ผศกษาไดจดท าเครองมอเปนค าถามลกษณะปลายเปดทตงเตรยมไวลวงหนา เพอสมภาษณขาราชการทปฏบตงานในพนทต าบลทรงคนอง อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม ผน าชมชน กรรมการกองทนหมบาน และสมาชกกองทนหมบาน สรปไดดงน 1. จากการสมภาษณ นายปรชญา อนจนทรวงศ นายอ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม ซงมขอคดเหนและมมมองทนาสนใจ ดงน

ดานปจจยน าเขา 1. ดานนโยบาย เหนวานโยบายกองทนหมบานเปนนโยบายทรฐบาล (พ.ต.ท. ดร.ทกษณ

ชนวตร) นายกรฐมนตร ตองการชวยเหลอประชาชนผยากจนอยางแทจรง และคดวาสามารถกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาได

2. ดานบคลากร บคลากรทรบผดชอบในการด าเนนงาน จะเปนกรรมการกองทนหมบาน ซงชมชนเลอกกนเอง มทงหมด 15 คน คดวาเพยงพอไมมปญหา และกรรมการกองทนหมบานศาลเจา มความสามารถ ตงใจท างาน เหรญญกมความรระดบปรญญาตรทางดานเศรษฐศาสตร และเคยท างานทธนาคารออมสน กองทนนสามารถด าเนนการไดด

3. ดานงบประมาณ คดวามงบประมาณคอนขางเพยงพอในการด าเนนงาน 4. การบรหารจดการ เรองการบรหารจดการ กรรมการกองทนหมบานจะบรหารจดการ

กนเอง ซงเปนไปตามนโยบายของรฐบาลทจะใหชมชนท าการบรหารกองทนนดวยตนเองอยางอสระ แตจะมการประสานงานกนระหวางขาราชการหรอเจาหนาทในพนทกบกรรมการกองทนเสมอ จะชวยดแลและชวยแกไขปญหา เชนการทวงเงนสมาชกทไมช าระเงนคน ถากรรมการกองทน มหนงสอเตอนแลว ยงไมยอมช าระเงน นายอ าเภอกจะไปชวยแกปญหาในสวนน

5. กฎหมายและระเบยบ เหนวายงไมมปญหาทตองแกไขในขณะน ดานกระบวนการ

ประกอบดวยการพจารณารบสมาชก การพจารณาการกยม การช าระเงนคน การท าบญช และการตรวจสอบเงนกองทน รวมถงการประชาสมพนธ เหนวากรรมการกองทน ทราบกระบวนการด าเนนการเปนอยางดแลว แตทางอ าเภอจะจดอบรมพฒนากรรมการกองทนอยเสมอ ในเรอง การบรหารการเงน การจดท าบญชทถกตองตามหลกวชาการ และนอกจากนนยงมการประเมนผล และมการจดประกวดกองทนบรหารงานดเดนดวย

103

ดานผลผลต 1. กองทนหมบาน เปนแหลงเงนทนหมนเวยน สามารถสรางงาน สรางอาชพ สรางรายได

ใหแกชมชนนน มความเหนวาขณะนชาวบานมกจะใชเงนผดประเภท ไมเปนไปตามวตถประสงคทขอกเงน ในกรณการชวยสรางงาน สรางอาชพ จงยงไมช ดเจน อาจเนองจากชาวบานสวนใหญมความรไมเพยงพอ วธแกไขคอขณะนไดสงเจาหนาทไปชวยฝกอบรมอาชพใหชาวบานเพมเตมแลว 2. คณะกรรมการกองทนสวนใหญ สามารถบรหารงานไดด มประสทธภาพ กองทน หมบานศาลเจา ประกวดกองทนไดท 2 เมอป พ.ศ. 2546 และเคยไดรบเงนกองทนเพมอก 1 แสนบาทจากรฐบาล เนองจากบรหารงานกองทนด นอกจากน นายปรชญา อนจนทรวงศ ยงไดใหขอเสนอแนะทนาสนใจ ซงสรปได ดงน 3. ควรจางวชาชพทางดานบญช ใหมาด าเนนการจดท าบญชใหกองทนหมบาน และใหชาวบานชวยกนดแล โดยน ากองทนมารวมกน เชนต าบลทรงคนอง ม 6 กองทน กจางนกบญช 1 คน จดท าบญชใหทง 6 กองทน เพราะการเงนจะอยได ระบบบญชตองด 4. ควรสงเสรมการจดเวทประชาคมอยางจรงจง เพอใหชาวบานรบรปญหา และรจก

คดใหเปนระบบ 2. จากการสมภาษณ นางเสรมศร กลลขตกศล เจาหนาทกรมการพฒนาชมชน ผรบผดชอบดแลต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม

ดานปจจยน าเขา 1. ดานนโยบาย เหนวานโยบายกองทนหมบาน ใหประโยชนแกชาวบานระดบด

ถงปานกลางมากกวาคนยากจน เพราะคนยากจนตองการกเงนจรง ๆ แตไมมใครค าประกนให กกไมได ดงนน จงสามารถกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาไดกเพยงบางสวนเทานน แตนโยบายนสามารถบรรเทาปญหาความเดอดรอนเฉพาะหนาของชาวบานได

2. ดานบคลากร เหนวากรรมการกองทนหมบาน จ านวน 15 คน เพยงพอส าหรบการด าเนนการแลว และกรรมการกองทนสวนใหญสามารถด าเนนงานไดด

3. ดานงบประมาณ เหนวาไมมปญหาเรองงบประมาณ 4. การบรหารจดการ กรรมการกองทนหมบาน จะบรหารจดการกนเอง ซงเปนไปตาม

ขอบงคบของกองทนแตละกองทน นโยบายนท าใหชมชนไดเรยนรการจดระบบและบรหารกองทนดวยตนเอง แตจะมการประสานกนตลอดเวลาระหวางขาราชการในพนทกบคณะกรรมการกองทนหมบานเพอชวยกนแกไขปญหาคอ การกเงนแลวไมสงใชเงนคน

5. กฎหมายและระเบยบ เหนวาไมมปญหาทตองแกไขในขณะน

104

ดานกระบวนการ กรรมการกองทน เปนผด าเนนการพจารณารบสมาชก การพจารณาการกยม การช าระเงนคน การท าบญช และการตรวจสอบเงนกองทน รวมถงการประชาสมพนธโดยทางราชการจะจดอบรมจากหนวยงานทเกยวของ เชน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ธนาคารออมสน อยเสมอ แตมปญหาคอ คนทเขารบการอบรม มกจะไมคอยสนใจการอบรม เทาทควร

ดานผลผลต กองทนหมบานเปนแหลงเงนทนหมนเวยน สามารถสรางงาน สรางอาชพ สรางรายได ใหแกชมชนกลมเลก ๆ บางกลมเทานน เนองจากกเงนแลวน าไปใชจายสวนตว หรอน าไปใชหนเงนกทดอกเบยแพงกวา คณะกรรมการกองทน หมท 1 บานศาลเจา บรหารงานกองทนดแลว นอกจากน นางเสรมศร กลลขตกศล ยงไดใหขอเสนอแนะทนาสนใจ สรปได ดงน ควรใหบคลากรดานกฎหมาย มาอบรมใหความรเกยวกบการโกงเงน หรอไมช าระหน จะไดรบผลอยางไร แนวทางพฒนาชมชน คอ สงเสรมกระบวนการเรยนรและจดเวทประชาคม ใหทกคนเขามามสวนรวม จากการสมภาษณ นายบญสม ประเสรฐมรรค ผน าชมชน ก านนต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ประธานกรรมการกองทนหมบาน มขอคดเหนทนาสนใจ สรปไดดงน “เหตทไดเปนประธานกรรมการกองทนหมบานศาลเจา เพราะไดรบการคดเลอกจากประชาคมหมบาน ทหมบานนมการท าเวทประชาคม ชาวบาน 75% ของครวเรอนจะมาประชมเพอคดเลอกกรรมการกองทนหมบาน 15 คน ตามระเบยบของกองทนแหงชาต พรอมทงก าหนด

หนาทของกรรมการแตละคนไวในการประชมครงนดวย”

ดานปจจยน าเขา 1. ดานนโยบาย เหนวานโยบายกองทนหมบาน ท าใหชมชนไดเรยนรระบบการบรหาร

กองทนดวยตนเอง และสามารถบรรเทาปญหาเฉพาะหนาของชาวบานได 2. ดานบคลากร เหนวาบคลากรทปฏบตงานมจ านวนเพยงพอ และมความเหมาะสม

เพราะไดบคลากรทเสยสละ ตงใจท างาน มความร ความสามารถ โดยเฉพาะเหรญญก มความรระดบปรญญาตร และเคยเปนผจดการธนาคารออมสนมากอน

105

3. ดานงบประมาณ เหนวากองทนละ 1 ลานบาท เพยงพอและมเงนทนสจจะอก จงเพยงพอแลว

4. การบรหารจดการ คณะกรรมการมหนาทบรหารเงนกองทน 1 ลานบาท โดย ในชนแรกไดมการประชมวางแผน ก าหนดระเบยบ ขอบงคบกองทน เพอใหเหมาะสมกบสภาพทองถนของหมบานศาลเจา ทงนเพอใหเปนไปตามระเบยบคณะกรรมการกองทนหมบานและ ชมชนเมองแหงชาตวาดวยการจดตงและบรหารกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544 กรรมการจะแบงหนาทท างานตามความร ความสามารถ และตามความเหมาะสม

ดานกระบวนการ 1. การพจารณาการกยม คณะกรรมการก าหนดให วนท 1 – 15 ของเดอนเปนวนทสมาชกยนค าขอกยมเงน ทกวนท 16 ของเดอน กรรมการจะประชมพจารณาค าขอกยมเงน โดยจะพจารณาวตถประสงคเปนส าคญ คณะกรรมการจะใหความเปนธรรม และกรรมการจะรจกสมาชกทกคนเปนอยางด 2. การช าระเงนคน ก าหนดใหชำระเงนคนทกวนท 4 ของเดอน และจะก าหนดระยะเวลาการช าระเงนคนไวในสญญาไวใหทราบดวย จงไมมการออกหนงสอเตอนลวงหนากอนครบก าหนดช าระเงนคน ปจจบนไมมปญหาเรองการตดตามหนสน 3. การท าบญชและการตรวจสอบเงนกองทน ท าบญชตามระบบของธนาคารออมสน ตองการใหระบบบญชเปนระบบเดยวกนทกกองทนเพราะงายตอการตรวจสอบ 4. การประชาสมพนธ มการประชาสมพนธและประชมปรกษากนเสมอ นอกจากนน ต าบลจะมเครอขาย คอตวแทนของแตละกองทนไปประชมกบเจาหนาทกรมการพฒนาชมชน ทกเดอน เปนการประสานงานกนเพอชวยกนแกไขปญหา นอกจากน นายบญสม ประเสรฐมรรค ยงไดใหขอเสนอแนะทนาสนใจ ซงสรปได ดงน การท างานกองทนหมบาน ถาบคลากรไมเสยสละกองทนหมบานจะลมเหลว ขณะนยงไมมปญหา แตอนาคตไมแนใจ จงขอเสนอแนะให กองทนแหงชาต จดท าระบบบญชมาตรฐาน ลงในแผนดสก พรอมคมอการปฏบตงาน สงใหกองทนทงหมดทวประเทศ เพอกรรมการรนใหมเขามาจะไดด าเนนการตอไปไดเปนระบบเดยวกน 4. จากการสมภาษณ นายสมนก พลชย กรรมการกองทนหมบาน ท าหนาทเหรญญก อดตพนกงานธนาคารออมสน ไดใหขอคดเหนและขอเสนอแนะทนาสนใจ สรปไดดงน

106

ดานปจจยน าเขา 1. ดานนโยบาย เหนวานโยบายน กอใหเกดแหลงเงนทนหมนเวยนภายในหมบาน

และชมชนเมอง ท าใหชมชนไดเรยนรการจดระบบและบรหารกองทนดวยตนเอง และสามารถบรรเทาปญหาเฉพาะหนาของชาวบานไดเนองจากเปนนโยบายดอกเบยถก โดยใชหลกตนลด ดอกลด วธการใหกมหลาย Products ทจะใหสมาชกผอนช าระ เพอใหสมาชกผกเงนไดรบ ความเปนธรรม

2. ดานบคลากร นโยบายกองทนหมบาน ด าเนนการโดยคณะกรรมการกองทน จ านวน 15 คน ซงไดรบการเลอกตงจากสมาชกกองทนในการประชมครงแรก โดยไดก าหนดหนาทของกรรมการแตละคนไวในการประชมครงนดวย เหนวามจ านวนเหมาะสมแลว ส าหรบดาน คณภาพนน เหนวามความเหมาะสม เพราะไดจดคนใหเหมาะกบงาน ทกคนมบทบาทตามความรความสามารถ

3. ดานงบประมาณ กองทน 1 ลานบาท ระยะแรก ๆ เพยงพอ แตในอนาคตคดวาไมพอ แตไมคดจะขอเงนเพม เพราะบรหารการเงนแบบหมนเวยน แตถารฐจะใหเพมกยนด

4. การบรหารจดการ กรรมการกองทนหมบานศาลเจา ด าเนนการตามทก าหนดไวในระเบยบคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาตวาดวยการจดตงและบรหาร กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต พ.ศ. 2544 และขอบงคบกองทนหมบานทกประการ คณะกรรมการกองทน จะมหนาทเหมาะกบงาน ทกคนมบทบาทตามความรความสามารถ เชน ผทมความรนอยจะท าหนาทตดตามทวงหน ผทมความรกท าบญช ท านตกรรมสญญา และ ผทมนษยสมพนธด จะท าหนาทประชาสมพนธ ส าหรบวสด อปกรณ ทจะใชในการด าเนนการ กเพยงพอแลว

ดานกระบวนการ 1. การพจารณารบสมาชก เปนไปตามขอบงคบกองทนหมบาน ผสมครเปนสมาชก ตองมภมลำเนาอยในชมชนครบ 1 ป แตถาเปนสมาชกแลวลาออก จะมาสมครสมาชกใหมอก ตองลาออกไปแลวครบ 2 ป ขอบงคบนจะอานใหสมาชกฟงทกขอ 2. การพจารณาการกยม กรรมการกองทนจะพจารณาการกยมเงนทกวนท 16 ของทกเดอน โดยจะพจารณาวตถประสงคของการกยม และจะใหความเปนธรรม เพราะกรรมการกองทนรจกสมาชกทกคนด เนองจากชมชนนไมใชชมชนอตสาหกรรม ดงนนจะอยกนแบบญาตพนอง จะพยายามชวยเหลอใหสรางอาชพ

107

3. การช าระเงนคน ก าหนดใหช าระเงนคนทกวนท 4 ของเดอน โดยคณะกรรมการกองทน จะก าหนดระยะเวลาคนเงนตามวตถประสงคทขอกเงน ถาก เพอไปท าการคาขาย จะก าหนดใหช าระทกเดอน เพราะมเงนหมนเวยน แตถากเงนเพอซอปยใสพชผล กตองก าหนดระยะเวลาการช าระหนใหหางออกไปเปน 3 เดอน หรอ 6 เดอน เพราะตองรอใหพชผลมผลผลตกอนและในสญญาจะก าหนดระยะเวลาการช าระหนไวดวย การตดตามช าระเงนคน จะมวธด าเนนการเปนขนตอน

เหรญญกจะแจงวนช าระเงนคนใหทราบ เตอนดวยวาจา แจงผค าประกนใหตดตาม เดอนท 2 ยงไมช าระจะเตอนเปนหนงสอ เดอนท 3 ยงไมช าระจะแจงนายอ าเภอ นายอ าเภอจะสงรถต ารวจมารบไปเจรจา

ทอ าเภอ ดงนนจงไมมปญหาเรองการตดตามหนสน การท าบญชและการตรวจสอบเงนกองทน ในระยะเรมแรกเจาหนาทกองทนแหงชาต ก าหนดใหท าบญช 2 ระบบ คอ ระบบของกระทรวงการคลง (กรมบญชกลาง) และระบบของธนาคารออมสน โดยใหหมบานเลอกใชวาจะใชระบบไหน ปรากฏวาไมมหมบานใดเลอกใชระบบของกระทรวงการคลง เพราะเยนเยอ และกองทนกมเพยง 1 ลานบาท ปจจบนระบบของธนาคารออมสนทท าอยทกแหง กท าไมเหมอนกนไมถกต อง เกดปญหามาก จงมความจ าเปนทตองสรางระบบบญชใหเปนระบบเดยวกน ใชใหเหมอนกนทง 80,000 กองทน เพอสะดวกในการตรวจสอบดวย การประชาสมพนธ จะมการประชาสมพนธเสมอภายในหมบานและต าบล เพราะมเครอขายต าบล ต าบลทรงคนองมเครอขายต าบล 6 กองทน จะเขารวมประชมเครอขายเดอนละ 1 ครง กองทนหมบานศาลเจาจะมกรรมการท าหนาทประชาสมพนธโดยเฉพาะ 3 คน นอกจากน นายสมนก พลชย ไดใหขอเสนอแนะทนาสนใจ สรปไดดงน กองทนหมบาน ตองการใหกองทนแหงชาต จดท าระบบบญชมาตรฐาน พรอม Program การจดเกบขอมลตามททางราชการตองการ และสามารถประมวลผลขอมลเพอท าการวเคราะหได (ระบบนไมใชระบบบญชอยางเดยว แตเปนสถตขอมลของสมาชกกองทนดวย) ลงในแผนดสก แลวจดสงใหกองทนหมบานประมาณ 80,000 กองทน พรอมทงคมอการใชระบบ วาระบบนใชอยางไร เพอใหกองทนน าไปใชใหเปนระบบบญชเดยวกนทวประเทศ เพราะขณะนกองทนทกแหงมเงนสามารถซอเครองคอมพวเตอรได

108

วธด าเนนการ ระบบบญชกองทนเปนเพยงระบบเลก ๆ ถากองทนแหงชาตจะจาง บรษทเอกชนจดท าระบบบญชให กใชเงนไมมาก ดกวาใชเงนไปจดอบรมคณะกรรมการกองทนเรองการท าบญชตามโรงแรม ซงใชงบประมาณจ านวนมาก แลวไมไดผล กองทนตาง ๆ กท าบญชไปคนละทศละทางเหมอนเดม การเพมงานใหกองทน เชน การพฒนาอาชพใหคนในชมชน ตองคดใหรอบคอบ ตองมแผนชดเจน และตองใชเวลา ถาตราบใดทกองทนยงไมเขมแขง ยงตองอาศยความเสยสละการท างานของกรรมการ ซงการเสยสละนจะอยไดนานแคไหนไมมผใดทราบ ผลเสยหายจะเกด

กบกองทน 5. จากการสมภาษณ นางวชร กลยาณพงศ กรรมการกองทนหมบาน ท าหนาท เลขานการ ไดใหขอคดเหน สรปไดดงน

ดานปจจยน าเขา 1. ดานนโยบาย เหนวานโยบายน เปนนโยบายทรฐบาลจะชวยเหลอคนยากจน

กอใหเกดแหลงเงนทนหมนเวยนภายในหมบานและชมชนเมอง สามารถบรรเทาปญหาเฉพาะหนาของชาวบานได และนโยบายนท าใหชมชนไดเรยนรการจดระบบและบรหารกองทนดวยตนเอง

2. ดานบคลากร เหนวากรรมการ 15 คน มจ านวนทเหมาะสมเพยงพอ กรรมการสวนใหญมความร ความสามารถ วางตวบคคลตรงตามความสามารถแลว

3. ดานงบประมาณ เหนวาเพยงพอ 4. การบรหารจดการ กรรมการกองทนหมบาน ด าเนนการตามทก าหนดไวในระเบยบ

กองทนหมบานฯ ทกประการ บรหารเงนกองทน 1 ลานบาท ใหไดประโยชนกบชาวบานมากทสด

ดานกระบวนการ 1. การพจารณารบสมาชก ผสมครเปนสมาชก ตองมภมลำเนาอยในชมชนครบ 1 ป แตถาเปนสมาชกแลวลาออก จะมาสมครสมาชกใหมอก ตองลาออกไปแลวครบ 2 ป 2. การพจารณาการกยม คณะกรรมการจะพจารณาการกยมเงนของสมาชก ทกวนท 16 ของเดอน การประชมกรรมการสวนใหญจะมาประชมครบทกคน จะพจารณาวตถประสงคของการกยมวาจะกเงนไปท าอะไร จรงหรอไม โดยจะใหความเปนธรรมแกสมาชกทกคน 3. การช าระเงนคน ก าหนดใหช าระเงนคนทกวนท 4 ของเดอน สวนท วาจะก าหนดใหช าระอยางไรนน จะพจารณาจากวตถประสงคของการกยมเงน ในเรองการช าระเงนคนขณะนไมมปญหา ในทางปฏบตไมเคยออกหนงสอเตอนลวงหนา เพราะสวนใหญผค าประกนจะ

109

เตอน กนเอง และถาไมช าระเมอครบก าหนดจะมกรรมการ ซงท าหนาทตดตามหนสน จะไปตดตามทวงหนให 4. การท าบญชและการตรวจสอบเงนกองทน เหรญญกจะเปนผท าบญช ซงท าไดเรยบรอยด ไมมปญหา และจะมการรายงานงบดลบญชใหคณะกรรมการทราบทกเดอน 5. การประชาสมพนธ หมบานศาลเจา จะมการประชาสมพนธ เรองกองทนหมบานเสมอ เพอชวยกนแกไขปญหาเฉพาะหนา แตการประสานงานกบขาราชการหรอเจาหนาทในพนทยงไมดนก ทางราชการไมคอยแจงขาวสาร และเมอมการประชม กไมสงเอกสารให ตองคอย ตดตามทวงถามอยเสมอ นอกจากน นางวชร กลยาณพงศ ยงไดใหขอคดเหนวาอยากใหกองทนท างานเปนระบบ โดยใชระบบบญชเหมอนกนทกกองทน ถงแมวาทางอ าเภอจะจดฝกอบรมพฒนาบคลากร ในเรองการบรหารการเงน การจดท าบญชทถกตองตามหลกวชาการอยเสมอ แตกไมไดผล เปนการสนเปลองงบประมาณโดยไมจ าเปน ควรแกไขปรบปรงระเบยบขอบงคบคณะกรรมการกองทนหมบานศาลเจาฯ เรองคณสมบตของสมาชก ขอ 4(3) ซงก าหนดไววา “คณสมบตของสมาชกตองเปนผทอยอาศยในหมบานมา ไมนอยกวา 1 ป กอนการกอตงกองทน” ซงควรแกไขโดยตดขอความประโยคทาย “กอนการกอตงกองทน” ออก เพราะกองทน ไดด าเนนการมาตงแต (26 มถนายน 2544) แลว และควรเปลยนขอความเปน กอนวนสมคร 6. จากการสมภาษณ นายบาง ปานเทศ เกษตรกร สมาชกกองทนหมบานศาลเจา ต าบลทรงคนอง จงหวดนครปฐม ไดใหความเหน สรปไดดงน “เปนผมภมล าเนาอยทหมบานศาลเจา ประกอบอาชพท าสวน เหตทสมครเปนสมาชกกองทนหมบาน เพราะประธานกรรมการกองทนชกชวนจงสมครเปนสมาชก เคยกเงนกองทน 2 – 3 ครง ครงละ 20,000 บาท โดยน าเงนไปซอปยและใหลกท าการคา ช าระคนตามก าหนดเวลาทกครง กอนถงวนครบก าหนดช าระกรรมการไมเคยเตอนลวงหนา เพราะทราบจากสญญา กเงนแลว และชาวบานแถวนกรจกกนด” “กรรมการกองทน มจ านวนเหมาะสม ตงใจท างานด ใหความเปนธรรมกบสมาชกทกคน เหรญญกมความร เคยท างานธนาคารมากอน เหนวาคณะกรรมการกองทนบรหารงานด”

110

ประวตยอของผเขยนปญหาพเศษ

ชอ – สกล นางทรงศร เดชะไกศยะ สถานทเกด กรงเทพมหานคร สถานทอยปจจบน เลขท 1192 ถนนจรลสนทวงศ 44 แขวงบางยขน

เขตบางพลด กรงเทพฯ

ต าแหนงและประวตการท างาน

พ.ศ. 2521 – 2525 ต าแหนง บคลากร 3 กองการเจาหนาท ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรต และประพฤตมชอบในวงราชการ (ส านกงาน ป.ป.ป.)

พ.ศ. 2526 – 2528 ต าแหนง เจาหนาทสบสวนสอบสวน 5 กองวจยและวางแผน ส านกงาน ป.ป.ป. พ.ศ. 2535 – 2540 ต าแหนง เจาหนาทสบสวนสอบสวน 7 กองวจยและวางแผน ส านกงาน ป.ป.ป. พ.ศ. 2541 – 2543 ต าแหนง นตกร 8 กองสบสวนสอบสวน 4

ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปราม การทจรตแหงชาต (ส านกงาน ป.ป.ช.)

องคกรอสระตามรฐธรรมนญ พทธศกราช 2540 พ.ศ. 2543 – 2548 ต าแหนง ผอ านวยการสวนปฏบตการสอบสวน 2 ส านกคด ส านกงาน ป.ป.ช.

วฒการศกษา

พ.ศ. 2516 นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร พ.ศ. 2547 รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (สาขาการบรหารทวไป) วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา