รายงานผลส ารวจ ระดบความพรอมรฐบาลดจทลหนวยงานภาครฐของประเทศไทย

ประจ าป ๒๕๖๐

โดย ส ำนกงำนรฐบำลอเลกทรอนกส (องคกำรมหำชน) (สรอ.) Electronic Government Agency (Public Organization) (EGA)

ข

สารบญ บทน า ........................................................................................................................................................................................................................ ๑

ควำมแตกตำงระหวำง รฐบำลอเลกทรอนกส, รฐบำลดจทล, และรฐบำล ๔.๐ .............................................................. ๑

โครงการส ารวจระดบความพรอมการพฒนารฐบาลดจทลของหนวยงานภาครฐ ประจ าป ๒๕๖๐ ............... ๕

วตถประสงคของโครงกำร ......................................................................................................................................................................... ๕

กำรพฒนำกรอบกำรประเมนระดบควำมพรอมรฐบำลดจทลของหนวยงำนภำครฐ ประจ ำป ๒๕๖๐ .............. ๕

ผลส ำรวจระดบควำมพรอมรฐบำลดจทลในภำพรวมของหนวยงำนระดบกรมหรอเทยบเทำ ................................ ๗

ผลส ำรวจระดบควำมพรอมรฐบำลดจทลในภำพรวมของหนวยงำนระดบจงหวด ................................................... ๑๒

ประเดนส ำคญจำกผลกำรส ำรวจระดบควำมพรอมรฐบำลดจทลของหนวยงำนภำครฐ ประจ ำป ๒๕๖๐ . ๑๕

บรรณานกรม .................................................................................................................................................................................................... ๒๓

๑

รายงานผลส ารวจระดบความพรอมรฐบาลดจทลหนวยงานภาครฐของประเทศไทย ประจ าป ๒๕๖๐ บทน า

ตำมเจตนำรมณของรฐบำลทมงมนผลกดนนโยบำยเศรษฐกจและสงคมดจทล โดยมงเนนกำรน ำเทคโนโลยดจทลมำสนบสนนและขบเคลอนเศรษฐกจและสงคมดจทลของประเทศสควำมมนคง มงคง และยงยน ซงทผำนมำ รฐบำลไดด ำเนนกำรขบเคลอนเชงนโยบำยมำอยำงตอเนอง โดยหนงในนโยบำยทรฐบำลใหควำมส ำคญ คอ นโยบำยกำรปรบเปลยนภำครฐสกำรเปนรฐบำลดจทล โดยเมอวนท ๕ เมษำยน ๒๕๕๙ คณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบแผนพฒนำดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม และแผนพฒนำรฐบำลดจทลของประเทศไทยระยะ ๓ ป (พ.ศ. ๒๕๕๙ – ๒๕๖๑) เพอเปนกลไกส ำคญในกำรขบเคลอนกำรพฒนำประเทศทยงยนโดยใชเทคโนโลยดจทล

นอกจำกน ในครำวประชมคณะรฐมนตรเมอวนท ๒๖ กนยำยน ๒๕๖๐ นำยกรฐมนตรไดมขอสงกำรใหทกหนวยงำนภำครฐส ำรวจกำรน ำดจทลมำใชประโยชนในภำรกจของหนวยงำนและภำรกจเพอกำรอ ำนวยควำมสะดวกแกประชำชน แนวนโยบำยและขอสงกำรดงกลำวมควำมสอดคลองกบกำรด ำเนนงำนของกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม โดยทผำนมำ ส ำนกงำนรฐบำลอเลกทรอนกส (องคกำรมหำชน) หรอ สรอ. ไดจดท ำโครงการส ารวจระดบความพรอมการพฒนารฐบาลดจทลของหนวยงานภาครฐขน ตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๘ ตอเนองเปนประจ ำทกป โดยมวตถประสงคเพอรวบรวมขอมลทสะทอนสถำนภำพกำรพฒนำรฐบำลดจทลของหนวยงำนภำครฐในประเทศ ทสำมำรถสะทอนภำพและประเดนทเปนประโยชนตอกำรพฒนำรฐบำลดจทลของหนวยงำน และเปนประโยชนตอกำรจดท ำนโยบำยระดบประเทศ โดยมงหวงวำ ขอมลจะสำมำรถสะทอนถง ปญหำ ควำมทำทำย อปสรรค รวมถงปจจยแหงควำมส ำเรจในกำรขบเคลอนรฐบำลดจทล อนจะเปนขอมลทมประโยชนในกำรจดท ำนโยบำยและกำรจดสรรงบประมำณดำนกำรพฒนำรฐบำลดจทล รวมถงเปนแหลงขอมลดำนกำรพฒนำรฐบำลดจทลทมควำมนำเชอถอ และใหหนวยงำนระดบนโยบำยไดน ำไปประกอบกำรจดท ำแผนและตดตำมงำนดำนนโยบำยทเหมำะสม ความแตกตางระหวาง รฐบาลอเลกทรอนกส, รฐบาลดจทล, และรฐบาล ๔.๐

บรษทกำรทเนอร (Gartner) ทปรกษำดำนเทคโนโลยดจทล ไดน ำเสนอระดบกำรพฒนำ รฐบำลดจทล (Maturity Model) ๕ ระดบ คอ ระดบท ๑ E-Government, ระดบท ๒ Open, ระดบท ๓ Data-Centric, ระดบท ๔ Fully Digital และระดบท ๕ Smart1 ดงภำพ

1 Andrea Di Maio and Rick Howard, “Introducing the Gartner Digital Government Maturity Model 2.0”, 2017, [https://www.gartner.com/doc/3764382/introducing-gartner-digital-government-maturity]

๒

ขนท ๑ : E-Government หรอรฐบำลอเลกทรอนกส หนวยงำนภำครฐจะตองมกำรพฒนำบรกำร

ภำครฐในรปแบบอเลกทรอนกสและใหบรกำรผำนชองทำงออนไลน เชน เวบไซต แอปพลเคชนมอถอ หรอชองทำงอนๆ ใหมำกขน (Portals) โดยใหควำมส ำคญกบประสทธภำพในกำรปฏบตตำมนโยบำย (Compliance efficiency) เนนกำรสรำงระบบเพอกำรบรกำรประชำชนเปนหลก (Service-oriented architecture) ผทมบทบำทส ำคญในกำรพฒนำขนนกคอผบรหำรดำนเทคโนโลยสำรสนเทศระดบสง (CIO/CTO) ซงมหนำทรบผดชอบดำนเทคโนโลยในหนวยงำน โดยตวชวดทส ำคญในระดบนกคอสดสวนของกำรใหบรกำรผำนระบบออนไลน

ขนท ๒ : Open หนวยงำนจะตองมกำรยกระดบกำรพฒนำขนมำสกำรด ำเนนกำรในเรองของ กำรเปดเผยขอมลภำครฐแกสำธำรณชน หรอ Open Government Data โดยใหควำมส ำคญกบกำรเขำถงขอมลและควำมโปรงใส (Transparency and Openness) ภำครฐจะมบทบำทในกำรสรำงชองทำงใหภำคสวนตำงๆ สำมำรถเชอมตอขอมลภำครฐไดอยำงเปดเผยและทวถง เพอใหภำคธรกจ ภำคประชำชน รวมถงนกพฒนำซอฟตแวรและแอปพลเคชนสำมำรถน ำขอมลทเปดเผยมำนไปใชประโยชนได ผทมบทบำทส ำคญในกำรพฒนำขนนกคอ CDO ซงมหนำทรบผดชอบดำนขอมลดจทลตำงๆ ของหนวยงำน ตวชวดทส ำคญของกำรพฒนำในระดบนคอสดสวนของขอมลทมกำรเปดเผยตอสำธำรณชน

ขนท ๓ : Data Centric หนวยงำนจะตองน ำขอมลทมมำใชประโยชนในกำรแกปญหำทมอยเดม (Constituent Value) โดยหนวยงำนทด ำเนนกำรไมจ ำเปนตองเปนหนวยงำนทมควำมเกยวของกบรฐบำล (Nongovernment channels) ผทมบทบำทส ำคญในกำรพฒนำขนนคอหนวยงำนตำงๆ (Departments) ทจะเปนผรเรมน ำขอมลไปใชประโยชน เทคโนโลยทจะมบทบำทส ำคญในกำรพฒนำระดบนคอกำรใชงำนขอมลอยำงหลำกหลำย (Multisourced) ทงขอมลสำธำรณะทรฐบำลเผยแพร และขอมลขององคกรธรกจ (Open any Data) เพอกำรวเครำะหขอมลส ำหรบประกอบกำรตดสนใจและน ำมำพฒนำแอปพลเคชนทำงธรกจใหมประสทธภำพยงขน ตวชวดทส ำคญของกำรพฒนำในระดบนคอจ ำนวนของบรกำรทเกดขนจำกกำรวเครำะหขอมลทไดมำจำกแหลงตำงๆ

ขนท ๔ : Fully Digital หนวยงำนจะตองมกำรน ำขอมลทงภำยในและภำยนอกมำเขำสกระบวนกำรบรหำรขอมลและด ำเนนกำรเพอน ำขอมลไปใชวเครำะหและคำดกำรณ (Transformation) โดยจะมกำรแลกเปลยนและเชอมตอขอมลระหวำงหนวยงำนตำงๆ (Partner-sourced) ท ำใหประชำชนใชบรกำรตำงๆ ไดสะดวกสบำยยงขน สำมำรถเขำถงบรกำรและขอมลไดจำกหลำกหลำยชองทำงทไมมกำรจ ำกดเฉพำะภำครฐเทำนน (Truly multichannel) เปนขนตอนเรมตนกำรยตบรกำรภำครฐแบบเดมๆ ทไมมประสทธภำพแตกลบมตนทนทสง ในขนตอนนมกำรใชประโยชนจำกเทคโนโลย IoT เพอใหไดขอมลมำกขนจำกอปกรณทมกำรเชอมตอ เชน คอมพวเตอร โทรศพทมอถอ กลองวงจรปด เปนตน (Things as Data) ซงจะเปนประโยชนใน

๓

กำรวเครำะหและกำรสรำงบรกำรในรปแบบอตโนมตมำกขน ตวชวดทส ำคญของกำรพฒนำในระดบนคอสดสวนของขอมลทไดจำกกำรเชอมตอกบอปกรณตำงๆ (Data from things)

ขนท ๕ : Smart หนวยงำนจะตองใหควำมส ำคญกบควำมยงยนเปนหลก (Sustainability) กำรใหบรกำรแกประชำชนแบบเดมโดยเจำหนำทรฐทไมมประสทธภำพ จะถกแทนทดวยระบบอตโนมต (Automation replaces portals) ทมควำมสำมำรถในกำรคำดกำรณและตอบสนองตอควำมตองกำรตำงๆ ไปจนถงกำรปองกนเหตฉกเฉนดวยเทคโนโลยอจฉรยะทมควำมสำมำรถในกำรเรยนรและปรบตว เชน AI และ Machine Learning (Smart Machine) ผบรหำรดำนเทคโนโลยสำรสนเทศระดบสง (CIO plus) จะเปนผทมบทบำทส ำคญในกำรผลกดนใหเกดกำรพฒนำในระดบนขน โดยตวชวดทส ำคญส ำหรบกำรพฒนำในระดบนคอสดสวนของบรกำรทลดลงจำกกำรแทนทดวยระบบอตโนมต

รฐบาลอเลกทรอนกส (E-Government) เปนระดบการพฒนาขนแรกของการพฒนารฐบาลดจทล เนนการเปลยนแปลงกระบวนการท างานและการใหบรการประชาชนของภาครฐจากการใชกระดาษเปนการใชระบบอเลกทรอนกสหรอเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนส ำคญ ซงท ำใหกำรท ำงำนหรอกำรใหบรกำรประชำชนเปนไปอยำงสะดวก รวดเรวมำกยงขน อยำงไรกตำม กำรท ำงำนและกำรใหบรกำรประชำชนยงคงเปนแบบแยกสวนตำมอ ำนำจหนำทของแตละหนวยงำน ขำดกำรเชอมโยงระบบและขอมลระหวำงกน สงผลใหยงไมสำมำรถน ำขอมลมำใชประโยชนในกำรใหบรกำรประชำชนและสนบสนนกำรตดสนใจเชงนโยบำยไดมำกเทำทควร

สวน รฐบาลดจทล (Digital Government) นน นอกจากจะมการน าเทคโนโลยทเหมาะสม มาใชเพอปรบปรงกระบวนการท างานและการใหบรการประชาชนของภาครฐเชนเดยวกบรฐบาลอเลกทรอนกสแลว ย ง มหลกการส าคญเพม เตมอกหลายประเดน ประกอบดวย การยดถอ ประโยชนสข สทธเสรภาพ และความสะดวกของประชาชนเปนส าคญ การใชทรพยากรรวมกนของหนวยงานภาครฐใหเกดประโยชนสงสด การใหบรการทสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนแตละคนไดอยางเหมาะสม การเปดเผยขอมลภาครฐผานชองทางดจทลเพอสรางความโปรงใส รวมทงเปดโอกาสใหทกภาคสวนของสงคมตรวจสอบและมสวนรวมในการบรหารงานภาครฐไดโดยสะดวก มระบบการบรหารจดการขอมลทมประสทธภาพเพอใหขอมล ถกตอง ครบถวน เปนปจจบน และสามารถเชอมโยงขอมลระหวางหนวยงานภาครฐไดอยางรวดเรวและมนคงปลอดภย น าไปสการวเคราะหและใชประโยชนจากขอมลเหลานนเพอใหบรการประชาชน และตดสนใจเชงนโยบายไดอยางถกตอง แมนย า บนพนฐานของหลกธรรมาภบาล

อยำงไรกตำม เพอใหสอดคลองกบนโยบำย “ไทยแลนด ๔.๐ (Thailand 4.0)” ของรฐบำลทมพลเอก ประยทธ จนทรโอชำ เปนนำยกรฐมนตร ทมงเนนกำรน ำนวตกรรมและเทคโนโลยทเหมำะสม มำใชในกำรเพมมลคำของสนคำและบรกำรของประเทศ เพอใหประเทศไทยเปนประเทศทมรำยไดสง (High Income Country) บนพนฐำนของควำม “มนคง ม งค ง และย งยน” จงมกำรบญญตค ำวำ “รฐบำล ๔.๐” (Government 4.0) ขน โดย ดร.สวทย เมษนทรย ขณะด ำรงต ำแหนงรฐมนตรประจ ำส ำนกนำยกรฐมนตร (ปจจบนด ำรงต ำแหนงรฐมนตรวำกำรกระทรวงวทยำศำสตรและเทคโนโลย) ไดกลำวในบรรยำยหวขอ “ระบบรำชกำร ๔.๐ กบกำรขบเคลอน ป.ย.ป.” ซงเปนสวนหนงของกำรอบรมหลกสตรกำรบรหำรรำชกำรแผนดนตำมกรอบกำรปฏรปประเทศ ยทธศำสตรชำต และกำรสรำงควำมสำมคคปรองดอง โดยอธบำย “รฐบำล ๔.๐” ไววำ เปนรฐบำลท “ตองปรบตวใหเขำกบกำรด ำเนนกจกรรมทำงเศรษฐกจและสงคมในยคดจทล

๔

โดยตองเปนทพงของประชำชนและเปนทเชอถอไววำงใจ”2 โดยมลกษณะส ำคญคอ ๑. เปนรฐบำลทยดถอควำมสะดวกและประโยชนสขของประชำชนเปนส ำคญโดยมงเนนกำร

ใหบรกำรเปนหลก ๒. เปดเผยและเชอมโยงกน ๓. บรหำรงำนอยำงชำญฉลำด และมขดควำมสำมำรถสง สรป ควำมหมำยและลกษณะส ำคญของ “รฐบำล ๔.๐” สอดคลองกบควำมหมำยของค ำวำ

“รฐบำลดจทล”

2 สวทย เมษนทรย. เอกสำรประกอบกำรบรรยำยหวขอ “ระบบรำชกำร ๔.๐ กบกำรขบเคลอน ป.ย.ป.” ในกำรอบรมหลกสตรกำรบรหำรรำชกำรแผนดนตำมกรอบกำรปฏรปประเทศ ยทธศำสตรชำต และกำรสรำงควำมสำมคคปรองดอง, [http://www.ocsc.go.th/sites/default/files/attachment/page/25600302-59601-rsr-suwit-gov-system-4-0.pdf]

๕

โครงการส ารวจระดบความพรอมการพฒนารฐบาลดจทลของหนวยงานภาครฐ ประจ าป ๒๕๖๐

กำรด ำเนนงำนส ำรวจระดบควำมพรอมกำรพฒนำรฐบำลดจทลของหนวยงำนภำครฐ ประจ ำป

๒๕๖๐ สรอ. มงเนนใหไดขอมลทสำมำรถสะทอนระดบควำมพรอมของรฐบำลดจทลในภำพรวมของประเทศ และแสดงถงควำมเชอมโยงของกำรด ำเนนงำนระหวำงหนวยงำนภำครฐสวนกลำงกบหนวยงำนภำครฐสวนภมภำค โดยในปน มกำรพฒนำกรอบกำรส ำรวจและเกณฑกำรประเมนระดบควำมพรอมรฐบำลดจทลของหนวยงำนภำครฐทงระดบกรมและระดบจงหวดใหเปนมำตรฐำนเดยวกน วตถประสงคของโครงการ

๑. เพอศกษำ ทบทวน และพฒนำกรอบกำรประเมนควำมพรอมกำรพฒนำรฐบำลดจทลของหนวยงำนภำครฐของประเทศไทย รวมถงตวชวดและเกณฑกำรประเมนระดบควำมพรอมดำนรฐบำลดจทลของหนวยงำนภำครฐระดบประเทศใหมประสทธภำพและเหมำะสมตอแนวทำงกำรพฒนำรฐบำลดจทลของประเทศไทย

๒. ส ำรวจระดบกำรพฒนำรฐบำลดจทลของหนวยงำนภำครฐทงระดบกรมและระดบจงหวด เพอใหไดขอมลทมควำมถกตอง นำเชอถอ สำมำรถใชอำงองในกำรด ำเนนงำนดำนกำรจดท ำนโยบำยและพฒนำรฐบำลดจทลของประเทศ

๓. เผยแพรขอมลสถำนภำพควำมพรอมดำนรฐบำลดจทล เพอใหหนวยงำนภำครฐหรอภำคสวนทเกยวของ น ำไปใชประโยชนในกำรวำงแผน จดท ำนโยบำย วำงมำตรกำร เพอขบเคลอนรฐบำลดจทลระดบประเทศ การพฒนากรอบการประเมนระดบความพรอมรฐบาลดจทลของหนวยงานภาครฐ ประจ าป ๒๕๖๐

กำรพฒนำกรอบกำรประเมนระดบควำมพรอมรฐบำลดจทลของหนวยงำนภำครฐ ประจ ำป ๒๕๖๐ ไดมกำรศกษำและทบทวนกรอบกำรประเมนฯ ทใชในป ๒๕๕๙ รวมกบกำรศกษำแผนนโยบำยระดบชำตทเกยวของ เชน ยทธศำสตรชำต ๒๐ ป, แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำตฉบบทสบสอง พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔, แผนพฒนำดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม, แผนพฒนำรฐบำลดจทลของประเทศไทยระยะ ๓ ป (พ.ศ. ๒๕๕๙-๒๕๖๑) และ (รำง) แผนพฒนำรฐบำลดจทลของประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ นอกจำกน ยงมกำรทบทวนแนวทำงกำรพฒนำรฐบำลอเลกทรอนกสจำกประเทศตนแบบ เชน ประเทศเอสโตเนย ประเทศสหรำชอำณำจกร ประเทศเกำหลใต และประเทศสงคโปร รวมถงไดมกำรศกษำทบทวนกำรจดอนดบของหนวยงำนตำงประเทศ เชน UN, Waseda, WJP, OKI, และ World Wide Web Foundation รวมถงน ำมำตรฐำนกำรใหบรกำรดจทลและมำตรฐำนเวบไซตภำครฐ มำใชเปนแนวทำงในกำรพฒนำกรอบกำรส ำรวจฯ และตวชวดประจ ำป ๒๕๖๐ ซงในชวงของกำรพฒนำกรอบกำรส ำรวจฯ ตวชวด และแบบส ำรวจนน ไดมกำรจดประชมระดมควำมคดเหนจำกกลมผเชยวชำญ และกลมผมสวนไดสวนเสย เพอสรำงควำมเขำใจ กำรยอมรบ และน ำขอคดเหนทเปนประโยชนมำปรบปรงกรอบกำรส ำรวจฯ ตวชวด และแบบส ำรวจ กอนด ำเนนกำรส ำรวจ

กำรพฒนำกรอบกำรประเมนกำรพฒนำรฐบำลดจทลของหนวยงำนภำครฐไทย ประจ ำป ๒๕๖๐ แบงออกเปนทงหมด ๖ มต และมคำน ำหนกทแตกตำงกน โดยมรำยะเอยดดงน

๖

รปท ๑ กรอบการประเมนการพฒนารฐบาลดจทลของหนวยงานภาครฐไทย ประจ าป ๒๕๖๐

มตท ๑ แนวนโยบายและหลกปฏบต (Policies / Practices) คำน ำหนกรอยละ ๒๐ โดยประเมนควำมพรอมในกำรจดท ำแผนเพอรองรบกำรพฒนำสกำรเปนรฐบำลดจทล วำมควำมสอดคลองกบนโยบำย แผนระดบชำต นโยบำยควำมมนคงปลอดภยทำงไซเบอร แนวทำงกำรปกปองคมครองและกำรเปดเผยขอมลสวนตว รวมถงกำรจดสรรงบประมำณดำนเทคโนโลยสำรสนเทศ มตท ๒ ศกยภาพเจาหนาทภาครฐดานดจทล (Digital Capabilities) คำน ำหนกรอยละ ๒๐ โดยประเมนควำมเพยงพอของเจำหนำทดำนเทคโนโลยสำรสนเทศ ควำมรบผดชอบและควำมตอเนองของผบรหำรเทคโนโลยสำรสนเทศระดบสง (CIO) และกำรสงเสรมทกษะควำมเขำใจและกำรใชเทคโนโลยดจทล (Digital Literacy) ของหนวยงำน มตท ๓ บรการภาครฐทสะดวกเขาถงงาย (Public Services) คำน ำหนกรอยละ ๓๐ โดยประเมนสดสวนจ ำนวนบรกำรในรปแบบดจทลตอบรกำรภำครฐทงหมด กำรใหควำมรแกผใชบรกำร รวมถงชองทำงกำรเขำถงและแนวทำงกำรสนบสนนบรกำรของภำครฐ มตท ๔ การบรหารจดการภายในรปแบบอเลกทรอนกส (Smart Back Office Practices) คำน ำหนกรอยละ ๑๐ โดยประเมนกำรน ำระบบดจทลและ ERP เขำมำใชในกำรบรหำรจดกำรภำยใน รวมถงกำรเชอมโยงกบหนวยงำนอนๆ มตท ๕ โครงสรางพนฐานท มความมนคงปลอดภยและมประสทธภาพ (Secure and Efficient Infrastructure) คำน ำหนกรอยละ ๑๕ โดยประเมนควำมเพยงพอและควำมสำมำรถในกำรท ำงำนไดตอเนองของโครงสรำงพนฐำนดำนดจทล พรอมทงกำรบรหำรจดกำรฐำนขอมลของหนวยงำน มตท ๖ เทคโนโลยอจฉรยะและการน าไปใช (Smart Technological Practices) คำน ำหนกรอยละ ๕ โดยประเมนแนวทำงกำรประยกตใช IoT, Big Data และ Mobile Technology ของหนวยงำน จำกกรอบกำรประเมนและตวชวดระดบควำมพรอมรฐบำลดจทลน น ำไปสกำรพฒนำแบบส ำรวจ และ สรอ. ไดด ำเนนกำรส ำรวจกบหนวยงำนภำครฐทวประเทศในระยะเวลำตงแตวนท ๒๖ กรกฎำคม – ๒๐ พฤศจกำยน ๒๕๖๐

๗

ผลส ารวจระดบความพรอมรฐบาลดจทลในภาพรวมของหนวยงานระดบกรมหรอเทยบเทา จำกกำรส ำรวจหนวยงำนภำครฐระดบกรมหรอเทยบเทำ ประกอบดวย หนวยงำนรำชกำร (รวม

กรงเทพฯและเมองพทยำ) รฐวสำหกจ องคกำรมหำชน องคกรอสระ จ ำนวนรวมทงสน ๓๐๒ หนวยงำน มหนวยงำนตอบแบบส ำรวจฯ กลบมำ ๒๗๔ หนวยงำน (คดเปนรอยละ ๙๑) มคะแนนระดบความพรอมรฐบาลดจทลในภาพรวมของหนวยงานระดบกรมหรอเทยบเทา มคาเทากบ ๕๗.๘ คะแนน โดยมรำยละเอยด ดงน

ระดบความพรอมรฐบาลดจทล

คะแนนรวม

Policies/ Practices

Digital Capabilities

Public Services

Smart Back

Office

Secure and Efficient

Infrastructure

Smart Technological

Practices

ภำพรวมหนวยงำนภำครฐระดบกรมหรอเทยบเทำ 57.8 57.9 66.0 50.3 49.3 67.0 47.0

ส ำหรบหนวยงำนภำครฐระดบกรมหรอเทยบเทำ ตวชวดดำนโครงสรำงพนฐำนทมควำมมนคง

ปลอดภยและมประสทธภำพ (Secure and Efficient Infrastructure) มระดบควำมพรอมมำกทสด ๖๗.๐ คะแนน รองลงมำคอ ดำนศกยภำพของเจำหนำทภำครฐดำนดจทล (Digital Capabilities) ๖๖.๐ คะแนน ดำนนโยบำยและแนวปฏบต (Policies/ Practices) ๕๗.๙ คะแนน ดำนบรกำรภำครฐทสะดวกเขำถงงำย (Public Services) ๕๐.๓ คะแนน ดำนระบบบรหำรจดกำรภำยในรปแบบอเลกทรอนกส (Smart Back Office Practices) ๔๙.๓ คะแนน และดำนเทคโนโลยอจฉรยะและกำรน ำมำใช (Smart Technological Practices) มคะแนนนอยทสด ๔๗.๐ คะแนน โดยมรำยละเอยดของตวชวดรองดงน

ดานแนวนโยบายและหลกปฏบต เปนจดเรมตนส ำคญส ำหรบกำรก ำหนดทศทำงและมำตรฐำนของ

หนวยงำนในกำรพฒนำดำนรฐบำลดจทล โดยในเสำหลกท ๑ มกำรส ำรวจเรองแนวนโยบำยและหลกปฏบตทเกยวของกบกำรด ำเนนงำนดำนดจทล ทมคำคะแนนเฉลยระดบกรมอยท ๕๗.๙ คะแนน ซงประกอบดวย ๖

๘

โดยทตวชวดทมคะแนนมำกทสด ๒ อนดบ คอ กำรจดกำรโครงสรำงพนฐำนวกฤต (Critical Infrastructure) และกำรจดท ำนโยบำยควำมมนคงปลอดภยไซเบอร (Cyber Security Policy) ไดคะแนน ๘๙.๓ และ ๘๐.๑ ตำมล ำดบ ตำมมำดวยดำนกำรจดสรรงบประมำณดจทล (Effective Allocation of the Budgets) ไดคะแนน ๗๒.๓ ดำนกำรคมครองขอมลสวนบคคลและกำรเปดเผยขอมล (Data Privacy and Sharing) ไดคะแนน ๕๗.๗ ดำนนโยบำยรฐบำลดจทล (Digital Government Policy) ไดคะแนนคอ ๔๗.๑ และตวชวดยอยดำนควำมสอดคลองตอนโยบำยระดบชำต (Policy Harmonization with National Policy Level) ไดรบคะแนนต ำทสดโดยไดคะแนนเพยง ๔๐.๘ คะแนน

จำกผลกำรส ำรวจพบวำ หนวยงำนภำครฐไทยใหควำมส ำคญตอมำตรกำรรองรบหำกเกดเหตฉกเฉน และมกำรจดท ำนโยบำยควำมมนคงปลอดภยสำรสนเทศ ตำมประกำศคณะกรรมกำรธรกรรมอเลกทรอนกสเรองนโยบำยและแนวปฏบตในกำรรกษำควำมมนคงปลอดภย และมกรอบแนวทำงและกรอบเวลำทชดเจนนน โดยเฉพำะอยำงยงหนวยงำนทถกก ำหนดใหเปนหนวยงำนทถอเปนโครงสรำงพนฐำนส ำคญของประเทศ มกำรจดท ำแนวนโยบำยดำนควำมมนคงปลอดภยดำนเทคโนโลยสำรสนเทศครบทกหวขอ สะทอนใหเหนถงควำมตระหนกเรองควำมปลอดภยไดในระดบแรก

ส ำหรบดำนกำรจดสรรงบประมำณดจทล จำกคำคะแนนแสดงใหเหนถงหนวยงำนระดบกรม ไดรบกำรจดสรรงบประมำณเพอรองรบนโยบำยและแผนงำนปฏบตงำนเพอไปสรฐบำลดจทล และพฒนำเทคโนโลยสำรสนเทศในระดบหนง แตกำรจดสรรงบประมำณของหนวยงำนสวนใหญลงไปสกำรน ำไปพฒนำอปกรณอเลกทรอนกสพนฐำน เชน คอมพวเตอร และอปกรณอเลกทรอนกสประจ ำส ำนกงำน มำกกวำทจะน ำไปใชเพอกำรศกษำวจยและพฒนำบรกำร

ส ำหรบดำนกำรคมครองขอมลสวนบคคลและกำรเปดเผยขอมล มเพยงหนวยงำนรอยละ ๒๘ ของจ ำนวนหนวยงำนระดบกรม ทมกำรจดท ำแนวนโยบำยกำรคมครองขอมลสวนบคคลครบถวน และด ำเนนกำรตำม พรบ.ขอมลขำวสำรของทำงรำชกำร พ.ศ. ๒๕๔๐ ซงจำกจ ำนวนดงกลำว อำจน ำไปสอปสรรคกำรพฒนำรฐบำลดจทลดำนควำมเชอมนกำรเขำใชบรกำรกบภำครฐของผใชบรกำรเรองควำมคมครองขอมลสวนตว

ดำนนโยบำยรฐบำลดจทล มหนวยงำนทด ำเนนกำรจดท ำแผนปฏบตกำรดจทลเปนทเรยบรอยเพยงรอยละ ๒๒ ซงถอวำเปนสดสวนทนอย โดยอำจมควำมสบสนในหนวยงำนภำครฐระหวำงแผนแมบทเทคโนโลยสำรสนเทศเดมและแผนปฏบตกำรดจทลใหม ถงแนวทำงและควำมชดเจนในกำรจดท ำ จงสงผลใหคำคะแนนดำนดำนควำมสอดคลองตอนโยบำยระดบชำตนอยลงไปตำมล ำดบ ทงนนอกจำกแนวทำงกำรจดท ำแผนปฏบตกำรดจทลทไมชดเจน และยงสะทอนใหเหนถงประสทธภำพกำรสงผำนนโยบำยระดบชำตลงสหนวยงำนภำคปฏบตทภำครฐไทยตองเรงพฒนำ เพอสรำงและก ำหนดเปำหมำยของประเทศใหไปในทศทำงเดยวกน

ดานศกยภาพเจาหนาทภาครฐดานดจทล เจำหนำทภำครฐเปนปจจยทส ำคญตอกำรเปนรฐบำล

ดจทล เนองจำกเปนผท ำหนำทใหบรกำรและอ ำนวยควำมสะดวก ตลอดจนเปนผใชเทคโนโลยดจทลในกำรด ำเนนงำนในหนวยงำนนนๆ ดงนน จงมกรอบแนวคดในกำรน ำศกยภำพเจำหนำทภำครฐดำนดจทลเปนตวชวดหลกในกำรประเมนควำมพรอมฯ โดยใหควำมส ำคญกบเจำหนำทภำครฐในระดบตำงๆ ตงแตผบรหำรสำรสนเทศระดบสง (Chief Information Officer) หรอ CIO บคลำกรดำนคอมพวเตอร และบคลำกรทวไป โดยสำมำรถแบงออกเปน ๔ ตวชวดยอย เพอประเมนถงควำมพรอมของหลกปฏบตในกำรยกระดบศกยภำพเจำหนำทภำครฐดำนดจทล

ภำพรวมของศกยภำพเจำหนำทภำครฐดำนดจทลของหนวยงำนกลำงในระดบกรมของประเทศในป ๒๕๖๐ พบวำมระดบควำมพรอมอยทรอยละ ๖๖ ซงเปนเสำทมควำมพรอมสงสดเปนอนดบทสองรองจำกดำนโครงสรำงพนฐำนทมควำมมนคงปลอดภยและประสทธภำพทมควำมพรอมเปนอนดบหนงท รอยละ ๖๗ ในสวนของตวชวดยอยทง ๔ ของศกยภำพเจำหนำทภำครฐดำนดจทล มคะแนนดำนควำมเปนผน ำของผบรหำร

๙

ดจทล (Digital Leadership) สงทสดทรอยละ ๗๖.๑ รองลงมำเปนคะแนนดำนทกษะของเจำหนำทรฐ (Public Personnel Capabilities) ทรอยละ ๗๒.๙ ดำนทกษะกำรใชเทคโนโลยดจทล (Digital Literacy) และควำมพรอมดำนควำมตอเนองของผบรหำรดจทล (Leadership Continuity Plan) ทรอยละ ๖๔.๔ และ ๔๓.๕ ตำมล ำดบ

จำกผลส ำรวจสำมำรถสรปไดวำเจำหนำทรฐมศกยภำพดำนดจทล เนองจำกมจ ำนวนบคลำกรดำนดจทล นกวชำกำรดำนดจทล เจำหนำทดำนดจทลดแลโดยตรง รวม ๑๐,๓๓๕ ต ำแหนง แตอำจยงกระจกตวอยในบำงหนวยงำนและยงไมกระจำยตวลงถงหนวยงำนทมขนำดเลก และในดำนควำมเปนผน ำของผบรหำรของหนวยงำนเปนดำนทไดรบคำคะแนนสง โดยผบรหำรไดใหควำมส ำคญตอกำรน ำเทคโนโลยดจทลมำใชในกำรพฒนำประสทธภำพกำรท ำงำนของหนวยงำน และพรอมทจะปรบเปลยนรปแบบกำรท ำงำนเดมโดยกำรน ำเทคโนโลยเขำมำประยกตเพอเพมประสทธภำพ อยำงไรกตำมปญหำดำนควำมตอเนองของนโยบำยดำนดจทลจำกแผนบรหำรควำมตอเนองของผบรหำรเปนสวนส ำคญตอกำรยกระดบกำรเปนรฐบำลดจทลของประเทศไทย เพอใหเกดควำมตอเนองในกำรบรหำรจดกำรของแตละหนวยงำน

กำรสรำงทกษะดำนดจทลของเจำหนำทภำครฐหรอ Digital Literacy เรมไดรบควำมสนใจและเปนสวนส ำคญในกำรพฒนำศกยภำพบคลำกร เพอใหบคลำกรเขำใจและสำมำรถท ำงำนภำยใตสภำพแวดลอมเชงดจทลได โดยจำกผลกำรส ำรวจ พบวำ หนวยงำนภำครฐใหควำมส ำคญในกำรจดอบรมและใหควำมรแกบคลำกรในเรองควำมปลอดภยในกำรท ำงำนดำนเทคโนโลยสำรสนเทศ และดำนกฎหมำย นโยบำย มำตรฐำนเกยวกบรฐบำลดจทล มำกทสด

ดานบรการภาครฐทสะดวกเขาถงงาย ปจจบนดวยกำรเขำมำของเทคโนโลยสมยใหม ท ำให

หนวยงำนภำครฐตองเรมตวโดยกำรน ำเทคโนโลยเหลำนนเขำมำปรบเปลยนรปแบบกำรท ำงำนและกำรใหบรกำรแบบเดมๆ ใหสนองตอควำมตองกำรของประชำชนทตองกำรรบบรกำรทมประสทธภำพมำกขน ทเสำท ๓ ดำนบรกำรทสะดวกและเขำถงงำย ของหนวยงำนภำครฐระดบกรม พบวำ ไดรบคำเฉลยอยท ๕๐.๓ คะแนน โดยทแบงตวชวดยอยออกเปน ๔ ตวชวดยอย โดยทตวชวดทมคะแนนมำกทสด คอ กำรสงเสรมประชำสมพนธกำรใชบรกำรดจทล (Promote for Using Digital Service) ซงไดคะแนน ๖๓.๗ รองลงมำ คอ ดำนกำรสนบสนนกำรบรกำร (Service Support) ซงไดคะแนน ๕๗.๖ ล ำดบถดมำ ดำนสดสวนกำรใหบรกำรดจทล (Proportion of Digital Service) ซ ง ไดคะแนน ๔๕.๗ และดำนสดสวนกำรใหบรกำรดจทล (Proportion of Digital Service) ทไดคะแนน ๔๕.๗ คะแนน ในดำนทไดคำคะแนนนอยสด คอ กำรค ำนงถงประสบกำรณผใชงำน (Customer Experience) ทไดคะแนนเพยง ๓๘.๘

จำกผลกำรส ำรวจ พบวำ หนวยงำนภำครฐรเรมด ำเนนโครงกำรและกำรบรหำรของหนวยงำนในรปแบบดจทลแลว ตำมสดสวนกำรใหบรกำรดจทลทมมำกถงรอยละ ๘๒ แตในบรกำรดงกลำวยงไมมสำมำรถใหบรกำรในรปแบบดจทลไดอยำงเตมรปแบบ โดยยงมกำรกรอกเอกสำรขอรบบรกำรทเปนกระดำษ หรอแมแตกำรขอส ำเนำบตรประชำชนเพอใชในกำรยนยนตวตนอย ซงสอดรบตอคำคะแนนของกำรค ำนงถงประสบกำรณผใชงำน ซงเกยวกบกำรอ ำนวยควำมสะดวกใหแกผใชบรกำร ทยงคงเปนประเดนทำทำยภำครฐตองเรงพฒนำบรกำรตำงๆ ภำยใตควำมตองกำรของประชำชนอยำงแทจรง อำท กำรบรกำรออนไลนของหนวยงำนควรมกำรอ ำนวยควำมสะดวกผรบบรกำรในกำรคนหำขอมล (Search Engine) ภำษำตำงประเทศ คมอกำรรบรกำร เปนตน แตอยำงไรกตำมหนวยงำนภำครฐเรมมควำมตระหนกและตนตวตอกำรพฒนำบรกำรดจทลของหนวยงำนตนเอง เหนไดจำกมตดำนกำรสนบสนนบรกำรทกลำวถงกำรประเมนควำมพงพอใจในกำรใหบรกำรทงกำรจดท ำกำรวเครำะหเปนรำยป และประเมนหลงกำรรบบรกำรทนท เพอน ำมำปรบปรงบรกำรใหมประสทธภำพมำกขน

ส ำหรบกำรกำรสงเสรมประชำสมพนธกำรใชบรกำรดจทลไดคำคะแนนสงสด สะทอนใหเหนถงกำรให

๑๐

ควำมส ำคญของกำรประชำสมพนธบรกำรและขำวสำรของหนวยงำนผำนชองทำงดจทลทผรบบรกำรเขำถงไดสะดวกอยำงสอโซเซยลมเดย และชองทำงทไดรบควำมนยมสงสด คอ Facebook และ Youtube

ดานระบบบรหารจดการภายในอเลกทรอนกส ส ำหรบมตดำนระบบบรหำรจดกำรภำยในรปแบบ

อเลกทรอนกส (Smart Back office Practice) ถอเปนปจจยพนฐำนเพอรองรบกำรท ำงำนของหนวยงำน โดยในเสำดำนระบบบรหำรจดกำรภำยในรปแบบอเลกทรอนกสไดคะแนนรวมเทำกบ ๔๙.๓ คะแนน ประกอบดวย ๓ ตวชวดยอย ไดแก กำรด ำเนนกำรขำมหนวยงำน (Interoperability) ทกลำวถงกำรสงเอกสำรขำมหนวยงำนซงมมตดำนมควำมโดดเดนมำกทสด โดยคำคะแนนสงถง ๖๒.๑ คะแนน และรองลงมำคอมตดำนระบบบรหำรจดกำรภำยในทมประสทธภำพ (Operational Efficiency) หรอระบบอเลกทรอนกสทชวยในกำรบรหำรจดกำรภำยใน ๕๒.๔ คะแนน และในมตดำนกำรพฒนำระบบ ERP (ERP Development) ทเกยวของกบแนวทำงกำรปรบใชระบบ ERP ซงถอเปนมตทไดคำคะแนนนอยทสด ๓๒.๕ คะแนน

กำรผลกำรส ำรวจ พบวำ หนวยงำนภำครฐไทยมกำรปรบใชระบบงำนอเลกทรอนกส เพออ ำนวยควำมสะดวกและเพมประสทธภำพ กำรท ำงำนภำยในส ำนกงำนใหคลองตวมำกขน นอกจำกนยงพบวำระบบงำนทเปนองคประกอบส ำคญส ำหรบกำรบรหำรงำนภำยในทยงไมไดถกน ำมำปรบใชกนอยำงแพรหลำย แตอยำงไรกตำมรำยละเอยดของขอมลในดำน Operation Efficiency ทเกยวของกบระบบกำรบรหำรภำยในทเปนอเลกทรอนกส สะทอนใหเหนถงกำรลงทนในระบบบรหำรจดกำรภำยในทเกดควำมซ ำซอนและไมสอดรบตอกำรท ำงำนภำยใตสถำนกำรณจรง โดยสะทอนจำกกำรลงทนระบบของแตละหนวยงำน และลงทนระบบกลำงของภำครฐ ในภำรกจงำนเดยวกน

จำกเหตผลขำงตน ระบบงำนภำยในทอำจกอใหเกดกำรท ำงำนทซ ำซอนและไมสำมำรถเชอมโยงแลกเปลยนกนได จงสงผลตอกำรพฒนำระบบ Enterprise Recourse Planning หรอ ERP ทเปนระบบสำรสนเทศเพอกำรบรณำกำรขอมล และกระบวนกำรท ำงำนภำยในองคกร ใหมกำรท ำงำนรวมกนและสำมำรถอธบำยสถำนกำรณ ปญหำของงำนตำงๆ ไดอยำงทนท โดยในปจจบนมหนวยงำนภำครฐเพยงรอยละ ๗ ทสำมำรถพฒนำระบบ ERP ไดอยำงสมบรณ

ส ำหรบกำรตดตอสอสำรรำชกำรกบส ำนกงำนอนๆ หรอกำรสงผำนขอมลระหวำงส ำนกงำนทเปนทำงกำรปจจบนภำครฐมกำรใชกำรสงเอกสำรผำนทำงอเลกทรอนกสแลว โดยผำนชองทำงไปรษณยอเลกทรอนกส และผำนทำงระบบสำรบรรณอเลกทรอนกส ผสมผสำนควบคไปกบกำรสงเอกสำรแบบเดมทสงผำนทำงไปรษณยอย

ดานโครงสรางพนฐานมความมนคงปลอดภย อปกรณทำงเทคโนโลย ทงอปกรณฮำรดแวร (เชน

เครองคอมพวเตอร เครองพมพ เปนตน) และซอฟทแวร เปนเครองมอทส ำคญตอกำรสรำงประสทธภำพกำรท ำงำนของภำครฐ รวมทงระบบอนเทอรเนตทมเสถยรภำพ ตลอดจนระบบกำรรกษำควำมปลอดภยของขอมลและอปกรณตำงๆ นบเปนโครงสรำงพนฐำนทส ำคญของกำรด ำเนนงำนของภำครฐ จงมกรอบแนวคดในกำรน ำโครงสรำงพนฐำนทมควำมมนคงปลอดภยและประสทธภำพเปนตวชวดหลกในกำรประเมนควำมพรอมฯ ดวย โดยตวชวดดำนโครงสรำงพนฐำนฯ นไดคำคะแนนระดบควำมพรอมอยทรอยละ ๖๗.๐ ซงเปนเสำหลกทมควำมพรอมสงสดเปนอนดบทหนงจำกเสำหลกจำกกำรส ำรวจ โดยในสวนของตวชวดยอยทง ๒ ของโครงสรำงพนฐำนทมควำมมนคงปลอดภยและประสทธภำพ ไดแก กำรบรหำรขอมลของรฐ (Data Management) ทมคะแนนสงทสดในตวชวดยอยทรอยละ ๗๑ และ โครงสรำงพนฐำนทสำมำรถสรำงควำมเชอมน (Secure and Efficient Infrastructure) อยทรอยละ ๖๖.๖

ภำพรวมของโครงสรำงพนฐำนทมควำมมนคงปลอดภยและประสทธภำพของหนวยงำนระดบกรมของประเทศในป ๒๕๖๐ พบวำ เกอบทกหนวยงำนภำครฐมกำรบ ำรงรกษำ ดแล และตดตำมดำนเทคโนโลย

๑๑

สำรสนเทศ โดยวธทไดรบควำมนยมมำกคอกำรจำงหนวยงำนภำยนอก และกำรด ำเนนกำรดวยตนเอง และมเพยงรอยละ ๓ เทำนนทยงไมมกำรบ ำรงรกษำเรองดงกลำว โดยใหเหตผลวำขำดงบประมำณ ขำดนโยบำย และไมมบคลำกรสนบสนน นอกจำกนหนวยงำนภำครฐใหควำมส ำคญในกำรจดท ำรำยงำนอบตเหต (Incident Report) เพอจดบนทกเหตกำรณดำนเทคโนโลยสำรสนเทศ มำกถงรอยละ ๖๒ แตส ำหรบแผนบรหำรจดกำรควำมตอเนองทำงกำรปฏบตงำน (Business Continuity Plan : BCP) กลบมเพยงรอยละ ๒๐ เทำนน ทด ำเนนกำรจดท ำแผนครบถวนสมบรณ

ดำนกำรจดกำรขอมลของหนวยงำนภำครฐ พบวำ มจ ำนวนกำรส ำรองขอมลในภำวะฉกเฉนมำกถงรอยละ ๙๒ ของหนวยงำนทตอบแบบส ำรวจ โดยนยมส ำรองขอมลไวท Data Center ณ หนวยงำนเอง และส ำรองขอมลไวทพนทหำงไกลโดยผำนระบบ Cloud หรอ DR sited มำกเปน ๒ อนดบแรก แตจำกกำรส ำรวจพบวำมเพยงรอยละ ของหนวยงำนทมกำรตรวจสอบควำมถกตอง ควำมเปนปจจบนของขอมลทเกบรกษำ

ดานเทคโนโลยอจฉรยะและการน ามาใช กำรยกระดบควำมพรอมดำนรฐบำลดจทลจ ำเปนตองมกำร

น ำเทคโนโลยอจฉรยะมำใชในกำรพฒนำและเพมประสทธภำพในกำรท ำงำนและกำรใหบรกำรของภำครฐ จงมกรอบแนวคดในกำรน ำเทคโนโลยอจฉรยะและกำรน ำมำใชเปนเสำหลกในกำรประเมนควำมพรอมฯ ดวย โดยต วช ว ดน ม ต วช วดยอย ๓ ต วช ว ด ได แก กำรว เครำะหข อมลขนำดใหญของภำคร ฐ ( Big Data Analytics/Predictive Analytics) ดำนเทคโนโลยอบตใหม (IoT, AI and Other Advanced Technologies) และกำรใชสอสงคมออนไลนและกำรใชอปกรณเคลอนท (Social and Mobile Technologies

ภำพรวมของกำรน ำเทคโนโลยอจรยะมำใชในหนวยงำนกลำงระดบกรมของประเทศในป ๒๕๖๐ อยทรอยละ ๔๗.๐ ซงเปนเสำกำรประเมนทมคะแนนต ำทสดจำกทงหมด ๖ เสำ ซงอำจเปนผลมำจำกควำมพรอมในมตอนๆ ของภำครฐ ซงถอเปนควำมพรอมพนฐำนทรองรบกำรท ำงำนและรองรบกำรตอยอดเพอสรำงสรรคบรกำรใหมๆ ยงคงเปนปจจยส ำคญทตองเรงพฒนำเพอใหภำครฐสำมำรถตอบสนองตอกำรท ำงำนในอนำคต เชน ประยกตใชเทคโนโลยสมยใหม

ส ำหรบผลกำรส ำรวจ พบวำ สวนของตวชวดยอยทง ๓ สวนของเทคโนโลยอจฉรยะและกำรน ำมำใช ไดแก กำรใชสอสงคมออนไลนและกำรใชอปกรณเคลอนททมคะแนนสงทสดในตวชวดยอยทรอยละ ๗๘.๘ กำรวเครำะหขอมลขนำดใหญของภำครฐ มคะแนนรองลงมำทรอยละ ๓๙.๕ และกำรใชเทคโนโลยอบตใหมทมคะแนนนอยทสดทรอยละ ๓๒.๕ โดยแสดงใหเหนวำหนวยงำนรฐมกำรน ำเทคโนโลยทสอดคลองกบชวตประจ ำวนของประชำชนผใชบรกำรมำใชอยเปนประจ ำ โดยสำมำรถใหบรกำรผำนโทรศพทเคลอนทได อยำงไรกตำมยงไมมกำรใชเทคโนโลย Big Data มำกนกเนองจำกยงขำดควำมพรอมในหลำยประกำร สอดคลองกบกำรน ำเทคโนโลยใหมๆ เชน Artificial Intelligent หรอ IoT ยงไมเปนทแพรหลำยมำกนก (คะแนนรำยกระทรวง รำยละเอยดตำมภำคผนวก ๒)

๑๒

ผลส ารวจระดบความพรอมรฐบาลดจทลในภาพรวมของหนวยงานระดบจงหวด จำกกำรส ำรวจหนวยงำนภำครฐระดบจงหวดทง ๗๖ จงหวด (ไมรวมกรงเทพฯ และพทยำ) ไมเพยงแต

ส ำรวจหนวยงำนภำยใตกระทรวงมหำดไทย แตยงเลอกส ำรวจหนวยงำนทมภำรกจสอดคลองตำมแผนพฒนำรฐบำลดจทลของประเทศไทย ระยะ ๓ ป (พ.ศ ๒๕๕๙ – ๒๕๖๑) โดยส ำรวจจงหวดละ ๑๙ หนวยงำน ประกอบดวย ส ำนกงำนจงหวด ส ำนกงำนคลงจงหวด ส ำนกงำนจดหำงำนจงหวด ศนยพฒนำฝมอแรงงำนจงหวด ส ำนกงำนเกษตรจงหวด ส ำนกงำนกำรทองเทยวจงหวด ส ำนกงำนสรรพำกรพนทจงหวด ส ำนกงำนขนสงจงหวด ส ำนกงำนพลงงำนจงหวด ส ำนกงำนทดนจงหวด ส ำนกงำนปองกนและบรรเทำสำธำรณภยจงหวด ส ำนกงำนสถตจงหวด ส ำนกงำนอตสำหกรรมจงหวด ส ำนกงำนประกนสงคมจงหวด ส ำนกงำนศกษำจงหวด ส ำนกงำนพำณชยจงหวด ส ำนกงำนสำธำรณสขจงหวด ศนยด ำรงธรรมจงหวด และองคกำรบรหำรสวนจงหวด ใหเปนหนวยงำนตวแทนส ำคญในกำรสะทอนภำพควำมพรอมรฐบำลดจทลของจงหวด รวมสงแบบส ำรวจออก ๑,๔๔๔ หนวยงำน และไดรบแบบส ำรวจกลบมำจ ำนวนทงสน ๑,๑๗๙ หนวยงำน (คดเปนรอยละ ๘๒) โดยกำรส ำรวจหนวยงำนระดบจงหวดจะยงไมมกำรส ำรวจดำนเทคโนโลยอจฉรยะและกำรน ำมำใช (Smart Technological Practices) ซงมคะแนนระดบความพรอมรฐบาลดจทลในภาพรวมของหนวยงานระดบจงหวด มคาเทากบ ๓๔.๔ คะแนน โดยมรำยละเอยด ดงน

ระดบความพรอมรฐบาลดจทล

คะแนนรวม

Policies/ Practices

Digital Capabilities

Public Services

Smart Back

Office

Secure and Efficient

Infrastructure

ภำพรวมหนวยงำนภำครฐระดบจงหวด 34.4 34.2 36.5 31.0 41.6 32.8

ส ำหรบหนวยงำนภำครฐระดบจงหวด มตดำนระบบบรหำรจดกำรภำยในรปแบบอเลกทรอนกส (Smart Back Office Practices) มระดบควำมพรอมมำกทสด ๔๑.๖ คะแนน รองลงมำคอ ดำนศกยภำพของเจำหนำทภำครฐดำนดจทล (Digital Capabilities) ๓๖.๕ คะแนน ดำนนโยบำยและแนวปฏบต (Policies/ Practices) ๓๔.๒ คะแนน ดำนโครงสรำงพนฐำนทมควำมมนคงปลอดภยและมประสทธภำพ (Secure and Efficient Infrastructure) ๓๒.๘ คะแนน และดำนบรกำรภำครฐทสะดวกเขำถงงำย (Public Services) มคะแนนนอยทสด ๓๑.๐ คะแนน โดยมรำยละเอยดของตวชวดรองดงน

๑๓

ดานแนวนโยบายและหลกปฏบต ได ๓๔.๒ คะแนน โดยทตวชวดยอยทมคะแนนมำกทสดคอ

Critical Infrastructure ซงไดคะแนน ๖๒.๕ ซงเหนไดวำหนวยงำนระดบจงหวดนนมมำตรกำรรองรบหำกเกดเหตฉกเฉนในระดบหนง สวนตวชวดยอยทมคะแนนต ำทสดคอเรองของ Policy Harmonization with National Policiy Level โดยไดคะแนนเพยง ๗.๙ สะทอนใหเหนวำ หนวยงำนระดบจงหวดแทบจะไมมกำรวำงแผนปฏบตกำรดจทลทเชอมโยงและสอดคลองกบแผนระดบชำต ท ำใหแนวทำงในกำรพฒนำรฐบำลดจทลของหนวยงำนระดบจงหวดยงไมดเทำทควร

ดานศกยภาพเจาหนาทภาครฐดานดจทล ได ๓๖.๕ คะแนน โดยทตวชวดยอยทมคะแนนมำกทสด

คอ Public Personnel Capabilities ซงไดคะแนน ๔๙.๑ และตวชวดยอยทไดคะแนนต ำทสดคอเรอง Leadership Continuity Plan ไดคะแนนเพยง ๑๙.๗ สะทอนใหเหนภำพกำรด ำเนนงำนของหนวยงำนระดบจงหวดทไมมต ำแหนงผบรหำรเทคโนโลยสำรสนเทศระดบสง เนองจำกหนวยงำนระดบจงหวด จะรบแนวนโยบำยมำจำกหนวยงำนตนสงกด

ดานบรการภาครฐทสะดวกเขาถงงาย ได ๓๑.๐ คะแนน โดยทตวชวดยอยทมคะแนนมำกทสดคอ

Promote for Using Digital Service ซงไดคะแนน ๔๖.๕ สวนตวชวดยอยทไดคะแนนนอยทสดกลบเปนเรอง Customer Experience เกยวกบกำรอ ำนวยควำมสะดวกใหแกผใชบรกำร ทไดคะแนนเพยง ๒๑.๔ สะทอนใหเหนวำ แมหนวยงำนจะมควำมสำมำรถในกำรใหบรกำรผำนชองทำงออนไลนแตยงขำดกำรค ำนงถงกำรอ ำนวยควำมสะดวกในกำรเขำใชบรกำรของประชำชน

ดานระบบบรหารจดการภายในอเลกทรอนกส ได ๔๑.๖ คะแนน โดยทตวชวดยอยทมคะแนนมำกทสดคอ Interoperability ซงไดคะแนน ๔๒.๔ ซงพบวำหนวยงำนระดบจงหวดมกำรเชอมโยงขอมลกบหนวยงำนตนสงกด สวนตวชวดยอยทไดคะแนนนอยทสดคอเรอง ERP Development ทไดคะแนนเพยง ๑๙.๔ ซงจะเหนไดชดวำ หนวยงำนตำงๆ ยงไมมกำรบรณำกำรขอมลภำยในใหอยในรปแบบอเลกทรอนกสและสำมำรถเชอมโยงระบบงำนเขำดวยกน

๑๔

ดานโครงสรางพนฐานมความมนคงปลอดภย ได ๓๒.๘ คะแนน โดยทตวชวดยอยทมคะแนนมำก

ทสดคอ Data Management ซงไดคะแนน ๔๓.๖ ซงหมำยควำมวำหนวยงำนตำงๆ มกำรบรหำรจดกำรขอมลทมอยในหนวยงำนในระดบหนง สวนตวชวดยอยเรอง Reliability Infrastructure ทไดคะแนน ๓๑.๒ สะทอนใหเหนวำ หนวยงำนมควำมมนคงปลอดภยดำนระบบโครงสรำงพนฐำนอยในเกณฑทคอนขำงต ำ

๑๕

ประเดนส าคญจากผลการส ารวจระดบความพรอมรฐบาลดจทลของหนวยงานภาครฐ ประจ าป ๒๕๖๐ ดานนโยบายและแนวปฏบต (Policies/ Practices)

มหนวยงำนภำครฐระดบกรมทจดท ำแผนปฏบตกำรดจทลเสรจและอยระหวำงกำรจดท ำแผน รวมกน

รอยละ ๗๐ ในขณะทหนวยงำนระดบจงหวดจะรบนโยบำยมำจำกสวนกลำง หนวยงำนระดบจงหวดสวนมำกจงไมมกำรจดท ำแผนปฏบตกำรดจทลเปนของตนเอง ดงนน หนวยงำนกลำงจงควรจดท ำแนวทำงกำรขบเคลอนนโยบำยดำนดจทล และสอสำรแผนปฏบตกำรไปยงหนวยงำนในระดบจงหวดใหชดเจน รวมถงกำรก ำหนดกลไกกำรประสำนควำมรวมมอระหวำงหนวยงำนเพอใหกำรท ำงำนของหนวยงำนภำครฐเปนไปในทศทำงเดยวกน

หนวยงำนภำครฐควรจดล ำดบควำมส ำคญในกำรจดสรรงบประมำณดำนดจทลใหเหมำะสม โดยในปจจบนงบประมำณสวนใหญถกจดสรรไปส ำหรบกำรพฒนำอปกรณอเลกทรอนกสพนฐำน ดงนน ควรมงเนนกำรวจยและพฒนำนวตกรรมบรกำรภำครฐ และกำรพฒนำบคลำกรในทกระดบ

๑๖

ดานศกยภาพของเจาหนาทภาครฐดานดจทล (Digital Capabilities)

หนวยงำนภำครฐระดบกรม รอยละ ๘๙.๐ ตระหนกรถงควำมส ำคญดำนดจทล โดยมกำรสงเสรมกำรอบรมควำมรดำนดจทล หรอ Digital Literacy ใหแกบคลำกร ในขณะทหนวยงำนภำครฐระดบจงหวด รอยละ ๔๖.๖ เรมมกำรจดอบรมแลวแตยงมควำมถในกำรอบรมดำนดจทลนอยกวำหนวยงำนระดบกรม ดงนน หนวยงำนภำครฐไทยควรใหควำมส ำคญในกำรจดอบรมและใหควำมรดำนดจทลใหทวถงและเพยงพอ เพอกำรรองรบกำรท ำงำนทจะเปลยนแปลงไปภำยใตสภำพแวดลอมทเปนดจทลมำกขน

หนวยงำนภำครฐทมหนำทก ำกบดแลหรอหนวยงำนดำนนโยบำยควรใหควำมส ำคญในกำรก ำหนดบทบำทหนำทควำมรบผดชอบของผบรหำรเทคโนโลยสำรสนเทศระดบสง (CIO) ใหชดเจน และพฒนำภำวะควำมเปนผน ำกำรพฒนำรฐบำลดจทล (e-Government Leadership) เพอประโยชนในกำรพฒนำและขบเคลอนรฐบำลดจทลในหนวยงำน อกทงสรำงควำมเขำใจในกำรสอสำรเกยวกบนโยบำยและประสำนงำนใหเกดกำรปฏบตไดอยำงสอดคลองและตอเนอง

๑๗

ดานบรการภาครฐทสะดวกและเขาถงไดงาย (Public Services)

หนวยงำนระดบกรม ๒๑๘ หนวยงำน จำก ๒๗๔ หนวย มกำรใหบรกำรรวมทงสน ๒๗๑ บรกำร ใน

จ ำนวนนใหบรกำรรปแบบอเลกทรอนกส ๒๒๓ บรกำร ซงกำรพฒนำบรกำรของภำครฐยงไมสำมำรถใหบรกำรในรปแบบอเลกทรอนกสไดเตมรปแบบ กลำวคอ กำรใหบรกำรอเลกทรอนกสสวนมำกยงคง

๑๘

ใชแบบฟอรมกระดำษและรองขอส ำเนำเอกสำรประกอบเพอยนยนตวตน ดงนน จงควรมกำรก ำหนดนโยบำยและกำรใชกฎหมำยเพอแกไขขอจ ำกดในกำรเปดเผยขอมลหรอยนยอมใหหนวยงำนอนใชขอมลรวมกน ใหเกดกำรบรณำกำรขอมลระหวำงหนวยงำน นอกจำกน ควรมกำรอบรมใหควำมรแนวทำงกำรพฒนำกำรบรกำรดจทลทมคณภำพใหแกหนวยงำน โดยค ำนงถงควำมตองกำรกำรใชบรกำรของประชำชนกอนกำรพฒนำบรกำร (Citizen Centric Service) และค ำนงถงรปแบบกำรเขำถงและใชบรกำรทควำมสะดวกเปนส ำคญ ซงสอดคลองกบผลกำรส ำรวจภำคประชำชนในเขต กทม. ตอกำรใชบรกำรดจทลของภำครฐ พบวำ ประชำชนถงรอยละ ๘๗ ตองกำรใหภำครฐปรบเปลยนกำรใหบรกำรเปนรปแบบดจทลมำกขน ทงในดำนปรมำณ คอ มจ ำนวนบรกำรดจทลทมำกขน และดำนคณภำพ คอ สำมำรถใชบรกำรดจทลโดยไมรองขอส ำเนำเอกสำร

หนวยงำนภำครฐมควำมสำมำรถในกำรใชชองทำงอเลกทรอนกสในกำรประชำสมพนธหนวยงำนและ

กำรใหบรกำรของหนวยงำนผำนสอสงคมออนไลน (Social Network) โดยหนวยงำนภำครฐระดบกรมทมบรกำรมกำรใช Facebook ๑๙๒ หนวยงำน หรอรอยละ ๘๘ และใช YouTube ๑๐๙ หนวยงำน หรอรอยละ ๕๐ สวนหนวยงำนระดบจงหวดมกำรใช Facebook ๗๐๘ หนวยงำน หรอรอยละ ๖๖ และใช Line Application ๕๓๔ หนวยงำน หรอรอยละ ๕๐ อยำงไรกด ภำครฐควรจดท ำแนวทำงกำรใชสอสงคมออนไลนเพอยกระดบกำรใหบรกำรภำครฐอยำงถกตอง ปลอดภย และมประสทธภำพ

หนวยงำนภำครฐควรพฒนำกำรใหบรกำรอเลกทรอนกสบนเวบไซต โดยมเครองมอทอ ำนวยควำมสะดวกใหกบประชำชนหรอผ ใชบรกำร เชน เผยแพรคมอกำรใหบรกำร สอวดโอหรอเสยง ภำษำตำงประเทศ เปนตน

หนวยงำนภำครฐควรเปดชองทำงกำรรบฟงควำมคดเหนดำนนโยบำยหรอโครงกำรตำงๆ จำกทกภำคสวน พรอมระบบกำรตดตำมสถำนะ

๑๙

หนวยงำนภำครฐระดบกรม รอยละ ๗๐ และหนวยงำนภำครฐระดบจงหวด รอยละ ๓๗ มกำรประเมนควำมพงพอใจในกำรใชบรกำรอเลกทรอนกสของหนวยงำน และเกอบทงหมดมกำรน ำผลกำรประเมนควำมพงพอใจไปวำงแผนปรบปรงกำรใหบรกำร หนวยงำนทท ำหนำทก ำกบดแลจงควรมกำรก ำหนดใหทกหนวยงำนทมกำรใหบรกำรอเลกทรอนกสตองท ำกำรประเมนควำมพงพอใจ และจดท ำแผนปรบปรงกำรใหบรกำรเพอยกระดบควำมพงพอใจของผใชบรกำร โดยควรท ำกำรประเมนผำนระบบออนไลนเพอควำมสะดวกตอกำรประมวลผล กำรลดกำรใชกระดำษ พรอมทงเผยแพรขอมลดงกลำวออกสสำธำรณะ

๒๐

ดานระบบบรหารจดการภายในรปแบบอเลกทรอนกส (Smart Back Office)

ระบบสำรสนเทศเพอกำรบรณำกำรขอมลและกระบวนงำนกำรท ำงำนภำยในองคกร (Enterprise

Resource Planning: ERP) เปนสงจ ำเปนในกำรผลกดนใหเกดกำรพฒนำรฐบำลดจทล แตจำกกำรส ำรวจพบวำมหนวยงำนระดบกรมเพยงรอยละ ๗ เทำนน ทใชแนวคด ERP ครบถวนสมบรณทกกระบวนงำน และหนวยงำนระดบกรม รอยละ ๔๔ ไมมกำรปรบใชระบบ ERP เลย ยงไปกวำนน หนวยงำนในระดบจงหวด ไมมหนวยงำนใดทมกำรใช ERP โดยสมบรณ โดยมหนวยงำนเพยงรอยละ๒๙ ทน ำแนวคด ERP มำประยกตใชในระบบงำนเปนบำงสวน จำกผลส ำรวจเชงปรมำณขำงตน สะทอนใหเหนวำ หนวยงำนภำครฐยงไมไดใหควำมส ำคญในกำรน ำแนวคดเรอง ERP มำใชในหนวยงำน ทงน หนวยงำนในระดบนโยบำยอำจก ำหนดมำตรฐำน ERP ทตองมในหนวยงำนภำครฐ หรอพฒนำกำรใหบรกำร ERP เปนบรกำรกลำงส ำหรบภำครฐใชรวมกน และหนวยงำนภำครฐทงหมดควรเขำถงผำนระบบ Single Sign on รวมกน

๒๑

ดานโครงสรางพนฐานทมความมนคงปลอดภยและประสทธภาพ (Secure and Efficient Infrastructure)

หนวยงำนภำครฐระดบกรม รอยละ ๙๒ และหนวยงำนระดบจงหวด รอยละ ๔๔ มกำรส ำรองขอมล

ในภำวะฉกเฉน อยำงไรกตำม หนวยงำนยงคงตองลงทนดำนทรพยำกรและก ำลงคนในกำรดแล ดงนน ภำครฐควรบรณำกำรกำรใชทรพยำกรดงกลำว โดยผลกดนใหใชบรกำร G-Cloud และ Data Center ของหนวยงำนกลำงเพอใหเกดควำมคมคำของกำรจดสรรทรพยำกรตำงๆ มำกยงขน

๒๒

ดานเทคโนโลยอจฉรยะและการน ามาใช (Smart Technological Practices)

ควรมกำรสงเสรมใหหนวยงำนมควำมรควำมเขำใจถงเทคโนโลยอจฉรยะ ไมวำจะเปน Mobile

Application, Big Data และ IoT และสงเสรมใหเกดกำรน ำมำใชอยำงแทจรง ควรมกำรสง เสรมใหมกำรเผยแพรควำมร ในกำรประยกต ใช เทคโนโลย ใหม ( Disruptive

technologies) กบภำรกจของหนวยงำนภำครฐ

๒๓

บรรณานกรม Andrea Di Maio and Rick Howard, “Introducing the Gartner Digital Government Maturity

Model 2.0”, 2017, [https://www.gartner.com/doc/3764382/introducing-gartner-digital-government-maturity]

สวทย เมษนทรย. เอกสารประกอบการบรรยายหวขอ “ระบบราชการ ๔.๐ กบการขบเคลอน ป.ย.ป.” ใน

กำรอบรมหลกสตรกำรบรหำรรำชกำรแผนดนตำมกรอบกำรปฏรปประเทศ ยทธศำสตรชำต และกำรสรำงควำมสำมคคปรองดอง, [http://www.ocsc.go.th/sites/default/files/attachment/page/25600302-59601-rsr-suwit-gov-system-4-0.pdf]

ส ำนกงำนรฐบำลอเลกทรอนกส. แผนพฒนารฐบาลดจทลของประเทศไทย ระยะ ๓ ป พ.ศ. ๒๕๕๙-๒๕๖๑.

พมพครงท ๒. กรงเทพฯ: ส ำนกงำนรฐบำลอเลกทรอนกส, ๒๕๕๙