การคอร์รัปชั่นกรณีการศึกษา ...tdri.or.th/wp-content/uploads/2014/11/coruption_rice.pdf · 2014-11-11 · ข้าว หรือท

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

การคอรรปชนกรณการศกษา : โครงการรบจ าน าขาวทกเมด

อมมาร สยามวาลา สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ทปรกษา นพนธ พวพงศกร สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย หวหนาโครงการ กมพล ปนตะกว สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นกวจย ชมพนช นนทจต สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นกวจย ดนพ อรณคง สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นกวจย จรฐ เจนพงพร สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นกวจย

1

สรปผลการศกษา โครงการจ าน าขาวป 2554-57 เปนโครงการแทรกแซงตลาดขาวไทยครงใหญ

ทสดในประวตศาสตร โดยรฐบาลใชเงน 9.85 แสนลานบาทซอขาว 54.4 ลานตน ขาดทนทงสน 5.4 แสนลานบาท

ภายหลงการตรวจสตอกขาว พบวาขาวรอยละ 80 ไมผานมาตรฐาน ถาตราคาสตอกท 7,500 บาท จะขาดทน 6.6 แสนลานบาท แตถาใชเวลาขายขาวนาน 10 ป ภาระขาดทนจะเพมเปน 9.6 แสนลานบาท

นโยบายจ าน าขาวกอใหเกดประโยชน “นอยกวา” ตนทนและความเสยหายจากการแทรกแซงตลาด (ตนทนสวสดการ -1.23 แสนลานบาท)

มลคารวมของการทจรตในการระบายขาว 0.94-1.09 แสนลานบาท เปนการทจรตจากการระบาย 7.5 หมนลานบาท การทจรตสบเปลยนขาว 3.2 หมนลานบาท และการทจรตจากขาวหายอก 1.9 พนลานบาท

ผเขารวมโครงการและผทไมเขารวมโครงการรบจ าน าขาวเหนวามการทจรตในโครงการอยในระดบคอนขางสง (3.3-4.1 จาก 5) และมการทจรตอยในทกระดบของการด าเนนงาน

2

สรปผลการศกษา คาเชาทางเศรษฐกจ(หรอ เกาเจยะ) มมลคา 5.85 แสนลานบาท (21%

ของGDPเกษตรป 2555-2556) ท าใหผทเกยวของลงทนเพอแสวงหาก าไรพเศษน เปนการถลงทรพยากรแทจรงของประเทศ เชน การใชน าชลประทานอยางสนเปลอง การลงทนขยายโรงสและโกดงขาว ฯลฯ กจกรรมเหลานลานสงผลเสยตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

หลกฐานส าคญทเชอมโยงการทจรตในการระบายขาวกบผบรหารนโยบายคอ รฐบาลบรหารจดการแบบขาดความรบผดชอบ ปลอยปะละเลยปญหาการทจรตในการระบายขาว ไมใสใจกบรายงานขาวหายจากโกดงกลาง การปดบงขอมลปลอยใหคาใชจายของโครงการรบจ าน าบานปลาย

ขอเสนอแนะ 10 ประการ

3

วตถประสงค

1. ศกษาพฤตกรรมการทจรตในโครงการรบจ าน าขาว และหาหลกฐานเพอเชอมโยงการทจรต กบผมอ านาจตดสนใจระบายขาว

2. วเคราะหและประมาณการตนทนสวสดการของโครงการรบจ าน าขาว และประมาณการมลคาการทจรตในการระบายขาว

3. ส ารวจการรบรและทศนคตเรองการทจรตของชาวนา โรงส โกดง เซอเวยเยอร

4. ประมาณการคาเชาทางเศรษฐกจ และวเคราะหพฤตกรรมการแสวงหาคาเชา

5. เสนอกตกาความรบผดชอบในการด าเนนนโยบายประชานยมของรฐบาลแบบรบผดชอบในระบอบประชาธปไตย

4

วธศกษา สรางแบบจ าลองตลาดขาวไทยในชวงทมโครงการรบจ าน าขาว เพอ

ประมาณการตนทนการคลง ตนทนสวสดการของสงคม และการขาดทนของโครงการรบจ าน าขาว

ประมาณการมลคาการทจรตในการระบายขาวจากแบบจ าลอง

การศกษาพฤตกรรมการทจรต โดยการสมภาษณเชงลกและการประชมระดมสมองกบกลมชาวนา โรงส ผสงออกขาว และพอคาขาวถง ตลอดจนการรวบรวมเอกสารทางราชการ และขาวตางๆ

ออกแบบสอบถามเพอส ารวจการรบร และความคดเหนเรองการทจรตตงแตตนน า กลางน า ปลายน า

5

ประเดนการส ารวจทศนคตเรองการทจรตโครงการจ าน าขาว (1)

ค าถามในแบบสอบถามแบงเปน 4 เรอง ดงน

1.1 ความพอใจในโครงการจ าน าขาว

1.2 การรบรเรองการทจรต

1.3 ความคดเหนเรองระดบการทจรต

1.4 พฤตกรรมแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจ (ผลตอบแทนพเศษจากโครงการจ าน าขาว หรอ เกาเจยะ)

6

จ านวนตวอยาง เกษตรกรในโครงการ 396 เกษตรกรนอกโครงการ 147 โรงสในโครงการ 39 โรงสนอกโครงการ 34 โกดง 16 เซอรเวยเยอร 2

รวมจ านวนตวอยางทงหมด 634

• การทจรตสามระดบ: ตนน า

จดทะเบยนเกษตร - จดทะเบยนเกนความเปนจรง - ขายสทธจ าน าขาวใหเพอนบานหรอโรงส

ขายขาวใหโรงส - โรงสสวมสทธชาวนา (ซอสทธ) - โรงสออกในประทวนลาชา/ในประทวนปลอม - โกงน าหนก ความชน สงเจอปน - โรงสตองวงเตนจายเงนใตโตะเพอเขารวมโครงการ หรอเปดจดรบ

ซอในตางจงหวด - โรงสจายเบยเลยงใหเจาหนาท อคส./อ.ต.ก. และต ารวจทมาอย

ประจ า ณ จดรบจ าน าขาว

7



• การทจรตสามระดบ: กลางน า โรงส - รวมมอกบนายหนาผทอทธพลทางการเมองลกลอบน าขาวในโครงการไปขายในตลาดแลวซอ

ขาวเกา/คณภาพต าเขาโกดงหรอทเรยกวา “เปาเกา” : ปญหาขาวหาย 2.9 ลานตน - ซอขาวจากประเทศเพอนบานเขาโกดงกลาง

ผตรวจสอบขาว (เซอรเวยเยอร)

- เรยกเกบเงนพเศษ คารบขาวเขาโกดง จากโรงส - เซอรเวยเยอรสวนใหญเปนบรษทตงใหม เฉพาะกจ บางรายประมลงานในราคาต ากวาราคา

กลาง (ตนละ 16 บาท) - รวมหวกบเจาหนาทโรงสและโกดงน าขาวคณภาพต าเขาโกดงกลาง

เจาของโกดง - เรยกเกบคาเหยยบแผนดนจากโรงส - เรยกคาแซงควขนขาวเขาโกดงจากโรงส - รวมมอกบเจาหนาทและเซอรเวยเยอรน าขาวคณภาพต าเขาโกดง โดยจดวางไวใจกลางกอง

ขาว หรอท าหางหลอกตากวามขาวอยตรงกลาง - ลกลอบน าขาวในโกดงไปขายกอน - ปญหารมยาไมครบตามขอก าหนดของราชการ

8


• การทจรตสามระดบ: ปลายน า

ระบายขาว - การขายแบบรฐตอรฐเปนเพอหนาขายขาวราคาต าใหพรรคพวก และเปดชองใหนายหนาไดขาวฟรจากโครงการ ซงสามารถน าไปขายใหพอคาในราคาตลาด หรอน าไปสงคนโกดงกลาง แทนขาวทลกลอบออกจากโรงสไปขายกอน

- ยนเสนอราคาซอ เลอกขายใหเฉพาะพอคาพรรคพวกทยนเสนอราคา - ขาวธงฟา/ขาวถกใจ ขาวสวนใหญไมถงมอประชาชน

9

ภาพรวมโครงการจ าน าขาว “ทกเมด”

25.87

12.24

26.60

10.74

28.44

6.92 14.86 14.62

7.62 10.19 118.66

218.67 234.72

117.56 167.64

0

100

200

300

0

10

20

30

40

50

นาป 2554/55 นาปรง 2555 นาป 2555/56 นาปรง2556 นาป 2556/57

มลคา

(พนล

านบา

ท)

ลานต

นขาว

เปลอ

ก

ปรมาณและมลคาขาวในโครงการจ าน า (พฤษภาคม 2557)

ผลผลตขาว (ลานตน) ปรมาณขาวโครงการจ าน า (ลานตน) มลคาขาวในโครงการ (พนลานบาท)

• โครงการจ าน ามเกษตรกรเขารวมโครงการกวา 1.77 ลานราย โรงสจ านวน 826 ราย โกดง 1,685 แหง ผตรวจสอบคณภาพ 20 บรษท

• นโยบายรบจ าน าใหราคาทสงราคาตลาดถง 50%

• มผลผลตเขาโครงการ 54.35 ลานตนขาวเปลอก คดเปนรอยละ 53 ของผลผลตรวม

• ใชเงนซอขาวทงสน 8.57 แสนลานบาท มคาใชจายรวม 9.76 แสนลานบาท

ทมา: ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. 10

11

แบงเปน 5 เรอง ดงน 2.1 ลกษณะของเกษตรกรทส ารวจ 2.2 ประโยชนทเกษตรกรไดรบจากโครงการจ าน าขาว 2.3 ความพอใจในโครงการจ าน าขาว 2.4 แสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจ 2.5 การรบรและความเหนของชาวนาเรองการทจรต

2. ความพอใจและการรบรของชาวนาเรอง การทจรตในโครงการจ าน าขาว

2.1 ลกษณะของเกษตรกรทส ารวจ

จงหวด เกษตรกรในโครงการ

เกษตรกรนอกโครงการ

รวมจ านวนตวอยางท งหมด

แบบสอบถามปกต - ฉะเชงเทรา 46 19 65 - สพรรณบร 69 10 79 - เชยงราย 54 17 71 - นครสวรรค 78 12 90 - รอยเอด 39 46 85 - อบลราชธาน 68 43 111

รวม 354 147 501 แบบสอบถามพเศษ* 42 0 42 รวมท งหมด 396 147 543

12

จ านวนตวอยางเกษตรกรทท าการส ารวจ

ขอมลเชงปฐมภม จากการออกส ารวจเกษตรกรใน 6 จงหวด แบงเปนสอบถามเกษตรกรในโครงการจ าน าขาว 354 ครวเรอน เกษตรกรนอกโครงการจ าน าขาว 147 ครวเรอน และมแบบสอบถามพเศษ คอ แบบสอบถามกลมชาวนาทมาเรยกรองเงนคาจ าน าขาวทกระทรวงพาณชย จ านวน 42 ครวเรอน

ลกษณะเกษตรกรทเขารวมและไมเขารวมโครงการจ าน า

รายการขอมล ป 2556 เกษตรกรในโครงการจ าน า เกษตรกรนอกโครงการจ าน า หนวย

การถอครองและใชประโยชนท ดน

- พนทปลกบานเฉลย 1.10 0.94 ไร

- พนทท ากนท งหมดเฉลย 36.97 22.63 ไร

- พนทปลกขาวเฉลย 33.27 16.21 ไร

ลกษณะการเพาะปลก

- ผลผลตเฉลย 600.59 477.33 กก./ไร

- ปลกขาว 1 รอบ 49.15 82.99 %

- ปลกขาว 2 รอบ 50.85 15.65 %

- ปลกขาว 3 รอบ 0.00 1.36 %

ดานรายได

- รายไดจากขาวเฉลย 375,570.15 127,600.14 บาท/ครวเรอน/ป

100,909.25 34,417.40 บาท/คน/ป

- รายไดท งหมดเฉลย 602,604.30 376,031.43 บาท/ครวเรอน/ป

155,283.52 92,953.16 บาท/คน/ป

การใชน าในแปลงหลก

- น าฝน 64.12 69.54 %

- แมน า/คลอง 31.64 20.69 %

- ชลประทาน 29.10 16.67 %

- ขดสระ/บอ 16.95 23.56 %

จ านวนครวเรอนตวอยาง 354 147 ราย 13

• เกษตรกรทเขารวมโครงการสวนใหญมฐานะทดกวาเกษตรกรทไมเขารวม

สาเหตทเกษตรกรไมเขารวมโครงการจ าน าขาว

สาเหตทไมเขาโครงการ %

สภาพพนท - ผลผลตนอย 34.93 - พนทไมพอ หรอไมเหมาะสมส าหรบปลกขาว 8.22 - ผลผลตไมตรงกบรอบรบจ าน าขาว 6.16 - ระยะทางไปโรงสในโครงการไกลเกนไป 5.48

ลกษณะการเพาะปลก - พนธท ปลกราคาดอยแลว 11.64 - ท าเกษตรอนทรย 16.44 - ขาวพนธ/ขายศนยเมลดพนธขาว 26.03 - งานเกษตรบนแปลงอนๆไดก าไรดกวา 4.79 - ปลกไวกน 4.11

ขอเสยของโครงการ - เง อนไขในการเขารวมเยอะ 8.90 - ไมเขาใจโครงการ 3.42 - ไมสนบสนนโครงการ/ไมอยากเขารวมโครงการ 2.74 - มการจ ากดปรมาณรบจ าน า ท าใหสวนเกนเยอะตองขายเองอยด 5.48 - กลวหรอทราบวาจะถกโรงสในโครงการเอาเปรยบในการตรวจวดสงเจอปน/ความชน 4.79 - กลวจะไดเงนจาก ธกส. ชา ไดเงนยาก/ชา/กลวไมไดเงน 12.33

อนๆ 4.1 14

• เกษตรกรทไมเขารวมโครงการจ าน าขาวจ านวน 34.93 % ใหเหตผลวาครวเรอนของตนมผลผลตนอย คอ เฉลยประมาณ 301.33 กก./ไร

• คนทไมเขารวมโครงการเปนผผลตพนธขาวจ านวน 26.03 % และปลกขาวอนทรย 16.44 % เพราะพนธขาว ขาวอนทรย มราคาทสงกวาราคาจ าน า

2.2 ประโยชนทเกษตรกรไดรบจากโครงการจ าน าขาว

ประโยชนทางตรง...รายไดจากการขายขาวสงขน

• เกษตรกรทเขารวมโครงการมรายไดทเพมขน • ขอมลของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ พบวา โครงการจ าน าขาวนาป 2554/55 ม

เกษตรกรทขายขาวใหรฐบาลเปนจ านวน 1.06 ลานราย เพมขนเปน 1.66 ลานรายในฤดการผลตนาป 2556/57

• โครงการจ าน าขาวนาป 2555/56 เปนรอบทมเกษตรกรขายขาวใหรฐบาลมากทสด คอ จ านวน 1.78 ลานราย คดเปนมลคาขาว 239,002.93 ลานบาท

15

ประโยชนทางตรงทเกษตรกรไดรบจากโครงการจ าน าขาว

16

ฤดการผลตนาป จ านวนเกษตรกร มลคาขาว ปรมาณขาวจ าน า

2554/55

เกษตรกรรายเลก % 62.20 33.56 32.68

เกษตรกรฐานะปานกลาง % 36.42 60.16 61.63

เกษตรกรฐานะด % 1.38 6.28 5.69

รวม 1.06 ลานราย 118,342.53 ลานบาท 8.30 ลานตน

2555/56

เกษตรกรรายเลก % 56.60 26.92 26.06


เกษตรกรฐานะด % 3.09 11.93 12.58


2556/57

เกษตรกรรายเลก % 59.00 30.62 29.23


เกษตรกรฐานะด % 0.00 0.00 0.00


ฤดการผลตนาปรง จ านวนเกษตรกร มลคาขาว ปรมาณขาวจ าน า

2555

เกษตรกรรายเลก % 42.96 15.68 17.61


เกษตรกรฐานะด % 7.39 23.42 24.00


2056

เกษตรกรรายเลก % 46.11 19.06 18.94


เกษตรกรฐานะด % 4.71 14.48 14.49


ทมา: ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ, 2557

2.2 ประโยชนทเกษตรกรไดรบจากโครงการจ าน าขาว ประโยชนทางออม

• เกษตรกรทไมเขารวมโครงการจ าน าขาวกขายขาวไดราคาทสงขนตามไปดวย เนองจากรฐบาลซอขาวราคาสงเปนจ านวนมาก

ประโยชนโดยรวม

• เกษตรกรรายเลกไดประโยชนจากโครงการจ าน าขาวเปนสวนนอยเมอเทยบจ านวนเกษตรกรกบมลคาขาวทไดรบจากโครงการ กบเกษตรกรฐานะปานกลางและฐานะด ซงไดประโยชนในสดสวนทสงกวา

17

ประโยชนทางตรง-ทางออมและความเหลอมล าของชาวนา ป 2554

26.4

60.7 56.4

18%

42% 39%

0%

25%

50%

75%

100%

0

25

50

75

100

ชาวนาจน ชาวนาปานกลาง ชาวนารวย

พนลานบาท

พนลานบาท %

ทมา: อมมาร สยามวาลา ค านวณจากขอมลของ ส านกงานสถตแหงชาตป 2554

2.3 ความพอใจในโครงการจ าน าขาว • ชาวนาภาคอสานมความพอใจในโครงการนอยกวาภาคอนๆ

• กอนทจะมปญหาการจายเงนในปลายป 2554 ชาวนามความพอใจโครงการจ าน ามาก แตมความพอใจลดลงหลงเกดปญหารฐไมมเงนจาย

ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2557 18

4.01

2.51

4.17

2.34

4.11

2.76

3.69

2.29

3.56

1.33

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

กอนปญหา

หลงปญหา









ทงประเทศ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน กลมชาวนากระทรวงพาณชย

ความพอใจเฉลย

19

ตวแปร สมประสทธ P-value

คาคงท 3.0185291 0.000* พนทท ากนท งหมดของครวเรอนป 56 -0.0036328 0.207

รายไดจากขาว 3.69E-07 0.057* การเขารวมโครงการจ าน า 0.5312804 0.000*

ภาคกลาง 0.3428871 0.043*

ภาคเหนอ 0.44452 0.004*

เพศของผตอบ 0.0761994 0.567

อายของผตอบ 0.0038521 0.528 ระดบการศกษาของผตอบ -0.0344824 0.471


คาคงท 2.101658 0.000* พนทท ากนท งหมดของครวเรอนป 56

.0030579 0.324

รายไดจากขาว -1.99e-07 0.337 การเขารวมโครงการจ าน า .0601484 0.673

ภาคกลาง .1488619 0.388

ภาคเหนอ .47183 0.003*

เพศของผตอบ .2386016 0.088*

อายของผตอบ .0010853 0.876 ระดบการศกษาของผตอบ -.063365 0.264

วเคราะหปจจยทมผลตอความพอใจโครงการของเกษตรกร

แบบจ าลองท 1 Linear regression ตวแปรตาม คอ ความพอใจในโครงการกอนเกดปญหา จายเงนลาชา: ภาคเหนอและภาคกลางพอใจมากกวาภาคอน

แบบจ าลองท 2 Linear regression ตวแปรตาม คอ ความพอใจในโครงการหลงเกดปญหา จายเงนลาชา: ภาคเหนอยงพอใจโครงการมากกวาภาคอน และชายพอใจมากกวาหญง

หมายเหต : * = มนยยะส าคญทางสถต

ตงแตรอบท 3 เกษตรกรเรมไดรบเงนลาชา

20

นาป 54/55 นาปรง 55 นาป 55/56 นาปรง 56 นาป 56/57

ไดเงนชากวาปกต 1.99 3.13 10.51 11.65 70.74

ไดเงนปกต 98.01 96.88 89.49 88.35 29.26

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

เกษตรกรไดรบเงนชากวาปกต

ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2557

• ก าไรทเพมขนจากการขายขาวใหรฐกระตนใหชาวนาลงทนปลกขาวเพม

• ชาวนาแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจโดยพยายามเพมผลผลต เชน เพมการใชปยและยา ดแลการใหน า ดแลแปลงมากขน...ตนทนสงขน

เพมผลผลต 57%

เพมพนทปลก 7%

คงเดม 36%

2.4 แสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจ

เพมปยยา 42%

ดแลการใหน า 20%

ดแลแปลงมากขน

18%

หวานเมลดเพม 8%

หวานถ 8%

ใชวธปกด าแทน 4%


การใชน าทมากกวาแผนชลประทาน

22

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

2548/49 2549/50 2550/51 2551/52 2552/53 2553/54 2554/55 2555/56 2556/57

การระบายน าในชวงฤดแลง

ปรมาณน าตนทน แผนการระบายน า ระบายน าจรง

หมายเหต: ขอมลรวมของเขอนภมพล และเขอนสรกต ทมา: การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย, 2557

วเคราะหลกษณะเกษตรกรทแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจ


คาคงท 1.705804 0.043*

พนทท ากนท งหมดของครวเรอนป 56 0.004403 0.492

รายไดจากขาว 3.47E-007 0.431

ภาคกลาง -0.1692986 0.636

ภาคเหนอ -0.8716603 0.002*

เพศของหวหนาครวเรอน 0.0582261 0.855

อายของหวหนาครวเรอน -0.0302921 0.012*

ระดบการศกษาของหวหนาครวเรอน 0.2066958 0.082*

Number of obs = 353 Prob > chi = 0.0003

LR chi2(7) = 27.66 Pseudo R2 = 0.0581

23

แบบจ าลอง Logit Regression ตวแปรตาม คอ เกษตรกรทแสวงหาคาเชา = 1 , เกษตรกรทไมแสวงหาคาเชา = 0


2.5 การรบรและความเหนของชาวนาเรองการทจรตโครงการจ าน าขาว

• ชาวนากวาครงหนงรบรวามการทจรตในระดบชาวนา

• ชาวนาในโครงการรบรการทจรตมากกวานอกโครงการ

56.50

26.55

20.90

51.70

27.21

21.77

0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

ระดบชาวนา ระดบโรงส โกดง เซอรเวยเยอร ระดบรฐบาล

%

การรบรของชาวนาเร องทจรตของโครงการจ าน าขาวใน 3 ระดบ

ชาวนาในโครงการ ชาวนานอกโครงการ


2.5.1 การรบรการทจรตทเกยวกบชาวนา

• ชาวนาในโครงการทราบเรองใบประทวนลาชามากทสด รองลงมาคอ การจดทะเบยนเกน

• ชาวนานอกโครงการเหนวามการซอสทธ/สวมสทธมากกวาชาวนาในโครงการ


10.20

36.05

31.97

27.21

3.67

36.44

18.93

21.19

0.00 10.00 20.00 30.00 40.00

ใบประทวนปลอม

ใบประทวนลาชา

ซอสทธ/สวมสทธ

จดทะเบยนเกน

%

การรบรทจรตของชาวนาในระดบชาวนา

ชาวนาในโครงการ

ชาวนานอกโครงการ

25

26


คาคงท -.9167529 0.229

พนทท ากนท งหมดของครวเรอนป 56

.0201509 0.003*

รายไดจากขาว -1.01e-06 0.015*

ภาคเหนอ -.5664135 0.040*

ภาคกลาง .3441117 0.321

อายของผตอบ .1034724 0.234

ระดบการศกษาของผตอบ

.1034724 0.339

Number of obs = 353 Prob > chi2 = 0.0038

LR chi2(6) = 19.22 Pseudo R2 = 0.03998


คาคงท .0383439 0.973

พนทท ากนท งหมดของครวเรอนป 56

.0020946 0.830

รายไดจากขาว 9.20e-07 0.450

ภาคเหนอ -.6805713 0.173

ภาคกลาง 1.343556 0.012*

อายของผตอบ -.0097957 0.585

ระดบการศกษาของผตอบ

.1626588 0.279

Number of obs = 147 Prob > chi2 = 0.0137

LR chi2(6) = 16.01 Pseudo R2 = 0.0786

ปจจยทมอทธพลตอการรบรเรองการทจรตของเกษตรกร

แบบจ าลอง 1 เกษตรกรในโครงการ ทราบ/ไมทราบทจรตในระดบชาวนา

แบบจ าลอง 2 เกษตรกรนอกโครงการ ทราบ/ไมทราบทจรตในระดบชาวนา


2.5.2 ชาวนาเหนวาโครงการฯมการทจรตคอนขางสง (คะแนน 3.35 จาก 5)

• ชาวนาในโครงการภาคอสานเหนวาโครงการมการทจรตสงกวาภาคกลาง

• ชาวนานอกโครงการเหนวามการทจรตมากกวาชาวนาในโครงการ

ใน นอก ใน นอก ใน นอก ใน นอก

ทงประเทศ ภาคกลาง ภาคอสาน ภาคเหนอ

ระดบการทจรตเฉลย 3.35 3.33 3.19 3.69 3.59 3.32 3.40 3

3.35 3.33

3.19

3.69

3.59

3.32 3.40

3

2.50

2.70

2.90

3.10

3.30

3.50

3.70

3.90

ระดบการทจรต

ระดบการทจรตเฉลย


3. ความพอใจและการรบรเรองการทจรตของโรงส/โกดง

แบงเปน 6 เรอง ดงน 3.1 ลกษณะของผประกอบการ 3.2 ประโยชนทโรงสไดรบจากโครงการจ าน าขาว 3.3 ความพอใจของโรงสในโครงการจ าน าขาว 3.4 คาเชาทางเศรษฐกจของโรงส 3.5 การรบรเรองการทจรตของโรงส 3.6 ความคดเหนของโรงส/โกดงเรองการทจรต

28

3.1ลกษณะของผประกอบการ (1)

ประเภทธรกจ

จ านวนแบบสอบถามทสง จ านวนผตอบกลบ รวมไดรบการตอบกลบ ในโครงการ นอกโครงการ ในโครงการ นอกโครงการ

โรงส 1,295 341 39 34 73

โกดง 1,685 - 16 - 16

เซอรเวยเยอร 20 - 2 - 2

รวม 2,659 341 57 34 91

29

ขอมลเชงปฐมภม จากการส ารวจขอมลและความคดเหนเกยวกบโครงการของโรงส โกดง และเซอรเวยเยอร โดยการสงแบบสอบถาม

3.1 ลกษณะของผประกอบการ (2) ภาพรวมของโรงส

• โรงสทขนทะเบยนทงหมด 2,158 แหง มโรงสทเขาโครงการถง 73% ภาคเหนอตอนลางมโรงสมากทสดคอ 233 แหง ภาคตะวนออกทมโรงสเพยง 61 แหง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอทมพนทนามากถง 19 ลานไร แตกลบมโรงสเพยง 94 แหงเทานน

• ดชนความหนาแนนของโรงสเมอเทยบกบปรมาณผลผลตสงสดในภาคกลาง ต าสดในภาคอสาน

30

3.44

1.56

0.60

4.89

2.06

0.79

0

1

2

3

4

5

6

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ดชนค

วามห

นาแน

น

ปรมา

ณผล

ผลต

(ลาน

ตน)

ความหนาแนนของโรงสตอปรมาณผลผลต

ผลผลต (ลานตน) ดชนความหนาแนนของโรงสในโครงการ ดชนความหนาแนนของโรงสทงหมด

3.1 ลกษณะของผประกอบการ (3)

ภาพรวมโกดง

• โกดงทเขารวมโครงการ 1,685 แหง ทงหมดถกวาจางใหเกบรกษาขาวจากโครงการจ าน าขาวจงไมจ าเปนตองมการแขงขน นอกจากจะวงเตนกบผมอทธพลเพอขอน าขาวเขาโกดง

เซอรเวยเยอร

• มเพยง 20 รายทเปนกจการใหมทตงขนมาเพอรบงานตรวจสอบขาวในโครงการจ าน า บรษททมชอเสยงไมเขารวมโครงการ

31

สาเหตทโรงสไมเขาโครงการ

สาเหตทโรงสไมเขาโครงการ % โรงสขาวนง หรอขาวคณภาพ 13 สามารถอยไดโดยไมตองเขาโครงการ 46 ไมอยากวนวายกบราชการ 46 ราชการกดกด 13 คาดวานโยบายไมแนนอน 46 ไมอยากรมสวนรวมทจรต/เสยชอ 21 ไมมโรงอบ 4 อปกรณไมพรอม 8 เกบขาวไมได 4 ลงทนสง 4 ก าลงการผลตนอยเกนไป 4 โรงสในเครอเขาแลว 4 จ านวนผทตอบ 24

32

3.2 ประโยชนของโครงการจ าน าฯ ตอผประกอบการ

• โรงสในโครงการรบขาวในโรงการเฉลยกวา 7 พนตนตอเดอนตลอด 5 โครงการ หรอมากถง 270 ตนตอวน ซงคดเปน 69% จากก าลงการผลตตอวนเฉลยของโรงสในโครงการ

33

7,152.29

9,091.33

7,654.98

8,761.71

5,662.42

0.00

1,000.00

2,000.00

3,000.00

4,000.00

5,000.00

6,000.00

7,000.00

8,000.00

9,000.00

10,000.00

นาป 54/55 นาปรง 55 นาป 55/56 นาปรง 56 นาป 56/57

ตนตอเดอน

ปรมาณขาวเขาโครงการ

ปญหาของโรงสในโครงการจ าน าฯ

34

9

40 46

20

94

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

%

ปญหาของโรงสในโครงการจ าน าขาว

• โรงสสวนใหญมปญหาการสงมอบขาว รองลงมาคอ การขยายจดรบซอ

3.3 ความพอใจของโรงสในโครงการจ าน าขาว

• นาแปลกใจท โรงสในโครงการ โรงสนอกโครงการ และโกดง มความพอใจตอโครงการจ าน าขาว “ต า”

• โรงสนอกโครงการใหคะแนนพอใจนอยทสด


2.9

2.2 2.7

0

1

2

3

4

5

โรงสในโครงการ โรงสนอกโครงการ โกดงในโครงการ

คะแน

น

ความพอใจเฉลย

35

36

• โครงการจ าน าขาวกอใหเกดคาเชาทางเศรษฐกจมลคามหาศาลแกชาวนา โรงส เจาของโกดง

3.4 โรงสไดผลตอบแทนพเศษหรอคาเชาทางเศรษฐกจเปนจ านวนมากจากโครงการจ าน า

กลม คาเชาทางเศรษฐกจ (ลานบาท)

จากรฐ จากเอกชน รวม

ชาวนา 296,531.16 296,531.16

โรงส 54,025.02 54,025.02

โกดง 7,185.84 2,454.73 9,640.58

เซอรเวเยอร 483.06 1,753.38 2,236.44

ผบรโภค 138,488.42 138,488.42

พอคาพรรคพวก 84,476.20 84,476.20

รวม 581,189.70 4,208.12 585,397.81

41.9 42.1

45.7 46.7

39.040.041.042.043.044.045.046.047.048.0

เพมอตราสแปร ขยายก าลงการผลต ขยายจดรบซอ ขยายความจโกดง

%

การแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจของโรงส

จาก 64% เปน

70%

เฉลย 2 แหง

เฉลย 17,000 ตน

ผลตอบแทนพเศษท าใหโรงสขยายก าลงการสและความจของโกดง


• โรงสเกอบครงหนงมพฤตกรรมการแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจโดย ขยายความจโกดง ขยายจดรบซอ ขยายก าลงการผลต และ เพมอตราการสแปร

37

38

ทกษณ 48%

สมคร 9%

อภสทธ 5%

ยงลกษณ 38%

สดสวนโรงสทขยายก าลงการสในรฐบาลตางๆ

โรงสขยายก าลงการผลตทกครงทมนโยบายจ าน าขาว จนปจจบนมก าลงการสปละเกอบ 100 ลานตน ขณะทผลผลตขาวเปลอกมเพยง 34-37 ลานตน

• โรงสมพฤตกรรมขยายก าลงการสในยครฐบาลทกษน และรฐบาลยงลกษณ • การเลกโครงการจ าน าอาจมผลใหโรงสจ านวนมากลมละลาย


39

• โรงสทราบเรองใบประทวนลาชามากทสด รองลงมาคอ การสงขาวเสอมเขาโกดงและแอบน าขาวไปขายกอน

• โรงสทงในและนอกโครงการทราบเรองการทจรตใกลเคยงกน

3.5 โรงสสวนใหญทราบวามการรบรการทจรตของโรงสในโครงการจ าน าขาว

85

10

62

72

67

59

59

59

38

82

24

56

68

65

53

68

68

47

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

ใบประทวนลาชา

ใบประทวนปลอม

ลกลอบขาวจากตางประเทศ

โรงสน าขาวไปขายกอน

จายเงนขอขยายจดรบซอ

ลาชาในการอนมตแปรสภาพขาว

ลาชาขออนมตขาวเขาโกดง

ขาวเกา/ขาวเสอมเขาโกดง

โรงสสงขาวคณภาพต า

การรบร(ทราบ)ทจรตของโรงส

โรงสนอกโครงการ

โรงสในโครงการ


3.5.1 โรงสทราบวามการทจรตเรองซอ/สวมสทธ และเซอรเวยเยอรเพยงใด


64

82

65

82

0

20

40

60

80

100

จดทะเบยนเกน ซอสทธ/สวมสทธ

การรบรทจรตของโรงสทเกยวกบชาวนา



87

31

82

29

0

20

40

60

80

100

การรบรทจรตของโรงสทเกยวกบเซอรเวยเยอร



• โรงสสวนใหญทราบวามการทจรตเรองซอสทธ/สวมสทธชาวนา (82%) • โรงสจ านวนมากทราบเรองทเซอรเวยเยอร/เจาหนาทรฐรบเงน “พเศษ” (87%) • โรงสทงในและนอกโครงการมการรบรเรองทจรตแตละเรองไปในทศทางเดยวกน

การรมควนต ากวา มาตรฐาน

เซอรเวยเยอร/เจาหนาทรฐเรยก

“เงนพเศษ” 40

3.5.2 โรงสรบรการทจรตของโกดงและเจาหนาทรฐเพยงใด


• ในระดบโกดง โรงสทราบเรองการรอควนาน มากทสด • ในระดบรฐบาล โรงสนอกโครงการใหความเหนวามการทจรตมากกวาโรงสในโครงการ

โดยเฉพาะเรองเสนสายในการซอขาวราคาถก และหาซอขาวคณภาพยากขน

87

79

44

26

71

74

56

35

0 20 40 60 80 100

สงขาวเขาโกดงรอควนานมาก

โกดงเรยก “คาเหยยบแผนดน”

มขาวหายหรอสตอกลม

เผาโกดงกลางเพอท าลายหลกฐาน

การรบรทจรตของโรงสทเกยวกบโกดง

โรงสนอกโครงการ โรงสในโครงการ

51

59

67

51

46

68

82

79

59

44

0 20 40 60 80 100

การซอขาวรฐบาลตองผานนายหนา

พอมเสนสายซอขาวในราคาถก

พอคาเรมหาซอขาวทมคณภาพยาก

การขายขาวแบบรฐตอรฐมความ…

ทจรตขายขาวถงธงฟาขาวถงรานถกใจ

การรบรทจรตของโรงสในระดบรฐบาล

โรงสนอกโครงการ โรงสในโครงการ

41

42

• โรงสทงในและนอกโครงการเหนวามการทจรตในโครงการจ านวนมาก

• โกดงในโครงการเหนวามระดบการทจรตคอนขางมาก

3.6 โรงสทงในและนอกโครงการเหนวาการจ าน าขาวมการทจรตระดบสง (4.1-4.2 จาก 5) สงกวาเจาของโกดง (3.7)

4.1 4.2

3.7

0

1

2

3

4

5

โรงสในโครงการ โรงสนอกโครงการ โกดงในโครงการ

คะแนน

คะแนนระดบการทจรต


43

• โครงการรบจ าน ามผลตอราคาตลาดในแตละชวงเวลาไมเหมอนกน จงแบงการค านวนออกเปน 2 ชวง • ชวงแรก รฐบาลยงมนโยบายจ ากดปรมาณสงออกเพอยกระดบราคาสงออก แตขณะเดยวกนรฐบาลไมตองการใหราคาขาวสาร

ในตลาดคาปลกในประเทศแพงขน • ชวงหลงยบสภารฐบาลตองเรงระบายขาวสตลาด เพอน าเงนมาช าระคาขาวใหชาวนา ท าใหราคาสงออกขาวขาวของไทยต ากวา

ราคาขาวขาวเวยดนาม

4. วเคราะหและประมาณการตนทนสวสดการ-มลคาทจรตระบายขาว

300

500

700

ม.ค. ม.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย. ม.ค. ม.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย. ม.ค. ม.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย. ม.ค. ม.ค.

2554 2555 2556 2557

เหรย

ญสห

รฐฯ/

ตน

ราคาขาวขาว 5% สงออกไทยเวยดนาม อนเดย

ไทย

เวยดนาม

อนเดย

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค.

2553 2554 2555

ก) ราคาขาวเปลอกเจา(ความชน 15%)

สมาคมโรงส ราคาจ าน า

18.50

20.50

22.50

24.50

26.50

28.50

ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค.

2553 2554 2555

ข) ราคาขาวสารขายปลกเฉลยทวประเทศ

ราคาขาวสารปลก บาท/กก.

ทมา: USDA, กรมการคาภายใน, ส านกดชนเศรษฐกจการคา.

• ในชวงทรฐบาลโกงราคาสงออก ชองวางระหวางราคาสงออกกบราคาขายสง แคบลง เพราะพอคาหาซอขาวจากตลาดยากสวนราคาขายปลกกลบทรงตวในระดบต า

44

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

20,000

ม.ค.

-53

พ.ค.

-53

ก.ย.-5

3

ม.ค.

-54

พ.ค.

-54

ก.ย.-5

4

ม.ค.

-55

พ.ค.

-55

ก.ย.-5

5

ม.ค.

-56

พ.ค.

-56

ก.ย.-5

6

ม.ค.

-57

พ.ค.

-57

บาทต

อตน

ราคาสงออก ราคาขายสง และราคาขายปลกขาวขาว 5%

ราคาสงออก ราคาขายสง ราคาขายปลก

4. วเคราะหและประมาณการตนทนสวสดการ-มลคาทจรตระบายขาว

4.1 แบบจ าลองกรณตลาดสงออกมราคาสงกวาตลาดในประเทศ • ชวงแรก รฐบาลยงมนโยบายยกระดบราคาสงออก(จ ากดปรมาณขาวสารในตลาด) แตขณะเดยวกน

รฐบาลไมตองการใหราคาขาวสารในตลาดคาปลกในประเทศแพงขน ท าใหตลาดขาวม 2 ราคา

45

Q0*

P0X=P0

d=P0* A

Q1X

P1X F

G

ST

Dd DF

I P0F

DT

Q1T

P1S B

C

Q0X

E

D’F

S’T

H P0S

Q0d

R

0

46

A คอ จดดลยภาพเดมกอนการแทรกแซงราคา B คอ หลงจากรฐบาลรบซอขาวในราคาสง P1

S เกษตรกรจ านวนมาจะผลตขาวเพม ABC คอ มลคาความสญเสยจากการผลตขาวเกนความตองการบรโภค

แบบจ าลองตลาด 2 ราคา (1)

Q0*

P0X=P0

d=P0* A

ST

Dd DF

I P0F

DT

Q1T

P1S B

C

0

47

ระยะตอมาประเทศคแขงไดลดราคาขาว ท าใหความตองการขาวไทยของตางประเทศลดลง D’F

Q0*

P0X=P0

d=P0* A

ST

Dd DF

I P0F

DT

Q1T

P1S B

C

D’F

0


48

รฐบาลมนโยบายอยางไมเปนทางการในการรกษาเสถยรภาพราคาขาวสารในประเทศ ท าใหปรมาณและราคาขาวสารทบรโภคในประเทศไมเปลยนแปลง

S’T คอ อปทานขาวทเหลอส าหรบการสงออก

Q0*

P0X=P0

d=P0* A

ST

Dd DF

I P0F

DT

Q1T

P1S B

C

Q0X

E

D’F

S’T

H P0S

Q0d

R

0


49

รฐบาลมนโยบายสงออกขาวราคาสง P1X ท าใหสงออกขาวไดเพยง Q1

X

Q0*

P0X=P0

d=P0* A

Q1X

P1X F

G

ST

Dd DF

I P0F

DT

Q1T

P1S B

C

D’F

0

S’T

H P0S

Q0X

E


50

Q0XQ1

X คอ ปรมาณการสงออกทลดลงจากการแทรกแซงราคาสงออกของรฐบาล

EFG คอ มลคาความสญเสยทเกดจากการแทรกแซงราคาสงออก

Q0*

P0X=P0

d=P0* A

Q1X

P1X F

G

ST

Dd DF

I P0F

DT

Q1T

P1S B

C

Q0X

E

D’F

S’T

H P0S

Q0d

R

0


4.2 แบบจ าลองตลาดมราคาเดยว : ราคาสงออกเทากบราคาในประเทศ

• ชวงหลงยบสภารฐบาลตองเรงระบายขาวสตลาด เพอน าเงนมาช าระคาขาวใหชาวนา ท าใหราคาสงออกขาวขาวของไทยต ากวาราคาขาวขาวเวยดนาม

• ตลาดขาวจงมราคาเดยว

Dd

S

DT

Q0* Q1TQ2

XQ2dQ1

d

P0X=P0

d=P0*P2

X

P1S

0

Z

H

Y

A

B

C

S+FS

B’

A’

Q0d

P3C

51

4.3 ขอสมมตในการค านวณ

ประเภท หนวย ระยะท 1

ต.ค.54-ต.ค.56 ระยะท 2

พ.ย.56-เม.ย.57 รวม

ต.ค.54-เม.ย.57

สมมตฐาน ความยดหยนอปทานตอราคา ƐS 0.086 0.086 0.086 ความยดหยนอปสงครวมตอราคา Ɛd -1.517 -1.517 -1.517 ความยดหยนอปสงคภายในประเทศตอราคา ƐDd -0.392 -0.392 -0.392 ความยดหยนอปสงคตางประเทศตอราคา ƐFd -1.125 -1.125 -1.125 ราคา ราคาขาวสารขายสงทดลยภาพทไมมการแทรกแซง Po

* บาท/ตน 15,989.41 15,989.41 15,989.41 ตนทนขาวสารในโครงการจ าน าเฉลย PS บาท/ตน 24,221.54 25,497.79 24,445.39 ราคาขายสงเฉลย P0

d บาท/ตน 17,809.55 15,190.45 17,302.63 ราคาสงออกเฉลย PX บาท/ตน 21,009.55 17,569.84 20,223.67 ราคาระบายขาวรฐบาล PC บาท/ตน 11,521.21 7,137.93 10,548.75 ราคาขายสงสทธทรฐบาลควรจะขายได P0

d-คาใชจาย บาท/ตน 16,757.41 14,119.15 16,246.78

0

10,000

20,000

30,000

ระยะท1 ระยะท2 ตลอดชวง

บาทต

อตน

ตนทนขาวสารในโครงการจ าน าเฉลย

ราคาสงออกเฉลย

ราคาขายสงเฉลย

ราคาขายสงสทธทรฐบาลควรจะขายได

ราคาขาวสารขายสงทดลยภาพทไมมการแทรกแซง

ราคาระบายขาวรฐบาล

52

ประเภท หนวย ระยะท 1

ต.ค.54-ต.ค.56 ระยะท 2

พ.ย.56-เม.ย.57 รวม

ต.ค.54-เม.ย.57 การค านวณ คาใชจายซอและแปรสภาพขาวรบจ าน า FC ลานบาท -747,736.81 -173,650.22 -921,387.03 การเปลยนแปลงสวนเกนผผลต ΔPS ลานบาท 416,704.48 143,861.92 560,566.40 การเปลยนแปลงสวนเกนผบรโภค ΔCS ลานบาท 0 12,088.27 12,088.27 การเปลยนแปลงการสงออก ΔX ลานบาท -115,542.56 -7,922.26 -123,464.82 ความสญเสยทางเศรษฐกจ – จากการผลตมากเกนไป DWLP ลานบาท -9,254.81 -2,548.27 -11,803.08 ความสญเสยทางเศรษฐกจ – จากการจ ากดการคา* DWLX ลานบาท -67,059.81 -67,059.81 คาเสอมราคาขาวในสตอก ΔS ลานบาท -10,870.40 -6,775.69 -17,646.09 ตนทนสวสดการสทธ WC ลานบาท -160,368.43 37,745.91 -122,622.52 ขาดทน ขาดทนรวม ลานบาท -534,317.05 -126,896.09 -661,213.14 - อดหนนผผลต ลานบาท -238,073.20 -58,476.54 -296,551.22 - อดหนนผบรโภค ลานบาท -110,557.51 -36,426.59 -145,958.65 - ขายใหพรรคพวกในราคาถก ลานบาท -60,007.93 -33,910.02 -93,911.30

คาใชจายซอและแปรสภาพขาวและ

ด าเนนงาน -57%

การเปลยนแปลงการสงออก -9%

การเปลยนแปลงสวนเกนผบรโภค

1%

การเปลยนแปลงสวนเกนผผลต

35%

ตนทนสวสดการ -1.23 แสนลานบาท

53

• โครงการมตนทนสงคมสงกวาประโยชน 1.23 แสนลานบาท

• ขาดทน 6.6 แสนลานบาท

• ทจรตระบายขาว 0.94 แสนลานบาท

4.4 ผลการค านวณ : ตนทนสวสดการและภาระขาดทน

54

อดหนนผผลต -45%

อดหนนผบรโภค -22%

ขายใหพรรคพวกในราคาถก

-14%

ขาดทนจากการด าเนนงาน

-19%

ขาดทน 6.6 แสนลาน • ตนตอของการขาดทนจ านวนมหาศาลเกดจาก การรบจ าน าในราคาสง แตขายขาวในราคาต า และการทจรตโดยขายขาวในราคาต ากวาราคาตลาดมาก

4.4 ผลการค านวณ : ตนทนสวสดการและภาระขาดทน

4.5 ขาดทนมหาศาล 6.61 แสนลานบาท ถาตราคาขาว ณ กนยายน 2557

6.61 7.69 9.55

0

20

ผลขาดทนโครงการจ าน าขาว 5 รอบ (แสนลานบาท)

ณ เม.ย. 57 ขายขาวหมดใน 5 ป ขายขาวหมดใน 10 ป

เงนสด 99%

ไมเปนเงนสด 1%

คาใชจาย 9.9 แสนลานบาท (เม.ย. 57)

เงนกซอขาว 88%

คาด าเนนงาน 2%

คาเชาคาจาง 6%

คาดอกเบย 4%

คาใชจายเงนสด 9.7 แสนลานบาท (เม.ย. 57)

55

• แตถาใชเวลาขายขาว 10 ป ขาดทนจะพงสงถง 9.6 แสนลานบาท

5.ศกษาพฤตกรรมการทจรตระบายขาวในโครงการ รบจ าน าขาวรปแบบตางๆ

5.1 นายหนาอทธพลในโครงการขอซอขาวในโครงการจ าน าจากโกดงกลางผานนายหนา

56

นายหนาG - G

ผสงออกขาวผคาขาวในประเทศ

กรมการคาตางประเทศ

โกดงกลาง

ผมอ านาจสงระบาย

(2.3) หลงอภปรายไมไววางใจ(พ.ย. 55) ผซอจายเชคใหคต.

(2.1) กอนอภปรายไมไววางใจ(พ.ย. 55) ผซอจายเชคใหนายหนาแลวตวแทนนายหนาจายเชคใหคต.

(1) นายหนาตดตอขายขาว หรอผซอตดตอขอซอขาวกบนายหนา

(3.1) ผซอรบขาวสารนอยกวาทจายเชค

(3.2) นายหนาแบงขาวสารบางสวนมาขายในตลาด หรอใชเวยนเทยนคนใหโกดงกลางส าหรบ 2 กรณแรก

(2.2) ตวแทนนายหนาจายเชคใหคต.

5.2 กระบวนการลกลอบขายขาวเปลอกจากโรงสในโครงการสงใหผสงออกขาวนง

57

5.ศกษาพฤตกรรมการทจรตในโครงการรบจ าน าขาว (2)

นายหนาผสงออกขาวนง

กรมการคาตางประเทศ

โรงสในเครอขาย

โกดงกลาง

ผมอ านาจสงระบาย

(1) นายหนาตดตอขายขาว หรอผซอตดตอขอซอขาว

(3) รบขาวเปลอกนอยกวาทจายเชค

(4) คนขาวสาร/ตกแตงบญชสงมอบ-ระบายขาวสาร

ซอขาวเปลอกนอกโครงการ ขาวสารเกา และ เวยนเทยนขาว G – G บางสวน หรอตกแตงบญชในโกดงกลาง

การซอขายขาวเปลอก การหาขาวมาคนโกดง

(2.2) หลงอภปรายไมไววางใจ(พ.ย. 55) ผซอจายเชคใหคต.

(2.1) กอนอภปรายไมไววางใจ(พ.ย. 55) ผซอจายเชคใหนายหนา

• ปญหาขาวหายจากโกดงเกยวของกบการสงออกขาวนง • วนท 10 ตลาคม 2556 รายงานของคณะอนกรรมการปดบญชฯ ณ วนท 31

พฤษภาคม 2556 ระบวากระทรวงพาณชยขอปรบเพมจ านวนขาวคงคลง เมอวนท 31 มกราคม 2556 โดยแจงเพมขนอก 2.98 ลานตน

• ขาวหายไปไหน ? • แอบน าขาวจากโครงการรบจ าน าไปหมนขายในตลาดกอน หลกฐานคอการสงออกขาวนง

0

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

ม.ค.

เม.ย.

ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย.

ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย.

ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย.

ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย.

ก.ค.

ต.ค.

ม.ค.

เม.ย.

2552 2553 2554 2555 2556 2557

ปรมาณการสงออกขาวนง

4.76 ลานตน

58


• หลงขาวขาวหาย รฐบาลสงใหตรวจสตอค จงมการท าบญชขาวคงคลงใหม

• ความผดปรกตของการรายงาน: ขอมลสตอกขาวของอคส.และอ.ต.ก.มมากกวาปรมาณรบจ าน า!

0

2

4

6

8

10

12

ลานต

นขาว

สาร

นาป 2555/56 รอบ 1

ขาวคงคลง ขายสะสม ปรมาณขาวเขาโครงการ

0

2

4

6

8

10

12

ก.ย.

-55

พ.ย.

-55

ม.ค.

-56

ม.ค.

-56

พ.ค.

-56

ก.ค.

-56

ก.ย.

-56

ลานต

นขาว

สาร

นาป 2555/56 รอบ 1

ปรมาณขาวเขาโครงการ ปรมาณขาวคงคลง+ขายสะสม

สงมอบมากกวาการจ าน า ?

มขาวในสตอคเกนทรบจ าน า แมจะขายขาวไปแลว

ปญหาขาวหาย

หมายเหต: คณะอนกรรมการปดบญชฯ รายงานขาวคงคลงจ านวน 1.368 ลานตน ณ 31 พค. 2556 ทมา: (1) อคส.และอตก. รายงานขาวคงเหลอรายเดอน (2) คณะอนกรรมการปดบญชฯ

59


0.732.10

3.091.57 0.96

0.03 0.29

ต.ค.

-55

พ.ย.-

55

ธ.ค.-5

5

ม.ค.

-56

ก.พ.-5

6

ม.ค.

-56

เม.ย.

-56

ปรมาณจ าน า ป 2555/56 รอบ 1(8.77 ลานตนขาวสาร ณ เม.ย. 56)

1.13 1.51

0.301.25

0.23 0.28

ปรมาณจ าน า ป 2555/56 รอบ 2(4.7 ลานตนขาวสาร)

0.3 1.6 2.7 3.9 4.7 4.9 5.2 5.2 5.2 5.28.8

3.04 3.63 4.03

ธ.ค.-5

5

ม.ค.

-56

ก.พ.-5

6

ม.ค.

-56

เม.ย.

-56

พ.ค.

-56

ม.ย.-

56

ก.ค.-5

6

ส.ค.-5

6

ก.ย.-5

6

จ าน า

รอบ

1

สตอกขาวโกดงกลาง ป 2555/56 รอบ 1

ไมรายงานสตอกขาวรน 2

ป2555/56(ม.ค. 57)

ตลาด

ปรมาณจ าน าสน ม.ย. 56 2.94 ลานตน

ปรมาณแจงเพม 2.96 = X+ลม

สตอกเพมอยางรวดเรว 3 ลานตน

ตน ม.ย. 56คณะอนฯตรวจพบ

ขาวหาย 2.96 ลานตน จากสตอก ม.ค. 56

แจงขอเพมปรมาณ 2.96 ลานตน

รฐบาลสงตรวจสตอก 27 ม.ย. 56

• เอาขาวทไหนมาคน (ท ารายงาน)? การ “ยม” ขาวบางสวนจากโครงการรบจ าน าครงท 4 มาคนสตอคโครงการท 3 เพราะไมรายงานสตอกขาวสารครงท 4

60


• หลกฐานทแสดงวาการขายขาวแบบรฐตอรฐไมมจรง

2010 2011(2) 2012(3) 2013 (Jan-Dec) (Jan-Aug) (Jan-Dec) (Jan-Dec) (Jan-Mar) G-to-G สมาคมผสงออกขาวไทย 0 267.87(4) 267.84 0 0 กรมศลกากร 9.79 n.a 29.85(5) 0.21(6) 0 ปรมาณสงออกไป 6 ประเทศ(7) สมาคมผสงออกขาวไทย 1,840.53 2,212.66 2,703.70 886.76(8) 138.82 กรมศลกากร 1,841.84 2,219.92 2,745.03 882.64(8) 758.21 หมายเหต : 1) 6 ประเทศทมการเซนสญญาเอนโอยกบประเทศไทย คอ บงกลาเทศ จน ไอเวอรรโคสต กน อนโดนเซย และฟลปปนส

2) รฐบาลยงลกษณเขามามอ านาจตงแตวนท 23 สงหาคม 2554 โครงการจ าน าขาวเรมขนในวนท 7 ตลาคม 2554 ไมมการรายงานของการคาขาวแบบจทจในรอบครงหลงของป 2554 บทเวบไซตของสมาคมผสงออกขาวไทย (ขอมลสภาหอการคา) 3) เดอนธนวาคม 2554 กรมการคาตางประเทศไดแจงกบทางกระทรวงพาณชยวากรมจะขอเปนผถอสทธอนญาตการสงขาวออกนอกประเทศอกครง กรมการคาตางประเทศไดเรมเปนผใหสทธอนญาตสงออกขาว ตงแตวนท 1 พฤษาคม 2555 4) การคาแบบจทจกบประเทศบงกลาเทศ (220 พนตน) และอนโดนเซย (50 พนตน) 5) การคาแบบจทจกบประเทศจน (0.107 พนตน) ปากสถาน (20 พนตน) และเฮต (9.74 พนตน) 6) การคาแบบจทจกบประเทศจนมขาวหอมมะลจ านวน 169.5 ตน และขาวหอมปทมธานจ านวน 42.96 ตน 7) ปรมาณสงออกทงหมดโดยเอกชนและรฐบาล 8) ขาวสงออกไปอนโดนเซย 0.338 ลานตน เปนจทจ 0.28 ลานตน โดยจดสงโดยบรษทสยามอนดกาในเดอนมกราคาถงเดอนกมภาพนธเอมโอยระหวางไทยกบอนโดนเซยไดมการเซนสญญากนตงแตสมยรฐบาลอภสทธในป 2554 9) ขาวสงออกไปไอเวอรรโคสต 0.657 ลานตน ทงนมจ านวน 0.24 ลานตน ทกระทรวงพาณชยไดยนยน (ไทยรฐออนไลน 15 ตลาคม 2555) สวนตางจงเปนการสงขาวออกโดยผสงออกเอกชน

ทมา : (1) สมาคมผสงออกขาวไทย (2) กรมศลกากร 61


• การใชมาตรการขาวถงชวยเหลอคาครองชพเปนเครองมอทจรตในการระบายขาว • คณะกรรมาธการการเกษตรและสหกรณ วฒสภา พบการทจรตในการระบายขาวถง

62


มลคาความเสยหายขนสงจากการทจรตในการระบายขาว

รปแบบการทจรต มลคาทจรต (ลานบาท) 1. ขาวรฐตอรฐ 7.8 ลานตน 45,094.62

มลคาทจรตจาก การขายราคาถก

75,148.63 ลานบาท

มลคาทจรตจาก แบบจ าลอง

93,911.30 ลานบาท

2. เลอกขายขาวใหพอคาพรรคพวก (70% ของปรมาณ 5.3 ลานตน) 21,512.57 3. ขาวถง 2.4 ลานตน คาดวาจะมขาวเขาตลาดจรงเพยง 1.86 แสนตน 8,541.44

- ขาวไมเขารานถกใจ (อคส.ใหขาววาเบกจรง 1.1 ลานตน) 6,701.59 - คาปรบปรงคณภาพและคาขนสงขาวถงละ 22.59-26 บาท 1,839.85

4. ขาวหาย 34,430.61 การทจรตจากขาวหาย และการสบเปลยนขาว 34,430.61 ลานบาท

- กรณไมคนขาว 1.2 แสนตน 1,949.61 - กรณหาขาวคณภาพต ามาคน 5.9 ลานตน (40%) 32,481.00

มลคาทจรตรวม 109,579.24

ขาวรฐตอรฐ 7.8 ลานตน 41%

เลอกขายขาวใหพอคาพรรคพวก 3.7 ลานตน

20% ขาวถง 2.4 ลานตน

8%

ขาวหาย+สบเปลยนขาว 5.9 ลานตน

31%

ความเสยหายจากการทจรต 1.09 แสนลานบาท

63

6. ขอเสนอแนะจากงานวจย 1. ขอเสนอแนะส าคญทสด คอ ประชาชนตองรวมมอกนตอตานมใหมการน านโยบาย

รบจ าน าขาวมาด าเนนการโดยเดดขาด

2. การแกไขรฐธรรมนญ กฎหมายเลอกตง และกฎหมายงบประมาณรายจายส าหรบโครงการแทรกแซงตลาดขาว (และโครงการประชานยมทวไป) • วตถประสงคของขอเสนอแนะ คอ การสรางกตกาควบคมรฐบาลทมาจากการเลอกตงใหมความ

รบผดชอบ มาตรการทเสนอ คอ • กฎหมายเลอกตงควรก าหนดใหพรรคการเมองทใชนโยบายแทรกแซงตลาดและประชานยมหาเสยงตองให

ความชดเจนของนโยบาย เชน ประชาชนจะไดอะไร และมตนทนในการด าเนนโครงการเทาไร • เมอไดเปนรฐบาล จะตองแถลงนโยบายใหรฐสภาทราบตามทหาเสยงไว โดยเฉพาะทมาของเงนคาใชจายจะ

มาจากไหน และจะหารายไดชดเชยอยางไร • รฐบาลตองเสนอพระราชบญญตงบประมาณส าหรบนโยบายประชานยมทหาสยงไวตอรฐสภาทกป ทงน

เพอใหการใชจายเงนในโครงการแทรกแซงตลาดและประชานยมของรฐบาลตองผานกรอบของงบประมาณทชดเจน

• คสช. ควรท าตวอยาง สงโครงการแทรกแซงตลาดเกษตรทใชเงนนอกงบประมาณขอความเหนชอบจากสนช.

64

6. ขอเสนอแนะจากงานวจย 3. การจดท าบญชรวมของโครงการประชานยมทกโครงการเมอสน

ปงบประมาณ ทงนเพอใหรฐบาลและรฐสภารบทราบคาใชจายทงหมด รายรบ ผลก าไรขาดทน ตลอดจนสมฤทธผลของการด าเนนนโยบาย

4. การเปดเผยขอมลโครงการประชานยมโดยการแกไข พ.ร.บ. ขอมลขาวสาร เพมมาตราทก าหนดใหรฐบาลตองเปดเผยขอมลตางๆ ทเกดจากการด าเนนนโยบายประชานยม และการแทรกแซงตลาด เชน คาใชจาย รายรบ ผลก าไรขาดทน และรายละเอยดของการด าเนนการเพอใหประชาชนเขาถงขอมลงายขนและสามารถตรวจสอบได

5. การจ ากดบทบาทรฐในการแทรกแซงตลาด รฐตองตราพระราชบญญตจ ากดขอบเขตการแทรกแซงตลาด และการประกอบธรกจทแขงขนกบเอกชน เพอมใหนโยบายของรฐบาลท าลายการแขงขนในตลาด

65

6. ขอเสนอแนะจากงานวจย 6. การจดท ารายงานอสระเรองผลกระทบและบทเรยนจากโครงการรบจ าน าขาว

เพอน าเสนอตนทนการศกษา ภาวะขาดทน ผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคม • ทงนเพอสรปเปนบทเรยนส าหรบประชาชน • สบสวนหาผกระทบผดทยงไมถก ปปช. กลาวหา

7. การแปลงภาระขาดทนใหเปนหนการคลง หลงจากการตรวจสอบสตอคและจดท าบญชรวมเสรจสน รฐบาลควรออกพนธบตรเพอหาเงนช าระหน และจดท าแผนการช าระทงเงนตนและดอกเบย รวมทงก าหนดระยะเวลาการช าระหนใหชดเจน เพอสรางความมนใจใหนกลงทน

8. ก าหนดแนวทางระบายขาวในสตอคใหชดเจน เชน การขจดขาวเสอมสภาพ และการบรจาคขาวในคลง 30-50% ให World Food Program เพอมใหสตอคขาวมผลกดดนราคาขาวเหมอนขณะน • ขาวเสอมสภาพเปน sunk cost….ทงดกวา....ท าเอธานอลขาดทนเพมอก • WFP แจกขาวใหคนจนในหลายประเทศทไมมเงนซอขาวจากไทย

66

7. ขอเสนอแนะจากงานวจยอน 1. ในกรณทมความจ าเปนทางการเมอง ผวจยเสนอใหมการตราพระราชบญญตการประกน

ราคาพชผลเกษตร โดยพยายามจ ากดวงเงนการชวยเหลอ เพอบรรเทาความเสยงทราคาพชผลตกต า โดยอดชองโหวของนโยบายประกนรายไดเกษตรกรในยครฐบาลอภสทธ (แตผวจยไมเหนดวยกบแนวคดน)

2. นโยบายชดเชยความเสยหายของพชผลทเกดจากภยธรรมชาตรฐควรเรงปรบปรงระบบขอมล และวธการบรหารการจายเงนชดเชยดงตอไปน • รฐบาลควรลงทน เรองภาพถายดาวเทยมในพนทปลกขาว และพฒนาขดความสามารถของ

กระทรวงเกษตรฯ ในการประมาณการผลผลตขาวไดแมนย าขน • การวเคราะหขอมลจากภาพถายดาวเทยมเปนรายต าบลหรอรายหมบาน • รฐบาลก าหนดอตราการชดเชยใหนอยกวาทเกษตรกรเสยหายจรง • จายเงนชดเชยผานองคกรบรหารต าบล เพราะอบต.มขอมลการเพาะปลกของแตละครวเรอน

ดกวา และตนทนการบรหารจดการของอบต.ต ากวารฐบาลกลาง

3. เพมผลตภาพแรงงาน (labor productivity) เพราะภาคเกษตรไทยมทดนคอนขางมาก แตขาดแคลนแรงงาน โดยการ การลดตนทนการผลต และเพมผลตภาพการผลต

67

ขอบคณครบ

68

Documents

การคอร์รัปชั่นกรณีการศึกษา ...tdri.or.th/wp-content/uploads/2014/11/coruption_rice.pdf · 2014-11-11 · ข้าว หรือท