&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

ปรชญาปารมตาหฤทยสตร

ฉบบแสงธรรมแหงผโถวซาน

อรรถกถาธรรม โดย อรยะ สพรรณเภษช

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

Homage to the Perfection of Wisdom, the Lovely, the

Holy!

ขอสกการะบชาแดปรชญาปารมตา ทเรองรองและศกดสทธ

Avalokita, The Holy Lord and Bodhisattva, was

moving in the deep course of the Wisdom which has

gone beyond. He looked down from on high, He

beheld but five heaps, and he saw that in their own-

being they were empty.

1

พระอวโลกเตศวรมหาโพธสตวกวนอม ผทอยดวยวถแหง

ปรชญาปารมตาอนลกซง ทน าพาไปสความหลดพน จากสภาวะ

ดงกลาว พระองคเหนขนธทงหาและตวของพระองคเองคอความวาง

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

2

อธบายจากพระสตรน

มอย ๒ ค าทควรท าความเขาใจใหชดเจนและลกซงเพอทจะเขาใจในพระสตรน คอ ขนธ ๕ และ ความวาง ค าแรก คอ ขนธ ๕ มนษยคนหนงประกอบขนดวย กาย กบใจ แบงออกเปนขนธได ๕ ขนธ (ขนธแปลวากอง)สวนทเปนกายเรยกวา รป และสวนทเปนใจ เรยกวา นาม แบงออกไดเปน ๔ ดาน ไดแก เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ รป คอ สงตางๆ ทงมวลทเปนรปราง เปนการรวมกนของธาต๔ ทประชมกนขนเปนกาย(ธาต ๔ คอ ดน-ความเขมแขงกนเนอท น า-ความเกาะเกยวยดตดกนอย ไฟ-ความรอน ลม-ความเอบอาบแผซาน) เวทนา คอ ความรสกในอารมณ ประกอบดวย สขเวทนา ไดแกความสบายกายสบายใจ ทกขเวทนา ไดแก ความไมสบายกายสบายใจ และอทกขมสขเวทนา ไดแก ความรสกเฉยๆ ไมรสกสข ไมรสกทกข

สญญา คอ ความจ าไดหมายร ไดแก ความจดจ า ในรป เสยง กลน รส กายสมผส และความรสกสมผสทางใจ รวมภาพสงทงหมดทจ าไดหมายรในอดต

3

สงขาร คอ อารมณตางๆ ทเกดกบใจเพราะเราคดปรงแตง ~ เสรม

ตอ หรอ ตดตอนเอาเอง ดวยความนกคดของเราเอง รวมภาพสงท

นกคดปรงแตงไวในอนาคต

อารมณทใจเราปรงแตงทางบวก สวนดหรอคดด มอารมณคดกศล

อารมณทใจเราปรงแตงทางลบ สวนชวหรอคดชว มอารมณคด

อกศล

อารมณทใจเราไรการปรงแตง สวนทไมคดดคดชว อารมณคดสญ

หรออารมณคดวาง คดไมกศลไมอกศล

วญญาณ คอ ความรในอารมณ เปนเพยงแคสกแตวาร ความรสกนจะเกดขนได เมออายตนะภายในและอายตนะภายนอกมากระทบกนเขา (อายตนะภายใน ไดแก ตา ห จมก ลน กาย ใจ และ อายตนะภายนอก ไดแก รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ<สงทสมผสกาย>ธรรมารมณ<สงทใจคดใจสมผส อารมณทใจร>) ประกอบดวย

จกขวญญาณ สกแตไดเหน ฆานะวญญาณ สกแตไดกลน โสตะวญญาณ สกแตไดยน ชวหาวญญาณ สกแตรรส กายะวญญาณ สกแตรสมผสกาย มโนวญญาณ สกแตรสมผสใจ เปนเพยงสมผสรเฉย ๆ แตหาไดประเมนไม หาไดตคาหรอราคาไม

4

อกค าหนงค าวา ความวาง กคอสงทเรยกวา “สญญตา” ค าวา วาง มการใชในหลายทศทางหลายความหมาย ละเอยด ศลานอย ไดยกตวอยางความวางแบบตางๆ ไวดงน

- วางเพราะไมม

- วางเพราะมอยชวคราว

- วางแบบอวกาศ

- วางเพราะตองแปรเปลยนไปตลอดเวลา

- วางเพราะตองประกอบขนมาจากสงอนๆ

- วางเพราะเราไมไปยดมนถอมน

ดงนนเราสามารถสรปความวาง หรอ “สญญตา”ตาม

ความหมายของพระสตรน คอมใชวาไมมตวตนใหเหนหรอเปนศนย

เลยหรอไมมอยเลย ตามวสยของโลก (โลกยวสย)

จรงๆ แลวมนมอย แตเราท าใจไดวามนไมมอย คอไมเอาใจไปยดวา

ม คอท าใจใหวาง เพราะถาไปยดวามกเกดชอบ ชง หวงแหนขน

5

ค าวา “ใจทมความวาง” มใชใจทขาดสตไมรดรชว ซงเปนใจเหมอน

ใจคนธรรมดาๆ แตเปนใจทไมยดถอเอาทกสงภายนอกกายมาเปน

อารมณ มายดมนถอมน เพราะการไปยดมนถอมน น าไปสการปรง

แตงของจตใจ เกดการปรงแตงทเปนบวกเปนลบ การปรงแตงทเปน

กศลอกศล ท าใหใจของเราเปนทกข

เปนลกษณะท ทานพทธทาสพทธบณฑตกลาววา

“ใจวาง” หรอ “จตวาง” นนเอง คอเปนใจทวางเหนอะไรๆ ทก

อยางแมวาจะมอยใหเหนดวยตา แตใจกไมเหนไมยอมรบเอาเขามาส

ใจใหเปนทกขนนเอง

เมอสามารถมองเหนวาขนธ ๕ เปนความวางแลว จกชวยใหหลดพน

จากความทกขทงปวง

คอเมอเลงเหนอยางแจงชดแลววาทกสงทกอยางลวนไมเทยง

ไมคงทน (อนจจง) ลวนเปนความวาง หรอ เปนสญญตา แลว แมจะ

มอะไรบงเกดขนกไมเกดความทกขความเดอดรอนใดๆ กบใจของผร

อกตอไป คอเปนการรเทาทนตามสภาพความเปนจรง ดงนนจงเปน

ผปราศจากความทกขทงปวงนนเอง

6

เพอการพจารณาพระสตรบทนไดลกซงเพมขนจงขอยกค าสอนส าคญทพระอสสชกลาวกบพระสารบตรไวดงน

“ ธรรมทงหลายเกดจากเหต พระตถาคตเจาแสดงเหตแหงธรรมนน และแสดงการดบไปแหงธรรมนน พระตคาคตเจา มปกตกลาวอยางน ”

ธรรมบทนซงแสดงถงการพจารณาในธรรมทงหลายทเกดจากเหต ทเรยกวาสงขตธรรม ซงพระองคไดพจารณาถงอนไดแกตวของพระองคและขนธ ๕ ทประกอบดวย รป เวทนา สญญา สงขาร และวญญาณ ลวนเปนสญญตาทงสน จะเกดไดดวยมเหต ถาไรเหตกดบไป หรอในปจจบนเหมอนยงเปนความวางหรอสญญตาอยดวยรอเหต เปนการพจารณาตนและขนธ ๕ วาเปนความวาง เนองจากธรรมทงหลายทเกดจากเหตน มการเปลยนแปลงไปตลอดเวลาจนหาตวตนทแทจรงมได เหนความไมยงยนทอาจด ารงอยไดเพยงล าพง ด ารงอยไดดวยการเกดและดบไปดวยเหตปจจยการเกดและเหตปจจยการดบ ท าใหรสกธรรมแหงเหตไรตวตนทใหยดมนถอมน พจารณาไดเปนดงความวางนนเอง

7

จากนเราจะท าการเชอมโยงปรชญาปารมตา-ปญญาพาใหถง

ฟากฝงโนน ของพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตว กบค าสอนของ

พระพทธเจาทเกยวของกบแมน าและการขามฝง โดยมค าสอนของ

พระพทธเจาในสองเรอง ดงน

เรองแรก เปนเหตการณตอนทพระพทธเจาทเสดจพทธ

ด าเนนสเมองกสนารา

เรองทสอง เปนเหตการณตอนทพระองคตรสกบพราหมณ

นามวาสงคาราวะเรองแมน าคงคาและการลางบาป

เรองแรก เปนเหตการณตอนทพระพทธเจาทเสดจพทธ

ด าเนนสเมองกสนารา พระบรมศาสดาเกดกระหายน ามาก จงเสดจ

เขาประทบยงรมไมรมทาง ตรสสงใหพระอานนทตกน าดมในแมน า

มาถวายบงเอญขณะนนแมน านนมกองเกวยนจ านวน 500 เลมเพง

แลนเดนทางขามฟากผานจากฝงนไปยงฝงโนนของแมน า ผลจาก

กองเกวยนขามฟาก ท าใหน าในแมน าขนจนไมอาจบรโภคได

8

พระอานนทเหนน าทตกมาจากแมน าขน จงกลบมา ทลอาราธนาใหเสดจตอไปจนถงแมน า กกธานท อนเปนแมน ากวางใหญทอยขางหนา ซงมน าใสเยนและจดสนท พระบรมศาสดาใหพระอานนทตกน ามาถวายอกครง คราวนน าในแมน าทขนกลบใสสะอาดปราศจากธลเปนอศจรรย ขอสงเกต ครงแรกน าทพระอานนตตกมาจากแมน า

เปนน าขน เพราะวาบงเอญขณะนนแมน ามกองเกวยนจ านวน 500

เลมเพงแลนเดนทางขามฟากผานจากฝงนไปยงฝงโนนของแมน า ผล

จากกองเกวยนขามฟาก ท าใหน าในแมน าขนจนไมอาจบรโภคได

และในจตใจของพระอานนทเหนวาน าทตกมานนขนไมควรบรโภค

ดวยเหตทมกองเกวยนเดนทางขามผานแมน า

9

พจารณาไดด งน การเดนทางขามฟากแมน าของกองเกวยน

เปรยบเสมอนขนธ ๕ หรอธรรม ทเดนทางผานตวของเราทเปรยบดง

แมน า จากฝงนจนถงฝงโนนขามฟากไป

ถากองเกวยนหรอสงทขามไปมใชความวาง และแมน าหรอ

ตวตนของเรามใชความวาง ตามทพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตว

ไดพจารณาพระองคไว สงทเกดขนคอความขนของน าในแมน า

เปรยบไดกบสภาพจตใจทขนมวเศราหมองจากการทมการปรงแตง

เกดขนในจตใจ

แตเมอพระพทธเจาไดใชใหพระอานนทตกน ามาถวายอกครง

คราวนน าในแมน าทขนกลบใสสะอาดปราศจากธลเปนอศจรรย

เนองจากคราวน

ไมมกองเกวยนจ านวน ๕๐๐ เลม ทเปรยบไดดง ขนธ ๕ หรอ

รป รส กลน เสยง สมผสกาย สมผสใจ เดนทางขามฟากผานจากฝง

นไปยงฝงโนนของแมน าอกสงทขามฟากฝงของแมน าเปนความวาง

10

ดงนนเมอสงทเปนความวางเคลอนผานแมน าทเปรยบดง

ตวตนของเรา ท าใหสภาพจตใจของเราทเปรยบไดกบน าในแมน านน

ปราศจากสภาพการปนเปอนดวยละอองดนไรการปรงแตงไปดวย

ผลท าใหน าในแมน าทตกมาถวายพระพทธเจาใสสะอาดสามารถ

บรโภคได

พจารณาไดดงน ถาไมมการเดนทางขามฟากแมน าของกอง

เกวยนเปรยบเสมอนขนธ๕หรอธรรม ทเดนทางผานตวของเราท

เปรยบดงแมน าจากฝงนจนถงฝงโนนขามฟากไป ถาสงทขามไปเปน

ความวาง ตวตนเปนความวาง จตใจเปรยบไดกบน าในแมน าใส

สะอาดไรจตปรงแตง ตามทพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตวกวนอม

ไดพจารณาพระองคไว สงทเกดขนกบจตใจทไมเกดมการปรงแตง

เกดขน เปรยบดงกบแมน าทใสสะอาด ทพระอานนทไดตกถวาย

พระพทธเจา

11

ดงนนปรชญาปารมตา –ปญญาพาใหถงฟากฝงโนนจงเปน

ปญญาส าหรบผทอยดวยวถแหงปรชญาปารมตาอนลกซง ทน าพา

ไปสความหลดพน ภายใตการพจารณาใหเหนขนธทงหาอนไดแก รป

เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ เปนสงทเดนทางขามแมน า และ

ตวตนเปนแมน าทขนธทงหาเดนทางผาน นนเอง เพราะฉะนนถาสง

ทเดนทางขามฝากฝงแมน าไมมเปนความวาง และจตใจภายในก

สดใสไรการปรงแตงเปนความวาง เกดความว างทงความวาง

ภายนอกและความวางภายใน ดงนนจะมน าทขนหรอมสภาพจตใจท

มการปรงแตงไดอยางไร

12

เรองทสอง เปนเหตการณตอนทพระพทธองค ตรสกบพราหมณนาม

วาสงคาราวะ เรองแมน าคงคาและการลางบาป

พระพทธองคไดทรงตรสกบพราหมณมนามวาสงคาราวะ เนองจากพราหมณ ทานนมความเชอวาแมน าคงคาเปนแมน าศกดสทธ สามารถช าระบาปมลทนทงปวงได เพราะน าในแมน า คงคาไดไหลผานเศยรพระศวะผเปนเจาลงมา เปนแมคงคาสวรรค พราหมณผนมความเชอวาสามารถช าระบาปไดจรงๆ พระองคไดตรสวาบาปหรอมลทนนนอยทใจหาอยทกายไม

การลงอาบช าระกายในแมน ายอมไมสามารถซมซาบไปลางใจได ดง

หมอทองแดงทมสงปฏกลเลอะอยทงภายในและภายนอกหมอ การ

ลางดวยน าช าระลางไดเพยงภายนอกหมอเทานน

จตใจทสกปรกเกดจากกายทจรต วาจาทจรต มโนทจรต

จะตองลางดวยธรรมคอความสจรตทประกอบดวย กายสจรต วาจา

สจรต มโนสจรต มใชลางดวยการอาบน าธรรมดา ทานควรมา

อาบน าในธรรมวนยของเรา อาบแลวขามฝงได โดยทตวไมเปยก

13

พจารณาไดดงน พระพทธองคทรงใหกาวขามแมน า แมน า

นนคอแมน าคงคา ความเชอทวาแมน าคงคาแมน าแหงสงสารวฏไหล

ผานพระเศยรพระศวะลางบาปไดทเชอวาช าระลางบาปได ดงนน

จงควรพ จารณาให ละการยดตดกบแมน า ละการยดตดกบ

ชวะลกษณะ ใหพจารณาวาแมน าเปนความวาง

ทงยงชวนพราหมณใหมาช าระความสกปรกทเกดจากกาย

ทจรต วาจาทจรต มโนทจรต ดวยการมาอาบน าในธรรมวนยของ

พทธองค โดยพระองคทรงตรสกลาวกบสงคาราวะวา อาบแลวขาม

ฝงได โดยทตวไมเปยก

ค าวาอาบแลวขามฝงได หมายถง เมอไดปฏบตใหถกตองใน

พระธรรมวนยของพทธองค ดงช าระความสกปรกทเกดจากกาย

ทจรต วาจาทจรต มโนทจรต ดวยการมาอาบน าในธรรมวนยของ

พทธองค แลว ยอมมความพรอมทจะบรรลธรรมมความสามารถท

จะกาวขามแมน าจากฝงนไปฝงโนนได ดวยจตใจทถกช าระลางอยาง

บรสทธแลว

14

ค าวาขามฝงโดยตวไมเปยก หมายความวา เมอไดปฏบตใหถกตอง

ในพระธรรมวนยของพทธองค พจารณาเหนวาดวยจตใจทถกช าระ

ลางอยางบรสทธแลว ตวตนของคนผนนพจารณาไดวาตนนนเปน

ความวาง และขนธ ๕ กเปนความวาง เมอตนนนเปนความวางแลว

และแมน ากเปนความวาง แลวเขาจะเปยกน าไดอยางไร

ดงนนจงสอดคลองกบทพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตว

กวนอม ไดเสนอ ดงนนปรชญาปารมตา –ปญญาพาใหถงฟากฝง

โนน ถาพจารณาใหขนธ ๕ เปนความวาง และตวทานเปนความวาง

กจะกาวพนไปได

15

Here, O Sariputra, form is emptiness , emptiness is form;

form does not differ from emptiness, emptiness does

not differ from form; whatever is form, that is emptiness,

whatever is emptiness, that is form, the same is true of

feelings, perceptions, impulses and consciousness.

พระองคจงตรสกบพระสารบตรวา

นทานสารบตร

(1)รป คอความวาง ความวางคอรป

(2)รปไมแตกตางจากความวาง ความวางไมแตกตางจากรป

(3)อะไรกตามทเปนรป นนแหละคอความวาง อะไรกตามทเปน

ความวาง นนแหละคอรป

หลกการเดยวกนนเปนจรงเชนเดยวกนกบเรอง เวทนา สญญา

สงขาร และวญญาณ

16

17

18

พระสตรบทน ทแบงเปนบทยอยสามบท เปนบททส าคญทสดบท

หนงของพระสตร เปนบททสรางชอเสยงใหกบพระสตรนเปนอยาง

ยง ดวยพจารณาความลกล าของเนอหาทแฝงเรนปรชญาปารมตา

โดยลกซง

การพจารณาตความหมายของพระสตรบทน แตเดมนยมตความเปน

ค ๆ โดยตความแบบเดนหนาและตความยอนกลบ โดยหาไดมความ

สนใจความหมายของค าวาปรชญาปารมตา ทแปลความหมายวา

ปญญาพาใหไปถงฟากฝงโนนไม จนพบกบความตบตนของการ

เขาถงหวใจของพระสตรน

ดงนนการพจารณาตความหมายของพระสตรโดยไดใหความสนใจใน

ความหมายของค าวาปรชญาปารมตา ทแปลความหมายวาปญญา

พาใหไปถงฟากฝงโนน ตามทขาพเจาไดรบแนวธรรมจาก ณ คนนน

ของแสงธรรมแหงผโถวซาน

ใหจบกระแสการตความพจารณา พระสตรบทกอนหนาทวาดวย

พระองคเหนขนธทงหาและตวของพระองคเองเปนความวางแลวจง

ท าการพจารณาความหมายเนนทตวพระองคคอความวางเปนส าคญ

19

รป คอ(ความวาง) (ความวาง)คอรป

(1) (2)

พจารณาตามแบบปรชญาปารมตา ทแปลความหมายวาปญญาพา

ใหไปถงฟากฝงโนน โดยใหพจารณาดงน

- ความวาง ในประโยคท (1)และความวาง ในประโยคท (2)

เปนดงแมน าฟากท 1 แมน าฟากทสอง เปรยบไดกบตวตนของ

พระองคเองทพจารณาวาเปนความวาง

- รป คอ สงทจะกาวขามแมน า โดยตองกาวขามจากฟากท 1

ไปยงฟากท 2 เชนเดยวกบ เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ กคอ

ขนธ๕ ทเดนทางกาวขามพระองคทาน พระองคทานไดพจารณา

แลวพบวาขนธหาคอความวาง

- น า คอสภาพทางจตใจ ซงแบงเปน สภาพจตทไมมการปรง

แตงสภาพจตทมการปรงแตง ระหวางการกาวขามถาพจารณาวา

ขนธ๕ และพระองคเองเปนความวางแลว สภาพจตทไมปรงแตงกจะ

เกดขน

- ลองพจารณาจ าแนกแยกแยะปรากฎการณทอาจเกดขนได

ดงทพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตวกวนอม ไดตรสสอนไว

20

(1)รป คอความวาง ความวางคอรป

ใหพจารณาเพมเตมอกดงน

รปคอความวาง ความวางคอรป

เวทนาคอความวาง ความวางคอเวทนา

สญญาคอความวาง ความวางคอสญญา

สงขารคอความวาง ความวางคอสงขาร

วญญาณคอความวาง ความวางคอวญญาณ

ความวางทรป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ทผานไปคอตว

พระองค ทเปนแมน า และจตของพระองคทเปนน า

รปคอความวาง ความวางคอรป

รปทผานพระองคและจตพระองคทเปนความวางออกไป

21

เวทนาคอความวาง ความวางคอเวทนา

เวทนาทผานพระองคและจตพระองคทเปนความวางออกไป

สญญาคอความวาง ความวางคอสญญา

สญญาทผานพระองคและจตพระองคทเปนความวางออกไป

สงขารคอความวาง ความวางคอสงขาร

สงขารทผานพระองคและจตพระองคทเปนความวางออกไป

วญญาณคอความวาง ความวางคอวญญาณ

วญญาณทผานพระองคและจตพระองคทเปนความวางออกไป

22

ความวางทรป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ทผานไปคอตว

พระองค ทเปนแมน า และจตของพระองคทเปนน า จะผานขามตว

พระองคทเปนแมน าและจตทเปนน า อยางไรใหน าใส จนพระพทธ

องคดมได ไมขนขนเหมอนกองเกวยนผาน

พระอวโลกเตศวรมหาโพธสตว กวนอม จงเสนอวา ถาพจารณาให

ขนธ ๕ ทเคลอนผานเปนความวาง ตวทานเปนความวาง กจะกาว

พนไปไดโดยไมมการปรงแตงแหงจต

จากพระสตรพจารณาไดตอไปบรรทดทสองวา

(2)รปไมแตกตางจากความวาง ความวางไมแตกตางจากรปแยกแยะ

พจารณาตอไดวา

รปไมแตกตางจากความวาง ความวางไมแตกตางจากรป

รปทพบเหนผานสายตาเขาสรางกายพระองคและจตพระองคไป

เทาใด กผานออกไปเทานน ไมปรงแตงใหเพมเตมขน

23

เวทนาไมแตกตางจากความวาง ความวางไมแตกตางจากเวทนา เวทนาทเกดขนผานเขาสรางกายพระองคและจตพระองคไปเทาใด กผานออกไปเทานน ไมปรงแตงใหเพมเตมขน

สญญาไมแตกตางจากความวาง ความวางไมแตกตางจากสญญา สญญา ความจ าไดหมายรในอดต ผานเขาสรางกายพระองคและจตพระองคไปเทาใด กผานออกไปเทานน ไมปรงแตงใหเพมเตมขน

สงขารไมแตกตางจากความวาง ความวางไมแตกตางจากสงขาร สงขาร การปรงแตงทางจตใจ การนกคดถงอนาคต ผานเขาสรางกายพระองคและจตพระองคไปเทาใด กผานออกไปเทานน ไมปรงแตงใหเพมเตมขน

วญญาณไมแตกตางจากความวาง ความวางไมแตกตางจาก

วญญาณ

วญญาณ การสกแตเหน ไดยน ไดกลน ไดรบรส สมผสกายและใจ

ผานเขาสรางกายพระองคและจตพระองคไปเทาใด กผานออกไป

เทานน ไมปรงแตงใหเพมเตมขน

24

แสดงวาขนธหาทผานรางกายพระองคและจตใจของพระองคไป

เทาใดกผานออกไปเทานน ไมปรงแตงใหเพมเตมขน

รป ความวาง รป

รปผานเขาเทาใด ผานออกเทานน

เวทนา ความวาง เวทนา

เวทนาผานเขาเทาใด เวทนาผานออกเทานน

สญญา ความวาง สญญา

สญญาผานเขาเทาใด สญญาผานออกเทานน

สงขาร ความวาง สงขาร

สงขารผานเขาเทาใด สงขารผานออกเทานน

วญญาณ ความวาง วญญาณ

วญญาณผานเขาเทาใด วญญาณผานออกเทานน

25

จากพระสตรพจารณาไดตอไปของพระสตรนทอนทสามวา

(3)อะไรกตามทเปนรป นนแหละคอความวาง อะไรกตามทเปน

ความวางนนแหละคอรป

แยกแยะพจารณาตอไดวา

อะไรกตามทเปนรป นนแหละคอความวาง อะไรกตามทเปนความ

วางนนแหละคอรป

ดงนนพจารณาไดวา รปหรอความวาง ตางกเปนสงเดยวกน

อะไรกตามทเปนเวทนา นนแหละคอความวาง อะไรกตามทเปน

ความวางนนแหละคอเวทนา

ดงนนพจารณาไดวา เวทนาหรอความวาง ตางกเปนสงเดยวกน

อะไรกตามทเปนสญญา นนแหละคอความวาง อะไรกตามทเปน

ความวางนนแหละคอสญญา

26

ดงนนพจารณาไดวา สญญาหรอความวาง ตางกเปนสงเดยวกน อะไรกตามทเปนสงขาร นนแหละคอความวาง อะไรกตามทเปนความวางนนแหละคอสงขาร ดงนนพจารณาไดวา สงขารหรอความวาง ตางกเปนสงเดยวกน

อะไรกตามทเปนวญญาณ นนแหละคอความวาง อะไรกตามทเปน

ความวางนนแหละคอวญญาณ

ดงนนพจารณาไดวา วญญาณหรอความวาง ตางกเปนสงเดยวกน

สรปไดวา รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ตางกเปนหนง

เดยวกบความวาง

27

จากทกลาวมาแสดงวา ขนธ ๕ รางกาย และจตใจของเรา เปนหนง

เดยวกบธรรมชาต เปนเอกภาพเดยวกบธรรมชาต ทเราเรยกวา

สภาวะเปนหนงเดยวกบทกสรรพสง (Oneness)

สภาวะเปนหนงเดยวกบทกสรรพสง (Oneness) เปน

ความสามารถในการรบรอารมณและความรสกของตวเองอยาง

ตรงไปตรงมา ไมถกขงในมายาการ ไมวาดานบวกหรอดานลบของ

ตวเอง อนสามารถน าไปสความออนไหวเปนพเศษ ทจะรบร

อารมณของคนอน ของกลมคน รบรเทาทนความจรงในปจจบน จะ

ท าใหเราสามารถเชอมตอภายในตนเองกบชมชนดวยพลงแหงความ

ศรทธาซงกนและกน ทงยงรบรสภาวะความเคลอนไหวเปลยนแปลง

ของธรรมชาตสามารถด าเนนชวตไดสอดคลอง และเปนหนงเดยวกบ

มน ตลอดจนทกการกระท าของทกสรรพสงทเกดขนยอมม

ผลกระทบตอกนและกน

28

29

Here, O Sariputra, all dharmas are marked with emptiness; they are not produced or stopped, not defiled or immaculate, not deficient or complete.

สารบตร! ธรรมทงหลาย มธรรมชาตแหงความวาง : พวกมนไมได

เกดขนและไมไดดบลง, พวกมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว,

พวกมนไมไดพรองและไมไดเตม

จากพระสตรพจารณาไดดงน ค าวา ธรรมทงปวง ในประโยคน นาจะหมายถงบรรดาทกสงทกอยางในโลกทงหมด (ธรรมทงปวง) – ไมไดเกด ไมไดดบ ไมไดมวหมอง ไมไดผองแผว ไมไดหยอน ไมไดเตม ค าวา “ความวาง ไมใชแปลวา “ไมมเลย” คอมนมอยแลวโดยธรรมชาต เปนสภาวะธรรมทเปนอยแลวดงเดมของสงทเรยกวา นพพาน” นนเอง คอไมไดเกด ไมไดดบ ไมไดมวหมอง ไมไดผองแผว ไมไดหยอน ไมไดเตม ในความหมายของภาษาพดของคน

30

คอ เปนสภาวะทไมอาจจะใชภาษาพดอธบายใหเขาใจนนเอง จะรไดกโดยผทม “ใจวาง” จรงๆ คอมองทกอยาง รบเอาทกอยางดวย “ใจวาง” ทแทจรงตามธรรมชาต ตวธรรมชาตแทๆ ดงเดมของใจคนนแหละคอสงทเรยกวา สญญตา ความวาง นพพาน

ทานพจารณาใหธรรมทงหลาย ซงหมายถง สงทงหลายทงปวง มธรรมชาตแหงความวาง พวกมนไมไดเกดขนและไมไดดบลง, พวกมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว พวกมนไมไดพรองและไมไดเตม

จากเดมในพระสตรบททผานมา พระองคไดน าเสนอแนวทางการพจารณาธรรมทงหลายแหงธรรมชาตในประเภทแรกทเปนธรรมทเกดจากเหต ทเราเรยกชอวา สงขตธรรม

31

ในพระสตรบทนพระองคไดน าเสนอการพจารณาธรรมทงหลายในประเภททสองทเรยกวา อสงขตธรรม ทเปนธรรมในสภาวะพเศษซงอาจเรยกวาเปนธาตนพพาน มธรรมชาตแหงความวาง พวกมนไมไดเกดขนและไมไดดบลง, พวกมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว พวกมนไมไดพรองและไมไดเตม

เมอเราไปพจารณาธรรมทเปนสงขตธรรมจนตวเราจะตองเขาสความเปนหนงเดยวกบธรรมชาต ซงเปนการกาวเขาสธรรมทเปนอสงขตธรรม ตามทพระองคตรส

การพจารณาวาขนธ ๕ และพระองคเองเปนความวาง ตลอดจนการพจารณารางกายสงขารในพระไตรปฎกทเรยกวา จตธาตวฏฐาน โดยพจารณารางกายของตนวาประกอบดวยธาตดน น า ลม ไฟ และการพจารณาสวนตาง ๆ ของรางกายและอวยวะ แยกตามธาตดน น า ลม ไฟ ซงเปนทงสมถและวปสสนากรรมฐานนบวาเปนการน าไปสความรความเขาใจในเรองอสงขตธรรม

32

เปนสงทพระองคไดเสนอใหพจารณาใหลกซง เพอวางพนฐานตนเขาสการหลดพน สลายกายธาตสธาตนพพานทเรยกวาอสงขตธรรมนนเอง

นอกจากพจารณาพระสตรบทนในแงทางอสงขตธรรมแลวยงสามารถน าพระสตรบทนเปนพนฐานในการพจารณาใหธรรม หรอสงทงหลายทงปวงทเปนสงขตธรรมไดดวย โดยเมอเราใช วญญาณหก คอ ตาหจมกลนกายใจ หรอ รปรสกลนเสยงสมผสธรรมารมณ พจารณารบรความเขาใจในธรรมนน

รปทเหน พจารณามธรรมชาตแหงความวาง รปของมนพวกมนไมไดเกดขนและไมไดดบลง(รปไมเปนสอทท าใหเกดการเกด และไมเปนสอทท าใหเกดการดบ เชน พจารณารปหญงสาว ไมท าใหเกดราคะ และไมท าใหเกดหดห) รปของมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว เชนรปหญงสาวพจารณาแลวไมเกดการพจารณาวาสวย หรอ ไมสวย

33

รปของมนไมไดพรองและไมไดเตม เชน รปหญงสาวพจารณาแลวไมเกดการพจารณาแลวพบวาสมบรณดแลวไมตองเสรมเตมแตงหรอแกไขอะไร

รสทสมผส พจารณามธรรมชาตแหงความวาง รสของมนพวกมนไมไดเกดขนและไมไดดบลง (รสไมเปนสอทท าใหเกดการเกด และไมเปนสอทท าใหเกดการดบ เชน ชมอาหารชนดหนง ไมท าใหเกดอาการมสขแหงการบรโภคในอาหาร และไมเกดอาการไรสขแหงการบรโภคในอาหารท าใหเกด หดห) รสของมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว เชนรสของอาหารชมแลวไมเกดการพจารณาวาอรอยหรอ ไมอรอย รสของมนไมไดพรองและไมไดเตม เชน รสของอาหารพจารณาแลวพบวาเปนรสทไมตองเสรมเตมแตงหรอแกไขอะไร

34

กลนทดม พจารณามธรรมชาตแหงความวาง กลนของมนพวกมนไมไดเกดขนและไมไดดบลง (กลนไมเปนสอทท าใหเกดการเกด และไมเปนสอทท าใหเกดการดบ เชน ไดกลนน าหอมขวดหนง ไมท าใหเกดอาการมสขแหงการดมกลนน าหอมและไมเกดอาการไรสขแหงการดมกลนน าหอมท าใหเกดหดห)

กลนของมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว เชนกลนของน าหอมดมแลวไมเกดการพจารณาวาหอมชนใจหรอหอมไมชนใจ กลนของมนไมไดพรองและไมไดเตม เชน กลนน าหอมพจารณาแลวพบวาเปนกลนทไมตองเสรมเตมแตงหรอแกไขอะไร

เสยงทฟง พจารณามธรรมชาตแหงความวาง เสยงของมนพวกมนไมไดเกดขนและไมไดดบลง (เสยงไมเปนสอทท าใหเกดการเกด และไมเปนสอทท าใหเกดการดบ เชน ฟงเสยงเพลงเพลงหนง ไมท าใหเกดอาการมสขแหงการ

35

ฟงท าใหจตใจรนเรงและไมเกดอาการไรสขแหงการฟงท าใหเกดจตใจหดห)

เสยงของมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว เชนเสยงเพลงเพลงหนงฟงแลวไมเกดการพจารณาวาไพเราะหรอ ไมไพเราะ เสยงของมนไมไดพรองและไมไดเตม เชน เสยงเพลงเพลงหนงพจารณาแลวพบวาเปนเสยงเพลงทไมตองเสรมเตมแตงหรอแกไขอะไร

สมผสทไดรบ พจารณามธรรมชาตแหงความวาง สมผสทไดรบของมนพวกมนไมไดเกดขนและไมไดดบลง สมผสทไดรบไมเปนสอทท าใหเกดการเกด และไมเปนสอทท าใหเกดการดบ เชน สมผสทไดรบจากผาหมไหมอยางด ไมท าใหเกดอาการมสขทางผวหนงแหงการสมผส และไมเกดอาการไรสขแหงผวหนงแหงการสมผสท าใหเกดจตหดห

36

สมผสของมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว เชนสมผสทไดรบจากผาหมไหมสมผสแลวไมเกดการพจารณาวานมนวลหรอหยาบกระดาง สมผสของมนไมไดพรองและไมไดเตม เชน สมผสทไดรบจากผาหมไหมพจารณาแลวพบวาเปนสมผสทไมตองเสรมเตมแตงหรอแกไขอะไร

สมผสทางใจทไดรบ พจารณามธรรมชาตแหงความวาง สมผสทางใจทไดรบพวกมนไมไดเกดขนและไมไดดบลง (สมผสทางใจทไดรบไมเปนสอทท าใหเกดการเกด และไมเปนสอทท าใหเกดการดบ เชน ความรสกทไดรบจากการบรจาคทาน ไมท าใหเกดอาการมสขแหงการบรจาคทาน และไมเกดอาการไรสขแหงการบรจาคทานท าใหเกดความรสกหดห) สมผสทางใจทไดรบของมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว เชนความรสกทไดรบจากการบรจาคทานแลวไมเกดการพจารณาวาไดกศลเปนบญหรอ ไมไดกศลเปนบาป

37

สมผสทางใจทไดรบมนไมไดพรองและไมไดเตม เชน สมผสทางใจท

ไดรบจากการบรจาคทานพจารณาแลวพบวาเปนสมผสทางใจท

ไดรบจากการบรจาคทานนนไมตองเสรมเตมแตงหรอแกไขอะไร

แสดงวาการพจารณาเกยวกบธรรมทงหลาย ทมธรรมชาตแหงความ

วาง ทเคลอนผานรางกายและจตใจของพระองค ยอมจะไมเกด

การเปลยนแปลงใดๆ ยอมจะไมมการปรงแตงใด ๆ พวกมนไมได

เกดขนและไมไดดบลง พวกมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว

พวกมนไมไดพรองและไมไดเตม

แสดงวาพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตว กวนอม ไดแนะน าใหเรา

พจารณาธรรม คอ สรรพสงทงปวง ดงน

38

พจารณารป

รางกายของเรากบธรรมลวนเปนหนงเดยวกน ดนน าลมไฟ

เคลอนทผานตวเรา

ธาตดนเคลอนทผานเขาในรปอาหาร และผานออกในรปอจจาระ

ธาตน าเคลอนทผานเขาในรปอาหาร และผานออกในรปปสสาวะ

และเหงอ

ธาตลมเคลอนทผานเขาในรปลมหายใจเขา และผานออกในรปลม

หายใจออก

ธาตไฟเคลอนทผานเขาในรปความรอนจากการเผาผลาญอาหาร

และผานออกในรปลมหายใจออก

39

นอกจากนพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตว กวนอม แนะน าให

ธรรมทงหลาย หรอสงทงหลายทงปวง ทจะผานเขามา

มธรรมชาตแหงความวาง

พวกมนไมไดเกดขนและไมไดดบลง,

พวกมนไมไดมวหมองและไมไดผองแผว

พวกมนไมไดพรองและไมไดเตม

ใหผานมาเทาใด กผานไปเทานน

การผานมาและผานไปของธรรมหรอสงทงหลายไมกอใหเกดความ

เปลยนแปลง มนคอความวางทเคลอนเขา ไมท าใหเกดภาวะจต

กระเพอมขนขน จตเปนน าใสตลอดเวลา

40

Therefore, O Sariputra, in emptiness there is no form,

nor feeling, nor perception, nor impulse, nor

consciousness; No eye, ear, nose, tongue, body, mind;

No forms, sounds, smells, tastes, touchablesor

objects of mind; No sight-organ element, and so

forth, until we come to: No mind-consciousness

element; There is no ignorance, no extinction of

ignorance, and so forth, until we come to: there is no

decay and death, no extinction of decay and death.

There is no suffering, no origination, no stopping, no

path. There is no cognition, no attainment and non-

attainment.

ดงนน ทานสารบตร ในความวางนน ไมมรป ไมมเวทนา ไมมสญญา

ไมมสงขารและไมมวญญาณ ไมมตา ห จมก ลน กายและใจ ไมมรป

เสยง กลน รส สมผส และธรรมารมณใดๆ ไมมจกษธาตและธาตอน

ใดจนถงมโนวญญาณธาต ไมมอวชชา และความสนไปของอวชชา

ไมมความชรา ความมรณะ หรอความสนไปแหงความ

41

ชรา และความมรณะไมมทกข สมทย นโรธ และมรรค ไมมญาณ ไม

มการบรรลหรอการไมบรรล

อธบาย ดงนนในตวเรา หรอความวางนน ไมมรป ไมมตา ไมมรป ไมมจกขธาค ไมมจกขวญญาณธาต ไมมเวทนา ไมมห ไมมเสยง ไมมโสตะธาต ไมมโสตะวญญาณธาต ไมมสญญา ไมมจมก ไมมกลน ไมมฆานะธาต ไมมฆานะวญญาณธาต ไมมสงขาร ไมมลน ไมมรส ไมมชวหาธาต ไมมชวหาวญาณธาต ไมมวญญาณ ไมมกาย ไมมสมผส ไมมกายะธาต ไมมกายะวญญาณธาต ไมมใจ ไมมธรรมารมณ ไมมมโนธาต ไมมมโนวญาณธาต (สารสอประสาท) (กระแสประสาท) (รป) (นาม)

ไมมอวชชา ไมมความสนไปของอวชชา ไมมความชรา ความมรณะ ไมมความสนไปแหงความชราความมรณะ ไมมทกข สมทย นโรธ และมรรค ไมมญาณ ไมมการบรรล ไมมการไมบรรล

42

เหตจากการปฏบตตนสความวาง จตใจไรการปรงแตง มผลท าให ขนธ๕ รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ และตวเราเปนความวาง และธรรมกเปนความวาง

ดงนนมผลท าให วญญาณ 6 ทประกอบดวยตา ห จมก ลน กาย ใจ และรป รส กลน เสยง สมผสกาย สมผสใจ เกดเพยงสภาวะ สกแตเหน สกแตไดรส สกแตไดกลน สกแตไดยน สกแตสมผสกาย สกแตสมผสใจ สมผสทงหก เกดเปนความวาง ท าใหเกดความวางภายนอกขน ทงไมมผลกระทบไมกอใหเกดการปรงแตงทางจตใจ ท าใหเกดความวางภายใน การทเกดความวางทงภายนอกและภายใน เปนผลท าให วญญาณ ดบลง

เมอวญญาณดบลง มผลท าใหไมเกดสารจกขธาตถงมโนธาต และไมเกดการเคลอนทของจกขวญญาณธาตถงมโนวญญาณธาต ผานสฬายตนะ ท าใหนามรปดบ

ไมเกดการครบองคสาม (วญญาณ สฬายตนะ นามรป) ท าใหผสสะดบ

43

มผลท าใหวงจรปฏจสมปบาทเกดการตดขาดอยางตอเนอง เมอผสสะดบ ท าใหเวทนาดบ เมอเวทนาดบ ท าใหตณหาดบ เมอตณหาดบ ท าใหอปทานดบ เมออปทานดบ ท าใหภพดบ เมอภพดบ ท าใหชาตดบ เมอชาตดบ ท าใหชรามรณะดบ เมอชรามรณะดบ ท าให ไมมอรยสจ๔ ทกข สมทย นโรธ มรรคดบ

ท าใหไมมอวชชา ไมมความสนไปของอวชชา ท าใหไมมญาณ ญาณคอธรรมทเปนเครองมอการเดนทางขามผาน

ดบ เพราะตองทงเพอขามผาน สดทายกเขาสไมมการบรรล ไมมการไมบรรล หลดพนจากสงสารวฏ จากกเลส และทวภาวะ เขาสจตพทธะหรอโพธจต

44

Therefore, O Sariputra, it is because of his non-

attainmentness that a Bodhisattva, through having relied

on the Perfection of Wisdom, dwells without thought-

coverings. In the absence of thoughtcoveringshe has not

been made to tremble, he has overcome what can

upset, and in the end he attains to Nirvana.

ดงนน ทานสารบตร พระโพธสตวซงยงไมบรรล โดยอาศยซง

ปรชญาปารมตานเขาจะด ารงอยโดยมจตอสระปราศจากการ

ครอบง าของความคดปรงแตง เมอความคดปรงแตงทครอบง าอย

นนหมดสนไป เขากจะหลดพนจากความทกข เขาสามารถพชต

สงทท าใหเขาเศราหมอง และในทายทสดเขากจะบรรลซงพระ

นพพานได

45

พจารณาพระสตรบทส าคญ โดยอาศยซงปรชญาปารมตาน

ซงใหความส าคญในเรองการด ารงอยดวยการทมจตเปนอสระ

ปราศจากการครอบง าของความคดปรงแตง ซงสภาวะของจตแบง

ได 4 แบบ คอ

1) สภาวะการปรงแตงจตในแบบเชงบวก (ความพอใจ:โลภะ)

2) สภาวะการปรงแตงจตในแบบเชงลบ (ความไมพอใจ:โกรธ)

3) สภาวะการปรงแตงจตในแบบเชงบวกกมใชเชงลบกมใช(ความ

เฉย:หลง)(รอเหตทจะเกดการปรงแตงในอนาคต)

4) สภาวะจตการไรปรงแตง ทเรยกวาสภาวะจตในแบบเชงศนย

(ความวาง:นพพาน)

ถาจตยงคงถกครอบง าอยดวยทวภาวะหรอการปรงแตงจตแบบตางๆ เหลานน เหมอนดงเครองบนระหวางบนขนตองวงทะยานขนในรนเวยของสนามบน การวงแบบหวเชดขน การวงแบบหวเชดลง และการวงแบบกลาๆกลวๆ กไมสามารถน าพาเครองบนใหลอยบนฟากฟาได การทปราศจากการครอบง าของความคดปรงแตง จตด ารงอยในความวางหรอด ารงอยในความเปนศนย ในระยะเวลายาวนานพอสมควร กจะเปรยบเสมอนเครองบนแลนอยางเรยบตรงบนรนเวยในความเรวและระยะเวลาท

46

เหมาะสม ซงกจะสามารถบนสทองฟาได ดงกบการด ารงสภาพจตอยในความวางไรจตปรงแตงด ารงสมาธแหงสญญตากจะสามารถหนออกจากสงสารวฏไดพนจากแรงดงดดไดเชนเดยวกบเครองบนนนเอง

ในหนงสอสขาวด พทธเกษตร ของส านกพมพเลยงเชยง ไดกลาวลกษณะของจตวางไวอยางนาสนใจ ดงน

ลกษณะแห งจตวางน นจะเปนผ ถ งความเปนผมจต ทปราศจากอปสรรคขวางกนทงมวล การทมจตทวางหรอม ใจทวางแลว ไมมอะไรและเหตการณใดมาท าใหตองกงวลหรอเปนหวงในสงใดเหลออยตอไปแลว คอเปนจตทสะอาดจรงๆ แลวจงมอสระไมถกผกมดหรอมอะไรมาคอยขวางกนอยตอไปแลว ไมมความหวาดกลวตอสงใดอยางใดแลว

เมอจตวางแลว เปนอสระอยางแทจรงแลว เปนใจแทๆ ดงเดมตามธรรมชาตแลวกเปนใจทไมหวาดหวนพรนพรงตอสงใดทงสน อะไรเกดหรออะไรจะไมเกดทงแกตนเองและผอน กท าใจไวรบไดแลว คอเปนอเบกขาธรรมแลวนนเอง

47

เมอความคดปรงแตงทครอบง าอยนนหมดสนไป เขากจะหลดพนจากความทกข เขาสามารถพชตสงทท าใหเขาเศราหมอง และในทายทสดเขากจะบรรลซงพระนพพานได

ดงนนจงเปนผมความเหนถกตองชอบธรรมและกระท ากจทงปวงอยางถกตองโดยเสมอ คอเมอมใจทเหนถกตอง คอ

มสมมาทฏฐแลว การจะท าอะไรสบไปทกอยางกยอมจะตองถกตองดวย ในเรองความเหนทถกตองน องคสมเดจพระศากยมนระบวา เปนสงส าคญทสดเมอมความเหนถกตอง (สมมาทฏฐ) แลวทกสงทกอยางกจะเกดตามขนมาเอง จรงๆ เรองนมพทธพจนระบไวชดเจนใน มหาจตตารสกสตร อปรปณณาสก มชฌมนกายวา

“ดกอนภกษทงหลาย บรรดาองคมรรคทง ๘ นน สมมาทฏฐยอมเปนประธาน คอ

เมอมสมมาทฏฐ (ความถกตอง) สมมาสงกปปะ (การด ารรเรมทถกตอง) จงจะพอเหมาะได

เมอมสมมาสงกปปะ สมมาวาจา (การเจรจาชอบ) จงพอเหมาะได

เมอมสมมาวาจา สมมากมมนตะ (การประกอบกจการทกอยางโดยชอบเหมาะสม) จงจะพอเหมาะได

เมอมสมมากมมนตะ สมมาอาชวะ (การหาเลยงชพโดยชอบ) จงจะพอเหมาะได

48

เมอมสมมาอาชวะ สมมาวายามะ (คอ ความเพยรพยายามโดยชอบโดยควร) จงจะพอเหมาะได

เมอมสมมาวายามะ สมมาสต (คอมสตมนอยตลอดเวลากบตวเอง) จงจะมได

เมอมสมมาสต สมมาสมาธ (คอใจตงมนโดยเหมาะสมพอควร) จงจะพอเหมาะได

เมอมสมมาสมาธ สมมาญาณ (ปญญาทเหนชอบ คอเหนอรยสจ ๔ ) จงจะเหมาะสมได

เมอมสมมาญาณ สมมาวมต (การหลดพนจากทกขทงปวงโดยแทจรง) จงจะเหมาะสมได....

ดกอนภกษทงหลาย ดวยประการฉะนแล พระเสขะ ผประกอบดวย องค ๘ (มรรค) จงเปนพระอรหนตประกอบดวยองค ๑๐ (คอมเพมขนอกสองอยางไดแกสมมาญาณ และสมมาวมต)

49

ในทสดกบรรลถงซงนพพาน ค าวา “นพพาน” คออะไร?...... ในการอธบายค าวานพพานน เปนเรองทอธบายไดยากยง

แตพอจะประมวลความไดกวางๆเทาทขอบเขตภาษามนษยจะอ านวยพอทจะอธบายไดเทานนในเรองน มค าอธบายภาวะของพระนพพานอยอยางนอย ๓๒ ลกษณะดวยกน ตวอยางบางลกษณะดงตอไปน เชน

พระนพพาน คอสงขตธรรม คอเปนธรรมหรอธาตทบรสทธ ไมมปจจยปรงแตง คอเปนเนอนพพานแทๆ โดยตนเอง ไมอาศยหรอสงใดมาประกอบเลย

พระนพพาน คอทสนสดแหงกเลส ~ กรรม ~ วบาก ~ สนภพสนชาต เปนทสดของการเวยนตายเวยนเกด (วฏฏะ) และพนโลกยวสยทงปวง

พระนพพาน คอปาระ หมายถงฝงขางโนน คอฝงทตรงขามกบวฏฏะ และภพทง ๓ คอ กามภพ ~ รปภพ ~ อรปภพ พระนพพาน คอ นปณะ เปนธรรมชาตทละเอยดลกซง พระนพพาน คอ สทททสะ เปนธรรมชาตทเหนไดยากยง พระนพพาน คอ อปโลกตะ เปนธรรมชาตทไมมสงใดท าลายได

50

พระนพพาน คอ นปปปญจะ เปนธรรมชาตทปราศจากกเลสมลทนทงปวง พระนพพาน คอสนตะ เปนธรรมชาตทสงบระงบจากกเลสและทกขทงปวง พระนพพาน คอสวะ เปนธรรมชาตแหงความสขสงบเกษมศานต พระนพพาน คออจฉรยะ เปนธรรมชาตทนาอศจรรย

...................ฯลฯ......................... ในพระพทธศาสนามหายาน แบงพระนพพานออกเปน ๓ ขนใหญๆ คอ

๑.นพพานของพระอรหนต ๒.พระนพพานของพระโพธสตว ๓. พระนพพานของพระพทธเจา แตกอาจสรปสนๆไดวาคอแดนดนทมแตความสขเกษมศานต

และเปนความสขทแทจรง ไมใชความสขแบบจอมปลอมฉาบฉวย แบบความสขของชาวโลกทวๆไป

51

52

ธรรมบทส าคญนเปนแนวปฏบตส าคญส าหรบพระโพธสตวท

ยงไมบรรลโดยอาศยซงปรชญาปารมตาน เขาจะด ารงอยโดยมจต

อสระเมอความคดปรงแตงทครอบง าอยนนหมดสนไป เขากจะหลด

พนจากความทกข เขาสามารถพชตสงทท าใหเขาเศราหมอง ให

สามารถบรรลพระนพพานได

ซงความส าคญของพระสตรฝายมหายานทส าคญ เชน

ปรชญาปารมตาหฤทยสตร วชรปรชญาปารมตาสตร มหาปรชญา

ปารมตาสตร สทธรรมปณฑรกสตร ฯ เปนพระสตรทพระสงฆนกาย

มหายานเคารพนบถอกนเปนอยางมาก เชอกนวาเปนพระสตรทได

สอนใหกบพระอรหนต พระโพธสตว ทพงประสงคจะปรารถนาท

จะตองการเปนพระพทธเจาองคตอไปในอนาคต

ส าหรบสทธรรมปณฑรกสตร ซงเปนมหาพระสตรใหญมความส าคญ

ส าหรบการบรรลเปนพระพทธเจาของพระโพธสตว ดจดงหลกสตร

MBA ของพระโพธสตว ทจะบอกแนวทางปฏบต แนวทางด ารงตน

และแนวทางการบรหารจดการบคลากร ตลอดจนกรณศกษาในการ

แกไขปญหาเปนเพชรเมดงามทซอนเรน

53

ไดบอกแนวทางการปฏบตจตของพระโพธสตวไว คอ ใหครองจวร

ของตถาคต ใหอยวหารธรรมของตถาคต และใหนงในทประทบของ

ตถาคต

ซงทนงของตถาคตกคอการปฏบตสญญตาสมาบต ซงม

รายละเอยดการปฏบตอยในพระไตรปฏก ในมหาสญญตสตร และ

จฬสญญตสตร ซงกเปนแนวการปฏบตสมาธทซอนเรนอกแบบ

หนงทนกปฏบตลมเลอนไป ซงเปนแนวทางการปฏบตสมาธท

พระพทธเจาแนะน าใหพระสงฆละจากการรวมหม ใหออกไปฝกจต

ตามทสงดตาง ๆ โดยใหพจารณาในรปฌานส ความวางทงภายใน

ภายนอก จากนนก าหนดจตในกสณตางๆ ส าคญรวมกน ไดแก

กสณไฟ กสณลม กสณน า กสณดน กสณความวาง กสณแสงสวาง

จนกายทพยสวางขน นงสมาธมองเหนคน บาน ปา พนดน จนเขาส

อรปฌานส ตดจตเขาสเจโตสมาธ หรอการตดจตไรการปรงแตง ใน

ทสดกจะส าเรจกจบรรลนพพานได

ผสนใจในการปฏบตจตแบบสญญตาสมาบตน ทเปนสมาบตท

พระพทธเจาทก ๆ พระองคไดส าเรจ ซงระบไวในมหาคมภร

สทธรรมปณฑรกสตร กสามารถศกษาไดจากพระไตรปฏก ของ

นกายเถรวาท ในมหาสญญตสตร และจฬสญญตสตร

54

จากพระสตรบททส าคญน เพอใหเขาใจมากขนสามารถพจารณา

สรปทบทวนเพมเตมไดอกดงน

รปคอความวาง ความวางคอรป

รปทผานพระองคและจตพระองคทเปนความวางออกไป

เวทนาคอความวาง ความวางคอเวทนา

เวทนาทผานพระองคและจตพระองคทเปนความวางออกไป

สญญาคอความวาง ความวางคอสญญา

สญญาทผานพระองคและจตพระองคทเปนความวางออกไป

สงขารคอความวาง ความวางคอสงขาร

สงขารทผานพระองคและจตพระองคทเปนความวางออกไป

55

วญญาณคอความวาง ความวางคอวญญาณ

วญญาณทผานพระองคและจตพระองคทเปนความวางออกไป

ความวางทรป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ทผานไปคอตว

พระองค ทเปนแมน า และจตของพระองคทเปนน า จะผานขามตว

พระองคทเปนแมน าและจตทเปนน า อยางไรใหน าใส จนพระพทธ

องคดมได ไมขนขนเหมอนกองเกวยนผาน

แสดงวาขนธ ๕ ทผานรางกายพระองคและจตใจของพระองคไป

เทาใดกผานออกไปเทานน ไมปรงแตงใหเพมเตมขน

56

รป ความวาง รป

รปผานเขาเทาใด ผานออกเทานน

เวทนา ความวาง เวทนา

เวทนาผานเขาเทาใด เวทนาผานออกเทานน

สญญา ความวาง สญญา

สญญาผานเขาเทาใด สญญาผานออกเทานน

สงขาร ความวาง สงขาร

สงขารผานเขาเทาใด สงขารผานออกเทานน

วญญาณ ความวาง วญญาณ

วญญาณผานเขาเทาใด วญญาณผานออกเทานน

57

การผานโดยมจตอสระ ปราศจากการครอบง าของความคด

ปรงแตง เปนหวใจส าคญของศาสนา เมอความคดปรงแตงท

ครอบง าจตทงปรงแตงทางบวกหรอลบ หมดสนไป เขาจะหลดพน

จากความทกข เขาจะสามารถพชตสงทท าใหเขาเศราหมอง ใน

ทสดเขากจะบรรลนพพาน

ซงแนวความคดในเรองการทมจตอสระจากการปรงแตง

การทมจตเปนอสระจากความคด ตลอดจนการละจากความส าคญ

มนหมาย นอกจากจะพบเปนค าสอนส าคญในปรชญาปารมตาหฤทย

สตรแลว สงเหลานกเปนค าสอนส าคญทอยในวชรปรชญาปารมตา

สตรดวย เพราะถาเกดความส าคญมนหมาย หรอการยดมนถอมน

หรอเกดอปทานขนธขน จะน าไปสการปรงแตงจต ท าใหจตขาด

อสระ

จากหนงสอวชรปรชญาปารมตา ฉบบถอดรหสธรรมจาก

พระสตร โดย อาจารยอรยะ สพรรณเภษช ไดม เนอหาส าคญ

เกยวกบค าสอนเรองจตมอสระจากความคด และการยดมนถอมน

ไวดงน

58

1) ค าสอนเรอง อสระจากความคด

ถาแมนผใดไดฟงพระสตรน แลวบงเกดศรทธาเลอมใส เขาใจและรบ

ปฏบตบคคลเชนนยอมเปนเลศหาไดยากแท

จตของบคคลนนจะไมถกครอบง าดวยอาตมะลกษณะ ปคคลกษณะ สตวะลกษณะ และชวลกษณะ เพราะวา ความคดเกยวกบอาตมะลกษณะ ปคคลกษณะ สตวะลกษณะ และ ชวะลกษณะ นน แทจรงแลวมใชความคด เนองจาก บรรดาพระพทธเจาทงปวงไดพระนามวาพระพทธเจา กเพราะทานเหลานนน ลวนเปนอสระจากความคด เมอพระโพธสตวบรรลถงพทธจต รตน รเบกบาน เปนนจ

อยางไมมใครเสมอเหมอนนน ทานตองละทงความคดทงปวง ทาน

ยอมไม ยดม นผกพ นอยก บ รป รส กล น เสยง สมผส และ

ธรรมารมณ จตทานยอมลถงความไมยดมนผกพนอยกบสงใด

59

2) เรอง ความส าคญมนหมาย

ความส าคญมนหมาย(นนท หรอ ความเพลน) หมายถง การตง

ความหวงเกนก าลงตน การไมรจกประมาณตน การตงอยในความ

ประมาท การไมรจกคบคน

การไมแยกแยะดหรอชว การเปนคนวายากสอนยาก การเปนคนม

ศรทธาไมมนคง

การเปนคนเชออะไรงาย ทงหมดนเปนสาเหตแหงทกข เปนทมาแหง

ความยากล าบากภายหลงทงสน

ถาพวกเขาไดละเสยถงความส าคญมนหมาย

พวกเขาจะไมมการยดมนในอตตา/ตวตน หรอสงมชวต วญญาณ

หรอ บคคล พวกเขาจะไมยดมนถอมนโดยแทจรง

นนคอสงทรบรวาเปนสงมชวต วญญาณหรอบคคลจรง ๆ แลวหาม

ความรบรในลกษณะดงกลาวไม

ส าหรบพระพทธเจานน พระองคไดละทงความยดมนถอมนทงหลาย

ทงปวงไวเบองหลงแลว

60

ส าหรบพระโพธสตว สงมชวต ทยงใหญ หลงจากทเขาไดขจด

ความส าคญมนหมายทงหมดแลว กควรจะยกระดบความคดของเขา

ไปยงจดสงสด นนคอ การตรสรทถกตองและสมบรณ

เขาควรจะสรางความคดอยางหนงขน เปนความคดยงไม

จ าเปนตองอาศย รป รส กลน เสยง สมผส ธรรมารมณ เปน

ความคดทไมองอาศยใดๆ ทงสน กเพราะวาการองอาศยใดๆแทจรง

แลวหาไดมการองอาศยไม

ดวยเหตน พระพทธองคจงสงสอนโพธสตววาองคใดบ าเพญ

ทานดวยความส าคญมนหมาย อปมาดงบคคลเดนอยในความมด

เขาจะไมเหนสงใด แตถาโพธสตวบ าเพญทานโดยละความส าคญมน

หมายแลวไซร อปมาดงบรษตาดเดนอยกลางแดด เขายอมเหนทก

สสนทกรปทรง

61

ท าไมพระโพธสตวควรจะบรจาคทานในลกษณะเชนนน เปน

เพราะวาความส าคญมนหมาย(การรบร) เกยวกบสงมชวต เทากบ

การไมส าคญมนหมาย (ไมรบร) เกยวกบสงมชวต สงมชวตท

กลาวถงแลวนนโดยแทจรงหามสงมชวตใดเลย

ทกลาวเชนนนเพราะวาการบรจาคทานโดยมความส าคญมน

หมาย จตย งมความยดม นต ดกบรป รส กล น เสยง สมผส

ธรรมารมณ จตยงมการยดมนในอตตา/ตวตน หรอส งมชวต

วญญาณ หรอ บคคล เทากบความคดยงไมอสระ

62

All those who appear as Buddhas in the three

periods of time fully awake to the utmost, right and

perfect Enlightenment because they have relied on

the Perfection of Wisdom.

อนบรรดาพระพทธเจาทงหลายในกาลทงสาม (อดต ปจจบน และ

อนาคต) ไดตรสรสมมาสมโพธญานอนยงแลว กเพราะวาพระองค

ทรงอาศยปรชญาปารมตาน

63

Therefore one should know the prajnaparamita as

the great spell, the spell of great knowledge, the

utmost spell, the unequalled spell, allayer of all

suffering, in truth - for what could go wrong? By the

prajnaparamita has this spell been delivered.It runs

like this: Gone, gone, gone beyond, gone altogether

beyond, O what an awakening, all-hail! - This

completes the Heart of Perfect Wisdom.

ดงนน จงควรรวาปรชญาปารมตานเปนมนตทยงใหญ เปนมนตแหง

ความรทยงใหญ เปนมนตอนสงสด เปนมนตทไมมมนตใดเสมอ

เหมอน เปนมนตซงพชตความทกขทงปวง เปนความสตยจรง

ปราศจากความเทจ โดยมนตรแหงปรชญาปารมตา สวดวา

: คะเต คะเต ปาระคะเต ปาระสงคะเต โพธ สวาหะ

จงไป จงไป ไปถงฝงโนน ไปใหพนโดยสนเชง บรรลถงความรแจง

ปรชญาปารมตาหฤทยสตรกจบลงอยางสมบรณดวยประการฉะน

64

65

นอกจากนจงควรรวาปรชญาปารมตานเปนมนตทยงใหญ

เปนมนตแหงความรทยงใหญ เปนมนตอนสงสด เปนมนตทไมมมนต

ใดเสมอเหมอน เปนมนตซงพชตความทกขทงปวง เปนความสตย

จรงปราศจากความเทจ โดยมนตรแหงปรชญาปารมตา จะเหนวา

คาถานเปนการสวดมนตเพอท าใหจตบรสทธดวยค าวา

คะเต จงไป

คะเต จงไป

ปาระคะเต ไปถงฝงโนน

ปาระสงคะเต ไปใหพนโดยสนเชง

โพธ สวาหะ บรรลถงความรแจง

66

ผลทเกดขนของคาถามนตน ท าให ขนธ๕ ไดแก รป เวทนา

สญญา สงขาร วญญาณ ทพจารณาแลวเปนความวาง เคลอนทผาน

กายและจตของเรา จากฝงนไปยงฝงโนน ผานกายและจตของเราท

พจารณาแลวกเปนความวางดวยกน

พจารณาเปนการกาวขามจาก ความวาง สความวาง ผานเขาและผานออกไปโดยไมมการปรงแตง มเกดการหกเหแตอยางใด เขาสศนยแท

การสวดมนตนโดยไมใชเพยงแคบทมนตศกดสทธ แตเปนบท

มนตแหงปญญา และน ามาใชเปนเครองรกษาใจตนใหเกดปญญาม

ใหเกดการปรงแตงในจต กจะท าใหพนทกขและความเศราหมองได

67

เบองหลงการเขยนอรรถกถาพระสตรนจากใจผเขยน

ปรชญาปารมตาหฤทยสตร เปนพระสตรทส าคญและเปนท

นยมยงในพทธศาสนา ชอ "ปรชญาปารมตาหฤทยสตร"ความส าคญ

ของพระสตร บรรดาปวงพระพทธเจาทกๆองค ผตงอยในกาลทง

สามมทงอดตกาล ปจจบนกาล และอนาคตกาล ทรงด าเนนตาม

ปรชญาปารมตาลวนตางไดเคยบ าเพญปญญาบารมนมาดวยกนแลว

ทกๆพระองค และเมอไดบ าเพญคณธรรมนแลวจงไดตรสรอนตร

สมมาสมโพธญาณพระสตรนมกไดรบการยอมรบวาเปนพระสตรทม

ผรจกและนยมทสดมากกวาพระสตรใดของพทธศาสนา (ฝาย

มหายาน เซน , ตนตระ , วชระญาณ) โดยแตงเปนโศลกภาษา

สนสกฤตจ านวน 14 โศลก แตละโศลกม 32 อกขระ พระสตรนเปน

การสนทนาของพระโพธสตวอวโลตเกศวร และพระสารบตรโดยม

พระพทธเจาเปนองคประธานพรอมดวยมหาโพธสตวและหมภกษ

สงฆรบฟงอย

68

ตอนทายของพระสตรพระพทธเจาไดทรงสรรเสรญและให

การรบรองหลกธรรมทกลาวแสดงของพระอวโลตเกศวรมหา

โพธสตวกวนอม สถานทก าเนดแหงของพระสตร ณ เขาคชคฏ ใกล

กรงราชคฤห พระผมพระภาค ประทบอย พรอมดวยภกษหมใหญ

และพระโพธสตวหมใหญสมยนน

ปรชญาปารมตาหฤทยสตร เปนพระสตรทวาดวยเรองของ

แกนแหงปญญาบารม (ปรชญาปารมตา – ปญญาพาใหถงฟากฝง

โนน) โดยเนนวาขนธ ๕ คอความวาง รางกายตวตนคอความวาง

ธรรมทงหลายคอความวาง การเขาถงความวางโดยการเปนหนง

เดยวกบทกสรรพสง ภายใตการไมยดมนถอมนและการมจตเปน

อสระจากความคด ซงการทจะเปนเชนนไดกจะท าใหลวงพนไปจาก

ความทกขทงปวง และยงไดกลาวอกวาลกษณะของความวางนนเปน

ลกษณะทวางจากลกษณะใด ๆ วางจากความเปนของค วางจากการ

จ าแนกสงตาง ๆ ออกเปนสง ๆ และดวยการเขาถงความวางเทานน

ทจะสามารถลถงพระนพพานได

69

ขาพเจาไดอานปรชญาปารมตาหฤทยสตรนเปนเวลานาน

แมวาเปนพระสตรทเปนหวใจทมใจความสนมากแตกมความลกซง

ยากแทหยงถง ยากทจะอธบายและสรางความเขาใจ

ปพ.ศ.2560-2561 ขาพเจาไดท าหนงสอวชรปรชญาปารม

ตาสตร ฉบบแปลภาษาสนกฤตเปนภาษาองกฤษ ของEdward

Conze แปลภาษาไทย โดยนรนามและ วชรปรชญาปารมตา ฉบบ

ถอดรหสธรรมจากพระสตร ส าเรจลงแลว

กอนหนานชวงระหวางป พ.ศ. 2540-2550 ขาพเจาไดเคยม

ประสบการณการคนควาในเรองวทยาศาสตรทางจต โยคะ จกระ

และดนตรเพอการพฒนาศกยภาพมนษย ตลอดจนการดงพลงงาน

จากหนแรในธรรมชาตเพอพฒนาจต โดยไดเขารบการอบรมวชา

พลงจกรวาลในระดบ 7 พเศษ อบรมความรการพฒนาจกระ จาก

กลมสหสจโยคะ อบรมความรเกยวกบดนตรเพอพฒนาศกยภาพ

สมองจากอาจารยสถตยธรรม เพญสข อบรมความรในวชามโนมย

ทธ จากพระราชพรหมญาณ วดทาซง ฯ ทงศกษาดวย

70

ตนเองดานเคลดพลงสมาธ จากต ารบต าราทแสวงหาดวยตนเอง

จ านวนมาก

ดวยตวขาพเจามกนยมศกษาสง ๆ ตาง ๆ ในหลายๆเรอง ใน ระดบลก จนมชอเสยงในระดบประเทศและในระดบอาชพในสาขานนเชน ดานดนตรบ าบด จากนวตกรรมคตะโยคะไดรบเกยรตเปนกรรมการกลมดนตรบ าบดของกระทรวงสาธารณสข จดท าต าราดานดนตรบ าบดเพอการพฒนาสขภาพ เปนผบกเบกดานการพฒนาศกยภาพสมองดวยพลงคลนเสยงในประเทศไทย จดท าต าราดานพลงคลนเสยงเพอการพฒนาศกยภาพสมองสามเลมแรกของประเทศไทย ไดแก

1. คมภรอภวฒนสมอง (2542)

2. พฒนาE.Q. ดวยเสยงเพลง (2542)

3. พฒนา I.Q, E.Q, M.Q, และสมาธดวยพลงคลนเสยง

(2545)

71

ไดรบรางวลในผลงานวจยดเดนดานการพฒนาศกยภาพ

สมองเดกปฐมวย จากเวทงานวจย สช. 2545 สวนดานงานอดเรก

ไดจดท าเวปไซตชอวา www.ariyasound.com เผยแพรความร

เกยวกบการน าพลงคลนเสยงเพอการพฒนาศกยภาพมนษย ความร

เกยวกบพระสมเดจทจดสรางโดยสมเดจพฒาจารยโต พรหมรงส

และพระเรองของหลวงพอเงนวดบางคลาน ไดจดตงศนยศกษาพระ

สมเดจในประเทศไทย ทโรงเรยนถนอมพศวทยา เพอเปนแหลง

คนควาวจย พรอมจดอบรมความรในหลกสตรการศกษาพระสมเดจ

หลกสตรแรกในประเทศไทย เปนตน

เหตทสนใจเขยนอรรถกถาในพระสตรน ดวยขาพเจามจตใจ

ทเคารพบชาพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตวกวนอม เนองจากม

เหตการณหลายอยางทเชอวาขาพเจามความสมพนธเกยวของกบ

พระองคทาน จงท าใหขาพเจาเกดจตปรารถนาทจะท าอรรถกถา

ปรชญาปารมตาหฤทยสตรและคมภรอนในฝายมหายานถวายแด

พระองคทาน โดยไดทานนรนามมาใหความชวยเหลอในการแปล

พระสตรจากภาษาองกฤษมาเปนภาษาไทย จากงานแปลเอกสาร

โบราณของ Edward Conze เพอเปนแนวทางในการด าเนนงาน

72

ในชวงสองสามปทผานมา ไดมโอกาสเดนทางธดงคอยาง

เอกาไปในสถานทส าคญตาง ๆ ในพทธสถานทส าคญในประเทศ

อนเดยและประเทศสาธารณรฐประชาชนจนหลายตอหลายแหง

เพอขอบารมและแสงแหงธรรมทสถตยและตกคางอยในทนน

มาเกอหนนสงใหขาพเจาเกดความรความเขาใจไดดวยตนเอง

ขอบารมธรรมเพอใหการท าพระสตรประสบผลส าเรจ

อาทเชน ในประเทศอนเดย ไดไปมนสการพระพทธองคท

สงเวชนยสถาน 4 ต าบล ไดแก ลมพนวน สถานทประสต พทธคยา

สถานทตรสร สารนารถ สถานทปฐมเทศนา กสนารา สถานท

ปรนพพาน

ในประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ไดไปมนสการพระอว

โลตเกศวรมหาโพธสตว กวนอม ในสถานททรงบ าเพญเพยรและตรส

ร ณ พทธครเกาะผโถวซาน และเกาะลวเจยซาน มนสการพระอว

โลตเกศวรมหาโพธสตวกวนอม ทเกาะไหหนาน เมองซานยา ชม

พระบารมของพระสมนตภทรมหาโพธสตว พทธครเขางอไบ

มณฑลเสฉวน เดนทางไปเมองซอาน เพอขอบารมปญญาธรรมจาก

พระถงซมจง ทวดหานปาใหญ เมองซอาน

73

ซงเปนเถระทมปญญาบารม วรยะบารม ขนตบารมอน

ยงใหญ ขอบารมธรรมจากหลวงจนตกมอ ปรมาจารยวดเสาหลน

บารมธรรมของเทพเทวดา วดผาถ าหลงเหมน เมองลวหยาง บารม

ธรรม แหงเทพพรหมเทวดา ณ ประตสวรรค ณ เขาเทยนเหมนซาน

จางเจยเจย มณฑลหหนาน บารมธรรมจากเทพเทวดาแหงผาหน

แกะสลกตาจ มหานครฉงชง

ทกททขาพเจาไปไดอธษฐานขอบารมจากสงศกสทธขอให

ขาพเจาประสบความส าเรจในการตความคมภรตาง ๆ ทขาพเจาได

ศกษาและปรารถนาจดท าถวาย

ผลงานทผานคอ วชรปรชญาปารมตาสตร ฉบบถอดรหส

ธรรมจากพระสตร และวชรปรชญาปารมตาสตร ฉบบแปลจาก

ภาษาสนกฤตเปนภาษาองกฤษของ Edward Conz ซงเปน

นกภาษาศาสตรและวรรณคดโบราณชอดง โดยไดพจารณา

เปรยบเทยบกบฉบบทแปลจากภาษาสนกฤตเปนภาษาจนและแปล

เปนภาษาไทยโดยเสถยรโพธนนทะ พบวามเนอหาหลายแหงท

แตกตางกนอยางมนยส าคญ ซงจะเปนประโยชนส าหรบผสนใจใน

การศกษาในพระสตรมหายานเปนอยางยง

74

ส าหรบขาพเจา ปรชญาปารมตาหฤทยสตรเปนพระสตรฝาย

มหายาน ทขาพเจาตงใจจดท าขนเปนเลมทสาม เนองจากเปนพระ

สตรทส าคญมากและเกยวเนองโดยตรงกบพระอวโลตเกศวรมหา

โพธสตว กวนอม ทขาพเจาเคารพรก โดยขาพเจาไดเตรยมการมา

นานหลายปในการศกษาพระสตรน

ในวนท 26-31ก.ค. 2561 ขาพเจามก าหนดการทจะได

เดนทางไป เมองเซยงไฮ เมองหงโจว เกาะผโถวซาน ( หนงในสพทธ

ครของประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ทเปนทสถตยของพระอว

โลตเกศวรมหาโพธสตว หรอทคนไทยเรยกชอในอกพระนามหนงวา

เจาแมกวนอม และเกาะลวเจยซาน ซงเปนสถานท ๆ เจาแม

กวนอมตรสร ซงเปนการเดนทางมาเกาะผโถวซานครงทสามของ

ขาพเจา จงไดถอวาเปนวาระทจะท าการเขยนอรรถกถาในปรชญา

ปารมตากหฤทยสตรอยางจรงจงเพอทจะท าเปนหนงสอพระสตร

ถวายพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตว กวนอม

75

ซงพระสตรนกอนหนาขาพเจาไดมการพยายามเขยนและ

ตความจนไดอรรถกถาแบบตางๆ ขนมากอนหนานหลายฉบบ แต

พบวาแตละฉบบททดลองเขยน ลวนไมประสบความส าเรจในการ

เขาใจและตความในเนอหาพระสตร

เหมอนวาพบอปสรรคส าคญดานปญญาของผเขยน คอ ตว

ขาพเจามดบอดตอการเขยนอรรถกถาพระสตรน ไดพยายามหา

ตวอยางของหนงสออรรถถาในพระสตรนทมคอนขางนอยมาศกษา

เชน ปรชญาปารมตาหฤทยสตร ของส านกพมพเลยงเชยง ปรชญา

ปารมตาหฤทยสตร ของละเอยด ศลานอย ปรชญาปารมตาหฤทย

สตร ของ ดาไลลามะ หนงสอปรชญาปารมตาหฤทยสตร ฉบบ

แปลภาษาองกฤษ ของEdward Conze แปลภาษาไทย โดยนรนาม

เปนตน และพยายามน าความรทไดจากการศกษาพระสตรมหายาน

ตาง ๆ มาชวยในการคนควาตความ พบวามปญหาเปนอยางมากใน

การตความใหเกดความกระจางลนไหล ฉบบตาง ๆ ทเขยนไว ซง

พบวาไมกอใหเกดความรความเขาใจใหมในพระสตรได บางครง

ตความเดนหนาได แตถอยหลงแลวหกลมกม หรอบางทตความได

ลนไหล แตเกดการสะดดในความเขาใจไปทกครง

76

ไมสามารถตความ ใหเกดความเขาใจไดเปนระบบครอบคลม ท าให

ทอใจและท าใหตองเลกลมการเขยนไป

กอนวนเดนทางไดลองพยายามอกครงแตทายสดถงวน

เดนทางกไมสามารถเขยนไดส าเรจ จงไดแตท าเปนเอกสารปรชญา

ปารมตาหฤทยสตร ฉบบแปลภาษาองกฤษ ของEdward Conze

แปลภาษาไทย โดยนรนาม และน าขอเขยนทละเอยด ศลานอยได

อรรถกถาไวลงพมพในเอกสาร โดยไดจายแจกกบผสนใจในกลมทวร

และน าไปถวายเจาแมกวนอมเทานน เพอแสดงถงความมงมนและ

ความตงใจทเราตองการท าจรง ๆ แตตดขดดวยปญญา

ดวยปรชญาปารมตาหฤทยสตร มอายมาชานานกวาสองพน

ป มผอรรถกถาไวมากมาย แตพระสตรนกลบสรางความไมเขาใจ

ใหกบผศกษาพระสตรอยางมหาศาลจนบางครงพระสตรนบางแงมม

ดวยความไมเขาใจของผศกษากลบไปยดถอเปนเพยงแคเปนบทสวด

มนตเพอเอาบญกศลไปโดยไมสนใจในเนอหาไปเลยกม หรอบางคน

คดวาเปนมนตศกดสทธสวดแลวมฤทธเดชปกปองสงเรนลบเหนอ

ธรรมชาตกม

77

การทขาพเจาเดนทางมาในครงนนบวาเปนโอกาสพเศษเปน

อยางยง

ประการท1การทจะไดมโอกาสมามนสการพระอวโลกเตศวรมหา

โพธสตวกวนอมทเกาะผโถวซานในวาระสาม ทตามความเชอของผ

นบถอกลาววาผใดมาไดครบสามวาระจะมความเปนมงคลอยางยง

ประการทสอง ไดมโอกาสมามนสการพระอวโลตเกศวรมหา

โพธสตวกวนอมทเกาะลวเจยซานในวาระแรก ซงเปนเกาะตรสรของ

พระแมกวนอม เปนมงคลทดสด เพราะเจาแมกวนอนตรสรทน การ

เดนทางมายงททพระองคตรสรยอมเปนมงคลยง ดงพบแสงแหง

ปญญาทเอบอาบอย ดจดงเปนการทชาวพทธไดมาจารก ณ เมอง

พทธคยา สถานทตรสรของพระพทธเจา ซงพระพทธองคตรสรทน

ความส าเรจดานปญญาตองมาสผแสวงบญจารกตามทหวงไมมากก

นอย

78

ส าหรบการเดนทางมาในครงน ไดรบขาวไมสดจากสภาพดน

ฟาอากาศในประเทศจนในชวงระยะน ทมสภาพอากาศแปรปรวนม

ลมพายรนแรงฝนตกหนกและน าทวม ขาพเจาทเดนทางมาไดตอ

อธษฐานตอพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตวกวนอมขอใหเดนทางโดย

สวสดภาพลมฟาอากาศปรอดโปรง เพราะถาฝนตกหนกและมพาย

รนแรงจะมผลรายตอการเดนทางขามเกาะเปนอยางยง หลายตอ

หลายคณะทเดนทางมาไมมโอกาสขามเกาะไปกมมากมาย

ในการเดนทางวนแรก เมอเดนทางมาถงประเทศสาธารณรฐ

ประชาชนจน ลงเครองบนท สนามบน ณ เมองหนงปอ กพบพายฝน

รนแรงมาก ตองหลบฝนไปทานอาหารกลางวนทภตตาคาร พายฝน

ทเกดขนรนแรงจนตนไมโอนเอนไปมาอยางแรงแทบหกโคน และ

ไฟฟาในภตตาคารดบหลายครง จนกลมลกทวรดวยกน เกดถอดใจ

ลงความเหนวาถาฝนแรงขนาดนอาจขามเกาะไมได

79

แตดวยโชคดบารมคมครองเมอเดนทางมาถงทาเรอทจะขาม

ไปเกาะผโถวซาน ทองฟากลบสดใสไรเงาฝน ทงทระหวางการ

เดนทางมาททาเรอมฝนตกหนกและลมกระโชกมาตลอดเสนทาง

นบวาโชคดมาก ๆ

พอขามเรอไปบนเกาะผโถวซานได กไดเดนทางกราบไหว

มนสการพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตวกวนอม ในวดตาง ๆ ภายใน

เกาะ เชน วดเจาแมกวนอมไมหวนกลบ พระหนานไฮกวนอม วดไผ

มวง วดผจ แตเมอเดนทางไปถงโรงแรมไดทราบขาวรายเกยวกบ

การหายของTablet Samsung 10.5 นว ไดหายไปจากกระเปา

รสกผดหวงพอสมควรเมอถงเกาะผโถวซานแลว ไดขาวไมดตอจตใจ

แตพระองคทานไดสอนสงในเรองของรปคอความวาง ความ

วางคอรป ทกสรรพสงคอความวาง อยาไปยดมนถอมนในสงตาง ๆ

ท าใหท าใจสงบได และรสกเขาสกระแสธรรมภายในโรงแรมบน

เกาะในคนนนอยางเดยวดาย

80

แตภายใตความโชคราย กกลบเกดความโชคดขน เมอค าคน

นนขาพเจาไดหยบเอกสารปรชญาปารมตาหฤทยสตรทท ามาถวาย

เจาแมกวนอมและแจกใหกบผรวมทวร พระสตรทขาพเจาเคย

ตความไมได ไมลนไหล ไมโลงโปรง

คนนนจากสามทมถงตสาม ขาพเจากลบพบแสงธรรมแหง

ผโถวซาน ไดท าการตความและเขยนอรรถกถาพระสตร ในรปแบบ

ใหมทขาพเจาไมเคยคดไมเคยเขยนมากอน ไมเคยไดยนไดฟงมากอน

เหมอนกบการเกดซาโตรในโลกแหงธรรม

ท าใหขาพเจาท าความเขาใจพระสตรไดลนไหล โปรงโลง ม

ความสขกายสขใจเปนอยางยง ขาพเจาอานพระสตรไดอยางสขใจ

อยางไมเคยเปนมากอน

81

รวมทงไดตความหมายทซอนเรนของคาถาทายพระสตร

ไดแก คะเต คะเต ปาระคะเต ปาระสงคะเตโพธสวาหา ทขาพเจา

ไมเคยเขาใจในนยของมนตคาถานแมแตนอย กลบดงเหมอนกญแจ

ไขปรศนาความลบแหงพระสตรทเคยมดมดไรการเขาใจและเขาถง

ท าใหเกดแสงสวางแหงปญญาสดโชตชวง การมาครงนของขาพเจา

คมคาสดแลว ขาพเจาไดท าดทสดแลว รหสทขาพเจาเฝาถอดอย

ขาพเจาไดพบแลว

เชาวนทสองของการเดนทาง ขาพเจาไดพบความโชคด

ประการแรก Tablet Samsung 10.5 นว ทคดวาหายไป

กลบพบวางอย ในรถบส นบวาโชคดมากทไมหาย

ประการทสอง ขาพเจาไดพบแสงธรรมทเกาะลวเจยซาน ท

เปนสถานททพระอวโลตเกศวรมหาโพธสตวกวนอมทรงตรสร

ขาพเจาไดถายรปบรเวณทางขนเขาของเกาะลวเจยซาน พบแสง

ทอดยาวจากยอดเขามาทบนไดทางขนเกาะ เมอดทแสงนนพบเจา

แมกวนอมอย ในแสงนน ทานเหมอนมาแสดงความยนดกบ

ความส าเรจธรรมในคนทผานมาและตอนรบขาพเจาในการขนไปบน

เขาไปยงททานไดตรสรธรรม

82

ประการทสาม ขาพเจาไดถายรปกบเจดยของพระอวโลต

เกศวรมหาโพธสตวกวนอม บนยอดเขา พบวาไดภาพกลมควนธป

ทาบบนเจดยเปนรปเจาแมกวนอม โดยภาพทพบมลกษณะเดยวกบ

ภาพเจาแมกวนอมทถายจากดานหลงพระสมเดจวดระฆงแลวน ามา

เปนหนาปกของเอกสารปรชญาปารมตาหฤทยสตร ฉบบแปลภาษา

องกฤษ ของEdward Conze แปลภาษาไทย โดยนรนาม อรรถ

กถาโดยละเอยด ศลานอย ทขาพเจาจดท าจายแจกกบผสนใจใน

กลมทวรและน าไปถวายเจาแมกวนอม อยางนาประหลาดดวย

สาเหตทขาพเจาไดนบถอสมเดจพฒาจารยโตพรหมรงสมาก การ

พบภาพของเจาแมกวนอมบนหลงพระสมเดจ แสดงถงวาเจาแม

กวนอมเปนหนงเดยวกนกบสมเดจพฒาจารยโตพรหมรงส และการ

พบวาภาพกลมควนธปทาบบนเจดยเปนรปเจาแมกวนอม โดยภาพท

พบมลกษณะเดยวกบภาพเจาแมกวนอมทถายจากดานหลงพระ

สมเดจวดระฆง เปนการยนยนวาภาพคลายเจาแมกวนอมบนหลง

พระสมเดจวดระฆงเปนภาพเจาแมกวนอมจรง

83

การมาในครงนมคณคาดยงทกประการ ขาพเจาจงน า

ความรใหมทไดจากแสงธรรมแหงผโถวซานและลวเจยซาน มาเปน

แนวทางการพจารณาศกษาปรชญาปารมตาหฤทยสตร ทคดวาจะ

สรางมตใหมในการศกษาพระสตรปรชญาปารมตาหฤทยสตรไดเปน

อยางด

ขาพเจายงมโครงการต าราฝายมหายานอกพระสตรหนงท

ตงใจท าไดแก สทธรรมปณฑรกสตร ซงเปนพระสตรทมความยาว

มากและมความยากในการศกษาตลอดจนมรหสธรรมลลบมากมาย

แตทวาถอเปนคมอส าคญส าหรบผทมจตปรารถนาเปนพระโพธสตว

ซงจะเปนพระพทธเจาในอนาคต ปรารถนามงสอนตรสมมาสมโพธ

ไมขอกลบมาเกดอก พระสตรนเปนดงต ารา MBA มแนวกศโลบาย

ตางๆ ส าหรบผปรารถนาทกษะทเหมาะสมส าหรบการบ าเพญเปน

มหาโพธสตว ซงขาพเจาไดศกษาและตความมาแลวหลายป จะเปน

ผลงานทจะน าเสนอออกมาในเลมตอไป นอกจากนยงมพระสตร

มหายานทส าคญอกหลายพระสตรทนาสนใจ เชน วมลเกยรตนเทศ

สตร ศรมาลาเทวสหนารถสตรฯ

84

หนงสอเลมนจะเปนประโยชนกขอมอบคณความดตอบดาท

ลวงลบ มารดา ครบาอาจารย เทพพรหมเทวดาประจ าองคทดแล

รกษาขาพเจา อาจารยเลองมนดาง ดรานาราดา คณแมศรมาตาจ

สมเดจพฒาจารยโต พรหมรงส หลวงพอเงน วดบางคลาน และพระ

มหาโพธสตวอวโลตเกศวร กวนอม ตลอดจนผรวมเดนทางในครง

นนทกคนในกศลรวมกน

อรยะ สพรรณเภษช

19 มนาคม 2562

85

ประวตยอผเขยน

อาจารยอรยะ สพรรณเภษช

ประวตการศกษา

ปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต ม.เกษตรศาสตร

ประกาศนยบตรวชาชพคร สถาบนราชภฏจนทรเกษม

ปรญญาโท พฒนบรหารศาสตรมหาบณฑต (รฐประศาสนศาสตร)

วชาเอกการบรหารงานบคคล สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

ปรญญาโทศกษาศาสตรมหาบณฑต วชาเอกการบรหารการศกษา

มหาวทยาเซนตจอหน

86

ต าแหนงการท างานปจจบน

ผอ านวยการโรงเรยนถนอมพศวทยา

กรรมการสมาคมสหพนธโรงเรยนเอกชนแหงประเทศไทย

ผรบใบอนญาตสถานรบเลยงเดกถนอมพศเบบโฮม

กรรมการพจารณามาตรฐานความรดานดนตรบ าบดเพอจดท าต ารา

วชาการ และคมอการใหบรการการแพทยทางเลอกในธรกจบรการ

ดานสขภาพ จากกรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทย

ทางเลอก กระทรวงสาธารณสข

หวหนาโครงการพฒนาศกยภาพเดกปฐมวยดวยพลงคลนเสยง

87

ผลงานดานการวจย

1. ไดรบรางวล 10 ผลงานวจยยอดเยยมส าหรบครโรงเรยนเอกชน

ประจ าป 2545 ในหวขอวจยเรอง การพฒนาสตปญญาเดกปฐมวย

ทไดรบการจดกจกรรมอภวฒนปญญา งานเวทวชาการ สช.

โรงแรมเอสดอเวนว วนท 13-14 กนยายน 2545

2. ไดรบการเชญเปนผเชยวชาญตรวจเครองมอการวจยดานดนตร

คลาสสก ส าหรบวทยานพนธระดบมหาบณฑต สาขาศลปะศกษา

จากคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปการศกษา 2550

88

ผลงานทาง ดานคณธรรม

เปนผบกเบกงานดานหนงสอคมภรลทธมหายาน ไดแก

1. วชรปรชญาปารมตาสตร ฉบบแปล Edward Conze พ.ศ. 2561

2.วชรปรชญาปารมตาสตร ฉบบถอดรหสธรรม พ.ศ. 2561

3.ปรชญาปารมตาหฤทยสตร ฉบบแสงธรรมแหงผโถวซาน พ.ศ.

2562

89

ผลงานทางวชาการ

เปนผบกเบกงานดานหนงสอเกยวกบการพฒนาศกยภาพสมองดวย

พลงคลนเสยงจากดนตรในประเทศไทย โดยผลตต าราออกมา

จ านวน 3 เลม ไดแก

1. คมภรอภวฒนสมอง พ.ศ. 2542

2.พฒนา E.Q. ดวยเสยงเพลง พ.ศ. 2543

3.พฒนา I.Q. E.Q. M.Q. และสมาธดวยพลงคลนเสยง พ.ศ. 2545

90

ผลงานทเผยแพรดานสอสารมวลชน

1. สมภาษณพเศษรายการโทรทศน เรอง ดนตรมประโยชนมากกวาทคณ

คด รายการเชาวนน วนท 17 มถนายน 2545 สถานโทรทศนชอง 5

2. สมภาษณพเศษรายการโทรทศน เรอง คตะโยคะ ศาสตรแหงสขภาพด

ดวยพลงคลนเสยง รายการHealth Station สถานโทรทศน ITV 2550

3.บทสมภาษณพเศษกบวารสารวงการคร เรอง แนวทางชวยเหลอเดก

สมาธสน : การพฒนาสมาธเดกดวยคลนเสยง โดยลงบทสมภาษณใน

วารสารวงการคร ฉบบ เดอน เมษายน 2549

4. บทสมภาษณพเศษ เรอง คตะโยคะ ศาสตรแหงสขภาพดดวยพลงคลน

เสยง ใหกบวารสาร Health Channel จ านวน 3 ฉบบ ระหวางฉบบ

เดอน พ.ค.- ก.ค. 2549

91

ผลงานดานการเปนวทยากรพเศษ (มากกวาสามสบครงเลอกเฉพาะทส าคญ)

1. ไดรบเชญเปนวทยากรพเศษ เรอง ดนตรกบการพฒนาสมาธเดกพเศษ

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร วนท 13

ก.พ. 2547

2. ไดรบเชญเปนวทยากรพเศษ เรอง คตะโยคะ ศาสตรแหงสขภาพดดวย

พลงคลนเสยง กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

กระทรวงสาธารณสข วนท 6 มถนายน 2549

3. ไดรบเชญเปนวทยากรพเศษ เรอง Effect of sound and brain

wave ณ Bangkok CODE สาธร คณะสถาปตยกรรมศาสตร

และการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร วนท 27

สงหาคม 2552

92

4. ไดรบเชญเปนวทยากรพเศษ เรอง เทคนคพฒนาศกยภาพสมองใหเตม

ประสทธภาพ ส าหรบนกศกษาหลกสตรนกวชาการศกษา สถาบนพฒนาบ

คลกรทองถน กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย รนท

30 วนท 14 มกราคม 2553 และรนท 31 วนท 15 กมภาพนธ

2553 โรงแรมชาลนา รามค าแหง

5. ไดรบเชญเปนวทยาพเศษ เรอง การพฒนาไอควอควของเดกดวย

เสยงเพลง สถาบนแหงชาตเพอพฒนาเพอการพฒนาเดกและครอบครว

วนท 8 กมภาพนธ 2555

93

ผลงานดานความสามารถพเศษอน ๆ

1. เปนเวปมาสเตอร จดท าเวปไซต www.tpvschool.com ซงเปน

เวปไซตของโรงเรยนถนอมพศวทยาและจดท าเวปไซต

www.ariyasound.com เพอเปนแหลงเรยนรการใชดนตรเพอการพฒนาไอ

ควอควและสมาธ รวมทงจดท าหลกสตรคตะโยคะ เพอการพฒนาศกยภาพ

มนษยระดบสงดวยพลงคลนเสยง

2. จดตงศนยศกษามวลสารพระสมเดจฯ ทโรงเรยนถนอมพศวทยา

เพอจดการฝกอบรมในหลกสตรการพจารณาพระสมเดจวดระฆง วดบางขน

พรหม และวดเกศไชโย โดยใชการศกษาจากพระตระกลสมเดจ และชนสวน

ของพระสมเดจสามวด เปนหลกสตรการอบรมพระสมเดจแหงแรกของ

ประเทศไทย

******************************************************************** &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

ปรชญาปารมตาหฤทยสตร

ฉบบแสงธรรมแหงผโถวซาน

อรรถกถาธรรม โดย อรยะ สพรรณเภษช

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& พมพครงท 1 พฤษภาคม 2562 โรงพมพนพรตน

2090,2092 ซ.ลาดพราว 82 แขวง วงทองหลาง เขต วงทองหลาง กรงเทพมหานคร

********************************************************************

94

ขอขอบคณผรวมสมทบทนบรจาคพมพหนงสอพระสตรฉบบน

อาจารยอรยะ สพรรณเภษช 20,000 บาท

อาจารยจฑาสน สพรรณเภษช 10,000 บาท

คณอลสา ทรพยทองพรรณ 500 บาท

อาจารยธนพพฒน เจนนพกาญจน 500 บาท

อาจารยจนตนา ศรกนก 500 บาท

อาจารยศรวรรณ เหลาบบภา 500 บาท

อาจารยฟารดา ตนม 500 บาท

อาจารยเจยมพร พชยบณฑตกล 200 บาท

คณะคณครโรงเรยนถนอมพศวทยา 1,878 บาท

หนวยงานวดผลโรงเรยนถนอมพศวทยา 5,000 บาท

นางสาวสภาภรณ แจงแกว (อธษฐานจดเรยง)

95