แผนทปาไมโดยภาพถายดาวเทยม ป พ.ศ. 2551

1. ความเปนมาของโครงการ

พนทปาไมของประเทศไทยมการเปลยนแปลงอยางตอเนอง เนองจากมการบกรกเขา

ครอบครองพนทปาไมเพออยอาศยและทากน ทาการแผวถางปาเพอทาการเกษตร และการ

สงเสรมการปลกพชทดแทนพลงงานทมความตองการใชพนทขนาดใหญ เปนตน ในปจจบนการ

บกรกพนทปาพบกระจายอยในทกภมภาคของประเทศสงผลกระทบกอใหเกดปญหาสงแวดลอม

และความเสอมโทรมของทรพยากรตดตามมาอยางมากมาย ทงปญหาการเกดพบตภยทมความถ

และความรนแรงเพมมากขน จากสาเหตดงกลาวหากมการจดการทรพยากรปาไมทดจะชวยแกไข

ปญหาการลดลงของพนทปาไมในประเทศไทยไดอกทางหนง

กรมปาไมจงไดจดตงสานกจดการทดนปาไม ใหเปนหนวยงานสวนกลางกรมปาไมทา

หนาทบรหารงานดานการจดการทดนปาไมใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ โดยมภารกจ

หลกในการสารวจวเคราะหและประมวลผลขอมลทรพยากรปาไม เพอใชในการกาหนด

ยทธศาสตรและเปาหมาย ในการจดการทรพยากรปาไม การประเมนผลและตดตามการใช

ประโยชนในพนทปาไม และนโยบายการแกไขปญหาขอขดแยงในเรองทดนเพอการอยอาศย หรอ

การใชประโยชนอนๆ

จากภารกจของสานกจดการทดนปาไมดงกลาว จาเปนตองมขอมลดานสภาพทรพยากร

ปาไมทเปนปจจบน เพอใชประกอบในการปฏบตงานดานการจดการทรพยากรปาไมของ

หนวยงานและหนวยงานอนทเกยวของ จงไดจดทาโครงการจดทาแผนทปาไมโดยภาพถาย

ดาวเทยม โดยมอบหมายใหคณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล

เปนผดาเนนการภายใตการควบคมของสานกจดการทดนปาไม เพอสารวจและวเคราะหสถานภาพ

ของทรพยากรปาไมทมอยในปจจบน โดยเฉพาะการจดทาแผนทปาไมของประเทศไทยและ

จดทาฐานขอมลปาไม เพอรองรบและสนบสนนตอการดาเนนการจดการปาไมของประเทศ

ใหสอดคลองกบสถานการณทเปนจรง รวมทงสามารถดาเนนการใชขอมลดงกลาวเพอการ

ตดตามและเฝาระวงการเปลยนแปลงของทรพยากรปาไมไดอยางมประสทธภาพตอไป

2. วตถประสงค

1. เพอสารวจและจดทาแผนทปาไมของประเทศไทย ป พ.ศ. 2551 ทเปนมาตรฐานและ

มความถกตองตามหลกวชาการ

2. จดทาและพฒนาฐานขอมลพนทปาไม เพอรองรบและสนบสนนการจดทานโยบาย

เพอการวางแผนการจดการทรพยากรปาไม และการตดตามเฝาระวงทรพยากรปาไมของประเทศ

3. เพอเตรยมการพฒนาขอมลปาไมไปสรายละเอยดระดบสงยงขนไป

2

3. เปาหมายและขอบเขต

พนทศกษาครอบคลมพนท 76 จงหวด 6 ภมภาค ทวประเทศไทย

1. การรวบรวมขอมลการจาแนกพนทปาไมของประเทศไทย ทไดมการดาเนนการทผาน

มาโดยหนวยงานทมหนาทรบผดชอบ และหรอหนวยงานทเกยวของ

2. การจาแนกพนทและจดทาแผนทปาไมของประเทศไทย โดยใชขอมลดาวเทยมแลนด

แสท (LANDSAT-TM) ป พ.ศ. 2551 กาหนดมาตราสวนท 1: 50,000

3. การจดทาและพฒนาฐานขอมลพนทปาไม ซงกรมปาไมสามารถนาไปประยกตใชใน

การจดการทรพยากรปาไมของประเทศไดอยางสอดคลองเหมาะสม

4. กรอบการศกษา

แผนทปาไมประเทศไทย ป พ.ศ. 2551

ฐานขอมลพนทปาไม

ประเทศไทย ป พ.ศ. 2551

ภาพถายดาวเทยม (LANDSAT-TM)

ป พ.ศ. 2551 ครอบคลมพนทประเทศไทย 76 จงหวด

ขอมลทตยภมสนบสนนการทาแผนทปาไม

- แผนทภมประเทศ ชด L7018 - ฐานขอมลปาไม ในอดต - ภาพถายทางอากาศออรโธส ป พ.ศ. 2545 - Open Software : Google Earth,

Point Asia เปนตน

-

-

ระบบภมสารสนเทศ

(Geo-Informatics)

- การสารวจระยะไกล (RS)

ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ระบบกาหนดตาแหนงบนโลก (GPS)

การสารวจภาคสนาม

3

5. อปกรณและวธการดาเนนการ

5.1 อปกรณและเครองมอ

- ขอมลดาวเทยม LANDSAT ในระบบดจตอล ป พ.ศ. 2551

- แผนทดจตอลภมประเทศ กรมแผนททหาร มาตราสวน 1:50,000 ลาดบชด L7018

- ขอมลดจตอลขอบเขตจงหวดของกระทรวงมหาดไทย

- เครองไมโครคอมพวเตอร ความเรวหนวยประมวลผลกลาง Core II dual 2.0 GHz.

หนวยความจา 2 GB และหนวยเกบขอมลหลก 250 GB

- เครองวดพกดจากดาวเทยม (Global Positioning System : GPS)

- เขมทศ

- กลองถายรป

- Printer และ Plotter

- Scanner

- โปรแกรมวเคราะหขอมลดาวเทยม ERDAS IMAGINE

- โปรแกรมวเคราะหขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร ArcGIS

- โปรแกรมวเคราะหตาแหนงภมศาสตร DNR Garmin

5.2 ขนตอนการจาแนกพนทปาไมบนภาพถายดาวเทยม

การจาแนกพนทปาไมบนภาพถายดาวเทยม เปนการแปลตความขอมลพนทปาไม

ออกจากพนทการใชประโยชนอนๆ บนภาพดาวเทยม ประกอบดวยขนตอนดงตอไปนและดงภาพ

ท 1

5.2.1 การเตรยมขอมลเบองตน (Pre-Processing)

- ทาการคดเลอกขอมลดาวเทยมในชวงวนเวลาทปราศจากเมฆ มกเปน

ภาพถายททาการบนทกในชวงฤดแลง ในระหวางเดอน ธนวาคม ถง มนาคม ซงในแตละฤดกาล

การสะทอนแสงของสงปกคลมดนบนพนผวโลกกจะมลกษณะตางกนไป นอกจากนตองเลอก

แบนดและจานวนแบนดโดยทคาความเขมของวตถในแตละแบนดจะไมเหมอนกน โดยเฉพาะ

อยางยงขอมล TM ซงม จานวน 7 แบนด ดงนน การเลอกใชแบนดและจานวนแบนดทเหมาะสม

จะชวยใหการวเคราะหมความถกตอง และใชเวลาคอมพวเตอรไมมาก เชน การศกษาดานการใช

ทดนปกตจะใชแบนด 4-5-3 / R-G-B สาหรบขอมล TM เปนตน

- การแสดงภาพ เปนการเรยกขอมลจากแหลงจดเกบ ซงอยในรปของตวเลข

มาแสดงเปนภาพในปจจบนการแสดงภาพสามารถแสดงผลออกมาทางจอภาพ โดยการเปลยนคา

ตวเลขในแตละชวงมาเปนคาความเขมของแสง เปนภาพขาว-ดาไดพรอมกน 3 แบนด และเมอใหความเขมของแสงเปนสตางๆ กน ในแตละแบนดแลวนามาซอนเขาดวยกนทาใหเกดภาพสผสม

ขน (Color Composite) สาหรบภาพสทนยมใช คอ ภาพสผสมเทจ (False Color Composite)

ซงพชพรรณปรากฏเปนสแดง

4

5.2.2 การเนนภาพใหสมบรณ (Image Enhancement)

ขบวนการสรางภาพกลบคน (Image Restoration) หรอปรบปรงขอมลทม

ขอบกพรองในคณสมบตตาง ๆ ใหมความถกตองตรงตามความเปนจรงและใหมความละเอยด

ชดเจนตามเปาหมาย เพอเตรยมพรอมในการวเคราะหตอไป ประกอบดวย

- การแกระดบความเขมสเทา (Radiometric Correction) การปรบแก

ระดบสเทาทอาจผดพลาดจากอปกรณบนทกภาพ หรอจากมมแสงอาทตย (Sun Angle) หรอจาก

การแผกระจายพลงแม เหลกไฟฟาผานชนบรรยากาศ ทาใหไดขอมลครบถวนสมบรณ และเปน

การปรบคาขอมลบรเวณเดยวกน แตบนทกในตางวนตางฤดใหเปนมาตรฐานเดยวกน

- การปรบแกความผดพลาดเชงเรขาคณต (Geometric Correction) การ

บดเบอนของตาแหนงในภาพเนองจากความผดพลาดของการโคจรและระบบการบนทกภาพของ

ดาวเทยม โดยอาศย จดโยงยดจากแผนท ขอมลจะไดรบการแกไขใหอยในตาแหนงทถกตองและ

สอดคลองกบตาแหนงบนผวโลกตามระบบพกดทางภมศาสตร หรอพกด UTM ของแผนท ในทน

ใชแผนทภมประเทศ มาตราสวน 1:50,000 มาทาการปรบแกใหเปนไปตามระบบมาตรฐานทาง

แผนทมาตราสวน 1:50,000 ทใชกนอยในปจจบนของประเทศไทย คอ ระบบ UTM หรอ

Universal Transverse Mercator รปทรงร (Ellipsoid) และพนหลกฐานทางราบ (Horizontal

Datum) ในระบบ World Geodetic System 1984 (WGS 1984) โดยอางองกบแผนทสภาพภม

ประเทศ ลาดบชด L7018 โดยใชแบบจาลอง Polynomial Order 2 ในการคานวณคาพกดใหมท

อางองจากแผนทภมประเทศ ชด L7018 ของกรมแผนททหาร ซงตองใชจดควบคม (Ground

Control Point/GCP) อยางนอย 6 จด แตในการศกษาครงนใชจดควบคมประมาณ 20 จด ตอ

ภาพถายดาวเทยม 1 ภาพ (185x185 กม.) และมคาความคลาดเคลอน (Root Mean Square

Error/RMS) ไมเกน 1.0

ภาพท 1 แสดงการกาหนดจดควบคมภาพ GCPs จากแผนทลงบนภาพดาวเทยม

5

- การเนนคณภาพขอมล (Image Enhancement) การปรบปรงคาระดบ

ความเขมสเทาของขอมลโดยการเลอกวธเนนคณภาพใหเหมาะสมกบวตถประสงคเพอใหไดขอมล

ใหมตามทตองการศกษาทาใหการวเคราะหถกตองยงขน โดยทวไปนยมใชวธยดความเขมสเทา

เดม อยในชวงแคบ ๆ ใหกระจายกวางขนโดยเชงคณตศาสตร ซงทาไดหลายวธ คอ

(1) Linear Contrast Stretch เปนการขยายพสย (Range) ของคาความ

เขมสเทาเดมใหมคามากยงขน ตามสมการเสนตรง

(2) Histogram Equalization เปน Non-Linear Contrast Stretch โดย

การ กระจายคาความเขมสเทาใหเปนการกระจายแบบปกต คอใหจานวนจดภาพในแตละคาความ

เขมมจานวนใกลเคยงกน

(3) Piecewise Stretch การขยายคาความเขมสเทาเฉพาะชวงทตองการ

ใหขยายออกไป ทาใหไดขอมลชดเจนเฉพาะชวงทตองการ

(4) Rationing Image การหาอตราสวนระหวางแบนด โดยนาคาความ

เขมของแบนดหนงๆ มาหารกบอกแบนดหนงในแตละจดภาพเดยวกน ภาพทไดใหมสามารถเนน

เฉพาะพชพรรณใหมความแตกตางจากพนทอน ๆ

(5) Principle Component Analysis (PCA) เทคนคการเนนภาพโดย

อาศยการเปลยนแปลงคาระดบสเทาของการสะทอนแสงทมคาซาซอนกนเพอสรางภาพใหมม

ขนาดของขอมลลดลง และไดภาพทมขอมลรายละเอยดครบถวนและมคณภาพเดนชดขน

(6) Color Composite Image การ ทาภาพสผสมจากภาพจากดาวเทยม

สามารถทาไดโดยการนาภาพจากดาวเทยมขาวดา 3 ชวงคลนใดๆ มาผสมเปนภาพสผสม ให

รายละเอยดขอมลตาง ๆ ชดเจนกวาภาพขาวดา โดยสามารถทาไดทงภาพวนทเดยวกน (Single-

Data Image) และภาพจากดาวเทยมหลายวน ( Multi-date Image) รวมทงภาพจากดาวเทยม

ตางกน เชน การผสมภาพส TM แบนด 5 แบนด 4 และ แบนด 3

5.3 การกาหนดประเภทขอมล (Nomenclature Identification)

การกาหนดประเภทขอมลเปนการกาหนดจานวนและคณลกษณะของประเภทขอมล

กอนทจะทาการแปลหรอตความขอมล เพอควบคมการแปลภาพใหครอบคลมลกษณะการใชทดน

และสงปกคลม ดนทกประเภททพบในพนทศกษานนๆ และเปนเกณฑทชวยในการตดสนใจ

ตความวาวตถทพบเปนประเภทใด ในการศกษาครงนออกแบบการกาหนดประเภทขอมล ไดแก

พนทปา และพนทไมใชปาไม

5.4 การจาแนกพนทปาไมบนภาพถายดาวเทยม (Image Classification)

กอนการแปลขอมลภาพจะทาภาพสผสม (Color Composite Image) โดยการนา

ขอมลภาพดาวเทยมจานวน 3 ชวงคลนใดๆ มาผสมใหเกดภาพสผสม ใหรายละเอยดขอมลตางๆ

ชดเจนกวาภาพขาวดา โดยสามารถทาไดทงภาพวนทเดยวกน (Single-Data Image) และภาพ

จากดาวเทยมหลายวน (Multi-date Image) รวมทงภาพจากดาวเทยมตางกน เชน การผสม

ภาพส TM แบนด 4 แบนด 5 และ แบนด 3 ใหผานแสงสแดง เขยว และนาเงน ตามลาดบ

6

การทาภาพสผสมเทจ (False Color Composite) ของภาพดาวเทยม เปนการ

เลอกใชคาความสวางของขอมลในแตละแบนดของดาวเทยม LANDSAT ผสมเปนภาพผานแสง

สแดง เขยว และนาเงน (RGB) เพอใหพนทปาไมปรากฏเปนสแดง-มวงแดง และเหมาะสมตอ

การจาแนกดวยสายตา (Visual Interpretation) ดงภาพท 3 เปรยบเทยบการผสมสตามธรรมชาต

และการผสมสเทจ แสดงไดวาการผสมสเทจ (แบนด 4,5,3 : R,G,B) ทาใหจาแนกขอบเขตของ

พนทปาไม ปรากฏเปนสแดงเขม สงเกตไดดกวาการผสมสตามธรรมชาตทพนทปาไมเปนสเขยว

(1) (2)

ภาพท 2 (1)

ลขอบเขตจงหวดมาซอนทบ ซงไดจากกรมแผนททหาร เพอทาการจาแนกพนทปาไมใน

จงหวด

ความแตกตางของขอมลภาพบนจอคอมพวเตอรดวยสายตา ดวยการลากจดเพอสรางเสนรอบรป

ภาพสผสมเทจ แบนด 4,5,3 : R,G,B, และ (2) ภาพสธรรมชาต แบนด 3,2,1 : R,G,B

การแปลขอมลภาพทไดทาการปรบแกแลวจะทาเปนรายจงหวด เมอเรยกภาพแลว

จะนาขอม

ความหมายเนอทปาไม ป พ.ศ. 2551 เพอใชประกอบการแปลภาพถายดาวเทยม

LANDSAT - 5 TM ป พ.ศ. 2551-2552 มาตราสวน 1 : 50,000 สาหรบการวจยในครงน

เนอทปาไม หมายถง ทปาชนดตางๆ ไดแก ปาดงดบ ปาสน ปาชายเลน ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง

ปาเตงรงแคระแกรน ปาพร ปาชายเลน และปาชายหาด เปนตน ไมวาจะอยในเขตปาสงวนแหงชาต

อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา และพนททใหญกวา 5 เฮกแตร (3.125 ไร) และจาแนก

7

การแปลภาพโดยจาแนกดวยสายตาผสมผสานกบการจาแนกดวยคอมพวเตอร หรอ

Hybrid Classification เปนการแปลภาพโดยใชคอมพวเตอรในการจาแนกคาความสวางของเซลล

ภาพ (Digital Number/DN) ในเบองตนกอน โดยใชการทาดชนพชพรรณ (NDVI) และแผนท

การจาแนกพนทแบบไมกากบดแล (Unsupervised Classification) มาชวยจาแนก เพอใหสะดวก

ตอการจาแนกดวยสายตา เพราะการจาแนกดวยสายตาตองอาศยความสามารถของผทาการแปล

และถอวาเปนสงสาคญ หากมความรหรอคนเคยกบสภาพพนทนนๆ ดวยแลว จะทาใหการแปล

ภาพมความถกตองและรวดเรว

ระหวางการแปลขอมลใชขอมลแผนทภาพถายทางอากาศ ฐานขอมลพนทปาไมเดม

แผนทดชนพชพรรณ แผนทการจาแนกพนทแบบไมกากบดแล และการเปดเวบไซททแสดง

ขอมลภาพดาวเทยม เชน Google Earth และ Point Asia มาชวยตรวจสอบอกทางหนง

5.4.1 องคประกอบของการแปลภาพดวยสายตา (Visual Classification) สรปได

ดงน

- ความเขมของสและส (Tone/Color) ระดบความแตกตางของความเขม

ของสหนงๆ ขนอยกบชนดของวตถ การทามมกบแสง ตลอดจนการเรยงตวของวตถ

- ขนาด (Size) ขนาดของวตถทปรากฏในภาพซงสมพนธกบมาตราสวน

ของภาพทปรากฏในรปของความยาว กวาง หรอพนท

- รปราง (Shape) รปรางของวตถทเปนเฉพาะตว อาจสมาเสมอ (Regular)

หรอรปรางไมสมาเสมอ (Irregular)

- เนอภาพ (Texture) หรอความหยาบ ละเอยดของผววตถ เปนผลมาจาก

ความสมาเสมอของวตถทรวมกนอย

- รปแบบ (Pattern) ลกษณะการจดเรยงตวของวตถปรากฏเดนชดระหวาง

ความแตกตางตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน

- ความสงและเงา (Height and Shadow) เงาของวตถมความสาคญในการ

พจารณาความสง และมมของดวงอาทตย

- พนท (Site) หรอตาแหนงของวตถทพบตามธรรมชาต เชน พนทปาชาย

เลนพบบรเวณชายฝงทะเลนาทวมถง สนามบนอยใกลแหลงชมชน

- ความเ กยวพน (Association) วต ถบางอย างมความเ กยวพนกบ

สงแวดลอมอนๆ เชน บรเวณทมตนไมเปนกลมๆ มกเปนทตงของหมบาน ไรเลอนลอยอยในพนท

ปาไมบนเขา การแปลภาพเพอจาแนกวตถไดดและถกตอง ขนอยกบองคประกอบตางๆ ดงกลาว

ขางตนอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางพรอมๆ กนไป ตามความยากงายและมาตราสวนท

แตกตางกนไป ซงอาจไมแนนอนเสมอไป รปราง ส ขนาด อาจใชเปนองคประกอบในการแปล

ภาพพนทหนงหรอลกษณะหนง สวนอกบรเวณหนงของพนทเดยวกนอาจจะใชองคประกอบอก

อยางหนงกได

8

5.4.2 การจาแนกประเภทขอมลแบบไมกากบดแล

ดาเนนการแปลและตความขอมลดาวเทยมดวยคอมพวเตอรแบบไมกากบ

ดแล (Unsupervised Classification) ดวยใชวธ ISODATA Clustering Algorithm และกาหนด

จานวนกลมประเภทขอมล (Cluster) มากกวา 2 เทาของรปแบบการใชทดน จากนนดาเนนการ

รวมกลมขอมล (Reclassify) ใหเหลอเพยงพนทปาและไมใชปา เพอเนนการแปลพนทปาไม และ

ดาเนนการจดทาแผนท เพอประกอบในการแปลปาไมตอไป

5.4.3 การใชดชนพชพรรณ (Vegetation Index)

การแปลตความพนทปาไมไดนาดชนพชพรรณ (Vegetation Index) มาชวย

ในการจาแนกเพอเพมความถกตอง ดชนพชพรรณเปนตวชถงพนททมพชปกคลม พนททพชปกคลม

หนาแนนจะมความแตกตางจากพนททพชปกคลมอยนอยและมความแตกตางจากพนททไมมพช

ปกคลม

ดชนพชพรรณทเลอกใชเรยกวา Normalize Difference Vegetation Index

เปนการคานวณโดยนาคาการสะทอนแสงในรปตวเลข (Digital Number) ของพชในชวงคลนท

เกยวของกบพชพรรณมาคานวณผานเครองหมายทางคณตศาสตร ในทนคอการเขาสดสวนซงกน

และกน แลวใหผลลพธในการจาแนกบรเวณทมปรมาณพชปกคลม กบบรเวณทไมมพชพรรณ

ปกคลม ซงใชตดตามการเพมขนหรอลดลงของพชพรรณ NDVI ใชความแตกตางของชวงคลน

ตามองเหนในชวงคลนสแดง พชหรอคลอโรฟลลในใบพช จะดดกลนพลงงานชวงคลนสแดง

ในทางตรงกนขามในแถบคลนชวงคลนใตแดงใกล (Near Infrared) ใบและกงกานพชจะสะทอน

ชวงคลนใตแดงใกลไดด แตกตางจากพนททไมมพช หรอพนทอนๆ (ดน นา) ในกรณของ

ดาวเทยม LANDSAT TM คอ ชวงคลนท 3 และชวงคลนท 4

หลกการคานวณดชนพชพรรณโดยวธ Normalize Difference Vegetation

Index เปนการเขาสดสวนระหวางสองชวงคลน เปนการปรบใหมลกษณะการกระจายแบบปกต

คอ นาชวงคลนใตแดงใกลหรออนฟาเรดใกลมาลบดวยชวงคลนแสงสแดง แลวหารดวยผลบวก

ของชวงคลนอนฟาเรดใกลและชวงคลนแสงสแดง ดงน

NDVI = )()(

REDNIRREDNIR

+−

โดย NDVI = ดชนพชพรรณโดยวธ Normalized Difference Vegetation Index

NIR = ชวงคลนใตแดงใกลหรออนฟาเรดใกล

RED = ชวงคลนแสงสแดง

การคานวณดชนพรรณพชโดยปกตจะใหคาอยระหวาง -1 และ 1 โดยเซลลภาพ

ทมคาเขาใกล 1 หมายถงบรเวณทมพชหนาแนนและมวลชวภาพสง

9

ไมใชปา

ปาไม

ภาพท 3 แผนทแสดงดชนพชพรรณ (NDVI) แสดงการปรากฏของพนทปาไม

5.5 การสารวจเกบขอมลภาคสนาม

ดาเนนการสารวจเกบขอมลภาคสนามในแตละภาค เพอตรวจสอบพนทททาการแปล

ใหมความถกตองมากยงขน โดยใชวธเลอกสมตรวจในพนททมความซบซอนในการใชพนท

เพอใหไดขอมลทเปนปจจบน การสารวจภาคสนามจะนาขอมลดาวเทยมเชอมตอกบระบบบอก

ตาแหนงทางภมศาสตร (GPS) ชวยในการบอกตาแหนงพนทปาไม และการนาทาง โดยเชอมตอ

ผานโปรแกรม DNR Garmin แบบเรยลไทม (Real time) รวมกบโปรแกรม ArcMap และ แสดง

ลกษณะพนทจรงกบภาพถายดาวเทยม ไดดงตารางท 1

ตารางท 1 การสารวจการใชทดนประเภทตางๆ

ประเภท การใชประโยชน

ทดน

ลกษณะสภาพพนท ภาพสผสม Band 453 (RGB)

(Ground Truth) (Satellite Image)

1 ปาเบญจพรรณ

(Mixed

Deciduous

Forest)

2 ปาเตงรง

(Dry

Dipterocarp

Forest)

10

ตารางท 1 การสารวจการใชทดนประเภทตางๆ (ตอ)

ปาเตงรง

(Dry

Dipterocarp

Forest)

3 ปาไผ

(Bamboo

Forest)

4 ปาชายเลน

(Mangrove

Forest)

ปาชายเลน

(Mangrove

Forest)

5 ปาไผ

(Bamboo

Forest)

6 ยางพารา

(Para

Plantation)

7 ปาทดแทน

(Secondary

Forest)

11

ตารางท 1 การสารวจการใชทดนประเภทตางๆ (ตอ)

8 พนทเกษตร

บนเขาสง

(High Land

Agriculture)

9 พนท

สวนปาลม

10 พนทเกษตร

(ไรสปปะรด)

11 พนทพชไร

(Field Crop)

12 นาขาว

(Paddy Field)

13 ชมชน

(Urban and

Build-up

Land)

14 แหลงนา

(Water

bodies)

12

ภาพท 4 ตรวจสอบภาพถายดาวเทยมแบบเรยลไทม (Real time)

5.6 การวเคราะหความถกตอง (Classification Accuracy)

เปนการเปรยบเทยบระหวางผลทไดจากการวเคราะหขอมลดาวเทยมกบการออก

สารวจในภาคสนาม (Ground truth) เพอหาระดบความถกตองทสามารถยอมรบได โดยทวไป

แลวโอกาสความนาจะถกตอง (p) อยท 80% และเปอรเซนตความผดพลาดทยอมรบได (E)

เทากบ 10% และนามาประมาณจดภาพตวอยางจานวนอยางนอยทสด ทควรจะนามาตรวจสอบ

ดวยสตร

สตรสาหรบการวเคราะหความถกตอง

2

2 ))((E

qpZn =

โดย n = จานวนจดภาพอยางนอยทสดทควรจะใชสมเปนตวอยาง

P = โอกาสความนาจะเปนทจดภาพนนนาจะถกตอง

q = คาความแตกตางระหวาง 100 - p

E = รอยละของความผดพลาดทสามารถยอมรบได

Z = คามาตรฐานตามการแจกแจงแบบปกต ณ ระดบความเชอมนทกาหนด (95%)

ทาการสรปผลการสารวจและตรวจสอบความถกตองภาคสนาม ดวยตารางจากขอมล

การสารวจภาคสนาม เพอใหทราบตรวจความถกตองของการจาแนกพนทปาไมและไมใชปาไม

โดยเลอกสมตรวจในแตละจงหวดไมนอยกวา 50 จด โดยกาหนดคาของความถกตองทมากกวา

รอยละ 80 ของพนทสมตรวจ และสรางตารางประเมนความถกตองดงตวอยาง ตารางท 2

13

ตารางท 2 แมทรกตการคานวณการประเมนความถกตอง

ผลการสารวจในภาคสนาม

การใชประโยชนทดน ปา ไมใชปา รวมจดสารวจ

ปา 28 2 30

ไมใชปา 3 17 20

ผลการแปลตความ

31 19 50 รวม

ความถกตองโดยรวม (Overall Accuracy) ของพนท เทากบ ((28+17)/50) x 100 = 90%

ความผดพลาดในการแปลตความ เทากบ ((2+3)/50) x 100 = 10%

และระดบผลลพธการวเคราะหความถกตองของการแปลตความขอมลภาพถายดาวเทยม สามารถ

ชใหเหนถงระดบความถกตอง โดยใชวธวเคราะหคาดชนแคปปา (Kappa Index) ซงวเคราะหเชง

บรรยาย (Descriptive Analysis) ดวยสตร

สตรในการวเคราะหดชนแคปปา (Kappa Index)

iXr

1i iX - 2N

r

1 i

r

1 iXiX- iiXNK

+∑= +

∑=

∑= +++

= i

โดย r = จานวนแถว (row) และแนว (column) ในตารางความคลาดเคลอน (error matrix)

N = จานวนทสงเกตทงหมด

Xii = คาสงเกตในแถว (row i) และแนว (column i)

Xi+ = จานวนขอบเขตทงหมดของแถว (row i)

X+i = จานวนขอบเขตทงหมดของแนว (column i)

คาการจาแนกเชงปรมาณแบงเปนระดบการยอมรบ (degree of agreement) ดงน

< 0 การยอมรบระดบนอยมาก (Less than chance agreement)

0.01-0.20 การยอมรบระดบนอย (Slight agreement)

0.21-0.40 การยอมรบระดบพอใช (Fair agreement)

0.41-0.60 การยอมรบระดบปานกลาง (Moderate agreement)

0.61-0.80 การยอมรบระดบมาก (Substantial agreement)

0.81-0.99 การยอมรบระดบมากทสด (Almost perfect agreement)

14

5.7 การจดทาแผนทขนสดทาย (Final Mapping)

ดาเนนการแกไขขอบเขตพนทปาสวนทคลาดเคลอนจากสภาพพนทจรง (Polygon

Editing) และจดทาแผนทปาไมขนสดทายทแสดงขอบเขตพนทปาไมและไมใชปาไม โดย

ตรวจเชคผลจากการออกสารวจในภาคสนาม

5.8 การจดทาและพฒนาฐานขอมลพนทปาไม

ขนสดทายของขบวนการจาแนกประเภทขอมลดวยคอมพวเตอร ไดแก การนา

ผลลพธแฟมขอมลพนทปาไมแตละจงหวดไปจดเกบเปนแฟมขอมลพนทปาไมทงประเทศ ซง

สามารถแสดงผลออกมาในรปของแผนทตามมาตราสวนทตองการ ขอมลประกอบทสาคญ คอ

ขอมลพนทปาไมในรปตารางแสดงเปนเปอรเซนต หรอพนทในหนวยทตองการ นอกจากน

ฐานขอมลอนๆ ของแตละจงหวดยงเกบไวในสวนของขอมลตาราง

การจดทาและพฒนาฐานขอมลพนทปาไม ในการจดทาและพฒนาฐานขอมลพนทปาไม

จะดาเนนการจดทาใหอยในรปแบบของฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS Database) ท

มาตราสวน 1:50,000 ประกอบดวยชนขอมล (Data Layer) ทสาคญคอ ชนขอมลขอบเขตพนท

ปาไมและไมใชปาไม ในรปแบบขอมลดจตอล (Digital File) ทสอดคลองเหมาะสมกบระบบฐาน

ขอมลทกรมปาไมมอย เพอใหสามารถนาไปประยกตใชเพอการจดการไดอยางมประสทธภาพ

โดยกาหนดขนตอนการดาเนนการ ดงน

1) การกาหนดลกษณะขอมลทตองการ (Defining Data Requirements) กาหนด

หรอระบลกษณะขอมลทตองการจดเกบไวในฐานขอมล โดยจาแนกออกเปนพนทปา และพนท

ไมใชปา

2) การออกแบบฐานขอมล (Database Design) ออกแบบฐานขอมลใหสอดคลอง

กบลกษณะของขอมลทตองการ โดยมความถกตองของเนอหา ตาแหนงพกดภมศาสตร

แหลงทมา และความละเอยดของขอมล สามารถเชอมโยงในรปแบบของฐานขอมลระบบ

สารสนเทศภมศาสตร (GIS Database) ไดเปนอยางด

3) การสรางฐานขอมล (Build Database) ดาเนนการจดสรางและพฒนาฐานขอมล

เพอสนบสนนการจดการ และการตดตามเฝาระวงการเปลยนแปลงพนทปาไม ตามทไดออกแบบไว

และตรวจสอบความถกตองในการใชงานฐานขอมลทไดจดทาขน โดยจดสรางฐานขอมลในรปแบบ

Shape file เพราะสะดวกและเปนรปแบบทมาตรฐาน โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร

สวนมาก อานไฟลรปแบบนได และสามารถออกแบบ GIS database รปแบบ Shape file ได

ดงตอไปน

15

โครงสรางฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร (Data Dictionary)

Shape Name: Forest_2551

Feature Class: Polygon

Data Source: ผลการแปลขอมลปาไม ป 2551

Projected Coordinate System: WGS84 /UTM zone 47N/48N

Forest_2551.shp

AREA PERIMETER DES_ID PROV_ID

Descrip.dbf

DES_ID DESCRIP

Province.dbf

PROV_ID PROVINCE

Coverage : Forest_2551.polygon

Feature Class : Polygon

Table Name : Descrip.dbf , Province.dbf

Data Source : สานกจดการทดนปาไม กรมปาไม ป 2551

Forest_2551.polygon (Arc Coverage)

Field Name Data Type

AREA Double

PERIMETER Double

DES_ID Short Integer

PROV_ID Short Integer

Descriptions

Area อธบายขนาดพนท (หนวย : ตารางเมตร)

Perimeter อธบายขนาดความยาวเสนรอบรป (หนวย : เมตร)

DES_ID สญลกษณรหสพนทปาและไมใชปา

PROV_ID สญลกษณรหสจงหวด

16

Descrip.dbf

Field Name Data Type

DES_ID Short Integer

DESCRIP Text

Descriptions

DES_ID สญลกษณรหสพนทปาและไมใชปา

DESCRIP อธบายรปแบบการใชทดนปาและไมใชปา

Province.dbf

Field Name Data Type

PROV_ID Short Integer

PROVINCE Text

Descriptions

PROV_ID สญลกษณรหสจงหวด

PROVINCE อธบายชอจงหวด

คาอธบายสญลกษณ DES_ID

10 ปาบก

90 ไมใชปา

17

Satellite image 2551

(LANDSAT - 5 TM)

Image Processing

1) Data Preparation (Radiometric Correction , Geometric Correction)

2) Nomenclature Identification

3) Data Classification (Hybrid Classification , NDVI , Unsupervise)

4) Classification Accuracy (Ground Truth / GPS real time)

5) Final Mapping

GIS Database : Forest 2551

Defining Data Requirements / Database Design / Build Database

Thematic map

Forest Map 2551

ภาพท 5 แผนภาพแสดงขนตอนการดาเนนการศกษา

18

6. ผลการศกษา

การประเมนพนทปาไมป พ.ศ. 2551 ดวยขอมลภาพถายดาวเทยม LANDSAT-5

ระบบ Thematic Mapper รายละเอยดขอมล 30 เมตร มาตราสวน 1:50,000 ทาการแปลจาแนก

พนทปาไมดวยการนาเขาขอมลผานจอคอมพวเตอร (Digitize on screen) กาหนดรปแบบ

ฐานขอมลแบบ Shapfile ซงเปน GIS database ทไดรบความนยม สะดวกและมประสทธภาพใน

การวเคราะหขนตอไป

ผลการสารวจและตรวจสอบความถกตองภาคสนาม (Classification Accuracy) จากการ

เลอกสมตรวจในจงหวดทมพนทปาไม รวมจดสมสารวจ 3,162 จด แบงเปนพนทในเขตปาไม

2,213 จด หรอรอยละ 70 พนทไมใชปาไม 949 จด คดเปนรอยละ 30 ดงตารางท 3

ตารางท 3 แมทรกตการคานวณการประเมนความถกตอง (Accuracy Assessment)

ผลการสารวจในภาคสนาม

การใชประโยชนทดน ปา ไมใชปา รวมจดสารวจ

ปาไม 1,782 431 2,213

ไมใชปาไม 62 887 949

ผลการแปลตความ

รวม 1,844 1,318 3,162

ความถกตองโดยรวม (Overall Accuracy) ของพนท เทากบ

((1,782+887)/3,162) x 100 = 84.41 %

ความผดพลาดในการแปลตความ เทากบ ((62+431)/3,162) x 100 = 15.59 %

จากนนดาเนนการปรบแกขอมล เพอทาแผนทขนสดทาย ไดผลดงตอไปน

6.1 พนทปาไมประเทศไทย ป พ.ศ. 2551

พนทปาไมประเทศไทย ป พ.ศ. 2551 ทไดจากการประมวลผลโดยระบบ

สารสนเทศภมศาสตร มจานวนทงสน 171,585.65 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 33.44

ของพนทประเทศไทย ทมพนท 513,115.02ตารางกโลเมตร พนทปาไมจาแนกออกตามราย

จงหวดใน แตละภมภาคดงไดดงน ตารางท 4 และภาพท 6

19

ภาพท 6 พนทปาไมประเทศไทย ป พ.ศ. 2551

20

ตาราง 4 พนทปาไมประเทศไทยรายจงหวด ป พ.ศ. 2551

เนอทปาไม

จงหวด / ภาค

เนอทจงหวด

Province

Area

ปา

Forest

รอยละของ

พนทจงหวด

% of

Province

Area

เนอทไมใช

ปา

Non-forest

Area

Province / Region

กาแพงเพชร 8,607.49 2,027.03 23.55 6,580.46 Kamphaeng Phet

เชยงใหม 20,107.06 16,609.48 82.61 3,497.58 Chiang Mai

เชยงราย 11,678.37 5,164.62 44.22 6,513.75 Chiang Rai

ตาก 16,406.65 12,707.81 77.46 3,698.84 Tak

นครสวรรค 9,597.68 881.10 9.18 8,716.58 Nakhon Sawan

นาน 11,472.07 8,165.68 71.18 3,306.39 Nan

เพชรบรณ 12,668.42 4,070.48 32.13 8,597.93 Phetchabun

แพร 6,538.60 4,115.62 62.94 2,422.98 Phrae

พะเยา 6,335.06 3,287.19 51.89 3,047.87 Phayao

พจตร 4,531.01 12.79 0.28 4,518.23 Phichit

พษณโลก 10,815.85 3,975.37 36.76 6,840.48 Phitsanulok

แมฮองสอน 12,681.26 11,267.70 88.85 1,413.56 Mae Hong Son

ลาปาง 12,533.96 9,561.66 76.29 2,972.30 Lampang

ลาพน 4,505.88 2,576.45 57.18 1,929.43 Lamphun

สโขทย 6,596.09 2,257.86 34.23 4,338.23 Sukhothai

อตรดตถ 7,838.59 4,920.91 62.78 2,917.69 Uttaradit

อทยธาน 6,730.25 3,473.00 51.60 3,257.24 Uthai Thani

ภาคเหนอ 169,644.29 95,074.74 56.04 74,569.54 North

กาฬสนธ 6,946.75 752.36 10.83 6,194.38 Kalasin

ขอนแกน 10,885.99 1,287.36 11.83 9,598.63 Khon Kaen

ชยภม 12,778.29 3,869.27 30.28 8,909.02 Chaiyaphum

นครพนม 5,512.67 848.68 15.40 4,663.99 Nakhon Phanom

21

ตาราง 4 พนทปาไมประเทศไทยรายจงหวด ป พ.ศ. 2551 (ตอ)

เนอทปาไม

จงหวด / ภาค

เนอทจงหวด

Province

Area

ปา

Forest

รอยละของ

พนทจงหวด

% of

Province

Area

เนอทไมใช

ปา

Non-forest

Area

Province / Region

นครราชสมา 20,493.96 3,132.55 15.29 17,361.42 Nakhon Ratchasima

บรรมย 10,321.89 963.34 9.33 9,358.54 Buri Ram

มหาสารคาม 5,291.68 332.19 6.28 4,959.49 Maha Sarakham

มกดาหาร 4,339.83 1,434.01 33.04 2,905.82 Mukdahan

ยโสธร 4,161.66 436.36 10.49 3,725.30 Yasothon

รอยเอด 8,299.45 510.71 6.15 7,788.74 Roi Et

เลย 11,424.61 3,926.48 34.37 7,498.13 Loei

ศรสะเกษ 8,839.98 1,069.42 12.10 7,770.56 Si Sa Ket

สกลนคร 9,605.76 1,910.90 19.89 7,694.87 Sakon Nakhon

สรนทร 8,124.06 931.21 11.46 7,192.85 Surin

หนองคาย 7,332.28 557.41 7.60 6,774.87 Nong Khai

หนองบวลาภ 3,859.09 594.02 15.39 3,265.06 Nongbua Lumphoo

อานาจเจรญ 3,161.25 575.08 18.19 2,586.16 Umnad Chareun

อดรธาน 11,730.30 1,389.09 11.84 10,341.21 Udon Thani

อบลราชธาน 15,744.85 3,035.11 19.28 12,709.74 Ubon Ratchathani

ภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ 168,854.34 27,555.54 16.32 141,298.80 North-east

กรงเทพมหานคร 1,565.22 0.70 0.04 1,564.52 Bangkok

ชยนาท 2,469.75 76.62 3.10 2,393.12 Chai Nat

นครปฐม 2,168.33 0.00 0.00 2,168.33 Nakhon Pathom

นนทบร 622.303 0.00 0.00 622.30 Nonthaburi

ปทมธาน 1,525.86 0.00 0.00 1,525.86 Pathum Thani

พระนครศรอยธยา 2,556.64 0.00 0.00 2,556.64 Phra Nakhon Si

Ayutthaya

22

ตาราง 4 พนทปาไมประเทศไทยรายจงหวด ป พ.ศ. 2551 (ตอ)

เนอทปาไม

จงหวด / ภาค

เนอท

จงหวด

Province

Area

ปา

Forest

รอยละของ

พนทจงหวด

% of

Province

Area

เนอทไมใช

ปา

Non-forest

Area

Province / Region

ลพบร 6,199.75 1,095.76 17.67 5,103.99 Lop Buri

สมทรปราการ 1004.092 11.19 1.11 992.90 Samut Prakan

สมทรสงคราม 416.707 20.24 4.86 396.47 Samut Songkhram

สมทรสาคร 872.35 38.08 4.37 834.26 Samut Sakhon

สระบร 3,576.49 806.67 22.55 2,769.81 Saraburi

สงหบร 822.478 0.00 0.00 822.48 Sing Buri

สพรรณบร 5,358.01 614.71 11.47 4,743.30 Suphan Buri

อางทอง 968.372 0.00 0.00 968.37 Ang Thong

ภาคกลาง 30,126.34 2,663.97 8.84 27,462.36 Central

จนทบร 6,338.00 2,138.41 33.74 4,199.59 Chanthaburi

ฉะเชงเทรา 5,351.00 774.49 14.47 4,576.51 Cha Choeng Sao

ชลบร 4,363.00 480.62 11.02 3,882.38 Chon Buri

ตราด 2,819.00 732.75 25.99 2,086.25 Trat

นครนายก 2,122.00 639.96 30.16 1,482.04 Nakhon Nayok

ปราจนบร 4,762.36 1,386.28 29.11 3,376.08 Prachin Buri

ระยอง 3,552.00 297.37 8.37 3,254.63 Rayong

สระแกว 7,195.14 1,583.52 22.01 5,611.61 Sa Kaew

ภาคตะวนออก 36,502.50 8,033.40 22.01 28,469.10 East

กาญจนบร 19,483.15 12,285.07 63.05 7,198.08 Kanchanaburi

เพชรบร 6,225.14 3,384.21 54.36 2,840.93 Phetchaburi

ราชบร 5,196.46 1,755.79 33.79 3,440.67 Ratchaburi

ภาคตะวนตก 30,904.75 17,425.07 56.38 13,479.68 West

23

ตาราง 4 พนทปาไมประเทศไทยรายจงหวด ป พ.ศ. 2551 (ตอ)

เนอทปาไม

จงหวด / ภาค

เนอทจงหวด

Province

Area

ปา

Forest

รอยละ

ของพนท

จงหวด

% of

Province

Area

เนอทไมใช

ปา

Non-forest

Area

Province / Region

กระบ 4,708.51 984.64 20.91 3,723.87 Krabi

ชมพร 6,009.01 1,328.80 22.11 4,680.21 Chumphon

ตรง 4,917.52 1,069.04 21.74 3,848.47 Trang

นครศรธรรมราช 9,942.50 2,113.37 21.26 7,829.14 Nakhon Si

Thammarat

นราธวาส 4,475.43 1,142.31 25.52 3,333.12 Narathiwat

ประจวบครขนธ 6,367.62 2,138.53 33.58 4,229.09 Prachuap Khiri Khan

ปตตาน 1,940.36 90.96 4.69 1,849.39 Pattani

พงงา 4,170.90 1,930.98 46.30 2,239.92 Phang Nga

พทลง 3,424.47 646.38 18.88 2,778.10 Phatthalung

ภเกต 543.03 153.70 28.30 389.33 Phuket

ยะลา 4,521.08 1,517.94 33.57 3,003.14 Yala

ระนอง 3,298.05 1,791.80 54.33 1,506.24 Ranong

สงขลา 7,393.89 1,102.18 14.91 6,291.71 Song Khla

สตล 2,478.98 962.49 38.83 1,516.48 Satun

สราษฎรธาน 12,891.47 3,859.79 29.94 9,031.68 Surat Thani

ภาคใต 77,082.81 20,832.92 27.03 56,249.88 South

รวมทงประเทศ 513,115.02 171,585.65 33.44 341,529.37 Whole Kingdom

หมายเหต

1. เนอทปาไม ป พ.ศ. 2551 ไดมาจากการแปลภาพถายดาวเทยม Landsat 5 TM ป

พ.ศ. 2551- 2552 มาตราสวน 1 : 50,000

24

2. เนอทปาไม หมายถง ทปาชนดตาง ไดแก ปาดงดบ ปาสน ปาชายเลน ปาเบญจพรรณ

ปาเตงรง ปาเตงรงแคระแกรน ปาพร ปาชายเลน และปาชายหาด เปนตน ไมวาจะอยในเขตปา

สงวนแหงชาต อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา และพนททใหญกวา 5 เฮกแตร (3.125 ไร)

3. พนทไมใชปา หมายถง พนททงหมดทไมไดจาแนกเปนพนทปาไมตามตารางทแสดงไว

เชน เกษตรกรรม ชมชน แหลงนา

6.2 สรปพนทปาในแตละภาค

สรปผลและจาแนกออกตามรายภมภาคดง ตารางท 4

1. ภาคเหนอ มพนทภาครวมทงสน 169,644.29 ตารางกโลเมตร เปนพนทปาไม

95,074.74 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 56.04 ของพนทภาค หรอรอยละ 18.53 ของ

พนทประเทศไทย

2. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มพนทภาครวมทงสน 168,854.34 ตารางกโลเมตร

เปนพนทปาไม 27,555.54 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 16.32 ของพนทภาค หรอรอยละ

5.37 ของพนทประเทศไทย

3. ภาคตะวนออก มพนทภาครวมทงสน 36,502.50 ตารางกโลเมตร เปนพนทปาไม

8,033.40 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 22.01 ของพนทภาค หรอรอยละ 1.57 ของพนท

ประเทศไทย

4. ภาคตะวนกลาง มพนทภาครวมทงสน 30,126.34 ตารางกโลเมตร เปนพนทปาไม

2,663.97 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 8.84 ของพนทภาค หรอรอยละ 0.52 ของพนท

ประเทศไทย

5. ภาคตะวนตก มพนทภาครวมทงสน 30,904.75 ตารางกโลเมตร เปนพนทปาไม

17,425.07 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 56.38 ของพนทภาค หรอรอยละ 3.40 ของ

พนทประเทศไทย

6. ภาคใต มพนทภาครวมทงสน 77,082.81 ตารางกโลเมตร เปนพนทปาไม

20,832.92 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 27.03 ของพนทภาค หรอรอยละ 4.06 ของ

พนทประเทศไทย

25

ตารางท 5 พนทปาไมของประเทศไทย ป พ.ศ. 2551 จาแนกตามรายภาค

พนท (ตารางกโลเมตร)

ภาค

พนทภาค พนทปาไม พนท

ไมใชปาไม

รอยละ

พนทปา

ตอพนท

ภาค

รอยละ

พนทปา

ตอพนท

ประเทศไทย

เหนอ 169,644.29 95,074.74 74,569.54 56.04 18.53

ตะวนออกเฉยงเหนอ 168,854.34 27,555.54 141,298.80 16.32 5.37

กลาง 30,126.34 2,663.97 27,462.36 8.84 0.52

ตะวนออก 36,502.50 8,033.40 28,469.10 22.01 1.57

ตะวนตก 30,904.75 17,425.07 13,479.68 56.38 3.40

ใต 77,082.81 20,832.92 56,249.88 27.03 4.06

รวม 513,115.02 171,585.65 341,529.37 33.44 33.44

7. บทวเคราะห

การดาเนนโครงการจดทาแผนทปาไม ป พ.ศ. 2551เปนการแปลตความพนทปาไมจาก

ขอมลภาพถายจากดาวเทยม Landsat-5 TM โดยใชเทคนคการแปลตความดวยสายตาขอมล

ภาพถายดาวเทยมทเปนขอมลดจตอลแสดงผลบนหนาจอคอมพวเตอร และนาเขาขอมลผานหนา

จอคอมพวเตอร (On screen digitizing) มความแตกตางจากการแปลตความพนทปาไมทผานมา

ในเรองลกษณะขอมลทนาแปลตความและวธการนาเขาขอมล ซงทผานใชการแปลตความจากแผนท

ภาพถายจากดาวเทยมทพมพออกมา (Hard Copy) ทมาตราสวน 1:50,000 และนาเขาขอมลผล

การแปลตความโดยวธแปลงขอมลภาพเปนเสน (Vecterization) ขอดของการแปลตความพนทปาไม

จากภาพถายจากดาวเทยมทแสดงผลผานหนาจอคอมพวเตอรคอ การไดเหนขอมลทละเอยด

มากขน ทาใหสามารถแปลตความและจาแนกขอมลพนทปาไมไดดขน

จากการการเปรยบเทยบพนทปาไมป พ.ศ. 2547 กบ ป พ.ศ. 2551 ชวงเวลาหางกน 4 ป

ซงไดจากการแปลตความจากภาพถายดาวเทยม LANDSAT-5 ในระบบ Thematic Mapper

เหมอนกน โดยพนทปาไม ป พ.ศ. 2547 และป พ.ศ. 2551 คดเปนรอยละ 32.66 และ 33.44

ตามลาดบ พบวา พนทปาไมเพมขนรอยละ 0.78 หรอเพมขนเฉลยประมาณรอยละ 0.19 ตอป

คดเปนพนทปาเพมขน 3,927.42 ตารางกโลเมตร จากพนทประเทศทงสน 513,115.02 ตาราง

กโลเมตร จากการดาเนนโครงการจดทาแผนทปาไม ป พ.ศ. 2551 สามารถสรปผลของความ

แตกตางของพนทปาไมทเพมมากขนดงน

26

1. พนทปาไมมการฟนฟสภาพมากขน

2. สวนปาทมอายมากขนทาใหสามารถแปลตความจากภาพถายจากดาวเทยมไดมพนท

ปาชายเลนเพมมากขน

3. การแปลตความในครงนทาโดยการแปลตความดวยสายตาผานหนาจอคอมพวเตอรทา

ใหเหนขอมลพนทปาไมไดละเอยดชดเจนมากขน

4. ปจจบนมขอมลอนจากหลายแหลงประกอบการพจารณาตความ เชน แผนทผานระบบ

เครอขายอนเตอรเนต ไดแก Google Earth, Point Asia และภาพถายทางอากาศสทผานการ

ปรบแกคาพกด (Ortho Photo) มาตราสวน 1: 4,000 ของกรมพฒนาทดน

ปญหาและอปสรรค

ปญหาและอปสรรคทพบในการดาเนนโครงการจดทาแผนทปาไม โดยภาพถายดาวเทยม

ป พ.ศ. 2551 สรปไดดงน

1. การแปลขอมลภาพดาวเทยมทระดบมาตราสวนใหญ (เฉลยทมาตราสวน 1:

20,000) เปนขอมลทมรายละเอยดมาก ทาใหการลากขอบเขตชา ใชเวลามาก ตองใชควบคกบ

ระบบคอมพวเตอรทมประสทธภาพสง

2. ขอมลภาพในจงหวดภาคใต มเมฆปกคลมหลายเดอนในรอบป ขอมลทเลอกไดจงม

เมฆปกคลมบางพนท อาจทาใหการลากขอบเขตไมสมบรณเทาทควรจะเปน

3. การเปรยบเทยบขอมลพนทปาไมทไดใน ป พ.ศ. 2551 กบชวงเวลาอน อาจมขอควร

ระวง ขอพจารณาอนๆ เชน ลกษณะขอมล มาตราสวน วธการแปลขอมล การสารวจภาคสนาม

เปนตน

ประโยชนทไดรบจากโครงการ

ขอมลทจดเกบในฐานขอมล ทาใหสะดวกตอการจดการ เชน การซอนทบขอมลเชงพนท

ขอมลแผนทปาไมสามารถทาการซอนทบกบขอมลเชงพนอนๆ เพอทาการวเคราะหขอมลหลายๆ

ชนขอมลรวมกน โดยขอมลเหลานนจะอยในตาแหนงเดยวกนแตมคณลกษณะตางกน ผลจากการ

วเคราะหจะทาใหไดชนขอมลใหม เชน การวเคราะหความเสยงตอการบกรกทาลาย โดยนาชน

ขอมลพนทปาในจงหวดหนงๆ ไปซอนทบกบชนขอมลตาแหนงชมชนทกระจายรอบๆ ชนขอมล

ภมประเทศ ชนขอมลการใชประโยชนทดน ชนขอมลการถอครองกรรมสทธทดน แลวนามา

วเคราะหหาความเสยง เพอใชวางแผนการปองกนพนทปาไม หรอเพอการจดการพนทอนรกษ

ตอไป ปญหาทตามมาคอ ตองมระบบคอมพวเตอรและระบบโปรแกรม ททนสมย รองรบไดกบ

การใชประโยชนในขนสง

27

8. เปรยบเทยบการเปลยนแปลงพนทปา

ไดศกษาการเปลยนแปลงของพนทปาไม จากอดตถงปจจบน เพอหาอตราการเพมหรอ

ลดลงของพนทปาไม ไมวาจะเปนผลกระทบจากปจจยการขยายตวทางเศรษฐกจ กฎหมายการ

อนรกษปา เทคโนโลยในการจาแนกพนทปา เปนตน

การเปรยบเทยบการเปลยนแปลงพนทปาไม และอตราการเปลยนแปลง ระหวางป

พ.ศ. 2504-2551

การเปรยบเทยบพนทปาไมระหวางป พ.ศ. 2504 ถง ป พ.ศ. 2551 เปนการนาขอมล

พนทปาไมทไดจากการแปลขอมลภาพถายทางอากาศและดาวเทยมในอดตไดแก ขอมลพนทปาไม

ป พ.ศ. 2504 2516 2519 2521 2525 2528 2531 2532 2534 2536 2538 2541

2543 2547 2548 2549 และ 2551 คดเปนคาบเวลา 47 ป ซงเปนฐานขอมลปาไมจาก

กรมปาไม และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช พบวา การเปลยนแปลงของพนทปาไม

ในแตละชวงเวลามทงการลดลงและเพมขน อาจแบงไดเปนสามชวงเวลาดวยกน ไดแก

1) ชวงเวลาของการลดลงของพนทปาไมอยางรวดเรว ซงอยในชวงระหวางเวลาป

พ.ศ. 2504 เรอยมาจนถง ป พ.ศ. 2525 พนทปาไมไดนาไปใชประโยชนดานการขยายตวของ

พนทเกษตรกรรมอยางมาก ประกอบกบประเทศไทยอยระหวางชวงเวลาพฒนาระบบเศรษฐกจ

ประเทศ ดงปรากฏในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 จนกระทงฉบบท 4 ไมตน

ทมคณคาทางเศรษฐกจหลายประเภทในพนทปาธรรมชาต ถกตดฟนลงอยางตอเนองยาวนานถง

กวา 20 ป เพอการคาจานวนมาก สงผลใหพนทปาไมลดลงในอตราทสงในชวงเวลาดงกลาว คอ

เมอใชการวเคราะหการถดถอยเชงเสนอยางงาย (Simple Linear Regression Analysis) พบอตรา

การลดลงของพนทปาไมตอปรอยละ 5.4680 ดงภาพท 7

ภาพท 7 การเปรยบเทยบการเปลยนแปลงพนทปาไม ระหวางป พ.ศ. 2504-2525

28

2) ชวงเวลาของการลดลงของพนทปาไมในอตราการลดลงทชาลง ซงอยในชวง

ระหวางเวลาป พ.ศ. 2525 เรอยมาจนถง ป พ.ศ. 2541 พนทปาไมในชวงแผนพฒนาการ

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 5 6 และ 7 เนนใหมนโยบายดานการปาไมในเชงอนรกษ

ตลอดจนการปองกนรกษาทรพยากรปาไม ยกเลกสมปทานปาไมในป พ.ศ. 2532 สบเนองมาจาก

การลกลอบตดไม ทาลายปา อยางมากในชวงกวาสองทศวรรษทผานมา ทาใหเกดอทกภยในพนท

ภาคใต ทาใหสญเสยทางดานเศรษฐกจจานวนมาก จากการวเคราะหการถดถอยเชงเสนอยางงาย

พบอตราการลดลงของพนทปาไมชะลอชาลงตอปรอยละ 0.7487 ดงภาพท 8

ภาพท 8 การเปรยบเทยบการเปลยนแปลงพนทปาไม ระหวางป พ.ศ. 2525-2541

3) ชวงเวลาของการเพมขนของพนทปาไม ซงอยในชวงระหวางเวลาป พ.ศ. 2541

เรอยมาจนถง ป พ.ศ. 2551 อยในชวงแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 8

9 และ 10 นโยบายดานการปาไมยงคงแนวคดทจะใหมพนทปาไมอยรอยละ 40 ของพนท

ประเทศ รกษาพนทอนรกษ และจดการทรพยากรปาไมแบบบรณาการ โดยใหประชาชนเขามาม

สวนรวมในการดแล จดการ มากขน ประกอบกบการแปลตความพนทปาไมโดยใชขอมลภาพถาย

จากดาวเทยมทมมาตราสวนใหญขน มรายละเอยดขอมลมากขน ใชเครองมอททนสมยมากขน ทาให

การแปลตความไดขอมลในพนทระดบลางจานวนมากขน ทาใหพนทปาไมในชวงเวลาดงกลาว

เพมขน จากการวเคราะหการถดถอยเชงเสนอยางงาย พบอตราการเพมของพนทปาไมตอปรอยละ

1.1609 ดงภาพท 9

29

ภาพท 9 การเปรยบเทยบการเปลยนแปลงพนทปาไม ระหวางป พ.ศ. 2541-2551

4) การเปรยบเทยบการเปลยนแปลงพนทปาไม ระหวาง ป พ.ศ. 2547 ถง ป พ.ศ.

2551เมอทาการเปรยบเทยบขอมลพนทปาไม ป พ.ศ. 2547 กบป พ.ศ. 2551 ทมพนทปาไม

รอยละ 33.66 และ 33.44 ตามลาดบ ดงนนในชวงเวลา 4 ป ทผานมา พนทปาไมลดลงรอยละ

0.22 หรอลดลงเฉลยประมาณรอยละ 0.055 ตอป

5) สรปโดยภาพรวมการเปรยบเทยบการเปลยนแปลงพนทปาไมทงประเทศ และ

อตราการเปลยนแปลง ระหวาง ป พ.ศ. 2504 ถง ป พ.ศ.2551 ดงภาพท 10

ภาพท 10 การเปรยบเทยบการเปลยนแปลงพนทปาไมและอตราการเปลยนแปลง ระหวาง

ป พ.ศ. 2504 ถง ป พ.ศ. 2551

30

หมายเหต 1. ขอมลพนทปาไม ป พ.ศ. 2504 และ 2516 ไดจากการแปลภาพถายทางอากาศ

ขาวดามาตราสวน 1: 50,000

2. ขอมลพนทปาไม ป พ.ศ. 2519 2521 2525 2528 2532 2534 2536 2538

2541 ไดจากการแปลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 3 TM สผสม มาตราสวน 1: 50,000

3..ขอมลพนทปาไม ป พ.ศ. 2543 ไดจากการแปลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT

5 ระบบ TM สผสม มาตราสวน 1: 50,000 บนทกขอมลชวงเดอนมกราคม - เมษายน 2543

4..ขอมลพนทปาไม ป พ.ศ. 2547 ไดจากการแปลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT

5 ระบบ TM สผสม มาตราสวน 1: 50,000 บนทกขอมลชวงป พ.ศ. 2546-2547

ขอมล ป พ.ศ. 2548 และ 2549 ไดจากการประมาณ 5.

6. ขอมล ป พ.ศ. 2551 ไดจากการแปลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 5 ระบบ

TM สผสม มาตราสวน 1: 50,000 บนทกขอมลชวงป พ.ศ. 2551-2552

7. พนทประเทศไทยป พ.ศ. 2504 ถง พ.ศ. 2549 อางองจากกรมแผนททหาร มพนท

ทงสน 513,115.02 ตารางกโลเมตร

8. พนทประเทศไทยป พ.ศ. 2551 อางองสานกงานสถตแหงชาต ฐานขอมลสสาร

สนเทศขอมลสถตรายจงหวดทไดจากการจดทาบนระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ใน ป พ.ศ.

2545 มพนททงสน 514,892.22 ตารางกโลเมตร

9. เนอทปา หมายถง เนอทปาชนดตางๆ ไดแก ปาดงดบ ปาสน ปาชายเลน ปาเบญจ

พรรณ ปาเตงรง ปาเตงรงแคระแกรน ปาพร ปาชายเลน และปาชายหาด ไมวาจะอยในเขตปาสงวน

แหงชาต อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา และพนททใหญกวา 5 เฮกแตร (3.125 ไร)

6) การวเคราะหรปแบบสมการถดถอยทเหมาะสม เพอหาแนวโนมโดยรวมของการ

เปลยนแปลงพนทปาไมตามระยะเวลาทเปลยนไป พบวา สมการเสนโคงแบบ Polynomial Order

4 มความเหมาะสมกบลกษณะการเปลยนแปลงในพนทปาไมของประเทศไทยในชวงเวลาระหวาง

ป พ.ศ. 2504 - 2551 โดยมคาสมประสทธตวกาหนดเทากบ 0.9529 ดงภาพท 11

ภาพท 11 แนวโนมการเปลยนแปลงในพนทปาไมของประเทศไทยในชวงเวลาระหวาง ป

พ.ศ. 2504 - 2551