AB ÇEVRE MÜZAKERELERİNDE TÜRKİYE

AB ÇEVRE MÜZAKERELERİNDE TÜRKİYE

Utku TuncayANKARA, 6.01.2006

e c o n o m i c p o l i c y r e s e a r c h i n s t i t u t ee k o n o m i p o l i t i k a l a r ı a r a ş t ı r m a e n s t i t ü s ü

Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Slide 2

GÜNÜN KONUSU AB ÇEVRE POLİTİKASI

AB ÇEVRE MEVZUATI MÜZAKERELER-ÇEVRE

TÜRKİYE VE MÜZAKEREPOLONYA VE MÜZAKERELER

TÜRKİYE’NİN UYUMUMALİYET ANALİZİ

SONUÇLAR


AB ÇEVRE POLİTİKASI OLUŞUM SÜRECİ

1987-Single European Act (Tek Avrupa Senedi):Çevre bağımsız bir politika alanı olarak VII. Başlık

altında Roma Antlaşması içindeki yerini almıştır. 1992 Maastcriht Antlaşması:

çevre alanına politika statüsü verilmiş ve AB hukukunda “sürdürülebilir kalkınma” kavramı resmen oluşturulmuştur.

1997 Amsterdam Antlaşması, Sürdürülebilir kalkınma kavramı AB’nin ağırlıklı

hedeflerinden birisi haline getirilmiştir.


2003 AB ANAYASASI

Çevresel koruma ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri

Entegrasyon İlkesi Enerji politikası başlığına çevresel

hedeflerin eklenmesi Katılımcı demokrasi ve şeffaflık Temel Haklar Şartı (Madde II -38

Çevresel koruma)


ÇEVRE EYLEM PROGRAMLARI Çevre Eylem Programları, politika

açısından belirli niyetleri ortaya koyan, Komisyon tarafından hazırlanan çalışmalardır. 1973-1992 yılları arasında uygulanan dört

Çevre Eylem Programı: kirliliğin önlenmesi...

1993 yılında kabul edilen 5. Çevre Eylem Programı: “towards sustainability”

Hukuksal bağlayıcılığı yok


6. Çevre Eylem Programı; 2010: “our future, our choice” İklim Değişikliği: Sera gazlarında 2008’den

2012’ye kadar %8 indirim ve 2020’de küresel emisyonlarda %20-40 indirim...

Doğa ve biyo-çeşitlilik: Avrupa genelinde farklı canlı türlerinin yaşamlarını tehdit eden unsurların ortadan kaldırılması, deniz biyo-sisteminin korunması, endüstriyel ve maden kazalarının önlemesi için önlemler

Çevre ve sağlık: Birlik genelinde su kalitesinin korunması, gürültü azaltma, hava kalitesi için strateji belirleme...

Doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve çöp yönetimi: Doğal kaynakların gereksiz israfını ve atık hacminin sürekli artışını sona erdirme, Geri dönüşümün artırılması, entegre ürün politikasıyla daha çok çöp çıkmasını önleme gibi...


TOPLULUK ÇEVRE POLİTİKASI İLKELERİ

Topluluk çevre konusunda özen gösterme (oluşmadan önce), önleme (oluştukları anda-bilimsel-somut tehlike) kaynağında önleme (çevreyle dost teknolojiler ve mallar-genişledikleri anda) ve kirleten öder (oluştuktan sonra-zararın somutlaştırılması) ilkelerini

Bütünleyicilik (entegrasyon) ilkesi (Art. 6), çevre koruma ilkelerinin diğer birlik politikalarına entegre edilmesi veya diğer politikalar saptanırken ve uygulanırken, çevrenin korunmasının gözetilmesi


AB ÇEVRE MEVZUATI Yatay Mevzuat (çevresel etki değerlendirmesi,

çevresel bilgiye erişim) Hava Kalitesi Su Kalitesi Atık Yönetimi Doğanın Korunması Endüstriyel Kirliliğin Kontrolü Kimyasallar ve GDO Gürültü Kontrolü Yönetimi Nükleer Güvenlik ve Radyasyondan Korunma


1. Yatay Mevzuat Diğer çevre sektörlerini de ilgilendirdiği için yatay mevzuat

adını alır. Yasal ilerleme, karar alma ve uygulamayı güçlendirmek için metodlar ve mekanizmalar geliştirir.

Mevcut AB mevzuatı 6 ana grupta özetlenebilir: ÇED (Çevresel Etki Değerlendirme) Stratejik ÇED Çevresel bilgiye erişim (dosyaları kamuoyuna açarak

insanların, sınai faaliyetler ve hükümet kararlarının çevresel etkilerini bizzat görebilmeleri)

Raporlama Avrupa Çevre Ajansı (Görevi; zamanlı, hedefli, ilgili ve

güvenilir çevresel bilgi sağlamak) Çevre için mali araç (LIFE) Türkiye’de uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı’dır Uyumlaştırmanın maliyeti 430 milyon €.

Ekonomide Durum: Riskler ve Politika ÖncelikleriSlide 10

2. Hava Kalitesi Yönetimi Topluluk Stratejisi

Kirleten emisyonların azaltılması (katalitik konvertör, yola uygunluk testi), Özel otomobillerin yakıt tüketiminin azaltılması (otomobil üreticileriyle işbirliği yapılarak), temiz araçların geliştirilmesi (vergi teşvikleri) / Türkiye'de kurşunsuz benzinin desteklenmesi

AB mevzuatı 11 ana grup altında incelenebilir: Hava kalitesi çerçeve düzenlemesi (karbon monoksit, sülfür dioksit gibi kirleticiler için

Direktiflerle alt limitlerin belirlenmesi amacıyla çerçeve) Yüzey atmosferik ozon Stratosferik ozon Petrol depolama ve dağıtımından kaynaklanan emisyonlar Sıvı yakıtların kükürt içeriği Trafik dışı hareketli araçlardan çıkan emisyonlar Atık yakma tesisleri (BELEDİYELER) Sanayi ve büyük yakıt yakma tesisleri Sera gazı emisyonları EMEP’in (Co-operative Programme for Monitoring and Evaluation of the Long-range Transmission of Air pollutants in

Europe) uzun vadeli finansmanı Zararlı kimyasalların üretim ve kontrolü Uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı’dır. Düzenlemelerin toplam maliyeti 2,9 milyar €


3. Atık Yönetimi Topluluk stratejisi:

Ürün tasarımının iyileştirilmesi, atığın kaynakta önüne geçilmesi, atığın yeniden kazanımının ve kullanımının özendirilmesi, atığın yakılmasının sebep olduğu kirlenmenin azaltılması.

AB mevzuatı 13 ana başlık altında toplanmaktadır: Atık yönetim politikası Titanyum dioksit sanayi atıkları Evsel atıkların yakılması Zararlı atıkların yakılması Atıklar için çerçeve yönetmelikler PCB/PCT bertarafı (elektrik donanımda kullanılması 1985 yılında yasaklanan

organik bileşikler) Tehlikeli atıklar Kanalizasyon ve atık su çamurları Piller ve aküler Ambalaj ve ambalaj atıkları Atıkların sevkıyatı Atıkların düzenli depolanması Uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı’dır. Atık yönetimi konusundaki düzenlemelerin mali tutarı 13,7 milyar €


4. Su Kalitesi ve Atık Su Yönetimi Su kalite standartlarının (içme suyu, kullanma suyu) konulması ve kirletici

emisyonların gözetimi konularında çok sayıda direktif: Kentsel atık su arıtımı (yerel yönetim ve sanayi yatrımları): tüm yerüstü ve kıyı

sularının organik kirlilikten arındırılması Nitrat kirliliğinin önlenmesi (suların tarım alanlarından gelen nitratla kirlenmesi) Tehlikeli maddelerin su ortamına deşarjı Yüzme suları kalitesi İçme suyu için kullanılacak yüzey suları kalitesi İçme suyunun analiz sıklığı ve ölçüm yöntemleri Yeraltı suyu kirliliğinin önlenmesi Balıkların yaşamını korumaya yönelik tatlı su kalitesi Deniz kabuklularının ortamlarının kalitesi İçme suyu kalitesi Su politikası çerçeve yönergesi Deniz suyu kalitesi Uygulayıcı kurum başta Çevre ve Orman Bakanlığı olmak üzere Sağlık Bakanlığı,

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Tarım Bakanlığı, Turizm Bakanlığı, Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü, Türk Standartları Enstitüsü, Deniz Kuvvetleri, Sahil Güvenlik, Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri ile yerel yönetimlerdir. Uygulamada yetki ve karar çakışmasına yol açmamak için koordinasyonun tek bir organ tarafından sağlanması.

Düzenlemelerin toplam maliyeti 37 milyar €


5. Doğanın Korunması 7 ana grup altında özetlenebilir: Habitat direktifi Yaban kuşları direktifi Fok yavrusu kürkleri direktifi Nesli tehlike altında olan türler yönetmeliği Balina türlerinin ithalatı yönetmeliği Bacak kapan tuzakla avlanma yönetmeliği Bonn Konvansiyonu değişiklikleri (Conservation of

Migratory Species of Wild Animals) Uygulayıcı kurumlar; Çevre ve Orman Bakanlığı,

Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Özel Çevre Koruma Kurulu Başkanlığı’dır.


6. Endüstriyel Kirlilik Kontrolü (IPPC) ve Risk Yönetimi AB mevzuatı: Büyük yakma tesislerinden kaynaklanan belirli kirletici emisyonların

sınırlandırılması hakkında 88/609/EC Konsey Direktifi Endüstriyel tesislerinden kaynaklanan hava kirliliği ile mücadele

hakkında 84/360 Konsey Direktifi Endüstriden kaynaklanan uçucu organik bileşiklerin emisyonları

hakkında 99/13/EEC sayılı Konsey Direktifi Tehlikeli maddeler ile ilgili büyük endüstriyel kazaların kontrolü-

SEVESO II hakkında 96/82/EC Konsey Direktifi Entegre kirlilik önleme ve kontrolü ile ilgili 96/61/EC Konsey Direktifi* Sanayi sektöründeki şirketlerin, bir topluluk eko-yönetim ve hesap-

denetimi projesine gönüllü olarak katılımlarına izin veren 761/2001/EEC Konsey Direktifi

Topluluk eko-etiket verilmesi sisteminin gözden geçirilmesine dair 1980/2000 Konsey Yönetmeliği

Uygulayıcı kurumlar açısından bir karışıklık söz konusudur. Koordinasyonun tek bir organ tarafından sürdürülmesi. Çevre ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda, Sağlık, Turizm, Sanayi gibi Bakanlıklarla birlikte çalışılmalıdır.

Düzenlemelerin toplam maliyeti 14 Milyar €


7. Kimyasallar ve Genetik Yapıları Değiştirilmiş Organizmalar Mevcut AB mevzuatı 8 ana grup altında incelenebilir: Hayvanların deney ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanımına karşı

korunması Genetik olarak değiştirilmiş organizmalar (GMO) Asbest, Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, etiketlenmesi ve

ambalajlanması, Mevcut kimyasalların riskleri, Tehlikeli kimyasalların ithalat ve ihracatı, Ozon tabakasını inceltici maddeler (OTİM), İyi laboratuar uygulamaları (GLP). Uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı olup birinci dereceden

ilgili kuruluşlar: Tarım Bakanlığı, Saglık Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı'dir

Düzenlemelerin maliyeti 152 milyon Euro.


8. Gürültü Kontrolü Yönetimi Temel amaç; öteden beri bazı makinalardan (çim biçme

makinaları, motosikletler, uçaklarda ve açık havada kullanılan donatım vb.) çıkan gürültüler için izin verilebilir azami düzeyleri kabul etmek.

Ses Hızı Altındaki Uçaklar için Gürültü Emisyonları, Ses Hızı Altındaki Jet Uçakları için Gürültü Emisyonları Uçak işletmesi, Ev Eşyaları, Motorlu Araçlarda Egzos Sistemleri, Motorsikletler, Açık Havada Çalışan Aletler için Gürültü Emisyonları Uygulayıcı kurum Sanayi, Ulaştırma ve Çevre ve Orman

Bakanlığı’dır. 79 milyon €


9. Nükleer Güvenlik ve Radyasyon Korunması Yönetimi AB mevzuatı 9 ana grupta toplanabilir: Radyasyondan Korunma (Medikal maruziyet) Toplumun Bilgilendirilmesi (Radyolojik Acil

Durum) Açıkta Çalışanların Radyasyondan Korunması Radyoaktif Atıkların Sevkiyatı Temel Güvenlik Standardları Yiyeceklerin Radyoaktivite ile Kirlenmesi Çernobil Sonrasında Zirai Ürünlerin ithalati Radyoaktif Maddelerin Sevkiyatı Nükleer Enerji 10 milyon €


MÜZAKERELER 3 Ekim’de başlayan yeni süreç Müzakerelerde

Yasal: 270’ten fazla düzenleme, yaklaşık 80 önemli Direktif

Kurumsal: İdari yapılanmaların güçlendirilmesi: bakanlıklar, ajanslar, ve bölgesel, yerel uygulama ve yürürlüğe koyma kurumları

Mali: Uyumun yüksek maliyeti


Sürecin Olumlu Sonuçları

Şeffaf prosedürler Çevresel iyileşme: vatandaşların sağlıklı

yaşama koşullarının sağlanması Sağlıklı ve güvenli ürünleriyle modern, verimli

ve rekabetçi endüstriler Maliyet-verimli ve sürdürülebilir çevresel

altyapı Ekonominin yeni branşı olarak eko-

hizmetlerin geliştirilmesi


EKONOMİK GETİRİLER

Artı maliyetlerden veya zararlardan sakınma sağlık harcamalarının düşmesi, doğal kaynakların korunması, ekosistemin bozulmasının önlenmesi nedeniyle balıkçılığın,

tarımın, turizmin zarar görmemesi Atık yönetimi-atıkların geri kazanımı,

değerlendirilmesi ve yeniden kullanımı ve atıkların sağlıklı yöntemlerle bertarafı yaklaşık 12 milyar Euro ekonomik değer.

Çevrenin korunmasına yönelik çalışmalar, çevre dostu ürün ve üretim teknolojiler yeni istihdam

Su kalitesi ve hava kalitesi hastalıkların ve ölümlerin engellenmesi


Müzakere: GEÇİŞ SÜRELERİ Müzakere Pozisyonu:

Uygulama yöntemi, mevzuat uyumuna ve uygulamaya ilişkin takvim, uygulama için gerekli altyapının oluşturulması için izleyecekleri yöntemler

Giriş: durum, mevzuat uyumu konusunda gelinen nokta, uygulanmasından sorumlu kurum ve kuruluşlar ile istenilen “geçiş” süreleri ve/veya derogasyonlar

Gerekçe: Geçiş süreci/derogasyon konularının kapsamlaştırılması ve gerekçelendirilmesi


ÇEVRE: Zorlu Süreç Çevre: en çok geçiş süreci talebi-yüksek maliyetli yatırımlar Aday ülkeler daha çok kentsel atıksu arıtımı, içme suyu ve

yüzey sularına yapılan deşarjlar ile atık konularında geçiş süreci talep etmişlerdir.

Örnek, uçucu organik madde emisyonları, yakıtlardaki kükürt miktarı, kentsel atıksu arıtımı, içme suyu, tehlikeli maddelerin su ortamına deşarjı, atıkların düzenli depolanması, asbest atıkları, atıkların taşınması, yabani kuşlar, büyük yakma tesisleri, tehlikeli atıkların yakılması,

Geçiş sürelerinin verilmediği alanlar: çerçeve mevzuat doğa koruma iç pazar ile ilgili temel unsurlar (ürünlerle ilgili tüm mevzuat) için

ve yeni tesislerle ilgili düzenlemeler. Sınıraşan etkilere neden olabilecek düzenlemeler konusundaki

geçiş süreci tekliflerine üye ülkeler olumlu yaklaşmamaktadır. Geçiş süreci uzun zamana yayılması gereken altyapı adaptasyonları gerektiğinde


POLONYA

Polonya’da 1999’dan itibaren, çevreye ilişkin yapılanmanın idaresi yerel yönetimlere devredilmiştir.

“Su kalitesi” ve “atık yönetimi” sektörlerinde geliştirilen projelerde yerel idare bütçesi, ağır yatırım gerektiren alanlarda yerel fonların yanı sıra merkezi bütçenin desteği.

Polonya 40 milyona yaklaşan nüfus; Türkiye için en yakın örneği teşkil etmektedir. Çevre başlığında en fazla geçiş süresi almış ülke.


POLONYA-GEÇİŞ SÜRELERİ Hava kalitesi:

94/63/EC sayılı, benzin depolamasından ve dağıtımından kaynaklanan uçucu organik bileşenlerin emisyonuna ilişkin Direktif; Direktifin 3, 4, 5 ve 6. maddesi ekinde yer alan terminallerde depolama tesisleri, taşınır konteynerlerin yüklenmesi ve boşaltılması, taşınır konteynerler ve benzin istasyonlarında bulunan depolama tesislerinin yüklenmesi uygulaması için 2005 sonuna kadar geçiş süresi elde edilmiştir.

1999/32/EC sayılı, bazı sıvı yakıtların kükürt oranının azaltılmasına ilişkin Direktif: Ağır yakıttaki kükürt içeriğine dair hükümlerin uygulanması. 2006 sonuna kadar...

Atık Yönetimi: 2557/2001/EC sayılı Tüzük ile değiştirilen 259/93/EEC sayılı, AB içinde veya dışında atıkların sevkiyatının kontrolü ve

gözetimine dair Tüzük; geri kazanılmak üzere Polonya’ya sevkıyatının 30 Aralık 2012 tarihine kadar yetkililere bildirilmesi ve işleme koyulması öngörülmüştür.

94/62/EC sayılı, ambalajlama ve ambalaj atıklarına dair Direktif: Plastik malzemelerin dönüşümünde 2005 yılına kadar en az %15; metal malzemelerin dönüşümünde, 2005 yılına kadar %15; tüm ambalaj malzemelerinin geri kazanımında , 2006 yılına kadar %43 ve Direktifteki oranlara tam uyum için ise 2007 sonuna kadar geçiş süresi.

1999/31/EC sayılı, atıkların düzenli depolanmasına ilişkin Direktif: suyun kontrolü ve çözünür maddelerden temizlenmesine ilişkin faaliyetlerin yönetimi, toprağın ve suyun korunması, gaz kontrolü ve istikrarına dair hükümlerin, belediyeye ait tehlikeli veya endüstriyel atıklar dışında yer altı depolarına yönelik olarak uygulanması için 1 Temmuz 2012 tarihine kadar geçis süresi.

Su Kalitesi: 91/271/EEC sayılı Kentsel Atıksu Arıtımına dair Direktifin uygulanması için gerekli maliyetin 8,9 milyar Euro olduğu

belirtilmiş, 674 yerleşim bölgesi için 2005 sonu; 1069 bölge için 2010 sonu ve 1165 yerleşim bölgesi için 2013 sonuna kadar geçiş süresi (tüm yerleşim bölgelerinin kentsel atık su toplama sistemlerine sahip olması, bazı yerleşim bölgelerinde toplama sistemlerine sızan kentsel atık suların boşaltılmadan önce ikincil veya üçüncül bir işlemden geçmesi ve hassa bölgelere boşaltılacak atıkların daha sıkı bir işlemden geçmesi)

Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi: 96/61/EC sayılı, entegre kirlilik önleme ve kontrolü Direktifi (IPPC) ; Polonya mevcut tesislerin işletme izinlerine ilişkin

hükümlerin uygulanması için 2010 sonuna kadar geçiş süresi almıştır. 2001/80/EC sayılı, büyük yakma tesislerinden havaya yayılan bazı kirletici maddelerin sınırlanması Direktifi; Direktif

hükümleri, büyük yakma tesislerinden kaynaklanan dioksit kükürt ve toz emisyon sınırlarını düşürmeyi amaçlamaktadır. Polonya, düoksit kükürt emisyon sınırının 36 yakma tesisinde tam uyumunun sağlanması için 2015 sonuna kadra geçiş süresi almıştır.

Nükleer Güvenlik ve Radyasyondan Korunma: 97/43/Euratom sdayılı, tıbbi nedenlerle iyonize radyasyona maruz kalmanın tehlikelerine karşı bireylerin sağlıklarının

korunması hakkında Direktif; Polonya’ya Direktif’in 8. maddesinde yer alan teçhizata dair hükümlerin uygulanması için 2006 sonuna kadar geçiş süresi tanınmıştır.


TÜRKİYE VE ÇEVRE MÜZAKERELERİ

Çevre: Tarımla birlikte en zor müzakere başlığı.

Uyumlaştırma (yetki karmaşası): Çevre ve Orman Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü


TÜRKİYE’NİN ÇEVRE MEVZUATINA UYUM

DURUMU 2005 İlerleme Raporu 2005 KOB Belgesi Türkiye’nin Çevre Direktiflerine

Uyum Durumu (Çevre ile İlgili Mevzuatın Analizi Projesi)


2005 İLERLEME RAPORU Yatay Mevzuat: Türkiye henüz Kyoto Protokol’ünü onaylamamıştır. ÇED Yönetmeliği AB ÇED

Direktifi ile pek çok alanda uyumlu iken Stratejik ÇED Direktifi’nin aktarılması henüz çok sınırlıdır. Hava Kalitesi: Çerçeve yasanın aktarılması konusunda yeterli ilerleme görülmemektedir.

Bununla birlikte Endüstriyel Kirlilik Kontrolü alanındaki düzenleme kabul edilmiş, araçlardan kaynaklanan kirlilik alanında mevzuatın uyumunda önemli ilerleme gözlenmiş, Tüketici Bilgi Direktifi ve Petrol ve Disel yakıtların kalitesi ile ilgili Direktif de yasalara aktarılmıştır.

(*)Atık Yönetimi: Özellikle tıbbi atıkların kontrolü yönetmeliği ve katı atık yönetmeliği değişiklikleri gerçekleştirilmiştir. Atık su arıtma alanında ise toprak kirliliği kontrolü uygulama yönetmeliği yürürlüğe girmiştir (mayıs 2005). Ulusal atık yönetimi planının hazırlanması gerekmektedir.

Su Kalitesi: Nitratlar ve içme suyu direktifleri dışında ilerleme görülmemektedir. Su Çerçeve Direktifi, ve sınır ötesi su işbirliği alanlarında ilerlemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Su alanında ciddi yatırımların yapılması gerekmektedir.

(*)Doğa Koruma: Doğal hayatı koruma ve doğal hayat alanlarının genişletilmesi ve avlanma konularında düzenlemeler yapılmıştır. Bunun yanında Doğu Anadolu’da bir milli park ve üç uluslararası öneme sahip sulak alan (RAMSAR alanları) oluşturulmuştur. Doğa korumayla ilgili bir çerçeve yasası çıkarılmalıdır.

Endüstriyel Kirlilik Kontrolü ve Risk Yönetimi: SEVESO (Tehlikeli maddeler ile ilgili büyük endüstriyel kazaların kontrolü) Direktifi gereksinimlerinin bazılarının aktarılması dışında bu alanda ilerleme kaydedilmemiştir.

Kimyasallar: Hayvan Deneyleri Direktifi dışında ilerleme kaydedilmemiştir. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar: Bu alanda ilerleme kaydedilmemiştir. (*)Gürültü: Çevresel gürültü yönetimi ve analizi konusunda bir uygulama yönetmeliği

(regulation) kabul edilmiştir. Mevzuat uyumunda ilerlendiği rapor edilirken uygulamaya daha fazla önem verilmesi, gürültü haritası ve eylem planının hazırlanması gerekliliği üzerinde durulmuştur.

Ormancılık (forestry): Türkiye bu alanda gelişmiş bir yapılanmaya sahip olmasına rağmen uygulamada daha fazla adım atmalıdır.


Katılım Ortaklığı Belgesi- 2005

Kısa Vade: -Müktesebata uyum için revize

edilmiş bir programın benimsenmesi, yatırımın finanse edilmesi için plan geliştirilmesi

-Müktesebat ile ilgili çerçeve yasası, uluslararası çevre sözleşmeleri ve çevrenin korunması ile ilgili kanun, su kalitesi, Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü, Atık yönetimi uygulamaları alanlarındaki mevzuatın aktarılması ve uygulamasına devam edilmesi

-Revize edilmiş Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Direktifi’nin uygulanması

-Çevresel politikanın, sektörel politikalara entegrasyonunun sağlanması

-AB’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve AB su çerçeve direktifi ışığında sınır ötesi su işbirliğinin geliştirilmesi

Orta Vade: -Sürdürülebilir kalkınma

prensiplerinin, sektörel politikaların tanımlanması ve uygulanmasına entegre edilmesi

-Ulusal Atık Yönetimi Planı’nın benimsenmesi ve uygulanması

-Revize edilmiş Stratejik ÇED Direktifi’nin tam olarak aktarılması ve uygulanmasının sağlanması


Türkiye’de Çevre ile İlgili Mevzuatın Analizi Projesi

MEDA destekli, Ocak 2002’de Çevre ve Orman Bakanlığı’nın koordinasyonunda tamamlanan “Türkiye’de Çevre ile İlgili Mevzuatın Analizi Projesi”.

Çerçeve direktifler, yatay mevzuat, atık yönetimi, su kalitesi, doğanın korunması ve endüstriyel kirliliğin önlenmesi konuları üzerinde durulmuştur. Kamu sektörüne olan maliyeti 27 milyar Euro

Şimdiye kadarki uyarlama %40’tır Bakanlık: müktesebatın uyumlaştırılması 2010

yılında tamamlanacak


Çevre Mevzuatına Tahmini Uyum Maliyetleri ve Yararları (milyar Euro)

Direktif Kamu Sektörüne Maliyeti Yararları

Büyük Yakma Tesisleri 6.6

IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control)

0.48

İyi Hava Kalitesi 0.28 21.2-94.4

Seveso (Tehlikeli maddeler ile ilgili büyük endüstriyel kazaların

kontrolü-SEVESO II)

-

İçme Suyu 1.1 1.5

Kentsel Atıksu 16.8 7.1

Çerçeve Su Kalitesi 0.19

Nitrat Kirliliği 0.03

Katı Atıklar 1.77 0.8-18

Doğal Yaşam Alanlarının Korunması 0.01

Hayvanların Korunması -

Toplam 27.26 30.6-121.0


AB mevzuatı Uyum Durumu

1 2 3 4

YATAY

ÇED Direktifi: 85/337/EEC, 97/1 1/EC ile değiştirilmiş haliyle

Belirli plan ve programların çevreye etkilerinin değerlendirilmesi (SEA Direktifi)

Bilgiye Erişim Direktifi: 90/313/EEC

Raporlama Direktifi: 91/692/EEC

HAVA KALİTESİ

Hava Kalitesi Çerçeve Direktifi: 96/62/EC

Troposferik Ozon Direktifi: 92/72/EEC

(80/779, 82/884, 85/203 sayılı Direktifleri yürürlükten kaldıran) Havadaki Kükürtdioksit, Azotdioksit, Partikül Madde ve Kurşun Sınır Değerleri ile ilgili Direktif: 1999/30/EC

Havadaki Benzol ve Karbonmonoksit için Sınır Değerlere ilişkin Direktif: 2000/69/EC

Bazı Atmosfer Kirleticileri İçin Ulusal Emisyon Limiti ile ilgili Direktif: 2001/81/EC

Yeni Tip Binek Otomobillerinin Satışı Esnasında Karbondioksit Emisyonu ve Yakıt Tüketimi Konusunda Tüketici Bilgilerinin Hazır Bulundurulması Direktifi: 1999/94/EC



1 2 3 4

Petrolün Depolanmasından Kaynaklanan Uçucu Organik Bileşikler Direktifi: 94/63/EC

(85/210, 85/536 ve 87/441 sayılı Direktifleri yürürlükten kaldıran) Benzin ve Dizel Yakıtları ile ilgili Direktif: 98/70/EC, değiştirilmiş haliyle

Sıvı Yakıtların Kükürt İçeriğinin Azaltılması ile ilgili Direktif: 1999/32/EC

Kara Taşıtı Olmayan Araçlardan Kaynaklanan Emisyonlar ile ilgili Direktif: 97/68/EC

ATIK YÖNETİM

Atık Çerçeve Direktifi:75/442/EEC, değiştirilmiş haliyle

Tehlikeli Atıklar Direktifi: 91/689/EEC, değiştirilmiş haliyle

Avrupa Atık Kataloğu Kararı: 2000/532

Ambalaj Atıkları Direktifi: 94/62/EC

Atıkların Yakılmasına ilişkin Direktif: 2000/76/EC

Atıkların Düzenli Depolanması Direktifi: 99/31/EC

Arıtma Çamuru Direktifi: 86/278/EEC, değiştirilmiş haliyle.

Titanyumdioksit Atıkları Direktifi: 78/176/EEC

Titanyumdioksitin Azaltılması Programları Direktifi: 92/112/EEC

Atık Yağların Bertaraf Edilmesi Direktifi: 75/439/EEC, değiştirilmiş haliyle



1 2 3 4

PCB/PCT Direktifi: 96/59/EC

Piller ve Akümülatörler Direktifi: 91/157/EEC, değiştirilmiş haliyle

Pil ve Akümülatörlerin Etiketlenmesi Direktifi: 93/86/EC

Hurda Taşıtlar Direktifi: 2000/53/EC

Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıkları Direktifi

SU KALİTESİ

Su Çerçeve Direktifi: 2000/60/EC

Kentsel Atıksu Arıtımı Direktifi: 91/271/EEC, değiştirilmiş haliyle

Nitrat Direktifi: 91/676/EEC

Tehlikeli Maddelerin Suya deşarjı Direktifi: 76/464/EEC, değiştirilmiş haliyle ve ilgili direktifler

Yüzme Suyu Direktifi: 76/160/EEC

İçme Suyu Kalitesi Direktifi: 98/83/EC

İçme Suyu İçin Ayrılmış Yüzey Suyu Direktifi: 75/440/EEC ,değiştirilmiş haliyle

İçme Suyu Ölçümleri Direktifi: 79/869/EEC, değiştirilmiş haliyle

Yeraltı Suyu Korunması Direktifi: 80/68/EEC

Kabuklu Canlıların Yaşadığı Sular Direktifi: 79/923/EEC

Balık Üretimi İçin Elverişli Sular Direktifi: 78/659/EEC

DOĞANIN KORUNMASI

Doğal Yaşam Alanları Direktifi: 92/43/EEC, değiştirilmiş haliyle



1 2 3 4

Yabani Kuşlar Direktifi: 79/409/EEC, değiştirilmiş haliyle

Hayvanat Bahçelerindeki Yabani Hayvanlar Direktifi: 1999/22/EC

Fok Yavrusu Derileri Direktifi 83/129/EEC, değiştirilmiş haliyle

ENDÜSTRİYEL KİRLİLİK KONTROLÜ

Büyük Yakma Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Önlenmesi Direktifi: 2001/80/EC

Entegre Kirliliği Önleme ve Kontrol Direktifi: 96/61/EC

Büyük Kazalara İlişkin Direktif: 96/82/EC

Uçucu Organik Bileşikler Direktifi: 1999/13/EC

KİMYASALLAR VE GENETİK YAPISI DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR

Tehlikeli Maddelerin Sınıflanması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Direktifi: 67/548/EEC, değiştirilmiş haliyle

Tehlikeli Bileşiklerin Sınıflanması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Direktifi 1999/45/EEC, değiştirilmiş haliyle

Tehlikeli Madde ve Bileşiklerin Kullanım ve Pazarlanmasına Getirilen Sınırlamalar Direktifi: 76/769/EEC, değiştirilmiş haliyle

Genetik Olarak Yapıları Değiştirilmiş

Organizmaların Çevreye Bırakılması Direktifi: 2001/18/EC (90/220/EEC'yi yürürlükten kaldıran)

Genetik olarak Yapıları Değiştirilmiş

Organizmaların Sınırlı Kullanımı Direktifi: 90/219/EEC, değiştirilmiş haliyle



1 2 3 4

Hayvanlar Üzerinde Yapılan Deneyler Direktifi: 86/609/EEC

Asbest Kirliliği Direktifi: 87/217/EEC

Biosidal Ürünler Direktifi: 98/8/EC

NÜKLEER GÜVENLİK

Temel Güvenlik Standartları Direktifi: 96/29/EURATOM

Tıbbı Nedenlerle Maruz Kalınan İyon Radyasyona Dair Direktifi: 97/43/EURATOM

Kamunun Bilgilendirilmesine İlişkin Direktif: 89/618/EURATOM

Dışarıda Çalışanların Korunması Direktifi: 90/614/EURATOM

Radyoaktif Atıkların Taşınması Direktifi: 92/3/EURATOM

GÜRÜLTÜ

Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu Direktifi: 2000/14/EC

Ev Aletlerinden Çevreye Yayılan Gürültüye dair Direktif: 86/594/EEC


EHCIP (Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması

Projesi) 2005- OECD kaynaklı bir yazılımla (FEASIBLE) ekonomik modelleme.

2024 yılına kadar toplam maliyet. Tüm sektörlerde 68 milyar € dolayında yatırım

maliyeti. 18 milyar € özel sektör, 50 milyar € kamu sektörü “İçme Suyu ve Atık Su”; 35 milyar €: küçük yerleşimlerin

kentsel atıksu arıtımı Direktifi maliyetini üstlenebilmeleri; coğrafi olarak il alanlarından sorumlu su ve atıksu idarelerinin kurulması ve şehirlerin finansman fazlası ile küçük yerleşimlerin ihtiyaçlarının karşılanması; merkezi idareden ihtiyaçları karşılayacak düzeyde transfer. Büyükşehirler tarifelerini GSMH’ya orantılı olarak artırırlarsa işletme, bakım ve amortisman giderlerini karşılayabilecekler

“Endüstriyel Kirlilik”; 14 milyar € “Atık Yönetimi” yaklaşık 14 milyar €

Toplam yatırımın 10-15% kadarı AB’den proje karşılığı alınabilecek.


Kamu ve Özel Sektörün Üstlenmesi Gereken AB Uyum Yatırımları

Kamu sektörü 50

İçme suyu ve atıksu 35.0

Katı atıklar 13.0

Hava 2.0

Özel sektör 18

Endüstriyel atıksu 01.Tem

Hava kirliliği 0.8

Entegre kirlilik önleme ve kontrol 14.0

Çiftlikler 1.0

TOPLAM 68


Yatırım MaliyetiSektör milyon

€Personel maliyeti1,2

TD (teknik destek)

maliyeti1,3

Yatırım maliyeti

Toplam uygulama maliyeti

Yatay Mevzuat 5.0 37.8 n.a. 43

Hava Kalitesi 46.3 101.6 2,746 2,894

Atık Yönetimi* 343 22.0 13,338 13,703

Su Kalitesi* 0.9 16.1 37,629 37,646

Doğa Koruma 420.5 1,314.6 n.a. 1,735

Endüstriyel Kirlilik*

30.8 16.9 14,26 14,308

Kimyasallar 123.3 28.9 n.a. 152

Nükleer Güvenlik

1.7 8.1 n.a. 10

Gürültü Kontrolü Yönetimi

28.8 7.5 42 79

Toplam 1,000.5 1,553.5 68 70,569


Yıllara Göre DağılımSektör

milyon € 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Yatay

Hava 185 130 139 148 158 162 165 168 72 75

Atık 232 300 418 386 555 465 538 716 854 1,115

Su 1,118 1,543 1,632 1,736 1,812 1,869 1,912 1,967 1,848 2,046

Doğa

Endüstri 414 450 488 528 570 614 660 708 759 1,101

Kimyasallar

Nükleer

Gürültü

Toplam1,95

02,42

52,67

8 2,800 3,097 3,110 3,276 3,560 3,534 4,340


Uygulama için 2014 Yılından İtibaren Geçiş Süreleri*

Tehlikeli Atıklar Direktifi 14 yıl

Düzenli Depolama Direktifi 9 yıl

Ambalaj Atıkları Direktifi 6 yıl

Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi 10 yıl

İçme Suyu Direktifi 10 yıl

Su Çerçeve Direktifi en az 10 yıl

Endüstriyel Kirlilik Kontrolü Direktifi 7 yıl


Yatırım Maliyeti (kişi başı)Ülke

Yatırım Maliyeti (Milyon EURO)

Nüfus Kişi başı maliyet

Bulgaristan 8.610 7.500.000 1.150 EURO

Çek Cumhuriyeti

6.600 – 9.400 10.200.000

650 - 925 EURO

Estonya 4.406 1.300.000 3.400 EURO

Macaristan 4.118 – 10.000 10.000.000

400 - 1.000 EURO

Latvia 1.480 - 2.360 2.300.000 650 - 1.050 EURO

Lituanya 1.600 3.600.000 450 EURO

Polonya 22.100 – 42.800

38.600.000

575 - 1.100 EURO

Romanya 22.000 22.300.000

1.000 EURO

Slovakya 4.809 5.400.000 900 EURO

Slovenya 2.430 2.000.000 1.200 EURO

TURKİYE 65.000 – 68.000

69.700.000

900 - 980 EURO


SONUÇLAR Türkiye, çevre alanında tarihinin en büyük değişimini ve en zor

dönemini yaşayacağı bir sürece girmektedir. Çevre başlığı, müzakerelerde Türkiye’nin en çok başını ağrıtacak

başlıktır. Özel sektörün bu yükü kaldırılabilmesi için hükümet, teşvik edici

önlemler almalıdır. Çevre yatırımları için bir strateji geliştirilmelidir.

Türkiye bu aşamada AB Çevre fonlarından en verimli şekilde faydalanmalıdır.

Kurumsal: Çevre müktesebatının üstlenilmesine ilişkin idari kapasite bir an önce oluşturulmalıdır. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın, ve uygulamada etkin olabilecek bölgesel ve yerel otoritelerle diğer kurumların kapasiteleri geliştirilmelidir. Bu kadar yüksek maliyetli yatırımları koordine edebilecek bir yapılanmaya gidilmelidir.

Uygulamada katkıda bulunabilecek Sivil Toplum desteklenmelidir. En önemlisi çevresel uyumun Brüksel için değil Türkiye için

yapıldığı unutulmadan, başlığı kapatmak için değil yüksek çevre standartlarını yakalayabilmek için gerçekten uygulamaya yönelik adımların atılmasının unutulmamasıdır (ortak bilinç-motivasyon)


Yararlanılan Kaynaklar Avrupa Birliği Çevre Mevzuatına Uyum Süreci, TÜSİAD, İstanbul,

Eylül 2002. Avrupa Birliği ile Katılım Müzakereleri Rehberi, İktisadi

Kalkınma Vakfı Yayınları No: 184, İstanbul, Şubat 2005. Budak, Sevim. Avrupa Birliği ve Türk Çevre Politikası, Avrupa

Topluluğu’nun Çevre Politikası ve Türkiye’nin Uyum Sorunu, İstanbul, Aralık 2000.

Durmaz, Burcu. Avrupa Birliğinde Çevre Politikası Alanında Muhtemel Müzakere Sürecine Yönelik Gerekli Hazırlıkların Örneklerle Çalışılması, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Uzmanlık Tezi, Ankara, Mayıs 2004.

Sarıgül, Gürdoğar, Uyumlaştırma Sürecine Genel Bir Bakış, Konferans: Türkiye’de AB Fonları ve Çevre, Ankara, 1 Aralık 2005.

TEPAV|EPRİ, 2005 KOB Müktesebat Başlıklarına göre Ön Değerlendirme.

European Commission, Turkey 2005 Progress Report, http://europa.eu.int/comm/enlargement/report_2005/pdf/package/sec_1426_final_en_progress_report_tr.pdf


Teşekkür ederiz...

Documents

AB ÇEVRE MÜZAKERELERİNDE TÜRKİYE