ACUTE AND CHRONIC INFLAMMATION - med.nu.ac.th¹€อกสารประกอบการสอนรายวิชาพยาธ ิวิทยาทั่วไป (405313)

เอกสารประกอบการสอนรายวชาพยาธวทยาทวไป (405313) ปการศกษา 2554 เรอง Acute and Chronic Inflammation

อ.นพ.พรยทธ สทธไชยากล ภาควชาพยาธวทยาและนตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

AACCUUTTEE AANNDD CCHHRROONNIICC IINNFFLLAAMMMMAATTIIOONN

อ.นพ. พรยทธ สทธไชยากล

ภาควชาพยาธวทยาและนตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

บทนา

การอกเสบ (inflammation) เปนกระบวนการทรางกายตอบสนองตอสงททาใหเนอเยอของรางกาย

ไดรบบาดเจบ เชน เชอโรค การตายของเซลลจากการขาดเลอดหรอขาดออกซเจน โดยการตอบสนองโดย

กระบวนการอกเสบประกอบดวย การเปลยนแปลงของหลอดเลอด การเขามาของเซลลเมดเลอดขาว และ

ผลกระทบทเกดกบรางกายทงระบบ (systemic effect)

กระบวนการอกเสบจดเปนกลไกสาคญในการปองกนสงแปลกปลอม หรอสงทจะทาใหเซลลหรอเนอ

เยอของรางกายไดรบบาดเจบ ผลของการอกเสบจะทาใหเกดการกาจดสงแปลกปลอมหรอเชอโรคออกไป

นอกจากนยงกาจดเซลลทไดรบบาดเจบหรอตายจากการเขามาของสงแปลกปลอมดงกลาว หากไมม

กระบวนการอกเสบเกดขน รางกายจะไมสามารถกาจดสงแปลกปลอมนนออกไปได เนอเยอจะเกดการบาดเจบ

โดยทไมมการซอมแซม ทาใหการทางานของเนอเยอนนๆ ผดปกตไป อยางไรกตามกระบวนอกเสบมผลเสย

เกดขนไดดวยเชนกน หากเกดการอกเสบมากเกนไป หรอเกดการอกเสบแบบเรอรงเปนเวลานาน จะเกดการ

ทาลายเนอเยอทาใหเกดการทางานของเนอเยอนนผดปกตไดเชนกน

กระบวนการอกเสบประกอบดวยการปฏกรยาของเนอเยอหลกๆ 2 ชนด นนคอ การเปลยนแปลงของ

หลอดเลอด และการตอบสนองของเซลลชนดตางๆ ไดแก เซลลอกเสบ และเซลล fibroblasts ซงพบในเนอเยอ

เกยวพน การเปลยนแปลงของหลอดเลอดและเซลลดงกลาวจะไดกลาวถงในรายละเอยดตอไป กระบวนการ

อกเสบสามารถแบงไดเปน 2 ชนด คอ การอกเสบเฉยบพลน (acute inflammation) และการอกเสบเรอรง

(chronic inflammation) การอกเสบแบบเฉยบพลนจะเกดขนรวดเรว ภายในระยะเวลาเปนวนาทหรอเปนนาท

หลงจากไดรบสงกระตนและคงอยประมาณ 2 ถง 3 วน แตมกไมเกน 1 สปดาห ลกษณะสาคญของการอกเสบ

เฉยบพลน คอ การบวมของเนอเยอ (edema) มสารนาซงมโปรตน (exudate) ภายในเนอเยอ และพบเซลล

อกเสบชนด neutrophils สวนการอกเสบแบบเรอรงนนจะเกดนานกวา อาจเกดตามหลงการอกเสบแบบ

เฉยบพลน หรอเกดจากรางกายตอบสนองตอสงแปลกปลอมบางชนดกได ขนกบปจจยหลายๆ ดาน ลกษณะ

สาคญของการอกเสบเรอรง คอ มการสรางเนอเยอพงผดขน (fibrosis) มการสรางหลอดเลอดขนจานวนมาก

และพบเซลลอกเสบชนด macrophages และ lymphocytes

การเปลยนแปลงของหลอดเลอดและเซลลทพบในการอกเสบทงชนดเฉยบพลนและเรอรง เกดจากการ

กระตนจากสารเคม ซงสารเคมนนอาจพบในกระแสเลอดอยแลวหรอจากเซลลตางๆ หลงออกมา หลงจากเกด



2

กระบวนการอกเสบและกาจดสงแปลกปลอมนนออกไปแลว รางกายจะมกลไกยบยงเพอปองกนไมใหเกดการ

อกเสบมากเกนไป ซงอาจจะทาอนตรายใหกบเนอเยอได

ลกษณะทางคลนกของการอกเสบ โดยเฉพาะการอกเสบเฉยบพลนจะประกอบอาการหลก 4 อาการ

คอ ปวด (pain, dolor), บวม (swelling, tumor), แดง (redness, rubor) และรอน (heat, calor)

ACUTE INFLAMMATION OVERVIEW OF ACUTE INFLAMMATION

กระบวนการอกเสบเฉยบพลน

ประกอบดวยลกษณะสาคญ 3 ประการ คอ

1) การเปลยนแปลงของหลอดเลอด ทา

ใหเกดการไหลเวยนของเลอดมายงบรเวณทไดรบ

บาดเจบมากขน

2) การเปลยนแปลงทางโครงสรางของ

หลอดเลอดขนาดเลก ทาใหสารนา โปรตนและ

เซลลเมดเลอดขาว รวออกมาภายนอกหลอดเลอด

3) การเคลอนทของเซลลเมดเลอดขาว

มายงบรเวณทไดรบบาดเจบ และไดรบการกระตน

เพอใหสามารถกาจดสงแปลกปลอมตางๆ ได

จากผลทเกดขนจะทาให permeability

ของหลอดเลอดสงขน สารนาและโปรตนจงรว

ออกมาในชองวางระหวางเซลล (intercellular

space) และชองวางตางๆ ในรางกาย ไดแก ชองใน

เยอหมหวใจ (pericardial cavity) ชองปอด

(pleural cavity) และชองทอง (peritoneal cavity)

ไดงาย สารน าท ม โปรตนปรมาณสงดงกลาว

เรยกวา exudate ซง exudate ทมเซลลเมดเลอด

ขาวโดยเฉพาะ neutrophils เปนจานวนมาก จะ

เรยกวา หนอง (pus) หรอ purulent exudate สวน

สารน าท มป ร มาณโปรตนปร มาณต า เ ร ย ก

transudate

ภาพแสดงการเปลยนแปลงของหลอดเลอดและ

เซลลอกเสบในการอกเสบเฉยบพลน (Kumar V, Abbas

AK, Fausto N, eds. Robbins and Cotran Pathologic

Basis of Disease. 7th ed. Philadelphia: Elsevier

Saunders, 2005: 51.)



3

STIMULI FOR ACUTE INFLAMMATION สงทสามารถกระตนใหเนอเยอของรางกายเกดการอกเสบแบบเฉยบพลน คอ

- เชอโรคชนดตางๆ รวมทงสารพษทสรางจากเชอโรคเอง

- อบตเหตซงทาใหเกดการบาดเจบของเนอเยอ

- สารทางกายภาพและสารเคม เชน ความรอน ความเยน และสารรงส เปนตน

- การตายของเนอเยอ (tissue necrosis)

- สงแปลกปลอม (foreign body)

- ปฏกรยาทางภมคมกน (immune reaction) เชน hypersensitivity reactions

VASCULAR CHANGES การเปลยนแปลงของหลอดเลอด เปนหวใจหลกและเปนจดเรมตนของกระบวนการอกเสบเฉยบพลน

การเปลยนแปลงทพบ คอ

CHANGE IN VASCULAR FLOW AND CALIBER หลงจากเนอเยอไดรบบาดเจบ จะเกดการเปลยนแปลงของการไหลเวยนภายในหลอดเลอด รวมทง

ขนาดของหลอดเลอดในบรเวณนน สรปไดเปนขนตอนดงน

- หลอดเลอดขยายตว (vasodilation) เปนเหตการณแรกทพบหลงจากเนอเยอไดรบบาดเจบ

อยางไรกตามในการบาดเจบบางกรณ อาจพบการหดตวของหลอดเลอดอยชวขณะ (transient

vasoconstriction) กอนทจะมการขยายตวของหลอดเลอด การเปลยนแปลงดงกลาวจะเรมเกดใน

หลอดเลอด arteriole กอน จากนจงเกดในหลอดเลอดฝอย (capillaries) ตามมา การขยายตว

ของหลอดนเปนผลมาจากสารเคมหลายชนด เชน histamine และ nitric oxide เปนตน ทาใหเกด

การคลายตวของกลามเนอเรยบรอบหลอดเลอด

- เกดการเพม permeability ของหลอดเลอด ซงจะเกดตามหลงการขยายตวของหลอดเลอดอยาง

ทนท ทาใหสารนาและโปรตนภายในกระแสเลอดรวออกมานอกหลอดเลอด ความเขมขนของ

เลอดในหลอดเลอดจงสงขน และเลอดจะไหลไดชาลง (stasis)

- เมดเลอดขาวโดยเฉพาะ neutrophils จะไปสะสมรวมกนทผนงดานในของหลอดเลอด จากการท

เลอดไหลไดชาลง จากนนเซลลเมดเลอดขาวจะแทรกผานผนงหลอดเลอดออกสชองวางระหวาง

เซลล (intercellular space)

INCREASED VASCULAR PERMEABILITY (VASCULAR LEAKAGE) ภาวะท permeability ของหลอดเลอดสงขน จะทาใหสารนาและโปรตนรวออกจากหลอดเลอดไดงาย

ขน การเปลยนแปลงดงกลาวทาใหความดนออสโมตกภายในหลอดเลอด (intravascular osmotic pressure)

ลดลง ในขณะความดนออสโมตกภายในของวางระหวางเซลล (interstitial osmotic pressure) เพมขน

นอกจากนความดนไฮโดรสเตตกภายในหลอดเลอด (intravascular hydrostatic pressure) สงขน เนองจาก



4

หลอดเลอดขยายตวทาใหมปรมาณเลอดสงขน จากผลดงกลาวทาใหเกดการรวของสารนาออกมาสทชองวาง

ระหวางเซลล เรยกภาวะดงกลาววา ภาวะบวมนา (edema) นนเอง

กลไกทสารนาและโปรตนเกดการรวผานผนงหลอดเลอด เชอวามหลายกลไก เชน

- Formation of endothelial gaps in venules

- Direct endothelial injury

- Delayed prolonged leakage

- Leukocyte-mediated endothelial injury

- Increased transcytosis

- Leakage from new blood vessels

โดยทวไปพบวาในการบาดเจบของเนอเยอ จะเกดการรวของสารนาและโปรตนโดยอาศยหลายๆ กลไก

ดงทกลาวมา

CELLULAR EVENTS: LEUKOCYTE EXTRAVASATION AND PHAGOCYTOSIS หลงจากทเซลลเมดเลอดขาวรวมตวกนทผนงหลอดเลอดในเนอเยอทไดรบบาดเจบ จะแทรกผานผนง

หลอดเลอดเขาไปในเนอเยอ เรยกกระบวนการดงกลาววา extravasation เพอจะเตรยมตวทาลายสงททาใหเกด

การบาดเจบตอไป เชน เชอโรค สารแปลกปลอม และเกบกนเซลลตายทเกดขน

กระบวนการ extravasation เกดหลงจากหลอดเลอดขยายตว สามารถแบงเปนขนตอนได คอ

1) Margination เกดหลงจากทเกด stasis ของการไหลเวยนของเลอด เซลลเมดเลอดจงไปสะสมท

ผนงหลอดเลอดดานใน

2) Rolling หลงจากเซลลเมดเลอดขาวมารวมกลมกน จะเกาะกนอยางหลวมๆ

3) Adhesion เซลลเมดเลอดขาวจะจบกบเซลลเยอบผนงหลอดเลอดแนนขน

4) Transmigration (diapedesis) เซลลเมดเลอดขาวยนไซโตพลาสซม (pseudopod) ผานรอยตอ

ของเซลลเยอบผนงหลอดเลอด แทรกผานผนงหลอดเลอดออกมา

5) Migration หลงจากเคลอนออกจากหลอดเลอดแลว เซลลเมดเลอดขาวจะเคลอนไปสบรเวณทม

การบาดเจบของเซลลหรอเนอเยอ



5

ภาพแสดงการเคลอนตวของเซลลเมดเลอดขาวจากหลอดเลอดเขาสเนอเยอทมการอกเสบ (Kumar V, Abbas AK,

Fausto N, eds. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 7th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders, 2005: 53.)

LEUKOCYTE ADHESION AND TRANSMIGRATION กระบวนการ adhesion และ transmigration เปนกระบวนการทถกควบคมโดยสารซงอยบนเซลลเยอบ

ผนงหลอดเลอดและเซลลเมดเลอดขาว เรยก adhesion molecules รวมทงสารเคมอนๆ ซงควบคมการทางาน

ของ adhesion molecule โดยทวไป adhesion molecule สามารถแบงออกไดเปน 4 กลม คอ

Selectins แบงออกเปนหลายชนด เชน E-selectin พบบนผวเซลลเยอบดานในผนงหลอดเลอด P-

selectin พบบนผวเซลลเยอบผนงหลอดเลอดและเกลดเลอด L-selectin พบบนผวเซลลเมดเลอดขาว

Immunoglobulin family ทสาคญม 2 ชนด คอ ICAM-1 (intercellular adhesion molecule 1) และ

VCAM-1 (vascular cell adhesion molecule 1) พบบนเซลลเยอบผนงหลอดเลอด ทาหนาทยดเกาะกบ

integrin ซงอยบนเซลลเมดเลอดขาว

Integrins พบในเซลลหลายๆ ชนด ทาหนาทจบกบ integrin ligand (ICAM-1, VCAM-1) ซงอยบน

เซลลเยอบผนงหลอดเลอด เซลลเมดเลอดขาว และ extracellular matrix

Mucin-like glycoprotein ตวอยางเชน heparan sulfate พบไดทงได extracellular matrix และบนผว

เซลลหลายชนด ทาหนาทจบกบ CD44 ซง adhesion molecule บนเซลลเมดเลอดขาว

กลไกทรางกายชกนาใหเมดเลอดขาวเขามาในเนอเยอท มการบาดเจบ ตองอาศยการทางานของ ad-

hesion molecules ดงกลาว โดยเกดหลงจากทรางกายหลงสาร histamine, thrombin และ platelet activating

factor (PAF) จะกระตนให Weibel-Palade body ปลอย P-selectin ซงสะสมอยภายในใหออกมาปรากฏทผว

เซลล นอกจากนเซลล macrophages, mast cells และเซลลเยอบผนงหลอดเลอดในเนอเยอทไดรบการบาดเจบ

จะหลงสาร tumor necrotic factor (TNF) และ interleukin-1 (IL-1) ซงสามารถกระตนเซลลเยอบผนงหลอด

เลอดทอยขางเคยงใหสราง E-selectin ขนบนผนงเซลล สวนเซลลเมดเลอดขาวจะสราง selectin ligand ซงจะ

จบกบ selectin ทอยบนผวเซลลเยอบผนงหลอดเลอด ทาใหเซลลเมดเลอดขาวสามารถจบกบเซลลเยอบผนง

หลอดเลอด นอกจากน TNF และ IL-1 จะกระตนใหเซลลเยอบผนงหลอดเลอดสราง integrin ligand ไดแก

VCAM-1 และ ICAM-1 ทาหนาทจบกบ integrin บนผวเซลลเมดเลอดขาว รวมทงมสารเคมอกหลายชนดท

สงเสรมใหการจบกนของ integrin กบ VCAM-1 และ ICAM-1 มความแนนหนามากขน

หลงจากทเซลลเมดเลอดขาวจบกบเซลลเยอบผนงหลอดเลอดอยางสมบรณแลว (adhesion) เซลลเมด

เลอดขาวจะเรมเคลอนแทรกผานรอยตอของเซลลเยอบผนงหลอดเลอด ซง adhesion molecule ซงมบทบาทใน

กระบวนการดงกลาว คอ platelet endothelial cell adhesion molecule (PECAM-1 หรอ CD31) หลงจากท

เซลลเมดเลอดขาวเขามาใน extracellular matrix จะเกดการสราง integrin และ CD44 ทาใหเมดเลอดขาว

สามารถจบ extracellular matrix ไดมนคงยงขน

การพบเมดเลอดขาวในรอยโรคจะมความแตกตางกน ตามระยะเวลาของการเกดการบาดเจบ นนคอ

ในชวง 6 ถง 24 ชวโมงแรก เซลล neutrophils จะเขามาในบรเวณรอยโรค หลงจากนนจะถกแทนทดวยเซลล

monocytes และ macrophages แทน สาเหตเนองจากเซลล neutrophils มจานวนมากในกระแสเลอดจงเขามา

ในบรเวณทมการบาดเจบไดรวดเรวกวา แตเซลล neutrophils มอายคอนขางสน หลงเขามาในรอยโรคแลวจะ

เกด apoptosis ใน 24 ถง 48 ชวโมง ในขณะท monocytes มอายยาวนานกวา อยางไรกตามในการบาดเจบของ



6

เนอเยอบางชนดอาจพบเซลลอกเสบทแตกตางออกไป เชน ในการตดเชอแบคทเรยกลม Pseudomonas อาจพบ

เซลล neutrophils ไดถง 4 วน การตดเชอไวรสอาจพบเซลล lymphocytes เปนเซลลชนดแรก หรอในปฏกรยา

ทางภมคมกนบางชนด (hypersensitivity reaction) เซลลทมบทบาทอาจเปน eosinophils

CHEMOTAXIS เปนกระบวนการทเซลลเมดเลอดขาวเคลอนตวไปยงเนอเยอทเกดการบาดเจบ ภายหลงทไดเคลอน

ผานผนงหลอดเลอดออกมาแลว กระบวนการดงกลาวจาเปนตองอาศยสาร หรอปจจยตางๆ ในการชกนาให

เซลลเมดเลอดขาวเขามาในเนอเยอนน (chemotactic stimuli) ซงอาจเปนสารจากภายนอกของรางกาย (exo-

genous stimuli) เชน เชอโรค หรอเปนสารทพบอยภายในรางกาย (endogenous stimuli) ซงไดแก

1) Complement ไดแก C5a

2) สารทเกดจากกระบวนการ lipoxygenase pathway เชน leukotriene B4 (LTB4)

3) Cytokine

Chemotactic stimuli เหลานจะจบกบ receptors ทอยบนผวเซลลของเมดเลอดขาว กระตนใหเซลล

เมดเลอดขาวสราง actin มากขนซงสารดงกลาวทาหนาชวยใหเมดเลอดขาวเคลอนไปยงเนอเยอทมการบาดเจบ

LEUKOCYTE ACTIVATION เปนกระบวนการกระตนเซลลเมดเลอดขาว ใหสามารถทาลายสงแปลกปลอมทเขามาทาความบาดเจบ

แกเนอเยอ กระบวนการ leukocyte activation ประกอบดวย

- การสรางสารจาก arachidonic acid

- การหลงเอนไซมจากไลโซโซม (lysozomal enzyme) จากเซลลเมดเลอดขาว

- การหลง cytokines เพอควบคมกระบวนการอกเสบ

- การสราง adhesion molecule บนเซลลเมดเลอดขาว

PHAGOCYTOSIS กระบวนการเกบกนและทาลายสงแปลกปลอม แบงเปนขนตอนยอย 3 ขนตอน คอ

Recognition and attachment เปนกระบวนการทเซลลเมดเลอดขาวเขาจบกบเชอโรคหรอสง

แปลกปลอม โดยอาศย receptors ทอยบนผวเซลลเมดเลอดขาวจบกบสารซงเปนสวนประกอบของผนงเซลล

เชอโรค กระบวนการนอาศย mannose receptors และ scavenger receptors นอกจากนสารจาพวก opsonin

ยงมสวนรวมใหเซลลเมดเลอดขาวจบกบเชอโรคไดงายขน

Engulfment เปนกระบวนการทเซลลจบเชอโรคใหเขามาภายใน โดยการยนสวนของไซโตพลาสม

เรยกวา pseudopods เขาโอบลอมเชอโรคหรอสงแปลกปลอม เกดเปน phagosome ใหเขามาในเซลล หลงจาก

นน phagosome จะรวมเขากบ lysosome เกดเปน phagolysosome สารจาก lysosome จงเขาทาลายเชอโรค

หรอสงแปลกปลอมดงกลาวภายใน phagolysosome กระบวนการนสวนใหญอาศยการทางานของ actin ดงนน

จงอาศยสารเคมและ receptors ทคลายกบกระบวนการ chemotaxis

Killing and Degradation กระบวนการนอาศยปฏกรยาทางเคมซงใชออกซเจน (oxygen-dependent

mechanism) ทาใหเกดการสราง reactive oxygen intermediates (ROIs) หรอ reactive oxygen species เขา



7

ทาลายเชอโรคหรอสงแปลกปลอมภายใน phagolysosome นอกจากนเซลลเมดเลอดขาวอาจใชปฏกรยาซงไม

ตองอาศยออกซเจนกได (oxygen-independent mechanism) เชน การใชเอนไซมชนดตางๆ หรอ bactericidal

permeability increasing protein (BPI) เปนตน

ภาพแสดงกระบวนการ phagocytosis ของเซลลเมดเลอดขาว (Kumar V, Abbas AK, Fausto N, eds. Robbins

and Cotran Pathologic Basis of Disease. 7th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders, 2005: 60.)

RELEASE OF LEUKOCYTE PREDUCTS AND LEUKOCYTE-INDUCED TISSUE INJURY ในขณะทเซลลเมดเลอดขาวทาลายหลงสารชนดตางๆ เขาภายใน phagolysosome เพอทาลายเชอ

โรคหรอสงแปลกปลอมภายใน จะเกดการหลงสารชนดอนๆ อกออกมานอกเซลลได เชน lysosomal enzymes,

reactive oxygen intermediates และสารกลมซงเปลยนแปลงมาจาก arachidonic acid ทาใหเกดการ

บาดเจบของเนอเยอ และสงผลใหเกดอาการทางคลนก โรคและความเจบปวยตามมาได

DEFECT IN LEUKOCYTE FUNCTION จะเหนไดวาการทเซลลเมดเลอดขาวจะเขาจบกบเชอโรคหรอสงแปลกปลอมไดนน จาเปนตองอาศย

กระบวนการตางๆ หลายขนตอน เมอมความผดปกตของกระบวนการดงกลาวดงกลาว ยอมทาใหเกดความ

ผดปกตของการกาจดเชอโรคหรอสงแปลกปลอมดงกลาว ตวอยางเชน

- Defects in leukocyte adhesion สวนใหญจะทาใหเกดอาการตดเชอซาซาก แบงเปน leukocyte

adhesion deficiency type 1 (LAD1) ซงมความผดปกตของ integrin และ leukocyte adhesion



8

deficiency type 2 (LAD2) ซงมการขาด sialyl-Lewis X-modified glycoprotein ซงเปน

receptor ททางานรวมกบ E-selectin

- Defect in phagolysosome function ตวอยางเชน Chédiack-Higashi syndrome เปนโรคทม

ความผดปกตของกระบวนการ degranulation นนคอมความผดปกตของการหลง lysosomal

enzyme เขาส phagosome ทาใหทาลายเชอโรคไดคอนขางชา นอกจากนยงพบวาผปวยมเมด

เลอดขาวในเลอดตาดวย โรคนถายทอดทางพนธกรรมแบบ autosomal recessive

- Defect in bactericidal activity เชน chronic granulomatous disease มความผดปกตของ

เอนไซม NADPH oxidase ทมความจาเปนตอการสราง reactive oxygen intermediate

- Bone marrow suppression เปนสาเหตซงไมใชโรคทางพนธกรรมทสาคญทสดททาใหเกดความ

ผดปกตของการทางานของเมดเลอดขาว เชน ในผปวยทไดรบการฉายแสง ไดรบยาเคมบาบด

หรอผปวยทมการแพรกระจายของเซลลมะเรงเขามาในไขกระดก

CHEMICAL MEDIATORS OF INFLAMMATION

ในกระบวนการอกเสบจะประกอบดวยขนตอนตางๆ ทซบซอน ซงตองอาศยเซลลและเนอเยอหลาย

ชนด รวมทงสารเคมซงทาหนาทเปนสอ (chemical mediator) ในการชกนาใหเซลลหรอเนอเยอเกดการ

เปลยนแปลงขน คณสมบตทสาคญของสารเคมซงทาหนาทเปนสอในกระบวนการอกเสบ สรปได คอ

- Chemical mediator พบไดทงในพลาสมาและในเซลล โดยในพลาสมา จะอยในสภาพทยงไม

สามารถทางานได ตองไดรบการกระตนกอน เชน complement proteins และ kinin สวนทสราง

มาจากเซลล เชน histamine, prostaglandins และ cytokines สารเหลานสรางไดจากเซลลหลาย

ชนด เชน เกลดเลอด เซลลเมดเลอดขาว เซลลเยอบผนงหลอดเลอด เซลลกลามเนอ เซลล

fibroblasts เปนตน

- Chemical mediators เหลานสามารถถกกระตนใหสรางขนโดยเชอโรคหรอสงแปลกปลอมทเขา

มาในรางกาย หรอจาก chemical mediators ชนดอนๆ

- Chemical mediators สวนใหญจะออกฤทธโดยการเขาจบกบตวรบ (receptor) ทจาเพาะในเซลล

เปาหมาย ทาใหเกดการเปลยนแปลงภายในเซลล

- Chemical mediators สามารถกระตนใหเซลลสราง chemical mediators อนๆ ออกมาได ซงจะ

ชวยให chemical mediators ชนดแรกทางานไดดยงขน

- Chemical mediators แตละตวจะออกฤทธจาเพาะตอเซลลเปาหมายชนดใดชนดหนง แตบาง

ชนดสามารถออกฤทธไดกบเซลลหลายๆ ชนด อยางไรกตามผลทเกดขนจะแตกตางออกไป

- หลงจากถกสรางหลงออกมา chemical mediators จะมอายคอนขางสน เนองจากจะถกกลไก

อนๆ ของรางกายทาลายอยางรวดเรว เพราะหากปลอยใหสารเหลานออกฤทธมากเกนความ

จาเปน มกจะมผลเสยตอเนอเยอมากกวา



9

โดยสรป chemical mediator สงผลตอการเปลยนแปลงในกระบวนการอกเสบ สรปไดดงตาราง

ตารางแสดงหนาทของ chemical mediators ชนดตางๆในกระบวนการอกเสบ Action

Mediator Vascular leakage

Chemotaxis Others

Histamine and

Sertonin

Bradykinin

C3a

C5a

Prostaglandins

Leukotriene B4

Leukotriene C4, D4, E4

Oxygen metabolites

PAF

IL-1 and TNF

Chemokines

Nitric oxide

+

+

+

+

Potentiate

others

-

+

+

+

-

-

+

-

-

-

+

-

+

-

-

+

+

+

+

Pain

Opsonin

Leukocyte adhesion, activation

Vasodilation, pain, fever

Leukocyte adhesion, activation

Bronchoconstriction, vasoconstriction

Epithelial and tissue damage

Bronchoconstriction and leukocyte priming

Acute-phase reactions, endothelial activation

Leukocyte activation

Vasodilation, cytotoxicity

ตารางแสดงการเปลยนแปลงของเนอเยอในกระบวนการอกเสบและ mediators ทเกยวของ

Effect Mediators

Vasodilatation Prostaglandin

Nitric oxide (NO)

Histamine

Increased vascular permeability Vasoactive amines

C3a and C5a

Bradykinin

Leukotriene C4, D4, E4

Platelet activating factor (PAF)

Substance P



10

Effect Mediators

Chemotaxis, leukocyte recruitment and activation C5a

Leukotriene B4

Chemokine

Tumor necrotic factor (TNF)

Interleukin-1 (IL-1)

Bacterial products

Fever Tumor necrotic factor (TNF)

Interleukin-1 (IL-1)

Prostaglandins

Pain Prostaglandins

Bradykinin

Tissue damage Neutrophil and macrophage lysosomal enzymes

Oxygen metabolite

Nitric oxide (NO)

OUTCOME OF ACUTE INFLAMMATION

หลงจากเกดกระบวนการอกเสบเฉยบพลนอยางสมบรณแลว ผลทเกดขนในเนอเยอนนๆ สามารถแบง

ได 3 ชนด คอ

1. เนอเยอกลบมาเปนปกต หลงจากไดกาจดเชอโรคหรอสงแปลกปลอมนนออกไปแลว (complete

resolution) มกพบในกรณทมการบาดเจบของเนอเยอปรมาณนอย หรอเกดการบาดเจบในชวง

ระยะเวลาสนๆ โดยหลงจากกาจดสาเหตออกไป permeability ของหลอดเลอดจะกลบมาเปน

ปกต เซลล neutrophils จะเกดการตายแบบ apoptosis สารนาและโปรตนทรวออกมาจะถกดด

ซมกลบทางหลอดนาเหลอง เซลล macrophages ทาหนาทเกบกนสงแปลกปลอมและเซลลตาย

2. ถกแทนทดวยเนอเยอพงผด (healing by connective tissue replacement or fibrosis) เกดใน

กรณทมการบาดเจบรนแรง มการทาลายโครงสรางพนฐานของเนอเยอ ทาใหเกดหนองซงม

ไฟบรน (fibrin) อยจานวนมาก รางกายจะไมสามารถกาจดสารดงกลาวออกไปได เนอเยอ

เกยวพนจงเขาไปแทนท

3. เกดกระบวนการอกเสบเรอรง (chronic inflammation) เกดขนในกรณทรางกายไมสามารถกาจด

สงแปลกปลอมนนใหออกไปจากรางกายไดหมด



11

ภาพแสดงผลทเกดขนภายหลงการเกดกระบวนการอกเสบเฉยบพลน (Kumar V, Abbas AK, Fausto N, eds.

Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 7th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders, 2005: 75.)

MORPHOLOGIC PATTERN OF ACUTE INFLAMMATION

โดยทวไปในกระบวนการอกเสบเฉยบพลน จะพบพยาธสภาพหลก คอ การเปลยนแปลงของหลอด

เลอด และพบเซลลเมดเลอดขาวแทรกซมเขาไปในเนอเยอนน อยางไรกตามรายละเอยดสวนอนๆ อาจมความ

แตกตางกนบางขนกบสาเหต ลกษณะเนอเยอ และอาการทางคลนก

SEROUS INFLAMMATION เปนกระบวนการอกเสบซงมสารนา (serous fluid) สะสมในเนอเยอหรอชองวางตางๆ ภายในรางกาย

โดยอาจเกดจากการรวของพลาสมา เชน บาดแผลไฟไหมซงมตมนาบรเวณผวหนง หรออาจเกดจากเซลล

mesothelium หลงสารนาออกมาสะสมในชองเยอหมหวใจ (pericardial cavity) ชองในเยอหมปอด (pleural

cavity) หรอชองทอง (peritoneal cavity) เกดเปน effusion

FIBRINOUS INFLAMMATION เกดในการบาดเจบทรนแรง ทาใหเกดการรวของสารนาและโปรตนจานวนมากเขาสเนอเยอดงกลาว

โดยเฉพาะ fibrinogen ซงจะเปลยนแปลงเปน fibrin เมอรวมกบเซลลอกเสบ จงเกดเปน fibrinous exudate การ

อกเสบชนดนมกเกดในชองวางซงเซลลเยอบอย เชน ภายในเยอหมสมอง ชองเยอหมหวใจ หรออาจเกดใน

เนอเยอซงสามารถสรางหรอสงเสรมกระบวนการการแขงตวของเลอดได เชน บรเวณทมเซลลมะเรงซงมสารทม

ฤทธเปน procoagulant stimulus



12

การอกเสบชนดนหากเกดขนในปรมาณนอย รางกายจะสามารถขจดไฟบรนใหหมดไปได (resolution)

แตหากเกดในปรมาณมากจะเกดการแทนทดวยเนอเยอเกยวพน และสดทายจะเกดเนอเยอพงผดเขาแทนท

(fibrosis) และหากเกดในชองวางตางๆ ของรางกาย เชน ชองเยอหมหวใจ ชองปอด และชองทอง อาจสงผลให

อวยวะตางทางนผดปกตได จากการเกดเนอเยอพงผดขน

SUPPURATIVE OR PURULENT INFLAMMATION เปนการอกเสบทมหนอง (pus หรอ purulent exudate) ในเนอเยอ ซงหนองดงกลาวประกอบดวยเซลล

อกเสบชนด neutrophils เซลลตาย และสารนา การอกเสบชนดนมกเกดจากเชอแบคทเรยชนด pyogenic

bacteria ตวอยางทพบบอย เชน การอกเสบของไสตง (acute appendicitis)

ในบางกรณ หากเกดการอกเสบชนดนเปนเวลานาน จะเกดกอนฝหนองขน (abscess) ซงจะพบเซลล

อกเสบและเนอเยอทตายอยบรเวณกลางรอยโรค ถดออกมาจะพบเซลลอกเสบ neutrophils สวนชนนอกสดจะ

พบการการคงของหลอดเลอด (hyperemia) และเนอเยอเกยวพน

ULCERS หมายถง รอยโรคซงมการตายของเซลลบรเวณผวของเนอเยอหรออวยวะ ทาใหเกดการหลดลอกของ

เนอเยอบรเวณดงกลาว ในระยะแรกจะพบเซลลอกเสบชนด neutrophils บรเวณขอบแผลซงอยใกลกบบรเวณท

มการหลดลอกของเนอตาย และพบการคงของหลอดเลอด หากเกดเรอรงจะพบเนอเยอเกยวพนบรเวณขอบและ

พนของแผล พบเซลลอกเสบชนด lymphocytes, macrophages และ plasma cells

CHRONIC INFLAMMATION

OVERVIEW OF CHRONIC INFLAMMATION

กระบวนการอกเสบเรอรง หมายถงการอกเสบทเกดขนเปนเวลานานเปนสปดาห หรอเปนเดอน

ลกษณะการเปลยนแปลงในเนอเยอจะพบเซลลอกเสบหลายๆ ชนด มการทาลายเนอเยอบางสวน และจะเกด

กระบวนการซอมแซมเนอเยอควบคกนไป

การอกเสบแบบเรอรงจะพบในกรณตอไปน

1. การตดเชอบางชนดซงเชอโรคสามารถคงอยในรางกายไดเปนเวลานาน เชน Mycobacterium,

Treponema pallidum เชอไวรส เชอรา และเชอปรสตบางชนด ซงเชอโรคเหลานจะกระตนให

รางกายตอบสนองแบบ delayed type hypersensitivity และเกดการอกเสบชนด

granulomatous inflammation ขน

2. การสมผสกบสารแปลกปลอม ซงเปนอนตรายตอรางกายเปนระยะเวลานาน ตวอยางเชน ซลกา

ซงรางกายไมสามารถยอยสลายได ทาใหเกดโรคทมการอกเสบเรอรง คอ silicosis นอกจากนอาจ



13

เกดจากสารทมอยภายในรางกายเอง เชน สารไขมนทผดปกตซงสะสมอยบรเวณผนงหลอดเลอด

ทาใหเกดการอกเสบเรอรง เรยก atherosclerosis

3. การตอบสนองของระบบภมคมกนทผดปกตตอเนอเยอของรางกาย (autoimmune reaction) ทา

ใหเกดโรคกลม autoimmune diseases ตวอยางเชน rheumatoid arthritis และ systemic lupus

erythematosus (SLE) เปนตน

MORPHOLOGIC FEATURES OF CHRONIC INFLAMMATION

ดงทไดกลาวไปแลววาการอกเสบเรอรงจะพบการเปลยนแปลงของเนอเยอ คอ พบเซลลอกเสบหลายๆ

ชนด เกดการทาลายเนอเยอบางสวน และเกดกระบวนการซอมแซมเนอเยอ ซงแตกตางจากการอกเสบชนด

เฉยบพลน ซงจะพบการเปลยนแปลงของหลอดเลอด การบวมของเนอเยอ และเซลลอกเสบชนด neutrophils

ลกษณะของการอกเสบเรอรง ประกอบดวย

1. พบการแทรกซมของเซลลอกเสบชนด mononuclear cells ไดแก macrophages, lymphocytes

และ plasma cells

2. พบการทาลายเนอเยอ (tissue destruction) เนองจากมการหลงสารกระตนจากเซลลอกเสบชนด

ตางๆ

3. พบกระบวนการซอมแซมเนอเยอ มการสรางเนอเยอเกยวพนเขามาแทนท (connective tissue re-

placement)

MONONUCLEAR CELL INFILTRATION เซลลทมบทบาทมากทสดในกระบวนการอกเสบเรอรง คอ macrophages ซงเปนเซลลทอยใน mono-

nuclear phagocyte system สามารถพบเซลลเหลานไดทงในกระแสเลอด (blood monocytes) และในเนอเยอ

ของอวยวะตางๆ เชน Kupffer cells ในตบ sinus histiocytes ในมามและตอมนาเหลอง alveolar macro-

phages ในปอด osteoclasts ในกระดก เปนตน เซลลเหลานจะพฒนามาจากเซลลตนกาเนดในไขกระดก

จากนนจะเขาสกระแสเลอด และเนอเยอตางๆ ตอไป การเปลยนแปลงดงกลาวจะถกควบคมดวยสารเคมจานวน

มาก รวมทงเซลลอกเสบชนดอนๆ ดวย

ดงทไดกลาวไปแลววาในกระบวนการอกเสบเฉยบพลน จะพบเซลล macrophages ในรอยโรคได

ภายใน 48 ชวโมง กระบวนการดงกลาวจะอาศยการกระตนจากเซลลและสารชนดตางๆ คลายกบทพบในเซลล

neutrophils ตวอยางสารเคมทกระตนเซลล macrophages เชน IFN-γ ซงสรางมาจาก T lymphocytes และ

NK cells นอกจากนสารประกอบของเชอแบคทเรย และสารเคมบางชนด สามารถกระตนเซลล macrophages

ไดเชนกน หลงจากไดรบการกระตน เซลล macrophages จะเกดการเปลยนแปลง คอ มการเพมขนาดเซลล เพม

ปรมาณของ lysosomal enzyme เพมความสามารถในการเกบกนสงแปลกปลอม เพมการสรางสารเคมหลายๆ

ชนดภายในเซลล เมอมการหลงสารเหลานออกมาจานวนมากโดยไมมกลไกการควบคม จะทาใหเกดการทาลาย

เนอเยอเกดเปนพยาธสภาพตามมาได



14

ภายหลงทกระบวนการอกเสบเฉยบพลนสามารถกาจดเชอโรคหรอสงแปลกปลอมออกไปแลว เซลล

macro-phages จะคอยๆ หายไปจากบรเวณนน โดยทางหลอดนาเหลอง และตอมนาเหลอง จงไมเกดการ

อกเสบเรอรง แตหากมปจจยใดๆ กตามทมกระตนใหเซลล macrophages คงอยในบรเวณนน จะทาใหเกด

กระบวนอกเสบเรอรงตามมาได กลไกททาใหเซลล macrophages ยงคงอยในบรเวณนน คอ

- มการสรางสารเคมทง adhesion molecules และ chemotactic stimuli ใหเซลล monocytes

จากกระแสเลอดเขามาในบรเวณรอยโรคมากยงขน สารททาใหเกดกระบวนการดงกลาวเชน C5a,

platelet-derived growth factor (PDGF) และ transforming growth factor-α (TGF-α)

- มการเพมจานวนของเซลล macrophages ในบรเวณนน (local proliferation)

- มกลไกบางอยางทควบคมเซลล macrophages ใหคงอยในบรเวณนน ภายหลงจากทไดกาจดสง

แปลกปลอมออกไปแลว (immobilization of macrophages)

หากเซลล macrophages คงอยในรอยโรคนานเกนไป จะทาใหเกดการหลงสารซงสามารถทาลาย

เนอเยอได เชน reactive oxygen and nitrogen intermediates และ protease นอกจากนยงหลงสารซงทาให

เซลลอกเสบ และเซลลชนดอนๆ เชน fibroblasts และเซลลเยอบผนงหลอดเลอด เขามาในบรเวณนน และเกด

การเพมจานวนขน จากเหตผลดงกลาวจงทาใหเกดการทาลายเนอเยอ การอกเสบซาซอน และการซอมแซม

เนอเยอ เกดเปนการอกเสบแบบเรอรงขน

ภาพแสดงบทบาทของเซลล macrophages ในการอกเสบเรอรง (Kumar V, Abbas AK, Fausto N, eds. Robbins

and Cotran Pathologic Basis of Disease. 7th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders, 2005: 80.)



15

OTHER CELLS IN CHRONIC INFLAMMATION นอกจากเซลล macrophages แลว เซลลชนดอนทมบทบาทสาคญในกระบวนการอกเสบเรอรง คอ

Lymphocytes Lymphocytes และ macrophages สามารถสรางสารออกฤทธกระตนซงกนและกนได โดยเซลล

macrophages สามารถสราง cytokines หลายชนด โดยเฉพาะ interleukin-12 ไปกระตน T lymphocytes และ

T lymphocytes ทไดรบการกระตนแลวจะสามารถสราง cytokines อกหลายๆ ชนดเชนกน โดยเฉพาะ IFN-γ ซง

จะกระตนเซลล macrophages กลบไดอกเชนกน

B lymphocytes ทผานการกระตนแลวจะกลายเปน plasma cells ซงทาหนาทสรางแอนตบอดคอยดก

จบกบแอนตเจนซงเปนสงแปลกปลอม ในปฏกรยาการอกเสบเรอรงบางชนดอาจเกดสะสมของเซลล macro-

phages, lymphocytes และ plasma cells จานวนมาก จนเกดเปน lymphoid follicle เชน ใน synovium ของ

ผปวย rheumatoid arthritis

ภาพแสดงกลไกการกระตนซงกนและกนของ macropahges และ lymphocytes (Kumar V, Abbas AK, Fausto N,

eds. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 7th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders, 2005: 82.) Eosinophils พบมากในปฏกรยาการอกเสบซงมการหลงแอนตบอดชนด IgE และในการตดเชอปรสต เนองจาก

เซลล eosinophils มสาร major basic protein ซงสามารถทาลายเชอปรสตได กลไกการแทรกซมของ

eosinophils จากกระแสเลอดเขาสเนอเยอจะคลายกบเซลลอกเสบชนดอนๆ สารทมบทบาทในการชกนาเซลล

eosinophils คอ eotaxin

Mast cells พบไดในเนอเยอเกยวพนทวไป มบทบาททงในกระบวนการอกเสบเฉยบพลน และการอกเสบเรอรง

mast cells มหนาทในการหลงสาร histamine และ arachidonic acid metabolites นอกจากนยงสามารถหลง

cytokines ซงทาใหเกดเนอพงผดในกระบวนการอกเสบเรอรง

GRANULOMATOUS INFLAMMATION เปนการอกเสบเรอรงซงมรปแบบเฉพาะ คอ พบเซลล macrophages ซงมการเปลยนแปลงรปรางจน

คลายกบเซลลเยอบ (epithelial-like or epithelioid appearance) สามารถพบไดในการตดเชอบางชนด เชน



16

tuberculosis, cat-scratch disease, leprosy, syphilis, lymphogranuloma venereum และการตดเชอบาง

ชนด นอกจากนอาจพบในการตอบสนองของรางกายตอสงแปลกปลอมบางชนดได

ลกษณะสาคญของการอกเสบชนดน คอ การพบ granuloma ซงจะพบเซลล macrophages ทมการ

เปลยนแปลงเปน epithelioid histiocytes ดงทไดกลาวไปแลว นอกจากนเซลล epithelioid histiocytes ดงกลาว

อาจรวมตวกน เกดเปนเซลลขนาดใหญและมหลายนวเคลยส เรยก multinucleated giant cells ลกษณะอนๆ

คอ พบเซลล lymphocytes ลอมรอบ รวมทงอาจพบ plasma cells ไดบาง

Granuloma สามารถแบงออกไดเปน 2 ชนด ขนกบกลไกการเกด คอ

1. Foreign-body granulomas เปนการตอบสนองของรางกายตอสงแปลกปลอม เชน ฝนผงบาง

ชนด ไหมเยบแผล ซงจะพบสงแปลกปลอมเหลานบรเวณตรงกลางของ granuloma เซลล giant

cell ทพบจะมนวเคลยสจานวนมากและเรยงตวไมเปนระเบยบ เรยก giant cells ชนดนวา

foreign body-type giant cell

2. Immune granulomas มกเกดในการตดเชอซงถกกาจดไดยาก ทาใหเกดกาตอบสนองของระบบ

ภมคมกนชนด cell-mediated โดยเซลล macrophages จะเกบกนสงแปลกปลอม และกระตน

เซลล T lymphocytes จากนน T lymphocytes ทผานกระตนจะสรางสาร IL-2 กระตน T

lymphocytes อนๆ และสรางสาร IFN-γ กระตนเซลล macrophages ใหเกดการเปลยนแปลงเปน

epithelioid histiocytes ลกษณะของ giant cells จะมนวเคลยสเรยงตวกนเปนรปเกอกมาบรเวณ

ขอบของเซลล เรยก Langhans-type giant cells การเกด granulomas ชนดนพบไดในการตด

เชอดงทไดกลาวมาแลว โดยเฉพาะ tuberculosis จะพบลกษณะสาคญ คอ เกดการตายของ

เนอเยอชนด caseous necrosis บรเวณตรงกลาง granuloma สวนการตดเชอชนดอนจะพบ

central caseous necrosis ไดยาก

LYMPHATICS IN INFLAMMATION หลอดนาเหลองเปนทอซงมเซลลเยอบ และ basement membrane บาง ไมมชนกลามเนอ ยกเวนใน

หลอดนาเหลองขนาดใหญ ในกระบวนการอกเสบ หลอดนาเหลองมบทบาทเกยวกบการดดซมสารนา โปรตน

เซลลอกเสบ และเซลลตายออกจากบรเวณทมการอกเสบ

ในการตดเชอทรนแรง เชอโรคอาจแทรกซมเขาหลอดนาเหลอง ทาใหเกดกระบวนการอกเสบในหลอดา

เหลอง เรยก lymphangitis และอาจผานเขาไปถงตอมนาเหลองเกดการอกเสบไดเชนกน เรยก lymphadenitis



17

SYSTEMIC EFFECTS OF INFLAMMATION

อาการทางคลนกซงพบในขณะทมการอกเสบ เชน ขณะทเปนไขหวด หรอมฝหนองขนในบรเวณตางๆ

ทาใหเรารสกไมสบาย การตอบสนองของรางกายดงกลาว เรยก acute phase responses หรอ systemic

inflammatory response syndrome (SIRD) ซงเปนผลจาก cytokine และสารตางๆ ซงมการหลงในระหวางทม

การอกเสบเกดขน การตอบสนองของรางกายดงกลาวประกอบดวย

FEVER อาการไข หมายถง ภาวะทอณหภมของรางกายมคาสงขนกวาปกตประมาณ 1 ถง 4 องศาเซลเซยส

เปนหนงในอาการทพบไดบอยทสดอาการหนง สารททาใหเกดอาการไข คอ pyrogens ซงแบงออกเปน 2 ชนด

คอ exogenous pyrogens เชน lipopolysaccharide ในแบคทเรย ซงจะไปกระตนใหเซลลเมดเลอดขาวสราง

endogenous pyrogens ไดแก interleukin-1 และ tumor necrotic factor ซงสามารถกระตนเอนไซม

cyclooxygenases ใหเปลยนแปลง arachidonic acid เกดเปน prostaglandins ขน โดยเฉพาะ prostaglandin

E2 ซงจะไปกระตน hypothalamus ใหปรบอณหภมของรางกายใหสงขน

ACUTE-PHASE PROTEIN ในกระบวนการอกเสบ จะมกลไกกระตนใหอวยวะบางอวยวะ เชน ตบ สรางโปรตนบางชนดมากขน

กวาปกต ตวอยางเชน C-reactive protein (CRP), fibrinogen และ serum amyloid A protein (SAA) การสราง

โปรตนในตบเหลาน เกดจากเซลลตบไดรบการกระตนจาก interleukin-6 ใหสราง C-reactive protein และ

fibrinogen สวน serum amyloid A protein ไดรบการกระตนจาก interlukin-1 และ tumor necrotic factor

Acute-phase protein หลายๆ ชนด เชน CRP และ SAA สามารถทาหนาทเปน opsonins และจบกบ

complement proteins ได fibrinogen ทมปรมาณสงขนจะทาใหเลอดมความเขมขนมากขน ทาใหเมดเลอดม

อตราการตกตะกอน (sedimentary rate) เรวขน จากลกษณะดงกลาวจงมประยกตนาไปใชในการตรวจทาง

หองปฏบตการทวดอตราการตกตะกอนของเลอด เรยก erythrocyte sedimentary rate (ESR) ซงหากมคาสงขน

จะบงบอกวามกระบวนการอกเสบเกดขนในรางกาย

กระบวนการอกเสบทเกดขนอาจทาใหมการสรางสาร SAA จานวนมากและรวมกลมกนเกดเปนภาวะ

amyoidosis

LEUKOCYTOSIS ภาวะเมดเลอดขาวในเลอดสง เปนภาวะทมเมดเลอดขาวในกระแสเลอดมากกวา 10,000 เซลลตอ

ลกบาศกมลลเมตร (คาปกตประมาณ 5,000 ถง 10,000 เซลลตอลกบาศกมลลเมตร) พบไดบอยในกระบวนการ

อกเสบ เนองจากมการหลง cytokines หลายชนด โดยเฉพาะ IL-1 และ TNF จะไปกระตนเซลลเมดเลอดขาวใน

ไขกระดกใหออกสกระแสเลอด และกระตนใหมการสรางเซลลเมดเลอดขาวในกระดกมากขน ในภาวะทมการ

อกเสบบางชนดอาจกระตนใหเซลลเมดเลอดขาวในกระแสเลอดเพมสงขนมากกวาปกตมาก คอ 40,000 ถง

100,000 เซลลตอลกบาศกมลลเมตร เรยก leukemoid reaction เนองจากมลกษณะทคลายกบมะเรงเมดเลอด



18

ขาวชนด leukemia ภาวะเมดเลอดขาวในเลอดสงอาจพบวามเซลลชนดใดชนดหนงสงมากขนกวาปกต ซงจะ

สมพนธกบสาเหตบางอยาง สรปไดคอ

Neutrophilia เปนภาวะทมเซลลเมดเลอดขาวชนด neutrophils สงขนกวาปกต สาเหตสวนใหญเกด

จากการตดเชอแบคทเรย

Lymphocytosis เปนภาวะทมเซลลเมดเลอดขาวชนด lymphocytes สงมากขนกวาปกต มกมสาเหต

มาจากการตดเชอไวรส

Eosinophilia เปนภาวะทมเซลลเมดเลอดขาวชนด eosinophils สงมากขนกวาปกต พบในการตดเชอ

ปรสต และผปวยทมภาวะภมแพ เชน หอบหด (bronchial asthma)

ในภาวะทมการอกเสบบางชนด อาจพบเซลลเมดเลอดขาวในเลอดตาลง เรยกวา leukopenia พบใน

การตดเชอไวรส rickettsiae และโปรโตซวบางชนด นอกจากนยงพบในการตดเชอทมความรนแรงมาก เชน วณ

โรคระยะทมการแพรกระจายของเชอทวรางกาย หรอในผปวยมะเรงขนรนแรง

OTHER MANIFESTATIONS ลกษณะอนๆ ทพบในการอกเสบ เชน ความดนโลหตสงขน ชพจรเตนไวขน เบออาหาร (anorexia) งวง

ซม (somnolence) มอาการเมอยตามรางกาย (malaise) สาเหตเชอวาเปนผลมาจาก cytokines ชนดตางๆ ทม

การหลงในระหวางกระบวนการอกเสบ

CONSEQUENCES OF INFLAMMATION

DEFECTIVE INFLAMMATION ในภาวะทกระบวนการอกเสบขาดความสมบรณ ยอมทาใหรางกายไมสามารถกาจดเชอโรค หรอสง

แปลกปลอมออกไปจากรางกายได นอกจากนจะทาใหรางกายไมสามารถซอมแซมเนอเยอภายหลงไดรบการ

บาดเจบได เนองจากกระบวนการอกเสบเปนกลไกในการกาจดเนอเยอทตายออกไป

EXCESSIVE INFLAMMATION ภาวะทมการอกเสบมากเกนไป จะทาเกดทาลายเนอเยอของรางกาย ทาใหเกดพยาธสภาพของเนอเยอ

เกดโรคหรอความเจบปวยขนในรางกาย ตวอยางเชน โรคกลม autoimmune diseases นอกจากนกระบวนการ

อกเสบยงมบทบาทตอการเปลยนแปลงตางๆ ทพบในโรคนนๆ เชน มะเรง ภาวะไขมนสะสมในผนงหลอดเลอด

นนๆ (atherosclerosis) โรคหลอดเลอดหวใจ (ischemic heart disease) และกลมโรคทมการเสอมของเนอเยอ

(degenerative diseases) เชน Alzheimer disease



19

REFERENCE

Fantone JC, Ward PA. Repair, Inflammation. In: Rubin E, eds. Essential pathology. 3rd ed.

Philadelphia: Lippincort Williams & Wilkins, 2001: 23-46.

Kumar V, Abbas AK, Fausto N, eds. Robbins and Cotran pathologic basis of disease. 8th ed.

Philadelphia: Elsevier Saunders, 2010.

Kumar V, Cotran RS, Robbins SL. Robbins basic pathology. 7th ed. Philaldelphia: W.B. Saunders,

2003.

Murphy HS, Ward PA. Inflammation. In: Rubin E, et al, eds. Rubin’s Pathology: Clinicopathologic

Foundation of Medicine. 4th ed. Philadelphia: Lippincort Williams & Wilkins, 2005: 40-83.

Documents

ACUTE AND CHRONIC INFLAMMATION - med.nu.ac.th¹€อกสารประกอบการสอนรายวิชาพยาธ ิวิทยาทั่วไป (405313)