8
655 2009/10/22 مة نجشةم ثي) 5005( بةرهةمي نوآ تا مولةر هي ي كردم خؤشحال بؤ2009 يَ ت�ي نؤبل خ�ة بةخشيَ �ةط�ةل لي انيَ وسي ئةلنوو رؤماني شاع) تا مولةرَ ه( بؤضي لةموة كردةوةم لةطةز رؤماني، ب ةِ بةرَ نويرةي�ة ث�ةايةك دوني كةختةداوة ساتةوكراوةيدين ب، ضةنوةبدا كراونةتةدة ووي ئةِ بةردةبكاني ئة بوارةرنطي بة جؤراوجؤر هةن كة طابردووني رز لة ساوا جياوةشدا ئةَ ةطةل دةدةن، لؤك و رؤمان ذنانةي ض دةنطيطةمةندة زؤر بة م،َ يَ بلي دةتوايةندازة و تا ئةو ئةَ ي دةبيسوسي نودةب ونةرو ئة تري هورةكانيرد بةبوا بةراوكي زؤر دةنطييةندازةيةكان، تا ئةعري كستة شيَ تيو وةك نييةونيندا بوؤك و رؤمان لةبواري ض ذنا ك ياخودَ يني وانِ َ دا ت ستاَ ك لةئيَ طةر كةسيوةي ئة ستايَ ئيكيَ ت ئاماريَ ةوياخود بييةك، يوة ينةَ كؤلَ لي يَ دوودلَ ان بكات، بيوةكاني ذنوسراؤكة نو ضؤك لةم دةق�ي ضامةي كةطاتة ئ�ةو ئة دة تاَ دا هرةتا غائيبة. لةسةختةدا بةطشوة ساتةيةوة، طةرضي ئاطاشم لة ي كردمَ مؤلةر خؤشحالني ووونة شةو خاتو ئةووسيني نوو ئةزموا طةيشتةوة تيستو زؤري و كيَ نيوني سابو ماندوو ببةخشريَ ثي يَ ئةو ئاستةي نؤبل كَ دؤخي لةسةرةبةستمة موسينةدا نو لةميةوة ناكات، ئةويش ئةَ ستم كة خؤشحال رابوةي هةلومةرجةِ رةرااب��ردوودا س��ةني ر كة لةسادين، ضةناسروشتييةكان و دؤخة ن سةختةكانوسينو دةيانون كةان هةبووازي ذن جيا دةنطييان كردووةوري جواننة كا، ئةواوةرانةنَ دةخوي وةكوكيشيان تاوَ و هةنديوةطيان هةبو دةنط و رةنذين، كةابردوو دةةي رتا لةسةر ئةو سةرماي سَ ئيَ وة دةزاني بداتة بؤ دواوةِ ك ئاورَ كةمي كَ هةر كةسيبةتي بةتايدةبي كي ئةَ دةقيوةيوكردنة ضاث و بانسؤرو سر مقةسَ ك لةذي وةَ ؤك بةض شي ض. من دةزاند دةينانداةتييةكاي دابونةريتة كؤمةم، بةكي ترةَ وريي كولتوتي تا مؤلةر هاووَ هدةري وربةزاري دةةين كة ئا لةياد بكوة ئةَ ناشكريةكييوازيانسؤر، هيض جياان و س و راوةدووندان زينت،َ دا بي دونيا كيَ نيَ سةر لةهةر شويو نيية بؤ نوةبةستم ئةو ذيانةة، مان سةختةتي بؤ ذنةتايب ب ئةو ذيانة هةمان يوةِ ثةرَ دا تياي ئةو ثي سةختةي مةملةكةتةدافياو لةمن لةم جوطرا كة ذناوة بوم، بة يوةِ ثةرَ دا تيدةريربة و دة بةهةمان سةخ تا مؤلةرَ بؤ هوساني نوداية ذيوة طرفتةكة لةوة، ذيان بؤتةَ وسري بنوَ دةبييةورة كي طةَ بيَ كتيوة.تةَ وسري نةنو وَ ري داَ دةبي كةَ بيَ مة كتيَ ئين لةبواري، بؤ دةنطي ذن�ايةوةكة ئةسيارة ثروريي سنوِ تا ئةوثةردا ستاَ ندا لةئيؤك و رؤما ضوة ند بةشةرمةَ ت هيَ ة، طةر هةشبي دةنطَ بي دةنطيَ بي كَ دةقي ناكات كةوةنةر هةست بةَ ت خويَ يِ ثةر دةَ تي،َ ي ي وشةكان بطَ لةترثةي دلَ طويَ دةبي هةية كي ترَ يَ هةية، خةون و خةيالَ نويةكيبيني جيهان ةكاني تر؟َ ز لةخةون و خةيالواة جيا هةي ي كردم،َ ونة خؤشحال خاتو م ئةوَ يَ دةلكيَ جاريان لةهةر نَ داهي يوتَ ثيكيَ جاريَ تي نؤبل خةزَ ت ثةراويَ دا بي دونياراوةيةكي شا طؤشةو ثةناي كيَ و دةقيوس كرا بةنو ك ذيانَ ، هةركاتيَ ناخرينةريَ ت خويَ ةك بي لةهةر طؤشةو ثةنايدةبي ئةؤك و رؤمان. لة ض ةِ مةش ثرَ ئياني هةية. ذي خؤيانيب، كة ذيَ بة كتيَ دةكري ئةو ذيانةا كةي ئاييةووة هةزارو يةك شةؤكيان ض هةر يةك لة ذنينت جوانَ نةضيمان بؤ نيية. با لةبونيبو تةواو تا مولةريشَ ون. هان بو ذنةكانوانكاية حي،َ وسي دةنوم ئةو، بة اندووةِ ثةرَ تياني هةمان ذيَ و دةزان�ي، ئةوةاطرتواني ر ذيي ئةو هاوسةنطيةبنةةتةكاني نكايوةو حي تةَ نةضيي لةبوة بؤئةاني است ذيِ ت. ئايا بةرَ وسي، دةنو قي سةر ئاوَ بلكايةت؟! نيية لةحيِ وةش ثرَ ئي مةعروف ئاكؤ كةريمايبةتةكي تشانطةي ثي2009/10/14 رؤذي بؤ هونةرمةند)تانضاوةكاندةمو( ر ناويَ لةذيردةم ل�ة ط�ةل�ةري س��ة)�ب�وره�ان س�اب( شانطةية. ئ�ةم ثيوة ك�راي�ة مانيَ ة سلي لندةوبةتي هونةرمة تايشانطةي ثي نؤهةم. بابةتيتَ ردةوام دةبي ك بةَ مانطي ماوةي سةنطاندنيَ هةل ل�ة ب��اس ثيشانطةكة لة كاتةكانيكان دةكاتي مرؤظة رووخساركَ ضاوير دةموخؤشيدا، كة هة خؤشي و نا هةية. خؤييةندي تايبةشكردني ئيلي ستاي ب�ةب��ارةت س��ة)بورهان ساب( ،رانةيداةند لةم كا هونةرمئةو( :نةر دوا هودةب وية بؤ ئة وةَ بةمشيةكي ماددةينمَ كة بةكاريان ديددانةي مايةكة بؤ و تةقةلَ هةولَ سال30 يةو تازةشيمكةم و ناوي دةَ ثية كة كاريو ماددةي ئةنطةيةدا. لةم ثيشا)رةنطي ساب( ناوةون، ك�ة ب�اس لةيشكراا ثةيكةر26 ض�او، دةم�و يِ ب�ر دةرك��ةن بة م��رؤظ دةندانيةكة بؤ ثيشامايضاو سي دةمو ضونكةظ، بؤيةشةكاني مرؤزارو خؤشي و ئا هةمواقي كة مرؤظي ع ناوةَ ضاوم بةكارهي دةموكيَ زاريم ئا ي سةداَ رذي رووخاندني لة دواييشان دةستنرةكانزا، بؤية ئا بينيوة زؤريان.)كةم دة1956 يَ سالد بورهان ساب هونةرمةن ذيَ كؤليوي دةرضووةو لةدايكبو مانيَ ة سلي لةوة دةس)1974( يَ ية، لة سالزياري ئةنداو يةكةمي ك���ردووة ب�ة ك��اري ه�ون�ةر وةكاريَ شيةكيشانطةي ثيشانطةي، ثيكةرتاشي ثةيي كاريشانطةكاني تروةو ثي بوون. بوةدمةند ئة زةيةتيبةرايوةَ يِ وري سةر بةبةر دةزطاي كولتواي كاتالؤني يَ هةريي حكومةتيي رؤشنب لةسةرندا نيشايزامةندي رة ئيسثانيا، ي هونةرمةندَ وةي مالكردنةَ نوي ث�رؤذةي ��ت��ة ش�اريَ ك��ةوي دةدؤر دال��ي ك�ة س�ل�ظ�اةكيخانةي مؤزةتةَ بكري تاكويس، فيطيةنية كة لةم ثرؤذةي مةزن. ئة هونةريةوة)اسن فالطجوا( ناسازي بياري ئةندازيونةكةي ضوَ تي يِ ت، برَ دةكري سةرثةرش يارةِ نراوةو برَ يَ رؤ خةملؤن يؤ ملي9.2 ب�ةمايت كة سيَ لةخؤبطريورة كي ط�ةَ يَ هؤلدةيتاي سةرة�ات لةسة دةركة شارة كةورةكي طةَ ووبةريِ بيستةمدا، جطة لةر كاتي.شانطةي ثيشيايت بةَ ت دةكري تايبةدا2001 يَ لةساليس فيط شارييرةواني شا وةكاريَ شي زانيَ كة خي يِ وةي كر خانو ئةونين سا واَ لةنيدؤر داليؤني سلظا كاتالي-ون و دال�ي ذي�ايدا تيادا1912-1900 شي هةر خوشكيي-نةرمةندو ئانا ماريا هوون.دا لةدايكبووة خانو لةو1904 اري ئايي11دؤر دال�ي ل�ة سلظا شةَ نةكيَ لةوي كَ ةكي بةيوةو ل�ةداي�ك�ب�وت.َ م دادةنري بيستةدةي بةناوبانطةكاني سةنةرمةند لةنةحت و شان، هوَ نةكيَ جطة لةويم بوارةداو لةوة نةر بوَ ا داهيلمسازيشد في)دستينؤ( لمكارتؤني في ب�ؤت�ي خ�ةوة كةَ ثيزني ت ديَ والَ ةطةل، كة لوةطرتو وةردا1989 يَ . لةسالا ك��ردووة دَ ان تي كاريي كردووة. دواي كؤضي ضةندخانةية مؤزة ئةمكخستَ ري ��تَ دةدريَ ه��ةول وتَ ةني دةخاي كَ يَ سالت كةَ ان�ة لةخؤبطري س�ةرج�ةم ئ�ةو ك�ار شراون.َ هونةرمةند كيدةس بةلبيان ا2009/10/19 ةو)ن هةستياربةرزا( يعري شي تري كيَ ونيشاني ئةزمو ناوني ةداِ ثةر )150( يَ تويم لة دووردة و ثةخشي سة دةزطاي ضاث)30( ةي شاعيَ نة نويو ئةزمو، كة ئةمياندووة بة ضاثي طة شيعرةكانك لةَ هةنديشانيوة. ناونيي لةخؤطرتوسيدة قةوي طومان، هةموِ ، ئةوثةر بؤ خؤكوشيةك وارةَ ئي( وةكيش)ن هةستياربةرزا( ي، كةاي نيَ عا، طوناهةكاني دلدو- كَ شتييةعري بةرهةمة شين هةستيار جطة لةم. بةرزا) و ...هتدتَ دةمريةيةك ثوةنة( ناوةكاني بةي ترةعري شيواني ديَ خاوةني سيو لة)طةراني ك لة نيَ يَ وة، سالونةةنيشت فةنابو ، بة تَ مندالسيوةوعري تري نو ك شيَ يَ يش كؤمةل2008 تا2005 ةكانيَ سالوة. وي كردوونةتةَ ندا بو طؤظارةكا كة لة رؤذنامةسيوةووانةكةي نوا كة بؤ دي شةكييةكدَ لة كورتة ثي، ن�ةك ه�ةر لةوةك�ردؤت�ةيشة وام ب �ت: هةمَ �يَ دةل شاعنةري زؤرَ ت لة خويَ و دةكري كَ جيدى، بةلخنةطريرو رةنةَ خويت يانَ تيظانة بيبيستم، جا ثؤزة راي جوان ب و بيَ سادةش تيةو نيمةي هةموة م ئةَ يَ رةتاوة دةلظانة. بؤية هةر لة سة طةتيَ نيوةو خؤخواردنة دان وَ ينطلندا طكياَ يِ رَ ةن كة لة هةر دي ئةو شيعران تيا دةبينم. خؤميانوةيئاطاهاتنة تاسان و ثاشان وةكةشة بة شَ ثيةتيويوسيوانةكةشي نو ديكةشي شَ بؤ ثيانةي كة قؤناغ بةيَ يِ و ئةو كةس و هاور رؤحي جواني هةموواز جياكيَ بة جؤريةكةشيا شتم و هةريَ يان هيَ قؤناغ جيت.َ يست و خؤشم دةوي خؤشوياي ني طوناهةكاني دل بورهان سابيبةتي تايةكيشانطةي ثيتانضاوةكان دةموخانة مؤزة تة دةكريدؤر دالي ةكةي سلظا مال2زؤ... ل ... كاتذميلي مي ضةوانةي بة ثي3ةد كةريم... لةم /ي كة... وو رؤذة ئة5ي كورد... لي رؤشنبي ي فيستيظال يةكةم

Adab w Hwnar 22 October 2009

Embed Size (px)

DESCRIPTION

A Kurdish Daily Newspaper Published by PUK Iraqi (Central Media Office)

Citation preview

Page 1: Adab w Hwnar 22 October 2009

655

)5005 ( ثينجشةممة 2009/10/22

بةرهةمي نوآ

تا مولةر هيرخؤشحالري كردم

بؤ 2009 نؤبلي خ��ةآلت��ي بةخشيين ل��ةط��ةل ئةلانيي رؤماننووسي شاعريو مولةر(ي )هريتا لةم بؤضي كردةوة لةوة بريم رؤماني، بةرةطةز نوي ث��ةجن��ةرةي دونيايةك كة ساتةوةختةدا بةرووي ئةدةبدا كراونةتةوة، ضةندين بآلوكراوةي ئةدةب بوارةكاني بة طرنطي كة هةن جؤراوجؤر دةدةن، لةطةل ئةوةشدا جياواز لة ساآلني رابردوو رؤمان و ضريؤك ذنانةي دةنطي بةدةطةمةن زؤر بليم، دةتوامن ئةندازةيةي ئةو تا و دةبيسرتي بةراورد بةبوارةكاني تري هونةرو ئةدةب و نووسيين تيكستة شيعرييةكان، تا ئةندازةيةكي زؤر دةنطي ذنان لةبواري ضريؤك و رؤماندا بووني نييةو وةك ياخود تريوانينيك لةئيستادا كةسيك طةر ئةوةي ليكؤلينةوةيةك، ياخود بيةويت ئاماريكي ئيستاي دوودلي بي بكات، ذنان نووسراوةكاني ضريؤكة لةم ض��ريؤك دةق��ي كة ئةجنامةي ئ��ةو دةطاتة ساتةوةختةدا بةطشيت غائيبة. لةسةرةتادا هريتا لةوةية ئاطاشم طةرضي كردم، خؤشحالي مؤلةر و شةوخنوني خاتوونة ئةو نووسيين ئةزمووني ماندووبووني ساآلنيكي زؤري ويستووة تا طةيشتة

ئةو ئاستةي نؤبلي ثيببةخشري.دؤخيك لةسةر مةبةستمة نووسينةدا لةم ئةوةية ئةويش ناكات، خؤشحال كة رابوةستم هةلومةرجة س��ةرةراي راب���ردوودا لةساآلني كة ضةندين ناسروشتييةكان، دؤخة و سةختةكان دةياننووسي كة هةبوون ذنان جياوازي دةنطي كردووةو كاري جوانيان ئةوانة و دةخوينرانةوة، دةنط و رةنطيان هةبووةو هةنديكيشيان تاوةكو كة دةذين، رابردوو ئةو سةرمايةي لةسةر ئيستا هةر كةسيك كةميك ئاور بؤ دواوة بداتةوة دةزاني ضاث و بآلوكردنةوةي دةقيكي ئةدةبي بةتايبةتي سانسؤرو مقةسيت لةذير شيوةك بةض ض��ريؤك دابونةريتة كؤمةآليةتييةكاندا دةيناآلند. من دةزامن بةآلم ترة، كولتووريكي هاووآلتيي مؤلةر هريتا ناشكري ئةوة لةياد بكةين كة ئازاري دةربةدةري و زيندان و راوةدوونان و سانسؤر، هيض جياوازييةكي بيت، دونيادا شوينيكي لةهةر نووسةر بؤ نيية بةتايبةتي بؤ ذنان سةخترتة، مةبةستم ئةو ذيانة ذيانة ئةو هةمان تيثةريوة ثيايدا ئةو سةختةي مةملةكةتةدا لةم جوطرافياو لةم ذنان كة بووة بةهةمان سةخيت و دةربةدةريدا تيثةريوة، بةآلم بؤ هريتا مؤلةر ذياني نووسني لةوةداية طرفتةكة بؤ ذيان بنووسريتةوة، دةبي طةورةية كتيبيكي نةنووسريتةوة. و داخبري دةبي كتيبيكة ئيمة لةبواري ذن��ان دةنطي بؤ ئةوةية، ثرسيارةكة ضريؤك و رؤماندا لةئيستادا تا ئةوثةري سنووري بيدةنطي بيدةنطة، طةر هةشبيت هيند بةشةرمةوة تيدةثةريت خوينةر هةست بةوة ناكات كة دةقيك بطريي، وشةكان دلي لةترثةي طوي دةبي هةية تر و خةياليكي نوي هةية، خةون جيهانبينيةكي

هةية جياواز لةخةون و خةيالةكاني تر؟جاريكيرت دةليم ئةو خاتوونة خؤشحالي كردم، لةهةر داهينان ثييوتني جاريكيرت نؤبل خةآلتي ثةراويز بيت دونيادا شاراوةي ثةنايةكي طؤشةو ناخري، هةركاتيك ذيان كرا بةنووسني و دةقيكي خوينةري بيت ثةنايةك طؤشةو لةهةر ئةدةبي خؤي هةية. ذياني ئيمةش ثرة لة ضريؤك و رؤمان. ذياني كة كتيب، بة دةكري ذيانة ئةو كةي ئايا شةوةيةو يةك هةزارو ذنان ضريؤكي لة يةك هةر تةواوبووني بؤ نيية. با لةبريمان نةضيت جوانرتين مولةريش هريتا بوون. ذنان حيكايةختوانةكان دةنووسي، ئةو بةآلم تيثةراندووة، ذياني هةمان دةزان��ي ئةو راطرتووة، ذياني هاوسةنطيي ئةو نةبنة حيكايةتةكاني لةبرينةضيتةوةو بؤئةوةي ذياني بةراست ئايا دةنووسيت. ئاو، سةر بلقي

ئيوةش ثر نيية لةحيكايةت؟!

ئاكؤ كةريم مةعروف

تايبةت ثيشانطةيةكي 2009/10/14 رؤذي لةذير ناوي )دةموضاوةكانتان( بؤ هونةرمةند )ب��وره��ان س��اب��ري( ل��ة ط��ةل��ةري س��ةردةم ثيشانطةية ئ��ةم ك��راي��ةوة. سليماني لة نؤهةمني ثيشانطةي تايبةتي هونةرمةندةو بابةتي دةبيت. بةردةوام مانطيك ماوةي هةلسةنطاندني ل��ة ب��اس ثيشانطةكة لة كاتةكاني رووخساري مرؤظةكان دةكات دةموضاويك هةر كة ناخؤشيدا، و خؤشي

تايبةمتةنديي خؤي هةية.ئيشكردني ستايلي ب��ة س��ةب��ارةت

سابري( )بورهان كارانةيدا، لةم هونةرمةند )ئةو دوا: هونةر و ئةدةب بؤ بةمشيوةية ماددةيةكي دينم بةكاريان كة ماددانةي بؤ تةقةلاليةكة و هةول سال 30 تازةيةو ئةو ماددةية كة كاري ثيدةكةم و ناويشيم ثيشانطةيةدا لةم سابري(. )رةنطي ناوة لة ب��اس ك��ة منايشكراون، ثةيكةر 26م��رؤظ دةك��ةن بة دةرب��ري��ين دةم��وض��او، ثيشانداني بؤ سيمايةكة دةموضاو ضونكة هةموو خؤشي و ئازارةكاني مرؤظ، بؤيةش مرؤظي عرياقي كة بةكارهيناوة دةموضاوم

لة دواي رووخاندني رذيي سةدام ئازاريكي زؤريان بينيوة، بؤية ئازارةكان دةستنيشان

دةكةم(. 1956 سالي سابري بورهان هونةرمةند لة سليماني لةدايكبووةو دةرضووي كؤليذي ئةندازياريية، لة سالي )1974(ةوة دةسيت يةكةمني ك����ردووةو ه��ون��ةري ك���اري ب��ة شيوةكاري ثيشانطةيةكي ثيشانطةي، بووةو ثيشانطةكاني تري كاري ثةيكةرتاشي

بوون.

زةمةند ئةمحةد

دةزطاي كولتووري سةر بةبةريوةبةرايةتيي كاتالؤنياي هةريي حكومةتي رؤشنبرييي لةسةر نيشاندا رةزامةنديي ئيسثانيا، هونةرمةند مالي نويكردنةوةي ث��رؤذةي س��ل��ظ��ادؤر دال���ي ك��ة دةك��ةوي��ت��ة ش��اري مؤزةخانةيةكي بكريتة تاكو فيطرييس، لةاليةن كة ثرؤذةية ئةم مةزن. هونةريي ئةندازياري بيناسازي )جوان فالطرياس(ةوة تيضوونةكةي بري دةكريت، سةرثةرشيت بريارة خةملينراوةو يؤرؤ مليؤن ب��ة9.2 سيماي كة لةخؤبطريت ط��ةورة هؤليكي سةدةي لةسةرةتاي دةرخب��ات شارةكة كة طةورة لةرووبةريكي جطة بيستةمدا، تايبةت دةكريت بةمنايشي ثيشانطةي كاتي. شارةوانيي شاري فيطرييس لةسالي 2001دا ئةو خانووةي كري كة خيزاني شيوةكاري ساالني لةنيوان دالي سلظادؤر كاتالؤني دال��ي-ي و ذي��اون تيايدا 1900-1912دا هونةرمةندو ئانا ماريا-ي خوشكيشي هةر

لةو خانووةدا لةدايكبوون. 1904 ئاياري ل��ة11ي دال��ي سلظادؤر لةوينةكيشة بةيةكيك ل��ةداي��ك��ب��ووةو بةناوبانطةكاني سةدةي بيستةم دادةنريت. و لةنةحت هونةرمةند لةوينةكيشان، جطة بوارةدا لةم بووةو داهينةر فيلمسازيشدا )دستينؤ( فيلمكارتؤني ب��ؤ خ��ةآلت��ي وةرطرتووة، كة لةطةل والت ديزني ثيكةوة 1989دا لةسالي ك��ردووة. تيدا كاريان

كؤضي دوايي كردووة.ضةند مؤزةخانةية ئةم ريكخستين دةدري��ت ه��ةول و دةخايةنيت ساليك كة لةخؤبطريت ك��اران��ة ئ��ةو س��ةرج��ةم

بةدةسيت هونةرمةند كيشراون.

البيان2009/10/19

هةستيار(ةو )بةرزان شيعريي تري ئةزموونيكي ناونيشاني دةزطاي ضاث و ثةخشي سةردةم لة دووتويي )150( الثةرةدا )30( شاعري نوييةي ئةزموونة ئةم كة طةياندووة، ضاثي بة شيعرةكان لة هةنديك ناونيشاني لةخؤطرتووة. قةسيدةي هةموو طومان، ئةوثةري خؤكوشنت، بؤ )ئيوارةيةك وةك شتيك -دوعا، طوناهةكاني دلنيايي، كة )بةرزان هةستيار(يش دةمريت و ...هتد(. بةرزان هةستيار جطة لةم بةرهةمة شيعريية خاوةني سي ديواني شيعريي ترة بة ناوةكاني )نةوةيةك ثرية لة نيطةراني(و لة ساليك فةنابوونةوة، تةنيشت بة مندال، سالةكاني 2005 تا 2008يش كؤمةليك شيعري تري نووسيوة

كة لة رؤذنامةو طؤظارةكاندا بالوي كردوونةتةوة.نووسيوة ديوانةكةي بؤ كة ثيشةكييةكدا كورتة لة لة ه��ةر ن��ةك ب��ريك��ردؤت��ةوة، وام هةميشة دةل��ي��ت: شاعري خوينةرو رةخنةطري جيدى، بةلكو دةكريت لة خوينةري زؤر سادةش تيبيين و راي جوان ببيستم، جا ثؤزةتيظانة بيت يان نيطةتيظانة. بؤية هةر لة سةرةتاوة دةليم ئةوةي هةمةو نيمة ئةو شيعرانةن كة لة هةر ديريكياندا طينطلدان و خؤخواردنةوةو

تاسان و ثاشان وةئاطاهاتنةوةي خؤميان تيا دةبينم.بة ثيشكةشة نووسيويةتي ديوانةكةشي ثيشكةشي بؤ بة قؤناغ كة هاورييانةي و كةس ئةو هةموو جواني رؤحي جياواز جؤريكي بة هةريةكةشيامن و هيشتم جييان قؤناغ

خؤشويست و خؤشم دةويت.

يياي

رن ل د

يكان

هةونا

ط

دةموضاوةكانتان ثيشانطةيةكي تايبةتي بورهان سابي

مالرةكةي سلظادؤر دالي دةكريرتة مؤزةخانة

... الزؤ... ل2 بة ثيرضةوانةي ميلي كاتذمير

ئةو رؤذةي كة... و/ حمةمةد كةريم... ل3

يةكةمني فيستيظالري رؤشنبييي كورد... ل5

Page 2: Adab w Hwnar 22 October 2009

3 ضيرؤكسالي هةذدةهةم- ذمارة )5005( ثينجشةممة )2009/10/22(

فريبا حاج داييلة فارسييةوة/ حمةمةد كةريم

كة جةنط بةرثابوو، من عاشقي ذنةكةم بووم. ئيستا ذنان ئاخر ثريترة، لةخؤم زؤر ثرية، زؤر ذنةكةم هةر ئيستاش بةآلم دادةك��ةون، و ثريدةبن زووتر عاشقيم، واتة لةكاتي جةنط بةدواوة عاشقي بووم. بيطومان دةلي ض قسةيةكي سةيروسةمةرةية، لةناو ئةو بطرةو بةردةيةدا، عةشق و عاشقبوون؟! ئةري كةعاشقي بوو بةردةيةدا بطرةو ئةو لةناو بةخوا. كةثيشان بكةنةوة وابري بةو شيوةيةي نةك بووم. خؤمشنةدةويست، خؤمشدةويست، بةآلم عاشق؟! نا، عاشقي نةبووم. ئاخر ثيكةوة لةماليكدا بووين، منالان ضونكة بوو، منالةكامن دايكي بليم ناتوامن نةدةبوو، ئيستاش وةجاخ كويرين. بيطومان ئيستا من بووة. لةكاممانةوة عةيبةكة بزانيت دةتةويت ثيمواية ئةوشتانة هةمووي قسةي هةلةق و مةلةقن ذنةكةشم هةبووةو كةموكوورييةكم من بيطومان و لةئيوةش با نيية شاراوة لةخوا هةبووة. شتيكي شاراوة نةبيت كة من لةناخي دلةوة سةبارةت بةم مةسةلةية خؤشحال بووم و ئيستاش هةروام. كةمنال ديتة ئاراوة ئيرت مرؤظ ناتوانيت بةكارو ذياني خؤي رابطات. بؤمنوونة من بؤخؤم حةزم لةسازة. ئةطةر هةتا ليبدةم؟ ساز دةمتواني هةبوواية منالان بضووك بوو جؤرة كيشةيةكم دةبوو، بؤمنوونة دايكي دةيوت ثياوةكة نابيين منالةكة خةوتووة ئةم بةزم

و هةرايةت لةضيية. ثاشان كةطةورةتر دةبوو دةيوت منالةكة دةرس و دةوري هةيةو تةماشاي تةلةفزيؤن دةكات و هةزارو يةك قسةو باسيرت دةهاتنة ئاراوة. وةك نةبووة، خراث هيندة ذنةكةشم كةبؤ دلنيام ذنيك بةكةيفي خؤي خةريكي ميوانداريي و سةفةرو با تريش سةفاي و كةيف ه��ةزار ب��ووةو س��ةردان خؤتيهةلقورتاندني دةمينيتةوة بوةسيت. لةوالوة بيطومان هةبوواية مناليشمان كةئةطةر خةلك يان ل���ةروالوازة، منالة ئةم دةيانوت: ب��ةردةوام قةلةوة، يان السارةو ناخويين و هةزارو يةك شتيرت ئةي دةك��رد. دروستيان لةخؤيانةوة بةخوا ثةنا دادو بيداد، دةشلي ذني نةطبةت زؤر قسة دةكات. رووي��دا ضي كة بليم ثيتان هاتووم من بةخريي واعاشقي ذنةكةم بووم. شريو ريوي دنيام هينايةوة كةضي بةالي مةسةلة سةرةكييةكةدا نةضووم. هةر و دلداري و عةشق مةسةلةي كةناسيم رؤذ يةكةم بوو، لةشاييةكدا نةبوو. لةئارادا شتانة جؤرة ئةم ئةو كافرة لةهةموو كضةكانيرت شؤخ و شةنطرت بوو، دايكم و خوشكةكةشم كةئامادةبوون كةلةثضة بكةنة وةكو مريد. و بةذن بووين ئاوابوو ئيرت دةستم، تا ثيكرد دةستمان بضووكةوة لةماليكي زؤركةس ئةو خانووةي كةبةئاوامتان بووين بةخاوةني دواتر رووباري بةسةر كةريك خانووةي ئةو دةخواست. لةوةدةضي نا ثيمنةوتن؟ دةيرواني. )ئةلوةند(دا دةذياين، شريين( )قةسري لة ئيمة نةموتب�ي. و هةواكةي ئ��اوو عاشقي ضةند من خوادةزانيت ئةو ب��ووم. ئةلوةندةكةي بؤني و دارخورماكاني دةستيثيكرد، كةجةنط دةليم رؤذة ئةو رؤذةش، لةهةيواني ئةو خانووة دانيشتبووم كةئيستا ثيموتن بةسةر هةيوانةي لةو هةر ثييدةكرايةوة، دل زؤر حةزي زؤر ذنةكةم دةيرواني. ئةلوةنددا رووباري نةبوو خؤش لةبةرئةوةي نةك نةبوو، خانووة لةو لةوي مبينينةوة. يان تازة نةبوو. ثيي خؤشنةبوو بؤ بضي حةزيدةكرد بةدل كةثر بوو دةميك زؤر شاريكي طةورةتر، بؤمنوونة بضي بؤ تاران يان هيض نةبي بضي بؤ كرماشان. بةتايبةتي ئةو دووسالةي دوايي كةخانةنشي ببوو، ئيرت دلي لةقةسري شريين بؤ كةدةضوو بةرلةوة ت��ادووس��ال هةلكةنرابوو. قوتاخبانة، كةبةريوةبةري قوتاخبانة بوو، حةفتةي هاوكارةكانيرتيدا مامؤستاو لةطةل رؤذ ح��ةوت كاتةكاني دةك��رد، يةكرتيان ميوانداريي بةسةرة سةردان و ديدةوانيي ضادرطةي بةبيانووي تريش دواي سةفةر. بؤ دةضوو زانستييةوة طةشيت يان خانةنشينيش زؤر نةدةكةوتة مالةوة، ئاخر ذنةكةم بةثيضةوانةي منةوة زؤر كؤمةآليةتييةو بةشيوةيةك سةري قالة، كةهيض كاتي زؤر حةقي بةسةر منةوة نةبووة، نةئيستاو نةئةوساش. منيش سةرقالي كاري خؤم بووم و تارم ليدةدا، شيعرم دةنووسي و كتييب خؤمم دةخويندةوة، بةكورتي خؤشم دةطوزةراندو لةمالةوةو ئاسايي كةمن ثيموتن بووم. خؤشحال هةلبةتة تةنيايي. طوينادةمة هةلدةكةم، بةتةنيا هاوريكامندا لةطةل جاريكيش حةفتة سي دوو دةب��وو دةك��ردو ط��ةرم ك��ؤرم��ان و يةكماندةطرت بؤلة ذنةكةم وةنةبي مؤسيقا. و طؤراني بةبةزمي بؤلي نةكردبي، دةيكرد، بؤضي لةبيخةوة دةكري ذن بؤلة بؤل نةكات؟ بةآلم ئةوةندةش نارازي نةدةهاتة نةبووم ثياوانيرت وةك��و منيش ئاخر ب��ةرض��او، يان كرد؟ ضيت بووي؟ لةكوي بثرسم كةبةردةوام لةبةرامبةردا ئةويش تا نةكري ضيت و كري ضيت دةهاتة بكات. لةطةل مامةلةم شيوة بةهةمان بةردةمم دةيوت )هةستة لةجياتي ئةم بةزم و رةزمة كاري كاسثييةك بكة، مامةلةية، ئالويري بكة، ئاخر بةردةوام خانةنشينيت لةدواي بةكار بوو ئةمةش ئةم تارة دةطريتة باوةشت و نارة نار تار دةذةني؟ ميشكي سةرم بةربؤوة بةخوا.( وةك ئةوةي لةطةل دةهات طويضكةيةمةوة لةم قسةكاني نةبي مين وةضةو و منال دةرةوة. دةرؤيشتة لةويرتةوة و بةرةيةكمان نةبوو كة لةبةر خاتري ئةو بةدواي مالي لةسةري زؤر ئةويش خؤشبةختانة رابكةم، دنيادا طريو ئةو ثيمواية هةميشة هةربؤية نةدةرؤيشت. خوشكةكةي يان دايكي نةبوو، خؤي هي طازةش كةئةو دةكرد تيذيان لةهاوكارةكاني يةكيك يان خؤي قسةي لةبةرئةوةي و بكات قسانة ج��ؤرة سةرقالي دةض���ووةوةو لةبريي هةميشة نةبوون كةدووبارة كاتةي تائةو دةبوو خؤي ذياني كارو خانوويةكي كةسي هاوكاري، دؤسيت، منوونة بؤ يان طةورةتربوو، ئيمة لةخانووةكةي كة دةكري تيذي دووبارة كةسيك يان بؤ شاريكيرت باريدةكرد دةكرد يان هةر شتيكي ديكةي لةو بابةتة كةدووبارة دةستثيدةكردةوة ت��ازةي بؤلةي ثرتةو ذنةكةم كةخؤشبةختانة ديسان لةبريي دةضووةوةو ديسان دةبي هةلبةتة دةب���ووةوة. كاروباري سةرقالي شةش كةئةو روويدابوو ضي ن��ازامن بليم ئ��ةوةش لةكةللةي بةتةواوي جةنط ثيش دواي��ي مانطةي شريين لةقةسري دةبي ئةوال ئةمالو كةبي دابوو ذنانةيةوة بةهؤي هةسيت شةشةمي رةنطة برؤين، بةآليةمان هةموو كةئةو ثاشان ن��ازامن. بووبي، مال و ذي��ان لةضاوتروكانيكدا و ه��ات ب��ةس��ةردا

ثاشانيش بووين، ئ��اوارة ليتيكضوو، حالان و طةرابوومةوة كةدووبارة كاتي شوين، لةهةمان بؤشارو بةدواي خانووةكةماندا دةطةرام، لةوكاتةدا لةو ئاي خ��واري هاتبووة بةضاوامندا كةفرميسك ضةنداجنار كاكؤآلنة، طةآلو بي سووتاوة دارخورما لةدلي خؤمدا ومت نةكا عيلمي غةييب ثيبووبيت، يان لةوانةية )تيليثاتي( واتة ثةيوةنديي نيوان هةست و بريي دوور بةدووري نيوان دووكةس و ئةو قسةقؤرانة باوةرم قةت من خؤم لةراستيدا بةآلم بيت، راست بةوشتة ثروثووضانة نةبوو، ئةي ذنةكةم، هةتا ئيوة عرياقييةكان كاتي هةية. ثيي ب��اوةري حةزبكةن بةدةر شار مانطدا لةيةك كةمرت لةماوةي و هاتن هات، بةسةر بةآليةمان هةموو ئةو كاتي بووين، كاتي كضي خةلكي لةو دةشتة بةبةرضاومانةوة...، ئةي باوكةرؤ هي وتن نيية بابةردي لةسةر دانيي. هيضم لةدةست نةهات، طرميان لةبيغريةتييةوة بوو يان لةترسا. ئةوكاتانة بةردةوام بةخؤمم دةوت ئةي

هاوار، خؤزطة طويت لةقسةي زةعيفةكةت دةطرت.سةرةتا زؤرشت روويدا، بةآلم ئيمة وةك بةنداو جةنط ثيش راستة وةستابووين، بةخؤراطرييةوة خؤي بةآلم نةميني، ل��ةوي حةزيدةكرد ذنةكةم وتةني، ئيستا ئيدي بؤ كوي بضوويناية؟ ئاخر مال و

حالان لةوي بوو، كةس بةثولي نةيدةكرين.ومت دةستيثيكردبوو. بةطالتة شيت هةموو نارم نارة وتةني ذنةكةم و دانيشتبووم لةهةيوان دةنطيكي ثاشان لةريةوة، كةهةيوانةكة دةك��رد وةهام هاتةطوي كةتائةو كاتة شيت وام نةبيستبوو. هةتا كةومتة خؤم هةمديس هةموو شويين لةريةوةو بانطي هاتةوةطوي. ترسناكةم دةنطة ئةو ديسان روويدابوو؟ ضي نةدامةوة، وةآلمي كرد ذنةكةمم ضوومة ضيبوو؟ ئةي نةبوو، بوومةلةرزة بيطومان لةوردة ثربوو مالةكة شوينيكي هةموو ذوورةوة. دةط��ةرام ذنةكةمدا ب��ةدواي بةكون كون شووشة، دؤزمي��ةوة. لةموبةق ئاخري تا بانطمدةكرد، و هةرضةندة بةسرتابوو. زماني ب��وو هةلرتوشكا دانيشتم وةآلمبداتةوة. نةيدةتواني بانطمدةكرد كرد، كةهةميشة بؤ ئةو قسانةم كرد. لةباوةشم و كاتي دةمةوي لةخشتةي بةرم دةيضرثيم بةطوييدا، ثييومت ثاشان نابيسيت. هيض دةت��ط��وت ب��ةآلم وةكو شتيك لةناكاو تيبكا، ضا كةخةريكبووة دواتر هةلساندووةو لةروخساري شةقةي شةقازلة دانيشتم الي��ةوة كةميك بيستووة. دةنطةي ئةو هةتا نةدةبؤوة ئارام بةآلم هيوربيتةوة، بؤئةوةي خةوي ليكةوت، ذنةكةم هةركاتي زؤر بيتاقةت دةبيت سةري ذير خستة سةرينيكم ليدةكةويت. خةوي لةهةمان شويندا خةواندم و ضوومة كؤآلن بؤئةوةي كؤآلن خةلكةي ئةو ضيبووة. بزامن هةلةم طوي ثرسياريان و بوون قوآلخ طوي شثرزةو هةموويان ذنةكاني بيطومان تاذن. بوون ثياو زياتر دةكرد، ئةوانيش وةكو ذنةكةي من لةهؤش خؤيان ضووبوون. بوون. منالةكانيان ئارامكردنةوةي خةريكي يان خةلكي دةيانوت دةنطي بؤمبا بووة، بؤميب ئامساني بووة يان زةميين، كةس نةيدةزاني. دةيانوت شةر و ضؤن كردووة. هريشي عرياق دةستيثيكردووة، ئةطةرضي بوو. بةالي هةمووانةوة مةتةل لةبةرضي بةرطوي لةوجؤرةمان وباسي دةنط بوو ماوةيةك بةسةر دةستيان عرياقييةكان بؤمنوونة دةكةوت، فآلن بنكةي سنووريدا طرتووةو ضةند كةسيكيشيان بةطوللةي ش��ةوان عرياقييةكان يان كوشتووة، هةموو دي��ن دةك��ةن��ةوة، روون��اك ئامسان تةنوير لةم لةوكاتانةدا دةرؤن��ةوة. و دةثشكنن شويين بةآلم نةكةوتبوو، بةرطوي كةم شتانةمان جؤرة هيضكاميامنان بةجديي نةطرتبوو، ئيستا دةمانبيين كةضةند جديي بووة. يةكيك هاواريكرد كةحكومةت بةراكردن بآلودةكاتةوة. بةياننامةيةك لةراديؤوة )ئةمرؤ ضةند كردةوة: راديؤكةم ذوورةوةو ضوومة دةقةيةك دواي سةعات دووي ثاشنيوةرؤ فرؤكةكاني دةسدريذييان ئاطاداركردنةوةيةك هيض بةبي عرياق جةنط بةراسيت كةواتة، وآلتةكةمان(. سةر كردة خاياند مانطيكي رؤذةوة لةو ومت دةستيثيكردبوو. نةدةهات دلان بةجيهيشت، تادواجار شارةكةمان هةروا دةستبةرداري هةموو شتيك بي و برؤين، ذنةكةم زياتر لةمن دلي بةمالةكة دةسووتا، هةرضييةك بيت دةسووتي. خؤيان وحالي بةمال دليان زياتر ذنان دةسيت ئةويش حةفتة دووس��ي دواي ئةطةرضي بةقسةكردو دةيوت وةرة بابرؤين، زؤربةي خةلكةكة بيت رؤيشنت، هةر سةر سةالمةتيب، لةهةر شويين مالي دنيا دةستدةكةويتةوةو ثةيدا دةبيتةوة. بةآلم من طويم بةقسةكاني نةدةدا، دووبارة دةيوت مردن حةقة، بةآلم ئةطةر ليمان بدات و سةقةت و نوقسان من بةآلم نيية. كةسوكاريكيشمان ضيبكةين؟ بي وةكو زؤر كةسيرت وابريم دةكردةوة كةهةموو شتيك كاتييةو تيثةردةبي و بةزوويي شار ئارام دةبيتةوة. ئةو رؤذانة ئيشوكارمان ببوو بةوة هةر كةتةقوتؤقي و قادرمةكان بن بؤ رابكات ذنةكةم دةبوو ببوواية خراث دةل��ي بيطومان سةربان، رابكةمة منيش وتؤز تةث شاخي ب��زامن دةمةويست حاليبووي. تةنانةت داوة. لةكوييان بووةتةوةو بةرز لةكوي

ئةوةندة عرياقييةكان ميكي فرؤكةي جاريكيان يةك ببينم. فرؤكةوانةكةشي كةتوانيم ببؤوة نزم ئيستا هاتن، بووم جادة لةسةر كةمن دووجاريش جاري نةدةكرد، بؤمبارانيان هةر فرؤكةكان ئيدي وا بوو دةهاتن و بةدؤشكةو رةشاش شةقامةكانيان دادةطرتةوةو دةرؤيشنت. لةناو شاردا هةواليكي ئةوتؤ نةبوو، ئوتومبيل و شؤفريةكان لةريزي بةنزيندا بوون، لةبةرخؤيانةوة سايةقةكان دةج��وآلن، وردة وردة جنيويان دةدا. ئيمة ئوتومبيلمان نةبوو، قةت حةزم لةسايةقي نةبووة، ذنةكةشم حةزي لينةبوو. ثيموابوو هةموو ثارة هةميشة وةكو بيت ثيويستمان ئةطةر ئوتومبيل باشرتين دةك��ات، ضارةسةر كيشةيةك بةكري دةطرين و بؤيدةردةضي. نةمدةزاني ئةجمارة وةزعةكة جياوازة. ئةورؤذةي ئةو دةنطوباسة بةشاردا بآلو بؤوة كةتانكي عرياقييةكان لةشار نزيك بووةتةوةو هةروا خةريكة دةشتةكة لةذير زجنريةكانياندا دةكوتن و دينة ثيشةوة، ئيرت بريارماندا لةشاردا نةمينينةوة.

-كي وتي؟ راديؤ؟-نةخري، خةلك دةلي.-بؤضي سوثا مردووة؟

و ئةسفةهان تؤثخانةي وت��وي��ةت��ي -رادي���ؤ قةزوين زريثؤشي ش��ريازو ثةرةشووتةوانةكاني

بةريوةن واخةريكة دين.نؤشي دةرم��ان مردن لةثاش ( دةل��ي: -بةمة

طيانت بيت، سوهراب(دةطاتة مةسةلةكة نةكردةوة لةوة بريمان ئيرت ثيويسيت كةوتينةري. ن��ا، ي��ان خ��واردن دةرم��ان بوو، خؤم برياري بابرؤين، بلي ذنةكةم نةدةكرد ضةند رؤذيك بوو ئةم ذنة ئازادو سةربةخؤيةم ئةوةندة طومامن كةهةنديار ليهاتبوو بةرخي وةكو نةرمببوو دةكرد لةوةي ذنةكةي خؤم بيت. رةنطة ئةطةر مبةوي دةليم قسةبكةم، دةروونييةكان دكتؤرة بةزماني خري لةوانةية دةموت خؤمدا لةدلي بوو. ثةريشان بيئةوةي بهيلي. بةجي شار كةزووتر بووبي لةوةدا هيض سةرثيضييةك بكات بيدةنط هيواش هيواش شان كردووة بةوة بيطومان دةركتان ريي دةكرد. بةشامن دةستنةكةوتبوو، قةمةرةيةكمان و ئوتومبيل هيض بةقةراغي طرتبوو. ريطامان ملي بةثي هةربؤية نووكةدةرزييةك بةقةد رمي��ان��دةك��رد، ج��ادةك��ةدا بةجادةكةدا ئوتومبيليك كةرةنطة هةبوو ئوميدمان ئالتووني و ناسنامةكامنان سواربي. بتواني و بيت ئاوبينةو ثيبوو، خ��واردمن��ان ه��ةن��دي و ذن��ةك��ةم رامانكرد بةالماندا، داي ئوتومبيليك بشؤ. دةست بؤيدةرضوو، كةميك ثيداناو ثيي بةآلم كةبيطرينةوة، ثارضة ثارضة بينيمانةوة، كةدووبارة ئةوة دواي كؤمةليك بةقيمة. ببوون ناويشي خةلكةكةي ببوو، لةذنةكانيرت ذنةكةم دةرؤيشتي. بةريطاكةدا بووين لةهةموويان هةنديار رةنطة نةبوو، ترسنؤكرت باشرت بووبيت، بةآلم ئةجمارة هةر بةراسيت دابرابوو. كةتةماشامكرد، ضةند بضووك و بي ثشت و ثةنا هاتة بةرضاوم. بيست و ئةوةندة سال بوو لةطةلي دةذيام، بةآلم لةسةرةتاوة هةرئةوةندة بوو ثيكةوة لةماليكدا دةذياين، زؤرم خؤشنةدةويست، يةعين بةو شيوةيةي لةبةرئةوةي خؤشدةويت، خؤيان ذنةكاني كةثياوان ذمن بوو لةطةليدا بووم. بةآلم نازامن لةوساتة وةختةدا، لييدا، بؤي دل كةيةكسةر روويدا ضي دةشتةدا لةو دةزانن خؤتان باوكة ئةي كة... ئارةزوويكرد دل كةئارةزووي ضيكرد. ضوومة ثيشةوة، دةستةكامن كرد بةكؤت بؤ شاني. هةنطاو بةهةنطاو بووم بةهاوريي و هةتا ئيستاش هاوريي ئةوم و ئاوابوو كةعاشقي بووم.

سةرضاوة: ساييت ديباضة.

ئةو رؤذةي كة عاشقي ذنةكةم بووم

فريبا حاج دايي

و تويذةرة. *ضيؤكنووس و وةرطي*لةدايكبووي كرماشانة.

ئيانة، هةشتاكاني ضيؤكنووساني *ن��ةوةي واتة دووهةزارةكاني الي خؤمان.

*كؤمةلي ضيؤكي جواني هةية، ويراي ضيؤكي دراو و ليكؤلينةوةو ديداري رؤذنامةواني. وةرطي

Page 3: Adab w Hwnar 22 October 2009

شيعر2 سالي هةذدةهةم- ذمارة )5005( ثينجشةممة )2009/10/22(

ئاريان ئةبوبةكر

حةوت جار خؤمم بيينيةكةم جار: كة لةباوكمةوة ضوومة ناو دايكمةوةدووةم جار: كة بووم بة دانيشتووي سةر زةوي

سييةم جار: كة بة ضةقؤكاني زةمةن خةتةنة كرامضوارةم جار: كة لةخةوما نة خةوتبوومثينجةم جار: كة ئاوينة تةماحي تيكردم

شةشةم جار: كة لة شةوي هةنطوينيا بة تةنيا هةر خؤم بوومحةوتةم جار: كة خؤمم نةبينييةوة

جاريكي تريش خؤمم بيينخؤمم بيين كة بة تةنيا خستميانة قةبريكي دوو نةفةرييةوة

ئاخر منمن ئةمةويت لة سي شوينا مبرم

يةكةم شوين: لة ناوةراسيت طةرديك ئاودا.دووةم شوين: لة ثشيت باوكما راست نةمبةوة.

سييةم شوين: لة ناو سكي دايكما لة بار بضم.طةر ئةمانة نةكران

طةرةكمة لة يةك شوينا مبرمطةرةكمة لة يةك شوينا مبرم, ئاخر ئةم عادةت بوونانة زؤر قورسن

هةرضي ئةكةم عادةت ناطرم بةم هةناسةدانانةوةخيا خياش موعتاد ئةكريم

موعتاد ئةكريم بة شتيك كة ثيي ئةلي ذيانخيا لة توورةييم توورة ئةمب و

هةموو ثةرداخةكاني مالةوة ئةشكينمدةرطاي حةوشة بة لةقة دائةخةم

زؤر بة جدي ئةرشيمةوةلة سوضيكدا تي تي ئةطريم

دية دةرةوةكيفي ثارةكةم دةرئةكةم و

بة سايةق تةكسييةكة ئةليم برؤ برؤ برؤ

خيا برؤو لية مةوةستةثيي ئةليم بيخةرة سةر طؤرانييةكي حيزانةو

لة جامي تةكسييةكةوةزؤر بي عةقالنة حةز لة كضيك ئةكةم

كة جاريكي تر نايبينمةوةئةمانة ئةكةم و هةر عادةت ناطرم

عادةت ناطرم بةم ذةمانةوةبؤ بةيانيان: وينةي السكي كاهوويةك, بة كوثيك هةواوة

بؤ نيوةروان: ضنطيك ئاو لةسةر ديوي رؤذنامةيةكبؤ عةسران: تةنها تويكلي هيلكةيةك ئةخؤم

بؤ ئيوارة: سيبةري قاشيك ثةني بةضةند الثةرةيةكي سثييةوةبؤ ثيش خةوتن: خؤ ئامادةكردن بؤ خةو بينينيك كة ناكريت ئيستا

باسي بكةم و ناشكريت ثيت بليمهةر عادةت ناطرم

يةكسةر ئةوةستم و بةدرؤوة بة ثياويك ئةليم سةعات ضةندة؟ واتة كاتذمي ضةندة؟

زؤر ثياوانة بة ذنيك ئةليمتؤ زؤر رؤمانسيت

وا ئةكةم و هةر عادةت ناطرمشيت تريش ئةكةم و هةر عادةت ناطرم بةم عادةتانةوةماسيحةيةكي دريذتر ئةكرم و مؤليدةكة هةلئةدةمةوة

فيلميك بة نيكست نيكست سةير ئةكةمذمارةيةكي هةلة ليئةدةم و

ئةليم ئةلووئةليم قةيضيكة با ببي بة هاوري

دواي دوو نامةودواي دوو رؤذودواي دوو درؤو

دواي دوو شيت ترئةليم تؤ زؤر سيكسيت

ثيي ئةليم قةيضيكة با بتبينميةكسةر بيي ميدةكةيم ئةكةويتةوةو بيكردنةوةكةم ئةطؤريت و

تاقةمت لة سي شت نامينيتيةكةم شت: لة مؤبايلةكةمدووةم شت: لة هةناسةدان

سييةم شت: لة هةردووكيان

يةكسةر يةك تؤزي ثيئةضيت ئةطةمة بازاريةكسةر يةك تةن ثارة ئةدةم بة ئاوينة

لة بةرزايي تةنياييمةوة ئاوينةكةم بةر ئةبيتةوةلة بازار ئةطةريةوة

خؤم موعتاد ئةكةم بةم جادانةلة كؤتايي ريطادا، تةنها ثر بة ضنطم طوو ئةخؤم

جةستةم ئةدةمة دةست بؤشاييدل وا في ئةكةم هةر هيض نةبيت كةميك لي بدات

لة ثارضةيةكي ئاوينةكةمةوة سةريك دةرئةكةمدةستيكي تةر ئةهينم بة سةرماو

بة خؤم ئةليم من ئةمةويت لة دوو شوينا بذيم

يةكةم شوين: لة بي مادةييدا، لةو شوينةدا كة هيضي لي نييةو هيض لية ناضيت

دووةم شوين: لةو شوينةدا كة ئةمةويت لة يةك شويندا بذيم.

[email protected]

لة وينةكان ديينة دةرةوةخؤمان دةضينةوة ناو رابردوو

كاتذميةكان دةطةرينينةوة دواوةدةست دةخةينة ئيشي سبةينيوة

بريار دةدةين بة خويين خؤمان دونيا بطؤرين،

با بةرؤذةكامناندا بضينةوةسثيدة رازيكةين بةسةر ئةم برينةدا تينةثةري

با هةموو شتيك بضيتةوة جيي خؤي،دل )شكان( خباتةوة ناو خؤي،

)با( توورةبوونةكان خباتةوة ناو خؤيئةستيةكان درةوشانةوة خبةنةوة ناو خؤيان،

ب��ا ئ��اوازةك��ان ب��ط��ةري��ن��ةوة ن��او دةس��ت و ثةجنةي موزيكذةنةكان،

ب���ا ط����ؤزةك����ان ب���ب���ن���ةوة ق������ورو خ���ؤل���ي ب�����ةردةم طؤزةطةرةكان،

تيايدا ئيوارةيةي ئةو بطةريتةوة ئةم دلةي من با لةرزي،

با ذيان ميهرةبانرت بيت،

ئيرت كة هةموو شتيك طةرايةوة جيي خؤي،كة ذيان ميهرةبانرت بوو

من يةكةم نامةي خؤمت بؤ دةنووسم،ماضيكي سيحراويدا، دةستيكي بة ناردني ثيش

دريذي دةكةم،بي بة دةك��ةم دوعا سنطمةوةو بة دةينيم سيجار

هيض موقةدةريك ثيتبطات،

لة وينةكامن دية دةرةوةدةست دةخةمة سةر رؤذيك كة دةبوو تؤم تيادا

ناسيباتيادا ب��ؤ ل��ي��ي��داو قسةم خ��يات��ر ك��ة دل رؤذي���ك

نةدةكرائ��ي��رت ل���ةط���ةل خ��ؤره��ةل��ات��ن��دا ه��ةم��وو ش��ت��ةك��ان

دةطؤرين،من زووتر بيداردةمب

ئينجانةكامن ئاودةدةملة ضؤلةكةكامن دةروامن

نيوان لة تؤ و الدةب��ةم ضاوةكامن لةسةر دةس��ت درةختةكاندا

دةردةكةويت،ئيرت ئةوة ئةو كاتةية كة هةموو هةلةكاني طةردوون

راستدةبنةوة،ميوةكان لة كاتي خؤياندا ثيدةطةن،

باران لة كاتي خؤيدا دةباري ومةالكان لة كاتي خؤياندا بانط دةدةن.

سةردةمدا هةمان لة مين ك��رد هةلةي ط���ةردوون درووست نةكرد،

م���ين ن��ةخ��س��ت��ة ئ���ةو ك���ؤآلن���ةوة ك���ة ت���ؤ ت��ؤث��ان��ي��ت تيادةكرد،

دي���ن���ةت( )ك���ل���ي���ل���ةو ت���ي���اي���دا ت����ؤ ذوورةي ئ�����ةو دةخويندةوةو

سةرت لة ضارةنووس دةسورما!ئ����ةو ح���ةوش���ةي���ةي ت���ي���اي���دا ب���ال���ق���ب���ووي���ت و ئ��ةو

بةردةرطايةيفيي روانيين كردي،

بةآلم ئيمة دنيا دةطؤرين،رؤذةكان دةطةرينينة شويين خؤيانساريذبوون دةخةينةوة سةر برين

)طةيي( دةخةينةوة ناو هةناوي ميوةكان)مانط( دةخةينةوة ناو ئاوي جؤطاكانتوخودا با شازادة )ئؤفيليا( نةزانيت

رؤذطاريك دلان شكاوةوذيان يةكي لي شاردووينةتةوة،

با نةزانيت خوينمان داوة بؤ يةكرت دؤزينةوة،ب��ؤ داوة خ���وي���ن���م���ان ئ���ي���م���ة زان������ي ئ�����ةو ك����ة

يةكرتدؤزينةوة،ئيرت لة وينةكانيش بيينة دةرةوة رابردوو هةروةك

خؤيةتي.

بة ثيضةوانةي

ميلي كاتذمي

ضوارطؤشةيةكي ئاسن

الزؤ- بةريتانيا

Page 4: Adab w Hwnar 22 October 2009

5 راثؤرتسالي هةذدةهةم- ذمارة )5005( ثينجشةممة )2009/10/22(

ئا/ ئةدةب و هونةر

ل���ةذي���ر 2009/10/9-7 رؤذان�������ي رؤشنبرييي طوتاري )بة درومش��ي و بةيةكطةيشنت ثردةكاني كراوة ديالؤط ثتةوتر دةكةين( وةزارةتي رؤش��ن��ب��ريي��ي ع���رياق ب��ةه��اوك��اري��ي حكومةتي رؤشنبرييي وةزارةت����ي ه���ةري���ي ك���وردس���ت���ان ي��ةك��ةم��ن هونةري و رؤشنبرييي فيستيظالي ب��ةئ��ام��ادةب��وون��ي ذم��ارةي��ةك��ي زؤر هونةرمةنداني و ن��ووس��ةران ل��ة س��ةرج��ةم ش��ارةك��ان��ي ك��وردس��ت��ان ل���ة ش�����اري ب���ةغ���دا س����از ك���رد. ضؤنييت فيستيظالةكةو ل��ةب��ارةي بةريوةبردني و ضاالكييةكان كارو ئ��ام��ادةك��ارةوة، ليذنةي ل��ةالي��ةن ه��ةن��دي��ك ل��ة ه��ون��ةرم��ةن��دان و ن���ووس���ةران ب��ةم��ش��ي��وةي��ة ب��ؤم��ان

دووان:

ئازاد دارتاش- نووسةر-ئ��ي��م��ة وةك����و وةزارةت�����ي هةريي حكومةتي رؤشنبرييي و وةزارةتي رؤشنبرييي كوردستان مانطة دوو لة زياتر ماوةي عرياق، فيستيظالةكة سةركةوتين بؤ كار ثتةوتر ب��ةم��ةب��ةس��ي دةك��ةي��ن، كولتووريي ثةيوةنديية كردني كوردو نيوان رؤشنبريييةكاني و ديالؤطيكي دروستبووني و عةرةب رؤش���ن���ب���ريي���ي ه���اوض���ةرخ���ان���ة ئةو ه��ةم��ووم��ان ل��ةن��ي��وامن��ان��دا. دةي��ان كة باشدةزانني راستيية سالة لةنيوان دوو تويذي رؤشنبريدا ب��ةه��ؤي دةس���ةآلت���ي ث��ي��ش��ووي دروستبووة، قةيرانيك رذي���ةوة ع��ةرةب رؤشنبرياني بةتايبةتي و رؤشنبرييي ئ��اط��اداري كةم زؤر ئةدةب و هونةري كوردن، بؤئةوةي و دروستبيت ثةيوةنديية ئ��ةم الي بةدحاليبونيكيش هةر ئةطةر ئةم بؤ برةويتةوة، هةبي ئ��ةوان وةزارةتي خؤشبةختانة مةبةستة بةتايبةت ع���رياق رؤش��ن��ب��ريي��ي رؤشنبريي، وةزي��ري ماهري دكتؤر ئةم سازكردني بريؤكةي ثشتطريي فيستيظالةيان ثةسةندكرد. ئيمة بؤ ئةم فيستيظالة توانيمان زياتر لة60 بانطهيشت هونةرمةند نووسةرو بكةين، بةآلم بةداخةوة هةنديك لةو بةبرييكي هونةرمةندانة نووسةرو

تةنط تةماشاي ديالؤطي رؤشنبرييي دةك����ةن، ك��ة ب���ةب���اوةري م��ن لة بةطوتاريكي ثيويستيمان ئيستادا سالي بؤ بةهيواين هةية، عةقالني زياتر ضاالكييةكامنان كارو ئايندة ببيتة هةولبدةين و تؤكمةتربن

نةريتيكي ساآلنة.

ستار قادر- شيوةكارضةندين فيستيظالةدا -ل��ةم هونةرمةندي شيوةكار لة شارةكاني تيدا بةشدارييان كوردستانةوة ك���ردووة، س��ةرةت��اي ك��ردن��ةوةي ثيشانطةكة لةاليةن ئامادةبووانةوة ثيشوازييةكي زؤري ليكرا، تابلؤكان زؤرب��ةي سةرجني جيطةي ب��ووة ثاشان نووسةران، و هونةرمةندان لةاليةن هونةرمةنداني شاري بةغداو

عرياقةوة رؤشنبرييي وةزارةت���ي طةرممان ثيشوازي و ميوانداريي ليكرا بةتايبةتي لةرووي ئيدارييةوة بةغدا دةزانني باش هةموومان كة سروشتيدا ن��ا دؤخ��ي��ك��ي ض ل��ة ئيشةكامنةوة ل���ةرووي دةذي. تاوةكو ب��وون، تيكةلةيةك زياتر و ببينريت كاركردمن قؤناغةكاني جياواز بةقةبارةي تابلؤكانيش

ئيمة بؤ كيشةي ئ��ةوةي ب��وون، هؤلةكة نةطوجناني دروستكردبوو كاريطةريي ب��ةداخ��ةوة ك��ة ب��وو لةسةر تابلؤكان و بينةراني هؤلةكة

دروستكردبوو.

سةردار كيستةيي- شيوةكار-خؤشحال لةيةكةمني فيستظالي بةضةند لةبةغدا كورد رؤشنبرييي بةشداريم كاريكاتريي تابلؤيةكي كارةكامن سةرجةمي كة ك��ردووة، ثيمخؤشبوو لةراستيدا 24تابلؤية، كارةكامن زياتر بووناية، بةآلم بةهؤي نةشياوي هؤلةكةو نةبووني جيطةوة كةم تابلؤكامن ذمارةي ناضاربووم ئيشكردنة تابلؤكامن بكةمةوة. و ميذووييةكان كةسايةتيية لةسةر هونةرمةندان و شاعريان و نووسةران

كة سةرجةم قؤناغةكاني طرتؤتةوة تاوةكو كالسيكييةوة لةسةردةمي

ئةم ساتةوةختة.

سةالم بااليي- شاعري-م���ن ث��ي��م��واي��ة س��ازك��ردن��ي لةشاري كورد فيستيظالي يةكةمني نيية، خ���راث ك��اري��ك��ي ب��ةغ��دا تايبةت كة ضاالكييةكان بةتايبةتي

كورد. رؤشنبرييي بةهونةرو بي سةرجنم رؤذةدا ضةند لةم ئةوةي كةمي زؤر ئامادةبوونيكي داوة، و دةبينريت رؤشنبريان و ميوانان بةشبةحالي كة هةستيثيدةكريت، لةليذنةكاني هةية طلةييم خ��ؤم سةرثةرشتياراني ئ��ام��ادةك��ارو ئةمرؤ بةتايبةتي فيستيظالةكة، ضةندين ل��ةب��ةغ��دا ك���ورد الي��ةن��ي نووسةرو ثةرلةمانتارو وةزي���رو س��ةرةراي تيداية، رؤذنامةنووسي لةدامودةزطاكاندا كةسيرت ضةندين بةهيض بةداخةوة كة كاردةكةن، ش��ي��وةي��ةك ئ���ام���ادة ن��ةب��وون. وةزي���ري ه����ةردوو ثيمخؤشبوو هةريي حكومةتي رؤشنبرييي رؤشنبرييي وةزي��ري و كوردستان خؤيان كة ئامادةبووناية ع��رياق

ب��اش��دةزان��ن ل�����ةدواي روخ��ان��ي فيستيظالي يةكةمني ئةمة رذيةوة رؤشنبرييية، بةآلم بةداخةوة ئامادة بةئةزمووني ب��ةب��ةراورد ن��ةب��وون. كارةكان ضاالكي يةكةمني ئ��ريةو بةآلم دةبواية بةريوة دةضن، باش بؤ هيوادارم بكراية. ديراسة باشرت بةهةند تيبينييةكان ئايندة سالي و ئامادةكاري باشرت و وةربطريي

بةرنامةي بؤ دابنريت.

كةمال غةمبار- نووسةربليم بؤ يةكةمينجارة -دةتوامن كة كوردستان و عرياق لةميذووي بةناوي ل��ةوج��ؤرة فيستيظاليكي ك��وردي رؤشنبرييي فيستيظالي لةبةغدا ساز بكريت، لةو سي رؤذةي دةتوامن ك��ردووة، بةشداريان كة بليم رؤشنبرياني كورد لةو ئاستةدا بؤ دةمانويست، ئيمة كة نةبوون منوونة وةكو ئةديب من تاكةكةسم كةسيك ضةند هاتووم لةهةولريةوة بةشداري راستةوخؤ كة هةبوون ضونكة لةفيستيظالةكةدا، بكةن لةجمؤرةدا ضاالكييةكي بؤ دةب��ي بةبرا كورد هونةري و رؤشنبرييي كاتةدا لةو بناسينني عةرةبةكان مايف ناكةيت ب��ةش��داري��ي ت��ؤ ك��ة طلةييت نيية، ئيمة حةزمان دةكرد هونةرمةندان و نووسةران ذمارةي ثيدةضي ب��ةآلم ب��وون��اي��ة، زي��ات��ر بووبيت ري��ط��ر ئاساييش ب���اري كة ئةوانةي ب��ةآلم لةنةهاتنيان، فيستيظالةكةيان س��ةرث��ةرش��ي ثيداويستييةكانيان هةموو دةكرد ج��ي��ب��ةج��ي��ك��ردب��وو، ل��ةب��ةرئ��ةوة مةترسييةك بةهيض هةستمان ن���ةدةك���رد. ط���ةر ئ��ي��م��ة ب��ةج��دي ضاالكييانة ئ��ةجم��ؤرة بةشداريي ئةدةبيي نامةي ناتوانني نةكةين نامةي خ��ؤم��ان، رؤش��ن��ب��ريي��ي و بةرؤشنبرياني خؤمان نةتةوةيي

عةرةب رابطةيةنني.

لةميا حسي- شيوةكاركورد رؤشنبرييي -فيستيظالي لةنيوان نويية ئةزموونيكي لةبةغدا رؤشنبرييي وةزارةت����ي ه���ةردوو و كوردستان هةريي حكومةتي وةزارةتي رؤشنبرييي بةغد، ئامانج بةيةكطةيشتين ضاالكييانة ل��ةم كولتوورةكان و دروستكردني ثردي نةتةوةكاندا. لةنيوان رؤشنبرييية شيوةكار هونةرمةنديكي وةكو من بةضةند تابلؤيةك بةشداريم كردووةو كيشةو رةنطدانةوةي كارةكانيشم بةطشي. ئينسانييةكانة ملمالني و تايبةت بةتةكنيكي ئيشةكامن هةردوو بة ضةقؤ بةكارهيناني بة كة بةنةفسةجي و خ��ؤل رةنطي بةشةش هةية خ��ؤي مةدلوالتي بةهيوام ك��ردووة، بةشداريم تابلؤ بؤ سالي ئاييندة ضاالكييةكان زياتر

برةوي ثيبدري.

ئا/ ساالر دوسكي- دهوك

بادينان يي كوشيايي خزمةتةكا هةرة مةزن ئيك ذ هةلبةستظانني دةظةرا قوضان(ة،دطةل )حمسن هةلبستظان بكةت، كوردي ئةدةبي ثيشكيشي مةزن بونا ذيي خو يي رةوشةنبريي شياية )10( ديوانني هةلبسي بنظيست، ل ذيانا خو يا دريذاهي دناف ب قوضاني بكةت، مةزن هةرة وخزمةتةكا دور دةسثيكا هونةري نظيسيين )حمسن قوضان( دبيذيت : ل ساال 1970 هةلبةستني من هةلكةفتان ول كرية نظيسيين هونةري ب دةست من خواندين،وتانوكة ئةزي بةردةوام وتا نوكة من )10( ديوانني ضاثكري هةنة، يا رةوشةنبريي طةلةك هةين، مةين ليكولني طةلةك نة ضاثكري وكومةكا

طشي دا من طةلةك نظيسني هةنة.ب دريذاهي يا ذيانا خو )حمسن قوضان( ضةندين ثلة وةرطرتينة وةك )سةرنظيسةري طوظارا ثةيظ، دةستةكا نظيسيين ل طوظارا نوخياز، بوتان، رؤذة( رؤناكبريي سةنتةري دامةزرينةري بوو، تيلةظزيوني ريظةبةري بةشداري ضةندين خوالبوية ل )جنيف( ل سةر مايف مروظي نوكةذي سةر هةلبةسي ثرت قوضاني كا لدور دهوكي. ل )مةتني(ة طوظارا نظيسةري ثرت بارا وئةز هةلبستظامن خبو ئةز دبيذيت: نافربي طوتاري يا دنظيست بةلي دنظيسم. ذي طوتاري ئةز خواست ئةطةر بةلي دنظيسم، هةلبةسي دةمي من ليكولينةك هةبيت ل سةر تشتةكي ئةز ليكوليين دكةم، قوضاني دظيت ب نظيسينا هةلبةسي ض بطةهيين نافهاتي دبيذيت: من دظيت ئاظاهي وةك بكةم. ثةيدا دي وخةلكي خو دةف ل وخوشيةكي ج��وان يةكي ريبازا ئةوين دبيذي ض هةلبستظانان وان بوو تو نوخياز هةلبةستظانةكي

كالسيكي دنظيسن.

هةلبةست وةكي هةبويةكشعرين طةلةك ئالوية، هةبويةكي وةكي هةلبةست دبيذيت: قوضاني نينة رؤذ جزيري دك��ةم ح��ةذي دج��وان��ن،وئ��ةز طةلةك هةنة كالسيكي كالسيك ض ياجانة بيت جوان يا شعر ئةطةر دخوينم ئةز نةخوينم،خاني بيت وطةلةك شعرين هةين يت نوخياز ئةز نةشيم بةرخيوبدةمي، ئةو ئان ئايا هةيي بيذيتة خو من نوخيازا نظيسي، ئانكو شعر ئةو خوشية ئةو تيذية ئةوا مروظ ذي ثةيدا دكةتن، ذ ئاظاهيي وي، هزرا وي، ئاخفتنني وي، خةياالوي، ناظةروكاوي( هةمي يا تو ليكدةيي بوتة خوشيةكي ضيدكةتن، بةري هةمي وي نةدطةل خوشة.ئةز ضيدكةتن.ئةوا بوتة تيطةهشتنةكي يان،ثاشان سةنتةي مة بيذم مادةم ئةظة كالسيكة من نةظيت ضونكة كالسيكي مةرجني خوين تايبةت هةنة، ئةز ذوان نينم من دابرين دطةل ره وريشاالن هةبينت، ئةز هةردةم دبيذم دظيت ئاظاكرن ل سةر ئاخةكا موكم بيت ئةظرو ل سةر ئاخا موكما دوهي بينت.ل دور هةلبةستظاني سةركةفي. قوضاني دبيذيت: جاران هندةك نة، يان ية سةركةفي كايي نياسني دةتة وي بةرهةمي مةزنرتين هةلبةستظان دي بةرهةمةكي ئينيتة خواري يي الواز، تشي هةمي خةلك ثي ل سةر راوستيان)بةهرة، ئارةزو،روشةنبريي( هةلبةست نيضريا ثةيظةكي ية يا هزرةكي ية، يا خةيالةكي ية، ئةطةر مروظ يي تةنبيل بيت ودطةل وي هزري نةضيت، نابيتة هةلبةستظانةكي سةركةفي. ل دور نيبونا هةلبةسي قوضاني دبيذيت: ئةطةر نيبون نةبيت ذيان دي راوةستيت ئةطةر ذيان راوةستيا دي بةرظ ثاشظة ضيت ومرني ضيت، يان هةرتشتةكي نيبون تيدا نةبيت مرنا طةهني وي دقوتن.ل دور هةلبةستا كالسيك ذي هةلبستظان )حمسن قوضاني( دبيذيت: ئةز هوسا نابينم هةلبةستا كالسيك شنطستةية بو هةركةسةكي، سةر بور تشتةكي نذيارة رةنطة ل دةمي مةدا ض تشت ل بةر سنطي مة نةبون، مةكالسيك دخواند بنياتي كالسيكي ئةم ئاظابوينة، ل سةر ششيوازي كالسيكي مةدنظيسي. ل دور )قوضاني( ض دخوينيت نافربي دبيذيت:رؤذانة ئةز شعرين كوردي بطشي دخوينم، ئةدونوسي، عةرةبي يت نوي دخوينم، وةرطرياني. ل دور طروثي نويكرن هةر وهةر ئةوي ساال)1994( دةركةتي وزي بدوماهيك هاتي قوضاني دبيذيت: يي كورت نةبوو )3( ساالن ظةكيشا نوكة ضاخي لة زي ية تشت زي دبن زي دمرن زي ئاظادبن، بزاظةك ذي كورد نةمابوو، سوظيي يا ئيكةتي دا، بيظةلةرزي دةمةكي ل بوو ب طوهرينني نافخوبو، ضيكر، شةري و جكمةت باذيران هاتبونة مشخي لةزبون. هةلبةست يابةرةف مشةبوني و كرياتي دضيت، ل سالني حةفي يان شعر يا سياسي بوو نوكة شعر يا دضيتة دناف كةظل وذانكي خودا. ل دور قوناغني نظيسينا هةلبةسي ذي ل دةف قوضاني دبيذيت: من ستوين ل دنظيسي، سايكولوذي هةلبةستا من هةشي سالني ثشتة دنظيسي سالني)1985( وثيهةل نيخوازي ونويكرن من نظيسي وتانوكة بةردةوامم.ل دور زيدةبونا هةلبةستظانا )حمسن قوضاني( دبيذيت: نة هةركةسي هةولدا كوردي دخوينن ئةظني ريذا خواندةظانان هةلبةستظانة، هةلبةستظان بيتة

زيدةبوية، مروظ زيدةبوينة.

ديالؤط و طؤرينةوةي روانينةكانيةكةمني فيستيظالي رؤشنبرييي كورد لة بةغدا

حمسن قوضان:نابينم هةلبةستا

كالسيك شنطستةية بو هةركةسةكي

ئازاد دارتاش كةمال غةمبار ستار قادر

سةالم بااليي لةميا حسي سةردار كيستةيي

ميواناني فيستيظالي رؤشنبرييي كوردي لة بةغدا

Page 5: Adab w Hwnar 22 October 2009

وتار4 سالي هةذدةهةم- ذمارة )5005( ثينجشةممة )2009/10/22(

)ئةطةر بيتوو تةماشاي قوتاخبانةي بكةين، فةرةنسي رؤمانسيزمي ئةم ط����ةورةي شاعرييكي ئ���ةوا دةكةويت بةرضاو قوتاخبانةيةمان يةكيكة كة )الم��ارت��ن(ة، ئةويش هؤطؤو ظيكتؤر ل��ةه��اوري��ي��ان��ي شاعرييكي الم��ارت��ن م��االرم��ي(. عاشقي ناسكي هةست ط��ةورةي ك��ةن��ار دةري�����او دةري��اض��ةي��ة، شاعرية ئةم شيعري كة هةربؤية ئارامي بة هةست دةخوينيتةوة، لة دةكةيت واهةست و دةكةيت و دانيشتويت دةريايةكدا كةناري وردة ثرذي شةثؤلةكاني روخسارت تةر دةكات، وةك شاعرييش دةلي: المارتن دلة(. ئاراميي بؤ )شيعر جطة شتيكة هةموو شيعر ثييواية

لة شيعر.لةسالي1790 ئةلفؤنس دووالمارتن لةدايكبووة، لةفةرةنسا ماسؤن لة كريستياني ئايين لةخيزانيكي ب���ووة. ش��ةش س��ال��ي س��ةرةت��اي لةالديي بضووك كةمثيكي لة ذياني )م��ي��ل��ي( ن��زي��ك م��اس��ؤن ب��ةس��ةر كةسيكي ل��ةب��ةرئ��ةوةي دةب���ات، ئةرةستؤكرات بووة، بؤية لةكةمثدا

ذياوة، ضونكة ئةو كةمثانة جيطةي بووة، نؤبلةكان و ئةرةستؤكرات كاريطةرييان و خوشكةكاني دايكي لةسةري هةبووة لةرووي ئايينيةوة، و قةشةيةك الي دةينرينة هةربؤية لةكؤليذي دةخوينيت كاسؤليكي jesuite( دوب��ي��ل��ي ذي��س��وي��ت -1808( لةسالي )de belly

كؤليذ ل��ة ئ���ةوةي ث��اش )1811تةرخاندةكات خؤي دةردةضيت، لة حةزيش كريستيان، شيعري بؤ دةستدةكات و دةكات شاتوبريان بةخويندنةوةي. المارتن زؤر حةزي بةسةفةرو طةشتكردووة بؤ منوونة: طريك، ئيتاليا، بؤ كردووة طةشيت جاريك هةربؤية سوريا. لوبنان، بؤ لة وآلت��ي��ك��ةوة ل��ةط��ةران��ةوةي بةيروت لة ذنةكةي و )كض بةيروت لةدةستدةدات، كضةكةي دانابوو( بةم هؤيةشةوة المارتن زؤر دلتةنط

دةبيت.

المارتني و دةرياضةشيعري 1817 لةسالي المارتن )دةري����اض����ة( دةن���وس���ي���ت كة دةرئةجنامي كاريطةرييةكي طةورةي

عاشقانةي كضيكي الو دةبيت لةسةر لة يةكيكة شيعرة ئةم المارتن، شيعرة ديارو طةورةكاني شاعري كة

ضريؤكةكةي بةمشيوةيةية:لةكةناري المارتن 1816 لةسالي )Le lac(دا ل��والك دةري��اض��ةي عاشقي و دةبينيت الو كضيكي هةردووكيان بةمشيوةية دةبيت، ئةوة ثاش دةب��ن. يةكرت هؤطري تر جاريكي دةدةن بريار ثيكةوة دةري��اض��ةي ك��ةن��اري بطةرينةوة كة طةجنة كضة ئةو ب��ةآلم ل��والك، بةهؤي )Julie(ية جولي ن��اوي بطةريتةوة، ناتوانيت نةخؤشييةوة بةتةنيا خ���ؤي الم��ارت��ن ب��ؤي��ة دةطةريتةوة بؤكةناري دةرياضةكةو لةوي دادةنيشيت و بةخةمبارييةوة ئةم شيعرةي كة بةناوي )دةرياضة(

ميلؤدييةكي كة دةنووسيت، وةية تر جاريكي هةية. الوان��دن��ةوةي واي خؤشةويستيية ئ��ازاري ئ��ةم ئيلهامي ت��اس��ال��ي1820 ليدةكات شيعريةكان( )بريكردنةوة باشرتين لة ش��ي��ع��رة 24 ك��ة ب��ن��ووس��ي��ت ديوانيكي بضوكدا، بةآلم ئةم كتيبة رؤمانسيزمي لرييكي ديواني يةكةم بآلوبوويةوةو بةخريايي بؤية بوو، بةدةستهينا. طةورةي سةركةوتين كتيب�ي لةسالي1823دا هةروةها )بريؤكة نوييةكان(ي بةضاث طةياند. جاريكي ترو لةسالي1830دا كتيب�ي )هارمؤنيية شيعري و ئاينييةكان(ي بةضاث طةياند. المارتن لةنووسيين

لةريطاي ه��ةول��ي��داوة ت��راذي��دي��دا و ب��روات ظؤلتري بةشيوازي ي��ان بةشيعري خةونيشي بنووسيت،

حةماسييةوة بينيوة.لرييكييةكاني شيعرة الم��ارت��ن ميوزيكدا و فؤرمي كالسيكي لةذير دةرب���ري���وة. ئ��ةو ب��اب��ةت��ان��ةي لة شيعرةكانيدا رةنطيداوةتةوة بريتيية لة )سروشت، خؤشةويسيت، ئاين(، هؤكارانةش ئ��ةو باسي ه��ةروةه��ا لةبةردةم ريطر دةبنة كة دةكات ئةوانيش مرؤظدا، خؤشبةختبووني ترس كات، )تيثةربووني لة بريتن

لة مردن و ئةفسووس(.

المارتني و سياسةتلةثاش سالي1830 كةميك لة ئةدةب دادةبريت و خؤي تةرخاندةكات بؤ سياسةت، لةو بارودؤخةدا المارتن لة وةردةطريت بةرثرسيارييت زؤر وةزي��ر، باليؤز، وةك حكومةتدا، لويسي تايبةتي ط��اردي هةروةها شؤرشي لةكاتي بووة هةذدةيةم لةكاتي 1843 لةسالي 1814دا. ثارتيكي بةسةرؤكي بووة شؤرشدا هةر ف��ةرةن��س��ي، ئؤثؤزسيؤني داناني ثيشنيازي ب��وو ئ��ةوي��ش لة ئاآلي نيشتمانيي فةرةنسي كرد نيشانةي كة سوور، ئاآلي جيطةي كؤمؤنيستةكان بوو. لريةدا بةشيك المارتن دةري��اض��ةي لةشيعري ضؤن كة دةبينن دةخ��ةي��ن��ةروو، دةربريووة خؤي شثرزةيي شاعري

مةرطي كات، تيثةريين لةبةردةم مرؤظ، بةطشيت شاعري سةرزةنشيت كات دةكات و ثيي دةلي بووةستةو ئةوكاتة خؤشانة دةلي ثيي مةرؤ،

بطةرينةوة كة بةسةرم بردووة.كة دةرياضةيةية ئةو ناوي لوالك لةكةناريدا شيعرةكةي شاعري لةبورجيية دةرياضةية ئةم وتووة، )Bourget( كة دةكةويتة )ئيكس

لي بان( لة فةرةنسا.

دةرياضةن��ي��ي��ة س���ال ئ���اي دةري����اض����ة! زؤر ك������اري خ�����ؤي ت�������ةواوك�������ردووة/ ل���ة ه��ات��ووم بةتةنيا س��ةي��رك��ة! ب��ةردةي ئةم لةسةر دانيشتووم/ كة تؤ ئةوت ئةبيين دادةنيشت./ ل��ةذي��ر ئ���ةم ب���ةردة ه����اذةت دي لةسةر دةشكييتةوة ط��ةوران��ةدا.. ك��ةيف ب��ا ن��اري��ك��ةك��ان��ي.../ رووة ش���ةث���ؤل���ةك���ان���ي ف������ري دةداي�����ة ن��ازدارةك��ان��ي./ ب�ت ثيية س��ةر/ بةهيمنييةوة ئ��ي��وارةي��ةك؟ دي دةنطيك دةرؤيشتني./ ئاو لةسةر دةب��ي��س��را ل��ةس��ةر ش��ةث��ؤل��ةك��ان، لةدةنطي جطة ئامسانةكان. لةذير ريك بةشيوةيةكي كة سةولةكان ل��ي��ي دةدا/ ل��ةس��ةر ش��ةث��ؤل��ةك��ان بوةستينة، ف��ري��ن��ت زةم���ةن ئ��اي ئيوةش كاتة خؤشةكان، رؤيشتنتان بوةستينن./ وازمان ليبينن بيضيذين جوانرين خ�ايانةي/ خؤشية ئةم

خؤزطة ت��ةم��ةمن��ان��ن./ رؤذةك���ان���ي ئ����ةو ب���اي���ةي ك���ة دةط�������ري، ئ��ةو خؤزطة ئةكيشي/ ئ��اه قاميشةي تؤ/ بؤني ه���ةواي سوكي ع��ةت��ري خؤزطة هةموو ئةوةي مرؤظ طويي هةناسة ي��ان دةيبيين دةب���ي، ل��ي

دةدات ئةيان وت )ئةوان يةكريان خؤش دةويست(.

سةرضاوة: histoir de la literature en.france

ئا/ شةمال ئيرباهيم

طؤرينةوةي نامةلة طؤرينةوةيةي نامة ئةو دواي روسي ن���اوداري ن��ووس��ةري نيوان رؤماننووسي طؤركي(و )مةكسيم روويداو رؤالن(دا )رؤمان فةرةنسي كةوتنة يةكرتناسينيان، ث��اش بؤ كتيب ضاثكردني ليكؤلينةوةو ئةمةش كة مناآلن، رؤشنبريكردني ئاماذةيةكي روونة بؤ ئةو بابةتانةي كةمتةرخةميي فةرةنسا روسياو لة بةهؤي ل��ةوان��ةي��ة ي��ان ل��ي��ك��راوة. دوو ئ��ةو سةرطةرمي و سةرقالي طشتييةوة، بةرؤشنبرييي وآلتةوة ناودارة دوو ئةو رازيبووني نةبؤتة مناآلندا. خزمةتكردني لة طةورةية ئةطةرضي ئةمانةيشدا ل��ةط��ةل سادةو بريؤكةيةكي لةوبارةيةوة جيطةي ب��ةآلم ه��ةب��ووة، سانايان بؤ رؤشنبريكردني ستايشة، ضونكة كتيبخانةيةكي توانيويانة مناآلن ئةو سةردةمةي منالةكاني بؤ باش و بابةتي جوان و ثيكبهينن خؤيان لةكؤتايي ثيشكةشبكةن. بةسوود مةكسيم 1916دا، 12ي مانطي خ��وارةوة شيوةيةي بةم طؤركي رؤمان بؤ خؤي نةسيت و هةست

رؤالن دةردةبريت: :1916 12ي مانطي )كؤتايي هاوريي ئازيزي خؤم رؤمان رؤالن... بتهؤظن-م ذياني كة تكادةكةم بنووسيت، بؤ مناآلن لةسةرئاسيت ويلز جي ئيض لة داوا لةهةمانكاتدا بؤم ئةديسؤن ذياني لةسةر دةكةم فريدتوف هةولي تا بنووسيت... ضارةسةركردني بؤ ب��دةم نانس بةآلم كؤلؤمبس، كريستؤظةر ذياني طاريبالدي ذياني لةسةر خؤم من بياليك-ي لة داوايش دةنووسم...

ذياني وينةطرتين بؤ دةكةم شاعري موسا..

زجن����ريةي����ةك ل���ة ك��ت��ي��ب�����ي ئةقلي ط��ةورةت��ري��ن ك��ة م��ن��اآلن خؤم ثةخشكراوةو تيا مرؤظايةتي كة دةزانيت تؤ بآلوياندةكةمةوة.. دونياية ئةم جيهاني نزيكانة لةم زؤر فةرهةنطيكي و بةجيديلن فةقريانة بؤ منالةكامنان جيدةميين داخ��راوو ذيانيكي خؤمان دواي و خةمؤكي و اةط��ؤش��ةط��ريي ث��ر ئةم بةجيدةهيلن... ب��ةم��ريات جةنطي ن��ةط��ري��س��ةش ش�����ةرة با كةواتة رؤشنبرييية. ثوكانةوةي واليبكةين منالةكامنان لةئيستاوة الوازو كة بكةنةوة ثياوانة لةو بري ئيمة وةك���و ب���وون. ك��ةم��دةس��ت طؤشةطرييي و شؤك تووشي ضؤن هاتووين... ئاي هةزارجار ئةفسوس دةخؤين بؤيان... با يادي ئةوانةيان ث��ي��ب��ك��ةي��ن��ةوةو ب���ريي ئ��ةوةي��ان ضةوساوةكان طةلة كة خبةينةوة ثياواني خاوةني ئيستايش تاكو سنطيان و باش دليان و ط��ةورةن فراوان و نةبةزن... زؤر ثيويستيشة كة ئيمة خؤمان ئةو كارة طرنطة ئةجنام بدةين، بةتايبةتي لةمكاتة ترسناكةي لةبةرئةوة ثياهةلواسراوين... كة ئازيزم هاوريي ئةي ليدةكةم تكات ثيشوازي بةطةرمي رؤالن، رؤم��ان لة ثيشنيازةكامن بكةو لةسةر ذياني بتهؤظن بؤم بنووسة، ضونكة من بروام واية كة سووديكي طةورةي دةبيت. ئةوانةي خويندؤتةوة، بابةتةكانتم سةريانهةلدا... ش���ةردا لةكاتي سةرشامني بةئةركي ل��ةب��ةرئ��ةوة و ليبكةم دةستخؤشيت كة دةزامن خؤشةويستيم و هةست جوانرتين بؤيان دةربرم. لةبةرئةوةي وايليكردم بةدلنياييةوة قةرزاربارت مب. تؤ تاكة كة دةطمةنيت كةسايةتييةكي نةهامةتييةكاني شةرت بآلوكردؤتةوةو دلة كة خؤشحاليم، مايةي ب��ووة جوان و ثاكةكةت بؤ ناوة جوانةكاني ليدةدات، مرؤظايةتي ب��ريوب��اوةري دةستةكانت ل���ةدوورةوة ريطةبدة بطووشم ئةي هاوري بةنرخةكةم(.-

مةكسيم طؤركي

وةالمي رؤمان رؤالنمانطي لةكؤتايي رؤالن )رؤمان دةدات���ةوة. طؤركي وةآلم��ي 12دا داخوازييةكاني بةرةزامةندبووني مناليي ذي��ان��ي ل��ةس��ةر ن��ووس��ن ريم ئايا ئيستا )كةواتة بتهؤظن. و طرنط تيبينييةكي دةدةي���ت باشت ثيبليم؟! هةلبذاردني هةنديك لةنامةكةتدا ثياوانةي ط��ةورة لةو نيطةراني كةميك ثيدابوو، ئاماذةت كردم. بةطويرةي كةسايةتي مناآلن. ترسناكيان ثرسياري ب��ةري��زت��ان ليدةكةن... وةكو كةسايةتي موسا. من وايدةبينم كة ئةو زاتة روويةكي تيشكيك رؤشنايي بةآلم نورانيية، تيشكةكاني س��ةر خبريتة نيية رابردوو و داهاتوو، ضونكة منوونةي بؤ بابةتيكن راب��ردوو بابةتةكاني خزمةتي شتة بةرزو بةنرخ و تاريك و ناهةموارو بكوذةكان خراونةتةطةر... بةندة كة دةنيم ب��ةوةدا دان من ط��ةورة ب��ةس��ةر لةثيويست زي��اد وةك رؤيشتووم، راب��ردوودا ثياواني لةبةرئةوةي ذي��ان. بؤ منوونةيةك زؤربةيان لةبؤضوونةكامندا بيهيوايان بةجوانييةكةيان بةطشيت كردم. من توندرةوي لةطةل بةآلم سةرسامم، يةكناطرمةوةو قريسضمايةتياندا و ئةو زؤرب���ةي ن��ي��م... لةطةلياندا خواوةندانةي كة ئةوان دةيانثةرسنت كةواتة بتةكان... بوونةتة ئةمرؤ بةسةر نةيتوانيوة م��رؤظ��اي��ةت��ي و بيت زال تيطةيشتنةكانياندا و طةنج بؤ ف���راوان ئاسؤطةيةكي بكات. فةراهةم داهاتوو الوةكاني هةية ئ��ةوةم ترسي من لةبةرئةوة خواستة بةنيشانةو طةيشنت كة دوورةك�����ان ل��ةئ��اس��يت داب��ةزي��ن��دا من دي، بةبؤضوونيكي ب��ي��ت... سةرسامم و دةكةم بةرابردوو حةز رابردووة ئةو دةمةويت بةآلم ثيي، رةنطي و بثيكيت داهاتوو دوارؤذو

تيابداتةوة(.

وةالمي طؤركيئازيزم :1917/3/21 بؤ 18ل��ةط��ةل ب����ةدل رؤالن، رؤم����ان

لةسةر كتيبيك دةبي وةآلمةكةمت، ذياني بتهؤظن دةربكريت كة تايبةت بيت بة تةمةني الوي و نيوان 13-

باش بابةتيكي وةك با ساآلن. 18يان ضريؤكيكي خؤش درووستبكريت بابةتي بليمةتةو ئةو ذياني لةسةر ض��ريؤك��ةك��ةي��ش ب���ا ط��ةش��ب��ن و رووداوة ئةو بيت. سةرجنراكيش سةرةكيانةي كة شةري تياكردووةو و ضةشتوويةتي ئ���ازاران���ةي ئ��ةو بةسةرياندا زال بووة. ئةو ناوبانطةي بريسكابيتةوة. لةسةروسيمايدا ثيويسترت لةوةي كة بزانريت ئةوةية بزانن... بتهؤظن منالي ذياني كة خواست ب��ةرةو ئيمة لةبةرئةوةي و رووداوةك���ان بةهرةي ئاماجني و بروابوون و ذيان بؤ خؤشةويسيت دةدةين، بؤ هةولي و دةرؤين ثيي ئةوةية ئيمة خواسيت ه��ةروةه��ا

منالةكامناندا لة بةرخودان طياني درووستبكةين و زيندووي بكةينةوة، تا هةستبكةن بةوةي ئةوان طةورةي جيهانن. لةسةر ئيمة ثيويستة ثشيت ئةو تيكشكاندني بؤ بطرين، مرؤظ داماليين دةبنة زجنريانةي و كؤت كةسايةتي مرؤظةكان و كةللةرةقييت بةبرايةتي ئةمةيش دوذمنكاران، بةئامانج جيهان بووني يةكييت و بةميشكدا بريؤكةيةكم دةط��ات... هاتووة بؤ دانان و نووسيين كتيبيك تكادةكةم س��وك��رات، دةرب���ارةي هةر مةطةر بطةيةنيت. بةئاواتي النكةي ل��ةس��ةر ن��ةب��وو س��وك��رات ئةسيناي تةواوي رووي كؤن ذياني تيبينييةكانت ب���ةآلم ك��ي��ش��ا؟! موسا، ل��ةس��ةر كتيبيك ل��ةس��ةر بؤضوونةكاني ل��ةط��ةل ب��ةت��ةواوي بةدةمارطرييي سةبارةت منداية.

و ذي��ان لةناشريينكردني ئاييين موسام خؤم من دل��ةراوك��ي��ي��دا... كؤمةلناسي بةمامؤستايةكي ئةم دواي��ي ب��ةآلم دةدا، لةقةلةم بؤضوونةم راستكردةوة، بريم لة ذان ئةوةم ترسي بةآلم كردةوة، دارك بابةتة، ئةم وروذان��دن��ي كة هةية ببيتة باسكردن لةسةر سؤفيطةرييت روسي طةلي كة طةالن كةسايةتي ثيي رانةهاتوون، هةروةها زللةيةكم ضونكة ئ��ةس��ي��زي-دا، لةفرانسوا ذياني ئةو ئيمة دةبات بؤ ثيشانطةي ثياوضاكاني خؤرئاوا، قةشةكاني رةشبيين خؤرهةآلتي خؤرهةآلت، روس قةشةكاني ب���ةآلم خ���راث، ذيانيان خؤشناويت، بةلكو نةفرةتي )فرانسوا ه��ةروةه��ا ل��ي��دةك��ةن، ئةم بةآلم ئةبيقور(يش، ئةسيزي روسيش خ��ؤش��دةوي��س��ت، خ���واي

نازانيت، ل��ةذي��ان ب��ةآلم م��رؤظ��ة، ئيمة كةواتة دةزانيت، مردن بةلكو تاريكيية ئةو تا بكةين ضي دةبي و دةبي بةطشيت برةوينينةوة؟! بةخةلك طةشة كة ثيويستيشة زؤر بدةين تا بتوانن كاريان خؤشبويت و ريز لةئةقلي خؤيان بطرن، كةسايةتي بةئينسان ب��روا و رابطرن خؤيان بؤ بينن. خؤيان ذياني و ب��وون تؤيش ثاكرتين و جوانرتين سوثاس لةئيشةكاني كة نامة جوانةكةت بؤ لةوشوينةدا خؤم كةمكردمةوةو بينييةوة كة وةك مرؤظ ئازاري خؤي كة من ئةميستاي وةكو دةضيذي، مرؤظيك دةض��ي��ذم، ثيوة ئ��ازاري ئةمةيش ب��ةوةدةك��ات، ح��ةز ك��ة دةسيت كة من بؤ بوو نيعمةتيك ئازيز، تؤي ثيبطوشم. ئةي هاوريي ئةطةرضي شوينت نازامن(- طؤركي.

خةمي رؤشنبرييي مناالن لة نيوان دوو طةورة نووسةردا

المارتني و رؤمانسيزم

المارتني

لة فةرةنسييةوة/ ماكوان كةمال

)سروشت هيض نيية جطة لة ئاوينةي رؤح( المارتني

Page 6: Adab w Hwnar 22 October 2009

7 كتيبسالي هةذدةهةم - ذمارة )5005( ثينجشةممة )2009/10/22(

كارزان رةمحان

كتييب باش، لة نيو فةرهةنطي هةذاردا دةنوينريت بةرانبةردا لة بيدةنطيي شيوةيةكي بة تيثةراندني هةولي و -بة خوينةران كة دةدري���ت، وةه��ا دةبيتة ئةمةش نةيبينن، طشيت- تايبةت بة نووسةر، ئةوةي هؤكاري بي هةم كوردةواريدا، كؤمةلطةي لة تاقةت ببيت لة دريذةكيشاني ثرؤسةي نووسني، هةميش لةو نيوةندة ئةدةبي و رؤشنبريييةي، كة لة كن من نيوةندي دوور ثرت نيية، رؤشنبرييي و ئةدةبي بالوكردنةوةي لة ثرتيش بكةونةوةو دوور بة خؤيان ئةفرينةرانةش دةقي

بطرن.

ناوةرؤكي كتيبةكة واتا بةردةستمان، كتيبةي ئةو ثةيظانة سيطار ئةم لة ثشت )كةسيك دةكيشي(ي )رابةر فاريق( لةو كتيبانةية كة لة ماوةي رابردوودا ضاث بووةو تا ئيستة تةنيا طوتاريكيشم لة بارةيةوة نةديوة كة نووسرابيت و بالوبووبيتةوة، تةنانةت طوتاري رةخنةييش، كة ببيت داهاتووي ريطةي ئةوةي هؤكاري بة هةلبةتة ب��ك��ات. رؤش��ن��رت ن��ووس��ةر بواريكدا ه��ةر لة جا ج��وان، كتييب نيية ب��ةوة ثيويسيت هةرطيز بيت، بةلكو بنووسريت، بؤ ستايشنامةي نووسةرانة، رةخنةكارو ئيشي ئةوة سةر بؤ روانطةكانيان تيشكي كة دةقةكة رؤشنةكاني و تاريك اليةنة ضةندين لة و وردي بة بطويزنةوةو لة خؤياني بؤضووني رةه��ةن��دةوة دةكريت ل��ريةوة بنووسن. ب��ارةوة ثةرتووكة و دةق ثةناي لة بيذين: ضةند نةخويندراوةكانيشةوة، خراثة دةطمةن، بة ئةويش ج��اري��ك، س��ال دةق��ي ضةند ي��ان ب��اش، كتيبيكي ضونكة بةالم بالودةبنةوة، شاعرييك هيشتا رةخنة لة نيو فةرهةنطي ئيمةدا ئامادةيي نيية، بؤية ئةو دةقة باشانةش تري بيشووماري دةقي ضةندين وةك ب��ةرةورووي راب��ردوو، ساالني جواني لي خؤ و ب��زرب��وون نةخويندنةوةو بوونةتةوة. فةرامؤشيي و نةبانكردن )13( دةيبينني كتيبةدا لةم ئةوةي دواي ب��ة دوا ك��ة شيعرين، دةق���ي خويندنةوةيان بؤمان دةردةكةويت ئةم كتيبة شيعريية بة جؤريك لة جؤرةكان

هةمانكاتيشدا لة جدديية، هةوليكي ئةزموونةكاني شيعرو ل��ة ج��ي��اواز نواندووة، خؤي نةوةدةكان تةنانةت بة كة دةردةكةويت، كاتيك ئةمةش وردي سةرنج لة وينةو زمان و دةربرين بدةين فؤرمي شيعرةكان و تةكنيك و بكةينةوة، كؤدةكانيش لة هةنديك و

هةلبةتة لة روانطةي خؤمانةوة.

جياوازيي رواننيئيمة لة وةهايان هؤكار كؤمةليك كتيبة ئ��ةم بؤ خويندنةوة ك��ردووة بكةين، يةكيكيان ئةوةية كة جياوازيي روانني سةرجني راكيشاين، كة دةتوانني لة روانني لة هةر شتيك، ثيشرت بليني نيية، هةبوون وةكو كورديدا شيعري بةلكو ئةوةي هةية تةماشاكردنةوةية، تاكةكةس ض��اوي لة ديتنةكان وات��ا بةلكو ناطرن، سةرضاوة خؤيانةوة خوينةري و ئامادةكراون كةرةسةي كةرةسة ب��ةو ثيويسيت وشياريش هؤكاري كؤمةليك نيية. ضةندبارانة ثالثشيت دةبنة كة ه��ةن بنةرةتي خوينةر، بؤ ئةوةي شيعر خبوينيتةوةو لة هةنديك زةمةن و حالةتدا لة قسةي ئايا ب��ةالم بكةويتةوة، دوور رؤذان��ة ب��ةردةوام ئةوةي هؤي دةبيتة ئةمة دووركةوتنةوة ثاساوي ئ��ةم لةبةر خبوينينةوة، شيعر رووت قسةي لة تةنيا بة قوولرتة لةوة شيعر ضونكة خؤي الي ب��ةرةو رةهةنديكةوة لة ناسنامةو وةكضؤن بكات. ثةلكيشمان لة هةرطيز شيعري، تايبةمتةنديي ريطةي ضةنديتييةوة دةستةبةر ناكري، ئاطا بة جياوازو شاعريي ئاوةهاش ضؤنيتيي نووسينةوةي بة ناتوانيت سةرقال خ��ؤي��ةوة ثيش ديتةكاني ستايل روانطةو ب��ةدواي بةلكو بيت، وةه��اوة ينةي و ف��ؤرم و تةكنيك و دةبيت، كة دةتوانن ببنة ثتةوتركردني بنياتي قؤناخةكاني ئةزمووني شيعريي

شاعريةكة. لةم كتيبةي )رابةر فاريق(دا زؤرترين -بة ك��ةوت��ووة واق��ي��ع ب��ةر ثانتايي التانةوة شتيكي سةير نةبيت، ضونكة نيية واقيع شيوةيةي ئةو مةبةستم هةموان ديومانة، بةلكو لةويوة دةدويم كة تاكي شاعري مةبةستيةتي، يان ليي دةروانيت، ئةو واقيعة تالةي بةردةوام كؤمةليك شت لة بةردةم مرؤظدا وةكو تابؤ نيشان دةدات، شيعريش وةك هةر رةهةندةكاني لة دةيةوي تر ذانريكي واقيع )هةلبةتة لة ضةند رةهةنديكةوة، ن��ةك ل��ة ه��ةم��ووان، ئ��ةم��ةش وةك��و بهينيت بةرهةم خةيال نيية( وةزيفة اليةنيكي ض��ةن��د ب�������ةرةورووي و ئةم ئةطةر بكاتةوة. خؤميان جواني

تيؤرييةك وةك س��ةرةوة بؤضوونةي يان بكةين، سةير خؤيةتي( )تيؤريي بةوةوة بيبةستينةوة، دةبينني لةسةر ث��ةرةي رؤمانسييةكانةوة دةس��يت كارئةكتةري و كةسييت س��ةن��دووةو لة و حالةتيك وةه��ا لة يةكةميش وةها ئةزموونيكيشدا شاعري خؤيةتي، و روان��ني قسةو خ��اوةن دةبيتة كة

دونيابينيي خؤي.

ذياننامة بة شيعرلة )طوننار ئيكيلؤف�(يان ثرسي: بؤ بيؤطرافياي ذياني خؤت نانووسيتةوة؟، ئةويش لة وةالمدا طوتي: من لة شيعردا ذياني خؤمم طرياوةتةوة)1(. كاتيك لةم رستةيةي )طوننار ئيكيلؤف(ي شاعريي بؤمان دةب��ي��ن��ةوة، ورد ئةفرينةر ثيش شاعري، سةروكاري دةردةكةوي هاوكاتيش واقيعة، لةطةل شتيك هةر

دةيةوي لة وةها دةريضةيةكةوة بووني خؤي و روانيين خؤي و جياوازيي خؤي و لة هةمبةر دةوروبةردا و بكات وينا و ذيان تردا، ئةواني رؤتينيي ذياني ئةزمووني ئةو ذيانة لة ريطةي شيعرةوة يتةوة، بةالم بة ثالثشتيي فةنتازيا بطريو سيمبؤل. ضونكة ئافرةتيكم دةست نةكةوت/ تا لةطةليدا خبةوم/ ناضار/ نيوياندا لة ك��ري/ رؤمانيكم ضةند دؤزييةوة/ ئافرةمت ثالةوانيكي ضةند ه���ةم���ووي���امن ه��ي��ن��اي��ة ذوورةك�������ةم/ بةيانييةك ضووم بؤ بازار/ كة هامتةوة/ دايكم هةمووياني خستبووةوة شويين

خؤيان- ل157. بنةرةتييةكاندا شكلة شيوةو لة ئ��ي��م��ة ئ��ةزم��وون��ةك��امن��ان ب��ة ه��ؤي ه��ةس��ت��ةك��امن��ان��ةوة وةردةط���ري���ن و سةر لة ئيستيان و دةيانناسينةوة دةكةين، بةالم ئةجنامي ئةم وةرطرتن بي بة ئيستكردنة، و ناسينةوة و

كةلةكةبووني كاريطةريية نةستييةكان، مةحال دةكةويتةوة، بؤية كة شاعرييك ئةزمووني لة منوونة( )بؤ دةي��ةوي ذياني خؤيدا رؤذيكي بةهار بطوازيتةوة دةبي نووسينيةوة، ثرؤسةي نيو بؤ نةستييةكاني كاريطةريية لة ضةثكيك لة زمانيشي و بكات ثيشكةش خؤي ئاستة ئاساييةكةي زمان ضرترو ثاراوتر بيت، لة هةمانكاتيشدا كؤمةليك وينةي دةكريت كةواتة، خؤبطريت. لة زؤرتر ثيشكةشكردني وةك شيعريي وينةي زمانةوة هؤي بة هةسيت، ئةزمووني

ثيناسة بكريت.لة تر من��وون��ةي هةنديك ل���ريةدا

شيعرةكان وةردةطرين: ئينجانةكة شكا/ قةدي من و/ دلي

تؤش/ هةروةها- ل148 ل���ة ث���ةن���اي ب���ةردي���ك���دا/ ك��ل��ووي بة تؤ/ ماضي وةك بةجيماوة/ بةفر

ليومةوة- ل146. بة ئ�����او/ ق����ةت����رةي دوا وةك

تةويلتةوة وشك دةمب...-ل11. ضةند لةم اليةنانةي لةو يةكيك سةرةوةدا شيعرانةي ثارضة كورتة/ خؤياندا الي بة ئيمةيان سةرجني رووي ل��ة ئ��ةوةي��ة ك��ة راك��ي��ش��اوة، لة خؤيان شيعرةكان دةرب��ري��ن��ةوة )بة طرتووة دوور بة ئةمرؤ شيعري لة ئةمةش ناراستةوخؤ(، شيوةي كاتيكدا دةليني كة ئةم دةقة كورتانة ئةوةي بةبي دةكةن، عةشق لة باس نيوياندا لة )عةشق(يش دةستةواذةي خؤيانةوة ل��ة ي��ان ب��ك��ري��ت، ب���ةدي و دةرب��ري��ن ج���ؤرةي ئ��ةم بيثيضن. دةمانباتة رةهةنديكةوة لة نووسينة، ساراماطؤ، خ��ؤزي رؤمانةكاني الي ب��ةدواي )ط��ةران رؤماني تايبةت بة دوورط��ةي ن���ةدؤزراوةدا()2(دا، رةنطة خودي شاعري لةم ئةزموونةيدا سوودي روانينةكاني و دةربرين ضؤنيتيي لة رووني وةرطرتبيت. ساراماطؤ خؤزي ثارضة/ لةم وينةيةك هةر و شةفافيي تةنيا س��ةرةوةدا، شيعرانةي كورتة دياربوونيانةوة ئاسيت بة ثيوةنديي نيية، بةلكو لة هةمانكاتدا بؤ ئةوةش ئاستيك ض تا شاعري دةط��ةري��ت��ةوة كاريطةرةكان وردةكاريية لة سوودي

وةرطرتووة.

داتاشينـي وشة بةردةوامة كةشفي شاعري ئةركي داتاشيين ه��ةروةه��ا زم��ان��دا، نيو لة و رووت ك��ةرةس��ة وي��ن��او وش���ةو بةكارهينراوةكانة، بة رةندةي زمانةوة. دواي بة ب��ةردةوام شاعري( )واتا ئةو و ثيش و ثشت ماناكاني دؤزينةوةي تةنيشتةكان و اليةنة ناديارةكاني ئةو وشانةوةية، كة بة هؤي ئةو نهينييةي ناديارةوة لةطةل يةكرتيدا وشةكان لة بياندؤزيتةوة دةيةوي )ئةو( هةيانةو بةرةو ثالياندا لة خؤي ئةزمووني و لة ئةمةش ببات، ثرت طةشةكردني كاتيكداية كة هةمان ئةو وشانة دةكةونة ماناطةليكي يةكرتييةوةو تةنيشت س��ةرس��ووره��ي��ن��ةرو ئ��ةف��س��وون��اوي لةو هةلة بة كةس زؤر دةخولقينن. باوةرةدان كة شاعري بةردةوام بةدواي دةطةريت، شكؤدا بة و جوان وشةي بةدوايدا شاعري شتةي ئةو باريكدا لة

ويلة، بة ماناترين وشةية: دلي خؤم دةدةمةوة!

بة قسةي خؤش بة يار/ بة خؤم-

ئاه/ ئةم دلة بوو بةضي؟- ل166

دوا ويستطةلة ثشت دةتوانني كتييب )كةسيك وةك دةكيشي( سيطار ثةيظانة ئةم تةماشا جياواز شيعريي ئةزموونيكي ثشت دةربرينةمشان ئ��ةم بكةين، دةبةستيت، دةق��ةك��ان خ��ودي ب��ة طرتووة. س��ةرض��اوةي ل��ةوي��وة وات��ا كة دةكةن مافووريك لة دةقانة ئةم رةنطوبؤي نيطارو و نةخش كؤمةليك لة ئيمة لةخؤطرتبيت. جياوازيان

خويندنةوةمان كورتي بة س��ةرةوةدا شيعريكي ثارضة كورتة/ ضةند بؤ ئةمة بيذين دةكري كة كرد، كتيبةكة نةك تةنيا بةس نيية، بةلكو ثيويستة لة ضةندين روانطةو ديدو رةهةندي ترةوة سةري لة وردت��ري��ش و ب��روان��ني ليي بوةستني. ئةوةي لةمةش ثيويسترتة، و شاعريان رةخنةكارو كة ئةوةية نووسةراني تر لة هةمبةر ئةو كتيبةدا تايبةت بة بكةن، خؤيان هةلويستةي و وةردةطرن لي ئةو كةسانةي ضيذي ثييان واية ئةم دةقانة دةروازةي تريان كورديدا هاوضةرخي شيعري رووي بة كردووةتةوة. بةشي زؤري شيعرةكان، بيجطة لة هةنديك لة ثارضةكاني دةقي سووتان لة دامةطريسينة، )رةنطةكان واتا: ل158، تا ل140 طةراومةتةوة- ذمارة ثارضةي )13(و ذمارة ثارضةي الوازن، منةوة روانطةي لة كة ،)15(ئةو كة دةدويم، رةهةندة لةو لريةدا و ناوةستينن خوينةر ثارضانة دوو رامامنان بريكردنةوةو تووشي ناتوانن تروسكايييةكي هةروةتريش بكةن، كةمي خةياليان تيدا دةبينريت، ناكري لةم بيت بةدةر ئةفرينراويش شيعري اليةنة ثيويستانة، كة دةقي هاوضةرخ لة خؤيةوة دةيانثيضيت. بةالم ناكريت كتيبةكة ث��اس��اوان��ة ب��ةم نابيت، و ثيشرت وةك بةلكو نةخوينينةوة، هةموو ثيويستة ك��رد، بؤ ئ��ام��اذةم خبويندرينةوة. وردي بة دةقةكان )دةستم شيعري لةمانةش، بيجطة دةقة ئةم منةوة روانطةي لة ثيية(، كةوتووةتة تةكنيكةوة اليةني لة )ب��ةرؤذ دةقةكاني كاريطةريي ذي��ر )بة كتييب تايبةتيش بة ئاكرةيي(،

تةمابووم لة تةم بدويم()3(. ل��ة ب����ارةي رةه��ةن��دي��ك��ي ت��ري ثيمان نيوةرؤكة، كة كتيبةكةوة، شيعرةكاني زؤري هةرة بةشي واية، بة شيوةيةكي طشيت كتيبة، ئةم نيو ئيش لة نيو هةر يةكيك لة ضةمكةكاني )رةشبيين و تةنيايي و ترس و بوون(، خوينةريش دةك��ةن، تر شيوةي بة بة هةست ناراستةوخؤ راستةوخؤو بةكارهينانةكانيان ضؤنيتيي وجوودو حالةتدا هةنديك لة تةنانةت دةكات، ئاستةي خودي ئةو رةشبيين دةطاتة خوينةر لة هةمبةر ئةو دؤخ و رةوتةي ذياني ئيستاي كورد ثييدا تيدةثةريت، ئةمةش بيطومان بكات، رةشبينرت )خ��ود(ةوة لة )نائاطايي(ييةوة، لة بامسان ئ��ةوةي دةط��ري. سةرضاوة وةك شاعري بؤ داه��ات��وودا لة ك��رد، زي��ن��دان واي���ة، دةش���ي ق��وت��ارب��وون ئةفراندن ب��ةرةو شاعري زيندانة لةو ثووكانةوةي بةرةو مانةوةشي ببات، ل��ةدواي ببات. توانستةكاني هيزو راب��ةر ثيويستة كتيبةشةوة، ئ��ةم بوةستيت )ناليم نةنووسيت(، وةستان بؤ ئةمةش شيعر، بالوكردنةوةي لة ئةوةية تا لة دواتردا بتوانيت رةهةندي تر ب��دؤزي��ت��ةوة. ئ��ةوةي م��اوةت��ةوة )راب��ةر لة جطة كة ئ��ةوةي��ة بيليم، هةن، تريش دةنطيكي ضةند فاريق(، سالي ضةند لة و دةنووسن جوان كة داهاتووشدا دةتوانني ثرت هةست تري شيعرييانة دةنطة ئةو جياوازيي بة

بكةين.

ثةراويزةكان: 1-ك��ت��ي��ب��ي��ك��ي رزط����ار ش��ي��خ��ان��ي- لة )رةخنةي كتييب زجن��رةي بالوكراوةكاني

ضاودير( سالي 2009. وةرطراني ساراماطؤ- خؤزي 2-كتيبيكي لة هةلةجبةيي. مةريوان فارسييةوة: لة )رةخنةي كتييب زجن��رةي بالوكراوةكاني

ضاودير( سالي 2008. 3-كتيبيكي بةرؤذ ئاكرةيي- زجنرةي كتييب

)طوالن( سالي 2000.

سيطار ثةيظانة ئ��ةم ثشت لة *كةسيك هةولر فاريق- راب��ةر شيعر- دةكيشي-

.2009

[email protected]

نووسني لة بارةي كتييب كةسيكةوة، كة سيطار دةكيشي

Page 7: Adab w Hwnar 22 October 2009

ديدار6 سالي هةذدةهةم- ذمارة )5005( ثينجشةممة )10/22/ 2009(

سازداني/ كامةران سوحبان2-2

ثاراستنى ضريؤكةكانمناآلني شانؤيي سةيريكي *طةر ئيوة تا كورد بكةين، بة بؤضووني ضةند فةنتازياو خةوني مناآلنة لةو

بةرهةمانةدا طرنطيثيدراوة؟ئةفسوناوي( )بةلةمي -شانؤيي كة )الوشة( نووسيبوي لة 1984دا كرا هؤليوودي فيلميكي بة ثيار موسا داستانةكةي هةمان كة بوو هةمان شتةكةي الوشة بوو.. ئةمان كاكة موسا.. بةلةمةكةي شتيك ه��ةم��وو ث��ةالم��اري ل��ية شازادةي دا 1973 لة دةدةن.. بضكؤالنةكةي ئةكزوثييان كردبوو رؤل��ي كيلي( )ري��ض��ارد فيلم بة ئةمحةد ك��اوةي فرؤكةوانةكةي ميزاي دةبيين و )ستيظن وارنةر( رؤلي شازادةكةي عةباس بؤسكاني يةكجار ت��وان��ي��م م��ن دةب��ي��ين، تةماشاي بكةم.. كةضي ئيستاش كاوة نواندني تةماشاي بةظيديؤ بؤسكاني عةباس ميزاو ئةمحةد ئيستا )دؤرين طراي( دةكةمةوة.. كة سينةماكانداية لة هؤليوود بؤي 1982 سالي بةرزجني ئازاد باس دةكردم و ضووم خويندمةوة. كاريطةرن، زؤر فةنتازيا و ضيؤك The( -:ئةري كةس رؤذيك طوتيLord of the Rings( )لؤردي ئؤسكاري 12 كة ئةموستيلةكان( وةرطرت دزيي لة )كاوةي ئاسنطةر(

ةك��ةي خ��ؤم��ان ك��ردب��وو، وةرة بنوسةو شتيك زمانزاني تؤ طةر لة كة ئاطركردنةوةيةي ئةو بلي ناوةندي خةلكاني هيشي ثيش زةوي دذي شةيتان كرديان، كاكة ك��اوةي ئاطركردنةوةكةي ئ��ةوة ئاسنطةري كوردي بوو، وةرن ئيمة دةتانبةينة دادطاوة، ئيوة بةرؤذي رووناك كةلضةري كوردي دةدزن.. فكشن( فيلمي)ثؤث بضن كاكة بةوردي ببينن، ئةطةر ميوزيكيكي تيدا سييةكاني ساآلني ك��وردي نةبوو، وةرن من لةسيدارة بدةن.. مةسةلةيةم ئ��ةم كؤليذدا لةناو طوتي:- مامؤستاكةم باسكرد طةر بينوسيت تا بةلطةي ئيسثات دادطاوةو دةتبةنة نةبيت كردني نابن.. رازي ليت مليؤنيك ب��ة لةسةر ك��راوة فيلم دا 1923 لة ئةمةريكي دوو بةختياري، خيلي نوسخةيةكي دةبضن كردوويانة، ب��ه��ي��ن��ن��ةوة ب���ؤ ك��وردس��ت��ان دةولةت ئةبي بةآلم بةخؤرايية.. داواي بكات.. نةك تاك.. بةلي ئيمة فةنتازيامان و ض��يؤك ثيويستة لة بكةين ت��ؤم��اري و بثاريزين شانؤي مناآلندا.. مناآلني كورد لة ئةوروثا جةذن و يادةكاني ئةوروثي ناثةرينن ماندةطرن لة كةسوكاريان كة ئةو رؤذةيان بؤ دروست بكةن.. كةضي رؤذة فةنتازياكان و ضيؤكة كة خؤمان كورديي جوانةكاني دةكرين.. لةياد و نابيسنت زؤرن، ك��اري ث��س��ث��ؤران��ة، ك��اري ئةمة ئيمة نة كاكة ئةكادميية كةساني دةشيةلن نة دةك��ةن��ةوةو بانط بناسن، ئيمة كورد ليثرسراواني ئيوة ط��وت��ي: ليثرسراويك ك��ة كوردن نةتةوةيي سةروةتيكي

بهينة ناكام مسكؤ ئةوروثا.. لة كوردي فةنتازياي و داستان با كة ج���اران وةك��و بنوسيتةوة داثيةي ه��ةردوو بيشةو طورطي داناي دةنووسي و يةكةمي عياقي بةدةستدةهينا.. شوان سباستيان ثيشرةو و ديالن قادر ئارامي و ميوزيكي با بهينةرةوة بابان ئةوةي و رووي بنوسن ئةكادميي بيانييةكانيش ك��ة بيت ث��ي��وة لة ئةوةي بةراستطؤيي بيبينن.. وةريدةطرن، لةمانطيكدا ئةوروثا هيضي ئةو ئيرت بيدةري لةويش ن�����اوي.. ي��اس��اي��ةك��ي ق��ؤرت��ان ئةبي شانؤيي كة دروستكردووة زياتر دؤالر قلي موكافةئةكةي سةدةها فيلميش و ن��ةب��ي��ت.. هةزار دؤالرو كةضي نة دةرهينةري سينةمات هيناوةتةوة، نةكةسيش ثسثؤري سينةماية.. برام لية كة ئةضي ئيشيك دةكةي لة بةريتانيا بة كاتذمي مايف خؤت وةردةطري، ئةوةي ئيوة باسي دةكةن بة يةك و ضيؤك وةريدةطريت. لية رؤذ

كورددا مناآلني لةشانؤي فةنتازيا )Think Tank( بة ثيويسيت واتة ثسثؤران و كةساني ئةكادميي بةرز نةتةوةيي ثرؤذةيةكي كة بيانبات بةريوةو تويذينةوةي لةسةر و بكةن و سولتة بةخيويان بكات سةرجنةكانيان بريارو لة طويش ئةمةريكا ئةوروثاو بطيدريت.. ئاوا دةروات بةريطاوة.. سيستةمي بيكردنةوةو فةيلةسوفيان هةية.. ط��ران ط���ةورةو فةيلةسويف زؤر ل��ةم ئ��ةوروث��اي��ةدا كةضي ه��ةن كةسيك نةمبيست لةرؤذنامةيةكدا ضةند بكات تيؤريةكانيان باسي دةناسيت؟ ب��ؤدالرد( )ذان كةس هاليداي ثرؤفيسؤر كةس ضةند و وةزيران سةرؤك كة دةناسيت ئةوروثا ئةمةريكاو سةرؤكةكاني رينماييان تا مالي بؤ دةض��وون ئيستا باسي با دراماكان بكات.. نابي بكات.. هةندي كةس دةلي درام��اك��امن��ان و ض��يؤك و فيلم باسي ئةمرؤ بكات دةبي باسي 25 رابردوو بكةين بةشانؤيي و سالي

دراما.. ئةي قوربان سرياليك هةية لةبةريتانيا ناوي )ئيست ئيندةرز(

ة كة ياني ئةو طةرةكة هةذارانةي لةندةندان.. رؤذه��ةآلت��ي لة كة باسي دةبينيت ئةلقةيةكي ئةمرؤ ئةمرؤ دةكات.. خةلك ضي بةسةر راب���ردوو هةفتةي ب��اس��ي دي���ت دةك���ات.. ب��رادةري��ك دةرب��ارةي لة ك��وردي شانؤي فيستيظالي ثينجشةممةي 19ي ذم����ارةي لة ه���اوآلت���ي���دا 2009/9/3ي هيشتا ق��ادردا حمةمةد راثؤرتي رةخنةي نةكراوة فيستيظالةكة كةسيش هةنديك و ليدةطريت دةلي كة طوايا شانؤكاني لةندةن شانؤييةكدا لة ضونكة ط��ياون، تةنها كؤميديا ثيشكةش دةكريت و كالسيك شانؤشدا هةندي لة و ئيرت ئةو جيطايانةي ئيمة بةرمان خوارة! حةوشةكةي دةكةويت مةهيننة ق��ؤري��ات ب��را ك��اك��ي هةمووي قسةكانتان لةندةنةوة بؤ تةنها نيية شانؤ تورةهاتة كالسيك.. ب��ؤ شانؤ كؤميدياو شارة ئةم باسي لنطةوقوض ئيوة دةكةن.. شانؤ هةية كة 46 سالة دةك��ري��ت.. ت��ي��دا شانؤيي ي��ةك شانؤ هةية 12 سالة يةك شانؤيي ئةويش ك��ة دةك���ات ثيشكةش

شانؤي ميوزيكيية.. تيثةكاني وةك فرينج هةية شانؤ كة ثيشرةو و سليماني نواندني جؤرو ج��ؤراو لةكةساني ثرييت جياجيا.. ش��ةه��ادةي خ���اوةن شانؤش هةية كة تؤ بةريوةبردنت ياني مانيجمينت نازاني خراثةو نازاني بطريت.. شانؤ ت��ا ض��ي هةية شانؤ بطريت، شانؤ ضؤن كةمة ك����وردو ب��ؤ ب��ةخ��ؤراي��ي ريكخراويكي )كة تر نةتةوةكاني خيخوازي بةريتاني ثارةكةيت بؤ دةدات( بةآلم قوربان ئةبيت ئةمرؤ بيطريت بؤ رؤذي 2010/10/10 واتا بؤ ساليكي تر.. شانؤ هةية طياوة تؤ تر مانطي 9 تا كراوة )بووك( مانطي 9 بؤ بيطريت دةتوانيت

تر..

طرفتةكاني شانؤي منال

بة ط��ةر ث��س��ث��ؤري��ك *وةك خ���ال ك��ي��ش��ةك��ان��ي ش��ان��ؤي كويوة لة دياريكةيت، مناآلن

دةستثيدةكةيت؟كيشةكان 1980ةوة لةسالي من ب��رواي بة خؤيانن، وةك هةر سوود وةرطرتن لة ميذووي كوردو ضيؤكة ئةفسانةييةكان و داستانة بةشيوةيةكي تا كوردييةكان نووسينةكاندا رةنط لة ئةكادميي

بدةنةوة.ئةكتةري -ئ��ام��ادةك��ردن��ي ثةروةردة مةيدانةداو لةم بةتوانا رؤشنبيي رووي ل��ة ك��ردن��ي��ان ب���اري و ش���ان���ؤي���ي ب����يي و مناآلن لة كة كؤمةآليةتييةوة ثاكةكةيان جيهانة ريزي و بطةن بة مناآلن تيكةلكردني و بطرن تا دل و ثرؤفيشنالةكان ئةكتةرة طيانيان بكريتةوةو شةرم البةرن و

باوةريان بة خؤ هةبيت..بليمةت دةرهينةري -دةب��ي ث����ةروةردة ب��ك��ري��ن خب��وي��ن��ن و وآلت دةرةوةي ب��ن��يدري��ن��ة و ئةكادميي بةشيوةيةكي تاكو بةورياييةوة شانؤيي مناآلني كورد دةربهينن شارةكاندا هةموو لة ثيكراو ب��روا شانؤيي ج��ؤري لة وةرة رينومايي. و ئؤثةريت نةك بطرة كة من سالي 1983 ئةمانة دةليم: ئيستا من داوام��ك��ردوون نا.. ثةشيمامن هونةرمةندي كورد ئةوة ثيش ئةوروثا، بؤ مةنين بةرثرسان و ليثرسراوان و سةرؤكي ئيداري كورد بنين بؤ ئةوروثا با بي شانؤيي طةورةو مناآلن ببينن و ئةوجا بابرؤنةوة بؤ كوردستان و

بزانن دونيا ض خةبةرة!

ناردني هونةرمةند بؤ ئةوروثا

رابردوودا ساآلني ماوةي *لة ئةوروثا لة هونةرمةند دةي��ان

دكتؤرايان ماستةرو بروانامةي بةدةستهينا، رؤلي ئةو هونةرمةندانة شانؤدا رةوت��ي ضاالككردني لة

ضؤن هةلدةسةنطينيت؟ئةلي دةبيين كةسيك -هةر ماستةريكم هيناوة، دكتؤرايةكم شةهادةكةت وةرة كاكة هيناوة، جيطايةكي ميزةكة. سةر خبةرة ئيشي تؤ كة بلي ثي ئةوروثيم تيدادةكةيت.. بابتبينم لة ئيشيكي ئةو جيطايةداو بيم بؤ سةيرت يان لة دكتؤراكةت يان ماستةرةكةت زانكؤيةكي منرة 1600 لة جيهانداو هيناوةو بةريتانيادا لة 400 منرة ثيبدؤزيتةوة.. ئيشي ناتواني ضارةسةر ضؤن شانؤ كيشةكاني دةكرين كة تؤ كةساني داهينةرت نايةليت و دةيانكوذيت و ه��ةن بي نايةليت ب���دةن، هةناسة داهينانةكانيان بهينن بؤ ئةوروثا، داهينةري طويرةي بة ناياننييت بةميزاجي هونةرمةنديتيةوةو و ث��ارت و ح��زب و ه��اوري��ي��ةت��ي و دةكةيت ئيفادي خزمينةوة خزم هةروةك كيشةكان ئةوروثا.. بؤ

خؤيانن ئازيزان. دواي جةنطي جيهانيي دووةم، من ئةمرؤي وةك كةس كؤمةليك خؤم نيية ح��ةدم و ت��وورةب��وون ئ��ةوة ب��ةآلم بشوبهينم، ب���ةوان شانؤييةكي ئؤزبؤرن( )جؤن بوو )بةتورةيي نوسي ن��اوةوة ب��ةم بةرةودواوة بروانة( جؤن ئؤزبؤرن ثاشانيش و بيكيت سامويل و دي كةسانيكي ثنتةرو هارؤلد دذي كة دي كةسانيكي ب��وون.. ه��اواري��ان جةنط و م��ال��وي��ران��ي سرتةكضةري بناغةي دةك���ردو دةزاني سةقةت بة بةريتانيايان لة هةموو روويةكةوة.... سامويل تا بيكيت سةري خؤي هةلطرت و ثيتةر ئةوة ذيا، لة فةرةنسا مرد بروك تا ئيستاش لة فةرةنساية.. هارؤلد ثنتةر دةيطوت: دوذمنايةتيم هةية لةطةل بينةردا، نازامن هةندي كةس بؤ دين بؤ سةيري شانؤكامن

و بةرةقي لةسةرم دةنووسن؟

هونةرمةندان ئيمةي ئيستا تووشي هةمان حالةت بووينةتةوةو م��ي��ذوو دووب���ارة دةب��ي��ت��ةوة لة هةموو لة تةنانةت كوردستاندا، سينةمادا ل��ة ذي��ان��دا ب��اري��ك��ي هةية، بةهرةمةندمان كةساني ئةدةن وآلتةكة سةروةتي كةضي ب��ة دةره��ي��ن��ةري وآلت��ان��ي ت��ر.. لة ئاوريكيش كاكة دةبةسة ئي خيلةخؤنةديوي الويكي فيلميكي ش���ارةك���ةت ب�����دةرةوة ك��ة لة كيشةكاني خويندوييت.. ئةوروثا زؤرن زؤر كورد سينةماي شانؤو ئةوةية هةر ضارةسةرةكةشيان لةهةمووان ئاور يةكساني بةدادو بانط ثسثؤرامنان ب��دري��ت��ةوةو بكرينةوة، وةرن بادانيشي و قسة ضارةسةر كيشةكامنان و بكةين خولةك يةك كؤريكدا لة بكةين. م���ةدة ب��ة م��ن ت��ا قسة ب��ك��ةم و و دؤس��ت بة بدةيت كاتذمييك ضونكة ثارتةكةي خؤت، ئةندامي و ئةكادميي باسيكي من ئةزاني جديم ثييةو ئةترسيت ليم، ئةويش رادةب��وي��ري��ت.. بينةر بةعةقلي بزاني و دانيشي هةموومان با ن��ات��ةواوي��ي��ةك��ان ل��ةض��ي��دان. بة بةريتانيادا لةنيقابةكاني شانؤو سينةماتؤطراف و ئةكتةران ميوزيكيشةوة و تةشكيلي و دوو مانطي ئةندامانيان سكرتيو ضةتريكيان ك��ؤدةب��ن��ةوةو ج��ار دروستكردووة بؤ ضارةسةركردني سينةماي ش��ان��ؤو كيشةكاني ئةكتةر ه��ةزارةه��ا ب��ةري��ت��ان��ي، لةبةريتانيادا بي ئيشن و ئيشي تر دةكةن بؤ ذيانيان لةساليكدا يةك بةردةكةويت نواندنيان دوو يان ئيستا دةب��ي��ت.. ت��ةواو ئيرت و بةكالؤريؤس سيناريؤنووس 2000ب��ةآلم ه��ةي��ة، م��اس��ت��ةري��ان و ئةوان نافرؤشرين، سيناريؤكانيان ه���ةول���دةدةن ض���ارةي ب��ك��ةن و

بؤشيان ناكريت.ب��ؤض��ي دةن��ووس��م؟ زؤرج���ار ماستةرم ض��ووم بؤضي ئ��ةل��ي كة سيناريؤنووسيندا، لة ك��رد سيناريؤكةم نةكرن.. ئةم كيشانة هةر دوو مانط جاريك وؤرك شؤث و دةك��ةن بانطمان دةك��ةن��ةوةو داوا دةكةين.. لةسةر مشتومري كوردي هونةرمةنداني هةموو لة وةرن تكاية دةكةم بةريتانيا ناو بضن ناوي خؤتان بنووسن بنب بة ئةندامي هونةرمةندان.. راستة كة دةضيت وشك و ساردن بةرامبةرت، بةآلم ثاش ساآلنيك دةبنة هاوريت طةر شتت ثيبيت يارمةتيت دةدةن، دةكةنةوة بؤ بةخؤرايي كؤرست سينةماو شانؤو خزمةتي ئةمة دةك���ات.. طةلةكةت ميوزيكي مؤزةخانةي ل��ة ق��ادر ع��ومس��ان ذانةكاني بةريتانيادا جةنطيي ثيشكةشكردو ئةنفالي هةلةجبةو دةيةها كةسي ئةكادميي و بينةري ئةمة بينيين.. بؤ هاتن بةريتاني دةك��ات. ض��ارةس��ةر كيشةكان ئينطليزي زماني تيكةلي شانؤيي و كوردي بينةري ئينطليز بؤ خؤي ث��رؤذةي و شؤث وؤرك دينيت. )Think Tank( دروستكردني دةك��ات. ض��ارةس��ةر كيشةكان ضارةسةر كيشةكان دادوةري���ي

دةكات.. ن��ووس��ي و رةخ��ن��ةط��رت��ن و يةكرتيدا ب��ةت��وان��اي دانثيانان دةك��ات، ض��ارةس��ةر كيشةكان خوشةويسيت كيشةكان ضارةسةر

دةكات. خؤشةويسيت!

رزطار كةريم: كيشةكاني شانؤ ضؤن ضارةسةر دةكرين، كة تؤ كةساني داهيةر دةكوذيت؟!

رزطار كةريم و كاري هونةري لة ئةوروثا

رزطار كةريم

Page 8: Adab w Hwnar 22 October 2009

وةهيب رةسولناوي هونةرمـةند: عةلي كةريم

ناونيشاني تابـلـؤ: بريةوةريسالي بةديهينان: )1993(

زةيت و ثاستيل بةكارهاتوو: مادةي لةسةر كانظاس

ثـيـوانـةي تـابـلـؤ: )98 × 84( سمئينستيتؤي تابلؤ: خــاوةنــداريــي

كوردي لة ثاريس

بينةيي دمي��ةن��ي��ك��ي ت��اب��ل��ؤك��ة خالي بونياديكي بؤ دةنوينيت، )فيطةراتيظ لةدةستنيشانكراويي بونيادة ئ��ةم figurative(و ئايكؤني ليكضوويي ل��ةه��ةن��دي ثيكهاتووة ئاويتة بةيةكداضووي ثييت قليان، ك��او، )هيلكة، وةك و خ��اض هيماي دوو و ئينطليزيي توخم ئةم ثيتةكةدا( دوو لة هيال هاوسةنط بةشيوةيةكي يةكانة و دةبزوين، لةاليةني بارستةي رةنطي س��ةروةري��ي ب���ةالم تةكنيكي، و هيلكة( )ه���ةردوو لة ه��ةذم��وون و

بةشي دةكةونة كة بةديديت، كةدا بةديهاتووة ن��اوةراس��يت خ��وارووي بةهؤكاري ئةمةش بينةييةكةوة، هيلكةية دوو ئةم شيوةي ئ��ةوةي كامل و دةركةوتوو شيوةي تةنها و ه��اوك��ات ئ��ةن��دازةي��ن ل��ة دةق��ة تةنها و ل��ةالي��ةك ه��ون��ةري��ةك��ةدا، هونةرمةند ك��ة ش��ي��وةش��ن دوو و كردوون بةرجةستةي بةتةواوةتي خستونيةتةروو، ضون لة شيوةكاني تردا ئةو راستةوخؤيية بةدي ناكةين. هةندي شيوة طةر هةلطري شتيك لة

نيوةناضل ئةوا بن، راستةوخؤييش كاوةي دوو ئةو وةك دةركةوتوون لةبةشي دةرك���ةوت���ووة نيوةيان خوارةوةي كارةكةدا، ياخود شيوةي تياية كة وندةبيت و ئةو ئاشكرايية لة دةركةوتنيدا نامينيت، وةك شيوةي ستوني، بةشيوةيةكي قليانةي ئةو وةن��ةوش��ةي��ي��ة هيلكة ل��ةس��ةروو كالةكةوة هةلكشاوة بةرةو ناوةندي بةهؤكاري كةللةكةي تابلؤكةو كؤنرتاستيةوة ثةيوةندييةكي كالةكةدا زةردة ثشتينة لةطةل دوو ل��ةدواي دةردةك��ةوي��ت. زياتر هيلكةكة، ئةو ثانتايية تؤخة ديت كة بةزةبري و داوة هيلكةكاني دةوري لةناوةراسيت نزيكي و تاريكيةكةي سةنتةرييت لة جؤريك كارةكةوة بةدةستهيناوة، خ��ؤي ب��ؤ ت��ري ضاوي تاريكةش، بارستة ئةم دواي السةرووي بؤ دةطوازريتةوة بينةر تؤخيةكاني توانا تا كارةكة ضةثي بكات. ت���ةواو تاريكةكة بارستة

دةبيت ب���ةردةوام ضاو ريتمة بةم ثيطةيةك سةنتةرةكاندا، لةطؤريين بةردةدات تر ثيطةيةكي و دةطريت لة ثيناو دةستكةوتين بةرةجناميكي هةستاوة ه��ون��ةرم��ةن��د وةه����ادا، رةنطيية ت��وان��ا دابةشكردني ب��ة تةكنيكي و ك��راوةك��ان و ت��اري��ك هاوسةنط بةشيوةيةكي كاركردن رووي لةسةر بةرامبةر و هاويةك و ثينادات رميان نيطاركيشانةكةي، لةجيطةيةكدا هةلويستة بكةين، وةك بةمةش ث��ش��وودان، ويستطةيةكي يةكي لة سيماكاني كاري ئةبسرتاكت خؤي كة بةديديت، ئيكسثريشنيزم

لة فرةخولطةييدا دةبينيتةوة.

سيستمي كارةكةكارةكة، كؤمثؤزشين سيستمي سيستميكي بونيادنراوة لةسةر ضةند خؤرةسي بةيةكداضوو جولةيةكي بونيادي لةدياريكردني ثةرشبوو، بارستة ئةو هةرضؤن سةرةكيدا. الخ���وارووي نيوةندي ط��ةورةي��ةي داط��رك��ردووة، ك��ارةك��ةي سنوري ب����ةردةوام دةب��ي��ت ل��ة رؤي��ش��ن و ج��ول��ةي��دا ت��ا س��وض��ي الس���ةرووي بارستةية ئ��ةم ك��ارةك��ة، ضةثي كة هةية، طرميانةيي ثشتينةيةكي ئةم لةداناني مةبةسيت هونةرمةند ئةوة � زؤر تائاستيكي � ثشتينةية ثيبخةمليين سنوريكي كة ب��ووة نيو سةرةكييةكةي بارستة ب��ؤ ئةم جيابكاتةوة. ثيي و كارةكةي بارستة ثيضةوانةي )بة ثشتينةية سةرةكيةكةوة( كة حةوانةوةيةك بة بةرامبةر دةبةخشيت، ضاو جولةي و تةكنيكي هةمةضةشنةيية ب��ةو سةرةكيةكة بارستة ليثيكهاتنةي لةهةمان كارةكةدا، لةنيو هةيةتي دةطريت، بةشدار رؤليكي كاتيشدا بارستة هةلكةوتين و دةرخسن لة راكيشاني هةرضؤن سةرةكيةكةدا، خوارةوةي لةبةشي بةالريي هيليك خوارتري بةشي ب��ةرةو ض��ةث��ةوة ساويري رووكةشيكي راس��ت، الي كة دروستكردووة، شةفايف )وهمي( بنةواضةي بؤ تاريكي قورساييةكي ئةجمؤرة بةديهيناوة، ك��ارةك��ة هةندي لة تةكنيكيية ضارةسةرة قؤناغةيدا ئ��ةم ت��ري لةكارةكاني بةثيضةوانةشةوة و دةرناكةويت ثشتبةستنيكي ترياندا لةهةنديكي

طةورة ثشيت ثيبةستووة. هةرضؤن ئةم )وةك تريشدا لةهةنديكي بةشةكي بةشيوةيةكي تابلؤية(

بةكاريهيناوة.بةشيوةيةكي بلين دةتوانن طشيت ئةوةي بةسةر شيوةكاني نيو ئةم كارةدا )ئايكؤني و ئةبسرتاكت( زالة، سيفةتيكي طوجنان و نةرميية، و ف��ؤرم��ةك��ان س��روش��يت لةمياني بازنةيي نيمضة و شةثؤالوي بزاظي هونةرمةند هةرضؤن كةوانةيي. و بارستةي دةركةوتين هةجنةتي بة هةندي كاركردنةكةي، سةرةكي س��وورو ل��ة بةكارهيناوة رةن��ط��ي ثلةهايةكي و شن زةردو و سثي ئةم بةرامبةري لة خؤلةميشي، رةنطيانةدا،ضارةسةري ضارةسةرة تةنها رةنطي )بةنزيكي( بةخشيوةتة نيوان دةكةويتة كة ثشتينةكة، ك��راوة(وة. ئةم سةوزيكي )زةردو هةرضي رةنطيية، هةمةضةشنة زي��ات��ر ب��ةش��داري��ةك��ي ب��ةرض��اوي كردووة، لة دةركةوتن و ضارةسةري هونةرمةند سةرةكيةكةدا. بارستة كؤمثؤزشنةكةيدا، سيستمة ل��ة لةنيوان ك��ردووة كؤكردنةوةيةكي ثةتيكردنةوةو ثرؤسيسةكاني وردةكاريي نيو ضركردنةوةو ضوونة هةندي بةشدا لةنيو تيكةلةي بونيادي ك��ارةك��ةي��دا، ئ��ةم��ةش واي��ك��ردووة بةردةوامدا لةجولةيةكي كارةكة هاوسةنطيية ئ��ةو ل��ةط��ةل ب��ي��ت شيوةو و رةنط لةنيوان ريتمييةي و تومخةكان ريكخستين لةنيوان دةرضوونيان لةنيو تؤري ثةيوةنديية كاراكردني سةرباري بينةييةكةدا، لةسةنتةرة هةندي بؤ هونةرمةند

ئاماذةمان ثيشرت )وةك بينةييةكان فؤرم هةندي بؤ ثيدا(ودةرخستين رةنطي بؤشايي لةنيو بارستة و جياوازدا، كة لةريي ثلةي رةنطيي و ضؤنيةتي ئةدائي تةكنيكي بة هيلي دةكةن خؤتةواو كورت، شةثؤالوي بةديهينانيدا و فؤرم دةركةوتين لة

لةسةر رووي كارةكة.

تايبةمتةندييةكاني هونةرمةند

تواناو كارةيدا لةم هونةرمةند لةريي دان��اوة تةعبرييةكاني وزة نيشانةكاني يةكةو خستنةطةري خودييةكاندا، هةلضوونة خزمةت لة ئةمةش بةرووني لةدووركةوتنةوةيدا

دةردةكةويت لة ذيدةرة ميذوويي و كؤمةاليةتي و راميارييةكان، بةهؤي ئينطليزي)A.B(كة ثييت ه��ةردوو مانطيكي هيماي هةلطري يةكةميان كةوانةي�)هيال(يةو دووةميان هيماي هونةرمةند لةخؤطرتووة، خاضي هاوزةماني نزيكيي لةريي دةيةويت لةطةل )A.B( ثيتةكةوة ه��ةردوو رةهةندي هةردوو دووريي يةكرتدا، هةردوو نيوان هزريي و كةلضةريي هيماكة خباتةروو، ئةو دةيةويت ئةم دوو موستةحيلة لة ئةنديشةي تابلؤدا كؤبكاتةوة، وةك دوو دووري نزيك و لةدواجاريشدا دوور، نزيكي دوو هيانةيةكدا. لة هيلكة دوو وةك بةكارهينان و داناني هيماي خؤجييي

ك��ةل��ت��وري��ي وةك)ق��ل��ي��ان،ك��اوي خؤجييي كوردي(تايبةمتةنديتيةكي دةكات، دةستةبةر هونةرمةند بؤ تايبةمتةنديتيانةي ئةو سةرباري لةمياني خاوةنيةتي هونةرمةند هةرضؤن بةجيهينانةوة، تةكنيكي تايبةت باالو توانايةكي بةخشيين ب��ة ك��اراك��ردن��ي ه���ةردوو م��اددةي كاركردنةكةي ثيكةوة. لةسةر رووي نيطاركيشان، ئةمانة طشت سةرباري هرمؤنتيكاي كرانةوةي تواناكاني كةريم( )عةلي هونةرمةند دةق، وةك ت��اب��ل��ؤك��ان��ي ب��ةب��ي��ن��ةري تةجريدي تةعبري هونةرمةنديكي تاكطةرايي و تايبةمتةندييت خاوةن

تايبةت بةخؤي دةناسينيت.

)5005( ثينجشةممة 2009/10/22

ستار قادر

ثاريس و شيوةكاريطةشةسةندني ل��ةس��ةرةت��اي ه��ةر بةتايبةت ئةوروثي، نويي هونةري لةثاريس ه��ون��ةرم��ةن��دان��ةي ئ��ةو ثاريس لةبةرئةوةي نيشتةجيبوون، بوو شوينيك بةناوبانطرتين ئةوكات لةدونيادا كة نويبوونةوة يةك لةدواي شيوةكاري هونةري نيو يةكةكاني تيدا دةردةكةوت، ئةوةي جيي سةرنج نويبوونةوانةش و داهينان ئةو بوو و بةكؤمةل ل��ةث��رؤذةي زؤرب��ةي��ان دةخرانة هاوبةشةكاندا لةثيشانطة

بةرديدي بينةران و رةخنةطران.سةرةتاي ئةو ثرؤذة نويطةريانة ل����ةو زجن�����رة ث��ي��ش��ان��ط��ةي��ةوة كةهونةرمةندة ط��رت س��ةرض��اوةي ئيمثرشيستيةكان لةئةزموونيكي نوي و لةديدو بؤضوونيكي جياواز لةرابردوو سةرجةم كة ثيشاندا، ثرؤذةكانيان هةشت هاوبةشةكانيان ثيشانطة ئةو دةنطدانةوةي ب��وو، ثيشانطة زجنرة ثيشانطة هاوبةشانةيان زياتر بةكؤمةلةكانيان ثيشانطة هؤكاري بوو، ديارة لةثشت ئةم ثرؤذانةيانةوة ض��ةن��دان ه��ؤك��ارو روئ��ي��اي ن��وي بةفاكتةريكي ئ��ةوي��ش ه��ةب��ووة دةنطدانةوةو بؤ دةذمردريت طرنط جؤرة لةم شةثؤليكي دةركةوتين سةرجةميان ئةطةرضي لةنويطةري، زؤر تارادةيةكي ري��رةو لةسةريةك لةسةريةك تيؤرة كارةكانيان ئةجنام دةدا، بةآلم لةطةل ئةوةش تابلؤكاني

جياواز خةسلةتي ه��ةري��ةك��ةي��ان لةخؤدةطرن ئةجنامدانةوة ل��ةرووي رةنطةوة بةكارهيناني لةرووي ئيرت بيت يان وةشاندني فلضةو هةلبذاردني طرنط ئةوةي بووبيت، بابةتةكانيان بةكؤمةليةكةيان بةثيشاندان بيت بينةرانيكي زؤرو رةخنةطرةكانيان بؤ الي خؤيان رادةكيشا. هةر دوابةدواي ئةم هةولة بةكؤمةلية، ضةندان طروث لةسةر تر هاوبةشي ثيشانطةي و بوارة نويبوونةوةي كؤمةلةو ئاسيت

شيوةكاريةكة دةركةوتن وةك زؤريك دادايي ئةديباني و لةهونةرمةندان هونةرمةند هةتا سورياليةكان و ثييان جي هةمان كوبيزستةكانيش هةلطرت و كارةكانيان لةثيشانطةي

هاوبةشدا ثيشاندةدا.ئ����ةم دي������اردة ث��ي��ش��ان��دان��ة ب��ةك��ؤم��ةل��ي��ان��ةي ه��ون��ةرم��ةن��دان كؤبوونةوةي مايةي ب��ةدةرل��ةوةي رةخنةطران و لةبينةران زؤري���ك ب���وو ل�����ةدةوري خ���ؤي���ان، ري��ط��ة

دامةزراندني بؤ بوو خؤشكةريكيش نزيكبوونةوةي و هونةري طروثي زياتري هونةرمةندان لةتةك يةكديداو لةسةر دواترو بينةرانيشيان، لةطةل منايشانة ئ��ةجم��ؤرة تايث هةمان و ئةلاني )تةعبري لةقوتاخبانةي لةئةلانيا باوهاوس( قوتاخبانةي ضلةثؤثي طةيشتة دي��اردةي��ة ئةم ئةم طةشةسةندني و ن��وي��ط��ةري و وةرضةرخانيكي لةئيشكردن تايثة بيين، بةخؤيةوة ت��ةواوي ريشةيي

طؤرانكاريية ئاسيت لةسةر ه��ةم دي جؤريكي بؤ باوةكان فؤرميية ل��ةرووي ه��ةم و لةتيكشكاندنيان تيؤرييةوة زؤر كامآلنة لةسةر ضةند دةك��ردو كاريان ريشةيي خاليكي

وانةشيان دةوتةوة.

شيوةكاري و تازةطةريكاريطةرة دي���اردة ئ��ةم دي��ارة زوو يا درةن��ط دنيا ئاسيت لةسةر دةطاتة ئةم دةظةرةي خؤمان، هةتا

ل��ةن��اوةراس��يت س��ةدةي راب���ردوودا هونةرمةنداني عراقي لةذير رؤشنايي ه��ةم��ان ري����رةوي ن��وي��ك��ردن��ةوةي ناوضةيةدا لةم شيوةكاري هونةري ب��ةك��ؤب��وون��ةوة ل��ةت��ةك ي��ةك��دي��دا، كؤمةلةو بةدامةزراندني هةلسان طروثة هونةرييةكانيان تا كارةكانيان ثيشانبدةن هاوبةشةكاندا لةمنايشة ل���ةدةوري بينةر زؤرت��ري��ن ت��اك��و ئةزموونة ئةم كؤبكةنةوة، خؤيان هونةرمةنداني س��ةرك��ةوت��ووةي هونةرمةنداني ثريشكةكاني عراقي لةساآلني تا ط��رت��ةوةو كورديشي حةفتاكاني سةدةي رابردوودا زؤريك ريكخران هاوبةشانة ثيشانطة لةو هونةرمةنداني ثيشانطةي وةك لةهةريةك دوات��ر لةبةغدا، ك��ورد دوو دوو كوردستاني لةشارةكاني هونةرمةنداني لةنيوان سي سي و ك���ورد ث��ي��ش��ان��ط��ةي ه��اوب��ةش��ي��ان ك��اردان��ةوةي��ةك��ي و ري��ك��دةخ��س��ت دواتر بينةران، لةسةر هةبوو باشي نةوةدةكانةوة سةرةتاي لةساآلني تري شيوةيةكي ث��رؤس��ةي��ة ئ��ةم ضربوونةوةي زياتر و بيين بةخؤوة كؤمةلةدا و ل��ةط��روث لةخؤطرت، دةركةوتين وةك كؤمةلةي هةشت و بةهةمانشيوة شيوةكار.. هاورياني ريكدةخست هاوبةشيان ثيشانطةي بةبزووتنةوةي زؤريدا طروتينيكي و دياريان جيطةيةكي و شيوةكاري رةخساند، شيوةكارييةكة بوارة بؤ هاوبةشيداو لةثيشانطةي ضونكة هونةرمةندانداو ل��ةك��ؤب��وون��ةوةي ث��ت��ةودا هاوئاهةنطيةكي ل��ةذي��ر و بةخشن ضيذ طةياندني تواناكاني

كاريطةر دةبيت زياتر طوزارشتكردن زياتر ماوةيةكي و بينةران لةسةر لةيادةوةريي بينةراندا دةمينيتةوةو لةثيداويستيية بةشيك دةبيتة هةر جةماوةر. ذيارييةكاني رؤحي هونةرمةند ضةندان ميانةيةدا لةم دةركةوتن كة دةرئةجنامي ثيشاندانة بةدةر ئةمة ب��وون، بةكؤمةلةكان لةوةي كة زؤرترين ئةو هونةرمةندانة تواناي داهينانيان لةئاستيكي ئةوتؤدا بن، دةرك��ةوت��ن شايةني ك��ة ب��وو ضاالكي كزي ئةو لةئةمرؤدا لرةداو بؤتة لةبوارةكةدا بينةران كةمي و سةرةكيرتين كوشندةو دةرديكي هؤكاريك بؤ ئةم بارة، ئيرت لةبةر هةر هؤيةكي رامياري ياخود ثةرتةوازةيي هونةرمةندان يان هةر هؤيةكي ديكة بيت، ئةوا نةبووني ثرؤذةي بةكؤمةل لةيةكرتو هونةرمةندان دووري��ي و لةثيشانطةي ك��ؤن��ةب��وون��ةوةي��ان طرنط بةفاكتةريكي ه��اوب��ةش��دا، دةزان���ري���ت ب��ؤ ئ���ةم ب���ارودؤخ���ة خ��ةم��س��اردي��ي��ةي ك��ة ب��وارةك��ةي ئ��ةوةي لةئيستادا ت��ي��ك��ةوت��ووة، نةهيشتين جيي ببيتة و طرنط كؤكردنةوةي كةمتةرخةميية ئةم هونةرمةنداني هونةرييةكاني توانا لةسةر ئيرت لةيةكرتي بةتواناية بيت بةكؤمةل ثيشانداني ئاسيت لةسةر ب��ؤض��وون ب����روراو ي��اخ��ود كارةكاني خؤيان و بةهةند وةرطرتين سةرنج و تيبينييةكاني بينةران لةسةر هةركاريكيان، تاكو لةم ريطةيةوة ئةو بينةران بةدواداضوونةي و ديالؤط و طةلةري هؤلي نيو بطةريتةوة

ثيشانطة شيوةكارييةكان.

خويندنةوةي تابلؤي بريةوةري

ثيشانطةي هاوبةش و مةوداكاني

تابلؤي بريةوةري-ي هونةرمةند عةلي كةريم

ثيشانطةيةكي هاوبةشي شيوةكاري