8
ان ن رةو داهيكان... بةوازة شة جيا ئةندي ذ ويي طةيي و رووناكبدةب بنكةي ئة ي ستيظال فيهةم سيانزة658 2009/11/12 مة نجشةم ثي) 5024( ي حكومةتيي سةرؤكريَ بة ضاودي �رَ ردس�ت�ان و ل�ة ذي ��ي ك�وَ ه��ةريزةكان...واشة جياَ ئةندي( ي درودةبي و بنكةي ئة)ان نَ رةو داهي بةهةمذ سيانزةَ ويي طةي رووناكبؤك ض شيعرو ب�ؤ يَ ستيظالَ في-10 ل�ة رؤذان���يوة ينةَ كؤلَ و لي) �ي ت��ةوارَ ه�ؤل( ل�ة2009/11/15 ثرؤطرامي س��ازك��رد. مانيَ سلييةية: وةَ بةمشيَ ستيظالَ في: َ ستيظالَ فيوةي ئاهةنطي كردنة كات2009/11/10 ة شةَ سياني سةرلةبةيي)10( كَ ن و ساتي ميوااني نَ هيَ بةخ- شةهيدان.اني ثاكي وةستان بؤ طي ياسي بنكة..وتاري سةرؤك- سةعيد.َ فةقيي حكومةتيةتي سةرؤكايوتاري- هادي( يةن ي كوردستان، لةَ هةريي بةي رؤشنب وةزي��ر)ود مة حكومةتي سةرؤكييةتينةرايَ نوي ي كوردستان.َ هةريي طشتياري سةرثةرشتيوتاري- بةختيار. .. مةَ ستيظالَ فيرةي ك��وردي ط����ةو��ش��اع- ي كراوة. كَ و دةقي) كةسَ كؤ بيَ ش( ي شاعي�ةن ل�ةكَ عريشي- َ ستيظالَ فيوانيرةب، ميسراوي عة نا.)نعم الفقم( يةنك لةَ عريضةند ثارضة شي- واني فارس، ميسراويي نا شاع.)شةمس لةنطرودي( َ ستيظالَ فيي هونةريةكي طةيِ برضةند- كوردي.كيوزي ميوةي ك���ردن���ة)12( *ك����اتخنةطرن رةية شانطةي فؤتؤ، لةَ ثي)22( ك�ة) َ موسا س��الب�وش�را( )50( ، زياتر لة انيَ هونةرمةندي ئكةن.ايش دة خؤيان بةرهةميوةي ك�ردن�ة)12:30( *ك��ات �يَ �ب ل��ة ه�ؤلَ ك�ت�ي�ش�ان�ط�ةي ث�ييةن ماني لةَ سليي طشتي بخانةيَ كتيهارةبة( و خاتو انيَ ئي شاع دةزطاي)30( ي بة بةشداري)ي رةزاي)10( ، كة لةوةوكردنة ضاث و ب)10000( ون، زياتر لةة هاتوتةو و وو.ِ نةرَ ب دةخريَ كتيشاني ناوني شيعرداري دي كات2009/11/10 ة شةَ سي ؤِ ثاشنيوةري)2:30( ةري شاعيدا يةكةم: د بةشيَ ستيظالَ فينةكاني ميوا : كاوة حاجيِ بةري كؤروةَ يِ بةريز عةز كَ بابةتي( حةمةسةعيد حةسةن- .)دةبي ئةوسي لةسةر نوفعةتوزاد رةنة- قادرهيوا- ر سةعيدولقاد عةبد- اني شاع دووةم: ب��ةش��ي: َ ستيظالَ في بةشداريروان : ك��اِ ب�ةران�ي ك��ؤر �وةَ يِ ب�ةرن بةرواري و ديمي عومةر سة سروشت�ي،�ةي �ةَ ه�ةلرؤذ( ةمةد، غالب ، كاردينازي عةزيلةتيف، عةبدول ئ��اري ج�ةم�ي�ل،ةد،، فازيل ئة�زي بةيان ع�ةزيتون حةسةن، سَ را س��ةردار، بي ساي،ايرزان ضير عومةر، ك�اروة س�ة.)، ثةسار فايةقَ نجويَ ذوان ثيوة ينةَ كؤلَ ليداري دي كات2009/11/11 ة ضوارشةاني بةيي)9:30( : مةريوانِ ب�ةري ك��ؤر�وةَ يِ ب�ةريةي ةَ هةلخواندنةك بؤ( : َ ي س��ال *تيل.) ذنانَ شكداريَ رةوشا ثيئيحسان( : رةش��ي��د *س�اب.) وازيَ نوي ةويِ شرَ مستةفا: ثييشانناون( : س�دي�قرام *ئ���ا.)داَ نويؤكي لةض ةرَ كؤلَ و لير شاعيداواني د *ميرةتاكانيسة( : �ةتَ ه�ةل لةتيفيةكوةذينةَ توي، َ م�ن�الؤك�ي ضت و جؤرةكاني ةَ ي خةسل دةرب�ارة.) َ ؤكي منال ض كات2009/11/11 ة ضوارشة ؤِ ثاشنيوةري2:30 م كاكةيرا : ئاِ بةري كؤروةَ يِ بةرح فةدةيس��ة( :ي�ز رةئ���وف *ع�ةز.)يزمم ئيس��م��ي:ران رةح��ي *ك�����ام�����ة لة زماني و وشةسازيخةسارناسي( .)يدا كورد ��ةوان:َ ح�ةس�ةن ث��الح *س��ة.)ندي و بةهايوةنط.. ثةو دةنةَ وي( طوناهي( :اني رؤذبةي�� *زاهي لة كؤتاي كَ ؤكي فريشتةيةك، ض.)كَ ناوي كات2009/11/12 ة نجشةَ ثياني بةيي)9:30( : س�رانِ ب��ةري ك���ؤر ��وةَ يِ ب��ةرَ َ عةبدول تةيبو جيهانط *ئيلهامان، ئستورة، بيكيارس( :ي تاه.) بانطاهيم حةسةن:لود ئي *د. مةوواني مي)دةر ل�ةش�ان�ةئةفسانة( يدار. دزاد حةمةر د.ئ�اي�داواني د *ميعري شيكانيَ راستة نويئا( : شةريف.) ذناني كورد كات2009/11/12 ة نجشةَ ثي ؤِ ثاشنيوةري)2:30( : جةمالِ ب��ةري ك���ؤر ��وةَ يِ ب��ةر حسةدار سياسةوسةرو نويِ كؤرتةيةك لةَ رد.. ئاويكو( : بةختيار مة)رةنطاريذيدياو بة ترا بةرنامةي شةو: وَ ستيظالَ فيبةتي تاي�داري دي بةرهةم د.َ ةطةل ل كَ وارةخوانيَ ئيي حكومةتي سةرؤكَ ةد سال ئةيةتيي�ان�ةي كؤمة�م ل�ة يَ ه�ةري ماني.َ سلييَ مةتةقي وارة: دةَ ئي ي8-6 كاتزاد. ئا ك.َ وارةخوانيَ *دواتر ئيةكان ميوانوةي ينةَ كؤلَ ليداري ديِ كؤر يةكةم كات2009/11/13 هةياني سةرلةبةيي9:30 : د. فةرهادِ بةري ك�ؤروةَ يِ بةرَ بال ث: ميوانة ي��ةك��ةموةري ت�����ةسييةكانرةن فة ذوويَ مي( : ل�ؤظ�ات *فرانسوا.)ندا لة كوردستا فؤتؤطراردوك��و( :�ظ *كرستيان ك.)تناسي رؤذهة ميوانة دووةم:وةري ت�����ةييةكان سريانرؤم�ان و( : بهنام برديهيثم* .)اني سريؤكي ض ���يَ رؤل( :���ال.س��ع��دي ال لةييةكان سرياننة مؤسيقاذة.)يداقاي كورد مؤسي ينةَ ميدةبيئة( :ي بوترس *نور.) لة كوردستان�ة ئ�ةدي�ب و�ةت ب ت�اي�ب���داري ديرةبوسةراني عة نو2:30 كات2009/11/13 هةي ؤِ ثاشنيوةر َ : عةبدولِ ب�ةري ك��ؤر �وةَ يِ ب�ةري بةرز تاه لةبةخششيدة س����ة ن��ي��وكيَ وةري تةردةوام، ب��ةيخنةي رةيخنةي رةوني بةئةزموايبةت ت.)فاضل ثامر( وسةر نو) نقديةشهادة( فاضل ثامر- ، م�وس�ي صاد. ب�ش�ري(- مد طلب�ي، د. حالك ا د. ما بشمد، لصكر، باقر جاسم اظة س�ت�ار، جهاد، د. ناه ح�اض�م.)يد كات2009/11/14 ة شةاني سةرلةبةيي)9:30( وات حةسةن : ئاِ بةري كؤروةَ يِ بةر ئةمي كراوة.يكي رؤشنبَ وةري *تةعري. شيوةيدنةنَ *خوي��ة ئ��ةدي��ب و�ةت ب ت�اي�بيِ ك����ؤرني فارسا رووناكب كات2009/11/14 ة شة وارةَ سةرلةئيي2:30 ان عومةر : كاوِ بةري كؤروةَ يِ بةرمي سةعريشي( : *شةمس لةنطرودي.) انيَ شي ئِ شؤر ثاشماينؤراثا( : شاهرودي *ئةفش.)داري ديعري شي�دةري ط��ؤران: *ف�ةره�اد ح�ةي.)وس دذي ضارةنووسنو( وة ينةَ كؤلَ لي( :.موسا بيدةجب��ارةيب��ي ل��ةرة ب��ة زم��ان��ي ع��ة.)وة فارسييةاتيدةبي ئةَ ستيظالَ فيي كؤتاي ئاهةنطي كات2009/11/15 ة يةكشة وارةَ سةرلةئيي2:30 ةكان. ميوان هاتَ *بةخطرووثي( ط�ةي ه�ون�ةريِ *ب�ر.)ليبييةكانندةكي عةوزي مياري سةرثةرشتيي كؤتاي *وتاري مة��اكك( َ ستيظالَ فيي طشتي.) بةختيارهةردي بؤ( تي خة *بةخشيزةديند.عي( فيسؤر ؤِ بة ثر)ان نَ داهيري خاوةنوسة نو) َ فا رةسول مستةرةبيردي و عةن بةرهةمي كوتري زؤر و روسي.��ذن��ةك��ان��ي ل��ي *وت���������اري بابةتةكاني �س�ةن�ط�ان�دن�يَ ه�ةل. َ ستيظالَ في دابةشكردني�م�ي *م�ةراس�ينةكاني ميوا بؤان نَ زليَ ريتي خة. َ ستيظالَ في،)بَ كتيانييَ يِ هاور( تي *خة ��ذو دةزط�اك�ان�يَ وي بنكةي ط��ةبَ كتيشانطةي ثيوي ب�ةش�دارب�ويبةخشن. دة دابةشكردني�م�ي *م�ةراس�ي و دووةم و يةكةمتةكاني خة. َ ستيظالَ هةم فيَ سيؤكداري ض دييةن لة كةؤكانةي ض ئ�ةودراون و ���رَ ���ب���ذيَ ه���ةلوة ل��ي��ذن��ة بةناوي كداَ بيَ دكراون، لة كتي ثةسةنهةم سيانزةؤك�ةك�ان��ي��ض( ؤكيراون، كة ض ضاثك) َ ستيظالَ فيةن:وسةران ئةم نو، ستاران خةياتئاري عو( مةعروف، مةهاباد قادر، ئاكؤ كةريمب جةميل، ضنورغي، غالرةدا قةفي، سةمةددار مةسي، ديدي سةعي.)ةد ئة لةسةر زياتروني *بؤ ئاشنابو و بةرنامةوَ ستيظالَ فيوني وةضوَ يِ بةر لةكييةكان، ضاكخستَ ريكَ ثؤرتاذيَ ريوداهاتو دا ذم�ارةيوة. ننةَ دةخوي فؤتؤ: حةمة عومةر ذدا وي ي طة ستيظال فيهةم سيانزةكان لةوازةشة جيا ئةنديوةيونة كؤبو2 توركي... لعريةك لة شيونةيو ضةند3ؤماني عةتر... ليةك بؤ روةدنة نَ خوي5وسراوة؟... ل بة كوردي نةنو بؤضي ثةخشان

Adab w Hwnar 12 November 2009

Embed Size (px)

DESCRIPTION

A Kurdish Daily Newspaper Published by PUK Iraqi (Central Media Office)

Citation preview

Page 1: Adab w Hwnar 12 November 2009

ئةنديشة جياوازةكان... بةرةو داهينانسيانزةهةمني فيستيظالي بنكةي ئةدةبي و رووناكبرييي طةالويذ

658

)5024 ( ثينجشةممة 2009/11/12

حكومةتي سةرؤكي ضاوديريي بة ه��ةري��ي ك��وردس��ت��ان و ل��ة ذي��ر جياوازةكان... )ئةنديشة درومشي و ئةدةبي بنكةي داهينان( بةرةو سيانزةهةمني طةالويذ رووناكبرييي ض��ريؤك شيعرو ب��ؤ فيستيظالي -10 رؤذان���ي ل��ة ليكؤلينةوة و

ت��ةوار( )ه��ؤل��ي ل��ة 2009/11/15ثرؤطرامي س��ازك��رد. سليماني

فيستيظال بةمشيوةيةية:

ئاهةنطي كردنةوةي فيستيظال:كات 2009/11/10 سيشةممة

)10(ي سةرلةبةيانيساتيك و ميوان -بةخريهيناني وةستان بؤ طياني ثاكي شةهيدان.

-وتاري سةرؤكي بنكة.. ياسني فةقي سةعيد.

-وتاري سةرؤكايةتيي حكومةتي هةريي كوردستان، لةاليةن )هادي بة رؤشنبريي وةزي��ري مةمحود( حكومةتي سةرؤكي نوينةرايةتيي

هةريي كوردستان.-وتاري سةرثةرشتياري طشتيي

فيستيظال.. مةال بةختيار.-ش���اع���ريي ط�����ةورةي ك��ورد )شريكؤ بيكةس( و دةقيكي كراوة.

شاعريي ل��ةالي��ةن -شيعريك ناسراوي عةرةب، ميواني فيستيظال

)منعم الفقري(.لةاليةن ثارضة شيعريك -ضةند ميواني فارس، ناسراوي شاعريي

فيستيظال )شةمس لةنطرودي(.هونةريي برطةيةكي -ضةند

ميوزيكي كوردي.ك���ردن���ةوةي )12( *ك����ات ثيشانطةي فؤتؤ، لةاليةن رةخنةطر )22( ك��ة س���ال( موسا )ب��وش��را )50( لة زياتر ئرياني، هونةرمةندي

بةرهةمي خؤيان منايش دةكةن.ك��ردن��ةوةي )12:30( *ك��ات ث��ي��ش��ان��ط��ةي ك��ت��ي��ب ل��ة ه��ؤل��ي كتيبخانةي طشتيي سليماني لةاليةن )بةهارة خاتوو ئرياني شاعريي رةزايي( بة بةشداريي )30( دةزطاي )10( لة كة بآلوكردنةوة، و ضاث )10000( لة زياتر هاتوون، وآلتةوة

ناونيشاني كتيب دةخرينةروو.ديداري شيعر

كات 2009/11/10 سيشةممة )2:30(ي ثاشنيوةرؤ

شاعرية ديداري يةكةم: بةشي ميوانةكاني فيستيظال

حاجي كاوة كؤر: بةريوةبةري عةزيز

- حةمةسةعيد حةسةن )بابةتيك لةسةر نووسيين ئةدةبي(.

-نةوزاد رةفعةت-هيوا قادر

- عةبدولقادر سةعيد

شاعرياني دووةم: ب��ةش��ي بةشداري فيستيظال:

ب��ةري��وةب��ةران��ي ك��ؤر: ك��اروان عومةر سةالمي و ديالن بةرواري

سروشت ه��ةل��ةجب��ةي��ي، )رؤذ غالب حمةمةد، كاردينا عةزيزي، عةبدوللةتيف، ئ���اري ج��ةم��ي��ل، ئةمحةد، فازيل ع��ةزي��زي، بةيان

حةسةن، بيستون س��ةردار، سارا ضيايي، ك��ارزان عومةر، س��ةروةر

ذوان ثينجويين، ثةسار فايةق(.

ديداري ليكؤلينةوة كات 2009/11/11 ضوارشةممة

)9:30(ي بةيانيمةريوان ك��ؤر: ب��ةري��وةب��ةري

هةلةجبةييبؤ )خواندنةك س��ال: *تيلي

رةوشا ثيشكدارين ذنا(.)ئيحسان رةش��ي��د: *س��اب��ري

مستةفا: ثيشرةوي نويوازي(.)ناونيشان س��دي��ق: *ئ����ارام

لةضريؤكي نويدا(.*ميواني ديدار شاعريو ليكؤلةر )سةرةتاكاني ه��ةل��ةت: لةتيف تويذينةوةيةك م��ن��ال، ض��ريؤك��ي جؤرةكاني و خةسلةت دةرب��ارةي

ضريؤكي منال(.

كات 2009/11/11 ضوارشةممة 2:30ي ثاشنيوةرؤ

كاكةي ئارام كؤر: بةريوةبةري فةالح

*ع��ةزي��ز رةئ���وف: )س���ةدةي ئيسالميزم(.

*ك������ام������ةران رةح���ي���م���ي: )خةسارناسي و وشةسازي لة زماني

كورديدا(.*س���ةآلح ح��ةس��ةن ث��ال��ةوان: )وينةو دةنط.. ثةيوةندي و بةها(.

)طوناهي رؤذبةياني: *زاه��ري كؤتايي لة ضريؤكيك فريشتةيةك،

ناويك(.

كات 2009/11/12 ثينجشةممة )9:30(ي بةياني

ب���ةري���وةب���ةري ك���ؤر: س��ران عةبدولال

تةيب جيهانطريو *ئيلهام بيك ئستورة، )يارسان، تاهريي:

بانط(.حةسةن: ئيرباهيم مةولود *د. ميواني ل��ةش��ان��ةدةر( )ئةفسانة

ديدار.حةمة د.ئ��ازاد دي��دار *ميواني شةريف: )ئاراستة نويكاني شيعري

ذناني كورد(.

كات 2009/11/12 ثينجشةممة )2:30(ي ثاشنيوةرؤ

جةمال ك���ؤر: ب��ةري��وةب��ةري حسني

سياسةمتةدار نووسةرو كؤري مةال بةختيار: )كورد.. ئاويتةيةك لة

تراذيدياو بةرةنطاري(

بةرنامةي شةو:و فيستيظال تايبةتي دي��داري بةرهةم د. لةطةل ئيوارةخوانيك حكومةتي سةرؤكي سال ئةمحةد كؤمةآليةتيي ي��ان��ةي ل��ة ه��ةري��م

سليماني.

كات 6-8 ي ئيوارة: دةمةتةقيي ئازاد.

*دواتر ئيوارةخوانيك.

ديداري ليكؤلينةوةي ميوانةكانيةكةمني كؤر

كات 2009/11/13 هةيين 9:30ي سةرلةبةياني

فةرهاد د. ك��ؤر: بةريوةبةري ثريبال

ميوانة ي���ةك���ةم: ت�����ةوةري فةرةنسييةكان

)ميذووي ل��ؤظ��ات: *فرانسوا فؤتؤطرايف لة كوردستاندا(.

)ك��وردو ك��الظ��ني: *كرستيان رؤذهةآلتناسي(.

ميوانة دووةم: ت�����ةوةري سريانييةكان

و )رؤم��ان بردي: بهنام *هيثم ضريؤكي سرياني(.

*د.س���ع���دي ال����ال: )رؤل���ي لة سريانييةكان مؤسيقاذةنة

مؤسيقاي كورديدا(.*نوري بوترس: )ئةدةبي ميينة

لة كوردستان(.

دي����داري ت��اي��ب��ةت ب��ة ئ��ةدي��ب و نووسةراني عةرةب

هةيين 2009/11/13 كات 2:30 ثاشنيوةرؤ

عةبدولآل ك��ؤر: ب��ةري��وةب��ةري تاهري بةرزجني

لةبةخششي س�����ةدة ن��ي��و تةوةريكي ب���ةردةوام، رةخنةيي رةخنةيي بةئةزمووني تايبةت

نووسةر )فاضل ثامر(.-فاضل ثامر )شهادة نقدية(

صاحل، م��وس��ي ب��ش��ري -)د. حممد حامت د. املطلب�ي، مالك د. بشري حممد، جاسم باقر الصكر، جهاد س��ت��ار، ناهظة د. ح��اض��م،

جميد(.

كات 2009/11/14 شةممة )9:30(ي سةرلةبةياني

بةريوةبةري كؤر: ئاوات حةسةن ئةمني

*تةوةريكي رؤشنبرييي كراوة.*خويندنةوةي شيعري.

ك����ؤري ت��اي��ب��ةت ب��ة ئ��ةدي��ب و رووناكبرياني فارس

كات 2009/11/14 شةممة 2:30ي سةرلةئيوارة

كاوان عومةر بةريوةبةري كؤر: سةالمي

)شيعري لةنطرودي: *شةمس ثاش شؤرشي ئرياني(.

*ئةفشني شاهرودي: )ثانؤراماي شيعري ديداري(.

*ف��ةره��اد ح��ةي��دةري ط��ؤران: )نووسني دذي ضارةنووس(.

)ليكؤلينةوة بيدةج: *د.موسا ب��ة زم��ان��ي ع���ةرةب���ي ل��ةب��ارةي

ئةدةبياتي فارسييةوة(.

ئاهةنطي كؤتايي فيستيظالكات 2009/11/15 يةكشةممة

2:30ي سةرلةئيوارة*بةخريهاتين ميوانةكان.

)طرووثي ه��ون��ةري *ب��رط��ةي ميوزيكي عةندةليبييةكان(.

*وتاري كؤتايي سةرثةرشتياري مةال )ك���اك فيستيظال طشتيي

بةختيار(.*بةخشيين خةآلتي )هةردي بؤ

داهينان( بة ثرؤفيسؤر )د.عيزةدين مستةفا رةسول( نووسةري خاوةن زؤرترين بةرهةمي كوردي و عةرةبي

و روسي.*وت���������اري ل��ي��ذن��ةك��ان��ي بابةتةكاني ه��ةل��س��ةن��ط��ان��دن��ي

فيستيظال.دابةشكردني *م��ةراس��ي��م��ي ميوانةكاني بؤ ريزلينان خةآلتي

فيستيظال.كتيب(، )هاوريياني *خةآلتي دةزط��اك��ان��ي ط���ةالوي���ذو بنكةي كتيب ثيشانطةي ب��ةش��دارب��ووي

دةيبةخشن.دابةشكردني *م��ةراس��ي��م��ي و دووةم و يةكةم خةآلتةكاني

سيهةم فيستيظال.ديداري ضريؤك

لةاليةن كة ضريؤكانةي ئ��ةو ل��ي��ذن��ةوة ه���ةل���ب���ذي���ردراون و ثةسةندكراون، لة كتيبيكدا بةناوي سيانزةهةمني )ض��ريؤك��ةك��ان��ي فيستيظال( ضاثكراون، كة ضريؤكي

ئةم نووسةرانةن:ستار خةيات، عومسان )ئاري قادر، ئاكؤ كةريم مةعروف، مةهاباد ضنور جةميل، غالب قةرةداغي، سةمةد مةسيفي، ديدار سةعيدي،

ئةمحةد(.لةسةر زياتر ئاشنابووني *بؤ بةريوةضووني فيستيظال و بةرنامةو لة ضاالكييةكان، ريكخستين ريثؤرتاذيك داهاتوودا ذم��ارةي

دةخويننةوة.

كؤبوونةوةي ئةنديشة جياوازةكان لة سيانزةهةمني فيستيظالي طةالويذدا فؤتؤ: حةمة عومةر

ضةند منوونةيةك لة شيعري توركي... ل2

خويندنةوةيةك بؤ رؤماني عةتر... ل3

بؤضي ثةخشان بة كوردي نةنووسراوة؟... ل5

Page 2: Adab w Hwnar 12 November 2009

3 وتارسالي هةذدةهةم- ذمارة )5024( ثينجشةممة )2009/11/12(

فةرهاد مستةفا

رؤماني )عةتر يان ضريؤكي بكوذيك( ن��اوازان��ةي رؤم��ان��ة ل��ةو يةكيكة هةمبةر لة رةخنةطران بةقةولي رؤمانةكاني و تيكست هةذمووني ه��ات��ةئ��ارا)1(. الت��ن ئةمريكاي سالي 1985دا لة زوسكيند ثاتريك ب���اوي���ك���ردةوةو ل��ةس��ال��ي1987 لةسةر طؤتينبةرطي خ��ةالت��ي وةرطرت. رؤماني عةتر لةناو ئةلانيا تا باوبوونةوةيةوة لةسةروةخيت ثرفرؤشرتين ثيشةنطي س��ال، 9 42 لة زياتر بؤ بوو. سال كتييب مليؤن 15 دراوةو وةرط�����ري زم��ان دان����ةي ل��ي��ف��رؤش��راوة. ب���ةدواي )عةتر(، رؤم��ان��ي ب��اوب��وون��ةوةي سينةما، لةبةرهةمهينةراني طةليك بيخةنة ب��وون ئ���ةوةدا ل��ةه��ةول��ي ثاتريك سينةما، ش��اش��ةي س��ةر داواك��ان��ي هةميشة زوس��ك��ي��ن��د ئةوةي بةسؤنطةي رةتدةكردةوة، و ئايين رايةلة ئةو ناتوانريت كة بونيادي لة رؤحييةي و ميذوويي سينةما بةزماني هةن رؤمانةكةدا وةربطريدريت، سةرئةجنام ثاش 21 لةبةرانبةر باوبوونةوةي لة سال 10 مليؤن يؤرؤ، مايف بةرهةمهيناني تويكةر(ي )تؤم لةاليةن و بةخشي سةر خراية ئةلاني دةرهينةري لة 7ي سيثتةمبةري 2006 شاشةو لة هؤلي سينةماكاني شاري ميونخ ثيشكةشكرا، كة ئةكتةري ئينطليزي )جان كاراكتةري رؤلي يوشو( )بن كؤي او ط���ري ط��رن��وي(ي باتيست 63 فيلمةكةش بةرهةمهيناني

مليؤن دؤالري تيضوو)2(.رؤم���ان���ي )ع���ةت���ر( ل��ةالي��ةن لةزماني شاعريةوة )ئةرخةوان(ي و ب��ةك��وردي ك��راوة عةرةبييةوة بةريوةبةرايةتيي خانةي وةرطرياني رؤماني ب��اوي��ك��ردةوة. سليماني كوردييةكةدا ان��ة وةرط��ري لة عةتر بةشي 4 بةسةر الثةرةيةو )351(ضوار هةر دابةشبووةو سةرةكيدا

بةشةكةش 51 دميةن ثيكدةهينن.

بونيادي دةقةكةبونيادي ت���ةواوي ئاشكراية ئاسؤيي هيليكي لةسةر رؤمانةكة ري���دةك���ات، ه��ةر ل��ةس��ةرةت��اوة سييةم، كةسي ران��اوي بة راوي دةكات، بؤ كةسيكمان ثيناسةي مةخلوقة ل��ةو مةخلوقيكة ك��ة ميذوودا بةسةر خؤيان طومرايانةي دةسةثينن.. ئةو هةر لةسةروةخيت لةدايكبوونييةوة بكوذة. بكوذيك، لة بةمانايةكي يان ثيناوي مانةوةدا.. دي��ك��ة دةرك�����راوو م��ةح��روم��ة لة خؤشةويسيت، سؤزو ثانتاييةكاني كة دايكي يةكةمن كةسة بانطةشةي ن��اس��ؤزي و ن��اخ��ؤش��ةوي��س��يت بةمةرطي و رادةطةيةنيت بةرانبةر دةسثرييت. ئيدي يةكةمن خالي بي شوناس بوون خؤي دةنووسيتةوة، ئةوةي شاياني كة بيشوناسيك ليبنريت، ن��اوي تةنانةت نابيت هةلطري ناضاربن كة ساتةوةختيك بةفةرماني بيت، ثيناسةيةك ناوو دةطةيةنريتة ئةفسةر، الفوسي دي���ري س��ان م��ريي و ن��اوي جان ئةمما ليدةنريت. طرنوي باتيست بريين تواناي فرضكبوونييةوة لة

هةموو ئةو شتانةي هةية كة بةتةني هةية، جيطةيان خةيالدا لةثانتايي لةدؤزينةوةيانداية، موعجيزةي ئةم دؤزي���ن���ةوةي���ةك ك��ة ك���ةس ثةي بةبووني نابات، ئالريةوة سةرةتايي دةردةكةويت بةنهيين مةخلوقيك و شةيتان لة بيت تيكةلةيةك كة و طومرايي خةسلةتي فريشتة. شةيتان سيفةت لة يةكةم هةنطاوي دةستثيدةكات، ضاوهةلينانيةوة قوربانييةكةي نيضريي يةكةمن بةو دةستنيشاندةكات. دايكي ق��ي��ذةي��ةي ل��ةن��او ث���اش���ةرؤك و ماسييةكانةوة، بؤطةني ناوسكي ياساولةكان بةئاطادينيتةوة كة ئةم بووني هةيةو نايةويت بة مةرامي 4 ملكةض بضيت، ثيشووتري براكةي نيية بةوةي سةرلةئيوارة كة كاري دايكي وةك ماسيفرؤشيك تةواوبوو، بؤطةني ناوسكي ثاشةرؤي لةطةل رووب��اري بكةويتة ماسييةكاندا لةطؤرستانةكةدا ي��ان سينةوة ه��ةر ب��ل��ي��ي��ت وةك ون���ب���ي���ت. لةزايندنييةوة سنوربةنديك لة ثشت خةيالةكاني دايكييةوة دياريدةكات. ئةوةنيية دايكي بة ئوميدي ئةوةي وادةيةي ئةو تا بذي، دةساليكيرت و دةكات ئابرومةندانة شوويةكي منالي شةرعيي ببيت، تةنانةت لةبةر ليبوونةوةشي منال ذاني زةب��ري ماماني خؤي ئةو دان��ادات، ضؤك خستنةرووي بةخواسيت خؤيةتي. سةرجني ل��ةض��اوي ك��ة درؤي����ةك كةنارطريبيت، ياساولةكان و خةلك لي نةداوة، رووي هيض كة دةليت: بانطةوازيك دةكاتة طريانةكةي ئةو بؤ دايكي، بةدرؤخستنةوةي بؤ مةحروومبووني ئاشكراكردني

هةموو خؤشةويستييةي ل���ةو ثييةتي، ثيويسيت خةلقةندةيةك بانطةوازيكة طريانةكةي هاوكات بؤ وجود، شاهيدي و ثاسادان بؤ قيذةيةك دايكي، تاوانباركردني ئةو ئيدي م��ان��ةوةدا. ثيناوي لة تاوانةش بةسة كة دايكي رووبةرووي بةمانا يةكةمن بكاتةوة. مةقسةلة ت��اوان��ي ب��ة ب��ك��وذي داي��ك��ي خؤي

دةنووسيتةوة.

سةبةتةيةك ثر لة قيذةلةثاش ثيماندةليت راوي وةك ضةند هةفتةيةكي كةم، لةطؤرةثاني دوطريظ بةمةقسةلة كؤتايي بةذياني لةو هةر كةضي دةهينريت، دايكي دةيطرينةوةو دايةن وادةي��ةدا)3( ن��ادةن��ةوة، طلي خ��ؤي��ان ل���ةالي بةمناليكي ئ���ةوةي بةبيانووي بةشي ضليسة.. ناضيت.. ئاسايي لة دايةنةكان دةخوات.. منال دوو

دةكات. بيبةش دةستكةوتةكان ب��ةق��ةول��ي ج���ان ب��ووس��ي داي���ةن ه��ةرض��ي شريي )ح���ةرام���زادةي���ة و دةك��ات ض��ؤرب��ري مةمكييةتي هةليدةلووشيت- شتة هةرضي

مريي س��ان ترييري ب��اوة ل14(. باوكيك وةك سةروةختيك ئةطةر طريانةكانييةوة لة و ليبنيت ناوي باوكبووني بة سؤزي بةزايةضووني هيشتا بكةويتةوة، بةياد خ��ؤي بطريت كة لةوة ري ناتوانيت ئةوة ئةو )سةبةتة ثر لة قيذةية( لةخؤي جاريكيدي بةواتة دوورنةخاتةوة. تةمةندا، هةفتةيةكي ضةند ل��ة داي��ك��ي و ض��وار داي���ةن و ب��اوةي لةالي دةنن. وةدةري كةنيسةش مانايةكي خؤشةويستيي هيضيان خؤشةويستييان هيضيان نةبوو. لةالنةبوو ثييببةخشن، كة دةشيت مةحكومة ل�����ريةوة ب��ووت��ري��ت ياخيبوون ثيشرةوبووني ب��ةوةي ان��ةوةي ط��ري بؤ لةئةستؤبطريت، ماهييةتي ماناو كة ضةمكةي ئةو كةسيكة ل��ةدةس��ت��داوة. خ��ؤي كةمرتين كةسيكة ناضيت. ب��ةوان رةزامةندبوون زؤرترين و الرةملي وةك كةسيك هةية، رازيبووني و بةهةموو ثييانبليت.. ئ���ةوةي رازيم، شةرةنطيزييةكتان و دزيوي قبول ئيوة لة يةكيك وةك بةتةنيا نةك ئةوان بةالم مببينن. و بكةن نزمرت زؤر بةلكو نايسةلينن، دةخةملينريت.. و وينادةكريت بةداريكةوة وةك طةنة باتيسيت خؤي مةالس دابيت و بةخويين ورطي شوناسي ئ��ةوا ب���ذي-ل33، خؤي طرميالي ل��ةالي ماليي ئاذةليكي دةب��اغ��ض��ي وةردةط����ري����ت-ل50،

بضيتة فريشتةيةك وةك وةختايةك س��ةوداي لة و بالديين ب��ةردةم��ي ثةشيماني دوكانةكةي فرؤشتين ناوي نةك دي جاريكي بكاتةوةو بةلكو بكاتةوة، زيندوو ثاريسدا لة ئةوروثا، ت��ةواوي بؤ ثةلبهاويت خزمةتكردن دةس���ال ث��اش ئ��ةوا نيية ئامادة عةتار بالديين هيشتا دةستييةوة ناو دةستةكاني خباتة و ببيت تووشي سوكايةتييةك نةك ضوون ليدةهاتةوة-ل159، بيزي )جان بووسي دايةن( وةك تةماشاي سةبةتةيةك ثر لة بؤق بكات-ل21. لةالي ماركيز دوالتياد ئةسثينازيش دةبيتة كةرةستةيةك لة تاقيطةكةي تا راستبووني بريدؤزةكاني وةراست

وةربطةريت-ل203.كاردانةوةيةكي هةرطيز ئةو بةجؤريك نيية، روانينيدا لة خراث لةبةرانبةر رازيبووني بةرانبةر هةرة مرؤييةكاني مافة سةرةتاييرتين وةالوةدةنيت، كةسيك وةك ئةوةي

س��ةرث��ةرو راس��رت نةبيت. خ��ؤي ئةفسانةبووني هةسيت بؤنكردنيشي لةبةرذةوةندي خؤي بةكارناهينيت، هةموو بةخزمةتكردني هيندةي ئامادةنن كة ئةوانةدةخياتةطةر تةنانةت بن، سوثاسطوزاري نةك ئةم ب��ةالم بويت. خؤشيان ضكي هيشتا ب��روان��ةك��ات، ئ��ةوةي وةك ئةواني خؤش دةويت. لةطةورةترين مةرطدا لةكةناري ضةرمةسةريدا ل��ي��ي��ان، ئةو ن���ةب���ووة ن�����ارازي لةسايةيدابن، هةتا خوداوةنديكة دووركةوتةوة كة ئةبن، ثايةدار نةك سةرطةردان دةبن، بةلكة مةرط دةثيضيتةوة، شتةكانيان هةموو هةرئةوةندةي جان باتيست، بالديين الي ئوشانج )ثردي بةجيدةهيليت سييةم ثايةي نيوان لة رؤذئ��اواوة ناديارةوة بةهؤيةكي ضوارةمدا و رووخ���او ودووخ���ان���وو ب��ةت��ةواوي دارمانةخوارةوة كة تةنيا دووكةسي تيابوو كة ئةوانيش جؤزيية ثالديين و ترييزاي هاوسةري بوون-ل164(. لة لرية 20 بة طرينوي بالديين كة طرميالةوة بةالي دةكريت، طرميال لةذيانيا كة سةفةقةية مةزنرتين دووركةوتنةوةي بةالم كردوويةتي، ريطةكةي )طرميال باتيستة جان نونينديريي شةقامي ليتيكضوو جيفروالنيريو بةشةقامي ليبوو ثردي سةر بضيتة يةكسةر لةباتي ماري وةكو بةنياز بوو، ضارةنووس بردي بؤ شؤستةي دارةرةش لةوي كةوتة دةموضاوي و كةوت بةدةما ناو ئاوي رووبارةكةوة وةكو ئةوةي وشل ن���ةرم جيطةيةكي ل��ةس��ةر ثالكةوتبيت، طرميال يةكسةر مرد-

ل128(.

ثةياميكي جياوازبوونةوةرةكة جياوازة لةتةواوي منالة زؤل و حةرامزةدةو بيكةسةكاني خانة. لةوانةي ضواردةوري، لةوةش كة سةرثةرشيت دةكات.. لةهةموو لريةوة ئاماذةي جياكاري كةسيك، بةوان ماداميك دةستثيدةكات، لةطةل رةواي���ة ب��ةوات��ة ناضيت، ئاوةلي- منالةكاني نةبيت، ئةوان ك��ة خ��ان��ةي ب��ةخ��ي��وك��ردن كؤي خنكاندني هةولي كردوونةتةوة- نامريت.. ئ��ةو وةل���ي دةدةن، جاريكيدي خستنة خوارةوةي بؤ ناو بري، جاريكيرت مردن لة الي طرميالي دةباغضي ئامبازي دةبيتةوة-ل49. لةالي بالدينيش، مةرط هيندة ليي نزيكة، كة بةناوبانطرتين ثزيشك كة ئةدات: ثةياميك ثروكوثة دكتؤر

دوو رؤذيرت دةمريت-ل151.لةتةمةني هةر بوونةوةرةكة ئةوةي لةسةر س��وورة بةراييةوة

ئةوة ئ��ةوة هةية، ثةياميكيرتي ثيشكةش ثيساييةكةي بةتةني مةبةستيةتي ئةو ناكات، بةجيهان )كة كيشةي خؤي يةكايي بكاتةوة بةرذةوةندي بؤ دذي خؤشةويسيت هةرخؤشي دواج��ار ذي���ان-ل33(. شوينكةوت هةلبذيرةري دةبيتة مةرطي ضؤنييت و ساتةوةخت و

خؤي.جياوازيي ثيماندةليت راوي لةريطةي تيكةلةية، خةلقندة ئةو كةسيك بؤنكردنةوةكانيةتي. مانا ب��ة ب��ؤن��ك��ردن ميكانيزمي لةتةمةنيكي موعجزةييةكةي ئةوي شوناسي دةبيتة زؤركةمدا، بيشوناس. ئةويك طةرضي ضاوي لة نيو قيزةونرتين و بؤطةنرتين شويين بؤنكردنةي ئةو هةلينا، ثاريس قةرنابيت ناو كرمي ئةيتواني كة بكةن، لةتي ئةوةي ثيش ببينيت لة ثشت ديوار و دةرطاي داخراوةوة ئةيزاني ضةند منال لة ذوورةكةدان دةزاني- يةكةبةبةكةياني ناوي و

تةواوي دؤزينةوةي تواناي ل42. تاريكييةكاندا بة هةية.. شتةكاني خةسلةتي بةضةشنيك دةروات.. ئةو دةسريتةوةو لةال ترسبووني نةياندةويرا منالةكان شوينةي بؤي بةئاسايي زؤر ئةم بضن بؤي

دةضيت.

بؤن وةك ضاوئ��ي��دي ب��ؤن��ك��ردن ل���ةالي جان ضاويكي ض��او.. دةبيتة باتيست عارفانةو ضاويكي ن��ا.. ئاسايي بؤنكردنةوة لةريطةي ئةو باتين. شتةكاندا ك��رؤك��ي و ب��ةق��والي��ي هةن، ئةوةي وةك شؤردةبيتةوة

ضةند ئ��ةوةي ن��ةك دةيانبينيت، هةولي ضةندي يان بن، نهيين ثر )هةريةكةم بدةن بةنهينيكردنيان لةطةل دروو كة زاني طرنوي ضركة هاوجيطةن- ئارلةنفي م���ادةم

بةموعجيزةيي هيشتا لي ل247(. نابيتة ط��رن��وي باتيست ج���ان هةية ئةوةي وةك نةك كة ئةوةي دةرةوةو فرينةدريتة و بناسريت دانةمالريت، حةقيقةتبووني لة ضيذي هةتا ب��وون ئ��ةوان بةلكو سيكسييةكةي بةمانا تيكةالوبوون سةرجةم ن��ةك��ردةوة زيندوو ل��ةال دةكيشا. بؤ خاضدانيان لة هوتايف ثيماندةليت راوي لةبةراييشةوة هةسيت خ���اوةن���ي ك��ة ئ����ةوةي مةحكومة نيية، ئاسايي بؤنكردني ئينسانبووني خةسلةتي ب��ةوةي ليسةنرابيت.. كةسيكة ثةيوةندي بة ويناي مادام لة ذيانةوة دةثضريت، طاياردا، ئةوةمان بؤ وينادةكات: لة بوو منال كاتيك ئةوةي سؤنطةي

كيشابوو كوورةكةي باوكي شيشي لووتي لةرةطي نزيك بةناوضةوانيدا كة بووة هؤي لةدةستداني هةسيت بةالوة بةزةيي )س��ؤزو بؤنكردني خةوت ثياويكدا لةطةل نامؤبوو، منالي كة نةكرد، بةهيض هةسيت بوو هةسيت بةهيض نةكرد خةمي نة دليشي ئةمردن، بةوانةي دةخوارد خؤشنةبوو بةوانةي مابوون-ل30(.

باتيست ج��ان ل��ةب��ةران��ب��ةردا طرنوي نةك خاوةن لووتيكي ئاسايي نيية، بةلكة ثادشاي عةرشي هةموو دةبيت، فةنا بؤندا لة بؤنكةريكة. ئةتوانيت بؤنةكان. خالقي ئةبيتة فةنابكات، لةبؤنةكاندا مرؤظةكان سال 7 م���اوةي ب��ؤ فةنابوونيك بلومب شاخي بة ئةشكةوتيك لة 7 دةمينيتةوة. دوكانتالييةوة سال بيئاطا لةضواردةوري، ئةو وةك بةتريامان هيندةي عارف كةسيكي جياكردنةوةي ق��ول��ب��وون��ةوةو و ئةوةندة سةرمةستة، بؤنةكان ئةو جةستةيةي كة نيية مةبةسيت بووني ئةوي هةلطرتووة بةخواردني مارو تؤثيوو شةمشةمةكويرةيةكي لة دروس��ت ئارخةيانكات، بؤقيك دةيثاريزيت. شيبوونةوة و فةوت ثيمان راوي كة جاريكي كةواتة و ئةشكةجنةدان و ط��ةران دةليت دؤزينةوةي لةثيناوي زةليلكردني ض����واردةوري ك��ة حةقيقةتيكة سةرسةخترت، ون��ي��ان��ك��ردووة، دان و ثييليبنن ئ��ام��ادةن��ن

بةشةرمندةيي خؤياندا بنن.

قوربانيية ثاكيزةكان 25 طرنوي ثيماندةليت راوي ت��اوان��ي ك��وش��ن ئ��ةجن��ام��دةدات.

كيذة ئةو هةموو قوربانييةكانيش لةبةهاري هيشتا كة ثاكيزانةن، جاريك تةنها بؤ ئةو تةمةنياندان. نةدا، حةزي ثؤخلي شةهواني ملي ثاكيزةييان و ثيشيبكةويت قاضي جاريك تةنها لةكةداركات. خريا و دةك��ةوي��ت ل��ورا بةرقاضي دةليت ثيشمان يتةوة. دةطري قاض ناثليؤني كوشتاري ئةو كوشتين مانايةك ئ��ةو الي كوشن نيية، سرينةوةي و زةوتكردن بؤ نيية رووحةكان. بؤ مراندني ئةو نةشوة ئةسقةفيش قةداسةتي ئاطرينةي خؤي بؤ راطرينةكرا، هيندةي ئةوةي دةرهينان و كةشفكردني ئةو بؤنانةن كة رؤحةكان لةناوخؤياندا حةشاري هةربةخؤشيان ثاشرت دةدةن، تاواني بةمانايةك دةبةخشيتةوة. ئةو بؤ ثاكبوونةوةو بةتالكردنةوةي دةستةواذةو ثيناسةي شةيتانبوون بةفريشتةبوون شوناسي نييةو كة ن���اب���ةخ���ش���ي���ت، ب���ةخ���ؤي

بيطريت، طةشكة لةسوجدةبردنيان ب��ةق��ةدةر ئ���ةوةي س��ةرل��ةب��ةري ت��اوان��ةك��ان ب��ؤ دؤزي��ن��ةوةي ئةو ضووةو لةكيسيان كة حةقيقةتةية هةسيت ثيناكةن. تا ئةو رادةيةي بؤ دواجار كة نائوميديي دةطاتة لوتكةو دةزانيت هةموو هةولةكاني بريتيبوو طةرانةوةي زيندووكردنةوةو لة لوذيكي جةنطةلي و خؤتةسليمكردن شةهوةت و لةزةت دةسةالتي بة بةمانا سيكسييةكةي، لةهةمان ئةو شوينة بؤطةنةي ضاواني هةلينا. ئا لةو شوينةي نةيهيشت دايكي لةناوي )بابوون( ئ��ةوةي لةباتي بةريت،

ئاسنينةكةي بةطورزة جةلاد ي دةبةخشيت خؤي تيكيبشكينيت، بؤنيكي خؤشييان هةرطيز بةوانةي ريطةي لة ئ��ةوان��ةي ن��ةك��ردووة، جةستةي خؤيةوة تواني بة ئةفسوني خواردني و بطةن خؤشةويسيت سيفةتي ئةطةر مرؤظيش طؤشيت بةالم ثيببةخشيت، درندةيشيان خؤشةويستييان ناسيين خةالتي ضةند )ل��ةم��اوةي ب��ةردةك��ةوي��ت ثارضةوةو سي بة كرا خولةكيكدا لةئةنداماني يةكي هةرثارضةيةك نيوسةعات ثاش فراني، كؤمةلةكة رووي لةسةر طرنوي باتيست جان شوينةواريكي هيض نةماو زةم��ن

لةثاش بةجينةما-ل357(.

تؤخكردنةوةي بؤنبلين طةر نيية زي��ادةرؤي��ي بؤ هةبيت ثؤلينكردنيك ئةطةر زماني شيعري، ئةوا ئةو ثيناسةية رؤمانةية، ئةم زماني شايستةي ويناكردن خولقاندني لة خوينةر ن��ووس��ةر وي���ن���ةي ش��ع��ري��ي و وةكضؤن دةب��ي��ت، سةراسيمة نيية، بؤن فةرهةنطيكي بةتةنيا كة كةم بؤن هةية خؤي لةقةرةي نةخاتةوة، بريماني و نةدابيت ئاواش هيندة ضاويكي وردو رووني بةشيكي ك��ة ه��ةي��ة، ك��ام��رياي��ي جوطرايف و ميذوويي اليةنة دياري كؤمةاليةتييةكاني رةه��ةن��دة و س�������ةدةي ه���ةذدةي���ةم���ي���ين نيشاندةداتةوة. فةرةنسامان تووشي دةياجنار سةيرة ئةوةي وش���ةي ب��ؤن و ب��ةرام��ة دي��ن، هةية الث����ةرة ك��ةم ب��ةج��ؤري��ك بيبةريبيت لة وشةي بؤن، كةضي لةثيناوي نووسةر هةستناكةيت رؤمانةكةي الثةرةي قةلةوبووني بةئةنقةست نووسيبيتيةوةو ه��ةروةك كردبيت. زي��ادةرؤي��ي خةيالفراواني ن��ووس��ةر بلييت ئةو تا دةبةخشيتةوة، بةخوينةر ئةو بةهةموو هةست رادةي���ةي لةزةيين كة بكةينةوة، بؤنانانة

بؤنكردمناندا سراونةتةوة.ئةم وةرط����ريي وةك دي���ارة لةكاتي ثيداوة ئاماذةي شاكارة يةكجار وشةطةليكي اندا وةرطريس���ةب���ارةت زةوةن������دي زؤرو تووشهاتووة، بؤن بةضةشنةكاني كة بؤ ئيمةي كوردزمان نةناسراون و ماندووبووني طةرةك بووة، لةطةل ئةوةشدا هةرضةندة ثيمواية ئةوة بةثيي بةالم بووة، ضاث هةلةي ئةطةر بيت كوردييةكة انة وةرطريجان شوينةواري ونبووني كاتي 1797 لةسالي طرنوي باتيست ئةوكاتة دةبيت بووبيت-ل354، طرنوي تةمةني 59 سال بووبيت! سةرلةبةري هةلةيةش ئ��ةم كة

رؤمانةكة ئاوةذوو دةكاتةوة.ماندووبووني خؤيةتي جيي )ئ���ةرخ���ةوان(ي وةرط����ري ب��ةرز شاكاريكي ك��ة ب��ن��رخ��ي��ن��ن، ك���ردووة ئيمة ب��ؤ واط�����ةورةي

بةكوردي.

سةرضاوةكان:www.arabicstorey.net-1

www. jidar.net -2اني: وةرطير زؤسكيند- ثاتريك 3-عةتر-

ئةرخةوان-ضاثي يةكةم-2009.

عةتر، يان ضريؤكي بكوذيك

باتريك زوسكيند طرتةيةك لة فيلمي عةتر

Page 3: Adab w Hwnar 12 November 2009

شيعر2 سالي هةذدةهةم- ذمارة )5024( ثينجشةممة )2009/11/12(

و/ ئةمحةد حمةمةد ئيسماعيل

جةمال سورةيا- سةبةرلةسالي 1931 لةدايكبووة، سالي 1954 خويندني لة كؤليجي زانستة سياسييةكان تةواو كردووة، ضةندين كؤمةلة شيعري بآلوكردؤتةوة.. لة ثيشةنطةكاني بزووتنةوةي شيعري دووةم

دةذميدري.

تابلؤ سي كةس لةويستطةكةدان.

ثياويك و ئافرةتيك و منداليك.ثياوةكة دةسيت لةطريفانيداية

ئافرةتةكةش دةسيت مندالةكةي طرتووة.ثياوةكة غةمطينة

غةمطينيةكةي لةطؤرانييةكي غةمطني دةضيئافرةتةكة جوانة

وةك جواني يادةوةريية خؤشةكان جوانة،مندالةكة.

ساتة، ضوون يادطارة جوانةكانجوانة وةك طؤرانيية غةمطينةكان..

ئاتا ئول بةهرام ئوغلو سالي 1942 لةئةستةمبول لةدايكبووة، كؤليجي زمان و ئةدةبي لةئةنقةرة تةواوكردووة. سالي 1975 طؤظاري )مليتان(ي دةركرد، سي كؤمةلة شيعري بةضاث طةياندووة. يةكيكة سةربةخؤيي و لةئازادي ثشتطيي لةشيعرةكانيدا تورك، ثيشكةوتووخوازةكاني لةشاعية

ميللةتان دةكرد. ضةند بةرهةميكي لةزماني روسيةوة بؤ توركي وةرطياوة.

كؤثلةيةك لة شيعريكي دريذي بةهرام ئؤغلؤنة سةرباز، نة وةزيرو نة قةآلي مايةوة،

فيل و ئةسثةكانيشي لةدواي يةك خت كران.)شا( هةولي مانةوة دةدات:

وا ضةند سةربازيك لةدةوريدان:ئةم سةطانة لةكوي بوون...

* * *بؤرذواكان، ثةرذينيان بةدةوري كؤشكةكانياندا

كيشاوة.ديواري بةرزو ئةستوور،

كةضي دويين دار طيالسيك لقيكي رازاوةي بةمديودا شؤربؤتةوة..

ئةمحةد عارفسالي 1927 لةدياربةكر لةدايكبووة. لةزانكؤي قاهرية لةبةشي زمان و ئةدةبدا دةخيويند، لةبةربريوباوةري ضةثرةوي بةندكراوة. خويندني بؤ تةواو نةكراوة.. لةرؤذنامةكاندا كاريكردووة،

تةنها ديوانيكي بةضاث طةياندووة.

خؤشةويسيت تؤبرسييت، تينوويةتي

شةوي تاريكنامؤيي، بيدةنطي

خؤشةويسيت تؤيان لةبري دةرنةكرد.كةلةثضةي دةستم،بي توتين و بيداري

خؤشةويستيت هةر مايةوة.ديوارة بةردينةكان

دةرطاي ئاسن و ثةجنةرةي كويرسةرين

جيطاوكةلةثضةي دةستم..

دايان نةبريم لةخؤشةويستيت..دةزاني: ئةوةي هاتبووة سةردانيم

ثيازي تةري بؤ هينابوومجطةرةكةم بؤني قةرةنفولي لي دي

ضونكي ضياكاني نيشتمان ئيستا لةطةرمةي بةهاردان

ئؤرهان وةلي قاينق*سالي 1914 لةئةستةمبول لةدايكبووة، كؤليجي ئاداب بةشي فةلسةفةي تةواوكردووة. هةشت كؤمةلة شيعري هةية، يةكيكة لةتازةكةرةوةكاني شيعري توركي، ئؤرهان دةلي:

)شيوة قالبـي شيعر نيية، بةلكو بنةماي شيعرة(.

لةثيناو نيشتمانداضيمان لةثيناوي ئةم نيشتمانةدا

نةكرد.هةنديكمان مردين

هةنديكيشمان وتاري دا..

ئوميد ياشار ئؤغوزجانسالي 1926 لةتةرسوس لةدايكبووة. 23 كتيبـي جؤراوجؤري بةضاث طةياندووة.

سفرلةسفرةوة دةسيت ثيكرد

سفريكي خستةسةر سفرةكان.. يةكيكي ديكةش ئيستا خاوةن سامانيكة طةلي سفري تيداية.

بةآلم ئيستاش خؤي هةر سفرة...

ئؤكتاي رةفعةتزانستة بروانامةي لةثاريس 1943 سالي لةدايكبووة. لةترابزون 1914 سالي نووسيوة. شانؤيي دةقي ضةندين نووسيندا، شيعر لةثال وةدةستهيناوة. سياسييةكاني لةطةل )مةليح جةودةت و ئوكتاي رةفعةت و ئورخان وةلي(دا رؤليكي طةورةي هةبووة

لةنويكردنةوةي شيعري توركيدا

ضؤلةكةو هةورمامةي بالندةفرؤش

ئيمةش ثاسارييةكمان هةية.درةختيكيشمان هةية

دةتؤ تةنها هةوريكمان بةري بايي سةد لرية بيت...

جاهد سدقي 1956-1910 ضوار كؤمةلة شيعري ضاثكردووة، لةسةرةتاي ثةجناكاندا تووشي نةخؤشي دةبي، بؤضارةي

نةخؤشييةكةي دةضيتة ظييةناو لةوي كؤضي دوايي دةكات.

اللة بةدةستانبةوانة ثيدةكةمن طوليان ثيية بؤسةرمةزارم طةمذةن:

نازانن من ثيوةنديم بةمةزارةكةوة نيية، نازانن، من وام لةناو ئةو طوآلنة

من ئةو طوآلنةم...

نان و ئةستيةنانيكم لةسةر راني خؤم داناوة،ئةستريةكانيش دوور، دوورن..

بةدةم تةماشاكردني ئةستريةكانةوة نان دةخؤم، مةثرسن، ضوند بةثةرؤشةوة دةمرواني

جار جارة ليم تيكدةضوو دةثةشؤكام

لةبري نان ئةستريةم دةخوارد..

نازم حيكمةت 1963-1902شتيكي جوانة، لةتؤبريكردنةوة

ئوميد بةخشة..وةك ئةوة واية طوي بؤجوانرتين

سروود رادةي، بةخؤشرتين دةنطبةآلم، بؤمن تةنها ئوميد بةس نيية.من نامةوي هةرطوي بطرم لةسروود

دةمةوي خؤم سروود بليم

سوعاد تاشري-هةشت كؤمةلة شيعري بةضاث طةياندووة.ضةندين شانؤنامةي نووسيوةو لةسةر شانؤكان

منايش كراون، هةندي جاريش وةكو ئةكتةر لةشانؤكاني خؤيدا رؤل دةبيين.

ترسلةسيبةر خؤمان دةترسني.لةوةآلمدانةوةي رؤذباش ولةخةون بينني دةترسني..

لةثياوي ثؤستة هاوةرلةدةرؤزةي بةردةرطالةساواي قومات كراو

لةطولي ناو ئينجانةش دةترسنيلةتارماييةكاني خؤمان لةناو ئاوينةدا

سل دةكةين..رؤذ كؤتايي دي، ترس كؤتايي نايةت

باران دةيكاتةوة.. ترس هةروةك خؤيةتيدةريا ئارام دةطري، ئةسترية دةكوذيتةوة.

هةورةكان دين و دةرؤنترس ديت و ناروات

سةرضاوةكان:.Bu dunyade Nazim gicti*

*هةندي كؤمةلة شيعرو ضةند طؤظاريكي ئةدةبي..Turk Edebiyati طؤظاري*

خؤشنووسمحةد حمةمةد

ئة

ؤ بنووسةةرة خؤشنووس حةرفى سثيم، لةسةر طةآل ب

و

ةر ريطاى ئةو هةلواسةةوز، لةس

بةر لة مةرطم شيعريكى س

ردووة ئيلهامى من كة ضؤن وشةم ريزك

ةرة ناوتؤ و

ردووةئاوازيكى نوآ ب

مفؤنياى تةهى دل بؤ سة

ةنطبارانةر طؤرانى و ر

طوآ لة ترثةى دل بطرة، هة

ةنياريانةرم، خؤشةويستيم ذ

باو دواهةوابؤ شنة

دواوةرةوة بةرةو

م بنووسة، مببةش بينةو بؤ

قامي

جيماوةرةدا بة

تؤ ئةزانى دواهةناسةم لةم شيع

رؤذ، كة قةلةمم طرتة دةستموة بؤ يةكةم

مببةرة

، دوا تةمةنى مات و ثةستمستا ليوان ريذة

ك بؤ ئينة

ةرة خؤشنووس لةسةر تةختى بةردى كيلم هيضم ناوآو

وم دايآةوا ئاوى ضا

م بنووسة، ئووة بؤ

تا دير نةب

بةهـيوام اناوة،

د بؤ ئاوازى )ةرةداغى

ق )ديارى ونةرمةند راوةية ه

*ئةم هؤن

تر نةيكاتة طؤرانى.كةسى

خؤشنووسئةمحةد حمةمةد

وةرة خؤشنووس حةرفى سثيم، لةسةر طةآل بؤ بنوسةبةر لة مةرطم شيعريكى سةوز، لةسةر ريطاى ئةو هةلواسة

تؤ وةرة ناو ئيلهامى من كة ضؤن وشةم ريزكردووةتةهى دل بؤ سةمفؤنياى ئاوازيكى نوآ بردووة

طوآ لة ترثةى دل بطرة، هةر طؤرانى و رةنطبارانةبؤ شنةباو دواهةوارم، خؤشةويستيم ذةنياريانة

قاميش بينةو بؤم بنووسة، مببةرةوة بةرةو دواوةتؤ ئةزانى دواهةناسةم لةم شيعرةدا بةجيماوة

مببةرةوة بؤ يةكةم رؤذ، كة قةلةمم طرتة دةستمنةك بؤ ئيستا ليوان ريذة، دوا تةمةنى مات و ثةستم

وةرة خؤشنووس لةسةر تةختى بةردى كيلم هيضم ناوآتا دير نةبووة بؤم بنووسة، ئةوا ئاوى ضاوم دايآ

ضةند منوونةيةك لة شيعري توركي

Page 4: Adab w Hwnar 12 November 2009

5 وتارسالي هةذدةهةم- ذمارة )5024( ثينجشةممة )2009/11/12(

فةرهاد ثريبال

لة نؤزدةهةم- سةدةي ناوةراسيت تا بؤضي ئايا شيعريان سةدةيةدا هةر لة زياتر شاعرييك ضةند مريو و شيخ م��ةالو هيض نووسيوة- ب��ةك��وردي ئةوكاتة منةووةرةكاني )كة مريزايةك كوياو بوون( نةهاتوون كتيبيك لة بارةي ذيان و كؤمةل و زانست و هةرضي شتيكي ديكةوة بة زماني كورديي

بنووسن؟ئةوا بؤضي ئةطةر ضةند كتيبيكيشيان نووسيبيت، بةتايبةتييش فارسي يان توركي زماني بة تةنيا ئةمةتا شاعرييكي طةجني بوو؟ عةرةبي زماني بة كؤيي، قادري حاجي نؤزدةهةم، سةدةي كؤتايي ثيش رووناكبرياني نةسلي لة رةخنة ياخيطةر،

خؤي دةطريت و دةلي )حةيف(:كتيب و دةفتةرو تةئريخ و كاغةز/ بة كوردي ثادشامان/ مريو مةالو زةماني/ بنووسراية طةر

هةتا مةحشةر دةما ناوو نيشاني.هيض خواجةو خان و مةالو مريو موفيت و موريدو هيض بوون( ئةوكاتة منةووةرةكاني )كة مريزايةك كورديي زماني بة زياتر( شيعر )لة نووسراويكيان طةجني شاعريي هةمان هةر ديسان نةنووسيوة؟ راضةنيوي ت��ازةي نةسليكي بة سةر كة ياخي، هؤشيارييةكي بة ن��ؤزدةي��ة، س��ةدةي كؤتايي

ئوستادة )عولةما(و م��ةالو دذي هريشكارانةوة كؤنةكامنان، طةواهيمان بؤ دةدات:

هةر كوردة لة بةيين كوللي ميللةت/ بي بةهرة لة خويندن و كيتابةت/ يةكسةر عولةما درشت و وردي/ ناخويننةوة دوو حةريف كوردي/ ئوستادي خةتن لة ئةم سيانة )مةبةسيت: عةرةبي و فارسي

و كوردي(/ وةك دي لة زوباني خؤيدا نةزانة.

ملمالنيي دوو نةوةكة نةبووة ئةوة تةنيا بيطومان، ئةمة، هؤي ضاثخانة ضونكة وةآل دةل���: ميذوونووسةكان سةردةمي لة )خ��ؤ كوردستان نةطةيشتبووة نةطةيشتبووة ضاثخانة مةزنيشدا خاني ئةمحةدي نةبووة ئ��ةوةش تةنيا ه��ةروةه��ا ك��وردس��ت��ان!( وةآل دةل����: ت��ون��درةوةك��ان ناسيؤناليستة كة فارس( و عةرةب و )تورك باآلدةست نةتةوةكاني لة ريطةيان يان نةداوة كوردييان نووسيين هاني جةزيري مةالي )ئةطينا طرتيب كوردي نووسيين

بنووسي؟(... هؤي بة كوردي شيعر ويراوية ضؤن خواجةو كة لةوةداية من، بةباوةري سةرةكي، كوياو مةالو مريو موفيت و مريزاكان، واتة نةسلي نةسلي نةيانويستووة كورد، دةسةآلتداري ثريي نيعمةتة لةو كورد قوتابي و نةوجةوان و طةنج بةهرةمةند بنب كة ناوي خويندةواري و رؤشنبريي هةموومان ضونكة، ئةمةش زانستة! هونةرو و دةزان�: تواناي نووس� و خويندنةوة، يان سوود وةرطرتن لة زانست و رؤشنبريي و هونةر، طةنج و و ياخيبوون ليوارةكاني دةطةيةنيتة خويندكاران ئازاديي، ئةمةش مةترسي دروست دةكات بؤ سةر

دةسةآلتداري ثريو مريو مةالو ئاغاي كورد.منةووةرةكامنان مريو مةالو و موفيت و بةط لي بةتلسي شةرةفخاني وةك تاكيكي )ضةند برتازي- كة ئةويش هةر بة زمانيكي غةيرة كوردي نووسيويةتي( لة بةرذةوةنديياندا نةبووة )تةنانةت خةلكي كة بووة( ئةوان بةرذةوةنديي دذي هةر ئةوا )ئافرةت شاطردةكانيان و طةنج و نةوجةوان هونةر و زانست و خويندةواريي فريي هيض( هةر بنب و برييان رووناك ببيتةوة، بؤية نةك هةر هاني خةلكة رةشورووتةكةيان نةداوة فريي خويندةوراي بنب، بةلكو بؤ خؤشيان كاتي كتيبيكيان نووسيبيت ئةوا هاتوون تةنيا بة بة زماني عةرةبي يان فارسي بؤ ئةمةش نووسيوة، بةرهةمةيان ئةو توركي و ئةوةي تةني ضةند كةسيكي ئةو تويذة منةووةرة باآلدةستة سوودمةند بنب كة لةسةدا سةد نةك هةر باوةكة و كالسيك كولتوورة سةر بؤ مةترسييان نيية، بةلكو هةر خؤشيان بة طةرةنتييةكي دلنياوة ثاريزطاريي ئةو كولتوورة تؤتاليتارةن و دةرويشي اليةكي لة كالسيكييةكةن، مةعريفيية دةسةآلتة

دلنيا لةوةش ثيودانطة، بةم ديسان، ديكةشةوة، موستةعيدو و فةقي طةجنة ضةند ئةو كة بوونة دةزانن توركي و فارسي يان عةرةبي شاطردةي ذمارة ئةم سؤنطةي لة كةمةو زؤر زؤر ذمارةيان كةمييةي خؤيان ناتوانن هيض هيزو مةترسييةك بؤ

سةر ئةوان و دةسةآلت دروستبكةن.

خويندةواري و بةرذةوةنديب��ة ك���وردي ن��ووس��� ي��ان ت��وان��اي ك��وردي خويندةواري فريي هةر تةنانةت يان خويندنةوة، مةالو ئاغاو ئةو ديدي لة رؤشنبريبوون، و بوون مريو منةووةرة ثريانةدا، دةكاتة: مةترسيي ئةوةي بةسةر خؤيان بةهاكاني ثايةو و بةرذةوةنديي خؤياندا قةلب ببيتةوة، بؤية زؤربةي هةرة زؤريان، فريي خةلك نةبووة طرنط اليانةوة بة هةر نةك خويندنةوة و كوردي بة نووس� و خويندةواريي بة كوردي بكةن، بةلكو ريطةشيان ليطرتووة، تةنيا كةمي ذمارةيةكي ضةند بوو بةس لةال ئةوةيان

فةقي و شاطرد لة حوجرةكانياندا رابطرن ئةويش لة ذير سانسؤرو زةبري دار حةيزةراندا! بةم شيوةية، مةال، مامؤستاو ئاغاو ثريي نةسليكي هةر ئيرت دةسيت ثةروةردةبووي ديكةي نةسليكي لةاليةن هةر ط��رياوةت��ةوة، جيطةي ثيشوو نةسلةي ئةو ئةوةندة هةلكشابي، زياتر تةمةني ضةند نةسليك بوو، طةجنةكة نةسلة لغاوكردني غةمي لة زياتر كاتي طةجنةكةش، نةسلة شيوةية، ب��ةم ئيرت وردةوردة ئةو- بؤخؤيشي كاتي تةمةني طةيشتؤتة تةمةني ثريي، ئةويش بة هةمانشيوة بؤتة هةمان مامؤستاي تؤتاليتاري كة بيةويت ئةويش لة خؤي بواري ئيرت شيوةية بةم بضةوسينيتةوة، طةجنرت نةهيشتؤتةوة، طةجنانةيان هةناسةدانيكي هيض ئةسلةن طةجنيتيان لة كؤمةلي خؤياندا سةربريوة، تةنيا عةقلي ثريو زةوقي هةتاية تا كردووة وايان باوبيت، وةك ثريو ئةخالقي ثري دةسةآلتداربيت و

حاجي كؤيي دةلي:صةد شيخ و مةالو ئةمريو خاني/ بؤ لةززةتي عةيش و زيندةطاني/ لةوالوة ئةوان بة حيلةسازي/ بة هةموو قوريان تةقلةبازي/ بة ئةمان لةمالوة

وآلتةوة دا/ تا مولك و رةعية ثاكي فةوتا.

كولتووري تؤتاليتاريئةم خاوةني سالة سةدان كة ئينجا، وآلتيك، عةقلييةتة ئةم كة بيت، تؤتاليتارة كولتوورة هةستيدا و خوين لةناو ستةمة ثر ثرية و كؤن دةبيت ئ��ةوةي ئامادةيي ئايا بووبيت، رةط��اذؤ دةبيت ئةوةي ئارةزووي بنووسيتةوة؟ خؤي كة خؤي بارةي لة خؤي ئاطايي و خؤي هؤشياريي بيطومان: بنووسيتةوة؟ س��ةردةم��ةك��ةي��ةوة و

دةياننووسيتةوة، شتانةي ئةم ضونكة زةمحةتة، شيت ئاوها نابن شانازييان ثيوة بكات.

هةر لريةشةوة، سةدةكاني رابردوو خاسيةتيكي شةرمةزاري هةية لةم بةستينةدا ئةويش ئةوةية كة هيض هؤشياريةكيان لة بارةي خؤيانةوة نةبووة، هيض هؤشيارييةكمان لة بارةي خؤيانةوة ناداتي، ئةمةش ثةيداكردووة جورئةتي كة )ئةمرؤ( ثيضةوانةي بة هؤشيارييةك لة بارةي خؤيةوة ببةخشيت و خؤي هؤي ئةمةية ك��ةوات��ة، ئ��ةوةت��ا، بنووسيتةوة! رابردوو، نةسلةكاني لة نةسليك هيض كة ئةوةي ناوةراسيت نةوةكاني سةدةكاني لة نةوةيةك هيض كوردستان و دواتريش )نة ثري نة طةنج، نة مةال نة فةقي( نةهاتن -بة غةيري شيعر- مةعريفةيةكمان بة زماني بارةي خؤيان و سةردةمي خؤيانةوة لة كوردي بؤ بةجي بهيلن، ترسنؤك بوون، ضاوو رووي ئةوةيان نةبوو هيض وينةيةكمان بؤ لة بارةي واقعي زول و ستةم بؤ تؤمار بكةن، نةويران بةلطةي ئةوة بةدةستةوة بدةن كة لة زماني ئةواندا زول هةبوو، ريسواكردني طةنج و قوتابي و ذن هةبوو، خةساندني

هيزي طةجنانةو وزةي الوان و ئافرةتان هةبوو-كة شاهيديكي يان داردةسيت بكةن- ض بؤخؤشيان، رازي و آلل و ترسنؤك بوون لة هةمبةر ئةو ستةمة.

داخراني دةروازةكانكةواتة، هةر ئةمةشة هؤي ئةوةي كة لة زمان ميذووي دريذايي بة نةسليكدا، هيض سةردةمي و كولتووريكي بةسةر ثةجنةرةيةك هيض كوردستان، بياني و رؤذئاوايي غةيري ئةو كولتوورة كورديي- ذانريكي هيض بؤيةش هةر نةكرايةوة، ئيسالميية لةدايك ك��وردي زماني بة شيعر غةيري ئةدةبيي هيض رؤمانيك، هيض شانؤنامةيةك، هيض نةبوو، ضريؤك و نؤظليتيك، هيض سةفةرنامةو ذياننامةيةك، نةنووسرا كوردي زمانة شريينةي بةو وتاريك هيض كة ذياني ئةو زةمانة سةقةت و سوقةت و ثريانةمان يتةوة. هةر ئةمةشة هؤي ئةوةي كة لة زمان بؤ بطريو سةردةمي هيض نةسليكدا، تةنانةت لة ناوجةرطةي دياربةكرو وةك زيرةوشانانةي ثايتةختة ئ��ةو خؤشم بة -كة جةزيرةش و ئةردةآلن و بةتليس و ميذوونووس و ناسيؤناليستةكامنانةوة شانازييان ثيوة دةكةين-، هيض هةرايةكي رؤشنبريي نابين�، نيية كتيبيك هيض نابي، دروست ثشيوييةك هيض درزيك هيض كورتي: بة بنيتةوة، طفتوطؤيةك هيض ئةبستمؤلؤذياي مةحكةمي ق��ال��يب ناكةويتة هيض كوردستان ميذووي دريذايي بة كوردييةوة، راثةرينيكي فةقي و مةالكان لة كوردستاندا نابين�، و دين خزمةتكردني باآلدةستة، ياسا يةك تةنيا تةنياو ئةمةش دين، زانستةكاني و دين هونةري بةتايبةتيش و توركي و فارسي زماني بة تةنيا راب��ردوو، نةسلةكاني شيوةية بةم عةرةبي. بة

نةهاتن بة زماني كورديي مةعريفةيةكمان لة بارةي خؤيان و سةردةمي خؤيانةوة بؤ بةجيبيلن: تةني نةبي، دين زانستةكاني خزمةتكردني بةستيين لة فارسي، و توركي و عةرةبي بة تةني ئةويش ئةمةش بؤ ئةوةي تةني تويذيك، تةني ئةو كةسانة دةرويشي كة ببنةوة هؤشيار و تيبطةن لييان خؤيان و ثاريزطاري كولتوورة تؤتاليتارة ضةوس� و داثلؤسينةكةن: خؤيان و دةرويش و مريو مةالو ئيستا ةوة، ل��ري بةستةزمانةكان... فةقي مريزاو

دةتوان� سينتيزيكي ديكة بنووس�:لةبارةي نيية هؤشيارييان رابردوو سةدةكاني رةخنةطرانةي رؤشنبرييي )ئةمرؤ( بةآلم خؤيان، كة نيشانانةي لةو يةكيك كةواتة، ثيية. خؤي دةكاتةوة جودا رابردوو سةدةكاني لة ئةمرؤمان ئةوةية كة سةدةكاني رابردوو هيض هؤشيارييةكيان بةآلم نةهيناوة، بةرهةم خؤيانةوة ب��ارةي لة هؤشيارييةكي كة دةناسريتةوة ب��ةوة )ئةمرؤ( لة وردةك��اري، ثر تةنانةت ثر، تريو و ب��ةردةوام

بارةي سةردةمي خؤيةوة بةرهةم دةهينيت.

موعتةسةم سالةيي

بة )عةقاد( ميسري نووسةري كة دةوتريت ضاوي ميسر وآلتي لة بةآلم كوردة، رةطةز ثاشانيشدا لة بووةو ثةروةردة كردؤتةوةو ئيمة ئ��ةوةي ك��ردووة، نووس� بة دةسيت كة ذيامناندا سةرةتاي لة بريمانة لة وةك دةستمان بة خويندنةوة كرد، رؤذيك لةرؤذان رانةكيشت، نووسينةكاني عةقاد سةرجنماني بة ثيضةوانةوة من و تيكراي هاوتةمةنةكامن لة كةركوكدا بة زؤري نووسينةكاني مةنفةلووتي موساو سةالمة و جوبران خةليل جوبران و بة ب��وو، ثةسةند ب��ةالوة حوسينمان تةها ئةو كتيبةكاني ثةرؤشةوة بة و ضروثري ثيضةوانةي بة دةخويندةوة. نووسةرانةمان )ع����ةق����اد(ةوة دةب��ي��ن��ي��ت ن��ووس��ةري��ك��ي حوس�( )تةها ن��اوي كة ع��ةرةب نابيناي

لةمياني فراوانةو ئاسؤ زؤر رادةيةكي بة ة دوورة زؤر ب��ةرادةي��ةك��ي نووسينةكانيدا نةتةوايةتي، دةمارطريييةكي هةموو لة لة راستطؤييةكةيدا ئاكامي لة تةنانةت نةمابوو زؤري ئةدةبيدا ذياني سةرةتاي توندرةوةكاني بةدةسيت و تيابضيت سةري هةر كورد ئيمةي بكوذريت. سةردةمةكةي لة كؤنةوة كيشةكةمان لةوةدابووة، طةر هةر كورديك ثشيت لة ميللةتةكةي كردبيت، ئيرت دوذمنايةتيي بةجاجنطةري زؤر كةسة ئةو قةومةكةي خؤي كردووة. لريةدا مةبةستمان عةقاد نيية كة وةكو نووسةريك ريزمان بؤي ئةو مةبةستمان بةتايبةتي هةروةها هةية.. خزمةتي كة نيية كوردانة نووسةرة شاعريو

ئةدةبي عةرةبييان كردووة.كة شاعري زةه���اوي(ي سدقي )جةميل رةوان و راست دةك��ات، خؤي ذياني باسي لة رةطةز كوردةو بة دووثاتي دةكاتةوة كة ئةم بةآلم رةسةنة، ك��وردي باباني تريةي شاعرية لةسةر ئةرزي واقيعدا هيض هةستيكي كوردايةتيي نةبووة، بةلكو تاوةكو مؤخةكةي عةرةبضييت كردووةو ئةوةتا لة شيعريكيدا بة شةهيدتان ئةطةر دةليت: عةرةب نةتةوةي يةكةم من ئ��ةوا ع��ةرةب��دا ري��ي لة دةوي��ت لة شيوةية بةم و كاروانةم ئةو شةهيدي

شيعرةكةيدا دةليت:قل للعروبة أسرعي/ ال ينفع املشي الوئيد/ وإذا العتاد أردته/ فالنار عندك و احلديد/ وإلي

شهيد أن يكن/ بك حاجة فأنا الشهيددريذايي بة كة تر ك��وردي شاعرييكي ذياني تةنيا بة عةرةبي شيعري دانا، شاعريي شاعرية ئ��ةم احل��ي��دري(ي��ة، )بلند عرياقي هةردةم نارةزايي خؤي دةردةبري سةبارةت عةرةبي كوردييةو ن��اوةك��ةي كة ب��ةوةي ناوة بة سةبارةت رؤذي��ك تةنانةت نيية! حبق اآلباء )جناية نووسيبووي كوردييةكةي االبنا (. ئةوةبوو كاتي خؤي ضةند كورديكي دلسؤز قةلةمةكانيان تيذكردو وةآلميان داوة. مةزهةر كةمال دكتؤر )1995(دا سالي لة نيوان )ثيوةنديي كؤنطرةي لة بةشداريي ئيماراتدا. ثاش لة فارس( كردبوو و عةرةب بارةي لة هاوكاريدا رؤذنامةي لة هاتنةوةي ئةديب دكتؤر ناوي بة هةلطةراوة كورديكي بة دكتؤرة )ئةو نووسيبووي ئةجلادرةوة شةيتاني كؤنطرةكة رؤذي ثينج دري��ذاي��ي سةيري بوغزةوة بة نةدياية، مين بديتايةو سآلوي جاريكيش تاقة بطرة و دةك���ردم لينةكردم، ئةويش لةبةر ئةوةي كة لة يةك دوو دانيشتندا بةرطريم لة خؤشةويستيم لة حةق ئينطليز بةلطةنامةي هةرضي كة كردبوو.. كورد باوكي دةكاتةوة دووثاتي كة هةية دامةزرينةراني لة )1927(دا سالي لة بووةو داكؤكييان كة بووة، خؤييبوون( )كؤمةلةي جةعفةر ك���ردووة..(. كورد لةسةربةخؤيي ثلةبةرزو ئةفسةريكي وةكو كة عةسكةري كوردةو بةرةطةز ناسراو سياسةمتةداريكي لةطةل بةكر سدقيي ئامؤزايدا خةلكي طوندي ئاغجةلةرن. ناحييةي بة سةر عةسكةري بة خؤي رةمسياتدا لة هةمووي س��ةرةراي

عةرةب ناونووس دةكرد.

نووسةران و بؤضي ثةخشان بة زماني كورديي نةنووسراوة؟هةسيت

نةتةوايةتي

حاجي قادري كؤيي شةرةفخاني بةدليسي

Page 5: Adab w Hwnar 12 November 2009

ديدار4 سالي هةذدةهةم- ذمارة )5024( ثينجشةممة )2009/11/12(

سازداني/ ذاوين شالي

شيعر ئةو دونيا جوان و سثييةية رؤمحان موخاتةبةي راشكاوانة كة ماناكانيدا دي��رو لةناو و دةك��ات و تيفكرين بريكردنةوةو دةماخناتة طةران بةدواي ئامانج و ثةيامي ئةو مناليمانداو لة زؤربةمان شيعرةدا. لةناو ناميلكة شيعري و كتيبةكاني قوتاخبانةدا ناوي )دايكي سؤالظ(مان هةست شاعرية ذنة ئةو بيستووة، ناسكةي كة 4 ناميلكة شيعري جواني ضةند لة كردووةو ضاث مناالن بؤ بواريكي تريشدا نوسيين هةية. ئةمة لةطةل هةشتاكانةوة لة لةوةي جطة وينةكيشانيشي شيعردا، نووسيين خاوةني هةلبذاردووةو خوليايةك وةك ضةند تابلؤيةكي جوانةو ماوةي ضةند ساليكة لة دةرةوةي وآلت دةذي و لةم سةردانةيدا بؤ كوردستان بةبامشانزاني

ئةم ديدارةي لةطةلدا ساز بكةين.

شيعر س��ةرةت��اي نووسني

باسيكي *دةم���ان���ةوي���ت سةرةتاكاني نووسينت بكةيت، لة ض تةمةنيكةوة شيعر دةنوسيت و يةكةم بالوكردؤتةوةو كةي بةرهةمت ضاث بةرهةمت ضةند ئيستا تا ترت بةرهةمي ضةند ك��ردووةو

ئامادةن بؤ ضاث؟مناليمةوة سةردةماني -لة ئةو بالوكراوةكاني باوكم كاتيك حةزم دةهينايةوة سةردةمةي وةردةطرت، ليم و دةكرد ثييان ئةو ثيشينان و شيعرو لة ثةندي دةخويندةوةو شتةكامن بابةتانة ح����ةزم دةك�����رد ش��ي��ع��رةك��ان الثةرةيةكي طةليجار لةبةركةم، دةفتةرةكةم دةدراندو السايي ئةو دةربارةي دةك��ردةوة شيعرانةم شيعرم بةهار و طؤيذة شاخي تةمةنةوة لةو ئيرت دةن��ووس��ي، طةورةبوو لةطةلا هةستة ئةو وازم نةهينا تا تةمةني 15 سالي. لة ئةوةي بة حوكمي ئةوة دواي كرد، زةواج��م و داب��رام خويندن ذيامن لة هةلةجبة دووركةومتةوةو لة حةزة ئةو ب��ةالم سةر. بردة مندا هةر مايةوة و هاوسةرةكةشم بةريوةبةري خويندنطة بوو، خؤيان شوينيكيان هةبوو بؤ كتيب، كتيبم شتيكم زؤرج��ار دةخ��وي��ن��دةوةو ثيي زؤر دةدا ثيشامن دةنووسي جوان بوون. زياتر لة تةمةني 17 بةنووسني، دةستمكرد ساليمةوة دةخمستنة و دةن��ووس��ي شتم اليةكةوة، رووم نةدةهات نيشاني رؤذي��ك ت��ا ب���دةم، ت��ري كةسي )ذين(مان رؤذنامةي دانيشتبووين بؤ هات، ئةوة هات بة خةيالا كة شيعريك بؤ ذن بنووسم، ئافرةت لة خيزاندا كة ذيان دروست دةكات و منالي دةبي، دةبي ضؤن بيت؟ من ئةمدي، كة نةبوو دل بة ئةوانةم

هةر لةو تةمةنةوة نارازي بووم لةو شتانةي دةمبيين، ئةوكاتة لة 27 نووسي، شيعرةم ئةو بووم سال ه��اوس��ةرةك��ةم ئ����ةوةي دواي خويندييةوةو زؤر بةدلي بوو بردي بةرامبةر كة )ذين( رؤذنامةي بؤ هاتةوة كة ب��وو، خؤمان مالي و زرن��ط ئةمحةد بي م��ذدة وتي وتويانة ليبوون، فةالحي كاكةي بكةين طةورة ئاهةنطيكي دةبي هةلكةوتووة تيا ئافرةتيكمان كة ئةو شتانة دةنووسي. دواي ئةوة بةناوي نووسي ت��رم شيعريكي دواييدا لة كؤمةل( و )ئافرةت شيعرانةم ئةو هةموو بةجليكا لة ئافرةت دةربارةي كة كؤكردةوة بوو كة زؤربةيان وةكو رينماييةك بكاو هةلسوكةوت ضؤن واب��وون ض��ؤن ع��ةب��اك��ةي ف��ري��ب��ا. ذن��ان دل ب��ة زؤر شيعرانةيان ئ��ةو 1957 سالي ئ��ةوة دواي ب��وو. كة رووي��دا، سليماني لة الفاويك هةندي ش��ي��وان��دو خةلكةكةي ليكةوتةوة، زياني و ناخؤشي بةغدادبووم ري��ي لة كاتي من دي دميةنانةم ئ��ةو دةه��امت��ةوة دواي كاريانتيكردم ئةوانة ئيرت و نووسي شيعريكم رؤذيك ضةند ئيرت بالوبؤوة. ذين رؤذنامةي لة و ناسيامن خةلك ئةمةوة لةدواي دواي دةك��ردم. لي ثريؤزباييان ئةمانة متمانةم بةخؤم ال دروست لة بنووسم. بريارمدا ئيرت بوو، كوردستان دكتؤرة 1982 سالي و دةك��ردم شيعرةكاني سةيري دايدةنا كة كاميان باشة بؤ ضاث، تؤ ثيويستة سؤالظ( )دايكي وتي بؤ منال بنووسي، 20 شيعري منال كة بوو وةنةوشةدا لةناو ضةثكي ناوي بالوكرايةوة بوو شيعرةكامن ضاثبووني دواي بوو، ديوانةكةم يةكةم ديوامن )ضةثكي وةنةوشة( لة 1982دا ئيرت لة 1984- 1987 ضاثكرد، دي��وامن 4 لةوساالنةدا رؤيشتمة ك��ة ئ����ةوةش دواي

نةدةكردم بؤيان ل��رية دةرةوة داثريةو ضريؤكي و ذيان )زةنطي وتومةو شيعر بة كة ري��وي( مام ئةمة بةرامبةريةتي، التينيش بؤي برايم ئةمحةد خواليخؤشبوو كردم، وتي ئةمة زؤر ثريؤزة لةالم دةبي بربي ضاث بكري لة سويد، بةردةوامم ئيرت من هةر لةمانةوة دووةم ديواني دةنووسم. هةر و سيهةم م��ن��االن(و )ب��ةه��ةش��ي ضوارةميش ك���ةو(و )ق��اس��ث��ةي هةنديك خ����ؤر(ة. )س�����روودي باخضةي ل��ة تياية ئ��ؤث��ةري��ي ضاالكي بة دةيانكرد ساواياندا بؤ هةر شيعر ل��ةوي مناالن. بؤ فريبووم ئيستا دةنووسم، مناالن دةنووسم، باش عةرةبييةكي بة خؤم خويندنةوة كتيب بة خؤم عةرةبي بة ئيستا ك��ردووة، فري

شيعرو نووسيين تريشم هةية.

نووسني و تاراوطةلة سالة دةمي كة ثييةي *بةو دةرةوةيت، ئةزمووني تاراوطة ضي كاريكي ض ياخود بةخشي؟ تؤ بة

كردؤتة سةر ذيان و روانيين تؤ؟لةو وةرطرتووة سودم -زؤر و رؤيشتم كة كاتي ئةزموونة، كة والتةكةم سؤزي بووم، تةنها خؤم بة غةريب زانيوة بي هاوري و بي خزم و كةس، بةالم بة ناضاريي دل بة ئ��رية تا ماومةتةوة هةر نةبي بة تةواوةتي، نةزامن كة ئيرت هاواري نةوت و غازو كارةبا نابي، ئةو ئةطةر بطةرميةوة، ناتوامن ضي ئيرت منيش بيب باش شتانة ئةو دةطةرميةوةو لةوي، دةكةم نووسينانةش كة هةمة هةمووي بؤ والتةكةمة، خؤشةويسي سليماني بة كوردستان ترو شارةكاني و

طشتيية.بؤ طرنطة د_ةوتريت *زؤرجار كةسي نووسةر ئةزمووني تاراوطةي هةبيت و دوور لة والتي خؤي بذي،

ئةم قسةية بؤ دةوتري؟ئرية بريي هةميشة -ل��ةوي هاندان لريةية، دلت و دةكةيت يان ن��ووس��ةر كةسيك بؤ زؤرة من ضونكة ب��ي��ت، هونةرمةند 55 ئيستا و دةكيشم وي��ن��ةش تابلؤم هةية، سالي 1994 يةكيي ك��ردةوة ثيشانطةيةكيان ذن��ان كرد. منايش تيا خؤم وينةكاني هةبووة هةميشة خوليايةشم ئةو وينة هةشتاكانةوة لة وينةو بؤ دةكيشم، ئيرت ئةوكاتانة كة )ئازاد شةوقي( كارةكامني دي وتي ئيرت دةبي شيعر نةنووسيت و هةر وينة ئةوةشدا لةطةل بةالم بكيشيت. بةرنةدا. شيعرم يةخةي هةر من لةوي ئيشي سرياميكم دةكردو لة كةنيسة ضةند دةرسيكم وةرطرت، تريش جاريكي دةرضووم. يةكةم لة ريي تابلؤيةكمةوة لةاليةن ذنة ئةويوة طةورةي هونةرمةنديكي بانطكرام، دةتوامن بليم كة تاراوطة

ئةوانةي ثيبةخشيوم.

شيعرو تابلؤياخود شيعر خؤت الي *بةالم تؤوة رؤح��ي لة كاميان وينة،

نزيكرتن؟-زي���ات���ر ش��ي��ع��ر ل��ة رؤح��ي ئةوةشدا ل��ةط��ةل نزيكرتة، من هةر دةن��ووس��م، تريش بابةتي كورتة وةكو تيبكات كارم شي شتيك ب��ي��ت ثةخشانيكيش دةنووسم، كة دةربري حالي خؤم بيت لة غةريبيدا كة بريي والت يان

هاوري و ناسياوةكامن بكةم. *ب��ي��ط��وم��ان ل���ة ذي��ان��ي رووداوي كؤمةليك هةريةكيكماندا رووداوة هةية، ناخؤش و خؤش خؤش و ناخؤشةكان رةنطدانةوةيان

ضي بووة بةسةر بةرهةمةكانتةوة؟رووداوي خؤمدا ذياني -ل��ة هاتووة، ب��ةس��ةر ناخؤشم زؤر سةيارة رووداوي بة لةوانة يةكي

3 منالي خؤم و زاوايةكم و كورة طةورةكةم تياضوون، ئةوة كاريكي طةليك و سةرم كردة خراثي زؤر هةموو لة وازم ثيضةشتم، ئازاري ناذيم، ئيرت وامزاني هينا، شي يان و دةمدراند نووسي زؤر شتم زؤريكيان ئيستا ونبوون و نةماون. باشرت كة ئيستا لةبةرضاوم نةماون ئةطينا ئيستاش كة دةخمويندةوة

زؤر ثةريشانيان دةكردم. خؤشي لة خةميش هةميشة ط��ري وةك خ��ؤش��ي زي���ات���رة، تةمةنا دةروا. زوو شقارتةيةك هةموو رؤذان لة رؤذي��ك دةك��ةم شتيك باش بيت و منيش ئةوكاتة و دؤس��ت لةناو دةط���ةرمي���ةوةو

ناسياوي خؤمدا دةذيم.*خ��وي��ن��دن��ةوةت ض��ؤن��ة بؤ

نوي شيعري هاوضةرخ؟ شيعري دةخوينيتةوة؟

دةستم، دةكةويتة كةم -زؤر كتيبخانةكاني لة ئةطةر تةنها كارمت لةوي دةستم بطاتة ئةوي تؤ كة شيعر دةل��ي��م من هةية، كةسيكي تةنها بؤ دةينووسيت دةبي كؤمةلي، بؤ يان نانووسي خةلكةكة هةموو و بيت طشتطري شيعر ض��ون��ك��ة ب��ط��ةن، ت��ي��ي كاريطةرة، ئةطةر شيعر زؤر ئالؤز بيت، بةهاي شيعربووني لةدةست

دةدات.شيعر لة وا ئيستا تؤ *كةواتة دةرواني كة بةو جؤرة ئالؤزو قورسة

كة خوينةر تيي ناطات؟-هةيانة باشن، بةالم زؤربةيان

بةو رةوتةدا دةرؤن.

ثرانسيث زانستةك و وةك رةخنة زانكو ل وئةظرو هةنة خو وبنةماين خواندن دهيتة ئةكادميى سازيي بوو ية شلوظةكارى خواندنةكا و ئةدةبى ين ج��ودا ج��ودا بةرهةمي ثيناسة وةك ه��ون��ةرى.... سياسى هةلسنطاندن خ��وان��دن ذ بريتية زانكويا ماموستايى ب��ري��اردان. نيهلى( حاميد )نيعمةتولال دهوك كو ماستةر ب رةخنا ئةدةبى هةية د بةرسظي رةنطى دا ب ظى ديدارةكى د م��ذارى ظى سةر ل مة ثرسيارين

دةت.

رةخنةكا دروست*وةك ماموستايةكى زانكويى تو

رةخنا نوكة ضةوا دهةلسنطينى؟-رةخنا ئةدةبى طةلةك ثيناسة رادبيت كةسى ئةو ىل بوهاتينةكرن طةلةك دكةتك و كارى رةخنةطرييى دكةت هندةك مةرجني تايبةت هةنة تا ئةم دبيذينى رةخنةطر، بديتنا من ثرانى يا ئةوان نظيسةرين دبيذن ئةم رةخنى دكةين ئةو مةرجني رةخنى ل سةر نابن لةوما ئةز دبيذم ب ديتنا من نة رةخنةكا ئةدةبى يا دروستة.

ل ماستةرى يا تة ناما *ئايا رةخنى سةر ل هةر دهوك زانكويا

بوية؟-بةىل ئيك ذ ريبازين خواندنطةها رةخنةيى شيوازطةرى ية ، من ناما خويا مةستةرى ل سةر وى ضاثكرية د ذى دكتورايى ويا سالة، 4 ئةظة بادينان دةظ��ةرا ية رةخنى سةر

ضاثكةم*دةربارةيى هةردوو ثةرتوكي تة خامةيى( ئاوازين رةخنةيى، )ثيلي

هةر رةخنةيى نة؟-ه���ن���دةك س��ي��م��او م��ةرج��ني ل تايبةتى هةنة تيدا رةخنةيى دةظ��ةرا ونظيسةرين ئةديب س��ةر ظةكولينني ب��ةه��دي��ن��ان،وه��ن��دةك

م��ةي��دان��ى ن���ةذى ذالي����ى م��ن ظة دا ثةرتوكان دظان ومن هاتينةكرن خرظةكرينة، وبةرضاظى خواندةظانى

كرينة.ريبازا ض سةر ل ثةرتوكة *ئةف

رةخنةيى هاتينة ضاثكرن؟ثينض دا ثةرتوكان دظان -من بةحسكرينة ج��ودا ج��ودا ريبازين هةلويشني ط��ةرى، بنيات وةك��ى دوماهيكى وتا طةرى شيواز طةرى، ذير ل نوكة ذى دى ثةرتوكةكا و ريبازين دى ئةو ضارثينض ية ضاثى هةر هةلبةنت كرينة بةحس من

هةريبازةكى ذى بنةماين خو هةنة.زانكويا ل ماموستايةك و *وةك تو دبيذى رةخنى وانا كو دهوك

ئاستى خويندكاران ضةوا دبينى؟ئاستى ديف ل دمينيت -ئةو ئةوا و خويندكارا جودايى ج��ودا دبيذيت ثي وانى ماموستا شيوازى بيت، سةركةفتى يى ضةند ك��ادى هةبون جودا جودا خوينكارين مة وانا ح��ةش طةلةك ض��وان هندةك

رةخنى دكر.

ئارماجننين رةخناطةلةك مة نظيسةرين *بوضى رةخنطرتنى م��ةرج��ي ذ ج��اران

الدان؟-ذبةر كو مة بدروستى نةشياية رةخنا ئارماجنني و م��ةرج بزانني ئةظ مة ه��ةردةم��ى ضنة ئ��ةدةب��ى رةخنةكا ش��ني دى زان��ى ضةندة ئ���ةدةب���ى ي���ا دروس�����ت دةس���ت ب نابيت بديتنامن نيشانكةين.و

شكاندنى رةخنةطر رةنطةكى هيض ضونكى كاربينت ب هريشكرنى و رةخنى ئ��ةوة رةخنةطرى ئةركى بةرهةمةكى بطريت.يا تيكستى ل ب ثةيوةندى ض و بطرينت ئةدةبى خاندنني دى يان نظيسةرظةنةبينت، خو وبريو بو ضونني خو تيبينني خؤ وزيدةهيني خوين هزى هاظيتة سةر تيكستى ض تيكستى وى دةمى وى ثةيوةندى ب نظيسةرى ظة نامينيت كو ئةز بيذم دى نظيسةرى شكينم ب

ريكا تيكستاوى.ل رةخنةرى دشي ئةم *ئايا وى ونظيسةرى بكةين نظيسينةكى

مربينت؟ئارةسةتةين مةسى خبو -ئةو بو دشيى تو هةين ين رةخنةيى بكاربينى ذظان ئيك هةربةرهةمةكى يا ئيكى تو تةركيزى بكةية سةرتايى ب ط��ري��داي��ى تشتني وئ��ةو وذي���ان ببنة بوتة هندى ذبو ظة نظيسةرى كليلةك تو بةرهةمى وى ثى ظةكةيى ئان ثى شلوظةبكةيى يان ثى بزانى، ئةظةذى ريبزاين رةخنةيى كيم ريبازا دةرونى ية ميذويى ية يا جوطرافى ية كومةكا ريبازان تةركيزى دكةنة سةر هندى تو نظيسةرى بةرهةمى بكةية سةنتةر يان بكةية دةستهةالت، ذبو وسةريور ذيان ذ مفايى تو هندى زانيارى وئةو وةرطرى وى ذينطةها هةمى هارى تةبكةن وةك رةخنةطر كود خبوينى ثى وى بةرهةمى تو ثى دا وى بةرهةمى هيماين يان ريبازين ئةظة ئيك ئةظة ظةكةيى هات بارت روالن بون.ثاشان كةظن نظيسةرى مبرينني طوتى ئةم دشني

ئةطةر نظيسةرى بةرهةم نظيسا ئيدى وى دنافبةرا ثةيوةندى ض ئ��ةوى هندى ذبةر نةمينت، دا ونظيسينى بهاظينة خو خواندنني ئةم دظيت ئةم هندى ذبو خو تيكستني سةر بشني ئةوى بةرهةمى خو ساخكةينة ظةو شلوظةكةينة ظة وثيرت داظني وى

ظةكةين.جودا ج��ودا ظاكتةرين *باشة ل كاتيكرنى سياسى ئ��اب��وورى

رةخنةطرى دكةن؟رةخنةطرى مةرجني ذ -ئيك بيت، اليةن بى كةسةكى ئةو ية اليةنطريا كةسى يا ئابورى ياسيايى وىبكةن، ىل كاتيكرنى نابيت ضونكة وةكى ئةو قةلةمى دهلطريت ذ ئةو دظيت تيكستةكى بةرامبةر خو روبةرين دةو ظةشارةكا هةر الدةتن، ذبةر هندى ئةطةر وةنةكةت دى غةدرى ل قةلةمى خوكةت ودى ىل ئةوى كةت ذى وى ىل غ��ةدرى سةر دنظيسيت، ئةطةر خو مةحتني ىل غ��ةدرى ئةو بكةت ذي ئيكى كيماسيني نةشياية ضونكة دكةت وئةو بكةت نيشان دةس��ت وى دةست وى كيماسيني تو كةسى بكةيى وى ومةحتني نيشانةكةيى رؤذ بو رؤذى ئةو دى ل سةر ئةوا بو رؤذى بريظة ضيت و رؤذ مةحتا دى شكةستنى هينيت، ذبةر هندى دظيت رةخنةطر يى يى اليةن بينت دى بوضونني خودا و راستيا بيذينت بطةهننت ثةيامى ئةوى بشينت تا ئاظاكرنا يى بةرامبةرة يان دةربرينا هزرا كادى ية يان خواندنةكا دى ية

بو بةرهةمى.

دايكي سؤالظ: ئةطةر شيعر زؤر ئالؤز بيت، بةهاي شيعربووني لةدةست دةدات

دايكي سؤالظ

نيعمةتولال حاميد نهيلى:ثةيظا رةخنة تا نوكة دناف جظاكى مة دا ب شيوةكى شاش دهيتة راظةكرن

نيعمةتولال حاميد نهيلي

سازداني/ ساالر دوسكى– دهوك

Page 6: Adab w Hwnar 12 November 2009

7 �كتيبسالي هةذدةهةم - ذمارة )5024( ثينجشةممة )2009/11/12(

خستنةرووي/ديدار جةالل غةريب

شيعري دةقي ئيستاتيكاي كتيب/ ناوي كوردي.

نووسةر/ جةبار ئةمحةد حسي.سةردةم ثةخشي و ضاث دةزط��اي ضاث/

.)2009(

ليكؤلينةوةيةكي ئةدةبيةو ئةم كتيبة حسي- ئةمحةد جةبار نووسيين

لةدةزطاي 1000دان���ة ب��ةت��راذي ةو ضاث س����ةردةم ث��ةخ��ش��ي و ض���اث

وبآلوكراوةتةوة. ئيستاتيكاي دةقي شيعري كوردي ليكؤلينةوةية لةو بنةمايانةي دةقيكي شيعريي ثيكدةهينن، واتة ئةو بنةماو مةحةك سةنطي دةكرينة رةطةزانةي دةقيكي ه��ةر هةلسةنطاندني ب��ؤ ئةو بةثيضةوانةي ئةمةش شيعريي. طشتطر رةط��ةزي كة ميتؤدانةوةية، سةرضاوةو دةكةنة دةق لةدةرةوةي دةقيكي جوانييةكاني ث��ي��وةري

شيعريي.

بابةتيكي شيعريي ئيستاتيكاي لقي و الي���ةن ض��ةن��دي��ن ف���راوان���ة، هةموويان ناكريت كة ليدةبيتةوة، شيوةيةدا لةم لةليكؤلينةوةيةكي ثالني بةطشتيي بكريتةوة، جيطايان شيوةية ب��ةم ليكؤلينةوةية ئ��ةم ناونيشان لةثيشةكيدا داري����ذراوة: ئةم هةلبذاردني ه��ؤي و طرنطي و لةطةل روونكراوةتةوة، ليكؤلينةوةية كؤسثةكاني ديارترين بؤ ئاماذةكردن ليكؤلينةوةكةو ئةجنامداني ب��ةردةم ضؤنييت زالبوونيش بةسةرياندا. بةشي سةرةكيدا باسي سي بةسةر يةكةم، داب��ةش��ك��راوة: ب��اس��ي ي��ةك��ةم: بؤ ناساندني ئيستاتيكا لةهونةرو ئةدةبدا بةطشتيي تةرخانكراوة، ئةمةش لةدوو لةتةوةري روو: خ��راوةت��ة ت���ةوةردا زاراوةي ئيستاتيكا ثيناسةي يةكةمدا ك����راوة، ل���ةت���ةوةري دووةم��ي��ش��دا بةكورتي ئةو طؤران و ثةرةسةندنانةي لةميذووي ئيستاتيكادا بةسةر ضةمكي سةردةمي تادةطاتة هاتووة، جوانيدا ئاماذةيان ئينتةرنيت، تةكنةلؤجياو بنةما ئةو دووةمدا لةباسي ثيدراوة. كة دةسنيشانكراون، سةرةكييانة دةبنة و شيعريي دةقي ثيكهينةري ئيستاتيكاي هةلسةنطاندني ثيوةري سييةمدا ل��ةب��اس��ي دةق��ي��ك. ه��ةر بةشيوةيةكي طشتيي ئاماذة بؤ بنةما كالسيكي لةشيعري ئيستاتيكييةكان

كوردي و شيعري نويدا كراوة، تاوةكو ببيتة دةروازةيةك بؤ رواني لةشيعري كوردي ئةو ماوةيةي لةليكؤلينةوةكةدا بةسةر دووةميش بةشي وةرط��راوة. يةكةم باسي دابةشكراوة: باسدا سي مؤسيقاي روانيويةتة رووةوة لةدوو دةرةوة مؤسيقاي ك��وردي، شيعري لةطةل دةطريتةوة سةروا و كيش كة ئةو طرنطرتين ن���اوةوةو مؤسيقاي مؤسيقاية جؤرة ئةم كة دياردانةش ماوةيةدا ئةم لةشيعري ثيكدةهينن، دووةم باسي دةستنيشانكراون. بةدوو ك��راوة شيعريية، زماني كة تةوةرةوة، لةتةوةرةي يةكةمدا رادةي زمانييةكان كةرةستة بةكارهيناني شيكردنةوةو لةطةل ثيشاندراوة، و كةمي هؤكارةكاني روونكردنةوةي زؤري بةكارهيناني هةر كةرةستةيةك، الدانةكاني دووةميشدا ل��ةت��ةوةرةي ئاساييدا لةزماني شيعري زم��ان��ي بؤ سييةم: باسي دةستنيشانكراوة. وينةي شيعري تةرخانكراوة، بةهةمان بةسةر ثيشوو باسةكةي دوو شيوةي تةوةرةي دابةشكراوة: ت��ةوةرة دوو بةطرنطرتين ك��ردن��ة ئ��ام��اذة ي��ةك��ةم لةم شيعري وينةي سةرضاوةكاني م���اوةي���ةدا. ل���ةت���ةوةرةي دووةم���دا ديارترين جؤرةكاني وينةي شيعري، كة بةكارهاتوون ماوةيةدا ئةم لةشيعري

خراوةتةروو.

لةرؤماني رووداو بنياتي كتيب/ ناوي كورديدا

نوسةر/ مريان جةالل حمةمةدضاث/ ضاثخانةي رةنج، سليماني، 2009

لةو يةكيك ئيستاشدا، لةسةردةمي ثيدانيكي طرنطي جيطاي بابةتانةي طةورةي تويذةران و رةخنةطراني ئةدةبة، تويذينةوةو ليكؤلينةوةية لةذانري رؤمان، تويذةران، خودي بةدانثيداناني ضونكة

رؤم��ان ب��ةس��ةردةم��ي بيستةم س��ةدةي ذانرةكة بةرفراواني سةرةراي دادةنريت و فيكري اليةنة لةخؤطرتين ل���ةرووي نوي رؤم��ان��ي بةجؤريك هونةرييةكان، سةرجةم تايبةمتةندي ل��ةت��وان��اي��داي��ة ذانرةكاني ديكة لةخؤيدا كؤبكاتةوة. ئةم لةرؤماني رووداو بنياتي تويذينةوةيةش لةسي كوردستان لةباشووري ك��وردي بةشيكي ثيكهاتووة س��ةرةك��ي بةشي هةوليكة ثراكتيكي، بةشي دوو و تيؤري رووداو رةط��ةزي خستنةسةر تيشك بؤ ذانري ثيكهينةرةكاني لةرةطةزة يةكيك باشووري كوردييةكاني لةرؤمانة رؤمان

كوردستاندا.زياتر تيؤريية ك��ة ي��ةك��ةم ب��ةش��ي

خستنةسةر تيشك ب��ؤ ت��ةرخ��ان��ك��راوة تروانينةكاني ث��ي��ن��اس��ةو دي��ارت��ري��ن سةبارةت رةخ��ن��ةط��ران و تيؤرسينان دووةم��ي بةشي رووداو. ب��ةرةط��ةزي ثراكتيكيةو بةشيكي كة تويذينةوةكة هةلطرتووةو ن��ام��ةك��ةي ناونيشاني تةرخانكراوة بؤ دةستنيشانكردن و ثاشان تويذينةوة لةو رووداوانةي كة رؤمانةكاني كة سييةمدا لةبةشي بنياتنراوة. لةسةر دووةم بةشي شيوةي بةهةمان ئةويش ئةو ثراكتيزةكردني لةريي ثراكتيكيية، رووسةكان فؤرماليستة دابةشكردنةي انةوةي كردوويانة لةرؤل و شيوازةكاني طركوردييةكاني رؤم��ان��ة رووداوةك���ان���ي

كؤليوةتةوة.

ئيستاتيكاي دةقي شيعريي كوردي

بنياتي رووداو لة رؤماني كورديدا

و/ عةلي بريوةندي

ئةكتةري ئ��ةس��ك��ةن��دةري(ي )س��ت��ارة سينةمايي لة طفتوطؤيةكدا لةطةل ثةيامنري تةنها شانؤدا لة نواندن كاري وتي: ثانا دةبيتة نة بوارةدا لةو ئةكتةر عةشقيكةو

خاوةن سامان نة ناوبانط ثةيدا دةكات.ئةو لة طفتوطؤكةيدا وتي، كاري نواندمن لةشانؤوة دةستثيكردو ئةم هونةرة بؤ من دةلي: هةروةها جديية.. زؤر بابةتيكي طرنطةو زؤر من بؤ نواندن كاري بةراسيت بةرةو هونةرةدا لةم ثلةبةثلة ئيستا تا ثيشةوة دةضم. ئةسكةندةري بةئاماذةدان بة ئامادةيي خؤي لة تةلةفزيؤندا رايطةياند: رؤلي نواندن لة تةلةفزيؤن هاوكات لةطةل سةرةكي هؤكاري دةستمثيكرد، شانؤدا ثركردنةوةي سينةماشدا لة من بووني لة وتي: ئةكتةرة ئةم بووة. ذيامن بذيوي رابردوو لةطةل شانؤ بارودؤخي ئيستادا جياوازةو هةنديك ثيداضوونةوةي تياكراوةو جياوازيي لةطةل رابردوودا هةية. لة رابردوو ئةم هونةرة جطة لة خؤشةويسيت شتيكي بةجياوازيي سةبارةت ئةو نةبوو. ئةتؤي كاري نواندن لة سينةماو شانؤدا رايطةياند: شانؤ وةك ثانتايي بابةتةكة زؤر كراوةترة نواندن رؤل��ي و تةلةفزيؤن سينةماو لة بليم دةتوامن سينةماو لة دذوارترة تيايدا

شانؤ دايكي كاري نواندنة.لة ك���ردةوة جةخيت ئةسكةندةري دةربرين، دةب��ي��ت ش��ان��ؤدا ك��اراك��ت��ةري بناسريت، ش��ي��ك��ردن��ةوة و ن�����اوةرؤك

تةواو جدي هونةري منايشكردن كةشيكي دةطريتةخؤ، لة فيلمي )مردني بةرة بةرةي خةونيك( رةخنةطران رؤلي نواندني منيان دةطةراندةوة بؤ ثيشينةي نواندني شانؤم. لة فيلمي مردني بةرة بةرةي خةونيك باسي )راوكردني لة شانؤي ئامادةيي خؤي كرد رةفيعي(و )عةلي لةدةرهيناني ري��وي( وتي: لةماوةي ساالني )2003- 2004 ( لة )لة وةك بةشدارميكرد نواندن كاري سي ميسر بةفر ناباريت( لة دةرهيناني )عةلي دةرهيناني لة ت��ال( )ق��اوةي رةفيعي(و )بةهرام بةرهةميكي تلوعي(و )شةومني بةيزائي(، ثاش ئةوة لةبةر ضةند هؤكاريك

بريارمدا كة بةشداريي شانؤ نةكةم.سةكؤي بؤ ريزم زؤر رايطةياند: ئةو ش��ان��ؤ ه��ةي��ةو دةس���ت���ةواذةي ث��رؤزي ئةم جديية. زؤر من بؤ شانؤ مينبةري ئةكتةرة هؤكاري بةشداري نةكردني خؤي سياسةتةكاني بؤ طةراندةوة شانؤدا لة وتي: و منايشييةكان هونةرة ناوةندي بةكؤ راي ضةند كةسيك لة هاوريياني شانؤ بريارماندا كة لة شانؤدا بةشداريي نةكةين، )حمةممةدي لةبةر ساليك ضةند ث��اش رةمحانيان( لة شانؤيةكدا بةشداريم كردو شانؤيي لة ك��ارةدا لةو لةبةردةوامبوومن ب��ةش��داري��م كرد. ري����وي(دا )راوك��ردن��ي خؤيدا قسةكاني لةكؤتايي ئةسكةندةري شانؤيةكي بة ريوي( )راوكردني شانؤيي تةواو مانادار باسكردو رايطةياند: راوكردني تيادا شانؤيي بنةماكاني هةموو ري��وي

رةضاوكراوةو شانؤييةكي تايبةتيية.

*خربطزاري ثانا

ستارة ئةسكةندةري: شانؤ نة ناوبانطي هةية نة سامان

ستارة ئةسكةندةري

Page 7: Adab w Hwnar 12 November 2009

موزيك6 سالي هةذدةهةم- ذمارة )5024( ثينجشةممة )11/12/ 2009(

ئا/ ئازاد مةعروف

سةبارةت زانستيكة مؤزيكاليزم بؤ هةر نةك بةآلم بةمؤزيقزانان، ئةوان، بةلكو ريبازطراني بةشةكاني دةطريتةوة ئةدةبيش هونةرو تري كة بةهةموويان ثلةي ئاسيت تةواو شاكاري طةورةترين دةبةخشنة بةشانؤي كة ه��ون��ةري بةرهةمي ناودةبريت. )ئ��ؤث���ا( ئ����اوازدار ل��ةالي��ةك��ي ت���رةوة ه��ةن��دي كةس و سياسي بزوتنةوةيةكي وةك��و ئةدةبييش تةنانةت كؤمةآليةتي مؤزيكاليزم دةدةن. لةقةلةمي ل��ةط��ةل ت��وان��اي م��ؤزي��ق��زان بؤ ذير ملمالني، دةكةويتة جةماوةر ثيقبول هونةرمةندي دةستةبووني جؤري ضةندين مؤزيكاليزم ناكري، ثؤل بةضوار لةروانطةيةكةوة هةية

دابةش دةكريت.

1-ليربال مؤزيكاليزم 2-ماركسيست مؤزيكاليزم

3-راديكال مؤزيكاليزم 4-سؤشيال مؤزيكاليزم

بليني دةتوانني بةكورتي زؤر مؤزيكاليزمةكان ليربال ئاماجني شيوازيكي ه��ةم��وو دةرخ��س��ت��ي دةستةبذيري و سةركوتة دذ بةهةموو مؤزيقزانان و تيدةكؤشن بةريفؤرمي البةرن، ئةم سةركوتانة ياساييةوة تيكؤشان مؤزيكاليزم: ماركسست و ريطريكردن لةهاتي هونةرمةندان بةرهةمهينان طشتيي بؤمةيداني و بةدةسةآلت خزمةت بةهؤكاري ستةم بةسةر هونةرمةنداندا دةزانن هونةرمةند رزط��اري��ي ري��ط��ةي و ل��ةخ��ةب��ات��ي ض��ي��ي ك��ري��ك��ار بؤ دةزان��ن. كةثيتاليزم لةناوبردني كةواتة ماركسيست مؤزيكاليزمةكان سةرةكي ب��ةه��ؤك��اري س��ةرم��اي��ة دادةنني، هونةرمةند سةركوتكاري دةسةآلت بؤ بةخزمةت ضاالكييش

نةك كؤمةآلني خةلك.دةسةآلتي مؤزكاليزم: اديكال رهونةرمةند بةسةر سياسةمتةدار كيشةي بةبةرثرسي ديلكردن واتة سةرةكي هونةرمةند دةزانن، بةراي

بةكؤيلةكردن سيستةمي ئةمان دةسةآلتي هونةرمةند كريي و كولتوري هةموواليةنةكاني بةسةر و كؤمةآليةتيدا طرتووةو لةميذووش هونةرمةندة هةرضي تيثةريوة، و ميذوويي بةهةرجياوازييةكي رةطةزي و ضينايةتي و كولتوري ريكخستي و تيث دةضةوسينةوةو هؤكاري ك��ة نهيي ه��ةوال��ط��ري كؤيلةيي دةركةوتووي سايكؤلؤذياي هونةرمةندو ئةركي و هونةرمةندن مايف كةلك لةتواناي هونةرمةند دةدات سةرثةرشتيارة و تيث بةث�اني و ئايديؤليذيستةكان، نهينيية بؤ ستةمة س��ةرةك��ي ئ���ام���رازي مؤزيقزانان يان بليني هونةرمةندان. جياوازي مؤزيكاليزم: رادي��ك��ال سياسةمتةدار هونةرمةندو نيوان تةنيا رةت��ن��اك��ات��ةوةو ب��ةت��ةواوي لةطةل راظةيةك كة لةم جياوازييانة تيؤري ه��ةي��ة، كيشةيان ك���راوة ستةم بناغةي مؤزيكاليزم راديكال هونةرمةنداو لةتواناي لةهونةرمةند لةطةل دةروونيي كيشةي و طةنج بةرامبةريكي وةك ض دةبيي ث�دا مؤزيقزان يان ريكخستي هةوالطري ملمالنيي ب��ةش��ي��وةي ك��ة نهيي مونافةسةوة بةناوي دروستكراو

خؤي دةنويي.

هونةرو ستةمستةم مؤزيكاليزم: سؤشيال لةدوو مؤزيقزان لةهونةرمةندي شتدا دةبيي، يةكةم سةرمايةداري سايكؤلؤذي ضينايةتي دي ئةوي و كيشةي ه��ةل��ط��ري ك���ؤك���راوةو لةخؤشةويسيت طةنج ث�و نيوان خؤدةركةوتن لةوثةري بوذاندنةوةي ئ��ةوث��ةري سايكؤلؤذياي ب���واري روانطةية ئةم دةروون��ي، بةرزيي سةرمايةداري بةالضووني دةل��ي و نابي ت��ةواو هونةرمةند كيشةي هونةرمةند دةبيت هاوكات لةكيشةي و بكريت هاوكاري سايكؤلؤذيش بةثيي داخوازييةكاني هةولبدريت قؤناغ بؤ جيبةجي بكريت و لةكيشةي ريذةييانة طةجنيش ث���و نيوان سؤشيال ب��ةراي بدريت، يارمةتي و كاثيتاليزم مؤزيكاليستةكان يارمةتيدةري ث�وطةنج كيشةي ي���ةك���رن ب���ؤ ض��ةس��ان��دن��ةوةي بةتوانا، مؤزيقزاني يان هونةرمةند جياوازيي هونةرمةندو سياسةمتةدار كؤمةلة دةستكردي )رؤشنب�( سةرةتاي هونةر نيو ث�اني ديارة بةآلم الو، لةهونةرمةندي ستةمن

ن��اب��ي ج��ي��اواز ل��ةت��ؤري ط��ةورةي باسة شايةني سةيربكري، كؤمةل ئيستا شةثؤليكي نوي لةمؤزيكاليزم ب��اوةرةي��ة ئ��ةو ل��ةس��ةر ك��ة هةية بةرذةوةنديي و سايكؤلؤذيةت راستةوخؤي كاريطةريي ئابووري بؤ هةية، مؤزيقزاناندا لةكيشةي الوي مؤزيقزانيكي كيشةي منوونة هونةرمةندي ث�يكي ب��ةت��وان��او بةآلم راب����ردوو، ثيطةي خ���اوةن بةرضاوي جياوازي لةتوانا كةوتوو هةية. بؤ ئةوةي بزانني ماناي ليربال بزانني ثيويستة ضيية، مؤزيكاليزم ماناي ليرباليزم خؤي لةبةربةرةكاني ط��ؤري هاتة فيوداليزمدا لةطةل بزووتنةوةيةكي ركابةري وةك و كؤمةآليةتي خؤي نيشاندا، دذايةتي ب�ي ثياوساالرانةي فيوداليزم لةطةل حةظدةهةمدا لةسةدةي ليرباليزم مرؤظ ل��ةروان��ط��ةي ئ��ال��وط��ؤري��ك��ي كؤمةل و بةمرؤظايةتي سةبارةت فيوداليزم لةملمالنيي بةديهينا، باوةري ليرباليزم ليرباليزم. لةطةل و ياسايي و سروشيت ب��ةراب��ةري مايف وةك هةية تاكةكان مةدةني دةنطدان و هةلبذاردن، مايف ئازاديي خاوةندارييت، مايف و رادةرب��ري��ن بةآلم لةسةرةتاوة ئةم مافةي تةنيا لةدواييشدا مولكدارو بؤثياواني كاردا ل��ةب��ازاري ثياوانةي ئةو بؤ تاماوةيةكي ثةسةندكرد ب��وون مايف ث��ي��ط��ةو ب��ةس��ةر ك���اري زؤر نكؤلي ن��ةب��وو. ه��ون��ةرم��ةن��دةوة عةقلي ه��ون��ةرم��ةن��دو ل��ةت��وان��اي هونةرمةند شتيكي ضةند هةزارسالة ئايدياليستةكانيش بةداخةوة بوو. هونةرمةند عةقلي لة طومانيان بؤخؤيان خؤشييةكانيان كة هةية و ثاشان بؤ خةلكةو خودايان تيادا لييان خ���وداش بيبةشكردووةو رازي نابيت، ضونكة ب� فةرامؤشي

لةثةيرةوي داوة.

ذن و مؤسيقاكالسيك ل����ي����ربال دي���س���ان كة ثييانواية ئايدياليستةكان سازو زماني لةنيو ذنان ضاالكيي ئاواز الدانة لةهزرو ب�وراي غةيباني كاسؤليك شؤرشي لةهةمانكاتدا ل���ةخ���ؤرئ���اواوة رةت��ك��ردن��ةوةي و ذن هاتنةناوةوةي بؤ ئينجيل ئاينيةكاني ل��ةك��ؤرال��ة هاوبةشي كليسادا رؤليكي بةرضاوي لةميذوودا بةخؤيةوة بيي، ثيشر ثييان وابوو ذن بةكةلكي كاري هونةري نايةت و

لة كيشي فةلسةفة كةمدةكاتةوة.

ليربال بةثيضةوانةي لؤك جؤن كالسيكةكانةوة ثييوابوو دةبي ذنان مرؤظدا سةرةكييةكاني لةئازاديية بةشداربن، هةروةها ذنان كة تواناي راظةيان هةية و ضةشنيكن عةقل و مؤسيقاو ن��ي��و لةئيستاتيكاي كارةكةن بكةرانةي ت��ةواوك��ةري خاوةنداريتيان م��ايف دةت��وان��ن لةسستةمي ت��اك وةك و ه��ةب��ي بناغةي سةيربكرين، ل��ي��ربال��دا لةسةدةكاني مؤزيكاليزم ليربال ب�مةنداني لةاليةن )17،18،19(ك��رات، ئةلستون و )م���اري وةك ستيوارد جون تايلور، ه�بةرت

ميل، ئةليزابيس كيدي ئةستنسون( كة ئ��ةوةي بةهؤي ث��ةروةردةك��را ليرباليزم سةرضاوةي ماف بؤ مرؤظ دةبيي، مرؤظدا عةقلي لةتواناي خؤرئاوا شانزةهةميي س��ةدةي شانؤي بوذاندنةوةي كةسةدةي هةموو كة )ئ��ؤث���ا( بوو ئ���اوازدار و سةربةست ه��ون��ةر بةشةكاني كاريان رياليستيانة سةربةخؤ بؤدروستكردني دةكرد بةيةكةوة شاكاري هونةريي جيهاني بةرابةري هاوبةشيكةر بزوينةرو طةورةترين هةر ب���وو، مؤسيقا خ���ودي ك��ة ب�مةندان و نووسةران لةوساتةوة و ئامادةكةراني كارة ئؤث�الييةكان

ليربال ب���ي لةسةر نووسينيان م��ؤزي��ك��ال��ي��زم ب���ووة س��ةرةت��اي 41 تةمةن )كافكا(ي كة ديالؤط ئيستاو نةمساي دانيشتووي سالي بروايةي ئةو طةياندة كؤني ضيكي ئةوكةسانةية كة كاري نووسني كة نهينيةي ئةو تةسليمي نايانةوي نهينييةكة بةويسيت كة بن ذي��ان

مرؤظ خبوليتةوة.

هونةرمةندو سياسةمتةدارئ���ي���ر ض����ي����دي ل����ي����ربال م��ؤزي��ك��ال��ي��س��ت��ةك��ان ب�����ةردةوام بؤ دةك����رد دةرف��ةت��ي��ان داواي

هؤكاري هةروةها هونةرمةندان، لةضاو هونةرمةنديان دواكةوتي بؤ دةطةراندةوة ئاسايي خةلكاني هونةرمةندو نيوان يةكساننةبووني نةكردني ئ��ازاد و سياسةمتةدار سةرمايةدارو بازاري لة هونةرمةند ك��وي��رك��ردن��ةوةي ب��وذان��دن��ةوةي بؤ هةولدان و بةرهةمداريان بواري ثابةندبوون بةخؤيان وةك ملمالنيي هونةرمةندةو كة كةمينة نيوان هونةرمةندي زؤري��ن��ة، ئةوانير لةذير هةر بةتوانا تاكي مؤزيقزاني ئةم فشارةدا نةبووة، بطرة ملمالنيي ث�يش هونةرمةنداني زؤري��ن��ةي تا بةكةنارداني ياساي طةورةترين

لةخؤرهةآلت خولقاندووة، ئةمرؤش ليربال مؤزيكاليزم لةكاتي ئالوطؤري سيستةمي ئ��اب��وري و رام��ي��اري س���ةرم���اي���ةداري ل��ةداي��ك��ب��وو، خةريكي ثيشةيي س��ةرم��اي��ةي بوو، ثةرةسةندن و ثيشكةوتن ئةمريكا فةرةنسةو لةبةريتانياو ثةرلةماني دميوكراسي سيستةمي ل��ةس��ةر ب��ن��ةم��اي م��ايف دةن��ط��دان شيوازي ك��ردب��ووة هاووآلتياني كاري سياسي خؤي، سةرمايةداري هاوكات لةطةل ثةرةسةندني خؤيدا هونةرمةند بةشداري بة ثيوسيت سةربةخؤي ك��اري لةكؤمةلطةو بةدةر هات هونةريان و ئابووري دةسةآلت هونةرييةكاني دةزطا لة كة ب��وو ط��رن��ط دةستكةوتيكي ذيردةستةيي و نةرييت ثيطةي لةدواييةكاني دةطؤري، هونةرمةند سةرمايةداري كة نؤزدةدا سةدةي بوو، نويدا ئيجطار لةطةشةيةكي هاوبةشي و خاوةنداريةتي م��ايف هونةري ي��اس��اي ل��ةه��ةل��ب��ذاردن��ي مؤزيكالةكانةوة ليربال لةاليةن هةموو ك��ؤك��راوةي ه��ات��ةط��ؤري، ئةمانة ئيمة ثيويستمان بةف�كاري هونةرمةند تا زؤرة ريكالمي و ئابووري بةرذةوةنديية ثيي بة خؤي شويي لة هونةرييةكاني و جيط� بيت، ضونكة كةلتوورسازيي و ف�كردني هاوكات لةطةل ياساكان ل��ةرووي لةماوةيةكدا دةتوانيت داري���ذراوةوة ثرؤطرامي ثةيرةوو ئيمة بيطومان بكري، ئ��ةزم��وون لةميدياكاني وةرط��رت��ن بةكةلك بةتايبةتي طشتيي ث��ةي��وةن��دي بآلوكراوةكان رادي���ؤو و ظي تي دةرفةتطةلي ثيكهيناني لةطةل خويندني بةتايبةتي ف���ك��اري تا س��اواي��ان لةباخضةي مؤسيقا بووني لةهةمانكات توانا ئةوثةري ئ��ازادي مؤسيقاي خويندنطةي بنةرةتي تيكةآلو بكةينة ثيكهيناني لةم نوي، كةلتووريي بةستينيكي كةلتوورة نوييةدا دةبي شيوةطةلي مندال ثةروةردةكردني و راهينان ئةمةش ب��ط��ؤري��ت ل��ةس��ةرةت��اوة رابردوو بؤ طةرانةوةية ثيضةوانةي خويندنطةكانةوة لةضاالكيي كة دةستيثيكرد، طةرانةوةيةك كة هيض هاوضةرخي بارودؤخي سةرجنيكي لةطشت لةساتيكدا نيية ديار ثيوة تؤتاليتاريزم بةداخةوة رؤذه��ةآلت زةنطي زةب��رو و ك��ردووة هيالنةي هونةرمةندان لةسةر ديكتاتؤريةت ئةم بةتايبةتي دي���ارةو ب��ةزةق��ي

و ف���ك��اري لة هاوكات ستةمانة هونةريدا ب��آلوك��راوةي و كرنةظال ئةبنةوة دوث��ات رةنطدةدةنةوةو نيوان طةيةنةري طةورةترين كة خودي هونةرمةند و تؤتاليتاريزم

هونةرمةند يان نووسةر خؤيةتي.

وةالمدانةوةي كيشةكانئايا ك��ة ئ���ةوةي���ة ث��رس��ي��ار مؤزيكاليزم ل��ي��ربال م��ي��ت��ؤدي تاضةنديك دةتوانيت لةم ناوضةيةدا بيت كيشةكان وةآلم����دةرةوةي هونةرمةند ب��ةرذةوةن��دي ئةطةر ببينيتةوةو ياساداخؤي لةخانةي نةداتةوة؟ رةنط لةكردةدا بةآلم ل��ةه��ةم��ووي دذوارت���ر ل��ةزؤرب��ةي ئةطةر رؤذه����ةآلت ن��اوض��ةك��ان��ي دؤخيش لةباربيت و دميؤكراسيش ليرباليزم و ثراكتيزدابيت ل��ة ئةوة قؤناغ، نةخستبيتة ثيي ئةو بؤ دؤخ ناخؤشرين كاتيكة كة دروستدةبيت هونةرمةندانة بة ئ��ازاد لةبازاريكي دةيانةويت بسةنن خ��ؤي��ان م��ايف تيكؤشان بةرن خ��ؤي��ان بتوانن خ��ؤي��ان و لةاليةك س��ات��ةدا ل��ةم ب��ةري��وة، ه��ي��الن��ةك��ان��ي ت��ؤت��ال��ي��ت��اري��زم ئةكادمييةكاني دةزط���ا لةنيو ملمالنيي بةثالثشيت و دةسةآلت تاك ئازاديي و ئةكات روخاندنت ئابووري ب��ةرذةوةن��دي��ي��ة لةنيو ن��اوئ��ةن��ني ه��ون��ةري��ي��ةك��ان و كؤني ب��ةزاراوةي بةهونةرفرؤشنت يان تةقليدييةكان سيستةمة كيشي لةسةر هونةر بازرطاني لةطةل ئةطةر بةآلم لةشفرؤشنت، هونةرمةند يةكجةمسةردا ب�يكي زاراوةيةكي كة ساتيكة كاربكات ئةمةش ثيدةبةخشن جوانكيلةي لةنيوان لةملمالني ج��ؤري��ك��ة ج��ي��اواز، ه��ي��زي دوو ب���و دوو يةكيكيان مةعريفةي كؤمةلناسيةو خ���ؤي ل��ةك��ةل��ت��ورو م��ةزه��ةب و ئةويريان ئ��ةب��ي��ي، ن��ةت��ةوةدا كاتي كة هونةر فةلسةيف ب���ي هونةرمةند لةهؤشياريي خؤيةتي مؤزيكاليزم ليربال لةسيستةمي بؤ هونةرمةند تاكي لةئازاديي و هونةري بةرذةوةندي ئةوثةري ئابوري شانبةشاني جيهانط�ي بؤ بةجيهانيبوون لةوثةري نويبوونةوة

لةميذوي خؤيدا.

سةرضاوة: ليربال فيمينزم- د. رئوياي تةلوعي.

يادطار عةزيز

فريدريك شؤثان 1849-1810ثؤلةنديية، مؤسيقاريكي شوثان تازةكاني هارمؤنيية ثةيوةنديية وروذينةرةكاني جؤرةها لةطةل هةرضةندة خستةروو، موزيكدا ري��ت��م��ةك��ان��ي ل���ةو ب���ارودؤخ���ةدا ميللي لةشيوازي ب��وو، ثؤكؤني هةموو ج��ؤرة ب��ةم رؤمانتيكي، بةثيانؤي ض مؤزيكةكاني ثارضة بوو. ئؤركيسرايي ثيانؤي ض تاك بةتواناو هونةرمةنديكي شوثان، لةبةكارهيناني كليلةكاني دةطمةن ثيانؤ، وةك ذةنيار يان وةك دانةرو بةباشي مامةلةي فؤلكلؤري موزيكي ضةرخي دةكرد. طةلةكةي ميللي ئةذمار دةطمةن بةضةرخي نؤزدة بةكارهيناني لةبارةي دةكريت جؤرةها ئام�ي مؤزيكي، لةهةمان كاتدا شؤثان تواني مؤزيكي جيهان

دةولةمةند بكات و ثارضة مؤزيكي لةرووي شيوازو ل��ةرووي بةنرخي

جؤرةوة دانا.لةسةماي كةلك تواني شؤثان )فالس، مازوركا، ثؤلينز( وةرطري ثشيت دايرشتؤتةوة، دووب��ارة و سةماكاني بةستووة، بةثيانؤ زؤر م��ؤزي��ك��ةك��ان��ي و ش��وث��ان سيماي سةماي دةطمةنن، ضونكة

فؤلكلؤري ثؤلؤني ثيوةية.شؤثان مؤزيكانةي ثارضة لةو جؤرة ئةم )تؤكتؤرنؤ( دايهيناوة دةذةن��درا، بةشةو تةنيا مؤزيكة تريفةي ش��ةوو بيدةنطي لةبةر بةشاني ش��ان ب��وو، ش��ةو مانطة تري سةمايةكي فالس، سةماي ئةويش ه��ات��ةك��اي��ةوة، ش��وث��ان يةك ثةجناو )مازؤركا(يةو سةماي ريتمي ل��ةس��ةر مؤزيكي ث��ارض��ة شوثان بؤداناوة. ثؤلؤني ميللي ثيش دان��ا دووةم��ي كؤنش�تؤي كةناسراوة 1830-1829 يةكةم لةم ث��ي��ان��ؤ، ب��ةك��ؤن��ش��ي��وت��ؤي شؤثان نوسيت و هةست بابةتةدا مؤزيكي لةداناني جطة دةردةبري خةيالكردنةوة، وات��ا )فانتازي( شةو ئ��ي��واران، وات��ة )ئؤكتؤرنؤ( مؤزيكي ك��اري لةضةندين جطة

وةك بةجيهيشتووة دي��ك��ةي وةك باالد( سؤناتة، )كؤنشيوتؤ، ثؤلؤنياي ئامساني ئةست�ةيةك و خؤش بةئاوازي كرد ثرشنطدار

سةماي فؤلكلؤري.

جؤزيف هايدن 1809-1732ناوي 1760 س��ال��ي ل���ةدواي هايدن كةوتة ناوانةوة ئةويش دواي هةولدان و خويندن س��ال بيست ناو راكيشةري سةرةنج تابووة كالسيكي ضةرخي مؤسيقارةكاني فليث م���وزارت، ثؤلد )ليؤ وةك ترو كةساني ث��اخ(و عةمانؤئيل كاريطةرييان لةسةر يةكر هةبووة، دةرئةجنام مؤزيكي نوي دةركةوت بةم لةظيةننا، 1780ز لةسةرةتاي

شيوازة ئةوتري: )كالسيكي(. طؤرانكاري 1790 ل��ةس��ال��ي ضوو و هات هايدندا ذياني بةسةر بؤ لةندةن و لةوي منايشي مؤزيكي باشةكانيةوة كارة بةهؤي كردو فةخري( )دك��ت��ؤراي ب��روان��ام��ةي وةرطرت لةزانكؤي ئؤكسفؤرد سالي

1791ز. بووة، لةلةندةن هايدن كاتي خؤي كة دان��اوة مسفؤنيةي 15لةطةل ك����ردووة، ري��ب��ةراي��ةت��ي

هايدن ئينطليزي. ئؤركيسراي كاتي ريزدار بةمامؤستاي ناسراوة

لةلةندةن بووة.مسفؤنية، 104 لةكارةكاني، 50 ئؤث�او مؤزيكي ثيشةكي 16

ذيدارو ضوارينةي 77 كؤنس�ت، هايدن كارانة ب��ةم ت��ر، طةليكي لةكاتي ثيشخستووة مؤزيكي ئؤث�اي 1772ز لةسالي خؤيدا. بةآلم دان���اوة، مانط(ي )ري��ط��اي

ونبووة، ئؤث�اية ئةم وازان���راوة شةستةكاندا لةسةرةتاي ب��ةآلم فةرةنسا لةميهرةجاني ك��ات��ي وينةي بي سةركةوتي منايشكرا بةدةست هينا، ضونكة ئةوة بةلطةي

خةوني مرؤظايةتيية، بؤضوونة سةر لةديرزةمانةوة شاع�ان و مانط و باسي هةوليانداوةو ض�ؤكنووسان ئةم دوات���ر ك����ردووة، مانطيان

خةونةش هاتةدي.

ليربال مؤزيكاليزم

شؤثان و هايدن

جؤن لؤك

هايدن شؤثان

Page 8: Adab w Hwnar 12 November 2009

)5024( ثينجشةممة 2009/11/12

ئا/ ضرؤ فازل

)ثابلؤ ثيكاسؤ( يةكيك بوو لةو ئةندامانةي حزبي شيوعي كة زؤر جيطةي ريز بوو، تا ئةوكاتةي خؤي لةنيو مشتومريكي ئايديؤلؤذيدا بينييةوة، كاتيك ئؤتلي هيتلي كيشابوو. ستاليين وينةيةكي كة لةكتيبةكةيدا كة بةناوي )ساآلني شيوعيةت(ةوة كة يتةوة دةطي رووداوانة ئةو كردؤتةوة، بآلوي لة هونةرمةندة ئةم دوورخستنةوةي هؤي بووة

حزبي شيوعي. شةش تةنها كة كاتيك 1944/10/4دا لة ئازاد شارةكةيان ثاريسييةكان مابوو هةفتةي بكةن، ثابلؤ ثيكاسؤي تةمةن 36 ساأل ضووة ناو حزبي شيوعي فةرةنسييةوة. هةر يةك رؤذ دواي ئةوة هةوالةكة نيوةي الثةرةي يةكةمي رؤذنامةي ناونيشاني لةذير طرتةوة، ئةمانيتية(ي )ل. )كوري ثرشنطداري دميوكراتيةتي ئيسثاني لةنيو ضاوثيكةوتنيكي ثاشان شيوعيةتدا(و خيزاني لةطةل بآلوكردةوة لةوبارةيةوة تايبةتيشيان ثيكاسؤ ضاوثيكةوتنةدا ل��ةو هونةرمةنددا. ئاشكراي كرد كة )وةك شؤرشطييكي راستةقينة، خستؤتة ضةكيك وةك��و هونةرةكةي هةميشة )بووم وتيشي هةروةها ش��ؤرش��ةوة(. خزمةت بةشيوعي ضونكة حزبةكةمان لةهةموو حزبةكاني بنياتنانةوةي لةثيناوي دةكات خةبات زياتر تر جيهانداو بيخستنةوةي خةلك بةوةي كة دةبيت ضونكة شيوعي بة ب��ووم ئ��ازادب��ن. و دل��ؤش شيوعييةكان ئازاترين ثياواني فةرةنساو يةكييت –ئيسثانيا-، خؤمشن وآلتةكةي و سؤظيةت شيوعي حزبي هةر ئيسثانيا بؤ طةرامشةوة كة

فةرةنسي نيشتمامنة(.

تابلؤ وةك ئابوونةلةو ن��ةب��وو يةكيك ثيكاسؤ ه��ةرض��ةن��دة رووخسارانةي كة بةردةوام و لةهةموو بؤنةكاندا دةربكةويت، بةآلم ثةيوةنديي بة حزبةكةوة هيض طومانيكي تيدا نةبوو، هيض كاتيك داواي لينةدةكرا بةشداريي كؤبوونةوة هةفتانة زؤرةمليكان بكات، )ل. حزب رؤذنامةكةي كة نةدةكرا ناضار يان بؤ ثارة تا بفرؤشيت لةشةقامةكاندا ئةمانيتية( ناوبانطةكةي هةرضةندة كؤبكاتةوة. حزبةكةي حزبةكةيان، بؤ بيكؤتايي بانطةشةيةكي بووة هاوكاريي بةدةستكراوةيي بةردةواميش بةآلم ثةيوةنديدار ت��ري ريكخراوةكاني حزبةكةو ئةويش ثارةوة، لةرووي دةكرد بةحزبةكةيةوة

ئةوانيش و دةك��ردن ثيشكةش تابلؤي بةوةي لةوة درةن��ط ثيكاسؤ ئةطةر دةيانفرؤشت. لة دةب��ي��ت ب����ةردةوام ح��زب ك��ة طةيشتبيت داواكردني هاوكاريي مادي و ثشتطييي سياسي ليي، ئةوا كاتيكي زؤرتري دةويست تا لةوة بطات كة هيض شتيك ريطة لة حزب ناطريت كة ببنة ريطر لةطةل ئةطةر هونةريةكةي، داهينانة لةبةردةم رووةوة لةو نةهاتةوةو بةرذةوةندييةكانياندا يةكةمي سالي هةرضةندة سةر. خبةنة فشاري ثةيوةنديكردني بةحزبةوة، رةزامةندييان نيشان دةدا بةرامبةر بةو شيوازة تايبةتةي لةدةربريين واقيعي ب���يوب���اوةري ل��ةط��ةل ك��ة ه��ون��ةري، 1947دا لةسالي بةآلم نةدةطوجنا، ئيشرتاكيدا بةقسةكردن دةستيانكرد لةرةخنةطران هةنديك دةربارةي ئةوةي ثيكاسؤ هونةرةكةي نةخستؤتة

خزمةتي بيوباوةرة سياسييةكةي.

رووخساري ستالنيبابةتة ئةم دةربارةي مشتومر 1953 سالي لة5ي ستالني كة وابوو ريكةوتيش و بوو طةرم ئاراطؤن كة ه��ةر م��رد. س��ال��دا هةمان مارتي بؤ ك��رد ئ��ام��ادةك��اري��ي بيست، ه��ةوال��ةك��ةي ليرتيس لة)ليس تايبةت ذمارةيةكي دةركردني دايكس( )بيةر لةطةل بةهاوكاريي فرةنسيس(

بةجمؤرة ض��اث��ك��راوة. ئ��ةو ب��ةري��وةب��ةري ي ثيكاسؤ بؤ بةثةلةي بروسكةيةكي ئ��اراط��ؤن جيلؤت(دا )فرانكويس لةطةل ئةوكاتة كة نارد ستالني وينةيةكي ليدةكات داواي تيايدا دةذياو كة دةي��ان��زان��ي جيلؤت و دايكس بكيشيت. داوايانة لةجمؤرة خؤي ئةوكاتةش تا ثيكاسؤ لةبؤنةيةكي لةجمؤرةو داواي بةآلم دةدزييةوة، زؤرة بةلطة بكريتةوة. رةت ناكريت واش��دا بؤئةوةي كة ثيكاسؤ زياد لةثيويست رةوشت و ناسيوة، بةآلم هونةرمةند خؤي خووي ستاليين دووبارة ستالني خوورةوشيت ناتوامن وتويةتي بؤ وادي��ارة بكةمةوة. بةرجةستة لةوينةيةكدا بؤنةي مردني ستالني سوودي لةوينةيةكي كؤني وةرطرتووة كة تيايدا ستالني طةجنيكي قذ كورت بةمسيليكي داث��ؤش��راو بةدةموليويكي ب��ووة ويستويةتي ثيكاسؤ تر، بةواتايةكي طةورةوة، لةجةماوةرةكةي ئاسايي كةسيكي وةك��و جلة بةبي رازان��دن��ةوةو بي بكات ثيشكةشي تايبةتييةكةي ذم��ارة كة هةر رةمسييةكاني. ضاثكراوةكة دةرضوو، راستةوخؤ دةنطي نارةزايي رؤذنامةكاني تري حزب و ئةنداماني بةرز بووةوةو ستالني كةسييت بةئيهانةكردني وينةيةيان ئةو

)نةخي، هاتووة لةنارةزاييةكاندا لةيةكيك دانا. رووخسارة ئةو نيية، ستالني رووخساري ئةمة جوان و بةهيزةي كة ئاماذةبة بؤ بروا بةخؤبوون

و كةسييت بةرزي ئازيزو مةزن ستالني(.

لة نيوان واقيع و خةيالدابيكاسؤو لةنيوان طفتوطؤيةكدا لةمياني واي ت��ؤ )ئ��اي��ا وت��وي��ةت��ي: ثيكاسؤ ئ��ةراط��ؤن راستةقينة ستاليين وينةي من كة بؤدةضووي بكيشم، كة دةموضاوي هةر ضرضي و لؤضييةو ذير ضاوي كيس و ثيسيت زيادةية؟ ئةطةر وام بكرداية دةيانوت وينةي ستاليين شيواندووةو ثي نيشاني وةك ماوةيةكي 1953 سالي ثيكاسؤ بؤ داوة(. دؤزرةخ وابووة، ضونكة الي هةنديك لةهاوريياني ئيهانة ك��راوةو تؤمةتبار كة ناوة ب��ةوةدا داني كراوة، ئةمانةش زؤر كاريطةريي لةسةري هةبووة. دواي ئةو رووداوة ئيرت ثةيوةنديي ثيكاسؤ لةطةل بيوباوةري بةآلم ب��ؤوة، كال شيوعيدا حزبي شيوعيةتي هةر مابوو، تةنانةت لةسالي 1962دا بةثةرؤشي ثيكاسؤ ثيبةخشرا. لينيين خةآلتي حزبي ناو ضووة خةياليي بيكردنةوةيةكي و نهيين وتاريكي كة ئةوكاتةي تا شيوعييةوة تاوانانةي ئةو دةرب��ارةي بيست خرؤشؤف-ي ئةوكاتة ئةجنامدراون، ستاليندا لةسةردةمي كة ئيرت بةتةواوي هؤشيار بووةوة بةرامبةر ئةو ماوة

فراوانةي كة لة نيوان واقيع و خةياليدا هةبوو.

سييةمني ن���اوي م���ن( )ض���يؤك���ي ثيشانطةي ذنة شيوةكاري كورد )شوعلة WHITE( هؤلي لة كة سليمان(ة شاري SPACE GALLERY(ي بةريتاني )AXMINSTER(ي 17ي رؤذاني لة ثيشانطةكة كرايةوةو دريذةي نؤظةمبةر 13ي بؤ ئؤكتؤبةر

هةبوو.شيوةكار ثيشانطةي سييةمني تابلؤي 28 س��ل��ي��م��ان( )ش��وع��ل��ة لةخؤطرتبوو كة لةنيوان وينةو ثةيكةرو دةنواندو خؤي Digital photoبؤ تيايدا شوعلة ماتريالة جياوازةكاني طةياندني مةبةستةكاني بةكارهينابوو كة سةرةكيرتينيان حيربي ضيين بوو. يةكيك لةثيشانطةكاني كة تايبتمةندييةي لةو شوعلةدا بةديدةكريت، كاركردنة لةسةر لةناو بابةتة وةك��و هيناني و واقيع ثيشانطة ئةم هونةرييةكانيدا. ك��ارة كاري ئاراستة بةهةمان تايبةتييةشي هونةرمةند لةهةمانكاتدا كردووة، تيدا ببةخشيتة تايبةمتةندييةك ويستوييت بةكارهيناني ري��ط��ةي لة كارةكاني كوردي نووسيين ياخود كوردي، ثييت

هيناوةو بةكاري تةكنيكيك وةكو كة راستةوخؤي ثةيوةنديي لةهةمانكاتدا هةية. ثيشانطةكةوة ناونيشاني بة كولتوريكي وةك ثيشانطةكة شيوازي تيشكدانةوةي ه��ةروةه��ا ج��ي��اوازو ميزطرديكي بيؤكةي رؤذان��ة واقيعي درووستكرد، لةنيوان بينةرو شيوةكاردا، بينةرةكان ئامادةبووني دواي هةربؤية لةدواي بةريوةضوو كراوة طفتوطؤيةكي

كردنةوةي ثيشانطةكة.طفتوطؤية ئةو شيوةكارةوة بةالي ريييةوة لةو كة طةورةية شانسيكي بؤضوون و ديدطاي بينةرةكاني ال روون بيتةوةو لة اليةكي تريشةوة قسةكردن زةروورةتيكي هونةري ك��اري لةسةر

طةورةية.هونةرمةند )شوعلة سليمان( يةكةمني 2001 سالي لة تايبةتي ثيشانطةي هونةرةجوانةكاني كؤمةلةي هؤلي لة 2009 س��ال��ي ك��ردؤت��ةوة، سليماني Withy دووةمني ثيشانطةي تايبةتي لةWood Center كردؤتةوة. ئيستا بؤ كار فؤتؤطرافةريكي خؤبةخش وةك )AGE CONCERN( ريكخراوي

دةكات.

شوعلة سليمان و ضريؤكي من

وينةيةكي ستالني ثيكاسؤي تؤراند

ستالني

تابلؤي هونةرمةند شوعلة سليمان