BOYKESİT

Yrd.Doç.Dr. S. Taner YILDIRIM

Tekrar Paftamıza dönerek enkesit noktalarımızın herbirinin merkezini ölçmemiz gerekmektedir. Bu ölçtüğümüzdeğerler aldığımız noktaların siyah kotlarıdır ve bunların hepsi bulunarak birleştirilirse arazi yapısını gösteren siyahçizgi oluşacaktır. Aşağıda A noktasından başlayarak Siyah kot değerlerine bir göz atalım. Görüldüğü gibi Aenkesitinin merkezi 95 çizgisindedir. O halde ilk noktamızın yüksekliği 95 m olacaktır. Önce değerlerin hangiaralıkta değiştiğine bir göz atalım. Değerler 95 ile 98 m aralığında değişkenlik göstermektedir. Bu durumdaboykesiti bu aralıkta çizmemiz gerekmektedir. A ve B gibi çizgi üzerinde olmayan noktaların yüksekliklerinibulabilmek için bir sonraki slayttaki örneğe göz atalım.

• Mesela 1 noktasının yüksekliğini nasıl bulabiliriz? Önce 1 noktasının arasında olduğu eğrilere bir göz atalım. Bu eğrilere birbirine paralel olacak şekilde cetvel tutup, onlara 90 ˚ olacak ve 1 noktasından geçecek şekilde bakıp ölçümlerimizi yapalım.

• 1 noktasından geçecek şekilde ayarladığımız kırmızı çizginin uzunluğu 2,2 cm olsun. Bu çizginin üstten 1 noktasına mesafesi 0,2 cm, kalan parçası da 2 cm olsun.

• 1 noktasının arasına kaldığı eğrilerin arası gerçekte bizim eğrilerimize göre 1 m’dir. Çünkü burada eğriler birer birer artarak 95 100 m aralığında değişmektedir. Bu durumda gerçek değeri bulabilmek için aşağıdaki gibi orantı kullanmak gerekir:

• 2,2 cm 0,2 cm

• 1 m x

• x= 0,09 m

• 1 noktası A’dan 0,09 m kadar yüksektedir. O halde 1 noktasının yüksekliği 95,09 m’ dir.

• Tüm nokta yükseklikleri tespit edildikten sonra çizime geçelim. Önce yatay ve düşey eksenlerimizi çizerek başlayalım. Düşey eksen kotları, yatay eksen de mesafeleri gösterecektir. Çizim milimetrik bir kağıt ya da autocad üzerinde yapılacaktır. Düşey eksen ve yatay için iki farklı ölçek kullanılır. Bu ölçekler sırasıyla 1/100 e 1/1000 ya da 1/200 e 1/2000 şeklinde olabilir. Bunlardan biri tercih edilir. Düşey eksendeki kotlar 95 ile 98 m aralığında değişmektedir. Bu nedenle düşey eksende herhangi bir noktayı 95 kabul edip, ölçeğe uygun şekilde 96, 97 ve 98 değerleri de işaretlenir.

• Tüm noktalar kendi yüksekliklerine göre koordinatları bulunarak işaretlenir ve birleştirilerek siyah çizgi çizilmiş olur.

• Hemen ardından alanları eşitleyecek ve siyah çizgiye yakın olacak şekilde kırmızı çizgi çizilir ve bir boykesit somesi oluşturulur. Boykesitkurbu ile daha önce çizilen yatay kurbunçakışması istenmez. Ama kısa yol kesitlerinde çakışma olacağından bu durumda somelerinaşağı yukarı aynı yerde olması istenir (bilgi için kitabınızda kırmızı çizgi kurallarına bakınız). Çizilecek kırmızı çizgi siyah çizgi ile uyumlu olmalıdır. Siyah çizginin alçaldığı yerde alçalmalı, yükseldiği yerde yükselmelidir.

• Aşağıdaki gibi kırmızı çizgi geçirildikten sonra kurp çizimi için koordinat belirlenmelidir. Boykesit kurbu yatay kurpgibi pergelle çizilmez. Kurp üzerindeki koordinatlar bulunur, bunlar birleştirilir ve kurp oluşturulur.

• Kitabınızın 95. sayfasındaki örnek boykesitinhesaplarının nasıl yapıldığına bir göz atalım (hesaplar excel dosyasında bulunmakta olup, sayfa 105’teki örneğe benzer şekilde yapılacaktır). Önce kırmızı çizgi eğimleri bulunur. Daha sonra Ldhesaplanır. Ld’ye bağlı olarak burada kurbamızkapalı olduğundan, kapalı kurba formülleri uygulanarak Ld<L ya da Ld>L şartlarından birini sağlayacak bir L bulunur ve üst değere yuvarlanır. Ldformülünde kullandığımız f sürtünme katsayısı sayfa 14’ten yolunuzun geçeceği arazinin iklim şartlarına ve yol durumuna göre seçilecektir.

eğim 1(g1) eğim 2(g2) some km some kot proje hızı sürtünme kats. i.reak. Süresi

0,0527 -0,0083 176 563,97 90 0,62 2,5

ÇÖZÜM

TOPLAM EĞĠM (g) Ld 1 Ld 2 Ld 3 Ld 4

0,061 114,7226336 118,8059492 114,7226336 109,991653

Ld yi seç: 118,8059492

Açık Kurp Ld<L: Açık Kurp Ld>L: Kapalı Kurp Ld<L: Kapalı Kurp Ld>L:

151,6334087 144,5265178 205,0014448 168,7594395

L yi seç: 210 m

Eğer Kurp açık ise: Eğer Kurp kapalı ise:

T1kmsi T2kmsi T1kotu T2kotu T1kmsi T2kmsi T1kotu T2kotu

71 281 569,5035 564,8415 71 281 558,4365 563,0985

Ara mesafe (x) ver 30

T1kotu hangisi 558,4365

Kmsi Başl. Mes. x (m) r=g1*x y=(g*(x^2))/2L r-y T1kotu+(r-y)

71 0 0 0 0

101 30 1,581 0,130714286 1,450286 558,4365

131 60 3,162 0,522857143 2,639143 559,8867857

161 90 4,743 1,176428571 3,566571 561,0756429

191 120 6,324 2,091428571 4,232571 562,0030714

221 150 7,905 3,267857143 4,637143 562,6690714

251 180 9,486 4,705714286 4,780286 563,0736429

261 190 10,013 5,243095238 4,769905 563,2167857

271 200 10,54 5,80952381 4,730476 563,2064048

281 210 11,067 6,405 4,662 563,1669762

563,0985

• Ld formülündeki f±s ifadesindeki s ise eğimlerden büyük olanın mutlak değerinin (–) işaretlisidir, yani Ld’yi en büyük çıkaracak değerdir.

• L bulunduktan sonra boykesit kurbunun başlangıç ve bitiş noktaları olan T1, T2 noktalarının koordinatları hesaplanır.

• Son olarak bu ara nokta koordinatları tablo oluşturularak hesaplanır ve boykesit hesapları bitirilir.

• Boykesit hesapları bittikten sonra sayfa 95’teki gibi çizim tüm detayları ile oluşturulur.