1

UNIVERSITETI ALEKSANDER MOISIU DURRES

FAKULTETI I SHKENCAVE POLITIKE JURIDIKE

Programi studimit:MASTER PROFESIONAL NE ADMINISTRIM PUBLIK

ADMINISTRIMI, FINANCIMI DHE IMPLEMENTIMI I SISTEMEVE TE

INFORMACIONIT NE

SIGURIMET SHENDETESORE TE SHQIPERISE.

ALBANA DELIU

(Emri,mbiemri i studentit)

Departamenti i JURIDIKUT Udheheqes i temes

DHJETOR 2012 Prof. GENTJANA KRAJA

2

MIRENJOHJE

Do të dëshiroja të falënderoja dhe të shprehja mirënjohje të thellë dhe respekt të veçantë për

bashkudhëheqësit e mi, specialistete sektoreve te ndryshem, si dhe kolege te tjere te mite qe me

ndihmuan për orientimet shkencore, sugjerimet me vlerë në përgatitjen dhe rishikimin e

mikrotezës, si dhe për mbështetjen morale dhe inkurajimin që më siguruan në të gjitha etapat e

punimit. Bashkëpunimi i ngushtë me ta më mundësoi përfundimin me sukses të kësaj teze.

(Nje falenderim nga zemra per te gjithe pa dashur te permend emra ne vecanti)

Një falënderim dhe respekt i veçantë është për profesoreshe Gentjana Kraja udheheqesen

time te mikrotezes, e cila me ka dhënë mbështetje morale dhe njerëzore për të finalizuar me

sukses studimet dhe për të mbërritur në këtë prezantim përmbyllës të punës sonë. Vlerësoj

përkushtimin e saj, modestinë dhe aftësinë komunikuese ne bashkepunimin tone. Falënderoj

edhe të gjithë koleget e tjere te DRSKSH DURRES per njohuritë e dhëna, të cilat hapën dritare

të reja informacioni për te mbledhur te dhenat qe me nevojiteshin.Falënderoj nga zemra miken

time Prof.Kristina Ajazi, për ndihmën e madhe të dhënë për përkthimin e një pjese të

dokumenteve që më ndihmuan në përgatitjen e mikrotezës.

Në përfundim, shpreh falënderimin dhe mirënjohjen time edhe për të gjithë miqtë dhe të

afërmit, brenda dhe jashtë vendit, që më kanë nxitur, motivuar e këshilluar në çaste të vështira

gjatë kësaj periudhe e që ishin faktor ndihmës për përfundimin e tezës.

Studenti ALBANA DELIU

DURRES janar 2013

3

Lenda Fillon ne faqe

1.Historia e Insititutit te Sigurimit te kujdesit Shendetesor 6

1.1.Aktiviteti i Isksh-se ne vite 9

1.2 Analiza e punes s ISKSH nga vitet 2000-2012 16

2..Zhvillimet e Informatizimit te Isksh-se nder Vite 23

2.1 Pershkrim I disa sistemeve aktuale te Isksh-se. 24

2.2 Sistemet e informacionit Sistemi I Informacionit te Farmacive. 25

2.2 Sistemi I Informacionit Shendetesor (SISH) ne Paresor. 26

2.4 Zbatimi i Sish ne Isksh 29

3. Lidhja e ISKSH me Qendrat shendetesore 32

3.1 Menyra e Pageses te personelit te QSh ne baze indikatoresh 33

4. Situata e pergjitheshme e spitaleve ne vite, pare nga 40

kendveshtrimi i Isksh-se.

4.1 Karakteristikat e Spitalit Durres si projekt Pilot 41

4.2Krahasimi i spitalit te Durresit me spitalet e tjera 46

5. Financimi i ISKSH 48

6.Te ardhurat e ISKSH 49

7. Perfitimet e ISKsh 50

8. Sfidat e ISKSH 51

4

9. Funksionimi i ISKSH ne shtete te tjera (SLLOVENIA) 52

9.1 Ngjashmerite dhe diferencat e sistemit shendetesor Slloven 54

me ate Shqiptar

10. Bibliografia 58

11 Rekomandime 59

SHKURTIME

MSH Ministria e Shendetesise

ISKSH Insituti I Sigurimeve te Kujdesit Shendetesor

ISSH Insituti I Sigurimeve Shoqerore

ISHP Insituti I Shendetit Publik

DRSKSH Drejtoria Rajonale e sig.te Kujdesit Shendetesor

KSHP Kujdesi I shendetit Paresor

DIAS Drejtoria e Informacioni dhe Analizes Statistikore

QSH Qendra Shendetesore

MP/F Mjek I pergjithshem dhe I familjes

MS Mjek specialist

VKM Vendim I Keshillit te Ministrave

OBSH Organizata Boterore e Shendetesise

HISS Insituti i Sigurimeve Shendetesore Slloveni

5

ABSTRAKT

Ky studim eshte kryer me qellim analizimin e punes ne vite dhe Implementimit te Sistemeve te

Informacionit (SI) ne Skemen e Sigurimeve Shendetesore ne Shqiperi.

Ai paraqet nje pasqyre ne vite te punes organizuese,sfidave,perpjekjeve dhe zhvillimeve te

informatizimit ne Isksh, si dhe fokusohet kryesisht ne perfitimet sociale

,ekonomike,operacionale dhe te Menaxhimit te burimeve njerezore qe kane ardhur si rezultat i

administrimit te mire ne vite dhe implementimit te Sistemeve te Informacionit ne Skemen e

Sigurimeve Shendetesore ne Shqiperi.

Nje vemendje te vecante i kushtohet Spitalit te Durresit si projekt pilot i Isksh-se, i cili

mundeson nje mbeshtje ne menaxhimin e ketij spitali, ne llogaritje kostoje per diagnoze e

llogaritjeve te tjera mbi aktivitetin e spitalit .

Jepen mjaft rezultate te aktivitetit te Sp.Durresit si rezultat i autonomise qe gezon dhe

monitorimit te vazhdueshem te aktivitetit te tij,vetevleresimit dhe synimit drejt zgjidhjes se

problemeve per nje permiresim te sherbimit te pacientit.Analize krahasuese me spitalet e tjera

jepet gjithashtu .

Paraqiten Sfidat e ISKSH-se per implementimin e sistemeve moderne te Informacionit, si nje

mbeshtetje e fuqishme e kesaj te fundit per suksesin e Sigurimeve Shendetesore dhe permbushje

te misionit te saj per eficence, ne drejtim te permiresimit te cilesise se sherbimit te pacientit.

TrajtohetShembulli i Recetes elektronike e disa standarte per to jepen ne mbeshtetje te kesaj

teze, si dhe lidhja e ISKSH me qendrat shendetesore dhe menyra e vleresimit te tyre ne baze te

performances.

Metodologjia e perdorur eshte nja analize racionale , e informacionit te mbledhur ne forme

intervistash,te dhenash statistikore,grafike teknike ,eksperience personale etj.

Jane perdorur gjithashtu e trajtuar , konkluzione te studimeve te ndryshme,definicione apo

informacione nga literatura te ndryshme,konferenca,biseda e rekomandime te konsulenteve,

kontribut i kolegeve me mjaft eksperience te Isksh-se,dokumentave e botimeve te Isksh-

se,burime Interneti etj.

Si perfundim jepen disa krahasime me vendet e tjeta sic jane sllovenia dhe , me qellim arritjen e

qellimit final “Si te permiresojme punen ne sherbim te Pacientit”.

6

ABSTRACT

This study was conducted in order to analyze the work done during years and the

Implementation of Information Systems (IS) in the Health Insurance Scheme in Albania.

It presents a general insight of the organizational work, challenges, efforts and the

computerization developments in NIHC and focuses mainly on social economic, operational

benefits, and human resource management that have come as a result of good management in the

course of time and the implementation of the Information Systems in the Health Insurance

Scheme of Albania.

A special attention is paid to Durres Hospital as a pilot project of NIHC, which acts as a support

in the management of this hospital, for costs calculation, diagnoses and other calculations

diagnosis on hospital’s activity.

This study also includes:

- Enough results on Durres hospital activity as a result of the autonomy it enjoys and the

continuous monitoring of its activities, self-assessment and goal towards solving the

problems for the enhancement of services offered to patients.

- Contrastive Analysis with other hospitals

- NIHC challenges for the implementation of modern information systems, as a strong

support of the latter for the success of the Health Insurance and the fulfillment of its

mission for efficiency, in terms of improving the patient service quality.

- The example of the electronic prescription and some standards in support of this thesis, as

well as the NIHC connection with health-care centers and their evaluation method based

on their performance.

The methodology used is a rational analysis of the information collected in the form of

interviews, statistical data, technical graphics, personal experience, etc..

In the framework of our study we have also made use of conclusions carried out from different

studies, definitions or information from several bibliography, conferences, discussions and

recommendations of consultants, contributions of highly-experienced of NIHC colleagues, NIHC

documents and publications, Internet resources, etc. . .

In the end, we have provided some comparisons with other countries such as Slovenia and

Switzerland, in order to achieve the ultimate goal, "How to provide better services to the

patients.

7

1.HISTORIK I SHKURTER I INSTITUTIT TE SIGURIMIT TË KUJDESIT SHËNDETËSOR

1.1 Historia e krijimit dhe funksionimi i Institutit (ISKSH)

Te gjithe njerezit kane te drejte te mjekohen dhe eshte pergjegjesi e shoqerise te kujdeset per

perballimin e fatkeqesise semundje. Semundja shoqerohet me nevojen per mjekim, ndersa

varferia me mungesen e mjeteve financiare per te perballuar shpenzimet. Ne historine boterore

semundja dhe varferia kane qene dy arsyet kryesore te lindjes se sigurimeve shendetesore.

Sigurimi Shendetesor eshte nje mekanizem i ri financimi i sherbimeve mjekesore. Vitet 90 e

gjeten Shqiperine nje shtet totalitar, me ekonomi te rrenuar, me sherbim shendetesor jo cilesor, jo

racional dhe me institucione shendetesore te shkaterruara. Deklarohej sherbim pa pagese per te

gjithe shtetasit, por mungonin barnat, reagentet, filmat, aparaturat, mungonin ekzaminimet e

nevojshme laboratorike, imazherike, shpesh te semuret detyroheshin te blinin vet barnat per t’u

mjekuar ne spital.

Duke qene se Shqipëria e modelit komunist u shoqërua me kolapsin e institucioneve dhe

organizmave shtetërore dhe ato shendetesore një sistem shëndetësor i ri, per t’i bere institucionet

shendetesore me eficente, ishte I nevojshem.

Ishin te nevojshme reforma te reja te cilat duhet të ndërhynin në organizimin, administrimin,

strukturat, burimet financiare deri në konceptimet e shërbimeve shëndetësore. Nevojat për

shërbime shëndetësore kërkonin ndryshime në përputhje me ndryshimet politike, sociale dhe

ekonomike.

ISKSH u krijua me Vendim të Këshillit të Ministrave nr. 22, dt. 20.12.1994 “Për Institutin e

Sigurimit të Kujdesit Shëndetësor” dhe VKM nr. 613, dt. 20.12.1994 “Për miratimin e Statutit të

Sigurimit të KujdesitShëndetësor” në zbatim të Ligjit nr. 7870, dt.13.10.1994. ISKSH u krijua si

institucion shtetëror, i pavarur, jo buxhetor dhe jo fitimprurës.

Krijimi i Sigurimit të Kujdesit Shëndetësor ishte reformë e mbështetur mbi realitetin e

mundësive të kufizuara financiare, e ndërmarrë si mënyrë e re e financimit dhe administrimit, e

përdorimit racional të burimeve financiare, e shpërndarjes më të drejtë të tyre në shërbimet

shëndetësore në kushtet e tranzicionit në vend, e kalimit drejt ekonomisë së tregut.

Sistemi Bismark është sistemi i sigurimit shëndetësor, i cili me ligj u vendos në Gjermani në

vitin 1883, fillimisht ishte vullnetar, e më pas i detyruar. Më vonë sistemi Bismark u perhap në

Angli, Austri, Francë, Hollandë, Belgjikë etj

Misioni i këtij Instituti ishte mbulimi me kontributet për sigurimin shëndetësor i

shpenzimeve të shërbimeve shëndetësore të mjekëve të përgjithshëm dhe shpenzimeve për

barnat e rimbursueshëm që perdoreshin për mjekimin në kujdesin parësor.

8

Por si drejtohet ISKSH?

Organi me i larte vendimmarres i ISKSH eshte Keshilli Administrativ.

Instituti drejtohet nga Keshilli Administrativ dhe Drejtori i Pergjithshem.Rezidenca qendrore

eshte ne Tirane (fillimisht ne ndertesen e Ministrise se Shendetesise). Keshilli Administrativ

perbehet nga 11 anetare, prej te cileve tre i cakton Keshilli i Ministrave, nje ISKSH, nje ISSH, dy

perfaqesues nga sindikata qe ka numrin me te madh te anetareve dhe organizata me e madhe e

bujqve, nje anetar nga Urdhri i Mjekeve, nje nga Organizata e punedhenesve, nje nga prodhuesi

me i madh farmaceutik dhe nje nga Shoqata e Farmacisteve.

Këshilli administrativ ka këto kompetenca:

• propozon emërimin dhe shkarkimin e drejtorit të përgjithshëm;

• miratonpër çdo vit programin e paraqitur nga drejtori i përgjithshëm, raportin, bilancin,

buxhetin vjetor dhe perspektivat trevjeçare të skemës së sigurimeve shëndetësore;

• propozon në ministrinë e Shëndetësisë dhe në ISSH ndryshimet në Statutin e ISKSH dhe

në ligjin e sigurimeve shëndetësore;

• Vendos për lidhjen e marrëveshjeve dhe kontratave të rëndësishme;

• miraton rregulloret e propozuara nga drejtori i përgjithshëm, që kanë të bëjnë me çështje

financiare;

• miraton komitetin e kontrollit për veprimtarinë e ISKSH;

• miraton rregulloret e ISKSH lidhur me organizimin, administrimin, procedurat

administrative, kur është ngarkuar nga ky ligj;

• përcakton dhe miraton strukturën dhe numrin e punonjësve të ISKSH, si dhe pagat e tyre;

• drejtori i përgjithshëm i ISKSH emërohet dhe shkarkohet nga ministri i Shëndetësisë me

propozim të Këshillit administrativ.

ISKSH ne fillimet e saj kishte ne perberjen e vet gjithsej 133 punonjes, prej tyre 28 ne Drejtorine

e Pergjithshme dhe pjesa tjeter ne deget e rretheve. ISKSH ka pasur: Drejtorine e Pergjithshme,

Drejtorine e Finances, Drejtorine e Mjekut, Drejtorine e Rimbursimit, si dhe Sektorin e

Administrates, Sektorin e Kontroll-Revizionimit, Sektorin e Statistikes, qe me pas (1995) u be

Drejtori. Po kete vit u krijuan edhe: Sektori Juridik dhe ai i Programim Zhvillimit.

Krijimi i Sigurimit te Kujdesit Shendetesor ishte reforme e ndermarre per nje menyre te re

financimi dhe administrimi, vleresuar si nje strukture qe do te sillte me shume para, shperndarje

me te drejte, perdorim racional te tyre e per rrjedhoje permiresimin e sherbimeve shendetesore ne

Shqiperi. Sigurimi shendetesor do te sherbente si moderator per te zbutur efektet financiare te

kalimit te sistemit shendetesor ne kushtet e ekonomise se tregut.

Sic u permend me lart Skema e Sigurimit Shëndetësor në Shqipëri u ngrit me ligjin për sigurimet shëndetësore dhe është e tipit Bismark. Sigurimi Shëndetësor është i detyrueshëm për të gjithë shtetasit e Republikës së Shqipërisë dhe të huajt të punësuar në Shqipëri. Sigurimi Shëndetësor është i kushtëzuar me pagesën e kontributit

9

ORGANIGRAMA

Këshilli Administrativ

Drejtori i Pergjithshem

Drejt

or

Shër

bimi

Drejtor

i BNJ

dhe

admini

strates

Drejto

r

Ekono

mik

Drejto

r Inf.

&

analiz

e

statist

.

Drejtor

Kontro

lli të

jashtë

m

Drejtor

Auditit

të

brends

hëm

Drejt

or

Jurid

ik

Drejtor

Cmimi

e

rimbur

simi

Drejt

or

mjek

u

Sekto

r

Shërb

imev

e e

planif

ikimit

(1+7) Sekto

r i

prok

urim

eve

(1+1)

Këshilltar Zëdhënëse

shtypi

Sekretare

Zv. Drejtori i

përgjithshë

m

Sekto

r i

buxh

etit

dhe

konta

bilite

tit

(1+1) Sektor

i

kontri

butev

e dhe

mena

xhimit

te

riskut

(1+2)

Sekto

r i

politi

kave

të

zhvilli

mit

(1+2)

Sektor

i

analiz

ës së

rimbu

rsimit

dhe

kontra

ktime

ve

(1+2) Sektor

i

çmim

eve

dhe

listets

së

barna

ve

(1+2)

Sekto

r i

moni

torim

it

shën

detës

or

(1+2) Sekto

r i

parës

orit

(1+2)

Sekto

r i

shërb

imit

spital

or

(1+1)

Sekto

r i

progr

amimi

t dhe

admin

istrimi

t të

rrjetit

(12) Sekto

r i

analiz

ës

statis

tikor

e

(1+2)

Sekto

r i

men.

të

buri

meve

njerë

zore Sekto

r i

trajni

meve

Sekto

r i

finan

cës

së

bren

dshm

e

(1+4)

Sektor

i

koordi

nimit

të

projek

teve

dhe

integri

mit

(1+1)

Sekto

r i

mard

hënie

ve

me

jasht

ë

(1+2)

Sekto

r i

Juridi

k

(1+1)

Sektor

i

kontr

ollit të

qendr

ave

shënd

etësor

e

(1+1)

Sekto

r i

Audit

it të

bren

dshë

m

(1+1)

Sekto

r i

kontr

ollit

të

parës

orit

(1+1) Sekto

r i

Kontr

ollit

të

depo

ve

(1+2) Sekto

r i

kontr

ollit

të

farm

acive

(1+2)

Drejt

oria

spital

ore

DR

1

DR

2

DR

3

DR

4

DR

12

10

Fig. Organigrama e ISKSH sot

1. Aktiviteti i Sigurimit Shendetesor ne vitet e para te krijimit.

Në vitin e parë puna e ISKSH u përqëndrua për vënien në efiçencë të plotë të strukturave

vendore, në përcaktimin, realizimin e marrdhënieve të punës ndërmjet farmacive dhe degëve të

sigurimit të kujdesit shëndetësor nëpërmjet kontratave të dy palëve, në përcaktimin e

marrdhënieve të punës të mjekëve të përgjithshëm dhe familjes (MP/F) nëpërmjet kontratave

individuale të tyre me DRSKSH.

Lidhja e kontratave ishte kërkesë e ligjit për sigurimet shëndetësore. Kontratat edhe pse të

thjeshta, ishin të sakta dhe shprehnin një mënyrë të re të marredhënieve të punës mbi bazë

partneriteti të një shoqërie në tranzicion drejt demokratizimit.

Identifikimi i mangësive, shoqëronte në vazhdimësi aktivitetitin e Drejtorisë së Përgjithshme dhe

strukturave vendore.

Informacioni qarkullonte sipas rrugëtimit të vizitës së të sëmurit tek mjeku i përgjithshëm, i cili

lëshonte recetën me rimbursim, kalimin për marrjen e barnave në farmacitë e kontraktuara, të

cilat çdo 15 ditë dorëzonin recetat në DRSKSH, ku çdo muaj dorëzohej edhe deklarata mujore e

mjekut (MP/F).

Çdo muaj recetat e rimbursueshme dhe deklaratat e mjekut, kalonin dorazi nga DRSKSH në

Drejtorinë e Statistikës, ku të dhënat hidheshin në kompjuter, përpunoheshin, shpërndaheshin në

drejtoritë e ISKSH. Drejtoria e Statistikës prodhonte raportet statistikore mujore, tremujore,

gjashtë mujore, nëntëmujore dhe vjetore.

Çdo muaj bëheshin analizat e rimbursimit, çdo muaj në Drejtorinë e Përgjithshme bëheshin

takimet e rradhës të gjithë drejtorëve të Drejtorisë së Përgjithshme dhe drejtorëve të DRSKSH-ve

të rretheve. Në këto takime raportohej dhe diskutohej realizimi i programeve mujore të punës,

duke u fokusuar në mbulimin shëndetësor dhe shpenzimet e rimbursimit të barnave.

Më pas në 1996, 1997 kujdes u tregua në ndërtimin, zbatimin dhe përmirësimin e kontratave, po

ashtu në përmirësimin e marredhënieve me të sëmurët, në përmirësimin e marredhënieve të

mjekëve të përgjithshëm ndërmjet tyre, ndërmjet mjekëve të përgjithshëm dhe specialistëve.

Në drejtim të shërbimeve shëndetësore, në këtë periudhë u kontraktua dhe me MP/F shëndetësor

privat edhe me mjekun specialist (MS) të sistemit publik e privat.Shërbimet e tyre sikurse dhe

shërbimet e mjekëve të familjes në sistemin publik u kushtëzuan nga kriteret e përcaktuara të

sigurimit shëndetësor në kontratat përkatëse. Identifikimi i mangësive do të qëndronte si pika e

referimit në aktivitetin e ISKSH, strukturave, partnerëve të tij dhe informacionet ishin

identifikime mangësish, më tej vazhdohej me analizat burimore të ndryshme dhe me mundesitë e

zgjidhjeve.

Në vitin 1997, me gjithë trazirat e egra, shkatërruese të lëvizjes antishtet, ISKSH mund të themi

se nuk e ndërpreu aktivitetin e saj të rimbursimit të barnave dhe të mbulimit të shpenzimeve të

shërbimeve të mjekut të përgjithshëm, por më pas vuajti pasojat, nuk pati ecuri të mëtejshme të

zhvillimit të skemës së sigurimit shëndetësor. Pasojat e 1997 do të ndiheshin edhe në vitet

pasardhëse për shkak të ndërthurjes së shumë faktorëve që përcaktojnë zhvillimin e skemës së

sigurimit shëndetësor dhe ndër to duam të përmendim politizimin partiak të ISKSH për efektet e

padëshiruara dhe sidomos në strukturat vendore, politizim i cili erdhi duke u rënduar.

11

Vitet në vazhdim, 1998, 1999, 2000 ishin vitet e ruajtjes së vazhdimësisë dhe ecurisë së

ngadaltë.Për këtë duhej të ndaloheshin dukuritë negative në shërbimet shëndetësore, sidomos për

mbulimin shëndetësor. Për këtë arsye, u nxorën një sërë aktesh për mbulimin shëndetësor

(drejtuesit e DRSKSH-ve duhet të ndiqnin në mënyrë të përditshme mbulimin shëndetësor), për

administrimin e shërbimeve, për disiplinimin, etj.

U ndërpre ekzekutimi i liberalizuar i recetës së rimbursueshme dhe u kushtëzua me ekzekutimin

e detyrueshëm të saj në rrethin ku ishte përshkruar receta, përjashtimisht për barnat që nuk

ndodheshin në atë rreth, receta ekzekutohej në një tjetër rreth me lejen e DRSKSH.

U rrit bashkëpunimi i ISKSH me autoritetet profesionale mjekësore. Kundër qëndrimit jo

profesional, ISKSH ndërmori zbatimin e disa programeve për kualifikimin e kuadrove të

strukturave vendore. Ato ishin programe për njohjen e legjislacionit, të akteve administrative që

përcaktonin skemën e sigurimit shëndetësor dhe zbatimin e saj, i cili niste me punen e

programuar, detyrat e përcaktuara saktë, ndjekjen nga kontrolli, informacionin përkatës, analizat,

vendimmarrjet për të kaluar nga një cikël në tjetrin, nga një program në tjetrin.

Kontrollit ju dha drejtimi jo vetëm të identifikonte mangësitë e konstatuara, por njëherazi të

bënte korrigjimet e mundshme. ISKSH mundësoi pjesëmarrjen e punonjëve të saj mjekë në

kurset e kualifikimit mjekësor të përgjithshëm dhe bashkëpunimin me lektorët e atyre kurseve

për dhënien e shërbimeve shëndetësore në kushtet e përcaktuara të kontratave, pa dëmtuar

profesionalizmin mjekësor.

“ SIG. SHENDETESOR do te zhvillohej i mbeshtetur ne legjislacionin e ngritur mbi parimet e solidaritetit, barazise dhe mbrojtjes se grupimeve me te rrezikuara te popullsise. Me sigurimet shendetesore edhe pse per here te pare ne Shqiperi po ecej jo me ne nje rruge te pashkelur, por ne nje rruge tashme te njohur te eksperiences se botes se qyteteruar perendimore, veshtiresia

qendronte ne zbatimin e kesaj eksperience ne kushtet e vendit tone.”1

Ne mbeshtetje te nenit 100 te Kushtetutes dhe te neneve 26 e 36, te ligjit nr.7870, date

13.10.1994, "Per sigurimet shendetesore ne Republiken e Shqiperise", te ndryshuar, me

propozimin e ministrit te Shendetesise, Keshilli i Ministrave

VENDOSI:

1. Personat, te siguruar ose jo, qe kerkojne te marrin sherbim shendetesor ne institucionet

shendetesore te sherbimit paresor, ne sherbimin shendetesor dytesor, tretesor dhe ne farmacite e

rrjetit te hapur, jane te detyruar te paragesin, sipas rastit, dokumentacionin si me poshte vijon:

Librezen e shendetit; Rekomandimin e mjekut te familjes; Rekomandimin e mjekut specialist;

Mandatpagesen per viziten ambulatore pa rekomandim; Mandatpagesen per viziten te mjeku pa

qene i siguruar.

2. Te siguruar quhen personat qe paguajne kontributin e sigurimeve shendetesore, si dhe personat

per te cilet shteti paguan kontribute, sipas nenit 8, te ligjit nr 7870, date 13.10.1994, "Per

sigurimet shendetesore ne Republiken e Shqiperise" .

1Sig.shend.ne Shqiperi nga A.Belishova,E.Hana,A.Dhami

12

3. Te gjithe personat, qe nuk jane te siguruar ,ose kur jane te siguruar, por nuk paragesin

dokumentacionin sipas pikes 1, marrin sherbim shendetesor duke paguar tarifat e miratuara ne

sistemin shendetesor ose cmimin e plote te barnave2

Nje detyrim ligjor i Isksh-se ishte Lidhja e kontratave e cila ishte dhe kërkesë e ligjit për

Sigurimet shëndetësore.

Sot Isksh ka kontrata me 60 Depo distributore dhe/ose Importuese,ka kontrata me 830

Farmaci/Agj.framaceutike,me 420 QSH dhe 40 spitale dhe rreth 3000 ambulanca.

Shërbimet e ofruara nga sistemi shëndetësor

Tregu i sherbimeve shendetesore eshte publik dhe privat.

a) Shërbimi Privat

Sherbimi shendetesor private rishfaqet ne Shqiperi ne fillim te vitit 1990. Legjislacioni i ri dhe

reformat ne sektorin shendetesor hapen rrugen per zhvillimin e tipeve te ndryshme te sherbimit

private dhe lehtesirat e tyre. Sot sektori privat siguron sherbime shendetesore si me poshte:

Shperndarjen e medikamenteve: Shumica e medikamenteve shperndahen nga sistemi

privat ne Shqiperi. Nje dyzine kompanish tregetare importojne shumicen e preparateve,

produktet biologjike dhe paisjet diagnostifikuese ne vend. Nje rrjet prej 1200 farmaci

private te agjensive farmaceutike sigurojne nje shperndarje te mire te barnave ne te gjithe

vendin perfshire zonat rurale. Vendosja e skemes se sigurimeve shendetesore, rimbursimi

dhe subvencionimi i barnave esenciale ka forcuar zhvillimin e rrjetit te shperndarjes

privatete barnave.

Sherbimi dentar: Sherbimi dentar ehste privat me perjashtim te sherbimit te urgjences

dhe sherbimeve te siguruara ne shkolla per femijet deri ne moshen 18 vjeç. Keto dy

sherbime publike jane falas.

Kujdes mjekësor: Kujdesi mjekesor privat eshte duke u zhvilluar me shpejtesi me gjithe

situaten ekonomike te vendit. Shume nga sherbimet private jane ndare ne qendra

diagnostifikimi dhe klinika te specializuara per pacientet dhe jane vendosur ne qendrat e

2ligji per “Sigurimet shendetesore ne Republiken e Shqiperise

13

medha urbane veçanerisht ne Tirane. Legjislacioni shqiptar nuk i lejon doktoret qe jane te

punesuar ne sherbimin publik te praktikojne mjeksin private me perjashtim te

Profesoreve te Fakultetit te Mjekesise ne Tirane. Sidoqofte nje shtrirje e gjere e sektorit

privat ka rritur gjasat per disa doktor te sherbimit publik te ushtrojne profesionin edhe

privatisht.

Nuk ka ende spitale private apo qendra te tjera per shtrime ne Shqiperi. Shumica e sektori privat

jane te pajisur dhe te organizuar mire. Disa nga keto sherbime shendetesore jane financuar dhe

organizuar nga organizata te huaja joqeveritare (OJQ) dhe agjensi private si dhe nga grupe fetare

si Kisha Katolike Romane ose Kisha Ortodokse. Sidoqofte nuk ka mekanizma ne vend per te

monitoruar cilesine e sherbimit te ofruar nga klinikat private. Per me teper nuk ka shkembim

informacioni ndermjet klinikave private dhe publike.

b) Shërbimi Publik

Sherbimi shendetesor diagnostikues dhe kurues eshte i organizuar ne tre nivele : shërbimi

parësor, shërbimi spitalor dytësor, dhe spitalor terciar.

Sherbimet e shendetit publik dhe promocionit ofrohen ne kuadrin e shendetit paresor dhe

mbeshteten dhe mbikqyren nga ISHP.

Krahas ketyre ofrojne sherbimet e tyre edhe nje sere institucionesh nacionale si Qendra

Kombetare e Transfuzionit te Gjakut, Qendra Kombetare e Mirerritjes, Zhvillimit dhe

Rehabilitimit te Femijes, Klinika Stomatologjike Universitare, etj.

Ne mbeshtetje te institucioneve shendetesore funksionojne edhe Qendra Kombetare e

Inxhinierise Biomjekesore dhe Qendra Kombetare e Kontrollit te Barnave.

Me perjashtim te Tiranes ku ne kuadrin e nje projekti pilot eshte riorganizuar sherbimi

shendetesor paresor dhe eshte krijuar ASHR–ja, ne çdo distrikt funsionon nje DSHP-Drejtoria e

Shendetit Publik e cila duhet te koordinoje te gjitha sherbimet shendetesore te rrethit. Ne 12

rrethet e medha (qendra te rajoneve) krahas DSHP-ve, funksionojne si drejtori te veçanta

14

Drejtoria Spitalore dhe Drejtoria e Kujdesit Shendetesor Paresor. Ky organizim do te rishikohet

me perfundimin e projektit pilot te ASHR-se duke synuar krijimin e autoriteteve rajonale qe do

te koordinojne funksionimin e sherbimeve shendetesore ne rang rajoni.

c). Kujdesi i Shërbimit Parësor ( KSHP )

Kujdesi Shendetesor Paresor ka si mision kryesor te sherbeje ne ruajtjen e permiresimin

e vazhdueshem te shendetit dhe ne sigurimin e nje jetese ne kushte sa me te mira

shendetesore per popullin ne perputhje edhe me objektivat “shendet per te gjithe”.

KSHP eshte “shtylla kurrizore“ e sherbimit shendetesor ne Shqiperi. Ai perfaqeson nivelin

baze te sherbimit ku behet takimi i pare direkt i personit me sherbimet shendetesore. Ai

ofron kujdes shendetesor baze sa me prane njerezve, aty ku ata jetojne. Ne KSHP jane

integruar mjaft elemente te praktikes se shendetit publik. KSHP i jep prioritet situates

higjieno-epidemiologjike, kerkesave shendetesore te popullsise, programeve me emergjente

dhe me kosto sa me efektive ne fushat e kujdesit shendetesor paresor.

Kujdesi Shendetesor Paresor permban keto elemente:

Promocionin e shendetit dhe edukimin shendetesor.

Aktivitete qe lidhen me higjienen, sanitetin dhe funksionimin e Inspektoriatit Sanitar Shteteror

dhe laboratoret sipas prioriteteve perkatese.

Imunizimin ndaj semundjeve kryesore ngjitese, parandalimin e kontrollin e tyre si dhe

survejancen epidemiologjike,

Aktivitete te integruara te te gjithe strukturave te KSHP lidhur me IST / SIDA.

Kujdesin shendetesor ambulator bazuar ne mjekesine familjare dhe garantimin e barnave

kryesore.

Kujdesin per shendetin riprodhues, ku perfshihen kujdesi per gruan, femijen dhe planifikimin

familjar.

Kujdesin per shendetin oral.

15

Pergjegjese per formulimin e politikes shendetesore dhe strategjise se KSHP-se eshte

Drejtoria e Kujdesit Shendetesor Paresor (DKPSH) ne Ministrine e Shendetesise. Kjo drejtori

percakton prioritetet, monitoron gjendjen dhe nevojat shendetesore te popullates, propozon akte

ligjore, nenligjore dhe normativa qe lidhen me KSHP-ne, koordinon dhe monitoron projektet e

donatoreve e OJQ-ve, bashkepunon me ISHP per strukturat qe lidhen me problemet e shendetit

publik, etj.

d) Sherbimi spitalor

Kujdesi ne sherbimin spitalor ne Republiken e Shqiperise eshte publik.

Aktualisht funksionojne 51 spitale. Numri total i shtreterve eshte 9586 qe do te thote

mesatarisht 1 shtrat per 322 banore ose 3.1 shtreter per 1000 banore. Ky numer mund te

konsiderohet i larte duke patur parasysh stadin aktual ekonomik te Shqiperise dhe shfrytezimin e

ulet te shtratit qe mesatarisht vitet e fundit luhatet ne shifrat 50-55 %. Numri i shtreterve ka

ardhur duke u ulur vazhdimisht dhe tendenca eshte ne ulje, gje qe lidhet edhe me fuqizimin e

kujdesit te sherbimit paresor.

Kujdesi spitalor ofrohet nga spitalet e pergjithshem dhe ata te specializuar.

Spitalet e pergjithshem te cilet jane te shtrire ne menyre pak a shume uniforme ne te gjithe

vendin grupohen ne kater tipe .

1- Spitale Universitare, te cilet ofrojne njekohesisht sherbime terciare dhe sekondare.

QSUT “ Nene Tereza ” me 1527 shtreter - i cili ofron sherbimin spitalor dytesor per

rajonin e Tiranes dhe sherben ne te njejten kohe edhe si spital terciar (rreth 30 % e

shtreterve) duke ofruar nje sere sherbimesh unike te specializuara dhe super te

specializuara.

16

Spitali Ushtarak ne Tirane me 412 shtreter - i cili eshte nen administrimin e Ministrise se

Mbrojtjes. Brenda ketij spitali perfshihet edhe sherbimi kombetar i traumatologjise dhe

ortopedise.

2- Spitale rajonale, ose Spitale në Qendrat e Prefekturave (11 me rreth 370 shtreter mesatarisht)

të cilët krahas shërbimeve bazë ofrojnë edhe shërbime të specializuara në ORL, Okulistike,

Ortopedi-Traumatologji, Neuropsikiatri, Pneumoftiziatri dhe Semundje Infektive. Keto spitale

trajtojne paciente te referuar nga sherbimi i urgjences, sherbimi paresor dhe nga spitalet e

rretheve dhe ne rastet e nevojshme i referojne ne spitalet universitare te Tiranes.

3- Spitale rrethi, (24 me rreth 90 shtreter mesatarisht) te cilet ofrojne kater sherbime baze

(pediatri, obstetrike-gjinekologji, kirurgji dhe pathollogji). Si rregull spitalet e rretheve trajtojne

te semure te referuar nga sherbimi i urgjences dhe nga sherbimi paresor i rrethit dhe ne rastet e

nevojshme i referojne pacientet ne spitalet rajonale por shpesh edhe direkt ne ato universitare.

4- Spitale rurale (9 me rreth 20 shtreter mesatarisht), qe ofrojne sherbime te patologjise dhe

pediatrise me nje kosto relativisht te larte gje qe ben te domosdoshem rishikimin e pozicionit te

tyre. Faktikisht keto spitale varen direkt nga Spitali i rrethit dhe funksionojne si pjese perberese e

tij.

Spitale të specializuara jane te gjitha ato spitale nacionale qe ofrojne sherbime spitalore

unike :

Spitali Obsterik-Gjinekologjik ne Tirane (Spital Universitar) me 287 shtreter, i cili ofron

kujdes sekondar e terciar.

Spitali i Semundjeve te Mushkerive ne Tirane me 232 shtreter, i cili ofron kujdes sekondar

e terciar dhe trajtim per nje kohe te gjate per pacientet qe vuajne nga semundje tuberkulare.

Spitalet Psikiatrike ne Vlore dhe Elbasan me 680 shtreter ne te cilet strehohen dhe trajtohen

te semuret psiqike kronike dhe akute.

17

Qendra Kombetare e Mirerritjes, Zhvillimit dhe Rehabilitimit te Femijes e cila funksionon

ne sherbimin preventiv, terapeutik dhe trajnues por ofron gjithashtu edhe sherbim kurues

me nje numer 30 shtreterish spitalore sipas sistemit rooming.

e) Shërbimi farmaceutik

Sherbimi farmaceutik tek ne eshte pothuajse teresisht privat. Baze e sherbimit

farmaceutik jane fabrikuesit vendas, depot farmaceutike, farmacite dhe agjencite

farmaceutike private si dhe farmacite e spitaleve (te vetmet qe ofrojne sherbim publik).

Megjithese pothuajse privat ky sektor monitorohet ne menyre te vazhdueshme dhe rigoroze nga

Ministria e Shendetesise.

1.1 ANALIZA E PUNES SE ISKSH PER VITET 2000-2012

Nga viti 2000 deri në 2005 ndryshoi struktura e ISKSH.

Vitet 2002, 2003, 2004 kane qene vitet e perpjekjeve per shtrirjen e skemes se sigurimit

shendetesor ne sherbime te reja, krijimin e bazes ligjore, ristrukturimet e nevojshme per kete

shtrirje, te konsolidimit te arritjeve, si dhe te luftes kunder stanjacionit. Ne kuadrin e

permiresimit te punes dhe pergatitjes per shtrirjen e skemes se sigurimit shendetesor jane bere

disa ristrukturime.

Ne vitin 2004, Instituti perbehet nga : Drejtoria e Pergjithshme, Drejtoria e Mjekut, Drejtoria e

Rimbursimit dhe Cmimit te Barnave, Drejtoria Ekonomike, Departamenti i Kontrollit (i perbere

nga Drejtoria e kontrollit te mjekeve dhe farmacive, Drejtoria e kotroll-revizionit dhe Sektori i

marredhenieve kontratuale), Drejtoria e Informatikes dhe Analizes Statistikore, Drejtoria e

Personelit dhe Administrates, Drejtoria Juridike dhe Drejtoria e Informimit Publik dhe

Marredhenieve me Jashte.

Ne 12 qarqet si struktura vendore te ISKSH u ngriten Drejtorite Rajonale me Deget dhe

Agjencite e Sigurimit te Kujdesit Shendetesor. Ne 2004, ISKSH kishte 432 punonjes gjithsej,

prej te cileve 98 ne Drejtorine e Pergjithshme dhe 334 ne Drejtorite Rajonale. Me drejtorite

rajonale dhe agjencite eshte synuar rritja e mundesise se kontrollit mbi mjeket dhe farmacite,

rritja e games se informacioneve dhe perpunimi i tyre, per rrjedhoje rritja e mundesise se

mbajtjes nen kontroll te shpenzimeve.

18

Vitet 2000 - 2005 kanë qënë vitet e përpjekjeve kundër stanjacionit, të përpjekjeve për

konsolidimin e arritjeve, vazhdimësisë dhe ecurisë së mëtejshme, shtrirjes së skemës së sigurimit

në shërbime të tjera shëndetësore. Në këtë kuadër, për përmirësimin e punës së ISKSH dhe të

përgatitjes për shtrirjen e skemës, u bënë ristrukturime dhe disa ndryshime ligjore.

Ristrukturimet qëndrore dhe ato vendore synonin rritjen e efiçencës së aparatit administrativ të

sigurimeve shëndetësore nëpërmjet decentralizimit, riorganizimit, krijimit të strukturave të reja

(drejtorive rajonale, degeve dhe agjensive), shtimit numerik, përmirësimit të kontrollit për

minizimin e shpërdorimeve dhe përgatitjes së stafit për përmbushjen e përgjegjësive të shtrirjessë

skemës së sigurimit në shërbime të reja.

Ndryshimet u mbështetën kryesisht në ristrukturimin e kontrollit dhe rindërtimin e

informatizimit, me synimin e rritjes së produktivitetit dhe të cilësisë së analizave dhe

vendimmarrjeve. Realizimit të këtyre synimeve i kanë shërbyer vendimet e mëposhtme të

Këshillit të Ministrave :

- VKM nr. 84, dt. 13.2.2003 “Për administrimin dhe mbulimin e shërbimeve nga personeli

mjekësor i përfshirë në sigurimin shëndetësor”.

- VKM nr. 85, dt.13.2.2003 “Për lidhjen e kontratave me farmacitë dhe depot e barnave me

Institutin e Sigurimit të Kujdesit Shëndetësor”.

- VKM nr. 86, dt.13.2.2003 “Për Librezat e Shëndetit”.

- VKM nr. 87, dt.13.2.2003 “Për identifikimin dhe detyrimin e personave që marrin

shërbim shëndetësor në Republikën e Shqipërisë”.

- VKM nr. 88, dt.13.2.2003 “Për miratimin e Statutit të Institutit të Sigurimit të Kujdesit

Shëndetësor”

Për këtë periudhë është e rëndësishme të rendisim disa momente të veçanta si :

- Shtator 2002, futja në listën e rimbursimit të barnave shumë të kushtueshme për trajtimin e

disa sëmundjeve.

- Korrik 2003, rimbursim 100% i të gjitha barnave të regjistruara për trajtimin e sëmundjeve

kronike të veteranëve.

- Nëntor 2003, rimbursimi 100% i barnave të listës për pensionistët dhe rimbursimi 100% i

barnave për kategorinë e jetimëve në 2004.

- Rritja e numrit të personelit 2003, 2004.

Kryesisht fundi i 2005 dhe 2006 i përkasin fazës së parë të daljes nga kolapsi, shlyerjeve të

borxheve, sigurimit të vazhdimësisë, identifikimit të mangësive dhe zgjidhjeve të mundshme.

Mbështetja financiare e Qeverisë, bashkëpunimi dhe mbështetja e partnerëve, mirëkuptimi i

grupeve të interesit, masat e fuqishme të marra nga ISKSH, politika e çmimeve, përmirësimi i

listes së barnave të rimbursueshme, ishin faktorët që ISKSH përballoi me sukses në situatën e

krijuar.

Vitet në vazhdim 2006, 2007, 2008, 2009 janë vitet e ndryshimeve të mëdha

Në shërbimin parësor, VKM nr. 857, dt. 20.12.2006 “Për financimin e shërbimeve të kujdesit

shëndetësor parësor nga skema e detyrueshme e sigurimeve të kudesit shëndetësor”, përcaktoi

financimin nga skema e detyrueshme e sigurimit shëndetësor të shërbimeve të standartizuara me

19

listën e miratuar të këtij vendimi, standartizimin e paisjeve mjekësore, paisjen me

mikrolaboratorë, me barna të përdorimit të ndihmës së shpejtë.

Vendimi përcaktoi organizimin e kujdesit shëndetësor parësor në bazë qendrash shëndetësore

(QSh), të cilat kishin statusin e personit juridik, publik, jo buxhetor, jo fitimprurës, me buxhet të

pavarur, me numër llogarie të veçantë, me pavarësi të limituar.

Në shërbimin spitalor, VKM nr. 1661, dt. 29.12.2008 “Për financimin e shërbimeve

shëndetësore

spitalore nga skema e detyrueshme e sigurimeve të kujdesit shëndetësor”, përcaktoi financimin

nga sigurimi shëndetësor të spitaleve publike, duke përjashtuar Spitalin psikiatrik Vlorë, Spitalin

psikiatrik Elbasan, shërbimet e shëndetit mendor në rrethe, shërbimin psikiatrik në Shkodër,

Qendrën Kombëtare të riaftësimit, mirërritjes dhe zhvillimit të fëmijëve, Shërbimi Kombëtar i

Transfuzionit, Ofiçina Elektro Mjekësore, Njësia e transportit me helikopter.

ISKSH duhet të përfundonte lidhjen e kontratave me çdo spital deri në dt. 30.3.2009 (për 3

muaj).

- Drejtori i spitalit, deri në 31.3.2009, duhet të lidhte kontratat e punës me të gjithë punonjësit (3

muaj).

- Ministria e Shëndetësisë në bashkëpunim me organet e qeverisjes vendore duhet të organizonte

ngritjen e këshillave administrative të autoriteteve spitalore të qarqeve brenda 6 muajve.

- Standartet e spitaleve dhe treguesit e cilësisë e të performancës duhet të miratoheshin nga

Ministria e Shëndetësisë brenda datës 31.7.2009 (7muaj).

- Ministria e Shëndëtësise duhet të përcaktonte protokollet e diagnozave dhe të trajtimit për çdo

shërbim, deri në datën 31.12.2009 (për 12 muaj).

- Spitalet duhet të llogarisnin koston e çdo shërbimi në përputhje me standartet e caktuara nga

Ministria e Shëndetësisë, brenda 18 muajve nga hyrja në fuqi e këtij vendimi.

Vitet 2002, 2003, 2004 kane qene vitet e perpjekjeve per shtrirjen e skemes se sigurimit

shendetesor ne sherbime te reja, krijimin e bazes ligjore, ristrukturimet e nevojshme per kete

shtrirje, te konsolidimit te arritjeve, si dhe te luftes kunder stanjacionit. Ne kuadrin e

permiresimit te punes dhe pergatitjes per shtrirjen e skemes se sigurimit shendetesor jane bere

disa ristrukturime.

Informatizimi filloi qe ne vitet e para me software e hardware te paket e simbolike te cilat me

zhvillimet teknologjike u shtri deri ne nivel ofruesi sherbimi dhe u persos nga ana teknike.

Per te mos u zgjatur me tej, fale programeve te rinj te informatizimit eshte mundesuar gjenerimi i

nje game te madhe raportesh te vlefshme ne trajtimin e problemeve me te rendesishme aktuale

dhe te perspektives per monitorimin, identifikimin e te semureve, mjekeve, farmacisteve,

gjendjes epidemiologjike, shpenzimeve dhe planifikimit. Cka do te thote nje informacion i gjere

dhe i sakte per nje vendimmarrje racionale. Duhet theksuar se keto raporte lejojne gjithashtu

pakesimin e ngarkeses burokratike te mjekeve dhe u mundesojne atyre te rrisin kohen aktive te

20

punes me te semurin. Per informatizimin e Institutit dhe qarkullimin e informacionit shikoni

paraqitjet vizive skematike.

21

VITI 2007-2012

Në fillim të vitit 2007 nisi shtrirja e skemës së sigurimeve shëndetësore në të gjithë shërbimin

shëndetësor parësor.

Instituti i Sigurimeve të Kujdesit Shëndetësor synon të jetë financues kryesor i shërbimit

shëndetësor në vend. Kjo nënkupton unifikimin e burimeve te financimit ne kujdesin

shendetesor, deri tani te fragmentuar dhe financimin e kujdesit shendetesor nga nje burim i

vetem qe do te jete Sigurimi Shendetesor, risi qe do te sjelle me shume transparence ne

perdorimin e fondeve, identifikimin e roleve te bleresit dhe ofruesve te sherbimit, si dhe do te

krijoje kushtet per funksionimin e marredhenieve midis bleresit dhe ofruesve, nepermjet

kontraktimit direkt te ketyre te fundit me sigurimin shendetesor. Sipas projektit të

bankës botërore, ISKSH do të jetë blerës i vetëm i shërbimit edhe në spitale në vitin 2009.

U be i mundur projektimi, krijimi dhe testimi I “softit te farmacive” te Sektorit farmaceutik te

kontraktuar me Isksh i cili u realizua nga stafi I Dias.Ai konsideronte ne bashkepunim me

farmacite ndertimin e nje sistemi informacioni te perbashket e me perfitime dy-paleshe Isksh-

DRsksh ne kuader dhe te partneritetit me to.

Ky software per here te pare beri te mundur rregjistrimin e te gjitha recetave ne forme

elektronike ne Farmaci dhe te faturave duke mundur nje monitorim te gjendjes se

medikamenteve ne Farmaci dhe Kontroll te menjehershem te te gjithe barnave nga Isksh.

Ky proces u shoqerua me ndryshime kontraktuale me farmacite per perdorim te detyrueshem te

ketij sistemi dhe me disa ndryshime administrative ne DRSKSH-te tona.

Eshte e qarte qe u rrit ndjeshem cilesia e Informacionit ,dokumentat per qellim pagese u

qartesuan dhe u ulen mjaft gabimet njerezore.

Kompjuterizimi dhe Instalimi I” Softit te farmacive” ne farmacite e kontraktuara me Isksh si

dhe pregatitja e dokumentacionit perkates , trajnimi I gjithe perdoruesve te sistemit ndodhen ne

2007 dhe:

Si rezultat :u rrit efikasiteti I punes se kontrollit te jashtem,u sigurua transparence ne lidhje me

konsumin ne cdo farmaci dhe lehtesi ne pregatitjen e dokumentave te nevojshme per rimbursim

qe dergohen ne Drsksh-te tona duke menjanuar keshtu punen me dore te farmacisteve.Per kete te

fundit efekti u ndie me mire ne 2008.

Si rezultat puna e kontrolloreve ekonomiste qe pregatitnin dokumenta permbledhese per zyrat e financave u thjeshtua shume dhe Informacione interesante mund te nxirreshin nga ky sistem mbi likujdimet dhe diferencat e konstatuara si rezultat I gabimeve njerezore ,apo punes manuale.

22

Ne 2007 ndodhi dhe nje riorganizim I ri I QSH nga Isksh I cili u shoqerua dhe me rikodifikime te tyre e riorganizim te databases qendrore.

Ndryshimet organzative ne paresor u shoqeruan dhe me implementimin e sistemit te Informacionit shendetesor ne te ,ne lidhje me raportimin e formularit te vizites se mjekut dhe procedurave mjeksore te infermiereve, ne lidhje me llogaritjen e bonusit dhe indikatoreve te performances per cdo QSH.

Nje projekt i madh 6 vjecar u financua nga Usaid qe ne 2004.

SISH-Sistemi i Informacionit Shendtesor filloi qe ne 2006 fillimisht nen orientimin e MSH dhe

me pas kaloi ne Isksh ne 2007 me hyrjen e QSH nen Skemen e Sigurimeve Shendetesore.

Ne Gusht 2008 u implementua ne ne 5 Rajone-t e Drsksh-ve te Rajoneve dhe per personelin

mjek ne rajonet e tjera qe nga nentori 2008.

Ne vecanti ne Tirane funksionon si projekt pilot ne 10 poliklinika per qytetin e Tiranes.

Per here te pare u punua ne drejtim te forcimit te menaxhimit te SI ne QSH duke I dhene atyre te

drejten qe te punojne me sistemet e Informacionit te kompjuterizuara e duke krijuar Guide-line

per perdorim sa me te kontrolluar te tyre.

Kjo kishte per qellim krahas te tjerave dhe rritjen e nivelit te perdorimit te Informacionit te

kompjuterizuar nga Sistemi Paresor .Gjithashtu per miremenaxhim te burimeve te tyre ,

monitorimin e aktivitetit te mjekut dhe fillimin e punes per krijimin e te dhenave shendetesore te

pacientit ne QSH.

Ky sistem ishte i pari i ketij lloji.

23

24

2-ZHVILLIMET E INFORMATIZIMITTE ISKSH NDER VITE

Pjese shume e rendesishme e ketyre ristrukturimeve ka qene dhe informatizimi i aktiviteteve te

ISKSH dhe strukturave vartese me instalimin e programeve te reja, me nje baze te fuqishme te

dhenash. Me kodin e mjekut, kodin e te semurit, kodin e diagnozes dhe elementeve te tjere te

bazes merren te dhena per shpenzimet per Cdo recete te rimbursuar, per cdo person, per cdo

mjek te kontratuar me ISKSH, merret konsumi i cdo bari te rimbursuar, etj.

Zhvillimet e IT jane njembeshtetje te fuqishme e gjithe aktivitetit finaciar dhe Klinik te Isksh-

se.Ligji i Jep te drejten Isksh-se qe per nevojat e veta organizative dhe administrative te zhvilloje

sistemet e veta te Informacionit.

Drejtoria e Informatikes dhe Analizes Statistikore ne Isksh, funksionon per kete qellim.

Ajo funksionon ne baze rregullore te brendeshme e funksionon per te mbeshtetur kerkesat per

informacion te te gjithe perdoruesve te brendshem dhe te jashtem te Isksh-se.

Keshtu ne perputhje me detyrimet ligjore,udhezimet apo detyrimet kontraktore te subjekteve –

ofrues sherbimi ajo ndermerr hapat e saj per zhvillimin e sistemeve te informacionit te Isksh-se.

Disa funksione te saj jane:

Mbledhja ,perpunimi analizimi i informacionit ne rang vendi.Shtrirja e sistemeve te

informacionit te kompjuterizuar ne rang vendi.

Ndertimi i sistemeve te kompjuterizuara dhe rrjet unik informacioni ,per shkembimin e

ndersjellte te informacionit .

Mirembajtja e vazhdueshme e rrjetit kompjuterik si dhe e softwareve etj.

Informatizimi filloi qe ne vitet e para me software e hardware te paket e simbolike te cilat me

zhvillimet teknologjike u shtri deri ne nivel ofruesi sherbimi dhe u persos nga ana teknike.

Per te mos u zgjatur me tej, fale programeve te rinj te informatizimit eshte mundesuar gjenerimi i

nje game te madhe raportesh te vlefshme ne trajtimin e problemeve me te rendesishme aktuale

dhe te perspektives per monitorimin, identifikimin e te semureve, mjekeve, farmacisteve,

gjendjes epidemiologjike, shpenzimeve dhe planifikimit. Cka do te thote nje informacion i gjere

dhe i sakte per nje vendimmarrje racionale. Duhet theksuar se keto raporte lejojne gjithashtu

pakesimin e ngarkeses burokratike te mjekeve dhe u mundesojne atyre te rrisin kohen aktive te

punes me te semurin. Per informatizimin e Institutit dhe qarkullimin e informacionit shikoni

paraqitjet vizive skematike.

Zhvillimet e IT jane njembeshtetje te fuqishme e gjithe aktivitetit finaciar dhe Klinik te Isksh-se.Ligji i Jep te drejten Isksh-se qe per nevojat e veta organizative dhe administrative te zhvilloje sistemet e veta te Informacionit.

25

2.1PERSHKRIMI I DISA SISTEMEVE AKTUALE TE ISKSH

Aktiviteti ISKSH eshte i pamundur pa mbeshtetjen nga sisteme te fuqishme informacioni.

Objektivat e ISKSH-se ne fushen e sistemeve te informacionit jane:

modernizimi i infrastruktures se sistemeve te informacionit;

Centralizimi, integrimi dhe kalimi online e sistemeve te informacionit;

Ofrimi i sherbime online per dhenesit e sherbimeve dhe te siguruarit;

-dertimi i regjistrave elektronike:

regjistri elektronik i pacienteve/siguruarve

regjistri elektronik i dhenesve te sherbimeve

regjistri elektronik i mjekeve

Aktiviteti i ISKSH mbeshtetet nga nje numer sistemesh informacioni te ndertuara ne vite qe jane:

regjistri i te siguruarve – i cili sherben per administrimin e te siguruarve dhe librezave

shendetesore.

rimbursimi i farmacive.

programi i Farmacise – sherben per regjistrimin online te recetave, fletehyrjeve,

inventareve, pranimin e dokumentave dhe llogaritjen paraprake te rimbursimit nga

farmcite. 47ISKSH, KujdeSemI për SHëndetIn tuaj!

-deklarimet e depove/distributoreve.

Kosto spitalore.

Sistemi informacionit te sherbimit paresor (SISHp) – sherben per regjistrimin e vizitave

dhe proceduarve ne qendrat shendetesore.

regjistri qendror elektronik i pacienteve – sherben per per administrur listen e pacienteve

ne nivel mjeku.

regjistri qendror i farmacive. Sistemet e informacionit te ISKSH jane zhvilluar hap pas

hapi dhe jane

isntaluar ne drejtorite rajonale/ qendrat shendestesore. te dhenat transferohen periodikish ne

ISKSH (cdo dy jave).Teknologjite e reja, politikat qeveritare per dixhitalizimin, perhapja masive

e internetit dhe ne pergjithesi perparimi i vendit, kane krijuar kushtet per centralizmin dhe

kalimin online me kosto te arsyeshme te sistemeve te informacinit.

ISKSH ka filluar centralizmin e sistemeve te informacionit dhe ndertimin e regjistrave qendrore

elektronike duke ndertuar sistemin e Farmacise, regjistrin qendror te pacienteve dhe regjistrin

qendror te farmacive, ne sistemet e reja te konsoliduar perdoren gjeresisht teknologji open

source, qe ndihmojne per te mbajtur kostot te ulta. Sistemi i farmacive online e FARMAci, hyri ne zbatim gjate 2010 dhe gjate vitit te fundit u

persos zbatimi i tij e mbi procedurat e reja te pranimit te kerkesave te farmacive per rimbursim,

duke perdorur si baze informacioni te dhenat e raportuara nepermjet ketij sistemi.

2.2 SISTEMI I INFORMACIONIT TE FARMACIVE

26

Aktualisht Isksh ne kuader dhe te partneritetit me subjektet farmaceutike me kontrate me Isksh me qellim mireadministrimin dhe kontrollin e medikamenteve ,recetave kushteve kontraktuale te negociuara me farmacite ,ne funksion dhe te permiresimit te sherbimit ndaj pacientit, ka krijuar nje software informatik I cili aktualisht eshte ne perdorim nga te gjitha farmacite me kontrate me Isksh qe nga 2007.

Farmacia detyrohet te dergoje informacion mbi faturat hyrese dhe recetat e ekzekutuara,ne vecanti mbi medikamentet e listes se barnave te rimbursueshme dhe merr informacion per listat baze ndihmese nga Isksh.

Keshtu Farmacia si nje ofrues sherbimi ka nje sistem te prodhuar nga Isksh per qellim te kompjuterizimit te Informacionit te nevojshem per pagese nga Isksh.

Isksh nga ana tjeter finacues I ketyre sherbimeve dhe listes se barnave ,kryen pagesat per to

Menyra e funksionimit ne te ardhmen duhet te jete e tille si ne figure dhe e tille eshte ne shume vende te botes

Provider

System

Payer

SystemInterface

Nepermjet ketij softi nxirren disa raporte sic jane: Gjendja ne Farmaci ne nje moment te caktuar, Listtreguesit qe dorezohen ne DRSKSH ne baze te kontrates respektive dhe disa raporte te tjera qe ndihmojne ne punen e perditshme gjate regjistrimit te informacionit ne soft.

Ky software ishte nje kerkese ,por njekohesisht iu shpernda falas farmacive te cilat fillimisht u tremben nga kerkesat e Isksh-se per pajisje dhe pune per perpunimin e te dhenave nga ana e tyre, por si rezultat I nje pune negociuese te mire u arrit ne nje process qe rezultoi mjaft I sukseshem per kohen dhe me mjaft perfitime dypaleshe.

27

Kuptohet qe kerkesat e kohes dhe zhvillimet teknologjike jane ne rritje e ka vend per permiresime.

Rezulton qe vetem nga zbritjet e Farmacive s rezultat I llogaritjes kompjuterike vetem per Tiranen nje zbritje prej 35 mil lek e barabarte Me vleren e investimeve per IT per Isksh gjate 2006-2012 Rreth ½ e kesaj vlere te kursyer eshte kosto e pagave te operatoreve per rregjistrim dhe softwaret

jane krijuar me nje vlere mjaft te vogel qe nuk kalon 10 000 lek.

Pra eshte e qarte perfitimi finaciar I SI.

Gjithsesi vlera te tjera shtese kemi si:

Rregullime te raportimit nga ana e farmacive si formes dhe permbajtjes.

Ulje te mashtrimit apo gabimit njerezor ne perllogaritje.

Ulje te punes manuale dhe rritje te kenaqesise se farmacisteve.

Mund te komentojme mbi keto shifra qe:

Nga 2005 kerkesa per rimbursim nga farmacite eshte rritur ne masen 58% (arsyet per kete jane

te ndryshme po me kryesorja eshte zgjerimi I listes baze te barnave te rimbursueshme, mbulimi I

nje game me te madhe semundshmerie nga Isksh)

Dhe nga 2005 diferencat e farmacive jane rreth 61% me pak. Shihet qarte perfitimi

ekonomik dhe operacional i perdorimit te tij.

Vetedeklarimi i farmacive e vendosja e sanksioneve per recetat e rregjistruara me vonese ne

sistem, kane qene gjithashtu risi te realizuara nepermjet ketij sistemi gjate vitit.Nje nga

objektivat e ketij sistemi per te cilat po punohet eshte dhe krijimi i nje regjistri elektronik te

subjekteve farmaceutike me kontrate me ISKSH-ne. Baza e informacionit e grumbulluar

nepermjet ketij sistemi eshte nje mjet i fuqishem edhe per kontrollin e subjekteve farmaceutike

nga ana e ISKSH-se.

2.3 Sistemi I Informacionit Shendetesor (SISH) ne Paresor.

Sic u tha dhe me lart ne kuader dhe te reformave ne paresor nje zhvillim mjaft I rendesishem eshte dhe projekti I matjes se performances se QSH.

Per kete arsye u krijua Sistemi i informacionit shendetesor per sherbimin paresor : Qellimi i tij per Isksh-ne ishte te permiresoje menaxhimin e sherbimit shendetesor ne Paresor me ane te mbeshtetjes me informacion mbi aktivitetin perkates te sherbimit qe ofrohet nga ofruesit e ketij sherbimi per pacientet.

Por gjithsesi nevoja per informacion ne te gjithe sektorin shendetesor ishte evidentesi nene nivel lokal, rajonal dhe kombetar pasi:

Sistemi i informacionit aktual ne Shqiperi konsiderohej qe ne 2003 i nje cilesie jo te mire, i copezuar dhe nuk ishte i aplikueshem ne vendim-marrjet klinike, administrative dhe financiare.

28

U bene raporte te ndryshme per permiresimin e tij si ai I Proshendetit :raporti,“Propozimi per planifikim dhe zbatim te Sistemit te Informacionit Kombetar ne Shqiperi”. Nga te gjithe aktoret kryesore si Proshendet, Isksh , Msh u konstatua qe realizimi i nje sistemi informacioni unik ne Shqiperi nuk eshte nje objektiv qe mund te kryhet brenda nje afati te shkurter kohor. Keshtu qe heret filloi puna per ndertimin e Sistemit te Informacionit Shendetesor(SISH).

Sistemi i informacionit I meparshem ne Shqiperi kishte nevoje per permiresim pasi ishte shume i veshire per t’u analizuar dhe nuk mund t’i pergjigjej nevojave per menaxhim klinik, administrativ dhe financiar.

Shqipëria në mënyrë të ngjashme me vendet e tjera, ka një sistem për evidentimin e problemeve mjeksore të përbërë nga një numër regjistrash.Ky sistem punon relativisht mirë; ai përdoret ende në të gjithë vendet me burime të pakta. Një problem i madh me sistemin e regjistrave është se kërkohet shumë punë për hartimin e raporteve, analizën e diagnozave dhe regjimeve të trajtimit, dhe më pas për të kthyer feedback tek ofruesit të cilët ishin edhe prodhuesit e informacionit fillestar.

Në regjistër shënohen klientët e përditshëm, ofruesit të cilët ofrojnë shërbimin në fjalë dhe trajtimi I përshkruar.

Përgjatë dy dekadave të fundit, një pjesë e madhe e vendeve kanë ecur drejt sistemeve të menaxhuara elektronikisht; sisteme të cilat lejojnë realizimin e shpejtë të përmbledhjeve, raportimeve, analizave, dhe kanë potencial për të gjeneruar informacion të dobishëm feedback-u. Këto sisteme mundësojnë aplikimin e mjeksisë së bazuar mbi evidencat edhe në vendet me burime të pakta.

Disa nevoja per informacion te sugjeruara ishin: te dhena klinike si baze per vendim-marrje (planifikim dhe organizim te sherbimeve) ; te dhena per cilesine e sherbimit (bazuar ne marredheniet e diagnozave me procedurat dhe trajtimet); informacion administrative (performanca e stafit mjekesor: mjek, infermiere dhe mami; informacion financiar (matja e eficiences se shperndarjes se Sherbimit Paresor).

Rekomandime pati edhe nga Ministria e Shendetesise e cila ka shprehur disa nevoja ne lidhje me

indikatoret e produktivitetit: numri i vizitave vjetore per cdo Q.SH dhe gjithashtu per cdo

mjek/infermiere/mami e cila mund te ndahet ne te rritur, femije dhe gra shtatzana si dhe numrin e referimeve sipas grup-moshave; indikatoret e semundjeve kronike dhe akute sipas kategorise se semundjeve; cilesia e sherbimit, shperndarja e institucioneve/vizitat prenatale (nje vizite per tremujorin e pare, kater vizita gjithsej gjate shtatzanise; frekuenca e diagnozave

29

sipas grupmoshave; referime sipas llojit te diagnozes; vizita vjetore sipas llojit te semundjeve per te semuret kronike etj.

Instituti i Sigurimeve Shendetesore kishte nevoje per zgjerimin e informacionit sic eshte:

pasurimi i te dhenave (numri i medikamenteve te dhena/administruara, perfshirja e rimbursimeve; informacion administrativ (ngarkesen e punes se ofruesve si baze per mekanizmin e pageses se personelit); infomacion financiar (matja e eficiences se shperndarjes se Sherbimit Paresor).

Rekomandime u dhane per projektin e ProShendetit ne lidhje me permiresimin e programit

Procesi i zgjerimit te sistemit kombetar duhet te ecte paralelisht me dy procese te rendesishme sic ishin:perpunimi i standarteve te sherbimit dhe udhezuesve te praktikave klinike dhe krijimi i nje sistemi te permiresimit te cilesise se sherbimit.Ky I fundit kerkon nje sistem Informacioni mbeshtetes.

SISH –Sistemi i Informacionit ne Sherbimin paresor eshte shtrire ne 11 QSH te reja. Si rezultat i

ketij sistemi, rreth 100 QSH ne vend, vetemenaxhojne sistemin e Informacionit te formularit te

vizites dhe procedurave mjekesore .

Ky sistem eshte baze per monitorimin e aktivitetit te Qendrave shendetesore, matjen e

performaces se tyre dhe mbeshtetjen e menyrave te pageses per kete nivel sherbimi ne Shqiperi.

Gjithashtu, perpjekjet e vazhdueshme te ISKSH-se per zhvillimin e Sistemeve te Informacionit

ne nivel QSH, shkojne koherent me strategjine per dixhitalizimin e informacionit qe ne burim te

tij , duke siguruar saktesi me te larte informacioni por edhe ngritje te kapaciteteve te tyre.

Gjate 2011 eshte zhvilluar e suportuar ne menyre te vazhdueshme Sistemi “kosto spitali“ , eshte

permiresuar ne vazhdimesi ky sistem sipas kerkesave te ISKSH-se e spitaleve, duke mundesuar

per here te pare nga ana e ISKSH-se, llogaritjen e kostove te spitaleve gjate 2010, mbeshtetur

ne nje baze informacioni informatike shume me te sakte se me pare. Kartela e pacientit dhe

shpenzime te tjera direkte dhe indirekte te spitalit, jane baza e informacionit e ketij sistemi. Keto

te dhena mund te mbeshtesin mjaft mire menyra te reja pagesash te

ISKSH-se ne kete nivel sherbimi shendetesor.

30

2.4 ZBATIMI I SISH NE ISKSH

Instituti i Sigurimeve te Kujdesit Shendetesor synon te jete financues i vetem i sherbimit shendetesor ne vend. Kjo nenkupton unifikimin e burimeve te financimit ne kujdesin shendetesor, deri tani te fragmentuar dhe financimin e kujdesit shendetesor nga nje burim i vetem qe do te jete Sigurimi Shendetesor, risi qe do te sjelle me shume transparence ne perdorimin e fondeve, identifikimin e roleve te bleresit dhe ofruesve te sherbimit, si dhe do te krijoje kushtet per funksionimin e marrdhenieve midis bleresit dhe ofruesve nepermjet kontraktimit direkt te ketyre te fundit me sigurimin shendetesor. Pikerisht per te nisur kete rruge, me 1 janar 2007 ka nisur te zbatohet konkretisht nje projekt mjaft i rendesishem, sic eshte ai i shtrirjes se skemes se sigurimeve shendetesore ne sherbimin shendetesor paresor.

ISKSH sot ka kontrata me 418 qendra shendetesore ne shkalle vendi, te cilat mbulojne sherbimin e kujdesit shendetesor paresor. Numri me i madh i ketyre qendrave shtrihet ne rajonin e Elbasanit me 52 qendra, rajoni i Fierit me 45 qendra, rajoni i Tiranes me 40 qendra, rajoni i Korces me 39 qendra, rajoni i Shkodres me 37 qendra, rajoni i Dibres me 35 qendra.

Per here te pare jane krijuar qendra shendetesore autonome dhenese te sherbimeve te kujdesit paresor, te cilat funksionojne si nje ekip profesionistesh te kontraktuar me sigurimin shendetesor kundrejt dhenies se nje pakete te mirepercaktuar sherbimesh shendetesore, me llogari bankare dhe status te vecante. Sigurimi shendetesor lidh kontraten me pergjegjesin e Qendres Shendetesore dhe nga ana tjeter pergjegjesi i qendres lidh kontrata individuale punesimi me Cdo pjesetar te stafit te qendres. Qellimi i Qendres Shendetesore autonome eshte te ofroje sherbime shendetesore cilesore bazuar ne parimin e mjekesise familjare per t'i sherbyer popullates ne te gjithe zonen qe mbulon qendra. Kjo forme e re kontraktimi nuk cenon parimin e zgjedhjes se lire te mjekut, i cili do te vazhdoje te aplikohet brenda ndarjes administrative ku ben pjese Qendra Shendetesore. Synimi i kesaj reforme decentralizuese eshte te realizoje sherbime shendetesore efektive dhe cilesore ne kujdesin paresor per pacientet.

Nen kete qellim strategjik nga Isksh fillimisht u percaktuan 4 objektiva kryesore te cilet jane:

Permiresim i politikave dhe kuadrit rregullator Menaxhim me i mire i burimeve ne Kujdesin shendetesor Paresor Cilesi me e larte e sherbimeve ne Kujdesin Shendetesor Paresor Rritje e perqasjes ndaj sherbimeve ne KSHP

31

32

Viti 2006-2007

U be i mundur projektimi, krijimi dhe testimi I “softit te farmacive” te Sektorit farmaceutik te kontraktuar me Isksh I cili u realizua nga stafi I Dias.Ai konsideronte ne bashkepunim me farmacite ndertimin e nje sistemi informacioni ne Farmaci te perbashket e me perfitime dy-paleshe Isksh-DRsksh ne kuader dhe te partneritetit me to.

Ky software per here te pare beri te mundur rregjistrimin e te gjitha recetave ne forme elektronike ne Farmaci dhe te faturave duke mundur nje monitorim te gjendjes se medikamenteve ne Farmaci dhe Kontroll te menjehershem te te gjithe barnave nga Isksh.

Ky proces u shoqerua me ndryshime kontraktuale me farmacite per perdorim te detyrueshem te ketij sistemi dhe me disa ndryshime administrative ne DRsksh-te tona.

Eshte e qarte qe u rrit ndjeshem cilesia e Informacionit ,dokumentat per qellim pagese u qartesuan dhe u ulen mjaft gabimet njerezore.

Kompjuterizimi dhe Instalimi I” Softit te farmacive” ne farmacite e kontraktuara me Isksh si dhe pregatitja e dokumentacionit perkates , trajnimi I gjithe perdoruesve te sistemit ndodhen ne 2007 dhe si rezultat:

U rrit efikasiteti I punes se kontrollit te jashtem,u sigurua transparence ne lidhje me konsumin ne cdo farmaci dhe lehtesi ne pregatitjen e dokumentave te nevojshme per rimbursim qe dergohen ne Drsksh-te tona duke menjanuar keshtu punen me dore te farmacisteve.Per kete te fundit efekti u ndie me mire ne 2008.

Gjate 2006 u vendos dhe nje software me qellim kontrolline cilesise se informacionit qe

perpunohej per qellim pagese nga Zyrat e IT ne Drsksh.

Si rezultat puna e kontrolloreve ekonomiste qe pregatitnin dokumenta permbledhese per zyrat e

financave u thjeshtua shume dhe Informacione interesante mund te nxirreshin nga ky sistem mbi

likujdimet dhe diferencat e konstatuara si rezultat I gabimeve njerezore ,apo punes manuale.

Ne 2007 ndodhi dhe nje riorganizim I ri I QSH nga Isksh I cili u shoqerua dhe me Rikodifikime

te tyre e riorganizim te databases qendrore .Nga 600 ne 419 QSH mbeten si rezultat i kesaj.Kjo

ndodhi per shkak te futjes ne skeme te QSH ne kete periudhe.

SISH-Sistemi i Informacionit Shendtesor filloi qe ne 2006 fillimisht nen orientimin e MSH dhe

me pas kaloi ne Isksh ne 2007 me hyrjen e QSH nen Skemen e Sigurimeve Shendetesore

Nje projekt i madh 6 vjecar u financua nga Usaid qe ne 2004

Nga viti 2008 e deri ne vazhdim.

Ne Gusht 2008 u implementua ne ne 5 Rajone-t e Drsksh-ve te Rajoneve dhe per personelin mjek ne rajonet e tjera qe nga nentori 2008.

33

Ne vecanti ne Tirane funksionon si projekt pilot ne 10 poliklinika te qytetit per qytetin e Tiranes.

Per here te pare u punua ne drejtim te forcimit te menaxhimit te SI ne QSH duke I dhene atyre te drejten qe te punojne me sistemet e Informacionit te kompjuterizuara e duke krijuar Guide-line per perdorim sa me te kontrolluar te tyre.

Kjo kishte per qellim krahas te tjerave dhe rritjen e nivelit te perdorimit te Informacionit te kompjuterizuar nga Sistemi Paresor .Gjithashtu per miremenaxhim te burimeve te tyre , monitorimin e aktivitetit te mjekut dhe fillimin e punes per krijimin e te dhenave shendetesore te pacientit ne QSH ,ky sistem ishte I pari I ketij lloji.

Ndryshimet organizative ne paresor u shoqeruan dhe me implementimin e sistemit te Informacionit shendetesor ne te ,ne lidhje me raportimin e formularit te vizites se mjekut dhe procedurave mjeksore te infermiereve ne lidhje me llogaritjen e bonusit dhe indikatoreve te performances per cdo QSH.

3-Lidhja e ISKSHme Qendrat Shendetesore, konsolidim i

menaxhimit

Procesi i pergatitjes se kontratave te financimit midis ISKSH-se dhe qendrave shendetesore u

krye ne baze te nje tradite te stabilizuar te ISKSH-se, i cili u bazua ne nje perqasje bashkepunimi

me te gjithe aktoret qe japin kontribut ne kujdesin shendetesor paresor.

Procesi nisi me mbledhjen e mendimeve nga të gjithë DRSKSH-te dhe qendrat shëndetsore të

kontraktuar me këto drejtori, si dhe nga aktorë të tjerë në sektorin shëndetësor si: Ministria e

Shendetesise(Drejtoria e Shëndetit Publik) ,Urdhri i Mjekut, Urdhëri i Infermierit, shoqatat dhe

sindikatat e shërbimeve shëndetësore.

Gjithashtu, problematikat e evidentuara gjatë monitorimit dhe kontrollit të zbatimit të kontratës

gjatë vitit ushtrimor 2011 kane qene nje burim informacioni per permiresimin e kontrates.

Vemendja me e madhe ne pergatitjen e kontrates per QSh 2012 iu kushtua elementeve qe

ndikojne ne konsolidimin e menaxhimit te qendres shendetesore, si nje entitet publik pergjegjes

per sherbimin ndaj popullates qe eshte regjistruar prane qendres shendetesore.

Keshtu, menaxhimi i regjistrit elektronik te pacienteve qe tashme eshte nje realitet ne qendrat

shendetesore, do te jete pergjegjesi e qendres per perditesimin e te dhenave te pacienteve.

34

Keshtu, procesi i transferimit te pacienteve nga nje mjek te nje tjeter, ose nga nje QSH ne nje

tjeter do te jete me i thjeshte dhe me pak i lidhshem per pacientet.

Nje nga qellimet kryesore te ISKSH-se qe ne krye te heres te reformes ne paresor ka qene

motivimi i personelit shendetesor per nje nje sherbim sa me cilesor ndaj pacienteve. Ky motivim

eshte kryer nepermjet rritjes se pagave dhe vendosjes se financimit te qendres shendetesore

bazuar ne realizimin e indikatoreve te ndryshem(bonusi per performance dhe cilesi). Nje pjese e

bonusit i shperndahet punonjesve shendetesore si motivim financiar dy here ne vit.

Eshte detyra e Drejtuesit te QSH qe te kryeje shperblimin.

3.1 Menyra e Pageses te personelit te QSh ne baze indikatoresh

Sot ne QSH Kemi rreth 6000 infermire ,rreth 1600 mjeke te pergjithshem dhe rreth 260 mjeke

me kontrate specialiste.Sistemet e informacionit ndikojne jo vetem ne rritjen e cilesise dhe

performances por eshte nje mjet I fuqishem per miremenaxhimin e Burimeve Njerezore mjek-

infermiere ne QSH.

Gjithashtu pervec ketyre , ne kuader te decentralizimit te QSH dhe autononise se tyre , jo vetem

mjeke dhe infermiere punojne ne QSH ,por edhe nje kategori e caktuar punonjesish si

ekonomiste ,laborante ,kimiste,dhe staf mbeshtetes me kontrata te plota apo te pjesshme pune

kane marredhenie pune me QSH/Spitale.

Gjithashtu edhe nje kategori tjeter e nevojshme njerezish te se ardhmes si Informaticiene,apo

inxhinjere elektronike,punonjes sociale etj ,mund te jene nje kontigjent I konsiderueshem te cilet

pritet te shpenzojne buxhetet e akorduara te Insitucioneve shendetesore dhe ndikojne ne

miremenaxhim te institucioneve qe ofrojne sherbim.

Performanca e personelit sidomos atij mjekësor është në fokus të vëmëndjes. Ajo i nënshtrohet jo

vetëm kontrollit te zakonshem (auditim) nga Isksh-se/kontroll o shtetit por dhe “supervizimit

mbeshtetes”. I cili eshte i paralajmeruar për datën, programin dhe kohëzgjatjen e kontrollit në te

cilen kërkohet prezenca e të gjithë personelit të QSH.

Nepermjet tij përcaktohen në mënyrë të matshme mospërputhjet midis nivelit aktual dhe nivelit

të pritshëm të cilësisë dhe i adreson këto mospërputhje me qëllim përmirësimin e cilësisë,

performancës dhe efikasitetit të shërbimeve shëndetësore.

35

Pjesa baze e Shpërblimit te personelit shëndetësor përbëhet nga: shpërblimi bazë mujor,

shpërblimi për vjetërsi, shpërblimi sipas ngarkesës për numër banorësh, shpërblimi për

pozicionin gjeografik të institucionit që ofron shërbimin shëndetësor.

Ne baze te aktivitetit kemi 10% te pageses dhe per cilesine 5%. Pra buxheti i Qendres

Shendetesore llogaritet ne baze te:

Numrit te banoreve te regjistruar (parashikohet ne masen 85%).

Buxheti per aktivitet ne masen 10 %.

Bonus 5% per cilesine e sherbimit.

Keshtu financimi i buxhetit per aktivitet lidhet teresisht me numrin e vizitave qe realizojne

qendrat shendetesore, konkretisht per vitin 2008, qendrat shendetesore qe veprojne ne territoret

e bashkive duhet te realizojne mesatarisht 10-12 vizita ne dite, qendrat shendetesore qe veprojne

ne territoret e komunave te zonave fushore kodrinore 9 vizita ne dite dhe qendrat shendetsore qe

veprojne ne komunat e zonave malore e te thella malore 6 vizita ne dite.

Per matjen e cilesise se sherbimit, pra te 5% shtese, jane percaktuar 6 indikatore per te cilet

eshte vendosur nje sistem pikezimi.

Cdo indikator do te matet proporcionalisht dhe bazuar mbi piket e marra do te behet dhe

shperndarja e buxhetit perkates. Sa me shume dhe mire te kujdesen personeli shendetesor per

popullaten qe mbulojne aq me shume leke do te hyjne ne arken e QSH te cilat do te perdoren per

shperblime dhe rritje rroge.

Percaktimi i indikatoreve per matjen e cilesise eshte bere duke u nisur nga praktika te njohura

boterore dhe bazohet mbi indikatore qe jane sinjifikative per sistemin shendetesor te nje vendi.

Kujdesi ndaj femijeve duke kryer imunizimin e plote te tyre eshte nje nga treguesit kryesore per

cilesine e kujdesit ne nje vend te caktuar, per vete rendesine qe ka parandalimi i semundjeve te

ndryshme me ane te vaksinave. Kujdesi ndaj gruas shtatzane duke e vizituar qe ne tremujorin e

pare te shtatzanise ndihmon ne parandalimin e shume semundjeve te nena si edhe ne formimin e

fetusit te i cili ne tremujorin e pare formohen te gjitha organet jetike per organizmin. Parimi i

mjeksise familjare qe zbatohet ne sherbimin shendetesor paresor ka si baze kujdesin shendetsor

per te gjithe popullaten qe eshte e regjistruar te mjeku perkates, prandaj nje nga indikatoret qe

tregon cilesine e kujdesit eshte edhe perqindja e popullates se regjistruar qe vizitohen per here te

pare. Gjithashtu, tregues i cilesise se sherbimit eshte edhe ndjekja dhe kujdesi ndaj te semureve

kronike te cilet duhet qe te vizitohen cdo muaj nga Mjeku i familjes ne menyre qe te monitoroje

ecurine e shendetit te tyre dhe efikasitetin e mjekimit. Nje nga elementet me te rendesishem te

punes se perditshme te Mjekut te familjes eshte edhe menaxhimi i recetes dhe pershkrimi i saj

sipas rregullave te ISKSH, zbatimi korrekt i se ciles do te shperbleje Mjekun dhe QSH perkatese

me 20% te bonusit per cilesine e sherbimit. Ky indikator eshte vendosur edhe per te stimuluar

Mjeket qe te vendosin nje standart per mjekimin e diagnozave te njejta brenda territorit te nje

qarku.

36

QSH dhe personeli shendetesor jane familjare me te gjithe indikatoret dhe nivelin qe duhet te

arrijne qe te marrin fondin perkates duke qene se keto jane pjese e kontrates se financimit qe

QSH nenshkruan me DRSKSH perkatese.

SISH (sistemi i informacionit shedetesor )eshte ndertuar per llogaritjen elektronike te ketyre

indikatoreve,ne baze te te cilave paguhen QSH dhe evidence te tjera te nevojshme;ne baze te tij

mund te kryhen:

analiza ne cdo moment te situatave te pambulimit te sherbimit,

(te rasteve ku specialistet nuk punojne ne profesionin perkates ,qe I takon vendit te punes,apo

kriteret e vendeve te punes nuk permbushen,kur pritet te dalin ne pension etj)

monitorimi i levizjes se mjekut qe ofron sherbim ,ne me shume se 1 ambulance/vend

pune,ne perputhje me kontraten perkatese (nese ne kontrate percaktohen me shume se nje

pike sherbimi per nje mjek).*

Vleresimi i punes se mjekut ne permbushje te indikatoreve te performaces dhe bonusit te

percaktuar si objektiva ne cdo kontrate QSH.

Llogaritja e shperblimit e diferencuar per cdo mjek.

Mbeshtetje per vendosjen e standarteve te reja ne drejtim te permiresimit te cilesise dhe

forcimit te kapaciteteve te BNJ ne QSH.

Mbeshtetje per zhvillimin e karrieres se profesionisteve shendetesore etj.

Rezultate te pergjitheshme:

Keshtu aktualisht jane vendosur standarte dhe procedura Pagese te reja per QSH dhe Ofruesit e

sherbimit ne baze te kesaj perpjekjeje dhe eshte Hartuar kontrata e re sipas kesaj menyre te re

pagese dhe e monitoruar lehtesisht gjithashtu vendime bazuar ne evidenca te sakta( raportet e

indikatoreve) merren ne vazhdimesi nga Isksh.

Eshte forcuar menaxhimi dhe kapacitetet njerezore u rriten ne QSH (me pare kishte drejtore

mjek tani dhe ka menaxher qe ka dhe mjetet e menaxhimit ne dispozicion).

Po ashtu personeli eshte specialiazuar me shume dhe eshte me shume i motivuar. Vleresimi i

tyre eshte me objektiv.

Sa me shume dhe mire te kujdesen personeli shendetesor per popullaten qe mbulojne dhe per

permbushjen e objektivave shprehur ne standarte ,aq me shume leke do te hyjne ne arken e QSH

te cilat do te perdoren per shperblime dhe rritje rroge ,trajnime , aktivitete etj.

Po ashtu nese vihet re nje nevoje per personel me shume ne nje zone me ngarkese me te madhe

,mund te behet levizje e personelit,gjithashtu nese vihet re nje semundshmeri me e larte e nje lloji

te caktuar ne nje QSh/apo ambulance aty mund te dergohet nje specialist i fushes ,nga nje zone

qe ka teper te tille.

37

Duke patur njohuri nga sistemi informacionit per personelin shendetesor potencial qe nuk eshte

ne vendin e duhur te punes ,(te cilet pretendohen si kerkues per ripozicionim ne profesion),ato

mund te perdoren fare mire gjate levizjeve te personelit,ashtu sikurse mjeket ne prag pensioni

mund te konsiderohen qe heret per zevendesim te shpejte.

Po ashtu duke qene se profesionisti orientohet drejt zonave me me shume semundshmeri qe I

takon llojit perkates te profesionit ,mundesi zhvillimi profesionale me te medha jane per mjeket.

54.0

68.162.6

68.865.2

67.965.5

67.662.6

68.1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

% e

reali

zim

it

3-M I 3-M II 3-M III 3-M IV Total

3-Mujoret

Krahasimi i realizimit te Ind. te Bonusit sipas 3-M 2008 / 2009

2008

2009

Bonus (2008-2009)

0%

40%

80%

BERAT

DIBER

DURRES

ELBASANFIE

R

GJIR

OKASTER

KORÇE

KUKES

TROPOJE

LEZHE

SHKODER

TIRANE

VLORE

SARANDE

2008 2009

38

KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME

Duke u nisur nga rezultatet e këtij studimi, si dhe krahasimet e rezultateve me studimin e vitit

2008, arrijmë në konkluzionet e mëposhtme:

Vihet re përmirësim i dukshëm i të gjithë të dhënave të perceptuara si nga ana e

pacientëve ashtu dhe e ofruesve të shërbimeve shëndetësore në kujdesin parësor,

çka tregon për rezultate pozitive të reformës në kujdesin parësor në vendin tonë,

e në mënyrë të veçantë:

a. Konsolidim i skemës së sigurimeve shëndetësore, autonomi e ofruesve të kujdesit parësor;

b. Përmirësim i dukshëm i financimit të QSH bazuar në realizimin e treguesve të performancës

dhe të cilësisë së shërbimeve;

c. Implementimi i Sistemit të Informacionit Shëndetësor në kujdesin parësor, duke përmirësuar

dukshëm saktësinë e të dhënave të aktivitetit të kujdesit parësor, marrjen në kohë të

informacionit, me synim përdorimin e këtyre të dhënave në përmirësimin e pagesës së ofruesve

të kujdesit shëndetësor dhe të të gjithë indikatorëve shëndetësor në kujdesin parësor;

Me përmirësime të dukshme paraqitet aksesi ndajshërbimeve të kujdesit shëndetësor parësor

dhe cilësia e shërbimeve shëndetësore e perceptuar nga pacientët, ku një rëndësi të madhe në

këtë drejtim zë lehtësimi i barrierave në identifikimin e personave të siguruaruar për t’u pajisur

me librezë shëndeti, monitorim i vazhdueshëm i mbulimit shëndetësor nga mjeku i familjes,

zbatimi i sistemit të rferimit dhe zbatimi i paketës së shërbimeve shëndetësore në kujdesin

parësor.

Gjithashtu, përmirësimi i dukshëm i marrëdhënievetë stafit mjeksor me drejtuesit e

QSH,transparenca në rritje në vendimarrje dhe shpenzimet e buxhetit të QSH, përmirësimi i

komunikimit në të gjitha nivelet, tregon për përparësitë e decentralizimit të sistemit shëndetësor

në kujdesin paresor.

Për herë të parë në historinë e shërbimeve spitalore, ISKSH bën të mundur llogaritjen e

kostove të shërbimeve.

ISKSH po punon për implementimin e plotë të ligjit të ri për Sigurimet Shëndetesore, që si moto

të veten ka: akses të barabartë të të gjithë popullatës, për paketa të mirëpërcaktuara shërbimesh

shëndetesore. Qëllimi përfundimtar i implementimit të këtij ligji është një sistem shëndetesor që

mban njerëzit të shëndetshëm, ka akses të barabartë të bazuar në nevojat e pacientëve, dhe jo në

aftësinë se kush paguan më shumë, është i nje kualiteti të lartë dhe përfaqëson ekzaktesisht

vlerën e parasë.

Në këtë moment te implementimit te ligjit problemet me imediate që kërkojne zgjidhje i shfaq

sektori spitalor.

39

Prandaj ISKSH eshte perqendruar dhe ka bërë një punëpërgatitore mjaft te madhe, për të

mbeshtetur reformen ne kete sektorPër herë të parë në historinë e shërbimeve spitalore, ne sot

kemi bërë të mundur llogaritjen e kostove dhe të treguesve ekonomike të këtyre shërbimeve.

Mbas një pune tepër intensive është bërë e mundur që për periudhen JanarQershor 2011 në

nivelet e spitaleve rajonale si edhe për spitalet bashkiake të llogariten:

Kostot mesatare për rast, në rang spitali, në shërbimet me shtretër.

Kostot mesatare për rast, për 4 shërbimet kryesore me shtretër (Kirurgji,

Gjinekologji-Obstetri, Pediatri dhe Pathollogji)

Kostot mesatare për ditë qëndrimi në sherbimet me shtretër ( për 4 shërbimet e

përmendura mësipër).

Kostot e plota për sherbimet mjekësore pa shtretër (laboratore, imazheri,

urgjencë, etj).

Treguesit e ditëqëndrimit mesatar të pacienteve në spitale, sipas shërbimeve të ofruara.

Përcaktimin e diagnozave më frekuente në spitalet dhe kostot për rast të këtyre diagnozave

(gjithsej 21).

Gjetjet janë mjaft të ndryshme, siç do ta degjoni konkretisht nga raporti i pergatitur nga koleget

e ISKSH-së

Në afat të gjate ka edhe ceshtje te tjera qe do te ndikojne seriozisht në rritjen e kostove.

Së pari çështjet demografike. Shqipëria ka pësuar një rritje të shpejtë të jetëgjatesise nga viti

1995 me 71.4 vjeç,në 77 vjeç, për vitin 2011. Ndryshimet demografike pa dyshim që kanë

filluar të bëjnë presion në sistemin shëndetësor. Popullata mbi 50 vjeç nga viti 2005 që ishte 670

mijë, ka arritur në 750 mijë deri në 2009. Të moshuarit kanë një sëmundshmëri kronike shumë

komlekse, prandaj këto gjëra duhen planifikuar

Së dyti çështjet e teknologjisë. Investimet në teknologjitë e reja kanë potencial për të sjellë një

eficencë më të madhe dhe performancë më të mirë, përsa i përket shërbimit ndaj pacientit, por

gjithashtu janë shumë të shtrenjta

Së treti, sektori shëndetesor është nga natyra përdoruesi më i madh i fuqisë punëtore,

prandaj negociata me mjekët dhe stafin mjeksor, janë shumë elementë të rëndësishëm, në mënyrë

që pagesat ndaj tyre të marin vërtet vlerën e shërbimit ndaj pacientit.

Jane kryer rreth 400 kontrolle me shume nga viti 2008 ne 2009.

Krahasuar me 2008 te ardhurat u rriten me 8.3% .

Sistemi u implementua ne menyre te sukseshme brenda periudhes ne dispozicion

Nr i vizitave per 2 vjet eshte rritur 800 000

Nr i vizitave per here te pare ne 2009 eshte 300 000

40

QSH kane perfituar 65 % te buxhetit nga 5% dhe 90 % te standartit ne lidhje me

aktivitetin ne 2008

Ndersa ne 2009 indikatoret jane rritur duke respektuar standartet e percaktuara si me

lart.

Pra shihet qarte se si ka evoluar rritja progresive e perfshirjes se personave te rinj ne skemen e

sigurimeve shendetesore. Ne menyre grafike paraqiten si me poshte:

Pajisja me libreza te reja

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

6-M-I 2008 6-M-I 2009 6-M-I 2010

0

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

300,000

350,000

6 mujori I i 2008 6 mujori I i 2009 6 mujori I i 2010

Paciente qe perfitojne nga skema

41

Si perfundim ne lidhje me kete ceshtje:

Sish beri te mundur vendosjen e nje sistemi vleresimi dhe shperblimi te ri te personelit

shendetesor ,i cili rezultoi mjaft i sukseshem jo vetem ne drejtim te kosto efektivitetit , rrtijes se

aksesit te popullates ,terheqjes se fondeve te QSH por dhe cilesise se sherbimit.

Kjo menyre e re vleresimi ishte nje celes kyc ne fitimin e autonomise se QSh , perdorimin e

fondeve dhe miremenaxhimit te tyre ne te gjitha drejtimet ,por ne vecanti tekapitalit me te cmuar

te Burimeve njerezore dhe karrieres se personelit shendetesor ,i cili me pare ishte i paorganizuar

dhe jo drejt i orientuar.

Nga vleresimi i te dhenave te mesipeme, shihet qarte se skema e sigurimeve shendetsore ne

kujdesin paresor po behet gjithnje e me shume atraktive dhe nje rol te rendesishem luan dhe

zbatimi i Sistemit te Informacionit Shendetesor ne Kujdesin Paresor, kundrejt nje raportimi sa

me te sakte dhe ne kohe te te dhenave si dhe zbatimi me korrektesi I kontrates me QSH .Nga ana

tjeter kjo tregon qe me shume dhe me mire pacienti po sherbehet ne Sistemin paresor dhe

perfitimet per te jane rritur.

4- Situata e pergjitheshme e spitaleve ne vite, pare nga kendveshtrimi

i Isksh-se.

Eshte vleresuar dhe nga vende te tjera qe sigurimi I autonomise ne menaxhim nga spitalet

,mundeson arritjen e efektivitetit te ofrimit te sherbimit shendetesor.

Me Autonomi te spitalit ne manaxhim kuptohet pavaresia financiare dhe drejtuese e tij mbi

perdorimin e fondeve dhe percaktimin e menyres se zbatimit te procedurave administrative te

brendeshme te spitalit , nga vendimarrja e institucioneve prej te cilave varen duke respektuar

disa limite kryesore .

Menaxhimi ne spital ka te beje me planifikimin .drejtimin ,organizimin dhe kontrollin e mjeteve

ekonomike te spitalit me qellim ofrimin e sherbimit shendetesor per pacientin.

Para 2009 dhe akoma ne shume aspekte dhe tani spitalet vuajne nga problematika te ndryshme

te cilat,nuk bejne te mundur rritjen e cilesise se sherbimit ne kete sektor.

Keshtu Sistemi financiar në sistemet spitalore para vitit 2009, ishte shumë i centralizuar nga lart

– poshte .

Vendimet merreshin nga MSH e cila percaktonte nevojat e spitaleve mbi nje mesatare te

pergjitheshme te nevojave te gjithsecilit spital.Për këtë arsye, kishte një shmangie të ndjeshme

42

nga kërkesat reale (nevojat per pajisje,medikamente etj) te spitaleve rajonale qe veshtiresonte

manaxhimin e brendshem dhe si rrjedhoje ofrimin e sherbimit ne menyren e duhur.

Spitalet nuk kishin pavaresi finaciare si rrjedhoje stafi nuk ishte I motivuar per dhenien e

sherbimit me efektivitet.

Konkretisht Ministria e Shëndetësisë, lejonte të shfrytezoheshin deri në 15% te te ardhurave

dytesore për shpenzime dhe deri në 15% te tyre per investime, pra 70% i kalonte buxhetit të

shtetit. Kjo nuk motivonte spitalet rajonalë, për të rritur të ardhurat dytësore.Nga ana tjetër kjo

skemë shpërndarje e të ardhurave dytësore, nuk përfshinte zërin shpërblime për personelin.

Ne menyre te permbledhur do thonim qe kemi :

Mungese e nje sistemi informacioni lidhur me regjistrimin dhe monitorimin e aktivitetit

tekniko-financiar te brendshem

Pa mundesi per llogaritjen e kostos se sherbimeve spitalore.

Mungese e indikatoreve vleresues te aktivitetit mjekesor sipas sherbimeve spitalore.

Mungese e incentivave per dhenesit e sherbimeve spitalore per rritjen e eficences dhe

permiresimin e cilesise se sherbimeve.

Nivel i rritur i pagesave informale, arketim i ulet i te ardhurave dytesore.

Mungojne paketat standart te sherbimeve spitalore.

Mungojne protokollet e trajtimit te miratuara sipas sherbimeve spitalore.

Etj.

4.1 KARAKTERISTIKAT E SPITALIT TE DURRESIT SI PROJEKT PILOT

Kalimi i Spitaleve nen skemen e sigurimeve shendetesore ishte pasoje dhe e rezultateve te

mira te arritura ne Spitalin e Durresit si Projekti pilot i Isksh-se qe ne 2005 me qellim :

Shtrirjen e skemës së sigurimeve shëndetësore në shërbimin spitalor

Përmirësimin e cilësise së shërbimit spitalor nëpërmjet rritjes së financimit dhe ofrimit të

shërbimeve të reja

Rritjen e autonomisë administrative në drejtimin dhe funksionimin e Spitalit

2.3.2 Karakteristikat eSpitalit Durres si projekt Pilot dhe SI per vleresimin e tij.

Aktualisht Spitali I durresit ka keto karakteristika:

1. Spital rajonal publik, jo buxhetor

2. Drejtohet nga Bordi i Spitalit, organi më i lartë ekzekutiv

3. Shpenzimet operative financohen nga ISKSH, investimet nga Ministria e Shëndetësisë

4. Metoda e financimit - me buxhetim

43

5. Mbulon me shërbim shëndetësor 400 mijë banorë

6. Kapaciteti mbi 340 shtretër

Nga mbledhja e informacionit,si rezultat te nje analize SWOT e bere mbi te dhena analitike dhe

dokumentacionit administrativ qe ekziston ne spitalet e tjera dhe atij te durresit gjate ecurise se

aktivitetit gjate vitit 2011 rezulton qe kemi keto fakte :

Pasqyra krahasuese e spitaleve rajonale me ate te Durresit jepet:

SPITALI DURRES

Autonomi ne drejtim dhe manaxhim

(drejtohet me Bord)

Kontrata kolektive/individuale pune.

Funksionim i rregulloreve te pergjitheshme dhe ekonomiko – financiare te rishikuara.

Tregues pozitive te sistemit te referimit, disa here me te larte se te spitaleve te tjera rajonale

Funksionim i sherbimit te informacionit dhe recepsionit.

Funksionim i filtrave te pranim urgjences /sherbimeve, si dhe komisionet e shtrimeve.

Infrastrukture e re ne dokumentacion, permiresimi i infrastruktures lidhur me aparaturat mjekesore.

Sistem informacioni per llog kostoje.

SPITALET E TJERA

Drejtori i spitalit i emeruar nga MSh

Vetem kontrata kolektive te punes.

Funksionojne rregullore te vitit ‘98 ose 2001 te parishikuara.

Kundrejt te njejtit tip kontrate, sistemi i referimit ka tregues te ulet.

Ka mungesa apo mangesi te theksuara ne funksionim e tyre.

Mangesi ne funksionim, % e larte e te shtruareve urgjent ndaj atyre te zakonshem.

Sherbimi statistikor me mangesi ne metodologji, llojin dhe saktesinee treguesve.

44

Spitali I Durresit eshte analizuar me vehte ,per shkak se ai ka nje status te vecante dhe drejtohet

me bord me vehte , per shkak te nje projekti pilot qe ne 2005 .Kjo I jep me shume liri ne

menaxhim .

Te gjitha spitalet e tjera jane analizuar me vehte pasi statusi I tyre ligjor eshte I njejte dhe eshte si

ai qe gezonte spitali I Durresit para 2005.

Qellimi ishte qe te verehet ndryshimi ne menaxhim dhe studimin e autonomise se siguruar si

rezultat I projektit pilot te Spitalit te Durresit.

“Sigurimet Shendetesore synojne permiresimin optimal te sherbimit te pacientit si nga ana

klinike dhe jo klinike, ne menyre sa me eficente , nepermjet qeverisjes se drejte te menyres se

dhenies se ketij sherbimi dhe mireperdorimit te fondeve ne dispozicion .

Eshte vleresuar qe modernizimi ne drejtim te decentralizimit te menaxhimit dhe pergjegjesive ne

te gjitha nivelet ,eshte menyra me efektive dhe e suksesshme ne kete drejtim “3

Ndersa ne kundershtim me kete model permendim modelin socialist te menyres se menaxhimit

,pageses ,dhe administrimit teper te centralizuar ne menaxhim.

Kjo gje nuk stimulonte ndertimin e sistemeve te informacionit te shpejta pasi nevojat per te dhe

mundesia per ta vete-perdorur ne menyre efektive mungonte.Pervec kesaj niveli I ulet ekonomik

dhe dhe zhvillimet e pakta teknologjike nderkombetare ne vend ishin mjaft te kufizuara madje te

pamundura.

Nje model I tille modern menaxhimi mund te studjohet vetem ne kohet e sotme ,ne kuader te

zhvillimit te demokracise ne shqiperi pas viteve 90 dhe eshte rrjedhoje e kesaj demokracie dhe e

kerkesave per zhvillim.

3Health care Governance through effective leadership “ te Rob MCSherry,Alyson Wadding and Paddy Pearce :

45

Ne mbeshtetje te kesaj permendim disa aspekte kryesore si pagesa ne baze performance ,I cili

eshte nje Koncept I ri I cili nuk ka ekzistuar dhe as nuk eshte konceptuar me pare ne shoqerine

socialiste.

Po ashtu ideja e lidhjes se nje kontrate individuale dhe e partneritetit ne pune nuk ka ekzistuar

me pare.

Ndersa ne konceptin e dhenies se sherbimit dhe e solidaritetit jane te njejte.

Eshte e kuptueshme qe teoria mbi dhenien e autonomise se sherbimit shendetesor eshte

bashkekohore ,e provuar me pare ne vendet e BE dhe demokratike prej kohesh ,dhe e efikase ne

realizimin e sherbimit me te mire te pacientit.

Petesore te ndryshem tregojne qe kenaqesia e pacientit eshte me e larte ne modelin e Durresit se

ne spitalet e tjera qe akoma nuk e kane siguruar autonomine e plote.

Gjithashtu si rezultat I forcimit te menaxhimit ne spital dhe te perdorimit te sistemit te

informacionit per llogaritje kostoje ,spitali mund te beje vete bilancin e asaj ku eshte dhe te

menaxhoje me mire fondet ne drejtim te permiresimit te sherbimit te pacientit se ne spitalet e

tjera.

Disa statistika ne vite per spitalin e Durresit jepen me poshte:

Dinamika e financimit te Spitalit nga skema e

sigurimeve shendetesore

0

100

200

300

400

500

600

700

20022003

20042005

20062007

2008

46

Mjaft te dhena te tjera dhe analize kostoje te cdo somundjeje mund te behet ne spital

mbeshtetur ne SI te tij.

Sic shihet nga grafiket megjithese mumuri ne vite I pacienteve ka ardhur ne rritje si

rezultat forcimit te autonomise se tij,e cila nga ana tjeter ka cuar ne kerkese per

financim me te larte ,shfrytezimi I shtratit eshte me I mire dhe gjithashtu dhe

diteqendrimet e pacienteve jane ne norma me te uleta.

Efekti financiar për vitin 2007 krahasuar me 2006 është 15 milion lekë kursim për

katër shërbimet ku aplikohet sistemi DRG.

Sigurimin e informacionit në lidhje me hartën e sëmundshmërisë dhe strukturën e

kostos së shërbimeve.

Efikasitet në funksionimin e shërbimit të Recepsionit që ka siguruar rritjen e të

ardhurave dytësore Trefishimi i tyre krahasuar më vitin 2003 dhe Perdorimi i tyre për

investime.Shpërblime dhe motivimin shkencor të punonjësve

Pagat e personelit 15-20% më të larta se në spitalet e tjera

Rritja e shfytëzimit të shtratit nga 50 ne 75%, nga më të mirat në Shqipëri

Ulja e mesatares së ditë qëndrimit në Spital nga 7.4 ne 4.9 si rezultat i trajtimi

mjekësor me nivel të lartë dhe përdorimit të barnave cilësore

Kombinimi më i mirë i normativave bazuar në ngarkesën e punës së personelit.

Perballimi i nje fluksi te madh pushuesish gjate veres

Numri Pacienteve te Trajtuar ne Spital

9500

10000

10500

11000

11500

12000

12500

13000

2003 2004 2005 2006 2007

47

4.2 KRAHASIMI I SPITALIT TE DURRESIT ME SPITALET E TJERA

Spitalet e tjera nuk e kane kete performance madje kane dhe sherbime me te mangeta per

arsye nga me te ndryshmet.

Per forcimin e autonomise se spitaleve te tjera Qeveria ne fillim te 2009 veproi në dy drejtime

shumë të rëndësishme që do të ndikojnë pozitivisht eficensën e sistemit shëndetsor:

1. Dhënia e atonomisë në manaxhimin e fondeve të spitaleve rajonale për prokurimet, duke i

lejuar spitalet rajonal të personalizojnë kërkesat e tyre në bazë të

kërkesave reale, dhe jo si kërkesa të përqëndruara në ministrinë e shëndetsisë.

1. Financimin e buxhetit të spitalit prej ISKSH (përvec investime kapitale që do të realizohen

me projekte të miratuara nga Ministria e Shëndetesisë).

Qe nga viti 2009 spitalet u perfshine ne skemen e sigurimeve te kujdesit shendetesor u perfshine

39 spitale.Kjo ndermarrje erdhi si rezultat i implementimit te nje startegjie qe filloi qeveria qe ne

2005 per finacimin e sherbimit shendetesor nga nje financues i vetem.

Per kete arsye nje mekanizem per te matur situaten ku jemi e ku duhet te shkojme eshte dhe

informatizimi I te dhenave baze finaciare dhe klinike ne spital.

Nisur nga eksperienca e Durresit po projektohen SI me qellim rrtijen e cilesise e besueshmerise

se informacionit te raportuar ne Isksh nga spitalet.

Tregues dhe indikatore mjaft interesante te cilesise se sherbimit dhe finaciare priten te

prodhohen.

Fillimisht do prodhohen 5 indikatore te cilesise si:perqindja e perdorimit te operacioneve seksio-

cezarea,% e rishtrimeve ne urgjence Brenda 72 oresh pas daljes nga pavioni per te njejten

diagnose te kuruar,% e pacienteve te sheruar te dale nga spitali,% e kostos totale per kujdes ndaj

pacientit ,% e shfrytezimit te shtratit etj.

Prodhimi I ketyre indikatoreve jane nje sfide e madhe e cila kerkon mjaft trajnime ,pergjegjesi

raportimi,njerez me experience dhe nivel IT per mirembajtje te SI ne rrethe.

Prodhimi I rezultateve do kete nje impact te konsiderueshem midis personelit shendetsor dhe

publikut.Pasi spitalet do futen ne konkurence midis tyre.Por situata e kompjuterizimit ne spitale

eshte si ne figure:

48

Si eshte aktualisht shperndarja e pajisjeve per cdo spital ne Shqiperi.

Si perfundim

Reformat ne drejtim te decentralizimit te menaxhimit ne spitale duhet te vazhdojne deri ne

implementimin e plote te tyre duke ndjekur skemen aktuale te veprimit te Isksh ne kete drejtim.

Kjo mund te behet e mundur jo vetem me ane te nje mbeshtetje te plote nga Qeveria , Politikave

te Ministrise se Shendetesise dhe asaj te Financave ,ne beshtetje te politikave te brendeshme te

ISKSH-se dhe realizimit te objektivave ne kete drejtim por edhe me mbeshtetje te te gjithe

aktoreve.Nje rendesi te vecante duhet t’I kushtohet dhe forcimit te menaxhimit dhe investimeve

ne spitale per IT si nje elemnt celes per matjen e rezultateve dhe per pagesen ne baze

performance net e ardhmen per spitalet si dhe si nje mekanizem per rritjen e cilesise se sherbimit

te pacientit e cila do te coje ne nje sherbim me cilesor per te .

Pc per 100 shtreter versus 20 Pc per 100 shtreter

0%

20%

40%

60%

80%

100%

BERAT

Delv

ine

DIB

ER

ELBASA

N

GJIROKA

STER

Has

Kolon

je

Kruje

KUKES

LEZH

E

Lush

nje

Malla

kast

er

Mird

ite

Perm

et

Puke

SHKO

DER

Tepele

ne

VLORE

Mat

.2

Senat

oriu

49

FINANCIMI I SIGURIMIT SHËNDETËSOR

Kudo financimi i shërbimeve shëndetësore është i vështire për shkak të pamjaftueshmërise së

fondeve, kërkesave në rritje dhe shërbimeve të reja, më të përsosura e me kosto më të lartë.

Shqipëria në financimin e sistemit të kujdesit shëndetësor është ndeshur me mangësi të

theksuara:

Financimi i pamjaftueshëm për kujdesin shëndetësor kundrejt GDP.

Përdorimi jo efiçent i burimeve financiare.

Kundrejt prioritetit të kujdesit shëndetësor parësor, niveli i ulët i financimit, shoqëruar me

dukuri të keqorganizimit, mungesës së menaxherëve të specializuar të shërbimeve

shëndetësore.

Shpërndarje jo racionale e parave, shpërndarje në bazë të institucioneve shëndetësore dhe

jo

në bazë të nevojave të popullatës sipas rajonalizimit etj.

Sistemi i shërbimeve shëndetësorë përmban

1- shërbimet shtetërore të financuara nga buxheti i shtetit,

2-shërbimet shtetërore jo buxhetore të financuara nga sigurimi shëndetësor,

3-shërbimet shëndetësore private të financuara privatisht nga individët.

Të gjithë shërbimet shëndetësore të kontraktuara me ISKSH financohen nga ISKSH,

përjashtimisht nuk financohen nga ISKSH shërbimet shëndetësore shtetërore të mëposhtme :

Shërbimet e ofruara nga qendrat komunitare të shëndetit mendor.

Shërbimi dentar publik.

Shërbimet e higjenës dhe të epidemiologjisë.

Shërbimet e ofruara nga strukturat e ngritura për edukimin dhe promocionin shëndetësor.

Shërbimet e ofruara nga mjekët e shkollave, të kopshteve dhe çerdheve.

Spitali psikiatrik Vlorë, Spitali psikiatrik Elbasan.

Shërbimet e shëndetit mendor në rrethe. Shërbimi i psikiatrisë Shkodër.

Qendra Kombëtare e Riaftësimit, Mirërritjes dhe Zhvillimit të Fëmijëve.

Shërbimi Kombëtar i Transfuzionit.

Ofiçina Elektro-Mjekësore. Njësia e transportit me helikopterë.

Financimi i shërbimeve të sipërpërmendura bëhet nga buxheti i shtetit, Ministria e Shëndetësisë.

50

6.TE ARDHURAT

Burimet kryesore financiare të ISKSH jane të ardhurat nga :

Kontributet e paguara nga personat ekonomikisht aktiv.

Kontributet e paguara nga shteti, për personat ekonomikisht joaktiv.

Kontributeve nga buxheti i shtetit i janë shtuar kalimi në 2007 nga buxheti i shtetit në

ISKSH i

masës së financimit për shërbimim parësor dhe në 2009 i masës së financimit të shërbimit

spitalor.

Të ardhura të tjera janë:

Interesat bankare.

Bonot e thesarit.

Shitja e librezave dhe dokumenteve të tjerë.

Çdëmtimet e farmacistëve dhe të mjekëve.

Kontributi i sigurimit vullnetar.

Për vitin e parë të zbatimit të ligjit kontributi i shtetit në ISKSH ka qenë subvencioni i çmimeve

të barnave dhe pjesa e planifikuar e fondit të pagesës së mjekut te përgjithshëm nga buxheti i

shtetit për Ministrinë e Shëndetësisë (neni 34 i ligjit 7870 i pa ndryshuar), po ashtu në 2007 për

financimin e parësorit (VKM nr.857 20.12.2006), si dhe në 2009 për financimin e shërbimit

shëndetësor spitalor me kalimin e fondeve përkatëse nga Ministria e Shëndetësisë në buxhetin e

ISKSH ( Pika. 25 VKM nr.1661 dt.29. 12.2008).

Ligji i Sigurimeve Shëndetësore parashikon gjithashtu dhe kontributin suplementar të

sigurimeve për kujdes shëndetësor jo thelbësor, por deri tani sigurimi suplementar nuk

është konkretizuar.

51

7.PËRFITIMET

Shpenzimet për shërbimet shëndetësore bëhen gjithmonë e më të shtrenjta. Me të ardhurat

personale shumica e njerëzve e kanë shumë të vështirë të përballojnë shpenzimet për shërbimet

shëndetësore, ndërsa një pjesë e kanë të pamundur. Kur personi është i siguruar nuk i ndjen

shpenzimet për shërbimet shëndetësore, sepse ato përballohen nga sigurimi shëndetësor.

Përfitimet nga skema e sigurimit shëndetësor janë të konsiderueshme dhe janë për të gjithë të

siguruarit. Le të rendisim disa prej tyre më poshtë:

Vizitat falas te mjeku i përgjithshëm dhe i familjes. Kjo do të thotë që të siguruarit kur vizitohen

tek mjekët e kontratuar me Sigurimin Shëndetësor nuk paguajnë, sepse për ta paguan Sigurimi

Shëndetësor.

Vizitën falas në banesë, kur gjendja shëndetësore e të sëmurit nuk mundëson paraqitjen

në institucionin shëndetësor.

Rimbursimi i pjesshëm ose i plotë i barnave të listës. Kjo do të thotë se në farmacitë e

kontraktuara me Sigurimin Shëndetësor të siguruarit i përfitojnë barnat kundrejt

pagesës së pjesshme ose krejt pa pagesë, sepse për ta paguan Sigurimi Shëndetësor.

Me rekomandimin e mjekut të përgjithshëm, i siguruari përfiton vizitat falas tek mjekët

specialistë, si dhe mjekimin falas dhe shtrimin në spital (sipas sistemit të referimit:

VKM nr.144, dt. 26.2.1998, Urdhëri i Ministrit të Shëndetësisë nr. 429, dt. 2.11.2001, nr.

337, dt. 2.122002.

Të siguruarit përfitojnë falas ekzaminimet mjekësore të rutinës.

Të siguruarit përfitojnë falas ose me pagesë të pjesshme dhe ekzaminimet unikale

terciare.

Me Vendim të Këshillit të Ministrave nr. 87, dt. 13.2.2003 “Për identifikimin e personave që

marrin shërbim shëndetësor në Republikën e Shqipërisë” dhe nr. 383, dt. 19.6.2004

“Për miratimin e procedurave, tarifave dhe masën e mbulimit të shërbimeve ekzaminuese unikale

terciare, të përfshira në sigurimin shëndetësor” ekzaminimet përfitohen :

¾ Falas për fëmijët deri në 12 vjeç, invalidët e plotë, invalidët e luftës N.Ç, veteranët e luftës

N.Ç, të sëmurët me TBC, të sëmurët me Ca.

¾ Me pagesë 10% të tarifës për të siguruarit e tjerë.

Të pasiguruarit duhet të paguajnë për vizitën, si të mjekut të përgjithshëm dhe të mjekut

specialist, duhet të paguajnë gjithashtu çmimin e plotë të barnave.

Të siguruarit nuk paguajnë për vizitën te mjeku dhe për barnat ose nuk paguajnë fare ose kanë

një pagesë të pjesshme që shkon deri në 50% të çmimit të barnave, por jo më shumë.

Më hollësisht mbi rimbursimin theksojmë se rimbursohen 100% barnat për :

1. Fëmijët 0 –12 muaj

2. Personat me pension pleqërie.

3. Invalidët për sëmundjet e invaliditetit.

4. Invalidët e luftës NÇ, për të gjitha sëmundjet.

52

5. Veteranët e luftës NÇ, për sëmundjet kronike të listës së miratuar nga Ministria e

Shëndetësisë.

6. Personat me statusin e të verbërit.

7. Personat me statusin e jetimit.

8. Të sëmurët me sëmundje kanceroze.

9. Të sëmurët me transplant renal.

10. Të sëmurët me Sklerozë multiple.

11. Të sëmurët me Anemi të Insufiçencës kronike të veshkave.

12. Të sëmurët me Talasemi major.

13. Të sëmurët me tuberkuloz.

Invalidët dhe Veteranët përjashtimisht me ligj rimbursohen dhe për barnat, që nuk

janë përfshirë në listën e barnave të rimbursueshme nga Sigurimi Shëndetësor.

Shpesh herë nuk arrijmë të vlerësojmë siç duhet rëndësinë dhe peshën e përfitimeve

8. SFIDAT

ISKSH ka përmbushur plotësisht detyrimet ligjore dhe ka përgatitur një të ardhme premtuse.

ISKSH synon tu përgjigjet sfidave të kohës:

™ Përsosja e skemës, shtimi dhe përmirësimi i cilësisë së shërbimeve shëndetësore, synon

përmirësimin e financimit të shërbimeve shëndetësore, përmirësimin e vazhdueshëm të listës së

barnave të rimbursueshme, rritjen e vazhdueshme të përfitimeve të personave të siguruar nga

skema e Sigurimit Shëndetësor.

A do të mbuloje me rimbursim 100% fëmijët deri në 3, po deri në 5, 7 apo 14 vjeç ?

Deri tani rimburson 100% barnat për trajtimin shëndetësor vetëm të fëmijëve deri në

1 vjeç.

A do të mbulojë 100% rimbursimin e barnave të invalidëve të plotë për të gjitha

sëmundjet ? Deri tani rimburson plotësisht vetëm barnat për sëmundjet e invaliditetit.

Sigurimi shëndetësor rimburson plotësisht para dhe tetraplegjikët vetëm për barnat e

trajtimit të dekubituseve, të kontrakturave muskulare, sindromeve doloroze, infeksioneve

urinare dhe pulmonare, si dhe gjendjeve depresive.

A do te mbuloje 100% rimbursimin e barnave edhe për sëmundjet e tjera?

Do të rimbursojë sigurimi shëndetësor akcesoret për persona që kryejnë ndërhyrje

radikale?

Do të rimbursojë glukotestet për diabetikët?

Do mbulojë sigurimi shëndetësor transportin shëndetësor?

Do të shtrihet sigurimi shëndetësor në shërbimin stomatologjik për kurimin e

sëmundjeve të gojëes, kurimin dhe heqjen e dhëmbëve?

Do të shtrihet në shërbimet fizioterapike?

A do të mundet ISKSH të shfrytëzojë në dobi të përdorimit racional të burimeve

financiare konkurencën e shërbimeve private në tregun e shërbimeve shëndetësore?

Deri tani nuk ka mundur të shfrytëzojë ato shërbime private, të cilat janë më të lira,

janë cilësore, janë më pranë personave në nevojë, përfshi këtu sidomos shërbimet e

shtrenjta, ekzaminimet unikale terciare.

53

Jo të gjithë fshatarët paguajnë kontributin për sigurimin shëndetesor, edhe pse kontributi

është i ulët.A do të bindë ISKSH fshatarësinë për të paguar kontributin për sigurimin

shëndetesor?

A do të mbulojë sigurimi shëndetësor gjithë popullatën ?

Fillimi ka qenë i mbarë, ecuria ka qenë e suksesshme, përballimi me sfidat e mëdha gjithashtu

ka qenë i suksesshëem. Jemi të ndërgjegjshëm se ISKSH do të vazhdojë të ballafaqohet me

dukuritë konceptuale të centralizmit totalitar, të negativizmit, të keqpolitizimit partiak, tëe

korrupsionit, të aventurizmit, tëe formalizmit dhe tërë dukuritë negative të shçfaqura në

shoqërinë shqiptare të së kaluarës dhe të tranzicionit, do të përballet me sfida të tjera të

transformimeve.

9. FUNKSIONIMI I SIG. SHENDETESORE NE VENDE TE RAJONIT

ORGANIZIMI DHE ZHVILLIMI I SISTEMIT SHENDETESOR NE SLLOVENI

Sllovenia eshte nje shtet antar i BE qe nga viti 2004, dhe si i tille te gjitha drejtimet politike dhe

reformat ne sistemin shendetesor perpara bashkimit dhe pas tij, kane qene te orientuara dhe ne

perputhje te thelle me politikat e Bashkimit Europian.

Reformimi i sistemit shendetesor i ka fillimet e tij direkt mbas shperberjes se Jugosllavise kur

Sllovenia fitoi pavaresine ne vitin 1991, kohe ne cilen ky vend filloi te ndertoje institucionet e tij

te pavarura. Ne kete kuptim ne vitin 1992 miratimi i Ligjeve per Kujdesin dhe Sigurimin

Shendetesor, per Sherbimet e Kujdesit Shendetesor dhe per Sherbimet Farmaceutike bene te

mundur transformimin e sistemit shendetesor duke u divorcuar nga sistemi i vjeter Semashko

dhe kalimin drejt sistemit te sigurimeve sociale te tipit Bismark bazuar ne skemen e detyrueshme

te sigurimeve sociale.

Aktoret kryesore te sistemit shendetesor ne Slloveni ?

1. Ministria e Shendetesise e cila eshte lidershipi i sistemit, ku roli i saj perqendrohet ne

berjen e politikave shendetesore, pergatitjen e akteve ligjore per mirefunksionimin e

sistemit, ne supervizimin dhe implementimin e ligjshmerise, ne monitorimin e sistemit

dhe te performances shendetesore, ne pergatitjen dhe implementimin e programeve

promocioanale te shendetit, ne ceshtje te financimit te institucioneve shendetesore, etj

2. Instituti i Sigurimeve Shendetesore (HIIS) qe eshte nje institucion publik, i pavararur

dhe eshte bleresi kryesor i sherbimeve shendetesore per klientet e tij te perfshire ne

skeme.

54

3. Bordi Kombetar i Shendetesise i cili eshte nje trupe keshilluese e Qeverise Sllovene qe

merret me kordinimin te gjitha ceshtjeve te lidhura me sistemin shendetesor ku funksioni

dhe roli i tij jane te rregulluara me ligjin e kujdesit shendetesor te miratuar ne vitin 1992.

4. Keshilli Mjeksor qe eshte nje organ keshillues prane MSH me perfaqesues nga Fakulteti

i Mjeksise, MSH, Urdherat e profesionisteve, etj. Ky keshill nominohet nga MSH dhe

konfirmohet nga Parlamenti me mandat 4-vjecar, ku roli i tij kryesor eshte ti jape

asistence Ministrise se Shendetesise ne planifikimet e saj per zhvillimin e sektorit te

shendetesise.

5. Aktore te tjere jane: Urdherat e profesioniste, Pushteti lokal, shoqatat e ndryshme

vullnetare etj

Financimi i sektorit te shendetesise ne Slloveni behet nepermjet kater menyrave:

1. Kontributet nga Skema e Sigurimeve Shendetesore. Ky eshte dhe burimi kryesor i

financimit te sistemit me 67.1% te shpenzimeve totale te shendetesise ( 2006). Rreth 99%

e popullsise eshte e perfshire ne skemen sociale te sigurimeve per te cilen masa e

kontributeve eshte 13.4%.

2. Te ardhurat nga Qeveria dhe taksat e pushtetit lokale te cilat zene nje peshe te vogel ne

financimin e sistemit ( 4.7% ne 2006) dhe kryesisht keto burime shkojne per investime

kapitale ne spitale publike, ne QSH dhe institucione te tjera publike per ofrimin e

kujdeseve shendetesore, per programet kombetare te shendetit, per EMV, per fushen

kerkimore-shkencore, etj.

3. Burimet private nga kontributet e qytetareve ne Skemen Vullnetare te Sigurumeve

(VHI) vleresohet te perbejne 13.8% te shpenzimeve totale te shendetesise ( 2006).

Pothuajse 98% e te rregjistruarve ne skemen publike te sigurimeve jane te rregjistruar ne

kete skeme private (2009).

4. Burimi i fundit janeOOP qe perfaqesojne rreth 13% te shpenzimeve totale.

Metodat e pagesave te ofruesve te sherbimeve mjeksore

Metodat e pagesave te ofruesve te sherbimeve shendetesore qe nga fillimi i reformave ne vitin

1992 kane njohur zhvillime te ndryshme. Sot kryesisht perdoren keto metoda pagesash:

1. Ne sherbimet e KSHP ofruesit e tij paguhen me nje kombinim FFS + Kapitacion per

sherbimin e Mjekut te familjes dhe vetem FFS per sherbimin e specializuar ambulator.

2. Ne sherbimet spitalore sot kryesisht aplikohen pagesat per DRG ( Metoda e DRG- se

Australiane) dhe ne spitalet me te semure kronike qe i ofrohet nje kujdes per nje kohe

shume gjate perdoren pagesat per dite qendrim. Ka dhe raste per disa sherbime si psh. per

dializen dhe per transplantet ku perdoren respektivisht pagesat FFS dhe ajo per rast.

Ne pergjithesi mund te themi se metodat e financimit te ofruesve te aplikuara ne kete vend jane

shume bashkekohore dhe perdoren gjeresisht ne vendet Europiane qe kane ngjashmeri ne

sistemin shendetesor dhe qe aplikojne te njejten menyre financimit si ne Slloveni.

Perfitimet e popullates te inkuadruar ne skemat e sigurimeve shendetesore.

55

Perfitimet e qytetareve Slloven te perfshire ne skemen e sigurimeve shendetesire mund ti

kategorizojme ne dy kategori:

a. Perfitime pa asnje pagese per te gjitha sherbimet per kategori te kufizuara populate ku

spikasin femijet, nxenes, studente, te papune, te semure kronike. Njekohesisht sherbimet

pa pagese ofrohen per kategorite e tjera te popullates ne lidhje kryesisht me sherbimn e

urgjences, sherbimet e shendetit publik, per semundje te ndryshme infektive, etj

b. Te gjitha kategorite e tjera te te siguruarve per shumicen e sherbimeve te ofruara nga

sherbimin paresor ashtu dhe nga ai spitalor jane te detyruar te bashkepaguajne dhe kjo

bashkepagese mbulohet nga skemat vullnetare te sigurimeve shendetesore qe jane jane

pjese shume e rendesishme e financimit te sistemit shendetesor ne Slloveni

Sot qytetaret Sllovene kane nje sistem shendetesor shume te zhvilluar dhe bashkekohor dhe te

gjithe treguesit statistikor te performances shendetesore e vendosin kete vend ne krye te vendeve

te Europes Qendrore e Lindore dhe madje kjo performance shendetsore eshte ne niveleve shume

me te larta se ne disa vende antare te BE perpara 2004.

Nga shume analiste te ndryshem te gjitha reformat shendetesore te kryera pas vitit 1992 ne

Slloveni konsiderohen te sukseshme duke e transformuar sistemin e vjeter shendetsor ne nje

sistem modern te bazuar ne nje skeme sociale te sigurimit shendetesor dhe ne kete sukses

perfshihet dhe implementimi i ofrimit te sherbimeve paresore nga ofrues private.

Strategjia kombetare e E-Health e filluar ne 2005 dhe e bere e aplikueshme ne vitin 2010 do te

jete nje shtyse tjeter drejt zhvillimeve moderne te shendetesise ne kete vend.

NGJASHMERITE DHE DIFERENCAT E SISTEMIT SHENDETESOR SLLOVEN ME

ATE SHQIPTAR

Ne pamjen e pergjithshme ndermjet dy sistemeve verehet se ato kane nje ngjashmeri ne lidhje

me:

a. Rolin qe kane aktoret kryesore ne organizimin, zhvillimin dhe monitorimin e sistemit

shendetesor ne pergjithesi.

b. Menyren e financimit te sistemit, ku te dy vendet bazohen ne skemat sociale te

sigurimeve shendetesore.

Duke i studiuar me ne detaje keto dy sisteme verehet se ato kane mjaft diferenca te medha

ndermjet tyre dhe ne menyre te permbledhur ato trajtohen si me poshte.

1. Shpenzimet totale te shendetesise ne Slloveni perbejne gati 2 % me shume te GDP sesa

ne Shqiperi.

Masa e kontributeve te sigurimeve shendetesore ka nje diference mjaft te madhe ndermjet

dy vendeve (13.45% me 3.4%) dhe mbi kete qendron dhe fakti se ne Slloveni 99% e

56

populates paguajne kontribute cka do te thote se jane te future ne skeme, ndersa ne

Shqiperi shume me pak se gjysma e populates paguajne contribute dhe perafersisht duke

perfshire dhe kategorite jo-aktive rreth 50% e popullsise eshte e perfshire ne skemen e

sigurimeve shendetesore.

Egzistenca e skemave vullnetare ne Slloveni krahas asaj publike dhe kushtezimi i

vendosur ne lidhje me perfitimin e sherbimeve (bashkepagesat), ben qe ky system

ndryshe nga ai i Shqiperise, te jete shume me i fuqishem nga ana financiare duke bere te

mundur dhe ofrimin e te gjithe games se sherbimeve te kerkuar nga popullata dhe me nje

cilesi mjaft te larte.

2. Ne lidhje me perfitimet e klienteve te skemave te dy vendet kane te percaktuara nivelet e

perfitimeve sipas kategorive duke patur nje ngjashmeri te skemave, por ndersa ne

Shqiperi te siguruarit kane akses te njejte per te gjitha sherbimet e paketave te ofruara dhe

pa pagese ( shume pak raste me bashkepagese), ne Slloveni bashkepagesa (perjashto nje

kategori te kufizuar) eshte taksative per shumicen e populates dhe shume e shprehur ne

tipin e sherbimeve te ofruara nga skema e sigurimeve shendetesore.

3. Ne Slloveni skema e sigurimeve shendetesore mbulon dhe familjen apo njerezit ne

ngarkim te personit qe paguan kontrbutet, ndersa ne Shqiperi sigurimi eshte personal. Ky

fenomen ka efekt ne aksesin e populates ne perfitimin e sherbimeve ne Shqiperi.

4. Menyrat e pagesave ne Slloveni kane evoluar ne vite dhe sot ato paraqiten te ndryshme

nga Shqiperia dhe vecanerisht ky ndryshim eshte me i theksuar tek metodat e pagesave te

spitaleve ku ne Slloveni mbizoteron pagesat bazuar ne DRG, ndersa ne Shqiperi ashtu si

edhe 20 vjet me pare (por dhe me gjere) sherbimet spitalore financihen me buxhete

historike..

5. Ne aksesin e popullates ne marrjen e sherbimeve nuk verehet se ka ndonje diference te

madhe ndermjet dy sistemeve te sherbimeve, por ajo qe une dua te theksoj ketu eshte se

ne Slloveni sherbimi i transportit te popullates drejt institucioneve shendetesore eshte

shume me i zhvilluar se ne Shqiperi. Nje tjeter element qe duhet theksuar ne lidhje me

kete pike eshte se ne Shqiperi ne disa raste dhe vecanerisht ne marrjen e sherbimeve te

specializuara ne shume Rajone popullata ka kufizime te cilat ndikojne negativisht ne

sistem dhe ketu kam parasysh mungesen e mjekeve specialiste, mungesen e teknologjise

mjeksore, nivelin professional te ofruesve, etj.

6. Informatizimi i sistemit me ane te programit E-Health eshte nje tjeter diference e madhe

ndermjet dy sistemeve, cka ndikon direkt tek aksesi i sherbimeve, cilesia e tyre, ne

shpejtesine dhe sigurine e sherbimeve, ne shkembimet e informacionit, etj.

57

PERFUNDIME

Ne menyre qe sistemi shendetesor Shqiptar te zhvillohet me tej dhe ti bashkangjitet vendeve te

tilla si Sllovenia eshte imediate ndermarrja e disa reformave ku me kryesoret do te ishin:

1. Reformimi i sistemit te kontributeve per sigurimet shendetesore duke permiresuar

menyren e mbledhjes, te grumbullimit dhe mbi te gjitha rishikimin e mases se tyre do te

ndikonte pozitvisht ne shendoshjen e financimit te sistemit.

2. Reformim te thelle te metodave te pagesave sidomos ne sektorin spitalor e shoqeruar kjo

me hartimin dhe implementimin e udherrefyesve dhe protokolleve mjeksore.

3. Informatizimi i sistemit ne teresine e tij dhe rritja e shkalles se investimeve ne

teknologjine mjeksore do te ndikonte mjaft pozitivisht si per ofruesit e sherbimeve ashtu

edhe per perfituesit e tyre.

4. Reformimi dhe permiresimi i sistemit te bashkepagesave eshte nje taske imperative per te

patur nje ulje te shkalles se informalitetit qe mbizoteron ne Shqiperi nga njera ane dhe per

te patur nje perdorim me racional te sherbimeve nga ana tjeter.

5. Hartimi dhe implementimi i standateve kombetare per te gjitha llojet e sherbimeve dhe

per te gjithe kategorite e ofruesve te sherbimeve eshte nje tjeter domosdoshmeri e

sistemit per te perballuar sfidat me te cilat ai ndeshet.

6. Thellimi i autonomise se ofruesve te sherbimeve ne te gjitha nivelet e sistemit do ti bente

at ate ishin me te pergjegjshem per rolin e tyre dhe do te ndikonte drejtperdrejte ne

performancen e ofruesve.

7. Funksionimi i bordeve autonome ose i strukturave te ngjashme me ato ne rolin e trupave

keshillues prane politikberesve dhe vendimmarresve te sistemit shendetesor ne Shqiperi

do te ndikonte pozitivisht qe reformat e domosdoshme te sistemit tone shendetesor te

ishin me te gjera, me te bazuara ne eksperiencat e vendeve te ndryshme, gjithperfshirese

dhe me te qendrueshme.

8. Permiresime ligjore per zhvillimin e sistemit dhe vecanerisht updetimi i Ligjit per

Sigurimet Shendetesore ne Shqiperi, jane shume te domosdoshme per ti bere balle

sfidave qe e presin Shqiperine si vend prane marrjes se statusit kandidat per ne

Bashkimin Europian.

58

7.Bibliografia

Burime Paresore:

1.“Veprimet per HIS ne republiken e Shqiperise” :Prepared by: David Hagan, HIS –Tetor 2008

2.Strategjia e HIS ne Shqiperi ,WHO,David Hagan, ne grupin e punes .

3.AHIS project-5 gusht 2008:Denis Straveler

4.Concepual design of Ahis,Denis Streveler, ,M.Ekonomi.

5. HII Presantation -Konference e OBSH-se ne Shqiperi per HMN 2008.(

http://www.who.int/healthmetrics/library/countries/alb/en/index.html)

5.Elvana Hana-presantime:

Ekonomia Sociale e tregut –“Orientimi I pacientit ne Sektorin Shendetesor”.16-17 shtator 2010.

6.Elvana Hana Analize Vjetore 2008,2012 .

7.Sigurimi Shendetesor ne Shqiperi,A.Belishova,E.Hana,A.Adhami.

8.ISSA-Forum 3-5 mars 2010 –Sigurimi Shoqeror rajonal per Europen.Warshave.

shihni ne www.issa.int

9.IT strategy and Wan feasibility Study for HII .Jan Westberg/Mikael Kosted 2006

10.Konference mbyllese e Usaid Per projektin Pro-Shendet 14 tetor 2009.

11.Intraneti I ISKSH-se pregatitur nga Specilistet e Dias.

12. AHIS Albanian Health Insurance Institute Information System September 2007.

Dr.Muraskiewick.

13. e-health Berlin Gtz Conference nentor -2009 ,

59

14.Dokumenta per Informatizimin e Isksh

15.Analiza vjetore e Dias .

16.KOntrata QSH 2009,2012 e Isksh-se

17.Kontrata Isksh-farmaci 2009,2012

18.Studime mbi kompjuterizimin ne Spitale 2010

19.Ligji ,nr.7870, datë 13.10.1994 ”Per sigurimet shendetesore ne RSH”;

20.Ligji per “mbrojtjen e te dhenave personale”le shqipërisë”;

21.Statutin e ISKSH-së;

22.VKM Nr. 560 Dt. 23.10.2000

23.VKM Nr. 237 Dt. 12.04.2006

24.VKM Nr. 19 Dt. 19.01.2007

Literature

1. health-care lidership book Melanie Jasper and Mansour Jumaa

2.Health Management Information Systems [HMIS]: Linking Payers and Providers (a 2009

update) Dennis J. Streveler, Professor, Medical Informatics, University of Hawaii,

strev@hawaii.edu

3.Information resources management Journal –Winter 2007

4.Revista Focus e Isksh-se

5.Web Page Isksh.com.al

6.Leksione Dr.A.Biberaj,

7.Dr.Edlira Gjuraj etj

60

8. (TSM) Prof.Dr. Leonard Angora

9.Kolege te tjere te Isksh-se dhe specialiste etj.

10.Disa botime te pro-shendet per SISH ne Isksh.

11.Patient Administration and IT for National Health Programs

Dominic S. Haazen :Lead Health Policy Specialist :The World Bank, Dar es Salaam, Tanzania

12Vleresimi I Struktures Organizative te Isksh-se ,studim Dr.L.Anastasi ,Sidita Dibra

13.Prezantim:Streveler and Sherlock, in Langenbrunner et al, World Bank, 2009

14.Issa conference-Internatinal conference ICT In social security –sevillie spain 2009

15.Albanian HIS Work Plan 2010-2015

Ne Internet.

1.http://www.epsos.eu/about-epsos/use-cases.html

2.http://www.dh.gov.uk/en/Healthcare/Medicinespharmacyandindustry/Prescriptions/index.htm

3.http://www.connectingforhealth.nhs.uk/systemsandservices/eps/staff/benefits

4http://.Federal/Register/Vol.70 N0.214/Rules and Regulations

5.Http://www.globalfamilydoctor.com/wicc/dictionary2.html

6.http://eprints.ucl.ac.uk/18821/

7.http://www.who.int/healthmetrics/library/countries/HMN_ALB_Assess_Final_2008_08.9_en.pdf

9.http://HMN Report june 2010

10.http://eprints.ucl.ac.uk/18821/

11.http://en.wikipedia.org/wiki/Management_information_system

12.http://www.dh.gov.uk/en/Healthcare/Medicinespharmacyandindustry/Prescriptions/index.htm

13.http://www.connectingforhealth.nhs.uk/systemsandservices/eps/staff/benefits

61

14.www.bmj.com

15.http://ICT Standarts in Health Sector. -European Commission, DG Enterprise & Industry

info@ebusiness-watch.org

16.http:// Building the foundation for an e-health future, Australian Health Ministers’ Conference

nentor 2009.

17. ne zbatim te detyrimeve ligjore .( Vendim Nr.627, datë 11.6.2009)

e shume informacione te tjera ne mbeshtetje te tyre.

18.www.isksh.co.al /fjalori shpjegues Anglisht shqip I Sigurimit Shendetesor.