Arthur E. Powell

Ciao Mentalne

SPIS TRECI: Wstp RozdzIa I: Opis oglny RozdzIa II: Mentalna esencja elementalna RozdzIa III: Skad I budowa cIaa mentalnego RozdzIa IV: Funkcje cIaa mentalnego RozdzIa V: Typowe przykady RozdzIa VI: Kama-manas pragnIenIe I umys RozdzIa VII: Fale mylowe RozdzIa VIII: Myloksztaty RozdzIa IX: MechanIzm przekazywanIa mylI RozdzIa X: OrodkI mylowe RozdzIa XI: wiadomo fizyczna RozdzIa XII: Zdolnoci RozdzIa XIII: Koncentracja RozdzIa XIV: Medytacja RozdzIa XV: Kontemplacja RozdzIa XVI: ycIe podczas snu RozdzIa XVII: MayaVIrupa RozdzIa XVIII: Dewakan RozdzIa XIX: Strefy dewakanu RozdzIa XX: Sfera mentalna RozdzIa XXI: KronIka akaszy RozdzIa XXII: Mieszkacy wIata mentalnego RozdzIa XXIII: mIer ciaa mentalnego RozdzIa XXIV: Osobowo a ego RozdzIa XXV: Ponowne narodzenie Rozdzia XXVI: Uczniostwo Rozdzia XXVII: Zakoczenie

WSTP Ksika niniejsza jest trzeci z serii omawiajcej poszczeglne ciaa czowieka. Dwie poprzednie to: Ciao eteryczne i Ciao astralne. We wszystkich trzech ksikach zastosowano t sam metod: autor opar si na okoo czterdziestu dzieach, napisanych w wikszoci przez Annie Besant i C. W. Leadbeatera, uznanych za wybitne autorytety w dziedzinie odwiecznej mdroci, ujtej w szat wspczesnej teozofii (ksiki te po raz pierwszy zostay opublikowane w latach dwudziestych XX wieku; przyp. red). Wiadomoci zaczerpnite z tych dzie zostay uszeregowane i przedstawione czytelnikom w postaci jak najbardziej zwartej, przejrzystej i usystematyzowanej, na jak autor potrafi si zdoby. W tej serii ksiek autor nie podejmowa wcale prby udowodnienia czy te uzasadnienia przedstawianych tez; uzasadnia je jedynie wewntrzna ich zgodno i rozumienie. Poniewa dobra wiara tych badaczy i nauczycieli nie moe by podawana w wtpliwo, rezultaty ich bada oraz ich nauki zostay tu przedstawione bez adnych przemilcze i zastrzee, a take, o ile okazao si to moliwe, za pomoc ich sw. Jedynie wzgld na przejrzysto wykadu i jego logiczn struktur spowodowa, gdy to byo konieczne, niezbdne skrty i modyfikacje. Problem dowodw stanowi cakiem odrbn spraw, i w dodatku bardzo rozleg. Prba udowodnienia przedstawionych twierdze uniemoliwiaby osignicie celu tych ksiek, ktrym jest dostarczenie powanemu czytelnikowi na podstawie wspomnianych rde zwizej syntezy nauk o ciaach czowieka oraz sferach lub wiatach, do ktrych one nale. Po przeszo dwch latach intensywnych studiw nad dzieami obu wymienionych badaczy, autor nie znalaz w nich adnych, poza dwoma lub trzema mao wanymi punktami, sprzecznoci czy rozbienoci. Fakt ten stanowi rzucajce si w oczy wiadectwo wiarygodnoci szczegw podawanych przez tych badaczy oraz logicznej zwartoci systemu teozoficznego. A. E. P.

ROZDZIA I: OPIS OGLNY Zanim przystpimy do szczegowego opisu ciaa mentalnego, jego funkcji i roli w yciu i ewolucji czowieka, warto poda krtki zarys zagadnie, jakie zamierzamy omwi w niniejszej ksice. Musimy przede wszystkim zaj si ciaem mentalnym jako narzdziem, za pomoc ktrego przejawia si ja jako konkretny intelekt i w ktrym rozwijaj si zdolnoci umysu, z pamici i wyobrani wcznie; w ostatnich stadiach ewolucji czowieka suy ono za oddzielne i samoistne narzdzie wiadomoci, w ktrym czowiek moe y i dziaa cakiem niezalenie od ciaa fizycznego i mentalnego. Na wstpie obecnych rozwaa czytelnik powinien jasno zrozumie, e psychologia okultystyczna dzieli umys czowieka na dwie odrbne czci: ciao mentalne zajmujce si szczegami i tym, co nazywamy konkretnymi mylami na przykad o okrelonej ksice, domu, trjkcie itp. ciao przyczynowe, ktre zajmuje si zasadami i abstrakcyjnymi, oderwanymi mylami, na przykad o ksikach lub domach w ogle, o cechach wsplnych dla wszystkich trjktw. Tak wic ciao mentalne ma do czynienia z mylami majcymi ksztat, czyli rup, natomiast ciao przyczynowe z mylami bez ksztatu, czyli arup. Analogii moe nam tu dostarczy matematyka: arytmetyka, zajmujca si konkretnymi liczbami, naley do niszej czci umysu; algebra za, zajmujca si symbolami oznaczajcymi liczby w ogle, przynaley do wyszej czci umysu. Terminw "ksztat" i "bez ksztatu" nie naley oczywicie rozumie w sensie absolutnym, lecz wzgldnym. Tak na przykad obok lub pomie, cho maj pewien ksztat, s w porwnaniu z budynkiem lub kod drzewa stosunkowo bezksztatne. Nastpnie bdzie mowa o tej szczeglnej na wp inteligentnej i ogromnie aktywnej ywej substancji, zwanej mentaln esencj elementaln; zajmiemy si te rol, jak ona spenia, uatwiajc czowiekowi mylenie. W dalszym cigu zwrcimy uwag na szczegy budowy i skadu ciaa mentalnego, po czym opiszemy typowe przykady cia mentalnych ludzi znajdujcych si na rnych stopniach rozwoju. Charakterystyczn cech naszego studium stanowi bdzie analiza kama-manasu, tego powizania lub splotu pragnie i myli odgrywajcego w yciu czowieka tak wielk rol, e ca histori ludzkoci, jak i kadego indywidualnego czowieka mona by uj w tych kategoriach. Powizanie to jest tak cise, e niektre szkoy filozoficzne traktuj ciao mentalne i astralne czowieka jako jedno narzdzie wiadomoci, gdy w praktyce tak si rzecz przedstawia w odniesieniu do ogromnej wikszoci jednostek ludzkich. Z kolei wypadnie przedstawi dwojak dziaalno myli w jej wasnym wiecie, a mianowicie promieniowanie fal mylowych oraz tworzenie, a w wielu wypadkach wysyanie w przestrze, myloksztatw. Gdy przejdziemy do zagadnienia przesyania myli niewiadomego i wiadomego bdziemy musieli zaj si wpywem, jaki te dwa rodzaje zjawisk wywieraj na swego twrc i na innych ludzi. Przy omawianiu wiadomego przesyania myli, powicimy zwizy wykad leczeniu

myl. Nieodzowne bdzie poznanie skutkw oddziaywania ciaa fizycznego i w ogle fizycznego otoczenia na ciao mentalne i jego dziaalno. Rozpatrzymy te zjawiska odwrotne, wpyw ciaa mentalnego na ciao fizyczne i inne przedmioty fizyczne. Dalej niezbdne si okae przestudiowanie w ten sam sposb ciaa astralnego, a mianowicie jego oddziaywania na ciao mentalne oraz oddziaywania ciaa mentalnego na astralne. Z kolei zajmiemy si samym ciaem mentalnym i pokaemy, jak ono dziaa, jak mona rozwija i wiczy jego zdolnoci, zarwno wtedy, gdy dziaa ono za porednictwem fizycznego mzgu, jak i kiedy dziaa na wasny rachunek jako niezalene narzdzie wiadomoci. Doprowadzi to nas, rzecz zrozumiaa, do bardziej przemylanego wiczenia ciaa mentalnego, a wic do koncentracji, ktra stanowi warunek sine qua non wydajnego ycia mentalnego, nastpnie do medytacji i wreszcie do kontemplacji, wiodcej do mistycznej wiadomoci. O posugiwaniu si ciaem mentalnym podczas snu ciaa fizycznego bdzie mowa pokrtce, a potem nastpi zwizy opis sztucznego, utworzonego przejciowo ciaa mentalnego, znanego pod nazw mayavi-rupa. Z kolei zajmiemy si yciem po mierci fizycznej i astralnej, to znaczy yciem w samym wiecie mentalnym. Zajmie to sporo miejsca, gdy musimy przestudiowa oglne zasady, na ktrych opiera si to ycie, oraz omwi wiele szczegw. Zbadamy nastpnie pokrtce typowe przykady bytowania na kadym z czterech niszych poziomw wiata mentalnego, ktre teozofowie nazywajdewakanem, a chrzecijanie niebem. Po takim przygotowaniu bdziemy mogli zrozumie realno i moliwoci sfery mentalnej, rozpatrywanej jako wiat majcy wasn egzystencj, a dziki temu studiowa ten wiat, badajc charakter ycia oraz oglne waciwoci zachodzcych w nim zjawisk. Tu wypadnie nam mwi o centrach mylowych, ktre stanowi interesujc i wan cech wiata mentalnego. Od nich przejdziemy do kroniki akaszy, tej cudownej i niezawodnej pamici przyrody, w ktrej wszystko jest zapamitane i utrwalone tak, i kady, kto ma niezbdne do tego umiejtnoci, moe w niej czyta. Jeden z rozdziaw powicimy mieszkacom wiata mentalnego, a nastpnie, gdy czowiek z powodu mierci ciaa mentalnego opuszcza niszy wiat mentalny, bdziemy mu towarzyszy dalej, aby przynajmniej rzuci okiem na jego znacznie szersze i peniejsze ycie w wyszym wiecie mentalnym, czyli w wiecie przyczynowym. Odtworzymy w ten sposb wdrwk czowieka przez mier fizyczn (zob.: Sobowtr eteryczny), jego ycie w wiecie astralnym (zob.: Ciao astralne) i wreszcie w wiecie mentalnym, staniemy na progu prawdziwej jego ojczyzny wyszego wiata mentalnego, czyli przyczynowego. Dziki temu bdziemy mogli wytworzy sobie pewne pojcie o wzajemnym zwizku pomidzy czowiekiem w trzech niszych ciaach, tworzcych jego osobowo, a czowiekiem waciwym przebywajcym w ciele przyczynowym, czyli dusz lub indywidualnoci. Tym zagadnieniem zajmiemy si w rozdziale o osobowoci i ego.

Powrcimy nastpnie do historii czowieka w chwili, gdy opuszcza on swoj "ojczyzn", aby si znowu narodzi w niszych wiatach. I wreszcie w jednym z rozdziaw powicimy uwag yciu czowieka, ktry osign taki poziom, e sta si godny przyjcia na czel, czyli ucznia, przez tych Mistrzw Mdroci, ktrzy jako Starsi Bracia Ludzkoci su swym modszym braciom z tak bezbdn mdroci, cierpliwoci oraz bezgraniczn i niezawodn mioci. Dzi bowiem staje si moliwe dla wielu ludzi, ktrzy zechc zada sobie trud przygotowania si i stania si godnym przyjcia na ucznia, cho w skromnej mierze wspdziaa z Nimi w sueniu wiatu. Mona rwnie okreli mniej wicej dokadnie, jakie cechy s niezbdne do uzyskania tego nieocenionego przywileju.

ROZDZIA II: MENTALNA ESENCJA ELEMENTALNA Aeby mona byo z poytkiem studiowa ciao mentalne, jego skad, struktur i sposoby dziaania, zachodzi potrzeba opisania chociaby tylko w oglnym zarysie mentalnej esencji elementalnej. Czytelnik zechce przypomnie sobie, e po utworzeniu atomowego stanu materii w kadej sferze natury, Trzeci Aspekt Trjcy (wedug terminologii chrzecijaskiej Duch wity, Dawca ycia) zstpuje w ocean dziewiczej materii (prawdziwej Dziewicy Marii) i dziki swej yciotwrczej mocy budzi w materii atomowej nowe siy i moliwoci, co powoduje tworzenie si niszych stref materii w kadym wiecie (sferze). W oywion w ten sposb materi spywa Druga Wielka Fala ycia Boskiego; terminologia chrzecijaska okrela to jako wcielenie si Syna przez Ducha witego w Dziewicy Marii. Ta fala ycia boskiego ma rozmaite nazwy na poszczeglnych etapach swego zstpowania. Rozpatrywan w swej caoci okrela si j czsto jako esencj monadyczn, szczeglnie wwczas, gdy jest okryta tylko materi atomow poszczeglnych sfer bytu, poniewa wtedy moe dostarcza monadom permanentnych atomw. Gdy Druga Fala ycia oywia materi nieatomow, to znaczy molekularn, nazywa si esencj elementaln; nazwa ta zostaa zapoyczona od redniowiecznych okultystw, ktrzy stosowali j do materii, z ktrej skadaj si ciaa duchw przyrody, zwanych przez nich elementalami. Gdy na swej drodze w d fala ta oywia materi trzech wyszych stref wiata mentalnego, okrelana jest mianem pierwszego krlestwa elementalnego. Po spdzeniu na tym poziomie ewolucji okresu jednego acucha Planetarnego fala ycia zstpuje do czterech niszych stref wiata mentalnego i oywia tam drugie krlestwo elementalne przez okres trwania nastpnego acucha. Nazywa si wwczas esencj elementaln.

W okresie nastpujcego potem acucha przebywa w sferze astralnej jako trzecie krlestwo elementalne lub astralna esencja elementalna. Okresem acucha nazywamy przecig czasu, podczas ktrego fala ycia obiega siedem razy siedem globw acucha. Istnieje zatem 49 okresw globowych lub wiatowych w czasie trwania kadego acucha. Wicej szczegw na ten temat zawiera ksika C. W. Leadbeatera pod tytuem Czowiek we wszechwiecie (zarys teozofii). Te trzy krlestwa natury przejawiaj si w rnych formach ycia, jak na przykad krlestwo rolinne i zwierzce, ktre lepiej znamy. Ponadto w kadym krlestwie wystpuje oczywicie siedem cakiem odrbnych typw lub "promieni" esencji, z ktrych kady dzieli si na siedem podtypw. Zarwno esencja elementalna, mentalna jak i astralna pozostaj w cisym zwizku z czowiekiem, jego ciaami i ewolucj, jak to zobaczymy dokadniej w dalszym cigu naszego studium o ciele mentalnym. Naley zwrci uwag na wany fakt, e zarwno w sferze mentalnej, jak i astralnej esencja elementalna jest cakiem odmienna od zwykej materii tych sfer. Inn wan spraw, o ktrej naley stale pamita, jest to, e ycie oywiajce materi mentaln i astraln znajduje si na uku zstpujcym krzywej ewolucyjnej. Dlatego postp tego ycia polega na zstpowaniu w coraz gstsze formy materialne, na zdobywaniu umiejtnoci wyraania si za ich porednictwem. U czowieka ewolucja ma kierunek odwrotny. Pogry si on ju bowiem gboko w materi, a teraz wznosi si powracajc do swego rda. Istnieje zatem nieustajcy konflikt interesw pomidzy wewntrzn istot czowieka a si oywiajc jego rne narzdzia. Pene znaczenie tego niezmiernie doniosego faktu poznamy dokadniej w dalszych rozdziaach ksiki w miar rozwijania jej tematu.

ROZDZIA III: SKAD I BUDOWA CIAA MENTALNEGO Ciao mentalne zbudowane jest z czsteczek nalecych do czterech niszych poziomw (stref) wiata mentalnego, to znaczy z materii mentalnej, ktra odpowiada czterem niszym poziomom materii astralnej oraz czterem stanom materii wiata fizycznego: staemu, pynnemu, gazowemu i eterycznemu. Trzy wysze stany materii mentalnej su do budowy ciaa przyczynowego, czyli wyszego ciaa mentalnego, ktrym w tej ksice nie bdziemy si zajmowa. Oprcz zwykej materii ciao mentalne zawiera rwnie mentaln esencj elementaln, to znaczy materi drugiego krlestwa elementalnego.

Ciao fizyczne, jak wiemy, skada si z komrek, z ktrych kada stanowi mikroskopijny odrbny twr, oywiony przez Drug Fal ycia, pochodzc od Drugiego Aspektu Bstwa. Podobnie ma si rzecz z ciaami astralnym i mentalnym. W wypeniajcym te komrki yciu nie ma jeszcze niczego w rodzaju inteligencji, lecz wystpuje potny instynkt, popychajcy je do pogrania si coraz niej w materi, jak to widzielimy w poprzednim rozdziale. Ciao mentalne ma ksztat jajowaty, zgodny z takim samym wygldem ciaa przyczynowego, co stanowi jedn z jego charakterystycznych cech, ktra moe si przejawi w niszych wiatach. Jednake materia ciaa mentalnego nie jest w nim rwnomiernie rozoona. W jego rodku znajduje si ciao fizyczne, ktre silnie przyciga materi astraln, z kolei silnie przycigajc materi mentaln. Wskutek tego duo wiksza cz materii ciaa astralnego i mentalnego gromadzi si wewntrz ciaa fizycznego. Dlatego moe ciao mentalne przedstawia si oku jasnowidza jako gsta mga o konturach ciaa fizycznego, otoczona owoidem mentalnym o wiele rzadszej mgy. Tote w wiecie mentalnym mona rwnie szybko jak w wiecie fizycznym rozpozna znajomego czowieka. Cz ciaa mentalnego, ktra wystpuje poza granice ciaa fizycznego, tworzy aur mentaln. Wielko cia astralnego i mentalnego jest taka sama jak ciaa przyczynowego lub, cilej mwic, czci ciaa przyczynowego znajdujcych si w niszych sferach. Tak wic podczas gdy ciao fizyczne zachowuje w zasadzie te same rozmiary od czasw Atlantydy, to ciao mentalne czowieka stale ronie w miar duchowego rozwoju czowieka. Czsteczki ciaa mentalnego pozostaj w nieustannym ruchu. Co wicej, stale si zmieniaj, gdy ciao mentalne automatycznie przyciga ku sobie z otoczenia czsteczki podobne do tych, ktre si ju w nim znajduj. Pomimo niezmiernie szybkiego ruchu czsteczek ciaa mentalnego, posiada ono pewn lun organizacj. Istniej w nim prgi dzielce je mniej lub wicej rwnomiernie na segmenty, z ktrych kady odpowiada okrelonej czstce mzgu, dziki czemu kady rodzaj myli moe dziaa przez odpowiadajc mu czstk. Jednakeciao mentalne jest dotd u przecitnego czowieka tak niedoskonale rozwinite, e u wielu ludzi ogromna liczba tych czstek nie jest jeszcze czynna; wskutek tego kada prba myli przynalena do tych czstek musi biec okrn drog przez czstki, ktre s ju w peni aktywne. Dlatego takie myli s dla tych ludzi niewyrane i niezrozumiae. Tym si tumaczy, jak to dokadnie omwimy w dalszym rozdziale, e niektre osoby maj "gow do matematyki", podczas gdy inne s cakiem niezdolne do przeprowadzeniaprostego rozumowania matematycznego, jak i to, e pewne osoby instynktownie rozumiej i ceni muzyk oraz rozkoszuj si ni, podczas gdy inne nie potrafi odrni dwch tonw. Dobre myli wytwarzaj wibracje w subtelniejszej materii ciaa mentalnego, ktra wskutek swego ciaru waciwego unosi si ku grnej jego czci, natomiast ze myli, jak na przykad obrazujce egoizm lub skpstwo, wyraaj si w wibracjach materii grubszej, grawitujcej do jego dolnej czci. Tak wic przecitny czowiek, ktry nierzadko oddaje si rnego rodzaju egoistycznym mylom, rozwija zazwyczaj doln cz swego ciaa mentalnego, ktre przybiera wskutek tego ksztat jaja zwrconego szerszym kocem ku doowi. Odwrotnie, czowiek, ktry nie pozwala sobie na takie

niskie myli, lecz oddaje si szlachetniejszym rozwaaniom, rozwija grn cz swego ciaa mentalnego, tak e ma ono wygld jaja odwrconego szerszym kocem do gry. Wszelkie jednak tego rodzaju ksztaty s tylko chwilowe, gdy ciao mentalne ma zawsze skonno do symetrii, do ktrej stopniowo powraca. Jasnowidzcy moe zawsze, obserwujc barwy i prgi na ciele mentalnym, rozpozna charakter czowieka i postp, jaki uczyni on w obecnym swym yciu. Na podstawie podobnych cech ciaa przyczynowego moe te oceni, jakiego postpu dokonao ego od czasu swego powstania po wyjciu z krlestwa zwierzt. Ciao mentalne skada si z mniej lub bardziej subtelnych czstek, odpowiednio do osignitego przez czowieka rozwoju intelektualnego. Odznacza si ono wielk piknoci, delikatnoci i bardzo szybkim ruchem swych czsteczek, ktry sprawia, e mieni si ywymi i wietlistymi barwami tczy. Pikno jego staje si niezwykle promienne i zachwycajce swym urokiem, w miar jak intelekt coraz bardziej si rozwija i zajmuje si gwnie czystymi i wzniosymi zagadnieniami. Jak to zobaczymy pniej bardziej szczegowo, kada myl wywouje w ciele mentalnym wibracje, ktrym towarzyszy gra wiata podobna do tej, jaka powstaje w pyle wodnym wodospadu pod wpywem wiata sonecznego, lecz jest o wiele barwniejsza, ywsza i delikatniejsza. Kade ciao mentalne zawiera w sobie pojedyncz czsteczk, zwan zwykle jednostk mentaln, ktra przynaley do czwartego poziomu wiata mentalnego i towarzyszy czowiekowi w cigu wszystkich jego inkarnacji. Jak si dowiemy w toku tego studium, materia ciaa mentalnego podlega w kadym kolejnym yciu rozproszeniu, lecz jednostka mentalna pozostaje przez cay czas staym jego centrum. Mona uwaa j za serce i centrum ciaa mentalnego, ktrego oglny wygld zaley w wielkim stopniu od aktywnoci rnych jej czci. Jednostka mentalna moe oczywicie nalee do jednego z siedmiu wielkich typw lub promieni materii. Naley nadmieni, e wszystkie atomy permanentne i jednostki mentalne czowieka nale do tego samego typu lub promienia. Tak wic jednostka mentalna stanowi w ciele mentalnym odpowiednik atomw

permanentnych w ciele przyczynowym, astralnym i eterycznym. Rola atomw permanentnych i jednostki mentalnej polega na zachowaniu w sobie, w postaci zdolnoci wibracyjnych, rezultatw wszystkich dowiadcze przeytych przez ciaa, z ktrymi byy one zwizane. Rozmaite czynnoci umysu ukadaj si w sposb naturalny w pewne klasy lub kategorie, ktre wyraaj si za pomoc rnych czci jednostki mentalnej. Jednostki mentalne wcale nie s takie same; rni si ogromnie w zalenoci od typu i stopnia rozwoju posiadacza. Jeli jednostka mentalna pozostaje w spoczynku, to sia z niej promieniujca tworzy w ciele mentalnym szereg lejkw, podobnie jak promie wiata biegncy przez przezrocze w epidiaskopie tworzy wielki janiejcy lejek wiata pomidzy epidiaskopem a ekranem. W tym wypadku mona przyrwnywa powierzchni ciaa mentalnego do ekranu, gdy tylko na tej powierzchni jest widoczny rezultat dla patrzcego z zewntrz. Gdyby wic jednostka mentalna

bya w stanie spoczynku, mona by zobaczy na powierzchni ciaa mentalnego pewn ilo barwnych obrazw, przedstawiajcych rne rodzaje myli czstych u obserwowanej osoby, oraz ciemne przestrzenie pomidzy nimi. Lecz jednostka mentalna, podobnie jak wszystkie zwizki chemiczne, obraca si szybko wok swej osi, wskutek czego na ciele mentalnym powstaje szereg pasm, nie zawsze dokadnie zarysowanych i nie zawsze tej samej szerokoci, lecz zawsze atwych do dostrzeenia i ukazujcych si zazwyczaj w tych samych miejscach. Czytelnik zechce si teraz zapozna z barwami i ich znaczeniem, ktrych peny wykaz (nie uwaamy za niezbdne powtarza go w tym miejscu) znajduje si w ksice Ciao astralne (rozdz. III). Myli nacechowane wzniosymi aspiracjami objawiaj si niezmiennie za pomoc piknego fioletowego koa na szczycie ciaa mentalnego. W miar zbliania si do wejcia "na ciek", zwiksza si rozmiar i promienno tego koa, a u wtajemniczonego wystpuje w tym miejscu janiejca wspaniale aureola o najpikniejszych barwach. Nieco poniej czsto pojawia si bkitny piercie wietlny myli nabonych, zazwyczaj do wski, wyczajc z tego osoby, u ktrych uczucia religijne s rzeczywicie gbokie i prawdziwe. Ssiaduje z nim o wiele szersze pasmo myli przepojonych uczuciem mioci, ktrego barwa waha si od szkaratnej do bladorowej, w zalenoci od rodzaju odzwierciedlanego uczucia. Tu przy pamie mioci, a czsto cile z nim poczona, znajduje si wstga barwy pomaraczowej, ktra wyraa myl pen pychy i ambicji. Znw w cisym zwizku z pych wystpuje ty pas intelektu, zazwyczaj podzielony na dwie czci znamionujce odpowiedni typ myli filozoficznej i naukowo-badawczej. Miejsce tej tej barwy zmienia si u rnych osb; niekiedy zajmuje ona ca grn cz ciaa mentalnego, wznoszc si ponad pasma myli pobonej lub zwizanej z uczuciem mioci, a wwczas duma jest zazwyczaj wybujaa. Poniej omwionej grupy barw w rodkowej czci ciaa znajduje si szeroki pas odpowiadajcy konkretnym formom myli. Z tej to czci ciaa mentalnego pochodz wszystkie zwyczajne, codzienne myloksztaty (bdzie o nich mowa w rozdziale VIII). Przewaajc barw tej strefy jest ziele, majca niekiedy odcie brunatny lub ty, zalenie od usposobienia czowieka. adna cz ciaa mentalnego nie zmienia si w szerszym zakresie ni ta wanie. U niektrych ludzi ciao mentalne wypenione jest ogromn iloci konkretnych obrazw, podczas gdy inni maj ich niewiele. U jednych obrazy te s wyrane i dobrze zarysowane, u innych za w najwyszym stopniu zamglone i jak najstaranniej uporzdkowane, u jeszcze innych nie s wcale uporzdkowane i pozostaj w bezadzie. W dolnej czci ciaa mentalnego znajduj si pasy, wyraajce wszelkiego rodzaju niepodane myli. Co w rodzaju botnistego osadu egoizmu czsto wypenia doln trzeci cz lub nawet poow ciaa mentalnego, nad ktr widoczne jest czasem pasmo wyraajce nienawi, przebiego lub strach. Rzecz zrozumiaa, e w miar rozwoju czowieka, ta cz nisza zanika, a

stopniowo rozszerza si wysza cz, a wreszcie wypeni sob cae ciao mentalne, jak to pokazuje barwna tablica w ksice C. W. Leadbeatera Czowiek widzialny i niewidzialny. Ogln regu jest, e im myl jest silniejsza, tym wiksze s wibracje; im bardziej myl jest altruistyczna i uduchowiona, tym wibracje s wysze, czyli szybsze. Sita myli wytwarza wietlisto, uduchowienie za delikatno barw ciaa mentalnego. W dalszym rozdziale opiszemy kilka typowych cia mentalnych i wskaemy, jak objawiaj si rne inne waciwoci umysu.

ROZDZIA IV: FUNKCJE CIAA MENTALNEGO Ciao mentalne jest narzdziem, za pomoc ktrego przejawia si ja jako konkretny intelekt. Umys jest odbiciem poznawczego aspektu jani, czyli jani jako poznajcego przedmiotu: umys jest jani, dziaajc w ciele mentalnym. Wikszo ludzi nie potrafi oddzieli czowieka od umysu, wskutek czego ja, ktrej szukaj, jest dla nich umysem. Jest to zrozumiae, cho nie nieuniknione, poniewa w obecnym okresie ewolucji ludzie pitej rasy pracuj szczeglnie nad rozwojem ciaa mentalnego. W przeszoci dokonao si oywienie ciaa fizycznego jako narzdzia wiadomoci, ciao astralne jest rwnie co najmniej czciowo oywione u wikszoci ludzi; oywienie ciaa mentalnego stanowi gwne zadanie, nad ktrym obecnie ludzko szczeglnie pracuje. Rozwj ciaa astralnego i jego funkcji, polegajcych na wyraaniu kamy, czyli uczu, byo szczeglnym zadaniem czwartej rasy gwnej atlantyckiej, podobnie jak jest specjalnym zadaniem czwartej podrasy pitej rasy gwnej, podrasy celtyckiej. Jak to zaznaczylimy wyej, zdolnoci, ktr ma specjalnie rozwin pita rasa gwna a odnosi si to zarwno do pitej rasy, jak i pitej jej podrasy jest rozwj manasu, czyli umysu rozwj tego typu intelektu, ktry zauwaa i stwierdza rnice midzy rzeczami. W obecnym stadium poowicznego rozwoju wikszo ludzi dostrzega rnice ze swego subiektywnego punktu widzenia; nie w celu ich zrozumienia, lecz by si im opiera, a nawet gwatownie przeciwstawia. Gdy jednak zdolno ta zostanie w peni rozwinita, rnice bd stwierdzane spokojnie, tylko w celu ich zrozumienia i osdzenia, co jest najlepsze. Moemy posun si dalej i powiedzie, e na obecnym poziomie rozwoju pitej podrasy sabo innych ludzi stwarza okazj do wyzysku, pogrania ich w niewol, deptania ich godnoci raczej w celu wyniesienia siebie ni niesienia im pomocy.

Tym niemniej, cho w pocztkowych stadiach jest to przykre, najwaniejsz rzecz jest jednak rozwj umysu, gdy bez prawdziwie krytycznego umysu nie moe by prawdziwego postpu. Szsta rasa gwna, jak rwnie szsta podrasa pitej rasy gwnej, zajm si przede wszystkim rozwojem duchowoci, myli syntetycznej i wspczucia, a gotowo suenia bdzie silnie zaznaczajc si charakterystyczn ich cech. Obecny poziom rozwoju umysu i uczucia u ludzkoci wymaga jednak troch dodatkowych wyjanie. Zadaniem obecnego czwartego obiegu (rundy) jest zasadniczo rozwj pragnie i uczu; pity obieg zajmie si rozwojem intelektu. Dziki jednak podniecie otrzymanej od Wadcw Pomienia, rozwj intelektu zosta wydatnie przyspieszony, a mianowicie o jeden obieg naprzd w stosunku do tego, co mona by nazwa normalnym programem. Naley jednak zrozumie, e intelekt, ktrym obecnie czowiek tak si pyszni, jest niczym, w porwnaniu z tym, ktry bdzie udziaem przecitnego czowieka u szczytu rozwoju w nastpnym, czyli pitym, obiegu. Wadcy Pomienia przybyli z planety Wenus na Ziemi w okresie trzeciej rasy gwnej i od razu objli kierownictwo naszej ewolucji. Ich kierownika ksigi hinduskie darz mianem Sanat Kumara; razem z Nim przybyli trzej gwni Jego Pomocnicy oraz dwudziestu innych Adeptw. Okoo stu zwykych istot ludzkich zostao rwnie sprowadzonych z Wenus i poczyo si ze zwyk ziemsk ludnoci. O tych Wielkich Istotach mwi Doktryna Tajemna, e rzuciy one iskr w bezrozumnych ludzi i obudziy w nich intelekt. Dziaanie tych istot miao w sobie co z magnetycznego bodca, przycigay bowiem do siebie ludzi, umoliwiajc im rozwinicie w sobie ukrytej iskry i stanie si indywidualnoci. Powracajc po tej koniecznej dygresji do naszego tematu, musimy przypomnie, e cho w celu analizy niezbdne jest oddzielenie czowieka od jego cia, czyli narzdzi, to jednak ja pozostaje jedna i ta sama, jakkolwiek zmienia si mog formy, w ktrych si ona przejawia. wiadomo jest jednoci, a podzia, ktry w niej przeprowadzamy, suy albo uatwianiu bada, albo jest zudzeniem, wynikajcym z ogranicze naszej zdolnoci postrzegania, spowodowanych przez umysy, za pomoc ktrych ja dziaa w niszych wiatach. Ja ma trzy aspekty: poznania, woli i energii dziaania, z ktrych wypywaj nasze myli, pragnienia i czyny, lecz oczywicie to caa ja poznaje, chce i dziaa. Jej funkcje nie s oddzielone w peni od siebie. Gdy ja poznaje, wtedy rwnie chce i dziaa; gdy przejawia sw wol, to zarazem dziaa i poznaje; gdy dziaa, to te poznaje i chce. Zawsze jedna z tych funkcji gruje nad pozostaymi, czasem w takim stopniu, e cakiem je przesania. Lecz nawet podczas najwikszego skupienia si na poznawaniu jakiego przedmiotu na tej najbardziej oddzielonej od pozostaych funkcji obecne s utajona energia i utajona wola, ktre mona dostrzec przy starannej analizie. Kilka uzupeniajcych wyjanie pomoe zrozumie istot rzeczy. Gdy ja jest cicha wtedy przejawia si aspekt poznawczy, czyli zdolno odzwierciedlania kadego przedmiotu (jak to pniej zobaczymy szczegowo). Gdy ja jest skupiona i zmierza do zmiany istniejcego stanu rzeczy, wtedy pojawia si aspekt woli. Gdy ja w obecnoci jakiego przedmiotu przejawia energi, by si z nim zetkn, objawia wwczas aspekt dziaania. Wida z tego, e te trzyprzejawy nie s trzema

odrbnymi czciami jani ani te trzema przejawami poczonymi w jedno, lecz wystpuje jedna niepodzielna cao, przejawiajca si w trojaki sposb. Z punktu widzenia wschodniej jogi umys jest po prostu zindywidualizowan wiadomocicaoci, cznie z jej czynnociami. Joga tak oto przedstawia procesy wiadomoci: 1. wiadomo przedmiotw, aspekt inteligencji, czyli dominujcy ton wiata mentalnego. 2. Pragnienie zdobywania przedmiotw, aspekt pragnienia, dominujca nuta wiata astralnego. 3. Usiowanie osignicia przedmiotw, aspekt aktywnoci, dominujca nuta wiata fizycznego. W sferze buddhi przewaa zdolno poznawania jako czysty rozum. Kady z tych aspektw zawsze jest obecny, ale w pewnych chwilach przewaa jeden z nich. Przechodzc do bardziej szczegowego badania umysu stwierdzamy, e mylenie abstrakcyjne stanowi funkcj jani, wyraajcej si za pomoc wyszego ciaa mentalnego, czyli ciaa przyczynowego; mylenie konkretne (jak to ustalilimy) jest dziaaniem jani w ciele mentalnym, czyli niszym ciele mentalnym, jak si je czasem nazywa. Rozpatrzmy obecnie szczegowo mechanizm konkretnego mylenia. W ciele mentalnym ma swj pocztek pami i wyobrania. Zalek pamici znajduje si w tamasie, czyli bezwadnoci materii, ktra jest jej skonnoci do powtarzania wibracji wytworzonych dziaaniem energii. Ciao mentalne jest zatem narzdziem ego, czyli rzeczywistego myliciela, ktry przebywa w ciele przyczynowym. Gdy jednak ciao mentalne ma suy za narzdzie wiadomoci w niszej czci wiata mentalnego, wwczas dziaa ono rwnie za porednictwem ciaa astralnego i fizycznego, a wszystkie jego przejawy nazywamy zwykle umysem, dziaajcym w stanie wiadomoci na jawie. Zachodzi wwczas nastpujcy proces: akt konkretnego mylenia wywouje wibracje w materii ciaa mentalnego. Wibracje te przenosz si, by tak rzec, o oktaw niej do gstszej materii ciaa astralnego myliciela; te z kolei poruszaj eteryczne czsteczki mzgu, a za ich porednictwem uruchamiaj w kocu cisz szar materi ciaa fizycznego. Tak wic zanim myl przeksztaci si w aktywn wiadomo w mzgu fizycznym, musi kolejno przej przez wszystkie etapy. System nerwowy wspczulny jest najbardziej powizany z ciaem astralnym, podczas gdy system mzgowo-rdzeniowy pozostaje pod przewaajcym wpywem ego, dziaajcego za porednictwem ciaa astralnego. Mona jeszcze szczegowiej objani opisany wyej proces. Kada czsteczka fizycznego mzgu ma swj odpowiednik astralny, ten za z kolei ma odpowiednik mentalny. Jeli wic dla przejrzystoci wykadu wyobrazimy sobie, e cao materii mzgu fizycznego jest rozpostarta na paskiej powierzchni jako warstwie o gruboci jednej czsteczki fizycznej, to moemy sobie z kolei wyobrazi, e podobnie odpowiadajca mu materia astralna zostaa take rozpostarta w podobny sposb nieco wyej nad warstw fizyczn, a materia mentalna nad astraln.

Bdziemy mie w ten sposb trzy warstwy materii o rnej gstoci, ktre sobie wzajemnie odpowiadaj, lecz pozostaj oddzielne, z wyjtkiem miejsc, w ktrych istniej poczenia pomidzy czsteczkami fizycznymi i astralnymi oraz pomidzy astralnymi i mentalnymi. Przykad ten ilustruje w przyblieniu stan rzeczy w mzgu przecitnego czowieka. Gdy wic czowiek zapragnie przekaza myl z poziomu mentalnego na poziom fizyczny, wwczas jego myl poniewa wiele drg nie zostao jeszcze otwartych musi szuka sobie jakby bocznej drogi w materii mzgu mentalnego, zanim zdoa zej w d na niszy poziom. Moe si wwczas zdarzy, e wybierze niewaciw drog, a wtedy gdy dotrze do fizycznego poziomu, musi znw szuka w fizycznym mzgu waciwych czsteczek fizycznych, ktre by potrafiy j wyrazi. Jest rzecz oczywist, e taka metoda jest nieporczna i uciliwa; teraz staje si zrozumiae, dlaczego niektre osoby nic nie pojmuj z matematyki, a inne znw nie maj pocigu do muzyki, sztuki itd. Pochodzi to std, e w czci mzgu zwizanej z ktr z tych zdolnoci, nie zostay jeszcze otwarte drogi bezporedniej komunikacji. U Adepta, czyli czowieka doskonaego, kada czsteczka ma wasne poczenie i dziki temu jest te zapewniona doskonaa komunikacja z wszystkimi czciami mzgu. Tote kada myl ma wasny kana, ktrym moe pyn bezporednio do odpowiednich komrek. Jeeli dokonamy pobienej analizy procesw wiadomoci wynikajcych z oddziaywania "nieja" na "ja" zaobserwujemy najpierw dotknicie ciaa fizycznego; dotknicie to zostaje nastpnie przeksztacone przez ciao astralne we wraenie, wraenie za zostaje przeobraone przez ciao mentalne w postrzeenie; przetworzone postrzeenia staj si pojciem. Pojcie to materia, dajcy szerokie moliwoci do tworzenia nowych myli. Wszelki kontakt z "nie-ja" modyfikuje ciao mentalne, powodujc nowe uoenie czci jego materii w formie obrazu lub podobizny zewntrznego przedmiotu. Mylenie rozpatrywane od strony formy jest ustanawianiem stosunkw pomidzy tymi obrazami; rozpatrywane od strony ycia polega na odpowiednich zmianach w samym mylicielu. Istotna praca myliciela polega na ustaleniu stosunkw pomidzy obrazami powstajcymi w jego ciele mentalnym, co powoduje przemian obrazw w myli. Jeli myliciel wci od nowa przetwarza te obrazy, wprowadzajc w gr element czasu, to pojawiaj si wwczas pami i przewidywanie. Gdy wiadomo w ten sposb pracuje, zostaje z kolei owiecona od gry pojciami, ktre nie pochodz z materiaw dostarczonych przez wiat fizyczny, lecz s bezporednim odbiciem idei z Umysu Powszechnego (zob. rozdz. XXI). Gdy czowiek rozumuje, dodaje co z siebie do wiadomoci przychodzcych z zewntrz. Umys jego pracujc nad dostarczonym materiaem, ktry czy razem postrzeenia, stapia rne strumienie i stwarza z nich jeden obraz. Ta praca polegajca na ustanowieniu stosunkw i stwarzaniu syntezy jest charakterystyczn prac myliciela; jest to specjalno umysu.

Taka aktywno ciaa mentalnego oddziaywa, jak to ju stwierdzilimy poprzednio, na ciao astralne, a to z kolei na ciao eteryczne i stae ciao fizyczne; pod wpywem tych impulsw wibruje materia systemu nerwowego. Przejawia si to w postaci wyadowa elektrycznych i prdw magnetycznych pomidzy poszczeglnymi czsteczkami, powodujc midzy nimi zoone stosunki. Rezultatem tego jest utorowanie pewnej drogi nerwowej, po ktrej inny prd bdzie mg atwiej pyn. Tote jeli wiadomo powtarzajc te same pojcia pobudzi ponownie jak grup czsteczek, to wibracje ich bd pyn swobodnie po utorowanej ju drodze, budzc aktywno drugiej grupy komrek, i przedstawi wiadomoci skojarzone pojcia. Taki jest w skrcie mechanizm kojarzenia poj, ktrego znaczenie jako zjawiska umysowego jest a nazbyt dobrze znane kademu studentowi psychologii i nie wymaga uzasadnienia. Jak powiedzielimy wyej, istotn prac umysu jest ustanawianie stosunkw pomidzy przedmiotami wiadomoci. Okrelenie to obejmuje wszystkie rnorodne czynnoci umysu. Dlatego Hindusi nazywaj umys szstym zmysem, gdy przyjmuje on wraenia pochodzce z piciu zmysw i czy je w jedn cao, tworzc z nich jedno pojcie. Nazywaj rwnie umys krlem zmysw. Podobne znaczenie ma autra, ktra twierdzi, e vrittis, czyli sposoby umysu, s pentadami. Sowo pentada ma tu ten sam sens jak w chemii, gdy mwi si o wartociowoci pierwiastkw, czyli o zdolnoci tworzenia pocze. Umys bowiem jest jak pryzmat, ktry zbiera pi rnych promieni wrae pochodzcych z organw zmysowych, czyli "pi drg poznania" dnanemdriyas, i czy je w jeden promie. Jeeli wemiemy rwnie pod uwag pi organw dziaania karmyendriyas, to umys bdzie jedenastym zmysem; z tego to powodu Bhagawad Gita mwi o dziesiciu zmysach i jednym (XIII, 5). Przejdmy obecnie do sprawy umysu, pojmowanego jako szsty lub jedenasty zmys, do zmysw samego ciaa mentalnego. Rni si one bardzo od zmysw ciaa fizycznego. Ciao mentalne wchodzi w styczno z przedmiotami wiata mentalnego niejako bezporednio i ca swoj powierzchni; staje si wiadome caym sob wszystkiego, co moe wywoa w nim wraenie. Nie ma wic ono wcale osobnych organw wzroku, suchu, dotyku, smaku i powonienia. Popeniamy zatemnieciso mwic o "zmysach" ciaa mentalnego. Waciwie powinno si mwi o "zmyle" mentalnym. Poniewa umys moe bezporednio przekazywa myli, nawet bez ujmowania ich w sowa, to jasne jest, e w sferze mentalnej nie ma ju bariery jzyka, ktra istnieje jeszcze w sferze astralnej. Gdy dowiadczony badacz wchodzi w wiat mentalny i porozumiewa si z innym badaczem, to jego umys, "rozmawiajc", mwi rwnoczenie barw, dwikiem i form, tak e cao myli jest przekazywana jako obraz barwny i muzyczny, podczas gdy w wiecie fizycznym moe by przekazana tylko pewna jej cz za pomoc symbolw zwanych sowami. Istniej pewne staroytne ksigi napisane przez wielkich wtajemniczonych w jzyku barw, bdcych jzykiem bogw. Jzyk ten znany jest wielu czelom (tj. uczniom Mistrzw), a pochodzi on, w

formie i barwie, od "mowy" w wiecie mentalnym, w ktrym kada myl wywouje od razu ksztat, barw i dwik. Nie oznacza to wcale, e umys myli o barwie, dwiku lub ksztacie; snuje on myl, ktra jest wibracj materii mentalnej, i ta myl wyraa si wszystkimi tymi sposobami za pomoc wywoanych przez ni wibracji. W ciele mentalnym czowiek jest zatem wolny od ogranicze spowodowanych przez odrbno organw zmysw i kad czstk ciaa mentalnego postrzega kad wibracj, ktra w wiecie fizycznym rozpadaby si na kilka oddzielnych form. Ciao mentalne wspczesnego przecitnego czowieka jest znacznie mniej rozwinite od jego ciaa astralnego i fizycznego. W obecnym stadium ewolucji normalny czowiek utosamia siebie ze wiadomoci mzgow, wiadomoci dziaajc w mzgowo-rdzeniowym ukadzie nerwowym. Wanie w nim czuje si wyranie i bez przerwy jako "ja" istniejce tylko w sferze fizycznej. Tak jest w stanie czuwania. Jednak poza ukadem mzgowo-rdzeniowym wiadomo przecitnego czowieka dziaa ze sfery astralnej, czyli wiata wrae. Lecz u bardziej rozwinitych ludzi pitej rasy centrum wiadomoci znajduje si w ciele mentalnym i dziaa z niszego wiata mentalnego, gdy czowiek kieruje si w wikszym stopniu ideami i pojciami ni wraeniami. Tak wic czowiek w wiecie astralnym i mentalnym jest wiadomy, lecz nie samowiadomy . Dostrzega zachodzce w nim zmiany astralne i mentalne, ale nie odrnia wywoanych przez siebie samego od spowodowanych przez podniety zewntrzne wiata astralnego i mentalnego. Dla niego wszystkie te zmiany dokonuj si na rwni w nim samym. Z tego powodu sfera fizyczna jest dla niego jedynym realnym wiatem, a wszystkie zjawiska wiadomoci, przynalene do wiatw astralnego i mentalnego, s tym, co nazywa si nierealnym, subiektywnym lub urojonym. Uwaa je za wytwr wasnej wyobrani, a nie za skutek oddziaywa zewntrznych wiatw na jego ciao astralne i mentalne. Jest on, prawd mwic, w sferze astralnej i mentalnej maym dzieckiem. Z tych powodw u czowieka na niskim szczeblu rozwoju ciao mentalne nie potrafi w cigu ycia ziemskiego dziaa osobno w wiecie mentalnym jako niezalene narzdzie wiadomoci. Gdy taki czowiek posuguje si swymi zdolnociami umysowymi, musz one przybra si w szat materii astralnej i fizycznej, zanim bdzie mg by wiadomy ich aktywnoci. Moemy teraz zestawi gwne funkcje ciaa mentalnego w nastpujcy sposb: 1. Suenie za narzdzie jani do konkretnego mylenia. 2. Wyraanie konkretnych myli w sferze fizycznej za porednictwem ciaa astralnego, mzgu eterycznego i ukadu mzgowo-rdzeniowego. 3. Rozwijanie zdolnoci pamici i wyobrani. 4. Suenie w miar postpu ewolucji za osobne narzdzie wiadomoci w sferze mentalnej. Do powyszych funkcji naley doda jeszcze jedn, ktr objanimy dalej:

5.

Przyswajanie

rezultatw

dowiadcze

zebranych

w

kadym

ziemskim

yciu

i

przekazywanie ich treci rzeczywistemu czowiekowi, przebywajcemu w ciele przyczynowym. Mona tu nadmieni, e wiat zwierzt posuguje si rwnie w pewnej mierze materi mentaln. Co najmniej wysze zwierzta domowe maj zdolno rozumowania, chocia oczywicie korzystaj z niej w ograniczony sposb i w nielicznych formach, a ta ich zdolno jest o wiele mniejsza ni u istot ludzkich. Przecitne zwierz (ssak) moe posugiwa si jedynie materi najniszego poziomu mentalnego, natomiast wysoko rozwinite zwierz domowe take materi najwyszego z czterech niszych stanw materii mentalnej.

ROZDZIA V: TYPOWE PRZYKADY Ciao mentalne pierwotnego czowieka dzikiego zostao przedstawione na ilustracji w ksice C. W. Leadbeatera Czowiek widzialny i niewidzialny (tabl. VI). Jeeli chodzi o tosamo barw, to ciao mentalne wykazuje due podobiestwo do ciaa astralnego w stanie spoczynku. Zawiera jednak ponadto duo wicej, gdy w nim objawia si stopie rozwoju czowieka w zakresie uduchowienia i intelektu. Niewiele z tego znajdziemy w ciele dzikiego czowieka, lecz pniej,jak to zobaczymy we waciwym czasie, bd one stopniowo odgrywa coraz wiksz rol. Jeeli przyjrzymy si dokadnie takiemu ciau mentalnemu, spostrzeemy w nim u szczytu ciemnot barw, ktra znamionuje obecno intelektu, ale brudny jej odcie wiadczy, e intelekt ten ma zastosowanie jedynie do egoistycznych celw. Nabono zaznaczajca si szarobkitnym kolorem, polega na kulcie fetyszw, kulcie nacechowanym strachem i wywoanym dbaoci o osobist korzy. Szkaratna barwa o odcieniu botnistym mwi o niewielkiej uczuciowoci, ktra na razie musi by gwnie egoistyczna. Ciemnopomaraczowa wstga wskazuje na pych cakiem niskiego rzdu. Wielka purpurowa plama wyraa siln skonno do gniewu, ktry wybucha gwatownie przy lada sposobnoci. Szerokie pasmo o brudnozielonym zabarwieniu, ktre zajmuje wielk cz ciaa, wskazuje na skonno do oszustwa i zdrady oraz skpstwa, przy czym to ostatnie zaznacza si brunatnym odcieniem. U dou aury dostrzegamy rodzaj botnistego osadu, znamionujcego oglnie egoizm i brak wszelkich dodatnich cech. Ciao mentalne czowieka nierozwinitego zawiera jedynie niewielk ilo materii mentalnej, ktra jest sabo zorganizowana i naley do najniszego poziomu sfery mentalnej. Poruszaj je prawie wycznie podniety pochodzce od niszych cia, najczciej emocjonalne burze rozptane w ciele astralnym. Gdy nie pobudzaj go wibracje astralne, pozostaje prawie cakiem w bezruchu, a nawet na

ich wpyw reaguje leniwie. Nie przejawia ono adnej okrelonej dziaalnoci, ktra by si w jego wntrzu narodzia. Niezbdne s silne bodce z zewntrz, aby wywoa w nim wyran odpowied. Dlatego te najgwatowniejsze impulsy s najkorzystniejsze dla rozwoju takiego czowieka; uciechy zmysowe, gniew, bl, strach i inne namitnoci, ktre powoduj wiry w ciele astralnym, pobudzaj wiadomo ciaa mentalnego, ktra wwczas do wrae zewntrznego pochodzenia dodaje co z siebie. Czowiek przecitny posuguje si jedynie materi sidmego, czyli najniszego poziomu mentalnego, a poniewa poziom ten jest najbliszy wiata astralnego, wszystkie jego myli s zabarwione refleksami wiata astralnego, czyli emocjonalnego. Bardzo niewielu ludzi potrafi obecnie posugiwa si materi szstego poziomu mentalnego; czyni to niewtpliwie w duym zakresie wielcy uczeni, ale niestety czsto mieszaj ten rodzaj materii z materi najniszego poziomu, a wtedy staj si zazdroni z powodu odkry i wynalazkw dokonanych przez innych ludzi. Materia pitego poziomu jest o wiele mniej wraliwa na wpywy astralne. Czwarty poziom, jako najbliszy ciau przyczynowemu, jest cakiem wolny od moliwoci podlegania wpywom wibracji astralnych. Tablica II omawianego dziea wyobraa ciao mentalne przecitnego czowieka. Widzimy w niej stosunkowo wicej intelektu (barwa ta), mioci (kolor rowy), pobonoci i samooddania (bkit); zaznacza si te poprawa jakoci barw, gdy s o wiele czystsze. Chocia rozmiary pychy s rwnie due jak poprzednio, to jednak przejawia si ona teraz na wyszym poziomie, gdy czowiek ten pyszni si swymi dodatnimi cechami, zamiast jak dotd brutaln si lub okruciestwem. Pozostaje rwnie duo barwy szkaratnej, wskazujcej na atwo ulegania napadom gniewu. Ziele jest wyranie czystsza, co oznacza, e obrotno i umiejtno przystosowania si zajy miejsce dotychczasowej chytroci i skonnoci do oszustwa. U czowieka dzikiego ziele znajdowaa si w dolnej czci aury poniej barwy szkaratnej, poniewa cechy przez ni reprezentowane wymagaj do swego przejawienia si materii ciszej ni tego potrzebuje szkarat gniewu. U przecitnego czowieka ziele znajduje si powyej szkaratu, co dowodzi, e materia, ktrej on potrzebuje, jest mniej gsta ni tego wymaga szkarat gniewu. Wystpuje zatem oglna poprawa jakoci materii ciaa mentalnego. Jakkolwiek w aurze nadal wystpuje dua ilo barwy brunatnej oznaczajcej egoizm, to jest ona nieco cieplejsza i mniej ponura ni u czowieka dzikiego. Tak wic ciao mentalne przecitnego czowieka ma znacznie wiksze rozmiary, wykazuje pewien stopie organizacji i zawiera nieco materii szstego, pitego i czwartego poziomu wiata mentalnego. Podobnie jak w ciele fizycznym i astralnym wiczenie powoduje rozwj zdolnoci, a nieposugiwanie si nimi atrofi, wszelka wibracja wywoana w ciele mentalnympociga za sob zmian jego skadnikw, wydalanie materii niezdolnej do reagowania na te wibracje i zastpowanie jej odpowiedniejsz materi, pobran z niewyczerpywalnych praktycznie zapasw otoczenia.

Tablica XIII w tej samej ksice przedstawia ciao mentalne rozwinitego czowieka. Pycha i duma (barwa pomaraczowa), gniew (szkarat) i egoizm (kolor brunatny) znikny w nim cakowicie; pozostae barwy rozszerzyy si tak, e wypeniaj ca aur; poprawiy rwnie swj odcie na tyle, i wywouj cakiem inne wraenie. Poniewa znikna z nich wszelka myl o sobie, barwy te s czystsze i delikatniejsze. Co wicej, u szczytu aury pojawi si czysty fiolet usiany zotymi gwiazdami, co oznacza nabycie nowych i wyszych cech mianowicie duchowych aspiracji. Pynca z gry sia, ktra promieniuje przez ciao przyczynowe rozwinitego czowieka, dziaa rwnie przez jego ciao mentalne, lecz nieco sabiej. Jeeli wemiemy pod uwag rnice, ktre mona nazwa rnicami oktaw barw, to znaczy rnice pomidzy odcieniami barw, przynalenymi do niszej i wyszej czci wiata mentalnego, to okae si, e ciao mentalne jest teraz niemal dokadnym odbiciem ciaa przyczynowego, tak jak ciao astralne jest na swym niszym poziomie prawie e kopi ciaa mentalnego. Ciao mentalne czowieka rozwinitego staje si zatem odbiciem ciaa przyczynowego, poniewa czowiek nauczy si sucha wycznie gosu wyszego "ja", ktre obecnie kieruje cakowicie jego rozsdkiem. Barwa wyraajca jak waciwo w ciele przyczynowym wystpuje nie tylko w ciele mentalnym, ale take w astralnym. Staje si ona ju coraz mniej delikatna, mniej wietlista i eteryczna w miar jak pojawia si w coraz niszej sferze. U czowieka duchowo rozwinitego wszystkie cisze skadniki materii mentalnej s ju wyeliminowane, tote jego ciao mentalne zawiera jedynie subtelniejsze odmiany materii czterech niszych poziomw wiata mentalnego, a przy tym ilo materii przynalenej do czwartego i pitego poziomu bardzo przewaa nad iloci materii z szstego i sidmego poziomu. Dziki temu ciao mentalne reaguje na wszelkie wysze przejawy intelektu, na sztuk najbardziej subteln i na najczystsze drgnienia wzniolejszych uczu. Takie ciao mentalne szybko potrafi odtworzy kady impuls pochodzcy od czowieka rzeczywistego, przebywajcego w ciele przyczynowym, od myliciela impuls, mogcy si wyrazi w niszej materii mentalnej. Zarwno ciao astralne, jak i mentalne uduchowionego czowieka powinno nieustannie przejawia cztery lub pi wspaniaych uczu: mio, samooddanie, yczliwo i intelektualne aspiracje. Ciao mentalne (jak i astralne) arhata (czyli czowieka, ktry osign czwarte wielkie wtajemniczenie), ma bardzo mao wasnych barw charakterystycznych. Jego barwy s odbiciem barw ciaa przyczynowego w stopniu, jaki jest moliwy w niszych oktawach. Odznaczaj si opalizujcym tczowym wiatem, podobnym do opalizacji masy perowej nie dajc si ani opisa, ani namalowa. Trzewy, realnie mylcy czowiek, ma zazwyczaj w ciele mentalnym duo barwy tej, a poszczeglne pasma rnych barw odznaczaj si regularnoci i porzdkiem. Czowiek taki przeywa mniej uczu i ma sabsz wyobrani od czowieka wyposaonego w intuicj, a wskutek tego w pewnym zakresie ma mniej siy i zapau, ale z drugiej strony prawdopodobnie rzadziej si myli, a to, co czyni, robi zazwyczaj dobrze i starannie.

Naukowe i metodyczne nawyki umysu maj wyrany wpyw na rozkad barw w ciele astralnym: ukadaj si one w regularne pasma, ktre s wyranie rozgraniczone. Ciao mentalne czowieka o rozwinitej intuicji zawiera duo wicej bkitu, lecz barwy jego maj na og niewyrane kontury, a cae ciao jest nie uporzdkowane. Czowiek ten cierpi duo wicej ni czowiek bardziej zrwnowaonego typu, lecz czsto cierpienia te pozwalaj mu dokona szybkiego postpu. U czowieka doskonaego spotykamy oczywicie arliwo i entuzjazm, a zarazem stao i rwnowag: kwestia otwarta, ktr cech najpierw zdobdzie. Oprcz podanych wyej cech i waciwoci wyraajcych si w ciele mentalnym za pomoc barw, istniej jeszcze inne cechy, takie jak odwaga, godno, wesoo, prawdomwno, ktrych wyrazem jest oglnie mwic raczej ksztat ni barwa. Rozpoznaje si je na podstawie rnic wystpujcych w budowie ciaa mentalnego oraz zmian na jego powierzchni. Wewntrz poszczeglnych stref barw, ktre dopiero co opisalimy, znajduj si zazwyczaj mniej lub bardziej wyranie zaznaczone prgi. Badanie tych prg pozwala pozna wiele cech czowieka. Tak wic na przykad fakt posiadania silnej woli przejawia si w caym ciele mentalnym jako o wiele wiksza wyrazisto linii. Wszystkie prgi i promieniowanie odznaczaj si staoci i trwaoci oraz daj si wyranie odrni. Natomiast u osb majcych sab i chwiejn wol, rzuca si w oczy brak tej staoci i trwaoci linii; linie rozgraniczajce rne cechy s niewyrane, a prgi i radiacje niewielkich rozmiarw, sabo zaznaczone i chwiejne. Odwag wyobraaj linie stae i mocno zarysowane, wystpujce szczeglnie w pamie pomaraczowym, zwizanym z pych lub dum, oraz spokojna i mocna promienno barw odpowiadajcych wyszym cechom umysu. Gdy strach opanowuje czowieka, wszystkie te barwy ulegaj zmatowieniu i zostaj wyparte przez sinoszar mg, prgi za rozpywaj si w drgajcej masie trzscej si galarety. Czowiek w tym stanie traci chwilowo zdolno panowania nad swymi ciaami i kierowania nimi. Poczucie godnoci wasnej wyraa si w tej samej czci ciaa mentalnego co odwaga, lecz spokojna pewno i stao linii s cakiem odmiennego rodzaju. Prawdomwno i ciso znajduj bardzo zdecydowany wyraz w regularnoci rozmieszczenia prg w czci ciaa mentalnego odpowiadajcej konkretnym formom mylenia oraz w wyranoci i poprawnoci obrazw pojawiajcych si w tej czci ciaa. Wierno przejawia si jako wzmoenie mioci i samooddania (nabonoci) oraz jako nieustanne pojawianie si w tej czci ciaa obrazw osoby, wobec ktrej czowiek jest wierny. Wierno, mio i samooddanie czsto tworz bardzo wyrany i trway obraz przedmiotu tych uczu; obraz ten unosi si w aurze myliciela, tote gdy kieruje on swoj myl w stron istoty umiowanej lub obdarzonej czci, sia tej myli wzmacnia istniejcy obraz, zamiast stwarza nowy, jak to si normalnie dzieje.

Rado objawia si zarwno w ciele mentalnym, jak i astralnym jako oglne ich rozjanienie i promienno oraz jako szczeglnego rodzaju marszczenie si ich powierzchni. Oglna pogoda umysu przejawia si w podobny sposb; ciao mentalne jakby musuje i ma przyjemny, pogodny wygld. Zdziwienie przejawia si przeciwnie, w nagym skurczu, jaki ogarnia ciao mentalne i ktremu towarzyszy wzmoone jarzenie si pasm mioci i yczliwoci, jeeli zdziwienie jest przyjemne; gdy natomiast niespodzianka jest przykra, nastpuje zmiana barwy, przy czym w dolnej czci ciaa mentalnego wystpuje duo barwy brunatnej i szarej. Ten skurcz udziela si zwykle zarwno ciau astralnemu, jak fizycznemu, i czsto powoduje szczeglnie niemie odczucia, ktre oddziauj niekiedy na splot soneczny, powodujc nudnoci i omdlenia, a czasem na centrum serca i wtedy nastpuje gwatowne bicie serca, a nawet mier. Tak wic nage, niespodziewane zdziwieniemoe zabi czowieka o sabym sercu. Trwona cze objawia si tak jak zdziwienie, lecz towarzyszy jej gboka zmiana ciaa mentalnego w czci wyraajcej uczucia nabone i samooddanie. Cz ta ulega poszerzeniu, a prgi mocniej si zarysowuj. Myl mistyczna oraz zdolnoci psychiczne zaznaczaj si za pomoc barw nie majcych odpowiednika w wiecie fizycznym. Gdy czowiek posuguje si pewn czci ciaa mentalnego, kierujc mocno swoj myl jednym z kanaw, o ktrych bya poprzednio mowa, nie tylko ciao mentalne szybciej wibruje powodujc wzmoenie jasnoci barw, lecz take ta jego cz, ktra odpowiada owej myli, przejciowo znacznie si rozszerza, tak e chwilowo zakca symetri ciaa. U wielu ludzi takie wybrzuszenie i brak symetrii jest zjawiskiem staym. Oznacza to zawsze, e ilo myli tego typu stale si zwiksza. Jeeli na przykad kto podejmuje studia naukowe i wskutek tego nagle kieruje swe myli w tym kierunku o wiele intensywniej ni poprzednio, to pierwszym efektem takiego postpowania bdzie utworzenie si wypukoci, o ktrej wspomnielimy. Jeeli jednak nadal myl jego z t sam intensywnoci zajmuje si problemami naukowymi, wypuko zostaje stopniowo wchonita przez ciao mentalne, ale rwnoczenie pasmo barwy odpowiadajcej tym mylom znacznie si poszerza. Jeli natomiast zainteresowania naukowe czowieka stale si zwikszaj, to wspomniana wypuko nadal si utrzyma pomimo rozszerzenia si barwnego pasma. Tote nadmierna specjalizacja moe by szkodliwa dla ciaa mentalnego, gdy prowadzi do wykolawionego rozwoju, wwczas bowiem rozwija si ono w pewnych czciach nadmiernie, podczas gdy inne jego partie, moe rwnie wane, pozostaj niedorozwinite. Naley wic dy do harmonijnego i wszechstronnego rozwoju, co wymaga spokojnej analizy samego siebie i zastosowania odpowiednich rodkw i metod. Rozpatrzymy ten problem w jednym z nastpnych rozdziaw. Ju poprzednio bya mowa o nieustannym ruchu czsteczek ciaa mentalnego. To samo zjawisko wystpuje rwnie w ciele astralnym. Gdy na przykad ciao astralne zostaje zakcone

jakim nagym uczuciem, wwczas caa jego materia jest wzburzona jakby przez gwatowny huragan, tak i chwilowo wszystkie barwy s zmcone. Niebawem jednak pod wpywem odmiennej cikoci rnych rodzajw materii ciao powraca do swego normalnego stanu ze zwykymi jego pasmami. Ale i wtedy czsteczki wcale nie pozostaj w spokoju, gdy przez cay czas poruszaj si w obrbie swej strefy. Czasami, chocia stosunkowo rzadko, j opuszczaj,wdzierajc si do ssiedniego pasma. Ruch ten w obrbie strefy jest cakiem normalny; czowiek, u ktrego materia mentalna nie kry w ten sposb, jest umysowo zaskorupiony i nie moe si rozwija, dopki nie rozbije swej skorupy. Aktywno materii w kadej strefie ciaa mentalnego zwiksza si w zalenoci od iloci myli dotyczcych spraw, ktre t aktywno wyraaj. Zaburzenia w ciele mentalnym podobne s do wystpujcych w ciele astralnym i przynosz rwnie fatalne skutki. Tak wic czowiek, ktry zadrcza si jakim problemem i wci na nowo powraca do niego w swych mylach, nie dochodzc do adnego rozstrzygnicia, rozptuje rodzaj burzy w swym ciele mentalnym; a moe trafniej byoby to okreli jako zranione miejsce na ciele mentalnym, podobne do podranienia naskrka wywoanego przez tarcie. Osoba lubica duo dyskutowa i spiera si ma ciao mentalne w stanie cigego zapalenia, a zapalenie to skonne jest przeobrazi si pod wpywem najdrobniejszego podranienia w otwart ran. Dla takiej osoby nie ma nadziei na okultystyczny postp, dopki nie odzyska rwnowagi i zdrowego rozsdku wychodzc ze swojego chorobliwego stanu. Jeeli czowiek dopuszcza do zastoju swej myli na jaki temat, ten sam zastj pojawia si w odpowiadajcej temu przedmiotowi materii mentalnej. Gdy w ten sposb pozwoli ustali si jakiej myli, powstaje zagszczenie materii w czci ciaa mentalnego, ktra objawia si jako przesd. Tworzy si wtedy niewielki wir, w ktrym materia mentalna kry dokoa, a steje i utworzy swego rodzaju narol. Dopki narol nie zniknie lub nie zostanie si usunita, czowiek nie moe posugiwa si t czci ciaa mentalnego i nie potrafi rozsdnie myle o tym przedmiocie. Odraajca zagszczona masa materii uniemoliwia wszelki swobodny ruch, zarwno wewntrz, jak i na zewntrz; nie pozwala czowiekowi z jednej strony widzie dokadnie ani utrzymywa wiarygodnoci nowych spostrzee, a z drugiej uniemoliwia mu przekazywanie na zewntrz jakiejkolwiek jasnej myli. Te chore miejsca w ciele mentalnym s te niestety orodkiem infekcji, wskutek ktrej niezdolno jasnego widzenia rzeczy zwiksza si i rozszerza. Zastj w jednej czci ciaa mentalnego prowadzi czsto do zastoju take w innych jego czciach. Jeli wic czowiek ma jaki przesd, to prawdopodobnie niebawem wytworzy sobie przesdy w innych dziedzinach, poniewa normalne krenie materii mentalnej zostao zakcone i utworzy si nawyk nieprawdy. Przesdy religijne nale do najczstszych i w ogle najpowaniejszych; nie pozwalaj one wcale na rozumn myl na ich temat. U bardzo wielkiej liczby osb cz ciaa mentalnego, ktra powinna zajmowa si zagadnieniami religijnymi, jest zupenie nieczynna, jakby skostniaa i pokryta narolami, wskutek czego nawet najbardziej elementarne pojcia o tym, czym naprawd jest religia, s dla nich cakiem niedostpne, dopki nie dokona si jaka radykalna zmiana.

W ogle moemy powtrzy, e obecnie u wszystkich najlepszych jednostek bardziej rozwinitych ras ludzkich ciao fizyczne jest w peni rozkwitu i pozostaje pod ich wadz; ciao astralne jest rwnie w peni rozwinite, lecz wcale jeszcze nie pozostaje pod doskona kontrol; ciao mentalne znajduje si w procesie ewolucji, a jego rozwj daleki jest jeszcze od zakoczenia. Duga jest take jeszcze droga do cakowitego podporzdkowania tych trzech cia duszy. Gdy to nastpi, nisze "ja" zostanie wchonite przez wysze "ja", a ego, czyli dusza, bdzie rzdzi czowiekiem. W takim czowieku nie dojdzie wicej do konfliktu midzy rnymi jego ciaami; cho nie stanie si on jeszcze doskonay, to jednak rne jego ciaa ju na tyle si zharmonizuj, e bd miay ten sam cel.

ROZDZIA VI: KAMA-MANAS PRAGNIENIE I UMYS W ksice Ciao astralne omawialimy w rozdziale IV najpierw kam, czyli podanie, a nastpnie kama-manas, czyli mieszanin podania iumysu. W obecnej pracy musimy ponownie zaj si kama-manasem, przyjmujc, e jest ju znane to, co zostao powiedziane o kamie w Ciele astralnym i ograniczajc si gwnie do zagadnienia manasu. Przypomnijmy krtko, e kama jest yciem przejawiajcym si w ciele astralnym; najistotniejsz jej cech jest odczuwanie; obejmuje ona dze zwierzce, pragnienia i namitnoci; jest w nas "map i tygrysem" najsilniej wic nas z ziemi. Kama, czyli pragnienie, jest rwnie odzwierciedleniem lub niszym aspektem atmy, czyli woli. Terminu kama uywa si niekiedy w znaczeniu zbyt wskim, mianowicie do okrelenia nim wycznie najniszych poda zmysowych; a przecie podanie jest zwrconym na zewntrz aspektem mioci mioci rzeczy trzech wiatw, podczas gdy mio prawdziwa jest mioci ycia, czyli mioci tego, co boskie i przynaley do wyszego, czyli zwrconego do wewntrz "ja". W Rig-Wedzie (K.129) kama jest uosobieniem uczucia, ktre prowadzi i pobudza do tworzenia. Jest ona w swej istocie tsknot za aktywnym, czujcym bytem, penym ywych wrae i burzliwych namitnoci. Tak wic zarwno dla jednostki, jak i dla kosmosu, kama stanowi pierwotn przyczyn reinkarnacji i w miar jak Pragnienie rnicuje si na wielorakie pragnienia, przywizuj one myliciela do ycia ziemskiego i cigaj go nieustannie, raz za razem, w d do ponownego narodzenia. Na Wschodzie to pragnienie, ktre zmusza czowieka do odradzania si, nazywane jest triszna, a tanha w jzyku palijskim. Urzeczywistnienie lub spenienie si triszny okrelone jest wyrazem "opadana". Sowo manas wywodzi si z sanskryckiego man, bdcego rdosowem sanskryckiego czasownika "myle", i oznacza znajdujcego si w nas "myliciela", ktrego na Zachodzie okrela si w sposb mao konkretny jako umys. Manas jest niemierteln indywidualnoci, rzeczywistym "ja".

Manas, myliciel, jest istot duchow, przebywajc w wyszej czci wiata mentalnego, zwanej te wiatem przyczynowym. Dlatego nie moe on wchodzi w bezporedni styczno z niszymi wiatami, lecz rzutuje z siebie niszy manas, rozmaicie nazywany: odbicie, cie, promie itd. Ten to promie dziaa na mzg, przejawiajc za jego porednictwem takie zdolnoci umysowe, jakie ten mzg w granicach swych moliwoci uwarunkowanych budow, uksztatowaniem i innymi cechami fizycznymi, potrafi wyrazi. Promie powoduje wibracje czsteczek komrek nerwowych mzgu i w ten sposb pozwala wiadomoci przejawi si w wiecie fizycznym. Niszy manas jest pogrony w czwrni skadajcej si z: kamy lub podania; prany, czyli siy yciowej; sobowtra eterycznego; ciaa fizycznego. Mona powiedzie, e manas niszy jedn rk trzyma si mocno kamy, podczas gdy drug wyciga do swego ojca, ktrym jest manas wyszy. W czasie ziemskiego ycia kama i manas niszy s ze sob zespolone i dlatego czsto si mwi o kama-manasie. Kama dostarcza, jak to widzielimy, elementw zwierzcych i zmysowych, niszy manas natomiast je racjonalizuje i dodaje do nich intelektualne zdolnoci. Kama i manas s w cigu ycia tak cile splecione, e rzadko kiedy dziaaj oddzielnie, rzadko bowiem zdarza si myl, na ktr by nie spywao pragnienie; kama-manas nie stanowiw czowieku nowego pierwiastka, lecz jest mieszanin niszej czci manasu i kamy. Okrelono rwnie trafnie kama-manas, czyli manas zczony z kam, jako manas interesujcy si zewntrznymi przedmiotami. Aktywno manasu niszego przejawia si u czowieka w postaci zdolnoci umysowych, bystroci, wnikliwoci i subtelnoci umysowej; obejmuje ona umiejtno porwnywania, rozumowania, wydawania sdu, wyobrani i inne zdolnoci umysowe. Cechy te mog si rozwin a do osignicia poziomu jak to czsto si okrela geniusza, nazwanego jednak przez H. P. Bawack "sztucznym geniuszem", gdy jest on jedynie produktem kultury i czysto intelektualnej bystroci. To, co przywyklimy nazywa umysem czy intelektem, jest wedug sw H. P. Bawackiej: bladym i a nazbyt czsto znieksztaconym odbiciem samego manasu. Rzeczywist jego natur objawia czsto obecno takich elementw kamy, jak namitno, prno i arogancja. Prawdziwy geniusz przejawia si w byskach wyszego manasu, przenikajcych do niszej wiadomoci. Tak o tym wypowiada si Bindopaniszad: Trafnie si mwi, e manas jest podwjny: czysty i nieczysty; nieczysty jest zdeterminowany podaniem, czysty jest wolny od podania. Geniusz, ktry zamiast udowadnia, widzi, naley do sfery manasu wyszego, czyli ego; prawdziwa intuicja naley do jego zdolnoci. Rozum, proces waenia i rwnowaenia, ktry porzdkuje fakty zebrane przez obserwacj, przeciwstawia jedne drugim, dowodzi na ich podstawie, wysnuwa z nich wnioski wszystko to jest dziaaniem manasu niszego za porednictwem fizycznego

mzgu. Jego narzdziem jest rozumowanie: drog indukcji wznosi si ku nieznanemu, budujc hipotez; drog dedukcji zstpuje znw ku temu co znane, sprawdzajc suszno hipotezy za pomoc nowego eksperymentu. Istnieje rwnie rnica pomidzy mechanizmem zwykego rozumowania a szczeglnymi byskami wiadomoci, okrelanymi jako geniusz. Rozumowanie dociera do mzgu krok za krokiem przez kolejne poziomy (strefy) wiata mentalnego i astralnego. U geniusza natomiast wiadomo dziaa tylko przez poziomy atomowe, to znaczy z poziomu atomowego mentalnego na atomowy poziom astralny i nastpnie na atomowy wiata fizycznego. Rozum bdcy zdolnoci fizycznego mzgu, jako cakowicie zaleny od wiadectwa zmysw, nie moe by cech przynalen bezporednio do boskiej duszy w czowieku. Ta bowiem wie i dlatego wszelkie rozumowanie, obejmujce dyskusj i argumenty, jest dla niej zbyteczne. Duch lub ego przejawia si rwnie za porednictwem sumienia, ktre jest natychmiastowym odrnianiem dobrego od zego. Dlatego proroctwa, przepowiednie i tzw. boskie natchnienie s po prostu rezultatem owiecenia pyncego z gry, z wasnej niemiertelnej duszy czowieka (ten temat znajdzie szersze omwienie w rozdziale XXIV). Kama-manas stanowi osobowe "ja" czowieka. W Isia-Unveidel nosi nazw duszy astralnej; ten niszy ma nas nadaje czowiekowi indywidualne cechy, dziki ktrym osobowo poznaje siebie jako "ja". Jemu zawdzicza ego intelekt i wiadomo wasnej odrbnoci; wprowadzone w bd przez to poczucie odrbnoci, nie rozumie jednoci, jaka si kryje poza wszystkim, co potrafi ono odczu. Niszy manas ponoszony falami uczu, namitnoci i pragnie, przycigany przez wszystkie materialne przedmioty, olepiony i oguszony burz, w ktrej rodku si znajduje, atwo zapomina o czystej i wzniosej chwale swej prawdziwej ojczyzny i pogra si w niepokoju, ktry przynosi upojenie, ale nie daje spokoju. Niszy manas nadaje ostatecznie doznaniom zmysw i natury zwierzcej czowieka odcie przyjemnoci i rozkoszy; nie mogaby bowiem istnie adna namitno bez pamici i przewidywania, adna ekstaza i uniesienie bez subtelnej siy wyobrani i delikatnych barw marzenia i fantazji. Tak wic kama przywizuje manas mocno do ziemi. Dopki bowiem czowiek podejmuje dziaanie w celu zdobycia mioci, uznania, wadzy czy sawy, to bez wzgldu na wielko osigni, manas pozostaje skaony kam i nie jest tak czysty jak jego rdo. Kama i manas oddziauj na siebie wzajemnie i kade z nich pobudza i podnieca drugie. Pragnienie stale zmusza umys do dziaania i obsugiwania jego de do przyjemnoci i rozkoszy. Umys zawsze szuka tego, co przynosi przyjemno i zawsze stara si dostarcza obrazw budzcych przyjemno, a odsuwa przykre. Umys nadaje namitnociom zwierzcym pewn moc i cechy, ktre by si w nich nie pojawiay, gdyby dziaay jako czyste zwierzce instynkty. Wraenia bowiem rejestrowane przez ciao mentalne s trwalsze ni rejestrowane przez ciao astralne, a ciao mentalne nieustannie je odtwarza dziki pamici i wyobrani. Tak wic ciao mentalne pobudza aktywno ciaa astralnego i wznieca w nim pragnienie, ktre pozostawaoby upione w naturze zwierzcej a do chwili przebudzenia go przez bodziec fizyczny. Dlatego to wanie u niedorozwinitego czowieka widzimy nieustanne poszukiwanie zmysowych rozkoszy, ktrego nigdy

nie spotykamy u niszych zwierzt, dz, okruciestwo i wyrachowanie, rwnie nieznane zwierzciu. Tak wic zdolnoci umysu zaprzgnite w sub zmysw czyni z czowieka istot brutaln, bez porwnania dziksz i bardziej niebezpieczn od jakiegokolwiek zwierzcia. Rola elementala pragnie, to znaczy instynktownego ycia przebywajcego w ciele astralnym, w tym powizaniu kamy i manasu, zostaa ju w peni opisana w ksice Ciao astralne w rozdziaach VIII, XII i XIX-XXII; odsyamy wic czytelnika do tej ksiki. U wikszoci ludzi ciaa mentalne i astralne s tak cile ze sob zwizane, e czsto mwi si o nich jako o jednym ciele. W klasyfikacji Wedenty s one faktycznie poczone w jeden element kosza, czyli podwok, tak jak to podajemy niej: ciao buddhi mnandamayakosza ciao przyczynowe wignananamayakosza ciao mentalne manomayakosza ciao astralne ciao eteryczne amnamayakosza ciao fizyczne Czytelnik powinien pamita, e orodki czucia znajduj si w kamie. Z tego powodu w Mindakopaniszad (III, 9) stwierdza si: U kadego stworzenia organ myli jest przesiknity zmysami. Wyraa to podwjn rol manomayakoszy, ktra jest organem myli, lecz rwnoczenie jest przeniknita zmysami. Zanotujemy przy sposobnoci zwizek, jaki zachodzi pomidzy kama-manasem a spiralami atomw. W pierwszym obiegu (krgu) acucha ziemskiego przebudzony zosta przez ycie monady pierwszy zwj spiral stanu fizycznego. Zwj ten przewodzi prdy prany (siy yciowej) dziaajcej w staym ciele fizycznym. W drugim obiegu uaktywni si drugi zwj spiral; pynie nim prana zwizana z ciaem eterycznym. Trzeci zwj spiral zosta oywiony w czasie trzeciego obiegu; pynie nim prana zwizana z ciaem astralnym, stwarzajc tym samym moliwo odczuwania. W czwartym obiegu, czyli krgu obecnym, staje si aktywny czwarty zwj spiral; pynie nim prana kama-manasyczna, dziki czemu atomy mog by przydatne dla mzgu fizycznego, ktry ma dziaa jako narzdzie myli. U osb przygotowujcych si do wejcia na ciek oywienia dalszych zwojw spiral na uytek wyszych stanw wiadomoci, wejcie to moe by dokonane za pomoc pewnych wicze jogi. W normalnym rozwoju procesu ewolucyjnego nowy zwj spiral rozwija si w kadym obiegu tak, e w sidmym obiegu czynnych bdzie siedem zwojw spiral. Dlatego ludzie yjcy w tym obiegu bd mogli o wiele atwiej ni obecnie reagowa na rzeczy wewntrzne i y na wyszym poziomie.

Podczas kadej inkarnacji manas moe dokona jednej z trzech rzeczy: 1. Wznie si do wasnego rodka i nieustannym, wytonym wysikiem jednoczy si ze swym "Ojcem w niebiesiech", to znaczy z wyszym manasem. 2. Czciowo dy wzwy, a czciowo skania si w d, jak to si najczciej dzieje u przecitnego czowieka. 3. Zjednoczy si z pierwiastkami kosmicznymi, z ktrymi jest mocno sptany, wskutek czego zostaje gwatownie oderwany od swego rodzica i ginie. Ilekro manas niszy potrafi chwilowo odczy si od kamy, staje si przewodnikiem najwyszych zdolnoci umysowych oraz organem woli w fizycznym czowieku. Nieodzownym warunkiem osignicia tej wolnoci jest zwycienie i podporzdkowanie sobie kamy. Wolna wola znajduje si w samym manasie; z manasu pochodzi poczucie wolnoci oraz wiedza, e moemy sob kierowa, e wysza natura moe rzdzi nisz, chociaby ta nisza natura jak najbardziej si buntowaa i walczya. Gdy tylko wiadomo zdoa si utosami z manasem zamiast z kam, wwczas nisza natura bdzie zwierzciem, ktre wysza wiadomo moe okiezna i ktre nie bdzie ju stanowi "ja". Tak wic rnica pomidzy czowiekiem o silnej woli a czowiekiem o sabej woli polega na tym, e czowiek o sabej woli ulega zewntrznym wpywom, zewntrznym powabom lub odrazom, inaczej mwic pragnieniu, bdcym "zdeterminowan wol", podczas gdy czowiek o silnej woli kieruje si czyst wol, nieustannie podporzdkowujc sobie zewntrzne okolicznoci przez dziaanie na nie waciwymi siami, zgodnie ze zdobytym dowiadczeniem. Co wicej, w miar jak manas niszy uwalnia si od kamy, staje si coraz bardziej zdolny do przekazywania niszej wiadomoci impulsw pochodzcych od wyszego manasu i wtedy jak to widzielimy rozbyska geniusz; wiato pochodzce od ego spywa przez niszy manas do fizycznego mzgu. Lecz jak dugo pozostajemy w wirze osobowoci, jak dugo burze pragnie i poda dokoa nas szalej, a fale uczu ponosz nas tu i tam, moemy by pewni, e gos wyszego manasu, czyli ego, nie moe dotrze do naszych uszu. Nakazy ego nie zjawiaj si w ogniu ani w huraganie czy gromach burzy, lecz tylko wtedy, gdy zapadnie cisza milczenia, ktra staje si niemal dotykalna, gdy nawet powietrze jest nieruchome i panuje gboki spokj, gdy czowiek spowija sw twarz w zason, chronic jego such nawet przed milczeniem ziemi; tylko wwczas rozbrzmiewa gos sabszy od samego milczenia gos prawdziwego wyszego "ja", czyli ego. Jak nieruchoma powierzchnia jeziora odzwierciedla ksiyc i gwiazdy, a poruszona podmuchem wiatru odbija tylko zaamane obrazy, tak czowiek, ktry ucisza swj umys, uspokaja swoje pragnienia i wstrzymuje sw aktywno, odzwierciedla w sobie obraz swego wyszego "ja". W taki sposb ucze moe odzwierciedli nawet umys Mistrza. Gdy jednak pojawiaj si jego myli, gdy budz si pragnienia, otrzymuje on obraz rozbity, taczcy na fali wiata, ktry mu nic nie mwi. Oto sowa Mistrza: Tylko na spokojnej i pogodnej powierzchni niezakconego umysu mog znale odbicie w widzialnym wiecie wizje z niewidzialnego wiata. Musimy z zazdrosn czujnoci

strzec sfery swego umysu przed wszelkimi niepodanymi wpywami, na jakie codziennie natrafiamy w naszej wdrwce przez ziemskie ycie. Ego bdce czci Umysu Powszechnego jest w swej wasnej sferze wszechwiedzce bez ogranicze, lecz w niszych wiatach jest takim tylko potencjalnie, poniewa musi dziaa za porednictwem osobowego "ja". Ciao przyczynowe jest naczyniem wszelkiej przeszej, teraniejszej i przyszej wiedzy, od niego te pochodz okolicznociowe byski, owiecajce jego sobowtra, jakim jest niszy manas. Przekazuje ono te byski ze wiata ponadzmysowego niektrym komrkom mzgu, czynic przez to czowieka jasnowidzem, wrbit czy prorokiem. Triumf taki mona osign jedynie po wielu kolejnych inkarnacjach, wiadomie

zmierzajcych do tego celu. W miar jak jedno ycie nastpuje po drugim, ciao fizyczne staje si coraz wraliwsze na delikatne wibracje impulsw manasu, w wyniku czego stopniowo niszy manas w coraz mniejszym stopniu posuguje si cisz materi astraln. Stanowi to jedno z zada promienia manasycznego, to znaczy niszy manas ma si stopniowo uwolni od lepego elementu uudy (kamy), ktry wie go tak cile z materi, e cakowicie zakrywa chmurami jego bosk natur i zagusza gos intuicji. Skoro wreszcie zwycistwo nad kam zostao osignite, a ciao fizyczne stao si wraliwe na impulsy manasu, niszy manas utosamia si ze swym rdem wyszym manasem, ktry w terminologii chrzecijaskiej jest "Ojcem w niebiesiech" stajcym si jednym z "Synem" we wszystkich sferach bytu, tak jak to zawsze byo w "niebie". Jest to oczywicie bardzo zaawansowany stan rozwoju, stan Adepta, dla ktrego inkarnacja przestaa by ju konieczna, cho moe by przez niego dobrowolnie podjta. Stanowi to podstaw wanej tezy w ksidze Mindakopaniszad: organ mylenia jest nasycony zmysami; gdy zostaje oczyszczony, wwczas przejawia si przeze atma. U wikszoci ludzi manas niszy czciowo odczuwa potrzeb wznoszenia si, a czciowo ma skonno do opadania w d. ycie jest dla czowieka polem walki, gdy manas nieustannie zmaga si z kam. Niekiedy bierze gr aspiracja, denie wzwy; wwczas acuchy pkaj i niszy manas wznosi si wyej. Kiedy indziej jednak kama zwycia i przykuwa manas do ziemi. Z tego wynika, jak to ju pokrtce przedstawilimy w rozdziale IV, e u wikszoci ludzi centrum wiadomoci znajduje si w kama-manasie. Lecz bardziej kulturalni i rozwinici zaczynaj rzdzi swymi pragnieniami za pomoc rozumu, co oznacza, e centrum wiadomoci przesuwa si stopniowo z wyszej sfery astralnej do niszej sfery mentalnej. W miar dalszego rozwoju wznosi si ono coraz wyej i czowiekiem zaczyna kierowa raczej zasada, anieli dorana korzy lub pragnienie. W kocu bowiem intelekt czowieka zaczyna wymaga, aby jego otoczenie, zarwno ycie, jak i materia, stay si dla zrozumiae; jego umys domaga si porzdku, racjonalnoci i logicznego wytumaczenia zjawisk. Nie moe y dalej w chaosie bez cierpienia; musi wiedzie i rozumie, aby y w pokoju.

W skrajnych wypadkach manas niszy moe si tak niepodzielnie zwiza z kam, e delikatna ni czca go z manasem wyszym, owa srebrna ni, ktra wie go z Mistrzem, zostaje zerwana. Wwczas nawet w cigu ziemskiego ycia poniewa wysza natura jest cakowicie oddzielona od niszej, a istota ludzka wewntrznie rozdarta zwierz w czowieku wyrywa si na wolno i porusza si bez wdzida, unoszc ze sob tylko odbyski manasu, ktry mia by jego przewodnikiem w yciu. Istot tak o ludzkim ksztacie, lecz zwierzcej naturze mona od czasu do czasu spotka w spelunkach, rozkadajc si za ycia i budzc wstrt, choby nawet poczony z litoci. Po mierci fizycznej takie ciao astralne jest stworem o straszliwej mocy. Znane jest pod nazw elementera, ktrego opis zosta podany w ksice Ciao astralne (rozdz. VIII). Z punktu widzenia ego taka osobowo nie przynosi nic z powrotem, a ycie w niszych wiatach koczy si zwyk porak. W Gosie milczenia znajduje si nastpujce zalecenie: Nieche twj "w niebiosach zrodzony", gdy si w ocean Maji pogra, nie oddziela si od Powszechnego Rodzica (Duszy). Lecz niech pomienna potga w najgbszej serca komorze si ukryje, w Macierzy wiata przybytku. "W niebiosach zrodzony" to czitta, niszy umys. Narodzi si on z duszy, bdcej w grze, gdy manas sta si dwoisty na czas inkarnacji. Sfery atmy, buddhi i manasu symbolizowane s sowem "niebo", podczas gdy sfery osobowoci oznaczone s symbolem "ziemia". Obecno "zrodzonego w niebiosach" daje czowiekowi poczucie pewnej wolnoci, a poniewa ma on t wolno i mono pjcia wasn drog, ycie jego jest zwykle bardziej bezadne i mniej uregulowane ni ycie niszych krlestw przyrody. U wikszoci ludzi materia mentalna jest tak silnie zczona z materi astraln, e nie moe si uwolni od niej cakowicie po mierci fizycznej. Dlatego rezultatem walki pomidzy ich kam a manasem jest pozostanie w ciele astralnym pewnej iloci materii mentalnej, a niekiedy nawet materii ciaa przyczynowego, jakkolwiek ego ju je cakowicie opucio. Jeeli natomiast czowiek podczas swojego ycia przezwyciy zupenie swe nisze pragnienia i potrafi uwolni bez reszty niszy umys od pragnie, to ju w praktyce nie ma miejsca na walk midzy kam a manasem, a ego moe nie tylko odzyska wszystko, co w t inkarnacj "zainwestowao", lecz rwnie uzyska cay "dochd", to znaczy dowiadczenia i zdolnoci, jakie udao si w cigu ycia zdoby.

ROZDZIA VII: FALE MYLOWE Gdy czowiek posuguje si ciaem mentalnym, czyli myli, powstaj w tym ciele wibracje, ktre wywouj dwa rne skutki. Pierwszy z nich to wysyanie wibracji, czyli fal: bdzie to przedmiotem niniejszego rozdziau. Drugim skutkiem jest tworzenie myloksztatw: zajmiemy si tym w rozdziale nastpnym. Wibracja powstajca w ciele mentalnym, podobnie jak wszelkie inne wibracje, ma tendencj do udzielania si kadej otaczajcej materii, ktra potrafi na ni reagowa, podobnie jak wibracja dzwonu wywouje drgania czsteczek otaczajcego powietrza. Std, poniewa atmosfera pena jest materii mentalnej, ktra bardzo atwo reaguje na tego rodzaju impulsy, powstajw niej fale, rodzaj wibrujcej powoki, utworzonej z materii mentalnej, a rozprzestrzeniajcej si w otaczajcej przestrzeni dokadnie w ten sam sposb, jak fale na spokojnej powierzchni wody rozchodz si we wszystkich kierunkach od miejsca, w ktrym spad kamie. Rozprzestrzenianie si fali mentalnej nie ogranicza si tylko do paszczyzny, lecz obejmuje swym zasigiem wiele wymiarw przestrzeni, podobnie jak promieniowanie soca lub lampy. Promienie myli krzyuj si we wszystkich kierunkach, nie powodujc wcale interferencji, tak samo jak promienie wietlne w wiecie fizycznym. Co wicej, rozchodzca si kulista fala jest wielobarwna i opalizujca, lecz jej barwy sabn w miar rozprzestrzeniania si. Jak stwierdzilimy, wibracje mentalne d do odtworzenia si, ilekro nadarzy si sposobno. Wskutek tego za kadym razem, gdy fala myli dotrze do innego ciaa mentalnego, objawia si skonno do wywoywania w nim wibracji, podobnych do tych, ktre j zrodziy. Oznacza to, e gdy fala myli uderzy w czyje ciao mentalne, wwczas w umyle tego czowieka powstaje tendencja do myli podobnej do tej, jaka istniaa w umyle osoby wysyajcej fal. Fala mylowa sabnie w miar oddalania si od swego rda i prawdopodobnie jest to proporcjonalne do szecianu odlegoci zamiast do jej kwadratu, jak to si dzieje przy fali na paszczynie stawu, a to ze wzgldu na dodatkowy wymiar. Niemniej wibracje mentalne trac swoj moc o wiele wolniej ni drgania materii fizycznej i wyczerpuj sw si lub staj si tak sabe, e ju przestaj by odczuwane; dzieje si tak dopiero w bardzo duej odlegoci od swego rda. Odlego, ktr fala myli moe osign, jej moc i trwao oddziaywania na inne ciao mentalne, zaley od siy i wyrazistoci myli, ktra t fal zrodzia. Tak wic silna myl rozprzestrzenia si dalej ni myl saba, lecz jasno i wyrazisto maj nawet wiksze znaczenie ni sia myli. Do innych czynnikw, ktre maj wpyw na odlego osigan przez fal mylow, naley natura myli i opr, z jakim si spotyka. Tak wic fale rozchodzce si w materii astralnej niszego rodzaju ulegaj szybko stumieniu przez mnstwo innych wibracji na tyme poziomie, podobnie jak agodny dwik ginie w zgieku duego miasta. Z tego powodu egocentryczna myl przecitnego czowieka, ktra rodzi si na najniszym poziomie wiata mentalnego i opada natychmiast na najniszy poziom wiata astralnego, wywiera

stosunkowo znikomy wpyw. Jej sia w obu tych wiatach, nawet jeeli gwatowna, jest ograniczona, gdy dokoa faluje tak ogromne morze podobnych myli, e jej fale natychmiast w nim gin zaguszone chaosem myli. Natomiast myl zrodzona na wyszym poziomie ma o wiele czystsze pole do dziaania, gdy w naszych czasach liczba myli wytwarzajcych tego rodzaju fale jest bardzo maa. Z tego punktu widzenia myl o charakterze teozoficznym stanowi niemal osobn klas dla siebie. Istniej niewtpliwie inne osoby religijne, ktrych myli s rwnie wzniose, lecz nigdy nie tak cise i okrelone. Nawet myl naukowa rzadko kiedy stanowi t klas co myl teozoficzna, ktra wobec tego ma wolne pole do dziaania w wiecie mentalnym. Myl teozoficzna podobna jest do dwiku rozbrzmiewajcego wrd oglnego milczenia. Wprawia ona w ruch materi mentaln na poziomie, z ktrego dzi rzadko si korzysta, a fale przez ni wywoane dziaaj na te czci ciaa mentalnego, ktre u przecitnego czowieka pozostaj jeszcze cakiem w upieniu. Tote budzi ona cakiem nowe czci aparatu mylenia. Fala taka oczywicie nie musi przekaza myli teozoficznej osobom, ktre jej nie znaj, ale budzc wysze czci ciaa mentalnego, przyczynia si do podniesienia poziomu ich myli i w ogle do ich zliberalizowania, cho ich kierunek moe by wyznaczony przez nawyki tych osb. Rnorodno myli nie ma granic. Jeeli myl jest cakiem prosta, to w ciele mentalnym pojawia si tylko jedna prdko wibracji i w rezultacie tylko jeden rodzaj materii mentalnej zostaje silnie poruszony. Ciao mentalne, jak wiemy, skada si z materii czterech niszych poziomw wiata mentalnego, a na kadym z nich istniej liczne odmiany tej materii o rozmaitej gstoci. Jeeli czowiek jest gboko pogrony w jakim innym rodzaju myli, to nawet potna fala mylowa moe przej nad nim wcale go nie poruszajc, podobnie jak czowiek bardzo czym zajty moe nie sysze gosu innej osoby. Poniewa jednak wielka liczba ludzi nie myli wyranie ani intensywnie, wyjwszy sytuacje, gdy jaka bieca sprawa yciowa wymaga od nich caej uwagi, podlega ona w wysokim stopniu oddziaywaniu myli, ktre docieraj do nich z zewntrz. Std wynika wielka odpowiedzialno kadego za swoje myli, gdy jeli s szczeglnie silne i wyrane, z reguy oddziauj na wielk liczb innych ludzi. Nie ma przesady w powiedzeniu, e czowiek lubujcy si w mylach zych lub nieczystych szerzy zaraz moraln wrd swych blinich. Pamitajmy, e wielu ludzi nosi w sobie zalki za, zalki, ktre by moe nigdy by nie wyday owocu, gdyby nie podziaaa na nie jaka sia z zewntrz i nie pobudzia ich do ycia; fala zrodzona przez myli nieczyste i bezbone moe si sta czynnikiem budzcym jaki zalek za i zasilajcym jego rozwj. Myl taka moe wic by przyczyn stoczenia si czowieka, ktry z kolei oddziaywa na innych iw ten sposb zo rozprzestrzenia si we wszystkich kierunkach. W ten sposb wytwarza si stale bardzo wiele za, i cho dzieje si to czsto bezwiednie, jego sprawca ponosi jednak zawsze karmiczn odpowiedzialno. Z drugiej strony dobre myli mog oddziaywa dobroczynnie. Dlatego te czowiek, ktry to rozumie, bdzie si stara posya stale swym przyjacioom i ssiadom myli pene mioci, pogody i

spokoju, podobnie jak soce obdarza swymi promieniami ycie na ziemi. Niewielu jednak ludzi zdajesobie spraw, jak wiele dobrego mogliby zdziaa dziki potdze myli. Zdarza si niekiedy, e czowiek nie ma moliwoci pomc fizycznie drugiemu czowiekowi. Moe si nawet zdarzy, e czyja fizyczna obecno jest cierpicemu niemia, a mzg fizyczny zamknity przed wszelk pomoc na skutek przesdw lub religijnego fanatyzmu. Ale jego ciao astralne i mentalne jest o wiele wraliwsze i bardziej przygotowane do przyjcia pomocy ni ciao fizyczne i zawsze mona do nich dotrze za pomoc fal myli nioscych otuch i ukojenie. Czsto si zdarza, e najlepsza wola nie jest w stanie nic uczyni w wiecie fizycznym, lecz zawsze dziki wytrwaoci i skupionej, penej mioci myli, mona przynie ulg w wiecie astralnym czy mentalnym. Naley zwrci uwag, e fala mylowa nie przekazuje cile okrelonej myli, lecz raczej budzi myli o podobnym charakterze. Tak na przykad, jeli myl jest nabona, to jej wibracje bd pobudza pobono, ale przedmiot czci moe by odmienny u kadej osoby, na ktr oddziauje. Fala myli lub wibracji przekazuje zatem charakter myli, a nie jej przedmiot. Jeeli Hindus siedzi pogrony w uwielbieniu dla Kriszny, to wysyane przez niego fale mylowe pobudzaj uczucia pobonoci u kadego, kto znajdzie si w zasigu ich wpywu, cho u mahometanina uczucie czci kieruje si do Allaha, u wyznawcy Zoroastra do Ahuramazdy, a u chrzecijanina do Jezusa. Jeeli podobna fala dotrze do ciaa mentalnego materialisty, ktremu uczucie pobonoci jest w ogle obce, to i wtedy wywoa dodatni efekt, gdy pobudzi do dziaania wysz cz ciaa mentalnego, chocia nie zdoa wytworzy wibracji, do ktrych czowiek ten nie jest przyzwyczajony. Czytelnik powinien uprzytomni sobie w peni fakt bardzo doniosy: czowiek, ktry zazwyczaj ywi myli czyste, dobre i silne, posuguje si w tym celu wysz czci swego ciaa mentalnego, ktrej przecitny czowiek wcale nie uywa i ktra wskutek tego jest u niego zupenie nierozwinita. Taki czowiek reprezentuje zatem w tym wiecie si dobra i jest ogromnie uyteczny dla wszystkich swych ssiadw, ktrzy s w jakim stopniu wraliwi, gdy wysyane przez niego wibracje budz w nich wysze czci ciaa mentalnego i w rezultacie otwieraj przed nimi nowe dziedziny myli. Co wicej, czowiek, ktry dzie po dniu myli jasno i starannie, nie tylko doskonali swe zdolnoci umysowe i zdolno wysyania fal dobroczynnych myli w wiat, lecz take rozwija i doskonali sam materi mentaln. Zakres bowiem wiadomoci mogcej dotrze do fizycznego mzgu jest wyranie zaleny od tego, w jakim stopniu atomy potrafi odpowiada na wibracje, czyli od iloci oywionych i czynnych w atomach spiral. Normalnie w obecnym stadium rozwojowym na siedem spiral zwykego stanu fizycznego czynne s cztery. Czowiek, ktry jest zdolny do wyszych form mylenia, pomaga w rozwoju aktywnoci dalszych spiral atomw; poniewa za atomy nieustannie dostaj si do cia czowieka i wydostaj, mog by wchonite i uyte przez inn osob, ktra potrafi z nich korzysta. Wzniose myli pomagaj zatem wiatu w podniesieniu wiadomoci na wyszy poziom przez udoskonalenie samej materii mentalnej.

Istniej liczne odmiany materii mentalnej i, jak stwierdzono, kada z nich ma waciw sobie prdko wibracji, do ktrej jest przyzwyczajona i na ktr najatwiej reaguje. Myl zoona moe oczywicie pobudza rwnoczenie wiele odmian materii mentalnej. Oglna zasada, na ktrej si opiera oddziaywanie myli na ciao mentalne (jak rwnie uczucia na ciao astralne), jak to widzielimy w rozdziale III, polega na tym, e myli ze i egoistyczne s zawsze stosunkowo powolnymi wibracjami materii ciszego rodzaju, podczas gdy myli dobre i altruistyczne przejawiaj si jako wibracje o wikszej prdkoci, ktre wystpuj tylko w subtelniejszej materii. Sia zjednoczonej myli pewnej liczby osb jest zawsze o wiele wiksza od oglnej sumy siy myli poszczeglnych osb; reprezentuje j raczej ich iloczyn. Dlatego dla kadego miasta lub osiedla niezmiernie korzystne byyby regularne zebrania grup osb, ktre potrafi wytwarza myli na wysokim poziomie.

ROZDZIA VIII: MYLOKSZTATY Przystpujemy teraz do przedstawienia drugiego efektu, jaki powstaje, gdy czowiek posuguje si swym ciaem mentalnym, aby myle, to znaczy do omwienia tworzenia si myloksztatw. Jak to ju wiemy, myl wywouje ukad wibracji w materii ciaa mentalnego. Pod wpywem tego impulsu ciao mentalne wyrzuca z siebie wibrujc cz, ktrej ksztat zaley od rodzaju wibracji, podobnie jak delikatne czsteczki proszku rozoone cienko na pycie ukadaj si w okrelony sposb, gdy pyta drga zgodnie z jakim muzycznym tonem. Wyrzucona w ten sposb materia mentalna przyciga z otaczajcej atmosfery pokrewn sobie esencj elementaln wiata mentalnego (tzn. z drugiego krlestwa elementalnego) i wprawia j w drgania harmonizujce z jej wasn wibracj. W ten wanie sposb powstaje myloksztat w swej czystej i najprostszej formie. Taki ksztat mentalny podobny jest do ksztatu astralnego (powstajcego pod wpywem uczu), opisanego w ksice Ciao astralne, lecz o wiele bardziej promienny; ma wietliste barwy, jest mocniejszy, trwalszy i wyposaony w wiksz si yciow. A oto opis tego efektu myli: Drgania te [mentalne], ktre ksztatuj materi tej sfery w myloksztaty, wytwarzaj te dziki swej szybkoci i subtelnoci najcudowniejsz gr nieustannie zmieniajcych si barw, daj pocztek falom mienicych si odcieni podobnych do barw tczy w masie perowej, niewypowiedzianie subtelnych i wietlistych, nie tylko lizgajcych si po powierzchni ksztatw, lecz przenikajcych je na wskro, tak i kady przedmiot przedstawia cudown harmoni falujcych i ywych barw, wrd ktrych odkrywamy take nieznane na ziemi. adne sowo ludzkie nie

zdoa wyrazi cudownego pikna i blasku pocze tej subtelnej materii, ttnicej yciem i ruchem. Kady z jasnowidzw, ktry z dowiadczenia zna t sfer, zarwno hindus, jak buddysta czy chrzecijanin, mwi nam o niesychanym jej piknie w sowach penych zachwytu, wyznajcrwnoczenie zupen bezradno, jeli chodzi o jej opis; wydaje si istotnie, e najstaranniej nawet dobrane sowa wypaczaj tylko i znieksztacaj jej obraz. Myloksztat jest istot o przemijajcym yciu, a jego aktywno jest oywiona myl, ktra go zrodzia. Jeeli jest zbudowany z najsubtelniejszej materii, to ma wielk si i energi i moe potnie dziaa, gdy kieruje nim silna i wytrwaa wola. O szczegach takiego posugiwania si myloksztatami bdzie mowa pniej. Esencja elementalna to dziwny rodzaj na p inteligentnego ycia, ktre nas otacza i oywia materi wiata mentalnego. Reaguje ona bardzo atwo na wpyw myli ludzkiej, tak e wszelki impuls pochodzcy z ciaa mentalnego czowieka przyodziewa si natychmiast w czasow szat ztej esencji. Jest ona w gruncie rzeczy jeszcze wraliwsza na dziaanie myli ni astralna esencja elementalna. Jednake esencja elementalna rni si ogromnie od astralnej. Pozostaje bowiem o cay acuch ewolucji w tyle poza ni i dlatego jej sia nie moe dziaa w rwnie skoncentrowany sposb. Ona w znacznym stopniu ponosi odpowiedzialno za nasze rozproszone myli, gdy przeskakuje nieustannie z jednego przedmiotu na drugi. Jak widzimy, myl staje si na pewien czas rodzajem yjcego tworu, sia myli jest jego dusz, a esencja elementalna jego ciaem. Myloksztaty bywaj nazywane elementalami, a niekiedy sztucznymi elementalami. Wytwarzanie myloksztatw odbywa si wedug nastpujcych zasad: 1. Jako myli okrela ich barw. 2. Natura myli decyduje o ich ksztacie. 3. Dokadno myli decyduje o wyranych ich zarysach, czyli konturach. Myloksztaty mog by nieskoczenie rne, zarwno co do barwy, jak i ksztatu. Z rnorodnymi ich barwami i znaczeniem tych barw czytelnik powinien ju by obeznany, gdy s one takie same jak w ciele astralnym i zostay opisane w ksice Ciao astralne, a take w jednym z poprzednich rozdziaw niniejszej ksiki. Tak na przykad mio wytwarza promienn barw row; yczenia powrotu do zdrowia urocz srebrzystobia; wysiek umysowy, majcy na celu ustabilizowanie i wzmocnienie umysu pikn tozocist o mocnym blasku. Barwa ta oznacza w kadym ciele intelekt, lecz jej odcienie rni si od siebie ogromnie i barwa ta moe by skomplikowana domieszk innych barw. Oglnie mwic, odcie gbszy i ciemniejszy wystpuje wtedy, gdy myl jest skierowana do niszych kanaw, a szczeglnie gdy jest egoistyczna.

W ciele mentalnym lub astralnym zwykego czowieka interesu, bdzie to kolor tej ochry, podczas gdy czysty intelekt zajty studiami filozoficznymi lub matematycznymi przejawia si czsto jako barwa zocista. Przeobraa si on stopniowo we wspania wietlist barw tego pierwiosnka, gdy jego potga suy absolutnie bezinteresowniedla dobra ludzkoci. Wikszo myloksztatw tego koloru ma wyranie zarysowane kontury, a mgliste te oboki s raczej rzadkoci. Oznacza to intelektualn przyjemno, jaka wynika z oceny efektw pomysowoci lub mistrzostwa wykonanej pracy. Tego rodzaju obok wskazuje na zupeny brak osobistego zaangaowania uczuciowego, gdyby bowiem ono istniao, zabarwioby kolor ty waciwym sobie odcieniem. W wielu wypadkach myloksztaty s tylko obracajcymi si obokami, zabarwionymi zgodnie z rodzajem myli, ktre je zrodziy. Badacz atwo si przekona, e na obecnym stopniu ewolucji ludzkoci przewaaj myli mgliste o nieregularnym ksztacie, wytworzone przez niewyrobione umysy wikszoci ludzi. Rzadko si zdarza spotka dokadnie zarysowany i przejrzysty myloksztat wrd tysicy unoszcych si dokoa nas ksztatw. Gdy myl jest cakowicie wyrana, tworzy ona ksztat dokadnie zarysowany i majcy pikn posta. Chocia ksztaty te s nieskoczenie rne, to jednak czsto charakterystyczne dla typu wyraanej przez siebie myl