MụcLục

CHƯƠNG1ĐỊNHMỆNHĐÃANBÀICHƯƠNG2NGƯỜISỐNGVÀNGƯỜICHẾTCHƯƠNG3TRONGTHỜIGIANCỦAQUYỀNUYVÀCÔĐƠNCHƯƠNG4TỔNGTHỐNGDIỆMVÀCÔNGGIÁOCHƯƠNG5TỪCHẾĐỘNGÔĐÌNHDIỆMVÀCÁICHẾTCỦAÔNGNGÔĐÌNHCẨNCHƯƠNG6(A)TRƯỜNGHỢPBÀNGÔĐÌNHNHUCHƯƠNG 6 (B) ẢNH HƯỞNG CỦA BÀ NHU ĐỐI VỚI ĐỨC CHATHỤCCHƯƠNG7(A)CHẾĐỘNGÔĐÌNHDIỆMVÀNGƯỜIMỸCHƯƠNG7(B)CÁITHẾCỦAKẺKHÓĂNĐONGCHƯƠNG7(C)CHƯƠNG8(A)PHẬTGIÁOVÀTỔNGTHỐNGDIỆMNGÀYLỊCHSỬ7-5-1963(ÂMLỊCH)CHƯƠNG8(B)TIẾNGNỔRUNGCHUYỂNCẢNƯỚC.CHƯƠNG8(C)THỦPHẠMMANGTÊNSCOT.CHƯƠNG8(D)CUỘCHOÀGIẢIÂMTHẦMCHƯƠNG8(E)ĐỔTHÊMDẦUVÀOLỬACHƯƠNG8(F)BẢNTHÔNGCÁOCHUNGCHƯƠNG8(G)XUNGQUANHCÁICHẾTCỦAMỘTNHÀVĂNCHƯƠNG8(H)CHIẾNDỊCHTỰTHIÊUCHƯƠNG9(A)DIỄNTIẾNCỦAMỘTCUỘCBINHBIẾNCHƯƠNG9(B)GIẤCMƠTRỞVỀCHƯƠNG9(C)ĐÁNHNHAUBẰNGMỒMCHƯƠNG9(D)ĐÀIPHÁTTHANHSÀIGÒNCHƯƠNG9(E)TỪĐÀLẠTĐỢILỆNHCHƯƠNG10(A)TRÊNBƯỚCĐƯỜNGCÙNGCHƯƠNG10(B)THÀNHBẠITRONGGANGTẤCCHƯƠNG10(C)TỪHẦMDINHGIALONGĐẾNNHÀMÃTUYÊNCHƯƠNG10(D)GIÂYPHÚTCUỐICÙNGCHƯƠNG10(E)“JERESTENEUTRE"-TÔITRUNGLẬPCHƯƠNG10(F)“C’ESTCOMMEÇA"(23)CHƯƠNGKẾTBẢYNĂMSAUCUỘCPHONGTRẦN

CHƯƠNG1ĐỊNHMỆNHĐÃANBÀI

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Sáng sớm ngày 2-11-1963, saumột đêm dài không ngủ, trong lúctiếng súngvẫncònnổ lẻ tẻđâuđâyvớinhiềuđámkhói tại trung tâmSàiGòn, từ cácmáy thu thanh phát ra lời loan báo của phe đảo chính, đã hạđượcdinhGiaLongthủphủcuốicùngcủachếđộNgôĐìnhDiệm,nhưnganhemôngDiệmđãtrốnthoát.Khoảng10giờcùngngày,Đàiphát thanhSàiGònloanmộttinvắntắt:"AnhemôngDiệmbịbắttạiChợLớn,vàđãtựtử"?Dưluậnbàntánxônxao,phầnđôngnghingờ:KhôngtinanhemôngDiệmđãchếtvànhấtlàkhôngtinanhemôngDiệmtựsát.Vìaicũngbiết:TổngthốngDiệmlàmộttrongnhữngngườingoanđạo,màThiênChúacấmtựsát.TrongkhiấypheđảochínhkhôngchobiếtthêmtintứcnàovềcáichếtcủaDiệm,Nhu.VàbáochíkhôngdámnóirằnganhemôngDiệmbịgiết.Ngày6-11-1963,nhậtbáoNewYorkTimeinhìnhxácTổngthốngDiệmbịcòngtayvớilờichúthích"suicidewithnohand"(tựsátkhôngcótay)CóýmỉamailờithôngbáocủapheđảochínhrằnganhemôngDiệmđãtựsát.Vềsau,ngườitađãcóthểcôngkhainóirằnganhemcốTổngthốngbịgiết.Nhưngaigiết?Vàairalệnhgiết?Đólàmộtnghivấnchođếnnayvẫnchưahoàntoànphơibàyratrướcánhsáng.Ngườiviếtkhôngdámlàmcôngviệccủamộtsửgia,màchỉmuốnđónggópmộtphầnnhỏvàoviệcsoisángchomộtgiaiđoạngaygocủalịchsử,mộtgiaiđoạnđầynhữngbiếnchuyểnvàbímật.

GIÂYPHÚTCUỐICÙNGTrướckhinhậnđịnhtoànbộvềconngườiNgôĐìnhDiệmvàchếđộcủa

ông ta chúng tôi xin ghi lại những giây phút cuối cùng của cuộc đờimộtTổngthống"ViệtNamCộnghoà".Nhândịptiếpcácpháiđoànquânchínhtrong ngày 26-10-1963,Tổng thốngDiệm, bằngmột giọng ai oán, thoángbuồnôngnói:"Chếđộnàytuycònnhiềukhuyếtđiểm,cũngcònhơnnhiềuchếđộkhác…Ngườitachêlàđộctàinhưngchỉngạicònnhữngthứđộctàikhủngkhiếphơn.Tôitiếnthìtheotôi,tôiluithìbắntôi,tôichếtthìtrảthùchotôi".TrongthờigiannàytinhthầncủaTổngthốngDiệmđangtrảiqua

cơndaođộngcựcđộ.Nhữngnhânvậtgầnôngđềunhận thấyông trởnênnóng nảy bất thường, hay thở dài, nétmặt đăm chiêu thoáng buồn.Có lẽTổngthốngDiệmđãlinhcảmđượctaihoạsắpđếnvớiôngta,giađìnhvàchếđộ.ÔngNgôĐìnhNhu lại càngbiểuhiệnmột cáchmau chóng.ÔngNhugiàhẳnđi,nétmặtchảydài.BứchìnhcủaôngNhuđăngtrêntuầnbáoExpresssố909-(15-12-1968)chínhlàmấybứchìnhchụpvàonhữngngàycuồicùngtrongđờiông.KhuônmặtôngNhucànginmộtvẻcămgiậncùngvới vẻ đẹp của đường nét điêu khắc.Tuy nhiên ôngNhu vẫn giữ được vẻđiềmtĩnhvàsẵnsàngđốiphó…Sángsớmngày30-10-1963ôngDiệmlữngthữngđixuốngvườnhoatrướccửadinhGiaLong,ngắmmấychậunonbộnhỏmớiđắpxongvàđặtdướigốccây.Ôngbậnbộđồxámnhạt,độimũlenchống chiếc ba toong như khi đi thăm địa điểm dinh điền.Ông ngắmvàiphútngólênbứcảnhlớncủaôngtreocaođằngsaubàngiấycủaôngĐổngLýBộphủTổngthốngrồimỉmcườilênlầu.

TIẾPKHÁCHLẦNCUỐINgày31-10,hầmtrúẩnxâytrongdinhGiaLongđãhoàntất,đểcóthể

chịuđựngđược loạibom500kilôgam.Cũngvàongàyđó,ôngNgôĐìnhNhutiếpkiếncácđạidiệnUỷbanLiênhiệpBảovệPhậtgiáo.CùngngàypháiđoànđiềutraLiênHiệpQuốcvềvụPhậtgiáomiềnNamđápmáybayraHuếđểtiếptụccuộcđiềutra.ĐạisứCabotLodgeđãnhậnđượcđầyđủtintứcvềkếtquảvàtháiđộcủaPháiđoànnàytạiSàiGònvàthấyrằngsẽbấtlợichonhữngtoantínhâmmưucủaông.VụđànápPhậtgiáophảiđượcduytrìđểlấycớlậtđổchếđộNgôĐìnhDiệmnhưôngLodgemongmuốn.Sáng 1 nhằm vào ngày lễ các Thánh, côngsở đều được nghỉ, Tổng thốngDiệmđãtiếpngườibạn"đồngminh"HoaKỳcuốicùngtrongđờiông.ĐólàĐôđốcHarryD.Felt,TổngTưlệnhlựclượngMỹtạiTháiBìnhdương.ĐôđốcHarryD.Feltchắchẳnbiếtrõnhữnggìxảytới,trongmấygiờnữasẽkếtthúcchếđộcủaTổngthốngDiệmmàôngtatheolễnghivẫnxưngtụngnhưmộtnhàlãnhđạoanhminhcủamiềnNam.Hồi13giờ30súngbắtđầunổtừnhiềunơitrongđôthành…Aigâynêntiếngsúngđó?Bắtđầutừmộtthếlựcnào?Tướnglãnh?Quầnchúng?Mỹ?Thựcra,nhữngâmmưulậtđổTổngthốngDiệmđãsắpđặttừtháng5-1963,rồiđượcâmthầmtiếnhành…Buổitốingày28-10,dosựsắpxếp từ trướcTrungtướngTrầnVănĐônđã tiếpxúcbímậtvớigiớichứcMỹ tạinhàmộtnhasĩ [1].TướngĐôn luôn luônnhắcnhởngườiMỹgiữbímậthoàntoànvàkhôngthảoluậnvấnđềnàyvớibấtcứmộtai,ôngtađãcốgắngthuyếtphụcĐạisứCabotLodgechấpnhậnchươngtrìnhhànhđộngcủanhómôngvàlàmnhưthếnàođểHoaKỳđồngýchobậtđènxanhcàngsớmcàngtốt.

Lúcđầunhómđảochínhdựđịnhkhaihoảvàongày31-10(theosựTrướcnữa,nhómđảochínhcùngvớisựđạodiễncủamấychuyêngiaCIAđãdựđịnh đảo chính nhân ngày kỷ niệm26-10.Nhưng đêm25-10 ôngNhu đãnhậnđượcbáocáođầyđủ:NhómđảochínhvớicáctướngĐôn,MinhratayhànhđộngtrongcuộcduyệtbinhtạiđườngThốngNhấtvàosáng25-10.Dịpnày sẽ bắt sốngTổng thốngDiệm và ôngNhu sau đó sẽ thanh toán dinhGiaLongvà thànhCộnghoà.Vàophút chót,ôngSinhTrưởngphòngCIAtoàĐạisứMỹ(ngườithaythếĐạitáRieharson)đãthôngbáokịpthờichoLuConeinbiếtlàchưathểbậtđènxanhbởicókẻtrongtoàĐạisứMỹtiếtlộchoôngNhu.HiểnnhiênlàCabotLodgeđãđóngvaitròmộtnhà"lãnhđạo"đứng bật đèn cho cuộc đảo chính 1-11-1963. Cabot Lodge được coi nhưtiếngnóicóthẩmquyềncủaphe"Tựdo"Harriman.NhữngnguyênnhânnàokhiếnchoMỹphảigấp rút tìmmọicách lậtđổchếđộTổng thốngDiêm?Hẳnnhiên,vềphíaMỹkhôngphải lànguyênnhânPhậtgiáo.Đơngiảnvìquyền lợi nướcMỹ trước hết.Cái gai chính yếu củaĐại sứCabotLodgecũngnhưSmithConeinvànhómđảochính là tướngTônThấtĐính.Làmsaonhổđượccáigainày?Tuynhiên,chođếnngày28-11tướngĐôncóthểđãtạmyêntâmvềmặttướngĐính.ĐiềumàpheđảochínhlongạinhấtlàlựclượngđặcbiệtcủaĐạitáLêQuangTung.Lựclượngnàyvẫnđượccoinhư thànhphần nòng cốt của chế độNgôĐìnhDiệm.Ngày29-12, tướngTônThấtĐínhvớitưcáchTưlệnhQuânđoànIII(vàtừnglàTổngtrấnSàiGòn-GiaĐịnh)ralệnhchocácđơnvịthuộclựclượngđặcbiệtdichuyểnrakhỏiSàiGòn.Đócũnglàmộtphầnkếhoạchnhằmvôhiệuhoánhữnglựclượngtrungthànhvớichếđộ.Hơnnữa,tướngĐínhđangđượclòngtincậycủaôngNhu.Theodưluậnđồnđạisaungàyđảochính,ngày1-11-1963thìchínhôngNhuđãgiaophócho tướngĐính thựchiệnmộtcuộcđảochínhgiảvớidanhhiệuBravoIvàIInhằmphávỡkếhoạchđảochínhthựccủanhómtướnglĩnhđangliênkếtvớiCabotLodge.Nếuthựcsựcuộcđảochínhsẽ xảy ra, ôngNhu chấp nhậnmột cách không nghi ngờ việc tướngĐính"móc nối" với nhóm Đôn, Minh. Chính ông Nhu đã từng nói với tướngHuỳnh vănCao: "Khánh vớiĐính là chỗ người trong nhà cả.Không lo”.ÔngNhu tuycao tay lắmnhưngđâucó thểhọcđượcchữngờqua trườnghợpcủatướngĐính!

Tươngkế tựukế, tướngĐínhnắmcơhộinàyđểquậtngược lại thếcờKhôngcósựthamgiacủatướngĐính,cuộcđảochính1-11-1963khôngthểthànhcông.CáilốicủaôngNhulàcáilốicủamộtnhàchiếnthuậtvàchiếnlược,nhìnvà tiên liệuquáxaphạmvihạnhẹpcủachiến thuật,giaiđoạn.Hơnnữa,vìlòngtincậy,ôngNhuđãchọnnhầmmộtngườimàchínhtrướcđâyôngNhucholà"khóxài"Nhưngvẫnsửdụngvìchorằngmìnhcaotay

ấn.Mặtkhác,trướcđóĐạitáĐỗMậuquyềnGiámđốcNhaAnninhquânđội,mộtmônđệtincậycủaNgôĐìnhDiệmđãphúctrìnhchohaiôngNhu,DiệmbiếtVC [2]đang tập trung tạivùngvenđôvàâmmưuđánhpháSàiGòn.Dĩnhiênđâychỉlàbảnphúctrìnhgiảvớimụcđíchlàmlạchướngtheodõi của chính quyền và đồng thời có cớ để phân tánmột số đơn vị trungthànhcủaDiệmrakhỏiSàiGòn.NhưvậypheđảochínhsẽgiảmthiểuđượcsứcchốngđốicủapheChínhphủ[3].Hồi12giờ30ngày1-11,tướngTrầnVănĐôncùngmộtsốtướngtánòngcốt triệutậpHộinghị trongBộTổngThammưuvớisự thamgiacủahầuhếtcác tướng lãnhvàmộtsốTưlệnhquânbinhchủng.TướngTônThấtĐínhkhôngcómặttrongHộinghịnày,lúcđóôngtađangphảitúctrựctạitổnghànhdinhQuânđoànIII.Ngườithìchorằngđếngiờphútquyếtliệt,pheđảochínhvẫnchưatinhẳntưởngĐính.Và có lẽ đó cũng là lý do tướngĐínhkhông cómặt trongHội nghị quantrọngđó.

THIỆNCHÍNHÀGIÀUTheotiếtlộcủaGeorgesChaffardquabàibáotựađềLapaixmanquéeen

1963[4], để lôi kéo tướngĐínhvàopheđảochính,Mỹđã trao cho tướngĐínhmột số tiềnứng trước là1 triệuDollarsdokếtquả sự thương lượnggiữatướngĐônvàĐạisứCabotLodgengày24-10.SốtiềnứngtrướcnàyđượccoilàthiệnchícụthểcủaMỹgiúppheđảochínhcóchútphươngtiệnđểthựchiệnkếhoạch [5].Tưởngcũngnênnhắclại,khoảngcuối tháng10,dưluậntrongchínhgiớivàngoạigiaođoànđãđồnđạivềnhữnghoạtđộngcủanhómmậtvụPhápthuộcSở"HànhĐộng"(Action)dotướngDeGaullegởiquaSàiGònvìnhiệmvụbảovệanninhchohaianhemôngDiệm.

Sáng1-2,ĐạisứCabotLodgehướngdẫnĐôđốcFeltđếndinhGiaLongthămxãgiaoTổng thốngDiệm.NhândịpnàyTổng thốngDiệmđãCabotLodge biết. là đang có dư luận vềmột cuộc đảo chính nhằm lật đổTổngthống.ÔngDiệmnóinhưthếlàcóýbảochoôngCabotLodgebiết,ôngtaluônluôntheodõiđườngđinướcbướccủaMỹtrongâmmưulậtđổchếđộhiện hữu.Đại sứCabotLodge vẫnmột nụ cười vồn vã hứa chắc với ôngDiệm,nếucósựchẳnghayxảyranhưdưluậnđồnđại,ngườiMỹsẽđảmbảochocánhânTổngthống.

Cũngvàokhoảngthờigianđó,ĐạitáLuConeinđãđếngặptướngĐônvàtúctrựcbênpheđảochínhtrongsuốtngày1vàngày2tạiBộTổngThammưu.ÔngtalàtrunggiangiữatoàĐạisứMỹvàpheđảochánh.Hayđúnghơn,ôngtathủvaitròcủakẻđiềuđộngvàthựchiệnkếhoạchđãđượcthảoluậnvàquyếtđịnhchunggiữa toàĐạisứMỹvàpheđảochính [6]?KhiởdinhGiaLongtrởvề,ĐạisứLodgeđãnhậnđượcđầyđủtintứctừBộTổng

Thammưubáocáochobiếtkếhoạchtiếnhành.Rồimộtngàytrôiquanhưmọingườiđềubiết,cuộcđảochínhhoàntoànthànhcôngvớisựxuấthiệncủa các tướng lãnhmangdanhxưng là những conngười cáchmạngvàởtrong tổ chứcmới, lúcđầumệnhdanh"Hộiđồngcác tướng lãnh" sauđổithành"HộiđồngQuânnhânCáchmạng".Nhằmvàođúngngàylễcácđấnglinh hồn,một trong nhữngngày lễ quan trọng nhất của tín đồThiên chúagiáo,hai anhemTổng thốngDiệmcùngbị thảmsát saukhiđãdâng trọnnhữnglờicầunguyệncuốicùngtạinhàthờChaTamChợLớn,vớisựchứngkiếncủaLinhmụcJean -MộtLinhmục thuộcHộiThừasaiPa-ri (MEP).ChitiếtvềcáichếtcủaTổngthốngDiệmđếnnaytuykhôngcònlàđiềubímậtsongđãcóquánhiềunhữngchitiếtmâuthuẫnnhau.Trongnhữnggiờphútcuốicùng,NgôĐìnhDiệmđãtỏrahoàntoànmệtmỏivàkhôngcòntintưởngbaonhiêukhipheđảochínhbáochoanhemôngbiếtlàđãbắtĐạitáTungvàôngnàycùnglựclượngcủaôngđãđầuhàngphe"Cáchmạng"[7].TổngthốngDiệmbâygiờchỉcònđặttintưởngvàoQuânđoàn3củatướngHuỳnhvănCaovànhấtlàQuânđoàn2củatướngKhánhmàôngNhuhoàntoàn tin cậy.Song tướngCaođãkhông làmđượcgì kháchơn.Sưđoàn7nằmtrongtayĐại táNguyễnHữuCóphụtáTưlệnhQuânđoàn.AnhemôngDiệmchỉcònlạilựclượngphòngvệtrongdinh.TấtnhiênlựclượngnàykhôngcònphươngthếhoạtđộngnàokháchơnlàđànhthúcthủtrongbốnbứctườngthànhCộnghoàvàdinhGiaLong.Trướcmộttìnhthếbiđátnhưvậy,ôngNhuquyếtđịnhrađi-TổngthốngDiệmmặcnhiênchiềutheoquyếtđịnh của em "Đimô…đi thì đi…"Đó là lời nói gió cuốnmây trôi củaTổngthốngDiệm.8giờ30TổngthốngDiệm,ôngNhu,ĐạiuýĐỗThọvàĐạiuýBằngrờikhỏidinhGiaLongtrênbướcđườngcủađịnhmệnh.KhitiếpthudinhGiaLong,TrungtáPhạmNgọcThảokhôngtìmthấyanhemôngDiệmnênđãcấpbáochotướngTrầnThiệnKhiêmrõ.TướngTrầnThiệnKhiêmralệnhchoTrungtáThảophảitìmkiếm…

Theotiết lộcủanhữngngười trongcuộc, tướngKhiêmdặnPhạmNgọcThảophảitìmmọicáchđónanhemôngDiệm,phảibảovệanninhchoanhemôngta,cóđượcnhưvậythìtướngKhiêmvàphecủaTrungtáKhảimớicóthểthựchiệnđượckếhoạchlậtngượcthếcờ.KhiđượctindinhGiaLongđãthấtthủthìlúcấychínhlàlúctrongHộiđồngQuânnhâncáchmạngvànhóm tướng tá đảo chính cũng đã chia thành năm bảy phe qua những xuhướngchính trịvàquyền lợi tráingượcnhau.RiêngTrung táPhạmNgọcThảotừtrướcngàyđảochínhđãcónhữngliênlạcmậtthiếtvớiĐạitáĐỗMậuvàtướngKhiêm.ÔngThảolàngườiđượctướngKhiêmtincậyvàcảhaiđềulànhữngtướngtáđượcchếđộtindùng.RiêngtướngKhiêmsauvụ

đảochínhhụt,ôngtrởthànhvịtướnglãnhthâncậncủaTổngthốngDiệmvàđượccoinhưngườicon"tincẩn"tronggiađìnhTổngthống.

TrongđườnglốivàtrongthâmtâmcủaphePhạmNgọcThảochỉmuốnthayđổicơcấucủachếđộmàthôi…Songtìnhthếđãbiếnchuyểnkháchẳnvà tráivớiướcmongcủaPhạmNgọcThảotừbuổiđầu.ÔngThảohẳnđãbiết rõ nhữngxuhướngkhácnhau trongHội đồngQuânnhân cáchmạngtrongđóđãcómộtxuhướngchủtrươngphảigiếtanhemôngDiệmđểtrừhậuhoạvàđócũnglàchủtrươngcủamộtsốnhânvậtMỹmàôngFishellàđạidiện.ôngnàyvẫnchủtrương:ChếđộNgôĐìnhDiệmphảiđượccảitổtoànbộnếuTổngthốngDiệmkhôngchịuthìTổngthốngphảirađihoặcbịthủtiêu.XuhướngthanhtoánTổngthốngDiệmquytụửmấytướnglãnhđãsẵnlòngbấtmãnvớiDiệmtừlâu…ĐólàcáctướngTrầnTửOai,MaiHữuXuân.MặcdầunhữngngườinhưTrungtướngTrầnVănĐôntừngđượcchếđộ của Tổng thốngDiệm đặc biệt ưu đãi, tin cẩn trong suốt 9 năm cũngmuốnthayđổiChínhphủDiệm.TướngĐônliêntiếpđượcgiaophónhữngchứcvụquantrọng,từTưlệnhvùngIđếnTưlệnhlụcquân,rồiquyềnTổngThammưutrưởng.BatướngĐôn,Kim,OaiđượccoilàthànhphầnnòngcốtcủaHộiđồngQuânnhâncáchmạng.NgườiMỹtincẩnvàotướngĐônhơncả.SởdĩtướngDươngVănMinhđượcMỹgiaophóvaitròchínhvìđốivớiquânđộilúcấyvàtronghàngtướnglãnhthìuytíncủatướngMinhnổibậthơncả.CóthểnóinămtướngMinh,Đôn,Kim,Oai,Xuânđứngriêngmộtphe.

ChưacóchứngcớnàorõrệtđểnóirằngtướngKhiêm,ĐạitáMậu,TrungtáThảođứngvềmộtphekháckhôngmấythânthiếtvàtíncẩnđốivớiphekia.NhưngdùsaotướngKhiêmvẫnlàngườitỏraônhoàvớichếđộNgôĐìnhDiệmmàchínhôngtađãtrưởngthànhtrongchếđộấy.CònTrungtáPhạmNgọcThảo-mộttínđồThiênchúagiáocóđầuóctiếnbộvàquốcgiacựcđoan,kể từbiếncốPhậtgiáo,ôngquyết liệtchủ trươngphải thayđổithànhphầnvàcơcấucủachếđộ.Trung táThảo làngười thứnhấtđãcanđảm trình bày với tướngKhiêm đang nắm quyềnThammưu trưởngLiênquân,cáitrụchênlạcthânthiếtcủaTrungtáThảo:Thảo,Mậu,Tuyến.ThảolàbạntâmtìnhcủabácsĩTrầnKimTuyếnvàchínhThảocũngđãthẳngthắntỏbầyướcvọngvàkếhoạchcủaôngchobácsĩTuyếnrõ.Kểtừđầutháng5-1963theosựlượngtínhvàtiênliệucủabácsĩTuyếnnếukhôngkịpthờicómộtchươngtrìnhhànhđộngđểcứunguychếđộthìkhólòngngănngừađượccuộcđảochánh.TrungtáThảocũngloâunhưthế.TừkhiôngTuyếnrađithìThảokhôngcòngìràngbuộcmậtthiếtvớichếđộ.SongThảovẫntiếptụcmócnốivớimộtsốtướngtávẫnđượccoilàngườicủachínhquyền,nhằmthựchiệnmộtcuộcđảochínhcốtsửasai,hơnlàsanbằngđồngthờicó

thểrataytrướcphetướngMinhvàvôhiệuhoámọiâmmưutrongkếhoạchcủahọvàlậtngượcthếcờđểnắmphầnchủdộng.Thảođãđóngmộtvaitròquantrọngtrongcuộcđảochính1-2-1963vàThảođượcđặtdướiquyềnsửdụngtrựctiếpcủaKhiêm.Dùchủtrươngnhưthếnào,ThảocũngđãlàmộttrongnhữngngườithântíncủachếđộDiệm.ÔngThảođãđượcHộiđồngQuânnhâncáchmạnggiaophóphầnphátthanh.ĐâymớilàthứvũkhísắcbénnhấtđểxôđổchếđộNgôĐìnhDiệm.Vínhưkhôngcóphầnphátthanhtừ lúcđầu thìcụcdiệnchưachắcđã thayđổimaulẹ.KhipheMinh,Đôn,KimnhậnđượctinNgôĐìnhDiệmđangửchợLớnđãcấptốcralệnhchoĐạitáDươngNgọcLắmđemthiếtquânvậnM113vàođónbắt.ĐạitáLắmlúc ấy đang nắm quyền Tổng giám đốc Địa phương quân (một trong sốtướngtáđượcchếđộđặcbiệtưuđãi,tindùng).ôngLắmlàngườitheođảochínhvàophútchót.Tấtnhiênlàôngđãkhôngđượcsựtincậycủaphechủchốt.Dođó,MaiHữuXuânđượcMinhchỉđịnhđitheogiámsátLắm.Tómlại,đãcóhaitoánquânvàoChợLớntìmbắtanhemTổngthốngDiệm.Mỗitoáncóthểnóithuộcvềmộtphe,nhằmmụcđíchriêng.NếuTrungtáThảobiếtrõanhemôngDiệmđangởnhàthờChaTamthìcáichếtđãkhôngđếnvớihaianhemôngDiệm,ítnhấtlàđãcứuthoátđượcôngDiệm.SongThảolạichỉđếnlụcsoátnhàMãTuyêntronglúcanhemTổngthốngDiệmđangdânglễởnhàthờChaTam.ôngThảotrởvềtaykhôngđồngthờicũngmangtheo sự thất bại của nhóm ông.Và có phải chính ông Diệm báo tin choKhiêmđểnhận sựđầuhàngvàchobiếtđangởnhà thờChaTamkhông?Mộtnghivấnchorằng:Cólẽviênsĩquantuỳviêncủaôngvàophútchótđãphảnphúcvàbáochopheđảochínhbiếtnơihaianhemđangtrúẩn.SựthựckhôngphảiĐạiuýĐỗThọđãphảnphúc.ĐạiuýĐỗThọđượcTổngthốngbảođigọiđiệnthoạivềBộTổngThammưuchoKhiêmnhưngThọlạigọiđiệnthoạitrựctiếpchoĐỗMậulàchúruộtcủamình.VậythìhaianhemôngDiệmcóđầuhàngpheđảochínhkhông?NhữngdiễnbiếntạidinhGiaLongvàtạinhàMãTuyêntừ12giờ30ngày1-2-1963đến4giờđêmngày2-2sẽgiúpchosửgiasaunàyđiđếnmộtkếtluậnrõrệthơn.KhiĐạitáLắmđemquânđếnnhàthờChaTamthìlúcđóHộiđồngQuânnhâncáchmạngvẫnchưacóquyếtđịnhdứtkhoátvềsốphậnchungcủaanhemôngDiệm.Mộtngườitrongcuộcchobiết:"Anhnàocũngrunhếttrướcmộtquyếtđịnhdứtkhoátquanhệđếnsựthànhbạicủacuộcđảochánh.Hộiđồngchiathành3,4phe:MộtphenhấtđịnhphảithanhtoánngayanhemôngDiệm.Tuynhiênphenàychỉrỉtaibànkínvớinhauthôi.PhekhácchủtrươngđểanhemôngDiệm lưuvong ra ngoại quốc. Phe thứ ba giữ thái độ dè dặt…Phe quyếtđịnh thanh toán Diệm lấy cớ rằng, nếu anh em ông Diệm còn sống thìcuộcđảochínhsẽbấtthành,vìtaychâncủaôngkhôngsớmthìmuộncũngsẽ

phảncông.Vảlại,phenàythấyrằngngaytrongHộiđồngQuânnhâncáchmạngcũngđãquáphầnnửatừnglàngườithântíncủaDiệmvàNhu.ĐiềulongạihơnnữalàhọvẫnchưanắmđượctướngTônThấtĐínhmàbinhquyềnđangnằmgọntrongtayĐínhcũngnhưmộtsố tướngtákhácnhưNguyễnKhánhQuânđoànII,HuỳnhVănCaoQuânđoànIV,CaoVănViênTưlệnhnhảydùvàHuỳnhHữuHiềnTưlệnhKhôngquân(HaisĩquanViênvàHiềnđãthẳngthắntừchốithamgiapheđảochính).GiảsửnếuđưaanhemôngDiệmvềtrìnhdiệnHộiđồngQuânnhâncáchmạngthìbiếtđâusựhiệndiệncủaanhemônglạikhôngthểlàmnảnlòngvàgâyxúcđộnglươngtâmcủanhữngngười thân tíneũcủaông.Nếuchỉnhằmđếnmụcđíchhoàn thànhcuộcđảochínhvàtránhmọihậuhoạthìphenàykhiratayhạsátTổngthốngDiệmcũngkhôngcógìkhóhiểu.

CHƯƠNG2NGƯỜISỐNGVÀNGƯỜICHẾT

1giờ30,SàiGònngáingủtrongánhnắnggaygắt.Từngloạtđạnnổlàmthứcgiấcdânđôthành.Tinđảochínhlantruyềntrongdưluậntừmấythángnaybâygiờđãthànhsựthực.Nhưngailàmvụnàyvàrồisẽrasao?Aisẽlãnhđạo?Nhữngkhuônmặtlớnnàosẽxuấthiện?Lúcấy,dámchắcrằngkhôngmộtaicóthểnghĩPhóTổngthốngThơsẽlàm"Cáchmạng".NhưngcũngkhôngaingạcnhiênthấyTrungtướngDươngVănMinhtrởthànhChủtịchHội đồngQuân nhân cáchmạng. Sáng ngày 2-2-1963 Sài Gòn bừngbừngtrongkhíthếvũbão.Đườngphốđôngnghẹtnhữngngười…Thếlàcáochungmộtchếđộ!9giờ15,Đàiphátthanhloantin:"AnhemôngDiệmvàôngNhuđãtựtử".Tạisaolạitựtử?TừngđoànthanhniênnamnữkéonhauđiđậpphátrụsởViệtTấnxãvà9tờbáođượccoilàthânchínhquyềnNgôĐìnhDiệm.26trụsởcáchộiđoànđượccoilàcủachínhquyềncũngbịđậpphátanhoang.TướngDươngVănMinhtrởnênmộtthầntượngmới.TướngĐôn,Đínhđượcsuytônnhưcácvịanhhùnglỗilạc.Tưthấtcủamộtsốnhânvậtthuộcchếđộcũcũngbịđámđôngkéođếnđậpphá.Thiệthạinặngnềvềtư thất làcácôngNgôTrọngHiếu,CaoXuânVỹ.ChếđộNgôĐìnhDiệmcáochungtrướchếtlàdokếtquảcủanhữngchùmmâuthuẫnnộibộvàsựgópcônglậtđổchếđộcủamộtsốviênchứcthưlạichỉbiếtcúiđầuthihành,khôngcómộtsángkiếnlàmmớivàxâydựngchếđộ.

ANHĐIĐƯỜNGANHTÔIĐƯỜNGTÔISựxuấthiệncủatướngKhánhtrênchínhtrườngmiềnNamcùngvớisự

ủnghộ tíchcựccủaMỹquavai trò củaCabotLodgecùnghaiôngMinh,Thơđãtrởthànhnhữngngườibạntâmgiao,thânthiết.

ÔngThơ,ôngMinhcũngnhưtấmtìnhthânthiếtđốivớiôngNgôTrọngHiếuvàôngHuỳnhHữuNghĩa.Khiđảochínhthànhcôngthìtứtàitửchialàmhaingả:ôngHiếuvàôngNghĩarủnhauvàokhámChíHoà.ôngThơvàôngMinhlênđếnhàngtộtđỉnh"côngdanh".Tạisaolạinhưvậy?Mộtlớpngười từng lương caobổnghậu của chếđộ cũ songmột phần thì nối tiếpnhauđivàokhámChíHoà,haynếukhôngcũngbịvonggiabại sản.Cònmộtphầnkhácnốiđuôinhautiếnlêntheongọntriềuđổingôi,chẳngquađó

cũngchỉ làbứctranh"vâncẩu”muônđờicủa thếsự.NhữnglýdonàođãkhiếnchođôibạnThơ,Hiếutrongphútchốckẻđượctrọnghậunhưmộtvì"bán anh hùng" còn người bị lên án nhưmột hung thần "tay sai" của vợchồngôngNhu?Trướcnăm1954,khiôngThơcònlàmTỉnhtrưởngLongXuyên,thìôngHiếulàmTrưởngtyNgânkhốvàhaingườitrởthànhbạntrigiaothânthiết.NgoàitướngMinhvớiôngHiếu,ôngThơcònmộtngườibạntâmgiaokháclàôngHuỳnhHữuNghĩanguyênBộtrưởngLaođộng.Phútchốcthếsựđổithay,anhđiđườnganhtôiđiđườngtôi…NgôTrọngHiếusaukhiratù,ởngaytrongmộtcănnhàbìnhdântrongxómThịNghè,sángchiềuleolênchiếcVespacũgỉđểđidạyhọc,vàolớpnóitiếngTây,thảđànngâmKiều, đọcChinh phụ ngâm.Đêmđêmnằmvắt tay lên tránmà suyngẫmtròđời.CựuPhóTổngthốngThơtừngày"thôilàm"Thủtướngluivềvuithútrongcảnhtoạhưởngkỳthành,lâulâuđiPhápmộtchuyến,điNhậtmộtchuyến…Sựthựcđốivớichếđộcũ,PhóTổngthốngThơđãcócôngvớirấtnhiềungười.NhờsựđềbạtcủaThơmànhiềungườicólươngcao,bổnghậu,áođạtlênTổngthốngDiệm(ChínhphủNgôĐìnhDiệmthànhlậpngày7-7-1954,ôngNguyễnNgọcThơđãđềnghịôngNgôTrọngHiếulàTổngtrưởngThôngtinnhưngcósựtrụctrặcnênôngBùiKiênTíngiữchứcvụnày).ChínhôngNguyễnNgọcThơđãgiớithiệuvàvậnđộngđểHiếuđilàmĐại diệnChính phủ tạiCămpuchia (hàngĐặc sứ). Sau này đôi bạnHiếu,Thơ trở thành xa lạ nhau trước hết chỉ vì nguyên nhân:Hiếu được coi làngườithântíncủaNgôĐìnhNhu,cònThơlạiđượcTổngthốngDiệmkhôngnhữngkínhnểmàcòncoinhaunhưtìnhanhem.ÔngNguyễnNgọcThơrấtkiêngkỵnhữngaiđượccoilà"người"củaôngNhu.Tạisaonhưvậy?BáochíngoạiquốcnóirằngtướngMinhbịôngNhuganhghétvàloạitrừ.Điềuđócóđúngkhông?ôngCốvấnNhuđãnghĩvề tướngMinhnhư thếnào?Nhất làvai tròcủaPhóTổngthốngNguyễnNgọcThơrasao trong9nămcủachếđộcũvà3thángsauđảochính?

MỘTCÔNGHẦUSaungày1-2-1963,mộtsốđôngchínhkháchđãcóbụngmừngthầmlà

phennày thếnàohọcũngđượcHộiđồngQuânnhâncáchmạngchiếucố.Cụthểhơnlàcốlàmsaovậnđộngchomìnhvàpheđảngmìnhđượctướnglãnhvàcác"Thầy"đềbạtvàoghếnàođótrongChínhphủmới,màtướngDươngVănMinhđang thămdòđểchọnmộtsốvị"lươngđốngquốcgia"chèoláiconthuyềnmiềnNamViệtNamtrongmộtgiaiđoạnmới.Tronghaingày2và3-2tướngMinhrấtbậnrộnvàphảidànhnhiềuthìgiờtiếpxúcvớimộtsốchínhkháchcótêntuổi.Nhiềungườiđượccoilàcónhiềuhyvọngđược chỉ định làm Thủ tướngChính phủ:Như TrầnVănVân, PhanHuyQuát,VũVănMẫu,TrầnVănHương,NguyễnNgọcThơ…Aicũngtưởng

HộiđồngQuânnhâncáchmạngsẽkhôngbaogiờđềcửcựuphóTổngthốngThơlàmThủtướngvìnhưvậyrất"khócoi"nếuxétvềtìnhcảmvà"khôngthểđược"nếuxétvềlý.Songnhưlịchsửđãdiễnbiến,cuốicùngchỉcóôngNguyễnNgọcThơ được quân đảo chính lựa chọn.Nói làHội đồngQuânnhân cáchmạng lựa chọn chỉ là cách nói theo nguyên tắc và trên văn từ.Thựctếkhôngphảinhưvậy.

BÀNTAYPHÙTHỦYTrướckhiĐạisứCabotLodgethừalệnhWasingtơnchobậtđènxanhvào

giờ H để các tướng lãnh bắt tay vào đại sự thì cũng là lúc, trục liên lạcWasingtơnSàiGònbắt đầu hoạt động từnggiờ từngphút.Côngviệc đảochínhđã trở thành "thứyếu”Điềuquanhệnhất đối vớiWasingtơn là tìmđượcngườithừakếChínhphủNgôĐìnhDiệmchohợptìnhhợplý.Cáitìnhởđâyphảihiểulàhợpvới“hảoý"củagiớichứcMỹ,phảiđượclòng"cácthầy"tronghàngngũlãnhđạoPhậtgiáovàđồngthờicóthểlàmchođồngbàoThiênchúagiáođượcantâm.ÔngLodgevốnlà"caothủ”trongngànhngoạigiaoMỹvàtừlâubịnghingờcónhữnghoạtđộngriêngchocơquanCIA.Tuyvậyôngtaluônluôntỏratôntrọngnhữngnguyêntắcngoạigiao.Từsángngày2ôngLodgeđãtiếpxúcrộngrãivớingoạigiaođoànnhấtlàmấyvịĐạisứvốnđượccoilà"Voix"[8]cóảnhhưởngđếnchínhsáchcủaMỹ tại miền NamViệt Nam và cả khu vực châu Á. Toà Đại sứmà ôngLodge quan tâm nhất đó là cácĐại sứAnh,Đại sứNhật sau nữa là ToàKhâmsứđạidiệnchoToàthánhVaticantạimiềnNamViệtNam.DĩnhiênlàToàKhâmsứđãhoàntoàndèdặtvàchỉcưxửvớiôngLodgetheomứcđộngoạigiaobình thường.Lúcđầuđã cómộtvàiứngcửviênđượcgiớichứcMỹlưu tâmvàdùng làmtráiballnhỏđể thămdò.Đó làgiáosưVũVănMẫu,cựuNgoạitrưởngcủaTổngthốngDiệm.MộtvàingườiMỹthuộcphòngchính trị toàĐại sứMỹ,cho rằngôngMẫuvừacó tiếng tronggiớingoạigiao,vừacóthànhtíchđốivớiPhậtgiáonhânvụgiáosưMẫu"xuốngtóc" và quaẤnĐộhành hương để gọi là phản đốiChính phủ về vụPhậtgiáo.ôngMẫulạilàmộtluậtgiatêntuổikhéoléomềmmỏng.Tuyvậy,mộtvàingườiMỹkhôngbằnglòngvìmộtđiểmduynhất:giáosưVũVănMẫulàngườidicư.Lập trườngcủaôngMẫu lạikhôngrõrệt,ôngkhôngđượclòngtincậycủaPhậtgiáo,cũngnhưcácnhà"lãnhđạomới",đồngthờimộtsốngườikháclạicoigiáosưMẫunhưmộtngườicótráchnhiệmvềsựámsát tinh thần (AssassinatMoral)đốivớichếđộcủaNgôĐìnhDiệm.Theogiới am tường chính sự tạiHội đồngQuân nhân cáchmạng thì ngay cáctướnglãnhcũng"lờmờ"khôngbiếtaisẽđượcchỉđịnhlàmtânThủtướngvànhiềuvịtướngtrongHộiđồngchođếnphútchótmớibiếtđượctinông

Thơ được chỉ định. Trọn ngày 3-2, giới chức Mỹ vẫn chưa dứt khoát"khuyến cáo" tướngMinh trong việc chỉ định ai.Ngoại trưởngDanRuskcũngnhưThứtrưởngHarrimandĩnhiêntrongcươngvịcủamìnhkhôngthểbàytỏýđịnhnào.NhưngquanhữngcuộcđàmđạovớiĐạisứLodgevàmộtsố chính khách họ cũng đã hiểu được rằng:NgườiMỹmuốn cómộtThủtướngthuộctưtưởng"ônhoàtrungdung",đượchiểutheonghĩathưlạibàngiấy.GiớichứcMỹmuốnđượctiếptụcđềuđặnnhưkhôngcóchuyệngìxảyra,nghĩalàôngDiệmchếtlàchuyệnriêng,cònchếđộcủaôngthìvẫncầnphảiduytrì,miễnsaothuậnvớitìnhcảnhmới.Saunày,ngườitachorằng,ĐạisứLodgebịPhậtgiáochovàomêhồntrậnvàxỏmũivàđồngthờiMỹcũngnhưHộiđồngQuânnhâncáchmạngđãbịchiphốibởiáplựcrấtmạnhmẽcủapháiPhậtgiáo.Sựthựcnhưthếnày:Hộiđồngquânnhâncáchmạngcóthểchịusựchiphồimạnhmẽnhưvậy,songôngĐạisứLodgethìkhông.Cáivẻbênngoài thìĐại sứLodgenghiênghẳnvềphíaPhậtgiáocủacácThượng toạTâmChâuvàTríQuang.Nhưng trongđườnghướngmới củaMỹ,ôngLodgeđã"lựachọn"phíaPhậtgiáoNamViệt(MaiThọTruyền).ĐơngiảnvìPhậtgiáoNamViệttrongquákhứđượccoilàhiềnhoà,khôngcónhữngthamvọngchínhtrị,làmộttậpthểtươngđốithuầnvềphươngdiệntôngiáo.HơnnữaphíaPhậtgiáoNamViệtsaungày1/02/1963đãtỏradèdặthayđúnghơnlàtáchkhỏicácthầyTâmChâuvàTríQuang.Trongchiếnthuậtgiaiđoạn thìĐại sứLodgephảiđivớiPhậtgiáocủacác thượng toạTâmChâuvàTríQuang.Trongchiếnlượcvàtừcụcbộđếntoànbộ,thìôngLodgekhôngthểsửdụngngườicủakhốinàytrongtưthếThủtướngChínhphủvìđâyđượccoilàkhởiđiểmcủalộtrìnhmới.Dolẽđó,ĐạisứLodgeđãkhuyếncáo tướngMinhnên tìmngườinàyngườinọ.ôngLodge rất khônkhéokhôngchỉrõđíchdanhainhưngvớimộtsốtiêuchuẩnnàođótướngMinhcóthểtìmngayđượcvịThủtướnghợpvớiýônglạihợpvớiýĐạisứMỹ.

TUỒNGMỚIKÉPCŨNgườiđó,nhưlịchsửđãghi:TheoHiếnướctạmthờisố1:tướngMinh

vớitưcáchQuốctrưởngđãchỉđịnhôngNguyễnNgọcThơthànhlậpChínhphủ;SắclệnhlạidochínhôngNguyễnNgọcThơkýđóngdấu.Thànhphầngồm14TổngBộtrưởngchiara4sắctháirõrệt:

1.ChuyênviênnhưkỹsưTrầnNgọcOánh,PhạmHoàngHồ,2.Chính trịgiakhông"ưa"chếđộcũ (nhưng lạicó ítnhiều liên lạcbí

mật)làgiáosưÂuTrườngThanh,3.Tướnglãnhgồm3vịđượccoilàthâncậncủatướngMinh.4.Còn lại làcácvị thuộcchếđộcũ từng là thenchốt trongguồngmáy

củachếđộđó(từnglàTổngthưkýPhủTổngthốngnhưôngNguyễnThành

CungđếnkỹsưTrầnLêQuanglàmộtchuyênviênđượcTổngthốngDiệmthươngyêuvàcoinhưngườinhà.Mộtvàivịkhácđượccoilàchếđộcũnếuhiểunhưmộtcôngchứcvàquânnhâncủamọitriềuđại).NhữngTổngBộtrưởnglàngườicủachếđộcũtuyđượcxàitạm,songtrướchếtphảilàngườicủaôngThơ.ÔngThơcóthểchấpnhậnmộtcáchvuivẻnếucộngsựlà“concái"củaTổngthốngDiệmsongôngsẽquaymặtđivàcoinhưkẻđángghétnhấtnếuaiđếnvớiôngmàtrướclạilàconngườiđượcôngNgôĐìnhNhutincẩntrọngdụng.Đócũnglàđầumốicủatấnthảmkịch"củachếđộNgôĐìnhDiệm".

ViệcchỉđịnhôngNguyễnNgọcThơđượclàmThủtướngmặcdầungườiMỹđãlượngtínhđượcsựbấthợptáccủaPhậtgiáovàcácđảngphái,nhấtlàôngThơlạikhôngthểtìmđượccảmtìnhđốivớiđasốphậttửHoàHảo…Tấtnhiên làCaoĐàicũngkhôngủnghộ.Biếtnhư thếngườiMỹvẫn tiếnhànhvàtíchcựckhuyếncáotướngMinh.BởivìđơngiảnlàngườiMỹđãcósẵn một giải pháp mà ông Cabot Lodge đang bỏ túi. Tạm thời trong lúcchuyểntiếpphảicóôngThơ,cũngnhưkhi"giảipháp"ấyđượcnémratứclàlúctướngNguyễnKhánhđượcđemlêndiễnđànthìôngLodgevẫnphảikhuyếncáotíchcựcđểtướngMinhđóngvaitrò"tạmthờitronglúcchuyểntiếp".

CHẾĐỘDIỆMKHÔNGDIỆMDùkhôngđược lòngai,dùbịmangtiếngđã làmsống lạimộtchếđộ"

DiệmkhôngDiệm"songsựlựachọnôngThơcónhiềucáihợplý:1-ôngThơlàbạntrikỷcủatướngMinh.2-ôngThơđãquenviệctrong9nămcủachếđộcũ.3-ôngThơtrướcsauvẫnlàĐốcphủsứvớitấtcảýnghĩacủagiớinàytrướcnăm1945.ôngThơdầusaovẫnlàmộtđịachủnênngườiMỹcóđủyếutốđểtintưởngvàolậptrườngđịachủcủaông,4-ôngThơtuylàmquan lại thờiPháp nhưngkhôngphải làmẫungười đượcPhápđào tạo từtruyềnthốngvănhoáPhápnhưôngNgôĐìnhNhuhaykỹsưTrầnVănVânv.v..ĐólàđiềumàngườiMỹrấtngại.

CómộtdưluậntrongchínhgiớithânMỹlúcấylà:NếukhôngcósựthảmsátanhemTổngthốngDiệmthìĐạisứTrầnVănChươngđãtrởvềnướcvàôngcónhiềuhyvọnglàThủtướng.Songvìconrểôngbịámsát,mộtnhạcgiatấtnhiênkhôngthểlàmnhưvậy(đâychỉlàdưluậnđượctungrađểthămdòtintứcvàolúcấy.Cũngnênghithêm,ngày28-10-1963nguyênĐạisứTrầnVănChươngđãlêntiếngcôngkíchnặngnềchếđộTổngthốngDiệmvàconrểông).

Kể từngày4-2, phe các tướngMinh,Đôn,Kim,Xuân,Đính trở thànhngũhổ, song sựphânhoá trongHộiđồngQuânnhâncáchmạngcàng trởnên rõ rệt,mỗibênđềuđềcaocảnhgiác.Mộtsốcácđơnvị thamdựđảo

chính được điều động ra khỏi đô thành.Một số sĩ quan cấp tá nhưPhạmNgọcThảobịtheodõirấtsátsao,ĐạitáĐỗMậuđượcthăngThiếutướng,nhưngvôquyền(sauđượcbổnhiệmlàTổnglãnhsựmiềnNamViệtNamtạiHồngCông).

Tuymấy tướng lãnhnhư tướngXuân,Đôn,Đính,Kim…đangcó thựcquyềnsinhsátsongsựhiệndiệncủamộtvàitướnglãnhcũngnhưsựxuấthiệncủacựuTrungtáTrầnĐìnhLanđã làmchogiớichứcMỹkhônghàilòng.NgườiMỹkhôngnhững "kỵ"vănhoáPhápmà "kỵ” cảnhữngai bịnghingờ"ngườicủaPháp".Nhưthế tacũnghiểuđượcrằng, tronglúcmàMỹtintưởngsẽchiếnthắngCộngsảnbằngconđườngvànhậnthứccủaMỹ,thìởđây,MỹcóthểchấpnhậnCộngsảnnằmvùng(nếusựnằmvùngcólợithế về phíaMỹ) songkhông thể chấp nhận sự hiện diện và thao túng củaPhòngNhìcũngnhưcáctayphảngiánPháp.

Đó cũng là lý do khiếnTrầnĐìnhLan cũngnhưVươngVănĐôngđãphảicuốngóirađimặcdùhaingườinàyđãcóthànhtích"diệtCộng"khéttiếngnhữngnăm1954(ThựcrathìcơquanCIAMỹcũngbiếtrõrằng,TrầnĐìnhLanhayVươngVănĐôngsẽkhônglàmnêntròtrốnggìnhưnghọlạidùnghaisĩquanthânPhápnàynhưmộtbằngchứngcho"hồsơ"đượcgọilàtrunglậpcủabộbaMinh,Kim,Xuânvàbằngchứngđólàmộtphần"luậncứ"đểbiệnminhchocuộcchỉnhlýcủatướngKhánh).

BÀNTAYMÓCNỐIKhi Phó Tổng thống Thơ được chỉ định làm Thủ tướng và thành lập

Chínhphủ,đồngthờilàlúccácđảngphái,PhậtgiáocũngtiêutanhyvọngmàhọvẫnhướngvềHộiđồngQuânnhâncáchmạng,coinhưđấylànơisẽcónhiềuphéplạxâydựngcơđồchoViệtNam.

Thủ tướngThơ trả lời báo chí làThủ tướng đã có ý định từ chứcPhóTổngthốngtừdạotháng9tháng10…nhưngTrungtướngDươngVănMinhcảnngăn(?)vìsợhỏngchuyện.ThủtướngThơcũngchobiếtôngcóbiếtnhững kế hoạch lật đổTổng thốngDiệm.Sau này,một vài người bạn rấtthâncủaThơchorằng,đóchỉlàcáchThơbiệnminhchosựhiệndiệncủamìnhkhiđược"cáchmạng"trọngdụng.Sựthực,trướcngày1-2-1963kểcảbạnbèthâncủaPhóTổngthốngThơchưabaogiờthấyôngngỏýtừchứcPhóTổngthống,ôngThơchỉthựcsựbịbuộctừchứcPhóTổngthốngkhicuộcđảochính thànhcông.Vai trò củaôngNguyễnNgọcThơđã liênhệnhưthếnàođốivớiTổngthốngDiệmvàTrungtướngDươngVănMinhsaunày?Trướchết,tướngMinhkhicònlàTrungtáđãđượcôngNguyễnNgọcThơđềđạtvớiTổngthốngNgôĐìnhDiệm(1954)vàcũngnhờsựđềđạtcủaôngThơnênôngDiệmđãmộtthờihoàntoàntincậytướngMinh.KhiDiệmcònhoạtđộngởtrongbóngtối,HuỳnhHữuNghĩađượccoilà"cánbộ"giao

liêntincẩn.ChínhôngNghĩađãcócông"mócnối"giữaanhemTổngthốngDiệm và Trung tướng TrịnhMinh Thế. Đồng thời Tổng thốngNgôĐìnhDiệmquenbiếtThơlạilàngườimócnốiTrungtáDươngVănMinh(1954)vớiDiệm.Đócũnglàcái"vòngvothânhữu”tronggiớichínhtrịmiềnNam.Nhờcái“vòngvothânhữu”đó,nhiềukhikhôngcầntàicholắm,songnếucóanhemđưađẩyđềđạtthìvấnđềtạolậpcôngdanhkểnhưchuyệnđidungoạnlạitrúngsốmàthôi.

ĐỊAPHƯƠNGKhiNgôĐìnhDiệmvềnướcchấpchính,cóhaivấnđềmàDiệmquan

tâmbậcnhấtvềphươngdiệnnộibộ:1-Yếu tốnhânsựvàvấnđềnhânsựmiềnNam.2-Thànhphầnlãnhđạotrongquânđội.NgôĐìnhNhumấynămđầuvẫnquanniệmdứtkhoát rằng:Bắc-Nam–Trungkhông thànhvấnđề.Điềuquantrọnghọcólàmđượcviệckhông.SongDiệmtếnhịhơnôngemđiềunày:"PhảidùngngườisinhquántạimiềnNamítnhấtcũngphải theomột tỷ lệ tươngđối sovớidânsốnamphần".Cũngbởi lýdođó,ngay từbuổiđầu,ôngNguyễnNgọcThơđãđượcTổngthốngDiệmlưutâmđặcbiệtôngThơ lạicómộtquákhứ"hànhchánh"hợpvớinhãngiớicủaDiệmvìThơlàmộtĐốcphủsứ.

TheoquanniệmcủaDiệmthìđólàmộtgiới"biếtviệc"chonênkhôngchỉmộtĐốcphủsứNguyễnNgọcThơđượctrọngdụngmànhiềuĐốcphủsứđượcDiệmđặcbiệtcấtnhắc,nhưtrườnghợpĐốcphủsứHải,ĐốcphủsứCông.NgôĐìnhDiệmlạidùngThơnhưmột tâmđiểmđểmócnốivớihàngngũquanlạivàđịachủlạimiềnNam.Tronghainămđầu(1954-1956)Thơđãthànhcôngtrongnhiệmvụnày.UytíncủaThơđốivớiDiệmngàycàngvữngchắc,nhấtlàThơđượccoinhưngườicócônglớntrongvụtướngHoàHảoBaCụt cùng các vụ dàn xếp vớimấy nhómHoàHảo khác [9].TrongchếđộNgôĐìnhDiệmcóhaingườiđượcDiệmkínhnểđólàVũVănMẫuvàNguyễnNgọcThơ.

RiêngôngThơ,Diệm thườngxưnghô là “Ngài".Diệm thườngnóivớiThơđạikháinhư:"Ngài thấy thếnào…Ngàiđi thế tôigiùmviệcnày…"TrongnhữnglúckhôngcómặtThơ,ôngDiệmvẫnthường:MộttiếngPhóTổngthống,haitiếngPhóTổngthống.CụPhónhưthế,Ngàinhưvậy.RấtítkhiTổngthốngDiệmgọiThơbằng“ông".

Về phía quân đội, khi về nước chấp chánh, Diệm coi như “tay trắng"không-cómộttênquân,khôngcómộttướngtánàođượccoilà"ngườicủamình"..Tronglúchoàntoànthiếungườitincẩntronggiớiquânsự,NguyễnNgọcThơđãđềđạtTrungtáDươngVănMinh.TấtnhiênlàDiệmrấthoanhỉchấpnhận.TừđóTrung táMinhđượccoi là sĩquancấp táđượcDiệmyêumến tin cẩn nhất. Trung táMinh lần lượt được trao phó các chức vụ

quan trọng nhưTư lệnh chiến dịchRừngSát vàChiến dịch bình định tạimiền Tây. Diệm vẫn thường coi tướng Minh là một thứ " homme debataille"…Sauvụchiến thắngRừngSát,Đại táMinhdẫnđầuđoànquántiếnvềSàiGònđitrênđạilộCatinatrồivềdinhĐộclập…trướcbaonhiêutiếnghoanhôvangdậy.Báochílạiđượcdịpthổiphồng,tándươngrấtbaybướm.TổngthốngNgôĐìnhDiệmbuổisánghômấyđãđứngsẵnở thềmdinh Độc Lập để dónmừng "Người anh hùng Rừng Sát". Sau này DiệmthăngĐạitáMinhlênThiếutướng.

TƯỚNGKHÔNGQUÂNXétvềhaiconngười,thìmộtPhóTổngthốngThơvàhailàtướngDương

VănMinh, thì tướngMinhđượcTổng thốngDiệmtrọnghậungay từbuổiđầuvànổibậtmộtcáchdễdàng.Minhtrởthànhngôisaosángtronghàngtướngtákểtừđầunăm1955.CònThơphảiđợiđếnnăm1956mớiđượcbổnhậmPhóTổngthống,mặcdầuđã thamgiaChínhphủđầutiêncủaTổngthốngDiệmvớitưcáchBộtrưởngNộivụ(7-7-1954)songvaitròcủaThơcòn lumờvàchỉnhưmộtviênchứcphụ táThủ tướng.TướngMinhcàngngàycàngđượcTổng thốngDiệm tínnhiệmvàyêumếnnhờhộiđủđượcmấyđiềukiệnmàDiệmcholàxứngđángtheohaitiêuchuẩn.

1.TướngMinhcóvócdángmộttướnglãnhđườnghoàng.2.TướngMinhkhôngcónhữngvụlemnhemvềvấnđề"vợnọconkia

haybàibạc".Hơnnữa,dosựkínhmếnThơnênDiệmcũngmếntrọngMinh.KhithànhlậpBộTưlệnhhànhquânMinhđượcchỉđịnhlàTưlệnh,lúc

ấyMinhđãđeobasaovànguyênlàTưlệnhQuânkhuThủđô[10].GiớithâncậnvớiDiệmchorằngDiệmđặcbiệtlưutâmđếnBộTưlệnhhànhquânnênđềcửtướngMinh.Diệmcoiđólàmộttínnhiệmđặcbiệt.Diệmrấtmùmờvềlĩnhvựcquânsự,haitiếng"hànhquân"đốivớiDiệmlàmộtsựtrọngđại.KhichỉđịnhtướngMinh,Diệmđãchorằng:ChỉcótướngMinhmớixứngđáng,vìTổngthốngvẫnchorằngtướngMinhlàmột“hommedebataile".

Tuyvậy,tướngMinhlạikhôngmấyhamởchứcvụ"khôngquân"này.TướngMinhthườngtỏrakhôngthiệnývớivịTrungtướngTưlệnhQuân

khuThủđô (trướcngày11-2-1960).TướngMinhvẫnphêbình côngkhaiviênTrungtướngnày"nhảydù-đitắt"..

Trướcvụ2-2-1960,chếđộcũkhônghềthắcmắctướngMình,vìcoiôngnhư người thân tín của "ông Diệm". Nhưng sau ngày 2-2-1960, vì tướngMinhtuyênbốđứngtrunglậpgiữachínhquyềnvàpheđảochánhrồilạicóbáocáo là trướcngàyđảochính tướngĐôncóvàoSàiGònvàgặp tướngMinhcũngnhưtướngKimởngayBộTưlệnhHảiquân,đócũnglàmộtlýdolàmtướngMinhxadầnchếđộ.

NƯỚCVỚILỬAGiữatướngMinhvàôngNgôĐìnhNhuítcósựliênlạc.Ngườithâncận

nhấtcủaNgôĐìnhNhuhiểurõhơnaihếtlàNhuđểýtướngMinhquamộtvài biến cố quan trọng, như vụ Rừng Sát, chiến dịch thanh toán các lựclượngvõtrangHoàHảo,vụđảochínhhụt2-2-1960,mặcdùNhucóđọctrênbáoJournalExtrêmeOrientthấytườngthuậttướngMinhtuyênbố"Jeresteneutre"Nhucũnglàmthinh.ThựcrathìNhukhôngđểýđếntướngMinh.Vìcó"máusay"chínhtrịnêntướnglãnhnhưtướngMinhdướimắtôngcũngchỉlànhàquânsựbìnhthường.NhuchorằngtướngMinhcótàichiếnđấunhưngởmộtmứcnào thôichứkhôngphải làmộtchiến lượcgiaquânsự.NhubắtđầuđểýtướngMinhkểtừtháng9/1963,khicónhữngtinđồnvềmộtcuộcđảochínhcủatướnglãnh.

NhưngtạisaotướngMinhlại"kỵ"ôngNhuvàchorằngôngNhu"ghenghét"vớimình?Theobáochícómộtphầnlýdothầmkínnhưthếnày:SauvụthanhtoánBìnhXuyêntạiSàiGònvàRừngSát,dânchúngloantruyền"huyền thoại"nhằmsuy tôn tướngMinh, là tướngMinh tịch thuđượcbaonhiêu vàngbạc đều đemnộp choTổng thống.Lại cómột nguồn tin kháctronggiớichỉhuyquânsựtạiSàiGòndạoấylà,khitướngMinhlàTưlệnhhànhquânđi dẹpBìnhXuyên, tịch thuđược rất nhiều "baobố”giấybạc.Nhiềubaobạcbịrơixuốngnướcnênướtđẫm.Sốgiấybạcnàyđượcmangvềphơikhôvà“ủi"chophẳngphiungaytạidinhTỉnhtrưởngChợlớn.

Sauđó,khônghiểuđượcđemđiđâuvàchiaphầnchonhữngai?Cóđiềurõrệtlàchínhquyềnhồiđókhôngnhậnđượcmộtđồngxunàotrongsốbạclớnnàynếucó.Tuyvậy,chínhquyềncũngkhôngthấylêntiếngvềvụtướngMinhđemnộpvàngbạccủaBìnhXuyênchoTổngthốngDiệmcũngnhưsốbạclớntrênđâynếucóthìbỏvàotúiriêngcủanhữngai?Phảichăngvìthếmàcósựtránhné.

Một lý do khác nữa khiến tướngMinh "kỵ" ôngNhu, đơngiản vì PhóTổng thốngThơcũng"kỵ"ôngNhu.TuyđượcTổng thốngDiệmkínhnểsongThơlạitỏrakhônghàilòngvớiôngNhu.Thườngngày,ThơvẫnphảivàodinhnhưngchỉvàothẳngvănphòngTổngthống,đệtrìnhcôngviệccókhihàngthángmớigặpôngNhumộtlầnvàhaingườicũngchỉtraođổivàicâuthămhỏixãgiao.ÔngNhuthìchorằngThơkhôngbiếtgìvềchínhtrịvàcáikhảnănghànhchánhcủaThơcũngđãquálỗithời.

Nhưngông anhkínhmếnThơ thì ông emcũngphải kínhmến…DướimắtôngNhu,PhóTổngthốngThơcũnglàngười"đượcviệc",nhấtlàchịukhóđại diện choTổng thống trong cácbuổi hội hè, lễ nghi.Sự thựcNhukhôngbaogiờhỏihanPhóTổngthốngThơvềcácviệcchínhtrị,NhuchorằngThơkhôngcókhảnăngtronglãnhvựcnày.ÔngNhukhôngghétông

Thơtráilạitỏracóthiệncảm,nhấtlàôngThơlạikhônkhéovàluônluôntỏrakhiêmtốnbìnhdị(TuylàPhóTổngthốngnhưngmỗilầnThơđiđâuđềuimlìm…khôngkèntrốngồnào,khôngcảxehộtống,ônglạicóthóiquenngồicạnhbêntàixế).

Vàonăm1957,khi tiễnchânTổngthốngDiệmđicôngdu tạiMỹ,PhóTổngthốngThơgặpôngNhutạiPhi trườngTânSơnNhấtđãnóinhỏvớiôngNhu:"TôikhônghiểutạisaoôngbácsĩTuyếncứchongườitheodõitôihoài".Mấyhômsau,ôngNhunói lạiviệcđóvớiTuyến"LàmthếnàomàôngPhóTổngthốnglạiphànnànnhưvậy".BácsĩTuyếnrấtđỗingạcnhiênvìkhôngcửngườilàmviệcđó.Vàcũngkhôngnghĩđếnlàmviệcđó.

TỚILUIĐÚNGLÚCÔngNguyễnNgọcThơđãcómộthànhđộnghếtsứcđẹptrongdịpcảitổ

Chínhphủngày24-9-1954(vớisựthamgiarộngrãicủacácgiáopháiCaoĐài,HoàHảo)hànhđộngđónhưsau:ôngThơnguyênTỉnh trưởngLongXuyênvốnlàkhuvựcđượccoinhưlãnhthổcủaHoàHảo,giáopháinàyđãtừlâutỏra“thiếuthânthiện",nếukhôngnóilàhiềmkhíchđốivớiôngThơ.SaukhitrởthànhBộtrưởngNộivụcủaChínhphủNgôĐìnhDiệm,ôngThơlạicàngbịHoàHảonghingờ.Trong lầncải tổChínhphủvào tháng9kểtrên,pheHoàHảoTrầnvănSoái"lêntiếng"vớiNgôĐìnhNhurằng:HọchỉthamgiaChínhphủvớiđiềukiệnnàyđiềukiệnkia trongđócóđiềukiệnkhôngchấpnhậnsựcómặtcủaThơtrongthànhphầnnộicácmới.

TổngthốngNgôĐìnhDiệmphảnđốivớilýdo,từngàyôngThơlênlàmBộtrưởngNộivụchođếnlúcấy,chưacómột lầmlỗinào, trái lạiôngđãlàm việc một cách tận tâm đắc lực. Ngô Đình Diệm nhất quyết khôngnhượngbộpheTrầnVănSoáivềđiểmnày.KhihaibênChínhphủvàHoàHảocònđangtranhcãi,ôngThơbiếtsựviệcnày,chínhôngnóivớiDiệmxintựýrútluiđểDiệmxửtrívớipheHoàHảo.

VìbiếtpheHoàHảocoiThơnhưkẻ thù,NgôĐìnhDiệm tìmcáchđểThơ “vắngmặt"một thời gian, đó cũng là ýmuốn của ông.Vì vậy, Thơđược bổ nhiệm làmĐại sứ choChính phủmiềnNamViệtNam củaNgôĐìnhDiệm tạiNhậtBản.Vào tháng 4-1955 sau khiChính phủLiên hiệpquốc gia tan vỡ, TrầnVăn Soái, Lương Trọng Tường từ chức…HoàHảochốnglạiChínhphủNgôĐìnhDiệmvàmiềnTâymịtmờkhóilửa,ôngĐạisứNguyễnNgọcThơđượcgọi vềnước, vẫngiữnguyên chứcvụĐại sứ,songôngđượcTổngthốngDiệmgiaochonhiệmvụđặcbiệtlàgiảiquyếttấtcảnhữngvấnđềchính trị tạimiềnTây.ôngThơđượccoi làđạidiệnThủtướngChínhphủNgôĐìnhDiệmtrongviệckiểmsoátchiếndịchbìnhđịnhvàthuxếpvụHoàHảo.

Saukhi vụHoàHảođược coi như là thanh toánxong, ôngThơ trở lại

Nhật,đócũnglàýmuốncủaông.ThựcrathìôngThơmuốn"làmmờ"vaitròcủamìnhtrongvụHoàHảo

nhấtlàvụbắttướngHoàHảoLêQuangVinhmàôngThơlàngườicótráchnhiệm.ÔngtrởlạiNhậtmặcdùDiệmcóýgiữôngởlạinướcnhậnmộtchứcvụquantrọnghơn.

NGÀYTRỞVỀTháng 3-1956, tướngHoàHảo TrầnVăn Soái hợp tác với Chính phủ,

tướngDươngVănMinh họp báo nói về trường hợp quy thuận này, chiếndịchmiềnTâyđượccoinhưkếtthúc.TướngMinhchobiết,trongchiếndịchHoàngDiệu,Soáiđãtịchthuđược20kilôvàng,16,5triệutiềnmặt,sốtiềnnàySoáiđemnộpchoChínhphủvàdùngxâycấtmộtCônhiviện.Đồngthời56sĩquanvàbinhsĩHoàHảođãvềhợptácvớiChínhphủtrongmộtbuổi lễ tạiCáiVồn (8-3-1956).VấnđềHoàHảomiềnTâycoinhưxong.ôngNguyễnNgọcThơlúcấymớicôngkhaithamchánhvàđượcbổnhiệmlàBộtrưởngKinhtếthaythếTrầnVănMẹo(16-5-1956).

TuyhaiôngDiệm,NhumuốnThơnắmBộNộivụvìDiệmcoiđólàsởtrườngcủaôngThơ,nhưngôngThơkhôngnhận,chỉthíchBộkinhtếtừđóThơchínhthứctrởthànhngườicủachếđộDiệm.Trongbuổitiếptânvàotốingày26-10-1955,ThơxuấthiệnbêncạnhTổngthốngDiệmvớitưcáchPhóTổngthống.Buổitiếptânhômấy,trongbộnhưngphụcmớicủacấptướng,ThiếutướngMinhđượcmọingườichúýđặcbiệt,vìôngđãtrởthành"concưng" của chế độNgôĐìnhDiệmvà đang đượcTổng thống thương yêu.BạnbècủaPhóTổngthốngcũnglênvùvùtừđó.

NỖIBUỒNNHONHỎVìkhôngmấykhiđượcôngNhuthamkhảovềchínhsự,PhóTổngthống

ThơmỗingàycàngxacáchôngNhuvớimặccảmrằng,ôngNhuchỉlàmộtCốvấn.Đốivớicôngquyền,ôngkhôngcómộtquyềnhànhnào,vìcốvấnkhôngphảilàmột"titreoflciel"[11],phóTổngthốngThơmớilànhânvậtsố2.DođóôngphảihơnôngNhuvàsẽkhôngcầnbiếtôngNhu,chỉcầnbiếtTổngthống.Tuyvậy,mỗilầngặpôngNhu,PhóTổngthốngThơvẫnmềmmỏng,khônkhéovàtỏrarụtrè.Tuybêntrong,cólẽPhóTổngthốngThơvẫn không được hài lòng domột số những bấtmãn nào đó, có khi chỉ làchuyệnrấttầmthường.ThídụnhưvụThiếutáĐỗKiếnNhiễu,TỉnhtrưởngLongXuyên(1957).Thiếu táNhiễuđượccoinhưngười thâncủagiađìnhPhó Tổng thống Thơ và được ông Thơ đề bạt làm Tỉnh trưởng nơi quêhươngmình.ÔngNhiễulàmTỉnhtrưởngtỉnhnàyđãkhálâu.Sauvìmộtvụ"xì-căng-đan-tình-ái"Nhiễubịmấtchức,vìxì-căng-đannàyđãlàmsôinổidưluậnmiềnTây.Sựvụlà:MộtsĩquancaocấpcủaHoàHảobịbắt,ôngta

cómộtcôvợtrẻkhánhansắc…NgheđâutrongmộtdịpôngNhiễugặpmặt,mụnàyđãlàmầmlên,gâyxì-căng-đanlớn…khônghiểutrongvụnàyHoàHảocóâmưuhạuytínôngNhiễuhaykhông?

Ông bị thuyên chuyển và Thiếu tá Nguyễn Văn Minh được thay thế,Thiếu táMinh làmột sĩ quan trẻ, cũng có ít nhiều liên hệ với Phó TổngthốngThơ.TrướckhilàmTỉnhtrưởngLongXuyên,MinhlàThanhtraBảoantạimấytỉnhvùngHậuGiang.Sauvụnày,PhóTổngthốngNguyễnNgọcThơtỏraphiềnmuộnkhôngít.ThiếutáMinhbị"phe"củaThơnghingờlàngườicủaôngNhu.Đócũnglàlýdosaungày1-2-1963NguyễnVănMinhbị"hànhhạ"khánhiềutrướckhiđilàmTưlệnhsưđoàn21đặcbiệt(1966).

Còn một chuyện "phiền muộn" khác nữa là năm 1957 Thiếu tá NhanMinhTrangbịmấtchứcTỉnhtrưởngRạchGiá.PhóTổngthốngThơkhôngnóiranhưngcoiđónhưmộtđiềuphiềnmuộn.

ThiếutáTranggọiPhóTổngthốngThơlà"dượngruột"(sauđảochínhđượcthăngĐạitávàtừnglàChánhvănphòngcủaThủtướngThơ,saulàmTỉnhtrưởngGiaĐịnh).Vềvụnày,chínhđươngsựlàThiếutáTrangkhônglấy gì làm bất mãn, vì lỗi không do ông mà do sự "lem nhem" của ôngTrưởngtyQuanthuếvàsựkhôngkhéocủachínhquyềnkhilựachọnngườithaythế,đãkhônghỏiýPhóTổngthốngThơ,vìThơvẫnchorằngmìnhrấtamtườngdânmiềnTây,nhất là3 tỉnhChâuĐốc,RạchGiá,LongXuyên.ĐócũnglàmộtđiềulàmThơkhônghàilòng,chínhquyềnhồiđóđãkhônghiểu tâm lý dân địa phương, nên thay vì bổ nhiệmmột Tỉnh trưởng sinhtrưởngtạimiềnTâythìlạicửTrungtáHoàngLạclàngườiBắcdicư.KinhnghiệmchobiếtphàmnhữngtỉnhmiềnĐônghaymiềnTâyđãcómộtsắctháiđặcbiệt thì chínhquyềnkhôngbaogiờđượcbổnhiệmmộtôngTỉnhtrưởng làngườiBắchayngườiTrung.Có thểchínhquyềnhồiđóchorằngRạchGiávớikhuđịnhcưCáiSắnphảigắnbóchặtchẽvớikhốidânđịnhcưthì Tỉnh trưởng là ngườiBắc sẽ thuận tiện hơn. Cũng cần phải ghi nhận:ThiếutáNhanMinhTrangrấtcócônglaotrongsựthànhlậpkhudinhđiềnCáiSắn.

Dùvậyđãtạonênmộtsốngộnhận,nhấtlàTrungtáLạctrướckhilàmtỉnhtrưởnglạilàTưlệnhmộtLữđoàn.

NGỒICHƠIXƠINƯỚCTuy nhiên, sự việc không đơn giản như vậy. Đối với ông Thơ Chính

quyền"củaông"lạigâychoôngmộtsựhiểulầmtolớnkhác.KhiChínhphủcảitổngày28-5-196l,ôngThơbịmấtchứcBộtrưởngKinhtếchodùôngđược nâng lên hàng Bộ trưởng Đặc nhiệm phối hợp phát triển kinh tế.NhưngôngThơchorằngchứcđóchỉ"ngồichơixơinước"…ôngđãhoàntoànmấtthựcquyềnvềkinhtế.Tạimộtquốcgiatiếnbộ,vàtrongmộtchế

độtiếnbộthìngườilãnhđạophảilàngườihoạchđịnhvàphốihợpkếhoạchchứkhôngthểlàngườichỉbiếtcúiđầuthihànhkếhoạch.NhưngchậmtiếnnhưmiềnNamViệtNamthìngười"lãnhđạo"khôngchịunhưvậyhọchỉthíchđóngvaitrò"thừahành"đểđượcthượngcấpsaikhiến.

Từmột tâm lý lãnhđạonhưvậy, nên chứcBộ trưởngĐặcnhiệmphốihợpđãchả"nướcnôi"gì.Hơnnữa,ngườithayôngThơlạiquátrẻtứcôngHoàngKhắcThành(emkỹsưHoàngKinh,tốtnghiệpcaohọcthươngmại).NhấtlàôngThànhlạithuộcgiớikhoabảng,mớihồihương.

TrongkhiđóôngThơ tuy làĐốcphủ sứ songkhôngphải làdânkhoabảng, ông Thành lại là người Bắc và bị coi là chân tay của Bộ trưởngNguyễnĐìnhThuần.ÔngThànhlàngườitrẻ,cókhảnăng,tínhtìnhthẳngthắn,nhưng lạivụngvề trong thuậtxử thếchonênôngThơchorằngôngThànhđithẳngvớiphủTổngthốngvềmọivấnđềkinhtế,quamặtônglàphótổngthống.

NộicácĐệnhấtCộnghòa(đứngđầulàNgôĐìnhDiệmvàNguyễnNgọcThơ)

TừnhữngsựkiệnlặtvặtnhưvậyđãtạochoPhóTổngthốngThơcómặccảmbịtướcđoạtquyềnhànhvàchorằngpheôngNhuđã"chơi"mình.

KhiThơkhôngcòn làmBộ trưởngKinh tế thìôngNgôTrọngHiếu lạiđượccấtnhắclênlàmBộtrưởngCôngdânvụ,mộttayquánxuyếnbangànhThanhniên,ThôngtinvàCôngdânvụ(ThựctếchỉcóCôngdânvụ).ÔngHiếuđược coi là người củaôngNhuvàmỗi ngày càngđược chếđộNgôĐìnhDiệmtindùng.CólẽđócũnglàlýdokhiếnchođôibạnThơ,Hiếumỗingàycàngthêmxacáchnhau.

KểtừchiếndịchRừngSátuytíncủatướngMinhmỗingàymộttănglêntrongQuânđội.Phảicôngnhậnrằng.guồngmáytuyêntruyền(Báochí,Đàiphátthanh)củachếđộcũđãcócôngpháttriểnvàhàoquanghoá"anhhùngRừng Sát", nhất là từ đêm liên hoan tại vũ trường PétrusKý (1956).CácđoànthểđãkhôngtiếclờicatụngtướngMinhvàcácchiếnbinhRừngSát.TướngMinhlạibiết"tựlàmvắngmặtmình"khithấycần,ítồnàovàtrầmlặng khó hiểu cho nên "huyền thoạiRừngSát,miềnTây" lại càng có dịpthêuthùahoalá trongQuânđội,nhất làgiớisĩquantrẻ.Trướcnăm1963,TướngMinhcũngchỉđủdùnghàngngày,khôngnghèo,khônggiầuđólàưuđiểmđểtăngcườnguytíncủaôngtronggiớitrẻ.

NGÀINGOẠITRƯỞNGNhưtrênđãviết,nhiềutướngtánhờsựđềbạtcủaPhóTổngthốngThơ

nênsuốt9nămcầmquyềncủachếđộNgôĐìnhDiệmđãđượchưởngmũáoxênhxang.ĐiểnhìnhlàôngAlbertNguyễnCao.

ÔngCaokhilàsĩquancấpuýtừnglàsĩquantuỳviêncủatướngNguyễn

VănHinh.ĐánglýrakhitướngHinhđạibạithìCaocũngkhólòngtiếnthânđược.Nhưngrồinhờ"uythế”củaôngNguyễnNgọcThơ,ThiếutáCaotừtrưởng khu dinh điềnCao nguyên leo lênTỉnh uỷ trưởng dinh điền.ThờiNguyễn Khánh được phong Chuẩn tướng và là Đổng lý Văn phòng củatướngKhánh.

Bứctranh"vâncẩu”củathếsựđãdiễnrabaonhiêu"hìnhthù”,tronghàoquangmộtphútrồicũngchỉđentốitrongmộtphút.

Đãcóbaonhiêuhuyềnthoạixâytrênsựđổvỡvàcáihènmọnnhấtcủaconngười.Cũngnênnhắclạinhândịpnhắcđến"huyềnthoại"này"huyềnthoại"kia…trong7,8nămlàmNgoạitrưởngthìgiáosưVũVănMẫucũnglàmột huyền thoại.Mẫu vì đượcDiệmkính nể, cho nênmọi người cũngkínhnể,cókhiđếnđộ"thầnthánh"nhàtríthứcđạikhoabảngnày.

GiáosưMẫulàmộtluậtgiauyênthâm(ThạcsĩTưpháp,giáosưthựcthụcủaĐạihọcLuậtkhoaSàiGòn).SựănnóimạchlạcvàcáchđiđứngđườnghoàngcủaôngđãdễdàngthuhútđượccảmtìnhvàsựkínhnểcủaDiệm.NhưngôngDiệm"vỡmộng"đauđiếngkhiôngMẫu"xuốngtóc",chođếnlúc sau này Diệm vẫn biện minh cho lòng kính nể ôngMẫu "Ngài đànghoàngđấy,nhưngphảilàmthếcũngchỉvìNgàinểbàNgoạitrưởng"(ôngMẫulàngườithứhaisauôngThơđượcôngDiệmgọilàNgài).Sốlà,giớicậnthầntạidinhGiaLongvàBộNgoạigiaolúcbấygiờchobiết:ôngNgoạitrưởngrất"vịnể"phunhândobàđauyếuluônluônvàbịmấtmộtláphổi.PhunhâncũngnhưgiađìnhNgoạitrưởngrấtmộđạoPhật.ThếnhưngtrongvụPhậtgiáotrướctháng8,Ngoạitrưởngrấtimlặng,khônghềtỏmộttháiđộnàocóthểbấtlợichovịTổngthốngvàchếđộmàôngphụcvụ.

Buổisángngày20-8,NgoạitrưởngMẫucònhướngdẫntânĐạisứAnhđếntrìnhủynhiệmthưtạidinhGiaLong.Ôngđãbàytỏtháiđộhoàntoànđồng ý với Chính phủ. Song buổi chiều ngày 21-8 đột nhiên ông Ngoạitrưởnglạixuốngtócphảnđối.ĐólàmộthànhđộngđẹptheotinhthẩnkẻsĩPhươngĐông.Nhưngdưluậnchorằngôngphảilàmthếvìphunhânlàmáplực dữ dội quá. Sau này, ôngNguyễnĐìnhThuần thuật lại: "Nếu ông ấyxuốngtócvàxinđihànhhương,nhưngđừnglàmcáiviệccốvậnđộngchạychọtđểđổithậtnhiềudollars,babốnngàngìđóthìcũngcòncoiđược".ôngThuầnmàphêbìnhgiáosưMẫuthìkểcũnghơilạ(TheodưluậntạiViệnHốiđoái thìphủTổngthốngchỉ thịviệnnàyđểgiáosưcựuNgoại trưởngđượcđổi5.000dollars).Vìtiếngsúngđảochínhbùngnổ,ôngThuầntuyvớitưcáchBộtrưởngBộQuốcphòngphụtáQuốcphòngkiêmBộtrưởngphủTổngthống)songlạichuồnleïnhất,đếnnỗitrongdinhkhôngcònbiếtôngởđâuđểliênlạc.

CHÁYNHÀRAMẶTCHUỘT

Đêmmùng1-2,ôngThuầnvàôngNguyễnLươnglàhaiBộtrưởngđếntrìnhdiệntạiHộiđồngQuânnhâncáchmạngsớmnhất.Mộtvịtướngnói"Cháynhàmớiramặtchuột.ChếđộôngDiệmsụpđổcũngchỉvìcónhữngBộtrưởngnhưvậy.Khiđếntrìnhdiệnthìrụtrè,khúmnúmquáchảbùvớikhicònthétralửa".

Nhờ sự đầu hàng sớm như vậy, cũng như sự rụt rè khúm núm, sợ hãiThuần và Lương được quân đảo chính cho về nhà thong dong. Ít lâu sauThuầnquaPháp,vìvợconđãởsẵnbênđó.CònNguyễnLươngđượcthongdongđếnmộtnămsau, thời tướngKhánh,ôngbịbắtvì tội thamgiađảngCầnlao.Thậtlàsốmệnhanbài…trướcđóthìchảsao.ôngNguyễnLươngđượcđưavàokhámChí.Hoàhôm trước, thìhômsauôngbịđưa lênxe ramáybaytrụcraCônĐảo.

CÁIGAICẦNNHỔChínhphủNguyễnKhánhkếttộiNguyễnLươnglànhânvậtcaocấpcủa

ĐảngCầnlaoquảlàbópméosựthật.ÔngLươngthuộchàngquanlại lớpcũ.Năm1955,ôngđãlênđếnngạchChưởnglýtoàThượngthẩm.KhigiáosưVũQuốcThônggiữBộYtếvàXãhộithìôngNguyễnLươnglàmTổngGiámđốcXãhội(ViênChánhvănphòngcủaônglàHoàngThếPhiệtsautrởthànhNghịsĩcủaThượngviệnĐệIICộnghoà)-KhiNhaTổngGiámđốcXãhội táchkhỏiBộYtếvàtrựcthuộcPhủTổngthốngthìđâylàdịpôngLươngđượcgầnTổngthốngDiệm.

Nhờtàiănnóilưuloátvàamtườngluậtpháp,ôngLươngrấtđượcTổngthốngDiệmtínnhiệm.ĐứngtrướcTổngthốngDiệm,Lươngluônluônchấptaycungkính…RồitrởthànhCốvấnluậtphápcủaTổngthốngvàsauđượcbầulàmChủtịchLiênđoàncôngchứccáchmạngquốcgia.

CáichếtcủaNgôĐìnhDiệmmang theo sự sụpđổcủachếđộĐệnhấtCộnghoà,đồngthờitốcáoluônbộmặtthậtcủamộtsốthưlại.Chínhhọđãgópcônglậtđổchếđộ.NhữngviênđạnnổvàođầuNgôĐìnhDiệmchỉlàkết quả của bao nhiêumâu thuẫn nội bộ sự phân hoá hàng ngũ quốc gia,đồng thờicũng làkếtquảcủacuộchônnhânmiễncưỡnggiữaMỹvàSàiGòn,hơnnữalàsự"thọcgậybánhxe"củaPháp…

Năm1963consốcốvấnMỹtạimiềnNamđãlêntới14.000người,đồngthờitạiBộNgoạigiaoMỹthànhlậpmộtUỷbannghiêncứuhỗnhợpvềsựsửdụng"sứcmạnh"củaMỹtạimiềnNamViệtNam,Uỷbanấymangmộtdanh từ thật đẹp "ViệtNamTask Force"mà người đứng đầu làHilsman.VấnđềchủquyềnquốcgiađốivớiôngDiệmđãtrởthànhđầumốichotấnthảm kịch Việt - Mỹ. Nếu Hilsman đặc trách Á châu sự vụ, có phận sựnghiêncứunhữngphươngthứcMỹnhằmtiêudiệtnhữngngườiyêunướctạimiềnNamViệtNam,thìsonghànhvớicôngviệcnàyHilsmancũngđã"sửa

soạn"theokỹthuậtcủaMỹđể"hạ"mộtTổngthốngcứngđầuthânPhápnhưôngNgôĐìnhDiệm.LuConeincũngnhưSmithvàHilsman,FisthelnghĩalàcảguồngmáyCIAđãgópcôngvàoviệcsửasoạncuộclậtđổnày.

CHƯƠNG3TRONGTHỜIGIANCỦAQUYỀNUY

VÀCÔĐƠN

CÂUHỎIGIAODU

Saungàyđảochánh,mộtsốđôngcácsĩquan thuộcLiênđoàn liênbiệtvănphòngTổngthốngđềubịbắtgiữ.Mấysĩquantuỳviênđềuphảitrảlờimộtsốnhữngcâuhỏinhư:"Cóthấynhữngngườiđànbànàovàophòngriêng củaTổng thốngDiệm?"Tổng thốngDiệmcó "giao du” với bàNhukhông?".ĐạiuýLêCôngHoàn,mộtsĩquantuỳviênphụcvụDiệm5nămđãtrảlờitrêngiấytờ:"Tôiquảquyếtkhôngbaogiờcóchuyệnnhưvậynếucómàtôibảolàkhôngtôixinchịumấtđầu’’.VậythìsựtươngquantrongnếpsốnggiađìnhthườngnhậtgiữavợchồngôngNhuvàôngDiệmrasao?TổngthốngDiệmởtrongmộtcănphòngriêng,ngủtrêntấmphảngỗ.

Mỗitối,mộtônggiàẨnchăngmànsẵn,sángsớmlạitháogỡ.ôngDiệmthường dùng bữa ngay trong căn phòng này.Ông vẫn ănmộtmình trongsuốt9năm, trừnhữngbuổi tiệc tùngdạhội.ĐốivớigiađìnhôngNhuthìDiệmsốngmột thếgiới riêng.Rất ít khi ôngDiệmăncơmchungvớigiađìnhôngNhu.HoặckhisangphòngôngNhudùngcơmthìôngDiệmdùngmónănriêngcủaông.Vìvậytrongdinhcóhaiđầubếp.MộtđầubếpcủavợchồngôngNhu.MộtđầubếpcủaôngDiệm.

Thônglệ,mỗibuổisángsĩquantuỳviênđemvàophòngôngmộtxấpbáođủloại.Ôngvừađọcvừaănđiểmtâm.

ThỉnhthoảngcógìđặcbiệtlắmôngmớisangphòngvợchồngôngNhungồiuốngnước,nóichuyệnlanman.TheosĩquantuỳviênLêCôngHoàncũngnhưĐạiuýBằng,ônggiàẨn,thìanhemôngDiệmvàôngNhukhôngmấykhihànhuyêntâmsự.ôngrấtkínhtrọngvàvânglờiĐứcchaThụctheoquanniệm"Quyềnhuynhthếphụ”.

TrướckhiquaRoma,dựCôngđồngVaticanII,ĐứcchaThụcvàodinhởlạivàingày.NhưthườnglệĐứcchaThụcvàochàoanhemTổngthống.

TheosĩquantuỳviênHoànthìanhemTổngthốngDiệmrấtgiữ lễvớinhauchứkhôngsuồngsãtựnhiên.Khivềdinh,ĐứcchaThụcthườngdùng

cơm với ông bà Nhu vàmỗi lần như vậy, Tổng thống Diệm lại ghé quaphòngôngemnhântiệnđáplễônganh.ĐứcchaThụcnóigìthìôngDiệmngheđiềuđó.Tuynhiên,mỗilầnkhôngvừaýôngDiệmlạichỉthởdài,caucóvàhếtsứcbẳngắtvớisĩquantuỳviên.CũngkhôngmấykhiôngbàNhuvàophòngriêngcủaTổngthốngDiệmtrừmấyđứacontraicủaôngNhu.

CănphòngriêngcủaTổngthốngDiệmvừalàphòngngủ,vừalàchỗlàmviệc,baogiờcũngcócậnvệgácởngoàicửacùngvớimộtsĩquantuỳviêntúctrựcngàyđêm(thayphiênnhaunhưlàmviệctheotừng"ca").Bấtkỳmộtaithămviếngvềphíaquânsựđềuquataysĩquantuỳviên(sựsắpxếpdoThammưubiệtbộ).SựthămviếngvềphíadânsựvàngoạigiaođoànđềudoNhaNghilễđảmtrách.

KhôngkểĐỗThọđãchết,3sĩquantuỳviêncònsốngsaucuộcđảochính1963(trongđócóĐạiuýLêChâuLộc)cùngvớiĐạiuýBằnghầucậnđềuchobiết:"HọkhônghềbịôngbàNhuchiphối.Gặpôngbàấythìchàohỏivậythôi.HọlàmviệctrựctiếpvớiTổngthôngDiệmvàlàmviệctheokiểu"ngườinhà"phinguyêntắcluậtlệ.VàophòngôngTổngthốnglúcnàocũngđượcvàcửaphòngôngkhôngbaogiờkhoámàchỉkhép.NgườiđượccoilàngangngượcvàhaygâygổvớibàNhu làĐạiuýBằng.ThếgiớicủaôngTổngthốnglàthếgiớitìnhcảm".

Quytụquanhông,pháicaocấp làôngVõVănHải,gầnTổngthốnglàôngBíthưTrầnSửrồiđến4sĩquantuỳviên,ônggiàẨn,ĐạiuýBằngvàmấyngườithâncậnkhác.TìmhiểucuộcsốngriêngtưvàtâmtìnhcủamộtTổngthốngkhônggìbằngtìmhiểungaynhữngngườithâncậnquanhôngtrongnếpsốngthườngnhật.

Viếtvềgiaiđoạnlịchsử1955-1963khôngthểbỏquaphầntìmhiểuconngườiTổngthốngNgôĐìnhDiệmđểtừđósoisángmộtphầntâmlýchínhtrị.

Tâmlýchínhtrịnàylàmộtphầncănbảngiúpchosửgiadễdàngphântáchvàdẫngiảicácsựkiệnlịchsửquahướngđicủanó,quasựchèoláicủanhàlãnhđạo.

TổngthốngDiệmthíchlàmthơ.TấtnhiênlàthơĐườngluật,ôngcònbiếtvẽvànétvẽrấtđẹp.BứcvẽcuốicùngcủaônglàngôiThánhđường,dựđịnhsẽxâycấtởkhuPhượngHoàng.ôngđãcóýđịnhkhông raứngcửTổngthốngnhiệmkỳ19vàsẽluivềandưỡngởkhuPhượngHoàng.

Trướcđó,đãcómộtdựánchỉnhtrangtoànthểkhuCồnHếntạiHuếđểlàmnơiTổngthốngDiệmtrởvềvuithúđiềnviên.KhunàyđượccoilàmộttrongmấynơithơmộngnhấtởHuế,cáchthônVỹDạchỉmộtconsông.Khidựánđượctrìnhlên,Tổngthốngkhôngvừaývàchodẹpbỏ.RồitựtayôngpháchoạkhuPhượngHoàng.NgôiThánhđườngcũngtựtayôngvẽ.Tổng

thống Diệm ưa thích đánh cờ tướng nhưng lại không phải là tay caocờ.Nhiều lần, trong lúc cao hứng, ông chogọiĐại úyBằngvàNgôĐìnhTrácvàophòngriêngcủaôngbảohaingườiđánhcờđểôngngồixem,ôngcóthểngồinhưvậytrongmột,haigiờliền.

Thúvuilớnnhấtcủaônglàchụpảnhvàrửahình.ThỉnhthoảngcaohứngônglạiđưabọnconôngNhurachụpmộtvài"pô"haychụpmấysĩquantuỳviên. Tướng Lê Văn Kim được coi là "người bạn" của Tổng thống vềphươngdiệnchụphìnhvàrửahình.Mộtlầnvàonăm1961,vợchồngbácsĩTrầnKimTuyếnđangcoiCinéởrạpĐạiNamthìcóthuộcviêntìmđến,chobiết ”tổng thốngđiện thoại gọi bác sĩ vàodinhgấp".Hai vợ chồngbỏdởbuổiCinétrởvàodinh.Bàvợngồidướixechờchồngtừ10giờsángtớigần2giờchiềumớithấychồngtrởra.BácsĩTuyếnđượcôngTổngthốngtiếp4giờ liềnkhôngngoàiviệcmáyảnhvàchụphình.VìTổng thốngmớimuamộtcáimáyCanon,chonêngọiôngTuyếnvàođểchỉchocáchsửdụng.MỗilầnnhưthếôngDiệmrấtvui,cởimở.

Đặcbiệt làTổngthốngDiệmkhônguốngđượcrượu,chỉcầnuốngmộthớpnhỏ,mặtôngđãđỏgay…Tuyvậy trongphòngôngcũngcómộtchairượunho,thỉnhthoảngôngnhấmnhápđôichútvànhữnglầnnhưvậygiớihầucậnđềubiếtngaylàTổngthốngcóchuyệnvui.Đầubếptrongdinhphảichế tạo riêngmột loại sâmbanh.Loại sâmbanhnàychỉ lànướcngọtchovàochaivàkhimởcũngnổchátvàsùibọtnhưsâmbanhthực.KhitiệclớncùngvớivớicácĐạisứvàquốckháchthìTổngthốngdùngsâmbanhloạinày.TổngthốngDiệmănuốngkhôngcógiờgiấcnàocả.Bữacơmchiềucóthểlà8giờhoặc10giờđêm…Khigặpaivuichuyện,ôngDiệmcóthểmạnđàmlanmancả2,3giờliền.ÔnghaydùngthứPatéChaudởBưuđiệnvàôngcholàngontuyệthạng.

Như trênđãviết ôngDiệm rất kính trọngvàvâng lời các anh.Ông lạiluôn luônsốngxamẹ.Saukhi từchứcLạibộThượng thư triềuđìnhHuế(1933)ôngkhôngvềsốngởPhúCammàvềởtrongmộtngôinhàcủaôngNgôĐìnhKhôitạiVĩnhĐiện,QuảngNam.NgôinhàđóchỉcóôngDiệmvàôngBằng.ôngBằngloviệccơmnước,quầnáovàmọisựchoôngThượngthư,mộtvàituầnôngDiệmlạivềPhúCammộtbuổi,vàithánglạivàoNam.Từdạođó, ôngDiệmđã sốngmột cuộcđờikhépkín, đi hayvềkhôngaibiết.KhiôngNgôĐìnhKhôibịgiếtnăm45,ĐứcchaThụctrởthànhngườicóảnhhưởng lớnnhất tớiôngDiệm.Qua tậpan-bumgiađìnhhọNgô tathấyđứcchaThụcvàôngDiệmhaycùngnhauchụpảnh,haingười tỏ ratươngđắc.

ChúngtôinêulênsựkiệnnàynhưmộtsựkiệnlịchsửđểthấyrằngcáitìnhhuynhđệgiađìnhcủamộtôngTổngthốngđãquanhệđếncảvậnmệnh

quốcgia.Năm 1963 là năm Ngân khánh của đức cha Thục. Theo truyền thống

Thiênchúagiáothìđâylàmộtdịptrọngthể;đánhdấuthànhcôngtrongsựnghiệpcủamộtđờituhành.Lễnàythườngdogiáodânđứnglêntổchứcđểtỏbàysựkínhmếnđốivớibậcchănchiêncủahọ.GiảdụđứcchaNgôĐìnhThụckhôngphảilàanhruộtcủaTổngthốngthìlễnàycótổchứclongtrọngđếnmấycũngkhôngcógìđángnói,vìđólàsựthườngtìnhtrongnếpsốngtôn giáo. Nhưng Đức cha Thục lại là anh ruột của một ông Tổng thống(chúngtasẽphântíchrõởchươngPhậtgiáo1963)nênđólàmộtvấnđềlớn.

Từđầutháng1-1963,cácgiớichứcđịaphươngvàởtrungươngđãrộndịp"gópcông"vàoviệctổchứclễNgânkhánhcủaĐứccha.CómộtsốđịaphươngtạimiềnTrung,TỉnhtrưởnglạiđithugóptiềnbạcđểgópphầnvàolễNgânkhánhchothêmphầnlongtrọng.RồimộtUỷbantoànquốcđượcthànhlậpđứngđầulàôngChủtịchQuốchộiTrươngVĩnhLễ,saulàbácsĩCaoXuânCẩm cùng các uỷ viên gồmmột sốBộ trưởng,Dân biểu, LinhmụcCaoVănLuậnViệntrưởngĐạihọcHuếcũngđượcmờithamdự.ChaLuậnlấylàmkhóchịusongkhôngthểkhướctừnênphảinói:"LàmộtLinhmụcsống trongđịaphậncủađứccha thìcóbổnphậnkínhvângĐứccha.ÔngBộ trưởngGiáodục,Viện trưởngĐạihọcSàiGòncũng thamdự thìViệntrưởngĐạihọcHuếcũngxinvềthamdự’’.MộtmặtchaLuậnbiênthưchoôngChủtịchQuốchộixinthamdựvàouỷbanđểchovừalòngđẹpýngườiđếnmời.Mặtkhác,chaLuậnđếngặpriêngôngNgôĐìnhCẩnvìchaLuậnvẫnđược coi là người cónhiều ảnhhưởngđối với gia đìnhhọNgô(cũngnhưLinhmụcNguyễnVănThính,LinhmụcNguyễnVănLập,LinhmụcNguyễnViếtKhai).ChaLuậnkhuyênôngCẩnnêntìmcáchngăncảnđểlàmthếnàolễNgânkhánhtổchứctrongvòngthânmậtvàthuhẹp,vìtừngàyĐứcchaThụcratrọngnhậmgiáokhuHuếđãgâynênnhiềungộnhậntronggiớiPhậtgiáo.NếulễNgânkhánhtổchứcquárầmrộngaytạicốđôHuếerằngbấtlợi.ÔngCẩncholàphảivàrấtđồngývớichaLuận,nhưngôngCẩnchobiết:"TừngàyĐứcchavềđây,đứcchacócoitôiracáigìđâu.TôilàmsaonóiđượcxinnhờchavàoSàiGòngặpTổngthốngđểnóirõsựlợihại".Hômsau,chaLuậnvàoSàigònxingặpôngNgôĐìnhNhu.

ÔngNhucũngđồngýnhưvậyvàchorằngkhôngthểlẫnlộntôngiáovớiquốcgia,ôngNhuthanthởvớichaLuậnlàôngkhôngbiếtlàmthếnàovìnóithẳngsựthậtsợphậtlòngĐứccha-bậcquyềnhuynhthếphụđốivớigiađìnhhọNgô.Trướcnăm1953ôngNhuvẫnbịngộnhậnlàngườichốnglạihànggiáophẩm.ôngNhuphànnànvớichaLuậnđạiý:"Thânsinhtôimấtrồithìchỉcònđứcchalàbậcquyềnhuynhthếphụ.Tôikhôngbiếtphảinóithếnào,TổngthốngthìcảnểĐứcchalắm.TừngàyđứcchavềHuế,ởđây

tôimới"rảnhrang”…KhiđứcchacònởVĩnhLongthì thứbảy,chủnhậtnàobọnhọcũngrủnhauxuốngVĩnhLongcảnộicác,cảQuốchội.Biếtlàphiềnphứcnhưngkhônglàmthếnàođược".ÔngNhulạimộtlầnnữanhờriêngchaLuậnnóirõ thiệthơnvớiTổngthống.TấtnhiênôngNhukhôngdámnóithẳngvớiTổngthốngDiệmthìchaLuậnsứcnàodámnóithẳngsựhơnthiệt.

MặcdầulễNgânkhánhđãđượcsửasoạnchuđáonhưngkhôngđượcnhưdựđịnh,vìxảyravụPhậtgiáo(ngày8-5-1963).

Trướcđó,Tổng thốngDiệmcũngkhôngdámbãibỏUỷban toànquốcnhưvậy.SongôngChủ tịchQuốchội làChủ tịchUỷban thì quả là điều“chướngmắt"khócoi,chodùônglàgiáodân…CólẽvìvậymàbácsĩCaoXuânCẩmđứngralàmChủtịch(?)…nhưngcũngkhôngphátanđượcsựngộnhận"dĩcôngvitưvàlạmdụngưuthếcủaTổngthốngDiệm".

HÀNHHƯƠNGVĨNHLONG.TổngthốngDiệmquánặngtìnhnghĩagiađình.Giađìnhđólạisốngtheo

quan niệm "đóng cửa bảo nhau”.Cho nên, dù anh emmâu thuẫn bất hoàngười bên ngoài cũng khôngmấy ai biết ngoại trừ những người thân cậnsốnglâunămtronggiađìnhhọNgô.

Trong9nămkhángchiến,ĐứcchaThụckhôngtỏrõmộttháiđộnàocóthểminhchứngkhuynhhướngchínhtrịcủaĐứccha.Kháchẳnvớinhữnggiáo khuPhátDiệm,BùiChu, giáo khuVĩnhLong luôn luôn đứngngoàivòngcuộcchiến.NhữnggiađìnhquenbiếtĐứcchaThụcnhưPhạmNgọcThảo,KiềuCôngCung đã đi theo kháng chiến ngay từ buổi đầu cho đếnnăm 1954. LinhmụcLưVinh cũng như ông SáuNhân (tứcHoàngXuânviệt) đềuđượcđứcchagởivàoở tạm tạiNhàdòngĐồngcôngThủĐức.ChaLưVinhđãcólầntâmsựrấtnhiềuvềđứcchaNgôĐìnhThụcvàđềuchorằngđứccha trướcnăm1954rấtkhácđứcchasaunăm1954vàcàngngàycàngbịvâyhãm,bịlợidụng,dấnmìnhquásâuvàođờisốngchínhtrịcủacácem.

Vàokhoảngtháng6-1960,nhânmộtbuổilễtrọngthểtạiVĩnhLong(buổilễthuộcphạmvitôngiáo), thếnhưngtừsángsớmđãcóhàngtrămxehơinốiđuôinhautrênconđường"hànhhương"vềVĩnhLong.Hầuhết làcácBộtrưởng,dânbiểu, tướngtá,côngchứccaocấp.VìcóhàngtrămxecủanhânviênchínhquyềnchonênBắcMỹThuậnbịkẹt,xehàng,xedânbịứlạidàicảhàngcâysốvàphảiđợicảhàng2,3giờmớiđượckhaithông.MộtnhàbáoMỹcũngbịkẹt trongđámxeđó.Khi trởvềSàiGònông ta tỏýphànnànvàphêbìnhgaygắtLươngKhảiMinh.

NhàbáoMỹthìlúcnàochẳngtìmcách"xì-căng-đan"LươngKhảiMinhtìmcáchbiệnminhchonhàbáovuivẻ,bỏquasựphiềnmuộn.LươngKhải

MinhchoôngNgôĐìnhNhubiếtrõsựthật.NhuđỏmặttíataiđậptayvàobànrồigọiđiệnthoạichoôngChủtịchQuốchộiTrươngVĩnhLễ:“Làmcáigìmà kỳ vậy.Xuống đấy làm cái gìmà lố vậy.Tôi nhờ ông bảo bọn họngưngngaycáitròđóđi".

ÔngNhukhôngthíchlàchuyệncủaôngNhu.ConđườngSàiGòn-VĩnhLongvẫntấpnậpkháchcônghầu.ÔngNhu

thườngphànnànvớiLươngKhảiMinh"BâygiờNộicácvàQuốchộihọpởVĩnhLongmà!".

Nhưtrênđãviết,TổngthốngDiệmbịchiphốimạnhmẽbởi tìnhnghĩagiađình thân thuộc,chữLễđốivớiông làmộtđiềuquan trọng,không thểthiếu.TiếcrằngchữLễtrongtinhthầnNhogiáotuytạođượcsựthểthốngvềphươngtiệnquốcgia,songthựctạicủaxãhộigiữathếkỷ20đãlàmchochữLễcủaTổngthốngtrởnênnhữnghìnhthứcphùduvàlàmchoônglạclõngvàcàngcôđơnxalạtrongthếkỷmànấcthanggiátrịcũchỉcònnhưmộtángmâychiều.

MộtbọnnịnhthầnlạiluônluônbámvàochữLễcũcủaôngDiệmđểcheđậynhữngmanhtâm…ChữLễvớigiátrịcaocảcủanótrongtìnhnghĩacủanếpsốngĐôngphươnglạitrởthànhchiếcgậythầncủamộtsố"phùthuỷ",họ xúm nhau lại suy tôn và thần thánh hoáNgôTổng thống…ôngTổngthốngcàngthêmlạclõngvàchữLễbiếnthànhvùngảotưởngbaobọclấyông.

TổngthốngDiệmlàmviệcngaytrongphòngriêng.ôngngồi trênchiếcghếbành trướcmột chiếcbàn trònvàởđóôngphêchuẩn,khánký, cũngnhưxemxéthồsơcôngviệcvàbànxétquốcsự.Nếukhôngphảitiếpkháchngoạiquốchaycácpháiđoàn,ông làmviệc trongphòngcảngày.Thườngthườngôngmặcchiếcáodàiđen.KhôngbaogiờôngTổng thốngmặcđồngủđể tiếpkháchdùđó làmấyông thợchụphình.Khiphải raphòng lớntiếpkháchthìtheothóiquenôngcũngxốclạicổáonắnlạichiếcCravaterồicầmlượcchảiđầu,gọibồilaulạiđôigiầy…

CHỮLỄTRONGTINHTHẦNNHOGIANhữngngàyđầuvàodinhGiaLonglàmviệc,LươngKhảiMinhcòntrẻ,

lạiquentínhănmặcluộmthuộm.MấylầnvàophònglàmviệccủaôngTổngthống,chỉmặcáocổbẻ,cộctaybỏngoàiquầnvàđidépquaida,màkhôngđểýđếnsựkhóchịucủaôngTổngthốngnêncứtiếptụcănmặcnhưvậy.SauTổngthốngDiệmgọithẳngbàNhuphiềntrách:"Thiếmphảilochochúấyănmặcđànghoàng.Chúấyănmặclôithôimấyđứanóbắtchước,mấtcảthểthống.Thằngchanóănmặccáigìmàlôithôiquá".TừđóLươngKhảiMinhphảiđểsẵntrongvănphòngmộtbộComplet,Cravate.

NếuTổngthốngchogọilàphảiănmặcchođầyđủlệbộ.Giầymàkhông

cógiâythắt,ôngTổngthốngcũngcholàmộtsựthấtlễ.MộtlầnBộtrưởngNguyễnĐìnhThuầnvàodinh,mặcchiếc"Veste"mớimay,xẻphíasaulưngtheomodemới,liềnbịTổngthốngnhìnmộtlúclâurồikhen"ôngBộtrưởngmuachiếcáoxẻlưngđẹpquáhỉ?".ÔngTổngthốngchorằnglàmlớnănmặcnhưthếkhônghợpvớithểthống.Từđó,NguyễnĐìnhThuầnbiếtýphảicốănmặclàmsaochovừalòngTổngthống.

Cũngvìmộtchữthểthốngmàmộtsĩquanđãthắngđượcvụkiện.Quantoà làôngTổng thống,bàNhu lànguyêncáo.KhiQuốcvươngvàHoànghậuTháiLanqua thămSàiGòn thìbàNhuđóngvai "tiếpviêncủaQuốcgia" (Hotesse) để ngênh đónHoàng hậu Thái Lan về dinhĐộc Lập chàoTổngthốngtheonghilễ,rồitrởvềdinhGiaLongnghỉ.TổngthốngcũngđếndinhGiaLongđểđáplễ,cùngđitheocóbàNhu.Lúctrởra,bàNhuđisauTổng thống.Viênsĩquanhậucầncản lạivànói“Bàkhôngđượcđicùng.Theolễnghibàphảiđisau5phút.".BàNhunổigiậnphảnđối.Viênsĩquandẫnchứngtheo"sách":“BàđâucóphảilàvợTổngthốngmàđượcphéptrởvềdinhcùngmộtlúc.TôicửtheolễnghicủaôngHoàngThúcĐàm.Tổngthốngphảivềdinhtrước,nămphútsaubàmớiđượcravề”.BàNhunổigiậnmàđànhchịu.

NhưngsauđóbàvềmáchôngNhuvàsangtậnphòngTổngthốngkiện.Tổngthốngsaigọiviênsĩquanhầucận(ĐạiuýBằng)và"đốichất".BàNhunóitheolẽcủabàNhu.

Viênsĩquannóitheolẽcủaviênsĩquanvànhấnmạnhlà,nhưthếđểgiữthểthốngQuốcgia.ÔngDiệmkhôngnóimộtcâurồichocảhaingườiravề.BàNhurấthậmhựcvềtháiđộlặngthinhcủaônganhTổngthống.SaubuổichiềuôngquaphòngôngbàNhuvàtuyênán“Nónóiđúng.Tínhnóngangngượcnhưrứa,thôibỏqua".

NgườiemcủabàNhulàTrầnVănKhiêmcũngđãgâynênnhiềusựphiềnphứcchoTổngthống.Anhtaưapháchlối, làmlevàdoạnạtnhiềungười.Cólần(tháng10-1963)anhtadoạnémlựuđạngiếtchếtcảnhàbácsĩTrầnKimTuyến.Sự lạmdụngvàphách lối củaTrầnVănKhiêmđến taiTổngthốngDiệm,ôngcũngkhôngbiếtlàmthếnàohơnlàralệnhchosĩquanhầucậnmởcuộcđiềutrariêng.ViệcđếntaibàNhu.Bàtìmmọicáchchechởchoemrồitìmcơhội"mách"vớiTổngthốngvềnhững"lạmdụng"củađámngười thân bên cạnh ông ta.Do đó, trong 9 năm, ôngDiệm luôn phải xửnhững"vụán"ngaytrongnộibộcủadinh.

NhiềungườithâncủaTổngthốngDiệmchorằng,đólànỗikhổtâmmàôngkhôngthểnóiravàmỗilầnnhưvậyônglạicàngthêmbẳngắt.Vídụ:MộtlầnđámconôngbàNhulấybútvẽbậybạlêntườngdinhphíaphòngTổng thống, sĩ quanhầu cận đe nẹt thì đám trẻ lại nặng lời với họ rồi về

máchmẹ.BàNhu,bênhconlạinặnglờivàđổthừachođámcậnvệvẽbậy.LờiquatiếnglạibàNhulạivàothưakiệnvớiTổngthốngvìviênsĩquanđãdámhỗnxượcvớibà.ôngTổngthốnglạimấtcôngphânxử.Thườngthườngbaogiờôngcũngchỉđỏmặt,yênlặng,quayđivàlắngnghehaibêntrìnhbày,khôngnóimộtcâu…Nếucùnglắmthìchỉphánquyết:"Thôibỏqua".

Một lầnkhác,vàođầunăm1958khi chếđộNgôĐìnhDiệmđangvàothời kỳ cực thịnh, một buổi tối bà Nhu bận đồ ngủ, mặc áo choàng vàophòngôngTổngthốngđểkiệncáomộtvàichuyệnlặtvặt,ônggiàÂnkhépcửađira…BỗngTổngthốngquáttháorầmrĩ,bấmchuônggọiôngÂnvàôngBằngmắngvuvơtrướcmặtbàNhu.Từbuổiđó,biếtýôngTổngthốngnênmỗikhibàNhuvàophòngTổngthốngthìôngÂnhayôngBằngphảicómặt hoặc sĩ quan tuỳ viên. Nếu không thì y như là có sự la lối. ThườngthườngnóichuyệnvớibàNhuhoặcbấtkỳmộtngườiđànbànàokhác,mặtôngDiệmđềuđỏgay,mắtnhìnđichỗkhácvàtrảlờiđứtquãng,nhátgừng.

MỗilầnbàNhuvàokiệncáochuyệngì,ôngyênlặngnghe.Khibàtađiracửa,ônglại lẩmbẩmnóinhátgừng:"Chuyệnđànbàconnítnhưrứa…thôibỏqua".

MộtlầnkhácbàNhuvàokiệncáochuyệngiađìnhdònghọ,TổngthốngDiệm vẫn yên lặng nghe, rồi nói: "Thím cứ về rồi tôi tính cho", bà Nhukhôngchịu lại la lớn tiếng.Bất thầnôngDiệmcầmchiếcgạt tàn thuốc lánémvề phía emdâu.Có lẽ ôngnémvờvậy thôi.Chiếc gạt tàn văngvàotườngvỡtung,bàNhumởcửachuồnlẹ.

NhữngngườithâncậnchungquanhTổngthốngDiệmđasốđềuphụcvụchoôngtừnhiềunămtrướcthờikỳ1945.RiêngviênsĩquantuỳviênthìdoNhaNhânviênBộQuốcphòngtuyểnchọnvàđềbạt.Trướcnăm1960,mỗituỳviênphụcvụtrongthờigian2năm.Nhưngsau,thờihạnbấtkể.ThônglệmỗinămvàolễGiángsinhôngralệnhchogọitấtcảsĩquantuỳviêncũtrởvềdinhgặpôngvàchomỗingườimộtsốtiền2000$.

ĐốivớiTổngthốngDiệmsốtiềnnàylà toquá.Rút tiềnmặtchichoaiđồngnào,ôngthườngđếmđiđếmlạirấtcẩnthận.

VềcáchchọnngườicủaTổngthốngDiệmthìkhóaicóthểlườngtrướcđược.BácsĩTuyếnxácnhậnrằng:"80%cácTỉnhtrưởngđềudoôngTổngthốngchọn".Khoảngnăm1958,Tỉnh trưởngKiếnHoà lúcbấygiờ làmộtThiếutángườiquenthâncủaTrungtáPhạmNgọcThảovàcũnglàchỗquenthânbácsĩTuyến.Mộthôm,đươngsựvàophòngTổngthốngtrìnhbàycôngviệc, bất thần Tổng thống hỏi: "Anh có biết sĩ quan nào quen việc hànhchánhkhôngchỉchohaingười".

TấtnhiênđươngsựkhôngdámhỏithẳngTổngthốngdùnghaisĩquanấyvàoviệcgì, liềnđáp: "Thưacó,hiệnnayở sởcủaconcóhai sĩquancon

đangchờlệnhbổdụngmàconchưabiếtđặtởđâu.HaisĩquannàyđềulàmquậntrưởngbênGiaĐịnhvừamớibịthaythế".Tổngthốnggậtđầu:"Đượcrồi.Tên?".HaisĩquannàylàĐạiuýLêMinhvàTrunguýQ.RồiôngDiệmlấygiấyghitênhaingười.

TheothônglệnhữngviệcnàocótínhcáchbímậtvàtránhsựnhòmngócủangườixungquanhTổngthốngđềuviếtbằngchữHán.CũngnhưngườibồiphòngcủaDiệm,vìlocôngviệchàngngàytrongphòngriêngcủaôngnênphảichọnmộtanhkhôngbiếtchữnhưbồiBẩyThạnh.

Khoảng3ngàysau,ôngĐổnglýQuáchTòngĐứcbáochobácsĩTuyếnbiếtlàhaisĩquankểtrênđãcónghịđịnhbổnhậmTỉnhtrưởngvàPhótỉnhtrưởngNộiAn,KiếnHoà.ĐạiuýLêMinhđượclênThiếutá,TrunguýQđượclênĐạiuý,TuyếnnghetinnàythìchoángvángcảngườivìThiếutáThảobịthaythếlàchỗthâncủaông.RiêngLêMinhlạikhôngmuốnđilàmTỉnhtrưởngKiếnHoà.Saukhibị thaythếQuậntrưởng,LêMinhđãchánhànhchánhchỉmuốncómộtchỗ tốt tạiSàiGòn.Bỗngđâuchỉvìmột lờigiớithiệuvuvơ,LêMinhtrởthànhTỉnhtrưởngrồisaunàylạibịôngTổngthốngnổigiậncắtchứcTỉnhtrưởng.

Trong9nămcórấtnhiềutrườnghợp"trúngsốđộcđắc"nhưvậy.Mộtthídụkhácvàokhoảngnăm1962,lúcấyBộtrưởngbộTưpháplàôngNguyễnVănLượngtheoLươngKhảiMinh,khiôngBộtrưởng,bộTưphápvàotrìnhcôngviệccủaBộ,rồicũngbấtthầnbịôngTổngthốnghỏi:"BênTưphápcóôngthẩmphánnàobiếtviệchànhchánh,quảntrìnhânviên,ôngBộtrưởngtìmchotôihaingười".BộTưpháplúcấycũngcóhaithẩmphán"ngồichơixơi nước" trong khi chờ lệnh bổ nhậmmới. Đó là ông Trần Thiện Đức,nguyênBiệnlýởToàsơthẩmMỹThovìcósựbấthoàchốngđốiviênTỉnhtrưởngđịaphươngnêntạmthờiđượcrútvềBộ.CònôngKhánhthuộcToàNhaTrangvìvụlỗilầmgìđónênbịthaythếvàđangnằmđợilệnhởToàthượngthẩmHuế.

BộtrưởngBộTưphápNguyễnVănLượngđưatênhaiôngnàytrìnhlênTổngthốngDiệm,ôngTổngthốnglạitựtayghichép.Íthômsau,cóNghịđịnh bổ nhiệm ôngKhánh làm đại biểuChính phủ tạiCao nguyênTrungphần,ôngTrầnThiệnĐức làmTổngđoàn trưởngCôngdânvụmàcảhaiđươngsựcũngkhôngđượcthôngbáotrước.

TrướckhicóNghịđịnhbổnhiệm,họnhậnđượclệnhvàotrìnhdiệncũngchỉ cómụcđíchđểTổng thốngxem tướng.Nhiều trườnghợpchỉvì "xấutướng"đãkhôngđượcTổngthốngbổnhiệm.

RiêngôngĐứcvìsựgiớithiệutìnhcờcủaôngBộtrưởngTưphápmàtrởthànhTổngđoàn trưởngCôngdânvụ.Sauđảochính1963ôngbịđiều tra"lênxuống"xemcóphảilàđảngviênĐảngCầnlaohaykhông,cóchạytiền

đểvàochứcvụấykhông.VụxemtướngngườicủaTổngthốngDiệmcũngcónhiềucáirấtlạ.Như

ôngX,TổngthốngDiệmlắcđầu:"mặtthịt,vaiunólàmđượccáigì”.NhưôngY,TổngthốngDiệmthấyănmặcđườnghoàng,nóinăngdõngdạc,điđứngtrangnghiêm,ônggậtđầu:"Thằngđókhá".Anhnàonóikhôngrahơingônbấtxuấtkhẩu,ônglắcđầungay…Nhưnganhnào"nóileo”chưahỏiđãnóicũngkhólònglọtvàomắtxanhcủaông.Điềutốikỵđốivớiônglàanhnàocóvợhai,bịbáocáolàbàibạc,nghiệnhút.Ôngghêsợsựnghiệnhútvàkẻnàovợnọconkia.ThiếutáTrầnNgọcChâuđượcôngthươngvìcó tài nói và thuyết trình rất lưu loát.TướngĐônđượcTổng thốngDiệmsủngáivìđượccoi làquânnhâncó tácphong,điđứngvàchào lính trangnghiêm.PhóTổngthốngThơdùlùnvàlénhưngTổngthốngDiệmcoinhưemvì"CụPhóchịukhólàmviệc.CụBàhiềnđức".

LÀMLỚNDù thế nào thìTổng thốngDiệm cũng vẫn làmột ông quan trong tinh

thần"phụmẫuchidân"vàmộtôngquantronggiấcmộngkinhbangtếthếvàđượclậpthànhbởitìnhthầnnhogia"Dânchisởố,ốchi.Dânchisởhiếu,hiếuchi"..(Dânghétcáigì,mìnhghétcáiđó.Dânthíchcáigì,mìnhthíchcáiđó.SáchĐạihọc).SởdĩphảidẫnsáchĐạihọcởđâyvìôngTổngthốngthuộclòngsáchnàyvàthườngđemtừngcâuragiảngchothuộccấp.KhitrởthànhTổngthốngthìôngquanấytrởnênmộtvìHoàngđếvới tiêuchuẩn"Thừa thiênhànhđạo".Ôngcai trịdânvớimột"thiênmạng"củanhogia.Chonênta thườngthấyôngluônnhắcđếnchữ"Thành".ChữThànhlấyởsáchtrungdung.

NhưngtừgiữaThếkỷ20vàtrongthựctạiởmiềnNamsau1954,tuytạođượcquyềnuytốithượng,tuygiữđượcthểthốngquốcgianhưngôngTổngthốnglạitrởnênmộtphotượngtrongvườnngựuyển.Trongkhuvườnđó,ôngtưởngaicũnglàmnhưôngvàsốngnhưôngsống.Ônglạiqúatinnơimìnhvớimặccảmđầyuyquyềnvàôngghenvớiuyquyềnđó(ialousedesonpouvoir).

Ônglàmviệctheolềlốicủamộtvịđườngquanvàquầnthầnchủnghĩa.Vìvậymàcôngviệcđượcgiảiquyếttheokhẩulệnhvàquầnthầncứynhưthếmàlàm,khôngmấyaidámhohephảnđối.TheoLươngKhảiMinhlàmviệctrựctiếpvớiTổngthốngDiệmvàôngNhutrong9nămthìcóthểnóinếusovớiđứcchaNgôĐìnhThụchayôngCẩn,TổngthốngDiệmvàôngNhuđềubiếtaihènhạai tângbốc,nhưngbiếtmàkhôngnói,biếtmàvẫndùng.SĩquantuỳviênLêCôngHoànkểlạirằng:Cómộtlầnvàonăm1962ởdinhTổngthốngtrênĐàLạt,ôngTổngthốngcầnđigấpmàtrongphònglạikhôngcóđôigiầy.ônglabồi.Lúcấybồilạiđiđâuvắng.Sĩquantuỳviên

vẫnđứngyênvì lấygiầychoTổngthốngkhôngphảilàcôngviệccủaanhnhữngviệcnhưthếđểbồinólàm.Tổngthốngđãdặnvậy).

ThấyTổngthốnglabồibiểuđitìmgiày,mộtôngBộtrưởngchạyđitìmvàmanggiầy lại.ôngTổng thốngmặtđỏgay,nhănnhóvàgạtđi,nóimộtcáchbựctức:“hừhừ…đểbồinólàm".ÔngBộtrưởngtáimặtvìngượngvàsợ.SĩquantùyviênnhìnôngBộtrưởngmỉmcười.NhiềuônglớntỏrahènhạmộtcáchcôngkhaiđãbịôngTổngthốngmắngthẳngvàomặt.RiêngôngNhu,mộtlầnthấymộtôngĐạiuýmặcquânphụcđeolon,đẩyxechoôngNgôĐìnhLuyệndạoquadinh(vìôngLuyệnđauchânnênphảingồixecótayđẩy),ôngNhucười"ruồi"chỉchomộtsĩquanhầucậncủaTổngthốngDiệmvànói:"Thằngchasaonólốnhưrứa".

CònbaocảnhhènhạtuyệtvờikhácnhưôngĐcúiđầutháodâygiàychocậuLuyện,ôngLkiaăndởchénmăngcuaănthừacủaĐứcChamộtcáchhoanhỉ.LỗilầmtaihạicủachếđộNgôĐìnhDiệmchínhlàởđiểmđãmặcnhiênchấpnhậnnhữngcáihènhạnhưvậycủacộngsựviênquacáibảnchấthèncủaconngườihọ.Màởnhữngconngườiấylạitiêubiểuchoquốcgiaởmộtngànhnàyhayởmộtđịaphươngkhác.

Ngườitathườngchorằng,trong9nămTổngthốngDiệmchỉ"làmvì"vàôngNhubaothầumọiviệc.BácsĩTuyếnchorằng“nhưthếrấtsaisựthực"ôngNhuchỉlàmộtthứbổxungcầnthiếtchoôngDiệm.Kểtừnăm1962,vànhấtlàkhithànhlậpấpchiếnlượcthìcôngviệcmớibắtđầudồnlạiphíaôngNhu.NódồnlạimộtcáchmặcnhiênvàôngNhucũngmặcnhiênchấpnhận.NhưngTổngthốngDiệmvẫngiữquyềncủaôngmàkhôngaichiasẻđược,kểcảôngNhu.Nhiềusựbổnhiệmtrongquânđộicũngnhưhànhchánhkhiđãcónghịđịnh,bấygiờôngNhumớibiết.Nếumuốnđặtđểaiởmộtchứcvụquantrọng,ôngNhuchỉđánhtiếngbằngnhữnglờikhen:“ôngấy,cókhảnăng,cótàivềlĩnhvựcấy".KhichúNhuđãnóinhưvậythìôngTổngthốngtinngayvàchắcchắnđươngsựđượcbổnhiệm.

NhưngnếumọiviệckhôngcóýcủaôngNhuthìôngTổng thốngcũngkhôngyêntâm.Nhưviệc thảodiễnvănchẳnghạn.NhữngnămđầuthìdoôngTrầnChánhThànhviết,saunàydoôngLươngDanhMôn(TổngthưkýBộQuốcphòng)hoặckhinào rảnh thì doôngVõVănHải. ôngHảiđảmtráchphầnvụviếtdiễnvănbằngAnhngữ.NhưngaiviếtcũngđềuphảiquatayôngNhuđọclại.DiễnvănquantrọngthìtựtayôngNhuviết.NhưngdùaiviếtvàôngNhuđãxemlạiTổngthốngthếnàocũngđọckỹvàsửamộtvàichữmớibằnglòng.Mộtlầntheolờiviênsĩquanhầucận(ĐạiuýBằng):"ôngNhuđưabàidiễnvănquaphòngTổngthống,ôngđọcrồilắcđầuquầyquậy”.

VềdiễnvănphảiviếtbằngtiếngPhápthìdoôngNhuviết.VềAnhvăn

doôngVõVănHảihoặcTrươngBửuĐiệnvàsaunày làTônThấtThiệnviết.Dù vẫn phục ôngNhu về tài viết tiếngPháp văn nhưng thế nào ôngDiệmcũngđọclạirồigiởtừđiểnracoi,cânnhắcmộtvài"từ"chochỉnh.VềAnhvăncũng thế,mặcdầuTổng thốngDiệmkhôngcósở trườngvềAnhvăn.Mộtlầnviếngthămmộtquânđoàn,ôngtướngTưlệnhcủaquânđoànnàyđọcmấylời:"KínhdângNgôĐìnhDiệm"…ôngDiệmnhăntránquắcmắt vì trong đó chữ Hán dùng sai. Buổi tối, trở về phòng trong lúc vuichuyện,ôngbảosĩquanhầucận:"CáithằngnớnóngườiHoàngtộcsaomànóngunhưrứa.Nóhọchànhđếnđâuhè,ôngthânsinhcủanóxưanghegiỏichữHán…"Rồiôngnhớmãi.Vào tháng10-1963, có sựđềnghị củaôngtướngnàythamchánh,ôngTổngthốnglạinhắcđếnbài"Kínhdâng"xưakiavànóigiậndữ."Chữ,nócònkhôngthôngthìnócònbiếtcáimôtêchi".

Như trên đã viết, ôngNhu làmột thứ bổ sung cần thiết cho ôngTổngthống.Trongbấtcứmộtvấnđềquanhệnàonếukhôngcóýkiếncủaôngemthìônganhkhôngantâm.

Nhưngthếgiớicủaônganhlàcủariêngônganh,ôngemkhôngthểnào"xía"vô.Hai thếgiớicáchxanhau,màusắcvàbảnchấtcũngkhácnhau.CănphònglàmviệccủaônganhTổngthốngthìhoàntoànthiếutrậttự,giấytờhồsơôngđểlungtung.ônglàmviệckhôngtheogiờấnđịnh,khôngcólịchtrình.TheoĐạitáĐỗMậu,khivàotrìnhTổngthốngvềviệcA…nhưngchỉítphútsauônghỏiquaviệcBrồilanmanquaphạmvitửvitướngsố.Ôngthíchhànhuyêntâmsự,thíchnóichuyệnđờixưa…TráilạivănphònglàmviệccủaôngNhurấttrậttự.Hằngngàyônglàmviệctheogiờgiấcvàđúnglịchtrình.Ônglàmviệctạivănphòng,phíasaubàngiấylàtủsách.Hồsơđểtheothứtựvàxếptừngloại.Sựngănnắpnàycũngdễhiểuvìônglàmộttổngquảnthủthưviệnvàvănkhố…NhưngTổngthốngDiệmgặpđâulàmđólạiluônluôngiảiquyếtcôngviệcbằngkhẩulệnh.TheoLươngKhảiMinhngười ta thườngchorằngôngNhunóigìôngTổngthốngnghenấy,điềuđókhôngđúng…ôngTổng thốngchỉngheôngNhuvềnhữngvấnđềquantrọngthuộclãnhvựcchiếnthuậtvàchiếnlược.Ngoàira,nhữngvấnđềkhácnhấtlànhữngvấnđềthuộclãnhvựchànhchánhvàdinhđiền,ôngNhuđôikhiphảinhờđệtamnhâncanthiệpvớiôngTổngthống.ĐệtamnhânđócóthểlàôngNguyễnĐìnhThuần,vừalàngườicủaôngTổngthốngvàlàngườiđược lòngôngNhu.TrườnghợpbổnhậmNguyễnXuânKhương làđiểnhình.TuyôngđượcbácsĩTuyếngiớithiệuvớiôngNhukhiôngNhumuốnkiếmmộtngười làmTổngGiámĐốcđiềnđịa, cókhảnăngchuyênmônđểphụgiúpBộtrưởngHuỳnhHữuNghĩa.

Tronggiớikỹthuật,LươngKhảiMinhthấyôngKhươnglàkỹsưchuyênvềđịachánh,ănnóilạilưuloátNhờđóôngKhươngđượccấtnhắc.Vìđang

chútrọngđếncôngtácchỉnhtranglãnhthổnênKhươngluônluôncódịpởbên Tổng thống. Ông Tổng thống lại là người ưa thích xem hoạ đồ,nóichuyệnđấtđai lãnh thổ.ôngKhương lại làngười lanhchân, lẹmiệngnênđược lòng Tổng thống. Từ khi địa vị đã vững vàng, theo sát chân Tổngthống,ôngThươnglờluôncảôngNhu,mọiviệcôngKhươngnhấtnhấtđềutrình thẳng lênTổng thống.Bởivìnếuđãđược lòngTổngthốngdầurằngôngNhucóghétcũngkhôngsao.

Tháng6-1963,NguyễnXuânKhươngđượccửthaythếHồĐắcKhươnglàmĐạibiểuChínhphủtạiTrungNguyên.ôngNhuchỉđượcbiếtôngTổngthốngđãquyếtđịnhbổnhiệmôngKhương,ôngNhuđànhbópđầubóptrán:"Hắnthìbiếtgìvềchánhtrịmàcửrađó"nhưngônganhđãquyếtđịnhthìông em đành phải nghe theo rồi tìm đệ tam nhân "nắm" Nguyễn XuânKhương.

Mộtthídụkhác,ôngVõVănHảivàôngNhuhaibênkhôngưanhau,ôngHảicóthànhkiếnvàghétluônnhữngngườilàmviệcvớiôngNhu,ôngHảicôngkhaicôngkíchbàNhu.Thếnhưng,haingườivẫnlàmviệcsongsongđốiđầunhau.Cónhữngviệcmật,chỉôngHảibiếtmàôngNhukhônghay,chodùkhôngưaôngHải,ôngNhucũngchả làmđượcgìhơn.Tronggiađìnhđókẻ làmemphảichịu lépvế.TheoLươngKhảiMinhnhiềuvấnđềôngNhurấtkhôngđồngývớiônganhvànhiều lầncôngkích,nhưngkhigặpTổngthốngDiệmthìôngNhulạingồilặngthinhkhôngdámnói.CũngnhưôngCẩnởmiềnTrung,ôngkhôngưagìbàNhu,thườngnặnglờicôngkích,mạtsát,nhưngkhigặpônganhtraivàbàchịdâuthìôngCẩnlạilặngthinh.

Tuycùngởtrongdinh,sốngchếtcónhautrong9năm,ôngNhurấtngạigặpôngTổngthống.TheosĩquantuỳviênLêCôngHoàn,từkhivàodinhlàmviệc, từnăm1958đếnnăm1963,HoànchỉđếnchàoôngNhulầnthứnhấtkhinhậnviệctheosựchỉdẫncủaThammưuBiệtbộ.

LầnấygặpôngNhu,ôngnhìnHoànmỉmcười,nóimấycâungắnngủi:"Cámơn,ởđâymàlàmviệc".ÔngNhuhầunhưkhôngđểýđếnthếgiớicủaônganhkểcảcộngsựviênthântíncủaônganh.

TrườnghợpLêCôngHoànđượcgọivềdinhcũngđầybấtngờnhưbaonhiêutrườnghợpkhác.AnhđangphụcvụtrongngànhCôngbinhtạiPleikuthìcócôngđiệngọivềtrìnhdiệntướngĐínhtạiBanMêThuật.GặpHoàntướngĐínhnói:"AnhvềSàiGòntrìnhdiệnTổngthống".Rồingayđêmđó,ôngĐínhchomộtchiếcxeJeepthậttốtcóngườihộtốngHoànđisuốtđêmtừBanMêThuậtvề tớiSàiGòn,LêCôngHoàn rấthồihộpkhôngbiết sốphậnhênsuirasao.Sánghômsau,dùquamộtđêmhànhtrìnhmệtmỏi,đểvàogặpTổngthốngHoàncũngphảiquầnáochỉnhtềngayngắn…Nhưng

gặpaivàaiđưavào trìnhdiệnTổng thống?LúcấyLêCôngHoàncòn làTrunguý,nênHoànđếntrìnhdiệnBộTổngThammưu,ởđâylắcđầukhôngbiết,HoànđếnBộQuốcphòng,ởđâybảoqualữđoànLiênbiệtphòngvệ.Bộ Tư lệnh lữ đoàn cũng không biết và bảo qua ThammưuBiệt bộ gặpTrung tá Cao Văn Viên. Bấy giờ mới tìm đúng chỗ. Sau đó Hoàn đượcTrungtáViênđưavàotrìnhdiệnTổngthốngDiệm.Trướchết,Tổngthốnglừmắt nhìnHoàn từ đầu đến chân, ông nhìn thật lâu có lẽ để xem tướngHoàn,dùngngườiôngDiệmcóthóiquenbắttướng.Mộtlátônggậtđầu,hỏiquaHoànvềgiađình.ônghỏiHoàn:“Đeokiếngcậnnhưvậycóbắnđượckhông?"LêCôngHoànđáp:"Dạthưa,gầnthìconbắnđược".ôngDiệmlạihỏi:“Trúngkhông?"Hoànthưa:"Dạbắnđượcthôi,conkhôngdámnóilàtrúng",ôngTổngthốnggậtđầucười.

NămnămsốngcạnhTổngthốngDiệm,sĩquantuỳviênLêCôngHoànchobiếtrằng:HoàncũngchẳngcóquanniệmnàovềĐảngCầnlao,đãđượcôngTổngthốngtínnhiệmyêuthươngthìkhỏicầnđảngphái.

MàôngTổngthốngcũngrấtítnhắcđếnĐảng."ViệcđảngpháiđãcóchúNhu lo".Tổng thống thườngnóivậy.Ngườikhônghề thamgiađảngpháichính trịnhưngĐại tướngLêVănTyrấtđượcôngTổngthống tínnhiệm,thươngyêutrongsựtươngkính.DùcóchântrongĐảnghayđượcôngNhuôngCẩntínnhiệm,nhưngTổngthốngkhôngưagì thìđươngsựcũngkhóngócđầulênđược.

ÔngNhulàmviệcvàtiếpkháchđềutheolịchtrìnhđãấnđịnhsẵn.Kểcảlúcđisăncũngthểtheochươngtrình.MộtvàinămônglạivềHuế10ngàyvàđọcsách.Đọcsáchcũngcóchươngtrình.Bằngấyngàynghỉsẽđọcbằngấyquyển.Mỗilầnđềucósổtayghichép.ôngTổngthốngthìkhông.Sĩquantuỳ viên Lê Công Hoàn cho biết: Mỗi lần ông Tổng thống đi kinh lý ởđâu,vănphòngđềucóđịnhtrướcchươngtrình.VídụônglênĐàLạtthì9giờthămtrườngVõbị,14giờđithămấpchiếnlược…Rồisẽtiếpnhữngai.Tuỳviênphảihọcthuộclòng.Tổngthốnghỏinóingaykhôngbaogiờđượclấy giấy ra coi. Tuy nhiên chẳng bao giờ Tổng thống theo chương trình,ngoạitrừtrườnghợpcócácôngĐạisứtháptùng.

Việctiếpkháchcũngthế,theonguyêntắcThammưuBiệtbộsắpđặtđểTổngthốngtiếpai,giờnào,ngàynào.Nguyêntắcấythựctếkhôngbaogiờđược tôn trọng.Viênchứcvănvõđếnngồichờ trongphòngkháchrồi tuỳtheochứcvụcấpbậcvàcôngviệcgấphaykhônggấp,sĩquantuỳviênsẽmờitừngngườivào"hầu.Lúcấyôngsĩquantuỳviêntrởnênquantrọng,cóthểnói, tuỳviên"khoáiai"thìđưangườiđóvàotrước…Khôngcócảmtìnhthìdùởcấpbậccaocấptuỳviênvẫncóthểchongồichờhai,bagiờ.CóngườiTổngthốngtiếpnăm,baphút,cóngườiđượctiếplâuhai,bagiờ.Phía

tướng lãnhngười tươngđầuhợpývớiTổng thốngDiệmlàĐại tướngTỵ.MỗilầnĐạitướngTỵvàodinhgặpTổngthốngsẽlâutớimột,haigiờ.Mọingườiđềuxácnhận, tuy tướngTỵkhôngcó tài thao lượcnhưnglại rất tốtbụng,tướngTỵkhôngkhúmnúm,khôngquịluỵ,tướngTyđềcửaithìxemnhưchắcăn100%.ChínhtướngTỵđíchthântuyểnchọnTrungtáSangláimáybay riêng cho ôngDiệm.Vềnội bộQuânđội, tướngTỵnói điều gì,TổngthốngDiệmtinđiềuđó.Tuynhiên,tướngTỵđốivớicáctướngtákhácđềucoi làđànem,nênôngkhônggièmphaai.VềviệctưởngthưởngBảoquốchuânchương,Tổngthống"tiếtkiệm"dèdặt.ôngTổngthốngcoi thứHuânchươngnàynhưnấcthanggiátrìcaonhấttiêubiểuchochiếncôngvàsựnghiệpcủangườiđượcthụlãnh.NhưngtướngTỵđềnghịchoaithìngườiấyđượcngay.NgoàitướngTỵra,khólòngaicóthểđềnghịchongườinàyngườikiađượcBảoquốchuânchương.

ThídụtrườnghợpcủaTrungtáKhôikhiđượccửlàmTuỳviênquânsựtạinướcngoài.ôngKhôilàmộtsĩquanthammưu,nênhuychươngkhôngcónhiều.Rangoạiquốclàsĩquantuỳviênnhưvậythìhơikỳ,nêncóngườivận động Tổng thống cho ông Khôi được Bảo quốc huân chương. Dù làngườithâncậntínnhiệmxinchoôngKhôisongTổngthốngvẫngạtđi.Cuốicùng ông Khôi nghe lời bạn cứ ra tiệmmua đại một cái Bảo quốc huânchươngđeovàongựcchocóthểthống.

ÔngNhu thìcoi thườnggiai cấpquan lại cũ,ôngTổng thốngvẫnhoàinhớdĩvãngxaxưachonênôngmớitáilậpKimkhánhbộitinh.LậplạicảchứcvụChánhphóTổngtạiđịaphương.Ônglạihayquanniệmgọicấpbậccủa thuộc viên từ thời Pháp. Chẳng hạn ông Tá X. ông Tổng thống lạithườngnói:"àôngĐộiphẩm"(ôngnàyvốnthuộchàngxuấtđội)ôngY,ôngTổngthốngquenbiết từxưanênlại thườnggọi:"àôngHuyện…"KhôngphảicứquenthânôngbàNhulàđượcTổngthốngDiệmtínnhiệm,nhiềukhilạiởthếkẹt.NgôĐìnhDiệmlàngườinóngtínhnhưngcảnể.

CũngvìsựcảnểnênbaonhiêutaitiếngvềvụTrầnVănKhiêmđếntaiông,ôngđềubỏqua,chỉvìKhiêmlàemruộtbàNhu(sauđảochính1963Khiêmbịkhéptộimậtvụ).

LươngKhảiMinhxácnhận,Khiêmchảcóchứcvụgìcả,khôngmộtaigiaochoanhtacôngviệcgì.Nhưngdựavàothếcủangườichị,Khiêmđãrangoàilộnghành,nhândanhngườinàyngườikia.Khivàodinhthìchạylăngxăng.NểbàNhunênkhôngaiđểý.CómấykhiKhiêmđượcgặpTổngthốngDiệmđâu.Cómột lần sĩ quan tuỳviênLêCôngHoànghi nhận:HômấyKhiêm đượcTổng thốngDiệm cho gọi vào.Khiêm tưởngDiệm ban phátchứcvụ bổng lộc, nênmặtmũi quan trọng, hất hàmbảoĐại uýLêCôngHoàn “Nè, ông Đại uý ông đưa tôi vào gặp Tổng thống", ông Hoàn nhã

nhặn:"Thưaông,Tổngthốngđangbận,xinôngchờ".NhưngKhiêmravẻquan trọng. "TôicầnvàogặpTổng thốngngay".NóixongKhiêmkéo taynhìnđồnghồrồitiếp:"10giờtôicóhẹngấpTôikhôngthểchờđượclâu”,Hoànđápthủngthẳng:Đượcxinôngcửchờ".ĐánglýraLêCôngHoànđưaKhiêmvàogặpDiệmngaysauđónhưng"trảthù”chobõghét,nênHoàncứđểchoKhiêmngồichờđến11giờtrưamớidẫnvàoyếtkiếnôngDiệm.SĩquantuỳviênvừakhépcửađãnghethấytiếngôngDiệmlamắngquáttháoKhiêmthậtdữdội.MộtlátsauKhiêmđiramặttáixám,tiunghỉu,cắmđầurảobước.

Khiêmkhôngcómộtchứcvụ,mộtvaitrònào,ấythếmàởngoàiainghethấyKhiêmcũngngán.Khiêmchỉ là thứcáomượnoaihùm.DướichếđộNgôĐìnhDiệmkhôngthiếunhữngkẻcáomượnoaihùmnhưKhiêm.

Nhưng bọn họ có khả năng tạo nên sự nghẹt thở trong các khối quầnchúng,reorắcthêmhoangmangtrongdângian,điđếnđâuchúngcũngnhândanhôngnày,ôngnọđểlấylevàđểlườnggạtcũngcó…

Bấtcứmộtchếđộnàomuốnvữngvàng,muốndânchúngtínnhiệmthìphảisángsuốttrừngaynhữngthànhphầncáomượnoaihùm,nhấtlàchúngconcáođólạilàbàconanhemcủangườicầmquyềnthìsựtáchạicủanóđốivớichếđộkhôngphảilànhỏ.

Gầnnhữngnămcuốicùngcủachếđộ,giađìnhTổng thốngDiệmcũngbắtđầuphânhoávàmâuthuẫnlớndầntrongmấyanhem.ÔngNhucàngítgặpônganhTổng thống.Nhiềuviệcônganh tựquyếtđịnhmàkhôngcầnhỏi"chúNhu”.

NgoàimiềnTrung,Cẩnbắtđầuuốngrượu.TrướckiaCẩnchỉnhấmnhápchútđỉnh rượu lễ.Từnăm1961,1962Cẩnđãuốngcả ly lớn.Mỗi lần sayngấtngư,ôngtalạithét,chửimắng.Cốvấnthìcàngthêmsaymêsănbắn.ĐạiuýThạp,tuỳviêncủaôngchobiếtrằng,cókhiôngNhunằmdướihầmsăncọphaiđêmliền.CókhiphảitheoôngtađibộcảngàytrongrừnggiàPhanRang.Đócũnglàdấuhiệubáotrướcsựthayđổilớntrongnộitâmcủanhữngcộttrụchếđộđangởgiaiđoạnsuytàn.

Trongnăm1963,giới thâncậnNgôĐìnhCẩnchobiết:ôngCẩnứcmàthổhuyếtítnhấtcũngbalần.

Mộtlầnngồiăncơmvớicácanh,khôngbiếtanhem"xàonấu”nhaurasao (ngườingoàikhông thểbiếtđược)Cẩnmặtđỏgay rồi thổhuyếtngaytrongbữaăn(nóinômnalàtứcgiậnmàhộcmáu).

CốvấnNhucũngnhưNgôĐìnhDiệmbắtđầubịámảnhnặngnềbởitổchứcCIA.ôngNhuvẫnchorằngCIAthuộcloại"…"thứđóhếtxàinổi".Dạoấymuốndèmphaai,hạiaichỉcầncấpbáovớiôngNhu"ngườiấyhoạtđộngchoCIA”,đươngsựkểnhưtantànhcôngdanh,mấtchứcnghiệp.

ThếgiớicủaanhemNgôĐìnhDiệmbắtđầuxacáchnhau.Xinđưaramộtthídụđãnóilênsựxacáchđó.Tháng10-1963,TổngthốngDiệmvớisựgópýcủaNhuđãralệnhgiảitánngayVănphòngCốvấnchỉđạomiềnTrungcủaNgôĐìnhCẩn,DiệmchorằngmọicôngviệcđềudotoàĐạibiểuChínhphủgiảiquyết…ĐạiuýNguyễnVănMinh rờikhỏi chứcvụChánhvănphòngCốvấnchỉđạomiềnTrung.ĐạiuýMinhqualờigiớithiệucủachaBửuĐồng(khiôngMinhcònđóngởđồnCửaTùng)đãtrởthànhnhânvật cốt cán củaCẩn từ tháng 5-1954.Trong 9 năm sống ở bên cạnhNgôĐìnhCẩn,hầuhếttronggiađìnhhọNgôtừTổngthốngđếnĐứcChakhôngcònxalạgìĐạiuýMinh…Minhtrởthànhngườitronggiađìnhvàrấtđượctincẩn.

Tháng10-1963,bỗngdưngĐạiuýMinhbịgọivàoSàiGònquathủtụchànhchánh.Mộtthủtụcchưabaogiờápdụngđốivớingườitrongnhà.BộNộivụtheolệnhTổngthốngđánhcôngđiệnchoToàĐạibiểuchỉ thịchoMinhvào trìnhdiệnTổng thống.MàCẩnkhôngđượchỏiýkiến.ĐiềuấylàmCẩntứcgiậnkhôngít.

KhivàogặpTổngthốngDiệm,Tổngthốngvẫnvuivẻhỏi:"TôinghenóiởngoàiđóanhliênlạcvớingườiMỹnhiềulầnhỉ?"ĐạiuýMinhtrìnhbàysựliênlạccủaôngvớiLãnhsựvàPhóLãnhsựMỹtạiHuế.ĐạicươngôngMinhnói:"Concógặpgỡhọluôn.ĐâylàtheochỉthịcủaôngCậuôngCậubảoconnêntìmcáchtiếpxúcngườiMỹvàtìmhiểuxemtháiđộcủahọrasao"-TổngthốngDiệmgậtđầukhôngnóigì.KhiĐạiuýMinhtrởlạiHuếvào gặpCẩn và đưa cho ông ta xem sự vụ lệnh thuyên chuyểnMinh lêntrườngVõbịĐàLạtthìvẻmặtCẩnlúcấyđămchiêuvàlộvẻbuồnrấtsâuđậm.NgôĐìnhCẩnbảoĐạiuýMình:"Thôithìanhcứđi.ôngCụlàmthếnàylàôngCụđậpvàomặttôi".Hômấylàngày28-10-1963.ĐạiuýMinhsau9nămphụcvụbêncạnhNgôĐìnhCẩnphảixếphànhtrangrờibỏcốđôHuế.Cóđiềuđángnhớ:ĐạiuýMinhsinhtrưởngtạimiềnBắc,khitrởthànhChánhvănphòngcủaNgôĐìnhCẩnmới trên26 tuổi…Mộtsốngườivẫncho rằngCẩn không ưa ngườimiềnBắc, nhưng trường hợpĐại uýMinhcũngnhưnhiềucộngsựviênthâncậncủaôngCẩngốcmiềnBắcđãđủnóilênđâychỉ là"dưluận",cóthểdưluậnấyxuấtphát từngônngữcủaCẩnmỗikhilahétnhữngngườigốcBắc.

ĐạiloạisựxacáchtronggiađìnhhọNgôlànhưvậy.Chỉcóthểnóilàxacáchcònsựbấthoàkhôngmấyaibiếtđượcngoạitrừngườithânthiếtcủabaanhemông.

ÔngTổngthốngnóngnẩychửiaithìchửithẳngvàomặt.ôngNhukhôngưaainhưngvẫncườinửamiệng,lạnhlùngkhóhiểu.ÔngCẩnhayquáttháo,xửdụngngônngữbìnhdânvớitháiđộháchdịchkiểuĐổnglýthờixưa.

UYQUYỀNĐáng lý ra, những tiểu tiết thuộc vấn đề nhân sự không nên trình bày,

songcómộtđiều:Chínhnhữngtiểutiếtvụnvặtnhiềukhilạilàmhỏngđạisự.NgôĐìnhDiệmcócáiuycủangười lãnhđạo tối thiểu,nhưngông lạiluônluônbịchiphốibởinhữngchitiếtvụnvặtdocátínhcủaôngcũngnhưsựdịbiệttrongcátínhcủaanhemông.VềNgôĐìnhNhu,aicũngphảicôngnhậnrằngôngtarấtgiỏi,thôngminh,amtườngvàthôngsuốtnhiềuvấnđề,nhưnglạiquákiêungạo,tínhtìnhlạilạnhlùngkhépkín.

Tổng thốngDiệm làmộtngườigiữchữLễ,chữNghĩa theo tiếtđộcủanhogiađãtrởthànhcáikhungchắcnịchnhốtôngvàotrongđó.Dođómàcáitôitìnhcảm(lemoisensible)củaôngkhôngthểhiệnđượcrangoàiđểthâuphụcnhântâmvàhỗtrợchocáiuysẵncócủaông.Sau1963,phảinhìnnhậnrằng,tronghànglãnhđạoquốcgiatạimiềnNam,chưacómộtnhàlãnhđạonàochứngtỏcócáiuynhưông.ĐólàưuđiểmvàlàđiềucầnthiếtsốmộtcủamộtôngQuốctrưởng.Khôngcóuythìquốcgiacòngìphéptắc,thểthốngvàuyquyền?

Nhữngngườithâncậnđềuxácnhậnrằng:PhảisốnglâuvớiTổngthốngmớinhậnraconngườithựccủaông.Conngườiấylạiluônluônbịtìnhcảmchiphối,ôngcảnểvàcảnghe.Năm1959lànămôngđangsaymêvớicôngcuộckhẩnhoangvàpháttriểnđồnđiền.Chonênnếuaikhéonói,khéotrìnhbày hợp lý, là Tổng thống đều chấp thuận cho khai thác rừng để lập đồnđiền.TướngXuânlàmộttrongnhữngngườiđượcôngchophépkhẩnhoanghàng trămmẫurừng tạiPhướcLongđể trồngcaosu.Cómộtbáocáomậtcủađịaphươngchorằng,ôngXuânchỉgiảvờlấycớtrồngcaosumàthựcralàđểphárừnglấygỗbán.SauđóNgôĐìnhDiệmcóxemxétlạirồigạtbảnbáocáođi,mắngmộtôngBộtrưởng:"Bậybạ.Ngườitalàmchoquốcgiamàmìnhcửphá".ôngTổngthốngtinmọingườicũngngaythẳngnhưông…Nênđãbaonhiêugiấyphépchocúprừngđểlậpđồnđiềnkhaihoangnhưng"đồnđiền"chỉlàcáicớđểloèTổngthốngmàthôi.

ĐỊNHMỆNHANBÀIKhoảngnăm1956-1960cótinđồnĐạitướngTháiQuangHoàngsẽthay

Đại tướngTỵ.Cũngnhưnăm1961,có tin tướngKhánhsẽ thaytướngTỵ.Theo Lương Khải Minh, Đại tướng Tỵ là cánh tay mặt của Tổng thốngDiệm.NếutướngTỵkhôngđiMỹchữabệnhthìchẳngbaogiờtướngĐôntrởthànhquyềnTổngThammưutrưởng,nhưđãanbài,khôngailúcđócóthểngờrằngsựthayđổichứcvụTổngThammưutrưởnglạitrởthànhmộttrongnhữngyếutốlàmchếđộNgôĐìnhDiệmsụpđổ.

TổngthốngDiệmđượcmộtbácsĩMỹchobiết:BệnhungthưphổicủatướngTỵkhôngthểnàochữakhỏivàchỉcònchờngàychết.Nhữngngười

thânxinđểĐạitướngTỵquaPhápđiềutrị,ôngTổngthốnggạtđivàquyếtđịnhđưaĐạitướngquaMỹ.Từbaolâurồi,ôngTổngthốngyêntríchỉcóMỹmớigiỏivềkhoahọc,TổngthốngmuốntựtayônglochotướngTy.

TrướcngàyĐạitướngTylênđườngsangMỹchữabệnh,cóđếncáobiệtDiệm.Haingườitâmsựmộtlúclâu.Tổngthốnghỏi:"BàthânmẫucủaĐạitướngcònkhông?"RồiTổngthốngtâmtình:“Tôithìthânmẫucònsống,thânmẫutôiđãgiàrồi,tôicũngphảicốgiữgìnthânthểđểcòntrảchữhiếuchomẹ".

TổngthốngDiệmquýmếntướngTỵ, trướchếtvì tướngTỵ thật thà lạihayhànhuyêntâmsựvớiTổngthống.TướngTỵcóthểtiếpchuyệnTổngthốnghàngnhiềugiờkhôngphảilàchuyệnquốcsựhayquâncơ,màthườnglà chuyện tình cảm.TướngTỵ làmột trongmấy tướng chỉ xưng "tôi"màkhôngdùngtiếng"con"vớiNgôĐìnhDiệm.ĐạikháitướngTythườngnói:“Thưa Tổng thống tôi… Tôi xin trình Tổng thống… Tôi xin thưa Tổngthống".TướngTỵănmặcrấtchỉnhtề,đúngquânphongquânkỷ.Mỗi lầnvàophòngTổng thống tướngTỵđềuchào theođúngquycách,đó làđiềuTổngthốngrấtthích.MộtưuđiểmkhácnữalàtướngTykhông"xinxỏ"lôithôi…khôngkéophekết đảng…ôngnói năngdõngdạc, nhưngvớiTổngthốnglạitỏrarírỏm,tâmtìnhtỏratươngđắc

Tổng thốngDiệm tin cẩn tướngTỵ từ năm1954 trong vụ tướngHinh.Lúc ấy tướngTỵ đang làmTư lệnh đệ nhất quân khu khimàTổng.thốngDiệmkhôngcóhơnmộtđạiđộiphòngvệdinh, thìchính tướngTỵđãâmthầmtìmmọicáchủnghộNgôĐìnhDiệm.Tháng9-1954,tướngHinhdựavào lực lượng quân đội viễn chinhPháp quyết liệt hạ cho bằng được ôngDiệm, thì tướngTỵbênngoài vẫn giữ tư thế quân nhân thuần tuý, khôngđứngvềphe tướngHinhcũngkhôngcôngkhaiủnghộTổng thốngDiệm,nhưngtrongbóngtốiôngđãcótháiđộdứtkhoátủnghộôngDiệm.Từđó,ôngDiệmcảmkíchtấmlòngtrungkiêncủatướngTỵ.ÔngNhukhôngghéttướngTỵnhưngcũngkhôngcónhiềuthiệncảmđốivớivịtướngxuấtthântừthếhệlínhPháp.GiaolưutìnhcảmvàcôngviệcgiữatướngTỵvàôngNhugầnnhưkhôngcó.Cảnăm,tướngTỵmớigặpôngNhuvàibalầnvàmỗilầnđôibênchỉchàohỏixãgiao.RiêngtướngTỵ,tỏrakhâmphụcôngNhuvàdànhchoôngmộtsựkínhtrọngđặcbiệt.

Sau vụ đảo chính hụt 2-2-1960,Tổng thốngDiệm lại càng thươngyêutướngTỵvàhaiconngườicùnglớptuổiđãtrởthànhđôibạntrikỷ.Cũngsaucuộcđảochínhhụtấy,mộtsốnhânvậtcaocấpcóýtìmcáchđểTổngthốngDiệmthaythếtướngTỵ.Nhưngtướnglãnhlúcấyxemracũngkhôngcònaihơn tướng Tỵ - người được điểm này lại mất điểm kia - ông Tỵ là loại"chungchung"tuyvậyôngcũngbịmộtsốtướngtátrẻgièmpha,nhấtlàmột

sốtướngtáthuộchàngconcưngcủaôngCẩn.ThờiĐệnhấtCộnghoà,uyquyềntậptrungvàomộtôngTổngthống,do

đóchứcPhóTổngthốngcủaôngThơvẫnởtư thếmộtviênchứccaocấphơn làmộtPhóTổng thống.ôngThơkhôngcóhuyhiệu riêng -ngoại trừnhững lần đại diện Tổng thống tham dự những buổi lễ lớn -Xe của PhóTổng thống không có hiệu kỳ cũng không cắm quốc kỳ. ông đi làm bìnhthườngnhưmộtcôngchức:ngồicạnhtàixếvàcũngkhôngcóxeHarleyhộtống.

RiêngĐạitướngTỵlàngườithứhaicủaĐệnhấtCộnghoàđượcchiasẻquyềnuyvớiTổngthống.Mỗilầnôngvàodinhlàmộtsựuynghi…hơncảôngBộtrưởngQuốcphòng.TưdinhcủatướngTyởđườngCườngĐể,đượcxây dựng trênmột ngọn đồi, chính là do chỉ thị đặc biệt của Tổng thốngDiệm. Từ năm 1956, gần như không có một cuộc kinh lý nào của TổngthốngDiệmmàkhôngcómặtĐạitướngTỵ.

KhibiếncốPhậtgiáobùngnổthìĐạitướngTỵlâmtrọngbệnh.KhitiễnchânĐại tướngTỵ,Tổng thốngDiệm tặng cho ôngmột chuỗi hạt và nói“Đại tướngnhớcầunguyệncho tôi…Tôicầuxinơn trênphùhộchoĐạitướng"-TướngTỵlàmộtthứtínđồcônggiáotrongtâmhồn–ôngthuộcnhiềukinhCônggiáovàcólòngsùngmộĐứcMẹrấtđặcbiệt.MặcdầugiađìnhtướngTỵlàPhậtgiáothuầnthành.TổngthốngDiệmngậmngùiphànnànvớiĐạiuýBằng:Đạitướngkhóquakhỏi…bệnhcủaĐạitướngkhôngbiết. sống chết thếnào, khóquakhỏi nămnay”.Tổng thốngDiệmđỡvaitướngTỵvàđicùngôngxuốngđếntậnthềmdinhGiaLong.Cánhcửaxeđónglại,tướngTỵcúiđầuchào,Tổngthốngvẫytayvớimộtvẻngậmngùi.

TổngthốngDiệmchỉđịnhchoBộtrưởngphụtáQuốcphòngphảitổchứcnghilễtiễnchânĐạitướngTỵmộtcáchtrọngthểđặcbiệt.NgàyĐạitướngTỵraphitrườngTânSơnNhấtđápmáybayđiHoaKỳ,ôngđãđượchưởngđầyđủnghilễdànhchovịThốngsoái.Cửaphòngkháchdanhdự(VIP)củaphitrườngđượcmởrộng…ĐâylàmộtvinhdựđặcbiệtvìchỉcóTổngthốngmớiđiquacửanày…Trướcnăm1963,phòngkháchdanhdựphitrườngTânSơnNhấtđượcxemnhưlànơitiêubiểuchouyquyềnvàthểthốngquốcgia.Dù là ôngNgôĐìnhNhu,Đức chaThục, PhóTổng thốngThơ,Chủ tịchQuốchộivẫnđivàophitrườngtheongảthôngthường.Năm1961,vợchồngôngNhu công du quaMaRốc với tư cách đại diện chánh thức củaTổngthốngDiệmthìlầnấyphòngkháchdanhdựmớimởcửađóntiếp.

TuylàTổngThammưutrưởngnhưngĐạitướngTycóuythếrấtnhiềusovớiBộ trưởngphụ táQuốcphòng,đó làmộtưuđãiđặcbiệt củaTổngthốngDiệmđốivớiông.

TạiMỹ, khi nghe tin Tổng thốngDiệm bị sát hại, Đại tướng Tỵ bàng

hoàngrồiômmặtkhóc.Saunàyhồihương,mỗilầnngheainhắcđếnTổngthốngDiệmthìĐạitướngTỵlạithanthở:"HồiôngtiễnchântôiquaMỹ,ôngCụtưởngtôichết…Aidèônglạichếttrướctôi".Trướcgiờphútlâmchung,tướngTỵvẫngiữtrongtaychuỗihạtcủaTổngthốngDiệm,ôngcoiđónhưlàmộtkỷvậtthiêngliêng.

MỐITÌNHBÍMẬTCỦATỔNGTHỐNGNGÔĐÌNHDIỆMCómộtsựthựcđãnhưthứhoảmùbaotrùmmiềnNamtừhơnchụcnăm

qua:Đólàsựhiểulầm,nghiquẩnloquanhvàdưluận.Dưluậnbaogiờcũngchỉlàdưluận.Thếnhưngdânchúngvốndễtin,dễ

nghechonêndư luậnvềmộtngườinàyhaymộtchuyệnkiađượcnhắcđinhắclạinhiềulần,dưluậnmặcnhiêntrởthànhsựthực.Hayítracũngnhưthực. Rồi dân chúng sống trong sự thực đómà phản kháng,maimỉa haybằng lòng với nó.Về sự hiểu lầm, nghĩ sai cũng thế, ngày này qua ngàykhác,tíchluỹlạirồibộcpháttuỳtheohoàncảnhmàtrởnênânoánnhau.

NhữngngườitrongChínhphủ"quốcgia"miềnNam,tuyđứngcùngtrongmộtchiếntuyến,nhưngrồivìngộnhận,vìchínhkiếndịbiệt,vềđườnglốivàcáchthể…tronghơn10nămqua,nhữngconngười"quốcgia"ấyđãquaylưnglạinhau"ralườmvàonguýtvàđánhđấm"nhaurất"chítình".

Nóivềsựngộnhậnthìcócảtrămhìnhthứcngộnhận.Từđódânchúngsẵnsàng"thêuhoadệtgấm"chonhaubằngcảcáigiatàitiếulâmvôhạn.VềTổngthốngNgôĐìnhDiệmchẳnghạn.TrướcđâycódưluậntruyềntrongdânchúnglàôngDiệmbấtlực.DođóTổngthốngDiệmkhônglậpgiađìnhvàcứđứnggầnđànbàthìôngtahaythẹnthùng.Nhiềungười,kểcảnhữngngườigầngũiTổng thốngnhất cũngnhư tronghàngngũđối lập,đều thắcmắcvềtiểutiếtmàhọcholàhấpdẫn,lykỳcầnphảitìmhiểu:"Tổngthốngcónhưmộtngườibìnhthườngvềcơquansinhdụckhông"?Cáiquanhệgấptrămngànlầnthìchảđểý,songcái"tiểutiết"đóxemrathiênhạthắcmắclắm.Rồingườítasángtácranhiềugiaithoạirấtlykỳvàrấtphùhợpvớibảnchấtưatràophúngvàtiếulâmcủadânchúng.ÔngPhạmVănNhu,nguyênChủtịchQuốchộithờiTổngthốngDiệmtrongbuổitràđàmchobiếtrằng,ôngvàTổng thốngDiệm thânnhau từnăm11, 12 tuổiởxứHuế.Nhữngnămthơấuđótronglúchaingườisốngrấttựnhiêntheosựtựnhiêncủatuổitrẻ,PhạmVănNhukhôngthấycógìkháclạnơiconngườiNgôĐìnhDiệm,nghĩalàTổngthốngDiệmhoàntoànbìnhthườngvềcơthểnhưtấtcảmọingười.Điềunàythiếttưởngcũngnêntìmhiểuvìaicũnghiểurõrằng,yếutốsinhlýtrongmộtconngườiđãrấtquanhệđếnđờisốngtâmlýconngườiđó.

Năm 1948, cựuThượng thưNgôĐìnhDiệm vàomiềnNam, khi thì ởVĩnhLongvớianhlàNgôĐìnhThục,khi thì lênSàiGònlưungụtạikhu

ThánhđườngSaintPierre.CómộtthờigianôngDiệmđãsốngtạinhàChaTamởChợLớn.

KhuThánhđườngấy,15nămsau(1948-1963)ôngDiệmtrởlạilầncuốicùngrồivĩnhviễnrađivềcõithiêncổ.ÔngDiệmthíchtâmsựhànhuyênvớichaTam,nêndùdiđâuxa,ôngvẫn lưunhớ.KhiởVĩnhLongvềSàiGònôngDiệmthườngđếnlàmviệc,họpvớinhómTinhthầnvàHoaLưtứclà hai tờ báo hoạt động theo khuynh hướng xã hộiCông giáo, trụ sở củanhómTinhthầnvàHoalưđặtmộtphòngtrêntầnglầuhaicủacưthấtluậtsưLêVănKim(vị luậtsưđậunhiềubằngcấpkhácnhau.Năm1945bịNhậtgiết vì cho rằng luật sưKim là gián điệp của quân độiĐồngminh).ÔngDiệmhằngngàyđếntrụsởnàyđểlàmviệcvớimộtsốcộngsự,trongsốđócóGiáosưPhạmVănNhuvừatừHuếvào.

GiáosưNhuchobiết,anhemôngvẫn"tiếulâm"vớinhausaunhữnggiờlàmviệcmệtnhọcvàcũnglàcáchđểđỡnhớvợcon.

Nhưngmỗikhiông"Thượngthư"đếnthìanhemônglạiphảibắttayvàolàmviệchộihọp.ÔngDiệmkhôngthíchchuyệntếu.

Nhưngôngcóthểngồinóichuyệnliênmiênhằnghai,bagiờhếtchuyệnđấtnướcđếnchuyệntâychuyệnMỹ,chuyệntrêntrờidướibiển.Nhữnglúctâmsựnhưthế,ôngDiệmcườirấtcóduyênvàyêuđờihơncảnhữngdâncó"tìnhái"yêuđời.

Năm18,19tuổi,khiôngDiệmcònđanglàsinhviêntrườngHậubổ,vàomộtbuổisángmùahènọ,ôngđangngồiđọcsáchtrênlầutạinhàchịgáitứcbàCảLễ,thìbabốncôgáiHuếđếnchơinhàbàCả.VốnlànhữngtiểuthơkhuêcáctrongmộtthờimàlànsónglãngmạnphươngTâyđangđổxôvàotâmhồngiớitrẻ(tiểuthuyếtTốTâmnăm1922làmộtthídụ).

Cácnàngtiểuthơkiađãtìmmọicáchchọcghẹo,chàimồicậuấmDiệm,tuylùnnhưngcóbộmặtđiểntrai.Vàomộtthờiđại“phicaođẳngbấtthànhphuphụ”,vàởgiữađấtkinhthànhcủavuachúaquanquyềnthìtấtnhiênlàcậuấmDiệmtrở thànhđối tượngcho lòngsaymêcủabiếtbaonhiêu tiểuthơ.Nhưnghômấy,trướcsựchàimồi,chọcghẹocủacáccô,cậuấmDiệmbỗngnhiênnổinóng,đứngtrênlầumàmắngcáccô,nhữngrằng“congáigìmàhưthântrắcnếtnhưrứa".

Thêmvàođó,cậuấmDiệmkhicònhọcở trườngPellerinđã từngnuôimộngđituđểtrởthànhmộtsưhuynhsaunày.Từbuổicậubấtthầnnổigiậnvớimấycô,cảvùngPhúCamcáccôrỉtainhau:"CậuDiệmsợđànbàcongái".Cũng từ đó khi trở thànhTri phủHoàĐa,Tuần vũPhanThiết, ôngDiệmđã"ởvậy"dùcórấtnhiềugiađình“đườngquanvịvọng”đánhtiếnggảcongáicho.

Chođếnnăm1948,khiôngDiệmđãgầnngũtuần,giớithâncậncủaông

khôngainghethấyôngnóivềchuyệnđànbàcongái.Phầnvìnểông,chonêntrongnhữnglầntròchuyệnvớiôngcũngchẳng

aiđềcậplàmchi.Lạicómộtsốngười"đạođứcgiả"mỗikhigặpôngchỉnóitoànchuyệnđạođứctuhànhthánhhiền.Hoáchonêntrongngônngữgiaotiếphàngngày,ôngDiệmđãkhôngcódịpnàosửdụngngônngữvềthếgiớiđànbàvàtìnhái.Rồidầndần,mỗikhinhắcđếnôngDiệm,ngườithânvàcộngsựcủaôngđãchỉcoiôngnhưmộtngườiđànôngđứngriêngtrongmộtthếgiớikhôngvướngmắcmùi"tụcluỵ".

BÍMẬTCỦANHỮNGĐIỀUTHẦMKÍNSaunàykhiôngDiệmchấpchínhchođếnnăm1963,ngườitalạicànghồ

nghi,rồitrởnêntintưởngông"bấtthườngsinhlý".Quanhcáitiểutiếtđángtòmònàygiớicóănhọclạithườngđemraphângiảitheosựănhọc.Giớibìnhdân thì lại rỉ tainhau theocáimáu tràophúngcủagiớibìnhdân.VềđiềugìchứcáisựliệtcủamộtngườikhôngđitudânViệttacoibộkhôngchịuvàngườiđóbịcoilàdânkhótính,dânkhôngchịuchơi,dânmấtthăngbằngvàhayquantrọnghoá.Sauvụ2-2-1960,mộtluậtsư-ngườicủachếđộcũ-lúcấyđãphẩmbìnhtronghơimenchếnhchoáng,đạiýrằng“ôngDiệmthì liệt,ôngNhuthìcoibộ"lãnhcảm"nênbàNhumới thahồkhôngchếtunghoành,theocáiluậtâmthịnhdươngsuy”.

Nhưtrênđãviết,ôngDiệmlàmộtngườibìnhthườngtrongphần"cơcấuquantrọngcủathânthể",giáosưPhạmVănNhukểlạinhưsau:

Vàomộtbuổi sángđẹp trời,năm1948,ôngDiệm từnhà thờChaTamđếntìmôngNhuởtrụsởnhómHoaLưTinhthần(nhàluậtsưLêVănKim).Hômấy,ôngDiệmvuitươilắm,mấthẳnsựưutưkhắckhổ.ôngNhunghĩtrongbụng:Cólẽ,”CụThượngthư"mớinhậnđượctingì tốt lànhđâyôngDiệmbảoôngPhạmVănNhu:"Mọicôngchuyệnhãyxếplạiđósángnaybọnmìnhđichơisởthứ.ôngNhuđimượnmộtchiếcxehơiLimousinecủamộtvịtướngCaoĐài,rồihaingười"thảga"lêndọcsởthú.DọcđườngôngDiệmđềnghị"Bọnmìnhghétiệmnàođấyuốnglycaféchơi".VàđócũnglàmộtđiềulạkhiếnôngNhuthắcmắc:"Hẳnôngấyphảicómộtchuyệnchiquanhệ lắmđây"…Sau tuần café sữa, hai người lên sở thú, đimột vòngthưởngngoạncỏcâyhoaláchimmuông.NhưngxemchừngôngDiệmcóđiềugì“naonức"kháchơnlàchuyệnđichơisởthú.Ởsởthúra,ôngDiệmcóvẻngầnngại,đắnđomộtlúclâurồibảoôngNhu:"ôngchotôilênđườngPasteurnơingãtưPasteurvàđườngLeglandDeLahraye(tứcPhanThanhGiản hiện nay). Đến nơi, ông Diệm bảo ông Nhu khoá xe rồi đi theoông..Hai người vàomột căn nhà trên tầng lầu hai (một dãy nhà dài, gồmnhiềucănvàhầuhếtđều lànhàcôngchứcngườiPháp).ôngNhuchỉhỏi:"ôngvàonhàaiởđây?".ôngDiệmvẻmặttươihẳnlênvàđáp:"Tôivàođây

thămconmệnó".LầnđầutiênôngNhunghethấyôngDiệmnóiđến"conmệnó",ôngđi thăm"conmệnó".TrướckhivàonhàôngDiệmnói:"Conmệnóhiềnđứclắm"-ôngDiệmgõcửa,mộtngườiđànôngtrạc50tuổiramởcửa,vừatrôngthấyôngDiệm,ôngtađãcúiđầukínhcẩnthưa:“Mờicụlớn vào". Ông Diệm hỏi ngay “Bà có nhà không “ Người đàn ông thưa:“Bẩmcụlớn,bàconmớiraNhaTrang,mờicụlớnvàonhàdùngnướcđã"-VẫntheolờigiáosưPhạmVănNhu,ôngDiệmđangtươivuibỗngnhănmặtlại,khôngvui.ôngnóitrốngkhông"lạchihè,điNhaTrangmàkhôngchobiếthỉ".ôngDiệmđứngbần thầnmột lúc rồihỏingườidànông: "ôngcóbiếtbàraNhaTrangởnơimôkhông,ôngcóđịachỉkhông”Ngườiđànôngđáp là cóbiết.ÔngDiệmbỗngvuihẳn lên rồi líu tíuquay sangphíaôngNhu:"ôngcómanggiấybút,ôngghilạichotôingay".

ÔngNhuthìnghĩbụnghẳnôngDiệmhaylui tớicănnhànày luônchonêngianhânmớithânmật,mờichàonhưvậy.

Căn nhà đó lần đầu tiên ôngPhạmVănNhu đến thămvà ông cũng làngườiduynhấtđượcôngDiệmtincẩnchođitheo.Khiđãcóđịachỉtrongtayrồi,ôngDiệmrấtmừngtrởvềvàbảoôngNhuphảisửasoạnhànhlýđiraNhaTrangngayđểthăm"chobiết".

DọcđườngtrởvềnhàôngDiệmđãtâmtìnhvớiôngNhulà“conmệnó"tuylấyTây,tuylàhạngđànbàbịngườikhinhrẻ,nhưnglòngdạtốtlắmvàrất thươngđồngbào.Nhờ"Conmệnó" (ôngDiệmnhắcđinhắc lạinhiềulần)ôngcứuđượcnhiềungườiquốcgia[12]bịmậtthámbắt.ôngDiệmchobiếtthêm,chồng"conmệnó"làngườiPháptòngsựtạiSởMậtthámliênbangBótCatinat(SurretéFédérale)mỗikhicóbạnbèhayngườiquenthuộcphequốcgiabịmậtthámbắtôngDiệmlạinhờ"conmệnó"lậptức,chồng"conmệnó”,canthiệptrảtựdongay”.

Sau này cũng vìmột vụ can thiệp như vậy do ôngDiệm cậy nhờ quatrunggianlà"conmệnó"ngườichồngPhápcủabàtabị thảihồisauphảilênĐàLạtlàmchomộthãngsửaxehơi.RồingườichồngcủabàtabịchếttrongmộttainạnmáybaytrênkhôngphậnSàiGòn.

NgàyhômsauhaiôngđãcómặttạiNhaTrang.ôngNhuđikiếmđịachỉtrước,đểvềcấpbáochoôngDiệm"conmệnó"củaôngđangởnơimô.Khigặpmặtbà ta,ôngNhumớingãngửangườikinhngạc.NgườiđànbànàykhôngaikháchơnlàcôgáiHuếmớithuởnàohaingườitừngquenmặtbiếttênvàcôgáiHuếxinhtươithuởấycũngđãtừngbiếtmặt,nghetên"cậuấmDiệm".

Quabaonhiêunămxacách,ôngNhukhônghiểutừmộtduyêncớnàocôtađãphảiđemthânlưulạcđếntậnđấtSàiGònvàtrởthànhvợmộtngườida

trắng. ôngNhu cho biết thêm: "Đây là người đàn bà thuộc loại sắc nướchươngtrời,ănnóilạiduyêndángmặnmà".ôngDiệmđãtâmtìnhvớiôngNhu:"Tôithươngconmệnóhiềnđức,tuylấyTâymànóvẫncòntình,cònnghĩavớingườiđồngbào".

BàtaraNhaTranglầnấyđểthămxứThuỳDươnglầncuồicùng,trướckhisangPhápsốnglưulạcnơiquêchồng.MộtnhàthơPháptừngthanthởcho nỗi đoạn trường ân ái "Mon coeeur à son secret, mon amour à sonmystère…"[13] Biết đâu ôngDiệm đã chẳng từng nuôi cơnmộng sầu nhớthiên thu của tình trường.Chỉ biết rằng, vẫn theo lời giáo sưNhu từ đấyrồi…thôi,riêngôngkhôngbaogiờcònnghethấyôngDiệmnhắclại,batiếng“conmệ nó” với bao nhiêu nao nức như lần đi thăm sở thú và đến Nhathành…

MộtsốngườicókhuynhhướngthầnthánhhoáNgôĐìnhDiệm(màcựubộ trưởngTrầnChánhThành làmột), nênđãdựng lênnhững câu chuyệnđầybíẩnvềđờiriêngcủaôngta.

CHƯƠNG4TỔNGTHỐNGDIỆMVÀCÔNGGIÁO

Chúngtôiđơncửmộtthídụvề"mặccảmCônggiáo"đốivớiTổngthốngDiệm.VàolầncảitổChínhphủnăm1961.ôngNhuđượcuỷtháctìmmộtnhânvậtgiữchứcvụBộtrưởngTưpháp.

ÔngchomờibácsĩTuyếnbànluậnvàngỏý:-TôimuốnmờimộtluậtsưSuynghĩmộtlát,ôngnói:-Giới thẩm phán thì có chuyênmôn nhưng “Sans caractère politique".

BácsĩTuyếnđáp:Tronghoàncảnhnày,ôngCốvấnnênchọnngườitronggiớithẩmphán.

ÔngNhubănkhoăn:-Khólắm.ôngSĩđócũnglàthẩmphán!BácsĩTuyếntrìnhbày:-Giớithẩmpháncónhiềungườirấtkhá.ÔngNhuhỏi:-Aiđấy?Liệucólàmđượcgìkhônghaycũngchỉnhư…gagnerquelque

chose!BácsĩTuyếnđềnghị:-PhíanguờiBắctôithấycóôngtoàNguyễnVănLượng.PhíangườiNam

tôithấycóôngtoàTrầnMinhTiết.ÔngNhukhôngngầnngạichấpnhậnđểôngtoàTrầnMinhTiếtgiữBộ

TưphápvìôngTiếtcóbaưuđiểm:NgườiNam, thẩmpháncaocấpvàởtuổitrángniên.

VìbiếttínhôngDiệmnên"chúNhu”đưacảTrầnMinhTiếtvàNguyễnXuânLượngđểtuỳýôngDiệmlựachọn.TrướcđóôngNhuđãhếtlờikhenngợinồngnhiệtôngtoàTrầnMinhTiếttrướcTổngthốngDiệm.ôngTổngthốngchọnTrầnMinhTiếttheođềnghịcủa"chúNhu”.ÔngNhubiếttâmlýônganhnênđềnghịmànhưkhôngđềnghị.Muốn tiếncửai,ôngNhuthườngdùnglờinóikhéoléo,giántiếpkhenngợinhânvậtnày.TrườnghợpôngTrầnMinhTiếtôngNhunóiđạicương:"Tiếttươngđốitrẻ,tôinghĩgiớithẩmphántínnhiệmôngtalắm…Tiếtlàmviệchănghái…".ôngNhuchỉ

cầnnóinhưvậylàcoinhưănchắc.NhưngnếuôngNhuđềcửđíchdanhaivàcótínhcáchchỉđịnhthìcoinhưthấtbại,ôngTổngthốngsẽlờđiluôn.NhưngsaumộtđêmthìôngthayđổiýkiếnngayvàgọiôngNhuvàochobiếtôngchọnthẩmphánNguyễnVănLượng.ÔngNhutrởvềphònggọibácsĩTuyếnvàochohay:"Tổngthốngnóicáigìcũngcônggiáo…cônggiáo".ThẩmphánTrầnMinhTiết có ưu điểm là ngườiNamđiềumà ôngTổngthống lưuý trướcnhất,nhưngôngTiết lại là tínđồThiênChúagiáo.ôngNguyễnVănLượnglàmộtPhậttử,đượctraochứcBộtrưởngBộTưpháp.

TheoLươngKhảiMinh,trong9nămchếđộNgôĐìnhDiệm,mọisựbổnhiệm cao cấp đều căn cứ theo hai yếu tố địa phương và tôn giáo vì ôngDiệmmuốnnhưvậy.MộttrongmấycộngsựthântíncủaôngTổngthốnglạilàmộtPhậttửnhưtrườnghợpôngVõVănHải.ôngHảitheoôngDiệmtừhồicònthiếuniên,Bộ,SởnàomànhiềuviênchứccaocấpngườiBắc,ôngTổng thốngcũngkhôngchịuhoặcnhiều tínđồThiênChúagiáoôngcũngkhôngưng.CuốicùngBộThammưucủaNhuđưaramộtgiảipháp:

NếuBộtrưởnglàngườiNamthìôngĐổnglýsẽlàngườiBắc,ôngTổngGiámđốcsẽlàngườiTrung.Trênthựctế,giảiphápnàyrấtkhóthựchiệnvìvấnđềđịaphươngnếucókỳthịthìchỉlinhcảmthấysựkỳthịchứthựcralàmgìcókỳthị.Trướcsauchỉcómặccảmvàthànhkiếnđịaphươngdođịavị, quyền lợi tạonênmà thôi.Vấnđề tôngiáo cũngvậy.Trongcuộc sốngchunggiữacộngđồngdântộctừtrướcđếnnaykhôngcóvấnđềkỳthịtôngiáo,songtrênphươngdiệnquốcgianhiềucáivụnvặtvàtầmthườnglạidễdàngtạonênnhữnghiệntượngnhưlàkỳthịtôngiáo.

Nhữngcuộcrướcxáchvớicờxírợptrờicủatôngiáocũnglànhữnglýdovụnvặttừngtạonênngộnhận.TínđồThiênChúagiáolạihaytổchứcrướcxáchnhưvậy.

Tuy làviệc thiêng liêngvàphảiđượcchínhquyền tôn trọng,nhưngnócũngdễdàngtạonênsựkhóchịucủanhữngngườikhôngcùngtôngiáo.MỗikhicócuộcrướcxáchđồngbàoThiênChúagiáolũlượtkéođivàcókhikéodàicảhàngcâysố,giao thôngbị tắcnghẽn.cũngdễdànggâynênsựkhóchịuchongườikhôngcùngtôngiáo.

LinhmụcXđếnthămLươngKhảiMinhôngMinhphànnàn:-Chođếnnay,tôicũngkhônghiểusaomốibấtđồnggiữachaLêHữuTừ

và LinhmụcHoàngQuỳnh lại như vậy…Chính quyền này làmột chínhquyềnchốngcộngmàđứcchaLêcũngnhưchaQuỳnhđềulànhữngchiếnsĩchốngcộng.

LinhmụcXđáp:- Thực ra thì có nhiều nguyên nhân. Theo tôi, điềumà làm cho Tổng

thốngNgôĐìnhDiệmgiậnnhấtlàdạocuốinăm1954,chaHoàngQuỳnhlại

uỷchoTrầnThiện tổchứcmột trungđoànBắc tiến tạiBìnhTâydoBìnhXuyêntàitrợ.

LươngKhảiMinhbiếtvụđóvàchorằng,trongtìnhthếnguynanlúcấy,chaHoàngQuỳnhuỷchoTrầnThiệnlàmnhưvậychỉvìchacóýnếuchínhquyềnNgôĐìnhDiệmbịPháp lật đổ thì ít ra cônggiáodi cư còn có lựclượngđểtựvệ.

LinhmụcXchobiếtLinhmụcmớivàoyếtkiếnTổngthốngDiệm,LinhmụcphànnànvềviệcTổng thốngDiệmcóvẻcấmđoángiáodân treocờgiáohội.LươngKhảiMinhchobiết:

-Cách đây không lâu tôi cũng đề cập đến vấn đề này.Nhưng xử ta ởtrongmộttìnhtrạngchậmtiếnthìcáigìnócũngchậmtiếncả..

LinhmụcXnói:-Cờgiáohộilàcảmộtsựthiêngliêng,cấmđoánsaođược.LươngKhảiMinhđáp:-Sự thục thìnhưvậynhưng trênphươngdiệnquốcgia thì cờgiáohội

Cônggiáo trướchết làquốckỳcủaVatican.Tổng thốngcũngcó lý.Thờigian du học tại Pháp lại không thấy giáo dân Pháp treo cờ Vatican đầyđườngnhưtạiViệtNam.

LinhmụcXnói:-Pháplàmộtchuyện,ViệtNamlàchuyệnkhác.Trênphươngdiệnbang

giaoquốc tế thìVaticanđốivớiViệtNamlàhaiquốcgia.NhưngVaticantiêubiểuchochothầnquyềnđốivớichúngtôi.

LinhmụcXbănkhoăn:-Nếutôi trìnhviệcnàyvớiĐứcTốngGiámmụcNguyễnVănBìnhthì

chỉtạothêmsựhiểulầmgiữaChínhphủvớihànggiáophẩm.SauvụbấthoàgiữaTổngthốngDiệmvàĐứcchaSimoneHoàHiềntôinghĩgiớiCônggiáocũngbuồnlòngkhôngít.

LươngKhảiMinhgóplờibàn:-ChanêngặpôngbộtrưởngBùiVănLương.Theotôi,tổngthốngnóithì

nóithếthôinhưngmaimộtlàquênngay.Tôinghĩcũngchanêngợilại.ĐềcậpđếnvụđấttạikhuvườncaosuPhúThọ,LinhmụcXnói:-Haibêncònđanggiằngco,chúng tôiởgiữabịkẹt.Nhưngkhuvườn

caosuPhúThọtrêngiấytờhợppháplàtàisảncủagiáokhuSàiGòn.ĐứcchaNguyễnVănBìnhngàiquáhiềnlànhnênkhôngquyếtliệtđấythôi.TạisaoTổng thống lạ ingăncảnkhôngchogiáokhuSàiGònđượcphát triển,chỉnhtrangkhuvụcnàymặcdùgiáokhuSàIGònlàsởhữuchủ.

LươngKhảiMinhđáp:-Tôicũngbiếtvụđó.Mớihômqua,tôiđưacáccháuđidạoquakhunày.

Khu đất rộng bao la. Nhưng Cha nghĩ coi Tổng thống đã quyết định thì

không cách nào ngăn nổi. Nhưng đã thấy nhiều gia đình đến chiếm ngụ.Hìnhnhưđãcóchươngtrìnhphânlô.

LinhmụcXnói:-Giảdụ,Giáokhucứchogiáodânđếnxâydựngnhàcửavàpháttriển,

ôngnghĩsao?LươngKhảiMinhđáp:-TheotôiôngNhuchảdámnóivớiTổngthốngvềtôngiáo,chỉcóPhó

TổngthôngThơcóthểnóivớiTổngthốngthìTổngthốngmớitin.Tôinhớtừdạo1959-1960,Tổngthốngđãcholậpchươngtrìnhchỉnhtrangkhuđấtnày.Chắclàchưacóngânkhoảnnênchưathựchiện.

NếuTổngthốnglàmthếthìgặpphảnứnglớn.TàisảncủaGiáokhuSàiGònchứđâuphảicủaQuốcgiamàTổngthốngchochỉnhtrangsátnhậpvàođôthành.

TổngthốngDiệmrấtghétnhữngchuyện“Ápphexinxỏ".ônglàngườiQuốcgiacựcđoan,chonêncứcáigìdínhvớiTâylàôngkhôngchịu.Nếuaihaytổchứcnàodùngáplựcđòiônggiảiquyếtthìkhônggiảiquyếtđượcgìcả.Vụcờ"GiáohộiVatican"chỉmộtngàysaulàêmrồikhôngainhắctớinữa.

Nhưng đến ngày Phật đản năm1963 thì vụ cờ quạt lại nổ tung.Chínhquyềnralệnhcấmtreocờvàodịpnày.

Sáng ngày 5-8-1963 ông Đổng lý Quách Tòng Đức vào phòng Tổngthốngđểnhậnchỉthị,bỗngdưngTổngthốngDiệmcótháiđộgiậndữ.ônglamắngvuvơ:Đãrachỉthịmàkhôngthihành,quốcgianàycònchilàthểthống".TổngthốngDiệmtronggiâyphútnónggiậnnhưthếđãchỉthịchoĐổng lý Đức đánh công điện về thể thức cấm treo cờ tôn giáo. Thực rakhôngcóchuyệncấmtreocờPhậtgiáomàchỉấnđịnhlạithểthứctreocờtôn giáo tại nơi tôn nghiêm. ở nơi tôn nghiêm thì quốc kỳ phải được tôntrọng trênhết.Điềunày rất đúng;mặcdầu tôngiáo là thiêng liêngnhưngtrongcộngđồngdântộcvớinhiềutôngiáokhácbiệtthìquốcgiaphảitrênhết.Quốcgiađứngtrêntậpthể.ôngĐổnglývốnlàmộtcôngchứcgươngmẫulạicótínhnhẫnnạivàbaogiờcũngtuânhànhđúngylờichỉcủaTổngthốngnênngàyhômsau,bứccôngđiệnđượcgởiđi.TrongPhủTổngthốngkhôngmộtaihaykểcảôngNgôĐìnhNhu.

TạiHuế,cốđôcủanhữnglăngtẩmchùachiền,ngàylễPhậtđảnmỗinămđềunhưđạihoađăng.ĐồngbàoPhậtgiáoởđâychiếmđạiđasố.Huếtừbaonhiêu nămvẫn làmột hình ảnh củaThuậnHoá, của PhúXuân, của tiếngchuôngThiênMụvàấpủ trongchiếcnôirubằngtừnghồikinhchùaBáoQuốc,Diệuđế,Từđàm.Chonên,lễPhậtđảnlàmộtdịpthiêngliêngtrọngđại.Trướcngàylễ,từnhàđếnchùachiềnđãtấpnậpvàcờxírợptrời.Phật

kỳtungbaynơinơi.Mọinămvẫnnhưthế.Bỗng dưng chỉ vì một cái công điện, Huế bắt đầu đổi thay và chuyển

mình.Ngọnlửanàođógặpcơngiólớnbắtđầubốccao.HẬUQUẢVụcấmtreocờPhậtgiáochỉlànguyênnhângầntạonêncuộcbiếnđộng

1963.GiảthửkhôngcóvụPhậtgiáothìcũngcómộtvụkhác.TuynhiênvụPhậtgiáolạitrầmtrọngquávàhậuquảcủanóthựcghêgớmvàkéodàimãimãiđếnsaunày.VềvụPhậtgiáonếuxéttheokhíacạnhchínhtrịthìchínhquyềnNgôĐìnhDiệmđãmắcphảimộtlỗilầmlớn.Nếucắtnghĩatheosựanbàicủađịnhmệnh(nếucholàcóđịnhmệnhthìvụPhậtgiáoquảlàmột"địnhmệnh"đốivớiTổngthốngvàchếđộNgôĐìnhDiệm.

NgaykhiđượchìnhthànhchếđộNgôĐìnhDiệmđãcósẵncáimầmcủasựtanrã…chếđộNgôĐìnhDiệmcáochungvàongày1-11-1963nhưngnóđãcókhởiđiểmcủasựcáochungấytừnhiềunămtrước.

CÁNHÂNVÀTẬPTHỂNhiềungườingộnhận rằng,ThiênChúagiáo luôn luônđứngđằng sau

lưng“NgôTổngthống"vàmột lònghỗ trợchínhquyềnNgôĐìnhDiệm.Điều này không đúng.Nếu có thì chỉ có những cá nhân theoThiênChúagiáohếtlòngvớichếđộNgôĐìnhDiệm.

Vụ"Chủngviện"năm1958-1959làmộtthídụ.VụChủngviệnđượccoinhưhànhđộngcủachánhquyềnNgôĐìnhDiệmnhằmhạnchếtựdocủahệthốnggiáodụcCônggiáo.TổngthốngDiệmđãtừngsốngtrongtuviệnvàhiểurõhệthốnggiáodụctrongtuviệnquantrọngnhưthếnàođốivớiGiáohộiThiênChúagiáo.

TạiquốcgiaphươngTây,hệthốngtưthụccũngnhưcácChủngviệnđềuđượchưởngmộtquychế tựdo trên tinh thần tôn trọng tôngiáo,songvẫnđượcphéppháttriểntheotừngsắctháivàkhuynhhướngriêng.

ThếnhưngTổng thốngDiệm tuy làmột tínđồThiênChúagiáonhưngônglạilàmtráitinhthầnấyvàvớiquychếtưthục,ôngTổngthốngđã"thếtụchoá"hệthốnggiáodụcChủngviệnvàhạthấpgiátrịcủacácChủngviệnbằngcáchxếpChủngviệnnganghàngvớitrườngtư.HànggiáophẩmThiênChúagiáoViệtNamcoiđâylàmộtsựcưỡngchếtựdotrongngànhgiáodụccủaThiênChúagiáo.

CácLinhmụcthuộcnhiềuđịaphậnđồngloạtđứnglênphảnđối.Sựthực,nếukhôngbịkẹtvìđứcchaNgôĐìnhThụcvànhất làĐứcKhâmsứ toàthánh lúc bấy giờ hànggiáo phẩmThiênChúa giáo khôngdễ gì để chínhquyềnNgôĐìnhDiệmquyếtđịnhmộtcáchcứngrắnnhưvậy.ĐứcKhâmsứtoàthánhtrựctiếpcanthiệpnhưngtrướcsauTổngthốngDiệmvẫnkhôngthayđổilậptrường.

Mọisựdànxếpbêntrongcũngkhôngđiđếnđâu.MộtsốLinhmụcxinvàoyếtkiếnvàtrìnhbàynguyệnvọng,Tổngthốngngherồinóingắnngủi:"GiáohộiởtrongquốcgiachứkhôngphảiquốcgiaởtrongGiáohội".

LinhmụcJoseph:“XinTổngthốngcứuxétlạiCácChủngviệnkhôngthểnàođặtdướiquyềnđiềukhiểntrựctiếpcủamộtGiámđốcNhatưthục".

TổngthốngDiệmnhìnôngBộtrưởngBộGiáodụcrồimắngvuvơ:“AnhkhônghiểugìluậtlệcảAnhphảichỉvẽchongườita.Anhcứngậmmiệnghoài".

Bộ trưởngBộGiáodục tựnhiênbị lôivàovòngchiếnvàbịmắngoantrướcmấyvịLinhmục.ĐócũnglàcáchmàTổngthốngDiệmthườnghayxửdụngđểbiểulộtháiđộtứcgiận.NóiđúngrathìôngđãmắngxéocácvịLinhmụcđanghiệndiệntrướcmặt.

TrướckhivàoyếtkiếnTổng thốngDiệm thìLinhmụcnàocũngmạnhmiệng.MộtLinhmụchăngháinhấtnói:"TôisẽnóithẳngchoTổngthốngrõ -Tôi sẽ nói hết không nể nang gì cả".Tuy nhiên, khi gặpTổng thốngDiệm,cácLinhmụcmỗingườichỉnóivàibacâu rồi im lặng,ngheTổngthốngDiệmthuyếtgiảng.

Kếtquả,TổngthốngDiệmkhôngnhượngbộ.GiáohộiThiênChúagiáođànhchịuvậynhưng trong lòngvẫnhậmhực.VụChủngviệnđến taiToàthánhVatican. Tuy Toà thánh không cómột phản ứng nào (vì đường lốingoạigiaođốivớiChínhphủNgôĐìnhDiệm)nhưngcólẽdovụchủngviệnvàonăm1960,khimàđứcchaNgôĐìnhThụcquaLaMãxintriềukiếnĐứcGiáoHoàng,đứcchađãphảichờđợicảnửathángmớiđượcvàotriềukiến.KểtừvụChủngviện,mốibanggiaogiữaToàthánhVaticanvàchínhquyềnNgôĐìnhDiệmtrởnênlạnhnhạt,bênngoàikhôngmấyairõ.

TrongkhiđóTổngthốngNgôĐìnhDiệmlạichorằngToàthánhVaticankhôngủnghộchínhquyềncủaôngmộtcáchcụthể.

Kể từ năm 1956 khi đã thành lập nềnĐệNhất Cộng hoà, Tổng thốngDiệm ngỏ ý muốn thiết lập bang giao với Vatican trên cấp bậc Đại sứ(Nonce).Tinđưađiđưalạivàdànxếpcảmấynămvẫnkhôngđạtđượckếtquảmongmuốn.

ÔngNgôĐìnhNhu đã hiểu rõ được thế lực của Vatican trên thực tế.NgoàiAnh,PhápMỹthìVaticancũnglàmột"Voix"[14]trongthếlựcquốctế.NếuđượcVaticanủnghộcôngkhaithìchếđộmiềnNamvừacóbềthếvừa tạođượcmột sốyếu tố quan trọngđể ápđảomiềnBắc trênmặt trậnngoạigiao.

Cuộcdànxếpđãâmthầmdiễnratrong7,8năm.BácsĩTuyếncũngnhưĐạisứNguyễnDươngĐôn(tạiÝ)ĐứcKhâmsứBrini,NgoạitrưởngViệt

namCộnghoà,ôngNgôĐìnhNhuđềulànhữngngườiđóngvaitròtíchcựctrong cuộc thảo luận để thiết lập bang giao với Vatican qua một đườnghướngmới.Tacóthểmôtảcuộcdànxếpđótheomộthìnhthứcđối thoạinhưsau:

-TổngthốngDiệm:ViệtNamCộnghòađãthuhồiđộclập.MiềnNamlàmột lãnh thổcóchủquyền, làmộtquốcgiamuốnnối liên lạcvớiVaticantrêncấpbậcĐạisứ.

-ToàthánhVatican:Vaticanbiếtrõnhưvậy.Trênphươngdiệntinhthần,VaticanủnghộViệtNamCộnghoàvàcưxửvớiChínhphủnhưmộtquốcgiađộclập.NhưngtrênthựctếViệtNamcònbịchiacắtMiềnBắcdocộngsảnnắmchínhquyền,trênthựctếhọvẫnlàđạidiệncóthẩmquyềncủamộtnửalãnhthổViệtNamvàởđó,Giáohộivẫncótráchnhiệmvớigiáodân.HàngGiáophẩmMiềnBắcvẫnthuộcquyềncaitrịcủaĐứcGiáoHoàng.

VàToàthánhVaticancòndèdặtchưathểdứtkhoát,nhiềungườithườnglầmtưởngKhâmsứToàthánhtạiViệtNamtươngđươngvớimộtĐạisứvànhưvậyToà thánhđãcôngnhậnvà thiết lậpquanhệbanggiaovớimiềnNamViệtNam.SựthựcvịKhâmsứchỉlàvịđạidiệncótínhcáchtôngiáo(Délégué Apostohque). Khâm sứ Toà thánh tuy đi xe mang số dành chongoạigiaođoànvàđượchưởngquychếngoạigiaothìđóchỉlàtrườnghợpđặccách.

CấpbậccủavịKhâmsứchỉđượcxếpnganghàngvớimộtTổnglãnhsự.Từkhi tuyên cáo thành lập chếđộCộnghoà,Tổng thốngDiệm rấtmongmỏiđượcVatican"chiếucố"nânghàngKhâmsứlênhàngĐạisứ.

Vatican vẫn hờ hững. ông Ngô Đình Nhu đưa ra một điều kiện trongtrườnghợpVaticanchấpnhậnđặtĐại sứ tạiSàiGòn.ĐiềukiệnôngNhumuốnToàthánhchấpnhậnlạiquátếnhị,nhưngthựctạimiềnNamphảinêunhưvậy:TổngthốnglàmộttínđồThiênChúagiáo.MàThiênChúagiáochỉcógần2 triệungười trong tổngsố14 triệudânmiềnNamViệtNam.NếuToàthánhđặtSứthầntạiSàiGònthìvịSứthầnđócónêntừchốichứcvịNiêntrưởngngoạigiaođoànkhông".

Toàthánhvẫnimlặng.NhưngôngNhuvàBộthammưucủaônglạibănkhoăn:TrườnghợpVaticanchấpthuậnđặtĐạisứtạiSàiGòn,lợithìcólợinhưnglạigặpmộtsốtiểutiếtrấttếnhịtheotruyềnthôngngoạigiao.

VịĐạisứToàthánhđươngnhiêntrởthànhNiêntrưởngNgoạigiaođoàn(mộtchứcvịdanhdựnếukhôngcóĐạisứnàoởmiềnNamViệtNamlâunămnhấtsovớicácĐạisứkhác).Nhưvậysẽkhôngthuậnlợiđốivớitâmlýquần chúng nhất là quần chúng chiếm 85% không ThiênChúa giáo (CaoĐài,HoàHảo,Bahai,Phậtgiáo,Khổnggiáo…)Vìrằng,nếulàNiêntrưởngNgoạigiaođoànthìvịĐạisứToàthánhphảixuấthiệnhàngđầutrongcác

cuộclễnghichínhthứcvàchínhôngsẽđạidiệnđoànNgoạigiaochúcmừngTổngthốngtheotruyềnthốngNgoạigiaoquốctế,hoặccanthiệpđếnquyềnlợicủaNgoạigiaođoàn.Đâyquảlàmộtvấnđềnangiải.

Cuối cùng theoýôngNhu thì cứ tạm thờiduy trì nhưcũ,nghĩa làgiữnguyêncấpbậcKhâmsứMặtkhác,ĐạisứViệtNamCộnghoàtạiÝsẽlinhđộnggiaothiệphẳnvớiVaticantheomứcquanhệbìnhthường.

Nhưtrênđãviết,TổngthốngDiệmlàmộtnhàquốcgiacựcđoan.Trongđờisốngcánhâncủaôngthì tôngiáolàthiêngliêngnhấtnhưngtrongđờisốngquốcgianhiềukhiđịavịtôngiáođãtrởnênmờnhạt.Tuynhiênnhiềuchuyệnvặtvãnhrấtkhôngđángnóilạitrởnênnhữngyếutốquantrọngtácđộngđếntâmlý,quầnchúngcómặccảmrằngTổngthốngDiệmđã"Cônggiáohoá"quốcgiaViệtNamCộnghoà.ChẳnghạnsaumỗibàidiễnvănhaythôngđiệpTổngthốngDiệmbaogiờcũngkếtluận:“Xinơntrênphùhộchochúng ta "Sự thựcđó là thànhýcủaôngvàôngmuốnchứng tỏôngchốnglạichủnghĩavôthầnvàtinnơiThượngđế.NhưngđồngbàokhôngphảilàtínđồThiênChúagiáolạicảmthấykhóchịumặcdầuchữphùhộlàmộtchữquendùngtrongcáclờikhấnváivàvănsửcúngtếôngbà.

Trên thực tế thìôngDiệm luôn luôn tỏ rakhó tínhđốivớiThiênChúagiáovànhấtlànhữngchacố“cầucạnh".Vớimặccảmthượngtônuyquyềnquốcgia,Tổng thốngDiệmquanhiều trườnghợpđã tỏ raquácoi thườngtrongcáchxửsựvớihànggiáophẩmThiênChúagiáo.

Theogiớithâncận,vàokhoảngtháng3-196lmộtvịLinhmụcthừapháitừBanMêThuộtvềSàiGònvàxingặpTổngthốngDiệm.Sĩquantuỳviênvàotrình:

"Thưa,cóchaPxinvàohầuTổngthống".TổngthốngDiệmhỏi:"Còncónhữngaingoàiđó".Sĩquan tuỳviênkể thêmmột sốnhânvậtquan trọngngồichờngoàiphòngkháchđểđượcvàotiếpkiến.KhinhắcđếnThiếutáNguyễnVănMinh,TỉnhtrưởngAnGiang,ôngTổngthốngnói"Gọinóvô".ÔngTổngthốngtiếp3ngườikhoảngchừng2giờsauđómớibảosĩquantuỳviên:Mờiôngchavô".Cuộctiếpxúcngắnngủikhôngđầynửagiờ.Sauđó,thấyôngTổngthốnggiậndữmặthầmhầm.

SaunàyLinhmụcPtiết lộ:LinhmụcđãtrìnhbàythẳngthắnvớiTổngthống vềmột số LinhmụcmiềnNamViệtNam có những lạm dụng quáđángvềviệckhaithácrừnglấygỗbánvàlàmchothườngdânrấtbấtmãn,nhấtlàđồngbàoThượng.

Mộttuầnsau,bấtthầnTổngthốngDiệmđikinhlýCaonguyên.Sauđócónhữngchỉthịrấtnghiêmngặtvềviệckhaithácrừng.

LầnấyôngnổigiậnmắngĐại táLêQuangTrọngTư lệnhsưđoàn23“Mi làmTư lệnh trôngcoi lãnh thổmàmikhôngbiếtchihết”.ÔngTổng

thốngralệnh:“Bấtkỳaiphárừngchặtcâymibắtbỏtùchota".Ôngnhắcđinhắclạitrongcơntứcgiận“Bắtbỏtù,bấtkỳai".

TừđóTổngthốnglạicàngcómặccảmđốivớimộtsốchahaycótính"lotoanchạychọt".

Tuyvậytạicácđịaphươngcũngnhưcáccấpchỉhuyvìhèncũngcó,vìnhunhượccũngcó,vìquásợthượngcấpcũngcóchonênđãxúmnhaubợđỡcácvịLinhmục tấtnhiên làmột thiểusố.Họngán“cácchacố"vìchorằng.cácchacốcóảnhhưởngrấtnhiềutớiTổngthốngvànóigìTổngthốngnghenấy.Dovậy,cứáodàiđenvàocửacôngnàothìcôngviệcđềusẽquatrôichảy.Trongsựlạmdụngvềnhữngvụlặtvặtnhưxingiấytờ,xinmônbàichođạohữu,xinhợpthứchoáđấtđaiv.v..Những"ápphe"[15]vặtvãnhđóđãgâynênnhiềuchuyệnngộnhận.

Song thực tế giới thân cận nhất tại dinhTổng thống đều xác nhận rằngTổng thốngDiệm (khácvớiôngNhuvàôngCẩn)ôngđều luônhết lòng,cungkínhhànggiáophẩm.NhưngngoàiĐứcchaNgôĐìnhThụcthìchẳngmộtaicóthểlaychuyểnđượcôngTổngthống…NhiềuLinhmụcđượcônghỏiýkiếnnhưnghỏiđểmàhỏithếthôi.

LinhmụcHồVănVuiđượccoi làmột tu sĩ cónhiềuuy tín tronggiớiThiênChúagiáotạimiềnNam.Dạonăm1958,LinhmụcVuiđãnhiềulầncôngkhaiphêphánchếđộvàtrongmộtbàithuyếtgiảngtạinhàthờĐứcBà,LinhmụcHồVănVuiđãlêntiếngphêbìnhChínhphủmộtcáchvôtưthẳngthắn.KhingheđượctinLinhmụccôngkíchChínhphủ,TổngthốngDiệmtỏvẻtứcgiận:

Nhà thờ lànơi tônnghiêm tại sao lại đưa chính trị vàovôđómàcôngkíchChínhphủ.

ÔngNhucũngtỏvẻtứcgiậnnóivớibácsĩTrầnKimTuyến:TạisaoĐứcchaSimoneHoàHiềnlạiđểchoChaVuinóilôithôinhưvậy,việcnhàthờtại sao lại đemchuyệnnhànướcxíavô.GiậnLinhmụcVui thì ít, nhưngkhôngbằnglòngđứcchaHoàHiềnthìnhiều.

Lờinóiđithìnhẹ,nóilạithìnặng.TổngthốngDiệmlạibịmấyôngDânbiểuvàBộtrưởng"xàmtấu”rằng:"ChaVuicôngkíchTổngthốngthếnày,kết ánChínhphủ thếkia”.Dođócàng tạonênhố sâungăncáchchonênthayvìtìmgặpLinhmụcđểtỏrõsựtình,ôngNgôĐìnhDiệmvớiuyquyềncủamộtQuốctrưởngkhônggặplinhmụcvàcũngkhôngcôngkhaibàytỏtháiđộnàovớiđịaphậnSàiGòn.MặtkhácônglạibảoôngChủtịchQuốchội và vài ôngDân biểu (là những giáo dân thuộc địa phậnSàiGòn) tìmcáchkhácđểđứcchaSimoneHoàHiềnthuyênchuyểnLinhmụcVuiđimộtnơikhác.

QuavụchaCủavàchaVui,giáodânmiềnNamtuyngoàimặtvẫnvuivẻvớichínhquyềnnhưngthâmtâmđasốcómặccảmrằngchínhquyềnNgôĐìnhDiệmđãxửứchọvàcoithườnggiớicônggiáoViệtNam.

RiêngvụchaCủathìlỗicũngkhôngphảidonơichamàquyhoàntoàntráchnhiệmchoTổngthốngDiệmcũnglàoan.SốlàsaukhiquânđộiViễnchinhPháprút luimộtvàisĩquanngườiPhápđãbánrẻchochaCủamấychiếcxethuộcloạiphếthải.SauNhaCônganNamViệtdoTrungtáTrầnBáThànhlàGiámđốcđãlàmnổtungvụnày.SựviệcxảyramấyhômsaumớiđếntaiTổngthốngDiệm.Nhưngônglạikhôngcangiánvàcứđểmặcđấychotoàxửđểlàmgương,nếuxétthấycótội…VụnàyTrungtáThànhmuốnchứng tỏ tinh thầnvô tưvàcứng rắncủaCônganvàôngđặtTổngthốngDiệmtrướcmộtviệcđãrồi.

ViệcxétxửchaCủatuytìnhngaynhưnglýgian,đãgâynênmâuthuẫntrầmtrọnggiữachínhquyềnNgôĐìnhDiệmvàgiáodânthuộcĐịaphậnSàiGòn.

Lúcấydưluậnxầmxìrằng,nếuchaCủathuộcđiaphậnVĩnhLongcủađứcchaNgôĐìnhThụcthìchodù,cóphạmphápthựccũngkhôngsao.Dưluận lại xầm xì rằng: Cha Của là con tốt thí vì sự bất hoà giữa đức chaSimoneHoàHiềnvàgiađìnhTổngthốngDiệm.

Từđósự liên lạcgiữaĐịaphậnSàiGònvàgiađìnhTổng thốngDiệmcàng trở nên lạnh nhạt xa cách.Cuối cùngđức chaSimoneHoàHiền lêntrọngnhậmĐịa phậnĐàLạt cũng làmột cách tế nhị củaGiáo hộiThiênChúagiáomuốntìmlạikhôngkhítốtđẹpgiữachínhquyềnNgôĐìnhDiệmvới địa phận SàiGòn quamột con người trung dung hiền dịu là đức chaNguyễnVănBình.

CHÙMMÂUTHUẪNVÀNGỘNHẬNNăm1961,1962,chínhquyềnNgôĐìnhDiệmđãngồitrênmộtnồi"Súp

de" sôi bỏng đầymâu thuẫn:Mâu thuẫn giữa chính quyền với các “khốiquầnchúng",mâuthuẫngiữachínhquyềnvớiquầnchúngtronghệthốngấpchiếnlượccủachínhquyền,mâuthuẫnngấmngầmgiữachínhquyềnvàcáctôngiáo trongđócó cảThiênChúagiáo.Mâu thuẫnvànứt rạnphânhoángaytronggiớithâncậncủaTổngthốngDiệm,mâuthuẫngiữaôngNhuvớiôngCẩn,mâuthuẫngiữaôngCẩnvớiđứcTổngGiámmụcNgôĐìnhThục.Rồicònbaonhiêunhững"mâuthuẫn"ởngaytronghàngngũthượngtầngcủachếđộ.Cáichùmmâuthuẫnnàykhôngphảilàmâuthuẫnvềchínhkiếnmà lạimâu thuẫn do những cá tính dị biệt cùng thành kiến và ngộ nhận.NgườicóquyềnthếnếucóthànhkiếnvớiôngAvàôngAlàPhậtgiáo,rồiôngAbị thất sủng thìynhư rằng thànhkiếncánhân trở thànhkỳ thị tôngiáo.RồiôngBộtrưởngngườiNamcóthànhkiếnvàngộnhậnvềôngCdo

đóôngCbịthấtsủng,ôngClàngườiBắcthìynhưrằngthànhkiếnvàngộnhậntrởthànhkỳthịNam-Bắc…ChúngtôinêurahaitrườnghợpsauđâyđểcóthểthẩmđịnhôngDiệmcókỳthịtôngiáokhông?ĐólàtrườnghợpôngVõVănHải,ChánhVănphòngđặcbiệtcủaTổngthốngvàôngNguyễnĐìnhThuần.ÔngHảilàngườithâncậncủaTổngthốngDiệmvànhưruộtthịtcủaôngDiệmkhiôngDiệmchưachấpchánh.Cóthểnói,haingườiđómộtgià,mộttrẻkeosơnvớinhaunhưđịnhmệnhđãanbài,vàkhôngthểrờibỏnhauđược.NếuđòihỏiđiềukiệnkhoabảngthìôngHảilàmộtnhàkhoabảng.ÔngHải lại làngườicầncùbiếtviệc,cóđủ lòng tincẩncủaDiệm.Nhưngtrongsuốt9nămôngHảiphảiđóngvai tròcủamộtngườibị"ôngDiệmsángcằnnhằn,chiều la lối".SongôngHải trướcsauvẫnchỉ làmộtChánhVănphòngbùđầusuốtthángnămvàôngđãkhônghềđượcchếđộđặtôngởmộtvịtríkhác(ngườinàoởtrongtrườnghợpôngHảimàchẳngmơướccóthểthithốđượctàinăng).ÔngHảilạikỵôngNhu.

Phải công nhận rằng, ông Hải tuy thân thiết với Diệm nhưng ông giữđượcsựkhíkháivàlạixacáchôngNhu.ĐócũnglàlýdoôngHảilàmộtPhậttửthuầnthành,sinhtrưởngtrongmộtgiađìnhNhogiáo…nhưngkhôngphảivìlýdotôngiáokhácbiệtmàôngHảikhôngđượclàmviệctrongbộnàyhaybộkhác…ôngDiệmcoiôngquáthânthiếtvàchứcvụChánhVănphòngchínhlàphầntráitimôngDiệmtraochoôngấpủkhiếnôngHảiphụcvụhếtmình,nhưngbổnglộccủachếđộthìlạidonhữngai"nhanhchânlẹmiệngthụhưởng".

Trongchếđộcó rấtnhiềungườiởvào trườnghợpôngHải…nhưng lạiđượcôngDiệmtinyêu,tínnhiệmnhưruộtthịt.VấnđềtôngiáoôngkhôngquantâmvìnếuquantâmthìhẳnnhiênôngHảikhôngđượctindùng…Tuycóđiều,aiđượcôngDiệmcoinhưtâmhuyếtthìnhiềukhilạicócảmtưởngbịthấtsủng,bỏrơi.Đồngthờicómộtsốngườikhác"maytay"lạilênnhưdiềugặpgió.ĐólàtrườnghợpôngNguyễnĐìnhThuần.Aicũngbiết,ôngThuầnlà"đànem"củaôngTrầnTrungDung,vàđãlàmbáochoôngDungtừngàycònởHàNội.ÔngDungđượccoinhưmộtbạnbè thân thiếtcủaNgôĐìnhNhu.Ôngthuộcgiađìnhcônggiáođạigốc.

KhiôngDung làBộ trưởngPhụ táQuốcphòng thì cấtnhắcđànem làNguyễnĐìnhThuầnlênĐổnglýVănphòng.ÔngDungtuylàthâncậncủaôngNhuvàcũnglàhàngconcháutronggiađìnhnhưngđếnnăm1960thìôngDungrờibỏBộQuốcphòng(18-10-1960)vàôngThuầnđượccửthaythế.DạoấycódưluậnchorằngôngDungbịôngThuần"đá"vàtranhchứcBộtrưởng.Sựthựckhôngđúngnhưvậy.

Tuy tincẩnôngDungnhưngôngDiệmlạikhông"chịu"cách thức làmviệccủaông.ÔngDiệmvẫnthườngcằnnhằn"ÔngtalàmBộtrưởngQuốc

phòngmàkhônghiểucôngviệcgìcả.Khihỏiđếnchỉnóinhữngvấnđềđâuđâu”.ÔngDung tuyxuất thân từmộtTrihuyệnnhưngcó lẽcái "chấtTrihuyện"chưathấmsâuvàomạchmáuôngchonênôngkhôngcócáicầncùmẫncáncủamộtngườingồiviếtcôngvăn,đọcbáocáovàghinhớhồsơ,chonênkhiôngDiệmhỏiđếncáccôngviệcgìởBộQuốcphòng thìôngDungchỉtườngtrìnhmộtcáchtổngquát.

Tổng thốngDiệmkhôngchịunhưvậy,chonênôngphảigọi thẳngôngĐổnglý.ÔngĐổnglýThuầnvốnlàngườithôngminh,sắpđặtcôngviệccóhệthốngtuybịghinhậnlàquálanhchân,lẹmiệng.Cólẽnhờvậy,mỗikhiôngDiệmhỏiđếncôngviệcôngđãtrảlờirấtvừaýôngDiệm.Hồsơnàythế này, hồ sơ này thế kia…Mà thực ra trên phương diện tổng quát, ôngThuầnlạithiếukhảnăngcủamộtBộtrưởngQuốcphòngvàothờichiến.Thếnhưngưuđiểmcủaônglà"Tổngthốnggọithìthưangay,hỏihồsơnàothìcóliền".

Dođó,thayvìtìmsựcôngtáctrênbìnhdiệnlãnhđạoBộQuốcphòngởnơiôngTrầnTrungDung,thìôngDiệmlạichỉsaipháivàhỏihanôngĐổnglý.KhiôngDungvàolàmviệcvớiTổngthốngthìchỉmuốnmauchóngtrìnhbàymộtcáchtổngquátrồituỳnghithihành,ôngThuầnthìtráilạisẵnsàngcóthểngồiđếnbaogiờcũngđượcđểnghelời"dạy".Vốnlàngườicôđơnkhắckỷvàưađượcdài lờichuyện trò lanmanquacôngviệcTổng thốngDiệmđãtìmđượcmộtngườivừaýnhưôngThuầnluônluônbiếtlắngnghevà làmrấtvừaý.Ngàynàyqua thángkhácvà luônchứng tỏ tàimẫncán,ôngThuầntrởthànhngườiTổngthốngDiệmcoilàgiới“biếtviệc".KhiluậtsưNguyễnHữuChâurờibỏchứcvụBộtrưởngPhủTổngthống,ôngDiệmchưabiếttìmaithay.ÔngNhubiếtýônganhnênđểtuỳýônganh"đểôngmuốntìmaithìtìm”,ôngNhucũngkhôngđoánnổiônganhsẽchọnai.CóđiềulàchođếnphútchótkhiTổngthốngDiệmquyếtđịnhchọnôngThuầnlàmBộtrưởngPhủTổngthống,thìchínhôngNhuvẫntưởngôngThuầnsẽđượcôngDiệmbổnhậmlàĐặcsứtạiTunisie.NgayôngThuầncũngkhônghaybiết.KhiLươngKhảiMinhgọiđiệnthoạibáochoôngThuầnhay:“Moacólờimừngchotoa".ÔngThuầnngạcnhiên:“Thưaanhcóchuyệngìvậy?""ToađượccửlàmBộtrưởngPhủTổngthống”.ChođếnlúcấyôngThuầnmớibiếtlàmìnhđãđượcôngDiệmtínnhiệmởchứcvụquantrọngnhưvậy.

ÔngThuầntrởthànhBộtrưởngPhủTổngthốngsaunàykiêmnhiệmBộtrưởngphụtáquốcphòng(thaythếôngTrầnTrungDung)rồilạiđượctạmgiữchứcBộ trưởngphốihợpAnninh (Chínhphủcải tổngày28-5-1961).GiớithâncậnphủTổngthốngchorằng:ôngThuầnlàngườibiết"chiềuý"Tổngthốngđếntuyệtmức.

CáisựlênnhưdiềugặpgiócủaôngThuầncũngnhưsự"dẫmchânmột

chỗ"củabaonhiêungườikhácđãtạonênmầmbấtmãntuykhôngainóira,vàcáimầmbấtmãn"trongnhà"đãkhôngbùngnổvìcònmộtTổngthốngDiệm.Vìthếnhữngmâuthuẫnkhôngtạonênsứcépvànhữngtiađiện.

Trong cuộc tiếp xúc và tâm tình với các "nhân chứng " thân cậnTổngthốngDiệm,chúngtôithấyrằngphầnlớnnhữngcộngsựviênthântíncủaôngđềulàPhậtgiáo.ĐiểnhìnhlàôngBộtrưởngNguyễnĐìnhThuần,bácsĩBùiKiệnTín,ôngVõVănHải,Đại táĐỗMậucũngnhưTrung táCaoVănViên.CácTưlệnhlữđoànLiênbiệtphòngvệphủTổngthốngnhưĐạitáHoàngVănLạc,TrungtáLêNgọcTriểnđềulàPhậtgiáongoạitrừTrungtáNguyễnNgọcKhôi,vịTưlệnhcuốicùngcủaLữđoànnàylàtínđồThiênChúagiáo.VìôngTổngthốngmặccảmvớiThiênChúagiáonênnhiềuviênchứcCônggiáoởtrungươngđãkhôngđượcTổngthốngDiệmcấtnhắcnênchứcvụquantrọng…Tưlệnhcácbinhchủngnhưlữđoànnhảydù,LữđoànThuỷquânlụcchiếntrướcsautừĐạitáĐỗCaoTrí,NguyễnChánhThiđếnCaoVănViên và Trung tá LêNguyênKhanh đều là Phật giáo…Vậy thìTổng thốngDiệm có kỳ thị Phật giáo hay không, sử gia sau này sẽ phánđoán côngminh.Điều rõ rệt là Tổng thốngDiệm quá nhiềumặc cảm vàthànhkiếnsâunặngđốivớimộtsốchánhkháchthuộcĐảngĐạiViệtgồmquanlạiđãtừngthamchánhdướithờiThủtướngTrầnVănHữuvàNguyễnVănTâm…

CHƯƠNG5TỪCHẾĐỘNGÔĐÌNHDIỆMVÀCÁICHẾTCỦAÔNGNGÔĐÌNHCẨN

Cái chết của một Tổng thống như ông Ngô Đình Diệm, tất nhiênkhôngphảilàmộtsựvôlýđơngiảnnhưngườitathườngnghĩ.Nóđãđượcsửasoạntinhvi,vìlàmthếnàođểgiếtmộtôngTổngthốngđãcầmquyền9nămkhôngphảilàchuyện"tuỳhứng".

NGƯỜIEMÚTQuanhcáichếtcủaTổngthốngDiệmđầyrẫynhữngsựvôlýnôngnổibi

thảm.Saukhiôngchếtđi,lạicònbaonhiêusựvôlýkhác.Chữvôlýởđâyxinđượchiểu theosựsuyđoán trongbảnchấtvà tinh thầnViệtNamvốntrọngtìnhcảm,sựtrunghậuvàlễnghĩa.

MộttrongnhữngsựvôlýđólàcáichếtcủaôngNgôĐìnhCẩnngườiemthứ5củaTổngthốngDiệm.CáichếtnàyđãđượccôngkhaihợppháphoávìôngCẩnđượcratoàxétxử.Nếubịviêncôngtốgaygắtbuộctội thìcũngchảcócáigìvôlý.KhiđảochínhbùngnổthìTướngĐỗCaoTríđanglàTưlệnhVùng Ichiến thuật.Ông tướngnày làngườicó thẩmquyềnduynhấttiếpthutoànvẹnnhữnggìcóởbêntrongcănnhàtổấmcủagiađìnhhọNgô.ÔngCẩntưởngđãthoátthân…dùtấmthânchỉcònhaibàntaytrắng.TrongcuốnViệtNamCrisis,haitácgiảStephenPanvàDanielLyonsđãviếtnhưsau:

“Ông Cẩn lúc đầu ty nạn tại nhà dòng Chúa Cúu Thế. Nhưng nhữngngườitừngđượcônggiúpđỡsợrằng:Nếuchứachấpông,sẽcóthểbịcácnhàlãnhđạođảochínhnghiêmtrịnênôngCẩnphảiquatoàLãnhsựMỹtạiHuếxintrúẩn.ToàLãnhsựnàyphảixinchỉthịcủatoàĐạisứMỹtạiSàiGòn.ĐạisứHennryCabotLodgetrảlờirằngLãnhsựMỹkhôngđượcphépchoôngtatynạnnhưnglại,đồngthờiralệnhđưangayôngCẩnvàotoàĐạisứMỹ.NhưngkhiôngCẩnđếnSàiGòn toàĐạisứMỹliền traoôngCẩnchoHộiđồngquânnhâncáchmạngxétxử.Theonguồntincóthẩmquyềnmàhai tácgiảđượcbiết, toàĐạisứMỹđãhộiývớiHộiđồngquânnhâncáchmạngvàbuộcHộiđồngphảicamkết3điềukỉệnthìtoàĐạisứmớidẫn

độ:1)Phảiđượcxétxửminhbạchvàcôngkhai.2)Khôngđượcđốixửtànnhẫn.3)Khôngbịbắnhoặcgiết".StephenPanvàDanielLyonsviết:"Trongtìnhcảnhlúcbấygiờ,nếutin

tưởngvào cuộcxétxửminhbạch, côngkhai thì thật làngây thơ.Mặcdùtrongthờigianđó,ôngCẩnđangbịyếunặngvớihaicănbệnháphuyếtcaovàtiểuđường.Vớicáchđốixửrấttồitệlạithiêúthuốcmen,chămsóctrongtùthìôngCẩnchắcchắnsẽkhôngsốngthêmđượcbaolâu.

Nhưngdùquáyếuđếnnỗikhôngđứngnổi,ôngtavẫnbịcộtvàocáitrụđứngvàbịbắn".

StephenPanvàDanielLyonsthắcmắc:Ngườitacònnhớhồitháng8-63một nhà sư (…) đã lánh nạn trong toà đại sứMỹ và được Đại sứ CabotLoadgebảovệantoàntrong9tuầnlễ,nghĩalàchođếnngàyhaianhemôngDiệm bị giết.Hãy để cho lịch sử phán xét nhũng sự việcmâu thuẫn nhưtrên".

NếuôngCẩnbịđemraxửbắntrướccuộcchỉnhlýcủatướngKhánh,thìcũngcóthểgiảithíchđược.NhưngôngCẩnlạibịxửtửkhitướngKhánhlêncầmquyềnvàCabotLodgevẫn còn tiếp tục làĐại sứ ôngLodge thườngđược coi như quan thầy quyền uy của tướngKhánh.Mấy ngày sau cuộcchỉnhlý,ngườitachorằngrấtcóthểôngCẩnđượcthavàchoxuấtngoại.Vìdù sao tướngKhánh cũng làmột trongmấy người con tinh thần của ôngDiệmvàtướngKhánhđãtrungthànhvớiôngDiệmchođếnphútcuốicùngdinhGiaLongbịmấtvàotayquânđảochính.Chiềungày11tướngKhánhtừPleiku còn gọi điện cho tướngCao ởCầnThơ, hối thúc ôngCao đemquânvềcứuTổngthốngDiệm.TướngKhánhchobiếtkhôngthểđemquânvề được vì Quân đoàn 2 quá xa…Tướng Cao tin cho tướng Khánh rõ làtướngMinh,KhiêmvàcácĐại táĐỗMậu,NguyễnđứcThắnghứalàbảođảmtínhmạngTổngthốngDiệmvàôngNhu.TướngKhánhtrảlời:"Khôngtinđượctụinóđâuchúngnónóivậymàlàmkhác".TướngKhánhvẫngiữlòngtrungthànhchođếnphútchót.Thếnhưng…quyềnlợicánhânvàđịavịđãthayđổilòngngười.

KhiôngCẩnbịđưaratoà,ngườitavẫntinrằngcóthểôngsẽbịxửqualoa.Khi bị kết án tửhìnhngười ta vẫn tin ôngCẩn sẽ đượcQuốc trưởngDươngVănMinhchấpthuậnđơnânxá.

Cuốicùngvàomộtbuổichiềuánhnắngcònchanhoà, tử tộiNgôĐìnhCẩnđượckhiêngrapháptrườngtrongvòngthànhkhámChíHoà.Taybịtróichặtvào cây cộtgiữapháp trườngvàbị bắngục trước sự chứngkiến củanhữngngườitrướckiaravàodinhôngCẩnthườngkhúmnúmnhưgianhân.

ĐạisứLodgelàngườiđãbuộc"HộiđồngQuânnhâncáchmạng"phảicamkếtkhôngđượcxửbắnôngCẩn,khiôngCẩnnhậntừngloạtđạn,LodgevẫncònlàvịĐạisứMỹđầyuyquyềntạimiềnNamViệtNam.Rồicócácgiảthuyếtđượcnêura:

1.ÔngKhánhlàmnhưthếđểchiềulòngnhữngáplựckhácđangđènặnglênông.

2.ÔngKhánh chủ trương thanh toán ôngNgôĐìnhCẩnvì áp lực của"nhữngngười"từngraluồnvàocúidướitrướng"Cốvấnchỉđạo"…

3.ÔngKhánhchủtrươngthanhtoánôngCẩnchỉvìvụ"tàisản"củaôngCẩnmàôngKhánhđãđượcchiaphầnkểtừkhiôngranhậmchứcTưlệnhVùngchiếnthuậtIthaythếtướngTrí.

SÉTĐÁNHNGANGĐẦUSángngày2-11-1963tạitưthấtôngCẩnchuôngđiệnthoạireovang.Âm

vang của hồi chuông thật rền rĩ réo rắt trong buổi sáng tinh sương. ĐiệnthoạigọitừĐàNẵng.ĐạiuýMinhnhấcmáylên.Từphíađầudâybênkia,vẫngiọngtướngTríngậpngừng,cắtquãng,rờirạc.LờitướngTríđượcghinhớnhưsau:“AnhthôngbáongaychoCậubiết,SàiGònvừabáotinchotôihaylàTổngthốngvàôngCốvấnchánhtrịđãtựtửchếtrồi.Tôikhônghiểurasaonữa…".ĐạiuýMinhchântaybủnrủn,cócảmtưởngnhưđangngheđiệnthoạitrongcơnmêcủagiấcngủsay.ÔnghỏiđihỏilạitướngTríhaibalần.TướngTríxácnhận:“SàiGònvừabáochotôihaynhuvậy"..LúcấyĐạiuýMinhmới tin đây là sự thực -một sự thực phũ phàng ngoài trí tưởngtượngcủaông.Nhưngtưởngtượngquảlàvôlý?KhibáochoôngCẩnhayhung tinnày,ôngCẩnvẫnkhông tinvànói:"Làmgìcóchuyệnđộng trờinhưvậy".NhưngTổng thốngDiệmvàôngNhuđãchết…dùôngCẩncókhôngtinlàthựcthìsựthựcvẫntànnhẫnxảyranhưthế.

Ngaylúcđó,ĐạiuýMinhchongườiđibáohungtinchochaThuận.Sángngày 2- 11màn tang đã bao phủ căn nhà tổ ấm của gia đìnhTổng thốngDiệmởmiềnPhúCamnơihaianhemôngDiệmđãsinhravàlớnlên.LúcđóchungquanhôngCẩnvẫncònđầyđủcáccộngsựviênthântín,trongđócóôngĐàoQuangHiểnGiámđốcnhaCônganTrungnguyênTrungphần.

Rồichiềumùng2,buổichiềunặngnềnhưnhữngphiếnđáđènặngtrênphậnngườimongmanh.Khoảng1giờ30,ĐạiuýMinhđượclệnhcủaôngCẩngọiđiện thoạicho tướngTrívàmời tướngTrí raHuếđểbáocáochoôngCẩnrõnộivụ.Huếchođếnlúcấyvẫntươngđốiyêntĩnh.

Khoảng3giờ,bỗngnhiênđoànthiếtgiápcủathiếutáTuấnđếnbaovâyvùngPhúCamvàcănnhàôngCẩn(ThiếutáTuấnsauthăngTrungtávàbịchết thảm trong biến cố TếtMậuThân tại trườngThiết giápGòVấp SàiGòn).TìnhhìnhHuếbắtđầungộtngạt,daođộngvànhưcâynướcgiữabiển

nặngđangbắt đầuvỡ ravàdângcao.Tronggiờphút cuối cùngnày,mộtnhânchứngthuậtlại:ôngCẩnđãmấttinhthầnvìxúcđộngtrướccáitinhaiông anhbị giết chết.Chungquanhôngvẫn cònđầyđủ cộng sự viên nhưMinh,Trọng,Độ…

Khoảng9giờđêmmùng2,Huếbắtđầuchuyểnđộngnhưcơnsóngtrongtrậncuồngphong.Trờitêbuốthoangvắngvàđầyđedoạ,bấttrắcthêlương.DânHuếvâyquanhradiongheđàiSàiGòn,BBCvàVOA…Hồihộp,rungđộng, kích thích…Rồimột nhómngười tự động quy tụ lại nhưmột hìnhthứcHộiđồngQuânnhâncáchmạng.Đứngđầu làTrung táMô,Thiếu táHiếuvàôngĐàoQuangHiển.BaviênchứcnàyđếngặpĐạiuýMinhđòiđưahọvàogặpôngCẩn.LúcấyđoànthiếtgiápcủaThiếutáTuấnđangbaovâynhàôngCẩnnhưngchỉcótínhcáchgiữgìnanninhtrậttựvàtheolờitướngTrí là"đểbảovệsanhmạngcủaôngCẩnvàđềphòngmộtkhidânchúnglàmhoảng"…quânđộicóthểcanthiệpkịpthời.

ThểtheoyêucầucủaTrungtáMôcũngnhưThiếutáHiếu…ĐạiuýMinhvàotìmgặpôngCẩntrongkhiđó3viênchứcvẫnđứngchờởngoài.Nhàlúcấyvắngngắtkhôngcònai,khôngkhíđầymộtnỗibithươngđổvỡ.BégáiKínhchoĐạiuýMinhhaylàôngCẩnđãtrốnkhỏi.ĐểđánhlạchướngpheôngMô,ĐạiuýMinhchobọnôngMôhaylàôngCẩnhiệnđangbịmệtvàđangnằmnghỉ,maisẽvàogặpsau.ThựcralúcấyôngCẩnđãvàotrúẩntạinhàdòngChúaCứuthế.

TẨUVITHƯỢNGSÁCHTrong bước đường cùng thì trong 36 kế, "tẩu vi thượng sách" chước

"chuồn"vẫnlàhơncả.TuynhiênôngCẩnrờicănnhàtổấmcùngvớicơnđaucủaloàichimbịbắntrúngcảhaicánhkhiđangtungbay.

Quangàythứ3,Huếvẫncòntươngđốiyêntĩnh,tuytrongdânchúngbắtđầuchuyểnđộng,đangbắtđầumộttrậncuồngphongchosóngđổlêncao.TừĐàNẵng,tướngTrígọiđiệnthoạichobiếtôngsẽtrởraHuếvớitưcáchđạidiệnchoHộiđồngQuânnhâncáchmạng.

Lúcấy,ôngCẩnbắtđầulâmbệnh,khuônmặthốchác,đôimắtnhưlạcmấttinhthần.Ôngxúcđộngmộtcáchkhótảtrướccáichếtcủahaiônganh.

Bêncạnhôngtrongnhữnggiờphútđóvẫncònmộtsốcộngsựviênthântín như cha Thuận (người cháu ruột của ông). Cho đến giờ phút đó vẫnkhôngthấyôngCẩnquantâmgìđếntiềnbạctàisản.KhiĐạiuýMinhvàothămông(tạimộtcănnhàtrongnhàdòngChúaCứuthế)ôngrớmnướcmắtvànói:ThôihếtrồiMinhơi.Vànhữngngườicómặtđềukhóctheoông.

ÔngCẩn nằm trên giường nệm, vắt chân chữ ngũ, nướcmắt giàn giụatrêngòmá.Cănbệnháphuyếtcủaôngbắtđầutáiphát.

ÔngbảoĐạiuýMinhgọiđiệnthoạichotướngTrí,nhắntướngTrívào

Huếngayđểôngcóđôiđiềudặndò.Huếlúcấybắtđầusôiđộng.ThiếutáHiếu,TrungtáMô,ôngĐàoQuang

Hiểnvàmộtsố"báquanvănvõ“đãđứngvềpheđảochính.Biếnchuyểnmaulẹquá.Huếngỡngàng,rồiHuếbùnglêntrongcuộcnổilửa.

Chiều3-11,tướngTrítừngoàiĐàNẵngvàoHuế.QuânđộivẫnlàmchủtìnhhìnhHuế.

Khôngcó tiếngsúngnổ,khôngđổmáu.Sự lặng lẽ trongcơndaođộnghoangmang.ẢnhcủaTổngthốngDiệmvẫncònđượctreoởnhiềucôngsở.Ngườiđầu tiênmà tướngTrí tìmgặp lại làĐạiuýMinh.Đây làmẩuđốithoạigiữahaingười:

-BâygiờCậuởđâu?TướngTríhỏi.-CậuđangởtrongnhàdòngChúaCứuthế.ĐạiuýMinhđáp.-Anhemcứantâm,khôngcógìphảilosợ.Mọiviệcởngoàinàyđãcó

tôi.-Làsĩquancủaquânđội,tôiphảituântheolệnhcủaThiếutướng.-Anh cho tôi gặp ôngCậu. Tôi ra đây với tư cách đại diệnHội đồng

Quânnhâncáchmạng-LờitướngTrí.LúcấyôngCẩnvẫnnằmtrênchiếcgiườngsắt,cơnđauđãbớt.Ônglấy

trầu ra ăn.ÔngCẩnchogọimột cộng sựviên thâncậnvànóigiọng thềuthào"Chiếcbaobốnémởdướigậmgiuờng(trongcănnhàPhúCam)trongđócó24kilôvàng.Chiếcvalisegồmmộtsốgiabảovàqúyvậtv.v..Màyloliệugiữgìnkhôngthìtụinólấyhết.Sốbạcmặttaovẫnđểtrongtủ…".ÔngCẩncòndặndòthêm:"MàytraochoTrígiữhộ…CứtraochoTríkhôngsaođâu".

Buổichiềungày3-11tạinhàdòngChúaCứuthế,khôngkhí thêlươngảmđạmnhưmộtngàycuốiđôngmiềnhànđới.TìnhhìnhHuếlúcấyđãnáođộng.

ChabềtrênNhãcúiđầulầnhạtđiđilạilạitrênhànhlang,chaNhãhỏiĐạiuýMinh:“AnhđãđitìmchaThuậnchưa"…Haingườinhìnnhaulặnglẽ,nỗibuồnthậtmênhmông.ĐạiuýMinhlênphòngôngCẩn…LúcấyôngCẩnvẫnnằmvắtchânchữngũ,mắtôngđỏngầuvìkhóc…TướngTrícũngvàophòngôngCẩncùngvớiĐạiuýMinh.ĐỗCaoTrívẫnniềmnởvàtrọngvọngôngCẩnnhưxưa,ônggiơtaychàotheokiểunhàbinh.ôngCẩnngướcmắtnhìn tướngTríkhôngnóimột lờinào.Đôimắtôngnặng trĩunỗiđauthương. Dường như lúc ấy ông Cẩn nhưmuốn khóc.Mẩu đối thoại giữatướngTrívàôngCẩnđượcghilạinhưsau:

- Hội đồng Quân nhân cách mạng uỷ con xin thưa lại với Cậu, TổngthốngvàôngCốvấnchếtlàdotainạnngoàiýmuốncủacáctướnglãnh.

TướngTríkhôngdấunổixúcđộng,ôngyênlặngmộtlúcrồinóitiếp:

-Chuyệnđãxảyranhưvậybâygiờbiếtlàmthếnào.ConđượcHộiđồngQuânnhâncáchmạnguỷchođếnđâyđểxinthưavớiCậu,HộiđồngQuânnhâncáchmạngkínhmờiCậu thamgiavàxinmờiCậuđứng trong thànhphầncủaHộiđồng.

Ông Cẩn đưa mắt nhìn một vài người thân yêu. Mọi người yên lặng.TướngTrínóitrongniềmxúcđộng:

-Việc đã xảy ra như vậy thì thế nào,Hội đồngQuân nhân cáchmạngcũngápdụngmộtsốbiệnphápđốivớicậu,nhưtịchbiêntàisản…ConnghĩCậunêntínhxemthếnào…Cậucóthểđưachocongiữhộ.

ChuyệntròvớiôngCẩnmột lát rồi tướngTríraxecùngvềvớiĐạiuýMinh.

Lúc ấy tại vùng Phú Cam vẫn yên tĩnh. Đoàn Thiết giáp của Thiếu táTuấnđanggiữphậnsựcanhphòngvàkiểmsoátchặtchẽ.NhàôngCẩnvắnglặngchỉcóconbéKính,mộtvàigianhân.ConbéKínhsaunàychobiết,ValivàbaobốvàngđượcđưalênxeJeep,rồiđoàntuỳtùngrờikhỏitưthấtôngCẩn.

ÔNGLÃNHSỰTừkhitướngTrívàĐạiuýMinhđikhỏi,bêncạnhôngCẩnkhôngcònai.

Một vài người thân yêu ngơngẩnở trước cửa nhà dòng có ý đợi.Đại úyMinhxemôngMinhcóquyếtđịnhsangtịnạnởtoàPhóLãnhsựMỹhaykhông.BuổisángởnhàĐạiuýMinh,ôngPhóLãnhsựMỹcóđếntìmgặpvàđềnghị:

-NếuĐạiuývàgiađìnhcũngnhưviênchứcnàothấyởngoàinàykhôngcóanninhvànguyhiểmchotínhmạng,tôimờitấtcảquatịnạntòaLãnhsự.

ĐạiúyMinhđáp:XincảmơnôngLãnhsự,cólẽkhôngcầnthiết.Ngày2-11-1963chính làngàysinhnhậtcủaôngCẩn…ôngcóngờđâu

đócũngchínhlàngàyôngphảiđểtanghaingườianhtrai…SaukhiôngCẩnsangtịnạntạinhàdòngChúaCứuthếthìôngLãnhsựvàPhóLãnhsựcótìmgặpĐạiuýMinhvàđềnghịđưaôngCẩnquatoàLãnhsựtịnạnchoanninhhơnvàôngcamkếtsẽđểôngCẩnđượchưởngquyềnlợitịnạnnhưtoàĐạisứMỹđãdànhchoThượngtoạTríQuangtrướcđây.

NhưngôngCẩnchỉbằnglòngquađótịnạnvớiđiềukiệnôngphảiđượcđemtheothânmẫutứcbàNgôĐìnhKhả…LãnhsựMỹkhôngchấpnhậnđiềukiệnnày.Hơnnữa,cáccộngsựviênthântíntỏýdèdặtvìkhônghiểulòngdạcủangườiMỹrasao.

Ngày5/11tướngTríđượclệnhcủaquânđảochínhđưaôngCẩnvềSàiGòncùngvớibàcụKhả.LúcấybàcụKhảvẫnchưabiết tinTổng thốngDiệmvàôngNhubịthảmsát,vìtrongnhàcốgiữkíntinnày.BàcụKhảđã

trêntuổi90vàbánthânbấttoạitừlâu…KhivềSàiGònthìmẹconđôingả.ÔngCẩnvĩnhviễnxamẹtừbuổiấy.

Ôngbịgiamtrongmộtcănphòng"ghêrợn"nhấtcủakhámChíHoà.Cáiđaukhổlớncủatùnhânkhôngphảivìthânthểbịcâuthúcmàtrước

hếtđaukhổvìcôđơn.Nỗicôđơnnhưmộtphitầntrongchốnlãnhcung.Cóaitrảiquacơnphongtrầnmớithôngcảmđượcnỗi“giếtnhauchẳngcáilưucầu,giếtnhaubằngcáiusầuđộcchưa”TrênsáuthángtrờiôngCẩnđãchếtmòntrongcáiusầuthêlươngnhưvậycủamộtcấmphòngđầyoantráivàhồnma.Chắchẳntrongnhữngđêmdàithaothức,ôngCẩnchỉcònsốngtheodĩvãnghuyhoàng,9nămtrongđóbaonhiêucônghầuđãđếnvớiông,vanlậyông,mộtđiềucậu,mộtđiềuconđểmongôngbanphátbổnglộc.

ĐiềuđaukhổnhấtđốivớiriêngôngCẩnlànhữngngàythángôngphảisốngxamẹ.Từ ấu thơ chođếnngày lao lý, ôngCẩnkhôngbaogiờ phảisốngxamẹ.TronggiađìnhTổngthốngthìchỉcómộtmìnhôngCẩnsốngcạnhmẹ.ÔngDiệmchođếnĐứcchaThục,ôngNhu,ôngLuyệnmỗingườimỗingảmộtnămmớivề thămmẹđôiba lần.Theonhânchứng,ôngCẩnđượcthânmẫuthươngyêunhấtmựcvềđứchiếuthảo.KểtừngàybàcụNgôĐìnhKhảbị bán thânbất toại, suốt ngàynằm trênghế tựa, ôngCẩn luônluôncómặtbêncạnhkhôngchịuxamẹlấymộtđêm.

Thếmànhữngngàyấyôngphải sốngxamẹ.Vàngày20-4-64,Toàán"cáchmạng"tuyênántửhìnhôngNgôĐìnhCẩnmàchánhthẩmlàĐạitáĐặngVănQuang(vợchồngĐạitáQuangvốnlàconđỡđầucủathânmẫuĐứcchaNguyễnVănThuậnchịruộtcủaôngCẩn).TrướctoàôngCẩnnói:"Tôiquânsựkhôngbiết,hànhchánhkhôngbiết,họctầmthườnglàmsaoralệnhchoaiđược?”.Bốnngàysaukhituyênán,ôngCẩnđệđơnxinânxávà2ngàysaunữatướngDươngVănMinhbácđơnxinânxávớitưcáchQuốctrưởng.Trong thờigiannày, tướngKhánhđã"đauđầu”, rồibối rốikhôngbiếtlàmthếnàođểgiảiquyếtmọiviệcchomọibềêmđẹp.Baonhiêucuộctiếpxúc,baonhiêucuộctrảgiá,tấmthâncủaôngCẩntrởthànhmónhàngđể“bênnàyđưarađiềukiệnnàybênkiađặtđiềukiệnkhác".Chữ"nếu”làmcho ôngKhánh bù đầu.Nếu không giết ôngCẩn chúng tôi sẽ có thái độ,hoặc không ân xá cho ôngCẩn chúng tôi sẽ hành động".Các cố vấn củatướngKhánhthìchorằng"TrongvụnàyThủtướngcứcoinhưvôcan.ViệcxửthếnàolàdoToà.ViệcânxáhaykhônglàdotướngMinh.

NếutướngMinhânxáthìhợpývớiThủtướngvàcóthểxoadịuđượcphebênnày,màáplực“búarìu"củaphebênkiasẽđổhếtvàođầuôngMinhvàngượclại…”.CộngsựviênthântíncủatướngKhánhlúcấyđềulànhữngngườicùngchốngchếđộNgôĐìnhDiệmvàbịgiamcầmnhưPhạmThái,TổngTrưởng thông tin hay thuộcĐảngĐạiViệt như bác sĩNguyễnTôn

Hoàn,PhóThủtướnghoặcthuộc"gànhà"nhưluậtsưNghiêmXuânHồng,BộtrưởngphủThủtướng…

HômxửbắnôngCẩntạikhámChíHoà,buổisángôngKhánhuốngmộthơihếtlyrượumạnh,mắtônglạilồihẳnra.

CHẾTVÌCỦAQualờinguyềnphụchậnchoanhemTổngthốngDiệmmàtướngKhánh

đãnhiềulầntỏbày…aicũngtưởngônglàmộtngườimộtlòngmộtdạsốngchếtvớianhemôngDiệm.NhưngvớitướngKhánhthì"lờinóigióbaylêntrời”,thảyđềukhôngquantrọng.

Saukhiđảochínhthànhcông,hầuhếtcáctướngthamdựđềuđượcvinhthăng, nhưng trường hợp tướngKhánh lại bị chậm trễ. Trong quá khứ vàthuởcònmangloncấptá,tướngMinhvàKhánhquábiếtrõnhau.Đãtừlâu,khôngaiưaai.Ngày5-2, tướngKhánhởPleikubayvềSàiGònmộtmặttrình diện tướngMinh.Mặt khác chạy lon. Vốn là người láu cá vặt, nêntướngKhánhchạyqua"cửa"Thủ tướngThơ,vàbiết rằngôngThơhaybịxiêulòngnếuchịukhónănnỉ.Hơnnữa,ôngThơvẫncólòngtốtđốivớibọnemút.QuảnhiêntướngKhánhđãthànhcông.ThủtướngThơgọiđiệnthoạicho tướngMinhđể"xin lon”cho tướngKhánhvàôngMinhcũngđồngýchoôngKhánhlênTrungtướng.Sánghômsau,tướngKhánhlạiđếntưthấtcủaThủtướngThơnănnỉ.ViệcthăngTrungtướng,ThủtướngThơđãdànxếpxong.

TướngKhánhnónglòngnênchongườilênphốmuacặpsaongay.Tạitưthất,Thủ tướngChínhphủvẫncònmặcáoPyjama,vốn làconngườixuềxoà,khôngkiểucách,ThủtướngThơđãgắnlonTrungtướngchoNguyễnKhánhtronglúcôngđangmặcđồngủ.

Thực ra thì tướngKhánh cũng chẳng thương xót gì Tổng thốngDiệm.Đốivớiôngaicũngcóthểlàngười"trikỷ",aicũngcóthểlàbạnđường…NgườinhưtướngKhánhkhólònggiữđượcsựtrungnghĩa.

Vì tướngKhánhkhôngchỉbắtcáhai taymàbabốntay.Cùngmộtcâuchuyện,gặpôngA,tướngKhánhnóithếnày,gặpôngBtướngKhánhlạinóicáchkhác.

Ngày 9-5-1964, ôngCẩn bị xử bắn tại khámChíHoà thì PhanQuangĐôngbịxửbắn tạiHuế.ÔngKhánhbayraHuếđể lấy lòngdânchúng từmột trung tâm tranh đấu… nhưng ông lại bị dân chúng vây tại dinh tỉnhtrưởngThừaThiên.Ôngphải"trốn lủi"đicửasau rồidùng trực thăng rờikhỏicốđô.

Saumộtngàyhànhtrìnhtoátmồhôi,lạibịdânchúnglaóđảđảo,hômấyôngKhánh tìmlạigiấcngủbìnhansaukhiôngCẩnđãrangười thiêncổ.Chếtlàhết,ôngKhánhđượcbìnhanvìnhữngtưởngôngCẩnsẽmangtheo

tấtcảnhữngbímậtvềphầntàisảncủaông.Sựđờiđâucóđơngiảnnhưvậy.Cáikim trongbọcđể lâungàycũng lòi ra,huốngchi tài sảncủaôngCẩnkhôngphảilàíttừcủachìmcủanổi.NhiềungườithântíntronggiađìnhôngCẩnchorằng“ÔngCẩnchếtvì tàisảnđó”.ĐểgâyquỹchođoànthểCầnLao, trong9nămôngCẩnđãuỷ tên chomột sốngườiđứng tênquản trị.ÔngXđứngtênvàquảntrịmộtcơsởkinhdoanhnày.ÔngYđượctraophóđứng tênmuamột thửađấtkia.TrongcáivalisecủaôngCẩn lạichấtđầynhữngquývậtrồilạicómộttrươngmụctạingânhàngdomấyngườitrongĐoànthểđứngtên.NếuôngCẩncònsống,cácđươngsựsẽkhólòngchiếmđoạtnổi.CóthểtướngKhánhđãđượcchiamộtphầntàisảnấyvềmặtcủanổiđểgọilàdùngvàoquỹmật.

TạinhàdòngChúaCứuthếngày3-2khiđượcquânđảochínhmờithamgia,mộtvàingườithântíncủaôngCẩnđãđềnghị:"TìnhthếđãnhưvậyrồinayHộiđồngmờiCậuthamgiathìCậucứthamgia.Baonhiêutàisản,củacảicủađoànthểhiệndoaiđứngtên,doaicấtgiữcậukhaihếtrồiđemnạpchoHộiđồngđểxungvàocôngquỹQuốc-gia".NếuôngCẩnnghelờinhânchứngB, côngkhaihoá tài sảnvàđemnạpchoQuốcgia thì ít nhất cũngkhôngaicóthểnuốtđượchếtchodùcó"chấmmút"ítnhiều.

Nóivề tàisảncủaôngCẩn,giới thân tíncủaôngđềungaongán:"ÔngCẩnkhôngbaogiờtinnhũngcộngsựviênthâncậncủaôngmàôngvẫnchorằngquátrẻkhônghiểugìvềvấnđềkinhtàichođoànthể”.

Dạonăm1961nhiềuđảngviênCần laobị thương, đauyếu túngquẫn,ĐạiuýMinhcóđềnghị:"Cậutríchmộtsốtiềntrongquỹđoànthểgiúpđỡnhữngngườiđãphảihysinhhaythươngtíchvìquốcgiavàđoànthể”.LúcấyôngCẩnnói:“Tiềnđâubâychừ…taolàmgìcótiền".Mấycộngsựviênrấtđỗingạcnhiên,khônghiểutiềnbạcbấylâunayđivềđâuvàởnhữngtayai?Vàokhoảngnăm1959,cóngườiđềnghịôngCẩnmualạimộtsốđấtcủahoàngtộc.ÔngbảoĐạiuýMinhvàmấyngườithântíncùngôngđicoixemđấtcátrasao.Mộtngườilêntiếngcảnngăn:"ConnghĩCậukhôngnênlàmnhưvậy.MìnhvừatruấtphếBảoĐạixongbâygiờlạiđứngramualạiđấtđaicủaHoàngtộcthìchodùcótrảtiềntheothờigiávẫnbịmangtiếng"ôngCẩnđáp:"Taomộtthânmộtmìnhthìcầnchi.Lolàlochobọnbay,đoànthểmàkhôngcóvốnliếngthìlàmsaohoạtđộngđược?Tụibaycòntrẻbiếtgì".

TừđómấycộngsựviênthântínkhôngaiđảđộnggìđếnviệcnàydùhọcũngbiếtrõôngCẩnđãuỷchoailophầnkinhtài.TheongườibiếtchuyệnthìmẹconbàLuyếnvàmộtsốngườikhácđãlàmhỏngôngCẩn,nhấtlàvấnđềkinhdoanhtiềnbạc.Rồikhitàncuộcthìnhững“aiđó"phỗngtaytrên.Trongsuốt9nămcầmquyềnđãcóbiếtbaoôngbàlớntângbốcbàLuyếnlênmâyxanh,mộttiếngDì,mộttiếngMợ.MộtđằngCậuCẩn,mộtđằngMợ

Luyến.Dođóđãgâynênbaonhiêudưluậnxấuxa.MàbàLuyếntuyanhemcondìvớianhemôngCẩnnhưnglạichỉlàthứgianhânloviệcnộitrợtrongnhà.

PHÚHỘĐỒNGQUÊTrong9nămôngCẩnđãchotiềnthiênhạrấtnhiều.Bảnthânôngvốnlà

cậuấmconquanThượngthưLễbộnhưngônglạilàconngườitiêubiểuchotrạngtháiquêmùa.Thườngngày,ôngdùngcơmvớicákho,dưachua.Ngaynhàôngbaogiờcũngmuốisẵntừngvạidưa,vạicà,cókhiôngcòntỉmẩnđimuốihàngvại"dưaraumuống".Mộtsángkiếnkhákỳcục…vìchưathấyaidùngraumuốngđểmuốidưa,vìônglạikhôngănđượcvâyyếnhaysơnhàohảivị!.NhàôngởPhúCamnuôihàng trămconchimbồcâu.Nuôi làđểdànhdấy thôi.ôngCẩncó tâmlýmộtnhàgiàuxứquêchonêncáigìôngcũngthuvénchắtchiu,cáigìcũngchovàotrongkhohết,trongkhocủanhàôngchứađựngkhôngbiếtbaotranhsơnmàiđồgốm,đồcổ.Dĩchícónhiềungườibiếuôngmiếnggỗcẩmlaiôngcũngchocấtvàokhođểdành.

Ngày1-2làsinhnhậtôngchonênkháchbốnphươngđổvềHuếtấpnậpvớibaonhiêuquà,ôngkhôngăn,trongnhàcũngkhôngthểănhết,tuyvậydùlàquàthuộcvềthựcphẩm,ôngcũngđemchovàokhocấtđi.Mấyhômsauđểthốirađấyngườinhàlạimấtcôngđemđiđổ…ConngườiôngCẩnlàmột thếgiớiđầymâu thuẫn,ôngvừacócáicốtphongkiếncủaconquan,ônglạicótínhthuvénchắtchiucủamộtphúnông,cùngcáiháchcủaTổnglýthờixưa.ôngcóbảnchấtvàsắctháicủamộtônggiànhàquê.Ngoàithúcâucá,ôngcòntựtayvóttređanrổrá.Rổrátrongnhàôngphầnlớnlàdoôngđanlấyvàôngcoiđónhưmộtsinhthú.

CÔNGLÝNgày20-4-64,ôngCẩnđượcxétxửtrướcToàán.ÔngCẩncũngbịkhép

vào các tội như Phan Quang Đông chỉ khác tội cố sát. Trên đây, xét từnguyênnhânsâuxathìôngCẩnchếtvìlýdotàisản.Nhưngratoà,bảnántửhìnhdànhchoônglạibắtnguồntừvụángiánđiệpmiềnTrungvớiHuỳnhVănTrọng,NguyễnĐắcPhươngbịngườicủaôngCẩnxôtừtrênlầuxuốngvàPhươngchếtnhưvậytứclàPhươngbịcốsátchứkhôngphảiPhươngtựtử(?).

Buổisángngày20-4,khitoàxử,cóvợNguyễnĐắcPhươngralàmnhânchứng.Một vài tờ báomô tả rằng: Người vợ của ông Phuơng vì thươngchồngphẫnuấtquánênratoàbịngấtxỉu”.MộtngườiởHuếbiếtquárõbàPhươngnói rằng:"BàPhươngmớisinhđượchai thángđãphải ra toànênngấtxỉu".Tạisaolạinhưthế?Chồngbàđãchếttừlâucơmà?ĐạicươngvụángiánđiệptạimiềnTrungnhưthếnày:

HồsơvụnàyđãcótừthờiôngGiámđốcCônganTrungphầnNguyễn

Chữ.Đầu năm 1960mấyLinhmụcĐàNẵng có lên gặpĐứcTổng giámMụcNgôĐìnhThụctrìnhbàyvềviệcmộtsốngườibịbắtoantrongđócócả tín đồ Thiên Chúa giáo. Đức cha Thục thay vì hỏi thẳng PhanQuangĐông(vìĐôngcótráchnhiệmtrongvụnày)ngượclạiĐứcchaThụclạivàothẳngSàiGòn trìnhbàynộivụvớiTổng thốngDiệm, sauđóTổng thốngDiệmralệnhchoĐạitáĐỗMậumởcuộcđiềutra.

ĐạitáMậuđánhcôngđiệnchoĐạiuýThích,TrưởngkhuAnninhHuếđiềutravụnày.DĩnhiênlàđộngđếnôngCẩn,ĐạiuýThíchkhôngdámđơnphươngtiếnhành.ĐạiuýThíchđếnxingặpĐạiuýMinhbànluậncùngôngMinhnênxửtrínhưthếnào.ÔngMinhchorằng,vụnàynênhỏilạiPhanQuangĐôngvàbáochoĐôngbiếtsựthểnónhưvậy.SauđósẽtrìnhbáovớiôngCẩn.

ĐạiuýThíchvàogặpôngCẩn trìnhbàyvềbứccôngđiện từSàiGòn.PhảnứngđầutiênlàôngCẩntáimặt,ôngbảoThíchđiềutralạixemcóđiềugìoanứckhông.ÔngCẩnnói:GiếtoanngườitathìChúaphạtđếnđờiconđờicháu.SauAnninhQuânđộiđiềutrathìđềuxácnhậnvụángiánđiệpcóthật.

Ngày20-4,ToàxửôngCẩnvềvụấy.NGƯỜITỬTÙMộtviêngiámthịtạikhámChíHoà(từngcónhiệmvụcanhgácphòng

ôngCẩn)đãkểlạivớichúngtôi:Cómộtđêmđãkhuyalắm,anhtađiquaphòngôngCẩn, tòmònhìnqua lỗkhoá.Anh ta thấyôngCẩnđiđi lại lạiquanhphòngrồiônggụcđầuvàotường.Anhnghethấytiếngôngkhócnấc.SauđóanhthấyôngCẩnđilạiphíagiường.

Ôngquỳdướichântườnggụcđầuvàonệm,anhvẫnnghethấytiếngôngkhócnấc.Mộtlầnkháccóviệcvàophòngông,ônglạicóvẻbìnhthảnvàhỏi:"Chúcónghetintứcgìởngoàinớkhông?".Tấtnhiênlàanhtachỉầmừrồimauchóngđira(vìsợbịnghicóliênlạcvới tùnhân)…Lầnnàogặp,ôngCẩncũngcólờihỏihananhnhư:lươngbaonhiêu,cóđủănkhông,mấycon,bốmẹcònkhông,cónuôiđượcbốmẹkhông?

BuổisángngàyôngCẩnrapháptrường,ngườicongáibàẤm(cháugọiôngCẩnbằngcậu)đượcphépvào tận trongphònggiam thămôngvới sựhiệndiệncủaviênchứcquản lý.Chị tagiơnămngón tayrahiệuchoôngCẩn(cónghĩalànămgiờbịxử).ôngCẩnkhẽgậtđầu.Vìkhôngnénđượcxúcđộng,ngườicháugáikhócbùlubùloavànặnglờinguyềnrủanhữngaiphảnphúcvớiôngcậumình.ÔngCẩnthìvẫnđiềmđạm.Lờiôngnóivớicôcháugáiđượcghinhậnnhưsau:"Khôngcógìđángbuồnmàphảikhóclóc.Làmchínhtrịlàphảinhưthế.Cậukhôngcógìoánthánhết.Làmchínhtrịthìphảibiếtsẽcóngàynhưthếnày".

Buổichiều,cónhữngviênchứcđãđưaôngtừtrạigiamrapháptrường:Đại tá TrangVănChính,Giám đốcCảnh sátĐô thành, Trung táNguyễnVănĐức,UỷviênChínhphủvà luật sưVõVănQuangcùngmột sốviênchứckhácvàcócảbàẤm,ngườichịruộtcủaôngCẩn.

TrướcđóôngCẩnbịbệnhsưngkhớpxươngvànhữngthángnằmtrongtùônggầnnhưbịtêliệt,mỗikhiđiđứngphảicóngườixốchaivai.

Songbuổichiềurapháptrườngmộtsốngườihiệndiệnđềungạcnhiên,damặtôngtatựnhiênđỏhồng,từtrênlầuxuốngnhàôngvịntườngmàđikhông cần người xốc nách.Ông vẫn thường nói với chị ông và các cháu(trongđócóbàTrầnTrungDung)“Khôngviệcgìphảikhóc lóchaychửirủaai.Cứcầunguyệnchongườita.Cậulàmchínhtrịcậuđãnghĩđếnngàyphảinhưthếnày".

Đại táChínhvàmấyngườikháclêntiếngchàoông,ôngcúiđầuthi lễ:“Xinchàocácngài".Mọingườiđềucôngnhậnôngcóvẻthảnnhiênvàkhoẻmạnhhơnmọingàythường.

KhirapháptrườngôngCẩnlẻloimộtmình.Mặtôngvẫnthảnnhiên,ôngbịtróivàocột(nhưbáochíđãtườngthuật).TrunguýBảo,sĩquanbáochíPhủThủtướnglàngườiduynhấtđạidiệnbáochínhànướccómặttại"sânbắn"lúcấy.TrunguýBảothuậtlại:Haibànchâncủaôngchỉcónămngónchấmđất,gótchânlơlửng.ÔngBảotiếplời:BiếtđâulúcấyôngCẩnkhôngnhậnratôiTrunguýBảođứngcáchtửtộiNgôĐìnhCẩn15mvềphíataymặt.ĐằngtrướcôngCẩnlàtoánquânthựcthinhiệmvụ.Sautoánquâncáchlàbáochí.Dotìnhcờcủasốphận,BảolạicómặttrongtưthếđạidiệnchínhquyềntrongbuổixửbắnôngCẩn.Thậtlàéole.

Nhânchứngnói:“NhìnôngCẩnlúcấytôirướmnướcmắtsongvẫncốtìnhlàmravẻthảnnhiên".Địnhmệnhlịchsửcóthậthaysao?TrướcđóBảođượcTrungtáKhôichoraHuếmangthưriêngđếnôngCẩn.

KhiđượcĐạiuýMinhđưavàoyếtkiến,TrunguýBảo rấtngạcnhiên.ÔngCẩnnằm trên chiếc ghế xích đu kêở hànghiên.Ôngđangnhai trầubỏmbẻm.ThấyBảoôngCẩnngồinhỏmdậyvà tự taykéoghếmờingồi.Ông gọi đích danhBảo rồi hỏi thăm chuyện trò lanman về tình hìnhSàiGòn,vềgiacảnhvàcôngviệclàmăncủaTrunguýBảo.

Vẫnkhuônmặtcũ,buổichiềuhômấyrapháptrường,TrunguýBảothấyôngCẩnvẫngiữvẻbìnhthản,damặtđỏhồng.

Rồimộtloạtsúngnổ,ôngCẩntrởvềcõithiêncổ.Trước đó ông ta từ chối không chịu bịt mắt. Nhưng Trung tá uỷ viên

Chínhphủnói“Đâylàluật lệbắtbuộcnhưvậy".ÔngCẩnđànhchịu,ôngcũngkhôngquênlên tiếngxinmọingười tha thứchoôngvànhữngngườiđồngđạocómặt lúcấyđãđọcchoôngmộtkinh lạycha trongđócócâu

“Xinchochúng tôihàngngàydùngđủvà tha tộichúng tôinhưchúng tôicũngthakẻcónợchúngtôi".Khibị tróivàocột,ôngCẩnđượcgặpriêngchaThínhthuộcdòngChúaCứuthếlàvịquanlinhhướngcủaông.RồisaulàluậtsưVõVănQuan…LuậtsưQuannóichuyệnvớiôngCẩnmộtlúc,rồiđưa taygỡcặpkính trắng trênmắtông,khôngkhí thật trầm lặngvàcăngthẳngtrongnỗithêlương.ChaThínhquayđi…mắtvịLinhmụclonglanhhạtlệ.LuậtsưQuankhẽthởdàinhưtiếcthươngchomộtphậnngười.

Chỉmộtloạtđạnthứnhất,ôngCẩnđingay.Đầuônggụcxuống,lắclư…TrunguýBảođếnbênông…Màudađỏhồngbiếnthànhmầuxámnhạt.

Khôngaigiữđượctiếngthởdàinghẹnngào.Ôngđượctháodâytróivàđặttrên băng ca khiêng trở lại khám đường. Bảo đi theo. Trong gian phònghoanglạnh,khôngcònaingoàiBảo,ngườihiếnbinhápgiảivàlátsauthìbàẤmlậtđậtchạyvào.ôngCẩnnằmtrênbăngca,phủtấmvảitrắngloanglổmáu.Ngườichịôngkhócrưngrức,nướcmắtgiàngiụatrêngòmá.Thếlàxongmộtđờingười.

CHƯƠNG6(A)TRƯỜNGHỢPBÀNGÔĐÌNHNHU

BàNgôĐìnhNhucóđiệubộvócdángcủamộtminhtinhmànbạchơnlàmộtphunhântheocốtcáchĐôngphương.Trong9nămchếđộNgôĐìnhDiệmbà được suy tụng nhưmộtĐệnhất phu nhân.Chính cái danhxưngnàyđãkhôngthuậntaivàlàmchodưluậnđàmtiếukhôngít.ÔngNhutuy làmột Cố vấn chính trị Phủ Tổng thống, nhưng trên danh nghĩa ôngkhông cómột vị thế công quyền.ÔngTổng thống sống đời độc thânmàngười em dâu lại được "suy tôn" như Đệ nhất phu nhân thì điều đó quảchướngtai,vìnókhôngchínhdanhvàhợpvớichữLễ.

NhưngtừnguyêndonàođãđưabàNhulênđịavịmộtngườiđànbà"uyquyền"khiếnbaonhiêukháchcônghầucủachếđộphảiraluồnvàocúivàcoibànhưmộtnữlãnhtụ?AiphongchobàNhutướcvịĐệnhấtphunhân?Khôngaiphongchobàcả.NếucóthìchỉcócơquanThôngtinthỉnhthoảngquamột vài bản tin, qua bích chươngđã "bốc" bà lên hàng tột đỉnh côngdanhđó.

Xintrởlạiquákhứ:Tháng4-1955khiSàiGònđangngútngànkhóilửa,BìnhXuyênquyếtănthuađủvớichínhquyền,giađìnhbàNhuvẫncònởcănnhàcủabácsĩCaoXuânCẩntrướcdưỡngđườngSaintPierreSàiGòn.

KhithuhồidinhNorodom,TổngthốngNgôĐìnhDiệmdànhmộtphòngphíabên -tráichovợchồngôngLuyện.Tronghaingườiemdâu thìTổngthốngDiệmquýbàLuyệnhơn.GiữavợchồngôngLuyệnvớiTổngthốngDiệmcósựthânmậtđậmđàvàkhôngxacáchnhưvợchồngôngNhu.Từkhitrởvềnướcchấpchínhchođếntháng4-1955,vaitròcủaôngNgôĐìnhLuyệnmớilàquantrọng.VaitròcủaôngNhulúcấycònmờnhạt…

Nhưngcómộtđiểmtâmlýnhưthếnày:TuyrấtquývợchồngôngLuyệnnhưngôngLuyệnlạichỉcótoàncongái.TổngthốngDiệmkhôngthíchcháugái,ôngrấtyêumếnđámcontraicủabàNhu.Đócũnglàlýdodễhiểu,khicha conôngNgôĐìnhKhôiquađời (1945) thìmấychúcon trai củaôngNhulàkẻnốidõitôngđườngcủadònghọNgôĐình.NgôĐìnhTrácđứngvàohàngđíchtônthừatựvàlàbựctrưởngcủagiađìnhNgôĐìnhsaunày.MấychúcontraicủaôngNhutrởthànhnhịpcầunốitiếpgiữavợchồngông

NhuvàTổngthốngDiệmmặcdầubảnchấtgiữaTổngthốngDiệmvàôngNhurấtkhácbiệtnhau.Anhemkhôngmấykhigầnnhauquanhữngphúttâmtìnhhànhuyên.NhưngmấyđứacháutrailạitrởthànhnguồnhứngthútinhthầncủaTổngthốngDiệmvàđócũnglànguồnhyvọngcủaôngTổngthốngcònnặnglòngvớinhogiáo…trongtìnhcảmgiadình.Chínhcũngnhờởđiểmcómấyngườicon traichonênbàNhudãdễdàng tạođược tư thếtronggiađìnhnhàchồng.

KhitrậnchiếngiữaBìnhXuyênvàchínhquyềnbùngnổ,ĐạitáHuỳnhVănCaobàntínhvớiThiếutáVinhlàmthếnàođểditảngiađìnhbàNhuvàotrongdinh,nếukhôngBìnhXuyêncóthểlàm"hoảng",giếtôngbàNhuhoặcbắtcócmấyđứaconcủabàđểlàmđiềukiệnthươngthuyết.Ýkiếnnàymọingườiđềucholàphải.TrướcđóTổngthốngDiệmcũngtỏýbănkhoănngỏývớiôngBằng"MibànvớiVinhvàCaolàmsaochechởgiađìnhôngNhuởSaintPierre…BìnhXuyênnólàmdữquá."..Mấyhômsau,giađìnhbàNhuditảnvàodinhĐộcLập,ởtrongmộtgianphòngphíagóctrái.LúcđầuôngNhunằmghếbốvìkhôngcógiường…

BàNhu tuy chỉ học hết lớpĐệ tam (classe de seconde) trườngAlbertSarrautHàNộinhưngbàlạicómộttrìthôngminhthiênbẩm.Sinhratrongnhunglụa,lạithuộcgiađìnhquanlạivọngtộc,bàNhutừtấmbéđãởtrongmộtmôitrườngthápngà,hầunhưkhôngliênhệvớinếpsốngViệtNam.Cóthểnói,bàthuộcmộtgiaicấpkhôngcótrongxãhộiViệtNam.Cáigiaicấpđó được hình thành trong chiếc nôi văn hoá của phương Tây. Bà là thứtrưởnggiảthứthiệt.Nhưngthứtrưởnggiảnàylàmộtchấthỗnhợpgiữabảnchất hoàngphái (dòngmáubênngoại) cùngquan lại vọng tộc (dòngmáubênnộiquagiađìnhôngTrầnVănThông).ThânmẫucủabàlàcôgáiHuếthuộchàngkhuêcácsôngHươngnúiNgự.ThânphụbàtuyhiềnlànhnhưngtrongconngườicủaôngTrầnVănChươngđãcótới80%chấtTây.QuênộitrongNam,quêngoạiởxứHuế,lạisinhtrưởngởđấtBắc,bàtrởthànhmộtthứlưudângiữa3miềnBắc,Trung,Nam.

Từnhỏhọc trườngPháp,và tronggiađình sống theo lốiPháp, chamẹconcáichỉnóitiếngPhápnhưmộtngônngữmẹđẻ,bàNhutrởthànhmộtthứđầmconkhicòncắpsáchđếntrường.

Tómlại,môitrườngvànếpsốngcủabàhoàntoànxacáchvớinếpsốngcủaquảngđạiquầnchúngViệtNam.Khi trởvề làmdâuhọNgôĐìnhbàNhutrởnênlạclõng.

GiữahaihọNgôĐìnhvàTrầnVăntuylàdòngquanlạicũnhưnghọTrầnVănđã"tâyhơncảtây”.HọNgôĐìnhtrướcnăm1945thườngbịgiớiđườngquanphêphánlà"quê".Quêcónghĩalàkhôngbiếtănchơi,khôngcómộtđờisốngthíchnghivớinếpsốngphươngTâyvàhầuhếtgiớiquanlạithời

đóđềucoiđây làhìnhảnhmâu thuẫnvàhoàn toànkhácbiệtgiữahaigiađình thônggia,NgôĐìnhvàTrầnVăn.Qua tấmảnh trongalbumcủagiađìnhNgôĐìnhchúng ta thấycụôngNgôĐìnhKhảđứngcao lênhkhênh,mặcáođạiquan,đeobàingàkimnhưngchiếcquầnlạicaoquámắtcáchân,rộng thùng thình.Ông làhìnhảnhmộtvị thượngquan thếkỷ18.BàKhảthấp,mặcáodàiđen,quầnthìốngthấpốngcao,bếcon.Chungquanhhaiông bà là một đàn con yêu vận quốc phục. Riêng Tổng thống NgôĐìnhDiệm lạimặcmột bộ đầm sọc (loại tây đã phế thải) và đi chânđất.Nhìncảnhđó,tacóngaymộtmốicảmtưởngsâuxavềcảnhhànvicủamộtLễbộThượng thư Nam triều còn gia đình bà Nhu thì trái hẳn, ông Trần VănChươngmặcSmokingrấtđúngđiệutrưởnggiảAnhquốc…BàChươnglộnglẫy trong áo dài gấm, vấn tóc trần.Chính ảnhmột phu nhân tân thời vàonhững năm 1930…trong khi con cái bàChương đềumặc "đầm" rất đúngđiệu.ChúcontraimớimấytuổicũngComlêhoàntoàntrưởnggiả.

TronggiađìnhôngTrầnVănChương,vợchồngconcáiđềudùngtiếngPhápnhưtiếngmẹđẻ.BàNhuvốnđãnổitiếnglàmộtmệnhphụgiaodurấtrộng.Bàthuộcloại"đầmgalăng”.

ĐượcấpủvàgiáodụctrongmộttrườngTâyphương,khicònđihọcbàđãnổitiếnglàmộttiểuthưlảlướt,lãngmạn.

ÔngNhuvốnlàbạncủavợchồngluậtsưChương.CuộctìnhduyêngiữachúNhuvàcôbéLệXuânlàmộtcuộctìnhduyên"chúcháu”.Chúlớnhơncháutrêncảhaimươituổi.

Kểtừnăm1945,giađìnhôngNhutrảiquacuộc“phongtrần"khi thìởĐàLạt,khithìởSàiGòn…ôngNhu"thấtnghiệp"…6,7nămtrời.KhoảngthờigiannàyđềudotaybàNhutầntảothuxếp.Từnếpsốngmộttiểuthưtrưởng giả đổi qua vai trò người vợmột ông chồng "lừng khừng và thấtnghiệpchínhtrị"bàphảilotoanmọibềvàthờigiannàyvớimộtngườinhưbàNhukhôngtránhkhỏitâmlýcủakẻtựtônvớidĩvãngvàngsonvàtựtivớihiệntạicamgođầysinhkế.

DùcósựtrợcấpcủaĐứcchaThục,giađìnhvẫnkhôngthoátkhỏicơnkhủngkhoảngkinhtếkéodài6năm.Thờigiannày,chuyệnxôxátgiữađôivợ chồng trẻ khó bề tránh khỏi.Theo sự tiết lộ củamột số gia nhân thâncận…thìbàNhuluônluôn to tiếng…vớiôngchồng.ÔngNhukhôngbiếtkiếmđâuratiền,mọisựđành"mộttaynhờmụnó".Khimộtngườiđànông,dùngườiđànôngđólàloạisiêuđẳngnhưngtừmộtđiếuthuốccũngdotiềnvợmuathìtấtnhiêndokếtquảtiệmtiếncủamộtquátrìnhtâmsinhlýngườiđànôngđókhôngthểnàokhôngbịvợchiphối.Vợkhôngkhinhđãlàđạiphướclắmrồi.Nếuvợvẫntrọngvọngmìnhthìlạicàngtạonênyếutốtâmlýgiúpchongườivợdễdàngkhuấtphụcôngchồngvàquyềnuycủangười

vợtheothờigianmàthấmvàotrái timvàtríócôngchồng,khôngbaolâuquyềnuycủachồngtrởthànhquyềnuycủavợ.ÔngNhuởtrongtrườnghợpnày.

Kểtừnăm1952,tìnhtrạngkinhtếgiađìnhcủavợchồngôngNhucàngthêmsasút,đếnđộtêliệt.BàNhuđãphảibánhếtnữtrang.Từnăm1952chiếcvòngbàđeocổcuốicùngcũngphảiđemđiphátmại.KhiôngNhuquaysanglàmtờTuầnbáoXãhộithìcảnhnhàlạicàngtệhại.NhữngcộngtácviêncủaôngdạođóphảimuatặngôngNhutừngbaothuốc,đãiôngtừngbữaquàsáng.QuầnáocủaôngNhucũngđãxácxơ.Ôngchỉcònlạimộtvàibộđồlớncònlưugiữtừthờitiềnchiến.BàNhuthìđixeđạp…ôngchồngNhuvẫnđikéxe"muônthuở"từnăm1945chođến1954.

BảnchấtôngNhuvốntrầmlặngmộtcáchkhóhiểu,chonêncứmỗilầnbàNhulalối làôngngồiimkhôngmộtlờinóinăng,nétmặtchảydài.Xìcăngđannhưmộtbiếncốtâmlýtrongđờiônglàdạocuối1953bàNhuđãdoạtựtửsaumộttrậnxôxát.TrướcsauôngNhuvẫnlàkẻthuacuộcvìbấtlực trongcuộcâmmưusinhkếchogiađình.Nguyênnhânchỉvìcạn tiềnkhôngcòncáchnàoxoayxởđể sinh sống.Vớimột conngười trí thứccỡnặngnhưôngNhutrongtìnhcảnhấykéodàiquanhiềunămthìáplựcvàảnhhưởngcủavợđốivớichồng(nhất làchồnggiàvợtrẻ)mỗingàycàngthấmsâulanrộng…dođóbàNhucàngdễdàngkhuynhloát,khốngchếbaotoảmọiviệc…từgiađìnhriêngđếngiaotếbênngoài.Trướcnăm1952đốivớivợônglàngườicứngrắn,khôngthíchaibàntínhchuyệnthếsựvớibàvợ…màôngcũngkhôngbànthảogìvớibàvợcònnontrẻ.

Ôngvẫncoivợlàmộtcôcháugáingâythơ.NhưngbàNhulạinhiềulầnmuốnchứngtỏmìnhkhôngcònnhỏdạivàđủkhảnăngđểgiúpchồnglàmviệc lớn. Trong vụ tranh chấp giữa tướngHinh và Tổng thốngNgôĐìnhDiệm,bàđãchứng tỏbàcókhảnăng thực.DạoấybàNhuđã len lỏiđếnnhiềunơiđểvậnđộngôngtướngHinhvàkểcảchuyệnthamgiasáchđộngbiểu tình tháng9năm1954.Giữa lúc tìnhhìnhgaygonhất,bàNhunhảyvàovòngvớimột lập trườngdứtkhoát làphảiđuổicổanh"tâycon"sangPháp.Tháng4năm1954,khiTổngthốngDiệmnhậnđượcđiệncủaQuốctrưởngBảoĐạitriệuquaCannes,bàNhuđãmạnhbạotỏtháiđộquyếthệtvàtìmcáchngănkhôngchoônganhchồngsangPhápvàchủtrươnglậtđổôngVuanày.VềvụBìnhXuyênbàcũngnhảyvàovòng(dùkhôngaiyêucầu)nhưngbàlạichứngtỏcókhảnăngvànhiềusángkiếntrongviệcgiúpanhvàchồnggiảiquyếtđạisựtrongmộttìnhthếsôibỏng.

KhigiađìnhbàNhudọnvàodinhNorodom,lúcđầuchỉcótínhcáchởtạmítlâuđểlánhnạnBìnhXuyên.GiađìnhôngLuyệntựđộngnhườngcănphòngphíabên tráidinhchovợchồngônganhvàdọn raở toànhà trắng

phíađườngNguyễnDu.ôngbàNhuởcănphòngnàychođếnvụnémbom27-2-1962.

Trong gia đình, ngoàiĐức chaNgôĐìnhThục vàNgôĐìnhDiệm thìkhôngaiưabàNhucả.RiêngôngLuyệnlạicoithườngbàchịdâuvàtỏrabấtmãnkhóchịumỗikhithấybàchịdâu“candựvào"chuyệnquốcsự.SựbấtđồnggiữaôngNhuvàôngLuyện trởnên rõ rệt quavụ truất phếBảoĐại.ÔngLuyệnlàbạnthâncủaBảoĐạitừhồicònđihọcvàchínhôngđãđóng vai trò giao liên dàn xếp với Bảo Đại qua vụ tướng Hinh và BìnhXuyên.ÔngNhuthìchủtrươngphảitruấtphếcựuHoàngBảoĐạivàthànhlậpchếđộCộnghoà,dĩnhiênlàbàNhuhùatheo.Bàlạithườngdùngnhữngngônngữđao tobúa lớn…Tháiđộvà lờinói củabàvừa lấnátngườiđốithoại,vừanhưmệnh lệnhkhuấtphụckẻđối lậpvớibà.Trong thờigian3thángquaPhápđểdànxếpvớiBảoĐạivàođầunăm1955lúcôngLuyệntrởvềthìquyềnCốvấnđãhoàntoànnằmtrongtayôngNhu,cónghĩalàbàNhucũngthamgiaítnhiềuvàoquyềnCốvấnđó.TổngthốngDiệmđãdặnriêngmấyngườithâncậnnhưĐạiuýCao,ThiếutáVinhnhư“ởnhàcóchuyệngìxảy ra đừng có kể lại cho ông Luyện nghe". Ý Tổng thống Diệm khôngmuốnlàmphậtlòngôngemútmàTổngthốngI)iệmthươngnhấttrongnhà,nhưngônglạinểôngNhuhơnvàphụccáitàicủaôngemhọcgiả.Từdạođó,quanhTổngthốngDiệmđãchiathànhhaiphe,mộtphethânôngLuyện,mộtphe thânôngbàNhu.Mấygianhân thâncậnnhưôngBằngcũngbắtđầucôngkhaivachạmvớigiađìnhbàNhu.

SởdĩphảimôtảvànhậnđịnhvềconngườivàbảnchấtthựccủabàNhuởthiênbútkýnàylàvìnhữngtìnhcờcủalịchsửvàsốphậnhẩmhiucủaViệtNam,bàNhuđãcócơhộithamdựítnhiềuvàomộtsốbiếncốlịchsửnăm1963.ĐiềuquantrọnghơnlàbàCốvấnNhucómộtphầntráchnhiệmtrongbiếncốđó.

Vấnđềđạisựquốcgianhiềukhilạibắtnguồntừnhữngsựviệcrấttầmthường.Biếnchuyểnlớncủalịchsửhơnmộtlầnlạibùngnổtừnhữngxúccảmvàýkiếnphiếndiệncủacánhânlãnhđạocùngnhữngảnhhưởngcảmtìnhchungquanhcánhânđó.Biếncố1963đãnóilênđiềunàyvàbàNhuđãgópphần"đổdầuthêmvàolòthanhồngnăm1963".

Chẳng hạn như chiếc “ghế khoái lạc " của bà Nhu được triển lãm tạiPhòng Thông tin Đô thành năm 1964 (đây chính là chiếc ghế ngồi uốntóc).Từnăm1962thìbàNhukhôngratiệmcắtuốntócnênmộttiệmuốntócởđườngCatinatđãđưachiếcghếnàyvàodinh,mỗituầnchothợvàomộtlần,chiếcghếđóbỗngnhiênđượcđặttênlàghếkhoáilạcđểchứngtỏtộiáccủa bàNhu cùng chế độNgôĐìnhDiệm… chiếc ghế khoái lạc đó đã ítnhiềukíchđộngquầnchúng tạodựngnênbaonhiêuđiềuđáng tòmòqua

conngườiđầysôinổinhưbàNhu.Trong9nămđãcóbiếtbaonhiêu "sự thực"nhưvậyđượcdiễn tảmột

cáchmêlygaycấntrongdưluậnquầnchúng.MàsựthựcvềbàNhunhưthếnào? Trước hết, nếu nói về tội thì bà cómột "tội lớn" như thế này: "Bàkhôngbiếtgìvềchínhtrịnhưnglạihăngháithamgiachínhtrị”.

Sinh trưởng trongnhung lụa củamột thápngà trưởnggiảTâyphương,không thích nghi với đời sống của quảngđại quần chúng, nhưng lại côngkhainhảyrahoạtđộnghàngđầu…Tấtnhiênbàphảidấnmìnhvàothựctếnhưnglạikhôngthíchnghiđược,thựctạitrởnênđốiđịchvớichínhbảnchấttrưởnggiảvàxalạquầnchúngcủabà.Thựcrathìchínhquyềndạođócũngmuốntạo lực lượngphụnữ…Vìđâylàmột lực lượngđángkểvànếubiếtcáchtổchứcvàvậnđộngthìlựclượngnàylàmộthậuthuẫntolớn.BàNhucóthểlàmđượcđiềuđócùngvớiưuthếvàquyềnhành(trongbóngtốimàtrong bóng tốimới là quan trọng).BàNhu lại quyết tâm hoàn thành gíâcmộngtrởthànhlãnhtụcủagiớiphụnữmiềnNamViệtNam.Ngaytronggiađìnhnhàchồng-mộtgiađìnhthượngquannhophong-bàNhucònkhôngsống được cho thích nghi với đời sống, huống chi quảng đại quần chúng,nhấtlàquầnchúngViệtNamvốntrọngnamkhinhnữ,ngườidânViệtNamvốnchỉtônmộkhâmphụcnhữngngườinhưbàhuyệnThanhQuan,SươngNguyệtÁnh,PhanBộiChâuphunhân…

NhữnglýdonàokhiếnbàNhutạođượccơhộinhảyvàosânkhấuchínhtrịvàtừnăm1956bàđãgâyđượcnhiềuthanhthếtrongdưluậnquốcnộivàquốcngoại…Nóilàbàquáồnàonhưngồnàocókỹthuậttrìnhdiễn.LýdogầnnhưlàtầmthườngnhấtđãgiúpbàNhuthànhcôngtrênconđườngcủabà,trướchếtvàđángkểchỉvìbàNhutrởthànhcondâutronggiađìnhhọNgôvàđộcquyềndànhchohọNgômấycậucontraiđểnốidõitôngđường(mãisaunàyôngLuyệnmớicócontrai).TổngthốngDiệmđộcthânvàmấyđứacháutraitrởthànhnhucầucầnthiếtchođờisốngtìnhcảmcủamộtconngườicònnặnglòngvớigiatộcvàtruyềnthốngnhưTổngthốngDiệm.Saunữa là dùPhủTổng thống đã cóNhaNghi lễ, cóSởNội dịch, ôngTổngthốngDiệmvẫncầnphảicómộtphụnữđểlotoancôngviệctiếpkháchvànhiềuvấnđềkhácthuộcphạmvigiaotếnhânsựmàthiếumộtngườiđànbàcũnggâynênnhiềunangiải,bếtắc.BàNhulạicósởtrườnggiaothiệp,cóđôi chút khiếu thẩmmỹ. Trong khi Tổng thốngDiệm cũng như ôngNhuhoàntoànmùmờvềthẩmmỹvàgiaotế(lotoanviệcnộitrợđềumộttaybàNhuđiềuđộng)nhưtranghoàngphòngkhách,sắmsửacácđồtrangtrívàtrangsức.Bà lại luôn luôn tỏ raconngườimẫn tiệp, tháovátvàkhéo léo(khitiếppháiđoànngoạiquốc)BàlạinóiPhápngữvàAnhngữrấtlưuloát.

TừtưthếmộtnữtiếpviêncủadinhĐộcLập,lạithêmthamvọnglãnhtụ

củaphụnữcùngvớiuythếvàquyềnhànhcủachồngvàanhchồng,bàNhuđượcmặcnhiênchấpnhậntrênthựctếmộtuyquyềnbấtkhảkhángvàuyquyềnđó,cáchnàyhaycáchkhácdãchiphốiítnhiềutrongsinhhoạtquốcgiavàcôngvụ.

Lực lượng phụ nữ của bàNhu qua phong tràoPhụ nữLiên đới lại chỉgồm toànvợmấyông lớn chonênkhôngcó tính cáchquầnchúngvà chỉnặngvềtrìnhdiễn.Khicácbàlớntrìnhdiễnchínhtrịthìquảthậtkhônghấpdẫnđượcaivàtrởthànhtròcườichothiênhạ.

BàNhuchịuđọcsách lạicóôngchồng"Cốvấn”,nênbàcũngcóchútkiếnthức.Tuykiêungạovàtựtônnhưnggặpviệckhókhănnangiải,bàvẫnchịukhótìmhiểuýkiếnquamộtvàicộngsựviênthâncậncủaôngNhu.

Bàđốiđáprấtmaulẹ,phảnứngkịpthời.Đólàưuđiểmcủabà.Nhưngtronghoạtđộngchínhtrị,phảnứngnóngnảybốpchátcủamộtngườiđànbàở địa vị bàNhu đã trở nên bất lợi cho bà.Khuyết điểm lớn của bà là đãkhôngtạođượcnhữngcửchỉphongđộ,ngônngữhấpdẫnđượcquầnchúngkểcảgiớiphụnữ.

Nếuýthứcđượcnhưvậy,lýrabàNhuphảihoàntoànđứngtrongbóngtốimộtcáchkhiêmnhường,đằngnàybàNhulạixuấthiệnvớitấtcảsựlộnglẫy loè loẹt với chiêng trống nhịp nhàng củamột số các bà tướng tá, Bộtrưởng,Tổnggiámđốcvàkểcảmấyvịtumi"râumàynhẵnnhụi"…

TrướchếtlàdịplễHaiBàTrưng,bàNhumuốnlàmsốnglạikhíthếcủahaivịnữanhhùngDântộcnày…vàcónhẽbàNhucũngmuốnnhâncơhộitrởvềnguồn lịchsửđể tạomột thần tượngdẫnđạophụnữ.TheobàNhu“NamgiớicóLêLợi,QuangTrungthìnữgiớicũngcóHaiBàTrưngnhưPhápcóJeaned’Arc".Trướcnăm1963,lễhộiHaiBàTrưngđượcmôtảnhưmột lễQuốcKhánh,khôngcóaicôngkhaiphảnđốiđược.Nhưngvì trìnhdiễnquánhiềunênlạikhôngthuậntình.Xindẫnchứngvềcáigọilàkhôngthuậntìnhnhưthếnày:

Lễđàitrầnthiếtthậtlongtrọngtônnghiêmcóbànthờ,cótànlọng,cóđồbátbiểu,gươmđao,khígiới…trênbục lớncủa lễđài trảinhungđỏ(màutiêubiểuchosựthiêngliêngcủadântộc).Lễnghidànhchobậcanhhùngdântộcnhưvậylàđúng.Nhưngngườichủlễrấtquantrọng.Dưluậnluônlưuývềđiểmnày.BàNhuvới tưcáchđạidiệnphụnữViệtNamvàĐạidiệnTổng thống,nhất làĐạidiệnTổng thốngnênbàđượchưởngđầyđủnghilễ,nàolàxedànhriêngchoTổngthốnglạicóđoànxeHarleyhộtống,khiđếnlễđài lạicóđủmặtBộtrưởng, tướnglãnhtămtắpđứnglên"kínhchào" theonghi lễquâncách.Trênnguyên tắc thìđúng làvịđạidiệncủaTổngthốngđuợcquyềnhưởngnghilễnhưvậy.

Nhưng thực tế chính trị và tâm lý truyền thốngViệtNam không chấp

thuậnnhưvậy.DùcholàvợmộtTổngthống,ngườiViệtcũngcảmthấykhóchịu.NếuvợôngTổngthốngcũngđượchưởngnghilễđóntiếpdànhriêngchovịnguyênthủquốcgiaởTâyphươngthìlạikhác,huốngchibàNhuchỉlà emdâumộtTổng thốngvốnđược tôn trọng theohàng trưởng lãoquốcgia.Do đómà dư luận bàn tánmỉamai thành ra "kính chẳng bõ phiền "khôngít,giọngnóicủabàNhuquacácbàidiễn từcũnglàmột thất lợivìgiọng tuymạnh thật, tuycó lửanhưng lạivốn ravẻ lãnh tụ,như răndạy,truyềnbảo,thêmvàođótiếngnóilạithiếungọtngàotruyềncảm,thiếunữtính…

Khiđãcóquyềnhành,cóđịavị(dùlàtrongbóngtối)vàmộtuytíncầnphảiđượcbảovệ trong tư thế lãnhđạo…ôngNhuhayai cũngkhông thểlàmcáchnàokháchơnlànhịnmộtngườivợhaylớntiếng,dámlàmnhữngviệcđộngtrờinhưbàNhu…ôngNhutrởthànhbấtlựckhôngthểngăncảnvợ…đóchỉlàhậuquảbảnchấtcủakẻnhunhược.

VảlạidướiconmắtchủquancủaôngNhuthìngườivợôngkhônglàmgìquáđáng,tráilạicôngviệccủabàNhulạihợplývàhữuíchchoquốcgia.LấyviệcbàthamgiaLuậtgiađìnhlàmộtthídụ.

Kể từ tháng12-1957,Quốchộihọpbàn sôinổivềdựáncủaLuậtGiađình,bàNhuđã từngbỏphònghọpravềvới tháiđộ,ngônngữrấtngangngượcngạomạn.Đốivớimột tínđồThiênChúagiáothìđờisốnglứađôichỉcómộtvợmộtchồngvàkhôngđượclidị,vấnđềđathêkhôngcầnđặtra.NhưngxãhộiViệtNamkhôngphảilàxãhộiphươngTâyvàdânchúngViệtNamkhôngphảitấtcảđềulàtínđồThiênChúagiáoThiênChúagiáochỉchiếm(15%dânsố)chonênLuậtnàytrênlýthuyếtthìhaysongthựctếkhôngphùhợpvớibảnchấtvànếpsốngcủaquảngđạiquầnchúnglúcbấygiờ.Hơnnữagiớiâmthầmphảnđốichínhlàgiaicấptướngtávàcôngchứccaocấpcũngnhưnhữngcôngkỹnghệgiagiàucó,phầnlớncácvịnàyđềubịkẹtnếukhôngcóvợbéthìcũnglénlútgiaodu.

BàNhuđã lý luận "Đãđến lúcngười phụnữđứng lênbìnhđẳngvớingườichồngngaytrongphạmvigiađình,chỉmộtvợmộtchồngthôi…chỉnhữngkẻhưhỏngkhôngragìmớilấyvợnhỏrồibỏphếgiađình”.BàNhuvẫntinlàmìnhđiđúngđườngvớichủtrươngcáchmạngxãhội,giảiphóngphụnữcủathếgiới,trướchếttừgiađình,đểtừđórangoàixãhội.Lýluậnvàchủtrươngcủabànghexuôitaivàhợplý.Nhưngđiềucănbảnlàcảitạoxãhội,khôngphảichỉbằngmộtbiệnpháp,banhànhmộtvàiđạoluật.

CóthiệnchívàhăngsaysongbàNhuvẫnbịphảnđối,dânchúnglạithờơ.TrướchếtvìbàNhukhôngnắmđượcmộtvàiđịnhluậtrấtgiảndị,đơngiảncủachínhtrị(NhữngnhàlãnhđạocủachínhquyềnôngDiệmsau1963đềumắcphảilỗilầmnhưvậy,vìlàmộtthứlãnhtụ"non"thiếuhọctậpthiếu

kinhnghiệm,khôngcócănbảnchínhtrị).Một trong những "định luật chính trị " căn bản của người lãnh đạo là

khôngbaogiờđượclấychủquancủamìnhđểbiếnđổikháchquan(tứcthựctại chính trị ) nhưng ngược lại phải biết biến hoá chủ quan lãnh đạo củamình.Vàdunghoàchủquanvớikháchquantứclàhoàđồngbảnthânvớithựctạiđểnắmthựctại.

BàNhulàngườicótàithực,cóthiệnchí,songtínhkiêungạovàchủquancũngđãđủlàmchobàtrởthànhđốitượngchobaonhiêuđiềuphẩmbình,dịnghịđàmtiếu…MẫungườinhưbàNhusẽdễdàngthànhcôngtrongxãhộiMỹ.Ngônngữcửchỉcùngnhữngphảnứnglanhlẹcủabàsẽdễdàngthuhútđượcđámđông.NhưngđámđôngtrongquầnchúngViệtNamlạitrởnênxacáchvớingônngữ,dángđiệuvàcửchỉcủabàNhu.Quamấylầnrangoạiquốc tại Maroc, Brasil…bà Nhu đã thành công nhờ ưu điểm trên. CònchuyếnđigiảiđộctạiHộinghịQuốctếnghịsĩtạiBelgrade(NamTư1963)vàMỹquốcbàNhuđãchứngtỏđượckhảnăngđặcbiệtcủamìnhvànhấtlàtạiMỹ quốc bà đã gây được nhiều sóng gió làm kinh động chính quyềnKennedyvàĐảngDânchủMỹ.NhưngvớixãhộiViệtNam,bàhoàntoànthấtbạitrướcđámđông.

Người ta tự hỏi, tại saomột trí thức như ôngNhu lại không kiềm chếđượcngườivợ?ôngNhusợvợ?NóichongaytìnhthìôngNhukhôngphảilàmộtngườisợvợ,ôngrấtghét"chuyệnđànbàdínhvô",nhưngôngđãbịbàdắtmũi.

BộLuậtGiađìnhđãgâysôinổitrongdưluậnmộtthời.ThựctếthìLuậtấychođếnkhibanhànhvàthựcthicũngkhôngtạođượcmộttácdụnglớnlaonàotrongtầnglớpdânchúng.PhảnứngcủadânchúngđốivớiLuậtgiađìnhkhôngcógìđángquantâm,vìluậtpháphãycònhếtsứcxavờisovớiquảngđạiquầnchúngNamViệtNambởinókhôngcôngbằngvớitấtcả…Dùcóluậthaykhôngluật,đờisốngvợchồngtronggiớibìnhdânđềudựatrêncănbản tìnhcảm"yêunhaugiá thúbất luận tất".NhưngđốivớigiớithượnglưuvànhấtlàgiớitướngtávàcôngchứccaocấptuyngoàimặthânhoanchàomừngLuậtGiađình,nhưngtronglòngđauđớnkhôngítvàchínhmấygiớinàyđãgópcôngkhôngnhỏtrongviệctạodựng"dưluậnxấu”vềbàNhu.Mộtsốquantoàxuấtthântừhàngquanlạithuộcđịa,trởthànhnạnnhânthứnhấtcủaLuậtgiađình.CóôngToàhaibavợ…nhưvậythìtráchchikhôngoánghétbàNhu.BàNhuthườngbànluậnvớimấycộngsựviêncủaôngCốvấnchínhtrịnhưthếnày"Kinhnghiệmtronggiađìnhnộingoạicủatôi,tôibiếtquárõ.Aicóvợnhỏthìđangtrongsạchcũngtrởthànhthamnhũng, gia đình chia rẽ, rồi dòng con này, dòng con kia cứ lung tung lộnxộn".Khởitừkinhnghiệmnày,bàNhuquyếtthanhtoánchếđộđathê,mà

bànghĩrằngnếuhoànthànhlàbàđãgiảiphóngchonữgiớicáithảmcảnhgia đình vợ nọ con kia (chém cha cái kiếp lấy chồng chung, kẻ đắp chănbôngkẻ lạnhlùng).TrướcdiễnđànQuốchộinăm1957,cũngđãcónhiềudânbiểumạnhdạnlêntiếngcôngkíchdựánLuậtnày.Bàcoimấyôngdânbiểukhôngđiđếnđâucả…bàNhucoithườngkhôngmuốnnóilàkhinhmiệtmộtsốdânbiểunhưvậycũngcónguyênnhân.Vìrằngbàcũngbiếtrõchântướngcủacácông(Đờitưlẫnđờicôngcũngchẳngcógìđẹpđẽ).Chứcdânbiểucủahọphầnlớncũngdo"côngơnbanphát…".Dodómàphảnứngcủamộtsốdânbiểutrởthànhvôhiệu.

Trongmộtphiênhọpvàokhoáđầunăm1959,bàNhucôngkhaiđảkíchmộtsốdânbiểungaytạidiễnđànQuốchộivàchorằng“AichốngđốiLuậtGiađìnhchỉlànhữngkẻíchkỷhènnhátmuốnlấy"vợlẽ".Tháiđộchốngđốiđóthậtlàhèn”.MấyôngdânbiểuquyếtlàmlớnvụnàyvàđòibàNhuphảixinlỗi…vềtháiđộhốngháchcủabà.SauđóbàNhutỏraphụcthiệnvàramộtthôngbáocảichínhlàbàkhôngnóicácdânbiểu“thậthèn”nhưngbàchỉnóidânbiểu"thấthẹn".Cáchcảichánhcủabàkểracũngthôngminhvàkhéoléo.

Tấtnhiênaicũnghiểurằng,khôngailạinói“tháiđộthấthẹn"cả.Nhưngởđâybàbẻquặthaichữthậthènthànhthấthẹn.Bàđã"chơichữ"mộtcáchthôngminhvàđúnglúc.Mấyôngdânbiểuđànhchịuđựngmộtcáchhoanhỉ.PhụhoạvớibàNhucònmộtsốnữdânbiểuthuộc"gànhà".Nhưnghầuhếttrìnhđộchínhtrịcònnonkémlạithiếuthôngminhnênmớicómộtnữdânbiểulớntiếngbênhvựcluậtgiađìnhvàđưaramột"địnhthức":Đànbàđẻrađànông.Nhờcâunói"phàmphutụctử"nàymàcảmấynămtrờibáochícóđềtàiđemra"thịphi".

ThựctếlàLuậtGiađìnhcónhiềuđiểmphùhợpvớitinhthầnthượngtônhạnhphúcvàbảovệtrậttựxãhộiquatrậttựgiađình.Thếnhưnglạicómộtsốđiềuquákhắtkhe,khôngphùhợpvớithựctế,thiếucănbảncủamộttinhthầnxãhộitrongtruyềnthốngViệtNam.Dođómàcáihaycáiđẹpđềubịchelấpbởicáidở…Khimộtngườinhìntranggiấytrắngthườngchỉchúýđếnmộtvếtmựcđen(dùvếtmựccónhỏvàởngoàilề).BàNhuhãnhdiệnvớiLuậtgiađìnhnhưngluậtấycótácdụngkhônglạilàchuyệnkhác.SauđóbàlạiđưaradựánLànhmạnhxãhội.Trướcđótháng5-1958tạiQuốchộibàNhuđưarađềnghịthànhlậpphongtràoPhụnữLiênđớivàkêugọicácbàvợcông tưchứcquânnhân thamgiaphong trào.Quốchộikhóa II(tháng8-1959)đãcó9nữdânbiểu trongđócóbàNhu.Bà lạikhởicônghoànthànhdựánLuật"Lànhmạnhxãhội".SaucáitênnàybịđảkíchnênđượcđổithànhLuậtBảovệluânlý(banhànhnăm1962bịbãibỏsauđảochínhbằngsắcluật2-1963).

Dựluậtnàycũnggâysôinổikhôngít.Xétchocôngbằng,khiđưaradựluậtnày,bàNhunắmngayđượcchínhnghĩavìrằngchỉcómộtthiểusốlànạnnhâncủaLuậtBảovệluânlý.Thiếttưởngdùlàởmộtthờiđạinào,ởmộtchếđộnào,(ngoạitrừchếđộcủanhữngkẻhãnhtiếnănchơisađoạvàcoinhảyđầmnhưmộtlýtưởngđángtônthờ)khôngaicóthểtánthànhchocácthiếuniênuốngrượuhayhútthuốchoặcủnghộchonạnpháthai,đồngbóng.ấythếmàngườitavẫnchốngđốivàhènhautạonênniềmcôngphẫn.BàNhulạitrởthànhtrungtâmcủabaonhiêumũidùidưluận.Dĩnhiênluậtấycũngcónhữngđiểmquáđángvàthiếuthựctế.

TrênquanđiểmquầnchúngcũngnhưphongtụctruyềnthốngdântộcthìdựLuậtBảovệluânlýcủabàNhulàmộtcôngtrìnhtốtđẹpvớithànhýxâydựngrấtrõrệt,15triệuđồngbàobấtquáchỉcóvàokhoảngnửatriệuảnhhưởngđếnluậtnày,nhưngchínhlớpngườithiểusốđólạicótácdụngsađoạhoáxãhộimiềnNamViệtNamvàđồngthờivongbảnhoábảnchấtdântộccũngnhưbôiđencảtậptụctốtđẹpcủaxứsở.Dođókhôngthểnàobuôngthảchomột thiểusốnàysốngphóngđãngđược trongkhiquảngđạiquầnchúngvẫnphảisốngđờilầmlũicơcựcvàtrongkhimànếpsốngcủaquảngđạiquầnchúngvẫntậpthànhtrêncănbảncủatruyềnthốngcaođẹp.

Vềcôngtrìnhnày,bàNhuđứnghẳnvềphíaquầnchúng,lậptrườnglàlậptrường xã hội dân tộc.Nhưng bà lại gặp phải phản ứng dữ dội tuy ngấmngầm.Nhiềutướngtáhaymộtsốcôngchứccaocấpđềumêcáimónnhảyđầm.Cácbàlớnthìbàibạc.

Phần nhiều con các ông lớn thì rượu chè thuốc sái (con nhà nghèo vàtrunglưuthìlấytiềnđâura)…Cácvũnữlạilàmộtthànhphầnliênkếtruộtthịtvớimộtsốtướngtácôngchứccaocấp,côngkỹnghệgiaănchơivàgiới"vănminh"đôthị.BàNhuvôtìnhđãđụngđộvớinhữngđịchthủghêgớmđó.

QuảngđạiquầnchúngtừnôngthônđếngiớitrunglưukhôngaichêtráchgìLuậtBảovệluânlý(cóhaykhôngđốivớihọkhôngquantrọng)nhưngmộtgiớikhácthìLuậtnàytrởnênquantrọng.

ViệccấmnhảyđầmcủabàNhucũnggâybấtmãn lớn tronggiớingoạikiềutạiSàiGòn(Tâyphươngcoinhảyđầmlàmộtnghệthuật,mộttrògiảitrí thanh lịch truyền thống). Trongmột cuộc gặp gỡmấy bà, ông Taylorkhôngđềcậpđếnvấnđềnàokháchơnlàchuyệnnhảyđầm.Ôngchorằngsựcấmđoánnhưvậylàkỳquái,lỗmãng,sốngsượng.

Đánglýchuyệnnhảyđầmnếucấmthìcũngnênlinhđộnguyểnchuyển,nhưngkẻthihànhlạiquáhăngsaytrongviệclậpcông.TrườnghợpnữgiớithuộclãnhsựđoànngườiLiban,cưngụtạiđườngTrươngMinhKý,đãbịnhân viên công lực gây phiền phức, tạo nên dư luận không tốt trong giới

ngoạigiao.Bànàyđãcótuổi.NhândịpmộttàuhàngLíbancậpbến,mộtsốthuỷthủ

đồnghươngcủabàđếnthămrồinghenhạctheovũđiệu…Thếlàcảnhsátcũngậpvàolậpbiênbảnđemvềbót.Rấtnhiềutrườnghợpnhưthếđãxảyra.Giớingoạikiềucàngthêmbấtmãnvàđócũnglàmộtsựbấtlợivề"ngoạigiao".Trongkhitriệtđểcấmnhảyđầmthìmấyôngtướngtávẫncứlénlútdudương.

Riêngvềviệccấmnhảyđầm,bàNhutỏradèdặt.Bàcũnglàdânnhảynổi tiếngtừthuởcònđihọctạiHàNội.Cấmnhảyđầmsẽđộngchạmđếnnhiềuôngtai tomặt lớn.TrongmộtphiênhọpcủaBanchấphànhPhụnữLiên đới, vấn đề nhảy đầmđượcmổxẻ cặn kẽ. Phiên họp này quy tụ rấtnhiềuquýbà "lừngdanh".Một sốýkiến cho rằng chỉgiới hạnviệcnhảyđầmmàkhôngnêncấm tuyệtđối.Mộtbà tướngTổngThưkýcủaPhongtràoPhụnữLiênđớilại"bảohoànghơnvua"đãyêucầu"BàCốvấn"phảicấmtriệtđể.BàNhuvẫnlữnglờchưaquyếtđịnhhẳn,nhưngcuốicùngvẫnquyếtđịnhcấmnhảy.

Việccấmnhảyđầmđượcnhiều"bàlớn"tánthànhtriệtđểvìcácđứcôngchồngquýcủacácbàđềuthuộcloạihảongọtlẫylừng.

Thếnhưngcấm làmột chuyệncònnhảyvẫnnhảy.Nhiều tướng távẫn"lénlútmởbar"ngaytrongdoanhtrạihaytưdinh.

AiđãởNhaTrangvàonhữngnăm1960-1961đềubiếtrõchuyệnôngĐạitáchỉhuytrưởngĐồngĐếvẫnmởbarđềuđều,lạichosĩquanhầucậnvềSàiGònkiếmvũnữvàbaodàncảtuần.

ChuyệnnhảyđầmlậutạiNhaTrang,ĐàNẵngcũngnhưPleikudomấyông tướng tá cao cấp đỡ đầu đều lọt vô tai Tổng thốngDiệm.ÔngTổngthốngcốýlàmngơ.

NhờnhữngyếutốnàomàbàNhutạođượcuyquyềntrênthựctế?Đơngiảnnhấtlànhờsựkhônkhéotinhranhvànhiềusángkiếnvớimộttiềmlựctinhthầnmạnhmẽtrựcgiác,bàNhuđãảnhhưởngsâuxatrongđờisốngcủanămanhemtronggiađìnhtừTổngthốngDiệmđếnNgôĐìnhThụcvàkểcảôngNgôĐìnhCẩn.

ÔngCẩnđược coi là chốngđối bàNhukịch liệt và chửi đổng chị dâucũngkhôngtiếclời,nhưngôngCẩnchỉchửi"đổng"thếthôi.Tronggiađìnhôngvẫnchịulépvế.ThídụtrongviệclậpPhongtràoPhụnữLiênđới,ôngvẫnbĩumôikhinhbỉ"Mấyconmụđómầnđượcchi,chỉănhại".Trướcnăm1961,nhiềubàvợcủacácônglớntạimiềnTrungcũngmuốnlậpHộiđểcóăn,nhưngôngCẩnghétnhưvậynênđànhchịu.

Khi bà Nhu nhúng tay vào quyết định phát triển phong trào ra miềnTrung…ôngCẩnđànhchịuthua.BàlạicònchỉthịchoHuế,ĐàNẵngphải

tuântheoýbà.BàrấtcoithườngôngCẩnnhưngcũngchỉđểtronglòng.DịpraHuếchủtoạthànhlậpPhongtràolàcảmộtviệctrọngđại.Chung

quybàđãápđảođượcchúemchồng.Trướchômđó, cảmộtđạiđộiphủTổng thốngđượcgởi raHuếđể loviệcanninhchobàCốvấn.Giớichứcthẩmquyềntoátmồhôivìphảilotổchứcsaocholongtrọng.ÔngCẩntronglòngtứctốinhưngphảiđànhchịuvàchínhôngcũngphảiđứngrađônđốcchocácgiớichức lo liệu thựcchuđáo.Điềunựccườinhất làhômlễkhaimạc,bàNhunhưmộtnữhoàngthìcậuCẩnrụtrèkhiêmtốnnhưmộtcôngtửmiềnquêcóchútuyquyền.TrướcđámđôngấycậuCẩnchẳngcòngì…khiêmtốn,bénhỏ,nhọcnhằn.Trongkhíđótừcáchđóntiếpđếnchiếcghếngồi,quangônngữvàcửchỉbàNhulấnáthoàntoànchúemchồng.

Đây là lầnđầu tiênôngCẩnđànhchịukhuấtphụcuyquyềncủabàchịdâu,ngườimàôngCẩnrỉrảcôngkíchnhiềukhidùngcảchữ“conmụ"và“lăngloàn”đểchỉ.

Khi bàNhu trở về SàiGòn thì Phụ nữLiên đới cũng theo bà đi luôn.MiềnTrungvẫnlàđấtcủaôngCẩn…PhụnữLiênđớichỉđược"phép"pháttriểntạiNamphầnvàmấytỉnhCaonguyên.

Sởdĩ,trướcmặtbàNhuôngCẩnphảichịukhuấtphụcvìbàtađãbiếtsửdụngcáibềthếcủabàchịdâutronggiađìnhvốnkhắtkhevớinhữngtônchỉlễgiáo.CònTổngthốngDiệmthìnhưthếnào?

ĐiểmquantrọngsauđâyđãgiúpchobàNhuthànhcôngtrongcôngviệcthuyếtphụcônganhTổngthống.

Thídụđiểnhìnhvẫn lànhữngquanniệmvề luân lýcủabàNhu.Quanniệmđó rất thích hợp với quan niệmvà bản chất nho sĩ cũng như tu đứcThiênChúagiáotrongconngườicủaTổngthốngNgôĐìnhDiệm.KhibàNhuđưaradựánLuật"Bảovệluânlý"(lànhmạnhhoáxãhội)thìtronggiađìnhhọNgôhoàntoàntánđồngvàcònkhíchlệ.NhưngbáochívàQuốchộilên tiếngcôngkích,bìnhphẩm(tấtnhiên làyếuớt),Tổng thốngDiệm lạichorằngdưluậnlầmlẫnvìcónhiềungườiganhghétbàNhumàtìmcáchnóixấugièmpha.BàNhuđãtrìnhbàyvớiônganhTổngthốngnhưthếnàomàđượcTổngthốngdễdàngchấpnhậnvàhếtsứctántrợ.

Trướchếtxinđơncửmộtvàichi tiếtđã thểhiệnquanniệm luân lývàtâmtínhbấtthườngcủaTổngthốngDiệmquakhíacạnhnày.Dạonăm1959mộtthờiđại"vàngson"củaHộibảovệluânlýdolinhmụcHoàngYếnlàmChủtịch.LinhmụcHoàngYếntấtnhiênkhôngthểthoátkhỏinhữnglýdo"méomónghềnghiệp " quaquanniệm tuđứcvà luân lý giữa thếgiới tuhànhvàxãhộingoàiđời.LinhmụcYếnquanhưng lầnđiquan sátngoàiphố,chụpđượcmộtsốảnhtượngbánthânvàkhoảthântrưngbàytạimấytiệmbánđồđiêukhắcvàmỹthuật,trongđócómấybứctượngđượccoilà

hoàn toàn "loã lồ" trưng bày tại tiệmMaiLĩnh, đườngPhanThanhGiản.Thêmvàođócòncảmộtsốhìnhđànôngđànbà, trai lẫngái tắmchungởmộtbểtắm(dĩnhiênlàmặcđồtắm).

Đối vớimột người bình thường và qua những quan niệm bình thườngtrongđờisốngthìnhữnghìnhảnhtrênđâykhôngcógìđángchúý.Tượngphụnữloãthểchỉlàmộtcôngtrìnhcủanghệthuật.Traigáitắmvớiquầnáotắmhởhangcũnglàchuyệnquáthôngthường.

NhưngnólạitrởnênquantrọngtrướcmắtmộtvịLinhmụcHộitrưởngHộibảovệluânlý.LinhmụcHoàngYếnlàmmộtphúctrìnhdàikèmtheohìnhảnhgởilênchoôngDiệm.

Chỉmớixemquanhữngtấmhìnhđó,ôngTổngthốngđãđỏmặt,bấtthầnnổigiận.ôngdùngbútđỏphêvàobảnphúctrình"ÔngLương,cấmngay".NguyễnLươnglúcđólàTổnggiámđốcxãhội.NhậnđượcbảnphúctrìnhtrênôngLươngđãhết sức loâu,khôngbiếtphảixử trínhư thếnào.Ôngđànhhỏiýkiếncủamộtsốngười trongPhủ.Tấtnhiên làkhôngcómộtýkiếnnàokháchơnlàtìmcáchkhônkhéonhấtđểápdụnglệnhcủaôngTổngthống.Ýkiếnđượcnêuranhưsau:ôngNguyễnLươngchongườiđếnmộtvàitiệmmỹthuậtnhưtiệmThếHệnóikhéođểhọthôngcảmtrưngbàymộtcáchkínđáobứctượngbánthânloãthể.HaihômsauôngNguyễnLươngvàotrìnhTổngthốngvớihồsơđầyđủđểtỏrarằngđãtuântheochỉthịcủathượngcấp.

TổngthốngDiệmlạivuivẻgậtđầu:"Ờ,ừthôiđược"TừđóôngTổngthốngquêncảchuyệncấmtraigáitắmchung,cũngnhưchuyệncấmtrưngbàytượngbánthân.

Vớimộtquanniệmluânlýkhắtkhevàquácổnhưvậylạicónhữngphảnứngbất thườngnênôngDiệmdễdàngbịbàNhuthuyếtphục.Đâylàmộtpha thuyếtphụcôngcủabàNhudosĩquanhầucậnkể lại (khivàophòngTổngthốngtrìnhbàyviệcgì thì luônluônphảicósựhiệndiệncủamộtsĩquanhầucậnhaytuỳviên).

BàNhuthuyếtphụcôngDiệmđểôngchấpnhậnLuậtbảovệluânlý,đạicương như sau:Luân lýViệtNamhiện nay đang suy đồi. Trẻ con thì hưhỏng,ngườilớnthìbàibạcsađoạ…MộtngườinhưTổngthốngDiệmnghenóinhưvậythìtấtnhiênlàphảilolắngcảmphụcngườiemdâunổitiếnglàvănminh tân thờinhưng lại tỏ ra thoátxác,biếtnghĩ tớiconđường thánhthiện.BàNhubiếtđiểmyếucủaônganhchồng…nênchỉđưarađoạnmởđầunhưvậynhằmgâyxúcđộng.Sauđóbàmớitrìnhbàynhữngbiệnphápgiảiquyết.

Nhữngbiệnphápấyđềulýtưởngcả.ôngDiệmcholàemdâucóthànhýmuốnxâydựngđấtnước.Bànhảyđầmthìrấttàihoa,mànaythìlạiđềnghị

cấmnhảythìaimàkhôngcholàhysinhđángquý.ÔngTổngthốngđãtintưởngnhưthếrồithìđềnghịnàomàôngkhôngchấpthuận.

KhiôngTổngthốngđểhếtmìnhủnghộdựLuậtấythìcònaidámchốngđối.MộtvàidânbiểulêntiếngcôngkíchmộtsốsailầmvàsựkhôngthựctếcủadựLuậtnày.Tuynhiênsựcôngkíchchỉlàdàncảnhđểtạoradưluậncóvẻdânchủthếthôi.

TrongnhữngbuổihọpcủaBanchấphànhPhụnữLiênđớibàNhu trởthànhmộtchiếnsĩtiênphongtrongcuộcgiảiphóngphụnữ.Cònthựctếcógiảiphóngkhôngthì9nămquađãtrảlờiđầyđủ.TuynhiênphảicôngminhmànhậnrằngbàNhuđãlàmđượcnhiềuđiều,dùlàmtheochủquancủabà.Chẳnghạnnhưvấnđềcấm triệtđể thiếuniênkhôngđượcuống rượu,hútthuốclá,cấmhẳnbàibạc(trừmóntổtômđượctoàáncholàkhôngthuộcloạiđổbácsátphạt).BàNhucómộtýkiếnnhưthếnàyvềgiátrịthânxácđànbà.Tưởngcũngnênghilạiđâyvềviệccấmthisắcđẹpcủađànbà,bàchorằng“ThờiTrungcổngườiTâyphươngtrưngbàynôlệtạiphốchobọnnôlệxếptừnghàngchonguờitađếnxemxétđánhgiánhưmuabánsúcvật,con nàymông to, con kia ngực nở con nọ giống tốt…Với những giá baonhiêu.ThisắcđẹptuyểnlựahoakhôicủaphươngTâyxuấtphátkhởithuỷtừcáccuộcmuabánnôlệthờiTrungcổ.Ởxứtakhôngchấpnhậnđượccáitròđó".

BàNhunóiriêngvớibàLươngKhảiMinh:“Ănmặchởhang,đểcảngựccảđùichođànônghọnhìnngắmrồihọđánhgiá,họchođiểmlàmnhưvậyônhụclắm,hạthấpnhânphẩmcủangườiphụnữngangvớinôlệthờiTrungcổ. Phụ nữÁ đông không thể chấp nhận được như vậy…".Cho nên ôngDiệmcũngnhưôngNhuvànhữngngườihiểubiếtkhôngđếnnỗinôngcạnlắmđềucholàbàNhucóthiệnchívàsángsuốt.Dođómớicóvụcấmluôncáccuộcthisắcđẹp,tuyểnlựahoakhôivàkểcảthilựcsĩkhỏeđẹp.BàNhuluônnhắcnhở"đànônghọíchkỷlắm…Phụnữkhôngthểlàtròchơichohọmuavuiđược.Mãidâmvàgáinhảylànhữngviệcônhụcđồibạinhấtchonhữngngườiphụnữ".

GiánhưbàNhukhôngphảilàemdâucủaTổngthốngđươngnhiệmthìthiệnchívànhữngcốgắnggiảiphóngcủabàNhuthậtđángcangợi.

Nhưngởđây lạikhác.Trongkhibàcốgắnghoàn tấtdựLuậtGiađìnhcũngnhưdựLuậtBảovệluânlýthìtronggiađìnhtừthànhđếntỉnhvànhấtlàtronggiớithượnglưuđãđồnđạirấtnhiềuvềnhữngcáigọilà“lemnhembêbối"thuộcđờitưcủaBà.Dưluậnthìnhiềulắm.Nhưngđâulàbằngcớ?Tuyvậyquầnchúngđôngđảovẫnlậpluậnrằng"nếukhôngcólửathìsaocókhói".Rồimộtsố"phunhân"vâybủaquanhbàxemphầnđứchạnhcũngkhôngcógì đượcbảođảmcho lắmcủabà.Quan trọng là chỗđứng.Chỗ

đứng của bàNhu không thuận lợi chomọi đề xướng cải cách của bà khinhữngcảicáchđóhoặccònquásớmhoặckhôngphùhợpvớitậpquáncổtruyền.DưluậnthêudệtrấtnhiềuvềcuộctìnhcủabàvớiôngtướngĐôn…lạicódưluậnchorằngNoltingbịbàNhumêhoặctronglướitìnhdục.Tụcngữcócâu"ghétaighétcảđườngđilốivề".Trong9nămquavớicửchỉvàngônngữ củamình, bàNhuđã làmchonhiềugiới vànhiềungười "mếchlòng"thực.Cáidễghétrấtgiảndịvìtâmlývàtruyềnthốngkhôngưađànbàmúamay hay lợi dụng chức vị của chồngmà "lớn lối" - chỉ nguyênmộtchuyệnsửdụngngônngữđaotobúalớncủabàđãlàmchongườitadễghét.Trongcáidễghétđótấtnhiênlàdosựghentứcnhau.Cácôngthườngbịảnhhưởngcủacácbà.CácbàthấybàNhunhưvậynếukhôngcócơhộiđượcgầnbàthìtrởnênghenghétnóixấu.Ainóixấuthìkhôngđángkểchứđànbànóixấunhauthìquảlàmộtnghệthuậtquakhảnăngsángtạovàtrítưởngtượng.Nhiềucâuchuyện"mêlygaycấn"chungquanhconngườibàNhuhầuhếtdomộtsốphunhândựngđứnglên…rồilanrộngradưluậnvàdưluậnlâungàytrởnênnhưlàthực.

TổngthốngDiệmkhôngđượcnghenhữngdưluậnđóvàchỉnhậnđượcnhữnglờicôngkíchbàNhuquaviệclàmcủabà.MộtsốbáoMỹtiếtlộbàNhucómộtgiatàiđồsộtạiBraxin(đồnđiềncafé)vàThuỵSĩ.TổngthốngDiệmkhôngtinvìôngvốncóthànhkiếnvớibáochíMỹ.CònsựcôngkíchLuậtGiađìnhcũngnhưLuậtBảovệluânlýôngđềucholàganhtịpháhoạivàdomộtsốngườicóvợnhỏ"dôngdàihamchơi"nêncốýphábàNhu.

Tómlại,bàNhuhiểurõtâmtínhvàcuộcđờicủaônganhchồng.BàlợidụngngaynhữngđặcđiểmđóđểtạoảnhhưởngvớiôngDiệm.KhiđãtạođượcảnhhưởngvớiôngDiệm…thìhàngbộtrưởng,tướngtáđốivớibàchảcónghĩa lýgìcả.Tuyvậy,vìbiết rõ tínhônganh,bàNhukhôngbaogiờcôngkhaibàytỏmộtýkiếnnàovềhoạtđộngcủaChínhphủcũngnhưcácnhânvậtvănvõ.TrướcmặtôngDiệm,bà luôntỏrarằngmìnhchỉbiết locông việc của phụ nữ. Khi nào có đại biến như vụ tướngHinh, vụ BìnhXuyênvàcuộcđảochínhhụt2-2-1960bàNhumớinhảyvàovòng.

CHƯƠNG6(B)ẢNHHƯỞNGCỦABÀNHUĐỐIVỚI

ĐỨCCHATHỤC

Ảnh hưởng của bàNhu đối vớiĐức chaNgôĐình Thục như thếnào?Ảnhhưởngấyngườitachỉcóthểcảmthấymộtcáchbàngbạc.Mỗikhivềởdinh,ĐứcchaThụcđềudùngcơmchungvớigiađìnhôngNhu.Trongbữacơmthânmậtgiađìnhđóanhemtỏratươngđắctừchuyệnhànhuyênđếnviệcquốcgiađạisự.BàNhukhôngnhữngđóngtrọnvaitròcủangườiemdâumàluônluôntỏralàmộtconchiênhếtsứckínhcẩn,vângphụcmộtvịGiámmục.Bàtheođạochồng(gọinômnalàĐạotheo)nhưngtừngàyvàoởtrongdinhbàtỏralàmộttínđồngoanđạo.MặcdầuđãmấylầnbàNhucôngkhaiphêbìnhmộtsốLinhmụcvới lời lẽphạmthượngsỗsàng,nhưngvớiônganhchồnglàđứcchathìlạikhác,ĐứcchaNgôĐìnhThụcthườngngợi khenbàNhu trướcmặt nhiều người "Bà cố vấn tốt đạo lắm,siêngnăngxưngtộirướclễlắm".ChỉmộtlờikhenđótacũngthấyĐứcchatintưởngngườiemdâunhưthếnào.

Vềmặttâmlý,ảnhhưởngcủabàNhuđốivớiĐứcchaNgôĐìnhThụccũngdễhiểu.DùlàGiámmụchayởmộttướcvịcaosangnàocũngvẫnchỉlàmộtconngườicùngvớinhững"yếuđiểmtâmlý"củaconngười.Kinhnghiệmvàsáchvởđãchotathấy,trongmộtsứĐạovớimộtvịLịnhmụcgiàthìbàquảngiamớilàngườicóảnhhưởngnhiềunhấtđốivớiLinhmục.

TrườnghợpChaNgôĐìnhThụccũngkhôngthoátkhỏinhữngphảnứngtựnhiênđó.

Nhữngphảnứngthânyêutrongtráitimconngườitươngtựnhưcủabàmẹđốivớicậucontraihaymộtôngbốgiàđốivớimộtngườicondâuhiếuthảokhéoléo.

MỗikhiĐứcchaThụcvềdinhĐộcLập thì bàNhu lo toan từmónănthứcuốngvàlúcđótrướcmặtđứcchabàNhuchỉlàmộtcôemgáingoan,dịuhiềnănnóingọtngàodễthương.

ĐứcchađãdùngtấtcảmọiảnhhưởngcủamìnhđểhỗtrợhaidựluậtcủabàNhu,nhấtlàLuậtGiađình.ĐứcchaNgôĐìnhThụchếtlònghỗtrợvà

bênhvựcLuậtGiađìnhcũnglàđiềudễhiểuvìnóđãthểhiệnđầyđủtinhthầnluyếnáiquanThiênChúagiáo.VớimộttínđồThiênChúagiáothìviệccấmlidịlàđiềuhiểnnhiêntheophéphônphối.

BàNhulạicósángkiếnđưaraLuậtấylẽdĩnhiên,ônganhđứcchaphảilấylàmcảmphụcvàchorằngcôemdâuđãlàmnhữngviệccaoquýtrongtinhthầnPhúcâm.

TừLuậtGiađình cùngnhữngngônngữ cử chỉ khéo ănkhéoở củabàNhuđãgiúpbàtạođượcnhữngyếutốsốngđộnggâyảnhhưởngmạnhmẽnơichaNgôĐìnhThục.NhưngLuậtGiađìnhđãlàmchobàthấtbạihơnlànhữngdưluậnđồnđạivềđờitưcủabà.Bởiluậtđóchỉtạonênnhữngthịphivà đàm tiếu của quần chúng.Trên thực tế, trai gái vẫn tự do giao du, lấynhaucứviệclấynhau,hônthúchưaphảilàđiềuchínhyếu.

Luật cấmconngoạihônkhôngđượchưởnggia tài, khôngđượchưởngmộtquyềnlợicủangườichanhưngthựctếthìngườiViệtvẫnsốngtheomộtthứluậtbấtthànhvăntrêntinhthầnconnàocũnglàcon.

Dư luậnđàm tiếukhôngphải làđàm tiếuvềnộidung luậtđó.Hầuhếtquảngđạiquầnchúngcómấyaitìmhiểuluậtphápmàbiếtnóhayhoặcnódở.DuycómộtđiềuLuậtGiađìnhcủabàNhucấmkhôngchođànônglấyvợnhỏ,nhưngcôchánhvănphòngcủabà(gọilàcôchodanhchínhvì,theoluậtthìcôchưalấychồng)ailạikhôngbiếtcôlàvợnhỏcủamộtôngvănnhân(thườngtìnhnếucôtakhôngphảilàchánhvănphòngcủabàNhuthìchảaichúýthịphi,vìvợlớnvợnhỏcũngđềulàvợcảmiễnsaođượcchồngthươngyêu).Đằngkhácdưluậngiớicaocấpkhôngngớtbànratánvàovềđờitưcủamấybà"lớn"trongBanchấphànhPhụnữliênđới.Nàolàvợnhỏsau“đávợcả"củaôngtướngđểlênngôichínhthất.NàobàtáBvốnđãcómộtđờichồngrồisau"mèochuột"bỏchồnglấyôngtáB…Dưluậnđàmtiếutùmlumnhưvậy.Màdưluậnấycóthậtchứkhôngphảidosựthêudệt.Nhưng từđódư luậnđượcdịpphụđề thêm"hoa lá".Đó cũng làmột cáinguychomộtcánhântrongguồngmáylãnhđạokhicánhânđótrởthànhmộtcáiđinhcủadưluận.Trongkhiđó,nhờLuậtGiađìnhcũngnhưnhữngcôngtácxãhộimàbàNhuđềra,cànglàmtăngcườngảnhhưởngcủađứcchaThục.

ẢNHHƯỞNGCỦABÀNHUĐỐIVỚIÔNGCHỒNGCònôngNhu?Giớithâncậnnhấtcủaôngđềuxácnhậntrướcnăm1955,

bàNhukhôngtạođượcảnhhưởngchínhtrịnàođốivớiôngchồng"đamưutúckế"rấtuyênthâm.Nhưngnólạinhưthếnày,từkhiảnhhưởngtâmsinhlýcủabàvợđãdễdàngbiếnthànhảnhhưởngchínhtrị…Trướcnăm1945,ôngNgôĐìnhNhuchỉcoibàvợnhưmộtcôemgáikhôngbiếtgìvềchínhtrị.Nhưngmấynămsau,trongvănphòngcủaônglạitreomộtbứchìnhbán

thâncủabàvợtrànđầynhựasống.MộtngườithườngthìkhôngnóilàmgìnhưngởvàotrườnghợpcủaôngNhuvànhấtlàconngườitríthứcnhưôngNhu,thìkhitreobứchìnhđóngaytạivănphòngchínhthứccủamộtvịcốvấnchínhtrịPhủTổngthốngquảlàđiềuchướngmắt…Đánglýranêntreotrongphòngriêng.DĩnhiênôngNhucũngcảmthấynhưthếkhi tự taybàtreobứchìnhđó,songôngNhukhôngphảnđối.

BứchìnhtreoởmộtnơitrangtrọngtrongvănphòngđãđủnóilênviệcôngNhuchấpnhậnsựhiệndiệncủabàvợtrongđờisốngcủamình(vìvănphòngấylànơiôngNhutiếpquankháchngoạiquốc,bộtrưởng,tướnglãnh,quansĩ…nghĩalàđủmặtmọigiới).QuasựkiệnnàycũngđãđủnóilênảnhhưởngcủabàNhu,đãchinhphụctoàndiệnđượcconngườiôngchồngmànhiềukhichínhôngNhucũngkhôngbiết,ảnhhưởngcủabàvợđốivớiôngchồnglàmộtcuộchànhtrìnhbằngnhữngchấtliệu"vôhình"thấmdầnvàotimvàoócnóirakhôngđượcmàchỉmơhồcảmthấyhoặckhôngthểcảmthấyvàchỉcóngườingoàimớinhìnrõđược.

Bởi vậy cô nhân tình của một nhà lãnh đạo nhiều trường hợp lại ảnhhưởngsâuxađếnchuyệnquốcgiađại sựmàchínhnhà lãnhđạođócũngkhông hay.Do vậy, nhà lãnh đạo dù tài ba cũng cần phải đặtmình trongguồngmáylãnhđạovàphảichấpnhậnmọisựvàphêbìnhvềcánhânmìnhquanhữngnhânviêncủatrongguồngmáy.

TuyvậygiớithâncậnvớiôngNhubiếtrõrằngôngkhôngbaogiờnghevợbàngópýkiến.SựthựcmộtngườitựkiêunhưôngNhu,vớikhảnăngtrithứcnhưvậykhó lòng có thể tin theoýkiến củabàvợ cònnhỏ tuổi,màtrướcmắtông,bàvẫnchỉlàhìnhảnhmộtnữsinhtrườngPháp,chưađậutútài.Tuynhiên,đãcómộtvàitrườnghợpngoạilệôngNhutheoýkiếncủabà,nhưngđóchỉlàýkiếnxuấtpháttừkhảnăngtrựcgiácdồidàocủamộtngườiđànbàthôngminh,nhạycảm(quavụđảochínhhụt2-2-1960).

NhưngôngNhuvốnsợ"xìcăngđan"đócũnglàyếuđiểmcủaông.BàNhuvốnnóngnhưlửanóinăngbấtchấpvàdễgâygổlàmlớnchuyện.HễmộtkhibàvợlớntiếngthìôngNhuđànhim.QuálắmthìôngNhuchỉđậpbànmắngmấycâutiếngPhápchothoảlòngrồiđànhchịuthua(giớicóhọcbịvợlấnátvàmangtiếngsợvợphầnlớncũngchungmộtcảnhngộtâmlýnhưvậy).ÔngDiệmcũnglàngườisợsựlớntiếnggâygổ.(ĐạiuýBằngkểlại,mộtlầnôngDiệmbảoBằngđitheosangphòngôngbàNhu.ÔngTổngthốngđangcóđiềugìvuimừng.Nhưngđếncửaphòngnghe thấybàNhuđang la lối ông chồng, ôngDiệmquaygót trởvềphòngkhẽ lắc đầu).CứnhậndiệnôngNhutheotướngsốthìkhuônmặtôngkhôngphảilàngười"sợvợ".

Cònmột chi tiết nhỏnày cũngđủchứng tỏ, ảnhhưởngcủabàNhuđã

thâmnhậpsâuxatrongconngườiôngchồng:Trướckiaôngmuốnhútbaonhiêuthuốcláthìhút,nhưngkểtừnăm1959-1960,bàNhugiớihạnông,mỗingàybàtựchiachoôngmộtvàiđiếu,hútchođỡnhớmàthôi.Nhiềukhimộtđiếu được cắt làmđôi.Một người nghiện thuốc lá nặng như ôngNhumàđànhchịucũnglàmộtđiềulạlùng.

Trướcnăm1955ôngNhu làngườiănmặcxuềxoà…Khi trở thànhcốvấn chính trị ông cũngvẫn thế, nhưngôngDiệmkhôngbằng lòng vì chorằngănmặcnhưvậy“mấtcảthểthống…thímphải lochochúấyănmặcđànghoàng".Từđótự taybàNhulo liệuchoôngchồng,bà lựachọnchoôngtừngchiếcCravat.Ngayvănphònglàmviệccủaông,bàNhucũngtựtaytrangtríchocóngănnắp,mỹthuật.Mộtngườigiàmàđượccôvợtrẻsănsócthươngyêunhưvậyaimàkhôngcảmđộng.Từchỗcảmđộngđếnchỗbị"chiphốiâmthầm"khôngbaoxa.

ẢnhhưởngcủabàNhuđốivớiđứcôngchồngmỗingàycàngmạnh,đócũnglàđiềudễhiểuxéttheokhíacạnhtâmlý.ôngNhukhôngphảilàngườiănchơi,trướcnăm1954thìchìmđắmtrongthếgiớisáchvở,saunăm1954sốngtrongmộtthếgiớikíncổngcaotườngcủaPhủTổngthống.ÔngNhucũngkhôngphảilàngườiquảnggiaonênítbạnbè.Rồituổiôngmỗingàymộtcao…Côvợvớituổihồixuâncàngtrởnên"ngàongạtyêuthương"đómới lànguyênnhânthầmkín tạochobàNhumột“uyquyền"đốivớiôngchồng.Thứuyquyền chỉ có thể cảm thấy nơi ông chồng có đời sống nộitâm…Bà vợ trái ngược, bà ham mê hoạt động hoà vào cuộc sống bênngoài…Đókhôngphảilàhaitháicựcquáchiphốimàlàhai"hố"mâuthuẫnđểtạothànhmộthậuđờisốngvợchồngtheomộttươngquantìnhcảm.

Mộtvàinhânvật thâncậnnhấtcủaôngNhubịôngchora"rìa"vì thấtsủngtrướchếtdosựbấthoàvàbấtđồngvớibàNhu.NóirằngôngNhunghevợ thìkhôngđúng…Nhưngquảvì sợvợmàôngđãbỏ rơimộtvàingườithâncận…Thậtdễhiểu,trongđờisốngphòngthe,naynghebàvợrủrỉbêntai:"Thằngấynónhưthếnhưthế”mailạinghebàvợphànnàn:"ôngtanhưvậynhưvậy".nhữnglờinóingọtngàođólúcđầuôngchồngbỏquavìchorằng:"Chuyệnđànbà…đànbàlắmchuyện"nhưnglâungàythìchuyệnđànbàbiếnthànhchuyệnđànông.Trongcái thờiđạiquânchủ,baonhiêubậcvua chúa đãmất ngai vàng vì nghe vợ thủ thỉ bên tai. ỞmiềnNam nàycũngvậy,baonhiêulãnhtụđảngpháimấtcảanhemđồngnghiệprồihủhoácũngmộtphầnnghevợvớicungcáchtrên.Muốnloạibỏnhưngảnhhưởngtiệmtiếnvôhìnhđóthìlãnhtụphảiđượcbiếnthểtheokháchquancủathựctạilãnhđạo.Thựctạilãnhđạogầnnhấtlànhữngngườicậnthân.Nếunghevợhayvì cáchnàyhaycáchkhácquaảnhhưởngcủavợmà làmxacáchcộngsựthìsứmệnhlãnhđạokhôngcònnữa.Bônghoahồngcủabàvợcài

trênveáovàcáiđinhốctrongguồngmáymàmìnhlãnhđạocảhaiđềuquantrọngnhưnglàmthếnàođểkhôngvìbônghoahồngmàlàmmấtchiếcđinhốccủaguồngmáyđómớilàđiềuquantrọng.

Đó làmộtcuộccáchmạngnhạycảmnhờsự thamdựngạtngàohươngthơmcủapháiyếu.Vậy thìmuốnmưuđồđạisựcũngcầncóyếu tốnhạycảmvàpháiyếubổxungđểgợicảmvàxungđộngquầnchúng.VậythìsựthànhlậpphụnữLiênđớicũngnhưtổchứcbánquânsựcủaPhụnữ(tuychỉcó hình thức để biểu dương) quả là điều cần thiết cho những chiến thuậtchínhtrị.

NếunhưbàNhuchỉđứngbêntronglèoláivàchọnmộtngườitươngđốixứngđángđứngrathànhlậpthìquảlàtốthơn.Nhưngđâythìlạikhác,bàNhuvừalàtácgiảlạiđóngluônvaitròdiễnxuấtcủa"kép"chánh.

ÔngNhu cũngnhưTổng thốngDiệmcó “dínhdáng"vào sự thành lậpphongtràođókhông?CóthểnóiôngDiệmthấycôemdâulàmđượcđiềutốtvớichủýhỗtrợchínhquyềntấtnhiênaiởđịavịôngcũngkhôngcólýdogìngăncản.CònôngNhu?ôngcũngkhôngđóngvaitrògiậtdâytrongphongtràođó.Khithấyviệclàmcủavợcóíchlợichochếđộthìaiởđịavịông cũngkhông có lý do gì ngăn cản.Mà thực ra thì ôngNhumuốn cảncũngkhôngđược.

Giớithâncậnđượcbiếtrằng,đốivớibàNhuthì"việcôngônglàm,việctôitôilàm,miễnsaotôikhôngchốnglạiông".NhiềuviệcbàNhucứ"làmđại"nếuôngchồngbiếtthìsựđãrồi.Tuynhiênnhữngviệc"làmđại"đóđốivớiôngNhuđềulànhữngviệchợplý.

Dư luận trướcnăm1963cho rằng,ôngNhubịvợ"chếngự,ápđảo"…Nhưngđiềuđókhôngđúng.Trongcácviệcchínhsựquốcgia,cóbaogiờônghỏi"ýkiến"bàvợđâu.Nhưngcóđiềunhưthếnày,ôngNhucũngphảingánsựnóngtínhvàdữdằnnhưhổlửacủabàNhu.MộtlầnbàNhuhỏiôngchồngtrướcmặtmộtsốngườithântrongđócóbàLươngKhảiMinh:"Tạisaomấyôngấy(tứccácônglớn)lạikhiếptôiquádữvậy".ÔngNhumỉmcườitrảlời:"Tuicũngcònkhiếpbànóichimấyôngấy".

BàNhuápđảođượcnhiềunhânvậtcỡlớntrướchếtnhờyếutốbạoănbạonóicủabà.TrongcácbuổihọpBanchấphànhPhụnữLiênđới,bàNhuchủtoạvàhầunhưchỉcómộtmìnhbàtađộcthoại.Cácbàkhácngồilặngthinhlắngnghechămchúvàluôntỏrõsựthánphục.Mộtlầnnọvàonăm1962mộtbàLiênđớiđihọpmuộn,bàNhuhỏilýdothìbàkiathựcthàtrìnhbàylàcómộtvàinhânvậtMỹđếnthămôngchồngdođóđếnmuộn.TrướcđôngđủmọingườibàNhulớntiếng:"TiênsưmấythằngMỹ".

ĐạiđểlờiăntiếngnóicủabàNhucónhữngsỗsàngnhưvậy.Nhưngnólạiquásứcthấtlợivềphươngdiệngiaotếchínhtrị.ChửiMỹ

sỗsàngnhưvậyvàonăm1963quảlà"liều”nếukhôngphải làbàNhuthìkhôngaitronggiớiquanchứcchínhquyềndámănnóinhưvậy.NhưngbàNhu nói, với tư cáchChủ tịch phong trào Liên đới lại là vợmột Cố vấnchínhtrịthìhẳnrằnggiớichứcMỹphảiđặcbiệtlưuý(trongđámngườihộihọphômđódĩnhiênlàphảicómộtvàibàvềnóilạivớiôngchồngvàôngchồngnóilạivớiMỹ).

Ngày20-5-1958trongmộtphiênhọpQuốchội,bàNhuđãđưaramộtđềnghịthànhlậpmộtPhongtràophụnữvớidanhxưng"PhụnữLiênđớiViệtNam"vàyêucầuLiênĐoàncôngchứcđểchocácbàvợcôngchứcđượcphépthamgia.BốnnămsauphongtràođómớiđượcôngDiệmchínhthứcchấpnhậnvàđượcthừanhậnlàmộtHộiđoànCôngích(SL84ViệtNaml3-4-1962).

Như trên đã viết, phong trào này không đạt được "quần chúng tính".Trướcsauđâychỉlàmộthộiđoàncủacácphunhân,vợcôngchức,cácnữcôngchứcvànữquânnhân.Vìvậyhộiđoànấyđượcxemnhưmộthộiđoànbánchínhthứccủachínhquyền.

BanchấphànhTrungươngngoàimột sốnữDânbiểu "gànhà"củabàNhucònhầuhếtlàvợmộtsốcôngchứccaocấpvàtướngtá.Vaitròcủacácbàcaothấptuỳthuộctheođịavịngườichồngcùngsựkhônlanhnịnhbợbàcốvấn.

MộtbàlàvợmộtôngtướngnênđượclàmTổngthưký,mộtbàlàvợôngBộtrưởngnênđượccấtnhắclàmPhóChủtịchv.v…Chúngtôikhôngbaogiờ làrncôngviệc "bớimóc"chuyện "đànbàcon trẻ"nhưngchuyện "đànbà"củaPhongtràoPhụnữLiênđớilạicóliênhệđếnsựtồnvongcủamộtchếđộ.Đánglẽ,mộtphongtràonhưvậythìphảitìmnhữngphụnữcókhảnăng,cóhọcvấn(họcvấnkhôngcónghĩalàcóbằngcấp).Nhưngởđâythìlạikhác.TuybàXlàvợtướnglãnhthậtnhưngchỉvì"đànôngquantắtthìchầy,đànbàquantắtnửangàynênquan"chonênbàtachỉcótrìnhđộ"biếtviết"nhưngnhờđịavịchồngnênphútchốcđãleolênđịavị"lãnhtụ”củaphongtrào.Nhưvậyphongtràoấylàmsaocólãnhtụtốt,cósángkiếntốtchođược.Tuyphongtràocũngcómộtvàibàluậtsư,nhưngđasốchỉlàđộcgiảcủatờbáo"SM"vànữkhángiảcómộtsốbàchuyênmộđiệutuồng"cảilương"…nếukhôngthìlạichỉlotoanápphelàmgiàu.BởivậymớicómộtbàLiênđới,phunhânmộtbộtrưởngkhingồivàobànhộinghịvớitưcáchchủ toạ đã lên tiếng ngay "Thưa chị em hôm nay đại diện bà Cố vấn tôituyênbốbếmạchộinghị".Cảhộinghịđềungỡngàngtạisaochưakhaimạclạibếmạc,saumớirõbàbộtrưởngsửdụngchữbếmạcthaychochữkhaimạc?Rồimộtphunhânkháctrongdịpđivậnđộngtranhcử(KhoáIII)đếnmộttrạigiabinhđãnóivớicácbàvợcácquânnhânởđấyrằng:“Chồngtôi

làmđếnbộtrưởng…chồngtôichứccaonhưvậytôiđâucóham,nhưngvìthươngchịemtôimớiraứngcửđểbênhvựcquyềnlợichochịem".BằngmộtgiọnglớnlốinhưvậybàBộtrưởngđãkhiếncácbàvợlínhlaó…nhúnvainhổnướcbọt…Bàứngcửviêndânbiểuphảichuồnlẹ.Đạiđểcácbàcónhữnglỗilầmấutrĩnhưvậynhưngmấybàlại"đuanhau”thamgiacôngtácphongtràođểđượcbàCốvấnsủngáirồichỉđịnhratranhcửdânbiểu(khoáIII.TrongQuốchộiPhongtràoLiênđớiđạtđược22ghếdânbiểu).

Tấtnhiêncũngkhôngaiquákhắtkhechấpnhấtnhững"lỗilầmđángbỏqua"củaquýbà.Nhưngcóđiềuquantrọngnhưthếnày:Cácbàđãlàmchocácôngmâuthuẫn,hiềmkhíchnhau…RồiChínhphủtrởthành"Chínhphủđànbà”.

BàNhutraochobàtướngXcôngtácA.BàtướngXhoàntoàn"mùtịt"nhưngcứnhậnđạirồivềnhàtraotráchnhiệmthựchiệnchoôngchồng,ôngchồnglạigọithuộcviêntraophó…Thuộcviênhùnghụclàmchoxongvìhọđãthuộclòng:"Lệnhcủabàmớilàđiềuquantrọng!!"ôngchồngnào“nểvợ"thìlàmtốt,ôngnào"cứngđầu”vớivợthìlàmqualoa.Hậuquảkhôngnhữngcácviênchứccaocấpphảilàmthêmcôngviệccủacácbàvợmàcòntạonênsựganhtysuybì…BàXtângcông“ViệccủaembàCốtraophóchoemlàmxongngaycònviệccủachịY…chịấydựavàothếlựcchồngchịấychỉcóchỉtaynămngón!".

CònmộtđiềuđángnóinữalàdưluậnquầnchúngquanhbứctượngHaiBà Trưng được dựng tại công trườngMê Linh (bến Bạch Đằng tháng 3-1962).BứctượngHaiBàsáng2-11-1963đãbị lànsóngbiểutìnhcủahọcsinhsinhviênhènhaukéođổrồichặtđầulôiquanhcácđườngphố,chỉvìbứctượngđógiốngbàNhuvàcongáibàtứcNgôĐìnhLệThuỷ.

Nhưngnguyêndotừđâumàlạigiốngnhưvậy?CóphảimẹconbàNhulàmmẫuchođiêukhắcgiaNguyễnVănThếtạctượngấykhông(ôngThếđạtgiảiÁnguyênLaMãvềđiêukhắc).

BứctượngHaiBàTrưngthật"kínhchảbỏphiền".Baonhiêulờiđàmtiếuchungquanhbứctượngđó.Màsựđàmtiếucũngrấtphải,vìđâylàsựbôilọanhhùnglịchsử.LạthaycàngnhìnkỹthìphotượngcànggiốnghaimẹconbàNhu.Cũngvìvậymàphotượngtrởthànhtrungtâmcủabaonhiêulờiphêphánnghiệtngã.Ngườithứcgiảtrungdungcũngphảilêntiếng:"Photượngsừngsữngthếkiathìcòngìlàthểthốngquốcgia.Lịchsửcũngchẳngcòngiá trị gì nữa". Rồi người ta suy luận rằng: "BàNhu dám can đảm dựngtượngmìnhnhưvậythìchuyệngìmàbàtakhôngdámlàm?".

CáchănmặccủabàNhucũngtạonênnhiềudưluậnbấtlợichobàtrongquầnchúng.Bàluônluôn"cáchtân"cáckiểuáodàiphụnữ.Kiểuáohởcổmàhiệnnaycácbàcáccô thườngmặc thìchínhbàNhuđã"khởiđầu” từ

dạo năm 1958. Rồi một số bà Liên đới cũng "a dua" mặc theo. Bà NhuphỏngtheokiểuáodàiViệtNamvàáodàicủaphụnữChiêmThànhđểtạothànháodàicủabà.Áodàicủabàlại thườngthêuhoalávàchimphượnghoàng.MộtbứcảnhchotathấybàNhumặcmộtchiếcáohởcổ,ngaytrướcngựcthêumộtconchimphượnghoàng…bàNhucoiđónhưmộtviệc"cáchmạng"chiếcáodàiViệtNam.

BàNhukhôngmuốnmột ai phê phánmình.Tất nhiên nhưvậy thì chỉchấpnhậnsựcangợitántụng.Bấtkỳaitỏranổihơnbàmộtchút,kháchơnbàmộtchútcũngđủbịbà làmcho"thấtsủng".Khibàvợbị thấtsủng thìôngchồngcũngdễdàngbịthấtsủng.Ngườiđànbàcótàivàthôngminhhầuhếtđềumắcphảicái tậtxấunày.BàNhubịnhiềungườighenghét,bịdưluậndânchúngchỉtríchnặngnềvànghiêmkhắctrướchếtdosựxuấthiệnnặng về phần trình diễn của bà cùng tính cao ngạo và cố tạo ra vẻ có uyquyềnđểđượcmọingườithánphụctôntrọng.

Nếusovớinhiềubàtaitomặtlớnhiệnnaythìsựtrưngdiệnáoquầncủabà Nhu hãy còn giản dị lắm. Nhiều bà lớn bây giờ đeo cả hạt xoàn kimcươnggiá3,4triệuđồngvớikẻhầungườihạnhưmộtlãnhchúacùngsựănchơi bài bạc vô cùng sa đoạ.Nhưng chỉ cómột giới nào biết rõmà thôi.SongdùbàNhucócốtìnhcólúcmặcđồnộihoá,khôngđeokimcươnghạtxoànlộnglẫythìdânchúngmọigiớivẫnchĩamũidùivàobà.Tạisao?Giảndịvìbàlạitiêubiểuchomộtphầnuyquyềncủachếđộ,uyquyềnấykhôngđượcchínhthứccôngnhận,nhưngthựctếthìkhôngaichốicãiđược.

BàNhusốngtrongkhungcảnh"kíncổngcaotường"chonêndễdàngtrởthànhnơi"thâmcungbísử".Dânchúngbaogiờcũngtòmòmuốntìmhiểusựthật,chonênkhithấycảnhbàNhuđixehơilộnglẫy,ănmặcdiêmdúa,lính tráng theo hầu canh gác cẩnmật, bằng ấy thứ làm cho dân chúng dễdàngliêntưởngđếnsựxahoađàicác.RồithânhìnhcủabàNhunữa,căngđầynhựasốngvàtrangsứcnhưmộttàitử,dânchúnglạicàngdễliêntưởngđếnmộtẩndụsinhlý.BởivậymớicódưluậnhàngngàychobàNhutắmbằngsữatươiđểgiữchonướcdađượcđẹp.

Sau1-11-1963,đãbiếtbaodưluậnđượcdựnglênxungquanhbàNhu…nhấtlàmộtsốchuyệntìnháilăngnhăng…Khônghiểuxuấtpháttừđâucómộtsốhìnhảnh loã lồcủabàNhuvàmấybàLiênđớiđược tungracôngchúngvànóirằngbàNhubuộcmấybàLiênđớiphảichụpảnhloãlồnhưvậyđểbàgiữlàmđiềukiện,ấythếmàdưluậncóvẻtinthực.TấmhìnhloãthểcủabàNhucũngvậy,nhìnquathậtlàgiống,nhưngsosánh,mộtngườiViệtNamnhưbàdùnởnangnhưngvới4mặtconvàtrên40tuổikhôngthểnàocóbộngựctròntrĩnhvàeặpgiòchắcnịchnhưvậy.TấmthântừcổtrởxuốngphảilàtấmthâncủamộtcôgáiTâyphươngkhoảng22,23tuổi.

Sựthựcthìaicũngbiếtrằng,nhữngtấmhìnhtrênđãđượccáctaythợảnhlànhnghềrápnốilại.Nhiềubàtaitomặtlớnđãbịbọn"bấtlương"tốngtiềnbằngcáchdoạđăngbáohìnhảnhloãthể.

Sauđảochính1963,bàNhuđượcmôtảnhưmột"ácphụdâmloàn".Tạisaonhưthế?Giadĩtrongquákhứbàđãgâynênnhiềunỗibấtbìnhnhấtlàởgiớithượnglưu.

NGÔĐÌNHNHU:ÔNGCỐVẤNÔngNhuđậucửnhânvănchươngĐạihọcSorbonneParivàtốtnghiệp

trườngChartes.Danhtừriêng"Chartinste"chỉnhữngngườitốtnghiệptrườngChartescủa

Phápcũngđồngnghĩavớisựuyênbácthôngthái.TrườngCharteskhôngtới100sinhviênnhưngthưviệnlạichứađựng100.000tài liệuvàsáchthuộcmọingành.GiáosưhầuhếtlàhọcgiảvàcácôngHànlâm.Mỗilớpchỉgiớihạn20sinhviên.TuyấnđịnhtútàiIImớiđượcthivào,nhưngsinhviênđềuphải học qua hai năm luyện thi vào trườngChartes (tại trườngdanh tiếngHenri IV).CốgiáosưNguyễnThiệuLâubạnhọccủaôngNhucũng theohọctạitrườngChartesnhưngbịloạivìsựthicửrấtkhắtkhe.Trong4nămhọcsinhviênchỉcóquyềnthitrượtmộtlầnvàmỗinămchỉcómộtkỳlênlớp.MỗikhoánămthứIvàokhoảng20sinhviênthìkhitốtnghiệpchỉlọtchừng một nửa. Chương trình học thuật là mênh mông. Tiếng La-tinh làngônngữthôngdụng.

Sinhviênphảiamtườngvềcổtự,phảihọcvềcôngvănthư,họcPhápchếsử…ÔngNgôĐìnhNhuđãđượcđàotạotrongmôitrườngkhoabảnguyênthâmđó.

Khivềnướcôngtrởthànhquảnthủthưviện.TạiTổngthưviệnHàNộiôngđượcmôtảnhưmột"conmọtsách".Quảthựcmộtnửađờingườiôngđãchìmđắmtrongthếgiớisuytưvàchữnghĩakimcổ.HaitácgiảmàôngNhumêsayvànghiêncứurấtkỹđólàThánhGhandivàMaoTrạchĐông(tứctừtriếtlýbấtbạođộngđếntriếtlýcáchmạngbạođộng).

ChođếnnaynhiềungườivẫnphêbìnhôngNhulàthâmhiểm,hẹphòi.Sựthực thì ôngquákiêungạovà tự tôn.Hơnnữaông lại vụngvề lúng túngtrongsựgiaotế.Ônglạinóirấtkém(tiếngViệtcũngnhưtiếngPháp)vàlạilàngườiítnói.Nhưngônglạilàngườicókhảnăngtiênliệu,đamưutúckế.Vớicuộcsốngkhépkínnhưvậynênngaycảcộngsựviêncậnthânvớiôngtrong7,8nămcũngkhóhiểuông.

CuộcđờiNgôĐìnhNhuđượccoi là“phongtrần"kểtừnăm1945.KhichiếntranhViệt-PhápbùngnổtạiHàNộithìôngNhucùngHoàngBáVinhchạyvềvùngngoạiôHàNội.RồingàyđêmquasựhướngdẫncủaHoàngBáVinh,NhutrốnvềPhátDiệmvàlưungụtạiNhàChung.Ởđâyítngày,

NhuđượchướngdẫnvàoThanhHoá.TrongthờigiannàyôngchịuơncácLinhmụcđịaphậnThanhHoá.Sau

nàyông cònnhớmãi ân nghĩa đó.LinhmụcTrọngđã phải cho ôngNhumượntấmáoLinhmụcđểhoátrangtrênbướcđườngtrốntránh.

KhitrởvềSàiGònôngNhu"thấtnghiệpchínhtrị"và"trùmchăn”đểchờthời.Từđósinhkếtronggiađìnhđềudomộttaybàvợloliệu.Trongthờigiannày,ôngcộngtácchặtchẽvớiLinhmụcParelltrongviệcnghiêncứuchínhtrịvàxãhội.

VốnlàconngườilạnhlùngnênđờisốngtôngiáocủaôngNhucũnglạnhlùng.TổngthốngDiệmmộđạobaonhiêuthìôngNhuthờơbấynhiêu.Đứctincủaôngthậtmạnhmẽnhưngôngkhôngbiểulộđứctinđóbằngnhữnghìnhthứcnghilễ.TổngthốngDiệmthìxưngtộirướclễthườngxuyên,ôngNhutráilạikhôngmấykhirướclễ,xưngtội.ĐạiúyBằngmộtngườisốnglâunămtronggiađìnhhọNgôchobiết,cókhicảnămsốngtrongdinhcũngkhôngthấyôngNhuxưngtộirướclễ.

Mỗilầnxemlễtrongdinh,haihìnhảnhthậttráingược:TổngthốngDiệmthìđămđămđọckinh, coi sách lễ,ôngNhu tuycũngquỳgốinhưnghìnhnhưchỉquỳthếthôi.Lầnnào,ônganhcũngmởtừngtrangsáchlễrồitraosáchlễchoôngem,chỉrõtừngtrang.ÔngNhucầmlấynhưngchỉcầmchiếulệmàkhôngđọc.

MộtcộngsựviênthâncậnkhiđềcậpđếnThiênChúagiáođãnóivớiôngNhu:"ThánhBernardchorằngtrongnhàthờngườitathờChúabằngchénvàngchénbạc,ngoàicửanhàthìconchiênchếtđói",ôngNhugậtđầuđắcý:“Đúng,đúngnhưrứa".Mỗi lầnnghehọđạonọxâynhà thờnguynga,họđạokiadựngbứctượngĐứcMẹrấtlớn,ôngNhulạinhănmặtkhóchịuvôcùng,nóivớichungquanh:"Tạisaokhôngxâynhàthươngtrườnghọcmàcứphảixâynhàthờ".

ÔngNhu rất ít tiếpxúcvớicácvịLinhmục trừmột sốLinhmục thânthiết trong gia đình.Mỗi khi phải tiếpmột vị Linhmục nào ông coi nhưchuyệnbấtđắcdĩvàtiếpchomauchóng.

Ôngthườngtâmsự:"Nhiềuchahaylợidụnglắmchỉloaffairenàykia".Dưluậnchorằng,ôngchốnglạihànggiáophẩmnhưngLinhmụcnhận

định: "ông theo đạomột cách khác, ông không coi thường các hàng giáophẩmnhưngkhôngcholàquantrọngđếnmứcđộphảitônthờquỵluỵ".

ConngườiôngNhuthậtkhóhiểuvàôngkhôngbaogiờtâmsựvớiai,dèdặtmọi cuộc tiếpxúckhôngmuốnđi rangoàivàdèdặt với từng lời nói.NgườitavẫncóthànhkiếnchorằngôngNhuthâmđộcvàchủtrươngđộctài.Tráilạiôngcóvẻphóngkhoángvàcótầmnhìncởimởcủamộtchánhkháchtâyphương.Ngườiđộcđoánphải làTổngthốngDiệm,ôngNhuthì

lạikhác.Nhiềusựkiệnđãchứngtỏđiềunày.ThídụvềkếtquảcuộcbầucửQuốchộikhoáII(31-8-1959)trongđócó

bácsĩPhanQuangĐándẫnđầutạiquậnIIvới33.166phiếuvàtiếptheolàCụPhanKhắcSửuvàôngNguyễnTrân(nguyênTỉnhtrưởngMỹTho)TổngthốngDiệmquyếtđịnhphảiloại3dânbiểunàybằngmọicách,nhấtlàôngPhanQuangĐánvàNguyễnTrân.

CảthángtrờiôngDiệmchogọicácluậtgianhưôngTrầnChánhThànhvàgiáosưVũVănMẫu,đểnghiêncứulàmthếnàodùngbiệnphápcủaluậtđểloạicácdânbiểu.

ÔngNhunóivớibácsĩTrầnKimTuyến:"Làmchimàquánhưvậy.ThìngườitađắccửthìđểngườitavôQuốchội,ngườivôlàmđượccáigì…Có3ngườinhưvậyđâucónhiềumàphảilàmnhưvậy…".ÔngNhutỏrarấtkhóchịuvàhoàntoànbấtđồngvớiTổngthốngDiệmvềvấnđềnày.CuốicùngđểchiềuýônganhôngNhuđànhchịu.TuyvậyriêngcụPhanKhắcSửuvìbiếtrõuytíncũngnhưđứcđộcủacụtrongdânchúng,nênôngNhuđãuỷchoôngBộtrưởngHuỳnhHữuNghĩaliênlạcvớicụSửuvàdànxếpmờicụSửuvàodinhĐộcLậpgặpriêngôngNhu.CuộcgặpgỡgiữacụSửuvàôngNhulâucảhơnmộtgiờ.TheobácsĩTuyếnthìcụSửucũngnhưôngNhutỏrathôngcảmvàcởimở(cụSửubịbắttrongcuộcđảochínhhụt2-2-1960songcụbàvẫnđượctiếptụclãnhlươngdânbiểu).

ThuxếpxongvấnđềcụPhanKhắcSửunhưngcònhaitrườnghợpôngPhanQuangĐánvàNguyễnTrân,ôngNhuđểmặcônganhquyếtđịnh.

Hơnnữa,đốivớiôngNhuthìcụPhanKhắcSửumớilàđiềuquantrọng,vìkhôngaiphủnhậnđượcđờisốngđạođứcvàthànhtíchtranhđấucủacụtrongdĩvãng.

SauđóthìUỷbanHợpthứchoáquyếtđịnhkhôngthừanhậnhaidânbiểukểtrên.ĐâycũnglàmộtvếtđenlớncủaQuốchộiĐệnhấtCộnghoàvàdùcáchnàohaydựatrêncănbảnpháplýcũngkhôngthểbiệnminhchosựviphạmquychếdânchủmộtcáchquárõrệtnhưvậy.

VềviệcloạitrừbácsĩPhanQuangĐánkhỏiQuốchội,xétvềtâmlýcũngdễhiểu.BácsĩĐán trúngcử tạimộtđơnvịchínhTổngthốngDiệmđibỏphiếuvàởngaykhutrungtâmSàiGòn.VảlạiTổngthốngDiệmđãbiếtrõconngườiôngĐán,khigặpôngbênMỹ.ÔngNhuthìchorằngôngPhanQuang Đán không quan trọng "Cứ để cho hắn vào". Nhưng Tổng thốngDiệmkhôngchấpnhận.Đâycũnglàđiềuquáhẹphòivàsailầm.NếucứđểôngĐánvàoQuốchội thìsớmmuộngìôngĐáncũngbị"cháy"dochínhông"đốt"ông.NhưngkhiloạiôngĐánthìchínhlàcơhộitạochoôngĐánthêmnhiềutiếngtămuytín trongdânchúng,màthựcrauytínđóhếtsứcbấpbênh.

Dạođódưluậnđồnđạirằng,chínhquyềnNgôĐìnhDiệmcốloạiPhanQuangĐánvìôngĐáncóthểsẽtranhcửTổngthốngvàôngĐánlà"conbàinặngký"củaMỹ.DưluậncũngchorằngôngNgôĐìnhDiệmghentứcvớiuy tín của ôngPhanQuangĐán. Sự thực thì năm1955 chính quyềnNgôĐìnhDiệmđãchấpthuậnchoôngĐánhồihươngmàkhôngdoáplựccủaMỹ.MộtvàilầnôngDiệmcóýdànhchoôngĐánmộtghếBộtrưởngkhôngmấyquan trọng, nhưngôngĐán lại quánhiều thamvọngmuốn trở thànhmộtlãnhtụđốilậptrongkhiôngkhôngcóthựclựcnhândân,khôngcómộtsốngườicầnthiết.ĐiềuđóôngNhuhiểurấtrõnênđểmặcôngĐánănnóirộngrãitrướccácsinhviênYkhoanămIVvàsinhviêntrườngCánsựytế.Khivềnước,bácsĩĐánđượcmờivàodạymônytếcôngcộngvàytếdựphòngtạihaitrườngYkhoavàCánsựytế(55-56).

ÔngNhuchấpnhậnnhữngcánhânđối lậpcùngnhữngýkiếnđối lập.Cũngvìvậy,TổngthốngDiệmquyếtđịnhloạiPhanQuangĐánvàNguyễnTrânthìôngNhulạikhôngđồngývàchorằngcứđểhọvàoQuốchội.VớimộtPhanQuangĐán,ôngNhuđãnhiềulần"miệtthị"vàsẵnmộtthànhkiếnlàPhanQuangĐánhèn,hếtchạytheoPhápvàBảoĐạibâygiờlạitrởcờ.

KhiquaMỹPhanQuangĐánmócnốiđượcmấytay thượngnghịsĩvàmộtvàiviênchứcCIAthìPhanQuangĐán lại trởcờ theoMỹ.Ôngcũngbiếtrõ,PhanQuangĐánkhôngcómộtthựclựcnào,ĐảngDânchủcủaôngtachỉlàđảngmavàthứđảngphái"còmồi"choMỹ.

Ngay trongdinhĐộcLậpđã có sựđối lập rồi.Mộtbên làTổng thốngDiệmvới cácôngVõVănHảiv.v..Mộtbên làôngNhuvớimấycộng sựviên thâncận.ÔngVõVănHải theoTổng thốngDiệm từ thời thiếuniên,mộtPhật tử thuần thành,nhưngđốivớiôngNhu lại "mặt trăngmặt trời".Saucuộcđảochínhhụt2-2-1960ôngHảibịnghioancóliênhệvớipheđảochánh,ôngtứcgiậnlàmmộtbảnphúctrìnhdàigởithẳngTổngthốngDiệmvàkếtluậnđạiýrằng:"TôitheoTổngthống,trungthànhvớiTổngthống,tôichỉbiếtmộtlòngvớiTổngthốngthôi…"

BảnphúctrìnhấycóýnóigiántiếplàkhôngcầnbiếtôngNhu,ôngNhuđượcxembảnphúctrìnhđókhôngbiếtlòngdạôngthếnàonhưngkhôngtỏtháiđộgìcả.Rồimỗingườimỗiphận,mỗiviệc.

Nóinăngkémhoạtbát,giaotếlạingượngngùng.Đólàcáiyếunhấtcủamộtnhàchínhtrị.ÔngNhumấylầncũngcốgắngmởcuộctiếpxúcvớimộtsốchínhkháchnhưngcũngvìsựgiaotếngượngngùngmàkếtquảkhôngđiđếnđâu,khôngtìmđượcsựhợptác.

Saucuộcđảochínhhụt2-2-1960ôngNhuđượckhuyếncáocầnphảimởrộngchínhquyềnphảikếthợpcácthànhphầnvẫnđượccoilàđốilập.MộtcộngsựviênđượcôngNhuuỷchovaitròmócnốivàdànxếp.Nếumờicác

chínhkháchvàodinhĐộcLậpthìrấtbấttiện.Vảlạicácvịnàyvốnmặccảmsợmangtiếng“luồnlọt".Dođóphảitổchứccuộcgặpgỡởbênngoài.

LầnthứnhấtcuộcgặpgỡđượctổchứcởnhàriêngcủagiáosưVũQuốcThúc.NhưngkhiôngNhuđến thìông lại trở thànhngườicôđơn lạc lõng.Mấy vị chính khách thì ngồi tận xa cònmình ông trơ trọi trên chiếc ghếbành,kếtquảkhôngđiđếnđâu,vàkhôngcởimởvớinhauđượcnhữnggìcầncởimở.

LầnthứhaitạinhàriêngbácsĩPhanHuyQuát.Lầnnàykháđông,nhưngkhiôngNhuđếnthìmọingườilạinétránh,ôngvẫnlàngườitrơtrọi.Vốnítnói, lại nói "trọ trẹ" khó nghe nên ông càng thêm trơ trọi. Trong khi đókhôngaigợichuyệnđểhiểutínhnhauvàtìmđườngthôngcảmvớinhau.

Ngườitachorằng,ôngNhuthâmhiểm,nhưngsựthựcnhưtrênđãviết,tâmhồnôngquákhépkín,vuibuồnkhôngbộclộrangoài,khôngmấykhitâmsựvớiaikểcảngườithân.Ônglầmlì,trùtínhnhữnggìkhôngaihaybiết.

Nhưngônglạilàngườibiếtnghecộngsựviêntrìnhbàynhữngđiềuhợplý,phảilẽ.Nhưngcómấyaitrìnhbàynguyệnvọngthựccủamìnhđểôngcóthểnhìnrõthựctrạng?

Đốivớimộtcôngviệcdùquanhệđếnđâunếudotayônggiảiquyếtthìônggiảiquyếtngay,khôngdodự.

Thídụnăm1957,nhânmộtchuyếnđidạoquanhđôthành,TổngthốngDiệmđiquabếnBạchĐằng…ôngnổigiậnđùngđùngvìcảnhbếnsôngthậtlà"bêbối"…hàngquánsansát,chiêuđãiviêncùngthựckháchđùagiỡnlảlơi,ôngDiệmsauđóchỉthịchogiớichứcđôthànhphảigiảitoảngay,ôngTổngthốngchorằngthủđôlàtiêubiểuchothểthốngquốcgiađểchohàngquán tùmlumởbếnsông,ởhèphốnhưvậy thìcòngì là thể thống.Theoquyếtđịnh củaTổng thống,Đô trưởngSàiGònkhẩncấp ra lệnhgiải toả.HàngbatrămbạnhàngdọctheobờsôngbếnBạchĐằngvàmộtsốnơikhácở các vỉa hè lớn bị giải toả Trước khi giải toả họ chỉ được thông báo vàthôngbáomộtcáchcấpkỳnhưvậy trongmột thờigianquángắn làmsaothuxếpđượccôngănviệclàm.

Cácbạnhàngcấptốcquytụlạithànhmộtnghiệpđoànđểtranhđấu(đặtdướisựbảotrợcủaTổngLiênđoànLaocông)doôngNguyễnVănVượnglàmChủtịchvàdựđịnhbiểutìnhlàmlớnchuyện.ÔngNhubiếtđượcnhưvậythìtìmcáchgiảiquyếtngay.ÔngchogọiôngNguyễnVănVượngvàodinhđểgiànhoà.

NếuôngDiệmquákhắtkhetrongquanniệmluânlývàthuầnphongmỹtụcthìôngNhulạitỏrarộngrãi,mặcdùôngkhôngphảilàngườibàibạcănchơi.

Khoảngnăm1959TổngthốngđixetừtrạiQuangTrungvềđếnngãbaChúÍa(gầnnhàthươngCộnghoà)thìcócảmấychụccôgáigianghồphấnsonloèloẹtdừngbênđườngvẫytaycườinói,ôngTổngthốngmặtđỏbừngbừng:"Mấyconmụđónólàmchimàdịhợmrứa"(chữdịhợmnày,TổngthốngDiệmđãdùngđểnhậnđịnhvềconngườiôngPhanQuangĐán).Viênsĩquantuỳviêncứngaytìnhnóithẳng:"Bẩm,mấyđứanólàgáigianghồ,vùngnàynhiềulắm".ÔngTổngthốnglạihầmhầmmặtđỏgay:"Thằngtỉnhtrưởngnólàmchiđóhỉ…“

Khi trởvềdinh,ôngDiệmchogọiĐạiuýBằngđếnhỏikỹvề chuyệnnày.Sau đó ôngbảoTổngGiámđốcCảnh sát đô thành,Tỉnh trưởngGiaĐịnhvàTrungtáCaovănViênphảithânhànhlấyxeđimộtvòngkiểmsoátxemthựchưthếnào.CácviênchứctrởvềdinhđềuxácnhậnlàcónhiềugáigianghồtạimấyvùngngoạiônhưLăngChaCảvùngnhàthươngCộnghoà.ÔngGiámđốcCảnhsátđôthành(TrầnVănTư)phảimộtphenxanhmặt.MấyhômsauTổngthốngDiệmralệnhbãichứcmộtloạtCảnhsát trưởngthuộcĐô thànhvàTrưởng tyCảnhsátGiađịnh.Vụnày làm"rungđộng"giớichứcCảnhsátcaocấpôngNhucứnhănmặtlắcđầu:"Làmchimàquáđángnhưrứa".Ôngcũngthườngnóivớicáccộngsựviên:"CấmlàcấmvậythôichứnạnmãidâmlàmsaohếtđượctậptrungbọnnósangcảvùngCầuHànchodễkiểmsoátbệnhtật”.

ÔngNhuquanniệmrộngrãinhưvậycũngdễhiểuvìôngcũngkhônglạgì nạn mãi dâm tại thành phố Paris nơi ông đã lưu trú nhiều năm. TheoLươngKhảiMinhôngNhukháchẳnvới ôngDiệm,ôngkhôngquan tâmđếnchuyệnvụnvặt.Điềuquantrọngvớiônglà"Chơithìcứchơinhưngkínđáođừnggâynêntaitiếng".Ôngthườngnói:"BọnCảnhsátcaocấpnócũngănchơihủhoághê lắm,nhưngnókínđáo…chơi thìchơinhưngchịu làmviệccósuynghĩ".CáichếtcủatướngHồVănTốvìbệnhthượngmãphonglàmchoôngDiệmmặtchảydài,thởphìphìtứcgiận…ôngNhuchỉlắcđầu:"Làmthìkhônglolàm…lúcnàocũngchỉcó"conchim"trênđầu”.Nhưngông có cái rộng rãi này thì cũng vấp phải những định kiến hẹp hòi khác,nhiềukhirấtquáđángnhuđứngởtưthếmộtnhàlãnhđạochínhtrị.TrườnghợpđốixửvớimộtsốđồngbạncũcủaôngcũnggâyrataitiếngkhôngítvàdođóngườitachorằngôngNhutheochínhsách"vắtchanhbỏvỏ”.

CHƯƠNG7(A)CHẾĐỘNGÔĐÌNHDIỆMVÀNGƯỜI

MỸ

SauvụbiếncốđẫmmáutạiĐàiPhátthanhHuế4ngày,ôngNhuđãchonổmộttráibomlàmrungđộnggiớingoạigiaoMỹ,khiôngNhutuyênbốvớipháiviêntờWashingtonPost"ChođếnlúcnàyChínhphủViệtNamcộnghoàkhôngthấycầnthiếtmộtsốcốvấnquânsựquálớn,chonênViệtNamCộng hoà có thể yêu cầuChính phủMỹ cho rútmột nửa số cố vấnquânsựMỹ,tứclàchỉnênduytrì7,8ngànlàđủ(WashingtonPost12-5-1963).CũngvàothờigiannàyôngNhunóivớigiáosưBửuHội"ĐãđếnlúcmìnhphảixétlạisựviệntrợvàhợptáccủaMỹ.AnhcóthểgiúptôitìmsựủnghộthânhữucủaPhápvàcácquốcgiaBắcPhi.TrongtìnhthếhiệnnaychúngtaphảiđiđếnmộtmodusvivendithoảướcvớiBắcViệt”.SángchủnhậthômấyôngNhucũnglặplạicâunóinhưvậyvớimộtvàicộngsựviênthâncận.NhưngainấyđềuchorằngconđườngmàôngNhusắpđitớirấtnguyhiểm.NhưngôngNhuvẫnchủquanchorằngkếhoạchấpchiếnlượcvàđườnglốingoạigiaomớiquatrụcParisvàÁphisẽtạochomiềnNamđủtưthếchấpthuậnthoảướcvớimiềnBắc.NhưngôngNhuquênrằngvới16ngàncốvấnMỹvàmỗingàyMỹphảichi trênmột triệudollarschocuộcchiếntạiViệtNam(1963)thìkhôngdễgìMỹcóthểđểchoôngNhutựdohànhđộngkhácvớinhữngđườnglốicủahọ.

MỘNGƯỚCHIỆPTHƯƠNGHAIMIỀNNAMBẮC.Trướcnăm1961NgoạitrưởngPhápCouvedeMurviìlesaucuộctiếpxúc

vớiôngNhutạiParis(196l)đãphêbìnhông"NgôĐìnhNhulàmộtngườicónhiềuảotưởng”.ÔngMurvillecũngnhưbácsĩTrầnKimTuyếnchorằngphê bình như vậy cũng có phần đúng. Theo ông Tuyến "ôngNhu làmộtchínhkháchcósuytưvềchínhtrị,cókhámphá,cósángtạotrênbìnhdiệnchiến lược.Nhưng thực tại tìnhhìnhchính trịmiềnNamchínhnóđã làmchosuynghĩcủaôngNhutrởnênảotưởng".Mộtbuổisángtrờitrongxanh,ôngNhumỉmcườimô tảmột cáchđầy thi vị vớiôngTuyến: "Buổi sángViệtNammầu trờipha lê, toa thấychiến tranhphi lýquáhỉ.Bọnnó (tức

Mỹ)như conhổ bị thương, chúng sẽ cho dollars đểPhật giáo phámoa…Nhưngchếđộnàythìphảitồntại".

KhiôngNhutoantínhbắttayvớimiềnBắcViệtNamthìtrướchếtôngđãgặpphảnứnghếtsứcbấtlợichokếhoạchriêngcủaông…PhảnứngđóxuấtphátngaytừtậpthểThiênChúagiáovànhấtlàmộtsốngườikhốidândicư.

MộtsốtrongkhốingườiđótừnghậuthuẫnvôgiáchochếđộNgôĐìnhDiệm,nhữngngàyđầu1954-1955.TuytoantínhcủaôngNhukhôngmấyaibiết nhưng hẳn nhiên không thể quamắt được các đức Giámmục ThiênChúagiáo.ĐứcchaLêHữuTừcóthểlàngườiđượcbiếtquáthôngsuốtvềnhữngtoantínhcủaôngNhu.ĐiềunàychaJean(mộtLinhmụcngườiPháplúcđóđangsốngtạiSàiGòn)đãcónhiềucơhộiđượcamtườngmộtcáchtươngđốirànhrẽ.SaucuộcbiểutìnhdữdộicủaPhậtgiáongày17-7,phảnứngcủaMỹhoàntoànbấtlợichochínhquyềnNgôĐìnhDiệm.ĐàiVOAthôngtinvàbìnhluậnmộtcáchcóthiệncảmhayđúnghơnlàđãgiántiếpcangợi cuộc đấu tranh của Phật giáo.Cha Jean đượcmời vào dinh gặp ôngNhu.Cuộcgặpgỡkéodài tronghai tiếngđồnghồ.ÔngNhuđãđềcậpvềcuộc xuống đường của Phật giáo ngày 17, ông nói: "Tôi có nhiều bằngchứnglàhiệnnayCộngsảnđãthaotúngphậtgiáo.RấtnhiềucánbộCộngsảncảitrangvàođóvớitưcáchPhậttửhaycácnhàsư".

ChaJeanchỉlắngnghemàkhôngđáp.ÔngNhuvớitháiđộgiậndữ:"Tôngiáolàtôngiáo,quốcgialàquốcgia.Tổngthốngkhôngthểnàonhượngbộhọđượcnữa.ĐãđếnlúcChínhphủphảicóbiệnphápmạnh.NếuChínhphủhạ lệnh thì chỉ trong vòngmột ngày, quân đội và cảnh sát có thể dẹp tanphongtràotranhđấunày".

ChaJeanđáp:"ThưaôngCốvấn,đâylàvấnđềnguyhiểmvàrấttếnhị…vấnđềPhậtgiáotheotôibiếtđãcótầmmứcquôctế.ôngCốvấncóthểnàotìmđượccáchgiảiquyếttốtđẹphơnlàđànápkhông”.

ÔngNhulừmắtnhìnchaJean,ônglắcđầu:“Đếnnaythìkhôngcòncáchnàogiảiquyếttốtđẹpnữa.HiệncáctướnglãnhvàsĩquancaocấpđangbấtmãnvớiPhậtgiáo,họđangthúcxúiTổngthốnghạlệnhchohọđượcphépdẹpchoyên".ChaJeankhôngcònbiếtnóigìhơn.ôngNhulạitiếptục:"Tôihiểu,nhiềukẻđangâmmưugâyrốimiềnNam…Chínhphủkhôngthểthathứbấtcứmộtcuộcnổiloạnnào”.

BấtchợtôngNhuhỏichaJean:"PhíaHoakiềuChợLớnchathấytháiđộchungcủahọnhưthênào”.ChaJeanđáp"HoakiềutạiViệtNamnhưôngCốvấnđãrõ,họchỉbiếtlàmănbuônbán".ÔngNhunói:"Chacóthểgiúptôilàmmộtviệcriêng?".ChaJeanđáp:“Tôisẵnsàngnếuthấycókhảnăng".ÔngNhungầnngạirồiđi thẳngvàocâuchuyện:"Chacóthểgiúptôimột

việcquantrọngnàyngoàicha,Tổngthốngkhôngmuônuỷthácchomộtai".ÔngNhulạiyênlặnghútthuốclálâuhàng5,7phút.Đoạnôngnói:"Cha

sangĐàiLoangiúpChínhphủđượckhông”.ChaJeanchưatrảlời,ôngNhunóitiếp:"ChacóđủuytínnóichuyệnvớiChínhphủĐàiBắc,làmsángtỏchohọrõlàViệtNamCộnghoàkhôngbaogiờchủtrươgvàkỳthịtôngiáo.CuộctranhđấucủaPhậtgiáođangbị lợidụng”.ChaJeanđáp:"ThưaôngCốvấn,tôinghĩviệcnàyôngCốvấnnêntiếpxúcthẳngvớiDạisứĐàiBắchoặcnếukhôngôngCốvấncóthểuỷthácchoôngBộtrưởngNgoạigiao".

Sự từ chối khéo của cha Jean làm ôngNhumất bình tĩnh: "Bộ trưởngNgoạigiaoấyà?ôngtakhônglàmđượccáichihết.CònôngđạisứĐàiBắc,cũngđangbịdưluậnđầuđộc.TôimuốnchasangĐàiLoannóichoChínhphủTưởngGiớiThạchbiếtrõsựthựcvàchanóigiùmChínhphủĐàiBắcphải chấm dứt ngay chiến dịch báo chí ở Đài Loan hiện đang xuyên tạcChínhphủViệtNamCộnghoàvàhọđang cổvũ cho cuộc tranhđấu củaCộngsảnduớichiêubàitôngiáo".

ChaJeannói:"XinôngCốvấnchotôitrìnhbàyýhiên.Theotôi,cóthểnóiCộngsảnlenlỏivàohàngngũtranhđấucủaPhậtgiáonhưngtôitinrằngcuộctranhđấunàyvẫncótínhtôngiáođấychứ.TôikhôngtinThượngtọaThích Tâm Châu hay ôngMai là Cộng sản. Đại sứ của ông Tưởng GiớiThạchcũngđãnóivới tôinhuthế.XinôngCốvấnthôngcảmchosựkhókhăncủatôi,tôixinkhôngthểnóigìkháchơnlànhưvậy".

ÔngNhuhỏi:"NgaychacũngtinvàodưluậnlàTổngthốngsẽthươngthuyếtvớiBắcViệt”.ChaJeanđáp:“Đólàđiềulàmtôingạcnhiên".Cha1ạihỏi "Chắc chắnôngCốvấn có theodõi hoạt động của "UỷbanHoàbìnhphục hưngmiềnNam"(Comité pour la Paix et laRénovation duSudViệtNam).ÔngNhu"à"một tiếngkhálớnlắcđầuvới tháiđộkhinhmiệt"Tôibiếttổchứcấylàmộtconsốkhông,domộtsốngườiPhápđỡđầu.TrầnVănHữuchắcchabiếtrõ?”ChaJeanđáp“Tôicógặpôngấymộtvàilần".ÔngNhubỗngcaohứngnóimộthơithậtdài.ĐếnnaychaJeanchỉcònnhớlạimộtsốnétchínhđạicương:"TrầnVănHữuhiệnnayđangđượcnhómPaulDevinatBolaert,Pignonđỡđầu,hắnđòibiếtgìkhông?HắnđòiphảilậtđổChánhphủnày,nghĩalàxoábỏchếđộnày,sauđótổchứcmộtchánhphủliênhiệp,cóMặttrậnGiảiphóngthamgiavàmiềnNamsẽtrunglập"ChaJeanlạihỏi:“ThưaôngCốvấnnghĩnhưthếnàovềđềnghịcủaôngHữu?".ÔngNhuđáp:"Đólàmộtđềnghị trẻcon, tôikhôngquantâm,nếucónóichuyệntrunglậpthìchỉnóivớiBắcViệtthôichứMặttrậnGiảiphóngchỉlàmộttổchứcphiếnloạn".ChaJeannhâncơhộinàylạihỏi"Thưaôngcốvấn,ôngcónghĩđếnvấnđềnóichuyệnvớiBắcViệtkhông?”.

ÔngNhumỉmcười:“Đólàvấnđềchínhmàhômnaytôicầngặpchavà

nhờchagiúptôi".BẮT TAY VỚI CỘNG SẢN CHỈ LÀ CHIẾN THUẬT TRẢ ĐŨA

HOAKỲQuacuộc tiếpxúcvớiôngNhu, cha Jeannhận thấyôngNhuđang trải

quacơndaođộngvớimộttháiđộquyếtliệt.VềvấnđềbắttayvớiBắcViệt,ôngNhutỏrahếtsứcdèdặt.ÔngvẫnkhôngtintưởngvàothếtrunglậpmàliênhiệpvớiBắcViệtlạicàngkhôngthểcó.ÔngNhunhắcđinhắclạivớichaJean:"ChađãhiểubiếtnhiềuvềCộngsản..ChắccũngbiếtrõlàTổngthốngghétCộngsảnnhư thếnào".Sauđóông rấtdèdặt tâmsự:“Trongtình thếnàyHoaKỳcứgâykhókhănmãichoChínhphủViệtNamCộnghòatôiphảilựachọn”.ÝôngNhumuốnnóilàôngphảilựachọnmộtthếđứngmớilàmđiềukiệntrảđũaáplựccủaHoaKỳ.ChaJeancũngnhậnthấychưabaogiờôngNhulạitỏvẻtứcgiậnHoaKỳnhưvậy.Trongcuộcgặpgỡhômấy,ôngNhumuốnnhờChaJeanquaĐàiLoanrồitrởvềParis.VềviệcquaĐàiLoanôngNhuchobiết ông rnuốnnhờcha Jeannóivớinhà cầmquyềnĐàiLoanbiếtrằng,TổngthốngDiệmvẫngiữvữnglậptrườngchốngCộngkhôngcóvấnđềliênhiệp,tuynhiênôngNhunhấnmạnh"TuynhiênnếuquốcgiachốngCộngnhưTrungHoadânquốc [16]khônggiúpđỡtíchcựcViệtNamCộnghoàvàkhônglàmcáchnàochoMỹbớtgâyrốiMiềnNamthìbuộclòngViệtNamcộnghoàphảichọnlựa,nghĩalàsẽcóchuyệnngưngbắnvàthiếtlậpquanhệngoạigiaobìnhthườngvớiBắcViệt”.

ĐiểmsaucùngmàôngNhunhấnmạnh"ChánhphủViệtNamCộnghòahoàntoànủnghộTrungHoaDânquốcvàchínhvìthếmàHoakiềutạiViệtNamCộng hoà đã hưởngmọi ân huệ.Nếu tình thế thay đổi nghĩa là khiChínhphủViệtNamCộnghoàbuộclòngphảibắttayvớiCộngsảnBắcViệtthì lúcấyHoakiềukhôngcònđượchưởngânhuệnhưvậyvàcáctổchứcchìmnổicủaChínhphủĐàiLoantạimiềnNamViệtNamcũngsẽkhókhănrồitựnótanrã".

TrướckhiravềôngNhunắmchặttaychaJeantiễnratậnhànhlang,ôngnhắcđinhắclại:"BấtcứmộtngườiCônggiáonàocũngkhôngthểnghingờđược lập trường chốngCộng củaTổng thống".ÔngNhungập ngừngkhẽnhúnvai,dángđiệuấychođếnnaychaJeanvẫnchưathểquên.ÔngNhunói:"LậptrườngchốngCộngphảiđisongsongvớilậptrườngdântộc.NếuHoaKỳkhôngtôntrọngquyềntựquyếtcủadântộcViệtNamthìbuộclòngTổngthốngsẽphảixétlạicôngcuộcviệntrợ.ChắcChađãrõnhiềuquốcgiasẵnsàngviệntrợchoViệtNam,Tổngthốngsẽcânnhắclựachọn".Trongbuổitiếpxúcnày,ôngNhunóicóvẻmuốnthanhminhhaiđiểmquantrọng.

1)KhôngcóchuyệnđànápPhậtgiáo.

2)TậpthểCônggiáocứyêntâmvàtintưởngvàolậptrườngchốngCộngcủaTổngthốngNgôĐìnhDiệm.

TừCha Jean chođếnbác sĩTrầnKimTuyếnvàgiới thân cậnvớiôngNhuđềunhậnđịnhrằngôngNhumuốnthoátkhỏiảnhhưởngcủaMỹ,muốntìmmột thếđứngmới,nhưngchuyệnmưuđồbắt tayvớiCộng sảnchỉ làmột chiến thuậtmặc cả vớiHoaKỳ.NhưngHoaKỳ lại dùng chiến thuật"gậyôngđậplưngông"quậtngãôngNhu,khihọcốtìnhchorằngôngNhubắttayvớiCộngsản.MộtsốtướnglãnhvàsĩquancaocấpViệtNamCộnghoàđãbịHoaKỳ lung lạc tinh thầnbằngcáidư luận:ôngNhuđịnhđiềuđìnhvớiCộngsản.ThựcsựcơquanCIAkhôngthiếugìphươngtiện,nhấtcửnhấtđộngcủaôngNhukhôngquakhỏiconmắtcủaCIA.CólẽvấnđềôngNhubắttayvớiCộngsầnkhônglàmMỹlongạibằngvấnđềbanggiaoViệt-Phápmỗingàycàngthêmtốtđẹp,saunữalàtháiđộquácứngrắncủaôngDiệmtrướcnhữngđềnghịcủaMỹmàôngDiệmchorằngxâmphạmđếnchủquyềnmiềnNamViệtNam(nhưvụCamRanh,đềnghịđặtCốvấnMỹcạnhTỉnhtrưởngViệtNam,lậpphòngDânvụMỹcạnhToàĐạibiểuChínhphủ.Saunăm1963nhữngvấnđềnàyđượcChínhphủsauđảochínhthoảmãnngay).

Trướcnăm1962,banggiaoViệt-Phápvẫntẻlạnhnhưbuổichợchiều.ChánhphủDeGaullekhôngmộtchútthânthiệnnàođốivớiViệtNamCộnghoà.TheonhữngtàiliệumàchúngtôitìmhiểuthìTổngthốngDiệmdosựthúcđẩycủaôngNhuđãgiántiếpngỏýmuốnquahànhhươngtạiLourdesvà nhân cuộc hành hương này tướng De Gaulle sẽ chính thức mời TổngthốngDiệmthămviếngParis.Songđiềuđóbấtthành.

CHẮPNỐIDUYÊNXƯATheo cha Jean thì không phải chỉ năm 1963 ông Nhu mới nghĩ đến

chuyệnpháttriểnbanggiaoViệt-PhápvàtìmđiểmtựamớinơichínhphủDeGaulle.Năm1961 trongchuyếnduhànhquaMarocdự lễđăngquangĐứcvuaHassanIIôngNhunhândịpnàyghéquaParisvới tưcáchriêng.Tuy vậy ông Nhu cũng đến thăm xã giao Ngoại trưởng Pháp Couve deMurville.Tuyvới tưcáchriêngNgoại trưởngCouvedeMurvillecũngmởdạ tiệc khoản đãi ông Nhu với sự hiện diện của Đại sứ Laloutte và ôngÉtienneManachđặctráchÁChâusựvụtạiBộNgoạigiaoPháp.TuykhôngđạtđượcmộtkếtquảcụthểnàonhưngchuyếnthămviếngParislầnnàyôngNhuđãpháđượcbầukhôngkhí tẻ lạnhgiữachínhquyềnNgôĐìnhDiệmvớiPháp.Kểtừnăm1961,ôngManachtrởthànhnhịpcầuthôngcảmgiữahaiChínhphủ.HơnnữavẫntheochaJean,ôngManachrấtcóthiệncảmvớiôngNhu - một cựu sinh viên trường Cổ học Paris- đó cũng là điểm hàoquangdễdàng thuhút sựcảmphụccủagiớingoạigiaoPháp.Trướcnăm

1960,cácchathừasaiPháp(MPE)từngtỏrabịlạnhnhạtbởichínhquyềnNgôĐìnhDiệm, nhưng sau năm1960 thái độ của ôngDiệmđã thay đổi.Tổng thốngNgôĐìnhDiệm trở lại ưu ái các cha thừa sai Paris, đặc biệtnhữngchahoạtđộngtạiCaonguyênthìTổngthốngmỗingàycàngthêmtínnhiệmvàkínhphục.ĐócũnglàtiasángsoiđườngchoquanhệthânthiệnvớiPháp.Mộttrí thứccỡnhưNgôĐìnhNhutấtnhiêndễdàngthôngcảmvớiPháphơn.CáivănminhcơkhícủaMỹcótiềndollarsviệntrợdùtotátnhưthếnàocũngkhólòngđèbẹpđượccáitinhhoavănhọcPháp,đãtiêmnhiễmsâuxatrongconngườitríthứcnhưNgôĐìnhNhu.

Đó cũng là điều dễ hiểu khi ôngNhu giơ bàn tay tiếp nhận người bạnPháp.Đócũnglàlýdodễhiểutạisaonhữngnăm1960-1961chínhquyềnNgôĐìnhDiệm chomở hàng loạt các toàĐại sứ tại các quốc giaÁ PhithuộcảnhhưởngcủaPháp.Trongmộtbàibáonhanđề“LaPaixmanquéeen"củakýgiảGeorgesChaffard(Expresssố990)nhậnđịnhrằngtrongcuộcgặpgỡ.CouvedeMurville-NgôĐìnhNhu(1961)đãkhôngđạtđượckếtquảvìôngNhutựái.CouvedeMurvillelại tỏralạnhnhạt.Chaffardviết:"ôngCouvedeMurvilletinrằngbởithếnàochuyếnsangPháplầnnàyôngNhucũngvevãnPháp,nhưngôngCouvedeMurvilleđãthấtvọngvìtrongsuốtbữatiệcôngNhuchỉđềcaochínhsáchcủaanhemông,cangợikhutrùmậtvàtựhàovềchếđộNgôĐìnhDiệmđangmạnh".VẫntheoChaffardthìôngEtienneManach linhcảmrằngôngNhusangPhápkhôngphảichỉđểnóinhữnglời"suông"nhưvậyôngEtienneManachlạibốtrímộtcuộchộiđàmNgôĐìnhNhuvớiCouvedeMurvillekhiôngNhutừRabat(Maroc)trênđườngghévềquaBalê.Cuộchộiđàmkhôngđiđếnđâu…nhưngđólàcáimốclớnmởđầuchogiaiđoạnmớimàĐạisứLalouetteđóngmộtvaitròquantrọng.ĐạisứLalouetteđãhiểurõsựrạnnứttrongmốitìnhđồngminhMỹ-Diệm.SựmâuthuẫngiữaViệt-MỹngàycànggiatăngvàôngNhuđãhơnmộtlầngiántiếpngỏýchoĐạisứLalouettehayrằngđãđếnlúcPháp-ViệtphảicảithiệnquanhệbanggiaovàngườiPhápcóthểđóngmộtvaitròquantrọngtạibánđảoĐôngDương.ĐạisứLalouette trởthànhngườibạnthâncủacảTổngthốngDiệmlẫnôngNgôĐìnhNhu.Lalouetteđóngvaitròbiệnhộ cho chếđộNgôĐìnhDiệm trước thái độnghingờcủa tướngDeGaulle-vìDeGaullevẫnchưaquênbàihọcđauđớn1954-1955,mộtmặtbịMỹđákhỏiViệtNammộtmặtchínhquyềnNgôĐìnhDiệmtẩychayPháp.TheoGeorgesChaffardnhậnđịnhthìtheoôngLalouetteanhemôngDiệmquánhiềutựáidùanhemôngtamuốnvevãnPhápđếnmứcnàođichăngnữa, anh emôngDiệmcũngkhôngnói thẳng ra được.Dầndần, tướngDeGaullengảtheochiềuhướngthuyếtphụccủaĐạisứLalouette.

Nghĩalà:VớisựmâuthuẫnViệt-Mỹ,khimàôngNhumuốntìmmộtthế

đứngmới, thì đây làmột cơhội tốt nhất đểPhápnhảyvàoĐôngDương,đóngvaitròmới.

TưởngcũngnênghilạimộtbiếncốngoạigiaođángchoHoaKỳlongại.Tháng 2-1963,một phái đoàn dân biểu của chính quyềnNgôĐìnhDiệmchínhthứcquaviếngthămPhápquốcdoôngTrươngVĩnhLễhướngdẫn,gồmcócácdânbiểuNguyễnHữuChỉnh,HàNhưChi,NguyễnQuốcHưng,TrầnVănThọ.PháiđoàndânbiểuViệtNamCộnghòađượcđóntiếpmộtcáchkhácthường,TổngthốngDeGaulleđãtiếppháiđoàntạiđiệnElysséevà cuộc hội kiến kéo dài 35 phút.Báo chí Pháp trong ngày 14-2-1963 đãnhậnđịnhvềcuộchộikiếnnày.TờLeMondecũngnhưFranceSoicoiđâylàmộtbiếncốlớn,mộtkhúcquanhquantrọngtrongcuộcbanggiaoViệt-Pháp.Ngày 15-2, Thủ tướng Pompidou cùng vớiNgoại trưởngCouve deMurvilleđãthảoluậnrấtlâuvớipháiđoàndânbiểuViệtNamCộnghòavớisựthamgiagầnnhưđủmặtgiớidanhthươngvàkỹnghệPháp.Ngườihoanhỉnhất trongdịpnàylàĐạisứLalouette.ÔngĐạisứđãthànhcôngtrongchặngđầu…Từđótrởđi,ĐạisứLalouettetrởthànhmộtĐạisứquantrọngsauĐạisứHoaKỳtạiSàiGòn.PhảnứngcủaHoaKỳnhưthếnào?DĩnhiênHoaKỳkhôngthểcôngkhaiphảnđốimốitìnhViệt-PhápnhưngHoaThịnhĐốnbắtđầuphảncônglại.

ĐạitáLansdaleFishelngườiđãtừngủnghộhếtlòngTổngthốngDiệmtrongthờigian1954-1955thì1963lạilàngườitíchcựcvậnđộnglậtđổchếđộNgôĐìnhDiệm,FisheltừnglưungụtạimiềnNamViệtNamvàđãtừngcộngtácvớichínhquyềnNgôĐìnhDiệmthì1963ônglạichủtrươngphảilậtđổngayNgôĐìnhDiệmdùphảidùngbiệnphápsắtkểcảviệcthanhtoáncánhânTổngthốngDiệm.

CHÍNHHOAKỲĐÃĐẨYÔNGNHUVÀOTHẾCHÂNTƯỜNGKểtừkhiTrungHoaDânquốcthiếtlậpmộtsốđàikiểmthanhtạiNam

ViệtNam(chẳnghạnĐàiKiểmthínhPhúBàiHuế)thìhiệunăngtìnhbáogia tăngmạnhmẽ. Điều đáng kể những đài kiểm thính này đều đặt dướiquyềnkiểmsoáttrựctiếpcủaSởnghiêncứuchínhtrị.NhânviênTrungHoaDânquốctựcoinhưnhânviêncủasởnghiêncứuchínhtrịNamViệtNam.Khôngnhữngđàikiểmsoátđược toànbộcác lànsóngđiệncủaBắcViệt,Làomà cònbao trùmcảmiềnHoaNam.Tuynhiên cómột điềuHoaKỳkhôngvừaýlàkếtquảkhaitháccủađàikiểmthínhđãkhôngđượcchuyểngiaochoHoaKỳ.Mãisaunày,khicuộcchiếnbộcphátmạnh,HoaKỳmớithiếtlậpmộtTrungtâmKiểmthínhkhác(1962)gầnBộTổngThammưuđểhọsửdụngriêngtrongphạmvicơquanMACV[17]

QuavụĐàiKiểmthính tacũngthấyrõmộtphầnnàobảnchấtviện trợ

củaMỹ tạixứnày.RồivụĐàiPhát thanhSàiGònnữa.Khoảngđầunăm1960TổngthốngDiệmmuốngiatănghiệunăngvôtuyếntruyềnthanhthìđàiSàiGònlạiquáyếu.Ngânsáchkhôngchophéppháttriểntheoýmuốn,đểđươngđầuvớihiệunăngquálớnmạnhcủaĐàiphátthanhHàNội.TấtnhiênlàphảiyêucầuHoaKỳviệntrợ.SongngườiMỹchỉđồngýviệntrợmáymóctốitâncùngvớichuyênviênđiềukhiểncủahọ.TổngthốngDiệmchorằngđâylàmộttròchơinguyhiểm.ôngNhucũnglongạivìnếumáymócđặt trong taychuyênviênHoaKỳ thìnếucómộtbiếncố lớnxảy ra,HoaKỳcó thểchơixấuvàpháđámbằngkhảnăngkỹ thuật củahọ.PhíaNamViệtNamcóđềnghịHoaKỳhuấnluyệnchuyênviêncủamìnhvàchỉcầnviệntrợmáymóccũngquáđủ.ĐềnghịnàykhôngđượcHoaKỳchấpthuận,cuốicùngTổngthốngDiệmcũngbỏquakhôngnhắcnhởđếnnữa.

Kể từnăm1962 thế lựcMỹmỗingàycànggia tăngvàbao trùmnhiềungànhsinhhoạtquốcgia,chiếntranhcànglanrộngthìthếlựcMỹcũngcónhiềucơhộithuậntiệnnhấtđểkhốngchếchếđộNgôĐìnhDiệm.TheobácsĩTuyến thì ôngNhu tâm sự rằng: "Ngân sách quốc phòng tăng như rứa,việntrợnhưrứa…buộcphảitìmlạithếquânbình.Chiếntranhcàngkéodàicàngbất lợichochếđộ. "TheoôngNhu (thường thổ lộýkiếnvớibác sĩTrầnKimTuyếncũngnhưmộtsốcộngsựviênthâncận)thìchiếntranhsẽphảisớmchấmdứt.Một làdốc toàn lựcđểđèbẹpCộngsản.Nếuhaibêncònnghiêngngửavàchiếntranhcóchiềuhướngkéodài thìphải tìmcáchchấmdứtbằnggiảiphápchínhtrị.ÔngNhutintưởngấpchiếnlượclàmộtcănbảnvàmộtưuthếchogiảiphápchínhtrịđểchấmdứtchiếntranh.KhikhảnăngquốcphòngvàchiếntranhphảituỳthuộcvàoviêntrợMỹthìsựmấtmát chủ quyền làmột điều khó có thể tránh khỏi. Theo LươngKhảiMinhcũngnhưnhữngnhânvậttrọngyếugầnTổngthốngDiệmthìvấnđềchủ quyền quốc gia đối vớiTổng thốngDiệm là vấn đề số 1.Chủ quyềnquốcgiagắnliềnvớitínhtựáiquácaocủaôngTổngthống.Bằngchứnglànăm1961,1962cáccốvấnquânsựMỹkhuyếncáochínhquyềnNgôĐìnhDiệmbãibỏngànhhiếnbinh.LúcđầuTổngthốngDiệmcóvẻthuậnýqualờitrìnhbàycủaBộtrưởngNguyễnĐìnhThuần.ÔngThuầncũngchỉtrìnhtheođềnghịcủacốvấnquânsựMỹ.TổngthốngDiệmcómộtđiểmdodựlàhiệnngànhhiếnbinh,đangphụcvụđắclực,ôngTổngthốngvẫntintưởngvào hiến binh vì cho rằng hiến binh “làm việc đúng đắn rành luật pháp".NhưngsauđóTổngthốngDiệmchoxếplạivàvẫnduytrìngạchhiếnbinh.TổngthốngDiệmbảoôngThuần:"Cứthưthả,khôngcógìthayđổihết,họ(tứcHoaKỳ)nóisaomìnhlàmvậythìcòngìlàthểthốngquốcgia".Sựthựclúc đầu Tổng thốngDiệm cũng nghiêng theo lời trình bày của ôngThuầnnhưngbỗnghầmhầmnổigiậnkhiôngThuầnchobiết,cốvấnquânsựMỹ

muốnbãibỏngànhhiếnbinhchỉvìquânđộiHoaKỳkhôngcóngànhnày(MPđảmtráchmọiviệc).CốvấnquânsựMỹchorằngđãcóquâncảnhrồithìhiếnbinhkhôngcầnthiếtvàsẽcóriêngloạiquâncảnhhiếnbinh.CốvấnMỹchobiết,nếukhôngbãibỏngànhhiếnbinhthìHoaKỳkhôngthểdànhmột ngân khoản viện trợ cho một ngành không cần thiết như vậy. TổngthốngDiệmcoiđâylàmộtáplựcvàvôtìnhđãxúcphạmđếntựáicủamộtvịTổng thống cai trị dân theo quan niệm "thiênmệnh".Do đómà ngànhhiếnbinhbaonhiêulầncótinđồnbãibỏrồirútcuộcvẫnđượcduytrìchođếnngàysauđảochính1-11-1963.

TrênđâylàmộtvàisựkiệntrongbaonhiêusựkiệnkhácvàđócũnglàmộtnguyênnhânđẩyôngNhuvàomộtsựlựachọnmới.

KHÔNGTHỂLÀMTAYSAIMỘTCÁCHTRƠTRẼNMâu thuẫn Việt-Mỹ càng trầm trọng khi chiến cuộc mỗi lúc càng gia

tăng.TrướchếtViệt-Mỹđãxungkhắcngaytừbuổiđầucủacuộchônnhân.Nóiđúnghơn,miềnNamViệtnamtrởthànhmộtphậngáihẩmhiudocảnhngộcủalịchsửmàphảiépduyêngánnợchomộtanhchồngtrọcphú.Xintrởlạivụđàiphátthanhđểdễdàngsángtỏtínhchấtxungkhắcquacuộchônnhânmiễn cưỡng này. Tổng thốngDiệm khao khát có đượcmột đài phátthanhtốitânvàhiệunăngcủanócóthểtươngđươngvớiđàiHàNội,trướchếtvìđòihỏiphải cómộtchiến lượcchính trị trườngkỳ tạiBắcViệtvớihiệunănglớnmạnhcủađàiSàiGònthìchínhquyềnmiềnNammớiđểdànhmộtchươngtrìnhđặcbiệthướngvềtoànthểmiềnBắcvàxahơnnữalàLàovàBắcTháiLanlànơicóhàngngànViệtkiềucưngụ.ĐàiSàiGònkhôngđủkhảnănghoạtđộng trongmộtkhuvựcrộng lớnnhưvậy.ChínhquyềnmiềnNamđànhbótayvìHoaKỳtừchốilờiyêucầutốitânhoáđàiSàiGòn.TrongkhiđóthìHoaKỳsẵnsàngviệntrợchoNamViệtNammộtđàitiếpvậnđịaphương(màngânkhoảntổnphícóthểgấpđôingânkhoảntối tânhoáđàiSàiGòn).

Tạisaocóvụmâuthuẫnkỳcụcnhưvậy?ĐiềugiảndịlàHoaKỳmuốnđộcquyềntruyềnthanh"tiếngnóichốngcộng"củahọquabứcmànsắtHoaKỳkhôngmuốnmiềnNamđượcquyền"chiasẻ"…ChođếnlúcbấygiờđàiSàiGònvẫnkhôngcógìkhảquanhơnxưa.Điềumàtrướcnăm1963TổngthốngDiệmaoướccómộtchươngtrìnhphátthanhđặcbiệthướngvềmiềnBắc(vớimộthiệunăngtốiđa)thìđãcó(1964-1970)nhưngchươngtrìnhấylạinằmtronghệthốngđàiVOF(VoiceofFreedom)tuyđàiđặtngaytạiSàiGònvàdonhânviênngườiViệtđảmtráchnhưng thựcchấtcủanó làcủaHoaKỳquamiệngngườiViệt.

TómlạiHoaKỳquanniệmĐàiPhátthanhSàiGònchỉcómộtnhiệmvụthôngtintuyêntruyềntronglãnhthổmiềnNamcònmiềnBắcđãcóHoaKỳ

loliệu(trướchếtlàĐàiVOAsaulàĐàiVOF).TríthứcNgôĐìnhNhuthúcthủtrongmộtthựctạiviệntrợnhưvậythìchỉcònconđườnglàcamphậnlàmtaysaimộtcáchthiếuthôngminhvàtrơtrẽn.ÔngNhulựachọnmộtthếđứngmới tứclà lựachọnmộtconđườnggiải thoátkhỏiôngchủkeokiệt.TiếcthayconđườngđólạiđemđếnsựgiảithoátvĩnhviễnchobaanhemôngNhu.NóiranhữngmâuthuẫnViệtNamCộnghoàvàMỹthìnhiềulắm.Mâu thuẫn về quan điểm lập trường…mâu thuẫn về chiến thuật, chiếnlược.v.v.KhiôngNhutrởlạithânthiệnvớiPháp,thìchỉlàmộtchiếnthuậttạothếchânvạcvàcũnglàđiềukiệndoạHoaKỳ"nếuanhbắtbítôiquátôibỏanh…"

"Tôisẽkhôngcôđơn.DeGaulleđãsẵnsàng".MộtkhiDeGaulle thânthiệnvớimiềnNamthìlẽdĩnhiênSihanouksẽkhôngtheođuổichínhsáchthùnghịchvớimiềnNamnữavàđócũnglàconđườngđưađến thoảhiệpvớimiềnBắc.TrướcsaucáigútcủavấnđềchỉlàPháp.CIAkhôngkhinàođểchomiềnNammộtmặtsốngvìviệntrợMỹ,mộtmặtlạiđưataynắmbàntayDeGaulle(vẫnbịcoinhưkẻthùcủaMỹ)CIAkhôngengạinhữngtoantínhcủaôngNhu trongviệc tìmmột thế thoảhiệpvớiCộngsảnBắcViệtnhưngCIAcoiviệcmiềnNamthânthiệnvớiPháplàmộtbiếncốnguyhiểmvàphảiđậpvỡtừtrongtrứngnước.

CHƯƠNG7(B)CÁITHẾCỦAKẺKHÓĂNĐONG

RiêngnhữngcôngtáctìnhbáotạimiềnBắc(phầnđầuđãnóisơqua)thìHoaKỳvàchínhquyềnmiềnNamđãbấtđồngsâuxa.ChínhquyềnmiềnNammuốn chú trọng về tình báo chiến lược,HoaKỳ ngược lại chỉ chấpthuậnnhữnghoạtđộngcótínhcáchtìnhbáochiếnthuật.PhươngtiệnhoạtđộngcủaSởnghiên cứu lúcđầuđều tuỳ thuộcvàokhảnăngviện trợ củaMỹ.MàMỹviệntrợchotừngđiệpvụvànhữngvụnàyphảilànhữngcôngtácphốihợp tayđôi (ViệtvàMỹ).Năm1957, chínhquyềnmiềnNamrấtmuốn thựchiệnmộtkếhoạch tìnhbáochiến lược tạimiềnBắc, trướchếtnhằmvào các vùng thượngdu (MóngCái,ĐầmHà,TiênYên,LaiChâu,HoàBình)saulàhaimiềnBùiChu,PhátDiệm.NếukếhoạchnàyđượcthựchiệnvớiphươngtiệndồidàothìsẽtiếnđếnsựthànhlậpmộtMặttrậngiảiphóngmiềnBắc làmđộngcơphátđộngdukíchchiếnđấuchốngcộng từmỗicụcbộđịaphươngnhằmđếntoànbộmiềnBắc.

Muốnđượcnhưthếđòihỏimộtngânkhoảnquálớnlaovàmộtsựđàithọliêntụcvàdồidào.CuốicùngkếhoạchấychỉcònlàmộngảovàHoaKỳchỉ thoả thuậntài trợchonhữngđiệpvụphốihợpcó tính trắcnghiệmkhảnăngtìnhbáo(cảmiềnBắclẫnmiềnNam).Nhữngđiệpvụphốihợpđóchỉnhằm thảngười ramiềnBắcvớinhiệmvụ thâu lượm tin tức, gây rối pháhoạinhưpháhoạiđườngxelửa,némlựuđạn,đặtchấtnổ,nghĩalàhoàntoàncó tính cách chiến thuật giai đoạn. ChốngCộngmà lại chống ngay trongvùngCộngsản(BắcViệt)thìnhưthếquảthậtlàngâyngôlốbịchvìkhôngkhácgìkẻchoănđonggiữakhiđóikém,khốnnỗimiềnNamlạivàothếcủakẻkhóănđongmàHoaKỳthìnắmhầubaorấtchặt.

ĐạicươngsựbấtđồnggiữaHoaKỳvàmiềnNamViệtNamlànhưvậy.CHÍNHQUYỀNNGÔĐÌNHDIỆM-SIHANOUKVÀMỸ.TrongkhiHoaKỳtìmcáchloạibỏảnhhưởngcủaPháptạimiềnNamthì

ngượclạihọvẫncủngcốSihanoukmặcdầuaicũngbiếtSihanoukchỉlàconcờcủaPhápphảiduytrìbằngbấtcứgiánàotạiĐôngDương.

Năml956ôngNgôĐìnhNhuquaCampuchiacùngvớichủtrươngvevãnSihanouk.Lúc ấyHoaKỳ chưaphải là thế lựcđángkể tại bánđảoĐông

Dương.VàHoaKỳtántrợđườnglốivevãnSihanoukcủaôngNhu.TheobácsĩTrầnKimTuyếnthìôngNhuđượcSihanoukđóntiếpmộtcáchtrọngthể.TuykhôngcónghilễchínhthứcnhưngôngSihanoukđãdànhchoôngNhumộtngoạilệ,nghĩalàtiếpôngnhưmộtquốctrưởng.SauđóSihanoukchính thức đượcmời qua thămViệtNamCộng hoà và dịp này Sihanoukđược đón tiếp hết sức trọng thể. Cuộc hội đàm Sihanouk-Ngô Đình Nhuđược coi là rất tốt đẹp.NhưngTổng thốngNgôĐìnhDiệm vốn là ngườikhôngkhéoléotrongsựgiaotếquahìnhthứcnghilễnêntheobácsĩTuyến,trongcuộcgặpgỡSihanouk,TổngthốngDiệmvẫngiữvẻmặttrangnghiêmđạomạo…Dođómàthiếusựthânmậtcởimởcầnphảicóđốivớimộtngườikhônkhéovàcótài"diễnxuất"nhưSihanouk.

KếtquảlàkhitrởvềnướcSihanouklạitiếptụcchínhsáchvevãnCộngsản và bất thân thiện vớimiềnNam.Cũng từ đóViệtNamCộng hoà vàCampuchiagiữmiếngnhau.TheobácsĩTuyến,ôngNhuchủtrương"phảitriệthạchobằngđượcSihanouk".KhiôngNhuchủtrươngnhưvậythìHoaKỳtiếptụcvevãnSihanouk.MộtxalộthênhthangnốiliềnCampuchiavớiSihanoukvilie đượcMỹ thực hiện để làm quà dâng cho ông vua xứ chùatháp. Rồi một bệnh viện lớn cũng được Hoa Kỳ xây cất tại Campuchia.NhưngSihanoukvẫn tiếp tụcchínhsáchriêngcủaông tavà tiếp tụccôngkíchMỹ.Xa lộNamVangbiệt thựSihanoukdoMỹviện trợkhánh thànhchưađượcbaolâuthìTrung-cộnglạinhảyvàoviệntrợchoCampuchiavàdựnglêncảmộthệthốngcộtđiệnchạydàitrênxalộcủaMỹ.BệnhviệntạiNonpênhdoMỹxâycất thì lạidoLiênXôviện trợmáymóccùngcácđồtrangbịthuốcmenvớimộtsốbácsĩNga.Dùvevãn,MỹvẫnbịSihanoukđábaykhỏiCampuchia.

Tuyvậy,MỹvẫncốgắngtìmmọicơhộivevãnCampuchiavàđồngthờingăn chặn không chomiền Nam phá Sihanouk. Hậu quả làMỹ vẫn "taytrắng"tạiCampuchia.NhưngMỹmuốntáchbiệtmiềnNamvớiCampuchia.Chúngtôikể lạiđâymộtcâuchuyệnmưusátSihanoukdomiềnNamchủđộng,nhưngMỹlạichịutaibayvạgióvànồngđộchốngMỹcủaSihanoukcàngtăng.ĐâycũnglàmộtthídụchobiếtrằngđốivớiMỹthìđừngcódodựkhúmnúmvàphảiđặtMỹvàotrướcnhữngviệcđãrồivàphảitróichặtchânhọvàonhữngbiếncố.Vàtaphảilàmchủbiếncố.ChínhsáchchủnhânôngđộcquyềncủaMỹ,dânnhượctiểuphảibiếtđiềuđó.Tháng8năm1963,bàNgôĐìnhNhunóitrongphiênhọpPhụnữLiênđớirằng"Phảitróichân,tróitaymấythằngphiêulưuđó(ámchỉMỹ)màhànhhạ".Câunóiđótuycóđạingônnhưngnghĩlạicũngđángchotasuynghĩ.TrởlạicâuchuyệnámsátSihanouknăm1961 thì đó cũngchỉ là " trước ámsátSihanouk " "sauhànhhạMỹchovui".Sốlà,saukhiôngNgôTrọngHiếurờikhỏichứcvụ

đạidiệnNamViệtNamtạiCampuchiathìtoàđạidiệnNamViệtNamvẫnduy trì cơ sởnhưcũ.NamViệtNam-Campuchia tuy rất căng thẳngnhưngchưađếnnỗiđoạngiao.MặcdùvậycơquantìnhbáoPhủTổngthốngvẫnnhậnđược chỉ thị phải "hạ"Sihanoukbằngbất cứ cáchnào. âmmưunàymuốnđạtđượckếtquảthìtrướchếtphảicanhchừngMỹ.XửlýchứcvụđạidiệnlúcấylàôngPhạmTrọngNhơnmộtđiệpviêncủaNamViệtNamhoạtđộngtạiNonpênhcóbiếtđượcmộtkỹsưMỹ(cótráchnhiệmthiếtlậpxalộNonpênh vườn Sihanouk) là chỗ quen thân của họ Sihanouk. Bà mẹSihanouklạinổitiếnglàngườithíchnhậnhốilộvàquàbiếu.ĐiệpviênnàyđượcmậtlệnhcủaPhủTổngthốnglàphảibámsátviênkỹsưngườiMỹvàtìmcánh"khaithác"ôngtanếucóthểđược.ĐiệpviênkểtrênbáocáochocơquantìnhbáoPhủTổngthốngbiếtlàviênkỹsưMỹsắplênđườngvềMỹquangảHongKong.Ngày lênđườngvềMỹviênkỹsưngườiMỹcóđếnchàocáobiệtQuốc trưởngSihanoukvàHoàngTháihậu.Đócũng làngàySài Gòn bật đèn xanh cho phép các điệp viên hành nghề. Réseau tạiNonpênhcóchuyểnvềSàiGònmộttấmdanhthiếpcủaviênkỹsưMỹnàycùngbúttíchcủaôngta.LậptứccơquantìnhbáoPhủTổngthốnginlạimộtsốdanh thiếpcủaviênkỹsưMỹ(rậpđúngykhuôn)và traophóchomộtchuyênviênnghiêncứukiểuchữcủaôngtavàsẽgiảmạokiểuchữnàychocôngtácđiệpvụ.KếhoạchđượctrìnhbàylênôngNhuvàônghoàntoàntánthành.SauđóhaichiếcvalituyệtđẹpđượcdùngvàoviệcgiếtQuốctrưởngSihanouk.ChiếcvalithứnhứtthìbìnhthườngtrongđựngmộtsốkỷvậtquýgiáxuấtxứtạiHongKong.ChiếcvaithứhaichínhnósẽquyếtđịnhsốmạngcủaSihanouk,trongđóngoàimộtsốkỷvậtcòncómộtcáihộpngàhảohạngxuấtxứtừĐàiLoan,mộtloạichấtnổghêgớmcựcmạnh(dànhchocácđiệpviên)đượcchovàohộpcùngvớimộtbộphậncơbẩm tinhvikhácvàbộphậnnàyđượcnốivớinắpvalikhimởvalithìtựđộngchấtnổsẽbộcphátngay.Saukhihoátrangvàlàmdấucẩnthận…haichiếcvalinàyđượcđưalênxemangbiểnsốngoạigiaocủaôngđạidiệnPhạmTrọngNhơn.Chínhông Phạm Trọng Nhơn có nhiệm vụ chuyên chở hai chiếc va li này lênNonpênhnhưngôngcũngkhôngbiếtđược"nộidung"rasaovàôngNhơncũngchỉ"cảmthấy"cóchuyệngìkháclạsắpxảyra.

SIHANOUK THOÁTCHẾTVÀKẾHOẠCHCỦAÔNGNHUBẤTTHÀNH.

NhờxemangbiểnsốngoạigiaođoàncủaôngPhạmTrọngNhơnnênhaichiếcvai"nguyhiểm"đãvượtquabiêngiớivàđếntoàĐạidiệnhoàntoàntốtđẹp.TạiSàiGòn,cơquantìnhbáoPhủTổngthốngtheodõi từnggiâyphútvớibaonhiêuloâuhồihộp.NếunhưbịtìnhbáoCampuchiakhámpháthìbanggiaoCampuchia-NamViệtlầnnàysẽđứtđoạnluônkhôngcòngì

hàngắnđượcnữa.ÔngNgôĐìnhNhucùngmấycộngsựviênthâncậnđãtính toán thế này: nếu giết được Sihanouk thì việc đầu tiên phải đưa SơnNgọcThànhvềCampuchiađểlàmchủtìnhhình.

NgoàimấyđiệpviênchủchốtthìToàđạidiệnNamViệtNamkhôngmộtaihaybiếtgìvềâmmưunày,kểcảôngđạidiệnPhạmTrọngNhơncũngchỉđược"rỉtai”sơqualàsẽcómộtvụnổlớn.

Theokếhoạchđãdựđịnh,điệpviênNguyễnNhơncải trang thànhmộtnhânviêncủanhàthầuMỹnơimàviênkỹsưMỹnàyphụcvụ.Khoảng9giờ sáng, điệp viênNhơn dùng xe hơi vàoHoàng cung xin yết kiến viênGiámđốcNghilễHoàngcungđểtraotặngphẩmcủaviênkỹsưMỹ.NhơnnóilàviênkỹsưMỹkhighéquaHongKongđãmuahaivalitặngphẩmnàyđểgửitặngQuốctrưởngSihanoukvàôngGiámđốcNghilễ.

GiámđốcNghilễHoàngcungCampuchiacũnglàchỗbạnthâncủaviênkỹsưMỹnênkhôngdodựgìcảvàôngvuivẻnhậnhaivaliquýgiá.ChiếcvalithứnhấttặngviênGiámđốcNghilễcùngvớidanhthiếpcủaviênkỹsưMỹvàtrêndanhthiếpkhôngquênviếtmấydòngthămhỏi.

Sauvụámsáthụtnày,báochíCampuchiađãcódịptườngthuậtkháđầyđủ.RiêngvềphíatìnhbáoPhủTổngthốnglúcbấygiờđượcbáocáonộivụnhưsau:KhiviênGiámđốcNghilễmởchiếcvaliphầntặngcủaôngtathìchiếcvalinàychứađựngtoàntặngphẩmđắttiền.Sauđó,ôngtađemchiếcva li vàophòngkhách riêngcủaSihanouk.Chiếcvali nàyniêmphongkỹcàngđềchữ"KínhtặngHoàngTháihậuvàQuốctrưởngKhmer”,cùngvớiphongthưđựngtấmdanhthiếpcủaviênkỹsưMỹvớinhữnglờilẽrấtđẹp"kính thăm" và chào cáo biệt Hoàng Thái hậu vàQuốc trưởng Sihanouk.Phòng khách lúc ấy lại cómặt cả haimẹ con Sihanouk.Nhưng lại nhằmđúngvàogiờTháitửSihanoukvàHoàngTháiHậuphảirađạisảnhđểtiếpđón phái đoàn sinh viên Trung Quốc cùng đi với một số sinh viênCampuchia.

TháitửSihanoukvừacấtlờikhuyênnhủsinhviênthìmộttiếngnổkinhhoànglàmrungđộngcảhoàngcung.Sốlà,khiSihanoukvàHoàngTháihậurađạisảnhtiếpsinhviênthìcónhẽ,viênGiámđốcmởvalilấytặngphẩmđểdângTháitửnênchiếcvaliphátnổ,viênGiámđốcNghilễchếttanthây.CảthủđôNonpênhnáođộng.Buổiphátthanhvàolúc12giờtrưađàiVOAcũngnhưMatxcơvađềuloantinvàchobiếtvắntắtTháitửSihanoukthoáthiểm,nhưngdânCampuchialạikhôngtinvàchorằngSihanoukđãchếttanthây.

12giờ trưanghe tinđàiVOA,cơquantìnhbáoPhủTổngthốngđã lấylàmmừng và sửa soạn thực hiện giai đoạn II, nghĩa là cấp thời đưa SơnNgọcThànhvềnhưngchỉítphútsau,mộttàiliệugởivềSàiGònchobiết,

âmmưubất thành.Chođếnlúcấy, toàđạisứMỹvẫnchưađượcbiết tìnhbáoNamViệtNamchủđộngvụnày.Nhưngchỉmộtngàysau thìbáochíCampuchiađềuchĩamũidùivàoMỹvàquảquyếtMỹâmmưusáthạiTháitửSihanouk.BanggiaoMỹCampuchia lại thêmmột lầnnữa trởnêncăngthẳng.CómộtđiềulạlàCampuchiakhôngnghingờSàiGòn.HoaKỳlãnhđủcơntaibayvạgiónày.DưluậnbáochíCampuchialạicódịpđượcồnàovàmạtsátMỹthậmtệ,nhấtlàmấynhậtbáoLaDépêcheCambodge,BangKhoeumMonous.Sauđó ít lâumộtngườiNamViệtbịbắtvìCampuchiatình nghi ông ta là nhân viên tình báo CIA có liên quan đến vụmưu sátSihanouk.ThựcraPhạmQuangTòng(tênđươngsự)hếtsứcoanuổngôngtachỉlàmnghềviếtbáo.Đươngsựbịkếtántửhình.MãigầnđếnsaucuộcđảochínhcủaLonnonôngtamớiđượctrảtựdo.

CuộcmưusátSihanoukbấtthànhnênkếhoạchđưaSơnNgọcThànhvềNonpênhđànhxếplạiNamViệtNambắtđầunghiêncứumộtkếhoạchmớimàSơnNgọcThànhsẽgiữvaitròchủchốt.

Trước vấn đề nan giải này, ôngNhu hỏi bác sĩ Tuyến xem có cắt xénngânsáchvàngoạiviệnđượckhông.Điềunàykhôngthểđượcvìsẽlộngayvà khi toà đại sứMỹ biết được thì họ sẽ không bao giờ chấp thuận dùngkhoảntiềnngoạiviệnđểviệntrợchohọSơn.DođóchỉcòncáchtríchtrongquỹđencủaPhủTổngthống.NếudồidàophươngtiệnthìSơnNgọcThànhcóđủkhảnăngpháttriểntổchứccủaôngtađếnmứcđộlớnmạnh.Nhưngrútcuộcôngtađànhthúcthủtrongmộthoàncảnhhếtsứcthiếuthốn.MỗithángPhủTổngthốngchỉcóthểviệntrợchoSơnNgọcThànhvàibatrămngànbạcmặt.

TuycóđiềusốtiềnnàyđượctraotậntayhọSơnvàôngtacóthểchitiêunhưthếnàotuỳý.ĐiềuđótheobácsĩTuyếnđãlàmchoSơnNgọcThànhrấtcảmđộngvìtuynhậntiềncủaNamViệtNamnhưngôngtavẫnkhôngbịxúcphạmvìlòngtựáiquốcgiacủamộtlãnhtụ.

NơiănchốnởvàsựdichuyểncủaSơnNgọcThànhhoàntoànbímật.CơquanCIAcủaMỹcũngbiếtnhưngkhôngcómộtphảnứngnào,vì lẽ tiềncủa Nam Việt Nam tài trợ cho Sơn Ngọc Thành không thuộc ngân sáchngoại viện.Đầunăm1960, lực lượnghọSơnquy tụ khoảnghơn400 câysúngphântántronghaivùngmậtkhuChâuĐốcvàBìnhLong.SĩquanNamViệtNam trực tiếpđảmnhậnhuấn luyệnvà làmcốvấncho lực lượngvõtrangnày.Tuyhọcó tinh thầnchiếnđấuhoàntoàngandạnhưnglạihoàntoànthiếuvềmọiphươngdiệnnhấtlàvũkhí,quântrang,quândụng.TrongkhiđóHoaKỳthìvũkhíđổđikhônghết,nhưngtuyệtnhiênHoaKỳkhôngviệntrợcholựclượngcủaSơnNgọcThànhlấymộtcâysúngGarant.ChínhquyềnNgôĐìnhDiệmcũngchỉcòncáchvơvétmộtsốkhígiớithuộcloại

phếthảicủaPháp,nhưMAT49,MAS36đểgiúphọSơn.NếunóirằngMỹviệntrợvũkhíchoNamViệtNamvàNamViệtNamcótoànquyềnsửdụngvũkhíấythìkhôngđúng.CốvấnMỹkiểmsoátmộtcáchkhắtkhenênPhủTổng thốngkhông thểdùngmộtkhẩuGarantM1củaMỹđể tặnghọSơn.Bởinhấtnhấtđềukhôngquađượcconmắtdòmngócủa tìnhbáoMỹ.VềphíaTây,SơnNgọcThànhđượcTháiLanyểmtrợnhưngbảndoanhvẫnlàSàiGòn.

TrênđâycũngtạmđủnóilênsựmâuthuẫnvàbấtđồnggiữaViệt-Mỹ.CHỦTRƯƠNGCỦAHOAKỲTHEONGÔĐÌNHNHULÀMỘTSỰ

LƯỜNGGẠTXẤUXAKểtừnăm1959,theobácsĩTrầnKimTuyếnthìôngNgôĐìnhNhuchủ

trươngquyếthạchobằngđượcSihanouk,vìnếukhôngchínhSihanouksẽlàmộtmũidùiđâmcựcmạnhnganghôngViệtNamCộnghoà.BiêngiớiViệt-CampuchianếucònSihanoukthìđâysẽtrởthànhvùngchiếnthuậtbấtkhảxâmphạmcủaCộngsản.ĐốivớiSihanouk,ôngNhuchỉcóhaigiảipháp:mộtlàlậtnhàoôngta,hailàtrởlạivevãnthânthiệnvớiôngta.GiảiphápvevãnthânthiệnđãbấtthànhchonênmiềnNamchỉcònmộtcáchlàđươngđầuquyếtliệtvớiCampuchia.

ConđườngnàylạiđingượcvớichủtrươngcủaMỹ.Kểtừnăm1960khichiếncuộcgia tăngvànhất là trậnđánhKiếnPhong(tháng10-1960)giữalựclượngchínhquycủaCộngsảnvớitiểuđoàn1nhảydù,ngườiMỹmớibắtđầunhậnrasựthật:CampuchiađãtrởthànhcăncứđạiantoàncủaMặttrậndântộcGiảiphóngmiềnNamViệtNam.LựclượngCộngsảnđãxuấtpháttừbênkialãnhthổCampuchiatiếnquađánhKiếnPhong.TuybiếtsựthậtnhưvậynhưngMỹvẫngiữchủ trươngvevãnobếSihanouk.Khôngphải tất cả các chiến lượcgiaMỹkhônghiểu rõ tầmmứcquan trọng củalãnh thổ Campuchia đối với cuộc chiến tại Việt Nam. Nhưng lúc ấyWashingtonvẫncònchủtrươnggiớihạncuộcchiếntrongcụcbộmiềnNam.Đầunăm1963,vớitrậnẤpBắctuykhôngcógìđánggọilàmộttrậnthualớn(sựthiệthạicủaViệtNamCộnghoàđượccoilàcânbằng)nhưngHoaKỳ lại lợi dụng trận đánh này và ồn ào gây áp lựcmạnh vớiTổng thốngKennedybuộcchínhquyềnNgôĐìnhDiệmphảithayđổichiếnthuật.Cũngtừ năm1963Hilsmannhận định rằng, phải thay đổi thái độ vớiSihanouknghĩalàchấmdứtgiaiđoạnobếvevãn.TrongkhiđóthìôngNgôĐìnhNhulạilàmngượclại,nghĩalàbắttayvớiPháptìmởDeGaullemộtđiểmtựa,ông Nhu cũng đồng thời cũng muốn hâm nóng lại mối bang giao Việt-Campuchiađãnguộilạnhtừlâu.HoaKỳcoichủtrươngnàynhưmộtmốiđedoạchothếđứngcủahọtạibánđảoĐôngDương.BởivìHoaKỳmuốnđẩymạnhcuộcchiến,muốnmở rộngđịabànhoạtđộng, thì toan tínhcủaông

NhulấyPháplàmthếtựa,tìmởCampuchiamộttháiđộtrunglậptíchcực(nghĩalàtrunglậpgiữaViệtNamCộnghoàvàBắcViệt)thìchủtrươngấytựnóilêntínhcáchđedoạnguyhiểmđốivớitoantínhcủaHoaKỳ.ĐócũnglàlýdokhiếnngườiMỹnónglòngmuốnthanhtoánngayNgôĐìnhDiệm.Ngày19-7-1963NghịsĩWayneL.MorsethuộcUỷbanNgoạigiaoHoaKỳtuyênbố."ViệtNamkhôngđángnhậnđượcsựhysinhcủamộttrẻemHoaKỳ".Ôngcònnóirằng,khôngđồngýchomộtđồngDollarsnàonữađểủnghộmộtchếđộđộctàitànbạocủaTổngthốngNgôĐìnhDiệm;Tạisaonhưthế?

ĐƯỢCNHẬPQUỐCTỊCHVIỆTNGƯỜICAMPUCHIANĂM1959COIĐÓNHƯMỘTTHẮNGLỢI

Trongvụ tranhđấuPhật giáo1963,Campuchia đượcghi nhận là nướccông kích chính quyềnNgôĐìnhDiệmmãnh liệt nhất.Ngay từ tháng 7-1963,khicuộctranhđấucủaPhậtgiáotrởnênmãnhliệtthìSihanoukđãtìmmọicáchvậnđộngkhốingườiViệtgốcCampuchiathamgiacuộctranhđấunàyvớichủýlậtđổchokỳđượcchếđộNgôĐìnhDiệm.NhưngSihanoukđãkhôngthànhcôngnhưýmuốn.BởicộngđồngngườiViệtgốcCampuchiatạimiềnTâyvốncócảmtìnhđặcbiệtvớicựuThủtướngSơnNgọcThànhvàdĩnhiêntronghoàncảnhlúcấySơnNgọcThànhphảigiữthếtrunglậpgiữa chính quyềnNamViệtNamvàPhật giáo.Nói đến cộngđồngngườiViệt gốc Campuchia thì không thể nào bỏ qua thế lực của các sư sãiCampuchia.CácvịsưsãinàyluônluônlàcácvịthủlãnhcóuyquyềnđốivớiđồngbàohọvàđasốlạicócảmtìnhđặcbiệtvớiSơnNgọcThành.KhipháiđoànPhậtgiáođếnyếtkiếnTổngthốngDiệmvàongày15-5(sauvụnổĐàiphát thanhHuế)Hoà thượngLâmEmđãphátbiểu:“ĐượcgặpTổngthốngnhư thếnày tôi thấy tốtđẹp lắm".Từđó, tuycó tiếng trongỦỷbanLiênpháinhưngHoàthượngLâmEm,cũngnhưcưsĩSơnTháiNguyênvẫngiữtháiđộônhoàđốivớichínhquyềnNgôĐìnhDiệmnếukhôngmuốnnóilàhọvẫngiữtháiđộthânthiệnvớichínhquyền.Nhờvậytrongsuốtcuộcđấu tranh chống Phật giáo năm 1963 ngườiViệt gốcCampuchia tạimiềnTâyvẫnthụđộng.NhữngtỉnhcónhiềungườiViệtgốcCampuchia(chiếmđa số) như ở TràVinh, Sóc Trăng đều không cómột phản ứng đáng ghinhận.TrongbốnvùngchiếnthuậtthìvùngbốnnhấtlàmiềnTâykểtừtháng5đếnngày1-11-1963đượccoilàyêntĩnhvềPhậtgiáo.MặcdùSihanoukcósựhỗtrợcủaMặttrậndântộcGiảiphóngmiềnNamViệtNamsongôngvẫnkhôngsaokhíchđộngđượccộngđồngngườiViệtgốcCampuchiađểhọđứng lênchống lạiChínhphủNgôĐìnhDiệm.Đượcnhưvậy lànhờảnhhưởngcủaSơnNgọcThànhvàuyquyềnlớnlaocủaHoàthượngLâmEm,vịthủlĩnhcủacácsưsãiCampuchiatạimiềnNam.Điềuđángkểlàchính

quyền Ngô Đình Diệm nắm vững cộng đồng người Việt gốc CampuchiachínhlànhờtrụcLâmEm,SơnTháiNguyên,SơnNgọcThành.Năm1950đã có đề nghị yêu cầu Tổng thống Diệm đặt người Việt gốc Campuchiathành thiểu số (nhưđồngbàoThượng)các thủ lãnhcủahọphảnđối.HoàthượngLâmEmcũngnhưsưsãiCampuchiachorằngnhưthếlà"hạnhục"ngườiCampuchia.Đềnghịnàyđượchuỷbỏ,cácthủlãnhCampuchiacoiđónhưmộtchiếnthắngvàmộtânhuệmàTổngthốngDiệmdànhchohọ.

VớichínhsáchvevãnCampuchiavànắmvữngcộngđồngCampuchiatạimiềnTây,DiệmđãdànhchohọnhiềuưutiênvàđócũnglàcáchnhằmnângcaouytíncủaSơnNgọcThànhvàvuốtvelòngtựáidântộccủacộngđồngngười Campuchia vốn có nhiều mặc cảm với người Việt. Khi ngườiCampuchiađượcnhậpquốc tịchViệthọcoinhưmột thànhcôngđángkể,tứclàđượcđốixửnganghàngnhưngườiViệt.Cóđiềurấtkhóhiểulàvàonăm 1954 ngườiCampuchia lạimuốn trở thành dân tộc thiểu số tạimiềnNam.TheosựtiênliệuthìđâycũngchỉlàmộtchiếnthuậtnằmtrongsáchlượccủangoạibangmuốnbiếnngườiViệtgốcCampuchia thànhdân thiểusố,rồitừnhãnhiệuthiểusốsẽdễdàngbướcquamộtgiaiđoạnkháctứclàgiaiđoạnphátđộngphongtràotựtrịcủangườiCampuchiatạimiềnTây.

1963Sihanoukđượcdịp trả thù.Kể từnăm1959Thái tửSihanouk tìmmọicáchpháttriểnuytínvàcơsởmậttạihạtầngcộngđồngngườiViệtgốcCampuchianhưngnhưtrênđãviếtuytíncủaTháitửSihanoukvẫnmờnhạttrướcmộtSơnNgọcThànhvàLâmEm.VụtranhđấuPhậtgiáonăm1963làmộtthấtbạilớncủaSihanouktạimiềnTâyvìSihanoukkhôngđạtđượcâmmưukhuấyđộngtạimiềnTâyvớidanhnghĩatranhđấucho5nguyệnvọngcủaPhậtgiáo.

Trong khi đó tạiNonpênh, Sihanouk dùngmọi nỗ lực để yểm trợ tinhthầnchocuộctranhđấucủaphậtgiáomiềnNam.BáochítừpheCampuchiahữuđếnphetảđềunhấtloạtlênánchínhquyềnNgôĐìnhDiệm.ĐiểnhìnhlànhậtbáoNeakcheatNiyum(tờbáocủaChínhphủ)kểtừtháng5-1959chođến2-1963nhậtbáonàymởcảmộtchiếndịchtấncôngchínhquyềnNgô Đình Diệm về vụ gọi là "kỳ thị và tàn sát Phật giáo". Ngôi chùaOnnalum,một ngôi chùa lớnmới được xây cất tại Nonpênh đã trở thànhtrungtâmtranhđấucủaPhậtGiáotạiCampuchia.Trongbuổilễkhánhthànhngôichùanàyvàođầutháng6-63,TháitửSihanoukđãtuyênbốnhữnglờinảylửalênánChínhphủNgôĐìnhDiệm:“ChínhphủDiệmsaukhitànsátnhiềusưsãivàPhậttửCampuchiatạimiềnNamnaylạingượcđãivàtànsátcảđồngbàohọtheoPhậtgiáo".Ngày9-6-63ChínhphủCampuchiatổchứcmộtcuộcmíttinhtạichùaOnnalumđểgọilàbiểudươngtinhthầnđoànkếtvớiPhậttửmiềnNamđểphảnkhángchínhquyềnNgôĐìnhDiệmvềsựđàn

ápPhậtgiáo.HộiViệtkiềuPhậtgiáodoôngTrầnVănĐượclàmChủtịchcũngđượcChínhphủCampuchiadànhmọisựdễdãi trongcôngcuộcvậnđộng Việt kiều chống lại chính quyền Ngô Đình Diệm. Ngày 16-6-1963ChínhphủCampuchialạichophéphộinàyđượctổchứcmộtcuộcbiểutìnhrầmrộtrướctoàĐạidiệnViệtNamCộnghoàtạiNonpênhđểlênánchínhquyềnNgôĐìnhDiệmvàđếquốcđànápPhậtgiáoViệtNam.Trướcđó3ngàytứclàngày13-6CampuchiabàytỏlòngcămphẫncủaChínhphủvànhândânCampuchiatrướccácvụđànápđốivớingườiCampuchiatạimiềnNamvàcũngbàytỏniềmâulotrướccácbiệnphápđànápPhậtgiáovàPhậttử củaChính phủViệtNamCộng hoà. Trong văn thư kể trênChính phủCampuchia đòi hỏi Chính phủ Việt Nam Cộng hoà phải tôn trọng cácnguyêntắccủabảntuyênngônnhânquyềncủaLiênHợpQuốc.

Tổng trưởngNgoại giaoCampuchia đã chính thứcmời viênĐại lý toàĐạidiệnViệtNamCộnghoàđếnBộNgoạigiaovà traochoôngnàymộtvănthưgửiBộtrưởngNgoạigiaoViệtNamCộnghoà.Trongvănthưngày16-6 Sihanouk tuyên bố hỗ trợ Chính phủ Tích Lan của bà SikimawoBandanaikevềviệcvậnđộngvớiU-thant,TổngThưkýLiênHợpQuốcđểđưavụPhậtgiáoViệtNamratrướcĐạihộiđồngLiênHợpQuốc.

KHISIHANOUKTRANHĐẤUCHOPHẬTGIÁOVIỆTNAMCỘNGHÒA

ĐốivớiSihanoukthìvụPhậtgiáonăm1963làmộtcơhộingànvàngđểôngcódịptốcáoViệtNamCộnghoàvềmộtđiềugiảtạo,nhưngSihanoukvẫn cho rằng chính quyền Ngô Đình Diệm đã đàn áp giết hại ngườiCampuchiavàcácsưsãiCampuchiatạimiềnNam.

Sihanoukgắnliềnlờitốcáonàyvớichiêubài"ủnghộtriệtđểcuộctranhđấucủaMặttrậnGiảiphóngmiềnNamViệtNam"SihanoukkhôngngừngphátđộngcảmộtchiếndịchbáochítấncôngvàbôiđenchínhquyềnNgôĐìnhDiệm,trongkhiđócộngđồngngườiViệtgốcCampuchialạitỏrathờơlạnhnhạt.NhờvậymàVùngbốnchiếnthuậtkhônggặpmộtkhókhănnàotrongvụtranhđấu,ngoại trừmộtvàiđịaphươngnhưBếnTrevàMỹThonhưng lại rất không đáng kể.Căn cứ theo tài liệu thì trong suốt thời giantranhđấucủaPhậtgiáo,Vùngbốnchiến thuậtchỉphảiđốiphóvớiáp lựcquânsựmạnhmẽcủaMặttrậndântộcgiảiphóngmiềnNam.

"MiềnTâycoinhưkhôngcóvụtranhđấucủaPhậtgiáonếukhôngtheodõibáo chí vàđàiVOAvàBBC".Khinhậnđượcýkiến củaTổng thốngDiệmcũngnhưBộtrưởngBùiVănLương,ôngđạibiểuNguyễnVănVàngcũngđãtrìnhbàyrõràngnhưvậyvàTướngHuỳnhVănCao,TưlệnhVùng4cũngxácnhậnnhưvậytrongtậphồikýcủaôngmớixuấtbảngầnđây.

TạiNonpênh ngày 2-11-1963 tức là trong ngày đảo chính và trước cái

chếtcủahaianhemNgôĐìnhDiệmTháitửSihanoukđãbiểulộniềmhânhoanchưatừngcó.Đêm2-11SihanoukmởtiệcliênhoantrongHoàngcung.TờLadépêcheduCambodgesốrangày3chorằng,cáichếtcủaNhu,Diệmđã đem lại cho nhân dânCampuchiamột niềmvuimừng vô hạn.Thái tửSihanouk chính thức tuyên bố. "Ngô Đình Diệm, kẻ thù của nhân dânCampuchiavàPhậtgiáođãđền tội…đólàngàyhội lớncủa lịchsửĐôngDương".Liêntiếptrong3ngàyliền,TháitửSihanoukmởtiệcliênhoanlàmnhưchínhôngtaratayhạđượckẻthùkhôngđộitrờichung.SựthựcthìanhemTổng thốngNgôĐìnhDiệmchính làkẻ thùkhôngđội trời chungcủaSihanouk.

SihanoukbiếtrõchínhquyềnNgôĐìnhDiệmđãtàitrợvàdungdưỡngtổchức Khmer tự do của Sơn Ngọc Thành, chỉ một điều này đã đủ khiếnSihanoukcămthùchínhquyềnNgôĐìnhDiệm,bởivìSơnNgọcThànhđốivớiSihanouklàkẻthùkhôngđộitrờichung.SihanoukđãdùngđủcáchđểhạsátSơnNgọcThànhkểcảâmmưudùngbàntayphòngNhìPhápvàMặttrậndântộcgiảiphóngmiềnNam.NhưngSihanoukkhôngthểlàmgìđượchọ Sơn bởi chính cái uy tín lớn lao của họ Sơn trong cộng đồng ngườiCampuchiaởmiềnNamđãtạonênbứctườngthànhbảovệSơnvàtổchứcKhmerđỏtựdo.

MỐITHÙBIÊNGIỚITrongchuyếncôngdu tạiViệtNamnăm1957Thái tửSihanoukđãđặt

vấnđềbiêngiớiViệt-CampuchiavớiôngNhu.KếtquảlàSihanoukvàôngNhuđã thoả thuậnnhư thếnày"HaiChínhphủNamViệt -CampuchiasẽkhôngđặtvấnđềbiêngiớinhưmộttiênquyếtchoviệcthiếtlậpbanggiaoViệt-Campuchia.TuynhiênhainướcvẫnmặcnhiêncôngnhậnthoảhiệpDupré-Norodom1873".Theo thoảhiệpDupe-NorodomkýkếtgiữaThốngđốcNam kỳ (Đô đốcDupe) vàCampuchia ôngHoàngNorodom thì biêngiớiViệtCampuchiađượcphânđịnhbằng124cộttrụkéodàitừngãbabiêngiớichođếnphíabắckênhVĩnhTếquasôngTonlytree.SocStroctum,BanChrung,Paplan.

KếtquảcuộchộiđàmgiữaSihanoukvàNgôĐìnhNhulàCampuchiasẽkhôngcôngnhậnchínhquyềnmiềnBắcnhưngvìtôntrọngtinhthầnHiệpước Genève 1945, Campuchia chỉ thiết lập bang giao với Việt Nam trênhàngĐạidiệnngoạigiao(vớicấpbậcđặcsứ).

ÍtlâusauSihanouklàmngượclạilờicamkếtkhiôngtatínhchuyệnkếtthânvớichínhquyềnBắcViệtvàTrungCộng.

SihanouklạiđưarahaimụctiêuđểgâyhấnvớichínhquyềnNgôĐìnhDiệm.Trướchếtlàvấnđềbiêngiới,SihanouklạiphủnhậnthoảhiệpDupré.

Sihanouk thường lên tiếng tố cáo chính quyền Ngô Đình Diệm đã vi

phạmvàlấnchiếmlãnhthổCampuchia,saunữaSihanouklạiphủnhậncácnghị địnhmà cácToàn quyềnĐôngDương của Pháp trước đây đã ký ấnđịnhgianhgiớicáctỉnhTâyNinhvàPreyVeng,ThủDầuMộtvàKompongChàm,ChâuĐốc…Nhữngnăm1959,1960,1961tạicácvùngbiêngiớiViệt-Miên,línhMiênđượclệnhnhổtrụcộtcắmsâuvàolãnhthổViệtNamcả6,7câysố.QuânđộiViệtNamCộnghoàlạiphảimởcuộchànhquânnhổcộttrụđemchônvàovịtrícũ.CứmỗilầnnhưthếSihanouklạihôhoánlàquânđộiViệtNamCộnghoàviphạmbiêngiới.VấnđềthứhailàngườiMiêntạimiềnNam,SihanoukchốnglạiviệcViệttịchhoángườiCampuchia.

TrênđâychúngtôitrìnhbàysơquavềmốicừuhậncủaSihanoukđốivớichếđộNgôĐìnhDiệmvàđócũnglàlýdokhiếnchoSihanoukvôcùnghânhoantrướccáichếtcủaanhemTổngthốngDiệm.SihanoukhậnthùchínhquyềnNgôĐìnhDiệmvì chính quyền này đã dung dưỡng và hỗ trợ SơnNgọcThành.Một điều khác nữa là đã cómột lần chính quyềnNgôĐìnhDiệmâmmưulậtđổchếđộSihanoukvàothánggiêngnăm1959.

Giai đoạnđầuTổng thốngDiệmvẫngiữvững chủ trươnggiaohảo tốtđẹpvớiSihanouk(1957-1959).Vàocuốinăm1956Việt-CampuchiađồngýthiếtlậpbanggiaotrêncấpbậcĐặcsứ.TổngthốngDiệmhỏiýkiếnPhóTổngthốngThơvềviệcnàyvàyêucầuôngchọnmộtnhânvậtgiữchứcvụĐặc sứViệtNamđầu tiên tạiCampuchia.Tổng thốngDiệmđưa ra3 tiêuchuẩnđểôngThơdễdànglựachọn1-ViênĐặcsứănnóiphảihoạtbátlanhlẹnvàgiỏivềPhápngữ,2-AmtườngnộitìnhCampuchia,3-CómưumẹotháovátvàquenbiếtnhiềucácgiớiCampuchiaPháp.

PhóTổng thống Thơ đề bạt người bạn tâm giao của ông -NgôTrọngHiếu,lúcấyđanggiữchứcvụTổngGiámđốcNgânkhố.Cũngnênghithêmlà trongsuốt9nămcầmquyềnTổng thốngDiệmrất tincẩnôngThơ.MộtkhiôngThơđềbạtaithìngườiđócórấtnhiềuhyvọngđượcbổnhậm.MặcdầubổnhậmmộtĐặcsứđánglýôngTổngthốngphảihỏiýkiếncủaôngBộtrưởngNgoạigiao,nhưngTổngthốngDiệmvẫncóthànhkiếnlàPhóTổngthốngThơamtườngvềmiềnNamvànộitìnhCampuchia.KhiTổngthốngDiệmnói:“NgườiCụPhógiớithiệu”.Câunóiđócónghĩalàngườiđóđángtincẩncủachếđộ.NgườiduynhấtmàôngThơđềbạtgiữchứcvụĐặcsứtạiCampuchialàôngHiếu(haingườinàyđượccoinhưđôibạncốtri,khiông Thơ lãnh Tỉnh trưởng LongXuyên thì ôngHiếu giữ chức Trưởng tyNgânkhố)PhóTổngthốngThơcótrìnhbầyvớiTổngthốngDiệmlàôngNgôTrọngHiếuhộiđủnhữngtiêuchuẩnmàTổngthốngDiệmđưara.ÔngThơcũngnhấnmạnhlàNgôTrọngHiếunóitiếngCampuchiarấtthôngthạotừng sốngnhiềunăm tạiCampuchia và làmột viên chức củangànhNgânkhốPháptạiCampuchia.TổngthốngDiệmđồngý,nhưngsauđóhỏilạiý

kiếnôngNhuthìôngNhuchorằng“TuỳTổngthống,cắtcửaicũngđược,ănthualàchínhsáchcủamình,tôithấyNgôTrọngHiếucũngđược”.ÔngNhuthắcmắc:"HiếucònhơnlàdânTâymà?".TổngthốngDiệmnóimộthơidàinhưthểbiệnminhchoôngHiếu:"HắnhồiViệttịchrồi".ÔngNhuđápnhátgừng:"Nhưvậycũngđuợcrồi".

Trướckhichính thứcbổnhậm,NgôTrọngHiếuphải trảiquamộtcuộcthi"vấnđáp"màgiámkhảolàTổngthốngDiệm.SaukhihỏikỹvềtìnhhìnhCampuchiaTổngthốngDiệmchấtvấnNgôTrọngHiếu:"TìnhhìnhnhưvậythìđốivớiCampuchiabâygiờôngsẽtínhsao”.VốnlàngườinóinănglưuloátôngHiếuđápngay:"Trìnhcụ,đốivớiMiênthìtôicóhaiđiềucănbản,một làdùng tìnhcảm,hai làmuachuộchối lộhọ".Tổng thốngDiệmhỏi:“Dùng tình cảmnhư thếnào”.ÔngHiếuđáp: “NgườiMiêncónhiềumặccảmvớinguờiViệtlắmvậytaphảidùngmọicáchđểthânthiệnvớihọ,đềcaohọđểchohọthấyrằngtacoihọnhưbạnbè".TổngthốngDiệmlạicănvặn:"Lúcnãyôngnóihốilộvậyhốilộnhưthếnào?”.ÔngHiếuđáp:"Thưacụxinhãytuỳcơứngbiến,bàmẹSihanoukhamđượcquàbiếulắm".

Tổng thốngDiệm hỏi: "Ông có quen ai ở bên đó không?”.NgôTrọngHiếu đáp: “Dạ thưa, quen nhiều, tôi có quen ông hoàngMonireth”. TổngthốngDiệmhỏi tiếp:"ông ta làngườinhư thếnào”.ÔngHiếuđáp:"TheothứtựtronghoàngtộcvuaMiênthìHoàngthânMonirethmớilànguườinốingôi vuaCaoMiên chứ không phải Sihanouk". Tổng thốngDiệm lại hỏi:"ÔngtavớiSihanouknhưthếnào",ôngHiếuđáp:"HoàngthânMonirethlàcậuruộtcủaSihanouk.ThờiPhápMonirethlàTrunguýtrongQuânđộiLêdươngcủaPháp,ông ta rấtđuợcmẹSihanouk tincẩn".Tổng thốngDiệmhỏi:"Bàtanhưthếnào",ôngHiếuđáp:“Thưa,bàtanổitiếnglàngườithamlamhaynhậnhốilộ".TổngthốngDiệmlạihỏi:"Ôngcònquenaikhácnũakhông?",ôngHiếuđáp: "Thưa,cònmộtvàingườibạn thânnhưSalusaryYanSambaur”.TổngthốngDiệmgậtđầu:"Thôiđượcôngvềlothuxếprồisangbênđógiúptôi".TổngthốngDiệmthắcmắc:"ÔngsangbênđóaicóthểthayônglàmTổngGiámĐốcNgânKhố?"ôngHiếuđáp:“NhânviêncaocấpcủangànhngânkhốhiệnnayhầuhếtcòngiữPháptịchvậyxintrìnhTổngthốngchoTrầnVănMinhtạmthờithayquyềnTổnggiámđốcNgânkhố”.Tổng thốngDiệmnóivắn tắt:"Thôiđược,ôngsangbênđócốgắnglàmsaochotốtđẹp".

Trước khi ra về ôngHiếu đượcTổng thốngDiệm chỉ thị thêm: “MìnhphảitạođượcthếliênminhvớiMiên,LàothìhainướcấycùngmộtkhốivớimìnhthìmìnhsẽđủsứcchốngCộngsản".

NGÔĐÌNHNHUVÀVỤĐẢOCHÍNHHỤTCỦADAPCHOUNKhi toàĐạidiệnViệtNamCộnghoàđượcthiết lậpchínhthứcmởđầu

cho quan hệ bang giao tốt đẹp giữaViệt -Campuchia thì Pháp cũng nhưchínhquyềnHàNộibắtđầu longại.ToàĐạidiệnViệtNamCộnghoàđãthànhcôngquagiaiđoạn"thânthiệnvàmuachuộc",theođúngchỉthịcủaTổng thốngDiệm "Tốnphí thế nào cũngđượcmiễn saomua chuộc đượcMiên",rồilầnvềSàiGòn,NgôTrọngHiếumuasắmđủthứcủangonvậtlạđểđưasangNonpênh“hốilộ”HoànghậuKossmack.BàtacũngnhưHoàngthânMonirethđềucócảmtìnhtốtđẹpvớingườiViệt.

Từng giỏ soài, cam, ổi xá lị của ông Hiếu dâng tặng Hoàng hậuKossamackđãcótácdụngngay.SihanoukquaảnhhưởngcủangườimẹđãcómộttháiđộtốtđẹpvàcởimởđốivớichínhquyềnSàiGòn.ToàĐạidiệnViệtNamCộnghoàsửdụngphươngthuật“phóngtàihoáthunhântâm"nênkhôngnhữnghốilộquàcápvớiHoànghậuKossamackmàcònmuachuộccácgiớichứccaocấpCampuchiacũngnhưHoàngthânMoniretbằngcáchbiếu quà, tổ chức tiệc tùng săn bắn…Nhờ vậy,Ngô TrọngHiếumóc nốiđượctướngDapChounmệnhdanhlàphóvươngCampuchia,mộtmìnhôngtathốnglãnhcảvùngXiêmRiệpmiềnTâyCampuchia.

Giữanăm1958,Sihanoukthayđổichínhsáchngoạigiao…việcđầutiênlàSihanoukchấpthuậnchoTrungcộngđặttạiNonpênhmộtđạidiệnthươngmại.ĐồngthờiSihanoukcũngtìmcáchmởrộngbanggiaovớikhốiCộngvàbắttayvớichínhquyềnHàNội.Cuốinăm1958,SihanoukthiênhẳnvềkhốiCộng.

SựthựcSihanoukchủtâmgâyhấnvềvấnđềbiêngiớiViệt-Campuchia,vềviệcViệttịchhoángườiCampuchiacũngnhưđòilạimấytỉnhmiềnTâychẳngqua chỉ làmột chiến thuật gây rối và tạo áp lực trướchết để chínhquyềnNgôĐìnhDiệmkhôngtạođượccơhộigâyrốinộibộMiên,saunữalànhắmđếnviệcsửasoạnđóntiếp"ôngbạn”BắcViệt.Sihanoukđã từngtuyên bố “cộng sảnBắcViệt vàViệtNamCộng hoà đều nguy hiểm nhưnhau”nhưngBắcViệt làmốinguyhiểmcònởđằngxa -ViệtNamCộnghoàmớilàmốinguyhiểmtrựctiếpvớiCampuchia.

RõrệtnhấtlàViệtNamCộnghoàtàitrợvàdungtúngtổchứcKhmertựdocủaSơnNgọcThành,họSơn làmột ámảnh lớnđốivớiSihanouk,đócũnglàmốithùcủaSihanoukđốivớichínhquyềnNgôĐìnhDiệm.NhưngkhôngcómốithùnàolớnchobằngvụDapChounđãgâynênmốicừuhậngiữaSihanoukvàchínhquyềnNgôĐìnhDiệm.Đócũnglàlýdochotathấytạisaoliêntiếptrong3ngàyđảochính1-11-1963SihanoukđãtổchứcliênhoannhưđạihộihoađăngđểănmừngDiệm,Nhubịthảmsát.

TƯỚNGDAPCHOUNVÀ100KILOVÀNGCỦAVIỆTNAMCỘNGHOÀ.

VụDapChoundiễntiếnnhưthếnào?ÔngĐặcsứNgôTrọngHiếutrởvề

SàiGòntrongchiềuhướngmớicủaSihanoukđốivớiCộngsảnBắcViệtvàCampuchiavớichiềuhướngnàysẽ làmốiđedoạlớnchoViệtNamCộnghoà.ÔngNgôĐìnhNhuchỉthịnếukhôngkéođượcSihanoukvềphemìnhvànếuSihanouktrunglậpthâncộngthìchỉcòncáchmưuđồhạbệôngta.ÔngNgôTrọngHiếuđềnghịnênlàmmột"cú”đảochínhSihanouk.Vềđềnghị này,Tổng thốngDiệmhỏi: “Ai có thể làmđược?".NgôTrọngHiếuđáp:"TrìnhcụTướngDapChouncóthểlàmđược".TổngthốngDiệmlạihỏiôngHiếu:"VaitròcủaDapChounhiệnnayrasao?".

ÔngHiếutrìnhbày:"TướngDapChounnắmhếtquyềnbínhtạimiềnTâyCampuchia, lực lượngphòngvệ tạiHoàng cungNonpênhđều là tay châncủaDapChoun"TổngthốngDiệmđồngý:”Ôngcứlàmđi,liênlạcvớiDapChounxemsao”.

TrởlạiCampuchia,ôngNgôTrọngHiếubắtliênlạcngayvớitướngDapChoun.TrongmộtchuyếnđisăntạikhurừngphíaBắcXiêmRiệt,ôngHiếuđivớiDapChounvàtìmlờingỏý…TướngDapChounđangcóchuyệnbấtmãnvớiSihanoukvàchorằngSihanoukchưađủtrưởngthànhđểlãnhđạo.DapChoun thuộcphequânphiệt cựchữuCampuchiavàông ta chống lạichủ trương trung lập thânCộngcủaSihanouk.DapChoun lạicócôvợbéngườiViệtmàôngtađangsủngái,chínhngườivợbénàyđãgiúpToàĐạidiện Việt Nam Cộng hoà trong nhiệm vụ giao liên để thuyết phục DapChoun.

Saunhiềulầngặpgỡvàthảoluận,TướngDapChounđãđồngývớiĐặcsứNgôTrọngHiếuvềkếhoạchđánhchiếmCampuchiavàlậtđổSihanouk.

Tướng Dap Choun ngỏ ý, ông cần một số dollars hoặc vàng để làmphương tiệndưỡngquân trongvònghai tháng.ĐiềukiệnnàykhôngcógìquákhókhănvàôngNgôTrọngHiếutrởvềSàiGòntrìnhvớiTổngthốngDiệmvàôngNhu.TổngthốngDiệmnóiđơngiản:

“Nếuthấylàmđượcthìcứlàm,tổnphícũngphảirángchịuchonóxongviệc".

ÔngNhuchomờibácsĩTuyếnvàophòngđểthảoluậnchokỹlưỡngcânnhắc lợi hại trước khi bắt tay hành động. Kế hoạch này tuyệt đối bímậtkhôngmộtnhânvậtcaocấpnàođượcbiếtrõngoạitrừPhóTổngthốngThơ,ôngNhu,ôngTuyếnvàôngHiếu.Vấnđềkhókhănnhấtlàtìmđâura100kilovàngđể tài trợchoDapChoun?ĐiềunàyTổng thốngDiệm traochoPhóTổngthốngThơgiảiquyếtvìôngThơcònlàBộtrưởngKinhtế,nếurút100kilovàngtrongsốtrừkimngânkhốsẽkhôngaiđểý,nghingờvàsauđósẽtìmcáchgiảiquyết.PhóTổngthốngThơđãgópcôngđắclựctrongvụnày.

Mộttrămkilovàngđượcđóngvàothùng,niêmphongcẩnmậtvàtựtay

ôngHiếuláixeđưalênNonpênh,rồitừđâyôngHiếudùngxehơichởlêntậnXiêmRiệttraotậntaychotướngDapChoun.TrongkhiđóthìPhủTổngthốngcũnggửilênXiêmRiệthaichuyênviên.HaichuyênviênnàyđápmáybayAIRViệtNamlênthẳngXiêmRiệtqualộtrìnhSàiGòn-Nonpênh.HaichuyênviênnàykhôngbiếtmặtôngHiếuvàcũngkhôngrõChínhphủViệtNamtoantínhgì.

Hai chuyên viên vô tuyến ăn ở ngay trong dinh Thống đốc tỉnhXiêmRiệt.Tạiđây,đặtmộtđiệnđài liên lạc thẳngvớiSàiGònvàToàđạidiệnViệtNam.Đặc sứNgôTrọngHiếuvẫn tiếp tục liên lạc bímật với tướngDapChounvàngườiemcủatướngDapChouncũnglàdânbiểuQuốchộiTưởngDapChounkhinhậnđược100kilovàngđãđánhmộtvănđiệncảmơnTổngthốngNgôĐìnhDiệmvàchobiếtôngđãnhậnđượcquàbiếu.Từđầu tháng1-1959hàngngàycứ lúc7giờ sáng,12giờ trưavà9giờđêm,điệnđàivôtuyếntừdinhDapChounvẫngửitintứcđềuđặnvềcơquantìnhbáoPhủTổngthống.PhíaDapChouncũngđãsửasoạnkếhoạchtiếnđánhNonpênh.LầngặpgỡcuốicùnggiữaDapChounvàNgôTrọngHiếunhằmngày10-1-1959.DapChounchoôngrõlàcôngviệcmưuđồđangtốtđẹpvàhaibênấnđịnhngàyHsẽratay.

TạiSàiGòn,ôngNhucũngnhưbácsĩTuyếnchỉcònthảoluậnvềviệcđemSơnNgọcThànhtrởlạiNonpênh.Mộtkhicuộcđảochínhbùngnổthìlực lượngQuânkhuVvàQuânkhuIIsẽđộngbinhtiếnvềbiêngiớigiúpDapChounnắmkhuvựcmiềnĐôngvàĐôngbắcCampuchia. SơnNgọcThành lại qua liên lạcvới chínhquyềnTháiLanđểhỗ trợông tavềphíaTây.CũngvìSơnNgọcThànhquaTháiLannênngàyHphảitrởlạivàđócũnglànguyênnhânlàmchoâmmưubịbạilộ.

HAIĐIỆPVIÊNVIỆTNAMCỘNGHÒABỊXỬTỬNếungàyHtheođúngkếhoạchvàthờihạnấnđịnhthìSihanoukkhông

kịptrởtay.Nhưtrênđãviếtsởdĩphảilùilạithêm10ngàynữachỉvìcònchờđợichoSơnNgọcThànhđitiếpxúcvớinhàcầmquyềnTháiLan.Trongthờigiannày.Cólẽ tướngDapChounsơhởvàquáchủquanchonênâmmưuđảochínhlọtđếntaitoàđạisứPháp.DĩnhiênlàPhápphảicấpbáochoSihanouk.

12giờđêmngày21,đạisứPhápcùngđạisứNgavàoHoàngcunggặpSihanouk và tiết lộ âm mưu đảo chính của Dap Choun. Hai giờ sau,SihanoukcholệnhđộngbinhtraochotướngLonNonthốnglãnhlựclượngDùmởcuộctấncôngchớpnhoángthànhphốXiêmRiệt,6giờsángtướngDapChouncònđangngủ,quâncủatướngLonNonđãtrànngậpthànhphốXiêmRiệp.DapChounkhôngkịptrởtay,ôngtacảitrangvàđãtrốnthoát.

QuâncủaLonNonchiếmdinhThốngđốcXiêmRiệtvàbắtđượcđầyđủ

tangvậtgồm100kilovàng,haichuyênviênViệtNamvàđàivôtuyếncùngmộtsốvũkhí.KhiquâncủatướngLonNontiếnvềXiêmRiệt, toàđạisứViệtNambiếtrõnhưngđànhbótayvìkhôngcònmộtphươngcáchnàocấpbáochoDapChoun.

TạiSàigòntheothônglệ7giờmỗisángđềunhậnđượctínhiệutừdinhDap Choun nhưng suốt buổi sáng hôm đó bặt tin. Cơ quan tình báo PhủTổngthốngđãlinhcảmthấynguycơ…âmmưulậtđổSihanoukchắclàbấtthành.

Ngày hôm sau,Thái tử Sihanoukmời tất cả ngoại giao đoàn lênXiêmRiệtxemchiếnlợiphẩmtrongđócóNgôTrọngHiếu.ÔngHiếuởthếtiếnthoái lưỡngnan,nhưngcuốicùngvẫnquyếtđịnhđi theopháiđoànNgoạigiaocùngvới toàn thểnộicácCampuchia.NgôisaoLonNonbắtđầurựcsáng. Đó là thành tích huy hoàng của ông đối với Thái tử Sihanouk. Từthành tích này, tướng LonNon trở nênmột cận thần có thế lực nhất sauSihanouk.

Tại dinh Thống đốc Xiêm Riệt, Sihanouk vênh vang đắc thắng nhưngkhông ngớt lời thoámạ “kẻ thù dân tộcKhmer"mà Sihanouk không nêuđíchdanhViệtNamCộnghoànhưngámchỉbằngnhữngdanhtừ"taysaiđếquốc…".Sihanouk trìnhbày tấtcảbằngchứng100ki lovàngvàhaiđiệpviênViệtNamCộnghoàcùngĐiệnđài.SihanoukquayvềphíaNgôTrọngHiếuvàhỏi:"ThưangàiĐạidiện.Ngàinghĩthếnàovềnhũngbằngchúngrõrệtnày".ÔngHiếucố làmvẻ thảnnhiênđáp:“ThưaThái tửQuốc trưởngchúngtôiđếnđâyđểnghengàitrìnhbàynênkhôngcógìđểtrảlờicả".

Ngoại giao đoàn imphăng phắc…Thái tửSihanoukkhôngbiết nói saonhưngbằngchứngthậtrõrệt,100kilovàngcòngiữnguyêndấuhiệucủangânkhốViệtNamCộnghoà.HaichuyênviênvôtuyếnlàngườiViệt,lạimangtheogiấythônghànhViệtNamCộnghoà.

TuyvậySihanoukvẫnkhônglênánđíchdanhViệtNamCộnghoàmặcdùôngtađãbiếtrõtườngtậntừbằngchứngcụthểđếnâmmưukếhoạch.KhiNgôTrọngHiếuvàNgoạigiaođoànđượcmờiđếnquansáthaichuyênviênvôtuyếnngườiViệt(bịtróichặttay)ôngHiếuđưataytátyêutrênmáhọvàmỉmcườikhôngnóimộtlờinào.HaichuyênviênnàycũngkhôngbiếtônglàĐặcsứcủaViệtNam.Ít lâusauhọbịkếtántửhìnhvàhànhquyếtngay.

Riêng tướngDapChoun trốn thoát vào rừng, nhưngông ta vốnnghiệnthuốcphiệnvàômcảthuốcnằmgụcdướimộtgốccây.LựclượngDùcủatướngLonNonbắtgặpvàhạsátDapChountạichỗ.

TạiSàiGòn,TổngthốngDiệmcũngnhưôngNhuđềuphậpphồngloâuchosứmạngcủaĐặcsứHiếu,vìbiếtđâuSihanoukcóthểlàmcàn.Nhưng

tráilạiSihanoukchỉyêucầuChínhphủViệtNamCộnghoàtriệuhồiNgôTrọngHiếu.

LinhmụcFrançoistừNonpênhquavàocuốitháng7-1963.TrướckhiđặtchânlênthủđômiềnNam,LinhmụccócảmtưởngSàiGònđanglàmộthoảngụcthiêuđốthàngngànsưsãivàPhậttử.SởdĩcócảmtưởngnhưvậyvìthôngquabáochíphươngTâyvànhấtlànhữnglờiđồnđạivàdưluậnbáochítạiNonpênh.LinhmụctuyvẫntintưởngnơicánhânTổngthốngDiệm,nhưngLinhmụccảmthấyghêtởmnhữngtrạitùlộthiên"giamhàngngànPhật tửbỏđói,phơinắngvàbị tra tấnrấtdãmanhọ".TrongcuộcgặpgỡLinhmụcFrancoisvàThủtướng(hoàngthânNorodomKantol)chínhThủtướngKantolđãnóinhưvậy.Nhưngsựthậtcónhưvậykhông?LinhmụcFrancois lưungụ tạiSàiGònhai tuần lễvà tìmmọi cáchđểđiều traxemchínhquyềnNgôĐìnhDiệmđãđànápPhậtgiáođếnmứcđộnào?

TrongcuộcgặpgỡThủtướngKantolôngtacónóivớiLinhmục:-TháitửQuốctrưởngvàChínhphủCampuchiarấtlongạichosốphận

củahàngtrămngànPhậttửCampuchiathuộcgiáopháiTheravadanếuchínhquyềnNgôĐìnhDiệmkhôngngừngđànápPhậttửthìcácnướcPhậtgiáoÁChâusẽcómộttháiđộquyếtliệtvàcóthểtiếnđếnmộthànhđộng,chúngtôisợrằnglúcấysẽbấtlợichotínđồThiênChúagiáoÁchâu.

Linhmụcđáp: "Chúng tôi rất hổ thẹn cómột tínhữudùngquyềnbínhTổngthốngmàđànápngượcđãiđồngbàoPhậttửcủaôngtanhưvậy.Nếucử như lời Thủ tướng nói thì sự đàn áp này có thật. Chắc chắnGiáo hộiThiênChúagiáotạimiềnNamsẽcótháiđộ".

ThủtướngKantolnói:“Cuộcbiểutìnhngày17vừaqua(17-7)củahàngtrămngànPhật tử tạiSàiGònchínhquyềnThiênChúagiáothẳngtayđànáp.Hiệnnaycóhàngngànsưsãiđangbịgiamgiữ,mộtsốbịthủtiêu".

LinhmụcFrançois lắcđầu:“Tôikhôngbiếtphải thưachuyệnvớiThủtướngnhư thếnào.NhưngnếuThủ tướngnói là chínhquyềnThiênChúagiáothìhoàntoànlàkhôngđúng.TôinghĩchỉcóchínhquyềnMiềnNamdoôngNgôĐìnhDiệmlãnhđạo.GiáohộiThiênChúagiáokhông liênhệgìđếncôngviệccủachínhquyền”

CólẽThủtướngKantolcũngbiếtmìnhlỡlờinênmỉmcười,nói:“Xinlỗichađóchỉlàcáchnóicủatôitheodưluậnbáochí.TuynhiênGiáohộiThiênChúagiáocũngcótráchnhiệm,nhấtlàvụ“bắngiết”phậttửlạixảyrangaynơimànguờianhcủaôngDiệm làmTổnggiámmụcvàđiềukhiểnchínhquyền".

LinhmụcFraniçois:"TôicóđếnthămgiáokhuHuếmộtvài lần, tôicóthểcảquyếtvớiThủtướnglàTổnggiámmụcNgôĐìnhThụckhôngcómộtquyềnhạnđối với chính quyềndo nguời emông lãnhđạo.Dùnếu có thì

Giáohội cũngkhôngchophépTổnggiámmụcNgôĐìnhThụcđược làmnhưvậy"

ThủtướngKantolcóvẻkhôngtinlờichaFrancois.ÔngtadẫnchứngquamộtvàibàibáocủaMỹvàkhẳngđịnhrằng"TổnggiámmụcNgôĐìnhThụcđangchiasẻmộtphầnlớnquyềnhànhcủaôngemvàtheochỗtôiđượcbiếtthì Tổng giámmụcNgôĐình Thục đang chỉ huy chiến dịch đàn áp Phậtgiáo”

ThủtướngKantoldịpnàycũngtiếtlộlàôngmớigặpmộtĐạidiệncaocấpcủaChínhphủHàNội.Đạidiệnnàyđãtraotấtcảtàiliệu(?)vềchiếndịchđànápPhậtgiáocủachínhquyềnNgôĐìnhDiệmvàđặcbiệtvềtàiliệu“bắngiếtgiamcầm"hàngngànPhậttửtạimiềnTrungdoĐứcTổnggiámmụcNgôĐìnhThục chỉ huy.LinhmụcFrançois hỏi thẳngKantol: "NgàiThủ tướng, có thể tin vào tài liệu của chính quyềnCộng sảnmiềnBắc?”Kantolđáp:"ThưachaítnhấtthìtàiliệuđócũnggiúpChínhphủCampuchiatìmhiểuđượcsưthật".

BướcchânxuốngphitrườngTânSơnNhứt,ChaFrançoisvẫncònbíámảnh…vềnhữngvụthủtiêugiamcầmđànáp.Cóđúngnhưvậykhông?ChaFrançoisvẫntintuyệtđốinơicánhânthánhthiệncủaTổngthốngNgôĐìnhDiệm,nhưngchacũngbắtđầunghingờ…ChaFrançoisbỗngnhớlạinhữngtrangsửđẫmmáucủacuộcbáchđạoThiênChúagiáodướithờiThiệuTrị,TựĐức.Cólẽvàogiữanăm63lạitáidiễnmộtcuộcbáchđạonhưvậymànạnnhânlạilàsưsãivàPhậttử?

NhữngngàyđầuởSàiGònLinhmụcFrançoisthấythànhphốkhôngcógìthayđổinhiều.Tuynhiênởđâuđâucũngâmỉnhưmộtlòthanhồng.Việcđầu tiên là cha đến xin yết kiếnĐứcKhâm sứToàThánh.ĐứcKhâm sứcũngđangsửasoạnvềLaMã.DịpnàyĐứcKhâmsứsẽtườngtrìnhvớiToàthánhLaMãvềcuộctranhđấucủaPhậtgiáocùngtháiđộcủachínhquyềnNgôĐìnhDiệm.GặpChaFrançois,ĐứcKhâmsứ tỏvẻ thấtvọngvànói:"Tìnhhìnhrấtnguyngập,nếuTổngthốngDiệmkhôngcảitiếnthìchắchẳnchếñoäcủaôngtasẽsụpđổ”.

ChaFrançoishỏi:"ThưaĐứcKhâmsứngàicóthểdùnguytínđểthuyếtphụcTổng thốngDiệmkhông?Con thấydư luận cácnướcÁchâukhôngnhũngbất lợi chochínhquyềnôngDiệmmàbất lợi chocảGiáohộiViệtNam".

ĐứcKhâmsứphácmộtcửchỉlạnhlùngđáp:"Làmthếnàođược?DùlàTổng thống củamột nước dân chủ nhưng con người ôngDiệm vẫn là vịHoàngđếcủanướcViệtNamthờixaxưa".

ChaFrançois hỏi: “Lúc nàyĐứcKhâm sử có hay gặpĐứcTổnggiámmụcNgôĐìnhThụckhông?ContinrằngđứcchaNgôĐìnhThụcsẽtuân

theolờikhuyếncáocủađứccha!"ĐứcKhâmsứđáp:“ĐãlâutôikhônggặpNgài.TheoLinhmụcCaoVăn

Luậnchotôibiếtthìngàicũngcómộtphầntráchnhiệmvề"vụbiếncốnày!"

ChaFrançoishỏi:"VậythìlờitốcáocủaphíaPhậtGiáocũngkhôngphảilàsai?".

ĐứcKhâmsứđáp:“Khôngsai,nhưngkhônghoàntoànđúng.TôinóilàđứcchaNgôĐìnhThụcphảichịumộtphần tráchnhiệm.Đâychỉ là tráchnhiệmtinhthầnđốivớilươngtâmCônggiáo".

ChaFrançoishỏi:"ThưaĐứcKhâmsứcóthựclàchínhquyềnNgôĐìnhDiệmđànápPhậtgiáonhưbáochíngoạiquốctườngthuậtkhông?"

ĐứcKhâmsứimlặngmộtlátrồikhẳngđịnh:“Đâychỉlàlốiphiêndịchthổiphồngquáđáng.ChađãtừngsốngởViệtNamchắcChahiểurõhọhơntôi.Trítưởngtượngcủahọghêgớmlắm,tôitinrằngchắccũngcónhữngvụbắtbớgiamcầmđánhđậpPhật tử,nhưng làmgìđếnđộghêgớmnhưsựtườngthuậtcủabáochí".

ĐứcKhâmsứkể: "Mớiđâycómộtgiáodânđến thăm tôi.Ông làmộtnhânvật caocấp trongChínhphủ,ông taquảquyếtcóbàn taycủangườiMỹ,dàncảnhtrongvụbiểutìnhcủaPhậttửngày17-7vừaqua,ôngtanóicó một bác sĩ bên Phật giáo đã chế tạo cả mấy chục ngàn lọ thuốc mê(chloroforme)traochocácnhàsưtrẻvàPhậttửđểkhibiểutìnhmàxôxátvớicảnhsátthìđưathuốclênmũingửilúcấythuốcmêsẽlàmhọlảođảorồingãquỵrồilúcấyphóngviênngoạiquốcsẽquayphimchụphình.Nhânvậtnàycũngchobiếtsaucuộcbiểutìnhngày17-7cảnhsátđãtịchthuđượccảhàngchụcchaithuốcmênhưvậy.ÔngtacũngtiếtlộvớitôilàtruyềnđơncủaphíatranhđấuđượcquayronéobằngnhữngloạigiấymàchỉcócơquanUSAID[18]mớicó.Đólàthứgiấytốtđặcbiệt".

ChaFrançoislạihỏi:"ThưaĐứcKhâmsứngàicónghĩrằngđãcóbàntayCộngsảntrongphongtràotranhđấuPhậtgiáohaykhông?"

ĐứcKhâmsứngầnngạirồiđáp:Đâylàmộtvấnđềquátếnhị,chođếnbâygiờchưacómộtdữkiệnnàokhiếnchúngtacóthểnghingờnhưvậy".

ChaFrançoisnói:"TạisaoTổngthốngDiệmlạicóthểhànhđộngthiếukhônngoankhiôngtalệnhcấmtreocờPhậtgiáo?”

ĐứcKhâmsứđáp:"Cónhiềunguyênnhânsâuxalắm,lệnhcấmtreocờcủaôngDiệmđâucóphảichỉdànhriêngchoPhậtgiáomàquyđịnhchocảGiáohộiCônggiáonữa.ChaphảihiểurằngôngDiệmlàmộtnhàquốcgiacựcđoan.ÔngấycoiTổquốctrênGiáohội,chứkhôngphảiGiáohộitrênTổquốc".

ChaFrançoisnói:"ConvẫntinTổngthốngDiệmlàmộtngườihoàntoàn

thánh thiện".ĐứcKhâmsửgậtđầuđáp:”Đúng,ôngấy làmộtgiáodâncómộtđờisốngrấtthánhthiện.Nhưngôngấykhôngphảilàmộtgiáodânthứcthời".

ChaFrançoishỏi:"ConnghenóimộtsốlinhmụcvàgiáodânđangthamgiaphongtràotranhđấuPhậtgiáo".

ĐứcKhâmsứđáp:“Đúng,tôicónghenóinhưvậy,mộtsốlinhmụccóđếnhỏiýkiếncủatôinhưthếnàokhihọcótháiđộthânthiệnvàhỗtrợPhậtgiáothìtôitrảlờicácngàihãycứlàmtheolươngtâmcácngài".

Chúthích:[18]TìnhbáoMỹ

CHƯƠNG7(C)

CONSỐ80%SỰTHỰCHAYLÀHUYỀNTHOẠI

ChaFrançoistrongcuộcgặpgỡĐứcKhâmsứcũngkhôngđượcthoảmãn lắm.ĐứcKhâm sứ tỏ ra thiếu thiện cảmvới chính quyềnNgôĐìnhDiệmvàngàibịảnhhưởngsâuxabởinhữngdưluậndồnđạivềđờisốngcủabàNhucũngnhưquyềnbínhcủaôngNhuvàđứcchaNgôĐìnhThục.KhiChaFrançoissắpcáotừravềthìmộtgiáosưđạihọcvàmộtLinhmụctrẻcũngvừađếnxinthămĐứcKhâmsứ.NgàibảoChaFrançois:“Chacóthểngồilạiđây…nếuChamuốnbiếtrõtìnhhìnhViệtNamnhưthếnàothìhaiôngkháchnàycóthểgiúpChanhiềutàiliệuxácthực".

Lúcđầuhaivịkháchcòndèdặtnhưngsauhaiôngbắtđầunổmáy,côngkíchchínhquyềnhếtsứcmãnhliệt.Chahỏi:"TôivẫnnghĩrằngchínhquyềnnàycóthựcthidânchủvàthựchiệnnhiềucôngviệclớnlaochoChínhphủ".

VịLinhmụctrẻ:"Thưachachúngtôichưathấydânchủởđâucả,QuốchộilàQuốchộibùnhìn,toànthứnghịgậtdođượcchỉđịnh.QuyềnhànhđềunằmgọntrongtayTổngthốnghayđúngralàởtrongtayôngbàNhu".

Vị giáo sư đại học: “Thưa Đức Khâm sứ và Cha, tình hình đến lúcnghiêmtrọnglắmrồi.ThiếttưởngGiáohộikhôngthểđứngngoàivòngGiáohội phải lên tiếng".ĐứcKhâm sứmỉmcười: “ÔngbảoGiáo hội phải lêntiếngnhưthếnào?GiáohộikhôngđứngngoàivòngthìGiáohộiphải làmsaobâygiờ?”.

Nếukhôngcóvụ tranhchấpnăm1963vànóimộtcáchchung thìPhậtgiáo chưa cómột xíchmích nào đáng kể đối với chính quyềnNgôĐìnhDiệm.(NgoạitrừnhữngxíchmíchcótínhcáchđịaphươngxảyratạiBìnhĐịnh,vàonhữngnăm1960-1961).Trướcnăm1963PhậtgiáoViệtNamchỉlàmộttậpthểbaogồmnhữngcụcbộriêngrẽ.Mànhữngcụcbộnàycũngkhông được tổ chức chu đáo. Tuy vậy Phật giáo Nam Việt cũng bị ảnhhưởngsâuxabởisắc tháiđịaphương,bốicảnhdịadưvànhânsự.Dođó,Phậtgiáođãthểhiệnrõrệtquaba"sắctháisinhhoạt":PhậtgiáomiềnNam,PhậtgiáomiềnTrungvàPhậtgiáodicư.PhậtgiáomiềnNamgồmhộiPhậthọcNamViệt (CưsĩMaiThọTruyềnvàchùaXáLợi),Giáohội tănggiaViệtNam(ThượngtoạThíchThiệnHoachùaẤnQuang),Phậtgiáonguyênthuỷ (nhómTiểu thừa chùaKỳViên)vàmột sốhộiđoàn lẻ tẻkhác.Phật

giáoCampuchia di cư ước độ 200.000 người nhưng không tạo thànhmộtcộngđồng.Phậttửdicưvớitưcáchcánhânvàbằngphươngtiệncánhân,trongsố200.000ngườicókhoảng50.000ngườisốngrảirácởcáctrạiđịnhcư.Khoảng50.000ngườisinhsốngởcácthịxã.Cònlại100.000tínđồquytụ tại SàiGòn. Phật giáo di cư tạiĐô thành có thể chia thành hai nhóm,nhómthuộcchùaPhổQuangvàNghĩatrangBắcViệt(ThượngtoạThíchTríDũng).NhómđasốthuộcchùaTừQuang(ThượngtoạThíchTâmChâu).

RiêngPhật giáomiềnTrung được coi làmột cộng đồng có tổ chức vàsinh hoạt từ cấp khuôn hội cho đến trung ương (từ chùa TừĐàm). Theothống kê trước năm 1963 Phật giáo (miềnTrung )có vào khoảng 400.000ngườivớimộttổchứcthanhniênvàhướngđạoPhậttửđángkể.Sau1963cũngtheothốngkêthìsốPhậtgiáomiềnTrunglêntới800.000người.

TổngHộiPhậtgiáoViệtNamdoHoàthượngThíchTịnhKhiếtlàmHộichủ.Trênthựctế,PhậtgiáomiềnTrungmớilàchủlựccủaTổngHộiPhậtgiáoViệtNam.HoàthượngThíchTịnhKhiếtlàmộtbậccaotăngnổitiếngvềđứcđộcủaconngườixuấtthếtuđạo.NhưngtướcvịHộichủchỉlàmộtdanhnghĩatiêubiểuchotinhthầnthốngnhấtcao.QuyềnhànhcủaTổnghộiPhậtgiáoViệtNamvẫndocácVịThượngtoạTríQuangvàThiệnMinh,xahơnnữalàcácthượngtoạTríThủvàĐônHậucùngmộtsốthượngtoạ,Đạiđứcthuộckhuynhhướngdấnthântíchcực.

PhậtgiáomiềnNamtrước,saunăm1963luôngiữtháiđộxuấtthếkhôngthânchínhquyềnNgôĐìnhDiệmmàcũngkhôngchốngvàcũngkhônghềbiểulộmộttháiđộnàocómàusắcchínhtrịvàthờithế.

CưsĩChánhtríMaiThọTruyềnkhôngcómộtquanhệnàođốivớichínhquyềnNgôĐìnhDiệmnhưnggiữaôngvàPhóTổngthốngThơlạicónhiềumốitươngthângiaohữu.

Ngượclại,TổnghộiPhậtgiáomiềnTrunglạiđượccoinhưthânthiệnvàcónhữngtươnggiaotốtđẹpvớichínhquyềnNgôĐìnhDiệmquaôngNgôĐìnhCẩn,chínhôngCẩnvẫntựhàovàlớntiếngkểcôngvớicácanhlàôngđãnắmđượcPhậtgiáomiềnTrung.

ÔngCẩn thường coi thành tích này nhưmột điều để "bắt bí"mấy ônganh.BấtcứmộthộinghịPhậtgiáonàotạingoạiquốc,cácThượngtoạmiềnTrung phải được ưu tiên.Do đó cũng làm cho giới chức tại SàiGòn gặpnhiều cảnh "tréo cẳng ngỗng". Theo Lương KhảiMinh, vào khoảng năm1960…TổngthốngDiệmđãchấpthuậnmộtdanhsáchgồmmấyThượngtoạvàCưsĩđithamdựHộinghịPhậtgiáothếgiới.Cácvịnàyđãđượcthôngbáođểsửasoạnlàmgiấythônghành,bỗngnhiênôngCẩnchongườiđemvàoSàiGònmộtdanhsáchmớivàđòichobằngđượcphảiđểchomấyvịThượngtoạmiềnTrungthamdựvànắmchứctrưởngpháiđoàn.

Ông Cẩn lấy cớ rằng: "Tổng hội Phật giáo Việt Nam do Hoà thượngThíchTịnhKhiết làmHội chủvà trụ sở đặt tạiHuế thìHuếmới là trungươngTổnghội”.Dođó,mộtThượngtoạởHuếphảilàmtrưởngpháiđoàn.

SựviệcnàyquảkhógiảiquyếtchonênlạiphảitrìnhbàylênôngDiệm.ÔngTổng thốngđáp:“Aiđicũngvậy.TôinghenóimấyôngThượng toạnày tốt lắm.Chắc là ông cậungoại nớđãbiết họ rõ".Có lẽ bắt nguồn từnhữngviệcnàynênPhậtgiáoSàiGònvẫnrìrầmlàchínhquyềnkhônghiểusaođãưuđãicácthầyởHuế.Nhiềukẻđanghilạirỉtainhau:"Thàyấy…làngườithâncủaôngCẩnmà".

ĐạiuýBằng,sĩquanhầucậncủaTổngthốngDiệmcũngxácnhậnrằng:“KhônghiểumộtlýdogìmàôngCẩnlạiquáưưuđãivàtrọngvọngmấyvịThượngtoạởchùaTừĐàm”.ĐạiuýBằngnhớlại:“Cũngvàokhoảngnăm1960khitháptùngTổngthốngDiệmvềPhúCam,ôngCẩnđãgọiBằnglạidặndòrấtkỹ:MivềSàiGòngặpngayanhTuyếnhỏixemtuầntrướccácthầy cómang thơ giới thiệu của tao đến gặp anh ấy không?Mi bảo anhTuyếnlongaycáivụhồsơđixuấtngoạicủathầyTríQuang."-MộtlátsauôngCẩnnhắclạilầnnữavàbảoBằngtinraHuếngayđểôngbiếtrõvụgiấytờxuấtngoạicủamấythầyđãđiđếnđâu.

KhivềSàiGòn,đạiuýBằngđếntìmbácsĩTuyếnvànóinhưvậy.BácsĩTuyếnchobiếtlàhồsơđãđưaquaphòngôngHảirồi:"CóthưcủaôngCậuaimàdámchậmtrễ".

ÔngNgôĐìnhCẩn tỏ ra rất tựhàovềnhững tươngquan thânhữucủaôngvàTổnghộiPhậtgiáotạimiềnTrung.Dođó,khinhậnđượcbứccôngđiệncấmtreocờtôngiáo,ôngCẩntỏratứcgiậnkhôngít.

Bứccôngđiệnmangsố9195đềngày6-6-1963chođếnchiềungày6,bứccôngđiệnmớiđến toàđạibiểuvà tỉnhđườngThừa-Thiên.VănPhòngCốvấnchỉđạo củaôngCẩnvẫnkhônghaybiếtmột chútnào.Mãiđến sángngày7,ngườivúgiàcủađạiuýMinhđichợvề,thuậtlại:"Ngoàichợđangxônxaovềviệcgìđó.Đồngbàonói rằngChínhphủcấmkhôngchoPhậtgiáotreocờ".LúcđóVănphòngCốvấnchỉđạomớirõvàtìmgặpôngCẩnđểtrìnhbàytựsựôngmớihay.

ÔngNguyễnVănĐẳng,TỉnhtrưởngThừa-Thiênvàotrìnhbứccôngđiệnkểtrên.VớisựhiệndiệncủađạiuýMinh,ôngCẩnbănkhoăn…

“Saolạicóchuyệnlạnhưthế”ĐạiuýMinhcũngngầnngại:-Đồngbàocácnơiđãtreocờhếtcảrồi.Bâygiờlàmthếnàođược.ÔngĐẳnglongại:Thưanếuthìhànhbứccôngđiệnnày,conthấylôithôilắm.ÔngCẩnbảođạiuýMinhhỏiToàđạibiểuxemthếnàovàyêucầuxác

thựcxembứccôngđiệncóphảiđúngnhư thếkhông?CầmbứccôngđiệntrêntayôngCẩnvẫnchưatinlàthực.ÔngCẩnnhắcđinhắclại"Quyếtđịnhcáigìmàlạlùngvậy”.

Trong thờigiannày,ôngNgôĐìnhCẩnđangbị thất sủng.Tổng thốngDiệmkhôngcòn tínnhiệmvàoôngemnữa.Trên thực tế,kể từngàyĐứcchaNgôĐìnhThục trởvềHuế thìuy tíncủaôngCẩnbắtđầuxuốngdốcdần…TổngthốngDiệmđãquyếtđịnhbãibỏVănphòngcốvấnchỉđạotừđầunăm1963(chođếntháng10-1963ôngDiệmmớidứtkhoátbãibỏVănphòngCốvấnchỉđạocónghĩa làôngCẩnbị loạikhỏichính trườngmiềnTrung).

BứccôngđiệntrênđâyôngCẩnchỉđượcbiếtkhiôngĐẳngmangvào.ÔngCẩnbảoTỉnhtrưởngThừaThiên:

“Đồngbàongườitatreocờrồithìcứđểnguyênnhưvậyđừngcóralệnhhạgìcả".ÔngCẩnlạibảoôngHồĐắcThương,đạibiểuChínhphủTrungNguyênTrungPhần,đánhđiệnvàoTrungươngxinhoãnthihànhbứccôngđiện"kỳquái"này.

MộtsốviênchứccómặttạinhàôngCẩnlúcấyđềuđồngýphảihoãnthihànhlệnhtrênvàcứđểđồngbàoPhậttửtreocờnhưmọinăm.ĐạiuýMinhbànluậnvớimộtsốviênchức:"Tạisaokhôngralệnhtừtrước,mãiđếnbâygiờmớiralệnh.Vụnàykẹtchotụimìnhlắm.Cácanhtínhsao?"

ÔngCẩnthắcmắchỏiôngĐẳngvàHoàngTrọngBá:"CácthàydướiTừĐàmđãbiếtchưa?".Thựcra,cácthàycũngnhưmộtsốđôngphậttửbiếttintừtốihômtrước.

TấtnhiênlàphảicómộtviênchứcnàoởtoàtỉnhđãtiếtlộbứccôngđiệntrướckhithôngbáochoôngCấn.

Saumột hồi thảo luận, cânnhắcôngCẩnbảoTỉnh trưởngThừaThiên“Chúchomấyxethôngtinnóđi.thôngbáogấpchođồngbàohaylàkhôngcógìthayđổi.Đồngbàocứtreocờnhưmọinăm".

Ông Cẩn đồng thời căn đặn đại uý Minh cũng như Hồ Đắc Thương,Hoàng Trọng Bá phải thận trọng hết sức và làm thế nào để tránh nhữngchuyệnđángtiếccóthểxảyra.MặtkhácVănphòngôngCẩncũngchỉthịchogiớichứccảnhsátthànhphốHuếkhôngđượchạcờcủađồngbào.

NóivềôngNgôĐìnhCẩnvàPhậtgiáo,ThượngtoạMậtNguyệt(thuộcphái ẤnQuang)cho rằng, trong chín năm chế độNgôĐìnhDiệm, khônghiểutronglòngnhưthếnàonhưngngoàimặt,ôngCẩntỏrarấtthânthiếtvàtincậycácthàytrongTổnghộiPhậtgiáomiềnNamtạiHuế).Quabứccôngđiệncấmtreocờ,tháiđộcủaôngCẩnngaytừphútđầulàsửngsốt,tứcgiận.ÔngCẩnthanthởvớimấythuộcviênthâncận:“Làmnhưrứataocònmặtmũinàonóichuyệnvớingườita"(tứccácthầytạichùaTừĐàm).

Buổitrưangày7,ôngCẩntrầmngâmmộtcáchkhóhiểu,ônguốngmộthơihết ly rượu lễvàchogọiôngMinhvàođể tìmhiểu tìnhhìnhvàđượcbiếtHuếchođếngiờphútnàyvẫnkhônghềxaođộng.

Cảmột thành phố như rừng cờ. Số lượng cờ phật giáo như càng tăngthêm.Vào buổi chiều ôngCẩn nhận được báo cáo cho biết khoảng 8g30sáng(khiNguyễnVănĐẳngvàotrìnhbứccôngđiện)thìlạicómấycảnhsátviên trong thànhnộikéonhauđihạcờ tạimấynhàđồngbàovàđãcósựgiằngcoxôxát.Sauđóđượcthuxếpêmngay.Huếnơinơinhưbừngsốngnhưđangvươncaotronghươnghoangàongạt.KhôngkhínhưngàyhộihoađăngvànhưtấtcảdànhriêngchongàyPhậtgiángthế.

ÔngNguyễnHữuCang,mộttrongnhữngnhânchứngtrongvụPhậtgiáoHuếnăm1963đãkểvớichúngtôi:"Sángngày7tronggiờđồngbàovàcáckhuônhộiđãxônxaolắm.NhấtlàchúngtôilạiđượctinchobiếtchínhĐứcChaNgôĐìnhThụcđãvềtậnSàiGònthúcđẩyôngNgôĐìnhNhuralệnh"triệt hạ" Phật giáo.Do đó lại càng khiếnmọi giới Phật tử xôn động bấtmãn"NguyễnHữuCang cho biết thêm: "Trưa ngày 7, khi được tin chínhquyềnchocảnhsátđihạcờvàxécờPhậttạimấykhuônhộithìdưluậnlạicàngthêmsôinổiphẫnuất.NhấtlàgiớibạnhàngchợĐôngBa.Cóthểnóigiớibạnhàngnàymớilàthànhphầnđitiênphongtrongvụtranhđấukểtừngày7chứkhôngphảichỉriềngngày8".

NguyễnHữuCangcũngcôngnhậnrằng:Anhcónghethấyxethôngtinđiloanbáolàđồngbàocứtreocờnhưthườnglệ.Tuynhiênlúcbấygiờbaonhiêudồnnéntrongquầnchúngđượckhởidậyvàchỉchờđợigiâyphútnổtung.

Cáchộiđoànvàquânđộiđềunhậnđượcmậtlệnhsửasoạnđểtranhđấuđòibìnhđẳngtôngiáo,đốitượngchosựđấutranhnhưvậyquảlàhấpdẫnvàdễdànglôiđượcmọigiớiPhậttử.

Khoảng6giờchiều,mộtsốcôngchứctòngsựtạiToàđạibiểukhôngđếnToàhànhchínhThừaThiênvàởđâycũngcómộtsốcôngchứcthuộctỉnhđườngtụtậpbàntánxônxaovềbứccôngđiệncấmtreocờ,đồngthờicũngcóvàokhoảngmộtngànđồngbàovớimộtsốThượngtoạ,ĐạiđứckéođếnToàhànhchínhđểtỏtháiđộtrongđócóThượngtoạĐônHậu,TríQuang.

Khôngkhí lúcấyđãnhuốmmàutranhđấu.NguyễnHữuCangcũngcómặttrongngàyđó.Ngàynaytuyđãquênnhiềuchitiếtnhưngôngvẫngiữnguyêngiâyphútngọnlửahồngcháyrực.Ôngnói:“KhinghetincờPhậtgiáobịxétôicócảmtưởngnhưchínhtổtiênmìnhbịchínhquyềnchàđạp.Lúcấydùcóphảichếtchođạopháptôicũngbằnglòng".

Cang cho biết trongmột không khí sôi động như vậy Thượng toạ TríQuangxuấthiệncùngvớimấyThượngtoạkhácnhưThượngtoạTríThủ,

Thượng toạ Thiện Minh. Về phía chính quyền thì có ông Tỉnh trưởngNguyễnVănĐẳng,ôngPhóTỉnhtrưởngHànhchính,ôngPhongTrưởngtycảnhsátthànhphốHuế…Látsau,ThiếutáĐặngSỹPhóTỉnhtrưởngHộiAnláixeđến.Ôngnàymớiđihànhquânvềchiềungày6.KhiđượccấpbáođồngbàoPhậttửđangbiểutìnhởtỉnhđường,ThiếutáSỹvộivãláixeđến.

LúcấyThượngtoạTríQuangvớimộtvẻxúcđộngmạnh,lêntiếnggaygắtphảnđốibứccôngđiệncấmtreocờtôngiáo.ÔngĐẳngchocácThượngtoạ biết là chính quyền đã hoãn thi hành bức công điện này và xin cácThượngtoạcứantâm.Mọisựđềunhưmọinămkhôngcógìthayđổi.

Tuyvậy,ThượngtoạTríQuangvẫngiữvẻtứcgiậnvàlêntiếngphảnđốichínhquyềnThừaThiêntạisaosángngày7đãchocảnhsáthạcờPhậtgiáovàtạimộtvàinơiCảnhsátđãxécờ.

ÔngĐẳngquaysanghỏiôngPhongTrưởngtyCảnhsátxemsựthểhưthực như thế nào.ÔngPhong lên tiếng: “Tôi quả quyết không có chuyệnđó”.ÔngPhonglạinhấnmạnhthêm:"Tôiquảquyếtvớicácthàylàkhôngcóchuyệnxécờ".ThiếutáSỹlêntiếng:“Nếucóchuyệnxảyranhưvậyxinthàychobiết rõnơinàocảnhsátđãxécờ, tôi sẽchođiều travà trừng trịngay”.

ÔngPhong lạinóimột lầnnữaquảquyết làkhôngcóchuyệnnhưvậy.ÔngPhongxinThượngtoạTríQuangnêulênmộtvàichứngcớ.ThượngtoạTríQuangđáp:“TôingheđồngbàoPhậttửnóinhưvậy".

ÔngPhonglạithỉnhcầu:"XinThàychobiếtrõnơixảyrachuyệnxécờthuộcvềkhuônhộinào,khuphốnàođểchúngtôimởcuộcđiềutrangay".

ThượngtoạTríQuanglắcđầukhôngtiếtlộvànóiđạiý:“Tôikhôngthểchocácôngbiết rõđược.Tôichocácôngbiết rõđể rồicảnhsátđến làmphiềnđồngbàoPhậttửrồitínhsaođây?".

CuốicùngThượngtoạTríQuangtỏvẻlongại:"Hiệnnaychúngtôirấthoangmangkhônghiểuchínhquyềnđànápchúngtôiđếnkhinào?".

ÔngNguyễnVănĐẳngvẫn"xuốngnước"thỉnhcầucácthượngtoạyêntâm trở về chùa và ngày mai mọi sự sẽ tiến hành tốt đẹp nhưmọi năm.Thượng toạTríQuangvẫn longại:“MainàyđồngbàoPhật tửsẽ tổchúcrướckiệu,chúngtôiđãsửasoạnđâuđấycảrồichúngtôirấthoangmang”.

HaibênchínhquyềnvàcácThượng toạcứvòngvobàncãi,cuốicùngchínhquyềnThừaThiênphảinhượngbộbằngcáchgọiđiệnthoạingaychoôngTrừTrưởng tyThông tinchobaxecómáyphóng thanhđến toà tỉnh.ÔngNguyễnVănĐẳngđềnghịcácThượngtoạchocáccánbộPhậttửcủamìnhđitheoxevàchínhcáccánbộnàysẽchianhauđikhắpcáckhuphốđểloanbáochođồngbàorõngày8-5sẽkhôngcógìthayđổi,đồngbàocứđihànhlễnhưchươngtrìnhcủaGiáohộiđãấnđịnh.Kếtquảcácthượngtoạ

cũngbằnglòngnhưvậy.Khoảng9giờđêmđámđôngmớigiảitánvàmọichuyện tưởngchừngđãđượcgiảiquyết tạm thời êmđẹp.Baxe thông tinchianhauđivàocáckhuphốđểlàmphậnsựnhưchínhquyềnvàcácthượngtoạđãthoảthuận.

TheoNguyễnHữuCangđêmmùng7làmộtđêmkhôngngủ.CangcũngnhưmộtsốPhậttửkhácthừahànhlệnhtrênđikẻbiểungữvàquayronêonhữngbảnvănđòichínhquyềnthựcthiquyềnbìnhđẳngtôngiáo.

Giới an ninh quân đội KhuXI Chiến thuật đã "cảm thấy" những hiệntượngđánglongại.Cólẽvìvậyđêmmùng7,đạitáĐỗCaoTríralệnhcấmtrại.

KhôngmộtaingờđượcrằngchỉmộtngàysauHuếnổtungmởđầuchomộtbiếnchuyểnlịchsử.

SaucuộcthoảthuậnvớicácThượngtoạtạitoàHànhchínhThừaThiênôngCẩn không còn gì băn khoăn, ông dặn dòmấy người thân cận: “CácThàyđòihỏinhưthếcũnglàphải.Ngàylễcủangườita.Nếucógìquáđángthìbọnbay tìmôngNghiêm,khôngcógì thìchogọiLêTrọngQuáthoặctìmHàThúcLuyện".Ngayđêmđó,ôngCẩnđãnhậnđượcbáocáolàmọichuyệnđãđượcgiảiquyếtêmđẹp.ÔngCẩntintưởngsẽkhôngcònchuyệngìxảyranữavìôngvẫntincẩnlàđượccácthàychùaTừĐàmtrọngnểvàtin ông.Hơn nữa, những người ruột của ôngCẩn lại là nhữngPhật tử cónhiềutươngquanmậtthiếtvớicácthàynhưThiếutướngLêVănNghiêm,cóhọhànggầnvớiHoà thượngHộichủThíchTịnhKhiết,ôngLêTrọngQuátlạilàmộtPhậttửquyynơiThượngtoạĐônHậu,ôngHàThúcLuyệnvốntừxưađóngvaitrògiaoliêngiữaôngCẩnvàmấythày.ĐólàsựtựhàovàtintưởngchủquancủaôngCẩn.Trongkhiđóbứccôngđiệncấmtreocờtrởnênmộtđốitượngkhíchđộngquầnchúng.Nguồntincảnhsátxécờlạilànhữngyếutốngoạiquanđậpmạnhvàolònghiếuđộngcủaquầnchúng.

CHƯƠNG8(A)PHẬTGIÁOVÀTỔNGTHỐNGDIỆMNGÀYLỊCHSỬ7-5-1963(ÂMLỊCH)

Khôngmột ngườiViệtNamnào có thể ngờ rằng, ngày ấy và bứccôngđiệnấyđãcắmcộtmốckhởiđiểmchomộtthảmkịchbithương.

TrầnKhôihồitưởnglạinhữngngàykhiôngraHuếthanhtratrướcngày8-5khoảngmấyngày.BâygiờnghĩlạiôngKhôichợtbànghoàngvềmộtsựtrùnghợpngẫunhiênvàtựhỏi.NgườiMỹmuốngìởViệtNam?

VốnquenbiếtvớiđạitáMỹConertrongthờigianthuộcquyềnBộNộivụtrướckhiraHuế,KhôitìnhcờgặpôngConer,ôngConerkhoe:

“-DosựthuyếtphụccủatôiTổngthốngDiệmmớichịuthihànhdânchủtạixãấp.

Kể từđóxã ấpđềudodân chúng trực tiếpbầu theo lối phổ thôngđầuphiếu.

BiếtrõbảntínhConernênôngKhôinghĩbụng"Thằngchathuộcloạinóiróctaytổ"Conercònnóithêm:

ChínhphủViệtNamCộnghoàcònphảithihànhnhiềucảitổquantrọngnữamớithắngđượcCộngsảnchínhquyềnnàythiếudânchủ.RồiConerlạinhấnmạnh:"TôicócócảmtưởngChínhphủViệtNamCộnghoàlàChínhphủcủanhữngnguờiCônggiáo.

Anh raHuế thì biết.Tôi sẽgiới thiệu anhvới Johnson,đàn emcủa tôiđanggiúpHoàngTrọngBáhuấnluyệnlựclượngNhândânvõtrang".

ConernóivớiKhôinhưmộtgiãibàytâmsự:"-DưluậnMỹđangbấtlợichoViệtNam,muốnchốngCộngsảnthìphải

huyđộnglực lượngPhậtgiáokhôngphảichỉmộtchínhquyềnCônggiáo.PhậtgiáosẽtẩychayChínhphủ.

ÔngraHuếthìbiếtđóchỉ làmộtvươngquốccủaTổnggiámmụcNgôĐìnhThục"

ÔngKhôi lấy làmlạ lùngvề tháiđộcủaConer,mộtngườiMỹcókinhnghiệm30nămởmiềnNamViệtNamkhônghiểusuyluậntừmộtsựkiệnnàolạinhấtđịnhchorằngchínhquyềnNgôĐìnhDiệmlàmộtchínhquyền

củangườiCônggiáo.ÔngKhôibiếtbụngvậythôivàkhiraHuếđúngvàodịpHuếđangtưngbừngđónPhậtđảnđồngthờiđangsôiđộngvềbứccôngđiệncấmtreocờôngmớihiểuđiềuConerámchỉ.

TheolờiTrầnKhôi,quansátngaytạichỗvềvụnổởĐàiPhátthanhHuếsẽkhôngdủchotanhữnglậpluậncóthểtinđược,làCIAhoặcCộngsảnđãnhúng tay vào biến cố ngày 8-5.Nhưngvề phíaMỹ, qua những cuộc đốithoại trao đổi thì talại dễ dàng cảm thấy bằng trực giác làMỹ có thể đãnhúngtayvàquanhiềungẫunhiêntrùnghợpthìquảlàngườiMỹđã"ratayhànhđộng".

Buổi tối7-5,ôngKhôiđượcmờidùngcơm tạinhàmộtviênchứcMỹ.TrongbữacơmđóônggặpJohnson,ôngPhóLãnhsựMỹ,mộtbácsĩngườiĐứctạitrườngĐạihọcYkhoaHuếvàmộtngườiViệtNamtựgiớithiệulàgiáosưtrườngĐạihọcvănKhoaHuế.KhôingồicạnhôngJohnson,ôngghinhận Johnson là một tay người Mỹ, không khen hay chê Chính quyền.NhưngluậnđiệucủaôngPhóLãnhsựMỹcũngtươngtựnhưConer.ĐềcậpđếnPhậtgiáoôngPhóLãnhsựMỹnóiđạiý:

Phậtgiáolàmộtlựclượngrấtlớnlao.NhưngPhậtgiáokhôngthamgiavàocôngcuộcchốngCộngnếuChínhphủViệtNamCộnghoàkhôngmởrộngchoPhậtgiáothamdự.

Nghenóinhưvậy,ôngKhôiphảnđối:QuanniệmcủaôngPhóLãnhsựcóphầnkhôngđúng.ôngTỉnhtrưởngở

đây,ôngtướngTưlệnhvùngđềttlàPhậtgiáo.PhóTổngthôngcũnglàphậtgiáo.TướngTổngThammuutrưởngcũnglàphậtgiáo.

ÔngPhóLãnhsựMỹmỉmcườikhôngđáp.Một lát sau,viênchứcMỹWarrenSmithlêntiếngcôngkíchnặngnềviệclàmcủaNhaCôngtácmiềnThượng.ViênchứcSmithchorằng,chínhquyềnViệtNamCộnghoàđangthựchiệnkếhoạchViệtNamhoávàCônggiáohoátấtcảđồngbàoThượngvànhấtlàNhanàyđãxâmphạmchủquyềnvươngquốcLàovàquyền"tựquyết"củacácsắctộcThượng.

Bữacơmhômấy,cácviênchứcMỹ,SmithvànhấtlàôngPhóLãnhsựđãcôngkíchchínhquyềnNgôĐìnhDiệmkhámạnhmẽvềvấnđềPhậtgiáo.ĐềcậpđếnvụbiểutìnhtạitoàTỉnhtrưởngThừaThiênchiềumùng7,ôngPhóLãnhsựchorằng:“NếuchínhquyềnNgôDìnhDiệmkhôngchịu"liênhiệp”(?)vớiPhậtgiáothamchánhthìPhậtgiáosẽđứnglêntranhđấu”

Cũngtừngày7-5,cómộtsốngườiMỹởĐàNẵngcấptốcraHuế.ĐólàđạiuýScot.Tấtnhiênlàkhôngaiđểýđếnôngta.

Nhưng đại uý Scot ra Huế để thực hiện một công việc quan trọng doTrungươngtìnhbáoMỹtraophóchoôngta.

(Năm1965,đạiuýScot trở thànhsĩquancốvấncủaTiểuđoàn1/3Sư

đoàn1BB.TrongcuộchànhquântạivùngNamĐồng,Scottronglúcđaubuồnbấtmãnđãtiếtlộcôngvìệcmàôngtađãthựchiệnngày8-5-1963)

TạiSàiGòn,khôngcómộtchuyệnđángtiếcnàoxảyratronghaingày7và8.Sángngày8,LươngKhảiMinhđượcmấyngườibạnchobiết,bênphíachùaXáLợiđangcóchuyệnbấtmãnvớiChínhquyềnvềvụcấmtreocờ.Lúcấyôngtamớihayvàrấtngạcnhiên.

LươngKhảiMinhthầmnghĩ:"Trongtình thếnàycấmđoán làmchidùcholàhợplý.VụcờVaticanrồivụcờPhậtgiáo,chếđộcàngngàycàngtạothêmmâuthuẫn".

VàCộngsảncũngchỉmongcóthế.Sángsớm,ThượngtoạTríDũngvàmộtvịThượngtoạkháccólại thămbácsĩTuyếntạinhàriêngvàyêucầuôngcanthiệp,làmthếnàođểChínhquyềnđìnhchỉthihànhbứccôngđiệncấmtreocờ.BácsĩTuyếngọiđiệnhỏiôngĐoànThêm(ĐổnglýVănphòngBộphủtổngthống)ôngĐoànThêmxácnhậnlàcóbứccôngđiệnđóvàdonơiôngĐổnglýphótổngthốngQuáchTòngĐứcgởiđi(ôngQuáchTòngĐứcthihànhkhẩulệnhcủaTổngthốngNgôĐìnhDiệm).

Sựviệcđãxảyranhưvậy,biếtlàmthếnào?TạiSàiGòn,LươngKhảiMinh tự độnggiải quyết theo đường lối tình

cảmcánhân.Quận3lànơitậptrungrấtnhiềuchùachiềnvànhữngchùalớnnhưXáLợi,KỳViên…Từtưthất,bácsĩTuyếngọiTrungtáPhóđôtrưởngNộiAnvàôngCảnhsáttrưởngquận3(bấygiờlàcòKính)vàyêucầuhếtsứcthậntrọng"Nơinàođãtreocờrồicứđểnguyênđừngchocảnhsáthạxuống.NơinàođồngbàoPhật tửchưatreothì tìmlờikhéoléonóivớihọxinthôngcảm".

Nhờsựsốtsắngvàkhôngquantâmcủacảnhsátthuộc7quậnđôthànhnênvụcờPhậtgiáođãkhônggâyranhữngchuyệnđángtiếctạiSàiGòn.LễPhậtđảncửhànhnhưmọinăm.

BÀITHUYẾTPHÁPNẢYLỬANgày8-5,từsángsớmtinhmơ,Huếđãtrởmìnhthứcdậygiữamộtrừng

cờ.ĐồngbàoPhật tử trongkhắp thànhphốnhất tềquầnáobảnhbao sửasoạnkéonhauvềchùaTừĐàmđểdựđạilễ.NguyễnHữuCangtrongmộttâmtrạngnaonức.

NguyễnHữuCangđãđượcbạnrỉtaitừtốihômtrướclàsángnaycóthểchínhquyền sẽđànápPhậtgiáovàngănchặnkhôngcho rướckiệuPhật.SongcũngvìnguồntinnhưvậynênsốPhậttửđidựlễcàngđôngcànghăngsay.

Từ8giờsángtrêncácngảđườngthànhphốHuếtấpnậpnhữngngười,từĐậpĐá, từAnCựu,đếnGiaHội,DiệuĐế…hàngngànPhật tử rướckiệuPhậttiếnvềlễđàithiếtlậptạichùaTừĐàm.

Khoảng9giờ,đạiuýMinhvàogặpôngCẩnvàtinchoôngCẩnhay,mọichuyệnrướcxáchđãdiễnrarấttốtđẹp.

ThiếutướngLêVănNghiêmcũngnhưôngđạibiểuHồĐắcThương,ôngTỉnhtrưởngNguyễnVănĐẳngđềukhănđóngáodàiđếnchùaTừĐàmdựlễvừavớitưcáchchínhquyềnvừatưcáchPhậttử.

Trướcđó,mộtđoànướcchừng500ngườitừGiaHộirướcPhậtquaTừĐàm,khiđingangToàĐạibiểuthìdừnglại,nămbảychiếcbiểungữđượcgiơlên.Khôngkhíbắtđầusôinổi.

Trongsốbiểungữđócónhữngkhẩuhiệunhưlàđòichínhquyềnthựcthiquyềnbìnhđẳngtôngiáovàlênánkỳthịtôngiáo.

Đoànngườidừnglạimộtlúclâu,cónhiềutiếnglaóvàđảđảo.Sauđóđoànngười lại thẳngbướctiếnvề lễđài.TheoNguyễnHữuCangthìhômấy,thanhniênvàhướngđạoPhậttửđãnhậnđượclệnhlàluônluônđềcaocảnhgiácvàchínhquyềncóthểđànápbấtcứlúcnào.

Trongbuổi lễThượng toạTríQuangđăngđàn thuyếtgiảng.BaonhiêungànPhậttửimlặngnhưtờ.Phậttửvừathíchthúvừahồihộp,ngạcnhiên.Thượng toạTríQuangnóihayquá,hấpdẫnvànồngnàn.Thượng toạ lêntiếngcôngkíchchínhquyềnrấtnặngnềvàtốcáosựkỳthịtôngiáo,bấtbìnhđẳngtôngiáo.Tómlại,bàithuyếtgiảngđóvừacôngkíchchínhquyềnvừacótínhcáchkêugọiPhậtgiáotranhđấuchoPhậtphápvà“đòiquyềnbìnhđẳngtôngiáo".

Tộinghiệpchoba"ônglớn"củachínhquyềnđượcmộtphen"rụngtim".Ba"ônglớn"thấtsắcđưamắtnhìnnhauvàlắcđầuchịutrận.ThiếutướngNghiêmchorằngthầyTríQuangcôngkíchchínhquyềnnặngquá,đangdựleã chả lẽ ông lại bỏ ngang ra về. Bài thuyết giảng của Thượng toạ TríQuangđượccơquananninhthubăng.

Khitanlễ,ThiếutướngNghiêmcũngnhưôngĐẳngvàôngChươngcùnglầnlượtkéonhauđếntưdinhôngCẩnvàmỗingườilầnlượttrìnhbàyvềnộidungbàithuyếtphápcủaThượngtoạTríQuang.ÔngCẩnthắcmắcnóivớimọingười:“TạisaothầyTríQuanglạicưxửvớimìnhnhưvậy?”.CóthểnóiôngCẩnrấtngạcnhiênvềbài thuyếtphápcủaThượngtoạTríQuang.Lúcđầunghenóiôngvẫnkhông tin“Làmgìcóchuyệnđó”.Mãi saukhinghehếtcuộnbăng,ôngCẩnchỉlắcđầu,thandài.

VềphíađồngbàoPhậttửtinhthầnbỗnglêncaovàcàngthêmhăngsaynhờbàithuyếtphápcủaThượngtoạTríQuang.

TheoNguyễnHữuCang,saukhingheThượngtoạTríQuangthuyếtphápnhưvậy,Cangcũngnhưbạnbènhất làgiớiPhật tử laođộngvàhọcsinh,sinhviênbỗngnhiêncảmthấyphẫnuấtvàcầnphảilàmmộtcáigìđó.Cơngiôngtốbắtđầunổilên.

Buổichiềungày8lặnglẽtrôiqua.Theochươngtrìnhđãdựđịnhthì8g30tối sẽ đốt pháobôngvà rướcxehoa tại chùaTừĐàm.Vàokhoảng6giờchiềuđồngbàođã lũ lượtkéonhauvềTừĐàm.Nhữngnămtrước lễPhậtđảntạiHuếbaogiờcũngtấpnậpđôngvuinhưvậy.

Vào khoảng 7giờ 30, đồng bào tập trung tại chùa Từ Đàm chen chânkhôngnổi.Bỗngnhiênbantổchứcchobiết,chươngtrìnhđượcthayđổivàkhôngcóđốtpháobôngnhưdựđịnh.

ĐồngbàođượcmờivềtậptrungtạiĐàiphátthanhphíacầuTràngTiền.BantổchứcchobiếtđồngbàohãytậptrungquanhvùngMorin,đểđónđoànxehoatừĐàNẵngrathamdự.ĐồngbàoPhậttửlạichennhauđổxôvềđịađiểmđãđịnh.Ainấyđềunaonức,mongchờđoànxehoatừĐàNẵngtiếnra.

TạiĐàiphátthanh,ôngQuảnđốcNgôGanhđangchosửasoạnđểphátchươngtrìnhlễPhậtđảnvàolúc8g15.Chươngtrìnhđãđượcthuthanhtừtrướcvàđượckiểmduyệttheothểlệchung.Lìnhtínhchoôngbiếtsắpxảyrachuyệnchẳng lành.Đồngbào tập trungquanhĐàiphát thanhđôngquásứctưởngtượng.Nhânviêncủađàivẫnyêntrílàmviệcvìchorằng,đồngbàođếnđểnghephátthanhchươngtrìnhđặcbiệtvềlễPhậtĐản,giảndịchỉcóthếthôi.

Nhưng sau đó, cómấyôngThượng toạ,Đại đức vàmột số thanh niênPhậttửvàothẳngvănphòngôngQuảnđốc,yêucầuđượcthayđổichươngtrìnhphátthanh.Thayvìchophátthanhchươngtrìnhđãđượcthuthanhvàkiểmduyệt,ban tổchứcyêucầuôngQuảnđốccho truyền thanh trực tiếpbuổilễbansángkểcảbàithuyếtphápcủaThượngtoạTríQuangmàbantổchứcđãthuthanh.

Quản đốc Ngô Ganh từ chối với lý do ông chỉ được phép cho truyềnthanhnhữngcuộnbăngnàođãđượckiểmduyệt,cònvấnđềtrựctiếptruyềnthanhbuổilễthìôngkhôngthểthoảmãn.BantổchứccươngquyếtđòihỏiphảiđượctruyềnthanhtheochươngtrìnhtrongcuốnbăngcủaBantổchức.BênngoàiPhậttửvàđồngbàotậptrungmỗilúcmộtđôngvàtựanhưtừnglớpsóngngườitrongvùngbiểnđộng.

NgôGanhgọiđiệnchotừngcấpliênhệđểbáocáosựtình.Đôibênvẫndằngco.

Về phía chính quyền lúc 5 giờ chiều, cơ quan an ninh đã nhận đượcnguồn tinmật là tốinaycácThàysẽ làmáp lựcbuộcĐàiPhát thanhphảicho trực tiếp truyền thanh cuộn băng ghi lời thuyết pháp ban sáng củaThượngtoạTríQuang-ThiếutáĐặngSỹPhóTỉnhtrưởngđitìmôngTỉnhTrưởngđểtườngtrìnhnộivụ.NhưngôngSỹkhôngsaotìmđượcôngĐẳng.ÔngSỹchongườiđếnnhàvợnhỏôngĐẳngcũngkhôngthấyôngđâu.

Cuối cùngThiếu tá Sỹ đến văn phòng ôngCẩn thì lúc ấy ôngLêVănĐạm(ĐổnglýtoàĐạibiểu)vàôngĐẳngcũngvừatới.ÔngSỹtrìnhbàyqualoavềhiện tình,ôngĐẳngchobiếtôngđãgặpThượng toạTríQuangvànói:"Cứyêntríkhôngcóchuyệngìđâu".SauđóhaiôngĐạmvàĐẳnggặpriêngôngCẩn.ÔngCẩnchorằng:“Nếucónhưrứathìsaobâychừ…vậycốgắngsaonóivớithàyTríQuangbỏquađi".

Tìnhhìnhđàiphátthanhlúcấyđãhếtsứccăngthẳng.ĐồngbàoPhậttửđãtrànvàotớisân,nhiềutiếnglalối,hòhét.NgôGanhgọiđiệnthoạichoThiếu tá Sỹ cầu cứu. "Thiếu tá phải can thiệp gấp họ chiếmĐài bây giờnày".RồicứnămphútThiếutáSỹlạinhậnđượcđiệnthoạicủaNgôGanh.“thiếutákhôngcanthiệpgấpthìhọchiếmĐàihọgiếttôiđó".ÔngSỹcũngkhông biết làm thế nào, đành phải trấn an Ngô Ganh: “Anh. cứ yên trí,không sao đâu tôi ra ngay đó". Sự thực lúc ấyThiếu tá Sỹ cũng như vănphòngôngCẩnchưabiếtphảigiảiquyếtnhưthếnàochoêmđẹp.

Tìnhthếquágấprút,ôngNguyễnVănĐẳngbảoThiếutáSỹ:"Bâygiờchỉcòncáchgiảitán,Thiếutálogiùmtôiđi".

ÔngSỹ trả lời"Tôi làmngay,nhưngôngTỉnh trưởngra lệnhđã".ÔngĐẳngcóvẻmấtbìnhtĩnh.Tintứcchobiết,Đàiphát thanhcóthểmấtđếnnơi.ÔngĐẳngbảoThiếutáSỹ:"Thiếutálogấpdùmtôi,kýmộtgiấychứhàngtrămgiấytôicũngký”.ThiếutáSỹngầnngại:"Tôithihànhlệnhgiảitánvới tưcáchnào?PhóTỉnh trưởngNộianhayTiểukhu trưởng?".ÔngĐẳngchưabiếttrảlờisaothìđượcôngSỹgiảithích:“NếuvớitưcáchphóNội an thì tôi chỉ cómột ít cảnh sát, công an và hai đại đội địa phươngquân".ÔngĐẳngvuivẻ: "Thiếu tá thihành theo tưcáchTiểukhu trưởngđi”.ÔngĐẳngkhôngquênvấnđềgiấytờvànói:“ThiếutávềTiểukhulàmgiấytờđirồitôikýsau”.Theoquyếtđịnh57củaChínhphủViệtNamCộnghoàthì,Tỉnhtrưởngngoàichứctrưởnghànhchínhcòngiữchứctrưởnganninhlãnhthổ.Nhưvậy,giảitáncuộcbiểutìnhtạiĐàiphátthanhđềuthuộcthẩmquyềntốithượngcủaTỉnhtrưởngThừaThiên.

SaukhinhậnlệnhcủaôngĐẳng,ThiếutáSỹgọiđiệnthoạivềĐàNẵngtrình nội vụ lên Thiếu tướngNghiêmTư lệnhVùng I chiến thuật. TướngNghiêmtỏvẻlolắngvàra lệnhchoôngSỹ:“Anhphải logiảiquyếtngaycònchầnchừgìnữa…NếuhọchiếmđượcĐàiphátthanhViệtCộngnólợidụngpháĐàirồilàmsaođây?".ThiếutáSỹtrìnhbầy:"HiệnnayTiểukhuThừaThiênkhôngđủphươngtiện,xinThiếutướngchophươngtiện".ThiếutướngNghiêmđồngýchoTiểukhuThừaThiênđượcsửdụngphươngtiệnthuộc khu và vùng chiến thuật đặt dưới quyền Tư lệnh của Thiếu tướngNghiêm.

NhưvậyđãcósựđồngýcủaVùng.ThiếutáSỹgọiđiệnthoạixinlệnh

củaTưlệnhsưđoànIbộbinhkiêmTưlệnhkhuXIchiếnthuật.ĐạitáĐỗCaoTríđãbayvềSàiGòntừchiềuvàchỉcònTrungtáLêQuanHiềnTưlệnhphó.Saukhitrìnhbàynộivụ,ThiếutáSỹxinlệnhvàýkiếnthìTrungtáHiềnsốtsắngđồngýngay:“TôichoanhsửdụngđạiđộiThiênhổ"ĐạiđộitrùbịcủasưđoànInổitiếnglàthiệnchiếndothiếuuýPhúlàmđạiđộitrưởng.ThiếutáNguyễnHộlàmThammưutrưởngsưđoàncũngcómặttạiBộTư lệnhcũngđồngýđểôngSỹsửdụng lực lượng trùbịcủasưđoàn.Thiếu táNguyễnHộbảoôngSỹ:“Anhcứ làmkếhoạchđi,ThiếuuýPhúđếntrìnhdiệnanhngaybâygiờ".

ThiếutáSỹgọiđiệnthoạichoThiếutướngNghiêmbáocáodiễnbiếncủanộivụ.ÔngNghiêmralệnh:"Phải logiải tángấpđi.Tôichoanhmộtđạiđội khoá sinhC1 vàmột đại đội thiết giáp đang hành quân tại vùng PhúLộc".HaiđạiđộinàyđềutrựcthuộccấpVùng.ÔngSỹtrởvềtiểukhuThừaThiênvàgọiđiệnthoạichoThiếutáVĩnhBiểu(chỉhuytrưởngTrungtâmhuấn luyệnPhúBài): “Anhcho tôixinmộtđạiđội, anhcho lênTiểukhugấp,Thiếutướngđãnóigìvớianhchưa?".ThiếutáBiểuxácnhậnđãnhậnđượclệnhcủaThiếutướngNghiêmquađạiuýThiết,ChánhvănphòngcủaTưlệnhVùngI.

ThiếutáVĩnhBiểuchobiếtlàđạiđộikhoásinhC1đanglênxetrựctiểukhu.

KểtừlúcnàyThiếutáSỹđãcómộtlựclượngkháhùnghậugồmđạiđộiThiênhổ,đạiđộiC1,đạiđộiQuânTrấn,chiđộicơgiớiBảoan(doTrunguýKỳchỉhuy,sau1963ôngKỳbịbắnchếtmộtcáchrấtlykỳsẽnóivàođoạnsau)đạiđộithiếtgiápvàmộtsốhiếnbinhquâncảnhthuộcQuânTrấn.

BộThammưucủaôngSỹcómặtđạiuýLêNguyênPhu(Tiểukhuphó),đạiuýNguyễnKinhLược(TỉnhđoàntrưởngBảoan),đạiuýLêDuyHiền(Thammưutrưởng).

Tuyđãnhậnđượclệnhđầyđủtừbaphíaliênhệ(Tỉnhtrưởng,VùngvàKhuchiếnthuật)ôngSỹcũngnhưcácsĩquanhiệndiệnđềubănkhoăndodự.RiêngôngSỹlạicàngkhóxửhơncả,vìôngmắcvào2cáikẹt:làmộttínđồThiênchúagiáo,giađìnhbênvợlại làPhậtgiáo(bàmẹvợôngSỹthuộchàngtutạigiavàthọgiới trai).Cácsĩquanhiệndiệnđềuđồngýlàphảihếtsứcthậntrọng,đâylàvấnđềthuộcphạmvitôngiáovìdùcógiảitánmộtcáchêmđẹpcũngvẫnbịmangtiếnglàđànáp.NếuthấtbạiđểmấtĐàiPhátthanhthìhậuquảsẽkhôngbiếtnhưthếnào.

CácđơnvịđãtậphợpđầyđủtạisânTiểukhuôngSỹratrướchàngquângiải thíchchoquânnhâncáccấprõvàra lệnhdùngsúngGarrant taycầmngang trướcmặt xô đồng bào, tuyệt đối không được dùng lưỡi lê đâmvàcũng không được phép nổ súng. Bộ Thammưu chọn 10 người và chỉ 10

ngườinàymớiđượcphépbắn.ĐạiuýLượclưuý:"Chỉđượcbắnchỉthiênmà thôi. Khi nào nghe thấy Thiếu tá báo hiệu lệnh thì mới được nổ…".Ngoài10ngườiđượcchỉđịnhkhôngmộtquânnhânnàođượcsửdụngđạnnổ.BộThammưulạichọn15quânnhânkhác,phânphốicho15địađiểmvàmỗi quân nhânđược phátmột trái lựu đạnMK.3 cũngdùngkhi tấn côngđịch,tiếngnổMK.3rấtlớnkhủngbốtinhthầnđịch,nhưngMK.3khôngcótácdụnggiếtngườivànếuđứnggầnchỗnổsẽchóitailongócvàcóthểbịthươngnhẹ.

ĐạiuýPhunhắclạilệnhThiếutáSỹ:"Cácanhemsửdụnglựuđạnphảinhớhaitiêuchuẩn:1,chỉnémkhicósúnglệnhcủaThiếutá;2,chọnnơinàokhôngcóngườimớiđượcném,thídụnhưnémvàobãicỏgốccây".

TrongkhiBộThammưucủaTiểukhucònđangbànthảokếhoạchđốiphóthìĐàiPhátthanhbắtđầulâmnguytrầmtrọng.Gạchđábayvunvút.Trung tá Thưởng Giám đốc nha Công an gọi điện thoại cho Thiếu tá Sỹgiọngbẳngắt:“Anhcònchầnchờgìnữa…Anhgiảitánngayđi.Tìnhhìnhnguylắmrồi"..ThiếutướngNghiêmtừĐàNẵnggọiđiệnthoạihỏitìnhhìnhvàralệnhchoôngSỹ:"Việcđãgấprồigiảitánthìgiảitánngayđi,cònchầnchừgì…".

ÔngSỹvàmấysĩquanThammưunhìnnhaudodự…Aicũngngán.Đợtthứnhất,ôngSỹchosửdụngxephunnướcnhưngvôhiệu.Đồngbào

đôngquávànhấpnhônhưbiểnđộngtrongcơngiôngtố.Đợtthứhai,ôngSỹchohaitiểuđộiquâncảnh,mộttiểuđộihiếnbinhvàkhoảng20nhânviêncảnhsát,nhưngcũngvôhiệu.Đámquầnchúngngàycàngbịkhíchđộngvàđangnhưtrongcơnlênđồng.

ÔngQuảnđốcNgôGanhkêucứutrongsựtuyệtvọng:“Đàimấtđếnnơirồi,họgiếttôibâygiờđâynè.Thiếutácanthiệpgấp.".

Đợtthứ3:ThiếutáSỹchohaitrungđộirađitiếntheođộihìnhdànhàngngangcùngvới3xephóngthanhkêugọiđồngbàogiảitán,gạchđábayvunvút,hàngngàntiếnglaó,đảđảo,hoanhô.

ÔngNguyễnVănĐẳngbắtđầumất tinh thần.Quầnchúnglàmdữquá.Gạchđánémtới tấpvàocửaĐàiPhát thanh.ÔngnóivớiThượng tọaTríQuang:"ThàydùngMicroThàynóidùm,nhưthếnàynguyhiểmquá".ThầyTríQuangngầnngại:“BâygiờtôiphảinóivớiPhậttửsaođây”Đámđôngvẫncuồncuộnnhư thuỷ triềudângcao.ThầyTríQuangra trướccửaĐài,lêntiếngtiếngtrấnandânchúng:“Phậttửcứbìnhtĩnh,mọiviệcThàyđangtìmcáchgiảiquyết…”.NhưnglờiThàyTríQuangcũngvẫnvôhiệu.

Đám đông làm dữ quá.Một nhà sư trẻ đã nhẩy lên được nóc đài PhátthanhvàcắmcờPhậtgiáo.KhicắmPhậtkỳxongđámđôngcàngthêmphấnkhởihôtovangdội.Từlúcđó,chungquanhĐài,Phậtkỳbayrợptrongánh

sángnhưvùnghàoquangđêmhoađăng.Biểnngườinhấpnhôchuyểnđộngvàbắtđầunhưconthuyềntrămtaylái.Đámđôngnàysẽvỡnhưtổong.Mộtsốítnhânviêncônglựcđànhkhoanhtayvàlúcấyđámđôngđanglàmchủtìnhhình.Khiđámđôngbộcpháttrongngọnlửacủanhiệttìnhtôngiáothìthiếttưởngkhôngcógìchếngựđược.Lúcấyhọchỉbiếtvângphụcmộtthứthầnquyềnquangọncờtôngiáo.

QuảnđốcNgôGanhcũngnhưTỉnh trưởngNguyễnVănĐẳnggầnnhưmất hết bình tĩnh.Lúc ấy nhà cầmquyềnphải triệu thỉnhThượng tọaTríQuang, Thượng tọa Trí Quang tuy có kêu gọi Phật tử phải nên bình tĩnhnhưngđámđôngmỗilúcmộtthêmcuồngnhiệt.

TrungtáThưởngtỏravôcùnglongạinênmộtlầnnữagọiđiệnthoạichoThiếutáSỹhốithúc:“Anhcònđợigìnữa?Anhcònchầnchờgìnữa?Anhcònchầnchờgìnữamàkhôngbắtđầuđi”DùôngSỹđãchohai tiểuđộiquâncảnhcùnghiếnbinhvàcảnhsátđigiảitánnhưnghọđànhkhoanhtaykhôngthểlàmgìđượchơn.TrungtáThưởngphảithânhànhđếnquântrấnhốithúcôngSỹ.

ThiếutáSỹchohaitrungđộitiếnratheođộihìnhhàngngang.Kểtừlúcấy,đồngbàoPhậttửcũngbắtđầuloviệcbốphòng…Cácxeđạpđượcđưarachắnngangđường.ThanhniênPhậttửlẫnlộnbêncạnhcácbàcáccôvàthiếunhiđểtạothànhvòngràongănchặnnhânviêncônglực.

TừtrênnócĐàiPhátthanhmộtnhàsưtrẻcầmchiếcloakêugọiPhậttửhãytiếnlênkhôngsờnlòngtrướcbạolực.NhàsưlạinhấnmạnhlàđangcósưđoàntừĐàNẵngtiếnvàođểhỗtrợchocuộcđấutranhvìĐạopháp.Nhàsưvừadứt lời,đámđôngbỗngnáonhiệthẳn lênnhiều tiếng laóhoanhôvangdậy.

TạiTiểukhuThiếutáĐặngSỹduyệtxétkếhoạchlầncuốicùngvớicácsĩquannhưĐạiuýPhu,ĐạiuýLược,TrunguýKỳ.ÔngSỹquyếtđịnhdùngxecơgiớicủaBảoAn(thứxecó4bánhcaolênhkhênh)đểmởđường,línhtiếnsauxe.Mộtsĩquanchorằngdùngxemởđườngrấthay,đồngbàothấyxeđạpbịcánsẽxót,dođócũngtựđộngvácxelênhèphố,nhưthếbinhsĩmớicóthểtiếnđược,ýkiếnquảhiệunghiệm,khixeThiếutáSỹtiếnlên,theoTrungsĩQuang(thuộctiểukhuThừaThiên)thìxeđivớimộttốcđộnhưrùa.Xetiếntớiđâuthìđồngbàođổxôrađườngvácxelênhèphố.AicũngbiếtdânmiềnTrungnghèokhổ,nênchiếcxeđạpluônluônlàmộtbảovật.

Nhờ vậy cuộc tiến quân diễn ra êm thắm.Tuy nhiên theo ôngNguyễnNghiễmkhi đồng bào thấy xe và lính thì không khí tranh đấu bỗng dưngbùng lên cựcmạnh.Baonhiêu conmắtđềuđổdồnvềphíaôngSỹvà cónhiều tiếngchửi thề.CóPhật tử lạigọiđíchdanhThiếu táSỹramàchửi.

Thếrồigạchđá,guốc,vỏlavebaynhưbướm.TheoôngNguyễnNghiễmlúcấytinhthầnđồngbàolênquácao.

ChínhNguyễnNghiễmcũngcócảmtưởngnhưmìnhđangdựvàocuộcthánhchiếnvàsẵnsàngxảthânchođạopháp.Chođếnlúcấychươngtrìnhphát thanhvẫnngưngbặtvàchỉcòn tiếng laócủađámđông.Mô tảđámđông này, ôngNguyễnNghiễm cho rằng, chưa có lễ Phật đản nào (trướcl963)lạiđôngngườivàphấnkhởinhưvậy.

Trênxe,ThiếutáSỹmặcáogiápcùngvới2hạsĩquanlàTrungsĩTưvàQuang…Gạchđánémlênxenhiềuquánhưngvìcómũsắtvàáogiápnênkhôngănnhằmvàođâu.ÔngSỹvẫnchoxetiếnlêntừtừ.

Xetiếnđếnđâuthìđồngbàodạtrahaibênđường,trôngcảnhtượngrấtngộ.Dùchạythìchạynhưngainấykhôngquêndắtxetheo.

ÔngSỹđượcmộtphennghechửiráttai.Trong khi đó, ba xe phóng thanh của Ty Thông tin luôn luôn kêu gọi

đồngbàogiải tán.VănphòngCốvấnchỉđạocủaôngCẩn lại cóvẻbìnhthảnvìkhôngaingờthảmhoạsẽxảyra.ChođếnlúcấyVănphòngcủaôngCẩnkhôngcómộtliênlạcnàovớiTrungương.TừThiếutướngNghiêmđếnôngHồĐắcThương,ôngCẩnvàbộThammưuaicũngchỉlosợmộtđiềulàĐài Phát thanh bị chiếm vàmột khi bài thuyết pháp của Thượng tọa TríQuangđượcphát thanh thìcoinhưmấy taihoạcùngậpđếnchomấyônglớn,vìbàithuyếtphápđónhưtrênđãviếtcôngkíchchínhquyềnmạnhquávàtấtcảđềusợtráchnhiệmđốivớiTổngthống.

Thựcnếukhôngsửdụngquânđội thì lựclượnganninhthànhphốHuếkhôngthểnàogiữnổiĐàiPhátthanh.Aicómặttrongđêm8-5mớithấyrõsứcmạnhcủaquầnchúng.Sứcmạnhđókhiđượckhơiđộngbằnglýtưởngtôn giáo và được hướng dẫn bởimột số huyền thoại lãnh tụ thì đó là sứcmạnhcủagiôngbão.

CHƯƠNG8(B)TIẾNGNỔRUNGCHUYỂNCẢNƯỚC.

ChiếcxecơgiớicủaThiếutáSỹtiếnđếngầnĐàiphátthanhkhoảng50thước,bỗngcómộttiếngnổkinhhồnvàtiếptheolànhữngtiếngnổkhác.Lúcấylà10g30.

Xe của ông Sỹ quay khựng lại, 1 hạ sĩ quan la lớn “Nổ, Thiếu tá coichừngViệtcộngThiếu tá"ÔngSỹrútkhẩuColt12cầmtay,nóiquamáynghe"Ngheđây,nghelịnhĐạibàngđây".

TheosựmôtảcủamộtsốsĩquancómặtởgầnĐài lúcấy thì tiếngnổlàmrungchuyểntấtcả,thứánhsángtừtiếngnổphátragiốngnhưmộttiasétvà trongđờibinhnghiệpcủahọ thảyđềuchưanghe thấymột tiếngnổnàolạtainhưvậy.

Sautiếngnổ,ôngNguyễnNghiễmchobiếtcảnhtượngtrởnênvôcùnghỗnloạntrongsựkinhhoàng.Đồngbàoxôđẩynhautìmđườngthoátthân.Baonhiêutiếngkhóckêula.CácđườngxungquanhĐàiPhátthanhvốnnhỏhẹpnênlạicàngthêmtắcnghẽn.Đồngbàobỏcảxe,guốcdépvàtìmđườngthoátthân.Trẻconđànbàkhócnhưri.ÔngNguyễnNghiễmđứngcáchchỗnổkhoảng50,60thước,cảmtưởngcủaônglúcấygiốngnhưngườibịmấttrí, người thì ngất ngư, haimắt hoa lên, tay chân luống cuống không biếtchạyđâu.

Sautiếngnổđầu,khoảng4,5phútsauôngNguyễnNghiễmnghethấy3,4tiếngsúnglụctừphíaxecủaThiếutáSỹvàtiếnglalốicủamấyquânnhântrên xe. ÔngNguyễnNghiễm thấy tức nơi ngực, ông chạy khỏi Đài mộtquãngxamớiđứngdừnglại.NguyễnHữuCangchạythoátquacầuTràngTiền.Khitiếngnổxảyra,NguyễnHữuCangởngaygầnĐài.Tiếngnổquálớn làmanhxâyxẩmvà lảođảo.Mộtmảnh thịtngườivăng tungvàomặtNguyễnHữuCang,chođếnnayNguyễnHữuCangvẫnkhôngthểxoánhoàđượccảnhtượngbithươnghômấy.

Trong khi đồng bào xô đẩy nhau chạy thoát thân, đồng bào luôn luônđược nghe tiếng người ta hô hoán "Chạy lẹ đi, nó bắn chết hết bây giờ".Hoặc những tiếng la lối như "Bà con chạy lối ni…đồng bào đừng về lốínớ…ĐặngSỹnóđangchoxecánđồngbàoởlốinớ…

Đámđôngquầnchúngđãhỗnloạnlạicàngthêmhỗnloạn.VềphíaThiếutáSỹ,khinghehaitiếngnổ,ônghétlênquamáynói:"Việt

cộngpháĐài,nghetôi.NghetôiĐạibàngđâyViệtCộngtấncôngĐài".DứtlờiôngSỹrút"Colt12"bắnchỉthiênbapháttheohiệulệnh.Thiếutá

Sỹlạiralệnh:"ViệtCộngtấncôngđài,ápdụnglệnhĐạibàng".Lệnhtrênđượctruyềnra, thếlà10taysúngđượcchỉđịnhtừtrướcđều

giơcaonòngsúng lênkhông trungvànhảđạn.Họchỉđượcphépbắnchỉthiênmàthôi.Đồngthờilúcđó,cácquânnhânsửdụnglựuđạnMK3cũngđồngloạtchonổqua15địađiểmkhácnhau.CóanhnémMK3xuốngphíabờsông.CóanhnémtrongsântrườngVănkhoa,cóanhnémgầnngaycâulạcbộthểthao.

Quânđộibắtđầuchuyểndịchvàbắttayvàohànhđộng.XecủaThiếutáSỹđứng trướcĐài.Chaoơi cảnh tượng thê lươngchưa từng thấy.Khôngmộtxácchếtnàođượctoànthây.Cónạnnhân,đầubịthổibaycáchĐàicảchụcthước,cẳnggiòcũngbayđiđâumấttiêu,ganruộtphèophổibaylêncảcànhcây,tungtoérakhắpnơi,tấtcảcửakínhcủaĐàibịbayđihết.Cảnhtượngấytheonhữngngườichứngkiến,cóthểnóikhôngbútnàotảhếtđượcsự thê lương.Tiếngnổđókhôngdomảnhmàchỉdohơi.Sứchơiépướckhoảng tương đương với 5 kílo thuốc nổ TNT. Nạn nhân chết không domảnhmàdohơiép.Sứchơiépấylàrnnạnnhântanxác.TrungsĩTưđếncáchĐài30thướcbỗngdưngđứngkhựnglại,hôthấtthanh:“Bớđầungườitađâynè"Mộtchiếcđầunạnnhânởngaydướichânôngta.TheoôngTưchiếcđầuđókhôngcònlàđầungườinữa.Ôngtachỉthấyhàmrăngdínhvômộtmảngthịt.

Mộtloạtliênthanhnổlêntrời.ThiếutáSỹColt12cầmtay,mặtthấtsắcnóikhông ra lời, ông cố ra lệnh cho thuộcviên “coi chừng,nó có thể tấncôngĐàibâygiờ".Sauđó…ôngSỹvàothẳngbêntrongĐài.VừatrôngthấyThượngtọaTríQuang,ôngSỹđãmấtbìnhtĩnhnóilớn:“Làmsaothếnày.Saocóngườichếtnhưthếnày”.NhữngngườicómặttrongĐàilúcấyđềutỏralosợvàmấthếttinhthần.ÔngĐẳngmặttáixanhngơngác.Tạihoạxảyrabấtngờquákhôngai tưởngtượngnổi.ThượngtọaTríQuangcũngvậythảyđềukhônggiữđượcbìnhtĩnh.ThượngtọaTríQuangchắptayvàonhaunhưnguyệncầunóitrongcơnloâu:“tôikhôngngờlạixảyranhưthếnày”.Thiếu tá Sỹ bảo Thượng tọa Trí Quang: ”Thày phải chịu trách nhiệm vềnhữnghậuquảđãxảyranhưthếnày".ÔngSỹlạidằngiọngnhắclại:“Tạisaolạixảyranhưthếnày?”.

TrungtáThưởngGiámđốcNhaCônganTưphápnhưkhôngnénđượccơntứcgiận.ÔnglừmắtnhìnmọingườirồinóivớiThượngtọaTríQuang:"ôngphảichịuhếttráchnhiệm"-ÔngThưởnglạinói:“Aigâyrataihoạthì

phải chịu hết trách nhiệm " - Lúc ấy, Thượng tọa ThiệnMinh đứng bênThượng tọa Trí Quang với một thái độ khá ôn tồn và khiêm tốn nói vớiThiếutáSỹcũngnhưTrungtáThưởng"Chuyệnđãxảyranhưthếnày,thìkhôngbiếtnóisao.Tôixinchịuhếttráchnhiệm".

LúcbâygiờchungquanhĐàikhôngcònmộtaingoàiquânđộivànhânviêncônglực.Đồngbàođãchạydạtsangbênkiacầuvàđangtụtậpởphíachợ Đông Ba khoảng 5, 7 trăm người. Những nạn nhân bị thương đượcchuyểngấp đến nhà thươngHuế.Nạnnhânbị tử thươngngay lúc đầu đãkhôngcócáchnàođểnhậnra,cóbaonhiêungườinamhaynữ,giàhaytrẻvìnhưtrênđãviết,nạnnhânchếtkhôngtoànthây,dathịtbaytứtung.

LúcấymộtviênchứcMỹđếnđâyđểlochụphìnhquayphim,nhưngbịnhânviêncônglựcđuổikhỏi.VợchồngbácsĩWuffngườiĐứcthuộcĐạihọcYkhoaHuếtìmcáchvàotrongĐàixinđểsănsócnạnnhânnhưngbịtừchối.ChínhbácsĩWuffnàyđãlanhtaychụpđượcmấytấmhình,mộtvàichiếcxecơgiớicủaBảoanlúcấyđangđậungaytrướcĐài(nộisáng9-5tấmhìnhnàyđãđượcgởivềSàiGònvàmấyngàysauxuấthiệntrênbáochíTâyĐức,Pháp,Mỹ.Mộtchitiếtcầnlưuýlànăm1965,babácsĩngườiĐứccủaĐạihọcYkhoaHuếtrongđócóbácsĩWuffngườiđãchụphìnhvàrápnốihìnhđêm8-5-1963đềubịanninhcủasưđoànIdướithờitướngNguyễnChánhThi làmTư lệnh trongmột cuộc hành quân tại khuNamĐồng đãkhámpháđượctàiliệumật,chobiếtrằng3bácsĩngườiĐứctrênđâyđềulàngườiĐôngĐức,vượtquaTâyĐứcvàlànhữngđiệpviênCộngsảnthuộcloạiquốctế.Nhưnglạicógiảthuyếtchorằnghọthuộcloạigiánđiệp).

Khoảng11giờđêmđồngbàoPhậttửlạinhốnnháo,ngườithìlotìmcácThàybịbắt,ngườithìxốnxangkhôngbiếtnạnnhâncóphảilàvợconmìnhhaykhông.ĐồngbàotìmcáchvượtquacầuTràngTiềntiếnsangĐàiPhátthanh.CầuTràngTiền lúcđóngổnngangkhôngbiếtbaonhiêuguốcdép.Khôngkhíbỗngdưngsôinổi.MộtPhật tử từphíaĐàisangbênĐôngBakêugọiđồngbàophảicótháiđộngay,vìcácThàybịbắtrồivàxetăngcánngườitachếtnhiềukhôngbiếtbaonhiêumàkể.Thếlàtrongcơnhăngsay,mộtsốđồngbàolạikéonhauquaĐài.

ÔngNguyễnVănĐẳngloâulắm,bảovớiThiếutáSỹ:"Việcđãxảyranhưvậyrồi,Thiếutácứantâm,tôisẽtrìnhvớiTổngthốngvềvụnày”.ĐámđôngtiếnvềphíaĐàibắtđầusôidộng,nhiềutiếnglaó.ThiếutáSỹthấyvậychạyvàomờiThượngtọaTríQuangracoivànói:“Thàynhìnkia,bâygiờmàcònlàmtớinữa.Thàybảobọnhọvềngayđi,đừnglàmcáitròđónữa".ThượngtọaTríQuangvuivẻnhậnlờivànóivớicácPhậttử:"Cácconvềđi.CácThày không sao cả”.Đámđông nghe thèo lời tự động kéo về nhưngtronglòngrấtdaođộng,bấtmãnvàaicũngnóngruộtmuốntìmhiểuxemcó

baonhiêunạnnhânbịgụcngã.AILÀTHỦPHẠMGiới chứcchínhquyềnThừaThiênbắtđầu lo sợkhôngbiết giải quyết

nhưthếnàovàthượngcấpsẽtỏtháiđộrasao.HầuhếtđềuyêntrírằngđâylàmộtvụdoCộngsảnchủđộng.Việccấpthờilúcấylàchoditảncácnạnnhânbịthươngvàobệnhviện.

Mặtkhác,nhânviênhữu tráchchongườiđi lượmtừngmảnh thịt, từngkhúcxương,từngbànchâncủanạnnhânbịtửnạn.TheoĐạiuýMinhtrongsốnạnnhânnàycómộtthiếunữđãchịuphéprửatộitheođạoThiênchúa.Suốt đêmmùng 8 nhân chứngNguyễnHữu Cang cũng như ôngNguyễnNghiễmvànhiều lãnhđạoPhật tửđãgầnnhư thức trắngđêm,vừahoangmangloâuvừacămtứcchánhquyềnđãgâyravụnổđó.LạicónguồntinloantruyềntronggiớiPhậttửlàThiếutáSỹđãchoxethiếtgiáp“đằn"PhậttửvànémlưuđạnvàoPhậttử.

TrongkhiđótạiBộThammưuTiểukhutừThiếutáSỹđếnĐạiuýPhu,ĐạiuýLượckhôngdấunổisựloâu.Ngườitrongcuộccũngkhônghiểuđầuđuôirathếnào.Haitiếngnổtừđâu?Doai?Cảmtưởngđầutiêncủahọlàbànghoàng.Tiếngnổ lạ taiquácũngkhônggiốngnhưplastic, lựuđạn lạicàngvôlý.Nhưngkhôngaicóthểsuyđoánrađược.NgườinghetiếngnổđầutiênlàôngSỹcũngnhưmộtsốsĩquanvàbinhsĩtrênxecũngnhưđisauxe.Họđềubịchóitaivàáplựccủatiếngnổlàmchohọkhôngcònphảnứnglúcđầuvàngựcnhưbịmộtvậtgìrấtnặngđậpngang.

CóđiềulạlàsánghômsauôngbácsĩWuffđãcómộtsốhìnhảnhvềvụnổ,trongđócótấmhìnhxecơgiớiđang"đằn"quađồngbàoPhậttử.MộtsốhìnhnàybácsĩWuff traochoBácsĩLêKhắcQuyến.Ngày9,ôngQuyếncấptốcvềSàiGòn.

Ai gây ra tiếng nổ?Trong phiên toà xửThiếu táĐặngSỹ, các chuyênviênquâncụđãcódịpphân tíchcác loạichấtnổnhưM.26…MK.3…GiảthuyếtvềM.26đãbịloại-giảthuyếtMK3mặcdầutoàđặcbiệtlưuýnhưngcuối cùngcũngbị loại.Như trênđãviếtMK.3có thể làmchongười chếtđượcvìáplựchơinổ,nhưngtácdụngkhôngthểnàođạttớiconsốthươngvongcaonhưvậynhấtlàtrongmộtkhoảngtrống.Mànơiphátratiếngnổthìnềnximănglạichỉlõmxuốngkhôngsâubaonhiêu.

CHƯƠNG8(C)THỦPHẠMMANGTÊNSCOT.

Mãisaunày,năm1966trongcuộchànhquânởNamĐồng,ĐạiuýScot(Cốvấncủatiểuđoàn1/3-từnăm1965)mớichobiếtvềmộtsựthật.

Dạoấynăm1965,miềnTrungđangbắtđầusôiđộngvàngútngàntrongngọn lửa Phật giáo đấu tranh. Trongmột buổimạn đàmĐại uý Bửu nóichuyệntrănggiómâynướcvớiĐạiuýScotrồihaingười"bắt"quachuyệnPhậtgiáotranhđấu.ĐạiuýScot,nóiđạiý:

“PhậtgiáomiềnTrungsẽkhôngthànhcôngtrongvụnày".ÔngBửuhỏi:"Tạisaolạikhôngthểthànhcông?”.ĐạiuýScotđáp:“Phậtgiáokhôngtạođượcnhữngyếutốñeåthànhcông

nhưnăm1963"ĐạiuýBửuhỏi:“Đạiuýmuốnnóitớinhữngyếutốnào?"Đại uý Scot nói: “Những yếu tố không phải do Phật giáo có thể tạo

được”.ĐạiuýBửu:“Đạiuýmuốnnóiđếntiềnbạchaykhígiớitinhthần".Đại uý Scot đáp: “Khí giới tinh thần thì Phật giáo có đấy chứ, nhưng

khôngdễgìthànhcôngvìkhôngđượcđồngminhủnghộ”.ĐạiuýScotlạinói:"HoaKỳđãgiúpchoPhậtgiáonhiềuyếutốđểthành

côngtrongvụ1963“.ĐạiuýBửunói:"BâygiờHoakỳsẽkhôngcòngiúpđỡPhậtgiáonữa?".

ĐạiuýScot:"Bâygiờthìtôikhôngbiết,nhưngvụ1963tôibiếtrõ".ĐạiuýBửulấylàmngạcnhiêntạisaomộtĐạiuýnhưScotlạicóthểam

tườngnộitìnhPhậtgiáoViệtNamnhưvậy.ĐạiuýBửuhỏitiếp:“Năm1963Đạiuýởđâu?”.Scotkhôngđápthẳngvàocâuhỏivàtựahồtronglòngôngcònẩngiấubaonhiêuđiềubímật.SauđóScot tâmsự:“Tôihiểu rõPhậtgiáoởđây,cóthểcònhơncảcácanh.Tháng5-1963tôiởĐàNẵng.TôitrởraHuếmộtngàytrướckhivụnổxảyratạiĐàiPhátthanhHuế”.

Đại uýBửuhỏi ngay: "Nhưvậy thìThiếu táĐặngSỹPhóNội an chonổ?”Scotđáp:Làmgìcóchuyệnđó,tộinghiệpchoôngta.Bâygiờôngấyđangbịtùphảikhông?"ĐạiuýBửu:“HiệnThiếutáSỹđangbịcầmtù.Ông

ấybịkếttộiđãđànápPhậtgiáovàlàmchết8PhậttửtạiĐàiphátthanh"LờiScot:“Khôngainóithẳngsựthậtđểbênhvựcôngấy?"ĐạiuýBửuhỏi:“VậyanhcótinlàThiếutáSỹlàthủphạmvụnổtạiĐài

Phátthanhkhông?”ĐạiuýScotnói:"ThiếutáSỹcũngchỉlàmộtnạnnhân”.Hỏi:"TheoĐạiuýailàthủphạmtrongvụnày?”.ĐạiuýScotlắcđầu,chuyệncòndàilắm.Tôisẽkểchoanhnghe.Trảlờitiếngnổthuộcvềloạinào,ĐạiuýScotnói:“Tạisaongườitalại

tinđólàtiếngnổcủaplasticViệtcộngvàlựuđạncủachínhquyềnViệtNamCộnghòa?

“CÚSCOT“ĐạiuýBửuchínhlàemhọbênvợcủaThiếutáSỹôngcốbámsátScot

và tìm lờidòhỏixemđầugiâymốinhợnhư thếnào.LúcđầuScot thổ lộrằngchínhngườibạncủaônglàmộtnhânviênCIAđãlàmvụđó.ScotmôtảchấtnổđólàmộtchấtđặcbiệtcủaTrungươngTìnhbáoMỹ.Thểtíchcủanókhônglớnhơnbaoquẹtvàcóriêngbộphậnđểđiềukhiển.Bộphậnnàysẽ"căngiờ"chừngnàonổ.

Ítlâusau,donhiệttâmtìmhiểucủaBửu,ĐạiuýScotđãphanhphuitấtcảsựthật,ôngtacólẽvì“lươngtâm"xúcđộngchonêntâmsựrằng,chínhmìnhđặtthứkhígiớiđặcbiệtđótạiĐàiPhátthanh.

Scothayaicũngchỉlàmộtthứthừahành.Airachỉthị?WashingtonhayToàĐạisứhayôngtrùmCIA?HayĐạitướngRicharson?DướithờiTổngthốngKennedy,tổchứcViệtNamTaskForceđượccoinhưcóthẩmquyềnmạnhnhấttrướccácquyếtđịnhvềViệtNamdoHilsmancầmđầu.Ngaytừnăm1962,Hilsmanđãchủ trương lậtđổchếđộNgôĐìnhDiệmvàngườiMỹphảicótháiđộtíchcựchơnđốivớicácvấnđềViệtNam,cónghĩa làMỹphảitrựctiếpcandựvàocuộcchiến,Mỹphảinắmquyềnchủđộngtạichiến trường Việt Nam. Hilsman không phải nhân viên tình báo chuyênnghiệpnhưngtrongquákhứônglàmộtcộngtácviêntíchcựccủaCIA.

Hilsmanthuộcgiớitrẻvàkhuynhhướngtựdo(ôngđãcôngkhaichốngđốiĐạisứNoltingvàchịusựchiphốicủamộtsốkýgiảMỹchorằngĐạisứNolting quá nhu nhược với chính quyền Ngô Đình Diệm và cũng lên ánNolting đã bị chính quyền Ngô Đình Diệm mua chuộc). Đã từ lâu pheHilsmanchue trương thay thếĐại sứNolting.ÔngNolting lại làmộtnhàngoạigiaothuầntúy.Ngônngữ,cửchỉcủaôngcóvẻTâyhơnMỹ.ÔngbịảnhhưởngcủavănhóaPhápkhásâuxa.Sự thật là lập trườngcủaĐạisứNoltinglàủnghộchínhquyềnNgôĐìnhDiệmvàôngđượccoilàngườiMỹmềmdẻonhấttạiViệtNamCộngHòa.

Năm1963,PhòngTrungươngTìnhbáotạitòađạisứMỹcókhoảng50

nhân viên (sau năm 1963 và cho đến nay số này đông vô kể) Đại táRicharsonlàôngtrùmCIAtạiNamViệtNamlúcđódướiquyềnôngSmith.NhưngRicharsonlạitỏrađồngmộtlậptrườngvớiĐạisứNolting.Saunàyông Nhu tố cáo Richarson âm mưu đảo chính, ông Nhu tố sai, tuy vậyRicharsonbịcấptốcthaythế.ÔngNhumấtmộtMỹCIAủnghộ.đấycũnglàmộttínhtoánlầmcủaôngNhu.

NếunóirằngCIAtạitoàĐạisứMỹchủđộngvụnổtạiĐàiPhátthanhthìkhôngđúng.NhưngCIAkhôngphảichỉởtoàĐạisứMỹmàhọcóđườngdâyhoạtđộngbiệtlậpvớiphòngCIAcủaĐạitáRicharsonvàchỉtrựctiếpvớiWashington.Dođó,"cúScot"tạiĐàiPhátthanhHuếcũngchỉlàmộtcú"chơilẻ".

Ngaytừnhữngnăm1961,1962nhânviênTrungươngtìnhbáoMỹđãgàingười trongnhiềucơquannhưUSAIDkểcảnhữngtổchứcvănhoá,giáodục.

Nhờvậy,CIAđãthừakhảnăngnhânsựđểchơinhững"cúlẻ"tươngtựnhưtrên.

Người ta tựhỏi rằng,hà tấtgìCIAphảinhậpcuộcnhưvậyquavụnổScottạiĐàiPhátthanhHuế?Câuchuyệnthậtdàidòngphứctạpvàkhócóthểkếtluậnchovấnnạntrênđâynếukhôngcócăncứtheonhữngdiễnbiếntrong cuộc bang giao ViệtMỹ 1964 cùng những toan tính củaMỹ trongchiến lượccủahọ tạiViệtNam.Giới chứcMỹnhất làphíaCIAđã thuộclòngphươngthứcnày:NhữnglãnhtụÁđôngphảidùngbạolựcmớicóthểđánhđổhọxuốngđược.

NhưnglúcấykhôngainghĩCIAnhúngtay"tinhvi"nhưvậymàngườitanhấtđịnhchorằngCộngsảnlàmvụnày.

RiêngôngCẩntrướccáihoạnhưvậyvàkhinghetườngtrìnhnộivụrồiim lặng triềnmiênnhưngđànhbất lựckhôngbiếtphảigiảiquyếtnhư thếnào.TheoĐạiuýMinhđãcó3ýkiếnđượcnêulênnhưsau:

1-Đãxảyranhưvậythì làmtới luôn.Sángngày9,banhànhlệnhgiớinghiêmtại thànhphố.Đồngthờicô lậpgiữachùaTừĐàmvớicáccánbộPhậttử.TrongkhiđócơquananninhsẽtruylùngnhữngthànhphầnViệtcộngkhảnghitừbấylâunay.

2-Nếukhônggiảiquyết theocáchmộtthìcấptốcphải tìmtớigiađìnhcácnạnnhânđểđiềuđìnhthuxếpổnthoảvàbồithườngxứngđáng.

3-CáchhaikhôngđồngýthìphảithươngthuyếtvớimấythàychùaTừĐàmvànhờcácthầyxoadịuđồngbàoPhậttửvàđồngthờisẽbồithườngnạnnhânmộtcáchđầyđủ.

Cả3phươngthứcgiảiquyếtđưaraôngCẩnkhôngcómộttháiđộnàorõrệt.ÔngCẩnralệnhchoToàĐạibiểuđánhđiệncấptốcvềSàiGònđểxin

quyếtđịnh.MộtviệcnóngbỏngnhưvậynhưngmãihaingàysauSàiGònmớipháiôngBùiVănLươngBộtrưởngNộivụraHuếtìmcáchgiảiquyếttạichỗ.

Trongsốnhữngphươngthứcdượcđưarađểgiảiquyếtcómộtphươngthứckhánguyhiểm.HoàngTrọngBáchorằng,ngoàiviệcgiớinghiêmtoànthể ngày 9-10 chính quyền phải chomời ngay Thượng tọa Trí Quang vàThiệnMinhvì ai cũngbiết hai vị này là nòng cốt củaGiáohộiPhật giáomiềnTrung.Ýkiếnấynhưthếnày:

“ÔngCốvấn(tứcôngCẩn)sẵn"hồsơtốimật"củahaithày(ôngCẩncóthểdùngnhữnghồsơđónhưmộtđiềukiệngiaotế)vàchorằngkhiđãnắmđượcnhững"atu”cuamấyvịtấtsẽdễdàngkhuxửvànhữngcáigọilà"bíẩn"trongđờisốngcánhâncùngnhữnghoạtđộngtừnăm1945-1955.ÝkiếntrêncăncứtheođóxinvớiôngCẩnchoanninh"mời"ngayhaithầylạivàsẽđưarađiềukiệnđểdoạ:Hồsơhaithầynhưthế,nhưthế,hoạtđộngquákhứ như vậy…như vậy.Do đó, 1 làmấy thầy bỏ qua nội vụ và để chínhquyềnloviệcbồithường.Hailànếukhôngchínhquyềnsẽbắtgiữrồicôngkhaihoá "hồ sơ tốimật"đãnắmgiữ từdạonăm1956 trongkhiđóchínhquyềnsẽdùngphươngthuật"phóngtạihoáthunhântâm",bồithườngnạnnhânxoadịuPhậttử,muachuộccácthàykhác”.

Ýkiếntrêncóvẻbáđạo,nhưngHoàngTrọngBátinchắcchắnsẽcóhiệunghiệm.Cuốicùnglạikhôngđượcchấpnhận.

Sáng9-5ĐạiuýMinhtúctrựctạiVănphòngchỉđạotừsớm.ÔngCẩnchỉthịtìmmọicáchgiảiquyếtsaochoêmđẹp.

Về phía Phật giáo tại chùa TừĐàm thì ngay đêm 8, sau vụ nổ, nhiềuThượngtọacũngdaođộngkhôngbiếtsựthểsẽxảyranhưthếnào.Hầuhếtđềungán thứ"uyquyền" trong tayôngCẩn (trên thực tếuyquyềnđãsuygiảmtừnăm1961)chonênkhôngmộtThượngtọa,Đạiđứcnàođủbìnhtĩnhđểtrùtínhkếhoạchchongàyhômsaungoạitrừmộthaithàyđãcómưukếriêng.

MấyThượngtọalạilosợchínhquyềnsẽápdụngbiệnphápmạnh,vàcóthểtanrãhàngngũmàcácthàyđãdầycôngxâyđắptừmấychụcnămqua.RiêngNguyễnNghiễmtrongthâmtâmnghĩrằng,sẽcósựbắtbớvàosángmaivàôngđãtrùtínhtrốnnếusựthểkhôngêm.Nhưnglạicómộtkhuynhhướng tíchcựckháccho rằng,phải lợidụngngaybiếncốnàyđể làm lớnchuyện.Đâylàcơhộingànnămmộtthuở.ĐứngđầukhuynhhướngnàylàThượngtọaThiệnMinh.

TheoNguyễnNghiễm,Thượng tọaTríQuang tuy làngười lên tiếngvàphátđộngđầutiên(quabài thuyếtpháp)nhưngngaytừngày7đếnngày9vaitròcủaThượngtọaThíchThiệnMinhmớilàquantrọngvàchủđộng.Vì

Thượngtọanàycólậptrườngdứtkhoátchorằng,phảilợidụngngaybiếncốđẫmmáukểtrênđểhướngđồngbàoPhậttửvềmộtmụcđíchsốngchếtchođạopháp.Việcđầutiên,nếunhưngày9êmxuôithìphảiđứnglên,thờicơđãđến.

Sáng9-5,chínhquyềnlosợbênchùaTừĐàmsẽlàmtới,nênôngCẩnmuốndùng"tấmtìnhcốtri"vớimấythàyđểgiảiquyết.SongnộibộchùaTừĐàmtuyđoànkếtnhưngýkiếnrấtphântán,dodựvàkhôngaingờphíaôngCẩnlạimềmdẻonhưvậy.

TrụcộtlàôngCẩn.VàchínhquyềnđịaphươngchỉchờđợisựgiảiquyếtcủaôngCẩnthìôngCẩnlạikhôngcómộtquyếtđịnhnào.MọisựđềunhờTrungương.Suốtbuổisángngày9,ôngCẩnrấtbậnrộn:nàolàtiếpThượngtọaTríQuang,nàolàtiếpcácgiớichứcliênhệ.ÔngCẩnvẫnkhôngtìmrađượcphươngthứcnàothuxếpổnthoả.Mộtcáchđơngiảnnhất,ôngCẩnchỉdùng tiềnmuachuộcnhữngngười liênhệvàmặtkhácchongười tiếpxúcriêngvớicácgiađìnhnạnnhânđểdànxếp.

VềphíaTừĐàm,chỉcầnmộtbuổisáng"tiếpxúcvàhoàhoãn"đã trắcnghiệm được phản ứng của phía chính quyền và thấy rằng, chính quyềnkhôngdámlàmtới,dođócầnphảibắttayhànhđộng.ViệcđầutiênlàphảiyêucầuchínhquyềntrảxáccácnạnnhânvềchùaTừĐàmđểnhàchùalophầnmachaychôncất.

Lời yêu cầu này không được thoảmãn vì phía ôngCẩn đã lượng tínhđượchậuquảvàbiếtthếnàocũngcóbiếnchuyểnrấtnguyhiểmnếuphíaTừĐàmtổchứcchôncấtnạnnhân.

TrongkhiởHuếcònđanggiằngcodànxếpthìtạiSàiGònvẫncóvẻyêntĩnh lắng đọng. Tại dinhGia Long, khi nhận được tin về vụ nổĐài PhátthanhHuế,Tổng thốngDiệmvẫn yên trí rằngCộng sản len lỏi vào, sáchđộngvàgâytiếngvangđểquytộichochínhquyềnđànápPhậtgiáo.

Ngày9vàngày10,ôngTổngthốngvôcùngđămchiêu.Nguồntinvàbáochíngoạiquốc-nhấtlàMỹ,Phápđềukhôngđồngnhất.TổngthốngDiệmvẫnđinhninhcâuchuyệnsẽgiảiquyếtêmđẹp,khôngcógìquantrọnggọilàđạisự.PhíaPhậtgiáotạiSàiGòncũngchưacómộtphảnứngnàokháchơnlàxônxaobàntánvàcũngmớichỉbiếtbiếncốquabáochídưluậnvànhấtlàbảntincủaĐàiVOC,BBC.

ToàĐạisứMỹquangày9vàngày10vẫngiữtháiđộyênlặngdèdặt.NgaytronghànglãnhđạoPhậtgiáotạiHuếcũngnhưSàiGònkhôngaingờrằngbiếncốcóthểlanrộngvàtrởthànhcơngiôngtố.NếunhưchínhquyềnTrungươnglúcđócómộtquyếtđịnhdứtkhoátđểgiảiquyếtcấpthờithìvụPhậtgiáocũngkhôngnổtovàcóthểthuxếpđượcngaytừbuổiđầu.

Trướcmột biến cốnhưvậy, không thểgiải quyết bằngđường lối hành

chính, luậtphápvàcôngquyền,màphảigiảiquyếtbằngnhữngbiệnphápchính trị với tính cách uyển chuyển, thích nghi và thông suốt. Đằng này,TổngthốngDiệmlạichờđợigiớichứcThừaThiênbáocáosauđómớicửôngBộtrưởngNộivụrađiềutratạichỗ.

BiếncốtạiĐàiPhátthanhHuếsẽkhôngthểbùngnổtonếukhôngcósựlợidụngnhữngmâu thuẫngiữaôngNgôĐìnhCẩnvàĐứcchaNgôĐìnhThụcvànhấtlànếukhôngcósựđổdầuvàolửacủatoàLãnhsựMỹtạiHuế.Một vài Thượng tọa thuộc phe "tích cực dấn thân" như Thượng tọa TríQuang,ĐônHậuvìcótìnhquenbiếtvớiôngCẩnnêncứlàmtớitrướchết,khôngphảilàđể“chơi"ôngCẩnmàcóýbiểudươnglựclượngchoĐứcChaThụccoi.Saukhi trắcnghiệm thấycó thể làmđược thì làm tới luôn.Lúcđầu,ôngCẩnlạichủquantinrằng:

CácthàychùaTừĐàmnểôngvàvì tìnhriêngôngsẽkhônglàmmạnhchonênlậptrườngcủaôngCẩnlúcđầuhếtsứcdèdặtvàtìmmọiphươngthươngnghị.Đêm9ôngCẩntâmsựvớimấynhânvậtthâncậnnhưĐạiuýMinh,HoàngTrọngBá,HồĐắcTrọng:“DùlàCộngsảnnógâyranhưvậythìmìnhcũngcótráchnhiệm.SángnaythàyTríQuanggặptui,thầyấycóbuồnphiềnnhưngsaunóiriết,thầyấycũngvuivẻnhậnlờithuxếp"..Thựctế thì sáng9-5,khigặpôngCẩn, thầyTríQuangcũngkhôngcógì làquá"găng".Thượng tọaThiệnMinh lạiquá"thâm trầm"nênkhôngai thấy rõthầyMinhmuốngì,sẽlàmgì.NhưngThượngtọaTríQuangcósựnóngtínhvàquasựnóngtínhđóđãnhiềulầnthàyTríQuangbiểulộsựbấtmãnvềĐứcChaNgôĐìnhThụccùngsự"hiệndiệnquyềnuy"củaĐứcchatạiHuế.Điều mà chính ông Ngô Đình Cẩn cũng tỏ ra khó chịu và bất mãn. BàithuyếtphápcủaThượng tọaTríQuang sáng8-5 cóýnhằmvàoĐứcChaNgôđìnhthụchơnlàchínhquyềnNgôĐìnhDiệmvàôngNgôĐìnhNhu.

CónhẽvìthếmàôngNgôĐìnhCẩntỏvẻthờơkhônglấylàmkhóchịuvềbàithuyếtphápcủaThượngtọaTríQuangvàcónhẽvẫntinrằng,mìnhđã nắm đượcmấy thầy nên ôngCẩn đã từ chối ngay đề nghị củaHoàngTrọngBáyêucầutungratrướccôngluậnmộtvàitàiliệu"tổchức”nọ.Tuynhiêndùcótungtàiliệuđóravàtàiliệuđócóđúng10/10đinữathìquầnchúngđanghăngsaycũngsẽkhôngtintưởnggìvàotàiliệuđócuốicùngsẽmangtiếnglàdùngsứcmạnhcủanhànướcđểchụpmũ.

TrongkhungcảnhvàthựctạicủaHuếlúcấychínhquyềnThừaThiênchỉcầnkhônkhéođôichútthìđãdễdàngxoadịuđượcphảnứngnhấtthờicủaquầnchúngPhật tử.NhưngtừTỉnhtrưởngđếnđạibiểuChínhphủđãquánonnớtvềchínhtrịvàchỉlàcấpthừahànhvềhànhchínhnênđànhkhoanhtay,trongkhiđóphảnứngcủaquầnchúngkhôngđượcxoadịuvàcàngngàycàngbịkhíchđộngdonhữngnguồndưluận"giậtgân”.

Ngày10-5ôngBộtrưởngBộNộivụđượcpháiraHuếđểđiềutratạichỗ.Theo thông lệ và "truyền thống" của những nhà hành chính thì công việcđiềutrađềudựatrêngiấytờvànghecáccấpbộhànhchínhđiềutrần.Dođó,ông Bùi Văn Lương vẫn lạc quan vì tình hình tại Huế không có gì trầmtrọng,dântìnhvẫnnhưthường.ÔngLươngtiếpxúcvớicácgiớiliênquannhư ôngNguyễnVănĐẳng, ôngHồĐắc Thương, Thiếu tá Sỹ, Trung táThưởng,chínhquyềnvẫngiữnguyên luậncứ làCộngsảnđãgây ra thảmcảnhnày.Buổitrưangày10-5,trênđuờngtừtoàĐạibiểuquadinhôngNgôĐìnhCẩn,ôngBộtrưởngBùiVănLươnggặpđoànđạibiểutỉnhkhoảngvàitrămthanhthiếuniên,hàngngũlộnxộn.ĐạiuýMinhtrìnhbàychoôngBùiVănLươngvề"nộidung"thànhphầnđoànbiểutìnhđó,cònquáthưathớtvàhỗntạp.NhưngnếuởxachỉnghehaichữbiểutìnhmàlạidoPhậtgiáođồchủ trương thì cuộcbiểu tình trởnên sôinổi trong trí tưởng tượngcủamỗingười.Riêngcuộcbiểutìnhngày10-5giớianninhbáocáocóôngPhóLãnhsựMỹđitheosau"quansát".Tấtnhiênlàôngđitrênvỉahè.SựhiệndiệncủaôngPhóLãnhsựMỹquảlàmộtyếutốkhíchđộngrấtquanhệđầyýnghĩa.NhưngchínhquyềnhồiđóvẫntintưởngquánhiềunơithiệnchícủaôngbạnđồngminhMỹ.PhíaPhậtgiáocũngvậy,khithấygiớichứccaocấpMỹủnghộcuộctranhđấucủamình,khôngainghingờthiệnchícủahọ.

CùngngàypháiđoàncủaBộtrưởngNộivụViệtNamCộnghoàraHuếthì chùaTừĐàm cũng tổ chứcmít tinh và đưa ra bản tuyên ngôn gồm5điểm.Bản tuyênngôn trở thành cănbảnvàđối tượng chínhyếu củaPhậtgiáonăm1963.

VớibảntuyênngônnhưvậyvàkèmtheolờitườngtrìnhbáocáocủaôngBộtrưởngBùiVănLương,TổngthốngDiệmtỏvẻtứcgiậnchorằngphíaPhậtgiáođòihỏiquáđáng.ÔngTổngthốnglạicoiđâychỉlàmộtyêusáchcủamột khuynh hướng Phật giáo tại SàiGòn, Tổng thốngDiệm lại càngquyếtđịnhkhôngthểnhượngbộ,vìtừngày10-15/6giớilãnhđạoPhậtgiáoSàiGònvẫncòntiêucực, tuycóphảnđốichínhquyềnquabứccôngđiện(cấmtreocờ)nhưnglạicóvẻhoàhoãnvớichínhquyềnvàđặtchủtrươngmột giải pháp ôn hoà trung dung. Trong khi đó Tổng thốngDiệm lại chỉquyếtđịnhtìmhiểuvànóichuyệnvớicácvịlãnhđạonàytiêubiểuquacưsĩMaiThọTruyền,ThượngtọaThíchThiệnHoa(chùaẤnQuang)vàThượngtọaTâmChâu(chùaTừQuang).

ThựctếđểgiảiquyếtvấnđềvẫnlàHuếlàmchínhquyềntạiSàiGònvẫntintưởnglàHuếkhôngcógìđángngại.Sựthựchoàntoànkhác.Khôngkhítranhđấu tạiHuếbùngnổvàongày8-5 lắngdịusauđónhưngđangâm ỉnhưnhữngsóngngầm.ChùaTừĐàmđãquy tụđượcmột lực lượngquầnchúng đáng kể và rất đáng ngại đó là các thành phần các bạn hàng tiểu

thươngtạichợĐôngBa,cácanhemcôngnhânxeđò,xíchlôđạp,saucùnglàmộtthànhphầnnòngcốtgồmhọctăngtạichùaBảoQuốcnơiThượngtọaTríQuangvàThượngtọaMinhChâuđãđượcđàotạo.Cáchọctăngtrởnênmộtlựclượngxungyếu.ThêmvàođólàtậpthểsinhviênHuế.Mấyngàyđầu,tậpthểsinhviênĐạihọcHuếimlặngvàchỉcósinhviênPhậttửthamdự,hơnnữathángnămđangvàohèvàsinhviênđangdựthi.Nếunhưchínhquyềngiảiquyếtngaymấyngàyđầuthìlựclượngtrênkhólòngcóthểmócnốiliênlạcvớinhauđược.Quangày12,khithấychínhquyềnkhôngđànápvàchỉcócanhchừng,Huếbắtđầuvùngdậyvàcáclựclượngtrêntựnóvốnphântánnayliênkếtvớinhauvàcùnghướngvềđốitượngtranhđấucho5điểmtrongbảntuyênngôn.Huếbắtđầuchuyểnđộng.

TừphíaTừĐàmHuếthayđổitháiđộ.ThượngtọaTríQuanggặpthẳngôngNgôĐìnhCẩn để thu xếp,mục đích làm thế nào chính quyềnTrungương thuxếp trực tiếpvới giới lãnhđạoPhật giáo tạiHuếmàkhôngquatrunggianđạidiệnPhậtgiáotạiSàiGòn.

ĐềnghịnàycũnghợplývìôngCẩntừlâuvẫnchorằngTổnggiáohộiPhậtgiáoViệtNamCộnghòaphảilàmiềnTrung,chùaTừĐàmmớilàđầunão.

Các thàychùaTừĐàmkhiđược tinmấyThượngtọaTâmChâu,ThiệnHoanhảyvàocuộcthìkhôngkhỏilongạitiếngnóiPhậtgiáomiềnTrungsẽkhông được chính quyền Trung ương tôn trọng. Sau khi đã công bố bảntuyênngôn5điểm,chùaTừĐàmđãnắmđượcnhiềuyếutốthuậnlợi.Dùvậychođếnngày15-5,khiPhậtgiáoSàiGònlàmlễcầusiêuchocácnạnnhân,tạiđàiphátthanhHuếkhônghiểutừmộtnguyênnhânsâuxanào,cácthầychùaTừĐàmbỗngnhiênthayđổitháiđộvàtrởnênhoàhoãn,muốnnóichuyệnvớiChínhphủ.ÔngNgôĐìnhCẩnthỉnhcầuvớiTrungươngyêucầu điều đình trực tiếp với Huế qua hai Thượng tọa Trí Quang và ThiệnMinh.NhưngTổngthốngNgôĐìnhDiệmtừchốiđềnghịđó.ĐiềunàylàmôngCẩnbốirối,khóxử.Cùngngày15-5,mộtpháiđoànPhậtgiáođạidiệnNamTôngvàBắcTôngvàoyết kiếnTổng thốngDiệmvàđềđạtnguyệnvọng.Kếtquảlàkhôngđiđếnđâu.SàiGònbắtđầurậmrịchbùnglênđấutranhcủaPhậtgiáo.

NgôisaoTâmChâubắtđầulórạng.MộtphongtràotranhđấucủaPhậtgiáotạiSàiGòncóđủyếutốđểlớnmạnhvàcóđủđiềukiệnđểlàmmạnhvớichínhquyền.

TrongkhiHuế,cáiđinhcủabiếncốlạibắtđầumờnhạt,khôngtạođượccơhộiđểtranhthủchínhquyềnTrungương.Dùvậy,Huếvẫnnắmcănbản“pháplý”quatổchứcTổnghộiPhậtgiáomiềnNamViệtNammàhộichủlàhòathượngThíchTinhKhiết.

Ngày20,hòathượngHộichủđãđánhđiệntínvàoSàiGònvàmộtsốtỉnhđểbáotinđểtangvàlễcầusiêuchocácnạnnhânvụnổởĐàiphátthanh.Đócũnglàcáchlêntiếng.PhíachùaTừĐàmtừcuộcbiểutìnhngày10đếnngày21cngxđãtựhiểuđượcrằngdùcócánbộvàquầnchúng,Huếkhôngthể đơn phương vận động một phong trào chống chính quyền Ngô ĐìnhDiệm.VềphíaôngCẩnquatrụcgiaoliênHàThúcLuyện,LêTrọngQuát,LêVănNghiêmđượcbiếtrằngcácthàychùaTừĐàmtuybênngoàimạnhmiệngtỏracươngquyếtnhưngđãrấtmuốn“thươngthuyết”đểbảođảmchủlựcHuế.ChínhquyềnTrungươngthìvẫncốchấp“chỉnóichuyện”vớiđạidiệnPhậtgiáotạiSàiGòn.DođóThượngtọaTríQuangđếngặpôngCẩnrồi tự tayThượng tọa viếtmột lá thưgửiTổng thốngDiệmnhờôngCẩnchuyểngiao.Nộidungláthưthậthoàhoãn,khiêmnhường.

Qua cuộc tiếp xúc giữaThượng tọaTríQuang giới Phật giáoTừĐàmkhôngđòihỏichínhquyềnphảithoảmãnngay5điểmtrongbảntuyênbố.TráilạibênTừĐàmđãhạ5điểmxuốngcòn3điểmvànhữngđiểmnàyđềucóthểthoảmãnđược,như:"Yêucầuchínhquyềnbồithườngmộtcáchxứngđángchonhũngkẻchếtoanvôtộivàkẻchủmưugiếthạiphải trừngphạtxứngđáng”.

TheogiớithâncậnôngCẩnthìnếunhưchínhquyềntrungươnggặptrựctiếpgiớiPhậtgiáochùaTừĐàmthìmọiviệcthuxếpcũngkhôngcógìkhókhăn. Tuy nhiên Phật giáo chùa Từ Đàm vẫn bị khích động qua khuynhhướng"cứlàmtới".Cũngkhuynhhướngnàytuychỉlàmộtthiểusốnhưngđãđónggópvaitròchủđộngvàlấnátnhữngkhuynhhưởngônhoà.ThượngtọaMinhbắtđầunaonúng.

SàiGòn chuyển động, dần dần trở thành trung tâm của biến cố.Trướchoàncảnhnày,cácthầychùaTừĐàmđứngtrướcbàitoán:

1) Phải làmmọi cách để có mặt tại Sài Gòn hoặc trực tiếp với chínhquyềnhoặccóthểnắmmộtphầnchủđộngtrongnhữngbiếnchuyểntạiSàiGòn.

2)Nếukhôngđượcnhưvậy,tạmthờithoảhiệpvàthươngnghịvớichínhquyềnquanhữngđòihỏitốithiểuvànhượngbộnhau.ThựctếsựxuấthiệncủaThượngtọaTâmChâucũngnhưcưsĩMaiThọTruyềnsẽlàmnghiêngngảPhậtgiáonếukhôngnhanhtayhànhđộngthìPhậtgiáomiềnTrungsẽbịlépvế,dođónguyệnvọngvàđòihỏicủaPhậtgiáomiềnTrungsẽtrởthànhcáicớthúcđẩynhữngtậpthểđứnglênlãnh"côngđầu”.BởivậybằngmọigiácácThượngtọaTríQuang,ThiệnMinhcũngphảinắmlấythếchủđộngvàcácvịnàyvẫn tin rằngôngNgôĐìnhCẩnsẽbênhvực lập trườngcủaGiáohộiPhậtgiáomiềnTrung.Màthựcvậy,ôngCẩntìmmọicáchthuyếtphụcTổngthốngNgôĐìnhDiệm"tiếpkiến"riêngmộtpháiđoànPhậtgiáo

miềnTrung.NhưngôngCẩnkhôngđủtínnhiệmđểthuyếtphụcđồngbào.Biếncố8-5tạiHuế,TổngthốngDiệmlạichỉtheosựtườngthuậtmộtchiềuvàchậthẹpcủaĐứcChaNgôĐìnhThục.Ngày7-5khitìnhhìnhcóvẻcăngthẳng,ĐạitáĐỗCaoTrígặpriêngĐứcchaNgôĐìnhThụcrồibaythẳngvềSàiGònyếtkiếnTổngthốngDiệmđểtrìnhbàynộivụtừngàyđóchođếnkhiHoàthượngQuảngĐứctựthiêu.

TổngthốngDiệmvẫnđượcnghetrìnhbàynộivụtừmộtphía, tứcphíaĐứcChaNgôĐìnhThụcvàgiớichứcchínhquyền,chonênôngTổngthốnglại càng tinmình làm việc chính đáng đế tôn trọng quốc kỳ và thể thốngquốcgia.

Mộtbiếncốnhưvậydáng lẽphảicấp thời thuxếpchoêmđẹpvìcàngkéodàicàngbất lợi.Vànóđãbất lợi thật:gầnnửa thángkhônggiảiquyếtđượcgì.Biếncốđóđãđẻrabaonhiêubiếncốdâychuyềnkhác.

Chínhquyềnđãhếtsứcsailầmkhiralệnhcấmtreocờ,tuycáilầmlẫnđóởbấtcứmộtchínhquyềnnàothiếusựcảnhgiáccũngcóthểmắcphải.Vớimộtbộmáycôngquyềnthưlạiquenlàmviệcchiếulệ,điềuđócóthểkhôngđángtráchlắmtrongbốicảnhmộtnướcchậmtiến.Songđiềuđángtráchlàkhichínhquyềnđãlầmlỗilạikhôngbiếtkịpthờikhônngoansửachữalỗilầm,dođómớibịtrànngậpbởicácbiếncố.Lúcấychínhquyền"túngthế"chorằngphảicươngquyếtbảovềuyquyềnnếucầnbằngbiệnphápmạnh.Khibiệnphápmạnhđượcsửdụng(tronghoàncảnhtrànngậpbiếncố)thìchínhnhữngbiệnphápmạnhđólạinuôidưỡngbiếncốvàchỉlàcáchđổdầuthêmvàolửa.

NếunhưTổngthốngDiệmnghelờiôngCẩnvàchấpnhậnnóichuyệnvớicácThượngtọamiềnTrungthìnộivụđãkhôngđổvỡlớnnhưvậy.Mặcdù,cósựyêucầuđượctiếpkiếncủaThượngtọaTríQuang,TổngthốngDiệmlại trả lời không tiếp kiến, không thu xếp với phíaTừĐàm, vì ôngTổngthốngchorằngmộtvấnđềđịaphươngnhưvậymộtôngĐạibiểuChínhphủcũngđủtưcáchđểthuxếp.

Quangày20-5,chínhquyềnđịaphươngđành thúc thủđợi lệnh thượngcấp.Chínhquyền trungươngvẫnkhôngcómộtđườnglốidứtkhoát trongviệcgiảiquyếtvìkhôngdựavàosựphântíchthựctếkháchquanmàchỉdựavàoýkiếnvàxúccảmchủquancủamình.

Nhữngngàyđầucủabiếncố,phíaCộng sảnmớichỉ lên tiếngchiếu lệ(tuyên truyền có lợi chomình) nhưngCộng sản đã bắt đầu điều khiển vàphântíchthựctạikháchquancủanộivụđểcóthểnếuđiềukiệnthuậnlợinhấtchophépthìhọnhảyvàovòng.Trongkhiđó,mấyôngCIAMỹ"chìm"cốkếtvớibáochíMỹ,PhápquacácthôngtấnvàkýgiảtạiSàiGònđểđóngvaitròhoạtnáoviêncólợinhấtcho"đốiphương"hànhđộng.

TạiSàiGònngày21-5mộtcuộclễcầusiêutổchứctạichùaẤnQuangvớisựthamdựcủa5,6trămtăngni,cuộcrướclinhtừrấttrọngthểtừẤnQuangquaXáLợi.ĐólàdấuhiệuđầutiênliênkếtgiữacácvịlãnhđạoPhậtgiáobamiềnTrung-Nam-Bắc.Trướcđó,giớiPhậtgiáomiềnNamvẫncònedèthậntrọngtốiđa.TheogiớithâncậntạichùaXáLợichobiết,cưsĩMaiThọTruyềnlàchỗtâmgiaovớithượngtọaThiệnHoà(ẤnQuang)màThượngtọaThiệnHoàđượccoilàvịtuhànhkhôngcóthamvọngthếtục,bảnchấtrấthiềnhoàphướchậuvàghétchínhsựđađoan.

CưsĩhọMaivốnlàbạnthâncủaPhóTổngthốngNguyễnNgọcThơ,ônglạilàcựuTổngthanhtraHànhchínhTàichínhphủTổngthống,ôngkhôngmuốndínhdángchínhtrịvớiPhậtsự.ĐãtừlâucưsĩhọMaikhông"hoanhỉ"cho lắmvềmấy thầy tạichùaTừĐàm.Có lẽdokếtquả từnhữngbấtđồngngấmngầmquamộtlầnthamdựhộinghịPhậtgiáoquốctế.

Trướcbiếncố8-5,phíaXáLợitỏrathậntrọng.SaukhitiếpxúcvớiôngBộtrưởngNộivụBùiVănLương(vớitưcáchriêngvàtâmtình)giớiđầunãoHộiPhậthọcNamViệt"cảnhgiác"vớimộtsốbằnghữuởchùaXáLợinênhọchorằnghãycoichừng,chớcónhẩyvàovòngkhôngrồimắcmưuôngNgôĐìnhCẩn.HọđềcaocảnhgiácnhưvậyvìvẫnhoàinghivàcómặccảmvớimộtsốtổchứcdoôngCẩnđỡđầu.Biếtđâutừbiếncố8-5lạikhôngcóngườicủaôngCẩnnhândịpbiếncốnàysẽlợidụngđểtungmộtmẻlướilớn?Kinhnghiệmchínhtrịchophéphoàinghinhưvậy,vìtrongnhữngbiếncố chính trị chính quyền biết đâu không cho những người nằm vùng đểkhuấyđộng.

Nhữngngàyđầucủabiếncố,PhóTổngthốngThơvẫnđứngngoàilềcólẽôngmuốntránhtiếngvàcólẽcũngkhôngmuốndâydưađếnmộtvấnđềcóliênhệđếnmiềnTrung(thuộcphạmviôngNgôĐìnhCẩn).

NgoàiôngBộ trưởngBộNộivụcóphận sự thuxếpTổng thốngDiệmcònuỷthácchobácsĩVõVinhHoatìmcáchdànxếpriêngvớitrụcthượngtọaThiệnHoàvàcưsĩMaiThọTruyền,bácsĩHoacũnglàmộtysĩriêngcủaTổng thốngNgôĐìnhDiệm (sau bác sĩBùiKiệnTín) bác sĩHoa cónhiềuliênhệtìnhcảmvớiThượngtọaThiệnHoàcũngnhưcưsĩMaiThọTruyền.GiađìnhônglạiquenbiếtvớiThượngtọaTríQuang(quagiađìnhôngVõVănHoàng-PhòngThươngmạiSàiGòn).BácsĩHoasaunhữnglầnthămdòđãtrìnhrõlàcưsĩMaithọTruyềnvẫngiữlậptrườngônhoà.SởdĩphảicótháiđộvớichínhquyềnvìkhôngthểkhôngchứngtỏtrongđoànkếttươngthânvớiPhậtgiáomiềnTrung.Hơnnữa,cưsĩMaiThọTruyềncũnglàmột thànhphần lãnhđạo củaTổngGiáohộiPhật giáoViệtNamCộnghoà.

VềphíaôngNgôĐìnhNhu thìnhư thếnào?ÔngNhuchỉ thựcsựdấn

mìnhvàobiếncốsaukhiHoàthượngQuảngĐứctựthiêu(11-6-1963)vàtừđó ông càng trở nên quyết liệt chơi ván bài "được ăn cả ngã về không".Trướcđógầnnhưôngkhôngtỏmộttháiđộnàorõrệt.SauvụHuế2ngày,hômấyhìnhnhưlàthứsáu,ôngNhulênĐàLạt.LươngKhảiMinhcóđiệnthoạichoôngCaoXuânVỹnhờôngVỹtrìnhbàynộivụchoôngNhuhay"ToatìmcáchnóithêmnàochoôngCốvấnrõchuyệnvànêntìmcáchthuxếpchoêmđẹpkhôngsẽlàmộtvấnđềnguyhiểm".

TrênđườngtừdinhraphitrườngtrênxechỉcóôngNhuvàCaoVănVỹ.DịpnàyôngVỹđãtườngtrìnhchoôngNhurõđầuđuôisựcố.ÔngNhutỏvẻbuồnbựcvànói:"Quyếtđịnhmộtviệcvôchínhtrịnhưvậymàkhônghỏiý kiến ai (ý nói Tổng thống Diệm đơn phương quyết định một mình)".Nhưngthậtlạlùng,thứhaituầnsaukhitrởlạiSàiGònôngNhubỗngdưngthayđổitháiđộvàtrởnêncươngquyết.Quảlàkhóhiểu.Cónhẽôngbịbàvợchiphốiquánhiều.KhiởSàiGònmộtmình,tháidộcủaôngônhoàvàbựctứcvớibiếncốmàôngchorằng"thấtchínhtrị".SaukhilênĐàLạtvớibàvợ3ngàybỗngdưngtháiđộcủaôngthayđổitừcựcnàyđếncựckia.

Ngày25-5UỷbanLiênpháibảovệPhậtgiáođưarabảntuyênngônđặttrênhaicănbảnchínhyếu:

1.Ủnghộ5nguyệnvọngcủaPhậtgiáoquabản tuyênngôn10-5-1963(xuấtpháttừchùaTừĐàm).

2.Thềnguyềnđoànkếttrongcuộctranhthủhợpphápvàbấtbạođộngđểtranhthủchođếnkhiđạtđược5nguyệnvọngấy.

Mộtloạt lễcầusiêuđượctổchứctheogiâychuyềntừchùaXáLợiđếnGiácMinhvàcácchùakháctrongđôthành.

TrụsởcủaUỷbanLiênpháiđặttạichùaXáLợivìđâylàmộtchùalớnđồngthờicũnglàtrụsởcủachihộiTổnghộiPhậtgiáomiềnNamvìchùaẤnQuanglúcấycònquánhỏ.ChùaTừQuang(nơiThượngtọaTâmChâutrụ trì) lại ở trong con hẻm (đường Phan Thanh Giản). Thượng tọa TâmChâutrởthànhChủtịchcủaUỷbanLiênpháibảovệPhậtgiáovìThượngtọa được coi làmột trung dung giữa "trục" Phật giáomiền Trung và các"phái"PhậtgiáokháctrongNam.SựxuấthiệncủaThượngtọaTâmChâuđượccoilànhânvậtthuậnlợichonhịpcầuthôngcảmgiữacáctôngiáopháilúcbấygiờ.Vảlại,trướcnăm1963vàtrong9nămchếđộNgôĐìnhDiệmThượngtọaTâmChâuđượccoilàvịtuhànhtheođúngtônchỉcủaĐứcThếTôn.Thượngtọatrụtrìtrongmộtngôichùanhỏ,hàngngàydịchkinhsáchvà tu đạo Thượng tọa TâmChâu không có liên hệ với chế độNgôĐìnhDiệm, nhưng Thượng tọa cũng không phải là người chống lại chế độ đó.Trong chín năm, chính quyền Ngô Đình Diệm không có hoài nghi vềThượngtọaTâmChâu.TrongkỳbầucửTổngthống,ôngDiệmcótheobác

sĩTuyếnđếnthămThượngtọaTâmChâu.DịpnàybácsĩTuyếnngỏýthỉnhcầuThượngtọachỉủnghộliêndanhNgôĐìnhDiệm-NguyễnNgọcThơ.Thượng tọahoanhỉ nhận lời.ThíchTâmChâu trở thànhChủ tịchuỷbanLiênpháiPhậtgiáo,đạtđượcmộtlợiđiểmđốivớichínhquyền,vìThượngtọacũng từngđứng trongphong trào liên tônchốngCộngsản (năm1945-1946).Thượng tọa lại làchỗquenbiếtcủaĐứcchaLêHữuTừcũngnhưLinhmụcHoàngQuỳnh.

TuyvậysựxuấthiệncủahaithầyTâmChâuvàĐứcNghiệpđãlàmchomộtsốngườitạiHuếkhôngvừaý,vìvậyhiểnnhiênlàtiếngnóicủaPhậtgiáomiềnTrungkhôngđượctôntrọngtheođúngtưthế(vìHuếmớilàkhởiđiểmcủabiếncố).NhậnbiếtđượccáilợichochínhquyềnnếutìmcáchđưađượccácthầyTừĐàmvàoSàiGònvàđíchthânthamdựUỷbanLiênpháihòngcóthểcânbằng"cáncânảnhhưởngvàthếlực",LươngKhảiMinhtìmcách thuyết phụcTổng thốngDiệm chấp thuận đưa các thầyHuế vàoSàiGònđểthamdựcuộcnóichuyệntrựctiếpvớichínhquyền.Aicũngcóthểlàm được việc giao liên móc nối này? Lương Khải Minh đề nghị bác sĩTrương Khuê Quan (Giám đốc Xã hội thuộc Bộ Quốc phòng) đảm nhậncôngviệc.

Ngày30-5cáccấplãnhđạo6tậpđoànPhậtgiáothihànhchỉthịcủaHoàthượngHộichủTổnghộiPhậtgiáomiềnNamViệtNamtuyệtthực48giờkểtừlúc4giờcùngngày.TổngđoànsinhviênPhậttửtừHuếgởitâmthưcho các Sinh viên toàn quốc hô hào ủng hộ cuộc tranh đấu cho tự do tínngưỡng,đồng thờigửimộtbảnkiếnnghị lênTổng thốngNgôĐìnhDiệmsaumộtphiênhọpkhoángđạitạichùaTừĐàmsángngày31-5.Điều4trongbảnkiếnnghịcóghi:"Yêucầuchínhquyềnralệnhtriệtđểđìnhchỉnhữngmánhlớitrẻcon,thiếutríthứccủacánbộđốivớitínđồPhậtgiáotrongcuộctranhđấu.Vìchínhnhữngmánh lớiđókhông lừabịpđượcaimàchỉ làmmấtuy tíncủacánbộvàChínhphủ". (Bảnkiếnnghị,cóchữkýcủaĐạidiện6phânkhoavàcáctrườngnhưCộngĐồngMỹthuật,CánsựYtế,Nữhộsinhquốcgia-QuốcgiaâmNhạc).Bảnkiếnnghị trênđâylàdấuhiệuđầutiênchobiếttậpthểsinhviênvàhọcsinhbắtđầunhậpcuộc.Đâycũnglàlờiphảnkhángthứnhấtcủagiớisinhviêntrongsuốt9nămchếđộNgôĐìnhDiệm và cũng là lời lẽ xúc phạm nặng nề nhất vì trong 9 năm cầmquyềnTổng thốngNgôĐìnhDiệmchưahềnhậnđượcmộtkiếnnghịnàocôngkhaibàytỏsựphảnkhángnhưvậy.

Trênthựctế,bấtcứmộtphongtràophảnkhángnàocủatậpthểsinhviêndù lởnmạnh và rộng lớn đến đâu cũng không thể xoay chuyển được thếcuộc,khôngthể lậtđổđượcchếđộnếunhưphongtràođókhônggắnliềnvớimộttháiđộchốngđốiđịnhhìnhkhác.Nhưngđâylạikhác,tậpthểsinh

viên,họcsinhđãdễdàngbịlôikéovàphátđộngmạnhmẽtrongcuộctranhthủ của Phật giáo và Phật giáomiềnTrung lại có sẵnmột khối vận độngtrongtậpthểsinhviênHuế.Khốiấytuynhỏbé(làtổngđoànsinhviênPhậttử)nhưnglạicóđủyếutốkhíchđộngvàgợicảmhứngtranhđấuchotấtcảtậpthể.SinhviênHuếnhậnthứcđượctầmquantrọngcủatậpthểsinhviênnếutậpthểnàynhậpcuộcchonênmộtvàinhânvậtcậnthâncủaTổngthốngNgôĐìnhDiệmtìmmọicáchđểthuyếtphụcTổngthốnggiảiquyếtnhanhchóng.

Tậpthểsinhviêntrướcnăm1963tươngđốithuầntuý.ChínhquyềnNgôĐìnhDiệmđãthànhcôngtrongviệc"ổnđịnh"Đạihọc.QuaTổnghộisinhviênSàiGòn,tuykhôngphảilàmộtthựclựcnhưngchínhquyềnlúcấybằngcáchnàyhaycáchkháccó thểnóiđã "nắm"đượcTổnghội.Tập thể sinhviênHuếkhôngđượctổchứcnhưTổnghộisinhviênSàiGònnhưnglạiquytụquanhuytíncủaLinhmụcCaoVănLuận.

Sinh viênHuế trước 1963 được coi là chămhọc, kỷ luật và hoạt độngthuầntuýhọcđường.Bỗngdưngsinhviênhứnglênphảnkháng,nhậpcuộc.Lýdodểhiểulàhọbịxúcđộngquabiếncố8-5,lạibịmặccảmthụđộngvìbấy lâu nay đã ỷ lại chính quyền, đồng thời người dẫn đạo sinh viên nhưLinhmụcCaoVănLuậnthìnayLinhmụcLuận"buôngxuôi"khôngcóýkiếngìtrongviệcsinhviênphảnkháng(dùlàsinhviênPhậttử,màĐạihọcHuếtheothànhphầntôngiáođasốlàPhậtgiáo).LýdosựbuôngxuôicủaLinhmụcCaoVănLuậncũngdễhiểuvìLinhmụcluậntuylàchỗthântìnhsâuxavớiôngNgôĐìnhCẩnvàTổngthốngDiệm,nhưngLinhmụclạicónhiềumâuthuẫn"cátính"vớiĐứcChaThục(nhất là từkhiĐứcchaNgôĐìnhThục trở vềHuế trọng nhậmgiáo hội tỉnhThừaThiênHuế). Lý dokhácnữalàvìnhữngmâuthuẫngiữaCônggiáovàchínhquyền.Đồngthờicũngvì"liênđớithiệncảm"vớiPhậtgiáochonênLinhmụcviệntrưởngĐạihọcHuế thế tất không thể chống lại những hành động phản kháng chínhquyềnvàủnghộTổnghộiPhậtgiáoNamViệtNamcủatậpthểsinhviên.Chonênsinhviênđược"buôngthả"dễnhảyvàovòng.

Khitậpthểsinhviênnhảyvàovòngchiến,chínhquyềnnàocũngkhôngthểkhôngquan tâmđặcbiệt.Vấnđềcănbản lúcấy làphảigiảiquyếtvụphậtgiáothìmớicóthểlàmxẹpđược"phongtrào"(lúcấyhãycòngiớihạn)phảnkhángcủasinhviên.

TrongkhicáckhốiquầnchúngkểcảquầnchúngPhậttửđangtrongtìnhtrạngthụđộng,dodựhoặctêliệt,giớilãnhđạoPhậtgiáokhólòngcóthểtạodượcmột cuộc vận động lớn dù chomột đối tượng thiêng liêng tôn giáo.Vậy thì chỉ còn sinhviên làmộtkhối "quầnchúng"chọn lọc, tuyvôđịnhhình trên lý thuyếtnhưng trên thực tếsinhviên trở thànhmộtkhốicókhả

năng vận động nhờmôi trường sinh hoạt, nếp sống hàng ngày tương đốithuầnnhấtlạihiếuđộng,dễtin,đầynhiệthuyết.

Ngaytừđầubiếncố,chínhquyềnNgôĐìnhDiệmđãcólợiđiểmlàtậpthểsinhviênkhôngthamdự,họgầnnhưbàngquan.ỞHuếtừngày8đến30-5,sinhviênPhậttửchỉthamdựlẻtẻvớitưcáchPhậttử.

Khởiđầutừtháng6,vìkhônggiảiquyếtmauchóngvàquákéodàibiếncố chonên chính quyềnmất lợi điểm trên khi tập thể sinh viên đứngvàohàngngũtranhđấucủaPhậtgiáo,đồngthờiphíanhữngngườiCộngsảnthìmuốnthâmnhậptranhthủtrongcuộctranhđấunàymộtcáchhợpphápvàthuậnlýchonênhọđãlanhtaybốtríkếhoạchvàkhởiđiểmcủakếhoạchấylàđivàocửangõbaogiờcũngbỏngỏtheođúngtinhthầnđạihọc.

Tiênliệunhữngkhókhănấyvàcáisứcmạnhphứctạpvạnnancủakhốisinhviênhọcsinhcùngvớikhốiquầnchúng"địnhhình"Phậttử(mộtkhihaikhốinàyliênkết)chonênkhởiđầutừ22tháng5,mộtvàinhânvậtthâncậncủaTổngthốngDiệmtìmcách"ổnđịnh".Màổnđịnhtrongmộtbiếncốtế nhị vàphức tạpnhưvậy thì phương thức chính trị phải đượcđặt thànhtrọngtâmhoạtđộng.

Ổn định trong trường hợp này không có nghĩa là tìm cách đối phó vàchiếulệ.ÔngBộtrưởngNguyễnĐìnhThuần"hoàntoàn"đồngývớiýkiếnvàlậptrườngtrên.ÔngThuầntrìnhbàylạivớiTỏngthốngDiệm,ôngTổngthốngkhôngdodựgìcảvàchấpthuậnngaynguyêntắcthươngnghịvàhoàhoãnvớiUỷbanLiênphái.

Vàomộtbuổisángđầutháng6khoảng8giờ30bácsĩTuyếnđượcTổngthốnggọiđiệnthoạibảovàodinhcóviệcgấp.LinhtínhchoôngbiếtlàđềnghịhoàgiảichắcchắnđãđượcTổngthốngchấpthuận.

-Bâygiờanhtínhsao?LờihỏiđầutiêncủaTổngthốngDiệm.BácsĩTuyếnsuynghĩítphútrồi

trìnhbày:- Thưa Cụ bên phía Phật giáo cũng muốn hoà giải. Chuyện này cũng

khôngcógì…kéodàimãisẽbấtlợi.Cộngsảnnósẽlenlỏivô.TổngthốngDiệmtrầmngâm.Vẻmặtôngcóvẻlaolunglắm.Trongcăn

phòngquenthuộcấychỉcóôngNgôĐìnhThuần,bácsĩTuyến.BẵngđimộtdạođãnămbảythángtrờibácsĩTuyếnmớivàodinhgặpTổngthốngcùngmụcđíchnhưôngThuần.TổngthốngDiệmquaysanghỏibácsĩTuyến:

-Ýanhthếnào?BácsĩTuyếntrìnhbàythẳngvấnđềvànhữnglợihạicủanó.Tổngthống

yênlặngchừngnămbảyphút.Sauđó,bácsĩTuyếnđưarađềnghị:-Chínhphủnênchínhthứccửngườiđạidiệnđểnóichuyệntrựctiếpvới

họ.

TổngthốngDiệmhỏi:-AicóthểđạidiệnchoChínhphủ?ôngThuầnlàmđi?ÔngNgôĐìnhThuầntừhồinãygiờvẫnngồiyênimlặng.-Đểgìữthể thốngchobênPhậtgiáovàcũnglàcáchtạo thôngcảmdễ

dàngchoviệcthuxếpxinđềcửmộtngườinàođóbềthếđạidiệnchoTổngthống.

TổngthốngDiệmbănkhoăn:-Aiđạidiệnđượcbâygiờ?ÔngNguyễnĐìnhThuần:-TôithấychỉcóPhóTổngthốngThơlàcóthểđủuytínđểđạidiệncụ.TổngthốngDiệmđồngýngay:-Ừ,ôngPhóđượcđấy.Ông(tứcôngThuần)cũngphụvào.BácsĩTuyến trìnhbàyquamộtvàiphương thức thành lậpmộtUỷban

hoàgiải.TổngthốngDiệmlạihỏi:-Ainữachứ,chỉcómộtôngPhóthôià?ĐếnđâythìbácsĩTuyếncũngnhưôngThuầnđềukhôngdámđưaraý

kiếnđềcửai.TổngthốngDiệmcũngnhưhaiôngđềuyênlặngloâuđến10phút.ÔngTổngthốngcũngkhôngtựýcắtcửai.

TổngthốngDiệmbấmchuônggọiôngNgôĐìnhNhuquađểthamkhảoýkiếnrồicùngquyếtđịnh.

Vẫnmộtvẻ"lừngkhừng"muôn thuở.ÔngNhuvàophòngTổng thốnghútthuốclá,vẫnyênlặng.TổngthốngDiệmhỏi:

-Chúnghĩsaovềviệcnày?ÔngNhuthủngthẳngđáp:-Nhưthếcũngđuợc?TổngthốngDiệmlạihỏi:-CóôngPhócònphảikiếmthêmainữachớ?ÔngNhuvẫnyênlặng,mãimộtlúclâuôngmớiđáp:-ViệcnàythuộcBộNộiVụthìđặtôngnộivụvô.TổngthốngDiệmđồngýngay.ThếlàthànhphầnđạidiệnChínhphủđã

cóbangười.ÔngPhóTổngthốngThơ,ôngNguyễnĐìnhThuầnvàôngBùiVănLương.TronglúcđangbàntínhthìôngNguyễnĐìnhThuầnđượcbáotinlàPhóĐạisứMỹxingặprấtgấp.ĐólàôngPhóĐạisứTruhert.VìĐạisứNoltingđivắngnênôngPhóthaymặtchuyểngiaođếnChínhphủViệtNamCộnghoà1bứccôngđiệncủaChínhphủHoaKỳ.BứccôngđiệnđóchobiếtdưluậnbênMỹrấtbấtlợichoViệtNamCộnghòavàgâykhókhănchoChínhphủMỹquavụPhậtgiáochonênChínhphủMỹhốithúcChínhphủViệtNamCộng hoà phải sớm giải quyết cho xong cơn khủng hoảngnày.

ÔngThuầntrởvàophòng,trìnhTổngthốngbứccôngđiệnkểtrên.ĐọcxongvẻmặtôngTổngthốngtrởnênđămchiêu.MọingườilạitrởvềvấnđềcũđểquyếtđịnhthànhlậpmộtUỷbanđạidiệnChínhphủnóichuyệnvớiUỷbanLiênpháibảovệPhậtgiáo.

ÔngThuầnvới tưcáchBộ trưởngPhủTổng thống lo tráchnhiệm thảocácvănkiệnchínhthứcliênquanđếnviệcthànhlậpuỷbanLiênbộnày.

Vềphíachínhquyềnnhưvậyđãxong.Bâygiờ làđến tìmcáchnàođểđưamấythầytừHuếvàođểnóichuyệnvớichínhquyềntrongUỷbanLiênphái.BácsĩTuyếnđãtrìnhbàynhữnglợiđiểmcủaviệcnàynhưsau:1)ĐưamấythàychùaTừĐàmvàođâyđểthươngnghịvớiChínhphủtrênmộtcấpbậccaonhất(quaPhóThơ)tứclàxoadịutựáiđịaphươngcủamấythầy.2)Huếmớilàtrungtâmcủabiếncố,nếuchữađượctậngốcthìmọisựsẽêm.3)Mấy Thượng tọa như Thích TríQuang, ThiệnMinh được coi là thànhphầnnòngcốtcủaTổnghộiPhậtgiáomiềnTrung.KhiđưamấyThượngtọađóvàoSàiGòntứclàđãbiệtlậpđượcmấyThượngtọachủchốtđóvớiquầnchúngPhậttử.

Nhưngaiđitiếpxúcchotiện.Nhânvậtnàythậtquantrọngvìphảihộiđủnhiềuđiềukiệnmớicó thể thànhcông trongsứmạng.Tổng thốngvàôngNhudểtuỳbácsĩTuyếnvàôngThuầnlựachọn,bácsĩTrầnKimTuyếnđềnghịbácsĩTrươngKhuêQuanvàôngtrìnhbàyvớiTổngthốngvàôngNhu:“ÔngQuanquenbiếtnhiềuphíangoàiđó.ÔnglạithuộcBộQuốcphòngnênmọisựđilại,dichuyểndễdànghơnmàlạikhôngaiđểý”.

ĐềnghịnàyđượcchấpthuậnvàsauđóôngNguyễnĐìnhThuầnkýlệnhđểbácsĩTrươngKhuêQuanraHuếtiếpxúcvớichùaTừĐàm.TổngthốngDiệmthoảmãnvớiquyếtđịnhnàylắm.TheoLươngKhảiMinh,nếukhôngcónhữngngộnhậnvà những cái vụnvặt tạo ra ngộnhậnvàmột vài "tainạn"đángtiếcthìUỷbanLiênbộđãthànhcôngvàvụPhậtgiáokhôngđếnnỗinổ tonhưvậy.Nhưnglịchsửchuyểnvần lạikhôngcóchữ"nếu”,nếunhưthếnày,nếunhưthếkia,nhữngchữnếuđóđềuởbênlềbiếncốlịchsử.Nếu lịch sử làmột sự tái diễn không ngừng thì người đời sau có thể suyngẫmrấtnhiềuvàcóíchrấtnhiềukhiđặtmìnhvàolịchsửđãquađểtựvấn"nếunhưthế…nếunhưthếtasẽphảilàmnhưthếnào".

Bướcquanăm1963,thếlựcMỹmỗingàymộtlớnthìđồngthờiuythếcủacáctướngtáViệtNamCộnghòalúcấycũngbắtđầulớndần,thamvọngcũngkhôngnhỏvàbắtđầuhướngquamộtchântrờimớilạkhác,tứcchínhtrị.Khimột số tướng tá đã có thamvọng chính trị thì tình trạng càng rốiloạn, càng kéo dài bao nhiêu càng làmột cơ hội tốt nhất để họ nhẩy vàovòng. Lịch sử năm 1963 đã chứngminh như vậy và lịch sử còn tái diễnnhiềulầnnhưvậynữakhimàxứsởnàycònbịmêhoặcbởithứdânchủloè

loẹtsonphấn.Lúcbấygiờ,phíatoàĐạisứMỹ,ĐạisứNoltinghoàntoànủnghộchếđộ

NgôĐìnhDiệm.Ônggiữvữnglập trườnglàkhôngthể lậtđổchếđộNgôĐìnhDiệmtronghoàncảnhsôiđộnglúcbấygiờ.PháiđoànAnhQuốccủaRobertThompson(mộtnhàchiếnlượcvềchiếntranhdukích)cũnggiữmộtlập trườngủnghộ tích cực chế độNgôĐìnhDiệm.RobertThompson tintưởngvàosựthànhcôngcủaấpchiếnlượcvàấpchiếnđấu(nhấtlàởvùng2và ở vùng 1). Đại tá Richarson, Trưởng phòng CIA cũng nhưĐại tướngHarkins(TưlệnhMACV)đềulànhữngngườicùnglậptrườngnhưĐạisứNolting.TuynhiênmộtsốviênchứckhácbịchiphốibởilậptrườngvàtháiđộcủaHarriman,MacNamara,HilsmanđãkhôngngừngchốngchếđộNgôĐìnhDiệmvàhọđãtìmcáchmócnốivớitướnglãnh,muamộtsốnhânvậtMỹhoạtđộngchìm.Thídụnhư trục liên lạcLuConervàTrầnVănĐôn.ôngLuConervẫnthườngbìnhphẩmchếđộNgôĐìnhDiệmlàđộctài,giađình trị.Ông ta thúcđẩy thựchiệnmộtchủ trươngdânchủhoáViệtNamCộnghòa-ViệtNamCộnghòaphảicómộtthểchếdânchủnhưnềndânchủHoaKỳ.

Dạoấy, cácchínhkháchđối lập thậtkhó lòng liên lạcđượcvớiMỹvìkhôngthểlọtquadượccặpmắtcủagiớianninhchìmnổi.RiêngcáctướngtáđượctựdogặpgỡgiớichứcMỹmàítailưutâm,vớilýdohọlànhữngcốvấnvềquânsựvàanninh.

BiếncốPhậtgiáokéodài trongmộthoàncảnhbất lợichochếđộNgôĐìnhDiệmnhưvậy,chonên,khiTổngthốngDiệmquyếtđịnhdànxếpngaythìmọingườiđềutintưởnglàmọichuyệnsẽêmđẹp.Nhưngbấttrắcphilýcủalịchsửthìkhôngmộtaicóthểngờtới.

ViệclựachọnbácsĩTrươngKhuêQuanraHuếtiếpxúcnhưvậysẽdễdàngđạtđượcsựcảmthôngtínnhiệm.Trongmộtbiếncốthìphetranhđấuở đâu và ở thời nào cũng vậy khôngmấy khi tin tưởng nơi thiện chí củachínhquyền.

Chonên trước khi côngkhai dàn xếp thì phải có sự vận độngdàn xếpngầm.Người tiếpxúcvậnđộngkhông thể làmộtôngTổngBộ trưởngvàtuyệtđốikhôngđểchomấygiớichứcanninhcảnhsátdínhvào.Ngườiđitiếpxúcphảihộiđủ3yếutố:

1)Ngườicủachínhquyền(ởmộtđịavịlumờ).2)Phảicósựthâmtìnhtrigiaovớipheđốilập.3)Phảicóđứctínhcủangườimaimối,nghĩalàkhéoléo,linhđộng.Cuộc

tiếpxúcdiễn racàngâm thầmbímậtcàngdễdàngcókếtquả tốt.Bác sĩQuanđãhộiđủđượcmấyyếutốđó.

VềphíaTổngthốngNgôĐìnhDiệm,ôngtíntưởngmọiviệcsẽêmxuôi

và trao trách nhiệm giải quyết cho bộ ba Thơ, Thuần, Lương đều là "cỡnặng"củachínhquyền.

ÔngNgôĐìnhNhukhôngcómộttháiđộrõrệt.NhưngbàNhubắtđầuhunghăngvàtìmmọicáchnhẩyvàovòng.Qua

nhữngbiến cố lớnnhưvụTướngMinhnăm1954, cuộcđảochính11-11-1960bàNhutỏramộtngườicótàiứngbiếnmaulẹvàcónhiềusángkiếntổchức.Nhưngquahaibiếncốtrước,bàNhuvẫntrongbóngtối,naythìbàtựcho làmìnhđãcó lực lượng lớn, tức làPhong tràoPhụnữLiênđới.Trênthựctếphongtràonàyhữudanhvôthực,nhưngvớibàNhuvới lòngkiêuhãnhvàtháiđộnghênhngangcủabàthìPhụnữLiênđớilàmộtđoànthểmàchínhquyềnphảikiêngnể.Đoànthểấyphảicótiếngnóithamdựvàodiễntiếncủalịchsử.

Trongmột buổi họp vào trung tuần tháng 7-1963 (vào cuối tháng nămâm)PhongtràoLiênđớivớiđầyđủthànhviênBanChấphànhTrungươngbàNhuvớilờinói"chanhchua"gaygắtchorằng,nếuchínhquyềnnhượngbộ thoảmãnyêusáchcủaPhậtgiáo thìphong tràocủabàcũngsẽ làmáplực,đưaramộtsốyêusáchbuộcchínhquyềnphảithoảmãnvànhượngbộ.Trongphiênhọpđó,bàNhuchỉ tríchgaygắtmấynhàsưvớinhữngngônngữkhôngđượcmềmmỏng.

CHƯƠNG8(D)CUỘCHOÀGIẢIÂMTHẦM

CuộctranhđấucủaPhậtgiáođãbiếnchuyểnmaulẹ.Đầutháng6,riêngtạiHuếvàmiềnTrungphongtràotranhđấuđãlanrộngđếncáctỉnh,quận,xã.Thànhphầnsinhviên,họcsinhcũngbắtđầunhảyvàocuộc,chínhquyềnSàiGòncũngvẫnlạcquan,tinlàcóthểgiảiquyếtêmđẹp.

NhưngcáiđinhcủabiếncốvẫnlàHuếvàchùaTừĐàmtrởthànhTổnghànhdinhcủacuộctranhđấu.

ĐiềurõrệtlàcácthượngtọamiềnTrungmuốnnóichuyệntrựctiếpvớichínhquyền.Khithấychínhquyềnkểtừ8-5đến30-6chỉtìmcáchđiềuđìnhvớicácnhà lãnhđạoPhậtgiáo tạimiềnNam thìcácThượng tọachùaTừĐàmbắtđầulolắng.

Đầu tháng6,Thượng tọaThiệnMinhvàoSàiGòn tìmmột conđườngriêngđểtrựctiếpnóichuyệnvớichínhquyền.NhưngvềphíaôngNgôĐìnhNhu thì cho rằng:Không thểnàođiềuđìnhvớimấyôngThượng tọanhưThượng tọa ThiệnMinh và Trí Quang được. Trước đây, ông Nhu khôngquan tâmđếncácThượng tọavìmọiviệcđãcó"chúCẩn" lo liệu.Từ lúcbiếncốbùngnổ,ôngNhubắtđầumớitìmhiểunhânsựvềPhậtgiáo.ÔngNhucóđịnhkiếnrằngmấyThượngtọacóhồsơkhảnghivàcónhiềuliênhệvớigiáosưLêĐìnhThám.QuabáocáoôngNhulạicóđịnhkiếnthêmrằng: Những phương thức tranh đấu từ ngày 8-5 đến đầu tháng 6 đều lànhữngphươngthứccủamộtchiếnlượctrườngkỳtranhđấuvớixuấtxứrấtkhảnghi.

TạiHuếngày30-5chùaTừĐàmbịcôlậpítngàysauđiệnnướccũngbịcúpluôn.MộtsốđôngthanhniênPhậttửrútvàochùarồivõtrangbằnggậygộc,đá…đểloviệcbốphòng.Sốlươngthựctrongchùalúcđóchỉcóthểkéodàiđượchaitháng.Ngày4-6lạicóbiểutìnhxôxáttạiHuế,lựclượnganninhphảidùnglựuđạncaygiảitán,mộtsốchỉbịthươngnhẹ,nhưngvàingàysaubáochíMỹlại làmumlên.TạiSàiGòndưluậnlạiđượcdịplantruyềnmauchóngvàrấtkhíchđộngnhưtăngnibịbắn,bịthươngvàbịcầmtùbằngnhữnghìnhthứcdãmancủanhàcầmquyềnđịaphương.

Quảthực lúcđóchínhquyềnThừaThiênquáyếu.Trướckianhậnlệnh

trựctiếptừnơiôngCẩnthìnayphảiđợilệnhtừTrungương.ÔngNguyễnVănHàngườithaythếNguyễnVănĐẳnglạiônhoàvàcórấtnhiềutìnhcảmvớicácThượngtọabênchùaTừĐàmchonênôngkhôngthểmạnhtayđànáp,dùcuộcbiểutìnhngày4-6cũngkhôngđôngđảobaonhiêu.

Dưluậnbáochíngoạiquốcnhư thếnào, tờCông luận tạiĐàiBắc liêntiếpđăngtảinhữngbàibìnhluậnlênánchínhquyềnNgôĐìnhDiệmvàchorằngchínhquyềnnàykỳthịtôngiáo,đãđặtThiênchúagiáolênhàngđầuvàviphạmHiếnchươngLiênHợpQuốc."TrướckhibănghàĐứcgiáohoàngJeanXXIIIđãlêntiếng.Nhânloạikhôngthểcóquyềnkỳthị:NhưngđốivớitínngưỡngcủaanhemTổngthốngDiệmthìlờinóicủaĐứcGiáohoàngtrởthànhvônghĩa"(Côngluậnl-6-1963).NhữngtờbáocóuytínnhưExpressNews,ChinaPost,ChinaNewsđềuđăngnhữnghìnhảnhbìnhluậntintứchoàntoànbấtlợichochínhquyềnNgôĐìnhDiệm.BáochíTháiLantỏradèdặthơnnhưngbáoTháingữ(ngày23-5-1963)đãlêntiếngnghiêmchỉnhcảnhbáo “Biến cốPhậtgiáonếukhông sớmgiải quyết sẽbất lợi lớn chochínhquyền,vì chắcchắnCộngsản sẽnhảyvào lợidụngsựbấtmãncủaCônggiáođể làm tochuyện".TạiMiên,Sihanouk lợidụngngayvụPhậtgiáo để gây rắc rối.Báo chíMiên từ thiên tả đến thiên hữu đều lên tiếngcông kích chính quyền Ngô Đình Diệm. Từ tờ thiên tả La Depêche duCambodgeđếnCampuchiavàtờNeakCheatNiyum(củachínhquyền)đềunhấtloạtcôngkíchchínhquyềnNgôĐìnhDiệm.

Từđầutháng6 tạiNôngPênhliên tiếp tổchứcnhữngcuộcmít tinh tạingôichùalớnOnnlumđểlênánchínhquyềnNgôĐìnhDiệmđànápPhậtgiáo.

Báo chí Mỹ lại càng công kích mãnh liệt hơn nữa như tờ NewYorkTimes,WashingtonPost,NewYorkHeraldTribunne,đãđứnghẳnvềphíaPhật giáo.TờNewYorkTimes 31-5 thì cho rằng cuộc tranh đấu củaPhậtgiáoViệtNamđãchứng tỏdânchúngđãbấtmãnsâuxavớichếđộ.ẢnhhưởngvàuytíncủaHoakỳsẽbịtổnthươngvàMỹkhôngthểđứngngoàivòngcuộctranhchấp(cónghĩalàMỹphảinhúngtayvào).

TầmnhìncủabáochíMỹcũngkhôngkhácbaonhiêu lập luậncủacáchãngthôngtấnUPI,AP,CBSNewscónghĩalàhoàntoànchốnglạichínhquyềnNgôĐìnhDiệmvà như tờUSNews vàWorldReport lại cả quyếtrằng:"CácnhàlãnhđạoPhậtgiáochỉyêucầuTổngthốngNgôĐìnhDiệmchấmdútsựkỳthịtôngiáonhưngngượclạiTổngthốngNgôĐìnhDiệmđãđànápmạnhcácnhàlãnhđạoPhậtgiáo.DođóchínhquyềncủaôngđãtáchrờiThiênchúagiáorakhỏitậpthểđạiđasốphậtgiáođồtạimiềnNam(24-6-196)".Tờbáotrêncònlêntiếng:"QuacuộctranhchấpgiữachínhquyềnvàPhậtgiáo,Cộngsảnsẽ tuyên truyềnvớidânchúngrằngDiệmtiêudiệt

PhậtgiáođểmởđườngchoĐếquốcMỹxâmlăngmiềnNamViệtNam".BáochíMỹthìnhưvậy.GiớichứcMỹtạitoàĐạisứluônluônáplựcvới

NgôĐìnhDiệmphảiđiềuđìnhvớiPhậtgiáo,phảimởrộngnộicác,phảibanhànhdânchủrộngrãi.VấnđềquantrọnghơnnữalàphảiđẩyvợchồngNhurakhỏinước.

Khi được biết Tổng thốngDiệm tìm cách điều đình trực tiếp vớimấyThượngtọamiềnTrungthìôngNhukhôngđồngý.ôngchorằngkhôngthểnhượngbộđượcvàmấyvịthượngtọanàykhông“thuầntuýtuhành".

TuyvậyTổngthốngDiệmvẫnquyếtđịnhtheoýriêngcủaông.Ngày 5-6, bác sĩ Trương Khuê Quan được gọi vào dinh để gặp Tổng

thống.Giớithâncậnchobiếtkhôngkhíhômđóthậtnặngnềkhóthở.TrongcănphòngTổngthống,ôngNhungồiriêngtrênmộtghếbành,nét

mặtđămchiêukhóchịu.ÔngmặcchiếcáosơmiHongkongngắntay imlặng không nóimột lời.Bộ trưởngBùiVănLương đứng bênTổng thốngDiệm,bác sĩTrươngKhuêQuanbướcvàochào theo lốinhàbinh (ông làmộtbácsĩTrungtá).TổngthốngDiệmgậtđầurồichỉ,choôngngồiđốidiệnvớiTổngthốngrồihỏingay:

-TôingheTrungtáquenbiếtvớimấythầyởchùaTừĐàmphảikhông?BácsĩQuanđáp:-Dạthưacó,giađìnhtôiquenbiếtcácthầytừlâu.TổngthốngDiệmnóitiếp:-Trong lúckhókhănnhư thếnày tôimuốnnhờTrung tágiúpchoqua

cơnkhókhănvớicácthầyngoàiđó.Ởngoàiđómấythầyấycứtuyệtthựcrồibiểutìnhnàykhác.ĐượcbiếtTrungtácóquenbiết,tôinhờTrungtáliênlạc vớimấy thầy không biết Trung tá có khả năng dàn xếp cho êm đượckhông?

BácsĩQuanchưakịptrảlờithìTổngthốngDiệmnóitiếp:-NhờTrungtágiúpvàgiảithíchxemhọmuốngì?BácsĩTrươngKhuêQuantrảlời:-ThưaTổngthống,tôicóquenbiếtvớimấythầy,cólàmviệcchungvới

mấy thầy từnăm1946chođếnkhinhậpngũ(1956)chuyên loPhậtsựvàHoằngPháp.

Từkhinhậpngũđếnnaytôikhôngcódịpđểhoạtđộngvớimấythầyấynữa. Việc giải thích và dàn xếp không biết mấy thầy ấy có nghe không,nhưngTổngthốngđãralệnhthìtôisẵnsàngthihành.

BácsĩTrươngKhuêQuanngừnglời,TổngthốngDiệmbấtthầnhỏi:- Người ta nói ông Trí Quang thân Cộng, ông vẫn thường xuyên hoạt

độngchoCộngsảncóđúngvậykhông?BácsĩQuanđáp:

-ThưaTổngthốngtôikhôngdámtrảlờilàcóhaykhông.Sau đó bác sĩQuan trình bày đại ý rằng, Thượng tọa TríQuang có là

Cộngsảnhaykhôngvấnđềnàythựcsựquantrọng.Điềucầnnhất làphảitìmhiểusự tiến triểncủaHộiPhậtgiáonhư thếnàovànhất làkiểmđiểmnhững hình thức vàmôi trường nào đã đào tạo ra Thượng tọa TríQuangngàynay.TómlạibácsĩQuanhoàntoàndèdặtvàkhôngtrảlờithẳngvàocâuhỏicủaTổngthốngDiệm.

TổngthốngDiệmyênlặngsuynghĩlaolung.Sauđó,hỏivềmôitrườngđãđàotạonênmộtThíchTríQuang.BácsĩQuanđáp:

-ThầyTríQuangcũngnhưmộtsốthầykhácđượcđàotạotrongmộtlớpPhậthọctạichùaBảoQuốcmàbácsĩLêĐìnhThámlúcấy(1940)làChủtịchHộinghiêncứuPhậthọcTrungViệt.

TổngthốngDiệmđápngay:-Tôibiết,LêĐìnhThámhiệnthờiđirađằngkia.-ThưaTổngthống,cólẽnhưvậyekhôngđượcrõ.XinTổngthốngcho

tìmhiểuthêmmộtchútnữamayracóthểgiảiquyếtđược.ÔngNhungồi limdim, từnãygiờôngvẫnimlặngkhôngnóimộtcâu.

KhinghenhắcđếnLêĐìnhThám,ôngNhunhăntránrồibỗngđứnglênvớivẻgiậndỗinóitrốngkhông:

-Phảichứ!điềuđìnhvớihọphảichắc,nếukhôngnhưvậythìngườitalạiđổthừachomìnhđànáp.

ĐâychỉlàlờinóigiậnlẫycủaôngNhu,mọingườiđềucảmthấykhôngkhíthậtnặngnềkhóthở.ÔngNhuđứnglênđithẳngmộtmạch,khôngnóithêm một câu. Trong phòng Tổng thống Diệm chỉ còn lại Nguyễn ĐìnhThuần,BùiVănLương,bácsĩQuanvàbácsĩTuyến.

TổngthốngDiệmvẫnbìnhtĩnhvànhưkhôngđểýđếntháiđộgiậnlẫycủaôngNhu.TổngthốngDiệmbảobácsĩQuan:

-TôinhờTrungtárangoàiđócoixemnhưthếnào.Trungtánóivớicácthầyấyngưngtuyệt thựcđivàdânchúngđừngcó làmgìphiềnnhiễuquáđáng.Cứtừtừrồimọiviệcsẽđượcthuxếpổnthoả.

CuộcyếtkiếnTổngthốngDiệmkéodàitrên40phút.Saubuổichiềuđó,BộQuốcphònglogiấytờchobácsĩTrươngKhuêQuanraHuế.BộtrưởngNguyễnĐìnhThuầntraochobácsĩTrươngKhuêQuanhai lá thưviết tayphongkín-láthưgởiriêngchođạibiểuChínhphủNguyễnXuânPhương.MộtláyêucầutraotậntayĐạitáĐỗCaoTríTưlệnhsưđoànI-NộidungláthưđóvừagiớithiệubácsĩQuanvừachỉthịmộtsốđiểucănbảnvềviệcgiảiquyếtvụPhậtgiáotạiHuếvàQuảngTrị.

ÔngNgôĐìnhNhu chống lại phương thức giải quyết của Tổng thốngDiệm.Ôngvẫncóđịnhkiến:Mấytayđótuhànhkhiđượccáinàysẽđòicái

khác…cóchiến lược trườngkỳmà…AicònlạgìLêĐìnhThám…Hắnlàmarxistemà…PhậtgiáonhànuộcCộngsảnmà".TuyvậyôngNhukhôngthể chinh phục đượcTổng thốngDiệm. Tổng thốngDiệm cũng có biết ítnhiềuvềgiáosưLêĐìnhThám.Nhưngcólẽkhôngđượchiểurõlắm.

Khoảngnăm1956,trongmộtcuộchànhquântạimậtkhuMặttrậnDântộcgiảiphóngtạiThừaThiên(phầnđầuđãviết)quânđộicóbắtđượcmộttàiliệumậtthuộcloại"tàiliệuchiếnlược".TàiliệuliênquanđếncôngtáctôngiáovậntạimiềnNamvànhữngdựđịnhtổchứcnhữnghộiđoànPhậtgiáotheocôngthứcvàchủđíchcủaĐảngCộngsản.Tàiliệunàyđượctraocho ông Cẩn và nó lại dính dáng tới Thượng tọa Trí Quang cũng nhưThượngtọaThiệnMinh,sauđóôngCẩnmờiquýthàytớitưthấtđểtìmhiểuvàthôngcảm.ÔngCẩngiữtài liệunàynhưmộtbảobối.TrườnghợpôngCẩnngườitanóirằng“chơidaocóngàyđứttay"thìquảcóđúngnhưvậy.

ThượngtọaTríQuang,đượcPhậtgiáomiềnTrungnhấtlàPhậttửgiớitrẻtônsùngnhưthầntượng.TrướcvụPhậtgiáo1963,khôngcómộtdấuhiệukhả nghi nào về hoạt động chính trị của Thượng tọa Trí Quang. RiêngThượngtọaThiệnMinhlạicónhữnggiaohảorấttốtđẹpvớiôngCẩn.

Bỗngdưngbiếncốbùngnổvàmỗingàymột lớndầncànglanrộngtạiHuế.GiớichứcanninhlạicóbáocáogửivềSàiGònchobiếtLãnhsựvàPhóLãnhsựMỹtạiHuếđãliênlạcmậtthiếtvớicácthầytạichùaTừĐàm.SởdĩbiếtđượcnhưthếvìgiớianninhởđâyđãmócnốivớimộtnhàsưtrẻởAnCựu,đệtửcủathầyThiệnMinhvềsốnggầncácthầy…chonênnhiềukếhoạchcủaTừĐàmđãbịphátgiáctrướckhithựchiện.

Chínhquyền trungươngmắcmột lỗi lầm lớn làchỉnhìn tìnhhìnhquathôngbáocủađịaphươngmàbáocáocủagiớichứcanninhthờinàocũngvậyđềubịméomónghềnghiệpvàbịámảnhnặngnềbởicáibóngmaCộngsản.Có nhẽ ôngNgôĐìnhNhu có định kiến vớimấy thầyTríQuang vàThiệnMinhquanhữngbáocáocủađịaphươngchăng?

DùôngNhukhôngtánthànhviệcdànxếpvớimấyThượngtọachùaTừĐàmnhưngôngcũngkhôngngăncản(ôngNhuchỉquyếtliệtvàotrungtuầntháng7).

Ngày6-6-l963,bácsĩTrươngKhuêQuanraHuếđichuyếnmáybayđầutiên.KhôngkhíHuếlúcấynặngnềlắm.ChùaTừĐàmbịphongtoảthànhphốmangvẻốmđau.ÔngNguyễnXuânKhươngđã chính thứcnhậnđạibiểuChínhphủvàoănởngaytrongcănphòngthuộclầu2củatoàĐạibiểu.Cho đến ngày bác sĩ Trương Khuê Quan ra Huế thì ông Nguyễn XuânKhươngcóvẻlạcquanchorằngchínhquyềnsẽthắngthế.Nhấtlànhờbiệnphápcúpđiệnnướcvàphong toả, chùaTừĐàmbắtđầumệtmỏi.NhưngôngKhươnglạikhônghiểuquyluậttranhđấuvàphươngthứcgiảiquyếtđó

phùhợpvớinhữngđòihỏixuấtpháttừquyluậtnày.Giảnhưcúpđiệnnướcvàphongtoảchùacóthểgiúpchínhquyềnthắngthếnhưngchỉlàcáithắngthếnhấtthờivàchỉtạothêmchophíatranhđấucócớđểhàoquanghoáđốitượngtranhđấu.

Từ đầu tháng 6, Phật tử Sài Gòn càng thêm nôn nao bất mãn về việcchínhquyềncúpđiệnnướcvàphongtoảchùaTừĐàm.Từđó,dưluậnlạicàngthêmsôinổivàcàngđượcbiđáthoá,báochíMỹ-Pháplạicódịpkhaithácvàthổiphồng.Nhưngtìnhhìnhtạichỗlạikhôngbiđátnhưvậy.

CácThượng tọachùaTừĐàmbắtđầumuốnnhượngbộ,nhưngdùsaovẫn còn tự ái và không thể làmmất hào quang cho cuộc tranh đấu được.Trongcái thếkẹtdó thì sự thành lậpUỷbanLiênbộđểcùngvớiUỷbanLiênpháigiảiquyết songphương,đượccoinhưmột lối thoát tốtđẹp,màkhôngcònlốithoátnàokháchơnngoàiviệcsửdụngbiệnphápmạnh.

BácsĩTrươngKhuêQuanraHuếthihànhsứmạngmócnốichođườnglối giải quyết này.Bác sĩTrươngKhuêQuan khi đếnHuế thì vội vã gặpngayôngNguyễnXuânKhương.ôngKhươngcònđangtrongphòngriêngvớibộquầnáongủtiếp"sứgiả"SàiGòn.TheoLươngKhảiMinhthuậtlạithì bác sĩ Quan trao thư của Bộ trưởng Nguyễn Đình Thuần cho ôngKhương,ôngKhươngvừaxemxongđổisắcmặt,tháiđộtứcgiận,ôngđậpmạnhláthưxuốngbànnóivớisựđaukhổcủangườithấtbại"ThếnàythìChính phủ thua họ rồi còn gì". ÔngKhương nhăn nhó rồi nói với bác sĩTrươngKhuêQuan:"Ởđâyđãgiảiquyếtgầnxongrồi,họđãchịuthuarồi.HọđãchịuđiềukiệntổchứcmộtbuổilễmờiTổngthốngrađểhọtạtộirồi.

BâygiờthếnầythìChínhphủthuarồi…chúngtôicònlàmgìđượcnữa".BácsĩQuanchỉcónhiệmvụthihànhchỉthịcủaTổngthốngDiệm.Ông

khônggópthêmmộtýkiếnnào.KhiBácsĩTrươngKhuêQuanđếngặpĐạitáĐỗcaoTrítraothưcủaôngThuần,Đạitácoithưxongcũnglộvẻgiậndỗi,hoàntoànkhôngđồngý.ĐạitáTríthantrời:"Thếnàythìlàmsaomàdẹpchoêmđược".ÔngTrítâmsựvớibácsĩTrươngKhêQuan:"Anhnghĩcoi…khólắmanhơi.Mấycáiôngthàyđóngangngượccònhơn…anhơi”ÔngTrílạithanvắnthởdài:“Nhưngthôimìnhlànhàbinhthìthượngcấpchỉđâu làmđó,biếtsaobâygiờ”.Đại táĐỗcaoTríhứavớibácsĩQuan:“Trongkhảnăngcủatôi,tôixingiúpchoanhmọiphươngtiệnmàanhcần”.VẫntheoLươngKhảiMinhsauđóĐạitáĐỗcaoTrítựtayláixeđưabácsĩQuanđếnchùaTừĐàmvàtựtayôngnhắchàngràokẽmgaiđểbácsĩQuanvượtqua“bứctường”phongtỏa.

Bên trong các thanh nữ Phật tử đang lo phận sự bố phòng canh gác.Khôngkhírấtyêntĩnh.Cáctusĩvẫnsinhhoạtbìnhthường.

KhivàonhàtraithìThượngtọaTríQuangđangngồiđánhcờ.Vừatrông

thấybácsĩQuanThượngtọaTríQuangđãtươicười“ÀchàosứgiảHòaBìnhvàtừSàiGònra”.SaukhithilễvấnanbácsĩQuanđithẳngvàocâuchuyện.ÔngtrìnhbàythiệnchígiảiquyếtcủaTổngthốngDiệmvớiThượngtọaQuang vàmấyThượng tọa chủ chốt khác.Không khí thật vui vẻ hòahoãn. Thượng tọa Trí Quang yêu cầu bác sĩ Quan can thiệp để nhà cầmquyềnngưngcúpđiệnnước,nhưnglúcđóthìôngNguyễnXuânKhươngđãralệnhgiảitỏavấnđềđiệnnước,bâygiờchỉcònhàngràokẽmgaiphongtỏa.

Buổitốihômấy,bácsĩTrươngKhuêQuanlưulạichùaTừĐàmsaukhitừQuảngTrịtrởvề.ĐâylàmộtsứgiảduynhấtcủaSàiGòncódịpgầnmấyThươngtọatrongthờigian2ngàyđểtìmsựthôngcảmtừhaiphía.BácsĩQuanchoThượngtọaTríQuangbiếtrõýcủaTổngthốngDiệmlàmuốncácsưsãingưngngay tuyệt thựcvà trởvềnếpsốngbình thường,sauđóPhậtgiáo sẽcùngchínhquyềngiảiquyết.Thượng tọaTríQuangyên lặngmộtcáchkhóhiểu.TuynhiênôngcũngviếtmộtláthưtraochobácsĩQuanđưaraQuảngTrịchỉthịchochùaTỉnhHộiởđâyngưngtuyệtthực.

TừHuếraQuảngTrị,ĐạitáĐỗCaoTríphảichoxegắnđạiliênhộtốngbácsĩQuanmặcdùđườngHuế-QuảngTrịlúcấyvẫncònanninh,xecộcóthểđilạisuốtngàyđêmnhưngchuyếnhànhtrìnhcủabácsĩQuancóvẻgiannanvàôngcũng linhcảm thấysựngộtngạt,khóchịu,khiđếnQuảngTrịkhôngkhícònngộtngạthơn.

TạiQuảngTrị, tìnhhình trongmấyngày4,5,6càng trởnênsôibỏng.ChùaTỉnhHộicũngnhưtạiTừĐàmHuếđềubịphongtoả.Cáctăngnivẫntiếptụctuyệtthực.Khôngkhíhếtsứcdaođộng.

NhưngkhibácsĩQuantraothưtaycủaThượngtọaTríQuangthìcuộctuyệt thực được chấm dứt ngay. Sứ giả Sài Gòn đã làm xong nhiệm vụ.Nhưngtìnhhìnhcóthayđổikhôngchỉlàtạmthờianbìnhđểsửasoạnchomộtkếhoạchmới?

GiớichứcHuếlúcbấygiờkhôngtinrằngphíacácThượngtọacóđủlựclượngđể làm lớn chuyệnvà cũng tin rằng có thể thu xếp xongbằngbiệnphápmạnh.TấtcảđềuchúýđặcbiệtđếnThượngtọaTríQuangvìchorằngvịThượngtọanàymới làngườichủđộng, là linhhồncủacuộctranhđấu.Nhưngsự thựcThượng tọaThiệnMinhmới làngườichủchốthànhđộng.ThượngtọaTríQuangchỉlàkhuônmặtcótínhcáchtiêubiểucholãnhđạoPhật tửvềmặtnổi,mặtchìmvớiphương tiệnvàngườihànhđộngđềudoThượng tọa ThiệnMinh với tất cả phương thức tranh đấu củamột ngườithâmsâu,bíhiểmlãnhđạo.

KhiđượcTổngThốngDiệmchấpthuậnhoàgiảitrựctiếpvớicácThượngtọaTừĐàm, phíaThượng tọaThiệnMinh đã thắng được hiệp đầu và gỡ

đượclốithoátchocácnhàlãnhđạoPhậtgiáotạiHuếđangbịbếtắc.KhiBácsĩTrươngKhuêQuantừQuảngTrịtrởlạiHuế,ôngngủlạichùa

TừĐàmmộtđêm.Trướcđó,đạibiểuNguyễnXuânKhươngcóđưaônglạitưthấtĐứcChaNgôĐìnhThục,ôngQuanngồiđợitạiphòngkhách.

ĐạibiểuKhươngvàotrìnhbàyvớiĐứcChaThụcđến2giờđồnghồvềnhữngchỉthịhoàgiảicủaSàiGòn.NhưngôngQuanvẫnkhôngđượcĐứcChaThụctiếpkiếnvàcũngkhôngchobiếtýkiếncủaĐứcChaThụcnhưthếnào.SauđóbácsĩQuancùngĐạibiểuKhươngđếntưdinhôngCẩnvàởđâyôngQuancũngphảichờđợilâucảgiờđồnghồmàvẫnkhôngđượcôngCẩntiếp.

Tuyvậy,chođếnlúcấyôngCẩnvẫnmộtlòngbênhvựcgiảiphápđiềuđìnhtrựctiếpvớiHuế.

Điềumà trước đây ông đã thỉnh thị với Sài Gòn và chính ông đã chochuyểnláthưtaycủaThượngtọaTríQuanglênTổngThốngDiệm,láthưấyđượcviếtngaytạinhàôngCẩnvới lời lẽhếtsứckhiêmnhườngvàchỉyêu cầu giải quyết hai nguyện vọngmà thôi.Đến nay, Tổng thốngDiệmchấpthuậnđiềuđìnhthẳngvớiThượngtọaTừĐàmtứclàôngCẩnđãtoạinguyện,vìtừ7,8nămqua,ôngCẩntựhàovềmốiliênhệchặtchẽgiữaôngvàcácThượngtọaTríQuang,ThiệnMinhchonênbiếncốxảyrangoàiýmuốncủaông,ôngcũngmộtlòngbênhvựccácThượngtọacũnglàđiềudễhiểu.

BácsĩQuanđãthànhcôngmộtphầnnhiệmvụnhưngSàiGònlạiđánhđiệngọiôngQuanvềgấp.

Trong thời gian bác sĩ TrươngKhuêQuan ởHuế có nhiều truyền đơnđượctungra"tốcáomộtTrungtá từSàiGònđãâmmưuvớicácThượngtọachùaTừĐàm".

Khôngkhíthậtngộtngạt.ÔngQuannhờchiếcxeCammontettecủaChicuộcquântiếpvụđểraphitrườngPhúBàicùngvớiThượngtọaThiệnMinhvềSàiGòn.ViênThượngsĩchỉchoôngmượnxemàkhôngdámtựláixevìtrênxecóThượngtọaThiệnMinh,ôngchomượnxerồichuồnlẹ.Lúcấy,kểcảxeđò,xecacủaAirViệtNamđềukhôngchịuchởcácThượng tọanhấtlàThượngtọaThiệnMinh.Tìnhcờ,bácsĩQuangặpôngCaoXuânVỹvàTrungtáHuỳnh(PhóGiámđốcNhaAnninhquânđội) racôngcán tạiHuếvàcùngvềSàiGònmộtchuyếnvớiôngQuan.HaiôngđinhờxecủaquântiếpvụraPhúBài.Nhưngmặcdùcùngphụcvụmộtchếđộnhưngmỗingườilạithihànhchomộtđườnglốikhácnhau.

Trên chuyến xe đó có cả Thượng tọa ThiệnMinh.Nhịp cầu Phật giáoHuếvàSàiGònbắtđầubắcnhịp.

Khi trởvề,bácsĩQuanmớigiậtmìnhvềchuyếnđiquánguyhiểmcủa

ôngmàchínhBộQuốcphòngcũngkhôngtiênliệuđược.KhônghiểunhữngtínhtoánnhưthếnàocủagiớichứctạiHuếnhưngđãhoàntoànbấtlợichobácsĩQuan.

Dođó,BộtrưởngNguyễnĐìnhThuầnphảiđánhđiệnkhẩncấpgọibácsĩQuanvềngay,vìengại"cóthểnguyđếntínhmạng".

RiêngThượngtọaThiệnMinh,khivàoSàiGònlầnnàyônglạitiếpxúcmột lần nữa với Bộ trưởngNguyễnĐình Thuần. Bác sĩ Tuyến cũng đếnthămThượngtọaMinhtạinhàmộtngườiquen.QuacuộcmạnđàmvớibácsĩTuyến,ThượngtọaMinhtỏrarấtcởimởvàônhoà,cóthểnóiThượngtọaMinhđãmềmdẻongoàisựmongđợicủachínhquyền.

Ngày5-6-1963,UỷbanLiênbộcùngUỷbanLiênpháibảovệPhậtgiáonhómhọplầnthứnhấttạihộitrườngDiênHồng.VềphíaChínhphủcóPhóTổngthốngThơ,BộtrưởngNguyễnĐìnhThuầnvàBùivănLượng.VềphíaPhật giáo có các Thượng tọa TâmChâu, ThiệnMinh, ThiệnHoa, HuyềnQuang,ĐứcNghiệp,ĐạiđứcĐứcNghiệplàphátngônviêncủapháiđoànPhậtgiáo.

Phiênhọpđầu tiênmớichỉcó tínhcáchgiới thiệuvànghi lễcùngthảoluậnmộtsốvấnđềliênquanđếnthủtụcvàphươngthứcthảoluận.

Chođếnngày5-6,hiệulựccủaUỷbanLiênpháichưacógìđángkể,nếukhôngmuốnnói làquá lỏng lẻo.Ngay trongUỷbanLiênphái cũngcó3khuynhhướng.KhuynhhướngPhậtgiáotrongNamvẫncòndèdặt,engạivìsựhiệndiệncủaThượngtọaThiệnMinh,màkhuynhhướngnàyvẫncóđịnhkiếnlà“NgườicủaôngCẩn".

KhiThượng tọaThiệnMinhvàoNam lãnhmộtvai tròquan trọngnhưvậynhưngvẫnchưacóhậuthuẫnquầnchúng,chưacócánbộ,phầnlớncánbộ trong giai đoạn này đều thuộc ảnh hưởng của các Thượng tọa Châu,Thượng tọa Tâm Giác, Đức Nghiệp.Mà những cán bộ này ( nói cán bộkhôngđúngdanhnghĩa) hầuhết thuộc thànhphầnđảngpháiQuốcgia cókinhnghiệmhànhđộngvàvốnbấtmãnvớichínhquyền.TuykhôngphảilàPhật tửthuầnthànhnhưngcũngvẫncódanhnghĩaPhật tửvànhâncơhộingànnămcómộtnàythìhọtạmthờiđứngcùngvớiPhậtgiáođểtranhđấu.

ĐángkểnhấtlàmộtsốcánbộthuộcViệtNamQuốcdânĐảng(thuộcthếhệtrẻ)miềnBắcdicư,cũngnhưhaimiềnNamNgãi,giaiđoạnđầuđãgópcôngkhôngnhỏlàmhậuthuẫnchocácThượngtọatrongUỷbanLiênphái.SaunữalàmộtsốnhỏtronghàngngũĐảngDuydân.

Lớpcánbộtrẻnày,vìnhiệthuyếtvìlòngtrungkiênvớilýtưởngvàđồngthờicũngbịthúcđẩybởikhátvọnglàmthayđổitìnhhình(họcóbiếtđâuđóchỉlàảotưởng)…chonênnhâncơhội“biếncốPhậtgiáo"thìvùngdậy.

HầuhếtlớptrẻđãhếttinvàolãnhtụViệtNamQuốcdânĐảng,tantác

mỗingườimộtnơikhôngtổchứcnhưngvẫncòntruyềnthốngđểkếthợp.MàPhậtgiáovớihìnhảnhmộtTiêusơntrángsĩcũnglàđộngcơlàmsốngđộngtruyềnthốngcủaĐảng…Vớinhữnglãnhtụgiànuahủbại,đãkhôngkếthợpđượcgiớitrẻchomộtcôngtrìnhtranhđấulớnlao.BỗngnhiênmộtsốThượngtọađứnglên lãnhđạo tranhđấu lần thứnhất tronglịchsửViệtNamsaunhàLý.ChínhcácThượngtọanàyđãtrởthànhthầntượngthuhúthầuhếtcácđảngviêntrẻcủaViệtNamQuốcdânĐảngcũngnhưĐạiViệt(nhómTưQuyếtvàBaLòng)vàmộtsốnhỏđảngviênĐảngDuydân.

Giớiđảngviênkỳcựucũng tíchcựcdấnmìnhvàocuộc tranhđấunhưnhómViệtquốccủacụBạchVân(Cônggiáo)nhómôngĐĩnh(tựĐĩnhcụtCônggiáo)nhómViệtquốcmiềnNam,nhómĐạiViệtNguyễnTônHoàn,nhómViệtquốcNhưPhong,NguyễnHoạt(từTựDo).

Ngoạitrừmấynhómđảngviênkỳcựunhưđãviếtởtrêncòncácnhómkhác,hoạtđộng lẻ tẻủnghộcuộc tranhđấubằng tinh thầnvàhỗ trợ theocáchriêng.HầuhếtthànhphầntrẻtạmthờitựđộngthoátlyĐảngđểtựđặtmìnhtrongcôngcuộctranhđấuvớihyvọngcuộctranhđấuthànhcôngthìhọsẽlànhữngthànhphầncốtcánchủđộngphụchồiđảng.

Vốn lãngmạn từ bản chất, tinh thần cáchmạng tự lực, lớp trẻ này lạikhôngđượcđàotạotheomộtkỹthuậtđấutranh,cũngkhôngbiếtvềquyluậtđấutranh,chonênvôhìnhhọtrởthànhcontốttrongmộtváncờ,mặcdầukhidấnthânvàocuộchọdângcảtráitim,cảbầunhiệthuyết,cảcuộcđời.NhữngUyên,Thao,Vy,Ýlàmộtthídụ.

QuavănthưcủaChínhphủMỹdoPhóĐạisứTruherttraochoBộtrưởngThuầnđểtrìnhlênTổngthốngDiệmthìChínhphủMỹnónglòngthúcđẩyTổngthốngDiệmgiảiquyếtvụPhậtgiáo,vìchorằngbáochívàdưluậnMỹđang bất lợi cho Chính phủ Việt Nam Cộng hoà và riêng Tổng thốngKennedyđanggặpkhókhăntạiquốcnộidocuộckhủnghoảngtôngiáotạimiềnNamViệtNam.TừNgoạitrưởngMỹđếnTổngthốngKennnedyđềucùngmột lập trường, thúc đẩyChính phủViệtNamCộng hoà giải quyếtmaulẹvụphậtgiáo.ĐạisứNoltingvẫnlàngườibạntrigiaocủaôngNhuvàrấtcảmphụcTổngthốngDiệm.QuanđiểmcủaônglúcấylàtếnhịvàdèdặtnhưngtíchcựcủnghộchếđộNgôĐìnhDiệm.

NhưngtrongtoàĐạisứMỹlạicómộtkhuynhhướngtíchcựcchốngđốichế độNgôĐìnhDiệm.Khuynhhướngnày được ngấmngầmhỗ trợ, bởiôngPhóĐạisứTruhert.PhíaCIA(mặtnổi)đạidiệnlàĐạitáRicharsonlạicũng là người ủng hộ chế độNgôĐìnhDiệm, nhưng phụ tá của ông tứcSmithlạicónhiềuliênlạcngầmvớimộtsốchínhkháchthuộcnhómPhanHuyQuát, lạimuốn nhân cuộc khủng hoảng Phật giáo để làm áp lực đòiTổngthốngDiệmcảitổnộicácvàthayđổimộtsốcơchếtrongguồngmáy

côngquyền.PhíaCIAchìm(đâymớilàyếutốquantrọng)đãtìmmọicáchmócnối

vớimộtvàinhânvậtthuộcphetranhđấuPhậtgiáo(ĐạiđứcĐứcNghiệpvớitưcáchphátngônviên,giaotiếpvớikýgiảMỹvàCIAđãtráhìnhmócnốiquangảnày).Dođó,ngaykhiphíaPhậtgiáovàchínhquyềnngồivàobànhộinghịthìđãcónhữngbàntaythứbaquấyphá.VìnếunhưchínhquyềnvàPhậtgiáoñiđếnmộtổnthỏatốtđẹpthìhọkhôngđượclợigì.

Từ cuối năm1962 tạiMỹđã cómột khuynhhướnghỗ trợ nhómPhanHuyQuátvàđòichínhquyềnNgôĐìnhDiệmphảicảitổ;đặtthêmchứcThủtướngvớiquyềnhạnrộngrãi.PhanHuyQuátvàxahơnlàVũQuốcThúccónhiều triểnvọngđượcgiới chứcMỹáp lựcvớiTổng thốngDiệmđặtvàochứcvụThủtướngnày.

NhưngvớimộtngườingangbướngvàcươngquyếtnhưDiệmthìkhôngbaogiờMỹcóthểthànhcôngtrongnhữngtoantínhnhưvậy.SựhiệndiệncủaôngNhulạicàngthêmkhókhăn,vìkhôngthểnàoNgôĐìnhNhucóthểchấpthuậnmộtThủtướngcóquyềnhànhrộngrãinhưkiểuThủtướngPhanHuyQuát,chonêntừHarrimanđếnHilsmanvàTruhertđềuchorằngmuốncảitổnộicácvàcơchếdânchủtạimiềnNamViệtNamthìphảitrụcxuấtvợchồngôngNhu.Tổng thốngDiệmsẽkhông thể làmgìkháchơn làcai trịtrênuyquyềntượngtrưng.NhưngtoantínhđókhôngquanổicặpmắtcủaôngNhu.

CuộchoàgiảigiữachínhquyềnvàPhậtgiáoquaUỷbanLiênbộvàLiênpháiđangtiếnhànhtốtđẹpthìbỗngnhiêngặptrởngại.

CHƯƠNG8(E)ĐỔTHÊMDẦUVÀOLỬA

Vàobuổisángthứbảysauphiênhọpngày5-6giớichứcphủTổngthống lại muốn điên đầu về bản thông báo của Hội phụ nữ Liên đới (tấtnhiênlàdobàNhusoạnthảo).TrướcđóbàNhutriệutậpHộiđồngbanchấphànhTrungươngđểthảoluậnvàtỏtháiđộvềhoàgiảitrên.

Trongbảnthôngbáoấy,bàNhugaygắtlêntiếngphảnđốiphươngthứcgiải quyết củaôngDiệmvànặng lời côngkíchmột sốnhà lãnhđạoPhậtgiáo.BàNhulấylídorằngPhậtgiáocũnglàmộthộiđoàn,PhongtràoLiênđớicũnglàmộthộiđoàn,vànhưvậyPhongtràoLiênđớicũngcóquyềnlêntiếng,khôngcóaicóquyềncấmđoánkểcảchínhquyền.CáiýcủabàNhurấtđúng,khôngaicóthểchốicãiđược,vìtrongmộtcộngđồngquốcgiacácđoànthểđềuđượcđốixửngangnhautrướcluậtphápvàđềuđượctỏtháiđộbấtbìnhvớimộtđoànthểkhác,miễnsaokhôngxâmphạmđếnanninhquốcgia.BàNhuchorằngbàlêntiếngcôngkíchPhậtgiáotheotưcáchChủtịchPhongtràoLiênđớitứclàkhôngdínhdánggìđếnchínhphủ,vàChínhphủphải coi đó làđiềukiện tối cầnđểủnghộ.Bởivì khiChínhphủđangcóchuyệnrắcrốivớimộthộiđoànkháclêntiếngcôngkíchhộiđoànnàyvàhỗtrợChínhphủnhưvậycócòncócáimaymắnnàohơn.

Nhưng thực tếđâucógiảnđơnnhưvậymànhất là thực tếxãhộiViệtNamCộnghòa thìkhông thểdùngmột thứ"lôgíc"nàophân tíchđượcBàNhulàemdâumộtTổngthống,uyquyềncủabàtrênthựctếaicũngthấyvànhấtlàbảnthôngbáocủabàlạidomộtphiênhọptổchứcngaytrongdinhGiaLongthìbảnthôngbáoấyđãmặcnhiênlàtiếngnóibánchínhthứccủachínhquyền,dùchocóbiệnminhkhéo léođến thếnào thìcũngkhôngainghe.

BàNhuthườngviếtdiễnvănthôngcáobằngPhápvăn,cónhẽbảnthôngcáodongườidịchthiếusựamtườngvà tếnhịcủaViệtngữnênbảnPhápvănđãnặngnềdịchratiếngViệtlạicàngnặngnềhơn.

BàNhuquyếtđịnhphổbiếnbảnthôngcáođótrênbáochí.CũngvàosángthứbảyhômấytrongmộtbàinóivềPhậtgiáoViệtNam,

xướngngônviênđãkhôngtiếclờicangợicôngđứcTổngthốngđốivớisự

pháthuyPhậtgiáovàđưarathốngkê:sốchùatrongtoànViệtNamCộnghòa là4776.KhiTổng thốngDiệmchấpchính từ1954đến1963 thìPhậtgiáoxâydựngthêm1.275ngôichùamớivàtrùngtuđược1.295ngôichùađãhưhạivìthờigianvàchiếntranh.

SựthựcthìTổngthốngDiệmđãgiúprấtnhiềutàichínhvàphươngtiệnđểxâycấtchùa.ĐólàđiềuTổnghộiPhậtgiáomiềnNamViệtNamđềubiếtrõ.Thếnhưngkhicao trào tranhđấuđang lên thìdânchúng lạikhông tinnhữngconsốthốngkêvềthànhtíchcủaChínhphủđốivớiPhậtgiáo.Huốngchi thông cáo củabàNhu thì không ai có thể tin rằngđó là thái độ trungthực.NhấtlàbảnthôngcáoấylạinóitrùmlấpcảmộttậpthểlớnnhưPhậtgiáo. Phương thuật chính trị dùng để phản đối phe "đối lập" không dùngcáchnày.

Khoảng10gsángthứbảybácsĩTuyếnvàoDinhvàđếnphòngôngĐổnglýĐoànThêmthìôngPhanvănTạoTổngGiámĐốcThôngTinbướcvào,ôngTổngGiámđốcThôngTinđangmuốn“điêncáiđầu"vìbảnthôngcáomàbàNhulàmáplựcphảiphổbiếntrênbáochí.

ÔngTổngGiámđốcThôngTinchobiếtbàNhucógọiđiệnthoạithẳngchoônghỏi tại saokhôngphổbiến thôngcáoấyvàocácsốbáoxuấtbảnsáng thứbảy.ÔngTạophải tìmcáchnóikhéođểcó thểkéodài thờigianhòngcóthểtiếpxúcthẳngvớiPhủTổngthống.VớinộidungbảnthôngcáoấyôngPhanVănTạocũngcảmthấysẽgâynênphảnứngbấtlợitrongdưluận.

TừôngĐoànThêmđếnbácsĩTuyếnđềuđồngýnhưvậy.NhưnglàmthếnàođểngănchặnnổikhibàNhumuốn.QuyếtđịnhsaochỉcóTổngthốngDiệmmớiquyếtđịnhđược.

Thờinàocũngvậy,đảm tráchngành thông tinởmộtxứchậm tiếnquảthựcvạnphầnkhókhănnhấtlàkhigặpbiếncốlớn.

Khoảng11g30,ôngThuấntrởvềvănphòng.Xemxongbảnthôngcáothìông cũng phải đồng ý là không thể phổ biến ngay được và phải trình lênTổngthốngDiệm.

KhilênyếtkiếnTổngthốngvàtrìnhbàylợihại,TổngthốngDiệmcũngđồngývớiôngThuầnkhôngthểphổbiếnbảnthôngcáonàyđược.

Chiềuhướnggiảiquyếtnhưngtranhchấpnộibộbaogiờcũngđòihỏisựtếnhịkhônkhéovànhấtlàphảitránhngộnhận,mộtkhiđãtạonênngộnhậnthìkhólòngcóthểgiảiquyếtêmxuôi,giảiquyếtnhữngtranhchấpkhôngthểsửdụngnhữnghìnhthứcthôngcáo,tuyênngônkhimànhữnghìnhthứcnàychỉtạothêmsựrắcrối.

BàNhulýluậnrằng:BàkhôngchốnglạiPhậtgiáomàbàchỉchốnglạinhững phần tử lợi dụng phật giáo. Nhưng vì không có căn bản và kinh

nghiệm chính trị nên bà đã quên yếu tố này:Dù là một thiểu số cá nhânnhưngnhữngcánhânđókhitạođượcdanhnghĩađểnhândanhtậpthểthìnhững cá nhân đó tự nhiên vàmặc nhiên đại diện cho danh dự và chínhnghĩamàhọđanglôikéoquầnchúngủnghộ.

Nếuquầnchúngphêbìnhthìchỉphêbìnhmộtchiềuvàdomộtthiểusốlãnhđạoquầnchúngchỉdẫnsáchđộng.BảnthôngcáocủabàNhuchỉcầnxénbớtmộtvàicâuvàilờicũngđủvốnliếngđểphẫnnộtrongquầnchúng(thựctếđãxảyranhưvậy).

KhiđượcbiếtýkiếncủaTổngthốngDiệmvàôngBộtrưởngThuần,ôngTổngGiám đốc Thông tin yên trí có thể dẹp bản thông cáo của bàNhu.NhưngbàNhuđâucóchịuthuamộtcáchdễdàngnhưvậy.

BàNhulạigọiđiệnthoạichoPhanVănTạomộtlầnnữavàcậtvấntạisaokhôngchophổbiến.

ÔngTạothựctìnhtrìnhbày,sởdĩkhôngchophổbiếnlàýnghĩcủaTổngthống.VớigiọngnóitứcgiậnbàNhubảoôngchờmáyđểbàhỏilạiTổngthống.CuộchộikiếngiữabàNhuvàTổngthốngDiệmnhưthếnàokhôngđượcrõ,nhưngsauđó,bàNhuchoôngTạobiếtlàTổngthốngđãđồngý.TuyvậyôngPhanVănTạovẫnchưatinnênkhôngdámphổbiếnngay.ÔnglạithỉnhthịýkiếncủaBộtrưởngNguyễnĐìnhThuần.

ÔngThuầnđemtựsựtrìnhvớiTổngthốngDiệmthìôngTổngthốngtỏvẻkhóchịulắmvàvẫnýkiếncũlàkhôngchophổbiếnbảnthôngcáonày.Thảnghoặc tìmcáchphổbiếnmộtcáchhạnhẹp.TrùngvàongàycácbáoViệtngữnghỉhàngtuầnnênbảnthôngcáoấychỉphổbiếntrênbảntincủaViệtTấnxã(ấnbảnngoạingữ)vàtờJournalExtrêmeOrient,TimeofViệtNamđăng.

Trướcđó,trưathứbảykhiôngThuầnvàogặpTổngthốngôngThuầntỏvẻbuồnphiềnnóivớibácsĩTuyếnvàôngĐoànThêm:“Phổbiếnbảnthôngcáonàythìbấtlợichocuộchoàgiảilắm.BàNhubảoTổngthốngđãđồngýnhưvậykhônghiểuChínhphủdứtkhoátvấnđềnhưthếnào?".

NhưngTổngthốngDiệmđãxácđịnhrõvớiôngThuần:"ChínhsáchcủaChínhphủkhôngcógìthayđổicả".

Chiềuchủnhật,ôngBộtrưởngThuầnmột lầnnữalạivàodinhxingặpTổngthốngnhưngôngDiệmmắcbận.

CuốicùngôngTạođànhphổbiếnvànóivớibácsĩTuyến:“Khôngbiếtlàmsaohơn".Cũngnhưtrướcđó,ôngphảitrảlờibàNhu:“tổngthốngđãđồngýnhưvậythìtôixintuântheoýTổngthống".

Sángthứhai,thôngcáotrênđượcphổbiến,từchiềuđãđượcđăngtảitrênhầuhếtcácbáoViệtngữ(ravàothứba).

Kết quả đúngnhư sự tiên liệu:Bản thông cáo với lời lẽ cứng rắn (nếu

khôngmuốn nói là lớn tiếng cao ngạo cùng lập trường chống lại phươngthứchoàgiảiquaUỷbanLiênbộvàLiênphái)đã tạonênmộtphảnứngmạnhvềphíaPhậtgiáo.Dưluậncũngtỏýbấtmãn.NghĩalàbảnthôngcáocủabàNhuhoàntoànbấtlợichochínhquyềnvàđốivớicuộctranhđấuPhậtgiáo.Nónhưmộtthùngdầulớnđổvàongọnlửachưacháyto.

LỬAĐÃTHỰCSỰBÙNGLÊN.Hoà thượngQuảngĐức là nhà tu, tự nguyệnmở đường cho giai đoạn

này.Sángngàythứba2-6HoàthượngQuảngĐứctựthiêutạingãtưLêVănDuyệt-PhanĐìnhPhùng.Mộttiếngsétlớn.Cơngiôngtốthựcsựbắtđầu.Tiếng sét làm rung chuyển con ngườiTổng thốngDiệm.Cuộc hy sinh tựthiêuđểhiếnthânchodântộcvàĐạophápcủaHoàthượngQuảngĐứccóphảilàmộtphảnứngđộtngộttrướcbảnthôngcáocủabàNhukhông?SựhysinhcủaHoàthượngthựcsựđượcsửasoạnbốtrínhiềungày.

Sáng2-6hồi9g30,mộtlễcầusiêuđượctổchứctạichùaPhướcHoàvớihàngtrămtăngnithamdự.

Sauđó,cáctăngnitiếnvềphíangãtưLêVănDuyệt-PhanĐìnhPhùngvàởđâyHòathượngQuảngĐứcđãtựthiêu.

Hoà thượng đi trên một chiếc xe Austin (chiếc xe này của ông TrầnQuangThuậnrểcủacụTônThấtHối)…

Cũngvàogiờnày,TổngthốngNgôĐìnhDiệmđangdựlễcầuhồnchoĐức Giáo hoàng Gian XXIII tại vương cung thánh đường do Đức chaNguyễnVănBìnhlàmchủlễđạitriều.ThamdựlễđócóđôngđủbáquanvănvõtừPhóTổngthốngThơđếnChủtịchQuốchội,BộtrưởngNgoạigiaođoànvàđặcbiệtgiớiNgoạigiaoPhápcũngcómặtđôngđủ.

Khivừa tan lễ thìBộ trưởngBộNộivụBùiVănLươngđếnbênTổngthốngNgôĐìnhDiệmbáochoôngbiếtvềvụtựthiêutạiđườngPhanĐìnhPhùng.TổngthốngDiệmđứngkhựnglạimặtđỏbừngrồibiếnsắc,ôngnói"Cógìmàphảilàmnhưvậy”,TổngThốngDiệmlậtđậtvềdinh.

TheosĩquantuỳviênLêCôngHoàn,từsánghômấyTổngThốngDiệmbắtđầuchomộtchuỗidàinhữngngàylầmlì ítnói,cókhingồi lặngthinhhútthuốclálâuhànggiờđồnghồ.

Bộ trưởngNguyễnĐình Thuần vào yết kiến Tổng thống ngay sau đó.TổngthốngDiệmlừđừ,mặtcúigầm.

Ôngngồilặngthinhcảnửagiờ,húthếtđiếuthuốcnàyquađiếukhác,ôngthả vài đợt khói rồi lại dụi tàn. Một lát sau, Tổng thống Diệm bảo ôngThuần:"Việcgìrồithuxếp,cógìmàphảilàmnhưvậy(ýnóivụtựthiêu)".

GiớithâncậnnhấtcủaTổngthốngDiệmđềuxácnhận:TháiđộcủaTổngthốngDiệmlúcấythậtbànghoàng.Nétmặtôngđauxóttrôngthấy.Tạisaonhưvậy?ĐiềudễhiểuônglàmộttínđồThiênChúagiáorấtngoanđạo,lại

làmộtnhàNho,chonên trướcbiếncốnhưvậy tựnhiên làôngxúcđộng.LươngtâmThiênChúagiáocũngdàyvòôngvìGiáolýkhôngchophéptựhuỷmình,ông làkẻgâynên sự tựhuỷmìnhcủangườikhác cũng làmộttrọngtội.TổngthốngDiệmchắcchắnbịxúcđộngtừmộtmặccảmnàymặcdùngườitrongcuộcaicũngbiếtôngkhôngcótráchnhiệmnhưngởphươngvịlãnhđạovớiquanniệmnhogiathìtựôngthấymìnhcótráchnhiệm.

Ngaybuổichiềuđó,TổngthốngDiệmchosoạnthảomộtbảnhiệutriệuquốcdân,trongđóTổngthốngDiệmnóirõvớiquốcdânrằng"SựhoàgiảiđangtiếnhànhtốtđẹpthìsớmnaydosựtuyêntruyềnquákhíchchegiấusựthậtgâysựhoàinghivềthiệnchícủaChínhphủkhiếnmộtsốngườibịđầuđộcgâyramộtánmạngoanuổnglàmtôirấtđaulòng"(nguyênvăn).

PhíaPhậtgiáobướcquamộtgiaiđoạnmới.TrướcvụtựthiêuthìchỉcómộtsốPhậttửruộtcủacácThượngtọatíchcựcthamgiacùngvớicácthànhphầnđảngpháiquốcgiađốilậpnhưngsauvụtựthiêukhốiquầnchúngtrầmlặngđôngđảovốntiêucựctrongbaolâunaycũngbịxúcđộngmạnhvàbắtđầunghiênghẳnvềhàngngũtranhđấu.

Dầucứđổthêmvàolửa…PhíatranhđấukhaitháctriệtđểbảnthôngcáocủabàNhu…Nhưtrênđãviếtđọcđầyđủbảnvănđóthìkhôngcógìnặngnề,nhưngquảtìnhcónhữngtừngữrấtdễgâynênsựbấtmãn.

Dạonăm1963ngườiViệtNammọigiớichưacókinhnghiệmvềngườiMỹ.Lúcấycó16.000cốvấnMỹthìhìnhbóngcủangườiMỹcònchưacólớnlaođếnsinhhoạtcủaquốcgiavàxãhội.NgườiViệtcũngchưabịámảnhvềtổchứcCIAvàcũngchưahiểurõsứcmạnhcủatổchứcnày.(Ngoạitrừgiớichínhkháchvàquânnhâncaocấp).ThếnênkhibàNhunóirằngcácnhà sư bị ngoại bang xúi giục thì đối với quần chúng còn quámơ hồ vàngườitatựhỏingoạibanglàai?NếunóilàMỹthìquầnchúngsẽkhôngtinvìMỹđangủnghộchínhquyền,dođósựtốcáocủabàNhudùcholàthựcthìdânchúngvẫncholàđiềuvucáo.DânchúngViệtNamlạikhôngbaogiờchấpnhậnmộtngườiđànbà(dùởđịavịnào) lớn tiếngvucáocácnhà tuhànhvàcác tổchức tôngiáo. (BằngchứngbàNhuđãmấtnhiềucảmtìnhcủa tín đồ Thiên chúa giáo khi công kích một số linh mục bà cho rằngchuyênmônchạyaffaire).Cũngtrướcđónăm1954,giáodânPhátDiệmdicưdùủnghộTổngthốngNgôĐìnhDiệmcũngtỏraphẫnnộkhiĐàiphátthanh công kích cha Hoàng Quỳnh và gọi cha Quỳnh là “Đại úy HoàngQuỳnh”.

TheogiớithâncậnthìtrongmấyngàyliềnôngTổngthốngvẫnlầmlì,đôilúckhôngcóchuyệngìđángkểôngTổngthốngvẫn“quắcmắtnhìnlừđừ"rồilạicúixuốngdụitànthuốcláliênmiên.

ĐiềulàmchoTổngthốngDiệmtứcgiậnhơncảlàvụchiếcxeAustincủa

TrầnQuangThuận.Lúcấy,TrầnQuangThuậnđanglàmộtquânnhân.ÔngTổngthốngnổigiậngọiTônThấtThiết,ChánhSởNộidịchlênrầyrà(mặcdùôngThiếtkhôngdínhdánggìđếnnộivụ).VàbiểuTônThấtThiếtnóivớicụTônThấtHồi(coinhaunhưngườitrongnhà).CụHốivẫntỏlòngthầmphụcvịcựuThượngthưcủatriềuNguyễn.TuyTrầnQuangThuậnbịthượngcấpgọilênrầyrànhưngcũngkhôngsaocả(saunàyôngtamớibịbắt).ÔngThuậnthanhminhrằngtìnhcờchongườitamượnxemàthôi.

CáixecủaTrầnQuangThuậncũng làmột trongnhữngvết thươngnộitâmcủaTổngthống.

NgoàirakhíbáochíMỹcàngcôngkíchchínhquyềnbaonhiêuthìTổngthốngDiệmcàngdaođộngvìbảntínhcủaôngtrongbấylâurấtthậntrọngvàengạicácvụ"sìcăngđan…".MặtkhácôngNhuđãthầmcảmthấyrằngbanggiaoViệtMỹđangrạnnứttrầmtrọng.NắmchínhquyềntrongtayhẳnnhiênôngNhubiếtrõthựclựccủaUỷbanLiênphái.Điềumàchínhquyềnengại lúcấy làphong trào tranhđấu sẽbộtphátvà lan rộng tronggiớihọcsinh, sinhviênvì đâymới là thànhphầnquan trọngvà chính tập thể sinhviênhọcsinhđãđóngvaitròchủđộngtrongvụPhậtgiáo.

ÔngNhuchủtrươngápdụngbiệnphápmạnhđốivớithiểusốtranhđấu,sáchđộng,tứclàtriệthạđượccáicănbảntừđómàMỹkhôngcóđốitượngđểkhuynhđảokhuấyđộng.

PhíaTổngthốngDiệmlạichủtrươngtriệtđểhoàgiảithuxếpsaochoêmđẹp.BởivậytrongthờigianthihàicốHoàthượngQuảngĐứccònquàntạichùaXáLợi thì Tổng thốngDiệm luôn luôn thúc giục ôngNguyễnĐìnhThuầnphảitìmcáchnốitiếpcuộcthươngnghịvớiUỷbanLiênphái.Kểtừngày13,14và15,UỷbanLiênpháiđãcóđủthìgiờtrắcnghiệmlòngdânđốivớicuộctranhđấucủaPhậtgiáo…TheosựthoảthuậnchunggiữaĐạiđứcĐứcNghiệp, phát ngôn viênUỷ ban Liên phái và ông TrầnVăn TưGiámđốcnhaCảnhsátđôthànhthìPhậttửđếnviếngcốHoàthượngQuảngĐứcđềutậptrungtạichùaGiácMinh,theolịchtrìnhluânphiên9chùalớntrongSàiGòn-GiaĐịnh,sẽlầnlượttừng400ngườiđượcchởđếnchùaXáLợidoxecảnhsáthướngdẫn.Nhữngchuyếnxeđilạikhôngngừng,nhấtlàtrongngày14,ướclượngcóđến5.000Phật tửđượcchuyênchởđếnchùaXáLợi.

CHƯƠNG8(F)BẢNTHÔNGCÁOCHUNG

Ngày14-6ỦybanLiênpháilạicùngỦybanLiênbộtiếptụcthươngnghị.Cũngngàyhômấy,hộiđồngcáctướnglãnhrathôngcáokêugọinhândânđoànkếttránhhiểulầmgâyhoangmangvàđặtquyềnlợiquốcgialêntrênhết.Khichỉthịchocáctướnglãnhhộihọpvàrathôngcáonhưvậy,dùcó lợichochínhquyềnnhưngôngNhuđãbắtđầuđivàomộtnướccờsailầmhệtrọng.Trướcnăm1963,sốtướnglãnhtuycònítỏi(18vị)nhưnglà18ốcđảodoquyềnlợicátínhđịavịhọkhôngthểnàongồicùngvớinhauđượcđểbàntínhđạisự,nhưngôngNhuđãtínhsaikhiquytụtướnglãnhlạiđểcùngbànluậnvàrathôngcáo.Kếtquaphiênhọpngày14-6đượccoilàtốtđẹp,UỷbanLiênpháiônhoàđếnđộpháichínhquyềnkhôngngờ(ngoạitrừphíaôngNgôĐìnhNhu).CácThượng tọaTâmChâucũngnhưThiệnMinhđềutỏracóthiệnchíhoàgiảivàthôngcảmvớiUỷbanLiênbộtrongkhiđóthìngaynộibộUỷbanLiênpháilạicómộtvàivịThượngtọa,Đạiđứctỏratíchcựcvàquyếtliệtvớichínhquyền.ĐángkểlàThượngtọaTríQuangvàĐạiđứcĐứcNghiệp.

Lúcấy,haivịnàylạiđangđượcgiớiPhật tửnhất là thànhphầntrẻhếtsứcmếnmộ.

Lễan tángHoà thượngQuảngĐứcấnđịnhvàongàychủnhật.Một sốđôngcánbộtrẻquyếtliệtthìchủtrươngphảibiếnđámtangthànhmộtcuộctuần hành vĩ đại. Đứng đầu chủ trương này trước sau vẫn là Thượng tọaThíchTríQuangcũngnhưĐạiđứcĐứcNghiệp.NhưngsángthứbảythìĐôtrưởngSàiGònlạigửimộtvănthưquaĐạiđứcĐứcNghiệplưuývấnđềanninhvàđặtvấnđềtráchnhiệmnhưngbấttrắcrốiloạncóthểxảyra.VănthưấydotoàĐôchánhđơnphươnggởiđi.ThựctìnhôngĐôtrưởngchỉlàmộtnhàhànhchính,quenvớilềlốilàmviệctheokiểuthưlạichủnghĩachonêngửivănthưấycũngchỉlàmộtcáchđềphòngnếucógìxảyrathìcòncớđểtrìnhvớithượngcấp.NhưngphíaĐạiđứcĐứcNghiệplạinghĩrằngđâylàcáchđedoạ cốý.Nhưng cuối cùng toàĐô chánh cũngnhưĐại đứcĐứcNghiệpđồngthoảthuậntạmthờidừngđámtanglại.ĐâylàđềnghịcủaĐạiđứcĐứcNghiệp.VìkhôngphảilànhàchínhtrịnênĐôtrưởngvàgiớichức

liênhệvuivẻđồngýngay.NhưngxétvềkỹthuậttranhđấuvàchốngtranhđấuthìtoàĐôchánhđãhốtothuađậm.

TuyĐạiđứcĐứcNghiệpvàĐôtrưởngSàiGònđãđồngý tạmchuyểnđám tang Hoà thượng Quảng Đức đến ngày 10, nhưng Phật tử trong ĐôthànhvàGiaĐịnhđãsửasoạnđiđưađámtangvàosángchủnhật.Bâygiờphảilàmthếnào?PhíaPhậtgiáođồngýđưaramộtthôngcáovềquyếtđịnhchuyểnngàyantángmàdochínhĐạiđứcĐứcNghiệpthỉnhcầu.Nhưngđãquágấp,tốithứbảymớicóthôngcáonày.PhíaPhậtgiáonhờchínhquyềnphổbiếngiúp,chínhquyềnnhậnlờingay.

Trongtốithứbảy,ngoàiviệcnhờradioliêntiếpphổbiến,giớichứcĐôthànhlạicònhuyđộnghàngchụcxephátthanhchạyđếnkhắpnơitrongĐôthànhtừhangcùngngõhẻm,đếnnhữngđườngphốlớnđểloanbáothôngcáocủaUỷbanliênphái.Dânchúngnghetinnàyrấtngạcnhiênvềsựthayđổinhưvậy.Trongkhôngkhí lúcấy,khôngai tinnơi thiệnchícủachínhquyền và lại nghi ngờ rằng chắc hẳn chính quyền quyết định chơi trò thủđoạnnàođây.Dânchúngnghingờnhưvậycũngcólý.NhưngquảthựcthìoanchogiớichứcĐôthànhchỉvìđãkhôngđủkinhnghiệmchínhtrịlạiquácâunệvềbiệnpháphànhchínhmàthựcrakhôngcóhiệuquảgìchỉtạothêmngộnhận.Hơnnữabiệnpháphànhchínhđó(kếtquảcủathóiquenthưlạichủnghĩa)đãphạmvàolỗilầmquantrọngvềchiếnthuậtchínhtrịmànhàcầmquyềnnàokhimuốnđươngđầuvớibiếncốkhôngthểnàobỏquađược.Đólà”mộtđịnhluật"sơđẳngvềviệcsáchđộngmột"đámtangchínhtrị"…Mộtđámtangcó tầmmứcquantrọngvàđanggâyxúcđộnglớnnhưđámtangHoà thượngQuảngĐức thìcàngkéodài,càng trìhoãnbaonhiêu thìcàng thắng lợi lớnchophía tranhđấu.ThihàicốHoà thượngQuảngĐứcquàntạichùaXáLợitrongvòng5ngàyđãlàmộtthờigiankhádài,khíthếtranhđấumỗingày,mỗigiờcànglêncao…Dânchúngcànggiaođộng…thihàicốHoàthượngcàngkếtđọngthànhmộtbiểutượngngànngạthươnghoacủakhíthếnhưmộtphiếnnamchâmthuhútquầnchúng…Trongtìnhthếsôibỏngnhưvậy,giớichứcĐôthànhtựdângmộtchiếcbẫy,tựnémmìnhvàochiếcrọlớnmàchỉhômsau(tứcsángchủnhật)đãnhậnngayhậuqua.PhíaUỷ banLiên phái tự nhiên thắng lợi và có thểmạnhmiệng quy hết tráchnhiệmchonhàcầmquyềnvớinhữnglýdorõrệt.

TheođúngngàygiờđãquyđịnhdùđãcóthôngcáocủaUỷbanLiênpháichuyểnthờigian,PhậttửvẫncứtấpnậpkéonhauđếnchùaGiácMinhđểtậptrungtheolịchtrìnhđãấnđịnhđểđếnchùaXáLợiđưađámtangcốHoàthượng.Nhưtrênđãviết,trongkhôngkhísôiđộnglúcấythìPhậttửđâucótinvàobảnthôngcáocủaUỷbanLiênpháidonhàcầmquyềnđãphổbiếnkhiđámđôngđãtậphợpthànhmộtkhốicảngànngười,thìđámđôngđósẽ

làmchủtấtcảvượttrêncảlềluậtnguyêntắcvàchỉcònlàmộtsứcmạnhbịđiềuđộngbởilònghăngsayvàsẵnsàngphẫnnộđúngnhưvậy,dùcácnhàsưđến tậnnơinói rõchođồngbàorõ,đồngbàovẫnkhông tinvàchuyểnhướngluôn"NếukhôngđiđưađámthìchúngtôisẽđếnchùaXáLợiviếngnhụcthểcốHoàthượng".

Đồngbàoùnùnkéođi…đếnngãtưPhanThanhGiản,LêVănDuyệtthìbịchậnđứnglại.

Sựhiệndiệncủacảnhsátvàcảnhsátchiếnđấutrướcmặtđámđôngcàngtăngcườngkhíthếcủađámđôngấyvàsựhiệndiệnnàynhưmộtsựkhiêukhíchchodùcảnhsátkhôngkhiêukhích.ThượngtọaTamGiácvàmấyĐạiđứclạidùngloaphátthanhgắntrênxelambabánhkêugọiđồngbàotrậttự,quaytrởlạichùaGiácMinh.NhưnglúcấydùlàmộtThượngtọauyquyềnnàocũngkhólòngnóilọttaiđámđông…

Thếlàđámđôngtrànlên…Cảnhsátđốiphó,lựuđạncayvùnvụt…lạixôxát…một số thanh niên bị bắt…Thêmmột đổ vỡ.Vậy thì dù không chủtrươngđànápnhưngchỉvìsơhởkhônghiểuquyluậttranhđấuphíachínhquyềnbỗngdưngmangcáivạđànáp,kếtquảchưathuxếpchuyệnnàyxonglạitạoramộtchuyệnkhác.

MàoánthùthìnhânviêncônglựctrựctiếplãnhđủchonênsaungàyđảochínhthìôngKínhquậnIIIđitùtrướctiênchứôngĐôtrưởngthìkhôngsaocả,đượccoinhưngườivôcan.

BởivậymộtthànhphốSàiGòngặpnhữngthángnămđầybiếncốmàlạigặpviênĐôtrưởngthiếukhảnăngchínhtrị,khôngýthứcnổivaitròhaychỉbiếtchỉđâuđánhđấythìthiếttưởngđócũnglàmộtcáihoạcủamộtchếđộ.

ĐámtangcốHoàthượngQuảngĐứcchậmlạithêm4ngàynữa…Thậtlà4ngàygiôngbãođốivớicảnhsátthuộcquậnIIIvàgiớianninhĐôthành.Nhưngkéodàithêm4ngàyUỷbanLiênpháicólợitừnggiờtừngphút.Đócũng làcơhộiđểchuẩnbị tinh thần tranhđấudàihơnvà làmộtdịpngànvàngđểbiểudươnglựclượngvớikhíthếđangdângcao.Cònmộtđiềuquantrọngnữalàcácbàithuyếtphápcủamộtsốthượngtọa,ĐạiđứcnhưThượngtọaTríQuang,QuảngĐức,ĐạiđứcĐứcNghiệp…ĐâylàlầnđầutiêntronglịchsửPhậtgiáoViệtNamvàcólẽtrênthếgiới(ngoạitrừẤnĐộvớithánhGandhikhôngthuyếtphápnhưởxứta)cácnhàsư thuyếtphápchỉđềcậpđếnthờisựchínhtrịbấtcôngvakỳthịtôngiáo.Trong8nămvàtrảiquabaonhiêu kềm kẹp, dân chúng ai cũng hoan hỉ được nghe hay đọc những lờicôngkíchchínhquyềnmộtcáchnảylửanhưvậy.

NếucôngkíchTổngthốngNgôĐìnhDiệmthìchưachắcđãđạtđượckếtquảnhưcôngkíchvợchồngôngNhu.CácThượngtọathuộcỦybanLiênpháiđãđánhtrúngcảmquancủadânchúng,dânchúngrấttánthưởng.Đó

cũng chỉ là tâm lý thường tình của dân chúng ngoài phố. Ở Pháp thờiNapoléon dân chúng rất khóai nghe lời bàn tán công kích Hoàng hậuJoséphinevàmấycôemcủaNapoléonhơnlàchếđộquânchủchuyênchếcủaNapoléon.

PhíabàNhulạicàngsôinổitứcgiận…ThuyếtphápnảylửavẫntiếptụcthìcuộcthươngnghịcủaỦybanLiên

pháivàỦybanliênbộtạihộitrườngDiênHồngtựnhiênkhôngđủhiệulựcđểthuhútsựchúýcủadânchúng.

Ngày16-6bảnthôngcáochungđượckýkết.Thờigiangiảiquyếtdùmớichỉlàtờgiấyvànguyêntắcchungđượccoi

làquámaulẹ.Khibảnthôngcáođượckýkết,giớiquansátchínhtrịtạiSàiGònlúcấycũngbấtngờvàcảphíaôngNhucũngbấtngờnữa.RiêngôngNhutựcoiđãxongchuyệnvàđólàquyềncủaônganhTổngthống.Nhưngbảnthôngcáoấyrađờithìbịcácbiếncốkhácvượtquavàtrànngập.NgayphíaPhậtgiáocũngkhôngmấyaiquantâmđặcbiệtđếnbảnthôngcáovìmọi người còn đang đổ dồn mọi nỗ lực trong việc an táng Hoà thượngQuảngĐứcvàđộngviêntinhthầnPhậttử.Nếubảnthôngcáoấyđượckýkết trước vụ tự thiêu củaHoà thượngQuảngĐức hoặc sau ngày 19-6 thìchắcchắnsẽcóhiệulực,tácđộngđượcsựlưutâmcủadânchúng.Bởivậysựgiảiquyếtcủachínhquyềndùthiệnchíđếnđâunếukhônglựachọnthờigianvàkhônggian,nếukhôngđápứngđúngđòihỏicủathựctếtrongthờigianấythìsẽtrởnênphùphiếmbởinókhôngcóhiệulựcgâynênsựlưuýđặcbiệtcủadânchúngđểdễdàngsángtỏthiệnchígiảiquyết.

Họpliêntiếptrongbangàychođến1giờ30ngàychủnhật(16-6)haiUỷbanLiênbộvàUỷbanLiênpháikýkếtthôngcáochunggồm5điểmđểgiảiquyết5nguyệnvọngdoTổnghộiPhậtgiáoNamViệtNamđềraPháiđoànPhậtgiáodo3Thượng tọaTâmChâu,ThiệnMinh,ThiệnHoađồngýkýtên.

Phía chính quyền gồm Phó Tổng thống Thơ, Bộ trưởng Nguyễn ĐìnhThuần,BùiVănLương.Dướibảnthôngcáochung,HoàthượngThíchTịnhKhiết"khán"với tưcáchHộichủTổnghộiPhậtgiáoNamViệtNam,khiđưabảnthôngcáonàyvềdinhGiaLong,TổngthốngNgôĐìnhDiệmcholàtốtđẹp.NhưngTổngthốngDiệmlạingầnngạivềđiểmôngsẽkýởchỗnàotrongbảnthôngcáo.

TrongvănphòngTổngthốnglúcấycómặtôngNhu,ôngThuần.Cảbangườiđềukhôngtìmđượccáchnàogiảiquyếtvềđiểmnày,nhưngđốivớiTổngthốngDiệmlàmộtsựquantrọng.TheoôngThuầnthìkhônglẽTổngthống với tư cáchQuốc trưởng lại ký ngang hàng với Hoà thượng ThíchTịnhKhiết.

DùHoà thượng là người thủ lãnh tối cao củaTổnghộiPhật giáoNamViệtNamnhưngTổnghộiPhậtgiáo cũngchỉ làmộtđoàn thể trongcộngđồngquốcgia.TổngthốngDiệmcũngsuyluậnnhưvậynênôngngầnngạikhôngchịuký.ÔngNhuvẫnlạnhlùngkhôngcómộtýkiếnnào.

TổngthốngDiệmbảoôngThuần"ChomờibàNhuxembàấycóýkiếnnàokhông".

ĐãtừlâuTổngthốngDiệmvẫnthườngnóivớibácsĩTuyếncùngmấycộngsựviênthâncận:“Đànbàhọkémvềlýluậnnhưngtrựcgiáccủahọthìhaylắm”.RiêngbàNhuđãnhiềulầnchứngtỏbàcómộttrựcgiácbénnhạy.KhibàNhuvàovănphòngTổngthốngxembảnthôngcáochungrồinói:

-Như thếnàyđâucóđược,Tổng thống làmsao lạikýnganghàngvớiôngcụấyđược(tứcHoàthươngKhiết).

BàNhulắcđầucóvẻchêbairồinói:- Nếumai một phong trào Phụ nữ Liên đới có chuyện tranh chấp với

Chính phủ đòi Chính phủ phải giải quyết nguyện vọng rồi thì Chính phủcũngrathôngcáochungrồiTốngthốngcũngkývớitôihaysao?Mộtquốcgiatrongmộtquốcgia,khôngcóđược.

TổngthốngDiệmvẫnngầnngạikhôngnóigìôngThuầntrìnhbàyvềsựkhókhănkhôngbiếtTổngthốngphảikýởchỗnàomàkhôngkýcũngkhôngđược,TổngthốngDiệmhỏibàNhu:

-Vậyýcủabàthếnào?BàNhuđápngay:-Cógìđâumàkhókhăn.ÔngcụTịnhKhiếtkýnhưthếnàyrồithìTổng

thôngkýởngoàilềnhưlàbútphêvậy.TổngthốngDiệmcholàphảivàđồngýngay.ÔngTổng thốngcầmbútphêphíangoài lềbản thôngcáo:Nhữngđiều

ghitrongbảnthôngcáochungnàyđãđượctôichấpthuậntrênnguyêntắcngaylúcđầudướihàngchữnày,kýtên:NgôĐìnhDiệm.

Bảnthôngcáochungvẫnkhônggâyđượcsựchúýđặcbiệtcủadưluận.NhưngchínhquyềnMỹthìhoanhỉchorằng,chínhquyềnViệtNamCộnghoàvàPhậtgiáođãđạtđượcsựthoảhiệp,cuộckhủnghoảngcóthểsớmgiảiquyết.

Nhưngngay chiều 16-6, hơn100 tăng ni trong đó cóThượng tọaTâmChâuđãbiểutìnhtrướctưdinhĐạisứMỹđểyêucầuchínhquyềnMỹvàcácnướckhối tựdophải dùng áp lực thuyết phục chínhquyềnViệtNamCộnghòa thực thi đứngđắnbản thôngcáo chung.Cũngvàongàyđó, lúc19g20 thì bản thông cáo chung vẫn nằm trên bàn Tổng thốngDiệm. Saucuộc biểu tình,một số tăng ni lại kéo nhau về chùaXáLợimởđầu cuộctuyệtthực.

Mỗilầnbiểutìnhtuyệtthựcnhưvậylạicungcấpthêmchobáochíngoạiquốcnhữngđềtàihấpdẫnmớilạ.Bảnthôngcáochungkhôngcònlàđềtàihấpdẫnđốivớibáochíngoạiquốc.

CuộckhủnghoảngPhậtgiáotrởthànhvấnđềsốmộtđốivớiTổngthốngKennedychonên trongnhữngngày13,14,15vàsáng16PhóĐạisứMỹliên tiếp ravàodinhGia-long.KýgiảDavidHalbeitamviết: "Dướiáp lựcđáng kể củaMỹ, Chính phủ đã cùng Phật giáo thương thuyết về 5 điểm.Ngày16-6haibênđãkýmộtbảnthôngcáochungnhưngChínhphủkhôngnhìnnhậnmộtcáchcó tráchnhiệmvềbiếncốHuế".TầmnhìncủakýgiảMỹnhưvậynếukhôngcóýxuyêntạcthìcũngkhôngnắmvữngtinhthầnvănbản,nhưngdư luậnMỹlại luôn luônbịkhíchđộngvàhướngdẫnbởibáochímàbáochíMỹđượccoinhưmộttậpthểtạoáplực(pressuaregroup)đốivớichínhphủvàQuốchộiMỹ.Thựcra,điều5củabảnthôngcáochungđãghirõ.“Nhữngcánbộcótráchnhiệmvềcácvụxảyrangày8-5-1963bấtkỳthuộcthànhphầnnàocũngsẽbịnghiêmtrịnếucuộcđiềutrađangtiếnhànhchứngtỏlỗicủahọ".DưluậnMỹtrongnhữngngày13,14đến15đềuđổdồnvàovụtựthiêucủaHoàthượngQuảngĐứccùngcácvụxôxátvàongày16vàcuộcbiểutìnhcủatăngnivàochiềutối16.BáochíMỹnhưtờNew York Times, New York Herald Tribune, Chirstian Seience Monitorphát hành tạiMỹ vào hôrn trước thì chỉ vài ngày sau đã lọt vào taymấyThượngtọa,ĐạiđứccủaUỷbanLiênpháivàđượcdịchrangayViệtngữrồi quay ronéophổbiếnbímật trongđô thành.Đây cũng làmột động cơthúcđẩyđámđôngnhưtừngcụcthanhồng.

Tháng5-1960nhữngnhânvậtcậnthâncủaTổngthốngDiệmcũngđãhộilạiđểđồngthanhyêucầuTổngthốngDiệmduyệtxétlạichếđộ.Nhưngkếtquảchỉ làchuỗingày im lặng rồimọiviệc lại trôiqua.Cũngnênnhắc lạitháng5-1960,ĐạitáĐỗMậu,GiámđốcNhaAnninhquânđội(ngườitheoTổngthốngDiệmtừnăm18tuổivàtrởthànhcánbộgiaoliêngiữaHoàngthânTrangLiệtvàTổngthốngDiệm)đãcùngchaThính,ôngVõVănHải,ôngTônThấtTrạchcùngmộtsố"người"khácđãhọpbànvàdựđịnhđồngloạttừchứcđểTổngthốngDiệmlưuýduyệtxétlạinhữngsailầmcủachếđộ.Đại táĐỗMậu cũng nhưVõVănHải, TônThất Trạch đều là nhữngngườitheophòTổngthốngDiệmtừtiềnchiếncũngnhưsauvụđảochínhhụt2-2-1960,chínhnhữngnhânvậtquantrọngcủachếđộNgôĐìnhDiệmcũngđãthỉnhcầuTổngthốngDiệmcũngnhưôngNhulànênnớirộngthểchếdânchủ,chấpnhậnmọilựclượngquốcgiađốilập,nhưngđềuvôhiệu.

ChỉmộtláthưcủabácsĩTuyếngửiriêngchoôngNhuphêbìnhmộtsốsailầmcủachếđộvàcáiáodàicủabàNhu,khôngnhữngkhôngđượclưuýmàbịgạtrangoài…VìláthưôngNhuđểngỏtrênbànlàmviệcvàbàNhu

đãđượccoi.CólẽđócũnglàcáchôngNhugiántiếpchovợthấyrõnhữngnhậnđịnhcủangườicộngsựthântín.TuynhiênbàNhukhôngphảnứnggìnhưngdầndầnlạnhnhạtvớivợchồngbácsĩTuyến.

Từmộtvấnđềnhân sựnhỏbénhưvậycũngđãchứng tỏ chếđộcàngngàycàngphânhoá.Phenhómtuychưacôngkhaixuấthiệnnhưngâmthầmcôngkíchvànghingờlẫnnhau.Ngaytronglòngchếđộmàchưaphânbiệtailàbạnailàthùthìtránhchingườingoài!

Kểtừtháng6-1963nhữngthànhphầncộttrụcủachếđộkhôngkeosơngắnbóvớichếđộnữa.Từnhữngnhânvậtcộttrụđềuâmthầmcảmthấychếđộ lâm nguy nếu không kịp thời tìm biện pháp cứu chữa thì vô phương.Nhưnghọkhôngcònthẩmquyền.ThếlựccủavợchồngôngNhungàycànglớndần.

TổngthốngDiệmngàycàngcôđơnnhấtlàsaucáichếtcủanhàvănNhấtLinhthìhầunhưTổngthốngDiệmbuôngtay.VụmưusátTổngthốngDiệmngaytrongdinhGiaLonglạilàmchoôngcôđơnhơnnữa.CónhẽđócũnglàlýdokhiếnTổngthốngDiệmquyếtđịnhtrởvềhưudưỡngkhinhiệmkỳIIchấmdứt.

Trongvụ tranhđấuPhậtgiáokhôngrõ từpháinàochủ trươngmưusátTổngthốngDiệmvàhọđãmócnốidượcvớiviênChuẩnuýhướngdẫnvànghilễvănphòngTổngthống.ViênsĩquannàydãphụcvụlâunămtrongdinhGiaLongvàtrựcthuộcLữđoànLiênbinhphòngvệphủTổngthống.NhiệmvụcủaôngtakhôngcógìquantrọngnhưnglạilàngườidễdàngthihànhmưuđồámsátTổngthống.Hàngngàyviênchuẩnuýhướngdẫn,mũáođạilễchỉcónhiệmvụhướngdẫnquankháchđếnvănphòngTổngthống.Ông tacũngnhưcácsĩquan tuỳviênvàhầucậnhàngngàyđềugiápmặtTổng thống Diệm. Tất nhiên là họ thuộc thành phần được tin cẩn. TổngthốngDiệmvẫntựhàovềsựtrungthànhtuyệtđốicủacácquânnhânloviệcanninhchoông.

ĐặcbiệtnhữngsĩquanhầucậnnhưLêCôngHoàn,ĐỗThọ,HuỳnhVănLạc,LêChâuLộc,ôngTổngthốngcoinhưconcáitrongnhà.ẤyvậymàlạicómộtsĩquanhướngdẫnâmmưugiếthạiôngvàvợchồngôngNhu.Âmmưunàyđượcphátgiácnhưmộtsựtìnhcờ.

SốlàtrongcuộctranhđấucủaPhậtgiáođangsôiđộngthìthânphụcủaTrunguýKiệtbịbắtgiam(ônglàmộtđạidiệncủaphePhậtgiáotỉnhGiaĐịnh).TrunguýKiệtlàmộtsĩquantruyềntincũnglàmộttrongsốnhữngquânnhântrungthànhtuyệtđốicủaTổngthốngDiệm.KhithânphụcủaôngbịbắtgiamvìlýdotranhđấuPhậtgiáothìkẻchủmưuámsátTổngthốngDiệmđãnắmngaycơhộinàyđểmócnối.Nhưngsựviệcxảyra lạikhác,nên âmmưunàyđãbất thành.Khi thânphụTrunguýKiệt bị bắt ôngđã

trìnhbàyngayvớiThiếutáNguyễnHữuDuệ,ThammưutrưởngLữđoàn,ôngDuệtrìnhbàythẳngvớiTrungtáKhôiTưlệnhvàchorằng:“Kiệtnólàmộtsĩquanphụcvụđắclựcnhưvậybâygiờcônganlạibắtônggiànóthìcònracáigì,xinTrungtácanthiệpgấp".Sauđó,TrungtáKhôicũngnhưThiếutáDuệliênlạcthẳngvớityCônganGiaĐịnhvàĐạitáNguyễnVănY,TổnggiámđốcCảnhsátquốcgia.Haicơquannàyđềuđồngýtrảtựdongay.

Về những tin đồnmưu sát Tổng thốngNgôĐìnhDiêm thì nhiều lắm,songphầnlớnđềulàtinvịt.PhíaôngNhuthỉnhthoảngcũngbắnravàitinnhưvậyvớichủý thămdòphảnứngcủadânchúnghoặcđể tìmcác"conmồi"đốilậpnhưvụmưusátđượcdấukínsaungày1-11-1963viênChuẩnuýđượctựdoôngtamớitiếtlộ.NgaynhữngnhânvậtcaocấptạidinhGiaLongcũngkhônghaybiếtgìcả.

Khi thân phụ của Trung uýKiệt đang được Thiếu tá Duệ và Trung táKhôi can thiệp để được trả tự do thì viên sĩ quan hướng dẫn lại tìm đếnTrunguýKiệt,saukhitácđộngtinhthầnvềcôngcuộctranhđấucủaPhậtgiáo,viênsĩquanngỏlờiyêucầuTrunguýKiệtthamdựcuộcmưusátmàôngtađãbốtrítừlâu.TrunguýKiệttiếtlộ:Mộtlầnviênsĩquanhướngdẫnđãthủsẵntráilựuđạntrongngườivàđịnhrataythanhtoán,songlầnấylạichỉcóTổngthốngDiệmmàlạikhôngcóvợchồngôngNhunênkẻmưusátđànhchờcơhộikhác,nghĩalàkhinàocómặtđầydủ,vợchồngôngNhuvàTổngthốngNgôĐìnhDiệmthìlúcấymớihànhđộng.

TrunguýKiệtlàmộtsĩquantincẩncủaLữđoànLiênbinhphòngvệnênôngđãđemngaycâu chuyệnmưu sát nàybáo cáovớiThiếu táDuệ.Saucuộc họpmật vớiTư lệnh lữ đoàn, ôngDuệ ra lệnh giam lỏng ngay viênChuẩnuýhướngdẫn.Côngviệcdiễntiếnhoàntoànkín.ThiếutáDuệtrìnhbàyvớiTrungtáKhôi:“Nếutinnầytiếtlộrangoàithìmấthếtuytíncủalữđoàn.Lữđoàntừ lâuvẫncó tiếng là trungthànhtuyệtđốivớiTổngthốngnaylạicómộtsĩquanởngaytrongdinhđịnhmưuđồnhưvậythìnguy,tinnàynếu tiết lộ rangoài sẽ làmhoangmang lữđoàn".Trung táKhôicũngđồngýnhưvậy.NgaybuổichiềuhômấyThiếutáDuệtriệutậpmộtphiênhọpcácsĩquanlữđoànvàchobiết:"Hiệnnaybênlựclượngđặcbiệt,ĐạitáTungđang cần1 sĩ quan liên lạc với lữđoànvậy anh emnào có thể tìnhnguyệnsangbênđólàmviệc?”

TrướckhilêntiếngnhưtrênThiếutáDuệđãdặnĐạiuýNgân,sĩquananninh của lữ đoàn “Khi tôi lên tiếngNgân phải đứng lên ngay và đề nghịChuẩnuýThànhtứcviênsĩquanhướngdẫn".ĐượcdặntrướcnênĐạiuýNgângiơtaytrảlờingay:"TôixinđềnghịChuẩnuýThành,Chuẩnuýcóđủkhảnănglàmsĩquanliênlạccạnhlựclượngđặcbiệt"ThiếutáDuệchấp

nhậnliền:ĐượclắmthôiđểThànhsangbênđó tôisẽxinmộtngườikháclàmsĩquanhướngdẫn".MộtlátsauThiếutáDuệbảoĐạiuýNgân:"Bâygiờ hết giờ làm việc rồi, anh đưa ngay Thành qua lực lượng đặc biệt đi,khônghọcứhối thúcmìnhmãi".Câunóinàylàmộtmật lệnhbảoĐạiuýNgânđưaviênsĩquanhướngdẫnqualựclượngđặcbiệtđểgiamngay…TựtayĐạiuýNgânláixechởviênsĩquanvàoBộTưlệnhlựclượngđặcbiệt,ôngDuệdãchỉthịchoĐạiuýNgân"Tôiđãđiệnthoạiquabênấyrồi.

Anhdặnthêmbênấylàphảiđốixửvớihắnnhưmộtsĩquan,hơnnữaCụdặn(tứcTổngthốngDiệmkhôngđược"đụngchạm"gìtớihắncả"ĐạiuýNgânkhôngquênmuatặng"ngườianhem"mộttútthuốcRuby.

GiớithâncậnđềuxácnhậnrằngTổngthốngDiệmmỗingàycàngthêmcôđơnvàôngtrởthànhngườitrơtrọigầnnhưbuôngtayđểmặcôngNhunắmquyềnchủđộng.Có lẽTổng thốngDiệmđãbị ámảnhbởi sốmệnh.Ngoàiracái thúnghecaHuếvàđàntranhhoặcngồixemđánhcờ,nghiêncứubảnđồvẽtranhvàlàmthơ,ôngTổngthốngcònsaymêmóntửvivàđịalý.TuylàmộttínđồThiênChúagiáoônglạitinkhoađịalý.Ônggầnnhưthuộclòng"Cáiđấtđócóhàmrồng,mảnhđấtkiahãmđịa".ChẳnghạnnhưdinhĐộcLậpôngvẫnbănkhoănđầurồnglàdinhnhưngcáiđuôilạiởchỗcôngtrườngchiếnsĩ…bởivậycónhiềuđềnghịpháđàichiếnsĩđểđểchứngtỏbàiphongphảnthực(chốngPháp)vàxâylạicôngviêntạochoTàoViệntrưởngđạihọccókhuônmặttươimát.

ÔngTổngthốngcóvẻthuậntaynhưngsauthìôngkhôngchấpnhậnvìdùsaocáiđàichiếnsĩcũngcótácdụngđècáiđuôiconrốngxuống.Tuyvậykhông ai thấy ông Tổng thống gọi thầy bói vào dinh. So với những nămtrướcthìnăm1963TổngthốngDiệmítđikinhlý.NhưngsaucáichếtcủanhàvănNhấtLinhtuầnnàoTổngthốngcũnglênĐàLạtdisăn…TheotuỳviênLêcôngHoànthìđúngraôngTổngthốngđitìmmộtquênlãngphátanniềmcôđơn.TheonhưĐại táMậu thìgiữanăm1963haiông thầyMinhLộcvàĐaLađãtiênđoánTổngthốngDiệmgặpđạinạncóthểmấtmạng.RiêngTổngthốngDiệmcónhẽcũnglinhcảmđượccơnhoạnnạncủamệnhsốđangđếnvớiông.

CHƯƠNG8(G)XUNGQUANHCÁICHẾTCỦAMỘT

NHÀVĂN

Cuộc đảo chính 11-2-1960 không phải chỉ có nhóm Vương VănĐông,NguyễnTriệuHồngnhưngcònvôsốsĩquankhácđượccoilànòngcốtcủachếđộcũngtrởcờđóngióhoặcánbinhbấtđộngchờthờicơ.NgaySưđoàn7đóngtạiBiênHoà,kếcậnthủđôtừphútđầuvẫngiữtháiđộ"ánbinhbấtđộng".Sauđó,Trungđoàn12nóngruộtmớikéoquânvềSàiGòn.Sưđoàn22màvịTưlệnhđượccoilà“ngườitrongnhà”củachếđộcũngdodự.Đúnghơnlàhoàntoànimlặngchờlệnhthượngcấp.NgaytạiSàiGòn,nhiềutướngtácũngimlặngchờcơhội.

Cuộc đảo chính bất thành, nhiều người lanh chân lẹ miệng lại đượcthưởng,tráilạimộtsốsĩquangặptaibayvạgióhếtsứcoanức.TrườnghợpTrungtáNguyễnKhương,chỉhuytrưởngtruyềntin,suốtngày11sáng12trốnthậtkỹnhưngkhiquânĐạitáTrầnThiệnKhiêmtiếnvàothànhphốthìlúc bấy giờTrung táNguyễnKhươngmới lộ diện, rồi còn lập côngbằngcáchchomộttiểuđoàntruyềntinrataychốngđảochínhvàongày13(nghĩalàtàncuộcrồichínhônglạichặnxeĐại tướngLêVănTỵkhôngchovàodinh gặp Tổng thống Ngô Đình Diệm). Thực ra thì ngày 12 Trung táKhươngchongườimócnốipheđảochínhbất thành,ông trở thànhngườichốngđảochínhhunghăngnhất(nhiềutướngtákháctươngtựnhưTrungtáKhương). Trong khi đó nhiều người bị tố cáo rất oan ức.Chẳng hạn nhưThiếutáLiênđoàntrưởngtruyềntinthuộcBộTưlệnhHànhquân.

MộtĐạiúychỉhuytrưởngmộtđơnvịbiệtlậptạivenđô,khôngcótộigìchỉcótội“vôtìnhxóakhẩuhiệusuytônNgôTổngthống”nhưngbịphạt40ngày trọng cấm. Số là như thế này, bức tường ở doanh trại kẻ khẩu hiệu“NgôTổngthốngmuônnăm”, lâungàybịnướcmưalàmốnhòetrôngrấtlemnhem,viênĐạiuýsốt sắngra lệnhcho thượngsĩ thườngvụphảicholínhquét lại tườngvôivàkẻ lạikhẩuhiệuchođànghoàng.Nhưngkhôngmay tường quét vôi trắng xoá, xoá nhoà khẩu hiệu vào ngày 10, thì đúngngày11xảyrađảochính.ẤyvậymàBộTổngThammưuvẫnphổbiếnmột

vănthưđikhắpcácđơnvịvềviệcphạtviênĐạiuýnày40ngàytrọngcấmvớilýdonêutrên.

Ởnhiềuđơnvị,mộtsốsĩquanbịcâulưu,bịđiềutrahoặcthuyênchuyểnchỉvìphátngônbừabãitrongngày11-2.

Vềphươngdiệnhànhquânđảochínhthìphảinóilàhoànhảo,nhưngaicũngcôngnhận thấyrằng,cuộcđảochínhđóbịmộtsốchínhkhách thoạtđầuđóngióvà làmmấtđinhiềuýnghĩaQuốcgianhânchínhvà tiềmẩnkhátvọngcáchmạngthựcsựcủamộtsốsĩquantrẻ,thamdựvớitấtcảhăngsay.Sốchínhkháchnày,gọilàchínhkháchcũngchưađượcđúnglắmđứngđầulàHoàngCơThụytheosaulàPhanQuangĐán,cócảNhấtLinh.

TrởlạitrườnghợpTrungtáNguyễnKhương,trọnngày11và12,Trungtá Khương trốn chui trốn lủi lại tìm cáchmóc nối với Đại tá Thi tối 12,NguyễnKhươngmặcthườngphụclênCatinatquansáttìnhhình.LúcấypheChínhphủđãthắngthế,TrungtáKhươngcấptốcvềBộTưlệnhhuyđộnglựclượngtruyềntinrồitraochoĐạiuýĐỗNhưLuận"thốngxuất"tiếnvàoBộTổngThammưu(sáng13)đểgọi làgiảivâynhưngkỷthựclúcấyBộTổngThammưukhôngcònmột lực lượngnhảydùnào…NhưngTrung táKhươngvẫncoinhưtalàngườihùngchốngđảochính,rồilại"hộtống"ĐạitướngLêVănTỵvàoDinhlậpcôngvớiTổngthống.

Sauđó,NguyễnKhươnglạilậpbáocáoxuyêntạcThiếutáNguyễnĐìnhTài, Chỉ huy trưởng trung tâm truyền tin thuộc Bộ Tư lệnh Hành quân.TrongbảnbáocáoTrungtáNguyễnKhươngchorằngThiếutáTàiđãtiếptaychopheđảochính,rằngkhiquânđảochínhchiếmđượcĐàiphátthanhthìThiếutáTàicóýngăncảnkhôngchoTrungtáKhươngxửdụngchiếcmáypháttincaoxuấtđểthayđàiphátthanh.

DinhTổng thống từphútđầungày11đã traochoKhươngmật lệnhđểliên lạc với Trung tá HuỳnhVăn Cao nhưng Trung tá Khương đã khôngchuyểnmậtlệnhnày.

Hơn 1 tháng sau thì dinh Tổng thống cũng rõ lòng dạ củaKhương vàKhươngbịthấtsủngtừđó.

Tronghaingày11và12,mộtsốcácnhânvậttaitomặtlớnđềulẩnmặtnhưng trongngày13đồng loạt xuất hiện, tranhnhaunhảyvàoban chốngđảochínhđểlậpcôngrồicốlàmsaodiệnkiếnđượcTổngthống.MộtngườicócôngthựcsựlàVõVănHải.Trongviệcdànxếpvớipheđảochính,đềumộttayôngHảilotoan,thếnhưngsauđólạibịnghikỵ,bịcácphenhómdèmphalàVõvănHảiđinướcđôi.Ngày11-12bácsĩTuyếncùngmộtvàsốcộngsựviênlập"bộchỉhuy"tạinhàHuỳnhThànhVị.

TạiđâybácsĩTuyếntrựctiếpliênlạcvớiĐạiuýBằngcùngmộtsốđơnvịlớntrongđócósưđoàn21bộbinh.TheobácsĩTuyếnthìngườicócông

lớntrongvụ11-11-1960trướchếtphảikểđếnbàNgôĐìnhNhuvàsaunữalàĐạiuýBằng,mộttaykiêntrìchốngđỡpheđảochínhmàlựclượngkhônghơnmộtđạiđội.

Nhưng Tổng thống Diệm lại bị huyền hoặc bởi một số người cơ hội,chuyênmôn"bốc",thànhrangườicócôngthìkhôngđượclưuýhoặcbịphepháikhaithácdèmpha,cótộikhikhéochạytộilạitrởthànhngườicócông.ĐámngườinàytìmmọicáchđểđẹplòngôngTổngthốngvàđểôngTổngthốngyêntrírằng“DânchúngluônluôntrungthànhvàủnghộTổngthống".Kỳthựcdânchúnglúcấycũngbắtđầubấtmãntrướcnhữngsựlạmdụngvàhốngháchcủanhữngnhânvậtđượccoilàlươngđốngcủachếđộ.Đánglýnhâncơhộinày,TổngthốngDiệmphảilàmmộtcuộcxétlạinhữngsailầmcủa chế độ và nếu cần phải thanh trừng những thành phần bất lực, thamnhũng,nịnhbợ,nhưngTổng thốngDiệmkhông làmnhư thế…Rồikế tiếpđếnvụbỏbomdinhĐộcLậpngày27-2-1962chếđộNgôĐìnhDiệmbắtđầusasúttrôngthấy,nộibộcàngthêmphânhoá.Vụ11-1960thìmộtsốphepháigièmphaôngVõVănHải,vụ27-2-1962ôngTổngthốngcũnglạinghingờbácsĩTuyến.VụPhậtgiáonăm1963,kểtừtháng5,TổngthốngDiệmlạikhôngtinôngCẩnnốt.Chếđộđanglúcphânhoá,đầymâuthuẫnnộibộ,lạiphảiđươngđầuvớiáplựcMỹvàvụtranhđấucủaPhậtgiáo.Vớimột tìnhhình rối rennhưvậyđáng lý raphảixếpvụán11-11 -1960 lạinhưngkhônghiểusao,TổngthốngDiệmlạichođemxétxử.CáichếtcủaNhấtLinhlàmộtbấtlợilớnlaochovụán.

Chánh ánHuỳnhHiệpThành được chỉ định làm chánh thẩm.Trung táQuân pháp Lê Nguyên Phu ngồi ghế uỷ viên Chính phủ. Sau năm l963,TrungtáLêNguyênPhubịcôngkíchdữdội,bịkếtánlàtaysaicủachínhquyềnNgôĐìnhDiệmđãhạnhụcsỉvảcácchínhkháchquốcgia.Điềucôngkíchđócóđúngkhônghaychỉlàphảnứngnhấtthờidotựáibồngbộtcủangườibịkếtán?

TheogiớithẩmphánthuộcNhaquânpháp(trước1963)vàgiớihiếnbinhthìTrung táLêNguyênPhungười thay thếTrung táNguyễnQuangSanhchỉhuy lực lượnghiếnbinh,ôngPhucósựngay thẳng,có lương tâmcủamộtthẩmphántốt,nhưnggiaotiếphơivụngvề,nóinăngkhôngđượckhéoléo.ĐócũnglàmộtđiểmthấtbạicủamộtuỷviênChínhphủcủamộttoàánvốnđượccoilàcôngcụcủachínhquyền.GiámđốcNhaQuânpháplúcấylàĐại táNguyễnVănMầu.Trung táPhunắmquyềnGiámđốcphânNhaHiếnbìnhkiêmUỷviênChínhphủToàánquân sựđặcbiệt.Trung táLêNguyênPhuđượcPhủTổngthốngchỉthịđemgấpvụ11-11-1960raxétxử.Mộtvụánthậtrắcrối.Khinhậnchỉthị,TrungtáLêNguyênPhuđãthấyrõnhưngkhókhănnày.

Trênmặt pháp lý, đưa vụ 11- 11-1960 ra xét xử tại toà án quân sự làđúng, vì thủ phạm cũng như các tòng phạm đều là quân nhân tại ngũ vàchứng cứ phạm pháp rất hiển nhiên (sử dụng quân lực để lật đổ chế độđươngnhiệmvàhợppháp).Lýthìnhưvậymàtìnhlạikhác.Nhiệmvụcủathẩmphánchỉdựatheolýdùlàcáilýcủachínhquyềnnhưngvẫnlàcáilýcủa luậtpháphiệnhành.Trung táLêNguyênPhuđượcTổng thốngDiệmchỉ thịđếngặpbácsĩTuyếnđể tìmhiểurõđầuđuôinộivụ(lúcấybácsĩTuyếnkhông làmviệcởSởnghiên cứuchính trị).Với tìnhhìnhđang sôiđộngnhưvậytừBộtrưởngThuầnđếnbácsĩTuyếnđềucảmthấygiannannhưngailàngườicóthểcảnngănkhiTổngthốngDiệmđãquyếtđịnhnhưvậy?

VấnđềkhókhănnhấtđốivớiTrungtáPhulàTổngthốngDiệmchỉđịnh:"Anhphảilấychotôihaicáiántửhình".Ôngchỉthịvắntắtnhưvậythôimàkhôngnóikết tội tửhìnhchoai.TrướcmặtTổng thốngDiệmngaycảPhó Tổng thống, Bộ trưởng, tướng lãnh còn vâng lời tuân theo răm rắphuốngchimộtTrungtá.ÔngLêNguyênPhuđemvấnđềnàyhộiývớibácsĩTrầnKimTuyến.VụánlàmchoôngPhumuốnđiênđầu.AiởvàođịavịôngPhucũngkhôngthểlàmsaohơn!TrungtáPhunghiêncứuhồsơcảmấyngày…chỉthịcủaphủTổngthốnglàlàmsaophảilấyhaiántửhìnhđểlàmgương.Có nhẽTổng thốngDiệm coi đó nhưmột cách để biểu dương uyquyềnvàsựcứngrắncủachínhquyền?TrungtáPhulolắngnóivớibácsĩTuyến:"Theolươngtâmthẩmphánsaukhicứuxétkỹhồsơthìkhôngthấyaitrongvụánđánglãnhántửhìnhcả".NhưnglệnhcủaTổngthốngbâygiờlàmthếnào.Trướcsựkhókhănnangiảinày,bácsĩTuyếnvàTrungtáPhuđãđiđếnmộtgiảipháp:“TìmtrongsốnhữngngườiđàotẩunhưVươngVănĐông,NguyễnChánhThi,HoàngCơThụyđể buộc tội thật nặng quyhếttráchnhiệmchonhữngngườinàyvàlàmthếnàođểtoàánkếtántửhìnhhọ,cónhưthếmớicóthểcứunổinhữngngườiđangbịgiamgiữ".TrungtáPhucoigiảiphápnàynhưmộtgiảipháptốtđẹpchochínhôngởtưthếmộtUỷviênChínhphủ(cáinghềchỉcóbuộctộiítkhixintoàdễdãichocácbịcan).ÔngPhuchođónhưmộtlốithoáttốtđẹpbởivìôngvẫnlolắngtâmsựvớibácsĩTuyến“Nếukhôngkhéotoàlạixửmộtbịcannàotửhìnhthìtôichẳngbiếtphảilàmthếnào,lươngtâmthậtkhôngchophép".ThườngtìnhcácvịchánháncủaToàánquânsựđặcbiệthaymặttrậncó"thóiquen"xétxửbịcantheolờibuộctộicủaUỷviênChínhphủ,mộtkhiUỷviênChínhphủđạidiện thật sự cho hành phápmà lạiHành pháp trước năm 1963, nếu "cảmthấy"UỷviênChínhphủmuốnbịcanXbịcanYbaonhiêunămtù,tửhìnhhaykhổsaithìthôngthườngcácvịchánháncũngsẽtuyênxửnhưvậy,mộtlàđểlấylòngTổngthốnghailàquánhátsợhoặcmuốntránhkhỏisựphiền

nhiễulôithôi.Khiđemvụ11-11-1960raxử,TrungtáPhucũngnhưbácsĩTuyếnvà

BộtrưởngThuầnđềuphậpphồnglosợ"mậtlệnhhaiántửhình”Biếtđâutrong lúc cao hứng hoặc thiếu quân bình hoặc quá sốt sắng với chế độ vịchánhthẩmlạixửPhanTrọngChinhhoặccụPhanKhắcSửuhaymộtvàibịcannàokhácbịtửhìnhthìlúcấysẽrasao?Trongtìnhhìnhđầybiếnđộngvàbấtthườngnhưtrạngtháitâmlýchínhtrịbấtthườngnăm1963biếtđâuvìmộtlýdobấtthườngnàođóchínhquyềnralệnhthihànhántửhìnhngaythì lúcđóquả thực lương tâmcủamộtngườibình thườngcũngkhông thểyênổnđược.Dođó,saunhiềulầnhộiýcùngnhau,TrungtáPhuđãđiđếngiảipháplàtronglờibuộctộisẽđánhmạnhvàođiểmlàcácbịcanđềutòngphạm,adua.

Tómtắtlại,trướckhiđưaratoàxétxửvụ11-11-1960,ToàánQuânsựđãcósựbố trí cẩn thậnđể làm thếnàogiảm thiểuhìnhphạtđốivới tòngphạmvàlấyántửhìnhdànhchocácchínhphạm.TổngthốngDiệmkhôngrachỉ thịxử tửhìnhđíchdanhaichonênđó làđiềudễdàngchoUỷviênChínhphủcóthểnhằmvàoNguyễnChánhThicũngnhưHoàngCơThụy,VươngVănĐông.

Vụánđemraxemxéttrongmộtkhungcảnhhoàntoànbấtlợichochínhquyền.Nóilàhoàntoànvìtrongmộtcuộctranhđấuchínhtrịthìphápluậtchỉ có thể là khí giới giúp chính quyền có cái để nhân đanh áp đảo đốiphương.

Đằngnàyphápluậtđượcsửdụngkhônghợpvớithờigianvàkhônggiannênkhôngtạođượchiệulực,tráilạivụán11-11-1960lạitrởthànhkhígiớicủaphechốngChínhphủ.

Thấtbại lớncủachínhquyềnNgôĐìnhDiệmlàđemvụnàyraxétxử.Một lần nữa chính quyền lại đổ cả thùngdầuvào ngọn lửa tranhđấu củaPhậtgiáo,màngọnlửađangleolét…ngaycácnhàlãnhđạoPhậtgiáođanghoangmangkhôngbiếtlàmthếnàochongọnlửabùngto.

DùPhậtgiáođãcómộtdanhsáchtựthiêunhưngvẫnchưathểápdụng.Bởivìdùai tự thiêuđinữacũngkhông thể tạođượcxúcđộngnhưvụ tựthiêucủaHoàthượngQuảngĐức.Bỗngnhiên,vụán11-11-1960cùngvớicáichếtcủaNhấtLinhđãcunghiếnchoUỷbanLiênpháimộtcơhội tốtnhất.

Trongphiêntoàxửngày5-7-1963kéodàiđếnngày12(với19quânnhânvà34nhânsĩ),qualờibuộctội,TrungtáLêNguyênPhuchorằngcácnhânsĩnàychỉ"aduachạytheođóngió".

KhiNhấtLinhnằmyên trong lòngđất thìvụán11-11-1960cũnghoàntất. Hai án tử hìnhmà Tổng thốngDiệm đòi hỏi vẫn chỉ dành riêng cho

chínhphạm.Cháynhàmới ramặtchuột…Câuphươngngônnàyquả thựckhôngsaikhinhậnđịnhvềbảnchấtthựccủamộtsốnhânsĩtrongvụán,cácquânnhân trẻ tuổi nhưPhanTrọngChinh,NguyễnMạnhTường,NguyễnVũ,TừThức…đãchứngtỏđượcphongđộđườnghoàngvàkhípháchkhiởtrongtùcũngnhưtrướctoà.Ngượclạimộtsốnhânsĩtựnhậncóthànhtíchcáchmạngthìquảlàyếukémvềđườngnhâncách.NhấtcửnhấtđộngcủamấyvịnàyđềukhôngquakhỏiconmắtcủamấytayanninhchìmrồicuốicùngcũnglọtvàotaivợchồngôngNhuvàTổngthốngDiệm.

Ngày13-7 làngàyđưađám tangNhấtLinh từbệnhviệnĐồnĐấtquachùa Xá Lợi rồi trở về nơi yên nghỉ ngàn thu tại nghĩa trang Bắc Việt.NhưngđócũnglàngàysôiđộngvàbậnrộnchocáccơquananninhchìmnổicủaĐôthànhvàTổngNhacảnhsát.Ngày13-7cũnglàngàyđánhdấumộtkhúcquanhlớntrongcuộctranhđấucủaPhậtgiáo.Hàngngànsinhviênthuộc nhiều phânkhoa đại học đã tự độngđến chùaXáLợi đón linh cữuNhấtLinh.Rấtnhiềusinhviênđeobăngđen.ĐámtangHoàthượngQuảngĐức cũngkhôngđôngđảonhưđám tangNhấtLinhvàhầuhết đều thuộcgiớiPhậttử.

Đám tangNhất Linh thì lại khác, quy tụ nhiều thành phầnCông giáo,Phậtgiáo.TuynhiênphíaPhậtgiáo,mộtsốlãnhđạotrẻkhéolanhlợibiếnđám tangnày thànhmầu sắc tôngiáo.Cuối cùngNhấtLinhđượcan tángcùngĐảngkỳcủaViệtNamQuốcdânĐảng.

Từ đây giới sinh viên Sài Gòn mới thực sự dấn mình vào cuộc tranhđấu…MộtsốsinhviêntrẻthuộcthànhphầnđảngpháicũngmuốnlợidụngchiêubàiPhậtgiáovớihyvọngtiếnxahơn,mạnhhơnnghĩalàđạtđượcmộtcuộccáchmạng,dùhọchưabiếtcuộccáchmạngấynhưthếnào.PháiPhậtgiáo nếu chỉ có lực lượngPhật tử cũng chưađủ, nên đã tìmmọi cách lôicuốnsinhviênhọcsinhthamgia.

KHIMỸQUYẾTTÂMNHẢYVÀOCUỘCBiếncốdồndậpvàbaotrùm…TổngthốngDiệmcàngngàycàngthúcthủ

trongnhữngmâuthuẫnnộibộmâuthuẫnMỹ-Việt…mâuthuẫnanhem.Kểtừtrungtuầntháng7-1963thìngườiMỹcũngnhưvềphíaCộngsảnđãthựcsựnhảyvàocuộccốgiànhphầnchủđộngbiếncố.TrongkhiquyếttranhđấuchomụctiêucaođẹpcủatậpthểmìnhthìtronglòngUỷbanLiênpháibảovệPhậtgiáođãnứtrạn…chínhsựnứtrạnđónóilênsựxâmnhậpcủanhữngthếlựcngoạilai.

CuộctranhđấucủaPhậtgiáolạibắtđầubừngdậyvàongày17-7.TrướcđóUỷbanLiênpháiliêntiếpnhậnđượcnhữngnguồntinchobiếtlàchínhquyềnsẽápdụngbiệnphápmạnh.

Đồngthờicũngvàothờigiannày,dưluậnlạiđồnđạisắpđảochính.Phía

UỷbanLiênpháiđãkhaitháctriệtđểnguồntinđảochính.HơnnữaUỷbanLiênpháilạinắmđượcnhữngnhượcđiểmcủachínhquyềnlàsựphânhoávàmâuthuẫntrầmtrọngngaytừphíaanhemTổngthốngDiệm.NgoàimiềnTrung,ôngCẩnchỉcònlàhưvị..TạiSàiGònquyềnbínhnằmtrọntrongtayôngNhuvàchínhlàlúcôngNhuđangđangchuyểnhướngđểtìmthếliênminhmới.

NhânchuyếntrởlạithămViệtNamchaFrancoisxingặpriêngôngNhuđểnhờcậymộtvàiviệcriêngđâycũnglàdịpmàchaFrancoisghéquathămĐạisứÂntạiUỷhộiquốctế.Lầngặpgỡnày,chaFrancois thấyôngNhugiàđirấtnhiều,mỏimệtvàchánnản.ÔngNhuhỏithămchaFrancois:"ChathấydưluậncủaPhápvàLaMãnhưthếnàođốivớiViệtNamCộnghòa?”.

ChaFrancoisdèdặt:"CónhiềudưluậntráingượcnhaunhưngnóichungthìbáochíTâyphươngtỏraphẫnnộ…khôngthuậnlợichoChínhphủViệtNam…HiệnôngCốvấnđãcóbiệnphápnhưthếnàođốivớivụtranhđấucủaPhậtgiáo?”

NgôĐìnhNhuyênlặngmộtlúclâu.ôngbẻđôiđiếuthuốcJobhútmộtnửa,mộtnửachovàongănkéobàn,ôngNhu"tặclưỡi":

-"Chínhphủđãxửrấtônhoà,bâygiờthìkhôngcóchuyệnnhượngbộnữa".

ChaFrancoislongại:ôngCốvấnnóinhưvậycónghĩalàChínhphủsẽsửdụngbiệnphápmạnhđểdẹpchoyên?

ÔngNhuđáp:"Thưachakhôngcònsựlựachọnnàokháchơn".ChaFrancois.:“Nếunhưvậysẽvôcùngnguyhiểm.Đâylàvấnđềtếnhị,

tôinghĩChínhphủViệtNamcầnkiênnhẫnhơnnữa".ÔngNhu lắcđầu: "Chỉ còncóhai cách lựachọn:Một là tình trạng rối

loạnsẽkéodàivàChínhphủsẽđổmộtnửa,phảivãnhồianninhtrậttựvàChínhphủsẽchịumộtsốthiệtthòiđổvỡ”.ÔngNhuchochaFrancoisbiết:“Trongmộtthángnay,Việtcộngxâmnhậpàoạtvàocácđôthị.NếuChínhphủkhôngápdụngbiệnphápmạnhthìmộtbuổisángnàođóchasẽthấySàiGòntrànngậpcờđỏsaovàng".

ChaFrancoishỏiôngNhu:“NhưvậycónghĩalàcuộctranhđấucủaPhậtgiáođãbịcánbộCộngsảnthuyếtphục?”

ÔngNhuđáp:“Đúng,cơquananninhđãthâulượmđượcrấtnhiềubằngchứng".

ChaFrancoisdèdặt:“ThưaôngCốvấn,tôivẫnnghĩcácThượngtọađềulànhữngnhà tuhành thuần tuý.NhưôngMaiThọTruyền, tôicódịpgặpôngnhiềulần…ônglàmsaocóthểđểchoCộngsảnmuachuộcđược?".

ÔngNhunóinhưphântrần:“Thưacha,tôicũngnghĩnhưchavậy,nhưngphươngthứcđấutranhcủahọlànhữngphươngthứchọcđượcởCộngsản.

Dù các nhà sư không phải làCộng sản nhưng cán bộ nòng cột của họ làCộngsảnthìcũngkhôngthểthathứđược.MộtlàChínhphủphảithuaCộngsảnmộtcáchnhụcnhã,hai làphải ra tayđốiphó.Tôiđãcânnhắc,Chínhphủphảiđốiphóvìcuộcrốiloạncàngkéodàicàngbấtlợi”

QuagiọngnóicươngquyếtcủaôngNhuchaFrancois thấy rằngkhôngthểaingăncảnôngđượcvàôngđãlựachọnphươngthức"Đượcăncảngãvềkhông".

ÔngNhunhấnmạnhvớichaFrancois:“ĐứngsauphongtràoPhậtgiáokhôngchỉcóCộngsản,còncóngườibạnĐồngminhcủaChínhphủViệtNamcộnghòanữa.Họmuốnsửdụngphongtràonàyđểđànápvà“săngta"vớichúngtôi”.ChaFrancoisnhìnôngNhudòxétrồimỉmcười:

“NướcPháptrướcđâycũngchịumộtáplựcnhưvậyvàlàm"săngta”quánhiều,nhưngtheotôingườiMỹcũngcầnViệtNamchứ?”

Ông Nhu đáp: “Dĩ nhiên là như vậy nhưng Việt Nam cần họ nhiềuhơn…"

ÔngNhubỏlửngcâunói,rítmộthơithuốcrồiđứnglêntìmmộttậphồsơtraochochaFrancois:"Chacóthểxemquamộtsốhìnhảnhnày,chasẽthấy…ChínhphủViệtNamcộnghoàkhổtâmbiếtbaonhiêu…"

ÔngNhuchỉvàomộtngườiMỹmặcáosơmicụttay:"ôngtachỉlànhânviênthườngcủacơquanUSAIDnhưnglànhânviênquantrọngcủaCIA".ÔngNhu lạichỉvàongườiMỹ thứhai:“Ông ta làmộtmụcsư, truớcđâyhoạtđộngtruyềngiáotạiDahlak,nhưngtrởvềMỹcáchđây4nămvàmới.trởquaViệtNamvớitưcáchphóngviên…"ôngNhuchỉmộtngườiViệtNam có gươngmặt trẻ khôi ngô, tuấn tú độimũ "phớt"mặc âu phục, cổhở…ôngNhuhỏi:"Chabiếtaiđâykhông?”ChaFrancoischưanhậnrathìôngNhunhúnvai:“ôngtalàmộtnhàsưhiệnđangởchùaXáLợi".

ChaFrancois nhìn tấmhình cóhai ngườiMỹvàngườiViệt (đượcôngNhugọilànhàsư)Chachỉmỉmcườikhôngnóivìkhôngbiếtphảinóinhưthếnào.ChaFrancoisquenbiếtôngNhutừlâunênhiểurõconngườiôngtuy thông minh xuất chúng nhưng cố chấp và có nhiều thiên kiến, chaFrancoislạicórấtnhiềumốiliênhệvàthiệncảmvớiHoàthượngQuảngĐộvàbácsĩLêĐìnhThám.ChaFrancoistìmcáchnóikhéovớiôngNhulàchođến lúcnày,chavẫn tin rằngcácnhàsưkhông thể làCộngsảncũngnhưkhôngthểđểCộngsảnlôikéo.

CólẽkhôngthuyếtphụcđượcChaFrancoisvềlậptrườngcứngrắncủamìnhđốivớiPhậtgiáonênôngNhulảngquachuyệnkhác,lạichuyệnngườiMỹ, ông Nhu nói gay gắt: "Chúng tôi có nhiều kinh nghiệm với ngoạibang…ngườiMỹdùcómạnh thếnàocũngkhôngquamắtnổiChínhphủnày.TôitrảlờithẳngchongườiMỹrõ,họmuônrúthếtcốvấn,cứviệcrút,

cảviệntrợMỹchúngtôicũngkhôngcần,MỹcóthểcúpviệntrợngaylúcnàyViệtNamcộnghoàvẫnđủsứcđểchốngCộng”.

Cha Francois nghe giọng của ông Nhu nhưmột người phẫn uất, sốngchìmđắmchìmtrongthếgiớiảotưởng.ChaFrancoishỏi:

-ÔngnghĩthếnàovềviệcđềcửôngCabotLodgelàmĐạisứ?Suynghĩmộtlát,ôngNhuđáp:CũngthếthôinhưngTổngthốngkhông

cóthiệncảmvớiôngtavìôngtacómộtquákhứbấtchính".ChaFrancoishỏi:“HìnhnhưĐứcHồngYSpellmancókhuyếncáoTổng thốngnênmởrộngChínhphủvàchấpnhậnđốilập?"

ÔngNhugậtđầu:“Điềuđócó,TổngthốngcũngđangcứuxétnhưngvớimộtnướcchậmtiếnnhưViệtNamcộnghoàkhôngthểápdụngmộtchếñoätựdodânchủTâyphương…Nhưchađãam tường lịch sửViệtNam.Đấtnướcchúng tôi truyền thốngdânchủ từcảngànnămtrước,dânchủ từhạtầng, từ xã ấp.Ở thượng tầngphải làm thế nào để giữ đượcuy quyền tốithượng của quốc gia… Thưa cha, ấp chiến lược chính là con đường xâydựngcơsởdânchủtừhạtầng…"

ÔngNhutâmsựvớichaFrancois:“MỹcóthóiquenbắtbuộccácĐồngminh phải rập khuôn như họ… nhưng ởMỹ khác, ở Á châu này khác…trongmộtquốcgiahoàbình thìhoàn toànkhácvớimộtquốcgiađangcóchiến tranh.Tổng thốngKennedykhuyếncáoViệtNamcải tổcơchếdânchủ có nghĩa là phỏng cơ chế dân chủMỹ.Nhưng cha nghĩ coi, ông chachúngtôiđãcónhiềukinhnghiệmvềnạnchiarẽ,nạnkỳthịvàphephái…nếuởViệtNamápdụngdânchủnhưMỹthìchỉđiđếntìnhtrạnghỗnloạn".ChaFrancoishỏi: "HìnhnhưTổng thốngKennedymuốnmiềnNamcósụcanhtânHiếnpháp…?

ÔngNhumỉmcườiđáp:- “Không chính thức khuyến cáo như vậy nhưngWashington gián tiếp

muốnchúngtôilàmnhưvậy".ChaFrancois:"TôicódịpgặpmộtvàinghịsĩMỹnhunghị sĩMorse".ÔngNhu“à”một tiếng lớnvàngắt lời: "TôibiếtôngMorse,hắnchỉlàtêncaobồisaykhóisúngvàchỉlàtêndôkề,nhưngphehắntakhámạnh".ÔngNhuhỏichaFrancois:"ChathấyngườiMỹnhậnđịnhvề chếđộnàynhư thếnào?”.ChaFrancoisđáp: “HầuhếtnguờiMỹđứngđắnđềumuốnViệtNamCộnghòakhôngbịxáotrộnnhưnghọmuốnmộtchếđộcởimở".ÔngNhugậtđầuđáp:"VânghọđanglênánchúngtôilàđộctàicũngnhưtrướcđâyhọđãlênánTưởngGiớiThạchởĐàiLoanvàLýThừaVãn…ởHànQuốcngườiMỹđãlầmlẫngiữađộctàivớisựbảovệuyquyềnquốc gia tối thượng".ÔngNhungừngmột lúc lại tiếp tục phântrần:"ThưachẳnghạnhọbảochúngtôilàđộctàivìchorằngkhôngcóTốicaoPhápviệnnênHànhchínhđiềukhiểnTưpháp.Họcũngkếtánchúngtôi

làđộc tàivìchorằngQuốchộichỉcómộtviệnvàdođóQuốchộikhôngkiểmsoátđượcHànhpháp”.

GặpôngNhu,chaFrancoiscàngtỏrathấtvọngvềtìnhhìnhđentối tạimiềnNam.CuộcbấthoàViệtvàMỹmỗingàycàngthêmsâuxavàgầnnhưkhông còn gì hàn gắn được.Cuộc tranhđấuPhật giáomỗi ngày càng lanrộng,càngtăngcườngđộ.ChaFrancoisđiđếnđâucũngnghethấytinđồnđảochính.SaucuộcbiểutìnhlớncủaPhậtgiáongày17-7,ôngNhuđãđổitháiđộvàquyếtmộtlàănthua…ôngđangdựtrùmộtkếhoạchlớn.

Chiều thứ bảy ngày 22-7Tổng thốngDiệm lênĐàLạt nghỉ cuối tuần.Theo sĩquan tuỳviênLêCôngHoàn, trong5nămphụcvụbêncạnhôngDiệm,gầnnhưkhôngmấykhiTổng thốngDiệmđinghỉxảhơicuối tuần.NhưngsaucáichếtcủanhàvănNhấtLinhvànhữngbiếnchuyểndồndậpcủatìnhhìnhTổngthốngDiệmtuầnnàocũnglênĐàLạtđisăn,cưỡingựa.TrướckhiđiĐàLạt,Tổng thốngDiệmgọiôngBộ trưởngThuầnvàovănphòngchỉ thị:"ôngvàcụPhóxemxétcóđiềuchichưagiảiquyết thìgiảiquyếtchoxong”.KhiTổngthốngDiệmlênmáybayđiĐàLạt,ThiếutướngTônThấtĐínhvàothànhCộnghoàhộihọpriêngvớiTrungtáKhôi,TưlệnhlữđoànvàTrungtáChiêuGiámđốcNhaThanhtraDânvệ.TướngĐínhlúcấycoinhưngườiruộtthịtcủachếđộvàcộttrụcủaQuânuỷĐảngCầnlao.CuộchộihọpnàynhằmmụcđíchđốiphóvớiphetranhđấucủaPhậtgiáo,vớimột sựhoàn toàn tánđồngvà thúcđẩycủavịTư lệnhQuânđoàn III.TrungtáChiêuxúigiụcmộtcuộcbiểutìnhcủathươngphếbinhvàquảphụvàolúc8giờsángngày23-7.ĐạiđứcĐứcNghiệpđãđượcmậtbáolàcómột,sốthươngphếbinhkéođến"ănvạ"tạichùaXáLợi.UỷbanLiênpháicấptốcbốtríđềphòng.Cũngchínhvàogiờđó,sưbàDiệuHuệ,thânmẫucủaGiáo sưBửuHộimở cuộc họp báo với sự hiện diện của sư bàDiệuKhông (cả hai vị sư bà đều có con cháu trong hàng tướng tá và nhân vậtlươngđốngcủachếđộ.Cuộchọpbáorấtđôngphóngviênnướcngoài.Dịpnày,sưbàDiệuHuệtuyênbố:“SẽtựthiêunoitheogươngcủaHoàthượngQuảngĐức, để phản đối chính sách kỳ thị và ngược đãi của chính quyềnNgôĐìnhDiệm”.

Hơn9giờ,hơn100thươngphếbinhvàquảphụtrươngbiểungữkéođếntrướccổngchùaXáLợi,dùngloaphóngthanhđặttrênxelamchõvàochùađọcláthưđượcgọilà"HuyếtlệthưvớinộidungkêuvancácvịtuhànhnênloPhậtsựkinhkệvà"đừngmắcmưuCộngsảnthôngđồngvớingoạibangcõngrắncắngànhà”.Láthưtrênđượcđọcđiđọclạinhiềulần,trongchùacácnhàsưvàPhậttửvẫntiếptụcđọckinhgõmõ,thỉnhchuông.1giờthìsốthươngphếbinhbắtđầunáođộng,gặpđạidiệncủaUỷbanLiênpháiđểtrao"Huyếtlệthư".

Khôngđượctrảlời,họđòimởcổngchùa,sauđótựđộngnhảyquahàngràovàobêntrongtungtruyềnđơn.

VụbiểutìnhcủathươngphếbinhvàquảphụlạitạochoUỷbanLiênpháicócơhộiđểtạotiếngvangchínhtrị.ĐạiđứcĐứcNghiệpthảovănthưlênáncuộcbiểutìnhnàyvàchorằngchínhquyềnkhôngthànhtín.

QuavănthưgửiTổngthốngDiệm,UỷbanLiênpháilạiquylỗichophíaTổngthốngmàkỳthựcTổngthốngDiệmkhônghềhaybiếtgìcả.

Khi Tổng thống Diệm trên phi cơ bước xuống thì Bộ trưởng NguyễnĐìnhThuầnchạylạibáocáongayvụbiểutìnhcủathươngphếbinhvàquảphụ.Diệmmặtđỏnhưgấc,đậpchiếcbatongxuốngsânnămbảylầnvànóinhưquát:

-Đứanàolàmnhưrứa?Aibiểuchúngnólàmnhưrứa?BộtrưởngThuầnthưalại:“Làmnhưthếnàyconkhôngbiếtphảitrảlời

rasaovớiUỷbanLiênphái".Diệmnổigiậnhầmhầmđivàophòngkhách,khôngnóimộtlời.TạiphitrườngDiệmralệnhchoBộtrưởngThuần:"Cáchchứcnóngay,

bỏ tù”.Sự thực, lỗikhôngphảidoTrung táChiêu.Cuộcbiểu tìnhkể trênđượcsựđồngtìnhcủaThiếutướngTưlệnhVùng3nhưngcuốicùngTrungtáChiêulãnhđủ.TổngthốngquyếtđịnhcáchchứcTrungtáChiêuvàphạt40ngàytrọngcấm.HômsauTrungtáNguyễnNgọcKhôiTưlệnhLữđoànphòngvệvàophòngTổngthốnghếtlờinănnỉxinTổngthốngkhoanhồngchoTrungtáChiêu.ÔngKhôitrìnhbàyđạiý:Đâychỉlàdosựquáhăngsayphụcvụ củaChiêuvàôngChiêu cũng là anh em trongnhànênxinTổngthốngmiễn cho Chiêu khỏi bị phạt quá nặng như vậy và cũng xin TổngthốngđừngcáchchứcChiêu.LúcđầuôngDiệmcóvẻxiêulòngkhòngsauđógiữquyếtđịnhnhưcũ.

Trước đóThiếu tướngĐính cũng vào dinh xin choChiêu nhưngTổngthốngnhấtđịnhkhôngthathứ.

SựtranhđấucủaPhậtgiáovẫnâmỉkéođàiđếnngày20-8tức làngàyCảnhsátChiếnđấuđượclệnhbốrápcácchùaSàiGònvàtoànmiền.

***ViệcTổngthốngNgôĐìnhDiệmcáchchứcTrungtáChiêutuychứngtỏ

sựthànhtíncủaôngđốivớiUỷbanLiênphái,nhưngtạonêntinhthầnbấtmãntrongtinhthầnphụcvụcủacấpthừahành.Trongkhiđó,UỷbanLiênpháivẫnkhôngthừanhậnthànhtínnàyvàchorằng,DiệmchỉphạtTrungtáChiêumột cách giả vờ và có cớ tuyên truyền rằng chính quyền vô tư vànghiêm trị thànhphầnvôkỷ luật.ÔngNgôĐìnhNhubấtmãnvànóivớicộngsựviên:"ôngcụlàmnhưvậythìtừnaytrởđicònđứanàodámhănghái.Chiêunócótộigìmàphạtnónhưvậy".VụphạtvàcáchchứcTrungtá

ChiêuôngNhuchorằng:“ôngcụchỉ làmchohọ (UỷbanLiênphái)mỗingàycàngthêmquákhích".

Ngày30-7,UỷbanLiênpháitổchứclễchungthấtcốHoàthượngQuảngĐứcvớihàngngànPhậttửthamdự.ĐiềuđángkểlàtrongsốPhậttửlạicórấtnhiềuvợconcủacácnhânvậtcaocấptrongchínhquyền.Sốngườinàytrởthànhnhữngngườihoạtđộngđắclựctrongviệcthôngtin,tạodưluậnvàtácđộngtinhthầnchồngvàchahọ.Trongbuổilễnàydĩnhiênlạicóthuyếtpháp.UỷbanLiênpháiđưaramộtbảntuyênngônmớixácđịnhlậptrườngtranhđấubấtbạođộngchonhữngmục tiêu thuần tuý tôngiáo.Bản tuyênngônviết:“KểtừlúcphongtràoPhậtgiáođấutranhchonămnguyệnvọngcủaPhậtgiáoViệtNamcộnghoàphátkhởichođếngần3tháng,vẫntruớcsaunhưmộtlàhoàntoànthuầntuýtôngiáo…"

TrướcđóĐạisứNoltingtuyênbốvớipháiviêncủahãngthôngtấnUPIlà"ỞViệtNamkhôngcóvấnđềkỳthịtôngiáovàngượcđãiPhậtgiáođồ".Phảnứnglại,ngày1-8HoàthượngThíchTịnhKhiếtgửiđiệnvănquaTổngthốngKennedy với nội dung "Thaymặt toàn thể Phật giáo đồmiềnNamViệtNamchúng tôicực lựcphảnđối lời tuyênbốcủaĐạisứNoltingquahãngthôngtấnUPI.ChúngtôinghĩrằngdânchúngHoaKỳphảithấurõnỗiphẫnuấtcủaPhậtgiáođồ(chiếmđềntámmươiphầntrămdânsốNamViệtNam).LờituyênbốcủaôngNoltingkhôngphùhợpvớisựthậtthiệnchívàsựhiểubiếtcủangườiHoaKỳ".

Kểtừcuốitháng7cơquananninhphủTổngthốngcũngnhưCảnhsátđặcbiệtđãnắmđượckếhoạchtựthiêutrườngkỳcủaPhậtgiáotranhđấu,nhưng ngoài tài thánh cũng không có cách gì ngăn cản nổi. Ngoài ra, cơquananninhcònnắmđượckếhoạchriêngcủaMặt trậnGiảiphóngmiềnNamnhằm lũng đoạn cuộc tranh đấu của Phật giáo đòi quyền tự do bìnhđẳngtôngiáo,độclậpdântộc.

CuộctranhđấucủaPhậtgiáolênnhưdiềugặpgióvàmỗingàycàngtrànngậpbởinhững"yếutốngoạitại".

Ngày 4-8 tại Phan Thiết, trước dinh tỉnh trưởng Bình Thuận, Đại đứcThíchNguyênHươngnổilửatựthiêuvàođúnglúctansở.

ĐạiđứcNguyênHươngmới23tuổi.MấygiờsauTổngthốngDiệmđượcbáocáonộivụ.Ôngbỏăncơmchiềuvà1giờđêmlạithơthẩnxuốngvườnđitảnbộngắmtrăngsao.ĐólàđiểmthànhcôngcủaUỷbanLiênphái,vìđãgâyxúcđộnglớnngaytrongđầunãocủachếđộ.HômsauUỷbanLiênpháibảo vệ phật giáo lại phản đối chính quyền địa phươngBình Thuận vì đãcướpxácĐạiđứcNguyênHương.BìnhThuậnlàmộttrongmấytỉnhmiềnTrungvốnbình lặng từbaonămnayvàđâycũng lànơi30nămvề trướcTổngthốngngồighếTriphủHoàĐarồiTuầnphủBìnhThuậnnơimàTổng

thốngDiệmtựhàocónhiềuTổnglýtrungthànhvớiông.KhôngkhítranhđấuởBìnhThuậnlạibốcbừngvàdângcao.TrọngtâmcủaTỉnhgiáohộitạiđâylànhằmvàoviệcTỉnhtrưởng,TrungtáNguyễnQuốcHoàngmộtgiáodânmàthânphụông(cụánMậu)vốnlàbạnđồngliêucủaTổngthốngDiệmcóhànhđộngkỳthịtôngiáo.

Mộtsốtrưởngtyvìtựái.tôngiáothayvìđứngvềphíachínhquyềntheovị trícủahọ, thìhọ lạiâmthầmthamdựcuộc tranhđấu.Chínhquyềnđịaphương phải hứng chịu trận đánh nội công ngoại kích. Nhưng không lấyđượcxácĐạiđứcNguyênHươngthìcuộctranhđấuđãtrởnênvôhiệu.Màchínhquyền(nếuaiởthếchínhquyềncũngđềunhưvậy)phảicóbổnphậnđạtđượcsựvôhiệuhoámọicuộctranhđấucủapheđốinghịch.

CHƯƠNG8(H)CHIẾNDỊCHTỰTHIÊU

Quatháng8,tựthiêuđượctrởthànhmộtchiếndịch.Nhàcầmquyềnbótaytrướcchiếndịchnày.

TổngnhaCảnhsátcũngnhưcơquantìnhbáoPhủTổngthốngnhậnđượcbáocáođầyđủvềchiếndịchtựthiêu.ThượngtọaTríQuangđượccoilàtácgiảcủachiếnthuậttuyệtdiệunày.Mỗiđịaphương(miềnTrung)theosựsắpxếpvàbốtríđãcósẵnmộtsốứngviêntựthiêucùngvớiviệclàmthếnàođểgâyđượcsựxúcđộngtrongquầnchúngvàtạođượcsựhoangmangtrongquânđội,nhấtlàgiớiquânnhânPhậttử.Hầuhếtcácứngviêntựthiêuđềudưới25tuổivàthờigianvàochùađitukhôngquá5năm.

Sau vụ tự thiêu củaĐại đứcNguyênHương, ngày 13-8-1963Đại đứcThanhTuệmớivàochùatuđược3nămcũngtựthiêu.ĐạiđứcThanhTuệtựthiêuvào2gđêmtạicửatamquanchùa.VụtựthiêucủaĐạiđứcThanhTuệđãnêulênmộtdấuhỏilớn-mộtnghivấnvềchínhquyền.TheobáocáocủacơquananninhThừaThiênthìĐạiđứcTuệlàmộtnhàsưtrẻ,hiềnhoàvàrất chămhọc.NhưngĐại đứcThanhTuệ đã bịmột số người thúc đẩy tựthiêu.Đóchỉlàbáocáocủaanninh.Tấtnhiênnhiềulắmngườitachỉcóthểtinđược40%.BảnbáocáonêurõbàvãiCaoThịDò,trên60tuổisốngtạichùađã lâunămvàchuyên loviệcnấuăn,dọndẹp.Khoảngnửađêm,bàthấycómột sốngười lạmặtvàochùagặpĐạiđứcThanhTuệ rất lâu.Bàkhôngđểýgìcả…Khoảnghaigiờsau,bànghethấytiếnglahétthấtthanhghêrợn…bàhoảnghồnchạyrahiên,thìlúcđóngọnlửađãbùnglênởcửatamquan.

Ngày15-8-1963,NicôDiệuQuanglạitựthiêutrướctrụsởchihộiPhậthọcNinhHoà.NicôDiệuQuangnguyênquántạiHuế.TuytuởchùaVạnThạnhnhưngNicôlạikhôngtựthiêungaytạiNhathànhmàlạibấtthầnđápxeđòraNinhHoàvànổilửatựthiêungaytạiđây.

TrướcđóítngàycơquantìnhbáophủTổngthốngphátgiáccómộtnhómngườichủđộngtrongchiếndịchtựthiêuvàsẽtungratừngloạiứngviêntựthiêuvềcácđịaphươngđểnổilửatranhđấu.ĐạitáLêQuangTungTưlệnhLựclượngđặcbiệttrìnhvớiôngcốvấnNhuđầyđủhồsơvàtintứcvềchiến

dịchkỳhiệunày.ÔngNhuralệnh:1)Phảidậptắtchiếndịchngay;2)LàmthếnàobắtTríQuang,ngườibịcơquantìnhbáonghi là tácgiảcủachiếndịchtựthiêu;3)Khixảyravụtựthiêunàothìchínhquyềnđịaphươngphảilập tức lấyxácđemvàonhà thương thôngbáo cho tanggiabiết và chínhquyềngiúpđỡhọtrongviệctốngtáng.

CơquantìnhbáoPhủTổngthốngcònbắtđượcbinhnhìNgôVănNghĩa,phụcvụtạiquânđoànII.BinhnhìNghĩađàongũtừtháng2-1963,anhvàoSàiGònlàmnghềxíchlô.BinhnhìNghĩasinhquántạiBồngSơndưới30tuổi.KhibắtđượcNghĩangoàibảntàiliệugồmmộtsốchỉthịvềkỹthuậttựthiêu,cơquantìnhbáocòntịchthumộtsốthuốcmê…vàmộtsốchaithuốcchíchloạianthầncựcmạnh.

NhờvụbắtđượcNgôVănNghĩacơquantìnhbáonắmđượcđầudâymốinhợcủachiếndịchtựthiêu.BinhnhìNghĩachobiết,anhtasắpxuốngMỹTho, đem theomột Đại đức nổi lửa tự thiêu trước toà Tỉnh trưởng ĐịnhTường.Qua lời khai củaNghĩa, cơ quan tình báo bắt thêmmột số ngườitrongđócómộtcụgiàngườimiềnBắcvàoNamdicưtrướcnăm1940,cụgiànàytụcdanhlàôngSáuBắctừđồnđiềncaosưHớnQuảngvềSàiGònvàtrungtuầntháng7,khinhânviêntìnhbáoậpvàocănnhàởđườngThápMườigiữađêmđầuthángtámthìlúcấyôngSáuBắcđangởtrầnmặcquầnsàlỏnvàđangnhậucùngbathanhniên.KhámchiếcrươngcủaônggiàSáuBắcnhânviêntìnhbáothuđượcmộtsốbạckhoảngbảychụcngànđồng.

ÔnggiàSáuBắcbịbắtđãkhaiđạicươngrằng:ôngkhôngbiếtThượngtọaTríQuangcũngnhưThượngtọaTâmChâulàaicả,ôngchỉnghechínhquyềnđànápsưsãivàPhậttử.KhiđượchỏiaiđưaônggiàvềSàiGònđểtựthiêuthìônggiàkhailàSáuTrừng.Mộtcáitênlạhoắcđốivớicơquananninh.

Nhưngítnhất thìcácvị lãnhđạoPhậtgiáolúcấytheonhucầuđòihỏicủacuộctranhđấutấtnhiênđãchấpthuậndễdàngmọisựtìnhnguyệnhysinh,dùsựtìnhnguyệnđóđượcthúcđẩybởimộtđộngcơnàothìaiởtrongcươngvịlãnhđạomộtcuộctranhđấunhưcuộctranhđấucủaPhậtgiáonăm1963cũngkhông thểmất thìgiờđểcânnhắc, truy tầmnguyênnhân.CứucánhcủamộtsốcánbộcaocấpcủaPhậtgiáo(phequốcgiahữupháivàtảphái)làlậtđổchếđộNgôĐìnhDiệm,nhưngđểcómộtchếđộtốtđẹphơntrong đó Phật giáo đóng vai trò hàng đầu (nhưThượng tọa TríQuang đãnuôi hy vọngPhật giáo trở thành quốc giáo) thì cũng chưa ai dámkhẳngđịnh.CònôngNhuởthếchínhquyềnthìcứucánhcủaônglàphảibảovệvàgiữvữngchếđộ.TrongcuộctranhđấucủaPhậtgiáođãcóhaiconđườngđisongsong.ConđườngbênkialàphíaCộngsản,conđườngbênkialàPhậtgiáo…ôngNhuchỉcònmộtthếduynhấtlàphongtoảngaycả2conđường

vàbịtlốitắtgiaoliên.ĐócũnglàlýdokhiếnôngNhuphảiratayhànhđộngvàongày20-8.

CHUẨNBỊDƯLUẬNĐỂRATAYTrước khi ra tay hành động, ôngNhu đã khôn khéo chuẩn bị dư luận.

Nhưngcuộcchuẩnbịcủaôngkhôngthànhcôngvìthiếutínhquầnchúngvàcánbộthừahành(cấpBộtrưởng)đãkhôngđủkhảnăngthựchiệnmộtcuộcphảntuyêntruyềnvàtuyêntruyềnđenđểtạodưluậnthuậnlợichokếhoạchhànhđộng.

ThanhniênCộnghoàratuyêncáosố2vàsố3cũngnhưnhữnglờituyênbốnảylửacủabàNhuđãtácđộngđượctâmlýkhốiquầnchúngtrầmlặngvàđơngiảncủatổchứcThanhniênCộnghoàvàtậptrunghầuhếtcáccôngchứcnamnữ.Tổchứcnàydướimắtquầnchúngchỉ làcôngcụcủachínhquyền. Còn kỹ thuật phản tuyên truyền và tuyên truyền đen (propagendenoire)đãkhôngđượcsửdụngvànếucóthìlạiquálộliễu(nhưtruyềnđơncủamộtsốthươngphếbinhvàmấytổchứckhác).

BàNgôĐìnhNhu thayvìnên imlặngvànếucóchống thìchốngbằngcáchkhác(cóthểsửdụngtuyêntruyềnđen)đãlạiquáhăngsay,phátngônbừabãivàhậuquảlàchỉtạochophíatranhđấucóthêmkhíthếvàcóthêmcơhộiphảncôngchínhquyền.

TạiĐạihộicủaPhụnữLiênđới tạiToàĐôchánhSàiGònvàothượngtuầntháng8,bàNhulạidùngtừ“nướngsư"đểnóivềcácvụtựthiêucủatăngsĩ.DưluậnPhậtgiáolại thêmphẫnuất trongkhicuộchoàgiảicóxuhướngtốtđẹp.

ÔngMaiThọTruyềncũngkhôngmongmuốngìhơnlàthuxếpchoêmđẹpcàngsớmcànghay.CáclờituyênbốcủabàNhugiúpchophe"tíchcực"(gồmThượngtọaTríQuang,ĐạiđứcNghiệp,ĐạiđứcGiácĐứcvàcácsinhviên Phật tử) có cớ để chinh phục và chế ngự khuynh hướng ôn hoà khikhuynhhướngnàymuốnhoàgiảivớichínhquyền.

ĐểphảnứnglạivớitháiđộvàngôntừcủabàNgôĐìnhNhu,ngày12-8nữsinhMaiTuyếtAnnữPhậttửchihộiPhậttửThịNghèđãdùngbúachặtcánhtaytráiđểcúngdườngPhậttửvàkêugọitinhthầntranhđấucủahọcsinhsinhviên.HànhđộngchặttaycủanữsinhMaiTuyếtAnđãcótácdụnglớntronggiớisinhviênhọcsinh,nhấtlàphíanamsinhviênthìhànhđộngcủaMaiTuyếtAntrởthànhmộtbiểutượnghysinhvàkhíchđộngmạnhvàolòngtựáicủahọ“Phậngáicònnhưvậyhuốngchinamnhi"…

GiớihầucậncủaTổngthốngDiệmchobiếtcứmỗilầnnhậnđượctintựthiêuhaychíchmáu,chặttay,TổngthốngDiệmlạilầmlìmộtcáchkhôntả.

GIẢIPHÁPCUỐICÙNGNgày20-8,Hộiđồng tướng lãnhnhómhọp tạiBộTổngThammưuđể

thảo luậnvềvụ tranhđấucủaPhậtgiáovà tìmbiệnphápđốiphóđểngănchặnCộng sản, đồng thời tái thiết lập trật tự tại đô thành, tỉnh.ÔngNhukhôngtrựctiếpchỉthịchoHộiđồngtướnglãnhphảicótháiđộnhưthếnày,hànhxửnhưthếkia.NhưngquacuộctiếpxúcriênggiữaôngNhuvớicáctướngĐôn,Đính,Oai,Khánh,Trí…thìnhữngýkiếnđưarathảoluậnchínhtạiHộiđồngtướnglãnhlạilàchínhýkiếncủaôngNhunằmtrongkếhoạchAvàB.TrướcmộtquyếtđịnhquáưquantrọngđốivớilịchsửvànhấtlàđốivớiPhậtgiáo,ôngNhuẩnmìnhtrongbóngtốigiậtdâychoHộiđồngTướnglãnhhànhđộng.

Kếtquả,Hộiđồngtướnglãnhquyếtđịnh:Quânđộiphảiratay.Cómộtsố ý kiến chống lại việc bố ráp chùa chiền, trong đó có ý kiến của tướngKhánh nhưng tướng Khánh, chỉ phát ngôn theo sự chỉ thị của ông Nhu.Trướcđó,tướngKhánhtừPleikuvềSàiGònđượcvàodinhgặpriêngôngNhu.Cuộctiếpxúckéodàihaitiếngđồnghồ.Lúctrởra,tướngKhánhlộvẻvuivẻhớnhở.KhônghiểunộidungcuộctiếpxúcnhưthếnàonhưngtướngKhánhtiếtlộvớiĐạitáTungvàmộtsốsĩquancaocấpcủaQuânuỷrằng:ôngchốnglạiviệcbốrápchùađểthămdòtháiđộcủacáctướng.Nhưnghầuhếtcáctướng,nhấtlàbatướngĐôn,Đính,Oaikhôngđồngýchủtrươngônhòamàphảiápdụngbiệnphápmạnhđốivớiphetranhđấu.

ÔngNhuđãthànhcôngtrongviệchướngdẫnHộiđồngTướnglãnhquatướngĐônvàtướngOai.ÔngNhuchỉthịkhôngnênđểquânđộitrựctiếphànhđộngquaquyếtđịnhcủaHộiđồngtưởnglãnhvàlàmthếnàođểHộiđồng có chungmột thái độ, cònphương thứchànhđộng ra sao thì để tuỳquyềncáctướngTưlệnhvùng.Kếtquả,HộiđồngtướnglãnhđãđiđếnmộtquyếtđịnhquatuyênbốcủatướngĐôn:“Bâygiờcáctoaainấytrởvềvùngmìnhvà tuỳnghiquyếtđịnh lấy.Nhưng12giờđêmnaycác toađợi lệnhthượng cấp”.Vùng IVđược coi như vô sự, vùng II, riêng thành phốNhaTrang phải ban hành lệnh giới nghiêm từ ngày 15-8. Linhmục Cao VănLuậnbịchấmdứtnhiệmvụlàmViệntrưởngĐạihọcHuếkểtừngày16-8vàGiáosưTrầnHữuThế,nguyênBộtrưởngGiáodụcvàĐạisứViệtNamCộnghòatạiPhilipinđượctriệuvềnướcthaythếLinhmụcLuận.TìnhhìnhởHuếtuycóvẻngoàilắngđọngvềphíaPhậttửnhưnghàngngũsinhviênbắtđầudấyđộngmạnhmẽ.NhữngthủlãnhcủahọnhưNgôKha,NguyễnDiễnđãthựcsựlaovàocuộc.

Ngày20-8,ĐàNẵnglạicóbiểutìnhlớn.PhongtràotranhđấucủaPhậtgiáo lan rộngvàohọcđườngvàbiến tháiđể trở thànhcuộc tranhđấucủatuổitrẻ,giáogiớihầuhếtcũngthayđổitháiđộdodựtrướcđây…Mọingườithaothức"phảilàmmộtcáigìđó"…Lúcấykhôngaidựđoánđượccáigìđósẽđemlạichoquêhươngkếtquảnhưthếnào?

SinhviênĐạihọcSàiGòn,giớitríthứcvàvănnghệđãnghiênghẳnvềphía Phật giáo.NhómNguyễnMạnhCường khuấy độngmạnhmẽ tại haitrườngLuậtvàVănkhoa.NhómNguyễnHữuĐốngđisátvớiUỷbanLiênpháibảovệPhậtgiáovàmỗingàynhómcàngphát triểnvà thanh thế lanrộng,thuhútkhốihọcsinhđôngđảotạimấytrườnglớnnhưChuVănAn,GiaLong,TrưngVương,VõTrườngToán,PétrustKý,CaoThắng.ChínhđiềunàyđãlàmchoôngNhulolắng.ôngNhunóivớiCaoXuânVỹcũngnhưLêQuangTung:"Mấyôngthầychùatranhđấudẹplúcnàolàxonglúcấy, nhưng các chú coi chừngmấy thằng sinh viên ".ÔngNhu cũng nhấnmạnh:“Bọntrẻnónổiloạnthìkhóchomìnhlắm!".

Nếu phân tách phong trào tranh đấu năm 1963, bỏ ngoài những khuấyđộngngoại tại, thìphong tràođókể từđầu tháng8đãbiến thái trở thànhphongtràotranhđấucủatuổitrẻ.Đâylàlầnthứnhấtkểtừ19-8-1945,tuổitrẻđãvùngdậyvớitấtcảkhíthếvànhiệthuyết,tranhđấu.Phảilàmmộtcáigì.Mộtcáigìđóđẹpnhưmơ.Đólàtiếnggọithốngthiếtcủatuổitrẻ1963,UỷbanLiênpháibảovệPhậtgiáođãcócáimaylớnlàdựavàođượclựclượnglớnlaocủatuổitrẻlúcấy.ÔngNhunhậnđịnhrõtầmquantrọngcủahàngngũsinhviênhọcsinh,nênphảitìmcáchđốiphóngay.Khithấysinhviênhọcsinhthamdựbiểutình, tuyệt thực,TổngthốngDiệmtráchcứBộGiáodụcthìôngNhunhậnđịnhrõnhưthếnày:“Cứđểmấyôngthầychùakéodài như rứa thì chỉ còn cách đónghết cửa trườngmà thôi".TrongkếhoạchAvàB trọng tâmcủaôngNhu là tách rời cuộc tranhđấucủaPhậtgiáovớitậpthểsinhviên,họcsinhvàtríthức.Bảnchấtcủatríthứcthànhphốvốn là lèphècầuan,dodựđắnđovịkỷ,nhưngkhôngphải làkhôngnguyhiểmnếugiớinàyxoaylưngchốnglạichínhquyềnvàsápvàotậpthểsìnhviênhọcsinh-khitròtranhđấumàlạicóthàyđứngphíasauhỗtrợthìđómớilàđiềunguyhiểmđốivớibấtcứmộtchínhquyềnnào.

ÔngNhuđãđứngvào thếchân tường:Một làđểchếđộ sụpđổ,hai làphảidẹpphongtràotranhđấu.Muốndẹpphongtràođấutranhmàsinhviênhọcsinhđãtrởthànhtiềmlựcthìphảiđánhbậtcáikhốiđịnhhìnhchỉđạo(TứcUỷbanLiênpháibảovệPhậtgiáo).Khicáikhốinầy tanvỡ thìcáckhốivôđịnhhìnhkhácnhưsinhviênhọcsinhcũngtanvỡtheovàlúcđóthìCộngsảncũngnhưcácthànhphầnchốngđốikhácsẽkhôngcònđấtđểtổchứcvàlãnhđạoquầnchúngtranhđấuchocácmụctiêucủahọthôngquaphongtràoPhậtgiáotranhđấu.

ThếcủaôngNhulúcấychỉcònmộtchọnlựa:Mộtmấtmộtcòn-đượcăncảngãvềkhông.Aiởcái thếchínhquyềnnhư trườnghợpôngNhucũngphảichọnlựanhưvậy.

Cáclựclượngchốngđốimỗingàytăngtriểnmaulẹvànhấtlàthànhphần

quốcgiabấylâubịtanrãnhưngnhờbiếncốPhậtgiáođãtạođượccơhộikếthợpcùngnhau.Thànhphầnquốcgiaởđâykhôngphảilàmộtsốlãnhtụgiànuamàhầuhếtđều thuộcgiới trẻvới tấtcảkhí thếvàkhátvọng thựchiệnmộtcuộccáchmạngxãhội tậngốctạimiềnNam.Khátvọngđómớichỉ thànhýniệmmơhồ,nhưnggặpmôi trườngthuậnlợiýniệmkiabỗngdưng trở thành ngọn lửa, mỗi ngày bốc cao theo cơn giông bão của thờicuộc.ÔngNhukhôngphảilàkhôngnhậnthứcdượctầmquantrọngvànguyhiểmcủacáithànhphầnchốngđốinày.

CuộcthươngnghịgiữachínhquyềnvàPhậtgiáovẫnbếtắc.Càngbếtắccàng thuận lợi cho mục tiêu của riêng các thành phần đối lập với chínhquyềnSàiGòn.RiêngmụctiêutranhđấuđòiquyềnbìnhđẳngtôngiáocủaUỷbanLiênpháiôngNhunóivớiôngCaoXuânVỹ:"Đòinhưrứathìlàmsaomàthoảmãnchođược…Mụctiêuchiếnluợcmà".

QuầnchúngởđâuvàởbấtkỳthờinàodướichếđộcủaViệtNamCộnghòacũngchỉlàtậpthểbịthốngtrị.Tậpthểbịthốngtrịấytuychỉlàkhốivôđịnh hình nhưng luôn tiềm ẩnmầm công phẫn, chống đối lại cái thiểu sốthốngtrị-tứcnhàcầmquyền.PhongtràotranhđấucủaPhậtgiáokểtừđầutháng8đãgâyđượcniềmphấnkhởi trongkhốiquầnchúngđôngđảokia.Phongtràotranhđấuđượclòngđasốquầnchúngthìđồngthờicũnggâyxúcđộngvà thuhútđượcgiới trí thứcvănnghệ,báochívàsinhviên.Nhất làgiớivănnghệvàsinhviêncũngnhưbáochíluôncókhuynhhướngnghiênghẳnvềphíabịthốngtrịđểchốnglạithiểusốthốngtrị.SaucáichếtcủaNhấtLinhvànhấtlàquatháiđộkiêucăngquálốcủabàNhu,cùngngônngữsỗsàngcủabàđốivớicácnhàlãnhđạoPhậtgiáovànhânsĩ,hầuhếtvănnghệsĩnếukhôngcôngkhaitranhđấuthìcũngâmthầmủnghộcuộctranhđấucủa Phật giáo. Đáng kể là thái độ củaHội bút. Nhóm trẻ với những Thếphong (Đại Nam - Văn hiến) Khải Triều, Đỗ Ngọc Trâm và những ThếNguyên,DiễmChâu,NguyễnKhắcNgữ…Tuyhọchỉlàmộttốiưthiểusốnhưngchính thànhphần trẻnàyđã trở thànhhấp lực thuhútđámđôngvàgâythêmphầnphấnkhởichocuộctranhđấu.

ÔngNhuphảilựachọnnhưmộtgiảiphápcuốicùng.9giờđêmngày20,ônggặpĐạitáLêQuangTungđểxétduyệtkếhoạchlầnchótvàsuốtbuổichiềuôngđãthảoluậntỉmỉvớitướngĐôn,Đính,Oai…TốihômấyTổngthốngDiệmđingủsớmhơnthườnglệ.ÔngNhuchỉ thịchoTungvàmấyviênchứccaocấpcủacảnhsátvàtìnhbáo:“Thậntrọngtốiđa,nhấtlàđốivớiôngcụTịnhKhiết…phải“loạitrừ”ngaymấyđứaquákhích.PhảiphốihợpchặtchẽvớiĐính…ThắcmắcgìcứhỏithêmĐônhayĐính".

Cuộchànhquânbốrápchùachiềntuầntựtiếnhànhkểtừlúc11giờđêmsaukhicácviênchứccaocấpđãlãnhđủnhữngchỉthịcủatướngĐínhtại

BộTư lệnhLực lượngđặc biệt.Đại táTungđượcviên chức cao cấp củacảnhsátđặcbiệtthôngbáoriêngnhưsau:“Tôikhônghiểunhưthếnào,tụinómớiở trong chùaXáLợi về chobiết,mấyông thầy chùahội họp liênmiêntừhồichiềutớigiờ.Trongchùađãcólệnhbáođộng,họđangbốtríđểchốnglại".ÔngTungđáp:“Khôngsao,mộtlátnữasẽđốthết".Viênchứcnầychobiếtthêm:“Lúc9giờ,tụinóghiđượcsốxecủaMaiThọTruyền…ởtrongchùađira,hìnhnhưcóngườinằmởphíasauxe".ÔngTungkinhngạc:“Saokhôngchobámsátngayvàchặnlại..ThíchTríQuanglọtlướithìhỏnghết".

Thựcrathìsángngày20,ĐạiđứcThíchĐứcNghiệpquamộtđườngdâyđặcbiệtđãnhậnđượcnguồntinchínhquyềnsẽtấncôngchùaXáLợivàẤnQuangtrongnộingày20hoặc21.Cũng8giờtốingày20,ôngSmith,PhóGiámđốcCIAđếntrụsởUSOM-cólẽđểquansáttìnhhìnhvàchínhôngSmithđãgọiđiệnthoạichoĐạitáTunghỏi:“ĐêmnàyhìnhnhưĐạitáhànhquân".ÔngTungchộtdạvàđemchuyệnnàybáocáovớiôngNhu.ÔngNhumỉmcười:"HồichiềuTruhertcóhỏimoa…Khôngsao,chắclàtụinóbiếtrồinhưngcứviệctiếnhành.CầnmầnrăngThíchTríQuangkhôngthoátđượcrakhỏiSàiGòn".ĐạitáTungquảquyết:“ÔngCốvấnyêntâm.ThíchTríQuangkhôngthểthoátkhỏi".ÔngNhudặnthêm:“Phảibiệtlậpôngtaởmộtnơigiaochochúmàytrựctiếpkhaithác…đốixửvớiôngtanhưvớisĩquancấptướnlg".ÔngNhulạibảoTung:“Phúctrìnhngayvàochiềumai.VụcháucủaôngSinhnhư thếnào.Nócó tiết lộgì thêmkhông?”.Đại táTungchobiết:"Đangkhai thác.Nhữngđiềuhắn tiết lộđemđốichiếuvớidiễntiếnthìđúng".

12 giờ dêm,Đại đứcĐứcNghiệp được điện thoại bímật báo cho biếtcảnhsátsắptấncông,chùaXáLợináođộng.Hàngtrămtăngni,tínđồtuygiaođộngmàthêmphấnkhởi.ÔngNguyễnchobiết:Chúngtôiquyếtmộtlòngtửthủ.Sốgạodựtrữtrongchùacóthểănđượchơnmộttuần.Chúngtôidựtrữđầyđủtương,chao,muốivànước.Hàngchụcthùngđèncầyvàdầuđểđềphòngmộtkhichínhquyềncúpđiệnnước.MộtsốPhậttửtrẻyêucầu cácThượng tọa,Đại đức lãnh đạo tìm đường rút ra khỏi chùa nhưngThượngtọaTâmChâuquyếtđịnhở lại -chínhsựcómặtcủacácThượngtọa,Đạiđứclàmchokhíthếcànghăng.Chúngtôichuyểncácchậukiểnglênlầuvàđólàkhígiớitửthủ.

12giờ30,cảnhsátđãhoàntoànphongtoảquanhvùngXáLợi.ÔngTrầnVăn Tư Giám đốc Cảnh sát Đô thành trực tiếp nhận chỉ thị của Đại táNguyễnVănY;TổnggiámđốcCảnhsátquốcgiacũngnhưhaitướngĐônvàĐính.DướiquyềnônggồmcólựclượngcảnhsátcủaQuậnIII(còKính)vàquậnI(ĐạiuýQuyền)cùnglựclượngCảnhsátchiếnđấucủaThiếutá

Dần.Mấyôngcònhìnnhaumộtthoánglongại.Thoángchốc,khuXáLợiđộtnhiênhuyênnáo,tiếngxenổmáy,tiếngngườilaoxao,tiếnglahétthấtthanh, chuôngmõkhua rầm rĩ.Hơnnửagiờ, toán cảnh sát chiếnđấu tiềnphươngkhông thểnào tiếnđượcvàocửachùa…Gạchđánémdữdộiquá.ĐạiuýQuyềnbịchậukiểngnémtrúng,thươngtíchkhánặng.Hơn10cảnhsátchiếnđấubịloạikhỏitrận.Quamáy,tướngĐínhhốithúcôngTư:“Làmgìmà lúng túngnhuvậy, sápđạivô”. -Rồiđợt thứhai, lạimột trậnmưagạch đá và chậu kiểng, ghế, kể cả cánh cửa. Chuôngmõ vẫn vang rền -nhữngtiếnglahétkêucứuthất thanhtrongtuyệtvọng“Bớngười ta,cảnhsátpháchùa…Bớnguời tacảnhsátgiết thầychùachúng tôi"…Từng loạtđạnmã tửnổcàng làm tăngkhôngkhícựckỳmáu lửa.ÔngNguyễnnói:"Lúcấytôikhôngcònnghĩgìhơnlàchiếnđấuchođếnchếtđểbảovệcácthày".TrongtiếnglahétthỉnhthoảngvẫnxentiếngtụngniệmcủacácvịsưgiàvàcácnữPhậttử.Lầnnàycảnhsátchiếnđấulọtvàosânchùa.Hơnnửagiờchiếnđấu,sứccố thủcủanhữngngườichốngcựkiệtdần…kiệtdần…Rồi từng loạtđạnnổchát chúa…khói toảmùmịt.ÔngNguyễnnói: "Mộttráilựuđạncayliệngvàođúngchântôichịukhôngthấu,tôiqụyngaytừlúcấyNướcmắtgiàngiụa…mọingườikêukhóc”.

1giờ30thìcảnhsáthoàntoànlàmchủtìnhthế.CảnhsátviênQuýchobiết: "Tôi thuộc toáncóphận sựchiếmphương trượng-nơi có tượngĐứcThếTôn - ôngGiámđốcTư chỉ thị chobọn tôi phải chiếmngayphươngtrượng và đứng dàn bao quanh, cấm không đượcmột ai lai vãng. Khôngđượcsờmóđếnbấtcứmộtthứgì.Toánchúngtôirútluisaucùng,saukhiôngGiám đốc Tư đã kiểm soát…Phương trượng y nguyên.ÔngTư khenngợibọntôivàchínhtôiđượclệnhlấyhươngđốtrồiváiPhật,chođếnlúcấyđènnếnvẫnsángtrưng".

CácThượng tọa,Phật tửđềungấtngư…Nhiềungườibịngấtxỉuvìhơicay.HoàthượngHộichủThíchTịnhKhiếtbịmảnhchậukiểngbắnvàomắt.Ông Nguyễn nói: "Chúng tôi bị lùa lên xe Camion. Nhiều người bị xỉu,khôngđinổi thìcảnhsátkhiêngbỏlênxe…TừlúcđótôicàngthêmcămthùchếñoäNgôĐìnhDiệm".

Cuộc lục soát chấmdứt lúc2giờ10.TướngĐônkhenngợiGiámđốcCảnh sátĐô thành vàmột số viên chức cao cấp. ông nói: "Lúc đầumoatưởngcáctoakhôngvôđược-chậm15phútnữathìmoaphảichobọndùvàthuỷquânlụcchiếnthaythếcáctoa".

BácsĩLêVănTriềuđượcchỉđịnhđặcbiệttrôngnomphầnytếđốivớicácThượngtọavàPhậttửbịcảnhsátbắtgiamtạibótquận7.

CùngmộtgiờvớichùaXáLợi,chùaTừĐàm,DiệuĐếtạiHuếcũngnhưẤnQuangvàmột sốchùa trên toànmiềnNamđềubịkiểmsóatnhưvậy.

NhưngchỉcóchùaTừĐàm,ẤnQuang,XáLợisứcchốngcựcủaPhật tửđượccoilàgaycấnmạnhmẽ.

Saucuộchànhquânnày,ĐạitáTungcũngnhưHaitướngĐôn,ĐínhđềuhoảnghốtvìkhôngbắtđượcThượngtọaTríQuang.CảnhsátđặcbiệtcủaôngDươngVănHiếutrongkhilụcsoátchỉtìmđượcmộttấmcăncướccủaThượngtọaTríQuangcùngmộtsốtàiliệucùngrấtnhiềuthưtừ.ÔngGiámđốccảnh sátĐô thànhbáo cáo chobiết, riêngkhuvựcXáLợi cóhơn30cảnhsátbịthươngvìgạchđávàchậukiểngtừtrênlầunémxuống.

CùnglúcxảyracuộclụcsoáttạichùaXáLợivàẤnQuang,BộTưlệnhlựclượngphòngvệphủTổngthốngnhậnđượcbáocáo:“CólínhlựclượngđặcbiệtxâmnhậpyếukhuIvàđãchiếmbưuđiện".ThiếutáDuệxinchỉthịcủa Tư lệnh vàmọi người tưởng có binh biến. Sĩ quan tuỳ viên báo choThiếutáDuệ"GiờnàyTổngthôngđangngủ"-SauđóBộTưlệnhmớiđượcbiết, lực lượng đặc biệt chiếm Bưu Điện để kiểm soát các đường dây rangoạiquốc.

3giờđêm,TổngthốngDiệmbịđánhthứcdậyvìcóđiệnthoạicủaPhóĐạisứMỹ.KhônghiểuôngPhóĐạisứnóigì,tuỳviênchỉnghethấyôngTổngthốnggằngiọng"Tôirấttiếc,tôichịutráchnhiệm.Đólàviệcnộibộ…"ÔngTổngthốngbuôngmáyđứnglênbuộclạichiếccạpquầnrồimởcửađirabaolơn.

4giờ30ngày21,Hộiđồngcáctướnglĩnhđượctriệutập.Tấtcảimlặng.Khôngkhínặngnềkhóthở.TổngthốngDiệmlêntiếng.Ôngtườngtrìnhvềbiến cố vừa qua. Không một ai lên tiếng phản đối, ngoại trừ Bộ trưởngNgoạigiaoVũVănMẫuthìchorằngbiếncốhồiđêmtạothêmkhókhănchocácvấnđềbanggiaoquốctếđốivớiViệtNamcộnghoà-PhóTổngthốngThơphànnàn,biếncốhồiđêmđãcắtđứtmọicốgắngdànxếpcủaUỷbanLiênbộ.Tổng thốngDiệmtuyênbố:“Vìcó tinCộngsảnsắp trànvàoĐôthành và tình hình an ninhmỗi lúcmột nguy,Chính phủ phải hành độngcươngquyếtvàlãnhtráchnhiệmtrướclịchsử".

Tổng thốngDiệm ký sắc lệnh 84/TTP ban hành lệnh giới nghiêm trêntoànmiềnNamViệtNamvàgiaochoquânđộitráchnhiệmbảovệanninhtrậttự.TônThấtĐínhđượccửlàmTổngtrấnSàiGòn-GiaĐịnh.

Ngày21-8,ĐạisứTrầnVănChươngtừchứcĐạisứViệtNamCộnghoàtạiMỹ,nhưngngày22chínhquyềnViệtNamcộnghoà thôngbáoĐại sứChươngbịchấmdứtnhiệmvụ.Cũngvàongàyhômđó,ôngNhuchuẩnbịmộtchuyếnđisăntạiBìnhTuy,nhưngphútchótlạibãibỏvìphảicómặttạiSàiGònđểđốiphóvớitânĐạisứMỹCabotLodge.

Ngày24,Bộ trưởngNguyễnQuangTrình kýNghị định tạm thời đóngcửacáctrườngđạihọc,trunghọc,vàtiểuhọctạiSàiGòn-GiaĐịnhnhưng

chỉmộthômsautrên2000sinhviênhọcsinhbiểutìnhngaytrướcchợBếnThành.Trongvụnày,mộtthiếunữtênQuáchThịTrangbịbắnchết-Hơn1000thanhniênbịbắtvàđưaxuốnggiamgiữtạitrạiQuangTrung.

Đượctin,TổngthốngDiệmnổigiậnvìtrướcđóôngCabotLodgenóivớiTổngthốngDiệm:“CáichếtnàythêmmộtbằngchứngđểchoCộngsảntấncôngHoaKỳvàcàng làmkhókhănchoChínhphủKenedy trongviệc trợgiúpChínhphủViệtNamCộnghoàchốnglạiCộngsản"-ôngTổngthốngchỉthịchoĐạiuýBằng:"Mixemaigiếtnó"-PhíaToàTổngtrấnthìđổtộichocảnhsátnhưngtướngĐônchorằngkhôngthểbiếtrõaibắn.Cóthểlàquânđội.TrongphầnphúctrìnhtrướcHộiđồngtướnglãnh,tướngĐônchorằngđóchỉlàmộtcôgáiquê.TướngOaicũngnói:"ChắclànóđichợBếnThànhchẳngmaygặpđámbiểutìnhrồibịđạnlạc"-QuáchThịTrangđượcđưavàobệnhviệnĐôthànhrồiđưalênnhàthươngCộnghoàcấpcứu.Côđãtắt thởtạiđây.Trongmộttuầnlễ,cảnhsátĐôthànhcũngnhưcảnhsátđặc biệt của ôngDươngVănHiếu không tìm ra xuất xứ của Trang cũngkhôngrõlýlịchcủaTrangnữa.

Nhưngtừđó,QuáchThịTrangtrởthànhthầntượngđểgâythêmsựphấnkhíchvàtạodựngkhíthếtranhđấutronghàngngũsinhviênhọcsinh.

Cũngtừđây,cuộcđấutrígiữaNgôĐìnhNhuvàCabotLodgeđãthựcsựmởmàngaycấn,sôinổitừngngàyvàquatừngpha"vậtlộn"đốivớingônngữđốithoạivà"cáchchơi”khôngkémphầnmớilạ.Nhưngngaytừlúcmởmàntrậnđấu,nghĩa là từkhiCabotLodgeđặtchânxuốngphi trườngTânSơnNhất,phíaôngNhuđãthuathiệtvìlỗilầmtừchiếnlượcđốivớiCộngsảncũngnhưđốivớiMỹquaCabotLodge,Harriman-Hilsman.

ĐốivớiCộng sảncũngnhưđốivới cácphần tửCIAMỹ (chốngchínhquyềnNgôĐìnhDiệm)"vụPhậtgiáo"với"danhnghĩaPhậtgiáo"chỉcònlàmộtchiêubàiquy tụđể thuhút"quảngđạiquầnchúngngoàiđường".Cái"lýluậntựnhiên”củasựviệc,bắtcácbiếncốmỗingàymộtgiatăngtrầmtrọng.Cộng sản cũngnhưMỹquaCabotLodge đã thành công trong việc"xoay thế" tìm "quyết định chiến lược" bằng chính trị "tập hậu” sau lưngchínhquyềnNgôĐìnhDiệm.ChínhquyềnNgôĐìnhDiệmchỉcònhaingảđường:Mộtlàtìmkếdậptắtmauchóngnộivụ,hailàsụpđổ(Hoặcgiậptắtkhôngkhônkhéo,vàsụpđổtheosựvụngvềcủamình).

ĐứngvềphươngdiệnchiếntranhcáchmạngCộngsảnvàkểcảmưuđồchiếnlượccủaMỹquanhóm"ViệtNamTaskForce"màxétxửxemchínhquyềnNgôĐìnhDiệmđãđốiphórasao,vớisự"xoaythế"củađốiphươngthìchínhquyềnđãlỗilầmkhiphátracáilệnh"cấmtreocờ"làkhônghợpthời.Chínhcáilỗilầmmàbấtcứchínhquyềnnàothiếucảnhgiác,cũngcóthểmắcphảivớibộmáyhànhchínhquenchiếulệ(routinier).Điềuđókhông

đángtráchlắm.Điềuđángtráchlàkhiđãlỗilầmrồi,khôngbiếtkịpthờivàkhônngoan sửachữa,đểđếnnỗibị trànngậpbởi cácbiếncố.Trướchết,chínhquyềnkhôngcómộtđườnghướngdứtkhoáttrongviệcgiảiquyếtvìkhôngdựavàosựphântíchthựctếkháchquan,màchỉdựavàoýkiếnchủquancủamình!Đầutiênquenlệkhiểnchế"tổchứcquầnchúng"theoquanđiểmchiếnthuật,chínhquyềncholàphảicươngquyếtbảovệuyquyền,nếucầnbằngbiệnphápmạnh.Rồivìáplựccủadưluậnquốctế,nhấtlàHoaKỳ,chínhquyềnđãnhượngbộđiềugiải.Nhưng lúc ấy, thìmột "tập thểquầnchúng"củachínhquyền,(màdưluậncólýđểđồngnhấtdễdàngvớichínhquyền).PhongtràophụnữLiênđớibằngtiếngnóicămthùcủabàNhulạicôngkhaithoámạđốiphương.Cuộcđiềugiảitấtnhiênthấtbại:vìdưluậnbênhkẻyếuvàtấtnhiênkếtluậnchínhquyềnlàlừagạt,giảdối!Tìnhtrạngkhôngthểkéodài:mộtthứquốcgiatrongquốcgia.ChínhquyềnNgôĐìnhDiệmđãchọnbiệnphápdứtkhoátthanhtoánnộivụvàocuốitháng8năm1963.

Vềphươngdiệntráchnhiệmtinhthần,chínhquyềnphảichịutráchnhiệmvì đãđể cho "vụPhật giáo"khởi phát, và đãđể chonóbiến chuyển trầmtrọngđếntìnhtrạngđấutranhđòigiảiphónglậtđổchếđộNgôĐìnhDiệm!Vàtựnhiêndưluậnsẽdễdàngđặtcâuhỏi:PhảichăngchínhquyềnđãcốýđểchovụPhậtgiáoxảyranhưthế,đểlấycớ"đànápPhậtgiáo"?Saunữa,vềphươngdiệnkỹthuậtcủabiệnphápthanhtoánkhichínhquyềnđã lầmlẫntaihại."Kỹthuậthànhquân"cóthểnóilàhoànhảo.Nhưngkỹthuậtbốtrí chánh sự thực là thấp kém.Trước hết vì chính quyền đã công khai vàchính thức tựmâu thuẫn, tố cáomấy nhà sư là "Cộng sản" (những ngườiCộngsảnmàchínhquyềnđãnuôidưỡng,obếtrongsuốt6năm,màchínhquyềnmớingồicùngbànhọp?)Nhưngnhấtlàvìchínhquyềnđãbiệnminhhànhđộngcủamình,căncứtrênmột“kiếnnghị"củaHộiđồngtướnglãnhquânđộiquacácphiênhọp(chiềungày19cũngnhư20-8)yêucầuChínhphủhànhđộng(cáikiếnnghịdochínhquyểntổchứcchohọký?)Hậuquảcủasựvậndụngthiếusángsuốtđólàchínhquyềnđãvôhìnhchungkéotrởvàochínhtrường,mộtsốquânnhâncònđầuócphong.kiến,màtrong8nămtrời, khó khăn lắmmới tạo cho họ đượcmột truyền thống quân sựmongmanh:Tuântheomệnhlệnhvàthihànhmệnhlệnhcủauyquyềnchínhtrị.

Nhưthếchínhquyềnđãmởđườngchomọithamvọngvàmưuđồchínhtrịcủamộtsốngườimangnhiềubấtmãncánhânvớichínhquyền,mộtsốngườimangtưtưởngnghèonàn,ýthứcthấpvàlươngtâmmongmanh.

Hơnnữa,chínhquyềncòntạochohọmộtcơhội"đoànkếtchốngchínhquyền" khi dồn họ vào đường cùng, mangmộtmặc cảm tội lỗi (ký kiếnnghị)mộtcơhộiđoànkếtthựcsự,tựhọ,vìnhữngmâuthuẫn,tranhchấpcá

nhân,họkhôngtàinàotạorađượcmàcónhẽhọkhôngdámhyvọngcóthểcó.

Việcphảiđếnđãđến,họđãlậtđổchínhquyềnNgôĐìnhDiệm.Biếncốấy,trêncơsởlýthuyết,cóthểcóhạichoViệtNamCộnghòa,lợichoCộngsảnvàcũngcóthểhạichoCộngsản,tuỳtheosựsángsuốthayấutrĩcủalớpngườilãnhđạomới.Thựctếđãtrảlờichúngtatừngày11-11-1963chođếnhếtthờinộicácchiếntranhNguyễnCaoKỳ.

CHƯƠNG9(A)DIỄNTIẾNCỦAMỘTCUỘCBINH

BIẾN

BAPHIÊNHỌPLỊCHSỬ

KểtừphiênhọplịchsửtạiCâulạcbộBộTổngThammưuvàongày20-8, tướng lĩnhđãchính thứcnhảyvàocuộc.Cũng từđó,ôngNhuchấpnhậnđềnghị của tướngĐônđể cho các tướng lãnhhội họphàng tuầnđểthảoluậnýkiếnvềcácvấnđềquânsự.Đócũnglàcơhộivàngson,giúpcáctướngngồigầnnhau,màtrướcđóhọhoàntoànphânhoá.Mỗiôngtướnglàmột ốc đảo biệt lập, không những không thuận nhaumà còn kình chốngnhauvìquyềnlợivàđịavị.Bâygiờthìmỗituầncáctướngđềucólýdohộihọpmàkhôngainghingờgìcả.ĐạisứCabotLoadgevẫnbímậtliênlạcvớimộtsốtướnglãnhquaconđườngCIA,màdomộtsốcốvấnMỹxâydựng.ĐạisứCabotLodgetrongcuộcgặpgỡriêngôngNhuvàođầutháng9tạiĐàLạtđãđưarahaiđềnghị:

1)YêucầuchínhquyềnViệtNamCộnghòatổngcảitổvàtiếndầnđếnmộtcơchếdânchủrộngrãinhưnềndânchủtựdocủaMỹ;

2)ĐiềucấpthiếtlàchínhquyềnNgôĐìnhDiệmphảicảitổChínhphủcónghĩalàphảimởrộngChínhphủđểcácnhânsĩđốilậpthamchính.

Trướchaiđềnghịđó,ôngNhutrảlờiôngCabotLodgevềđềnghị:Đềnghị1-ViệtNamCộnghoàđangcóchiếntranhvớiCộngsảnvàViệt

NamcộnghoàhiểurõchiếnlượcchiếntranhcáchmạngcủaCộngsảnhơnbấtkỳmộtquốcgiaTâyphươngnào.Đểđốiphóvớicuộcchiếntranhđó,ViệtNamCộnghòakhôngthểthựcthìmộtnềndânchủtựdotheokiểuMỹ.NhưngtheoôngNhu,ViệtNamCộnghòađangthựcthidânchủtừhạtầngthônấpquatổchứcấpchiếnlược-truyềnthốngxãhộiViệtNamvàthựctạimiềnNamkhôngthíchhợpvớidânchủxứMỹvàdânchủtừxứnàyphảitừhạtầngđilênchứkhôngthểcócơchếdânchủkiểuMỹởthượngtầng.

Đềnghị2 -Toàánquânsự thabổng29nhânsĩ thuộcnhómCaravellengày 13-7-1963 làmột thiện chí chứng tỏChính phủmuốn dung hoà vớinhữngngườiđốilập.

ĐạisứCabotLodgelạikhuyếncáo:"Vìchiếntranhmỗilúcmỗigiatăng,anninhmỗingàymột thêmxáo trộnvàđểđẩymạnhnỗ lựcchiến tranh",ôngyêucầuchínhquyềnNgôĐìnhDiệmdành3bộlàNộivụ,QuốcPhòng,Côngdânvụcho3tướnglãnh.NhữngđiềuCabotLodgekhuyếncáochỉmộtngàysauđãvàotaimộtsốtướnglãnh.ChínhviênPhóGiámđốcCIASmithđãkínđáotungratinnàyđểthămdòphảnứngởcácgiới,chínhquyềncũngnhưphíađốilập.Trungtuầntháng9,giớithâncậnvớigiađìnhTổngthốngNgôĐìnhDiệmxầmxìtonhỏvềnguồntin:TướngTrầnVănĐônsẽnắmBộQuốcphòng,tướngTônThấtĐínhnắmBộNộivụvàtướngTrầnTửOainắmBộCôngdânvụ.Bộnàysẽcảidanh.RiêngtướngNguyễnNgọcLễsẽđược thăngĐại tướngnắmquyềnTổngThammưu trưởng.Đây chỉ là dưluậnĐạisứMỹtungrađểthămdò,tướngLễvàQuânuỷĐảngCầnlao,dotướngĐínhlàchủtịchlạitinnhưlàthực.KhônghiểutướngLễcókhoevớiaikhôngthìkhôngrõnhưngôngLễbịTổngthốnggọivàođinhrầyla:“Anhnóigìnghelạrứa.AibiểuchoanhlàTổngThammưutrưởng”.TướngLễbịcụthứng.

ĐạisứCabotLodgeđánhmạnhvàothamvọngchínhtrịcủamộtsốtướnglãnhvàgiántiếpủnghộchocáctướngbiếtrằng:HoaKỳhoàntoànủnghộmộtcuộccảitổnhưvậy.Dođó,saunhiềulầnhộihọp,mộtsốtướnglãnhbịmêhoặcvì3cáighếQuốcPhòng,NộivụvàCôngdânvụ.

Tươngkếtựukế,ôngNhugiántiếpchocáctướngĐôn,Đínhbiếtrằng:"TổngthốngDiệm-muốngiaotrọngtráchchocáctoa(tướnglãnh)nắmgiữ3bộquantrọngcủaChínhphủ”.MộtlầnôngNhunóivớitướngĐính:"MấyBộtrưởngdânsựchỉănhạimậpxác,chẳnglàmđượctròtrốnggì.Lúcnàycác toaphảigiúpmoadẹpbớtmấy thằngănhại". “Lộnggiả thànhchân",mấy tướng lãnh lại tin là thực. Ông Nhu cũng trình bày với Tổng thốngDiệm “Đính hay Lương giữ BộNội vụ thì cũng thế, ăn thua là ởmình".NhưngTổng thốngDiệm lại cươngquyếtkhôngđồngý,vìôngcho rằng:“Bộtrưởngchi…Bộtrưởngthìphảicóvăntự,thìdânnómớinghe,nómớicảmphục".

Saumộtphiênhọpquantrọngđầutháng9,HộiđồngtướnglãnhđãgửilênTổngthốngDiệmmộtkiếnnghịmệnhdanh"PhiếuđệtrìnhTổngthốngViệtNamCộnghòa.Tốimật"ngày3-9-1963vớimộtsốđềnghịcảicáchchínhtrịcủachếđộqua3đềnghị:

1-ĐòihỏimộtsựhysinhnhỏcủagiađìnhTổngthống.XinTổngthốnggởiôngbàCốvấnNgôĐìnhNhurangoạiquốchoặcvìlýdocôngvụ.Sauđóvấnđềtrởvềsẽdotìnhhìnhchínhtrịđịnhđoạt.

2-Xinthảngaycácsưsãi,tăngni,sinhviên,họcsinhdoLựclượngCảnhsátchiếnđấuvàlựclượngcảnhsátđặcbiệtbắtgiữ,vìxétthấytìnhhìnhđã

trởlạiyêntĩnh.3-Chotựdotínngưỡng:TuyênbốvàthựcthicácđiểmyêucầucủaPhật

giáobằnghànhđộng.Cấmchỉmọibắtbớgiamcầm.Thựcthikhoanhồngtoàndiệnvôđiềukiệnvớiđoànthểchính trị, tôngiáo,sinhviên,họcsinhtranhđấuchoPhậtgiáo.

ĐiềulạlàphiếuđệtrìnhtốimậtnàylạiđặtngaytrênbànôngNhu.ÔngNhutỏvẻhàilòngvớichiếnthuậtnàyđãcókếtquảtốtđẹp.MộtcáchgiántiếpôngNhuđã thúcđẩymộtsố tướng lãnh theoônghoàn thànhbảnvăn"Phiếuđệtrìnhtốimật"nàyvớimụcđích:

1-LàmmộtcútrắcnghiệmthămdòtháiđộcủamộtsốtướnglãnhmàôngNhunghingờcóthểđứnglênđảochính.

2-Làmmột"cú”xảhơiđểgiảitoảnhữngbấtmãndồnnéntrongmộtsốtướnglãnh.

3-Làmmột"cú”thămdòphảnứngcủaĐạisứCabotLodge.Kểtừngày"Phiếuđệtrìnhtốimật"gửiđếnTổngthốngDiệm,cáctướng

Đôn,Đính,OaithườngxuyếntiếpxúcvớiôngNhu.VàchínhcáctướngnàytrởthànhhậuthuẫnchoôngNhuvàôngNhusửdụngphiếuđệtrìnhtốimậtnhưmộtáplựctinhthầnđểthỉnhcầuônganhTổngthống,chấpthuậnmộtsốcảitổquantrọngmàôngđãđềnghịtrêncănbảncủachínhsáchấpchiếnlược.

.ĐạisứCabotLodgebằngcáchnàyhaycáchkhácđãthúcđẩycáctướng

lãnhViệtNamCộnghòađòihỏiTổngthốngDiệmphảithựchiệnngaycácPhiếu đệ trình tốimật và có nghĩa vụ phải trao cho tướngĐônBộQuốcphòngvàtướngĐínhBộNộivụ.TướngĐínhcũngnhưtướngĐôntronglầntiếpxúcvớiôngNhuvàocuốitháng9đềunhắckhéoôngNhuvềmấyđiểmyêucầukểtrên,nhưngTổngthốngDiệmdodựkhôngquyếtđịnh.Cũngtừđầutháng9,ôngNhubắtđầunghingờBộtrưởngNguyễnĐìnhThuầnvàchorằngNguyễnĐìnhThuầnthânMỹvàtrởthànhconbàicủaMcNamaradểthựchiệnchínhsáchmớicủaMỹtạimiềnNamViệtNam.

Ngày10-9,bàNhucùngpháiđoànQuốcHộilênđườngxuấtngoạiđểgọilà"giảiđộc"vềvụPhậtgiáo.Cũngthờigiannày,bácsĩTrầnKimTuyến,nguyênGiámđốcSởnghiêncứuchínhtrịđượccửsangAiCậpnhậnchứcvụĐạisứViệtNamCộnghòatạiđây.NhưngkhiđếnLeCairothìgặptrắctrở,vìAiCậpđãcôngnhậnđạidiệnBắcViệt,vàViệtNamCộnghoà từchốikhôngthiếtlậpquanhệbanggiaotrêncấpbậcTổnglãnhsự.

Dođó,bácsĩTuyếntrởvềHongKong.(GiađìnhôngởSàiGònbịnhómTrầnVănKhiêm(emruộtbàNhu)gâykhódễvàdoạnémlựuđạnámhạivợconôngnêncảgiađìnhsangđịnhcưởHồngKong.Cuối tháng10docơ

quantìnhbáotrungươngnhậnđượcmộttàiliệutốimậtcủaMặttrậnGiảiphóngmiềnNam.BácsĩTuyếnngườinắmrõcácđầudâythuộchệthốngsởNghiên cứu chính trị. rời khỏi cơ sở này vào đầu tháng 2-1963, nhưng ởngoàikhôngmộtaihaybiết,kểcảtướnglãnhBộtrưởngNgoạitrừmộtsốngườithântín.Quatàiliệu.

Chiều5-10ôngNhuvàotậnBộTổngThammưuđểthamdựHộiđồngtướnglãnh.DịpnàyôngNhuđềcậpđếnvaitròquantrọngcủaấpchiếnlượcvà quân đội làmột khả năng hữu hiệu nhất để hoàn thành vai trò của ấpchiếnlược.ÔngNhucũng"tâmsự"vớitướnglãnhlà,hiệnnayTổngthốngDiệmđangbịmộtsốBộtrưởngthốinátbaovâyvàlàmcảntrởcôngtrìnhpháttriểncủaấpchiếnlược.ÔngNhunóivớigiọngnửađùanửathật:“Nhưrứathìlàmđượcchi.Cáctoaphảiđảochínhchơimộtđêmchomấytayănhạimậpxácchúngnósợ."

Tuy nhiên theo tướngHuỳnhVăn Cao thì ôngNhu đã dằn giọng nói:“Nếuông tướngnàomuốnđảochính lậtđổchếđộnày thìQuânđộiphảitreo cổôngấy lên ".DịpnàyôngNhuđã côngkhai tiết lộ choHộiđồngtướnglãnhbiếtlàmộtđạidiệncaocấpcủachínhquyềnBắcViệtđãvàoSàiGònvàyêucầugặpriêngôngNhuđểnóichuyện.

TỪ"BRAVOI”ĐẾN"BRAVOII"Sau khí tham dự Hội đồng tướng lãnh, tướng Nguyễn Khánh vào gặp

riêng ông Nhu cùng một nhân vật thân tín nắm ngành tình báo. TướngKhánhchobiết:Đangcómộtsốtướngtáâmmưuđảochính.TướngKhánhlưuýĐại táTunglàphảihếtsứccoichừngtướngLêVănKim,TrầnVănĐônvàTrầnTửOai.ÔngNhuchỉthịchotướngKhánh,nếubấtcứtướngnàomuốnmócnốithamgiađảochínhthìcứ"nhảyvô".ĐócũnglàđiềumàôngNhucăndặntướngĐính.

Trung tuần tháng10 tạiĐàLạt,ôngNhucùng tướngKhánhvàmộtsốcộng sự viên thân cận cùng nhau hoạch định kế hoạch chống đảo chính.Theokếhoạchnày,nếuSàiGòncóđảochính,tướngĐínhbịcôlậpthìquânđoànIIvớisưđoàn23doĐạitáLêQuangTrọnglàTưlệnhvàsưđoàn22doĐại tá LêCaoTrị sẽ là thành phần chủ lực, cắt đứt liên lạc giữaCaonguyênvàSàiGòn.ÔngNhusẽtheolộtrìnhđịnhsẵnlênCaonguyên.Sauđó,quânđoànIIsẽphảncông,phốihợpvớiquânđoànIVtrởvềgiảiphóngSàiGòn.

RiêngtạiSàiGòn,ôngNhutraochotướngĐínhđượctoànquyềnhànhđộng.TướngĐínhđệtrìnhkếhoạchhànhquânchốngđảochínhđượcthựchiện theoýôngNhu.Đây làkếhoạchphá tanâmmưuđảochínhvà thựchiệnmột cuộc đảo chính giả,mang tênBravo I. Lực lượng gồm có 3000quân,40thiếtgiáp,6đạiđộilựclượngđặcbiệt.TướngĐínhchínhthứcđiều

độnglựclượngnàykểtừsángngày31-10-1963,dướiquyềnônglàTrungtáNguyễnNgọcKhôi vàĐại tá LêQuang Tung.Về thiết giáp có Trung táNguyễnVănThiện.

Ngày 23-10 tại phòng khách dinh Gia Long có Đại uý Minh, Đại uýHoàn,ĐạiuýBằng,tướngĐínhvớivẻloâunói:"NếucóđảochínhthìBaĐính này phải nhảy vô không thìMaiHữuXuân nó giết chết anh em tụimình".

Nhưng thay vì thực hiện hành quân chống đảo chính, tướngĐính đảochính luôn và cuộc hành quân này đượcmệnh danh làBravo II thay choBravoI.

NGÀYNVÀGIỜGNgày1-11-1963đúngphiêntrựccủaTrungsĩThái.KhôngkhíBộTổng

Thammưungaytừsángsớmđãcóvẻbấtthường.MộtsĩquannóinhỏvớiThái, "sắp có chuyệnnghe".Lực lượngbốphòng tạiBộTổngThammưukhôngcóquámộtđạiđộivàhầuhếtlàlínhvănphòng.Khoảng10giờôngTháiđểýthấymộtsốbinhsĩthuộcTrungtâmhuấnluyệnQuangTrungvềtăngcường.RồixeJeepnườmnượpđivềphíatiềnđình.MộtđiềulạđốivớiTrung sĩThái làĐại táNguyễnVănChuẩn rakhẩu lệnh:Các sĩ quanchỉđượcvàomàkhôngđượcrakểcảtướnglãnh.GặpngườiláixecủaĐạitáLêQuangTung,Tháihỏinhỏ:"Mấytrưahômnayhọphànhgìmàquantrọngvậy".NgườitàixếnháycặpmắtvớiTháiravẻbímậtrồinóinhỏ:Coibộkhôngêmmấyôngtướngmuốnlàmtớita.Khoảng11giờ,vịsĩquantrựcthuộcphòng4đicùngvớiĐạitáChuẩnratậncửangoàirồigọiTháidặndò.Bấtcứmộtxenàovượtrangoàiphảiralệnhdừnglại,nếucưỡnglệnhbắnbỏkểcảxetướng.Cùnggiờđó,mộtđoàn4chiếcthiếtgiápđiquacửachínhBộTổngThammưu lên thẳngTânSơnNhất rồiquay trở lại,ánngữphíacây xăng trên đường Võ Tánh. Khoảng nửa giờ, bốn chiếc thiết giáp lạichuyểnbánhchạyvềphíaPhúNhuận.

Khoảng12giờ,viêntàixếcủaĐạitáTungtìmđếnThái,nóinhỏ:"Cậugiúptớviệcnàynếuxongsẽcócônglớn".Nhìnquanhkhôngthấyai,viêntài xế nói: "Đây số điện thoại đây, cậu gọi giùm tớ Trung tá Huỳnh hayThiếutáTriệucũngđượchaylàsĩquantrựccủaBộTưlệnhlựclượngđặcbiệtcũngđược.CậucấpbáochohọbiếtlàĐạitáTungđangmắckẹtởđâyrồi".TrungsĩTháithắcmắc:"Kẹtlàkẹtthếnào?".Viêntàixếnói."Kẹtlàkẹtchứcòn làgìnữa…mấychađang tínhchuyệnđó".TrungsĩThái tìmcáchliênlạcvớiThiếutáLêQuangTriệu-emruộtĐạitáTungvàlàThammưutrưởnglựclượngđặcbiệt.

Cũngvàothờikhắcđó,Hộiđồngtướnglãnhnhómhọp.Đại táNguyễnVănChuẩnđượcchỉ thịphụ tráchanninh tổngquát, trongvòngBộTổng

Thammưu.Mởđầubuổihọp,TrungtướngDươngVănMinhvớivẻmặtdaođộng nhưng cương quyết đứng lên tuyên bố lý do buổi họp, nghĩa là giờhànhđộngđãđến…KếhoạchđảochínhnhắmngàyN(1-11)vàgiờG(13giờ)đãthựcsựcmởmàn.TrungtướngMinhdứtlời-phònghọplặngnhưtờ, thứ yên lặng nghẹt thở.Từng khuônmặt tướng tá đổimàu.Những nụcườitắthẳntrênmôi.Mọingườiđềungỡngàng.Mộtsốtướngtátrongcuộcghétainhauthìthầmtonhỏ.

TướngMinhcũng lên tiếngkêugọi tìnhchiếnhữunơi tướng távàmọingườivìquyềnlợichungđốivớiđấtnướchãygạtbỏtìnhcảmriêngtưđểcùngnhauđoànkếtlậtđổchếđộhiệnhữu.ÔngcũngnhấnmạnhnếuchiếnhữunàochốnglạiHộiđồngtướnglãnhphảitạmthờicôlậpngay.

Đại táLêQuangTungđứng lênphảnđốimưuđồcủaHộiđồng tướnglãnhvàôngcươngquyếtchốngđốilạimưuđồđó.TướngDươngVănMinhgõtayvàobànrồimộtcáilừmắtcủatướngKim,ĐạitáTungliềnbịĐạiuýNhung và hai nhân viên an ninhmời ra khỏi phòng họp.Đến lượtĐại táHuỳnhHữuHiển,TưlệnhKhôngquânphátbiểuýkiến.ôngchobiếtôngluônluôntrungthànhvớichếđộNgôĐìnhDiệmvì theoông,TổngthốngNgôĐìnhDiệmvàChínhphủDiệmhợppháphợphiến,ôngchốnglạiviệclật đổChính phủ. Tức thì, Đại táHiển bị nhân viên an ninhmời ra khỏiphònghọpvàtạmgiamtrongphòng"côlậpcácsĩquanchốngđối.Sauđó,Đại táHiển cùng ôngTrầnVănTưGiám đốcNhaCảnh sátĐô thành bịThiếutáThiệtgiảivàokhámChíHoà.RiêngcuộcthuyếtphụcĐạitáCaoVănViênlàgayhơncả,kéodàicảnửagiờsongĐại táViên-Tưlệnhlữđoànnhảydù-đãtrảlờitướngMinhđạiý,làmộtsĩquan,ôngkhôngmuốndínhlíutớichínhtrị,hơnnữaôngchưanhậnđượclệnhcủathượngcấpnênxinđượcđứngngoàicuộcvụnày.ÔngcũnglưuýôngkhôngchốnglạiHộiđồngtướnglãnhnhưngtheođảochínhthìôngkhôngtheo.Tứckhắc,tướngMinhralệnhchoĐạiuýNhungápgiảiĐạitáViênrakhỏiphònghọpvàcôlậpngay.

Buổihọpbếmạc–1giờ30, tiếng súngnổngay sauNhaCảnhsátĐôthành.Từgiờphútđó,Trung tướngTrầnVănĐôn trở thànhnhânvậtchủchốtsố1.ĐườngdâyđiệnthoạigiữatướngĐônvàĐínhhoạtđộngkhôngngừng. Từng phút từng giây… tạiBộTư lệnh quân đoàn III, tướngĐínhthựchiệntoànbộkếhoạchhànhquânđảochínhmệnhdanhBravoII.

Thờikhắcnày,BộTổngThammưuquytụđầyđủcáctướnglãnhvàmộtsốsĩquancaocấp,nhưnglựclượngbảovệvẫnkhônghơnmộtđạiđộivớisự tăngcườngcủamộtđơnvị tânbinhcủaTrung tâmHuấn luyệnQuangTrung.

ThiếuuýChỉnhthuộcBộTưlệnhlựclượngđặcbiệtđượctinĐạitáTung

bịbắtgiamnêntứctốckéomộtđạiđộiđếncổngchínhBộTổngThammưurồidànquânbốtrí.

VớimộtlựclượngthiệnchiếnnhưvậynếutrànvàoBộTổngThammưuvà tốcchiến tốc thắng thì lực lượngphòngvệởđâykhông thểđươngđầunổi.ĐạitáChuẩnđượccấpbáođếnnơiđểdànxếp.ThiếuuýChỉnhchobiếtlàôngđếnđâyđểkiếmĐạitáTungđangbịgiamgiữ.ĐạitáChuẩndùnglờilẽngọtngàodụdỗ…RồibấtthầnviênThiếuuýnàybịđoạtsúng…ĐạiđộilựclượngđặcbiệtbốbinhởngoàiđịnhkhaihoảlàmdữnhưngnhờlờinóingọtngàocủaĐạitáChuẩn,viênThiếuuýrútluiêmđẹp.Sauđóđạiđộilênxetrởvềcăncứ77.

Mộtlátsau,ThiếutáLêQuangTriệu-emruộtĐạitáTung-ThammưutrưởngLựcLượngđặcbiệt,đượctincấpbáođãcùngmộttrungđộivõtrangđếnBộThammưuxemsựthểrasao,ôngcóthểgiảicứuđượcĐạitáTung.NhưngkhiđoàntuỳtùngcủaThiếutáTriệulọtđượcvàocửachínhBộTổngThammưu thì bị giải giới toàn bộ. Thiếu tá Triệu quay xe định vọt, tìmđườngtẩuthoát.Xeôngbịbắnnổlốpsau.Nhờmộtsĩquanthânthiết,ThiếutáTriệutrốnthoát.

13giờhơn,từngloạtsúngnổchátchúaởphíaBộTưlệnhLựclượngđặcbiệt (trongvòng thànhBộTổngThammưu).Đó là loạt súngđầu tiêncủađơnvị truyền tin doĐại uýĐỗLuận chỉ huy tiến chiếmBộTư lệnhLựclượngđặcbiệt.NhưngkhôngđổmáudocuộcdànxếpquađiệnđàmgiữaĐạitáChuẩnvàTrungtáHuỳnh(TưlệnhphóLựclượngĐặcbiệt).Kểtừphútđó,BộTưlệnhđặcbiệtbịgiảigiới-CảkhuvựcTânSơnNhấtvàbộTổngThammưulọtvàotaypheđảochính.

Cuộcđảochínhhụt11-11-1960,lựclượngđảochínhngoạitrừĐạitáThihầuhếtdocácsĩquancấptávàúytrựctiếpđiềuđộngchỉhuy.Cácsĩquannàyđềuthuộcthànhphầntrẻ,trêndưới30tuổivàđượccoilàcótưcách,canđảm,đầynhiệthuyết.Trongphútđầu"raquân"dùcómấytiểuđoànnhảydù,lựclượngđảochínhcũngđãlàmchủtìnhhìnhvàlàmtêliệtlựclượngbốphòngcủaLữđoànliênbinhphòngvệTổngthống.Lựclượngđảochínhkhôngsửdụnghếthoảlựccủapháobinhcũngkhôngcólựclượngthiếtgiápnàothamdự.

Cuộc đảo chính ngày 1-11-1963 lại hoàn toàn khác, phe đảo chính sửasoạntừlâu,cóđầyđủphươngtiện,đượclãnhđạobởiHộiđồngcáctướnglĩnh.

Lựclượngcủapheđảochínhgồmcóbộbinh,pháobinh,thiếtgiáp,côngbinh,thuỷquânlụcchiến,nhảydùvàkhôngquân.TấtcảđềuthuộccấpđơnvịvàcácmụctiêuchínhcácđơnvịnàyphảithanhtoánlàthànhCộnghoàvàdinhGiaLong.

LựclượngphòngvệthànhCộnghoàvàdinhGiaLongtuynóilàmộtLữđoànsongquânsốkhôngquá800người,gồmđạiđộibộbinh,4chiđộithiếtgiáp,tấtcảđềuđặtdướiquyềnchỉhuycủaThiếutướngNguyễnHữuDuệTư lệnh kiêm Tham mưu trưởng lữ đoàn, Thiếu tá Nguyễn Văn Hưởng,ThammưuphóvàThiếutáHuỳnhHữuLạcchỉhuyđoàncậnvệđềuởtrêndinhGiaLong.

TrunguýBảotrưởngphòng5,LữđoànPhòngvệphủTổngthốngcùngnhiềunhânchứngkháctronglànghạsĩquanvàbinhsĩcómặttừlúcđầuchođến lúc kết thúc cuộc đảo chính đều cho rằng, mọi chuyện diễn ra bìnhthườngkhôngcógìgọilàácliệt.Nếunóilàácliệtthìchỉcópháobinh"tấncông"làácliệtnhất(pháobinhthuộcsưđoàn5bộbinh).

Ngày1-11làngàynghỉ,TrunguýBảođangởnhàbỗngtronglữđoànchogọivàogấp.Lúcấyvàokhoảng9giờ sáng.TrungúyBảođượcTrung táKhôi,Tưlệnhlữđoàngiaophóchocôngtácsoạnbàihọctậpvàthuyếttrìnhvàolúc2giờcùngngày.Tronglữđoànđềucóchươngtrìnhhọctậpvàomỗibuổithứbavàthứsáu.NhânchứngđượcTrungtáKhôichobiết:"Chiềunaynếu2gtôiđihọpchưavềthìanhcứchotậphọpởhộitrườngrồichomờiThiếutáDuệxuốngchủtoạ".

TrunguýBảongồiphòngngoàinhìnvàothấyTrungtáKhôicùngThiếutáDuệđangtonhỏbànbạcvớivẻkháclạ.Nhânchứngtựnghĩ:"Chắccóchuyệngìquantrọngđây".TìnhhìnhSàiGònlúcấythựclàngộtngạt.Naycó tinđảochínhmai lại có tin lậtđổTổng thốngDiệm.Nhất làđàiVOAluôn luôn có những bài bình luận và tin tức hoàn toàn bất lợi cho chínhquyềnNgôĐìnhDiệmvàcànglàmtăngkhôngkhígiaođộngbấttrắcvốnđãâmỉtronglòngSàiGòn.

Saukhisoạnxongcáctàiliệuhọctập,TrunguýBảoxáchradiorangoàihànhlangnhìntrờinghĩvuvơ:Khônghiểumaiđâytìnhhìnhsẽbiếnchuyểnnhư thếnào.Đãcóbaonhiêudấuhiệubáo trướccơngiôngbão sắpbùngdậy.Nhưngbaogiờ,nhưthếnào,sẽtànphárasaovàlàmsụpđổnhữnggì?

Một số sĩ quan trẻ trongLữđoàn thuộc thànhphần thân cận củaTổngthốngDiệmvàôngNhucũngcảmthấysựbấttrắcngộtngạtnàođó.VịTưlệnhvàTư lệnh phó của họmấy thángnaybồn chồn trông thấy và nhiềuđêmmấtngủ,chonênhọcũngphậpphồnghoangmang.

Ngày27-10,ĐạiuýHoàntháptùngTổngthốngDiệmlênĐàLạt,cùngđivớiTổngthốngcóvợchồngôngĐạisứCabotLodgevàĐạitáLuConer.

HoànđãđisauôngLodge,ôngtađộichiếcnónláViệtNam,TổngthốngDiệmvậnComplemầunâunhạt,cầmcan,đitrướcôngLodge.TổngthốngDiệm vẫn lạnh lùng ít nói. Hôm ấy Tổng thốngDiệm và ông Lodge đếnthămmộtấpchiếnlượckiêncố.

DịpnàyTổngthốngDiệmđãtặngĐạitáConerchiếngậydomộtnôngdân trong ấp tặng choTổng thống. Tối hôm đó, Tổng thống thết cơm vợchồng ông Lodge tại dinh ởĐà Lạt. Trong cùng thời khắc,Đại uýHoànngheđàiVOAvẫncùngmộtluậnđiệucôngkíchkịchliệtchếđộNgôĐìnhDiệm.

Hoànhồitưởnglại:Cáchngàyđảochínhkhônglâu,trongchuyếnkinhlýtạiCamRanh, trướcmặt tướngKhánhvàmộtsốviênchứccaocấp,TổngthốngDiệmchỉvùngnúinonvàbãibiểnCamRanhrồinóivớimọingười(TrongđócóThiếutướngKhánh,TrungtáNguyễnViếtKhánhTỉnhtrưởngPhanRang):"Mỹnóthíchcăncứnàylắm,nhưngtôikhôngchịu”.LờinóiấymỗingàyvangđộngtrongkýứcHoànvàtạonênbaonhiêunghivấn.

Dạonày,HoànquansátthấyTổngthốngDiệmcóvẻhốchác,đămchiêuvàcàngkhắckhổ.Thườnglệ,TổngthốngDiệmđingủlúc1giờđêmvà5giờsángđãdậy.Nhưngtừnăm1963cónhiềuđêmHoànthấyTổngthốngDiệmtrằntrọcthứcgầntrắngđêm.Ônghútthuốcliênmiên.

Hoàn nhớ lại, vào cuối tháng 7-1963Hoàn đã được tai nghemắt thấyTổngthốngDiệmlẩmbẩmnóichuyệnmộtmình.ÔngDiệmnhiềulầnđộcthoạinhưvậy,nhưnglầnnàythìkhác,khiếnHoàncàngthêmxaoxuyến.

CHƯƠNG9(B)GIẤCMƠTRỞVỀ

Lầnấy,vàokhoảng2giờđêm,ĐạiuýHoànđangthiuthiungủ(vìĐạiuýHoànphải trựcđêm)bỗngviêncậnvệchạyvàophònggọi: "ThưaĐại uý, Tổng thống đi… ".Vì ở trong dinh nhiều năm nênĐại uýHoànkhônglấygìlàmngạcnhiên.Lâulâu,TổngthốngDiệmlạilàmmộtchuyếndungoạntrongđêmnhưvậy.

Vẫntheothườnglệ,ĐạiuýHoàndidépmặcquầnjean,áobỏngoàiquầngiắtkhẩurouleauvàolưng…rồitheoTổngthốngDiệmvớiviêncậnvệ(cóphậnsựngồigácởcửaphòngriêngcủaTổngthống)…LâunayTổngthốngDiệmkhôngđi đâuxa, ông rađứng trướcbao lơndinhGiaLong,ĐạiuýHoànvàviêncậnvệđứngsau lưngTổng thốngchừngvàibabước.Đó làthônglệcủasĩquantuỳviênvàcậnvệcủamộtTổngthốngtrongthờibuổilộnxộn.Nhưmọi lần,Tổng thốngDiệmxuốngvườnxemcây cốivàhoahoặcđithơthẩnngắmcảnhthiênnhiên.Nhưnglầnnàythìkhôngnhưvậy,Tổng thốngDiệm chỉ ngướcmắt nhìn trờimây, ông đứng như chôn chântrênthềmbaolơn.Ôngđứnglâuchưatừngthấy.Hoànlấylàmlạvì“Tổngthống đứng lâu như vậy đến 40 phút và ông chỉ nhìn trời rồi miệng lẩmbẩm".ĐạiuýHoànvàviêncậnvệcàngphảiđứngimphắckhôngdámgâymộttiếngđộngnào.Hoàncũngchảquantâmvì5nămsốngcạnhôngDiệm,Hoànđãquáquenthuộcvớiđờisốngriêngtưcủaông.NhưngcócâunàyôngDiệmnóikhálớn,cảHoànvàcậnvệđềungherõ.Câunóiđượcghilạinhưsau:"Thôisangnămthìmìnhxinvề..mệtquárồi…mìnhxinvềphụngdưỡngbàcố".

“Nhưngmuốnxinvề thì ôngNhucứbắtmìnhphải làm".Câunói trênđượcôngDiệmnhắcđinhắclạirồi,ôngquaylạilẩmbẩmnhìntrờixaxăm.

Rồikhiquaylạiphíasaulưng,ôngDiệmtrònmắtnhìnsĩquantuỳviênvàviêncậnvệôngcóvẻkinhngạctrướcsựhiệndiệncủahaingười.Nhưngkhôngnóigì,lẳnglặngvềphòngriêng.ĐạiuýĐỗThọcũngmộtlầnbắtgặpTổngthốngDiệmđộcthoạitươngtựnhưvậyvàomộtđêmtháng7.

BẮTĐẦUNỔSÚNG.Hồitưởnglạinhưvậyrồi,quadưluận,quađàiVOA,tuỳviênLêCông

Hoànlinhcảmthấymộtcơngiôngbãonàođósắpbùnglên.Cơngiôngbãođóđãđến.Khoảng1giờ15 trưa1-11,Thượng sĩThámđangchuẩnbị lêngiườngngủ,nhắmmắtchoquaítphút,bỗngcótiếngThiếutáDuệnóilớn:"Quansátlạixemthếnào?”.TheophảnứngtựnhiênThámvùngdậychạyrahànhlang.

ThànhCộngHoàvẫn im lìm trongbuổi trưanắnggắt.LúcấyThiếu táDuệvẫnmặcmayôchânđidép.Ôngdangđứngtrướccửaphòngriêngcủaông (saunày trở thành trụ sởcủa"Wud" thuộckhuđạihọcđườngCườngĐể)chỉmộtlátsau,ThượngsĩThámthấymộtsĩquantừlầutrênchạyxuốngbáo cáo với Thiếu táDuệ: "Từ phía ngã tưĐinhTiênHoàng, PhanĐìnhPhùng (Dakao) tôi thấy đang lố nhố, chúng đang lom khom tiến trên vỉahè…Có đứa thì nhằm súng chĩa về phía thành". Viên sĩ quan xác nhận:“Đây là Lính thuỷ quân lục chiến". Thiếu tá Duệ nhún vai "Làm gì cóchuyệnlạ".Ôngtrởvàophòngmặcquầnáo,đặtkhẩurouleaubênlưng.Từlúcấy,TrunguýBảo,ThượngsĩThámluônluôncómặtbênôngDuệ.ĐầutiêncácsĩquanthấyThiếutáDuệquansátrấtkỹ,ôngcũngnhậnthấynhưvậynghĩalàcóthuỷquânlụcchiếnđangtiếnvềphíathànhCộnghoà.ThiếutáDuệnhăntrán,lắcđầu:Chuyệnlạnhỉ.Giờnàylàmgìcólínhtrángnàotậpdượt".

Hơnnữakhuvựcnàyđượccoilàloạiyếukhusố1,khôngmộtlựclượngnàođượclaivãngđếnđâymàkhôngthôngbáocholữđoànbiếttrước.ÔngDuệquaymáygọibiệtkhuThủđô.Phíadầudâybênkia làThiếu táDụ.ThiếutáDuệhỏi:"ĐằngbiệtkhucólệnhchođơnvịnàodichuyểnởĐặckhuIkhông?".(Đặckhu1tứclàvùngĐakaovàthuộcphạmvithànhCộnghoà).ThiếutáDuệlắcđầunóivớiThámvàBảo:"Lạnhỉ,biệtkhuThủđôThiếu táDụcũnghhônghaybiếtgìcả".Saukhiquansát lại lầnnữavớinhiềudấuhiệukhảnghi,Thiếu táDuệ ra lệnhbáođộng.Từ lúc ấy thànhCộnghoà thức giấc trong cơnnônnóng của buổi trưa. SàiGònnắngnhưthiêu.Tiếngcòivanglênkhuađộngdoanhtrại…Khoảng15phútsau,tấtcảđềuởthếtácchiến.Quânnhânởtrạigiabinhkếcậncũnglầnlượttrởvàothànhgầnđủmặt.Nhữngkhẩuđạiliên30nòngđenngòmđềuchĩavềphíađườngĐinhTiênHoàng-NguyễnBỉnhKhiêm.Tấtcảđềuchuyểndịch.

Đằngxathuỷquânlụcchiếnvẫnlốnhốbòdựavàonhữnggốccâyhaytiếnlênvỉahèvàmỗilúccàngdichuyểnlạigầnhơn.

MộtsĩquanbảoôngDuệ:"Mụctiêungonlànhquá.Cứthếmàchođạiliênquạithìđiđờihếtcảbọn".Mộtsĩquanđứngchépmiệng:"Tụinàysaonguquávậy,khôngbiếtthằngnàochỉhuymànghenguquáta".

TronglúcđóThiếutáDuệcầmmáygọivềdinhGiaLong.Ôngquaylạimỉmcườinóivớimọingười:"Lạinhỉ,trênđócũngkhông

biếtgìhơn".ÔngchogọiĐạiuýNuôi trưởngphòng IIIđến trìnhdiệnvàcùngôngxemxét tìnhhình.Từxa, thuỷquân lụcchiếnvẫn theođộihìnhhàngdọcdangtiếnlên.ChẳngbaolâutoántiềnphươngđãlônhôởphíasausânHoaLư.Cóbiếnthậtrồi.

Trong thành tất cảchỉ cònchờ lệnhnẩycò.Lính trong thànhcóđủ lợiđiểmnhất.Chỉcầnhaikhẩuđạiliênbắnchéocánhsẻthìtoántiềnphươngcủathủyquânlụcchiếnsẽgụchếtngaytừphútđầu.TrunguýBảothấylínhthủyquânlụcchiếnvẫnkhơikhơinhưkhôngcóvẻgìlàhànhquântácchiếncả.

Ngaylúcấy,ThiếutáDuệralệnhchomộtsốsĩquanchỉhuyhaixethiếtgiáptiếnrabọcphíasau,ôngnói:Anhbắtsốngmấythằngchỉhuyđemvềđâychotôi.

Giữalúcấy,mộttiểuđộithuỷquânlụcchiếnvẫntiếnlại.Tiếngloatrongthànhhôđứnglại.Toánlínhnàynằmrạpxuốngrồilạikhomlưng,bòtiếnlên.Tiếnghôvanglênlầnnữarồi1,2,3…mộtloạtsúngđại liênnổchátchúa.Ngay trong loạt súngđầuđãcó4 lính thuỷquân lụcchiếngụcngã.ĐámcònlạichạydạtvàophíabêntrongthànhtườngsânHoaLư.

GIỜĐÃĐIỂMRồi1giờ30ngày1-11đãđiểm.Mộtloạtđạibác105nổvangrềnvàrất

trúngmụctiêuthànhCộnghòa.Cóviênnổgiữasân,cóviênnổtrúngmộtphíadoanhtrại.Tiếpsaulà4chiếckhutrụctớibắnhoảtiễn.

Lúcấybinh sĩ trong thànhCộnghoàbắtđầucảm thấy thực sựcóbiếnđộng.Rồilạitừngloạtnữa...Tiếngnổchátchúavangrền.Trongthànhvẫnchưacóaibịthương.

Từlúcấy,ThiếutáDuệmờixuốngphòngchỉhuyđểđiềuđộng.Ôngnóivớicácsĩquan:"Cóđảochínhthậtcáccậuạ...khônghềgì...ngườinàocónhiệmvụđó".Ông ra lệnhchoTrunguýBảo theochânhaichiếc thiếtgiáprakhỏithành.Bảoyêucầu:"Thiếutáchoquạtvàibatuanữa...BọnnóđanglốnhốởđầysânHoaLư.Mụctiêungonquáđi".ÔngDuệkhôngchokhaihoảtiếprồibảoBảoratìmcáchthuyếtphụcvàhỏinguyêndoxemsao"Anhemnhàcảmà".

Trung uýBảo đứng bên đây đường, vác loa gọi : "Alô !Alô !. . . TôiTrunguýBảođâynguyênTrưởngphòngIITrườngVõbịquốcgiaĐàLạtđây"

NóinhưvậyôngbiếtchắclàtrongđámsĩquanđócũngcóngườilàbạnônghoặccựusinhviêntrườngVõbịĐàLạt.

Bảolạilêntiếngmộtlầnnữa"Alô!Bảođâyxincácanhđừngcódạidộtnghe theo ai, đừng có dại dột chết oan uổng chomộtmưu đồ nào". QuảnhiênkhiBảovừadứtlờithìtừphíabênkiasausânHoaLưcómộtsĩquan

lên tiếng "Alô... Trung uýBảo phải không ?AlôThinh đây".Rồi cómộttiếngsúngnổởxa.

Cótiếnghôbắn,TrunguýBảoliềnbăngquaphíađườngHồngThậptựvềphíaThinh.Theosauônglàmộtngườilính.ĐếngặpĐạiuýThinh,đạiđội trưởng thuỷ quân lục chiến, Trung uýBảo hỏi Thinh: "Các anh đượclệnhcủaaivềđây?".ĐạiuýThinhnói:"TôingheLữđoànliênminhphòngvệphủTổngthốnglàmphảnTổngthốngnênbọnnàykéoquânvềcứu”.Bảolắcđầucười:“LầmtorồiThinhơi.. .Làmgìcóchuyệnđó...Aibảocácanhthế?"Thinhimlặng.

Lúcấyđãcómộtlínhthuỷquânlụcchiếnbịchếtbabịthươngtrongloạtđạnnổ thứnhấtcủa lữđoàn.TrunguýBảođềnghịvớiThinh :"Cậu thấykhôngxungquanhđâytoànlựclượngcủaLữđoànhết.Chỉcầnmấykhẩuđạiliênđặttrênlầukiaquạtmộtlầncáccậusẽđiđờihết.Thôibâygiờbỏkhígiớiđirồihạhồiphângiải".

ĐạiúyThinhkhôngchịuvànói:"Hàngthìtôikhôngthểhàngđược.Cấpchỉhuyralệnhnhưthếnàothìlàmnhưthế.Tuyvậy,bọntôicóthểgiásúngngồi chơi được không?”Một sĩ quan thuỷ quân lục chiến khác phàn nàn:“Bọn tôihànhquân từTâyNinhvề thìđược lệnhdi chuyểnvềđâyngay.Bọnnàycóbiếtmẹgìđâu.Cấp trênbảosaonghevậy.Đangmệt thấybànội".ĐạiuýThinhcươngquyếtchỉgiásúngmàkhôngchịuhàng.

Haibênđềuđồngýánbinhbấtđộng.ĐạiđộithủyquânlụcchiếncủaĐạiuýThinhrútluivàosânHoaLưvàgiásúng.TheolệnhcủaThiếutáDuệ,TrunguýBảomờiĐạiuýThinhvàogặpôngDuệđểhaibêncùngsángtỏđầu đuôi câu chuyện. Đại uý Thinh từ chối, ông viện cớ Đại đội trưởngkhôngđượcphépbỏđơnvịkhiđangởtìnhtrạngtácchiến.TuynhiênĐạiuýThinhvẫncửhaisĩquanđi theo,mộtThiếuuýmộtChuẩnuý.Quasựđiềutratạichỗ,đượcbiếtcóhaiđạiđộithuỷquânlụcchiến.NgoàiđạiđộicủaThinh,còncóđạiđộicủaChâuđangdànbinhbốtrậnởphíasau.MộtsĩquancủathủyquânlụcchiếnnóivớiĐạiuýBảo:"Chuyệnrắcrốithấymẹ...bọnnàyvừađihànhquânvềmệtchếtcha...Làmgìcóđảochính.TrungtáKhang được Tổng thống cưng nhất...có lẽ bọn tôi về đây để chống đảochính".

Từphútđó,bên thànhCộnghoàcũngánbinhđể "chờxem".Việccấpthiết làphải tản thương.TrungúyBảođềnghịvớiĐạiuýThinh tạm thờiđưacả3línhthuỷquânlụcchiếnvàobệnhxácủalữđoànđểcấpcứu(Trongđêmmùngmộtcảbathươngbinhđềuchếtvìtrúngđạn105lycủaquânđảochính...Tráiđạibácrớttrúngngaybệnhxá).

MỜITỔNGTHỐNGXUỐNGHẦMTại Bộ chỉ huy của lữ đoàn, Thiếu tá Duệ đang liên lạc với Bộ Tổng

Thammưu.TiếngôngDuệ:"TôimuốngặpngayTrungtáKhôi...chúphảitìmchobằngđược.ÔngấyđangởtrênphòngHội".ÔngDuệvẫnchờmãi.TrêndinhGiaLong lại gọixuống : "Hoànđây...khôngcó chuyệngìquantrọng chứ?".ÔngDuệ traomáy chomột sĩ quan để liên lạc vớiBộTổngThammưurồitiếpchuyệnvớidinhGiaLong.ÔngDuệbảoĐạiuýHoàn:"MờiTổng thốngxuốnghầmgấp...Thiếu táHưởngcóởđấykhông...TạisaođếnbâygiờmàchưađểTổngthốngxuốnghầm.TạisaoTổngthốnglạikhông chịu... Phải nói rõ choTổng thống biết...Không có gì nguy nhưngphảiđềphòng".

ÔngDuệquaysang tiếpchuyệnTổngThammưu trưởng.PhíađầudâybênkialàTrungtáNguyễnNgọcKhôi,Tưlệnhlữđoàn.LátsauôngDuệquaylạinóivớicácsĩquan:

"Trung tákhông thểvềđược.Bâygiờvẫnchưahọp.Lạ thật.Trung táKhôichomoabiếtlàtrênấyhoàntoànyêntĩnh".MộtlátsauôngDuệgọilạilênGiaLongvàđượctrảlời:"MờiTốngthốngxuốnghầmnhưngkhôngthấyTổngthốngnóigì...Trênnàyhoàntoànyêntĩnh...ThiếutáLạcđangcómặttrongdinh,cócảôngBíthưTrầnSử”.

Kếhoạchđảochínhđãđượchoàntấttrongvònghơnmộttuầnlễmàđầunãovẫn làTrung tướngTrầnVănĐôn.Đại táNguyễnHữuCó lãnh tráchnhiệmgiaoliên,mócnốivàtổchức.VớicươngvịTưlệnhphóquânđoànIII,phụtáchotướngĐínhnênmọisựgiaotiếpvàdichuyểncủaĐạitácótrongphạmviquânđoànIIIđềuđượcdễdàng.Hơnnữa,GiámđốcnhaAnninhquânđộithìđãtheopheđảochínhrồinênvấnđềtổchứccàngthêmdễdàngvàbảomậtđếnmứcđộ tốiđa.Theotiết lộcủaTrungtướngNguyễnHữuCó trên báoCông Luận số đặc biệt ngày 1-11-1970 thì ngày 15-10-1963ôngđãhỏithẳngTrungtướngDươngVănMinhvềkếhoạchđảochínhvàxinchỉthị thìTrungtướngMinhtrảlời:"Anhcóquân,cốtổchứcnắmchođượccácđơnvịđi".VẫntheoTrungtướngCóvìbiếtôngchốngTổngthốngDiệmđãtừlâunênkhiđếnthămtướngĐính,tướngĐínhđãbấtngờhỏi:"Toachịuthềvớimoakhông?Hễmoachếtthìtoaphảichếttheo,còntoacóchếtthìmoacũngphảichếttheo"-KhởiđiểmtừbấtngờđóhaiôngĐính,Cókếthợpcùngnhauđểthựchiệnkếhoạch.

ĐạitáCóxuốngBìnhDương-bảndoanhbộTưlệnhsưđoàn5-mócnốidượcĐạitáNguyễnVănThiệu.ÔnglạixuốngMỹTho,bảndoanhsưđoàn7mócnốiđượcvớiĐại táTư lệnhphó sưđoànnàycùngmột số sĩ quanthuộckhuchiếnthuậtTiềnGiang,trongđócóThiếutáNguyễnViếtThanh,Trungđoàn trưởng trung đoàn 10 tạiCaoLãnh,KiếnPhong,Thiếu táLýTòngBá,ChiđoàntrưởngchiđoànThiếtGiáp.

Theobút ký củaTrung tướngNguyễnHữuCó, trong bữa cơm trưa tại

dinh tỉnh trưởngĐịnh Tường ngày 28-10 vì sơ suất nên tin âmmưu đảochínhbayvềSàiGòn.

Đêm28-10,ôngNhuđãbiếtđượcđầyđủchi tiếtvềviệcĐại táCólênBìnhDươngvàxuốngMỹThoâmmưumócnốiđảochính.MộtphiênhọpkhẩncấpđượctriệutậptrongvănphòngôngNhuvớisựthamdựcủaĐạitáTungvàhaiviênchứccaocấpcủangành tìnhbáovàngànhCảnhsátđặcbiệt.ÔngNhunghecácviênchứcliênhệkiểmđiểmtìnhhìnhvàđiđếnmộtkếtluậnvữngchắc:"Pheđảochínhkhôngcóquânthìkhôngthểlàmgìnổi".ChođếnlúcnàythìôngNhuđãcóđủdữkiệnđểbiếtrõpheđảochínhgồmtướngĐôn, Kim,Minh, Xuân, vàmột số sĩ quanmà ôngNhu cho là họthuộcthànhphầnĐạiViệt.

Biết rõĐại táCócùng tướngĐôn,KimâmmưuđảochínhnhưngôngNhuvẫnkhôngrataytrước.Cólẽôngmuốnquăngmộtmẻlướilớn.ĐạitáTungcũngnhưcơquantìnhbáođượcchỉthịcủaôngNhulàphảituyệtđốilànhưkhônghềhaybiếtviệcĐạitáCóxuốngMỹThovàlênBìnhDươngmócnối2sưđoàn5và7bộbinhđểđảochính.

Ngày31-10,Tổng thốngDiệmvàôngNhumớichính thứcbáo tinchoTrungtướngĐínhbiếtviệcĐạitáCóâmmưuđảochínhvàchỉthịphảiđiềutrangayđể tìm ramanhmốihòngcó thể ra tayhànhđộng theokếhoạchBravomàtướngĐínhvẫnnắmtrọnquyền.NhưngtướngĐínhđãchínhthứcthamgiapheđảochínhtừngày25-10.

TướngĐínhcũngnhưtướngĐônđềubáocáovớiTổngthốngDiệmvàôngNhulàđãbiệtgiamĐạitáCóvàđangtrakhảo,nhưngthựcra,ĐạitáCóđượcgiữkíntrongvănphòngTưlệnhquânđoànIII.ĐạitáCótrảiquamộtngàyđêmtrongcảnhtoátmồhôihột-VănphòngTưlệnhquânđoànIIIđược canh phòng nghiêm ngặt, nội bất xuất ngoại bất nhập - 11 giờ đêmngày31-10,tướngĐônđếnquânđoànIIIgặptướngĐínhvàĐạitáCóôngchobiếtvìĐạitáCólàmlộbímậtởMỹThonênphảihànhđộnggấpvàongàymaitứcngày1-11.

Trung tướngCóqua thiênbútkýđãmô tả : "Thứsáungày1-11-1963.Saumộtđêmthứctrắng,TrungtướngĐínhcóvẻmệt.Tôicũngkhôngkhoẻgìhơn.Nhungthìgiờcàngquamauthìtôicàngmừng.Ănđiểmtâmxonglà7giờtôivuivẻnóivớitướngĐính:chỉcòn6giờnữathôimongrằngmọiviệcsẽêmđẹp.8giờ,TrungtướngĐôntớigặptướngĐínhvàtôi.Thấytôi,ônglạicườivàchỉmặtnói"TổngthốngbảotôilạicoiôngĐínhđậpthằngCó ra sao".TướngĐínhdặndòĐônvề trìnhbáo làđã "đậpgầnchết rồi,hiệncònnhốttrongnhàtắm,đợitỉnhlạirồisẽkhaithác”.

TướngĐínhcũngtrựctiếpbáocáonhưvậyvớiTổngthốngDiệmvàôngNhu.

12giờĐạitáCótừbiệttướngĐínhraphitrườngTânSơnNhấtvàởđâyôngdùngtrựcthăngcủaquânđộiMỹbaythẳngxuốngMỹTho.Cũngtừgiờđó, tướngĐínhbắt tayvàođảo chính.Quânđoàn III cấm trại 100% -KếhoạchBravoIbiếnthànhBravoII.Nhưng6đạiđộicủalựclượngđặcbiệtđihànhquântạiLongThành,theokếhoạchBravoIlựclượngnàysẽquayvềSàiGònnhưngvớiBravoIIthìlựclượngnòngcốtnàybịcôlậpngay.

Rồimộtloạtđạibácnổvang,rấttrúngđích.Tiếnggạchngóiđổvỡ,tiếngngườilaoxao...rồilạimộtloạtkhác...Tiếngnổxétanbầukhôngkhíoiảcủabuổi trưa.TrungsĩHoàướclượnglúcnàythànhCộnghoàphảiăn20trái.Từphía xavài loạt tiểu liênnổ.Quanh thànhCộnghoàvẫnyên tĩnhngoàitiếngđạibácnổvàtiếngchânngườichạy.

Thấyđạibácnổrátquá,ThiếutáDuệhét:"Anhemthủyquânlụcchiếntìmchỗmànúpchứcứđứngkhơikhơinhưthế,chếthếtbâygiờ.MộttoánthuỷquânlụcchiếnchạyquađườngtìmchỗẩnđạibáctrongmấytoànhàthuộcTổngnhacảihuấnvàBộXãhộihiệnnay.TrongsânHoaLư, thuỷquân lục chiến tụ tập cả trên khán đài. Súng vất ngổn ngang trên sân cỏ,ThiếutáDuệnóivớiTrunguýBảo:"Cậusangbảotụinótìmchỗantoànmànấp.Vôphướctụinóphảiđạibácthìtôisẽlãnhđủ”.

MộtChuẩnuýthủyquânlụcchiếntừbênHoaLưbăngqua,ôngnàynói:"Ông già của tôi có đây không?”. Thì ra, ông già của vị sĩ quan này làthượngsĩtrongbanquânnhạccủaLữđoàn.Viênchuẩnuýnói:“Trungđộiemởbênkiađườngcoibộnguyhiểmquá".TrunguýBảođềnghị:"Cậuchotrungđộiquađây...Ởđâynếupháobinhmầndữnhưvừarồithìcũngkhôngsợ,thiếugìchỗantoàn".Viênchỉhuynghecólý,trởlạivịtrícũdẫncả trungđộivào thànhCộnghoà(saukhi thànhnày thất thủ trungđộicủaôngtađượcđồnghoávới lữđoànphòngvệvàbịcoi là thànhphầnchốngđảochính).

Trong giờ phút đó,Thiếu táDuệ cố tìm cách bắt liên lạc vớiTrung táKhôinhưngkhôngcókếtquảôngDuệlạigọivềdinhGiaLong.Trêndinhchobiếtvắntắt:"Cáctướnglãnhcólẽbịpheđảochínhbắtcóc...TrênnàyđủmặtChâu,Lộc,Hoàn,Thọ,Bằng.ÔngVõVănHảicũngvừatới,ôngđangởtrongphòngTổngthống".

Từngloạtđạibácnổvangrền.Lầnpháokíchnàyđượccoilàácliệtnhất.Línhcủalữđoàncó5,6ngườibịthương,2ngườichết.ĐạiđộicủaĐạiuýThinhlúcấyđãtảnmátsangphíabênkiađườnghaynấpsaubờtườngsânHoaLư.TrunguýBảogọiĐạiuýThinh:"Toacholínhcủatoatảnđichỗkhác,nấpởsaubờtườngnhuthếchếtcảlũbâygiờ".ĐạiuýThinhralệnhchoditảnngay...khoảng15phútsaukhiphicơbaytớiràquasânHoaLưrồiquạtđạiliênàoạtvềphíabờtườngmàvừarồitoánthuỷquânlụcchiến

dùng làmnơiẩnnấp.Trung sĩHoànói : "Húvía, chútxíu thì chếtgọn" .ThinhnóivớiTrunguýBảo:"CảmơnTrunguýkhônglanhtríthìbọnnàybỏmạnghết".Phicơxuấthiệnoanhkíchcómộtlầnđó

CHƯƠNG9(C)ĐÁNHNHAUBẰNGMỒM

TrunguýBảocóthểyêntâmvàvữngtinvàođạiđộithuỷquânlụcchiếncủaThinh.

Nhưngvẫncònmộtđạiđộinữa.Lữđoànliênbinhchohaixethiếtgiáptiếnvềngã tưĐinhTiênHoàng -PhanĐìnhPhùng,TrunguýBảođi saucùngvới2sĩquanlínhthuỷquânlụcchiến…TrunguýBảodùnghaithuỷquânlụcchiếnnàynhằmlàmnảnlòngđạiđộicủaChâu.LúcấyđạiúyChâuđứngởgốccâyngaytrướccưxáAirViệtNam.

ĐạiúyChâucầmkhẩusúnglụctrêntaycòntaykiathìcầmtráilựuđạn.LínhcủaĐạiúyChâuđềuchĩathẳngmũisúngvềphíaTrungúyBảo.Tuyvậy,TrunguýBảorấtbìnhtĩnhvàphíađằngsauBảolàhaithiếtgiápvàlínhcủaLữđoàn.TrunguýBảolêntiếng:"Tấtcảanhembinhsĩđềuphảiquaymũisúngrangoàikhông thì sẽbị tiêudiệtngay".NhânchứnghỏiĐạiuýChâu:“Aibảocácanhvềđây?Cácanhvềđâyđểlàmgì?”.TrunguýBảonghĩtrongbụng,ChâucũngsẽtrảlờinhưThinhnhưngkhôngĐạiuýChâunóilớntiếng:"ChúngtôivềđâyđểlậtđổchếđộNgôĐìnhDiệm.Chúngtôikhôngthểchịuđượcápbức".

Trung uýBảo nói gay gắt : “Anh lại đây".Đại uýChâu cũng gay gắtkhôngkém:“Anhlạiđây”.Châuvẫncầnlămlămtráilựuđạn.TrunguýBảocầmchiếc loa.Bảonói:“Anhmuốnchếtbỏmạngà".Châu lạinói :“Anhmuốntựtửsaođây".Haibênvẫnlờiquatiếnglại.Đanglúcđóthìcóphicơxẹtquaquạt từngloạtđạn,TrunguýBảotiếptụctấncôngbằnglời:“Anhcoi...ĐạiđộicủaThinhnóhàngrồi.Chungquanhđâylàquâncủalữđoàn…Anhnhìncoi...chỉcầnkhẩuđạiliêntrênlầukialàmmộtloạtchéocánhsẻcũngchocácanhđiđời".TrunguýBảolạinhấnmạnh:"Tốthơnhếtcácanhnênhàngđichoyênchuyện"...Mộtsĩquankháclêntiếng:“Hàngthếnàođược.Tụitôivềđâylậtđổchếñoäđộctàigiađìnhtrị".TrunguýBảođáp:“Muốn gia đình trị hay cái gì cũng được. Bây giờ không nói chuyện đó,muốnsốngthìhàngđi!”.

LúcấyĐạiuýChâubắtđầudịugiọng:"Hàngthìtôikhônghàngnhưngtôisẽtậptrunglínhlại.Đượckhông?”.TrunguýBảovuivẻtrảlời:"Thế

cũng được bây giờ anh cho lính của anh tập trung tất cả vào hhu hàngkhông...".Châulạihỏi:"Còncácanhthìsao?”.ChothiếtgiápvàlínhcủaanhluivềvịtrícũtứclàphíađườngHồngthậptự.

Thếlàhaiđạiđộithuỷquânlụcchiếnđềuánbinhbấtđộng.Phíalữđoàngiải giới chờkhihữu sự sẽ ra tay.Bộchỉhuy của lữđoànphòngvệhoạtđộngkhôngngừng.

ChođếnlúcấythànhCộnghoàđãănhàngtrămtrái105ly.BộchỉhuyLiênđoànphòngvệkhông thểnào liên lạcđượcvớiBộTổngThammưu.thượngsĩNguyễnthuậtlại:“ÔngDuệphảigọiquaphòngquâncảnhcủaBộTổngThammưunhờliênlạcvìôngcóngườibạnthânởtrongphòngnàynênmớinắmđược"đầudây”liênlạc.ThiếutáDuệmớihỏitìnhhìnhliênlạctrênấyrasao.

Phía đầu dây trả lời rõ rệt. “Không thấy có gì quan trọng cả. Các ôngtướngđanghọp.HiệngiờBộTổngThammưukhôngcólựclượngnàokháchơnmấy chú tân binhởTrung tâmhuấn luyệnQuangTrung”.Thượng sĩNguyễnbáocáolạivàđềnghị:“LàmtớiđiThiếutá.Hốtvềđâychoxongchuyện... ".CácsĩquanThammưubànđịnh :“Nếuđược lệnh thìchỉcầnmộtchiđộithiếtgiápmộtđạiđộitasẽtiếndọctheođườngCôngLý.Thủthìnguy,côngmớithành”.ÔngDuệgậtđầucholàphải.Phíađầudâybênkia,ĐạiuýtuỳviênLêCôngHoànđáp:“Tổngthốngkhôngtrảlời.Tổngthốngralệnhchỉđượcphépnổsúngkhinàobịtấncông...".ÔngDuệvàmộtsốsĩquanThammưuđànhlắcđầuthởdài,ônglạitiếptụccuộcđiệnđàm:"ToathưalạivớiôngTổngthốngcứchophéptụimoađemlựclượnglênđóhốtchohết,nhưthếlàxong.Bênđầudâybênkia,ĐạiuýHoàntrảlời:"Tổngthốngnhấtđịnhkhôngchịu"..,ThượngsĩNguyễnlắcđầuquaysangbảoôngDuệ:"Thiếutáthửnóilạilầnnữaxemsao...ThiếutánóivớiĐạiuýHoàntrìnhbàyrõvớiTổngthốnglàbọnmìnhchỉlênBộTổngThammưumờicáctướnglãnhvềdinhhọpthôi".Lúcấyquãng5giờchiều.

DƯỚIHẦMVàogiờấytạidinhGiaLong,mấysĩquantuỳviênvẫnngồikếbênTổng

thốngDiệm.Trongdinhvẫncòn3đườngdâyliênlạc.TổngthốngDiệmởdưới hầm . . .ÔngNhu lại cho ngườimang radio xuống choTổng thốngngheđể"Cụrõ thụchư" (lờiôngNhu).Nhưngradiomangxuốnghầmlạikhôngngheđượcvìkhôngcódâyăngtentừphíatrênxuống.Rồinhạcquânhành vang vang. Các tướng lãnh lần lượt xướng danh.Những giọng phátngônviênnhấnmạnhtừngđiệpkhúc"Lậtđổchếđộđộctàigiađìnhtrị"...Tổng thốngDiệmimlặngnghe.RồiôngNhutừ trên lầubướcxuống.HaianhemôngDiệmđềuimlặng.

Sĩquantuỳviênvặnchonhỏhơn.Nhạcquânhànhmỗilúcmộtdồndập.

Bốn sĩ quan tuỳ viên cómặt ở dinh đều là những người quanh năm suốtthángtrongdinhvàđãtrảiquanhiềubiếncốnhưvụámsáthụtởHộichợkinh tếBanMêThuột,vụđảochính11-11-1960,vụnémbomngày27-2-1962...Dođókhônglấygìlàmxaoxuyếncholắm.TráilạimỗilầnnhưvậyhọcảmthấysốnggầnTổngthốngDiệmhơn.Nhạcquânhànhvẫnvanglêndồndập.ÔngNhuthìtrầmngâm,giọngnhátgừng:"Mỹnóbảolàmvậythìlàmvậy..."

Nói xong ông Nhu lại trở lên lầu. Trong khoảng thời gian đó, Đại sứCabotLodgegọiđiệnthoạinóichuyệnriêngvớiTổngthốngDiệm.Đâylàlần thứhaikể từ lúc2giờchiều.Bốnsĩquan tuỳviênvẫnđứngngồibêncạnhôngDiệm.KhôngairõôngLodgenóigì...TổngthốngDiệmtrảlờibằngtiếngPhápđạiý:"Tôikhôngchấpnhận...Cảmơn…Cảmơn...chúngtôisẽthuxếpvớinhau...Tôikhôngtincáctướngđòihỏinhưthê.Cảmơn,tôikhôngnhậnđiềukiệnnàohết...tôilàTổngthốngnướcViệtNamCộnghoà!!".Trướckhibuôngmáy,TổngthốngDiệmnóirấtchậm,nhấnmạnhtừng tiếng một : “Je vous remercie sincèrement...Je ne quitte jamas monPeople...“.

Tổng thốngDiệmbuôngmáynhìnmột lượt4sĩquan tuỳviênrồimỉmcười.Ônglạichâmthuốchút.ÔngnhìnĐạiuýHoànkhẽgậtđầuđắcývềmộtviệcgìrồilạimỉmcười.ÔngvẫnngồitrênchiếcghếtựahiệuMarconi.

TrướcđóbộchỉhuylữđoàntạithànhCộnghoà,ThiếutáDuệnhậnđượclệnhtừdinhGiaLongphảichiếmchokỳđượcĐàiphátthanh.

ĐẢOCHÁNHGIẢTừngloạtđạibácnổrồiim.ÔnghọTrần(cựuBộtrưởng)mởcửasổnhìn

rađường...Mộtvàichiếctaxilướtqua.ConđườngHồngThậpTựvẫnyênắng,khôngcómộtbóngdángquânnhânnào.Vợôngnói:“Đảochánhgiảmìnhạ.Cứmặcngười ta,anhđừngcóxớrớ".Cáchđóhơnmột tuầnôngTrầncóvàodinhGiaLong thămriêngTổng thốngDiệm, lấycớđếnchúcmừngTổngthốngnhânngày23-10.ÔngTrầncógặptướngĐônởhànhlangdinh.Ônghỏi tướngĐôn: "Tình hình quân sự dạo này có khá khôngôngtướng?".ÔngĐônghétainóinhỏ:"Thưaôngbiquanlắm...Việtcộngmởmặttrậnkhắpnơi.NgườiMỹnhưmuốnbỏchúngta".ÔngTrầnkhẽnhúnvaimỉm cười .Hôm ấy ông gặp cả tướngĐính, vẫn vẻ vồ vập niềm nở,tướngĐínhnắmchặthaitayông.

-Tìnhhìnhvùng3 thếnào?.ÔngTrầnhỏi.ÔngĐínhkhoa tay : "Khảquanlắm.CònBaĐínhởđâythìViệtcộngkhônglàmănđượcgìhết.ĐànanhcứtinlờiBaĐínhđi!”.

ÔngTrần trởvàophòngnghe radio.Bỗngnhiên chuôngđiện thoại reovang.Đầudâybênkia,ôngSmithmộtviênchứcCIAcủatoàĐạisứMỹgọi

đến và nói :"Tình hình rất nguy hiểm tuy nhiên ôngĐại sứLodge sẽ tìmcách để tránh đổmáu.ÔngĐại sứmuốn tôi "tổ chức"một cuộc tiếp xúcriênggiữaôngĐạisứvớiôngngaychiềunay".ViênchứcMỹchobiếtsẽtớigặpngayôngTrần.

Súngvẫnnổlẻtẻ.Tiếngxethiếtgiápchuyểndịchrấtgần.ÔngTrầngọiđiện thoại cho ôngNguyễnĐìnhThuần 2, 3 lần, người nhà nói là ông đivắng.Lúc sauSmith đến thămông.Câuđầu tiên của ôngTrần gặpSmit:"Thếnào,cóđảochínhthậthaykhông?”.Viênchứcnàyđáp:“Làmthếnàohơnđược,chođếngiờnàyôngvẫnchưađượcbiết?”.ÔngTrầnrútthuốchútđáp:"Tôilàmsaocóthểbiếtđược.ÔngMinhvàôngĐônlàmvụnàyôngcótinlàthànhcôngkhông?”.ViênchứcMỹnóivớigiọngcảquyết:"Tôikhôngtinhọđủyếutố thànhcông.Bâygiờchỉ làvấnđềthuxếpchoôngNgôĐìnhDiệmquaNhậtvàôngNhuđiChâuÂu".

CHƯƠNG9(D)ĐÀIPHÁTTHANHSÀIGÒN

KhiTrunguýBảođếnsởthúgặpĐạiuýLễvàxinchothiếtgiápđitheolênđài,ôngLễchobiết:"ởđâybọnnàylàmgìcóthiếtgiáp.Vỏnvẹncó80mạngthiếtgiápởđâura?”.TrunguýBảogọivềbộchỉhuyxinchỉthịmớinhưngThiếutáDuệdằngiọng:"Dùkhôngcóthiếtgiápcũngphảiliềumạngmàđi.Phảisốngchếtvớicuộnbăngđó".CũnggiờphútnàytrêndinhGiaLongchiaralàm3bộphận.BộchỉhuyquânsựđứngđầulàThiếutáLạc,ThiếutáHưởng.BộphậnđầunãovẫnlàôngNhubêncạnhlàôngCaoXuânVỹ.BộphậnbêncạnhTổngthốngDiệmcóvẻbìnhthường.TheoĐạiuýHoàn:“BọntôivẫnvuinhưTết...quâyquầnquanhTổngthốngcótôi,3sĩquantuỳviênkhácvàônggiàÂn".LúcđầuthìcóysĩĐinhXuânMinh,TrungtáKỳQuanLiêm,ôngVõVănHảiđếnthămôngDiệmrồiravề,ôngQuáchTòngĐứccũngthế.TổngthốngDiệmhút thuốclá liênmiên.TheoĐạiuýHoàn lúcđầuTổng thốngDiệmdaođộngsaubình tĩnhngay.ÔngNhuthìtrầmngâm,mặtđenxạm,tránnhănnheo.ÔnggọiđiệnthoạichoBộtrưởngCôngdânvụNgôTrọngHiếu:“ToaliênlạcngaylạivớicácôngBộtrưởng,dặncácôngBộtrưởnglàphảiẩnmộtnơiđừnglênBộTổngThammưutụinóđánh1ừađó".

VềviệcchiếmĐàiPhátthanhthìTrunguýBảo,TrungsĩTríliềumạngvọtxequangãNguyễnBỉnhKhiêm,nhìntừxaTrunguýBảođãthấynòngmộtkhẩudạibácđangchúcxuốngởthếbắnngang...khẩuđạibácnàyđặttrongvòngthànhNhaAnninhquânđội.Bảobiếtýnênralệnhchotàixếrồhếtgavọtbạtmạng.Mộttiếngnổvéo,chiếcxeJeepcủaBảobịbắnnổlốpsau.Chiếcxechaođichaolạinhưconhổbịthương.Nhờtàixếvữngtayláinênxekhôngbịlật,BảovàTrínhảyxuốngxevàchạythụcmạngvềphíaĐàiViễnthông.Haingườileoquatườngnhảybắnvàocâychuối,ôngBảoténhàonằmngấtxỉutrongítphút.HaingườilạihènhauchạythụcmạngvềphíaĐàirồilẩnvàophíacửasau.Cửavẫnđóngkínmít.Haingườilạichạyngượcracửatrước.Mộtsựimlặngghêrợnchếtchóc.MộtvàingườilínhcủalữđoàngiơtayvẫyôngBảochạyvềphíađó.TrunguýXuânđangđứngtrướccửatiệmphở44,phốxávắngteo.

Mộtvàicánhcửasổhémở,dânchúngngấpnghéquansát.Haithiếtgiápcủalữđoànđậuphíatrướcđàikhoảngcáchkháxa.

TrunguýBảochưahiểurõtìnhhình.ÔngXuânnói:"Tụinóđangởtrênđó" .Bảohỏi : "Saokhôngđánhvô, cònchờgì?" .Xuânngậpngừng lắcđầu.CánhquâncủaTrunguýXuântrướcđóđãlấyđượcĐàimộtcáchngonlànhnhưnglạichỉchiếmđượctầngdưới.

Saunày,ĐạitáPhạmNgọcThảothuậtlại:Lúcấyôngchỉcóvàokhoảngtrênmộttiểuđội.KhithiếtgiápvàlựclượngcủalữđoànkéođếnlínhcủaôngThảorúthếtlênlầu.“Thấycáctoađến,tụinàyhoảngquáđi.Lúcấychỉcầnmộttrungđộicứxôngvôđại,tụitoađànhkhoanhtaychịuchết".

TRÊNLẦU,DƯỚINHÀLúcrađi,TrunguýXuâncũngnhưôngBảo,ôngTríđềuđượcdặndò:-"Thayđổiđượctìnhhìnhhaykhônglàdochỗchiếmđượchaykhông

chiếmđượcĐàiPhátthanh".TừdinhGiaLongôngNhubópđầunhăntránvìĐàiPhátthanhvẫnchưa

chiếmđược.ôngbảomộtsĩquantuỳviên:“Phảitìmmọicáchchiếmchobằngđược...Nếukhôngcácđịaphương

sẽmấthếttinhthần.CứđểđàiPhátthanhnóimãinhưthếthìcácđơnvịrồiđâysẽtheobọnnóhết".

TrunguýXuângọivềthànhCộnghoàchobiết:"Bọnnórúthếtlênlầurồi.Tầngdướibỏkhông".Mộtsĩquanđềnghịdùnghoảlựctấncôngtrước,bắnchosập lầuhai.TrunguýBảokhôngđồngý :"Mụcđíchcủamình làchiếmĐàiđểchophátthanhngaylờihiệutriệucủaTổngthống.Bắnsập,hưhếtmáymócthìcònlàmđượccáigì".

Mọingườicứdùngdằngmãi,ôngNhuthì trôngngóng.GiữalúcấytạigócđườngNguyễnBỉnhKhiêm-PhanĐìnhPhùngcóhaibaxeJeepcủaTrungtâmVạnKiếp(VũngTầu)thuộcquyềnTrungtáVĩnhLộc.TrunguýBảothấykhảnghi,tiếnlạihỏi:"TrunguýThơmphảikhông?Điđâumàcoibộ quân lươngmang theo đầy đủ vậy?". (Thơm là sĩ quan phòng IV củaTrungtáVĩnhLộc).ÔngThơmnói:

"Bọnnàyđicôngtác...".SaunàyTrunguýBảomớibiết,toánquâncủaThơmcũngcóphậnsựvềchiếmĐàiPhátthanh.LúcấytạiBộchỉhuythànhCộnghoà,Thiếu táDuệnhậnđược lệnh tạidinhGiaLong :"Phảihếtsứcbình tĩnh tránh đổ máu với thuỷ quân lục chiến.. Phải chờ lệnh Tổngthống...đangthuxếp,điềucầnlàphảilấylạiđượcĐàiPhátthanh".BộchỉhuythànhCộnghoàgọivềdinhGiaLong:"XinTổngthốngquadinhĐộcLập...Tránhpháokích...NếuTổngthốngcholệnhxinbỏngỏthànhCộnghoàvàrúthếtvềdinhĐộcLập".

ĐạiuýLêCungHoàntạidinhGiaLongchoThiếutáDuệbiết:"Kểtừ5

giờ chiều trong dinh không cònmột nhân vật dân sự nào. Theo lời TổngthốngmấynhânvậtdânsựđềurúthếtsaukhivấnanTổngthống".

TRONGCƠNĐAUĐạiuýHoànhỏiĐạiuýThọ:"Ôngchúcủacậu(ĐạitáĐỗMậu)đãtheo

đảochínhrồimà...cậutínhthếnào?ThọcònngơngẩnchưabiếtnóisaothìĐạiuýHoànlêntiếng:"Việcđóđãxảyranhưthế,thôibâygiờmàyvềnhàđi.Nếuđảochínhthànhcôngthìkhôngnóilàmgì.Nếuthấtbạimàyyêntrícótaoởtrongnàyđảmbảochomày".ĐạiuýĐỗThọsuynghĩmộtlátrồimớinói:"TôichảđiđâuhếtsốngchếtcũngởbêncạnhTổngthống.Chútôi,ôngấyphảnTổngthốngthìmặcôngấy,tôiđâucódínhdấpgì.Mỗingườimỗiphận".ThọnóitiếpvớiHoàn:"ChịruộttôitheoCộngsảntôicònchảbịTổngthốngnghingờhuốngchiôngĐỗMậu...Tôikhônglàmchínhtrị,cũngchẳngđảngpháichihết.Tôi theoTổng thống là tôi theo trung thànhđềnphútchót".ĐỗThọmồcôimẹ,chỉcóhaingườianhemtraimàanhtaphảinuôidưỡng.ChịruộtĐỗThọlàmộtngườicónhansắcthìđãtheoCộngsản.

Lúcđầu,khinổsúng,ngườitrongdinhđãcóýnghingờĐỗThọnhưngsauđóthìkhôngaiquantâm.ThọtâmsựvớiHoàn:"Nếutôitheopheđảochínhthìtôiởnhàchứmangthânvàođâylàmgì?”.

Cùngvàokhoảnggiờnày(5giờngày1-11)Bộchỉhuytiểuđoàn34biệtđộngquânđangtậptrungởbếnTầuSàiGònđợilênđườngđiDụcMỹ,bấtngờnhậnđược lệnh của dinhGiaLongphải cấp tốc đemquânvề bảo vệTổng thống.Nhằmvàongày lễ,đơnvị lạiở trong tình trạngchờngày lênđườngnêncácsĩquankhôngcómặt tạiBộchỉhuyngoàiChuẩnuýAnh.NhậnđượclệnhchuẩnuýAnhhoàntoànbốirốivìkhôngbiếtphảilàmnhưthếnào?TiểuđoàntrưởnglàĐạiuýSơnThươnglạikhôngcómặttạiđơnvị.Rồimuốntiếnquân thìxeđâumàchuyển.DinhGiaLonglại ra lệnh :“Phảitìmmọicách,hãytrưngdụngtấtcảxecộcủathôngtinvậnbinhhiệnđangcómặttạibếntàu.Nếukhôngthìtrưngdụngtaxi,xetải...".ChuẩnuýAnhvácsúngđếnthôngtinvận,mặtkhácchotiểuđoàntậphọp.

Domộttìnhcờhiếmhoi,ôngAnhlàmộtChuẩnuýlạitrởthànhđơnvịtrưởng"tạmthời"củaTiểuđoàn.ChuẩnuýAnhcảmthấyvôcùnghàohứngvìbỗngnhiênAnh lạicócơhộingànvàngđể thi thố tàinăng.SaukhiđãtrưngdụngđượcxevàtậphợpxongTiểuđoàn,chuẩnuýAnhgọilêndinhGiaLongxinchothiếtgiápxuốngmởđường.

Khoảng6giờ,línhbiệtđộngquâncủatiểuđoàn34đãlốnhốquanhvùngCatinat,LêLợichođếnlúcấyĐạiuýtiểuđoàntrưởngvàcácsĩquanđãcómặtđầyđủtạiđơnvịvàtiếnhànhcuộchànhquântiếpứngdinhGiaLong.SơnThươngnguyênlàmộtsĩquannhảydùvàrấtquenvớichiếntrận,cho

nên,cuộctiếnquânđốivớiôngtacoinhưcuộcđichơidạo.ViênHạsĩcậnvệcủađạiđộitrưởng,taycầmsúng,chạylaolênhàngđầu.

CánhquânđanglặnglẽnéphaibênhèphốtiếnvềphíađườngLêThánhTôn.ViênhạsĩnóivớiTrunguýđạiđộitrưởng:"LầnnàycứuđượcTổngthốngthếnàothàytròmìnhcũngcócáimềđayđeochơi".Cánhquânđượclệnhdừnglại.Haingườingồidướigốccâychuyệntrònhưkhôngcógìquantrọng.

HạsĩBồngtâmsự:LàmlínhtrongDinhcựclắmanhơi.Ngườianhtôicũngởtrongđó..chỉmuốnxinrađơnvịchiếnđấumàkhôngđược.

Mỗithángchotôithêmmấyngàntôicũngxinchịu...Aidạigìchônchântrongbốnbứctường.Lạikhôngđượcânhuệgì.TôithídụtrườnghợpanhchàngThượngsĩVệngườibạncủaanhtôi":"CáiluậtgiađìnhcủabàNhugìmàkỳcụcquá.ThượngsĩVệtronglữđoànphòngvệphủTổngthốnglạilànạnnhâncủaluậtgiađình.NhândịpbiệtpháiraHuếanhchàngVệtằngtịuvớimộtcôgáisôngHương...Nóiđúnghơnanhtabịngườiđẹpchovàomêhồntrận.Sauđó,giađìnhnàngbắtlậphônthúnếukhôngsẽlàmlớnchuyện.LínhtrongdinhrấtsợnhữngvụđósẽđếntaiTổngthốngchonênanhchàngThượngsĩVệphảinhắmmắt.Rồiítlâubịđổbể,anhtabịtruytốratoàánquân sựHuế về tội song hôn.Toà phạt 3 tháng tù và bị giamở quân laoMangCáNhỏ.Mãntùtrởvềlựclượngphòngvệ,lữđoànchogiảingũlậptức.HiệngiờVệđangbịthấtnghiệp,giảingũlạimangánthìlàmsaokiếmđượccôngviệc!".Hạ sĩBồngđangchuyện trò thì có lệnhdi chuyển,mộttoánbiệtđộngquântiếnlên...rẽvàođườngLêThánhTôngđểtiếpứngdinhGiaLong.Bỗngmộtloạtđạiliênnổvang.Bốnbiệtđộngquânngãquỵ.

Thấylínhtrongdinhnổbấttửlàmthiệt4mạng,ĐạiuýSơnThươngnhàolênvẫytay.Phíabiệtđộngquânhôlớn"Quânmìnhđóđừngcónổsúng,biệtđộngquânvềcứuTổngthống".Lúcấylínhtrongdinhmớivỡlẽ.

TiểuđoàncủaSơnThươngđượcchỉđịnhvềbốtrítạivùngbưuđiện.Cảđêm1-11tiểuđoànnàybấtđộngvìkhôngcólệnhđánhaicả.Phíaquânđảochínhcũngkhôngtấncông.PhíadinhGiaLongcũngchỉchobiết"cứnằmđóđợi lệnh".Pheđảochínhđượcmậtbáocó tiểuđoàn34biệtđộngquânđangánngữvùngbưuđiệnnêntờmờsángngày2-11,tướngĐônviếtmộtthưtaygởichoĐạiuýSơnThương.ĐạiýchiêuhồiSơnThươngđứngvềpheđảochính.Dĩnhiênlúcấytiểuđoànbiệtđộngquântheongayvìmọisựđãxong.Saunày,cáctướngtáthamgiađảochínhđềuđượctưởngthưởngmỗingườimộtcấp.SơnThươngthìkhông.TrongthưgởichoĐạiuýSơnThươngtướngĐôncóhứatưởngthưởngchobiệtđộngquânnếutiểuđoànnàytheođảochínhdođóSơnThươngkhiếunại.ĐạiuýSơnThươngđượcthoảmãnngayđểgọilàcônglaođảochínhđượcchiađều.RiêngcóChuẩn

uýAnhthìlaođao...Sauphảilãnhmấychụcngàytrọngcấmvìtộidùngkhígiớiđểápđảovàtrưngdụngxecủathôngvậnbinh.

8giờ tối,Thiếu táDuệở thànhCộnghoànhậnđượccúđiện thoại củaTổngthốngDiệm.ĐạiýTổngthốngngỏlờicảmơnsựtrungthànhcủacácquânnhân thuộc lữđoàn.Tổng thốngDiệmnói : "Vàogiờphútquyết liệtnàyTổngthốngmớirõailàngườitốt,ailàngườixấu.TổngthốnghêílòngcảmơncácconđãbảovệTồngthống”.SauđóthànhCộnghoànhậnđượctinTổngthốngDiệmvàôngNhuđãrađi.

Bâygiờthìnhưrắnmấtđầu,biếtnghelệnhai?TrướcđâysĩquancaocấptronglữđoànđãhỏiTổngthốngDiệmnếukhicóbiến,gặpđếnlúckhôngcóTổngthốngvàôngNhuthìhỏilệnhai,họđượcchínhTổngthốngDiệmcăndặn:“KhicóbiếnnếukhôngcóTổngthốnghayôngNhuthìxin lệnhcủatướngĐínhhaytướngKhiêm".

Khoảng9giờthànhCộnghoàbịpháokíchnhưmưa.Consốbịthươngđãlênđến30ngườitứclàgầnnửaquânsốchiếnđấu.ThượngsĩNguyễnchobiết:"ThiếutáDuệchohọpcácsĩquantạibộchỉhuyvàhỏiýkiếnnêngiữthànhhaybỏthành?”.MộtsốthìyêucầurútlêndinhGiaLong.Nguyễnthìchorằng:"Cứởmãitrongthànhsẽchếthếtvìpháokích".

MộtsĩquanphòngIIlêntiếng:Nếuởlạicốthủchiếnđấuthìcũngđược,nhưngchođếngiờphútnàycóđạoquânnàocủapheđảochính tấncôngmìnhđâu?Vậythìđánhvớiai,chibằng“chémvè"đểtránhpháokích.HơnnữaTổngthốngđãđi rồicòngiữ thành làmchi".Mấyhạsĩquankhác lạichorắng:"TuyTổngthốngđãrađinhungvẫnchưacólệnhchobọnmìnhrútlui,xinThiếutácứđểchúngtôicốthủ".

Vàokhoảng11giờ,thànhCộnghoàđãhứngchịukhoảng400trái105ly.Con số bị thương tăng lên 40 người. Bộ chỉ huy quyết định: "Bỏ ngỏ

thànhCộnghoàtìmcáchditảnthươngbinh,cònaimuốnđiđâuthìđi.NếutìmcáchlênđượcdinhGiaLonglàtốtnhất”.Lúcấymọingườiđãkiệtsứcvìchưaăngìvàkhôngcócảnướcđểuống.

Bộchỉhuygọi lêndinhGiaLongyêucầuThiếu táLạcgởimấychiếcthiết giáp xuống để mở đường rút lui. Nhưng dinh Gia Long cho biết:“Khôngthểxuốngđược,cáclốiđềubịthiếtgiápcủapheđảochínhchặnhếtrồi"...

Khoảng12giờ, thànhCộnghòabỏngỏ.Từng tốp, nối đuôi nhau chạythoátthândướilànđạn...trọngpháo.DuychỉcóbácsĩNguyễnTuấnAnhcùngmấyytá,mộtsốthươngbinhởlại.Cũngcómộtsốquânnhânvàhạsĩquangandạnhấtđịnhkhôngchịurađi.Tổngkếttừ1giờ30đến9,10giờtốicókhoảng45quânnhânbịthươngvà6ngườichếtvìtrọngpháo.

CHƯƠNG9(E)TỪĐÀLẠTĐỢILỆNH

1giờ30ngày1-11súngnổtạiSàiGònthìcũngngàygiờđótạidinhsố1vàsố2ĐàLạtvẫnyêntĩnhnhưthườnglệ.KhibiếttinởSàiGòncóđảochính,ĐạiuýNguyễnNgọcHạpchobiết:"NhữngngườigầnôngNhunhậnđượctinnàykhôngmộtaingạcnhiên.Cóthểnóichúngtôiđãchờđợicảtháng".ĐạiuýHạptuỳviêncủaôngCốvấnNhugọiđiệnthoạithẳngvềSàiGòn,hỏiôngNhu:"Bâygiờchúngcháuởtrênnàyphảilàmthếnào?".

Đại uýHạpbuôngmáygật gù: “Đợi lệnh".ÔngHạpnói với sĩ quan :"Ôngcốvấnbảo tôi,mọi sựcứ làmnhư thường lệ".Tuynhiên lực lượngphòngvệ trênĐàLạtcũng loviệcbố trícanhphòng.BuổichiềuôngHạpgọiđiệnthoạivềSàiGònlầnnữa.LầnnàyôngNhuchỉnóivắntắt:"Mọiviệccứnhưthường".TrongtayĐạiuýHạplúcấycó4thiếtgiápvớiquânsốkhoảng50người.

ÔngHạpmớilênĐàLạttừsáng30,cùngđemtheo3ngườiconôngNhugồmTrác,Quỳnh,LệQuyênvàmột chiếc vali.Chiếc vali ấy sau này trởthành"trungtâm"thuhútbaonhiêucặpmắttinhđời.

ĐạiuýHạpcũngnhưTrunguýSung,sĩquanhầucậnđượccoilànhữngngườisốnggầnbàNhuhằngngàytrongnhiềunăm.

Vàongày22-10domột "đườngdây"đặcbiệt, ôngNhuđược loanbáokhá đầy đủ về kế hoạch đảo chính do bộ baĐôn,Kim,Xuân, thực hiện.ĐườngdâynàycònchobiếtngàygiờnàoCabotLodgesẽgặpmột tướnglãnhViệtNamCộnghòa,ởđâu.NgườichungquanhôngcũnglấylàmlạtạisaoĐạitáTungđãbáocáo:"PhảicoichừngPhạmNgọcThảovàĐỗMậu”,songPhạmNgọcThảovẫnravàovănphòngôngNhuhàngngày,nhấtlàtừtrung tuần tháng10.Một lầnôngNhunóivớichínhTrung táPhạmNgọcThảo"Bọnnóthìbiếtcáigìmàlàm...Mỹnóbảosaonghevậy".TrungtáPhạmNgọcThảongồinóichuyệnvớiôngNhuhànggiờvàmộtngàycókhiTrungtáThảoxingặpôngNhuhaibalần.

GiớithâncậnnghetinTrungtáThảosắpthayĐạitáMậulàmGiámđốcNhaAnninh quân độimà trước đây đáng lẽ doTrung táHuỳnhđược cửthaythế.GiớithâncậnôngNhuvẫnthườngnhắcnhởvớinhau:"Coichừng

ôngMậunghe.Khảnghi".Khí nghe cuộc cấpbáovềĐại táMậu thì ôngNhuchỉnóinhátgừng:"Nóthìmầnănđượccáichi.LolàlobacáithằngMỹđó".

Kểtừtrungtuầntháng10,CabotLodgegặpôngNhuluôn.Cókhicuộchộikiếnkéodàicả1,2giờ.Nhữnglầnhộikiếnnhưvậy,ôngNhuđềuchoghiâmmộtcáchkínđáo.SauđóchongườidịchlạiđểôngphântíchđắnđotừnglờicủaCabotLodge.ÔngNhuthườngnóivớimộtsốsĩquanthâncậnnhưTrungtáĐằng,TrungtáKhôi,ĐạitáTung:"CabotLodgenguyhiểmlắm..CoichừngbọnCIA...bâygiờđâucũngcóhếtlận".RồimỗikhinhắcđếnHilsman,ngườiđầunãocủacơquan“ViệtNamTaskForce"ôngNhuthườngnóivớimấyBộtrưởngnhưôngNgôTrọngHiếu,TrươngCôngCừu:“Cái thằngconnítđó(chỉHilsman)coichừngcóngàymìnhchếtvớinóđấynghe!KểcảKennedynữa.KennedycũngvẫnbịCIAsỏmũidắtđi".

Vàokhoảngtháng9,ôngNhulạigặpĐạisứLalouetteluôn.Cuộcgặpgỡchỉcóhaingườivàkéodàihàng2,3giờ.

Cách đó ít lâu, khi săn cọp ở Phan Rang, ông Nhu nói với Trần VănPhước,thịtrưởngĐàLạt:

-"CabotLodgesangđâymìnhsẽmấtđinhiềuviệntrợ.Mìnhphảilotựlực càng sớm càng hay.Người Pháp hứa sẽ viện trợ choViệtNamCộnghòa".TừdạođóĐạisứLalouettehayđếnthămôngNhu.Mỗilầngặpnhau,haingườicóvẻtươngđắcnhưđôibạntâmgiao.

Thườnghay tháp tùngôngNhuđisăncọp tạikhurừnggiàPhanRang,

chưacólầnnàoĐạiuýHạpthấyôngNhutiếpxúcvớiViệtcộngtạivùngnày.SongsựtiếpxúcvớiCộngsảnBắcViệtđãdiễnrangaytạiSàiGònvàtrongmấy tháng liền thìĐạiuýđượcbiết.Cuộc tiếpxúcgầnnhưđịnhkỳmỗitháng2,3lần.CólầnkhitrởvềdinhôngNhurấttươivui.Cólầnôngđămchiêucaucó.

LầntiếpxúccuốicùngvớiđạidiệncủaBắcViệtđãdiễnravàongày21-22tháng10-1963.Khoảng7giờtốihômđó,ôngCốvấnNhuchogọiĐạiuýHạpvàodinhđểsửasoạnchoôngdùngcơmchiềuvớiôngĐạisứẤnĐộRamChundurGoburhun tạiỦyhộiquốc tế.ÔngRamChundurGoburhunkhoảng50tuổi,ngườiđảoMauriceẤn,cùnglàbạnhọccủaôngNhukhihaingườiduhọctạiPháp.ĐạisứẤnĐộvốnlàmộtnhàngoạigiaokhônkhéo,lanh lợi, ăn nói rất lịch thiệp và đã phục vụ tại Rabat (Maroc) Tunis(Tunisie)cũngnhưtạiBắcKinhvàMạcTưKhoa.

TừkhiđếnSàiGòn,tânĐạisứẤntrởthànhtrụcnốigiữaHàNộivàSàiGòn.MỗikhitừHàNộivề,cótintứcgì,ôngĐạisứẤnlạivộivãđếnthôngbáochoôngNhu.Hoặcmỗilầncómangtheo"kháchlớn"từHàNộithìông

ĐạisứẤnlạitổchứcmộtbữacơmchiềutạitưdinhcủaông,CốvấnNhutrởthànhthượngkhách.

Buổitốihômấy,ôngNhukhôngcóvẻgìlàvộivã.Nhưthườnglệ,cóhaixehộtống.KhivàotrongtưdinhcủaôngĐạisứthìôngNhuralệnhquayxetấtcảrangoài.

ĐạiuýHạptòmòtheodõithì lầnnàocũngchỉthấy3ngườidùngcơmvớinhau:ôngNhu,ĐạisứẤnvàmộtnhânvậtquantrọngnàođó,lầnnàoôngtacũngcàitrêntúiáongựcmộtngôisaovàngtrênnềnmàuđỏ.

Bữacơmvàocuốitháng10,kéodàiđến11giờkhuya,khiôngNhuravềthìchỉcóĐạisứẤntiễnôngratậncửa.

TrướcđótrongdịpđisăncọptạiPhanRang,ôngNhuđãnóithẳngvớiôngPhướcvàĐạiuýHậu,đạiý:“Mỹhọgâychomìnhnhiềukhókhănquá.NgoàiBắcViệthọtínhchuyệnhoàhoãnvớimình.Mìnhcũngnêntìmcáchhoàhoãnvớihọtrongmộtthờigianxemsao".ÔngCốvấnNhucũngngỏýnhưvậyvớiTrungtáĐườngvàomộtlầngiữanăm1963khiôngđếnBìnhTuysăncọp.

Ngày26-10-1963,pheđảochínhkhôngratayđượcvìôngNhuđãđượcbáotrước,ôngNhuphànnàn:

-Cứdùngdằngmãinólàmtớibâygiờthìtrởtaykhôngkịp,chếthếtcảđám".ÔngNhu lại uống từng lyMartell lạnh lùng: "Tất cả những ngườiquanhmìnhyếuquá"...RồiôngNhulạiphànnàn:“NóimãimàôngTổngthốngkhôngnghe,biếtlàmthếnào?".

MộtsốkếhoạchcủaôngNhuđệtrìnhlênTổngthốngDiệmkhôngđượcchấpnhậnkểcảviệcthaythếĐạitáĐỗMậu,TổngthốngDiệmcũngkhôngchịu.

VềviệcnàyTổngthốngDiệmnhănmặtnóivớimấyngườithâncậnnhưĐạiuýBằng:"Cácngườichỉlắmchuyện...ĐỗMậunócólỗigìđâu".Vềkếhoạch hoà hoãn với Bắc Việt, Tổng thống Diệm vì nể ông Nhu nên tuykhôngcôngkhaiphảnđốisonglạinói:"Cứđểđấy tínhxemthếnàohẵnghay".

Saungày26-10,ôngNhuquyếtđịnhxuấtngoại,ôngbắtđầuuốngnhiềurượuMartelltrongmộtđêm,mộthiệntượngchưatừngthấy.Mặtôngnặngtrĩuloâuvàbẳngắt.Vẫnđườngdâyđặcbiệtđãgởiđếnông1bảnbáocáođặcbiệt vàkháđầyđủ trongđókhuyếncáoôngnên tạm thờixuấtngoại.Nhữngngàycuốicủachếđộ,giớithâncậnchưatừngthấyôngNhulầmlìnhưvậy.Baonhiêutoantínhsongcuốicùngvẫnphảikhoanhtaytrướccơnbãotáp.

Cuốitháng10-1963,nhânngàylễ,cácconôngNhu:Quỳnh,Trác,nộitrútạitrườngDAdranLasanvềSàiGònnghỉ.Sáng30thìchúngtrởlạiĐàLạt.

TrongkhiđóôngNhucũngsửasoạnxonghànhlýđểrađi,khônghiểulộtrìnhôngsẽđiđếnđâuẤnĐộ,Tunis,Rabat...,LondonrồiPari.ÔngNhuđãsắmsửa12bộquầnáomớikểcảáopardessus.

NếukhôngcósựcảntrởcủaTổngthốngDiệmvàophútchótthìcóthểôngđã lênđườngvàongày28.TheoĐại uýHạp cũngnhưmột sốngườithâncậnxungquanhông,ôngNhubắtđầulolắngvàogiữatháng10,ôngthườngnóivớimộtsốBộtrưởngthântínnhưBộtrưởngNgôTrọngHiếu:“BọnMỹ nómuốnmình như Cao Ly. Âmmưu của nó là dựng lên mộtChính phủ quân sự.Nếu đảo chính thì nó sẽ chomấy anh tướng lên cầmquyềntừđâychođến10,15nămlàít.NếucókhálắmthìcũnggiốngnhưchếđộcủaPhibuzSongramcủaTháiLan...Rồicácanhcoi”.Nhữngngàycuốicùng,ôngNhubắtđầucởimở.

Đêm30-10,TrunguýSungthuậtlại:ôngNhubảoĐạiuýHạpvàongayđểôngbiểu.KhiSunggọiđiệnthoạichoôngHạp,ôngnàycònlừngkhừng:“Ăncơmđãchứ,tôiănxongvàođượckhông".HỏilạiýôngNhu,ôngNhubảovàongay,khỏicầnăncơmnhà.

DùngdằngnửaởnửađiKhiHạpcùngmấyanhemvàophòngriêng…củaôngNhuthìôngchỉ

ghếmờingồirồigọiônggiàTường,quảngia-“LàmhailyMartellchocácchúấyuốngđi”.Tayôngvẫncầmlyrượu.

Tránôngthỉnhthoảngnhănlại,cằmôngbạnhra.Đâylàlầnthứnhất,SungvàĐạiuýHạpđượccáivinhdựôngNhuchỉghếmờingồivàcùngnhau"cụngly".Chưaaidámlêntiếng.ÔngNhuđãthanthở:“QuyếtđinhđithìôngTổngthốngkhôngchođi.Giữlạithìôngcũngkhôngchịunghe…".

RồiôngNhuyên lặngmột lúc lâu.ĐạiuýHạp lên tiếng:"ÔngCốvấnkêuchúngcháuvôđâycóviệcgì".ÔngNhukhẽthởdàirồiyênlặng,nhìnhaingườimộtlúclâurồimớinói:“Sángmai,cácanhđưamấyđứanhỏlênĐàLạtgiùmtôi".Hạphỏi:“Ôngcốvấnkhôngđi?”.SuynghĩmộtlátôngNhutrảlời:"Chắckhôngđiđược".Rồilạiyênlặnghàng10phútôngNhumới lại lên tiếngbảoĐạiuýHạp: “Lấyhếtquầnáovềchưa?Cứ sắpxếpsẵn…Khinàocầnthìbảo".

Đại uý Hạp hỏi: "Bao giờ chúng cháu phải đưa hai cậu và emQuyênvề?”.ÔngNhuthủngthẳngđápnhátgừng:"Baogiờgọiđiệnthoạithìvề".

Rồilạiyênlặng…látsauôngnóimộtmìnhvuvơ:“Nghethìkhôngnghe,đithìkhôngchođi.Tụinólàmtớibâygiờrồitínhsao.Khóchotaoquáđi”.

ĐạiuýHạpngồiyênimlặngvìkhôngbiếtphảinóigìhơn.ÔngNhungồilặngthinhkhoảng30phútnhưmộtphotượng.TayvẫncầmlyMartell,ôngNhunằmngảngườitrênghếtựa,uốngđếnlyMartellthứba,ôngngồinhưthếlặnglẽhànggiờ.

BỗngôngNhungồinhổmdậy,nétmặtchảydài,nóivuvơ:"Chà,…mẹconnóđihếtrồi".ÔngNhuquaylạihỏiĐạiuýHạp:

-MườingàntôiđưaĐạiuýcònkhông?Hạpđáp:"ThưaôngCốvấnđãhếttừlâurồi".ĐạiuýHạpvẫnthườngtâmsựvớiônggiàTường,TrunguýSung:"ÔngCốvấntiêuxàikỹquá.Từkhibàđingoạiquốcthìôngởnhàloviệcchi tiêu.Đưachođồngnào,ôngCốvấnbắtghi từngmục".ĐưachoHạpmườingàn,Hạptiêuxonglạiphảitrìnhbảnquyếttoánghìđầyđủchitiết.

ÔngNhuhỏiHạp:-Bâygiờđưabọnnhỏ lênĐàLạt thìcầnbaonhiêu?.Hỏi rồiôngNhu

đápliền:"ThôiđưaĐạiuý15ngànđủchứ?".HạphỏiôngNhu:"Thưaôngđưacáccậuđibằngmáybaynào?ĐiAir

ViệtNamchotiệnđượckhông?”.ÔngNhutrầmngâmrồilắcđầu:“ĐiAirViệtNamnguyhiểmlắm.Nóđithẳng,bắtmấyđứanhỏlàmcontinthìsao"

ÔngNhubảoHạphên lạc vớiĐại uýHiểnđể lấymáybay củakhôngquânchochắc.

LặngthinhmộtlúclâubỗngôngNhuđứnglênlấyhaikhẩusúnglụckiểu"22" loạikhônggây tiếngnổ traochoHạp.ÔngNhukhoe: “Họmớibiếumoa.Loạisúngnàyđặcbiệtlắm.ĐểởnhàsợthằngTrácnóbắnbậybạ".RồiôngNhulạiconcàconkêmộtlúclâu.

ĐỨATRẺTHƠTìnhhìnhĐàLạtvàongày1-11vẫnnhưvôsự.ĐạiuýHạpvàHữuđi

phốxemxéttìnhhìnhnhưthườnglệ.ÔngHạpchobốnchiếcthiếtgiápđituầntiễuquanhphố.Tìnhhìnhbiếnchuyểnđộtngột.Sángngày2,TrườngVõbịĐàLạttrởthànhtổnghànhdinhcủapheđảochínhgồmTrungtáTrầnNgọcHuyềnvàThiếu táNgôNhưBích…ôngTrầnVănPhướcvẫn trungthànhvớichếđộNgôĐìnhDiệm.

Rútkinhnghiệmvụđảochínhhụt11-11-1960,ôngHuyềnchỉ "ra tay"khiđượctin thànhCộnghoàvàdinhGiaLongthất thủ.Ngaysauđó,ôngTrầnVănPhước,ThịtrưởngĐàLạtbịpheTrungtáTrầnNgọcHuyềnbắtgiữtạiTrườngVõbị.ĐiềuquantrọngđốivớipheôngHuyềnlàlàmthếnàobắtđược3đứaconcủaôngNhu.Mộtvàingườikháccómáuthamthì lạiđặcbiệtlưuýđếnchiếcvalimàĐạiuýHạpmangởSàiGònlêntừngày30.

Phía đầu dây bên kia ông Phước gọi Đại uýHạp: "AnhmangQuỳnh,Trác,Quyênvàođâychotôi".ÔngHạpquaysanghỏiĐạiuýHữu:“Khônghiểunhưthếnào,giọngôngPhướclạihơirunrun,ngắtquãng.Cólẽbịbắt".Tuyvậy,ôngHạpcũnghứalàsẽđưabađứanhỏvàongay.Mặtkhác,ôngHạplạichongườilênTrườngVõbịdothámvàgặpôngPhước,ởđâychobiếtkhôngthểnàogặpôngPhướcđược.ĐạiuýHạpbắtđầunaonúng.

ĐạiuýHạpvàHữuquyếtđịnhđem3đứaconôngNhuđitrốn.Đểlàmkếnghibinh,ĐạiuýHạpchongườiláixeMercedeschạyvòngquanhphốcứlàmnhư trênxecó3đứanhỏ.Trongkhiđó,Hạp,Hữucùngđoàncậnvệđem3đứaconcủaôngNhutẩuthoát,lẩntrongrừngthông,đitừdinhsố1vềdinhsố2rồimentheođườngrừngđithẳngxuốngĐơnDương.ĐạiuýHạpđịnh tâmxuốngPhanRang tìmđếnTrung táKhánhTỉnh trưởngcủatỉnhnày.

Lặn lội trongrừngsuốtbuổichiều,phảidừng lạichodựng lềuvàphânphốicậnvệloviệcbốphòng.Lúcấy,ĐạiuýHạplonhấtlàđámngườixungquanhvàViệtcộngtrongvùng.Nhưngbiết làmthếnàohơn.CácconôngNhuvẫnchưađượcthôngbáovềchamìnhđãbịgiết.Đimỗingàyđườnglạitrảiquamộtđêmgiữarừng,conbéQuyênbắtđầuđau.ĐạiuýHạpcốtìmcáchbắtliênlạcvớiSàiGònnhưngđềubặttin.

Pheđảochínhcũngxuaquânđi lùngbắtđámconôngNhu.Trưangàymùng3,máybaycủaquânđoàn II lượnquanhvùngĐaNhímphát thanhkêugọiĐạiuýHạpđemtheo3đứanhỏvềtrìnhdiệnHộiđồngQuânnhân.ĐạiuýHạpvàHữuđềulongại.

TổngthốngDiệmvàôngNhucònbịgiếthuốngchibađứanhỏ.ÔngHạpđềnghịlữhànhsẽbăngrừngxuốngPhanRang,rồimộtlàtìmcáchvềXuânLộcẩnnáu, nếu thuận tiện thì về thẳngSàiGònnếukhông sẽquaPhướcLongrồisangCaoMiên.

Nhưngcuốicùng,đoànlữhànhphảikhoanhtayvìkhôngcòntiền.Mấybữaliền,bọnconôngNhuphảiănđồhộpvàuốngnướclạnh.ConbéQuyênđãđuốisức.QuyêncũngnhưQuỳnhtỏvẻngạcnhiêntrênbướcđườnglưulạc.Cậnvệthìanhnàocũngsúngcầmtay,sẵnsàngđốiphó.HaiôngHạpvàHữukhôngdámrờibọnnhỏlấymộtphút.

Mãiđếnngày3,ĐạiuýHạpmớichoTrácbiếttinbavàbáccủaTrácđãchết.LúcđầuTráckhôngtin.SauchoTráctheodõiradio,bấygiờTrácmớitin.Đôimắtchúbérưngrưngnhưngkhôngnóiđượclờinào.

SĂNĐUỔIPhicơvẫnbay lượn trênbầu trờiĐaNhim,phát thanhkêugọiHạpvà

HữuđưabọnnhỏtrởvềĐàLạt.TrácnóivớiĐạiuýHạp:“Đạiuýđưacácemtôivề”.Hạpnói:"Cậuvàcácemvềthìkhôngsaonhungcònbọntôi,họđâu có tha".Trác lại nói: "Hai em tôi nómệt quá, ở trong rừng lạnh chếtmất…làmsaođiđượcnữa…".ĐạiuýHữuđáp:“Nếuýcậumuốnnhưvậycũngđược.ĐạiuýHạpsẽtìmcáchthuxếpđểcậuvề".

Sauđó"lữhànhđoàn"kéonhaubăngrừng,trởvềthànhphố.Chochắchơn,ôngHạpvẫnđểbọnnhỏở trong rừng thông.ÔngchongườivềphốquansátđồngthờigọichopheđảochínhbáotinvớimộtđiềukiệnôngHạp

chỉ nộp 3 đứa nhỏ cho tướngKhánh. Gọimáy xong, ôngHạp lại cho dichuyển3đứanhỏđếnmộtđịađiểmkhácvìsợlộmụctiêu.Pheđảochínhvẫnxuaquânđitìmrấtráoriết.

Ngày3-11, tướngKhánhđãcómặtởĐàLạtnhận lãnh3đứaconôngNhu.TướngKhánhnắmtayĐạiuýHạp,giọngbuồn:"Tụinólàmkhôngracáigìhết.Giếtngườita,thảmquá".

CHƯƠNG10(A)TRÊNBƯỚCĐƯỜNGCÙNG

LễCácthánh(1-11)làmộttrongnhữnglễquantrọngcủaGiáohộiThiênChúagiáo.ĐốivớiTổng thốngDiệmngày lễnàymang rấtnhiềuýnghĩavàkhicònsinhthời,baogiờôngcũngsửasoạnmấyngàytừtrướckhixưngtội,cầmlòng…vàlàmmộtvàiviệccóýnghĩanhấtđểgọilàlàbóhoathiêngliêngdânglênThượngđế.

LễCácthánhđốivớicáctínđồThiênChúagiáomộđạolàmộtdịpsốngđạovàcầunguyệnchotrởnênThánhvàmỗingàysốngchothánhthiện.LễnàyđượclậplênđểkínhcácvịThánhvôdanhcủagiáohội.mình.Chínhvìsự lạcquanvàchủquancủahaianhemTổng thốngDiệmchonênnhữngnhânvậtthâncậnnhấtcũngmắcbệnhlạcquanvàchủquannhưvậy.Dođó,10giờsáng1-11,ĐạitáLêQuangTung(Tưlệnhđặcbiệt)cũngnhưTrungtáKhôi (Tư lệnh lữ đoàn liên binh phòng vệ phủTổng thống) đã vàoBộTổngThammưunhưthườnglệ.Tấtnhiênlàtrongdầuóchọkhôngcómộtchúthoàinghinàovàcũngvì thếnênkhôngcầnbáocáo lên thượngcấp.Cáctướngtáhộihọphàngtuầnnhưvậyvẫnlàmộtthônglệ.

TổngnhaCảnhsátquốcgia(ĐạitáNguyễnVănY)TrungươngtìnhbáovàSởNghiêncứuchính trị (doTrung táĐường thay thếbácsĩTrầnKimTuyến)…tấtcảmấycơquantrêntuyhoạtđộngngàyđêmsongvềchuyệnđảochínhvẫnkhôngthấyđộngtĩnhgìcả.Vàchỉlàviệcđangtheodõi,tìmkiếm,khámphá.

Tómlại,buổisángngày1-11,ôngcốvấnNhukhôngnhậnđượctintứcnàovềđảochínhngoàiviệckhámpháâmmưucủaĐạitáCó.Ôngvẫnchủquantinvàolựclượngphảnđảochínhcuaông.

NếucuộcđảochínhxảyraôngsẽtraochoThanhniênCộnghoàphậnsựgiữ gìn an ninh trật tự tại Đô thành, tạm thời thay thế cảnh sát (vì kinhnghiệmvụđảochínhhụtnăm60Đôthànhcoinhưbỏngỏ,cảnhsát thì tựđộngbiếnmất).VềquânsựthìquânđoànIIIđãcótướngTônThấtĐính…

Vềhảiquân,ôngNhurấttintưởngnơiĐạitáHồTấnQuyền…ôngNhuvẫn tin tưởngvới tấtcảsự lạcquanvào lực lượngcủachínhquyềncó thểđươngđầuvớibấtcứmộtcuộcđảochínhnào.Từkhoảngtháng8-1963đã

cónhiềunguồntintheođóôngCốvấnNhusẽđảochínhđểlậtđổbàohuynhvàchínhôngsẽnắmquyềnlãnhđạo.NguồntinnàycólẽđượcthêudệtquálờituyênbốcủaôngNhutrướchộinghịcácđạibiểuấpchiếnlượcôngNhunóirằng,nếuchínhquyềnbấtlựcthìkhôngcònphụcvụđượcnhândânvàTổquốcthìchínhônglàngườiđầutiênđứnglênđảochínhchứkhôngcầnphải chờ đợi ai đảo chính. Lời tuyên bố này nhằm cảnh cáomột số quanchứctắctráchvàđồngthờicảnhcáotrướcmọiâmmưuphiếnloạn.Sựviệcchỉcóthế.

CHẾTVÌCHỦQUANHAYCHẾTVÌPHẢNBỘI?Cácnhânvậtthâncậnchohay,vàocuốitháng10,chínhquyềnlạicóvẻ

vữngvànghơnbấtcứlúcnào.Điềulàmchochínhquyềnlongạinhấtlàcácđơn vị lữ đoàn nhảy dù. Sau cuộc đảo chính hụt ngày 11-11-1960, chínhquyềnmớinhậnchânđượckhảnăngsungyếucủacácđơnvịmũđỏ.

Tuy nhiên sau ngày 11-11-1960, lữ đoàn này đã được trao chomột sĩquanthântíntứcĐạitáCaoVănViênngoàimộtsốđơnvịtrưởngởcấptiểuđoànvàtrungđoànđãđượcSởNghiêncứumócnốivàđượccoinhưngườitrongnhà.

Từtháng5-1963ôngcốvấnNgôĐìnhNhuđãtiênliệutrướcsaurồithếnàocũngcóđảochính,nhưngôngvẫnyêntrícó thểdậptắtđượcngayvìnhữngtướngtáâmmưuđảochínhđềukhôngcóquântrongtaykểcảTrungtướngTrầnVănĐôn,quyềnTổngThammưutrưởngcũngsẽkhôngthểlàmgìđượchơnvìtrênthựctế,ôngĐônvẫnlàtướngkhôngcóquân.

VìchủquanquámứcnhưvậynênôngCốvấnNhuvẫnbìnhthảntrầmngâmvớiđiếuthuốcláJob,trongcùngthờikhắcđótướnglãnhđangquyếtđịnh lật đổ chếđộ…12giờ trưa,Tổng thốngDiệm theo thông lệ vẫn lầntrànghạtvàđọckinhtrướckhidùngbữa.Cũngthờikhắcđó,trênxalộThủĐức,ĐạitáHồTấnQuyềnđãbịbắnchết.CáichếtcủaĐạitáQuyềncũngbấtngờvàtứctưởinhưcáichếtcủahaianhemTổngthốngDiệm.

ÔngCốvấnNhuđãnắmvữngđượcnhữngyếutốnàođểcóthểantâmvàchủquannhưvậy?KểtừkhiMỹngưngviệntrợvàtìmmọiáplựcđểTổngthốngDiệmphảikhuấtphụctheođườnglốicủahọ,ôngCốvấnđãtìmđượcĐồngminhkháckhảdĩcóthểhỗtrợchếđộtrongnhấtthờivàcũnglàcáchtạonênmộtthếtựađểlàmđiềukiệnvớiMỹ.

Trong9nămcầmquyềnanhemTổngthốngDiệmchuaxótnghĩvềviệntrợMỹvàhiểuthếnàolàĐồngminhtheocáchnhìncủaMỹ.

ĐồngminhcủaanhemTổngthốngDiệmkhôngaikháchơnlàPháp.Kểtừnăm1945,chưabaogiờmốibanggiaoViệtPháptạođượcđiềukiệnthânhữutốtđẹpnhưnăm1963.

Lúcbấygiờvềphíanộibộ,vụPhậtgiáođượccoinhưđãtạmyên.Phe

đốilậpgồmmộtsốtướnglãnhmàôngNhutinrằnghọsẽkhônglàmgìđượctrừphiMỹquyếttâm.SongsựquyếttâmcủaMỹcũngchỉcóthểtrongvòngbímật.TấtnhiênMỹkhôngthểcôngkhaihỗtrợbấtcứmộtphenhómnàodùngvõlựcđểlậtđổchínhquyềnhợppháp.Vìcòndưluậnquốctế,Anh,Pháp. Ông Nhu vẫn tỏ ra coi thường thế lực của phe đang âmmưu đảochính.Theoôngđiều giản dị là họ không có quân, không có uy tín trongquầnchúng.Mộtsốtướngtáđangnắmthựcquyềnchỉhuytạicácnhasởvàđơn vị thì đều là người tin dùng của chế độ…Sự tin tưởng của ôngNhucũngcólývìgiảthửrằng,nếuĐạitáĐỗMậu(GiámđốcNhaAnninhquânđội)cũngnhưtướngĐínhkhôngtheopheđảochínhthìđảochínhcũngkhólòngthànhcông.

Tuynhiên,cáilỗilầmnhấtcủaôngNhuvẫnlàbệnhchủquanvàđãđặtquánhiềutintưởngvàomộtsốnhânsựmàôngcũngnhưTổngthốngDiệmchođếngiờphútcuốicùngvẫnkhông thểngờrằng,họđãphảnmình.SựthậtlàhầuhếtcáctướnglãnhđềulàđảngviênĐảngCầnlao,nhưChủtịchQuânuỷCần laovốn là tướngLễ(nhiệmkỳI) tướngChiểu(nhiệmkỳII)chođếnngày1-11-1963các tướngĐôn,Nghiêm,Oai,Khánh,Cao…CácĐạitáĐỗMậu,NguyễnVănChuẩn,LâmVănPhát.CácTrungtáĐỗKhắcMai,NguyễnVănThiệu…đềulàđảngviêncaocấpcủaĐảngCầnlao.

Một số tướng tá thân tín của chế độ cũng chủ quan tin tưởng như ôngDiệm ông Nhu cho nên trước nguồn tin sẽ có đảo chính, Đại tá Hồ TấnQuyềnvẫntuyênbốvớimấysĩquanthântíncủaông“Nhảydùlàmìnhphảinắmvững,hảiquânlàdonơitôi.Chỉcầnhuyđộnghaitiểuđoànthuỷquânlụcchiếnlàcóthểdẹptanđượcđảochính".

Trướcsaucóthểnóichínhquyềnvừaquáchủquanvàkhảnăngtìnhbáolạiquáyếu,nênđảochínhbùngnổnhưôngNhuđãtiênliệumàkhôngcóphươngsáchđốiphó.

TRONGDINHKhitừngloạtsúngnổranởphíaTổngnhaCảnhsátvàđượcbáocáocho

biếtcómộtsốbinhsĩthuỷquânlụcchiếnđangtiếnvàothànhphố,chođếnlúcnàyôngNhuvẫnbìnhtâmvàôngVỹđượcgọivàodinh.Kểtừ1giờ30trongdinhGiaLongBộThammưucaocấpkhôngcònaikháchơn làhaianhemTổngthốngDiệmvàôngCaoXuânVỹ.

Tạisaochỉcóbằngấyngười?ThựcrakhicóbinhbiếnnhưvậyanhemTổngthốngDiệmhayởđịavịaicũngchỉcòntrôngcậyvàoquânđội.Phíadânsựnếucónhiềungườithìchỉlàmbậnchân.

DinhGiaLonggọidiệnthoạilênBộTổngThammưuthìkhôngmộtaitrả lời(đườngdâyđãbịcắt)khigọiđiệnthoạichoBiệtkhuThủđô,quânđoànIIIthìhainơinàycũngbặttin.KhiquaysangBộTưlệnhhảiquângọi

ĐạitáQuyềnthìcũngkhôngcótiếngchuôngreo.TuynhiêndinhGiaLongcũngvẫncòn liên lạcđượcvớimột sốcơquandân sựđầunãonhưTổngNha Cảnh sát quốc gia, Thanh niên Cộng hoà, Trung ương tình báo, BộCôngdânvụ.ViệcđầutiênlàTỏngthốngDiệmgọiđiệnthoạichoPhóTổngthốngNguyễnNgọcThơvàmộtsốBộtrưởngđểchỉthịchohọmộtsốđiềucầnthiếtnhưtạmthờiẩnnáugiừvữngtinhthần.

VịBộtrưởngtrốnlẹnhấtkhôngaikháchơnlàôngNguyễnĐìnhThuần,Bộ trưởng Phụ táQuốc phòng kiêm nhiệmBộ phủ Tổng thống. Cho đếnchiều dinh Gia Long vẫn còn bắt liên lạc được với một số tỉnh tại CaonguyênvàTrungnguyênTrungphầncũngnhưBộTưlệnhquânđoànIvàquân đoàn II. Nhưng không sao bắt liên lạc được với quân đoàn IV củatướngHuỳnhVănCao.Kểtừ1giờ30đếnkhihaianhemôngDiệmrakhỏidinhGiaLongBộThammưu,quânđoànIvàquânđoànIIlàhaiđơnvịmàTổng thốngDiệm vẫn liên lạc được cho đến phút chót và tướngNguyễnKhánhcũnglàtướnglãnhduynhấtquađườngdâyliênlạcvẫntỏbàylòngcươngquyết trung thànhvớiTổng thốngDiệm.ÔngKhánhchobiếtquânđoànIIsẽtiếpcứudinhGiaLong,tướngKhánhcònlưuývớiBộThammưudinhGiaLong:"Cáctoaphảiránggiữ,đứngcónghelờitụinó.Khôngtinmấythằngđóđược,quânđoànIIsẵnsàngphảncôngpheđảochính".

ĐƯỜNGDÂYĐÃĐỨTSauvụđảochínhhụt11-11-1960,SởNghiêncứuChính trịđãápdụng

mộtkếhoạchchốngđảochínhrấthữuhiệu.Nhờkếhoạchnày,mộtsốđơnvịnòngcốttronglừđoànnhảydù,thuỷquânlụcchiến,thiếtgiáp,đềuđượcSởNghiêncứu"Chinhphụcvà tìmbạn" tronghàngsĩquanmàhầuhết làcấptiểuđoàntrưởng.

Tháng9-1963bácsĩTrầnKimTuyếnđượclệnhcấptốclênđườngnhậnnhiệmvụmớivàTrungtáĐươngchínhthứcthaythế(TrungtáĐươngcònlàChánhvănphòngcủaôngNhu).

Tuyđãbàngiaocôngviệc,songcôngviệccủaSởNghiêncứukhôngđơngiảnnhưcácsởkhác,giấytờhànhchínhchỉlàphầnphụ.

Cònbaonhiêuvấnđềnhiêukhêrắcrốimàphảilàngườichủđộngmớicóthểnắmvững.Dođó,ngườithaythếdùlàcậnthânôngCốvấnNhucũngkhôngthểnắmvững"đườngdây"đượcmócnốitạicácđơnvịchủlực.ĐócũnglàmộtkhuyếtđiểmlớnđãlàmchochếđộôngDiệmtrởtaykhôngkịpkhibịlâmnguy.Thôngthườngconngườicómộtnhượcđiểmlớnlàbaogiờcũngđặtvấnđềtìnhcảmcánhânnhưmộtcănbảncholòngtintưởngvàtinhthầnphụcvụ.Chonênvớicánhânôngnàythìthuộccấphếtlòngphụcvụnhưngcánhânôngkialạithờơ,bấthợptác.

Kếhoạch"nuôibanămdùngmộtgiờ"đã trở thànhvôhiệuquả.Nhiều

đơnvịkhinhậnđượclệnhchuyểnquânhướngvềSàiGònđãkhôngbiếtcấpbáochoai.Đâylàvấnđềquanhệđếnsinhmạngnênkhôngthểcấpbáochobấtkỳaimàhọchưacólòngtincậy,sựtincậyđặttrêntìnhnghĩavàthânhữu.Sauvụ11-11-1960,SởNghiêncứuchínhtrịcạnhTổngthốngDiệmđãcốlenlỏivàocácđơnvịvàtìmbạn.Côngtáctìmbạncoinhưđượchoàntấtvàonămcuối1962.Nhữngngườibạnnàykhôngcầnnhậnmộtcôngtácnàocả cũng không được hưởngmột quyền lợi nào cả.Duy chỉ có điều họ sẽđượcbảovệnếugặpsựbấtcôngngượcđãicủacấptrênhoặctuỳtrườnghợpsẽđượcgiúpđỡtheonhucầuvàướcmuốncủamỗicánhân.

Tuyvậy,họluônluônđượccăndặnmộtdiều,nếukhinàocólệnhchuyểnhướngquânvềSàiGòn,hoặccóđiềukhảnghitrongđộngbinhthìphảicấpbáongaychongườicótráchnhiệmcủaSởNghiêncứu,vàcấpbáotrựctiếp,đưatinđếnnhàhoặcđiệnthoạitheocácđườngdâyriêng.TheoLươngKhảiMinh,khôngnhững"tìmbạn"như thếnày tạicácđơnvịcấp tiểuđoànvàtrungđoàn,SởNghiêncứucòntìmbạntrongcáccơquanđầunãocủaBộQuốcphòngvàBộTổngThammưu,thườngthườnglàsĩquancấpuýthuộcngànhtruyềntin,quânvận,phòngII,phòngIII…

Từtháng10-1963các"đườngdây"đượcthiếtlậptheohệthống"bạn"kểtrênnếukhôngnóilàtanrãthìcũngkhôngđượckếthợpvàphốitrídomộtngườiduynhấtđiềuđộng.Trongkhiđó,ôngNhulạiquátintưởngvàomộtsốtướngtáchỉhuycácđơnvị,khônghiểusaoôngNhulạiquênhẳnbàihọc"NguyễnChánhThi"trongvụđảochính11-11-1960?

Ông vẫn dùngmột số tướng tá thân tín để chống lạimọi âmmưu đảochính.SongôngNhuđãkhôngngờđượcrằng,khicáctướngtátrêntạmthờiliênhiệpvớipheâmmưuđảochínhthìmộtsớmmộtchiềuchếđộcủaôngtrởthànhchếđộtaytrắngkhôngcóquânđểbảovệ(NgoàilữđoànphòngvệphủTổngthốngvàmộtsốquâncủalựclượngđặcbiệtđãbịphântán).Thậtlàmộtsựtínhsaihayđúnghơnlàmộtrủirocủachủquan.Đâycũngcóthểcoilàsựnhầmlẫndosựthiếucảmnhậnvềtâmlývàthựctrạngcủanhânsựtrongquânđội.

CHƯƠNG10(B)THÀNHBẠITRONGGANGTẤC

Chođếnsángngày1-11-1963,ĐạitáQuyềnvẫnkhônghaybiếtgìvềcuộcđảochínhsẽbộcphátvào1giờ30cùngngày.

Ngàyhômsaucũng làngày sinhnhậtông,Đại táQuyền theo thông lệnhữngngàynghỉ vẫn đến sân quầnvợt củaBộTư lệnh hải quânđể cùngdượtvớicácsĩquan.Trongsốcácsĩquanchơiquầnvợtsánghômấy,cóThiếutáNguyễnTấnLực.

ThiếutáLựcvốnlàbạnthâncủaĐạitáQuyềnvàcũnglàchỉhuytrưởngcủamộtngànhtronghảiquân.Vàokhoảng10giờsáng,saukhiđánhbanhxong,viênThiếutánàymờiĐạitáQuyềnlênThủĐứcdùngcơmvớilýdonhânsinhnhậtôngQuyền,ThiếutáLựcmuốncócáihânhạnhđượcđưaôngđiănnhậu.Đại táQuyềnnhận lờingay,cảhaidibằngmộtchiếcCitroendànhchoTưlệnhhảiquân.

Khilênxalộ,ThiếutáLựcmớingỏývớiĐạitáQuyềntheophetướnglãnhđảochính.ChođếngiờphútđóĐạitáQuyềnmớirõcóđảochínhthật,vàkhôngcònlàchuyệndưluậnđồnđạinữa.ĐạitáQuyềnkhôngchấpnhận.

KếtquảlàĐạitáQuyềnbịhạsátngaytrênxalộ.Đêm1-11,ThiếutáLực"lòmò"đếnBộTưlệnhhảiquânnhưngkhiđiquaSởthúthìbịquâncủalữđoànbắtgiữ.ThiếutáLựctưởnglầmlàquâncủapheđảochínhnêntiếtlộvớiĐạiuýLễ:"TôiđãsátĐạitáQuyềntheochỉthịcủaTrungtướngDươngVănMinh".Quâncủa lữđoànphòngvệphủTổng thốngđịnhhạsátngayThiếutáLực,ĐạiuýLễxinchỉthịcủaBộTưlệnhnhưngđượctrảlời"GiữôngLựclạivàkhôngđượcđộngchạmtớiôngta"…

LETATC’ESTMOI-QUỐCGIALÀTÔITrở lại biến cố ngày 1-11-1963 và cái chết của hai anh em ôngDiệm.

Nhưmọingườiđãbiết,TổngthốngNgôĐìnhDiệmđãchếtnhưmộtngườibịámsát.Mặcdầulúc4giờ30ngày1,tướngDươngVănMinhvớitưcáchChủtịchHộiđồngQuânnhâncáchmạng(pheđảochính)đãđiệnđàmvớianhemTổngthốngDiệm.

VớilờihứarằngnếuTổngthốngDiệmvàbàođệchịutừbỏquyềnhànhvàrờikhỏidinhGiaLong,pheđảochínhsẽcamkếtbảovệtínhmạngcho

haianhemôngvàsẽđểhaianhemôngDiệmrangoạiquốcvớinghilễdanhdựdànhchomộtvịTổngthống.TổngthốngDiệmđãnóinhưhét:“Tướngtámô?".

TấtnhiênTổngthốngDiệmđãkhôngchấpthuậnsựđầuhàngnhưvậy.VớimộtngườicứngrắnquámứcnhưTổngthốngDiệmcùngvớitựáiquácaovàlòngtựtôn,tấtnhiênlàôngđãcoicáctướnglãnhchỉlàcácthuộchạvõbiền(VõbiềntheoquanniệmcủamộtnhàNho)nênđềnghịcủatướngMinhđốivớiôngnhưlàmộthànhđộngxúcphạmđếnuyquyềntốicaocủaquốcgiamàông là tiêubiểu (Tổng thốngDiệmtừngnói:"SauHiếnPhápcòncótôi".ThựcrathìônglãnhđạoquốcgiavớimộtmặccảmtựtônQuốcgialàta,Létatcestmoi).ĐiềunàysẽgiúptagiảithíchrõtạisaoôngDiệmkhướctừsự"dầuhàng"vàdùchotrongmộttìnhthếnguynannhất,ôngvẫngiữvữnglậptrườngđòicáctướnglãnhphảicửđạidiệnđếnphủTổngthốnggặpông.TheoĐạiuýLêCôngHoàn,TổngthốngDiệmđậpbànrồibảovớiôngNhu:

"Chúngnóđếnđâyrồithìmuốnchithìmuốn”.TổngthốngDiệmcó"cầucứu”CabotLodgekhông?Thực ra ông cóđiệnđàmvới viênĐại sứnày,songchỉcóýphiềntráchvàyêucầungườiMỹchấmdứtngaysựhỗtrợpheđảochính.ÔngNhuchỉyêucầuCabotLodgeđóngvaitròtrunggiangiữadinhGiaLongvàHộiđồngQuânnhân.SongCabotLodgekhôngthoảmãnlờiyêucầunày.CũngtươngtựnhưtướngMinh,khoảng4giờ30ĐạisứMỹCabotLodgeyêucầuanhemTổngthốngrờikhỏidinhGiaLongvàđếntỵnạntạitoàĐạisứMỹ.Sauđó,ôngtasẽthuxếpđểanhemTổngthốngxuấtngoại.Trongđiềukiệnnày thìCabotLodgemớiđảmbảođược tínhmạngcủahaianhemTổngthốngDiệmvàgiađình.SongnhưđãtrìnhbàyởtrênTổng thốngDiệmđãkhước từdứtkhoát.Tổng thốngDiệmcũngnhưôngNhuvẫnmongở thế thắngcủamình.QuaĐàiPhát thanh lúc4giờTổngthốngDiệmngherõgiọngnóicủa22vịtướngtáxướngdanhđểápđảotinhthầncủadinhGiaLong.ÔngDiệmbảoĐạiuýBằngvàcácsĩquantuỳviên:"Các tướng bị bọn nó bắt là con tin đấy thôi". Cũng vì vậy khi Thiếu táNguyễnHữuDuệxinTổngthốngDiệmchođemquâncủalữđoànlênBộTổngThammưuđểgiảithoátcáctướngtáthìTổngthốngkhướctừvớilýdo:“Mìnhđemquânđigiảicứubọnnóthếcùngnósẽgiếthếtcáctướng,đểtừ từcoi".Cũngvào lúc4giờ30Trung tướngĐôncóđiệnđàmvớiTổngthốngDiệmyêucầuTổngthốngDiệmvàôngNhutừbỏquyềnhànhvàxuấtngoại,vìquânđộiđãđứnglênđảochínhvàđãvâychặtthànhCộnghoàvàdinhGiaLong.TổngthốngDiệmnóinhưquát:"Quânmô?Vâyởmô?".Sựthựclựclượngđảochínhkhôngđángkể…Quâncủasưđoàn5vẫncònởbênngoàiĐôthành.PhíaPhúLâm,ChợLớn,CầuChữY,KhánhHội,Thị

Nghècònbỏtrống.TheoThiếutáLârnVănPhátthìvàogiờđó,Hộiđồngtướng lãnh chưa biết phải làm gì và hoàn toàn giao động vì vị nào cũngtưởngrằngkhiđọchiệutriệutrênĐàiPhátthanhthìcáccánhquâncủaquânđoàn II (trong đó có sư đoàn 5) đã vây chặt thànhCộng hoà và dinhGiaLong,cũngnhưđãlàmchủtìnhhìnhSàiGòn,GiaĐịnh,ChợLớn,nhưngngượclạicáccánhquânchủlựccủacuộcđảochínhvẫncònrờirạclẻtẻvàchưavượtquacầuPhanThanhGiảnvàCầuThịNghèthìđãbịLữđoànLiênbinhphòngvệchặnđứngởDakaovàSởthú.

4giờ30mộtcúđiệnthoạitừBộTổngThammưugọichoThiếutáDuệ:"Kéothẳnglênđây,đánhthốcvàoBộTổngThammưu,Ởđâychỉ lèotèovàiđạiđộitânbinhvàlínhtruyềntin".ThiếutáDuệhỏi:"Tướnglãnhlàmgìtrênđó?".ÔngDuệđượctrảlời:"Chaconmấytrựđangxanhmặttéđ…".SựthựcchiếnđoànVạnKiếpcủaTrungtáVĩnhLộcchođếnlúcấyvẫncònán binh bất động bên cầuPhanThanhGiản.Khoảng 4 giờ 30, khiĐại táPhátđếnmộtcănnhàngayngãtưPhanThanhGiản-ĐinhTiênHoàngđượccoinhưbảndoanhtiềnphươngcủasưđoàn5vàchiếnđoànVạnKiếpthìlúcấyTrung táVĩnhLộcđangsayngấtngưvàcũngchưabiếtphải tiếnquânnhưthếnào…Sĩquancũngnhưbinhsĩvẫnngơngáckhôngbiếtphảilàmgì…chỉthịcủathượngcấphếtsứcmơhồ.

TướngLâmVănPhátcũng tiết lộvàogiờphútđó, các tướng tá tạiBộTổngThammưugầnnhư tuyệtvọng,ainấyđềuxanhmặtvàđãchuẩnbịvaliđể lênđường tẩu thoát.Trung táNguyễnCaoKỳnói:Nếu thấtbạisẽdùngmấychiếcDakotacủaliênđoànvậntảiđểđưacáctướngtáquaTháiLan.

Các tướng tá hồi hộp từng giây từng phút theo dõi cuộc tiến quân củaquânđoànIIInhưngchỉnghethấytiếngsúngnổxaxăm…4giờ30,TrungtáKỳdẫnhaiphicôngvàotrìnhdiệnHộiđồngtướnglãnh-HaiphicôngnàyvừaláiAD-6nhàolộnoanhkíchkhuvựcthànhCộnghoàvàsựhiệndiệncủahaichàngphicôngnàytựahồnhưcơngiómátgiữacơnnồngnặcnghẹtthởtrongphòngHộiđồng.

TrunguýViênthấytìnhhìnhrất lâmnguy.Bỗngnhiên,ôngnhậnđượctintừHộiđồngtướnglãnhchobiết:Đại táLâmVănPhát tạmthayĐại táNguyễnVănThiệu, thống lãnhsưđoàn5để thanh toándinhGiaLongvàthànhCộnghoà.Đượctinnày,TrungtướngDươngVănMinhbiếnsắc.Mộtsốtướnglãnhrỉtainhau:"Thôihỏngrồi..tạisaoĐínhlạigiaochoPhátnhưthếtụinóquậtnguợclạibọnmìnhrồi".Khôngkhínghẹtthở.

Đại táLâmVănPhát sángngày1-11đếnBộTư lệnhquânđoàn IIIđểchờtrìnhdiệntướngĐínhtrướckhixuốngMỹThonhậmchứcvụTưlệnhsưđoàn7.ChođếnlúcấyôngPhátvẫnkhônghiểumôtêgìcảnhưngông

đãlinhcảmthấymộtsựlạnàođó.BuổichiềuĐạitáPhátlạitrởvàoBộTưlệnhquân đoàn III.Giữa lúc tướngĐínhđangxaoxuyến vì sự di chuyểnchậmtrễcủasưđoàn5,ôngđãyêucầuĐạitáPháttạmnắmquyềnchỉhuysưđoànnàyđểtốcchiếntốcthắng,ĐạitáPhátnhậnlời.TướngĐínhphảichongườivàokholấybộđồtrậnchoĐạitáPhátvìôngmặcđồvàng.Kểtừphútđó,ĐạitáPhátchínhthứcxungtrận.ÔngđượcthăngThiếutướngvàolúc2giờ30đêmngày1-11khicuộc tấncôngdinhGiaLongbắtđầumởmàn.

RAĐIKHITRỜICHƯASÁNGXin trở lại giờ phút quyết định số mạng của hai anh em ông Diệm.

Khoảng4giờsángthứhaiôngCaoXuânVỹhoàntoànmấtliênlạcvớihaianhemôngDiệm.TrongsuốtbuổitốitừkhiđếnnhàMãTuyên,ôngNhuvẫnthườngxuyênliênlạcvớimộtsốnhânvậtthântínkhác.ÔngNhuquyếtđịnhsẽrađitrướckhitrờisáng.NhữngngườithântíncủaôngđãnhậnđượcchỉthịthuxếpchohaianhemôngtìmđườnglênCaonguyên.CôngviệcthuxếpkểnhưtạmxongchỉcònchờhaianhemôngDiệm.ÔngDiệmkhôngchịutrốnkhôngchịucải trang.ÔngDiệmđãnóivớiôngNhuvàôngCaoXuânVỹ:"MìnhlàTổngthốngthìphảigiữtưthếcủavịTổngthống.Dầumìnhchếtcũng làvịTổng thống".Theo lời tường thuật lại thì tạinhàMãTuyên,dùôngNhunhiều lầnđềnghịôngDiệmthayquầnáovàcải trangchodễlẩntrốntrongdânchúng,ôngDiệmđãkhướctừmộtcáchbựctức.ÔngNhuđãcósẵnmộtbộđồhoátrang,songvìngườianhkhôngchịu,ôngđànhthúcthủ.

ÔngDiệmvẫntinrằng,pheđảochínhsẽkhôngdámlàmgìông,thìcũngsẽkhônggiếtđượcôngNhu.

QuyếtđịnhcuốicùngcủaôngDiệmlànếuchết,chếtcảhai"Tôiđiđâuchúđiđó".

Cũngvì vậy trong giờ phút cuối cùngở nhà thờ chaTam,Tổng thốngDiệmlạimộtlầnnữakhướctừkhôngchịumặctấmáo"Soutane"củaLinhmục,mặcdùôngDiệmcólờituyênbốphầnsốngnhưmộttusĩ.

DinhGiaLongvẫnđắmchìmtrongbóngtốivàlặnglẽ.Vấnđềcấpthiếtnhấtlàlươngthực.DinhGiaLongkhôngcókholươngnào.ThiếutáHưởngcũngnhưThiếutáLạccùngtấtcảcácsĩquanđềuđồngýgiữdinhGiaLongbấtcứgiánào.Tinhthầnhọchỉlêncaonhờbinhsĩcũngmộtlòngnhưvậy.Đơngiản,họchỉlànhữngquânnhânphụcvụchếđộvớilòngtrungthành.

TừkhiTổngthốngDiệmvàôngNhurađi,dinhGiaLongkhôngcógìthayđổi,bađạiđộicủaLữđoànLiênbinhphòngvệđóngchungquanhdinhra tận chợBếnThành,Thiếu táLạc cũng nhưThiếu táHưởng vàĐại uýHoànkéonhaurađườngđivòngquanhquansátrồidừngchânởtrướcBộ

Quốcphòng.Khitrởlại,cóđiệnthoạichoHoàn,Hoànquaylạinóivớicácsĩquan:"Liênnógọichomoa" (tứcThiếu táNguyễnBáLiênThammưutrưởngthuỷquânlụcchiếntrongcuộcđảochính).

LúcđầuThiếutáNguyễnBáLiênchiêuhồidụdỗĐạiuýHoànvàchorằngnênhàngđilàhơn.SauTrungtáLiênnhườngmáychomộtsốĐạitá,TrungtánóichuyệnthẳngvớiHoàn.ĐólàcáchápđảotinhthầndinhGiaLong.CácĐại tá,Trung tá lần lượt lên tiếng trongđóTrung táVĩnhLộc,TrungtáThảorồiđếnlượtTrungtáNguyễnVănThiệu.NghexongHoànbỏmáyxuốngnhìnanhemmỉmcười.

ĐạiuýBằngtheoTổngthốngDiệmvàôngNhuđếnChợLớnởlạimộtlúc thìTổng thốngDiệmchoôngvề.ÔngBằngkhôngquênmangvềmộtmộtchaiMartell,mộttútthuốclá"tăngcườngsứcsốngchodinhGiaLong".Súngvẫnnổ,thỉnhthoảngmộttráiMortierrơigầndinh,mấysĩquantrongdinhvẫnbình tĩnhcụng ly.ĐạiuýHoàn sayngấtngâycùngmấy sĩquankhácngồitâmsựchuyệnđời.

Thiếu táNguyễnBáLiên từbênngoàigọiđiện thoạikêugọidinhGiaLongđầuhànglầnthứba.ĐạiuýHoàncảmơntìnhbạncủaôngLiênvàtừchối.

QuânđảochínhđãlàmchủtìnhhìnhThủđô,vòngvâymỗilúcmộtsiếtchặtquanhdinhGiaLong.ThiếutáPhạmVănHưởngđặtbộchỉhuyhànhquânngaycôngviêntrướcdinhGiaLong.12giờthìôngđượcthànhCộnghoà thôngbáochobiếtbỏ thành.Bảy sĩquanở thànhCộnghoàđang tìmcáchvềdinhGiaLong.NhưngđếnđườngPhùngKhắcKhoanthìđànhchịuvàrủnhautrốnvàonhàkiếntrúcsưNgôViếtThụ.Nhàôngnàyđivắnghết,chỉcònlạimộtgianhân.SauđóđámsĩquannàymượnquầnáocảitrangrồikéonhauvàonghĩatrangMạcĐĩnhChi.

NgoàidinhGiaLongvẫncòn3đạiđộicủaliênĐoànphòngvệvàtrongdinhcóthêmmộtđạiđộicậnvệđặtdướiquyềnThiếutáLạc.Súngvẫnnổ.Trong dinh lặng lẽ như tờ.ViênĐại uý phụ trách truyền tin xinThiếu táHưởngchotháomáyvàditảnquaToàánlấycớrằngnếudinhbịpháokích,máy truyền tinvẫnan toàn.Mấyngàysauđảochính,Đạiuýnàyđãđượcquân đảo chính vinh thăng Thiếu tá với lý do đã góp công với quân đảochínhbằngcáchtháogỡmáytruyềntin.Khônghiểunguyênnhânnào,mộttuầnsauôngtamấtlonThiếutá.

Vàokhoảng2giờsángngày2súngbắtđầuthinhaunổ.ĐạiuýHoànbànvớiThiếutáLạclàtrongtìnhthếnàykhôngthểnàogiữđượcdinhnữarồithếnàoquânđảochínhcũngsẽđánhlớnvàthanhtoánthànhtrìcuốicùngnày.HơnnữaĐạiuýHoànchorằngTổngthốngDiệmđãrađi,ThiếutáLạccholàphảivàđồngývớiĐạiuýHoànlàphảibáochotướngKhiêmrõ.Sau

đóĐại uýHoàn gọi điện thoại cho tướngKhiêm báo cho ông biết. TổngthốngDiệmvàôngNhuđãrađivàxintướngKhiêmralệnhngưngtấncôngdinhGiaLong.TướngKhiêmtrảlời:“Được,đểqualoliệu”.

LúcấyBộchỉhuynhẹcủaĐạitáPhátđặtngaytạiTrườngĐạihọcVănkhoa…ôngPháttrựctiếpchỉhuycuộctấncôngdinhGiaLong.Nhưnghầuhếtđềubắnlêntrời.Thuỷquânlụcchiếnđãtiếnđếngầndinh.MộtđạiđộikháccủalữđoànphòngvệvẫncòngiữđượcvườnTaoĐàn.Nơiđâyđượccoinhưyếutốsố1trongviệcphòngvệdinhTổngthống.

BộchỉhuydinhGiaLongkhôngcònhyvọngđượcaitiếpcứu.MấymậtbáoviêncủaThiếutáHưởngđượcsaixuốngPhúLâmxemsư

đoàn7đãvềchưa.Cuốicùnghọtrởvềbáocáo,cóthấylínhcủasưđoàn7đangdichuyểnvềphíaThủđônhưngkhôngcósúng.

Mộtlúcsau,ĐỗThọtừnhàMãTuyêngọiđiệnthoạivềdinhvàchuyểnlờiTổngthốngDiệmđạiý,TổngthốngDiệmcảmơntấtcảvàbảoThiếutáLạccốgiữdinhvàchờlệnhcủaTổngthống.Khoảng3giờ30sángngày2,từnhàMãTuyênChợLớn,TổngthốngDiệmvẫnchỉthịchoThiếutáLạc"Mộtmấtmộtcònđểbảovệdinh".NhưngôngNhuthấtvọng:"Khôngthấmvàođâu,mìnhyếuhọmạnh"-TheonhậtkýcủaĐỗThọ,TổngthốngDiệmchorằng:"Vậyđổnát,chếtchóc,khônglợichicả".

Từ4giờ30sángngày2,dinhGiaLongnhưconhổđãlọtvàobẫy,cốvùngvẫynhưngkiệt sức rồi,Thiếu táLạc tínhchuyệnđầuhàng.Thiếu táLạc liên lạc thẳng với Thiếu tướngTrầnThiệnKhiêm.TướngKhiêm nóirằng:“Nếuthấykhôngthểgiữnổithìhàngđểtránhđổmáu”.TướngKhiêmchỉthịthêm:

"CácThiếutátrongdinhphảibậthếtđènphađểlàmdấuhiệuđầuhàng”.ThiếutáLạcxinđượcchầmchậmmộtchútvìôngLạccũngnhưmộtsốsĩquanvẫncòndodựđểđợilệnhcuốicùngcủaTổngthốngDiệm.

LúcấyBộchỉhuycủaThiếutáHưởngđãditảnquaĐạisứLào.Súngnổchátchúanhưnghầuhếtđềubaylêntrời.

Đêmđennhưmực.Rồi6giờ,trờitangtảngsáng…DinhGiaLongnhưquỵhẳnthayvìbậtđènphađểlàmdấuhiệuđầuhàng,ôngLạclạilấytấmdraptrắngtrảigiườngcộtvàođầugậychạyrabaolơn"phấtphất”.Phíathuỷquânlụcchiếncũngnhưtrongdinhnhiềungườikhôngtrôngthấyngọncờdraptrắngchonêntuyđãphấtcờđầuhàng,trongDinhlạinổmộtloạtsúngvàlàmngãgụcmấythuỷquânlụcchiến.Phíathuỷquânlụcchiếnnổigiậnxônglên.

Súngnổtừngloạtchátchúa,rồiimbặt,dinhGiaLongthấtthủlúc6giờ25.TrunguýTiêmcònmặcbộđồngủđilèphèởhànhlangdinh.Mọisựthếlàxong.Bỗngđâumộtviênđạnbayvèo.TrunguýTiêmngãgục.Ôngchết

vàogiờthứ25vànângtỷsốthươngvongcủalữđoànphòngvệlên7người.DinhGiaLongchỉcómộtngườichết.

Thiếu tướngPhát côngnhận rằng, cuộc tấn côngdinhGiaLongquả làgaygo.Binh sĩ phía đảo chính thì dèdặt, cấp chỉ huy thì hối thúchòhétkhảncổhọmớichịutiến.KhidinhGiaLongthôngbáođầuhànglínhtrongdinh vẫn nổ súng từng loạt.Một chiếc thiết giáp tiến lên ngang hôngBộQuốcphòngphíađườngPasteurthìbị”thổibay".Lửabốccháythiêurụiconcọpsắtvàođúnggiờthứ25củatrậnđánh.ChiếcthiếtgiápcủaĐạiuýBùiNguyênNgãilaolêntiếpcứutiếnđếngầnchiếcthiếtgiápđangbốccháythìbỗngđâutừngloạtđạnnổvang,ĐạiuýNgãivừathòđầurakhỏixethìbịbắngục.Concọpsắtthứhaibốclửa,ĐạiuýNgãigụcngãvàogiờthứ25.

6giờ30dinhGiaLongnằmgọn trong taypheđảochính,Thiếu tướngNguyễnVănThiệuvẫnđeolonĐạitákéotheomộttrungđộitiếnvàodinhtiếpthuthànhtrìcuốicùngcủaĐệnhấtCộnghoàtiêubiểuchouyquyềntốithượngcủaViệtNamCộnghoà.

CHƯƠNG10(C)TỪHẦMDINHGIALONGĐẾNNHÀ

MÃTUYÊN

TrungsĩMộc,thuộcthuỷquânlụcchiếnchobiếtôngcùngtoánquâncủaônglànhữngngườithứnhấtđặtchânlênthềmdinhGiaLongvàsauđó,ôngxuốnghầmlàmnhiệmvụlụcsoát.

Hầmnàynhưthếnào?ĐâylànơiTổngthốngDiệmtrong7tiếngđồnghồcủabuổichiềungày1đãcùngôngNhuẩntrúvàtínhkế.Hầmhoànthànhngày28-10-1963nằmphíasaudinhGiaLong,chiềudài25 thướcchạy từcánhtráicủadinhphíađườngPasteurđếncánhphảiphíađườngCôngLý.Hầmcóhaicửanhưnglạicó5lốidẫnxuốnghầm.MộtlốithôngvớiphòngngủcủaTổng thốngDiệmở lầuhai,một lốikhácăn thôngvớicănphòngôngNhuởphíađườngPasteur.Bêntrênhầmlàsâncỏsátsânquầnvợtvớihai trụ thônghơicómộtcửaravàodànhriêngcho lực lượngcậnvệ.Cửahầmbằngsắtdày.Hầmphânra2khu,mộtdànhchoTổngthốngDiệm,mộtdành cho ôngNhu.Về phíaTổng thốngDiệmhầmđược ngăn ra thành 3phòngnhỏ:mộtphòngkhách,mộtphòngngủvàmộtphòngtắm.

Nhưng từkhinổsúng.Tổng thốngDiệmxuốnghầm thì tấtcảbộphậnđầunãođềutậptrungtrongmộtcănphòngkháchnhỏhẹpcủaTổngthốngDiệmvớimộtchiếcbàntròn,mộtchiếcghếbànhvàmộtchiếctràngkỷ.ÔngNhuđiđilạilạiphíatrênhànhlangsâuhútcủachiếchầm…Từkhinổsúng,ôngNhuvẫnđinhưthế,đầucúithấp,từngbướcchậmchạp.

Buổichiềunặngnềtrôiqua.TổngthốngDiệmchămchúnghelờinóicủaôngem:"Hừhừ…Mỹnóbiểulàmthìlàm…Mỹnóchomỗiđứavàingànđôlàxong".ÔngNhubúngtànthuốc,gươngmặtnặngtrĩu:“Đính,Mậunólàmnhưrứa…".

TổngthốngDiệmlặngthinh.Khoảng6giờônggiàÂnmangxuốnghầmmột tôcháogàđểTổngthốngDiệmlót lòng.ÔngTổngthốngtừchốivớimộtcửchỉuểoải,chánnảntộtcùng.Cuốicùngcầmthìamúccháonhưngnhưkhôngcònđủsứcnuốtchohết…ÔngnhìnmọingườirồibảoônggiàÂn:“Múcvàitônữachoanhemănvới".Nhưngđâylàtôcháocuốicùng

củađầubếpdinhGiaLong.Khoảng7giờ, ôngNhunói với ôngDiệm: “Thôimìnhđi".Tổng thống

quaylạihỏi:“Đimô?”.ÔngNhuđápnhátgừng:"Cứđirồisẽtính".Tổngthốngđứnglênnói:“Đithìđi…”,TổngthốngDiệmsaiônggiàÂnlênlấycặpda.TrunguýSungthuxếphànhtrangcủaôngNhu.

Tổng thốngDiệmnói với các sĩ quan tuỳ viên cùng bác sĩĐinhXuânNinhvàTrung táKỳQuanLiêm:“Đimộtđứa thôi.Đinhiềukhôngnên".Tấtcảmọingườicómặtđềucóvợcon,riêngĐỗThọthìcònđộcthân.ĐạiuýĐỗ Thọ tình nguyện đi theo Tổng thống.Đại uý Thọ quay lạiĐại uýHoàn:"Hoànởlại.TaođộcthânđitheoTổngthốngnếucóchếtcũngkhôngsao".KhigiàÂnđemchiếccặpxuốngtraochoTổngthốngmọingườiđứngvâyquanhTổngthốngDiệm,nghẹnngào.TổngthốngDiệmtraochiếccặpdachoHoàn,đôimắtôngvẫnlơđãngxavời.ĐỗThọđỡchiếccặpdabướctheoTổngthốngrờikhỏihầmdinh.

ChiếcxeloạiFordđậusẵnởsâncỏ.TổngthốngDiệmbướclênxetheosaulàôngNhuvàĐạiuýBằng,ĐạiuýĐỗThọngồibăngtrướccạnhtàixếTổngthốngDiệmngồiphíasaulưngtàixếvàbêncạnhlàôngNhu.XerồmáybăngquacửanhỏcủadinhvàođườngPasteurrồitiếnvàosânsautoàĐôchánh,sauđórẽquađườngLêThánhTônchạyngangquarạpRex,rẽtayphảitheongãđườngLêLợithẳngraChợLớn,chạydọctheođạilộTrầnHưngĐạo.ÔngCaoXuânVỹbỏđikhôngtháptùngTổngthốngDiệmvàkhixesắpchuyểnbánhôngVỹthấyôngNhuvàTổngthốngDiệmngồitrênsànxecoibộthêlươngquánênôngvàodinhlấytạmtấmđệmmútđểTổngthốngDiệmvàôngNhungồitạm,nhưngkhimangnệmrathìxeđãđi.

TrongdinhGiaLonglúcnàychỉcònduynhấtmộtmìnhôngCaoXuânVỹlàngườicóthẩmquyềnquyếtđịnh.Ôngkhôngthểbỏđingayvìphảiởlạiđônđốcmộtsốcôngviệc,nhấtlàloviệcănuốngcủaanhembinhsĩ.Vìvậy,thayvìtháptùngxeTổngthốngDiệm,ôngtrởlạidinhgọiđiệnthoạichoTrungtáPhướchiệnđangcómặttạikhuĐạithếgiới,báochoTrungtáPhướcbiếtlàcóhaingườikháchsắpđến.ĐồngthờiôngVỹcũngchỉthịchoTrungtáPhướcnếuxecủahaivịkháchtớinơisẽchothayxekhácvàchínhTrungtáPhướcphảitựláixeđưahainhânvậtnàyđếntạmtrútạinhàMãTuyênvàđợiôngởđó,ôngVỹsẽđến.

Trước sau, anhemTổng thốngDiệmđã trở thànhkẻcôđơn trongcơnkhói lửa,vàphải lo liệu tấtcảmọichuyện.Bộ trưởngphụ táQuốcphòngcũngnhưBộtrưởngNộivụkhôngcònmộtliênlạcnàovớivịlãnhtụ"anhminh"củahọ.

Khoảng9giờđêmhômđó,TrungtáPhướcđưahaianhemTổngthốngDiệmđến tạm trú tạinhàMãTuyêncùngvớimấy tuỳviên trêncùngmột

chiếcxeLandRover.Saukhiramộtsốchỉthịcầnthiết,TrungtáPhướctrởvềbảndoanhcủaThanhniênCộnghoà(đặttạikhuthếgiới).TừlúcđótrênlầuhainhàMãTuyênchỉcònTổngthốngDiệm,ôngNhuvàĐạiuýThọ.RiêngĐại uýBằng khi theo Tổng thốngDiệm đếnĐại thế giới thì đượcTổngthốngDiệmchotựýloliệu.MộtlátsaukhiôngCaoXuânVỹđếnnhàMãTuyêntrongítphútsauđãthảoluậnvớihaianhemTổngthốngDiệmvàlãnhchỉthịcuốicùng.

ÔngVỹđượclệnhtrởvềbảndoanhcủaThanhniênCộnghoàđểlođiềuđộngmọiviệc.Kểtừđómọiviệcliênlạcđềuquadườngdâyđiệnthoại.ÔngVỹcótrởlạikhuĐạithếgiớimộtlầnnữađểbànthảokếhoạchvàlãnhthêmchỉthịmới.ĐâylàlầnsauchótôngVỹgặpmặtTổngthốngDiệmvàvịlãnhtụThanhniêncộnghoà.Vàokhoảng4giờsángngày2ôngCaoXuânVỹmất liên lạcvớiTổng thốngDiệmvàôngNhu.Tổng thốngDiệmđếnnhàMãTuyênlàmộtsựtìnhcờ.Trướcđó,ôngTổngthốngđãkhướctừđềnghịđưaôngvàôngNhuvàomộttuviệntrongChợLớn.TổngthốngDiệmlắcđầu“Êmthìkhôngnóilàmchi.Nếucósaosaunàyphiềnluỵđếncáccha".DođómàôngVỹvàTrungtáPhướcbắtbuộcphảitạmthờidùngnhàMãTuyênlàm"DinhTổngthống"choquađêm.KhiđượcTrungtáPhướcbáotin,MãTuyênratậncửađónchàoanhemTổngthốngDiệm.Từ9giờtốichiếcxeDodgetrangbịmáytruyềntinhoạtđộngkhôngngừngvìởđâythulượngtintứccủadinhGiaLongvàthànhCộnghoàcũngnhậnchỉthịcủahaiông.

RUỘTTHỊTĐượcbiết,theokếhoạchđãbànthảo,TổngthốngDiệmvàôngNhumỗi

người sẽđi theomộtngãvàcố tránhđểkhông lọtvào taypheđảochính.ÔngNhusẽcảitrangnhưmộtthườngdânlaođộngvàtìmcáchrakhỏiĐôthànhrồitheolộtrìnhnàoanninhnhất,ôngsẽlênCaonguyên.TổngthốngDiệm sẽ tạm lánh một nơi an toàn tại Sài Gòn. Sau đó, khi lên tới Caonguyên,ôngNhusẽhuyđộnglựclượngquânđộidotướngNguyễnKhánhtrựctiếpđiềukhiểnvàsẽtiếnvềSàiGònphảncông.

Vềmặtchínhtrị,ôngNhuvẫntintưởnglàôngđãnắmvữngđượccả"nộilựcvàngoạidiện"khảdĩcóthểgiúpôngthắngthếkhôngnhữngđốivớipheđảochínhmàkểcảHoaKỳ.

ÔngNhuđãtrìnhbàychoTổngthốngDiệmbiếtnếuphetướnglãnhbắtđượcTổngthống,họcũngkhôngdámlàmgìcóthểnguyhạiđếnanninhcánhâncủaTổng thống.SongchínhôngNhucũnghiểu rằngnếuphe tướnglãnhbắtđượcông,họcóthểthanhtoánôngngaykhôngmộtchútngầnngại.Hơnnữa,ôngcũngbiếtrằngngườiMỹkhôngưagìông.Dùđãtrìnhbàycặnkẽ"ainênở,ainênđi"songTổngthốngDiệmvẫncươngquyếtkhôngcho

emmìnhrađi."Tôiởđâuthìchúởđó,chếtthìchếtcảhai".Chínhvìtìnhthương ruột thịtnồng thắmnhưvậynênôngNhukhông thểcưỡng lại lờiônganhvàngượclại,TổngthốngDiệmcũngkhôngđànhlòngđểôngemrađimộtmình.

Chođến saunày,giới thâncậnnhất củaTổng thốngDiệmcũngkhônghiểunổi,từmộtnguyênnhântâmlýnàođãkhiếnTổngthốngDiệmtínhsainhư vậy khi ông cương quyết không để ôngNhu ra đi, và cũng khước từluôncảđềnghịđểôngNhutựdođịnhđoạt,cònTổngthốngDiệmtạmthờilánhvàomộttuviện.

GIỜTHỨ25MộtngườinhưNguyễnKhánh,vẫnbịôngNhunghingờvàkhôngmấy

tintưởng.Songtrọnđêmngày1rạngngày2,tướngKhánhđãbiểulộtrọnvẹnlòngtrungthànhđốivớiTổngthốngDiệmvàôngNhu,chonênkhônglấylàmlạchođếngiờphútcuốicùngkhibiếtđượcthànhCộnghoàvàdinhGiaLongbịhạvàmấthếtliênlạcvớiTổngthốngDiệm,tướngKhánhmớicamđànhđánhcôngđiệnvềủnghộquânđảochính.Khôngnhững tướngKhánhđãxửsựnhưvậymànhiềutướngtákháccũnggiữtháiđộ"chờđợi"vàchỉđánhđiệnủnghộquânđảochínhkhibiếtchắcchắnchếđộđãsụpđổ.NhiềuđơnvịtrưởnghoặcTỉnhtrưởngtuyđượcĐàiPhátthanhnêutêntuổivàghinhận làhọđã theopheđảo chính songquađườngdây liên lạcvớidinhGiaLong,họvẫncamkếttrungthành,vàsẵnsàngphảncôngchốnglạipheđảochính.

TấtnhiênsaukhiđảochínhthànhcôngHộiđồngQuânnhânđãđặccáchthăngthưởngchonhiềutướngtátrongtrườnghợpkểtrên.Vàđócũnglàcáimaychoaivẫngiữđượclòngtrung thành,đồngthời lạigặpvận"hên"dotìnhcờcủalịchsử.

Mỗi vị thăng thêmmột lon, cũngnhư tướngKhánhđược đặc ân thăngTrungtướngvìcócôngơnđốivớiquânđảochính…

Trongcuộcbinhbiếnvàthaychủđổingôinàomàkhôngcónhữngmayrủitìnhcờcũngnhưoankhiêncừuhận.

NếutinlàphậnsốdotrờiđãtiềnđịnhchomỗiconngườithìcáichếtcủahaianhemTổngthốngDiệmcũngdophậnsốvậy.Cóthểnóinhưvậyvìbiếncố1-11-1963,anhemôngDiệmcónhiềuyếutốchiếnthắngkháchẳnvớibiếncố11-11-1960lúcấyđãcónhiềuyếutốkhảbại.Nhữngyếutốkhảứngnàygồmnhữngyếutốbêntrongvàbênngoài.Kểtừđầutháng10,mỗingàymộtthuậnlợichochếđộDiệm,mặcdầuáplựcphíaMỹrấtnặngnề.CũngchỉvìquáchủquanvàtintưởngvàonhữngyếutốbêntrongvàbênngoàinàynênôngNhuđãkhinhxuấtvà"chơi"mộtcanhbàiquábạogan.Trong9nămchếđộ, khi cònđượcMỹủnghộ, cơquanCIAđãgiúp cho

Tổngthốngrấtnhiều tin tức tìnhbáoquantrọng.BấtcứmộtâmmưunàonhằmlậtđổchếđộmàCIAủnghộđềubịkhámphákịpthời…hoặclàchínhCIAratayphánhữngâmmưuđótừtrongtrứngnước.SongkểtừkhiĐạitáRicharson(chỉhuyCIAtoàĐạisứMỹ)bịgọivềnước,tacóthểcoitừlúcđó,chínhquyềnNgôĐìnhDiệmkhôngcòntrôngcậyvàosựcộngtáccủaCIA(mặtnổitoàĐạisứMỹ).Tuyvậy,SàiGònvẫnlàtrungtâmcủanhiềutổchứctìnhbáo…NhờsựbiếnchuyểntốtđẹpvềngoạigiaoPhápViệtđãgiúp cho anh emTổng thốngDiệm cómột số "bàn tay bímật" cung cấpnhữngtintứcquantrọngnhấtquanhệđếnsựsốngcòncủachếđộ.Nhưnglịchsửvẫncónhữngcáibấtngờxoaychuyểncảđạicuộc.Nàoaicóthểtiênliệu được cái bất ngờ của lịch sử. Tổng thốngDiệm lưu lạc đến nhàMãTuyên,nàoôngNhucóthểngờsẽxảyranhưvậy.

Cáibấtngờ,đãđưangườiHoakiềuMãTuyênđếnmộtđoạnđườngthêlươngsuốt3năm.

VậyHoakiềuMãTuyênlàngườinhưthếnào?SauđảochínhMãTuyênđượctôvẽnhưhùmxámởChợLớnvớigiatàilênđếnhàngtỷbạc.Sựthựccónhưthếkhông?

MãTuyênlànhàgiàucó.SonggiatàicủaôngsovớinhữngngườiHoakiềugiàucókháckhôngthấmvàođâu.ĐốivớigiớinàyMãTuyênmớichỉthuộcvàohàngtrunglưu.MãTuyênđãsẵncóuytíntronggiớiHoakiềutừtrướcnăm1954.Vàokhoảng1957-1958,MãTuyênkhôngnhững làbangtrưởngmàcònlàChủtịchcủa11bangHoakiều.KhôngphảichỉởSàiGòn-ChợLớnmàtrêntoànquốc,MãTuyênthườngđượcngườiHoagọilàKiềulãnh.Chỉmộtchứcvụquantrọngnày,MãTuyênđãcómộtđờisốngdưgiả,sung túcvàquyền thế,mà tập thểHoakiềuđãdànhchoông trong tư thếlãnhtụcủahọ.

Vàokhoảngnăm1959,TổngNhaCảnh sátSàiGònđượcmật báoMãTuyênlàmộttổchứckinhtàicủaTrungcộngvàcóliênhệđếnnhữnghoạtđộngcủaCộngsản tạiChợLớn.Nguồn tinmậtbáonàyxuấtphát từđám"mã thầudậu”rnàcơquananninhdãsửdụngmột thiểusố trongđámđólàmmậtbáoviên.Dođó,MãTuyênbịmờilênTổngNhađểđiềutra.VìvụtốcáonàyMãTuyênluônluônbịđám"mãthầudậu”quấyrầyvàcơquananninhcũngnhâncơhộiđógâychoôngtakhôngbiếtbaonhiêuphiềnphứckhác.Vàokhoảngnăm1960,ĐạisứTrầnVănLắmgặpbácsĩTuyếncóthanthởlàôngcómấyngườibạnHoakiềubịcônganquấyrầykhôngsaolàmănnổi.NgườithứnhấtlàHoakiềuPhúLâmAnhchủnhàhàngMỹCảnhtrướcđây.Người thứ hai làMãTuyên, sống bằng nghềmại bản chomột ngânhàng.ĐạisứTrầnVănLắmquảquyếtrằnghaingườinàykhôngphảilàcánbộkinhtàicủaTrungcộng.QuasựgiớithiệucủaôngĐạisứTrầnVănLắm,

bácsĩTuyếncan thiệpngay.BácsĩTuyếnchogọiviênchánhsởcảnhsátđặcbiệtđếnđểchobiếtquavềhoàncảnhcủaMãTuyênvàPhúLâmAnh.

Ôngyêu cầu cảnh sát đặcbiệt chấmdứtmọi phiềnhàđối với haiHoakiềunày.Cóthểnói,từđóMãTuyênmớicóthểthảnhthơilàmăn.TuybácsĩTuyếncanthiệpchoMãTuyênsongôngvẫnchưahềgặpmặtHoakiềunày.RiêngPhúLâmAnhthìthỉnhthoảngôngTuyếnvàTrầnVănLắmcóghéquanhàhàngcủay.

Năm1961trongcuộcvậnđộngbầucửTổngthống,bácsĩTuyếncómờimộtsốbangtrưởngHoakiềuđếnvănphòngcủaôngđểnóichuyệnvềcuộcbầucửvàyêucầucáibang trưởngdùnguy tínđểvậnđộngchohêndanhNgôĐìnhDiệm-NguyễnNgọcThơ.Đây là lầnđầu tiênMãTuyênđượcgặpbácsĩTuyếnvàchỉmộtlầnđóchođếnngàyđảochính.

KhiThanh niênCộng hoà được thành lập, ôngCaoXuânVỹ làmPhóTổngthủlãnhThanhniênCộnghoà,ĐôthànhđượctraochoTrungtáPhước(PhóĐôtrưởngnộian)làmthủlãnh,thìMãTuyênvớitưcáchđạidiệncủagiớiHoakiềuChợLớnnênđãđượcđềcửlàmthủlãnhcủathanhniênCộnghoàtạiquậnV.

Thânhình,khuônmặtvàđờisốngôngta tiêubiểuđầyđủchomộtdânTrungHoachínhgốc.Ôngcóđến4vợchínhthứcvàtrên20ngườicon.

MãTuyênchưahềgặpmặtôngNgôĐìnhNhuvàkểcảCaoXuânVỹ,PhóTổngthủlãnhcủaMãTuyên.MãTuyênchỉquenbiếtTrungtáPhướcmàthôi.ThanhniênCộnghoàlàđoànthểduynhấtmàôngtathamdự.

Ông ta cũng chỉ được Tổng thống Diệm bắt tay vào những dịp QuốckhánhhayTếtNguyênđán,khicùngcácpháiđoànDânchínhđếndinhchúcmừngTổngthốngvàriêngMãTuyênvớicươngvịđạidiệnHoakiều.

Buổitốihôm1-11lầnđầutiên,giađìnhMãTuyênđượctiếpđónanhemTổngthốngDiệm.LiênhệgiữaHoakiềuMãTuyênvàchếđộTổngthốngDiệmtrướcsauchỉđơngiảncóthế.

Saungàyđảochính,MãTuyênbịbắtvàđượcmôtảnhưtaykinhtàikhéttiếngcủachếđộNgôĐìnhDiệm.

Ông ta cònbị tịchbiên tài sản.Cóđiềuđángghinhậnvàcũng làđiềuđángcangợivề tìnhđồnghươngcủagiớiHoakiều:KhivậtdụnggiasảncủaôngMãTuyênbịtịchthuvàđembánđấugiá,thìchínhđồnghươngcủaôngđãbỏtiềntúiramuavàđemtrảchogiađìnhMãTuyên.Trongthờigianôngbịcầmtùthìchínhđồnghươngcủaôngđãtựđộngđónggópkẻítngườinhiềuchucấpchovợconông.Đócũnglàsốphậncủamỗiconngười.GiảthửnếuanhemTổngthốngDiệmkhôngvàonhàMãTuyênẩnnáumộtđêmthìchắcchắnMãTuyênkhôngbịtùđàytrongbốnnămtrường,từkhámChíHoàđếnCônĐảovàBiênHoà.Nhữngngườithuộcchếđộcũcùngbịgiam

vớiMãTuyênđềughinhận,MãTuyênbịoanức,songkhônghềoánthánvàvẫnmộtlòngtửtếnhưxưa.

Cóthểnói,MãTuyênchỉcómộtcái tộicủakẻgặpcơntaibayvạgió.Giả thửnếuMãTuyêncam tâmphảnbộibiếtđâuông takhông trở thànhmộttrongnhữngngườihùngcủađảochính?Ôngtachỉcầnchovợconđicấp báo với phe đảo chính, tất nhiên hai anh emôngDiệm sẽ không cònphươngthếnàođểchốngđỡvàanhemôngtấtđãbịpheđảochínhbắtngayvào đêm1-11. Song gia đìnhMãTuyên đã không cam tâm làmnhư vậy.NgượclạiđãtiếpđónTổngthốngDiệmvớitấtcảlòngcungkính.

ĐÊMDÀINHẤTMãTuyêndànhriêngmộtcănphòngtrênlầuhaichoanhemTổngthống

Diệm,và tự tayông ta làmmọiviệccungphụnghaivị thượngkhách.MãTuyênchovợconxuốnghếtnhàdưới,khôngmộtaiđượclaivãnglênlầuvàchínhMãTuyên cũng chỉ đóngvai trò phụcdịch.Từ lúchai anh emôngDiệmđếnđâychođếnkhiquanhàthờChaTam,MãTuyênđãthứctrắngđêmđểtúctrựcphụcdịch.

Tuynhiênôngtakhôngđượchaybiếtgìhơn,nghegìhơnngoàimấycâuthăm hỏi củaTổng thốngDiệm và ôngNhu.Vợ conMãTuyên cũng chỉđượcmộtlầnnhìnrakhuônmặtvàvócdánganhemTổngthốngDiệm,cảnhàđềugiữyênlặngcungkínhđầykinhngạc.

MặcdầusúngnổlớntrongkhắpĐôthành,MãTuyêncũngchỉcảmthấymơhồmộtđiềugìđócólẽquanhệlắmđangxảyra.

Đêmấy,tựtayMãTuyênphatừngbìnhtrànóng,thứhảohạngvàtựtayôngbưngtừdướinhàlênlầuvớimộtsĩquantuỳviênđemvàophòngchohaianhemôngTổngthống.ĐêmấygiađìnhMãTuyênhoàntoànlặnglẽtrongkhôngkhícủasựtrangnghiêm,vìtrướcmắthọvàtronglònghọ,họđangđượcsốngtrongkhungcảnhthầnthoạicủaxứTrungHoacổ:TrongdómộtanhdânthườngđangsốngyênvuivớigiađìnhbỗngcómộtvịHoàngđếxagiáđếnnhà, chủnhânvừangơngácvừa run rẩyhoangmang trướcmộttìnhcờnhưmộtphépmầunhiệmhayđúnghơnnhưlàmộtgiấcmơ

CHƯƠNG10(D)GIÂYPHÚTCUỐICÙNG

ÔngNhuđềnghịlầncuốivớiônganhTổngthống:ôngsẽcảitrangđểtrốnlênVùng2vớitướngKhánhcònTổngthốngDiệmsẽđiVùng4,haingười đi hai ngả cho tiện bề lo toan. Tổng thốngDiệmkhông bằng lòng.TheoĐỗThọôngNhuthấyTổngthốngDiệmcóvẻgiậndỗinênông…bỏrangoàimộtlúclâumớitrởvàophòngvàđànhtheoquyếtđịnhcủaônganh.Mọiliênlạcđãđứtđoạn.NgườinắmkếhoạchđểđưahaiôngđilàTrungtáPhước thì ông Phước đã bị phe đảo chính bắt giữ.Gần sáng, Tổng thốngDiệmvàôngNhubấtthầnthayquầnáo.HaiôngđềubậnComplevàrờinhàMãTuyênlúc5giờ.TựtayĐạiuýThọláixeLanhRoverđưahaiôngđếnnhàthờChaTam.

Hơnmộtgiờsau,dinhGiaLongthấtthủ.TrungtáPhạmNgọcThảodòhỏibiếthaiôngvàoChợLớnvàtrúẩntạinhàMãTuyênthếlàôngThảotứctốcđemquânđiđónhaiông.TấtcảthànhbạiđốivớinhómôngThảolàởchỗnày:BắtđượcTổngthốngDiệmvàôngNhu.TheokếhoạchcủanhómTrung táThảo thìphải làm thếnào "nắm"đượcTổng thốngDiệmđể làmđiềukiệnápđảomộtsốphenhómkhácvàlậtngượcthếcờ.ĐócũnglàlýdodễhiểutạisaomàtướngKhiêmvẫnkhôngtiếtlộtinnàychoHộiđồngtướnglãnhbiết.CólẽtướngKhiêmmuốnđểôngDiệmvàôngNhucóthìgiờlotoanđểthoátcơnhiểmnghèo.

Theokế hoạch dự trù thì đảo chính thành côngphải "nắm"đượcTổngthốngDiệmvàđểôngNhuxuấtngoại.LúcấyTổngthốngDiệmsẽtrởthànhchínhnghĩacủanhómôngThảovànhómôngThảosẽdựavàouy tíncủaTổngthốngDiệmđểnắmquyềnchủđộngtrongHộiĐồngtướnglãnh,nhờvậynhómcác tướngĐôn,Kim,Xuân,Minhsẽkhông thể thao túngđược.TheoTrung táVọng,khivàonhàMãTuyênkhônggặpđượcTổng thốngDiệmcũngnhưkhôngbiếttungtíchhaiôngởđâu,TrungtáThảobiếnsắcrồithởdàinóivớiVọng:

-ThôinguyrồiVọngơi!PhecủaTrung táThảokhôngcóuy thếnhưngcóquân.Phecác tướng

Đôn,Kim,Xuân,Minhlạikhôngcóquânnhưnglạicóuythế,lạiđượcĐại

sứCabotLodgehếtlòngtántrợ.TheokếhoạchcủanhómTrungtáThảothìvới tình trạngmâu thuẫnvà xáo trộn trầm trọngkể từ tháng 5-1963miềnNamkhôngthoátđượccuộcđảochínhquânsựđểlậtđổchínhquyềnNgôĐìnhDiệm.Nhưngvấnđềquantrọnglàphenào,tướngtánàocầmđầucuộcđảo chính? Trung tá Thảo vạch ra kế hoạch cuộc "đảo chính hớt ngọn".Nghĩalànắmvữngcácđườngdâyliênlạcvớicácđơnvịcấptiểuđoànvàtrungđoàntừnhảydùđếnthuỷquânlụcchiến,sưđoàn5vàsưđoàn7.Nếuphenàoâmmưuđảochínhvàcóuythếmócnốithìsápvônhưngsẽratayhànhđộngvàophút chótđểnắm thếchủđộng.Trung táThảochủ trươngđảochínhđểhoàgiảicácmâuthuẫnquânbìnhchínhtrịvàhoàgiảicácmầmmốngchốngđốichiarẽ,nhưngvẫnduytrìđượcchếđộ,bảovệsự…liêntụcchínhsáchquốcgiavàđồngthờitiếptụcpháttriểnvàcủngcốấpchiếnlược.NhómTrungtáThảochủtrươngphảigiữTổngthốngDiệmlàmmộtcáithếtinh thần và tiêu biểu cho quyền lực quốc gia.ÔngNhu tạm lánhmặt rangoạiquốcđểgiảmáplựccủaMỹvàđồngthờihoàgiảivớiPhậtgiáocùngcácphenhómchốngđối…Vớimộtchủ trươngnhưvậy,sựhiệndiệncủaTổng thống Diệm là một điều tối cần cho nhóm ông Thảo, nhưng TổngthốngDiệmvàôngNhuđãrađimấtrồi.

Trongnhậtký,ĐỗThọ,ngườituỳviêntrẻtuổitrungtínấyđãghilạibuổibìnhminhcuốicùngcủaanhemTổngthốngDiệmnhưsau:

"Trongnhàthờđènnếnđãsángtrưng.Cólẽbuổilễđầusắpđến,TổngthốngDiệmvà ôngNhuquỳxuốngở hàn.g ghế đầ u.Tôi đứngđằng saulưngnhưthườngtìnhcủamộtsĩquantuỳviêntrongcáclễThiênChúagiáomàTổngthốngthamdự.

TôingheđượctiếngcầukinhcủaTổngthốngvàôngNgôĐìnhNhuhợplại.NếutôikhônglầmthìTổngthốngvàôngNgôĐìnhNhukhởiđầukinhxưngtội.Nhưđãviết,tôilàmộtPhậttửnênkhôngthôngthạovềkinhvàcáclễcủaThiênChúagiáo.

Tổng thốngvàôngNgôĐìnhNhu lễ sángkhoảngngoài15phút, có lẽđây làmột buổi lễ sáng lâunhất củaTổng thốngNgôĐìnhDiệmđối vớithườngnhậtởdinhGiaLong.Vàđâycũng làbuổi lễđầubấtngờđốivớiôngNgôĐìnhNhutrừnhữngngàychủnhật.

KhiTổngthốngDiệmđứngdậy,ôngNhuuểoảiđứngdậytheo.Lúcbấygiờngoàiđườngđãcótiếngđộngcủakhuvựcbuônbán.

Ngườiđilễnhàthờđãđến,tôithấyvàingườiđivàosân,cólẽnhiềuhơnnữa,nhưngvìcánhcửakhéphờnêntôikhôngtrôngđượcbaoquát.

ÔngNhutiếnvàosátTổngthốngDiệmrồinói"mìnhvàogặpchatíxíu"khôngđợiTổngthốngDiệmtrảlời,ôngNgôĐìnhNhuđãbướcvềphíabànthờlễ,TổngthôngDiệmvàtôichậmrãiđitheo.

Khivàogặpvịlãnhđạotinhthầntôiđứngngoàinênngheđượccâumấtcâucòn.KhôngbiếtTổngthốngDiệmvàôngNgôĐìnhNhunóinhữnggì.Tóiđượcnghegiọngnói củavị lãnhđạo tinh thần,đại kháikhuyênTổngthônglưulạingôinhàthờnày.Anninhbímậthoàntoànbảođảm.

Cảbangườinóichuyệnkhálâuvàcólẽbuổilễsớmphảibắtđầunênvịlãnhđạo tinh thầnđi rađể làmchủ lễ.Tổng thốgNgôĐìnhDiệmvàôngNgôĐìnhNhuđitheovàcũngxemlễthêm.

Trongnhàthờđãcómộtsốngườidựlễ.Phầnnhiềulànhữngngườigiàcả,ngườiHoakiều.TôiđoánchắclàhọkhôngđểýđếnTổngthốngDiệmvàôngNgôĐìnhNhu.VìhọkhôngthểngờđượcTổngthốngDiệmlánhnạnđảochínhđếnđây.

Nếuhômấytôimặcquầnáonhàbinh,thìngườitacóthểướcđoán.Tuynhiêntôibắtgặpđượcmộtbộmặtcủamộtngườiđànôngđangngồivềphíagóctráicủanhàthờ.Ôngtakhônggiàlắm.NgườiđànôngnàynhìnchămchúvềphíaTổngthốngNgôĐìnhDiệm.Cólẽngườinàyngờngợtựhỏi:“ĐócóphảiTổngthốngNgôĐìnhDiệmkhông?”vàngườiđànôngnàytôiđãbắtgặpkhiông tađứngnhìnTổng thốngNgôĐìnhDiệmsửasoạn lênM.113.

Theotôinghĩbuổilễhômđócóvẻrútngắn,vịlãnhđạotinhthầntrônghấptấp,lolắng.VìôngtađangđứngtrướccảnhbiếnđộngcủaTổngthốngtrốnchạy.VảlạivịTổngthốngcònlàngườiThiênChúagiáo,mộtconchiênngoanđạo.

Buổilễsángchấmdứtbìnhthản.Tôiđãnghenhữnglờithìthầmcủamộtđámngườiđilễ.HọdừnglạiởcửachínhnhìnTổngthốngDiệmvàôngNhulẫntôiđangđứngnhìnmặtchaxứ.Trongnhữngngườinàycócảngườiđànôngmàtôiđãnóiởtrên.

TôiviếtnhưvậyđểnóilênrằngmộtsốconchiênởxứđạochaTamđãnhậndiệnđượcTổngthốngNgôĐìnhDiệm,mộtđiềubấtngờngạcnhiênnhất.

TổngthốngDiệm,ôngNhuvàtôitheochânchaxứvàobêntrong.Tồngthốngnóivớichaxứlàđếnđâyquáđườngđộtluỵphiềncha.Nhưngsẽđinữachứkhông lưu lại làm liên luỵ,khổ sởchonhà thờ, chaxứ trả lời là:"Tổngthốngđừngnghĩđếnđiềuđó.NhàthờlànướcChúaaidámđộngđếncũngđượcđâuriêngchoTổngthống.TổngthốngvàôngCốvấnyêntâmởlạiđây,rađilắmphầnnguyhiểm".

ÔngNhungồi lặngyên thật lâu rồinói:"ThưachaTổng thốngnóivậynhưng chúng con không đi đâu nữa.Dầu sao cũng liên lạc với các tướnglãnhđểbànvềviệcrađicủaTổngthốngchođúngvớinghilễquốcgia".

SaulờinóicủaôngNhu,tôinghĩngayđếncuộcdànxếpgiữaTổngthống

DiệmvàHộiĐồngtướnglãnhsẽxảyra.NhưnghiệnnayTổngthôngDiệmđangởtrongthếyếuchắcrằngtướng

lãnhsẽépTổngthốngDiệmvớinhiềuđiềukiện.Sauvài tách tràởnhàxứ,bênngoài trờisáng tỏTổng thốngNgôĐình

DiệmvàôngNgôĐìnhNhuquyếtđinhliênlạcvớiHộiđồngtướnglãnhtạiTổngThammưu.TổngthốngDiệmralệnhchotôilấyđiệnthoạinhàxứgọivềTổngThammưuvàcốgắnggặpchođượctướngTrầnThiệnKhiêm.

TôicầmđiệnthoạigọingayvềTổngThammưu.BênkiađầudâyxưngdanhlàĐạitáĐỗMậu.Tôinóingay:"Thọđâythưachú”.ĐạitáĐỗMậuhỏi:"Chúmàyởđâuđó?ÔngTổngthốngđiđâurồi".Tôiđáplại:"Tổngthốngmuốnnóichuyệnvớitướnglãnh".ĐạitáĐỗMậutrảlời:“Cáctướngchưaaiđến,chỉcótướngKhiêmthườngtrụcởđây,chúmàymuốnnóigìthìnói".

TôiđợitrongnháymắtthìnghetiếngcủatướngTrầnThiệnKhiêm.Tôi trình bày ngay là tôi được lệnh Tổng thống liên lạc với Hội đồng

tướnglãnhvàhiệnTổngthốngđangởnhàthờChaTamChợLớn.HộiđồngtướnglãnhcửđạidiệnđemxerarướcTổngthốngvềBộTổngThammưu.

TướngTrầnThiệnKhiêmđáp:“Đượcrồi,quasẽ trình lênTrung tướngChủtịch.NóivớiTổngthốngyêntâmsẽcótướnglãnhxuống".

TôigácốngngherồitrìnhlạivớiTổngthốngNgôĐìnhDiệmlàđãnóichuyệnvới tướngTrầnThiệnKhiêmvàông ta sẽchođạidiện tướng lãnhxuốngđây.

TổngthốngNgôDìnhDiệmvàôngNgôĐìnhNhucùngchaxứyênlặngkhôngaimuốnnóigìcảvàgiờphútđợichờbắtđầu.

Từgiờphútđómộtâmthanhđộngcơnàochuyểnđộngbênngoàicũnglàmkhuấyđộng tinh thầmtôi. (Trích trongnhậtkýĐỗThọ trang260-265HoàBìnhxuấtbảnnăm1970).

SaunàyLinhmụcJeanđãtiếtlộ,Linhmụctìmmọicáchthuyếtphụcanhem Tổng thống Diệm không nên gặp các tướng lãnh nhưng Tổng thốngDiệmnhấtđịnhtừchối.

LinhmụcJean:"TổngthốngvàôngCốvấnkhôngnênengại,tôisẽlàmtất cảkhảnăngcủa tôi.Tổng thốngvàôngCốvấn rađi lúcnàyvô cùngnguyhiểm".

TổngthốngDiệm:"CảmơnCha,tôithấykhôngcógìnguyhiểmcả.Cánhântôi,tôidângtrọnchoChúavàMẹMarianhưngtôivẫncònlàNguyênthủquốcgia,tôicòntráchnhiệmvớidân”.

LinhmụcJean:XinTổngthốngvàôngCốvấnnghĩlại.ChínhtôisẽđưaTổngthốngvàôngCốvấnđếnmộtnơiantoànnhất.

Linhmục Jean có đề nghị Tổng thống Diệm và ông Cố vấn Nhu nếu

khôngmuốntynạntrongtuviệnhoặcnhàthờthìChaJeansẽtìmcáchđưahaiôngđếntỵnạntạiToàĐạisứPháphoặcĐạisứTrungHoa.

TổngthốngDiệmtừchốilầncuốicùng."XincảmơnCha,tôikhôngcótộigìvớidânvàquốcgianày,tôithấykhôngcólýdogìphảilẩntránh".

Trongkhiđó,tạiBộTổngThammưu,khinhậnđượctinhaianhemôngDiệmđangởnhàthờChaTamthìnhómtướngĐônhếtsứcvuimừngnhưngcũngvôcùnglongại.Phảilàmthếnàobâygiờ?

NHỔCỎTẬNGỐCThiếutướngĐỗMậuchobiếtlàquyếtđịnhthanhtoánngayhaianhem

ôngDiệmkhôngphảidotoànthểHộiđồngQuânnhânvàriêngtướngMậucũngnhưtướngKhiêm, tướngĐônchỉ tánđồnggiảiphápđẹpnhất làchohaiông rangoạiquốc.Riêng tướngĐônđã cho sửa soạn cănphòngcạnhVănphòngTổngThammưuTrưởngdểhaiôngnghỉtạm.Tuynhiên,ngaytừsáng1-11,Hộiđồngnàyđãphânhoávànghingờnhau,vìkhôngthểbiếtaithựctâmvớiai.Tuynhiên,cóbốntướnglãnhtạmđoànkếtvớinhauhơncả,đólàcáctướngKim,Minh,Xuân,Đôn,tướngĐínhcònbịchônchânởtrạiLêVănDuyệt,đểđiềuđộngcáccuộchànhquân.TuynhiênkhôngcósựhiệndiệncủatướngĐínhởBộTổngThammưuquảlàmộtđiềurấthaychopheđảochính,vìtướngĐínhvốnănnóibạtmạng.Chínhđiềunàyđãlàmchotướnglãnh"ngán"ôngĐính.ChonêntướngĐínhđãkhôngđượcmờithamdựvàocuộcbiểuquyếtchosốphậnanhemTổngthốngDiệm.Nóilàcuộcbiểuquyếtthìkhôngđúng,đâychỉlànhữngýkiến"rỉrả",khôngmộttướnglãnhnàodámcôngkhaiđưarađềnghị.

Trướchết,ThiếutướngLễchorằng"tậngốc".ÔngcònkềcàdẫnchứngmộtsốthídụtrongtruyệnTầu.ÝkiếntrênđượctướngXuântánđồng.

TướngKimdèdặtmặcdầuông làmột tướng lãnhbịchếđộNgôĐìnhDiệm"bỏquên"trong9năm.Cáctướnglãnhkháckhôngcôngkhaitỏtháiđộ.TướngDươngVănMinhvẫn im lặngmộtcáchkhóhiểu.Saumộthồibàn bạc rỉ rả và cuộc đối thoại của tướngNguyễnNgọcLễ, tướngXuân,tướngDươngVănMinh… "tiêu lệnh" nhổ cỏ nhổ tận gốc đã dược quyếtđịnhvớiđasố7/9(2/9khôngtánthànhlàphiếucủatướngĐỗMậuvàtướngTrần ThiệnKhiêm?Và đây cũng chỉ là lá phiếu tuỳ hứngmà thôi).Mộtquyếtđịnhhếtsứcmơhồchonênchínhngườiđồngýgiảiphápnàycũngkhônghiểugiảiphápđượcthihànhnhưthếnào?SẽbắtôngDiệm,ôngNhurồiđemratoàxửhayđemrangoạiquốc?Songkhôngainóilênthắcmắccủamìnhcả.Hộiđồngquânnhânvẫnbaotrùmmộtkhôngkhínghikỵvàđềphònglẫnnhau.VịtướnglãnhkểtrênchobiếtrằngkểcảtướngDươngVănMinhvớitưcáchChủtịchHộiđồngquânnhânvẫnkhôngdámđơnphươngquyếtđịnhhoặcthihànhquyếtđịnhcủaHộiđồngquânnhânmặcdùvớitư

thếcủaông,ôngcótoànquyềnquyếtđịnh.Song,tướngMinhđãkhôngthựcthiquyềnhànhtốithượngđóvàcóthểnóiviệcgìôngcũngphảithamkhảoýkiếnĐạisứMỹ.NếuôngLodgequyếttâmbảovệsinhmạngchohaianhemTổngthốngDiệmthìsựviệcđãkhác.TháiđộcủaLodgelúcđórất lờmờvớiluậncứ“khôngcanthiệpđếnnộibộViệtNam"(?)TháiđộcủaôngLodgetráihẳnvớitháiđộcủatướngHarkins.NgaytừkhiôngLodgenhậnchứctạiViệtNam,mốibấthoàgiữaLodge,Harkinscàngngàycàngrõrệt.HarkinscócảmtìnhvớiôngNhuhơnlàTổngthốngDiệm,tướngHarkinsđãdùnguytíncủaôngtađốivớitướngĐônđểlàmcáchnàophetướnglãnhbảovệtínhmạngchohaianhemTổngthốngDiệm.

ĐạisứLodgekhôngtỏtháiđộrõrệt.TướngMinhthìimlặngmộtcáchkhóhiểu,trongkhiđólạicómộtsốtướnglãnhkhácchủtrươngthanhtoánngayhaianhemôngDiệmvàsẽcoinhư"sựđãrồi"đốivớingườiMỹ,vàđốivớiquốcdânsẽtìmcáchnguỵtạodưluận.MọiviệcđâusẽvàođấymiễnsaohaianhemôngDiệm"vắngmặt"vĩnhviễn.Mấytướnglãnhnàyquanniệmđơngiảnnhưvậy.Kểtừsáng2-11pheđảochínhcoinhưđãlàmchủtìnhhình.Sựphânhoálạicàngtrởnênrõrệtvớinhiềuphenhóm:Phemạnhvớimặccảmtựtônchorằngmìnhchínhlàthànhphầnchủchốt,cócôngđầuđốivới"cáchmạng”.PhenàygồmtướngĐôn,Đính,Minh,Kim,Xuân.Phe"yếu”vớimặccảmchạytheovàophútchótnênhoàntoànthụđộngvàchờđợiânhuệcủacáchmạng.PheônhoàgồmtướngKhiêmvàtướngMậu.

Tấtnhiên làphemạnhđãhoàn toànkhuynh loát,nhiềuquyếtđịnhmậtcủaphenàymàphekiakhôngđượcbiết.

Chonênđãquyếtđịnh"diệtthảotrừcăn"tuycóđặtthànhvấnđềđểthảoluậnchung,nhưngcũngchỉđểthảoluậnmàthôi.QuyếtđịnhtốihậuvẫndonơitướngDươngVănMinh.NgườicónhiềuảnhhưởngđếntướngMinhvềgiaotếvàchínhtrị,làtướngKim.NgườiđượctướngMinhtincậyvềmưukế và phép thuật đối nội là tướngXuân.Nếu tướngĐính hăng say thì sựhăngsayđóchỉcótínhcáchtrìnhdiễnvớiảotưởnganhhùnglãngmạnnàođó.NhưngsựhăngsaycủatướngXuânkểtừsáng2-11cótínhcáchđedoạ,vì ôngmuốn tỏ chomọi người biết là ôngquyết hệt và có thể ra tay làmđượctấtcả,đồngthờiôngmuốncódịpchomọingườithấybiệnphápcựcmạnhsẽnhưmộtlờicảnhcáoquyếthệtnhấtđểhiểurằng"đừngcóaicựaquậy".CóthểđócũnglàlýdokhiếntướngXuântìnhnguyệnđếnnhàthờChaTamđónhaianhemTổngthốngDiệm?

CHƯƠNG10(E)“JERESTENEUTRE"-TÔITRUNG

LẬP

CùngđivớiôngXuân,nhưtrênđãviết,cóĐạitáDươngNgọcLắm,ĐạiuýNguyễnVănNhung(sĩquantổnghợpvàtuỳviêncủatướngDươngVăn Minh từ năm 1955), Đại uý Phan Hoà Hiệp, Thiếu tá Dương HiếuNghĩa.Xétvềkhíacạnh"bấtmãn"đốivớichếđộcủaTổngthốngDiệm,thìtướngMinhkhôngcógìgọilà"bấtmãn"…Nhưngsaucuộcđảochínhhụt11-11-1960, tướngMinhkhôngcònđượcchếđộtínnhiệmnhưxưa.Cólẽbắtnguồntừtháiđộcủaôngđốivớicuộcđảochínhđóôngtuyênbốvớibáochíngoạiquốc“Jeresteneutre(Tôitrunglập.BáoJ.E.Ongày13-11-1960).Chodùvậyhànhđộngcủa tướngMinhđốivới anhemTổng thốngDiệmthậtlàkhóhiểu.NhưngtướngXuânthìsựbấtmãncóvẻsâuxahơn.KểtừkhiôngmấtchứcGiámđốcnhaAnnínhquânđộiôngXuânvẫnchorằngmìnhcócôngvớichếđộtrongvụđánhdẹpBìnhXuyên,vàchiếndịchbìnhđịnh tạimiềnĐôngNamphần.Tuy không xuất thân từmột trường võ bịnào,ôngXuânchỉlàmộtcôngchứccaocấptrongngànhMậtthámliênbang(Surete- fédérale)sauđượcđồnghoávàongànhanninhquânđộivớicấpbậcĐại tá.Tuynhiên khimất chứcGiámđốc, ông vẫnđượcTổng thốngDiệmchogiữchứcchỉhuytrưởngtrungtâmhuấnluyệnQuangTrungchođếnngàyđảochính.Trongngànhcảnhsát,tướngXuânvẫncònmộtsốcộngsựviêncũ,thuộcgiớigiàđãphụcvụtrongngànhMậtthámliênbangđãlâunăm.Cònvàilýdo"tếnhị"khácđãkhiếntướngXuânhăngháinhấttrongviệctìnhnguyệnđiđónanhemTổngthốngNgôĐìnhDiệm.

…MộtsốbinhsĩthiếtgiápthấyôngDiệm,ôngNhugiằngcovớihaisĩquan

vộinhảyrakhỏixevàtiếnlênbựcthềmnhàthờvớinhữngkhẩucarbineđãlênđạnmũisúngchĩathẳngvềphíahaiôngDiệmNhu.

TuỳviênĐỗThọtoannhảytớitrướcđámquânnhânthiếtgiáp,ôngmuốnlàmmộthànhđộng,nhưngrồiôngchùnbước.ĐỗThọbiếtrằngtrongkhungcảnhđằngđằngsátkhínày,bấtcứmộthànhđộngchốngđốinhỏnhoinào

củaôngcũngcóthểmấtmạngnhưchơi.ÔngDiệmôngNhuuyquyềnnhưvậymàđànhchịubấtlựcthìônglàmsaochốngchọiđược.

Saukhitrảlạikhẩurouleaungắnnàyvàobaoda,viênsĩquantoanbắnnhìnôngNhuôngDiệmgằngiọng:

-Chúng tôimờiquývị lênxe.Giờnày, nơiđâykhôngcònai làTổngthốngvàCốvấnnữa.Nếuquývịtừchối,chúngtôibuộclòngphảiápdụngnhữngbiệnphápcứngrắn.

Nói xongviên sĩ quannày đẩy nhẹ ôngDiệmxuống sân nhà thờ.ÔngNhubâygiờlạitỏvẻquyếtliệt,ôngxôđẩyviênsĩquanvàquát:

-KhôngđượcvôlễvớiTổngthống.Biếttìnhthếkhôngthểnàothayđổiđược,ôngDiệmnắmlấyvaiáoông

Nhu:-Thôichú!Mìnhđihè!Ông chưa nói hết câu thì viên sĩ quan thứ hai đã đẩy mạnh ông Nhu

xuốngtrước.TổngthốngDiệmbướctheo,tuỳviênĐỗThọvàchaxứđitheohaingười.CửachiếcthiếtvậnxaM113đượcmởra,bêntrongnồichảovàhànhlýcánhâncủacácchiếnbinhthiếtgiápngổnngang.KhungcảnhchẳngcógìđãđượcthudọnđểđónvịTổngthống.Rõràngđâylàmộtcuộc”ápgiải"mộtcáchđộtngộtthiếuchuẩnbị.

ÔngDiệmvàôngNhuchùnbước.Cáhaiđềuhiểurằngvớimộtsựđónrướccứngrắnnhưvậy,hyvọngđượcđưarangoạiquốccủahaiônghếtsứcmongmanh.

Đốivớicáctướnglãnh,uyquyềncủahaiôngchắccácôngcũngđãhiểu.Hiểunhưvậythìđãquámuộn.Trênmặtthềmcủangôinhàthờbuồntẻnày,ngườitathấykhuônmặtcủatuỳviênĐỗThọrấtthảmthương.CólẽôngđãhìnhdungđượcsốphậnsẽdànhcảchohaianhemôngDiệm,Nhu.Tronggiờ phút nặng nề này, chỉ có ôngDiệm là còn giữ được sự bình tĩnh cầnthiết,nênđãkhôngmộtphảnứngnàomặcchosựđưađẩycủasốphận.

CònôngNhutrônggươngmặchốcháctiềutuỵcủamộtđêmthúctrắng,đôimắtônglonglêncơngiậnkhithấyđámđôngdânchúngđằngxađangchỉtrỏvềphíamình.Nhưmộtconhổsacơ,ôngmuốntrútsựnónggiậnchobấtkỳmộtngườinào,nhưngcuốicùngôngdằnđược.

BƯỚCCHÂNCUỐICÙNGKhiấychiếcxeM113đãnổmáyquayđầuraphíacổng.ThiếutáNghĩathìchạylăngxăng.ĐàiuýNhunghaitaychốngnạng,mặt

màyrấthungdữ,vàthốtranhiềulờilỗmãngtụctằn.Mộtsĩquankháccũngcómặttạiđây,vàôngNhucũngđãtừngbiếtmặtbiếttên.ViênsĩquannàylàĐạiuýHiệp.ĐạiuýHiệpcũngnhưNhungđãthốtranhữnglờilỗmãngnặngnề.Tổng thốngDiệmvẫn làmngơ, songổngNhuquay lạiquắcmắt

mắngHiệp"KhôngđượcănnóivàxửsựnhưvậyvớiTổngthống".Như cố ý lánh mặt, tướng Xuân vẫn ngồi ngoài xe đậu phía bên kia

đường. Thiếu táNghĩa đã hộ tống anh emTổng thốngDiệm đến tận cửachiếcM113.ÔngNhuvẫngiằngco"CácanhđểTổngthốngđixenào?Saolạiđixenày?Saolạicóthểthếnày?".MộtĐạiuýđẩyôngNhuxôvàophíacửasau.

ÔngNhulảođảorồiđứngkhựnglại.ÔnglớntiếngnặnglờivớimấysĩquanđứngchungquanhôngvàTổngthốngDiệm.TheoônggiàKháTổngthốngDiệmvẫncóvẻtừtốn.

TrongnhậtkýĐỗThọcóghilạinhưsau:"HọđẩymạnhôngNhuxuồngthềmnhàthờ.TổngthốngNgôĐìnhDiệm,tôivàchaJeantheosau.TrongkhiđótrụcmáycủachiếcM113buôngthảcửaxe.Línhđảochínhápdụngcứng rắn đẩy ôngNhu lên xe, ôngNhu cự nự quay lại nửa người và đưaTổng thốngDiệm lên trước.Tôichạyđếnđưachiếccặpđa,chiếcba tongchoTổngthống.NhưngĐạiúyNhungđãgiậtnhữngmónhàngnày.ĐồngthờihọkhôngchotôiđượcphépđếngầnTổngthốngNgôĐìnhDiệm.TôiđứnglạinhìncửasauchiếcM113đónglại.TôikhôngthểngờđólànơiannghỉcuốicùngcủaTổngthốngDiệmtrongquantàibọcsắt.TôilenxeGMCvềBộTổngThammưu".(NhậtkýĐỗThọtrang267).

TrênlộtrìnhvềBộTổngThammưuđộtnhiênđếnchỗchắnxelửađườngHồngthậptựthìđoànáptảidừnglại.BáoCôngLuậnsố882rangày26-11-70đãghilại:

“GiờphútkếtliễucuộcđờicủahaiôngDiệm,Nhuxảyralúcđoàn"côngvoa"vềđếncổngxelửađườngHồngThậpTự.Đoàncôngvoavừatiếnđếnđâythìgặplúccómộtchiếcxelửachạyquanênphảidừnglại.

ĐạitáLắmngồivớiThiếutướngMaiHữuXuântrongmộtchiếcxeJeepchạygiữađoàn,thấyđoànxebấtthầnngừnglại,ôngkhôngbiếtchuyệngìnênđãhétvàomáytruyềntin:

-Aichocácanhngừnglại?"Tiếngquânnhântrênchiếcxethiếtgiápđiđầutrảlời:-ThưaĐạitá,kẹtxelửa.Cómộtchuyếnxelửasắpchạyqua,cổngràođã

kéoxuống.ĐạitáLắm"à"mộttiếngrồitiếptụcnóichuyệnvớiThiếutướngXuân.

Chừngvàiphútsau,giữatiếngchuyểnđộngầmầmcủachuyếnxelửachạyquaôngmơhồnghecónhiềutiếngsúngnổ,nhưnghỏiphíatrướckhôngcómộtbáocáonàochoôngbiếtcóchuyệngìbấtngờxảyra.

Những tiếng súng nổ khô khan chen lẫn với tiếng động cơ ầm ĩ củachuyếnxelửađiqua,đólàtiếngsúngcủaĐạiuýNhung.Trongkhôngkhínặngnềcủađoàn“côngvoa"rướcôngDiệmôngNhutừnhàthờChaTam

vềBộTồngThammưu, thừacơhộichiếc thiếtvậnxachởôngDiệmôngNhudừng lại,Đại uýNhungđã bất thần từ chiếc xe Jeep nhảyqua chiếcthiếtvậnxa.Khẩurouleaungắnnòngđượcrútrakhỏivỏvàôngnhảđạn,sauđódùngdaokếtliễucuộcđờihaiôngDiệm,Nhu.

Hai nhân vật đầu não của chế độ nằm xuống. Vĩnh viễn nằm xuống,khôngcómộtphảnứngnhỏnhoinào.Cáichếtnàyrấtítngườiđượcbiếtrõràngvàchứngkiến.

ChínhĐạitáLắm,ngườichỉhuytrựctiếpđoàn"côngvoa"lúcbấygiờkhônghaybiết.Saunày,ĐạitáLắmđãnóivớichúngtôilàôngkhôngthểngờmộtviệcnhưvậyđãxảyra.

Saukhichuyếnxelửađãđiqua,đoàncôngvoavẫntiếptụccuộchànhtrình.ĐạitáLắmlúcđóvẫntintưởngmọiviệcđượcbìnhthường,làkhôngcóđiềugì xảy ra.Chođếnkhiđoànxevề tớiBộTổngThammưu, chiếcthiếtvậnxaM113chởTổngthốngDiệmvàôngCốvấnNhuđộtnhiêntáchkhỏiđoànvàchạyquasânvậnđộngquânđội".

CHƯƠNG10(F)“C’ESTCOMMEÇA"(23)

Đoànxedừngngayởsâncờ,ĐạiuýNhungtừ trênchiếcM113lẹchânnhảyxuốngtrước.LúcấyTrungtướngChủtịchHộiđồngQuânnhânđangđứngtrênbaolơn.NhungchạytheosautướngXuântiếnlênthềmtamcấp củaBộTổngThammưu.TướngMinh từ trên caogiơhai tay, cử chỉgiốngnhưtướngDeGaullegiơtaylênbiểulộsựchiếnthắngđểchàomừngquốcdân.KhiĐạiuýNhungcùngtướngXuânbướclênbậcthềmBộTổngThammưu,mộttướnglãnhtrôngthấytayáoNhungdínhđầymáu.ÔnghấthàmhỏitướngXuân"saovậy"thìtướngXuânnhúnvaivàchỉđápcóvỏnvẹn "C est commeÇa" rồi ông vàNhung lên thẳng lầu để báo cáo tướngMinhcôngviệcmàhọvừahoànthành.Mấytướnglãnhthởdài,quaylưnglênlầu.MộtvàitướnglãnhkhácvàmấyĐạitákéonhauxuốngsânđểcoitửthi.Khiđếnnơi,mấyôngđứngkhựnglại,rồiởthế“nghiêm"giơtaychàotừbiệtanhemTổngthốngDiệm.ThiếutướngĐỗMậuvùngvằngnóilớn"Cácanhphảichịutráchnhiệmvớilịchsử"...TướngDươngVănMinhlạnhlùngkhẽnhúnvaikhôngnóimộtcâu.TướngKhiêmsasầmnétmặt,hiệnrõsựđauthương.MộttướnglãnhkhácvàophòngcủaTổngThammưutrưởngrủĐạitáLuConerracoixácchếthaianhem"DiệmNhu”.LuConerlắcđầu:"Tôirasaođược,ngườitasẽcólýdocholàngườiMỹcódínhdángvô".

XáccủahaianhemTổngthốngDiệmđượckhiêngxuốngđặtngaytrênnềnđấtcủasâncờ.HaianhemôngDiệmnằmchỏng trơnhưvậy.MiệngôngNhuháhốc,mắtnhắm,máuởmiệng trào radínhhaibênmépvàcổ,máuđãtrởthànhđen.Trờihômấykhôngnắnglắmvànhiềumây,từlúcấysânBộTổngThammưutrởnênvắnglặngkhôngmộtaiđượclaivãngtrừmột số tướng távàmột sốngườicóphận sự.Ngườihạ sĩquan trênchiếcM113trướckhilênxerờikhỏisâncờ,ôngtarútchiếckhănmùixoatrongtúi,phủlênmặtTổngthốngDiệm.HaithithểnằmchơvơnhưthếkhálâuvìHộiđồngQuânnhânchưacómộtquyếtđịnhnào.TừcổngBộTổngThammưuđãđượclệnhcanhchừngnghiêmmậtnhấtlàđềphòngcáckýgiảngoạiquốc.

Tuynhiên sau đấy khôngđầy 1 giờ ngoại giao đoàn cũngnhưbáo chí

ngoạiquốctạiSàiGònđềuđãnhậnđượcđầyđủtintứcvềcáichếtcủahaianhemôngDiệm.Aigiết?Tạisaogiết?

Theo ký giảRobert Shaplen (tác giả cuốnThe LostRevolution) thì cómộtluậncứtinđượclàNhungđãratayhạsáttheolệnhcủatướngDươngVănMinh.Songrõrệtnhất lànhữngviênđạnđóđãđượcchếtạo tạiHoaKỳ.NếuĐạiuýNhungcầmsúngnảycòthìôngtacũnglàngườithihànhlệnhcủathượngcấp.MộtĐạiuýnhưNhungdùlàsĩquantuỳviêncủaChủtịchHộiđồngQuânnhân,ôngtacũngchưathể"điên"đếnđộtựmìnhbắnhaianhemTổng thốngDiệm.Điềunày thậtgiảnđơnvàrõ rệt.Vànhữngviênđạnnàychỉlàkếtquảcủamộtâmmưuđãđượcsửasoạntừtháng5-1963vàtiếnhànhrấttinhtế,vừacónghệthuật,thứnghệthuậtđảochínhmàĐạisứCabotLodgerấtamtường.NhữngviênđạnkếtliễucuộcđờihaianhemôngDiệmvà chếđộ củaôngkhôngphải lànhữngviênđạnđồngđơngiảnmang dấu hiệuUSA -Những viên đạn đã được đúc rất công phu từnhững trục John Kennedy - Cabot Lodge, Cabot Lodge - Hilsman, CIASmith-CabotLodgevàcuốicùngCabotLodgeđạidiệnchonhữngcáitrụcnàyđểgiaotiếpvớimộtsốtrụcbảnxứ.Cóthểmôtả:CabotLodge-tướngKhiêm qua trung gian Harkins và Tướng Đôn - Harkins và tướng Kim,Xuân,Minh - Cabot Lodge qua trung gian Smith... Cuộc đảo chính đượcchâmngòiphảikểđếnngôi thứnhấtĐôn -Harkins.Vì tướngĐônvới tưcáchTổngThammưu trưởngnênông códịpgiao tiếphàngngàyvới cáctướngtáMỹ.MộtsốtướngtánàytrởthànhtrunggiangiữaCabotLodge-Đônvàmộtsốtướnglãnhkhác.

Đại sứCabotLodge và những ngườiHoaKỳ có hay biết gì trước giảipháp"nhổcỏtậngốc"không?

Sựthực,thìkhitiếngsúngđảochínhbùngnổ,ĐạisứCabotLodgeđãtúctrựctạivânphòngcủaông,vàtheodõithườngxuyêntintức"cáchmạng".

ToàĐạisứHoaKỳvàcáccơsởliênhệnhưUSA,AIDsẽmởrộngcánhcửađểđóntiếpcácphầntửthuộcpheđảochínhkhisựmưuđồbấtthành.

CHẾTCHƯAPHẢILÀHẾTKhixáccủahaianhemTổngthốngDiệmnằmchơvơdướisân thìcác

tướngtrongHộiđồngquânnhânbắtđầungồivàobànthảoluận.TheotướngĐỗMậu,khôngkhílúcbanđầuthậtnặngnề,khóthở.Nhiềuôngtướngchỉcúiđầukhôngnóimộtcâu.TướngMậumôtả:"TôitheoTổngthốngDiệmtừnăm18tuổibaonhiêutìnhcảmsâuxagiữatìnhthàytrò...Thấyxáchaiôngtôikhôngcònkhócđược,đauquá-đauđếncùngđộ".

VấnđềcấpthiếtlúcấylàlàmthếnàobiệnminhvềcáichếtcủahaianhemTổngthốngDiệmđốivớibanggiaođoàn,dưluậnquốctếvàquốcnội.Cólẽ tướngMinhchođếnlúcđómớinghĩđếnnhữnghậuquảmàôngđã

khônglườngtrước.RiêngtướngKimlàngườihiểurõuytíncủahaianhemôngDiệmtronggiớingoạigiaođoànnhấtlàtoàKhâmsứvàĐạisứAnh,dùcáchnàoĐạisứLodgecũngphảikiêngnể.

TướngKhiêmcũngnhưtướngKimlàngườiđãlượngtínhtrướcvềuytínảnhhưởngcủaTổngthốngDiệmtrongsố2triệutínđồThiênChúagiáo.Từnhữnglượngtínhvềhậuquảquanhiềuphíadocáichếtnàysẽtạoravàcóthể lật ngược thế cờ hay nếu không thìHội đồngQuânnhân cũng sẽ gặpnhiều khó khăn lớn lao. Do đó Hội đồng Quân nhân hội họp trong mộtkhôngkhídaođộngbế tắc,đến lúcnàymấy tướng"chủđộng" trongviệc"thanh toánnhanh, thanh toán lẹ"mớingỡngàngkhônghiểunỗigiếtmộtTổngthốnglạigặpnhiềurắcrối,lôithôiđếnnhưthế.MặtkháctướngĐínhđã làmchomấyông trongHộiđồngcàng thêmbối rốidaođộngvì tướngĐính" lahét,chửi thề" tùmlum-"Bâygiờbiết làmthếnào".ĐườngdâyđiệnthoạigiữaHộiđồngQuânnhâncáchmạngvàĐạisứCabotLodgelạihoạtđộngliênmiên.

Trongkhiđó,xáchaianhemTổngthốngDiệmđượcrờivềBộchỉhuythiếtgiáp trongvòngthànhBộTổngThammưu.TrênxecómộtviênysĩĐạiuýthuộcbệnhxáBộTổngThammưu.Xáckhôngphảichỉcóvếtđạntrênđầumàcònnhiềuvếtđâmtrênngực."CólẽvìchiếcxeHồngthậptựđilắcmạnhnên tôi (lờihạsĩCam) thấyđầucủaTổng thôngDiệmnằm trênbăngcacứlắc lưtrôngdễsợ,máuđỏtươichảyphọtrahaibênmép,mặcdầuôngđãchết lạnhkhô.Máuở trên tócdínhbếtđổimàuvàđãse thâmlại.”

Cùng lúc đó tướng Đính đưa ra điều kiện:Một là phải chôn cất đànghoàng, hai là phải làm thông cáo như thế nào nhằm trấn an dư luận.ÔngĐínhnói:"Chếtchatôirồi...rồiphảiănnóirasaođây".

NgaysaukhiđượctinanhemTổngthốngDiệmbịthảmsát,toàĐạisứPhápcóthôngcáongaychoKhâmsứToàthánhtạiSàiGòn(vịKhâmsứlúcấylàNiêntrưởngngoạigiaođoàn).MộtviênchứccaocấpcủatoàKhâmsứđãđiệnthoạihỏiĐạisứCabotLodge,khônggặp.NhânviênTamvụtrảlờirằngHộiđồngQuânnhânchobiếthaianhemTổngthốngDiệmđãtựsát.VìđólàtrọngtộiđốivớiThượngđếvàsẽmấthếtmọiânphước,nênmộtngườicônggiáonhưôngDiệmthìchuyệnnàykhôngthểxảyra.

Mộtlátsau,viênThamvụnàyđiệnthoạichotoàKhâmsứbáolàôngĐạisứCabotLodgechobiếtanhemôngDiệmđãchếtnhưtrườnghợpngộnạn.MộtĐại uý vô kỷ luật đã bắn ôngDiệm. Sau đóHội đồng quân nhân rathôngcáolàanhemôngDiệmđãtựsát.

Sauđâychúngtôighilạibảnphúctrìnhcủagiớihữutráchquânđộimangtên"TàiliệusơlượcvềhaiôngNgôDìnhDiệmvàNgôĐìnhNhusaukhi

chết ngày 2-11-1963 lúc 11g15 đến ngày an táng 8-11-1963 lúc 21g".Nguyênvăn:

TÀILIỆUSƠLƯỢCVỀHAIÔNGNGÔĐÌNHDIỆMVÀNGÔĐÌNHNHU SAUKHI CHẾTNGÀY 2-11-1963 LÚC 11G15 ĐẾNNGÀYANTÁNG8-11-1963LÚC21G00.

I,Ngày2-11-1963vàolúc11g15,đoànxehộtốngđưahaixáccủaôngNGÔĐìNHDIỆMvàôngNGÔâĐÌNHNHUnằmtrênhaichiếcbrancardđểtrongchiếcxeM113vàoBộTổngThammưuđặttạisânbộchỉhuythiếtgiáp binh trại Trần HưngĐạo từ 11g15 đến 17g00. Y sĩ trưởng bệnh xáTổnghànhdinhTổngThammưuđếnkhámnghiệmtửthicủahaiôngDiệmvàNhuvàthànhlậphồsơkhaitửdoPhòngTổngquảntrịTổngThammưuphụtrách.

Trong khoảng thời gian kể trên chờ ông bà Trần TrungDung, cựuBộtrưởng phụ táQuốc phòng, cư ngụ tại số 123 đườngĐoàn ThịĐiểm SàiGòn,xinxáchaiôngDiệmvàNhuđưavềtưthất.

Lúc 17g30 ngày 2-11-1963 do Thiếu tá đại đội Tổng hành dinh TổngThammưuđảmnhậnviệcdichuyểnxáccủahaiôngDiệmvàNhurabệnhviệnSaintPaulbằng1chiếcxehồngthậptựvớihaichiếcquantàidoThiếutáđạiđộitrưởngđạiđộiTổngdànhdinhTổngThammưucủahãngTobia,giaolạichohaiôngbàTrầnTrungDungnhờhãnghòmTobialoviệcliệmvàantáng.

Khi tẩm liệm xong, hai quan tài để tạimột phòng riêng trong nhà xácbệnhviệnSaintPaưlthìTrungtướngTổngtrấnđôthànhSàiGònvàUỷviênquânvụthị trấnSàiGòntheosựyêucầuriêngcủahaiôngbàTrầnTrungDung,sắpđặttổchứcviệcantánghaiôngDiệmvàNhutạinghĩatrangcủangười Pháp tại đường Mạc Đĩnh Chi Sài Gòn, vào ngày 3-11-1963 vàokhoảng12gtrưa,chôntại lôđấtsố3,nơiđâyđãđàosẵnhaihuyệtđãxâykimtĩnh.

TrongkhiôngbàTrầnTrungDungnhờTổngtrấntổchứcviệcmaitángthìhọcsinhvàdânchúngđô thànhcũng tổchứcbanchỉđạođềnnhàxácbệnhviệnSaintPaulhoặcđếnđấtthánhởđườngMạcDĩnhChiđểcướphaiquantàicủahaiôngDiệmvàNhuđểtếcácvịsưđãtửvìđạochothoảdạdânchúngvàhọcsinh.

II- Vào khoảng 20g00 ngày 2-11-1963, theo yêu cầu của ông bà TrầnTrungDungnhờHộiđồngQuânnhâncứunguyvàchogởihaiquantàicủahaiôngDiệmvàNhusangmộtbệnhviệncủaquânđộiđểtránhsựcướpphánóitrên.

Lúc21giờ00ngày2-11,dolệnhcủaquyềnTrungtướngTổngThammưutrưởngbảoliênlạcvớiôngbàTrầnTrungDungloviệcdichuyểnhaiquan

tàivềđểmộtnơi trongBộTổngThammưuđồng thờiTrung tướngTổngtrấn SàiGòn ra lệnh huỷ bỏ việc an táng hai ôngDiệmvàNhu tại nghĩatrangởđườngMạcĐĩnhChi,mặcdầuhaihuyệtđãđàovàxâykimtĩnhrồi.

Lợidụng tronggiờgiớinghiêm,đúng1giờ30ngày3-11-1963ôngbàTrần Trung Dung viết thư cho Bà Soeur Supérieure Giám đốc bệnh việnSaint Pual nhận lãnh hai quan tài giao lại cho quân đội chở về Bộ TổngThammưuđể tạiphòngđạiđộiTổnghànhdinhTổngThammưu,đúng2giờ00ngày3-11-1963.TrongthờigianhaiquantàicủaôngDiệmvàôngNhuđểtạiBộTổngThammưu,việccanhgácđượctổchứccẩnthận.

Đếnngày6-11-1963thìbỗngnhiênchiếcquantàicủaôngAnhbịxìhơibaymùikhóchịu.

Ngày7-11-1963,vìnhậnthấytìnhtrạnghọcsinhvàdânchúngĐôthànhvẫncònphẫnnộkhông thểan tánghaiôngDiệmvàNhu tạiSàiGònhayđưavềHuếđược,phầnthìmộtquantàiđãbịxìhơihôithốinênôngbàTrầnTrungDung gửi thư yêu cầuTrung tướng quyềnTổngThammưu trưởngchomượnmộtkhuđấttrongtrạiTrầnHưngĐạođêtạmantánghaiquantàicủahaiôngDiệmvàNhutrongmộtthờigianrồisẽđemcảitángsau(bảnbứcthưđínhkèm).

TiếptheoyêucầucủahaiôngbàTrầnTrungDungđềngày7-11-1963,TrungtướngquyềnTổngThammưutrưởngchỉđịnhkhoảngđấtđểtạmantánghaiquantàicủahaiôngDiệmvàNhutạiBộTổngThammưu,dosựvụvănthưsố835/TTM/VPngày7-11-1963.

III,Ngày8-11-1963đúng20g00haiquantàicủahaiôngDiệmvàNhudoquânnhânthuộcđạiđộimaitángcủaquânvụthịtrấnSàiGòndướisựchỉhuycủaĐạiuýĐỗVănGiương,Đạiđộitrưởngñạiđộimaitáng,đượcdichuyểnbằnghai chiếcGMC, từ phònghọpđại độiTổnghànhdinhTổngThammưuđếnđặttrênhaihuyệtđãxâykimtĩnhsẵntạikhulàngVõTánh,sauchùaHưngQuốcTự,phíađôngbắc.

Khi đó có sự hiện diện của hai ông bàTrầnTrungDung vàLinhmụcCLAUDE LARRE, Đại diện Toà Khâm mạng Sài Gòn do ông bà TrầnTrungDungmờiđếnhành lễ từ20g00đền20g50ngày8-11-1963saukhiLinhmụclàmlễxong,haiquantàiđượchạxuồnghaihuyệtđãxâykimtĩnhsẵn,vớisựhiệndiệncủa:

-ÔngbàTrầnTrungDung-LinhmụcClaudeLarre-UỷbankiểmsoátTấtcảcácchitiếtđềuchụpảnh(Trừlúcchết).IV-Huyệt:-Huyệtxâykimtĩnhgạch10,đổximăng,sâu1thước30,ngang1thước

20,dài2thước50.Haihuyệtnằmsongsong,cáchnhaubềngang1thước.-Khihaiquantàihạxuồnghaihuyệtxâykimtĩnh,đổđầycát,trênmiệng

huyệtđậyhaitấmđanhgắnximăngkỹ.V-Mộ:-MộnằmvềphíađôngbắclăngVõTánh,mébênphảimộôngLêVăn

Phong,bàođệTảquânLêVănDuyệt.ĐầuhướngvềphíaTâysauchùaHưngQuốcTự.Chânđưavềphíađông,

khunhàthờPhátDiệm.-Hainấmmộtôđárửa, trong lòngmộdướiđổcát trênđểmột lớpsỏi

trắng.Nềnmộcao0thước40dướiđổđá,trêntrángximăng,chungquanhnềnxâybệcao1thước80.Bốngóccó4trụ.Trướcmộcósântrángximăngrộng 1 thước 50, có cửa và bậc thang bước vàomộ. Chu vi dài 7 thước,ngang6thước.

-Vòngquanhkhuđấtmộnóitrêncóràokẽmgaivàtrụximăng,1cửavào,vàcóđặtthườngtrựcmộtvọnggáctrần.

CHƯƠNGKẾTBẢYNĂMSAUCUỘCPHONGTRẦN

Ngày2-11-1965, ngàygiỗđoạn tangTổng thốngDiệmvàôngCốvấnNhu,chiếncuộcđãbắtđầugiatăng.Chỉmộttuầnlễcuốitháng10-1965sốquânnhânthươngvonglênđến1.600người,tínhtrungbìnhmỗingàycótrên200quânnhânhysinhvềchiếncuộc.

Quốclộsố1từLongKhánhquaPhanRang,KhánhHoà,PhúYênchotớiQuảngTrịhoàntoànbịcắtđứt.Hàngkhôngtrởthànhmộtphươngtiệnduy nhất nối liền Sài Gòn với các tỉnhmiền Trung và Cao nguyên trungphần.

Côngtrìnhấpchiếnlượcbịpháhuỷtoànbộtừnăm1964.Cácđịađiểmdinhđiềntrởnênhoangphế.

SốcốvấnquânsựMỹtrướcnăm1963là14.000ngườivàchỉởcấpsưđoànthìcuốinăm1965,đãtănggấp2lầnhơnvàcómặtởkhắpcácđơnvịquânbinhchủngtừcấptiểuđoànđếnchikhu.

Đầu năm 1965, toàĐại sứMỹ rất thoảmãn vì đạt được ước vọngmàtrướcđó2nămToàĐạisứnàydãtìmmọicáchđểthuyếtphụcTổngthốngDiệmchấpnhậnnhưngôngDiệmkiênquyếttừchối.

ĐólàviệctoàĐạisứMỹthiếtlậpmỗivùngchiếnthuậtmộtcơcấumệnhdanhcơquandânsựvụdomộtGiámđốcngườiMỹchỉhuy.KểtừđâyviênGiámđốcnàyđượccoi làCốvấndânsựMỹtốicao tạivănphòngChínhphủ.Toàhànhchính tỉnhđềucóCốvấndânsựMỹđảmtrách:Cốvấnvềhànhchính,anninh,xâyđựngnôngthôn,việntrợkinhtếMỹvàkểcảgiáodụchọchành.

TạiTrungương,cácBộđều thiết lậpmộtcơquandành riêngchoviênchứcCốvấnMỹkểcảngànhvănhoágiáodụcđếnxãhộiytế.

Trước1963,toàĐạisứMỹchỉcómộtphòngtrungươngtìnhbáonhưngnaythì toàĐạisứlại thiết lậpthêmmộtsởmệnhdanhAnninhdânsựdomộtGiámđốcđứngđầu.NgoàitổchứcCIAcòncótổchứcCID,đặtcơsởvàhoạtđộngtrêntoàncõiViệtNam.HìnhảnhngườilínhMỹxuấthiệnnhưmộtthứuyquyềnmới.HảicảngCamRanhtrởthànhcăncứtiếpvậnvĩđạicủaMỹmang tênMỹ"CamRanhCity"-LongBình,BiênHoà,AnKhê,

QuyNhơnđềulànhữngcăncứlớnlaobậcnhấtcủalụcquânMỹtạiĐôngNamÁ.

SốCốvấnMỹđược tăngthêm5000ngườivào tháng6-1964(cộngvới14.000 trướcnăm1963).Nhưngsauvụ tàuMaddox(2-8-1964)sốCốvấnđượcgiatăngrấtmau.Đầutháng8-1964phảnlựccơF-102củakhônglựcMỹlầnđầutiênđượcgửiquaViệtNamthamchiến.

Chiếntranhmởrộng.QuânlựcMỹàoạtđổvàoNamViệtNam.Quânsốlêntới526.000gồmthuỷ,lục,khôngquân.TiếptheoquânđộiĐạiHàn,TânTâyLan,ÚcĐạiLợi,PhiLuậtTân,TháiLansaunàycũngàoạt tiếnvàoNamViệtNam.

BathángsaukhianhemTổngthốngDiệmquađời,tướngNguyễnKhánhlạilàmđảochínhvàmệnhdanhlàchỉnhlývàongày30-1-1964vàHộiđồngQuânnhânraquyếtđịnhchấmdứtnhiệmvụcủaBanchấphànhHộiđồngthànhlậpngày1-11-1963.TướngKhánhratuyêncáogiảithíchlýdocủacuộc chỉnh lý là vì "Từ3 thángnay, tìnhhình suy sụpvềmọimặt, chínhquyềntỏrabấtlựcvàphảncáchmạng,mộtsốngườichạytheothựcdânvàCộngsảndođómộtlầnnữaquânđộiphảiđứnglêncanthiệp".CáctướngKim,Xuân,Đôn,Đínhbịgiamgiữ.ThủtướngNguyễnNgọcThơbịbắtđemvàoBộTổngThammưuvàdochỉthịcủaThiếutướngDươngVănĐức,ĐạiuýChirútdâylưngdatróihaitayônglạivàdẫnđiởsâncờBộTổngThammưu.Thậtlà"bứctranhvâncẩuvẽngườilaođao".Sauđó,ôngThơđượcphóngthíchvàxintừchứccùngvớitoànthểnộicáccủaông.

Ngày 17-2-1964, sĩ quan báo chí BộQuốc phòng chính thức tiết lộ: "ThiếutáNguyễnVănNhungsĩquantổngquátvàtuỳviêncủaTrungtướngDươngVănMinhbịbắtgiữhồiđêm30-1-1964vàgiamtạilữđoànnhảydùtrạiHoàngHoaThám-ôngNhungtựvẫnbằngdâygiày".ÔngNhungchếtnăm39tuổi.ôngđượcvinhthăngThiếutásaungàyđảochính1-11-1963vàchođếnnayvẫnđượccoilà"tácgiả"bắnvàođầuvàđâmvàolưnganhemTổngthốngDiệm.TheotàiliệuđặcbiệtcủanhậtbáoDânÝ,từsố140ngày1-10-1970đếnsố160 thìThiếu táNhungvốn làngườingangngượchungdữ.DânvùngHưngPhú,ChánhHưngmệnhdanhôngNhunglà"cọpđen"ôngNhungvốnlàsĩquanthântíncủatướngMinhvàrấtđượctướngMinhthươngyêu(ThiếutáNhungcómáunghệsĩ,hayđánhlộnvàsaymêtuồngcảilươngcùng"món"lụchuyềncầmvàsáucâuvọngcổ).TheotàiliệuđãdẫnthìThiếutáNhungbịđábểláláchsaukhiôngđãkhaitấtcảnhữngbímật trongvụthanhtoánanhemTổngthốngDiệm.LờikhaicủaôngđượcthâubăngvàtraochotướngKhánh.

Kểtừbiếncố1-11-1963chođếnkhithànhlậpĐệnhịCộnghoàngày20-11-1967,trongvòng4năm,miềnNamđãtrảiqua4Chínhphủ:Chínhphủ

NguyễnKhánh (quânnhân),ChínhphủTrầnVănHương (độc lập),ChínhphủPhanHuyQuát(ĐạiViệt),ChínhphủNguyễnCaoKỳ(quânnhân).Đólàlẽtấtyếu,bởilàmmấtlòngcác“ôngbầu”thìChínhphủsẽkhôngthểtồntại.

HẾT

CHÚTHÍCH[1]TheobảnbáocáomậtcủaCảnhsátđặcbiệtthuộcthẩmquyềncủaông

DươngVănHiếu-PhóTổngGiámđốccảnhsátquốcgia.[2]ThờiđóchínhquyềnSàiGòngọinhữngchiến sĩ cáchmạng làViệt

CộngviếttắtlàVC[3]ChínhphủNgôĐìnhDiệmthànhlậpởmiềnNamViệtNam[4]TuầnbáoExpresssố909[5]TheomộttàiliệukhácthìtướngĐônđãnhận3triệuđồngVNCHđể

chiachocácđơnvịthamgiađảochínhvàcáctướnglãnhkhác[6]TheosựtiếtlộcủaLuConeinthìôngđượcmờiđếnvớitưcáchCốvấn

MỹtạiBộNộivụthamdựphiênhọpthườnglệcủaBộTổngThammưuvàsaukhiđảochínhxảyrathìtướngĐôngiữkhéoLuConeinởlạiBộTổngThammưunhưmộtthứcontinvàmộtbảođảmanninhchocáctướnglãnh

[7]Chỉphecánhđảochính[8]Cótiếng,nổitiếng[9] Nhóm Hòa Hảo Trần Văn Soái tự Năm Lửa, Lâm Thành Nguyên,

NguyễnGiácNgộ[10]TứcSàiGòn.[11]Chỉngườiđứngđầucơquan.[12]ChỉngườicủaNgôĐìnhDiệm[13]Tráitimtôithuộcvềđiềubímậtcủaôngta,tìnhyêutôithuộcvềsự

huyềnbícủaôngta.[14]Tiếngnóiquantrọng[15]Vụbuônbánlàmăn[16]TứcĐàiBắc[17]CơquantìnhbáoquânsựMỹ.