การเปรยบเทยบผลการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Reader โดยใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอล

ของ ILO 2011-D และความชกของฟลมทรวงอกทผดปกต ชนดดจตอลในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา

Comparison of Digital Chest Readout Radiography by AIR Pneumo Physician with NIOSH-B Reader Using ILO 2011-D Standard Images and Prevalence of Abnormal Digital Chest Radiography Among

Workers in Quarrying Factory, Songkhla Province

วนดา ชนาค Wanida Choonark

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอาชวเวชศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the

Degree of Master of Science in Occupational Medicine Prince of Songkla University

2559 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(1)

การเปรยบเทยบผลการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Reader โดยใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอล

ของ ILO 2011-D และความชกของฟลมทรวงอกทผดปกต ชนดดจตอลในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา

Comparison of Digital Chest Readout Radiography by AIR Pneumo Physician with NIOSH-B Reader UsingILO 2011-D Standard Images and Prevalence of Abnormal Digital Chest Radiography Among

Workers in Quarrying Factory, Songkhla Province

วนดา ชนาค Wanida Choonark

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอาชวเวชศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the

Degree of Master of Science in Occupational Medicine Prince of Songkla University

2559 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ การเปรยบเทยบผลการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Reader โดยใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของ ILO 2011-D และความชกของฟลมทรวงอกทผดปกตชนดดจตอลในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา

ผเขยน นางสาววนดา ชนาค สาขาวชา อาชวเวชศาสตร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอาชวเวชศาสตร .…….………….…………………..………. (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ) คณบดบณฑตวทยาลย

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก …………………………………………….................................... (รองศาสตราจารย ดร.แพทยหญงพชญา พรรคทองสข)

คณะกรรมการสอบ ……………………………....……….…….…...ประธานกรรมการ (ศาสตราจารย ดร.นายแพทยพรชย สทธศรณยกล) ……………………………………………......................กรรมการ (รองศาสตราจารยนายแพทยสลม แจมอลตรตน) ………………………..………...................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.แพทยหญงพชญา พรรคทองสข)

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลทมสวนชวยเหลอแลว

ลงชอ……………………..……………………..……………….…… (รองศาสตราจารย ดร.แพทยหญงพชญา พรรคทองสข)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ลงชอ…………………………………….….………………….…… (นางสาววนดา ชนาค) นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน ลงชอ………………………………….………………….…… (นางสาววนดา ชนาค) นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ การเปรยบเทยบผลการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Reader โดยใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของ ILO 2011-D และความชกของฟลมทรวงอกทผดปกตชนดดจตอลในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา

ผเขยน นางสาววนดา ชนาค สาขาวชา อาชวเวชศาสตร ปการศกษา 2558

บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคเพอทดสอบคณสมบตดานการวดของการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของแพทย AIR Pneumo ในการตรวจคดกรองโรคซลโคสสตามมาตรฐาน ILO 2011-D โดยการเปรยบเทยบผลอานฟลมของแพทย AIR Pneumo 3 คน กบ NIOSH-B Reader 1 คน ซงชดทดสอบเปนฟลมทรวงอก 65 ฟลม แลวน ามาหาคณสมบตดานการวด ไดแก ความไว ความจ าเพาะ likelihood ratios และ ROC curve

ท profusion ≥1/1 ซงเปนคาทใชระบผลอานฟลมวาเปนบวกในการคดกรอง โรคซลโคสส พบวา แพทย AIR Pneumo คนท 1 คนท 2 และคนท 3 มคาความไว คดเปนรอยละ 27.8, 19.4 และ 27.8; คาความจ าเพาะ คดเปนรอยละ 77.1, 84.7 และ 92.9; คา likelihood ratios ของ positive test เทากบ 1.4 1.5 และ 2.9; คา likelihood ratios ของ negative test เทากบ 0.3, 0.4 และ 0.3; พนทใต ROC curve เทากบ 0.77, 0.71 และ 0.78 ตามล าดบ

ผลการศกษาแสดงใหเหนวาคณสมบตดานวดของการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลเพอคดกรองโรคซลโคสสของแพทย AIR Pneumo ทงสามคนเมอเทยบกบแพทย NIOSH-B Reader ยงอยในเกณฑไมนาพอใจ ดงนน การก าหนดมาตรการแกไขปรบปรงเพอเพมขดความสามารถในการอานฟลมคดกรองโรคของแพทย AIR Pneumo เปนสงจ าเปนทตองด าเนนการตอไป

(6)

Thesis Title Comparison of Digital Chest Readout Radiograph by AIR Pneumo Physician with NIOSH-B Reader Using ILO 2011-D Standard Images and Prevalence of Abnormal Chest Radiograph Among Workers in Quarrying Factory, Songkhla Province

Author Miss.Wanida Choonark Major Program Occupational Medicine Acadamic Year 2015

ABSTRACT

The objective of this study is to assess the psychometric properties of digital chest readout radiography by Asian Intensive Reader of Pneumoconioses (AIR Pneumo) physician compared to NIOSH-B Reader for screening silicosis, when using ILO 2011-D standard images. A set of 65 digital chest radiographs was read by three AIR Pneumo physicians and one NIOSH-B Reader physician who was applied as gold standard. Data were analyzed for diagnostic properties, such as, sensitivity, specificity, likelihood ratios, and ROC curve.

At profusion≥1/1, which is the cutoff point for ruling in silicosis in medical screening for silicosis, the three AIR Pneumo physicians showed sensitivity of 27.8%, 19.4% and 27.8%; specificity of 77.1%, 84.7% and 92.9%; likelihood ratios positive of 1.4, 1.5 and 2.9; likelihood ratios negative of 0.3, 0.4 and 0.3; area under ROC curve of 0.77, 0.71 and 0.78 consecutively.

The results under study demonstrated that the diagnostic properties of AIR Pneumo physicians is not satisfied. The intervention on capability improvement of AIR Pneumo physicians on silicosis screening should be obligatorily considered.

(7)

กตตกรรมประกาศ

การจดท าวทยานพนธเลมน ส าเรจลลวงดวยความกรณาอยางยงจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธ คอ รองศาสตราจารย ดร.แพทยหญงพชญา พรรคทองสข ทกรณาใหค าแนะน า ตรวจสอบ แกไขขอบกพรอง และชวยเหลอในการด าเนนการวจย จนเสรจสมบรณ พรอมทงศาสตราจารย ดร.นายแพทยพรชย สทธศรณยกล และรองศาสตราจารย นายแพทยสลม แจมอลตรตน กรรมการสอบวทยานพนธ ทกรณาตรวจสอบแกไขปรบปรงขอบกพรองในวทยานพนธฉบบนใหถกตองและมความสมบรณมากยงขน

ขอขอบคณส านกงานสาธารณสขจงหวดสงขลาโรงพยาบาลสงขลานครนทร โรงพยาบาลหาดใหญ ภาควชารงสวทยา และภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ซงสนบสนนใหการด าเนนงานวจยครงนส าเรจตามวตถประสงค

ขอขอบคณบณฑตวทยาลยและภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทชวยสนบสนนทนการท าวจยเพอประกอบวทยานพนธในครงน

ขอขอบคณ คณพอ คณแม ครอบครว รวมถงพๆ นองๆ และเพอนๆ ทกคนทคอยใหความชวยเหลอและเปนก าลงใจในการตอสปญหาอปสรรคตางๆ ท าใหการท าวทยานพนธเลมนส าเรจลลวงไปดวยด

คณคาและประโยชนอนเกดจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนเครองบชาพระคณตอบพการ ครบาอาจารย และผมพระคณในชวตทกทาน

วนดา ชนาค

(8)

สารบญ

เรอง หนา บทคดยอ…………………………………………………………………………………………………….…………………. (5) ABSTRACT…..…………………………………………………………………………………………….…………………. (6) กตตกรรมประกาศ………………………………………………………………………………………………………….. (7) สารบญ……………………………………………………………………………………………………….…………………. (8) รายการตาราง…………………………………………………………………………………………….………………….. (11) รายการภาพประกอบ……..………………………………………………………………………………………………. (14) บทท 1 บทน า หลกการและเหตผล…………………………………………………………………………………………….. 1 วตถประสงค……………………………………………………………………………………………………….. 2 ค าถามการวจย……………………………………………………………………………………………………. 3 กรอบแนวคด………………………………………………………………………………………………………. 3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ…………………………………………………………………………………… 6 ขอบเขตการวจย…………………………………………………………………………………………………. 6 ค าจ ากดความทใชในงานวจย……………………………………………………………………………….. 6 บทท 2 การตรวจเอกสาร ความรเกยวกบโรคซลโคสส………………………………………………………………………………….. 8 ระบาดวทยาของโรคซลโคสส……………………………………………………………………………….. 16 การแปลผลฟลมทรวงอกตามมาตรฐาน ILO classification…………………………………….. 20 ผเชยวชาญการแปลผลฟลมทรวงอกมาตรฐาน ILO classification…………………………… 24 คณสมบตดานการวดของฟลมทรวงอกเพอการคดกรองโรคซลโคสส…………………………. 34 บทท 3 วธด าเนนการวจย รปแบบการวจย………………………………………………………………………………………………….. 41 ประชากรและกลมตวอยาง…………………………………………………………………………………… 41 การค านวณขนาดกลมตวอยาง……………………………………………………………………………… 41 เครองมอในงานวจย…………………………………………………………………………………………….. 43 วธการสมตวอยาง……………………………………………………………………………………………….. 47

(9)

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา บทท 3 วธด าเนนการวจย (ตอ) การควบคมคณภาพขอมลวจย……………………………………………………………………………… 48 เกณฑการประเมนความถกตองของการแปลผล.…………………………………………………….. 49 วธการวจย…………………………………………………………………………………………………………. 50 การวเคราะหขอมล……………………………………………………………………………………………… 51 บทท 4 ผลการวจย

สวนท 1. คณสมบตดานการวนจฉย (diagnostic test) ของแพทย AIR Pneumo ในการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลเพอคดกรองโรค pneumoconiosis ตามมาตรฐานของ ILO

1.1 ขอมลทวไป ก. ขอมลทวไปของแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader ……….………… 52 ข. ขอมลทวไปของฟลมทรวงอกทใชในงานวจย………………………………………………………. 54 ค. ขอมลเชงพรรณนาเปรยบเทยบผลอานฟลมของแพทยทง 2 ระบบ………………………. 55 1.2 คณสมบตดานการวนจฉย (diagnostic test) ของแพทย AIR Pneumo ก. คณสมบตดานการวนจฉยเมอใชแพทย AIR Pneumo 1 คน (รายงานแตละคน)……. 58

ข. คณสมบตดานการวนจฉยเมอใชแพทย AIR Pneumo ทใหผลอาน profusion ตรงกน 2 คน และ 3 คน………………………………………………………………………………………

68

ค. คณสมบตดานการวนจฉยเมอใชแพทย AIR Pneumo 1 คน และใหอาน profusion ตางจากแพทย NIOSH-B Reader ไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ………..

70

1.3 ความสอดคลอง (inter-reader agreement) ระหวางแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader

ก. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo ทงสามคน……………………………………. 73 ข. กรณ แพทย AIR Pneumo 1 คน เปรยบเทยบกบแพทย NIOSH- B Reader………. 74

ค. กรณ แพทย AIR Pneumo มากกวา 1 คน เปรยบเทยบกบแพทย NIOSH- B Reader …………………………………………………………………………………………………………….

75

สวนท 2. ความชกของโรคซลโคสสในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา ก. ขอมลการตรวจคดกรองโรคซลโคสสดวยวธการตรวจฟลมทรวงอก………………………. 77 ข. ขอมลเชงพรรณนาของพนกงานโรงโมหน………………………………………………………….. 79

(10)

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา บทท 5 สรปวจารณและขอเสนอแนะ สรปวจารณ สวนท 1. คณสมบตดานการวดของแพทย AIR Pneumo

1.1 คณสมบตดานการตรวจวนจฉยหรอคดกรองโรค (ความไว ความจ าเพาะ LR+ LR- และ ROC curve) ………………………………………………………………………………………………

86

1.2 คณสมบตดานความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Reader และระหวางแพทย AIR Pneumo ทงสามคน……………………………………………..

93

ขอเสนอแนะ……………………………………………………………………………………………………….. 96 สวนท 2. ความชกของโรคซลโคสสในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา……………….. 97 เอกสารอางอง……………………………………………………………………………………………………….………. 99 ภาคผนวก

ก. เครองมอเพอการวจย (1) แบบสอบถาม เรอง พฤตกรรมและภาวะสขภาพผเสยงตอการเกดโรคซลโคสส……... 107 (2) แบบสอบถาม เรอง แพทยผเชยวชาญดานการอานฟลมโรคปอดจากการประกอบ

อาชพ…………………………………………………………………………………………………………………. 108

(3) แบบบนทกผลการอานภาพถายรงสทรวงอก.............................................................. 109 ข. จรยธรรมการวจยในมนษย

(1) ใบเชญชวนเขารวมโครงการวจย………………………………………………………………………. 111

(2) ใบยนยอมเขารวมโครงการวจย………………………………………………………………………… 112

(3) เอกสารรบรองของคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย………………………………. 113

ประวตผเขยน……………….………………………………………………………………………………………………. 114

(11)

รายการตาราง

เรอง หนา ตารางท 1. อตราความชกของโรคซลโคสสในผประกอบอาชพเสยงตางๆ……………………..…… 10 ตารางท 2. ความถของอาการและอาการแสดงในผประกอบอาชพทเสยงตอโรคซลโคสส...... 12 ตารางท 3. อตราความชกของโรคซลโคสสในตางประเทศ พ.ศ.2503-2552……………………… 17 ตารางท 4. อตราความชกของโรคซลโคสสในประเทศไทย พ.ศ.2528-2553…………………..…. 19 ตารางท 5. ความไว (sensitivity) ความจ าเพาะ (specificity) และความสอดคลองของการ

แปลผลฟลมทรวงอกจ าแนก profusion 2 ระดบ (≥ 1/0 และ ≤ 0/1) ในแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader และแพทยทไมใช B Reader..…………………………..

25 ตารางท 6. ความสอดคลองระหวางบคคล ( inter-reader agreement) ของการแปลผล

ฟลมทรวงอกจ าแนก profusion 4 ระดบ (ระดบ 0, 1, 2, 3) ในแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader และแพทยทไมใช B Reader……………………………..

26 ตารางท 7. ความสอดคลองของการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอล (FPD/SR) และ ชนด

ฟลมแผน (AR) จบคประเมน 3 แบบในแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader และแพทยทไมใช B Reader……………………..………….…………………………………………..

29 ตารางท 8. ประเมนความสอดคลองของการแปลผลฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน (AR) และ

ชนดดจตอล (FPD/SR) จ าแนก profusion 4 ระดบในแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader และแพทยทไมใช B Reader…………………………………………..….……….

30 ตารางท 9. ความสมพนธระหวางผทปวยเปนโรคหรอไมปวยเปนโรคและผลการทดสอบท

ใหผลตรวจบวกหรอลบ (ตาราง 2X2)…………………………………………………………… 36

ตารางท 10. ความหมายของสญลกษณตางๆและภาพจ าลองปอดตามลกษณะรปรางของความผดปกต…………………………………………………….……………………………………….

45

ตารางท 11. ความหมายของความผดปกตระดบตางๆ และภาพจ าลองปอดตามระดบ profusion……………………..……………………………………….…………………………….….

46

ตารางท 12. ความหมายของระดบความเชอมนระดบตางๆ ทผเชยวชาญบนทกในการแปลผลฟลมทรวงอก……………………..………………………….………………………….……………….

47

ตารางท 13. ผลอานทยอมรบไดตามลกษณะรปรางและขนาดของความผดปกต………………..… 49 ตารางท 14. ผลอานทยอมรบไดตามระดบ profusion……………………..……………….………....... 49 ตารางท 15. ขอมลทวไปของแพทย NIOSH B-Reader และแพทย AIR Pneumo (n=4)……. 54 ตารางท 16. ผลอาน primary shape/size จ าแนกตามแพทย NIOSH B-Reader และแพทย

AIR Pneumo (n=390) ………………………………………………..………………………..…

55

(12)

รายการตาราง(ตอ)

เรอง หนา ตารางท 17. ผลอาน secondary shape/size จ าแนกตามแพทย NIOSH B-Reader และ

แพทย AIR Pneumo (n=390) ………………………………………………………………....

56 ตารางท 18. ผลอานฟลมทรวงอกของแพทย NIOSH B-Reader และแพทย AIR Pneumo

จ าแนกตามระดบ profusion ตางๆ (n=390) ……………………………………...........

57 ตารางท 19. คาความไว (sensitivity) และความจ าเพาะ (specificity) ของแพทย AIR

Pneumo แตละคนทระดบ profusion ตางๆ (n=390) …………………………........

58 ตารางท 20. คา Likelihood ratio positive (LR+) และ คา Likelihood ratio negative

(LR-) ของแพทย AIR Pneumo แตละคน จ าแนกตามระดบ profusion (n=390) …………………………………..……………………………………………………………..

60

ตารางท 21. คาความไว (sensitivity) และคาความจ าเพาะ (specificity) ของแพทย AIR Pneuno แตละคนจ าแนกตามการจดแบง profusion 3 แบบ (n=390) …..…….

63

ตารางท 22. Likelihood ratio ของ positive test (LR+) และ negative test (LR-) ของแพทย AIR Pneumo จ าแนกตามการแบง profusion 3 แบบ (n=390) ………………………………………………………………………………………………………………..

64

ตารางท 23. คาความไว (sensitivity) และคาความจ าเพาะ (specificity) จ าแนกตามระดบ profusion เมอใชแพทย AIR Pneumo 2 คน และ 3 คนอาน profusion ตรงกน…………………………………………………………………………………………..…………

68

ตารางท 24. Likelihood ratio ของ positive test (LR+) และ negative test (LR-) ของแพทย AIR Pneumo 2 คน และ 3 คน เมออาน profusion เหมอน gold standard คอ AIR Pneumo อาน profusion เหมอน NIOSH-B Reader.........

69 ตารางท 25. คาความไว (sensitivity) และคาความจ าเพาะ (specificity) ของแพทย AIR

Pneumo แตละคนจ าแนกตามระดบ profusion เมออาน profusion ตางจาก gold standard ไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ (n=390) ………………..........

71 ตารางท 26. คา Likelihood ratio positive (LR+) และคา Likelihood ratio negative

(LR-) ของแพทย AIR Pneumo แตละคน เมออาน profusion ตางจาก gold standard ไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ (n=390) …................................

72 ตารางท 27. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo ในการอาน profusion ของฟลม

ทรวงอก (n=390) ……………………………………………….......…………………………......

74 ตารางท 28. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo ในการอาน profusion ฟลม

ทรวงอก จ าแนกตามระดบ profusion ตางๆ (n=390) ………………………….........

74

(13)

รายการตาราง (ตอ)

เรอง หนา ตารางท 29. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Reader ใน

การอาน profusion ของฟลมทรวงอก (n=390) …………………………….……………

75 ตารางท 30. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Reader ใน

การอาน profusion ฟลมทรวงอก จ าแนกตามระดบ profusion ตางๆ (n=390) …………………………………………………………………………………………...…….

75

ตารางท 31. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo 2 คน ใหผลอานตรงกนและ 3 คน ใหผลอานตรงกนกบแพทย NIOSH-B Reader ในการอาน profusion ของฟลมทรวงอก (n=390) ……………………………………………….…….………………….……

76

ตารางท 32. คาความสอดคลอง (Standard deviation kappa values) ของผลอานแตละระดบ profusion ระหวางแพทย AIR Pneumo 2 คน และ 3 คน เปรยบเทยบกบแพทย NIOSH B-Reader (n=390) ………………………………….........…………....

76 ตารางท 33. ผลอานฟลมทรวงอกของพนกงานโรงงานโมหนจงหวดสงขลาจ าแนกตามระดบ

profusion ตางๆ (n=136) ……………………………………………….......……………….…

78 ตารางท 34. ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกปกตและผดปกต

(n=136) ……………………………………………….......…………………………………............

79 ตารางท 35. ประวตการท างานในปจจบนของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกปกตและ

ผดปกต (n=136) ……………………………………………….......………………………….......

80 ตารางท 36. การใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลม

ทรวงอกปกตและผดปกต (n=136) ……………………………………………….......………

81 ตารางท 37. อาการหายใจผดปกตในระยะ 6 เดอนทผานมา ของกลมตวอยางทมผลตรวจ

ฟลมทรวงอกปกตและผดปกต (n=136) ………………………………………………......…

83 ตารางท 38. ประวตการสบบหรของกลมตวอยางทมผลอานฟลมทรวงอกปกตและผดปกต

(n= 136) ……………………………………………….......…………………………....................

84 ตารางท 39. ประวตการตรวจสขภาพของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกปกตและ

ผดปกต (n=136)…………………………..................................................................

85 ตารางท 40. ผลอานฟลมทรวงอกของแพทย AIR Pneumo คนท 1 เปรยบเทยบกบแพทย

NIOSH B-Reader จ าแนกตาม profusion ระดบตางๆ………..............................

88 ตารางท 41. ผลอานฟลมทรวงอกของแพทย AIR Pneumo คนท 2 เปรยบเทยบกบแพทย

NIOSH B-Reader จ าแนกตาม profusion ระดบตางๆ…....................................

89

(14)

รายการตาราง (ตอ)

เรอง หนา ตารางท 42. ผลอานฟลมทรวงอกของแพทย AIR Pneumo คนท 3 เปรยบเทยบกบแพทย

NIOSH B-Reader จ าแนกตาม profusion ระดบตางๆ………..............................

89

(15)

รายการภาพประกอบ

เรอง หนา ภาพท 1. แผนผงกรอบแนวคด…………………………………..................................................... 5 ภาพท 2. ความสอดคลองของแพทยผเชยวชาญระบบ NIOSH B-Reader ในการแปลผล

ฟลมทรวงอกทผดปกตชนดฟลมแผน (Film-screen: FSR) และชนดดจตอล (Digital: DR) จ าแนกตามระดบ profusion……………………................................

27 ภาพท 3. ความสอดคลองของแพทยผเชยวชาญระบบ NIOSH B-Reader ในการแปลผล

ฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน (Film-screen) และชนดดจตอล (Digital: DR) จ าแนกตามต าแหนงปอด 6 ต าแหนง……………………..........................................

28 ภาพท 4. ความสอดคลองระหวางแพทยผเชยวชาญระบบ NIOSH B-Reader (inter-

reader agreement) ในการแปลผลฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน (Film-screen: FSR) และชนดดจตอล (Digital: DR) จ าแนกตามระดบ profusion และ ขนาด/รปรางของความผดปกต…………………………………………..……….……..

32

ภาพท 5. Receiver Operation Characteristic (ROC) Curve………………………………... 37 ภาพท 6. ลกษณะของขอมลทใชในการวเคราะห ก. Kappa Statistic และ ข. Weight

Kappa……………………………………………………………………………………………………

39 ภาพท 7. แสดงลกษณะของขอมลและตวอยางขอมลทใชในการวเคราะห Kappa

Statistic..............................................................................................................

40 ภาพท 8. การวนจฉยโรคมะเรงโดยการอานผลจากการท า xeromammograms โดย

รงสแพทย 2 คน..................................................................................................

40 ภาพท 9. รปภาพจ าลองการแบงต าแหนงปอด 6 ต าแหนง……………………......................... 44 ภาพท 10. อปกรณทแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH B-Reader ใชส าหรบการ

อานฟลมทรวงอก………………….................……………………...................................

53 ภาพท 11. กราฟและตาราง ROC ของแพทย AIR Pneumo คนท 1, 2, 3 จ าแนกตาม

profusion 12 ระดบ………………………….................……………………....................

59 ภาพท 12. ROC curve ของแพทย AIR Pneumo ค นท 1, 2, 3 จ าแนกตามการจดแบง

profusion แบบท 1 (≤1/0 และ ≥1/1 ขนไป)…...............................................

65 ภาพท 13. ROC curve ของแพทย AIR Pneumo คนท 1, 2, 3 จ าแนกตามการจดแบง

profusion แบบท 2 (≤1/0, 1/1-2/1, 2/2-3/2 และ 3/3 ขนไป) ……..............

66 ภาพท 14. ROC curve ของแพทย AIR Pneumo คนท 1, 2, 3 จ าแนกตามการจดแบง

profusion แบบท 3 (≤1/0, 1/1-1/2, 2/1-2/3 และ 3/2 ขนไป) ………...........

67

(16)

รายการภาพประกอบ (ตอ)

เรอง หนา ภาพท 15. กราฟและตาราง ROC จ าแนกตามระดบ profusion เมอ ก. ใชแพทย AIR

Pneumo 2 คน อานผลเหมอนกน และ ข.ใชแพทย AIR Pneumo 3 คนอานผลเหมอนกน.......................................................................................................

70

1

บทท 1

บทน ำ

หลกกำรและเหตผล ในการประกอบอาชพตางๆหากผปฏบตงานตองท างานในสงแวดลอมทไมเหมาะสมหรอมสภาพการท างานทเปนอนตรายตอสขภาพอาจจะเปนสาเหตส าคญท าใหเกดโรคจากการประกอบอาชพไดและโรคจากการประกอบอาชพทมความเกยวของกบระบบทางเดนหายใจยงคงเปนโรคทพบไดบอย จงเรยกชอกนวาโรคปอดจากการประกอบอาชพ (occupational lung disease) ซงเปนโรคทเกดจากการสดหายใจเอาฝนละออง ควน หรอสารพษจากสภาพแวดลอมในการท างานเขาสปอด โดยอาจท าใหมอาการเกดขนทนทหรอเกดภายหลงมการสมผสเปนเวลานานกได1, 2 และจากรายงานการศกษาโรคปอดจากฝนอนนทรย (pneumoconiosis) พบวา โรคซลโคสสมการรายงานการเกดโรคอยางตอเนองทงในประเทศไทยและตางประเทศ โดยตางประเทศมความชกของโรคคดเปนรอยละ 15.5-87.53-9 และในประเทศไทยมความชกของโรค คดเปนรอยละ 1.1-57.510-13 ทงน อาชพทมอตราปวยสงสดในตางประเทศ ไดแก อาชพท ากระดาษทราย และในประเทศไทยอาชพทมอตราปวยสงสด คอ อาชพท าอฐทนไฟดงนน กระทรวงสาธารณสขจงสนบสนนใหด าเนนงานโครงการเฝาระวงปองกนโรคซลโคสสในกลมผประกอบอาชพทเสยงตางๆและอาชพทมการรายงานผปวยอยางตอเนอง ไดแก อาชพทเกยวของกบการโมบดและยอยหน สถานประกอบกจการทเกยวของกบการโมบดและยอยหนมอยทวทกภมภาคของประเทศไทยโดยเฉพาะบรเวณพนทภเขาหนตางๆ และจากขอมลของส านกงานอตสาหกรรมและการเหมองแร พบวา ป พ.ศ.2555 พนทจงหวดสงขลามสถานประกอบกจการขนทะเบยนประเภทโรงโมบดและยอยหน9 แหง ซงผประกอบอาชพทปฏบตงานในโรงโมหนจะมความเสยงตอการหายใจเอาฝนละอองหนหรอเรยกวาซลกา (silica) เขาสปอดขณะท างานได และจากขอมลการเฝาระวงและปองกนโรคซลโคสสของส านกงานสาธารณสขจงหวดสงขลารวมกบโรงพยาบาลสงขลานครนทรโดยใชวธการตรวจฟลมทรวงอกและแปลผลตรวจดวยแพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo อางองมาตรฐานตามเกณฑ ILO classification 2000 พบวา ในป พ.ศ.2552-2553 พนกงานโรงงานโมหนจงหวดสงขลามผลตรวจผดปกตตงแตระดบ profusion 1/1 ขนไป จ านวน 1 ราย และ 6 ราย13 ตามล าดบ โดยผทมผลตรวจคดกรองผดปกตจะไดรบการสงตอไปพบแพทยเฉพาะทางเพอตรวจวนจฉยโรคเพมเตมดงนนจงเหนไดวาผ เชยวชาญในการแปลผลฟลมทรวงอกของระบบการตรวจคดกรองโรคซลโคสสมความส าคญมากเพราะมผลกระทบโดยตรงตอผประกอบอาชพในดานการตดตามเฝาระวงภาวะสขภาพทอาจจะปวยเปนโรคจากการท างานได ปจจบนประเทศไทยมผแปลผลฟลมทรวงอกตามเกณฑ ILO classification อยดวยกน 2 ระบบ ไดแก ระบบ NIOSH-B Reader และระบบ AIR Pneumo ซงผแปลผลทงสองระบบเปนผเชยวชาญทไดรบการรบรองวาสามารถแปลผลฟลมทรวงอกไดตามมาตรฐานขององคกรแรงงาน

2 ระหวางประเทศ (International Labour Organization: ILO) และจากขอมลในป พ.ศ.2549 พบวาในประเทศไทยมผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader จ านวน 9 คนเทานน สาเหตเนองจากการสอบมความจ าเพาะจงมผสอบผานนอยและสถานทสอบโดยปกตจะเปดสอบในประเทศสหรฐอเมรกาเทานนจงนาจะเปนเหตผลท าใหมผเชยวชาญไมเพยงพอตอความตองการก าลงคนในระบบการตรวจคดกรองโรคซลโคสสดงนน นกวชาการผทรงคณวฒในประเทศไทยจงสนบสนนใหมการอบรมผเชยวชาญการแปลผลฟลมทรวงอกระดบอาเซยน (Asian Intensive Reader of Pneumoconioses) หรอเรยกวา ผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo เพอท าหนาทปฏบตงานทดแทนผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader ทมอยอยางจ ากดในระบบบรการสาธารณสข โรงพยาบาลสงขลานครนทร เปนศนยบรการทางการแพทยระดบตตยภมขนสง (super tertiary care) ทมขดความสามารถในการใหบรการสงสดทงทางดานเครองมอและการตรวจวนจฉยโรค ทงน ในป พ.ศ.2555 ระบบการคดกรองโรคปอดจากการประกอบอาชพมการพฒนามาใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอล (ILO standard images in DICOM format: ILO 2011-D) แทนการใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน (film-screen radiography: FSR) ซงอานผลตรวจดวยแพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo และจากรายงานการศกษาทผานมายงไมพบการศกษาทเกยวของกบการประเมนคณภาพของผแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลในผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo ไมวาจะเปนในประเทศไทยหรอตางประเทศดงนน การศกษาวจยครงนจงมสวนท าใหเกดองคความรใหมเกยวกบมาตรฐานการแปลผลฟลมทรวงอกของแพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumoซงเปนก าลงส าคญในการด าเนนงานโครงการเพอก าจดโรคซลโคสส (Global Program for Elimination of Silicosis: GPES)14 ของประเทศไทย รวมไปถงทางการแพทยสามารถใชเปนขอมลในการพฒนาระบบการคดกรองโรคซลโคสสส าหรบแพทยอาชวเวชศาสตรและผทสนใจทกคน วตถประสงค 1. ศกษาคณสมบตการวดของการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลเพอการคดกรองโรคซลโคสสใน

แพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo 2. ศกษาความสอดคลอง (inter-reader agreement) ระหวางผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo และ

เปรยบเทยบกบผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader 3. ศกษาความชกของฟลมทรวงอกชนดดจตอลทผดปกตในพนกงานโรงโมหน จงหวดสงขลา ค ำถำมกำรวจย 1. คณสมบตดานความไว (sensitivity) ความจ าเพาะ (specificity) Receiver Operation

Characteristics (ROC) และ Likelihood ratios ของการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลเพอการคดกรองโรคซลโคสสในผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo เปนอยางไรเมอใชผลอานฟลมทรวงอกของผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader เปน gold standard

3 2. inter-reader agreement ของการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลระหวางผเชยวชาญระบบ

AIR Pneumo ดวยกนเปนอยางไร 3. inter-reader agreement ของการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลระหวางผเชยวชาญระบบ

AIR Pneumo กบระบบ NIOSH-B Reader เปนอยางไร 4. พนกงานโรงงานโมหนจงหวดสงขลามความชกของฟลมทรวงอกชนดดจตอลทผดปกตเปนอยางไร

เมอแปลผลฟลมทรวงอกโดยแพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo กรอบแนวคด เนองจากแพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo ใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอล (ILO standard images in DICOM format: ILO 2011-D) ในการตรวจคดกรองโรคปอดจากการประกอบอาชพ (pneumoconiosis) โดยจะคดเอาคนทมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตตงแตระดบ profusion 1/1 ขนไป สงตอมาพบแพทยผเชยวชาญเฉพาะทาง (แพทย NIOSH-B Reader) เพอยนยนการตรวจวนจฉยซ า โดยปจจยทเกยวของกบการแปลผลฟลมทรวงอก ม 2 ดาน คอ ดำนผเชยวชำญ ประกอบดวยปจจยดานลกษณะสวนบคคล คอ อาย เพศ และการศกษาเฉพาะทางปจจยดานมาตรฐานของผเชยวชาญซงมอยดวยกน 2 ระบบ คอแพทยระบบNIOSH-B Reader และ AIR Pneumo และปจจยดานประสบการณการท างานทเกยวของกบการแปลผลฟลมทรวงอกโรคปอดจากการประกอบอาชพ ไดแกภาระงานหรออายการท างานทแตกตางกน ดำนสงแวดลอมกำรท ำงำน ซงประกอบดวยปจจยดานเครองมอทางการแพทยและปจจยดานสภาพการท างานทเกยวของกบการแปลผลฟลมทรวงอกเชน สเปคของเครองคอมพวเตอรทใชส าหรบการดภาพฟลม ปจจยดงกลาวอาจท าใหผลตรวจฟลมทรวงอกไมถกตองได ดงนน ผวจยจงมความคดทจะประเมนคณสมบตดานการวนจฉย (Diagnostic test) ของแพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumoในการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลเพอคดกรองโรค pneumoconiosis ตามมาตรฐานของ ILO Classification โดยมกลวธด าเนนการ ดงน 1) จดฟลมทรวงอกโรคซลโคสส 65 ฟลม ไดแก ระดบ profusion 0 (0/-, 0/0, 0/1) 30 ฟลม ระดบ

profusion 1 (1/0, 1/1, 1/2) 20 ฟลม ระดบ profusion 2 (2/1, 2/2, 2/3) 10 ฟลม และ ระดบ profusion 3 (3/2, 3/3, 3/+) 5 ฟลม

2) น าฟลมทรวงอก 65 ฟลม แปลผลตรวจโดยแพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo 3 คน และ NIOSH-B Reader 1 คน โดยใชมาตรฐานฟลมทรวงอกแบบดจตอล (ILO 2011-D) ในการอางอง

4

ผลตรวจ ซงไดก าหนดใหผลตรวจฟลมทรวงอกของแพทยผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader เปนมาตรฐานการอานสงสด (gold standard)

3) การประเมนผลอานฟลมทรวงอกของแพทยระบบ AIR Pneumo แบงเปน 2 ดาน ไดแก 3.1 คณสมบตดานการวนจฉย (diagnostic test): โดยการประเมนผลอานฟลมทรวงอกระหวาง

แพทย AIR Pneumo และ NIOSH-B Reader ดงน 3.1.1 AIR Pneumo คนท 1 vs NIOSH-B Reader 3.1.2 AIR Pneumo คนท 2 vs NIOSH-B Reader 3.1.3 AIR Pneumo คนท 3 vs NIOSH-B Reader 3.1.4 AIR Pneumo คนท 1+2 vs NIOSH-B Reader 3.1.5 AIR Pneumo คนท 1+3 vs NIOSH-B Reader 3.1.6 AIR Pneumo คนท 2+3 vs NIOSH-B Reader 3.1.7 AIR Pneumo คนท 1+2+3 vs NIOSH-B Reader

3.2 คณสมบตดานความสอดคลอง (inter-reader agreement): โดยการประเมนผลอานฟลมทรวงอกระหวางแพทย AIR Pneumo ดวยกน และระหวางแพทย AIR Pneumo กบ NIOSH-B Reader ดงน 3.2.1 ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo ดวยกน

3.2.1.1 AIR Pneumo คนท 1 vs AIR Pneumo คนท 2 3.2.1.2 AIR Pneumo คนท 1 vs AIR Pneumo คนท 3 3.2.1.3 AIR Pneumoคนท 2 vs AIR Pneumo คนท 3

3.2.2 ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo กบ NIOSH-B Reader 3.2.2.1 AIR Pneumo คนท 1 vs NIOSH-B Reader 3.2.2.2 AIR Pneumo คนท 2 vs NIOSH-B Reader 3.2.2.3 AIR Pneumo คนท 3 vs NIOSH-B Reader 3.2.2.4 AIR Pneumo คนท 1+2 vs NIOSH-B Reader 3.2.2.5 AIR Pneumo คนท 1+3 vs NIOSH-B Reader 3.2.2.6 AIR Pneumo คนท 2+3 vs NIOSH-B Reader 3.2.2.7 AIR Pneumo คนท 1+2+3 vs NIOSH-B Reader

4) ประเมนคณสมบตดานการวนจฉย (diagnostic test) จากการค านวณคาความไว (sensitivity) ความจ าเพาะ (specificity) LR+ LR- และคณสมบตดานความสอดคลอง ( inter-reader agreement) จากการค านวณคาสมประสทธความสอดคลอง (แสดงในภาพท 1)

5

โรคซลโคสส 12 ระดบ (profusion)

0/- 0/0 0/1 1/0 1/1 1/2

2/1 2/2 2/3

3/2 3/3 3/+

ภำพท 1. แผนผงกรอบแนวคด

AIR Pneumo (2) AIR Pneumo (1) AIR Pneumo (3)

ผลตรวจฟลมทรวงอกถกตอง

ดำนผเชยวชำญ ปจจยสวนบคคล =>อาย/เพศ/การศกษาเฉพาะทาง มำตรฐำนผเชยวชำญ =>ระบบ NIOSH-B Reader/ระบบ AIR Pneumo ประสบกำรณกำรท ำงำน =>อายงานทเกยวของกบการแปลผลฟลมทรวงอก

ดำนสงแวดลอมกำรท ำงำน เครองมอทำงกำรแพทย =>มาตรฐานฟลมรวงอก ILO 2011-D ปจจยสภำพกำรท ำงำน =>อปกรณการแปลผลฟลมทรวงอก เชน สเปคเครองคอมพวเตอร

เปรยบเทยบผลอานฟลมทรวงอกระหวางผเชยวชาญ ระบบ AIR Pneumo และระบบ NIOSH-B Reader

NIOSH-B Reader (Gold standard)

คาความไว (Sensitivity), ความจ าเพาะ (Specificity), LR+, LR-และ ความสอดคลองระหวางบคคล/กลม (Inter-reader agreement)

6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1. แพทยอาชวเวชศาสตรและผเกยวของ สามารถใชเปนขอมลในการพฒนาคณภาพการแปลผลฟลม

ทรวงอกเพอคดกรองโรคซลโคสสในประชาชนกลมเสยง 2. หนวยงานทเกยวของทางดานสขภาพ ไดแก ส านกงานสาธารณสขจงหวด ส านกงานควบคมโรค

โรงพยาบาล และศนยสขภาพประจ าต าบล สามารถน าไปพฒนาระบบการเฝาระวงและปองกนโรคซลโคสสได

ขอบเขตกำรวจย การวจยครงนแบงการศกษาออกเปน 2 สวน ไดแก 1. ศกษาเพอเปรยบเทยบการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลระหวางผเชยวชาญระบบ AIR

Pneumo 3 คน และระบบ NIOSH-B Reader 1 คน โดยใหผเชยวชาญทงสองระบบแปลผลฟลมทรวงอกโรคซลโคสส 12 ระดบ (profusion -/0, 0/0, 0/1, …, 3/+) จ านวน 65 ฟลม ซงใชผลอานฟลมทรวงอกของผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader เปน gold standard

2. ศกษาความชกของฟลมทรวงอกทผดปกตชนดดจตอลในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลาจ านวน 136 คน ซงไดจากการจดโครงการคดกรองโรคซลโคสสดวยวธการตรวจฟลมทรวงอกและน ามาแปลผลโดยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo 1 คน (ไมใชแพทย AIR Pneumo ใน ขอ 1)

ค ำจ ำกดควำมทใชในงำนวจย (Operational definition) 1. พนกงำนโรงงำนโมหน หมายถง บคคลทท างานในแผนกตางๆในโรงโมหนทมลกษณะงาน ดงน

การเจาะหรอระเบดหน การขบรถสงหรอตกหน การคมเครองโม บด และยอยหน การเกบหนหรอดสายพานล าเลยง และเจาหนาทส านกงาน ไดแก เสมยน แมบาน ยาม ผจดการโรงงาน เปนตน

2. โรงงำนโมหน หมายถง สถานประกอบการทด าเนนงานในกระบวนการผลตตางๆ ดงน การระเบดหรอเจาะหนจากภเขา การขนสงกอนหนเพอน าเขากระบวนการแปรรป การแปรรปกอนหนโดยวธการโม การบดหรอการยอย การล าเลยงและการขนสงผลตภณฑหนขนาดตางๆ

3. โรคซลโคสส หมายถง ผทไดรบการตรวจคดกรองโรคดวยการตรวจฟลมทรวงอกและมผลตรวจผดปกต ตงแตระดบ profusion 1/1 ขนไป

4. กำรคดกรองโรคซลโคสส หมายถง การตรวจหาความผดปกตของปอดดวยวธการตรวจฟลมทรวงอกในพนกงานโรงงานโมหน

7 5. คณสมบตดำนกำรวด หมายถง ความไว (sensitivity) ความจ าเพาะ (specificity) และสดสวน

ความนาจะเปนของผลอาน (likelihood ratio) 6. ควำมไว (sensitivity) หมายถง ความสามารถของการตรวจฟลมทรวงอกทจะตรวจพบความ

ผดปกตในคนทมความผดปกตของปอดจรง หรออตราสวนของโอกาสทคนเปนโรคจะไดรบผลตรวจเปนบวก (true positive) เทยบกบโอกาสทคนเปนโรคจะไดรบผลตรวจเปนบวกรวมกบโอกาสทคนเปนโรคจะไดรบผลตรวจเปนลบ (false negative); TP/TP+FN

7. ควำมจ ำเพำะ (specificity) หมายถง ความสามารถของการตรวจฟลมทรวงอกทจะตรวจไมพบความผดปกตของปอดในคนทปอดไมมความผดปกตจรง หรอโอกาสทคนไมเปนโรคจะไดรบผลตรวจเปนลบ (true negative) เทยบกบโอกาสทคนไมเปนโรคจะไดรบผลตรวจเปนลบรวมกบโอกาสทคนไมเปนโรคจะไดรบผลตรวจเปนบวก (false positive) ; TN/TN+FP

8. Likelihood ratio หมายถง likelihood ratio ของ positive test (LR+) และ likelihood ratio ของ negative test (LR-)

9. LR+ หมายถง อตราสวนของโอกาสทคนเปนโรคจะไดรบผลตรวจบวก (true positive rate) เทยบกบอตราสวนของโอกาสทคนเปนโรคจะไดรบผลตรวจลบ (false positive rate); TP/FP

10. LR- หมายถง อตราสวนของโอกาสทคนไมเปนโรคจะไดรบผลตรวจลบ (false negative rate) เทยบกบอตราสวนของโอกาสทคนไมเปนโรคจะไดรบผลตรวจลบ (true negative rate); FN/TN

11. NIOSH-B Reader หมายถง ผเชยวชาญดานการแปลผลฟลมทรวงอกโรคปอดจากการประกอบอาชพระดบนานาชาต โดยสามารถสอบผานการแปลผลฟลมทรวงอกไดตามมาตรฐาน ILO Classification ขององคกรแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization: ILO) ซงไดรบใบรบรองจากองคกรความปลอดภยและอาชวอนามยแหงชาต (National Institute of Occupational Safety and Health: NIOSH) จากประเทศสหรฐอเมรกา

12. AIR Pneumo หมายถง ผเชยวชาญดานการแปลผลฟลมทรวงอกโรคปอดจากการประกอบอาชพระดบอาเซยน โดยสามารถสอบผ านการแปลผลฟลมทรวงอกไดตามมาตรฐาน ILO Classification ขององคกรแรงงานระหวางประเทศ ( International Labour Organization: ILO) ซงไดรบใบรบรองจากสถาบนความปลอดภยและอาชวอนามยแหงประเทศญปน (Japan Society of Occupational Safety and Health)

8

บทท 2

กำรตรวจเอกสำร

เอกสำรและงำนวจยทเกยวของ การศกษาในครงนผวจยไดทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงตอไปน

1. ความรเกยวกบโรคซลโคสส 2. ระบาดวทยาของโรคซลโคสส 3. การแปลผลฟลมทรวงอกตามเกณฑมาตรฐานขององคการแรงงานระหวางประเทศ

(International Labour Organization: ILO) 4. ผเชยวชาญการแปลผลฟลมทรวงอกมาตรฐาน ILO Classification ในประเทศไทย 5. คณสมบตดานการวดของฟลมทรวงอกเพอการคดกรองโรคซลโคสส

1. ควำมรเกยวกบโรคซลโคสส “ซลโคสส” หรอบางคนอาจเรยกวา “โรคปอดฝนหน” เปนโรคระบบหายใจทเกดเนองจากการท างานทยงเปนปญหาส าคญของประเทศไทย เนองจากพบไดบอยและมความรนแรงจนท าใหผปวยเสยชวตได 1.1 สำเหตและกลไกกำรเกดโรค ซลโคสสเกดจากการหายใจเอาอนภาคสารซลกอนไดออกไซด (silicon dioxide หรอ SiO2) ทมโครงสรางอยในรปของผลกซลกา (crystalline silica) เขาไปในถงลมปอด ท าใหเกดปฏกรยาระหวางเซลลในปอดกบสารซลกาท าใหเกดการอกเสบและตายจนกลายเปนพงผด ในเนอเยอปอด ผลตามมา คอ การสญเสยความสามารถในการท าหนาทแลกเปลยนกาซของปอด2, 15ซงผลกแตละชนดมความเปนอนตรายตอเซลลของรางกายแตกตางกนเรยงจากมากไปหานอย ดงนควอทซ (quartz) จะมอนตรายมากทสด รองลงมา ไดแก ไตรไดไมท (tridymite) ครสโตบาไลท (cristobalite) โคไซต (coesite) และสดทาย คอ สตโชไวต (stishovite)16, 17 ทงน องคกรระหวางประเทศเพอการศกษาวจยโรคมะเรง (International Agency for Research on Cancer: IARC) ไดจดกลมใหผลกซลกา (crystalline silica) เปนสารกอมะเรงในมนษย18, 19 แตกมการตงขอสงเกตวาการเกดมะเรงในมนษยอาจขนอยกบธรรมชาตของผลกซลกาเองหรออาจจะมปจจยภายนอกดานชวภาพเขามากระตนเซลลในรางกายรวมดวย20, 21โดยผลกซลกาดงกลาวสามารถพบไดทวไปในทราย หนและแรธาตทแขง ซงเมอถกบด กระแทก ต หรอระเบดจนกลายเปนอนภาคของแขงเลกๆ ทเรยกวา ฝน (dusts) จะท าให

9 สามารถฟงกระจายไปในอากาศไดมากขนโดยเฉพาะในเหมองแรทไมเหนความส าคญของการใชระบบปดคลมการฟงกระจายของฝน22 กลไกการเกดโรคเกดขนเมอซลกาเขาไปถงถงลมของปอดโดยทการสดหายใจเขาปอดแตละครงจะตองผานระบบทางเดนหายใจสวนบน เชน จมก หลอดลมสวนตนซงท าหนาทคอยกรองฝนทมขนาดใหญกวา 10 ไมครอน สวนฝนทมขนาดอนภาค 5 ไมครอนหรอเลกกวาจะสามารถผานเขาไปถงหลอดลมและปอดไดเมอซลกาเขาไปถงถงลมปอดเซลลในปอดจะท าปฏกรยาก าจดสงแปลกปลอมจนท าใหเกดการอกเสบและกลายเปนเนอเยอพงผดขน ทงน การอกเสบดงกลาวจะขยายวงกวางมากขนเรอยๆจนท าใหปอดสญเสยหนาทในการแลกเปลยนกาซออกซเจนและคารบอนไดออกไซดอยางถาวรดงนน จงสามารถสรปขนตอนการเกดปฏกรยาระหวางเซลลในถงลมของปอดเปนวงจรตอเนองดงน เรมจากเมดเลอดขาวชนดมาโครฟาจเขามาจบกนผลกซลกา=>แตผลกซลกาเปนแรธาตทคงทนท าใหเซลลมาโครฟาจถกท าลาย=>เซลลมาโครฟาจตวอนจงมาจบกนผลกซลกาทถกปลอยออกมา=>กระตนใหมาโครฟาจเรยกลมโฟซยทเขามาท าปฏกรยาและเกดการอกเสบ=>ท าใหเกดเปนพงผดในปอด23ทงน เมอผปวยซลโคสสออกจากงานหรอพนจากสภาพแวดลอมทมฝนแลวกตาม แตปฏกรยาในปอดกยงด าเนนตอไปเนองจากผลกซลกาทถกปลอยออกจากมาโครฟาจทตายแลวจะถกเกบกนโดยมาโครฟาจตวใหมและตายเปนวงจรไมจบ ซงจะเหนไดจากการตดตามผปวยซลโคสส81ราย เปนเวลา 10ป โดยไมมการสมผสฝนอกแตการด าเนนของโรคยงเปนไปอยางตอเนองจนท าใหผปวยมอาการเหนอยจากสมรรถภาพการท างานของปอดลดลงและตรวจพบจดผดปกตบน ฟลมทรวงอกมากขน24

นอกจากนน ผลการทดลองในสตวกใหผลสรปตรงกนวาการด าเนนการของปอดยงเกดขนตอเนองหลงหยดสมผสฝนซลกาแลว โดยในการทดลองนไดจดใหหนอาศยอยในสถานททมฝนซลกาเพอใหหนสดหายใจเอาอากาศทปนเปอนฝนซลกาเขาไปในปอดชวงเวลาหนงแลวยายออกไปอาศยในบรรยากาศทไมมฝนซลกาผลการทดลองพบวาพยาธสภาพปอดของหนยงคงด าเนนอยตอไป25 1.2 อำชพเสยง2, 15คนท างานทเสยงตอการสดหายใจเอาฝนซลกาเขาไปในปอด ไดแก 1.2.1 คนท างานในโรงงานโมหนหรอยอยหน ซงมลกษณะงานเกยวกบการระเบดหน ขนหน โมหน

และตกหน เปนตน 1.2.2 คนท างานในเหมองแรตางๆ เชน การขดเจาะพนดนทมหนเปนองคประกอบ การลางแร การ

บรรจแร ซงพบไดในการท าเหมองแรทกชนด ไดแก การท าเหมองดบก การท าเหมองแรฟลออไรท การท าเหมองแรทองค า การท าเหมองถานหน การท าเหมองแกรไฟต หรอการขดอโมงคเปนตน

1.2.3 คนท างานเกยวกบการลบเครองมอ ขดหรอกลงโลหะ ซงใชหนทราย ผาทราย หรอกระดาษทรายในการลบ ขดหรอกลงชนงานตางๆ

1.2.4 คนท างานเกยวกบการพนทรายเพอสกดสนมโลหะ 1.2.5 คนท างานในโรงงานการผลตวสดทนไฟ เชน ท ากระเบอง อฐทนไฟ หรอเครองปนดนเผา 1.2.6 การเลอย ตดแตง หรอขดหน เพอน าไปใชงาน เชน งานเซรามค ท าวสดปพน ท าครก ตกแตง

สวน ปายหลมศพ เปนตน

10

1.2.7 คนท างานในโรงงานผลตแกวหรอท างานเกยวกบการแกะสลกกระจก 1.2.8 คนท างานเกยวกบการหลอมเหลกและเหลกกลา เชน การท าแบบแมพมพตางๆ

จากรายงานการศกษาโรคซลโคสสพบวาอาชพท ากระดาษทรายมอตราปวยสงสด โดยในตางประเทศมอตราความชกรอยละ 73.3-87.58, 9 และในประเทศไทยมอตราความชก รอยละ 46.010 รองลงมา ไดแก อาชพทเกยวของกบการเลอย ตดแตง หรอขดหน เพอน ามาใชงาน เชน งานกอสรางตางๆ ในตางประเทศมอตราความชก รอยละ 2.9-80.45-7 และในประเทศไทยมอตราความชก รอยละ 10.312 สวนอาชพทเกยวของกบการท าวสดทนไฟ ไดแก ท ากระเบอง อฐทนไฟ และเครองปนดนเผา ในประเทศไทยมอตราความชก รอยละ 1.8-57.510 และในตางประเทศมอตราความชก รอยละ 15.54 และอาชพทเกยวของกบการท าเหมองแรตางๆ ในตางประเทศมอตราความชก รอยละ 33.73 สวนในประเทศไทยมอตราความชกรอยละ 12.510 และอาชพทมอตราปวยต าสดคอ อาชพคนงานโรงงานโมบดหรอยอยหนมอตราความชกรอยละ 1.1-34.510-13

(ตามรายละเอยดดงแสดงในตารางท 1) ตำรำงท 1. อตราความชกของโรคซลโคสสในผประกอบอาชพเสยงตางๆ

อาชพ ≥0/1 ≥1/0 ≥1/1 อางอง ท ากระดาษทราย พนทราย ขด กลงชนงาน

73.3-87.5 46.0 - 26-28

ท างานกอสราง ตด แตง เลอยวสด

- 10.2-80.4 2.9 6, 29

โรงงานผลตวสดทนไฟ - 10.2-80.4 15.5 12, 28, 30 ท าเหมองแรตางๆ - - 33.7 31 โรงงานโมหน - 1.8-34.5 1.1-5.9 11, 12, 28 1.3 พยำธสภำพของปอดแบงออกเปน 3 แบบ1, 15 คอ 1.3.1 ซลโคสส แบบเรอรง (chronic silicosis หรอ simple silicosis) พบไดบอยทสด เกดจากหายใจเอาฝนแรในปรมาณนอยๆ หรอมความเขมขนต า ผปวยจะมาดวยอาการหอบเหนอยทคอยๆ เพมทละนอยเปนเวลาหลายป โดยจะเกดหลงจากการสมผสฝนขนาดเลกทเขาไปในปอดได (respirable dust) เปนเวลามากกวา 10 ป และฟลมทรวงอกจะมพงผดทปอดกลบบนและมหนปนเกาะ มลกษณะเฉพาะ คอ กอนซลกา (silicotic nodule) ในเนอปอดและทตอมน าเหลองบรเวณขวปอด โดยรอยทตอมน าเหลองบรเวณขวปอดอาจจะมหนปนจบเปนรปเปลอกไข (egg shell) ซงจะพบนอยแตถอวาเปนลกษณะเฉพาะทบอกวาเปนโรคน โดยเนอปอดทเปนรอยโรคสวนใหญจะพบบรเวณปอดกลบบน มบางรายเมอกอนซลกาเหลานรวมกนกจะกลายเปนกอนพงผดขนาดใหญ (Progressive Massive Fibrosis: PMF) ซงจะเบยดเนอปอดและเสนเลอดใน

11

ปอดท าใหผดรปและท างานไดไมเตมท นอกจากนยงพบวาในซลโคสสชนดเรอรงจะมอาการทางคลนกและฟลมทรวงอก แบบ PMF เชนเดยวกบทพบในคนงานเหมองถานหน 1.3.2 ซลโคสส แบบเรง (acceleratedsilicosis) พบไดนอย เกดจากการหายใจเอาฝนแรในปรมาณมากๆ ภายในระยะเวลา 4-10 ป และมอาการหายใจล าบากเพมขนเรอยๆ จากพงผดทปอดกลบบน บางรายพบ PMF (Progressive Massive Fibrosis) รวมดวย 1.3.3 ซลโคสส แบบปจจบน หรอกงเฉยบพลน (acute silicosis) พบไดไมบอย เกดจากการสมผสฝนละเอยดทมซลกาในปรมาณมากในระยะเวลาเปนเดอน สวนใหญพบในผสมผสทไมไดใสเครองปองกนระบบทางเดนหายใจ ลกษณะอาการคลายชนดเรอรงทมอาการรนแรง สวนลกษณะทแตกตางจากชนดเรอรงคอเงาทบเปนกอนในฟลมทรวงอกจะมขนาดเลกกวา ซงพบไดเรวมาก ภายในระยะเวลา 5 ป จะกระจายไปทปอดทง 2 ขาง ทงน ความผดปกตของเนอปอดไมไดเกดจากกอนพงผดขนาดใหญ (Progressive Massive Fibrosis: PMF) แตจะพบรอยโรคในถงลมปอดเปนแบบ proteinosis ดงนน ท าใหฟลมทรวงอกมลกษณะคลายโรคปอดบวมน า (pulmonary edema) จากรายงานการศกษา Ooi และคณะ ไดศกษาในผประกอบอาชพ 76 คน ท างานเกยวของกบการขดเจาะและระเบดหนในอโมงคและคนท างานเหมองแร 39 ราย และ คนท างานกอสราง 37 ราย ซงมระยะเวลาท างานมานานเฉลย 28 ป มประวตการสบบหร 66 ราย และไมสบบหร 10 ราย จากผลการตรวจวนจฉยโรคพบวาเปนผปวยโรคซลโคสสแบบเรอรง 18 ราย (รอยละ 23.7) และซลโคสสแบบเรง 58 ราย (รอยละ 76.3) ซงในจ านวนนตรวจพบกอนพงผดขนาดใหญ 50 ราย (รอยละ 65.8) และเมอเปรยบเทยบความสมพนธระหวางพฤตกรรมการสบและไมสบบหรกบปรมาณการสมผสฝน พบวาคนทไมสบบหร 7 ราย (รอยละ 70) จะท างานสมผสฝนในปรมาณสง สวนคนทมพฤตกรรมการสบบหร <10 pack-year และคนทมพฤตกรรมการสบบหร >20 pack-year ม 34ราย (รอยละ 51.5) จะมประวตการท างานสมผสฝนในปรมาณต าและเมอพจารณาเฉพาะกลมพบวาคนทสบบหร <10 pack-year ม11ราย (รอยละ 16.7) มเพยง 1 ราย (รอยละ 9.1) ทมประวตสมผสฝนในปรมาณสง และยงพบวาพฤตกรรมการสบบหรและระยะเวลาการท างานสมผสฝน ไมมความสมพนธกบการเกดพยาธสภาพของปอดโดยเฉพาะซลโคสสแบบเรงสวนผลการตรวจสมรรถภาพการท างานของปอดระหวางซลโคสสแบบเรอรงและซลโคสสแบบเรง พบวา ซลโคสสแบบเรงมสมรรถภาพการท างานของปอดผดปกตนอยกวาซลโคสสแบบเรอรง32 Ozmen และคณะ ไดรายงานการศกษาในผประกอบอาชพเกยวของกบการพนทราย 60 คน ระยะเวลาท างานเฉลย 8 ป (5-13ป) พบวา มผปวยโรคซลโคสส 44 ราย (รอยละ 73.0) ในจ านวนนเปนผปวยซลโคสสแบบเรอรง 39 ราย (รอยละ 88.6) ซลโคสสแบบเรง 5 ราย (รอยละ 11.4)

12

และในจ านวนนตรวจพบกอนพงผดขนาดใหญ 5 ราย (รอยละ 11.4) ซงตรวจพบความผดปกตในต าแหนงปอดสวนบนมากทสด คดเปนรอยละ 839 1.4 อำกำรและอำกำรแสดง2, 15 โดยทวไปจะมอาการไอเรอรงหรอบางคนมเสมหะรวมดวย และมอาการหายใจสนไมสดหรอหายใจไมเตมปอดซงจะมอาการรนแรงหลงจากโรคลกลามมากขน โดยระยะแรกสขภาพของผปวยจะไมมอาการใดๆ หรออาจจะมอาการหอบเหนอยในขณะออกแรง แตเมอปอดถกท าลายมากขนอาการแสดงทพบกยงรนแรง เชน ปอดทะล ภาวะหายใจลมเหลว ทงน การตรวจรางกายไมมลกษณะทจ าเพาะของโรค สงทตรวจพบ ไดแก ภาวะขาดออกซเจน (Cyanosis) ซงพบไดในคนทโรคลกลามไปมากแลว หรอตรวจพบลกษณะนวปม (Clubbing) และหากเคาะปอดจะไดยนเสยงทบ ตำรำงท 2. ความถของอาการและอาการแสดงในผประกอบอาชพทเสยงตอโรคซลโคสส

กลมตวอยาง ไอแหงๆ/ไอมเสมหะ

หายใจผดปกต/มเสยงหวด

เจบหนาอก/แนนหนาอก

ผวหนงเขยว

Cyanosis

นวปม Clubbing

อางอง

-16 ราย -อายงาน0.5-10 ป -อาชพพนทราย

6 ราย (37.5%)

8 ราย (50%)

5 ราย (31.3%)

1 ราย (6.3%)

- 8

-151 ราย -อายงาน>15 ป -อาชพ ขด/กลงวสด

114 ราย (75.5%)

70 ราย (46.4%)

43 ราย (28.5%)

- - 33

-1,335 ราย -อายงาน1-52 ป -อาชพกอสราง

308 ราย (23.1%)

812 ราย (60.8%)

- - - 7

-1,291 ราย -อายงาน>15 ป -อาชพกอสราง

496 ราย (38.4%)

456 ราย (35.3%)

- - - 6

หมายเหต กลมตวอยาง 1 ราย มอาการและอาการแสดงไดมากกวา 1 อาการ

จากตารางท 2 แสดงความถของอาการและอาการแสดงในผประกอบอาชพเสยงตอการเกดโรคซลโคสสจะเหนวาอาการทพบบอยเปนล าดบตนๆคอ อาการไอแหงๆหรอไอมเสมหะ และอาการหายใจผดปกตหรอมเสยงหวด โดยพบวาความถของแตละอาการของระบบทางเดนหายใจมความแตกตางกนคอนขางมากระหวางงานวจย และเมอพจารณาในกลมอาชพกอสรางเหมอนกนกยงพบวามความแตกตางของความถของอาการระบบทางเดนหายใจ ประกอบกบระยะเวลาในการท างาน

13

สมผสกบฝนหนซลกากไมเทากนในแตละงานวจย ท าใหยากทจะสรปไดอยางแนนอนวา ความถของอาการผดปกตของระบบทางเดนหายใจแบบใดทพบไดบอยสดในกลมผประกอบอาชพทเสยงตอการเกดโรคซลโคสสทงน มรายละเอยดของแตละงานวจยดงน งานวจยของ Jain และคณะ ในอาชพทเกยวของกบการขดหรอกลงหนเพอน ามาใชงานตางๆ ไดแก คนงานท ากระดานหนชนวน จ านวน 151 คน ซงมอายการท างานมากกวา 15 ป พบวา มอาการและอาการแสดง ดงน อาการไอมเสมหะ 114 ราย (รอยละ 75.5) อาการหายใจล าบาก 70 ราย (รอยละ 46.4) อาการเจบหนาอก 43 ราย (รอยละ 28.5) และอาการเลอดออกโดยไมทราบสาเหต 7ราย (รอยละ 4.6) โดยมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตขนาดเลกแบบรปรางกลม (small rounded opacities) ม 55 ราย (รอยละ 36.4) แบบเปนเสนลกษณะไมเรยบ (small irregular opacities) ม 30 ราย (รอยละ 19.9 ) และแบบผสม (mixed small opacities) ม 4 ราย (รอยละ 2.6) สวนความผดปกตขนาดใหญ (large opacities) ม 16 ราย (รอยละ 10.6)33 TjoeNij และคณะ ไดศกษาในอาชพทเกยวของกบการกอสราง 1,335 คน อายการท างานเฉลย 19 ป (1-52 ป) พบวา มอาการและอาการแสดง ดงน อาการหายใจไดยนเปนเสยงหวด 337 ราย (รอยละ 25.2) อาการไอแหงๆ >3 เดอน 174 ราย (รอยละ 13) อาการไอมเสมหะ >3 เดอน 134 ราย (รอยละ 10) อาการมเสยงหวด >3 เดอน 134 ราย (รอยละ 10) อาการหายใจสนไมเตมปอด 124 ราย (รอยละ 9.3) อาการของโรคหอบหด 117 ราย (รอยละ 8.8) และอาการหายใจสนมเสยงหวด 100 ราย (รอยละ 7.5) ทงน เมอตรวจฟลมทรวงอก พบวา มความผดปกตระดบ profusion ระดบ 0/-, 0/0, 0/1 เทากบ 1,163 ราย (รอยละ 87.1) ระดบ profusion 1/0, 1/1, 1/2 เทากบ 128ราย (รอยละ 9.6) และระดบ profusion 2/1, 2/2, 2/3 เทากบ 3 ราย (รอยละ 0.2)7 Akgun และคณะ ไดศกษาในอาชพทเกยวกบการท างานพนทราย 16 คน อายการท างานเฉลย 3 ป (0.5-10 ป) พบวา มอาการและอาการแสดง ดงน อาการหายใจล าบาก 8 ราย (รอยละ 50) รองลงมา คอ อาการไอแหงๆ/มเสมหะ 6 ราย (รอยละ 37.5)สวนอาการเจบ/แนนหนาอก 5 ราย (รอยละ 31.3) อาการมไข/ตวรอน 3 ราย (รอยละ 18.8) สวนอาการปวดเมอยตามรางกายและมอาการหนาทองโตหรอทองมาน 2 ราย (รอยละ 12.5) และอาการทพบนอยทสดคอการตรวจพบลกษณะผวหนงเปนสเขยวเนองจากขาดออกซเจน 1 ราย (รอยละ 6.3) เมอตรวจฟลมทรวงอกพบวาผดปกตระดบ profusion 0/-, 0/0, 0/1 เทากบ1ราย (รอยละ6.3) ระดบ profusion 1/0, 1/1, 1/2 เทากบ 4 ราย (รอยละ 25) ระดบ profusion 2/1, 2/2, 2/3 เทากบ 3 ราย (รอยละ 18.8) และระดบprofusion 3/2, 3/3, 3/+ เทากบ 6 ราย (รอยละ 37.5)8 Suarthana และคณะ ไดศกษาในคนงานกอสราง 1,291 คน ซงแบงออกเปน คนงานทมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต ≤profusion 1/1 เทากบ 1,254 ราย และผดปกต≥profusion 1/1 เทากบ 37 ราย โดยมอายการท างานมากกวา 15 ป พบวา มอาการและอาการแสดงทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ ดงน อาการไอ 456 ราย (รอยละ 36.4) อาการหายใจไดยนเสยง

14

หวดและอาการหายใจสนไมเตมปอด 17 ราย (รอยละ 46) สวนอาการทเกยวของกบหลอดลม เชน หายใจล าบาก 467 ราย (รอยละ 37.2 ) และหอบหด 12 ราย (รอยละ 32.4) ตามล าดบ6 1.5 วธกำรตรวจทำงหองปฏบตกำรม 3 วธ2 ดงน 1.5.1 การตรวจฟลมทรวงอก โดยใชฟลมขนาดมาตรฐานตามเกณฑของ ILO classification 200034 (International Labor Office system of classification of radiographs of pneumoconiosis: ILO 2000) ตงแตระดบ profusion 1/1 ขนไป ซงอาจเหนเปนลกษณะ small round nodular lesion และ/หรอ fibrosis กระจายไปทวปอด โดยเฉพาะทปอดสวนบน และปอดสวนกลาง หรออาจจะมหนปนมาจบรอบๆ hilarnode รวมดวย 1.5.2 การตรวจสมรรถภาพปอด ในระยะแรกทพบความผดปกตของฟลมทรวงอกเลกนอยอาจจะไมพบความผดปกตจากการตรวจดวยวธทดสอบสมรรถภาพปอด แตจะพบลกษณะผดปกตแบบ Restriction รวมกบ diffusion ทลดลงเมอมอาการลกลามของโรคมากขน และในบางรายพบ irreversible airway obstruction รวมดวย โดยทระดบความรนแรงจะสมพนธไปกบระดบความผดปกตของฟลมทรวงอก ทงน แมวาจะหยดการสมผสสารกอโรคแลวกตาม สมรรถภาพการท างานของปอดกยงคงสญเสยตอไปเรอยๆ 1.5.3 การตรวจภาพถายรงสคอมพวเตอรชนดรายละเอยดสง ปจจบนมการใชภาพถายรงสคอมพวเตอรชนดรายละเอยดสง (High Resolution Computerized Tomography: HRCT) รวมในการประเมนลกษณะทางรงสวทยาของผปวย ซงท าใหสามารถตรวจพบความผดปกตไดตงแตในระยะเรมตนทยงไมพบหรอพบไมชดเจนจากฟลมทรวงอกชนดธรรมดา เชน small nodular opacity, lymph node calcification หรอ air trapping เปนตน 1.6 กำรวนจฉยแยกโรค2 ในประเทศไทยมเกณฑการวนจฉยโรคจากการท างานทมผลกบการไดรบเงนทดแทนจากส านกงานประกนสงคมของลกจางทอยในขายความคมครองของกองทนเงนทดแทนตามประกาศกระทรวงแรงงานเรอง ก าหนดชนดของโรคซงเกดขนตามลกษณะหรอสภาพของงานหรอเนองจากการท างาน จงมมาตรฐานขอก าหนดการพจารณาวนจฉยโรคจากการท างานเพอความเปนธรรมส าหรบลกจาง โดยใชเกณฑ 2 ใน 3 ขอ ดงตอไปน

15

1.6.1 มประวตการท างานในอาชพกลมเสยงตอการสมผสฝนละอองหนเปนเวลา ≥2 ป 1.6.2 มฟลมทรวงอกผดปกต ≥profusion1/1 ตามเกณฑของ International Labor Office

system of classification of radiographs of pneumoconiosis (ILO:2000)34 1.6.3 มลกษณะทางพยาธวทยาของเนอปอดเขาไดกบโรค หรอมขอมลทางระบาดวทยาสนบสนน ทงน ในตางประเทศ เชน ประเทศเนเธอแลนด ไดใชเกณฑการวนจฉยโรคจากการท างานตามมาตรฐาน ILO classification เชนเดยวกน6 และในประเทศจนใชเกณฑ 2 ใน 3 ขอเปนมาตรฐานการวนจฉยโรคจากการท างานเชนเดยวกบประเทศไทย35 1.7 กำรรกษำและกำรปองกน1, 2 การรกษาผปวยโรคซลโคสสยงไมมวธการทเฉพาะเจาะจง ดงนน การดแลในปจจบนเปนเพยงการรกษาตามอาการและประคบประคองไมใหมภาวะแทรกซอนของโรคเพมขนเทานน ดงนน การปองกนทสาเหตของการเกดโรคจงเปนสงส าคญทสด ซงสามารถแบงออกเปน 3 ระดบ36ไดแก

1.7.1 การควบคมฝนทแหลงก าเนด เปนวธการทดทสด เนองจากอะตอมของซลกาจะฟงกระจายเมอไดรบพลงงานโดยการหมนเหวยงหรอสนสะเทอน ดงนน การลดการแพรกระจายไมใหฝนซลกาคลงเขาบรรยากาศจะตองใชวธลดรอบการหมนเหวยงและการสนสะเทอน วธการทดทสด คอ การพนน าเขาไปท าใหเปยก ซงเปนวธควบคมฝนไดดทสด 1.7.2 การควบคมฝนในอากาศไดแก 1.7.2.1 การดแลบ ารงรกษาสถานทท างานใหสะอาด โดยการดดฝนทพน ฝาหอง เครองมอ แตหามใช

วธการกวาด เพราะจะท าใหฝนฟงกระจาย 1.7.2.2 การดดลมในอากาศเขาสระบบกรองอากาศ เพอลดปรมาณฝนซลกาในโรงงาน หลกส าคญ คอ

ตองไมฟงกระจายฝนไปสสงแวดลอม ระบบกรองอากาศทด คอ การกรองดวยผาฝายและตองคอยหมนเชดท าความสะอาดถงกรองอากาศบอยๆ

1.7.2.3 การจดใหคนท างานอยตนลมโดยอาจจะใชวธการเปาลมผานคนงานออกไป เพอใหอากาศทคนงานหายใจมฝนนอยทสด

1.7.2.4 การเพมระยะทางระหวางคนงานกบแหลงก าเนดฝน เชน ใชสายพานล าเลยง เพอใหคนงานไดรบฝนนอยลง

1.7.2.5 ในบรเวณแหลงก าเนดฝนควรใชระบบคอมพวเตอรควบคม เพอปอนวตถดบแทนคนงาน 1.7.2.6 มเครองมอวดปรมาณฝนในบรรยากาศ โดยคอยตรวจฝนในบรรยากาศใหมไมเกน 40

ไมโครกรมของซลกาตอลกบาศกเมตร

1.7.3 การปองกนทตวบคคล เชน การใชหนากากปองกนฝนละออง

16

ผประกอบการควรจดใหมการอบรมความรเกยวกบสขภาพและวธการปองกนตนเองจากฝน ฝกอบรมการใชเครองมอและการท างานอยางถกวธโดยจดใหมเครองมอปองกนอนตรายสวนบคคล (Personal Protective Equipment: PPE) เชน หนากากกรองอากาศ และการหมนเวยนหนาทการท างานของคนงานในแผนกตางๆ เพอลดระยะเวลาการเขาไปในบรเวณทเปนแหลงก าเนดฝน 2. ระบำดวทยำของโรคซลโคสส 2.1 ซลโคสสในตำงประเทศ ซลโคสสเปนโรคจากการประกอบอาชพทรจกกนมานานในตางประเทศ โดยใน ป พ.ศ.2099 Agricola ไดชอวาเปนคนแรกทรายงานการเกดโรคน จากการพบผปวยในคนงานท าเหมองทมสาเหตมาจากการหายใจเอาฝนเขาไปในปอดจงท าใหเกดอาการผดปกตทเกยวกบระบบทางเดนหายใจ และมบางรายงานกลาวไววา ผหญงในแถบนนตองแตงงานหลายครงหรอมสามหลายคนเนองจากสามแตละคนตองตายกอนวยอนควรดวยปญหาโรคระบบหายใจทเกยวกบปอด จงไดเรยกหมบานแถบนวาเปนหมบานแมหมาย และใน ป พ.ศ.2215 Van Diemerbrok และ Ramzzini ไดการรายงานผลอานพสจนชนเนอของปอด โดยตรวจพบวามทรายในเนอปอดของผปวยโรคหอบหดทเปนคนงานสกดหนในประเทศเนเธอรแลนด และไดอธบายสงทเปนอนตรายจากการท างานสกดหน คอ ฝนจากหน โดยมสาเหตมาจากการหายใจเอาฝนซลกาเขาไปสะสมในปอด จงท าใหปอดมปฏกรยาก าจดสารซลกาจนเกดเปนพงผดขน ทงน ฝนดงกลาวเปนสวนประกอบส าคญของหนซงมกจะเกดการฟงกระจายไปในบรรยากาศการท างานจากกระบวนการตด ขด บด หรอยอยหนตางๆ และตอมาหลงจากมการน าววฒนาการของเทคโนโลยใหมๆ เขามาใชในกระบวนการผลต ท าใหเปนสาเหตการฟงกระจายของฝนเพมมากขน และใน ป พ.ศ.2409 Zenker ไดจดกลมโรคปอดจากการท างานทเกดจากการหายใจเอาอนภาคในอากาศเขาปอดวาเปนโรคปอดกลมนวปโมโคนโอสสและใน ป พ.ศ.2413 Visconti เปนคนแรกทเรยกโรคนวา ซลโคสส (silicosis)37 จากรายงานการศกษาในผประกอบอาชพตางๆ ทเกยวของกบการสมผสซลกาโดยใชวธการตรวจฟลมทรวงอกตามมาตรฐาน ILO classificasion ในการวนจฉยผปวยโรคซลโคสส ซงก าหนดความผดปกตของปอด ≥profusion 1/1 ขนไป และจากการศกษาในประเทศจน ป พ.ศ.2503-2508 ซงเปนคนท างานเหมองแรดบก 3,010 ราย พบวา มผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตเขาไดกบโรคซลโคสส 1,015 ราย (อตราความชก รอยละ 33.7)3และจากการศกษาในคนงานเครองปนดนเผา เหมองแรโลหะและเหมองแรดบก 3,250 ราย ในป พ.ศ.2503-2517 พบวา มผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต 504 ราย (อตราความชก รอยละ 15.50)4 ป พ.ศ.2524-2542 ประเทศฮองกง มการศกษาในคนงานกอสราง 1,425 ราย และคนงานกอสรางสะพานใตดน 1,364 ราย พบวา มผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต ≥profusion 1/0 1,145 ราย (อตราความชก รอยละ 80.35) และ 1,092 ราย (อตราความชก รอยละ 80.06) ตามล าดบ5 และในป พ.ศ.2541 จากรายงานการศกษาในคนงานกอสรางของประเทศเนเธอรแลนด

17

1,291 ราย พบวา ผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต 131 ราย (อตราความชก รอยละ 10.15)6, 7และมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต ≥profusion 1/1 37 ราย (อตราความชก รอยละ 2.87) โดยมเพยง 10 ราย ทมผลอานผดปกตเขาไดกบโรคซลโคสส คดเปนรอยละ 0.77 7 ป พ.ศ.2547-2549 ประเทศตรก มรายงานการศกษาในคนงานท ากระดาษทราย16 ราย พบวา มผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต ≥profusion 0/1 14 ราย (อตราความชก รอยละ 87.50)8

และตอมาใน ป พ.ศ.2551-2552 มรายงานการศกษาเพมเตมในคนงานท ากระดาษทราย 60 ราย พบวา มผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต 44 ราย (อตราความชก รอยละ 73.33)9 ตำรำงท 3. อตราความชกของโรคซลโคสสในตางประเทศ พ.ศ.2503-2552

ป พ.ศ. : ประเทศ อาชพ/ลกษณะงาน ผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต

อางอง จ านวน (ราย) อตราความชก (รอยละ)

2547-2549 : ตรก ท ากระดาษทราย 14 87.5* 8 2551-2552 : ตรก ท ากระดาษทราย 44 73.3* 9

2524-2542 : ฮองกง กอสรางทวไป กอสรางสะพานใตดน

1,145 1,092

80.4** 80.1**

5

2541 : เนเธอรแลนด งานกอสราง 1,291 10.2** 6, 7 2503-2508 : จน ท าเหมองแรดบก 1,015 33.7*** 3 2503-2517 : จน ท าเครองปนดนเผา 504 15.5*** 4 2541 : เนเธอรแลนด งานกอสราง 37 2.9*** 6, 7 หมายเหต * ฟลมทรวงอกผดปกต ≥profusion 0/1, **ฟลมทรวงอกผดปกต ≥profusion 1/0, ***ฟลมทรวงอกผดปกต ≥profusion 1/1 จากตารางท 3 แสดงอตราความชกของโรคซลโคสสในตางประเทศ ป พ.ศ.2503-2552 ทมความหนาแนนของความผดปกตระดบตางๆ ตามเกณฑทใชรายงาน ไดแก ระดบ profusion 0/1, 1/0 และ 1/1 ขนไป พบวา มอตราความชก คดเปนรอยละ 73.3-87.5, 10.2-80.4 และ 2.9-33.7 ตามล าดบ ทงน เกณฑการประเมนของแตละพนทมผลตออตราความชกของโรคจากการรายงาน โดยพบวาพนททใชเกณฑประเมนผล ≥profusion 0/1 มความผดปกตของภาพถายฟลมทรวงอก≥profusion 1/0 และ 1/1 ตามล าดบ ดงนน หากจะเปรยบเทยบอตราความชกของโรคซลโคสสในแตละพนทผใชขอมลจะตองพจารณาเกณฑทใชในการรายงานผลประกอบดวย 2.2 ซลโคสสในประเทศไทย ในประเทศไทยมรายงานการพบผปวยโรคซลโคสสรายแรก เมอป พ.ศ.2497 โดย นนนาท ชนะโชตซงพบในผปวยเพศชายทมอาชพเปนกรรมกรท างานเหมองแรวลแฟรม ต าบลปลอก จงหวดกาญจนบร และหลงจากนนกมรายงานผปวยซลโคสสอยางตอเนอง ในป 2516 สงคราม ทรพยเจรญ ไดรายงานผปวยโรคซลโคสสซงเปนคนงานสรางเขอนเจาพระยา จงหวดชยนาท และเขอนภมพล

18

จงหวดตาก ตอมาใน ป พ.ศ.2517 ธาดา ชาครและคณะ ไดรายงานผปวยซลโคสส 5 ราย จากคนงานเหมองฟลออไรด ต าบลเขาออย จงหวดเพชรบร และในป พ.ศ.2519 บญญต ปรชญานนทและคณะไดรายงานผปวยโรคซลโคสสเพมอก 24 ราย ซงเปนกรรมกรเหมองแรวลแฟรม ต าบลเขาศนย อ าเภอฉวาง จงหวดนครศรธรรมราช10 ป พ.ศ.2528 อรพรรณ เมธาดลกกล และคณะไดรายงานผปวยโรคซลโคสส 10 ราย (อตราความชก รอยละ 12.5) และเสยชวต 1 ราย ในคนงานโรงงานบดแร จงหวดนครปฐม และระยะตอมาในป พ.ศ.2529 ตรวจพบโรคซลโคสสในราษฎรทมอาชพท าครกหน จงหวดพะเยา 207 คน พบวามสมรรถภาพปอดผดปกต รอยละ 49.3 และยงพบวาคนงานโรงงานโมหน จงหวดสระบร มอตราชกของโรคซลโคสส รอยละ 22.2-34.5 ตอมาใน ป พ.ศ.2530 อรพรรณ เมธาดลกกลไดรายงานการพบผปวยเพมเตมในคนงานท ากระดาษทราย เขตกรงเทพมหานคร 6 ราย ในจ านวนนไดเสยชวตแลว 2 ราย (รอยละ 46.0) และไดรายงานผปวยซลโคสสเพมเตม18 ราย จากการตรวจสขภาพคนงานท าวสดทนไฟ จงหวดสระบร 190 คน (อตราความชก รอยละ 9.5) และพบผปวยในคนงานยอยและโมหน 13 ราย จากการตรวจสขภาพคนงาน 167 คน (อตราความชก รอยละ 7.8) และในปเดยวกน คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด ไดรายงานผปวยโรคซลโคสส 14 ราย (อตราความชก รอยละ 4.7) ในโรงงานกระเบอง จงหวดสมทรปราการตอมาในป พ.ศ.2532 อรพรรณ เมธาดลกกลพบวาคนงานทท าอฐทนไฟ ตงแต 10 ป ขนไป มความเสยงเปน 8.1 เทาของผทท างานในระยะเวลาทนอยกวา และพบผปวยมวณโรคแทรกซอน รอยละ 39.1 และในปเดยวกนน กองอาชวอนามยไดมการรายงานผปวยซลโคสสในคนงานโรงงานท าอฐทนไฟ จงหวดสมทรปราการ 23 ราย จากการตรวจสขภาพคนงาน 40 คน (อตราความชก รอยละ 57.5)10 ป พ.ศ.2536 กองอาชวอนามยไดด าเนนการวจยเชงส ารวจภาพรวม 38 จงหวด ในกลมคนงาน 2,601 คน โดยกลมเปาหมายเปนคนงานโรงงานโมบดและยอยหน โรงงานท ากระเบองคอนกรต โรงงานเครองปน/เซรามค โรงงานครกหน และเหมองแรลกไนต ผลการศกษาพบวา มผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต 168 ราย (อตราความชก รอยละ 6.4) และมผลการทดสอบสมรรถภาพปอดผดปกต 87 ราย (อตราความชก รอยละ 3.4) ซงในจ านวนผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตดงกลาวพบวาเปนคนงานโรงงานโมหน 148 ราย (อตราความชกรอยละ 7.9)10 ป พ.ศ.2538 ณรงคศกด องคะสวพลา และคณะ ไดรายงานการศกษาโรคซลโคสสและวณโรคปอดในโรงงานโมบดยอยหน จงหวดสระบร พบวา โรงงาน 31 แหง (รอยละ 93.9) มปรมาณฝนรวม (total dust) และ/หรอฝนขนาดเลก ทสามารถเขาสระบบทางเดนหายใจ (respirable dust) สงกวาคามาตรฐานทยอมรบได และพบวามผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตเขาไดกบโรคซลโคสส61 ราย (รอยละ 9.0) และวณโรคปอด 13 ราย (รอยละ 1.9)10 ป พ.ศ.2539 จงหวดสระบร ไดด าเนนงานโครงการวจย เรอง ผลกระทบของกจกรรมโรงโม บด ยอยหนตอสขภาพของประชาชนทอยบรเวณใกลเคยง กรณศกษา ครในโรงเรยนหนาพระลาน ต าบลหนาพระลาน จงหวดสระบร ด าเนนการระหวาง เดอนกรกฎาคม-เดอนธนวาคม พ.ศ.2539 โดยมการซกประวตการท างาน ตรวจรางกายทวไป ทดสอบสมรรถภาพปอด ตรวจฟลมทรวงอกอานผลตรวจโดยแพทยผเชยวชาญตามเกณฑของ ILO classification 1980 และยนยนผลตรวจฟลมทรวงอกระยะสงสยดวยการสงตรวจภาพถายรงสคอมพวเตอรชนดรายละเอยดสง จากผลการศกษา พบวา

19

เกดโรคซลโคสส 10 ราย (อตราความชก รอยละ 21.3) และพบวาระยะเวลาทสอนในโรงเรยนแหงนไมมความสมพนธกบการเกดโรค แตมแนวโนมขนอยกบปรมาณและโอกาสของการไดรบฝน11 ป พ.ศ.2545-2551 มรายงานการศกษาผลการตรวจฟลมทรวงอก 3 กลมเปาหมาย ไดแก กลมพนกงานโรงโมหน 861 คน กลมผอาศยในชมชนโรงโมหน 58 คน และกลมพนกงานสกดครกหน 31 คน พบวา มอบตการณโรคซลโคสสในกลมสกดครกหนมากทสดเทากบ รอยละ 10.34 รองลงมา คอ กลมชมชนโรงโมหน รอยละ 9.68 และกลมพนกงานโรงโมหน รอยละ 3.48 ตามล าดบ และป พ.ศ.2546-2551 พนทสาธารณสขเขต 13 ไดรายงานผลการเฝาระวงโรคซลโคสสในสถานประกอบกจการเสยงตอโรคซลโคสส จงหวดนครราชสมา ชยภม บรรมย สรนทร จากการตรวจฟลมทรวงอก 683 คน พบผลตรวจมความผดปกต 12 คน (อตราความชก รอยละ 1.76)11, 12 ป พ.ศ.2552-2553 ส านกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา รวมกบคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลสงขลานครนทร ไดด าเนนงานเฝาระวงโรคซลโคสสในสถานประกอบการทเกยวของกบการบด ยอย และระเบดหน พบวา ในป พ.ศ.2552 ผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตเขาไดกบโรคซลโคสส≥profusion 1/1 1 ราย (อตราความชก รอยละ 1.07) และป พ.ศ.2553 พบวา ผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตเขาไดกบโรคซลโคสส ≥profusion 1/1 6 ราย (อตราความชก รอยละ 5.88)13

ตำรำงท 4. อตราความชกของโรคซลโคสสในประเทศไทย พ.ศ.2528-2553

ป พ.ศ. : เขตพนท/จงหวด อาชพ/ลกษณะงาน ความชกของโรคซลโคสส

(รอยละ) อางอง

2532 : จ.สมทรปราการ ท าอฐ/ท าอฐทนไฟ 57.5* 10 2530 :เขตกรงเทพฯ ท ากระดาษทราย/พนทราย 46.0* 10 2529: จ.สระบร โรงโมหน/บดและยอยหน 22.2-34.5* 10 2539 : จ.สระบร โรงโมหน/บดและยอยหน 21.3* 11 2528: จ.นครปฐม ท าเหมองแร/บดแร 12.5* 10 2545 : จ.สระบร ท าครกหน/ขดหน 10.3* 11 2530 : จ.สระบร ผลตเซรามค/ท าวสดทนไฟ 9.5* 10 2538 : จ.สระบร โรงโมหน/บดและยอยหน 9.0* 10 2536 : 38 จงหวด โรงโมหน/บดและยอยหน 7.9* 10 2530 : จ.สระบร โรงโมหน/บดและยอยหน 7.8* 10 2530 : จ.สมทรปราการ ท ากระเบอง 4.7* 10 2545 : จ.สระบร โรงโมหน/บดและยอยหน 3.5* 11 2545-2551 : จ.สรนทรนครราชสมา บรรมย ชยภม

โรงโมหน/บดและยอยหน ท าอฐ/ท าอฐทนไฟ

1.8* 12

2553 : จ.สงขลา โรงโมหน/บดและยอยหน 5.9** 13 2552 : จ.สงขลา โรงโมหน/บดและยอยหน 1.1** 13 หมายเหต *ฟลมทรวงอกผดปกต ≥profusion 1/0 ขนไป, **ฟลมทรวงอกผดปกต ≥profusion 1/1 ขนไป

20

จากตารางท 4 แสดงอตราความชกของโรคซลโคสสในประเทศไทย ระหวาง ป พ.ศ.2528-2553 พบวา มผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต ≥profusion 1/0 มอตราความชก รอยละ 1.8-57.7 และ ≥profusion 1/1 มอตราความชก รอยละ 1.1-5.9 ตามล าดบ ทงน จากขอมลระบาดวทยาขางตนจะเหนไดวาโรคซลโคสสยงเปนปญหาส าคญ โดยในตางประเทศ มอตราความชก รอยละ 2.9-87.5 และในประเทศไทย มอตราความชก รอยละ 1.1-57.5 และพบวาในตางประเทศอาชพทมอตราปวยสงสด คอ การท ากระดาษทราย สวนประเทศไทยอาชพทมอตราปวยสงสด คอ การท าอฐทนไฟ ดงนน การตรวจคดกรองโรค (screening tests) จงมความส าคญอยางมากเพราะเปนการตรวจเพอคนหาโรคหรอภาวะผดปกตในกลมคนปกตทยงไมแสดงอาการผดปกตใหเหน โดยอาศยวธการตรวจรางกาย การตรวจทางหองปฏบตการ หรอการตรวจดวยวธการและเครองมอพเศษตางๆ ซงจะชวยแยกเอาคนทมผลตรวจผดปกตหรอเรยกวาสงสยเปนโรคออกจากคนทมผลตรวจปกต38

ทงน ในระบบการตรวจคดกรองโรคซลโคสสไดใชวธการตรวจฟลมทรวงอกเปนวธการตรวจคดกรองโรคปอดจากการประกอบอาชพเบองตน เพราะมคาใชจายไมสงมากจงท าใหไดรบความนยมในกลมผประกอบอาชพทเสยง ซงเปนผลดส าหรบการตดตามเฝาระวงทางสขภาพอยางตอเนองของผประกอบอาชพทงน คนทมผลการคดกรองผดปกตจะไดรบการสงตรวจเพมเตมเพอการวนจฉยโรคและใหการรกษาตอไป อยางไรกตาม โปรแกรมการตรวจคดกรองโรคปอดจากการประกอบอาชพ (Occupational lung decease) ในประเทศไทยไดด าเนนงานโดยใชวธการตรวจฟลมทรวงอกและการตรวจสมรรถภาพการท างานของปอดในคนท างานอาชพเสยงปละครงอยางตอเนองและหากผลอานคดกรองผดปกตแพทยอาจจะพจารณาสงตรวจเพมเตมดวยวธการตรวจอนๆ เชน ตรวจภาพถายรงสคอมพวเตอรชนดรายละเอยดสง (High-Resolution Computerized Tomography: HRCT) การลางเนอปอด (bronchoalveolar lavage) การผาตดเปลยนปอด (cardiopulmonary transplantation) หรอการตดชนเนอปอด (lung biopsy) เปนตน 3. กำรแปลผลฟลมทรวงอก ตำมมำตรฐำน ILO classification การตรวจฟลมทรวงอกมการใชกนมานานมากกวา 70 ป และถกน ามาใชเพอการตรวจหาความเปลยนแปลงของปอดจากการท างานเหมองแรถานหนในประเทศสหรฐอเมรกาเปนครงแรก เมอ ป ค.ศ.1958 ซงในปจจบนเรยกวาการตรวจคดกรองโรคซลโคสสซงองคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization: ILO) ไดด าเนนงานภายใตการดแลขององคการสหประชาชาต (United Nations :UN) เพอใหมมาตรฐานฟลมทรวงอกส าหรบผแปลผลอานไดใชเปนแนวทางการแบงความผดปกตทเหนไดจากฟลมทรวงอกหรอเรยกวา ILO classification และมการปรบปรงมาอยางตอเนองนบตงแต ป ค.ศ.1967 โดยเรมแรกใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดธรรมดาหรอชนดฟลมแผน (Film-Screen Radiography: FSR) และพฒนามาเรอยๆ ตามล าดบใน ปค.ศ.1971 ป ค.ศ.1980 และป ค.ศ.200034, 39ทงน การพฒนาครงลาสด คอ ป ค.ศ.2011 ไดเปลยนรปแบบมาเปนมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอล (ILO standard images in DICOM format: ILO 2011-D)40-42 ซงมรปแบบการแปลผลตรวจดงตอไปน

21

3.1 คณภาพของฟลม (film quality) 3.2 ความผดปกตของเนอปอด (parenchymal abnormalities) 3.3 ความผดปกตของเยอหมปอด (pleural abnormalities) 3.4 ลกษณะรอยโรคอนๆ (symbols) 3.1 คณภำพของฟลม (film quality) ม 4 ระดบ ไดแก

3.1.1 ระดบ 1 หมายถง มคณภาพด 3.1.2 ระดบ 2 หมายถง ยอมรบได เหนลกษณะรอยโรคเพอแบงแยกลกษณะของภาพได 3.1.3 ระดบ 3 หมายถง คณภาพไมด แตยงพอแบงแยกลกษณะของรอยโรคได 3.1.4 ระดบ 4 หมายถง ยอมรบไมได ไมสามารถแบงแยกลกษณะของรอยโรคได 3.2 ควำมผดปกตของเนอปอด (parenchymal abnormalities) แบงเปน 2 สวน คอ ความ

ผดปกตขนาดเลก (small opacities) และความผดปกตขนาดใหญ (large opacities) ดงน

3.2.1 Small opacities แบงออกเปน 3 แบบ ไดแก 3.2.1.1 รปรางและขนาด (shape and size) ของรอยโรค ม 2 ลกษณะ คอรปรางกลม (round

opacities) และรปรางไมแนนอนมลกษณะเปนเสนไมเรยบ (irregular opacities) 1) round opacities ม 3 ขนาด ไดแก

p หมายถง รอยโรครปรางกลม มเสนผาศนยกลาง ไมเกน 1.5 มลลเมตร q หมายถง รอยโรครปรางกลม มเสนผาศนยกลาง ระหวาง 1.5-3 มลลเมตร r หมายถง รอยโรครปรางกลม มเสนผาศนยกลาง ไมเกน 3-10 มลลเมตร

2) irregular opacities ม 3 ขนาด ไดแก s หมายถง รอยโรคทเปนเสนไมเรยบ มความกวาง ไมเกน 1.5 มลลเมตร t หมายถง รอยโรคทเปนเสนไมเรยบ มความกวาง ระหวาง 1.5-3 มลลเมตร u หมายถง รอยโรคทเปนเสนไมเรยบ มความกวาง ระหวาง 3-10 มลลเมตร

โดยมวธการบนทกรปรางและขนาดรอยโรค ตามหลกเกณฑ ดงน เรมจากการบนทกรอยโรคทมความหนาแนนมากทสดกอนและบนทกตามดวยลกษณะรอยโรคทมความหนาแนนนอยรองลงมา รปแบบกำรบนทกรปรำงและขนำดของรอยโรค ไดแก รปแบบกลม p/p q/q r/r รปแบบเสนไมเรยบ s/s t/t u/u รปแบบผสม p/s p/t p/u p/q p/r

q/s q/t q/u q/p q/r

22

r/s r/t r/u r/p r/q s/p s/q s/r s/t s/u t/p t/q t/r t/s t/u u/p u/q u/r u/s u/t

3.2.1.2 ต าแหนง (zones) ต าแหนงปอดแบงออกเปน 3 สวน ไดแก Upper lung zones หมายถง ต าแหนงปอดสวนบน Middle lung zones หมายถง ต าแหนงปอดสวนกลาง Lower lung zones หมายถง ต าแหนงปอดสวนลาง

ต าแหนงปอดม 2 ขาง ไดแก ปอดขางขวา (right) และปอดขางซาย (left) ปอดขำงขวำ(Right)ม 3 พ ดงน Right Upper Lobe (RUL) Right Middle Lobe (RML) Right Lower Lobe (RLL) ปอดขำงซำย (Left) ม 2 พ ดงน Left Upper Lobe (LUL) Left Middle Lobe (LML) 3.2.1.3ความหนาแนน (profusion) ออกเปน 4 ระดบ ไดแก

ระดบ 0 หมายถง ไมมรอยปนเลกๆ หรอ หนาแนนนอยกวา ระดบ 1 ระดบ 1 หมายถง มรอยปนเลกๆ แตมความหนาแนนไมมากยงสามารถเหนเนอปอด (normal lung marking) ระดบ 2 หมายถง มรอยปนเลกๆ จ านวนมากขนและมองเหนเนอไมชด หรอมบางสวนมองไมเหน ระดบ 3 หมายถงมรอยปนเลกๆ จ านวนมากและไมสามารถมองเหนเนอปอด

วธการบนทกคะแนนมหลกเกณฑตามรปแบบลกษณะระดบความหนาแนน (profusion) ของการกระจายตวจากนอยไปหามาก คอ เรมจาก 0/- ไปถง 3/+ ดงน

ระดบ 0 profusion 0/- 0/0 0/1 ระดบ 1 profusion 1/0 1/1 1/2 ระดบ 2 profusion 2/1 2/2 2/3 ระดบ 3 profusion 3/2 3/3 3/+

3.2.2 Large opacities แบงออกเปน 3 ระดบ ไดแก

ระดบ A หมายถง รอยโรคมขนาดเสนผาศนยกลางอยระหวาง 1-5 เซนตเมตร (10-50 มลลเมตร) หรอรอยโรคขนาด 10 มลลเมตร หลายรอยโรครวมกนแลวยงไมเกน 50 มลลเมตร

23

ระดบ B หมายถงรอยโรคอนเดยวหรอหลายอน ซงมากกวา ประเภท A แตรวมกนแลวยงไมมากกวาพนทของปอดกลบขวาดานบน (Right Upper Zone: RUZ) ระดบ C หมายถง รอยโรคอนเดยวหรอหลายอน ซงรวมกนแลวมากกวาพนทของปอดกลบขวาดานบน (Right Upper Zone: RUZ)

3.3 ควำมผดปกตของเยอหมปอด (pleural abnormalities) 3.3.1 ผนงทรวงอก เยอหมปอดหนา (chest wall)

ต ำแหนง ระบวาเยอหมปอดหนาขนขางขวา (R) หรอขางซาย (L) ของปอด ควำมกวำง แบงออกเปน 3 ประเภท ดงน ประเภท a หมายถง เยอหมปอดหนาตวขน มความกวางประมาณ 5 มลลเมตร โดยวดจากดานขางของผนงทรวงอกเขามาถงสวนทเปนเงาทบ และวดสวนทกวางทสด ประเภท b หมายถง เยอหมปอดหนาตวขน และมความกวาง ระหวาง 5-10 มลลเมตร ประเภท c หมายถง เยอหมปอดหนาตวขน และมความกวางทสด มากกวา 10 มลลเมตร กำรมองดำนตรง (face on)ระบวา ม หรอ ไมม โดยเปรยบเทยบฝาทบกบปอดอกขาง หากมองไมเหนเสน bronchovascular marking แสดงวามเยอหมปอดหนาขน และใหวด a b c ดวย

3.3.2เยอหมปอดหนาบรเวณกะบงลม ระบวา ม (Y) ไมม (N), ขวา (R) ซาย (L)

3.3.3เยอหมปอดหนาบรเวณ Costophrenic angle ระบวา ม (Y) ไมม (N), ขวา (R) ซาย (L)

3.3.4เยอหมปอดมแคลเซยมเกาะตดอย ต ำแหนง ผนงทรวงอก ขวา (R) ซาย (L) กะบงลม ขวา (R) ซาย (L) บรเวณอนๆ เชน เยอหมหวใจ ขวา (R) ซาย (L) ขอบเขต แบงออกเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบ 1 หมายถง เยอหมปอดมแคลเซยมเกาะ ความกวางรวม ไมเกน 20 มลลเมตร ระดบ 2 หมายถง เยอหมปอดมแคลเซยมเกาะ ความกวางรวม ระหวาง 20-100 มลลเมตร ระดบ 3 หมายถง เยอหมปอดมแคลเซยมเกาะ ความกวางรวม มากกวา 100 มลลเมตร

3.4 ลกษณะรอยโรค (symbols) อนๆ ตวอยางเชน ax หมายถง การรวมตวของปนเลกๆ bu หมายถง ถงลมโปงผดปกต (bullae) ca หมายถง มะเรงของปอด หรอเยอหมปอด cn หมายถง ปนเลกๆ มแคลเซยมเกาะอย co หมายถง หวใจมขนาด หรอรปรางผดปกต

24

cp หมายถง หวใจขางขวาโต cv หมายถง โพรงอากาศ di หมายถง การบดเบยวของอวยวะในทรวงอก ef หมายถง น าในโพรงเยอหมปอด em หมายถง ถงลมโปงพอง es หมายถง แคลเซยมเกาะเปนรปเปลอกไข บรเวณตอมน าเหลองขวปอด fr หมายถง กระดกซโครงหก ho หมายถง ปอดโปงพองเปนลกษณะรงผง id หมายถง เหนกระบงลมไมชดเจน ih หมายถง เหนขอบเขตหวใจไมชดเจน px หมายถง ลมในโพรงเยอหมปอด tb หมายถง วณโรค ทงน การเรยกชอผเชยวชาญในการแปลผลฟลมทรวงอกตามมาตรฐาน ILO classification ในแตละประเทศอาจจะไมเหมอนกน ตวอยางเชน ประเทศแคนนาดา เรยกวา ระบบ Canadian reader หรอในประเทศกลมอาเซยนเชนประเทศไทย เรยกวา ระบบ AIR Pneumo ซงผเชยวชาญดงกลาวจะผานการอบรมตามเกณฑก าหนดของแตละหลกสตรอางองมาตรฐานตามเกณฑILO classification โดยมจดประสงคหลกเพอใหผเชยวชาญท าหนาทตรวจคดกรองโรคปอดจากการประกอบอาชพกลมนวปโมโคนโอสสในประเทศนนๆ เพอเปนการชวยแกไขปญหาความไมเพยงพอของผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader 4. ผเชยวชำญกำรแปลผลฟลมทรวงอกมำตรฐำน ILO classification ปจจบนแพทยผเชยวชาญการอานผลภาพถายฟลมทรวงอกตามมาตรฐาน ILO classification ในประเทศไทย ม 2 ระบบ ไดแก ระบบ NIOSH-B Reader และ AIR Pneumo ดงน 4.1 ผเชยวชำญระบบ NIOSH-B Reader ป ค.ศ.1969 ประเทศสหรฐอเมรกามกฎหมายก าหนดใหจายคาทดแทนแกแรงงานทตรวจพบความผดปกตของปอดจากการท างานเหมองแรถานหนโดยการตรวจฟลมทรวงอกเปนระยะๆ เพอตดตามภาวะผดปกตของปอดและตองมผทสามารถแปลผลตรวจไดถกตองนาเชอถอ ดงนน องคกรความปลอดภยและอาชวอนามยแหงชาต (National Institute of Occupational Safety and Health: NIOSH) และ ค.ศ.1974 จงจดใหมการอบรมรงสแพทยและอายรแพทยโรคทรวงอกเพอแปลผลฟลมทรวงอกตามมาตรฐาน ILO classification และใหใบรบรองเปนผเชยวชาญการแปลผลฟลมทรวงอกโรคปอดจากการประกอบอาชพกลมนวปโมโคนโอสสทมการยอมรบในระดบนานาชาตจงนบวาเปนการเรมตนโปรแกรมเฝาระวงภาวะความผดปกตของปอดจากการท างานในเหมองแรถานหน

25

ทงน เนองจากปอดของคนงานเหมองแรถานหนมลกษณะสด า (black lung) จงอาจจะเปนสาเหตทท าใหเรยกแพทยผเชยวชาญของการแปลผลฟลมทรวงอกกลมนวา B-Reader39, 43, 44 จากขอมล พ.ศ.2549 ประเทศไทยมแพทยผเชยวชาญตามมาตรฐานระบบ NIOSH-B Reader เพยง 9 คน14, 45 และใน พ.ศ.2553 ผเชยวชาญทไดใบรบรองมอยทงหมดทวโลกประมาณ 700 คนเทานน39, 46ทงน มสาเหตมาจากความยากในการสอบผานตามเกณฑก าหนดและสถานทเปดสอบทใหบรการในประเทศสหรฐอเมรกาเทานนดงนน จงท าใหมผเชยวชาญจ านวนนอยและมปญหาความไมสอดคลองของผลตรวจระหวางผเชยวชาญแตละบคคล (inter-reader) สงถงรอยละ 3047, 48 สวนในผเชยวชาญคนเดยวกน (intra-reader) เมอแปลผลซ าในอกเวลาหนงกอาจใหผลทไมสอดคลองกนถงรอยละ 1047, 48 จากการศกษาของ Welch และคณะ49

ไดศกษาเปรยบเทยบการแปลผลฟลมทรวงอกทมความผดปกตในกลมแพทยผเชยวชาญ 6 คน ประกอบดวยแพทยระบบ B Redaer ของประเทศสหรฐอเมรกา3 คน และแพทยผเชยวชาญของประเทศแคนาดา 3 คน พบวา แพทยของประเทศสหรฐอเมรกาซงเปนแพทยระบบ B Reader มคา sensitivity, specificity และคาความสอดคลองระหวางบคคล (inter-reader agreement) อยในเกณฑดมากกวาแพทยจากประเทศแคนาดาซงไมใช B Reader ตำรำงท 5. ความไว (sensitivity) ความจ าเพาะ (specificity) และความสอดคลองของการแปลผลฟลมทรวงอกจ าแนก profusion 2 ระดบ (≥1/0 และ≤ 0/1) ในแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader (US) และแพทยทไมใช B Reader (C)

จากตารางท 5 ซงแบงรอยโรคเปน 2 ระดบคอมรอยโรคใชเกณฑ profusion ≥ 1/0 และไมมรอยโรคใชเกณฑ profusion ≤ 0/1 จะเหนวา แพทย B Reader จากประเทศสหรฐอเมรกามคา sensitivity ใกลเคยงกนดงน แพทยผเชยวชาญของประเทศสหรฐอเมรกาหมายเลข 2 (2 US) 65% แพทยผเชยวชาญของประเทศสหรฐอเมรกาหมายเลข 5 (5 US) 73% และแพทยผเชยวชาญของประเทศสหรฐอเมรกาหมายเลข 6 (6 US) 90% ตามล าดบ สวนแพทยจากแคนาดาทไมใช B Reader มคา sensitivity กระจายมากกวา คอ แพทยผเชยวชาญของแคนาดาหมายเลข 1 (1 C) 100% แพทยผเชยวชาญของประเทศแคนาดาหมายเลข 3 (3 C) 65% และแพทยผเชยวชาญของประเทศแคนาดาหมายเลข 4 (4 C) 39% ตามล าดบ สวนคา specificity พบวา ไมแตกตางกนมาก ยกเวน แพทยจากแคนาดา หมายเลข 1 ทมคา specificity ต ามาก คอ เทากบ 11%

26

สวนคาความสอดคลองระหวางบคคล (inter-reader agreement) โดยเปรยบเทยบความสอดคลองของแพทยแตละคนกบคามธยฐานของแพทยทเหลออก 5 คน พบวา แพทย B Readerของประเทศสหรฐอเมรกาแตละคนจะมคา kappa statistic สงกวาแพทยจากประเทศแคนาดา กลาวคอแพทย B Reader ของประเทศสหรฐอเรกามคาอยในชวง 0.65 (2 US), 0.68 (2 US) และ 0.73 (6 US) ตามล าดบในขณะทแพทยจากประเทศแคนาดาจะมคา kappa statistic คอนขางต ากวามาก ตำรำงท 6. ความสอดคลองระหวางบคคล (inter-reader agreement) ของการแปลผลฟลมทรวงอกจ าแนก profusion 4 ระดบ (ระดบ 0, 1, 2 และ 3) ในแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader (Reader 2, 5, 6) และแพทยทไมใช B Reader (Reader 1, 3, 4)

นอกจากนนงานวจยนย งพบความสอดคลองระหวางบคคล ( inter-reader agreement) ของแพทยแตละคนเทยบกบคามธยฐานการอานของแพทยทเหลออก 5 คนส าหรบการอานรอยโรคทรวม profusion ทง 4 ระดบ (ตารางท 6) พบเชนเดยวกบการอานแบบแบงเปน 2 ระดบในตารางท 5 กลาวคอ แพทยระบบ B Reader ของประเทศสหรฐอเมรกาทง 3 คน (หมายเลข 2, 5, 6) ตางมคา kappa statistics อยในเกณฑสงกวากลมแพทยผเชยวชาญของประเทศแคนาดา (หมายเลข 1,3, 4) เชนเดยวกน โดยพบวาหมายเลข 2 ของประเทศอเมรกามคา kappa statistic 0.52 (95% CI=0.37-0.67) หมายเลข 5 ของประเทศอเมรกามคา kappa statistic 0.58 (95% CI=0.43-0.73) และหมายเลข 6 ของประเทศอเมรกามคา kappa statistic เทากบ 0.54 (95% CI=0.4-0.68) ในขณะทแพทยผเชยวชาญของแคนาดาหมายเลข 1, 3 และ 4 มคา kappa statistic ระดบคอนขางนอยหรอไมเกน 0.5 ขอสรปจากการศกษานสนบสนนวา แพทยระบบ B Reader ของประเทศสหรฐอเมรกาแตละคนมคณภาพการแปลผลฟลมทรวงอกดานความไว ความจ าเพาะ และความสอดคลองระหวางบคคลสงกวาแพทยของแคนาดาทไมใชแพทยระบบ B Reader Mao และคณะ50ไดศกษาเปรยบเทยบผลตรวจระหวางฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน (Film-Screen Radiography: FSR) และชนดดจตอล (Digital direct Readout radiography: DR) ของปอด6 ต าแหนง โดยใหแพทย B Reader 5 คนแปลผลฟลมทรวงอก พบวา การแปลผลฟลมทรวงอกชนดฟลมแผนระหวาง FSR และ DR ใหผลตรวจสอดคลองกน โดยมคา kappa statistics เทากบ 0.77 (95% CI=0.75-0.80) แตอยางไรกตามพบวาเมอแพทยแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลจาก DR

27

จะมแนวโนมการอานระดบ profusion ใหเบาลงเมอเทยบกบการแปลผลฟลมทรวงอกชนด DR ของผปวยชดเดยวกน (ภาพท 2)

ภำพท 2. ความสอดคลองของแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader ในการแปลผลฟลมทรวงอกทผดปกตชนดฟลมแผน (Film-screen: FSR) และชนดดจตอล (Digital: DR) จ าแนกตามระดบ profusion

และเมอแยกประเมนในแตละต าแหนงของปอด 6 ต าแหนง พบวา แพทยระบบ B Reader อานผลตรวจกระจายทวทกต าแหนง และพบการกระจายของผลอานทมความสอดคลองกนมากทสด คอ ต าแหนงปอดสวนบน ซงพบวาปอดดานขวา มคา kappa statistic เทากบ 0.84 (95% CI=0.79-0.90) และปอดดานซาย มคา kappa statistic เทากบ 0.79 (95% CI=0.72-0.86) แสดงรายละเอยดดงภาพท 3

28

ภำพท 3. ความสอดคลองของแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader ในการแปลผลฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน (Film-screen) และชนดดจตอล (Digital: DR) จ าแนกตามต าแหนงปอด 6 ต าแหนง Takashima และคณะ51ไดศกษาเปรยบเทยบระหวาง Analogue chest Radiograph (AR) ซงเปนฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน และชนดดจตอล ไดแก Storage phosphor computed Radiography (SR) และ Flat-Panel Detector (FPD) โดยประเมนผลตรวจในผแปลผล 3 คน ไดแก ผเชยวชาญระบบ B Reader 1 คน และผแปลผลทไมใช B Reader 2 คน จากตารางท 7จะเหนวา เมอเปรยบเทยบคามธยฐานของผลการอาน profusion ของแพทย 3 คน โดยแบงเปรยบเทยบเปน 3 แบบ ไดแก แบบท 1 AR vs FPD แบบท 2 AR vs SR และแบบท 3 FPD vs SR ส าหรบการเปรยบเทยบแบบ 1 และ 2 พบวา เมอแพทยแปลผลฟลมทรวงอกแบบ AR จะมแนวโนมให profusion สงมากกวาการแปลผลฟลมทรวงอกแบบ FPD และ SR สวนการเปรยบเทยบแบบ 3 พบวา

29

เมอแพทยแปลผลฟลมทรวงอกแบบ FPD จะมแนวโนมให profusion สงมากกวาการแปลผลฟลมทรวงอกแบบ SR อยางไรกตามจากรายงานการศกษานผวจยไมไดทดสอบทางสถตและจ านวนฟลมทรวงอกทใชในการศกษามคอนขางนอยคอ 30 แผน

ตำรำงท 7. ความสอดคลองของการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอล (FPD/SR) และชนดฟลมแผน (AR) จบคประเมน 3 แบบ ในแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader และแพทยทไมใช B Reader

30

ตำรำงท 8. ประเมนความสอดคลองของการแปลผลฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน (AR) และชนดดจตอล (FPD/SR) จ าแนก profusion 4 ระดบในแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader และแพทยทไมใช B Reader

จากตารางท 8 ซงแสดงความสอดคลองระหวางบคคล (inter-reader agreement) ของแพทยจ าแนกตามประเภทของฟลมทรวงอก ทง 3 แบบ พบวา ความสอดคลองระหวางแพทยผเชยวชาญอยในเกณฑดถงดมากในฟลมทรวงอกทกแบบ โดยฟลมทรวงอก แบบ AR มคา kappa statistic 0.55 และฟลมทรวงอก แบบ FPD มคา kappa statistic 0.62 และฟลมทรวงอก แบบ SR มคา kappa statistic 0.64 ตามล าดบ หรอการแปลผลฟลมทรวงอกแตละชนดของผอานทกคนมความสอดคลองสง และเมอพจารณาแยกตามระดบ profusion พบวา profusion ระดบ 2 มความสอดคลองระหวางแพทยผแปลผลตรวจนอยทสด สวน profusion ระดบ 0, 1 จะมความสอดคลองระหวางแพทยผผแปลผลตรวจอยในเกณฑดถงดมากเปนสวนใหญในขณะท profusion ระดบ 3 จะมความสอดคลองระหวางแพทยผแปลผลตรวจระดบดเฉพาะในฟลมชนด AR แตความสอดคลองระหวางแพทยผแปลผลตรวจจะลดลงในฟลมชนด FPD และ SR Laney และคณะ52 ไดด าเนนงานวจยเพอศกษาวาประเภทของฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน (Film-Screen Radiography: FSR) และชนดดจตอล (storage phosphor computed radiography: CR) ทใชในการคดกรองโรคจะมผลตอการแปลผลภาพถายฟลมทรวงอกโดยแพทยในผเชยวชาญหรอไม ทงน ในการศกษาใหแพทยผเชยวชาญระบบ B-reader 7 คน อานผลตรวจทงสองประเภทแลวน ามาค านวณคาความสอดคลองระหวางฟลมทรวงอกทงสองประเภท (intermodality agreement) จากผลการศกษาพบวา ความสอดคลองของการแปลผลฟลมทรวงอกในแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader ในการแปลผลฟลมทรวงอกทงสองชนด มคา kappa statistic อยในชวง 0.39-0.72 ซงสวนใหญอยในเกณฑปานกลางถงด หรอมความสอดคลองของการแปลผลตรวจอยในเกณฑใชไดไมวาจะอานผลตรวจจากฟลมทรวงอกประเภทใด ภาพท 4 แสดงรายละเอยดผลการศกษาของ Laney ซงจะเหนวาความสอดคลองของการแปลผลฟลมทรวงอกทงสองประเภทพบวา สวนใหญมคา kappa statistic ของผเชยวชาญระบบ B Reader ทกคนอยในเกณฑปานกลางถงด ดงน B Reader 1 เทากบ 0.48 (95% CI=0.37-0.59); B Reader 2 เทากบ 0.39 (95% CI=0.29-0.49); B Reader 3 เทากบ 0.72 (95% CI=0.56-0.87); B Reader 4 เทากบ 0.67 (95% CI=0.59-0.74); B Reader 5 เทากบ 0.48 (95% CI=0.37-0.59); B Reader 6 เทากบ 0.52 (95% CI=0.42-0.62); B Reader 7 เทากบ 0.72 (95% CI=0.58-

31

0.86) ทงนคา kappa statistic ทคอนขางต า คอ B Reader 2 และพบวาเมอ B Reader อานฟลมทรวงอก แบบ FSR จะมแนวโนมอาน profusion สงกวาการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลเมออานฟลมทรวงอกทดลองชดเดยวกน โดยเฉพาะกรณ profusion ระดบ 0/0, 0/1, 1/0 และอานเปน irregular opacities เพมมากขนดวย ทงน ในรายงานการศกษาผวจยไดอธบายวาฟลมทรวงอกแบบ CR ใหรายละเอยดภาพไดดกวาฟลมทรวงอกแบบ FSR จงจ าแนกรอยโรคออกจากเนอปอดปกตไดดกวา (การแปลผล kappa statistic แบงเปน 5 ระดบ ดงน 0–0.20 นอย, 0.21–0.40 พอใชได, 0.41–0.60 ปานกลาง, 0.61–0.80 ด, 0.81–1 ดมาก)

32

ภำพท 4. ความสอดคลองระหวางแพทยผเชยวชาญระบบ B Reader (inter-reader agreement) ในการแปลผลฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน (Film-screen: FSR) และชนดดจตอล (Digital: DR) จ าแนกตามระดบ profusion และ ขนาด/รปรางของความผดปกต

33

4.2 ผเชยวชำญระบบ AIR Pneumo ป พ.ศ.2546 ประเทศไทยใหความรวมมอกบประเทศญปนกอตงโครงการอบรมแพทยผเชยวชาญการแปลผลฟลมทรวงอกโรคปอดกลมนวปโมโคนโอสสระดบอาเซยน “Asian Intensive Reader of Pneumoconioses หรอ AIR Pneumo” ซงมจดประสงคเพอพฒนาทกษะการแปลผลฟลมทรวงอกของแพทยในประเทศก าลงพฒนาและน าไปสการด าเนนงานโครงการเพอก าจดโรคซลโคสส (Global Program for Elimination of Silicosis: GPES)14 โดยมศาสตราจารยยกโนร คซากา เปนบคคลส าคญในการด าเนนงานอบรมอยางตอเนองซงแพทยทผรวมอบรมจะตองสอบแปลผลฟลมทรวงอกใหถกตองตามเกณฑ ILO classification จงไดใบรบรองวาเปนผเชยวชาญการแปลผลฟลมทรวงอกและใบรบรองจะมอายการใชงานเพยง 5 ป เทานน โดยอ านวยความสะดวกใหมการหมนเวยนสถานทเปดอบรมและสอบตออายใบรงรองในประเทศตางๆไดแก บราซล จน อนเดย ญปน ไทย และเวยดนาม53 ดงนน โครงการอบรมแพทยผเชยวชาญการแปลผลฟลมทรวงอกโรคปอดกลมนวปโมโคนโอสสระดบอาเซยน (Asian Intensive Reader of Pneumoconioses: AIRPneumo) จงเปนการแกไขปญหาความขาดแคลนผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader และเปนก าลงส าคญในโครงการก าจดโรคซลโคสสทงน มรายงานการศกษาเพอประเมนความคณภาพการแปลผลฟลมทรวงอกตามเกณฑ ILO classification 200034, 54 ไดแก การศกษาของ Zhou ซงไดประเมนความสามารถของผเชยวชาญระบบ AIR Pneumoจากการแปลผลฟลมทรวงอก60 ฟลม พบวา ผเชยวชาญมความไว (sensitivity) และความจ าเพาะ (specificity) ตอการแปลผลฟลมทรวงอกทมความผดปกตขนาดใหญ (large opacities) มากกกวาการแปลผลฟลมทรวงอกทเกยวของกบโรคปอดจาการท างาน (pneumoconiosis)ฟลมทรวงอกทมความผดปกตของเยอหมปอด (pleural plaque) ฟลมทรวงอกทมความผดปกตของเนอปอดขนาดเลก (small opacities) และการแปลผลความหนาแนนของความผดปกต (profusion) ตามล าดบ55 จากการศกษาขางตนทงในผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader และระบบ AIR Pneumo แสดงใหเหนถงปญหาความไมสอดคลองในการแปลผลฟลมทรวงอกของผเชยวชาญ ซงมกจะพบในฟลมทรวงอกทมความผดปกตแบบ small opacities และมระดบ profusion ≤1/0 ซงเบาบางจนมองเหนไดยาก56 โดยผแปลผลทมประสบการณในงานมากกวาและมความรเรองพยาธสภาพทจ าเพาะเจาะจงของปอดจะเพมศกยภาพในการแปลผลตรวจและจ าแนกโรคไดดกวา55, 57 ทงน มรายงานการศกษายนยนประสทธภาพของภาพถายรงสคอมพวเตอรชนดรายละเอยดสง (High Resolution Computed Tomography: HRCT) วาสามารถแยกรายละเอยดความผดปกตของปอดและเยอหมปอดไดถกตองชดเจนกวาภาพถายรงส (radiograph) ชนดธรรมดาอยางมนยส าคญทางสถต 58-60และมความไว (sensitivity) ในการตรวจหาความผดปกตของปอดไดตงแตระยะเรมแรก โดยเฉพาะทความผดปกตระดบ profusion 0/1 และ 1/061, 62 สวนการแปลผลของภาพถายรงสคอมพวเตอรชนดรายละเอยดสงพบวามความสอดคลองกนในระดบด (k=0.72-0.78) ในกรณมความผดปกตท เยอหมปอด (pleural lesion) และความผดปกตท เนอเยอปอด (parenchymal) พบวามความสอดคลองของการแปลผลตรวจอยในระดบปานกลาง (k=0.47-0.76)

34

ยกเวนความผดปกตลกษณะรอยปนเปนฝาขาวแบบฝาบนกระจก (ground glass opacities) พบวา มความสอดคลองไมด (k=0.16-0.20)63 ดงนน จงมการตงค าถามเกยวกบความเหมาะสมของการใชฟลมทรวงอก (chest x-ray) เปนเครองมอหลกในการคดกรองโรคปอดจากการท างาน โดยไดมการศกษาเปรยบเทยบความสอดคลองของการแปลผลฟลมทรวงอกกบภาพถายรงสคอมพวเตอรชนดรายละเอยดสง พบวา มความไมสอดคลองในทกกรณ โดยเฉพาะในความผดปกตขนาดเลกทมความหนาแนนระดบ profusion 0/0 มผลอานไมสอดคลองกนสง รอยละ 60 และความผดปกตระดบprofusion 0/1, 1/0, 1/1 พบความไมสอดคลองของผลอาน คดเปนรอยละ 36 สวนความผดปกตระดบ profusion 1/2, 2/2 มความไมสอดคลองของผลอาน คดเปนรอยละ 8 ตามล าดบ64 5. คณสมบตดำนกำรวดของฟลมทรวงอกเพอคดกรองโรคซลโคสส

5.1 งำนวจยทเกยวของกบกำรตรวจฟลมทรวงอกเพอคดกรองโรค

การตรวจคดกรองโรค (screening tests) เปนการทดสอบเพอคดเอาผทตอไปจะเปนโรคออกมากอนตงแตอาการของโรคนนยงไมปรากฏใหเหน ซงมประโยชนทจะใหการวนจฉยโรคไดตงแตระยะแรกและอาจชวยลดความรนแรงของโรคลง ลดการปวย ลดการตาย ลดการกระจายของโรคหรอน ามาวางแผนในการปองกนการเกดโรคได65 ดงนน การพจารณาคณสมบตดานความไว (sensitivity) และความจ าเพาะ (specificity) ของฟลมทรวงอกจงเปนการประเมนประสทธภาพของโปรแกรมการคดกรองโรคซลโคสสทประเทศไทยใชในปจจบนได Welch และคณะ พบวาในผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader มความไว (sensitivity) ในการแปลผลฟลมทรวงอก เทากบ 0.65, 0.73, 0.90 ตามล าดบ สวนในผแปลผลระบบ Canadian reader มความไว (sensitivity) ในการแปลผลฟลมทรวงอก เทากบ 0.39, 0.65, 1.00 ตามล าดบ และพบวาในผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader มคาความจ าเพาะ (specificity) ในการแปลผลฟลมทรวงอก เทากบ 0.91, 0.94, 0.95 ตามล าดบ สวนในผแปลผลระบบ Canadian reader มคาความจ าเพาะ (specificity) ในการแปลผลฟลมทรวงอก เทากบ 0.11, 0.90, 0.95 ตามล าดบ ดงนน ในผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader จงมคาความสอดคลอง kappa statistics เทากบ 0.65, 0.68, 0.73 ตามล าดบ และในผแปลผลระบบ Canadian reader มคาความสอดคลอง kappa statistics เทากบ 0.04, 0.41, 0.54 ตามล าดบ49 ดงนน ผทไดรบผลตรวจปกตจะมโอกาสเปนโรคไดนอยหรออาจกลาวไดวาฟลมทรวงอกมประสทธภาพในการแยกเอาคนไมเปนโรคออกจากกลมเสยงทอาจจะเปนโรคได คดโดยเฉลยเปนรอยละ 93 และสามารถตรวจพบความผดปกตในคนเปนโรคได คดโดยเฉลยเปนรอยละ 77.5 Ngatu และคณะ ไดประเมนผลหลกสตรการอบรมแพทยผ เชยวชาญระบบ ILO/JPSG (ILO Japanese Pneumoconioses Study Group) พบวา แพทยผผานการอบรมมความจ าเพาะ (specificity) ในการตรวจแยกความผดปกตขนาดเลก (small opacity) ไดดขนหลงจากอบรม เนองจากกอนอบรมมความจ าเพาะระดบปานกลาง คอเทากบ รอยละ 65 และหลงจากอบรมมความจ าเพาะเพมขนเปนรอยละ 73 และมความไว (sensitivity) ตอการตรวจพบความผดปกตในเยอ

35

หมปอด (pleural plaques) ซงกอนอบรมอยในระดบไมด รอยละ 46 แตหลงจากอบรมมความไวอยในระดบด คดเปนรอยละ 60 และยงพบวาผเชยวชาญทเปนอายรแพทยมความจ าเพาะในการแยกความผดปกต แบบ small opacity ไดดขนหลงจากอบรม รอยละ 67 และ 76 ตามล าดบ และมความไวตอการตรวจพบความผดปกตแบบ pleural plaques ดขนหลงอบรมเชนกน คดเปนรอยละ 41 และรอยละ 61 ตามล าดบ66 Mao และคณะ ไดศกษาคณสมบตดานเทคนคของฟลมทรวงอกชนดดจตอล (computed /digital radiography) และชนดฟลมแผน (film-screen radiography) จากการศกษาพบวาคณภาพฟลม (film quality) ของฟลมทรวงอกชนดดจตอลอยในเกณฑด รอยละ 91 และฟลมทรวงอกชนดฟลมแผนมคณภาพอยในเกณฑด รอยละ 69 ซงจากการศกษายงพบวาฟลมทรวงอกชนดฟลมแผนมคณภาพไมดท าใหแปลผลอานไมไดมากถงรอยละ 17 สวนฟลมทรวงอกชนดดจตอลมเพยงรอยละ 1 เทานนทมคณภาพไมดจนไมสามารถแปลผลตรวจได ดงนน จงเหนไดวาคณสมบตของฟลมทรวงอกชนดดจตอลและชนดฟลมแผนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ทงน ในกรณทปอดมความผดปกตขนาดเลกอยในระดบ profusion 1/1 พบวา ผลอานของผเชยวชาญมความไมสอดคลองกนอยางมนยส าคญทางสถต 50 ดงนน การตรวจฟลมทรวงอกเพอคดกรองโรคปอดจากการประกอบอาชพนบวาเปนวธการตรวจทางการแพทยทยงมขอค าถามถงความเหมาะสมทางดานคณสมบตและขอจ ากดของเครองมอตรวจเอง โดยเฉพาะปญหาความไมสอดคลองของการแปลผลตรวจในผเชยวชาญซงอาจจะใหผลตรวจทแตกตางกนได เนองจากความแตกตางดานตวบคคล ประสบการณท างาน และขอจ ากดของเครองมอตรวจดวย จงเปนเหตผลของการศกษาเพอประเมนความแมนย าของการแปลผลฟลมทรวงอกในระบบการตรวจคดกรองโรคปอดจากการประกอบอาชพของผ เชยวชาญระบบ AIR Pneumo ซงนบวามประโยชนใหเกดองคความรใหมทงในประเทศไทยและตางประเทศ

5.2 คณสมบตดำนกำรตรวจวนจฉย (diagnostic test) เพอกำรคดกรองโรค

การพจารณาคณสมบตดานการตรวจวนจฉย (diagnostic test) ประกอบดวยคณลกษณะทส าคญ ไดแก ความไว (sensitivity) ความจ าเพาะ (specificity) และอตราสวนความนาจะเปนของผลการตรวจในผทเปนโรคเปรยบเทยบกบผทไมเปนโรค (Odds-Likelihood Ratios) ของผลตรวจทเปนบวก (Likelihood ratiopositive: LR+) และผลการตรวจทเปนลบ (Likelihood rationagative: LR-) ซงแสดงถงคณภาพของเครองมอหรอวธการตรวจวนจฉยโรคนนๆ ทงน สามารถค านวณคาคณลกษณะตางๆ ไดจากตาราง 2X2 (ตารางท 9) ซงเปนการแสดงความสมพนธระหวางผทปวยเปนโรคหรอไมปวยเปนโรคและผลการทดสอบทใหผลตรวจบวกหรอลบ ซงแนวตง (column) ของตาราง คอ กลมคนทเปนโรค (disease) หมายถง กลมผปวยเปนโรค (รวมผทไดรบผลบวกจรงและผลลบปลอม) ไดแก True Positive; a และ False Nagative; c หรอ all disease (a+c) และกลมคนทไมเปนโรค (no disease) หมายถง กลมผปวยทไมเปนโรค (รวมผทไดรบผลบวกปลอมและผลลบจรง) ไดแก False Positive; b และ True Negative; d หรอ all no disease (b+d)

36

สวนแนวนอน (row) คอ ผลการทดสอบทใหผลบวก (positive) หมายถง กลมทมผลการทดสอบเปนบวกทงหมด (รวมผทไดรบผลบวกจรงและผลบวกปลอม) ไดแก True Positive; a และ False Positive; b หรอ all positive (a+b) และผลลบ (negative) หมายถง กลมทมผลการทดสอบเปนลบทงหมด (รวมผทไดรบผลลบปลอมและผลลบจรง) ไดแก False Nagative; c และ True Negative; d หรอ all negative (c+d) ตำรำงท 9. ความสมพนธระหวางผทปวยเปนโรคหรอไมปวยเปนโรคและผลการทดสอบทใหผลตรวจบวกหรอลบ (ตาราง 2X2)

การวนจฉยจากการตรวจมาตรฐาน (gold standard)

เปนโรค (disease)

ไมเปนโรค (no disease)

รวม (total)

ผลของการตรวจทตองการทดสอบ

(diagnotictest)

ผลบวก (positive)

a (True Positive)

b (False Positive)

a+b (all positive)

ผลลบ (negative)

c (False Nagative)

d (True Negative)

c+d (all nagative)

รวม (total) a+c

(all disease) b+d

(all no disease) a+b+c+d

(total) ดดแปลงมาจาก : http://med.mahidol.ac.th/fammed/sites/default/files/public/pdf/EBM_Diagnostic_study.pdf

คาความไว (sensitivity) คอ True Positive/all disease (a/a+c) เปนสดสวนของผลการทดสอบทใหผลตรวจเปนบวกในผทปวยเปนโรคและคาความจ าเพาะ (specificity) คอ True Nagative /all no disease (d/b+d) เปนสดสวนของผลการทดสอบทใหผลตรวจเปนลบในผทไมปวยเปนโรค สวนคา Likelihood ratiopositive (LR+) จะมคาเทากบ (a/a+c)/ (b/b+d) หรอ sensitivity/ (1 – specificity) เปนสดสวนทแสดงวาคนทเปนโรคมโอกาศจะไดผลการทดสอบเปน positive เปนกเทาของคนไมเปนโรคและคา Likelihood rationegative (LR-) คอ สดสวนของคนทเปนโรคมโอกาศทจะใดผลการทดสอบเปน negative เปนกเทาของคนทไมเปนโรค มคาเทากบ (c/a+c)/ (d/b+d) หรอ (1 – sensitivity)/ specificity ดงนน คาความไว (sensitivity) จะชวยบอกความสามารถในการคนหาผปวย สวนคาความจ าเพาะ (specificity) จะบอกความสามารถในการคนหาผทไมปวย ซงในการประเมนคณภาพของวธการทดสอบตางๆ จะตองพจารณาทงคา sensitivity และ specificity ทมคาสงๆ ทงสองคาในต าแหนงจดตด (cut-off point) ทเหมาะสมในการแยกแยะระหวางคนเปนโรคและคนไมเปนโรคโดยสามารถน ามาสราง Receiver Operation Characteristic (ROC) หรอเรยกวา ROC curve เพอหาความสมพนธระหวาง true positive rate (sensitivity) กบ false positive rate (1 - specificity) โดยจดตดทดทสดจะอยดานบนซายสดของเสนโคง ROC หรอจะตองหางจากเสนทแยงมม ยงหางมากยงด (ในภาพท 5 คอ เสน flip a coin instead) เสนทะแยงมมในภาพจะเปนเสนทแสดงวาไมสามารถ

37

แยกแยะคนเปนโรคและคนไมเปนโรคออกจากกนไดเลย (sensitivity= 1 – specificity) ซงความหางของเสนทแยงมม คอ พนทใต ROC curve (Area Under Curve: AUC) ทท าใหทราบประสทธภาพของวธการตรวจวนจฉยทจด cut-off point ตางๆ และหากม AUC มากแสดงวามประสทธภาพในการแยกแยะคนเปนโรคออกจากคนไมเปนโรคไดดกวา (ภาพท 5)

ทมา: file:///F:/20%20may%202016_edit%2030%20days/Br.%20J.%20Anaesth.-2004-Galley-623-6.pdf

ภำพท 5. Receiver Operation Characteristic (ROC) Curve โดยสรป คอ การประเมนคณภาพของวธการตรวจสามารถพจารณาจากคณสมบตดานความไว (sensitivity) ความจ าเพาะ (specificity) และอตราสวนความนาจะเปนของผลการตรวจในผทเปนโรคเปรยบเทยบกบผทไมเปนโรค (Odds-Likelihood Ratios) ซงสามารถน ามาหาความสมพนธระหวาง true positive rate (sensitivity) กบ false positive rate (1 - specificity) ทจดตด (cut-off point) ตางๆ ของการตรวจวนจฉยนนๆ ทงน เครองมอการตรวจวนจฉยทดจะตองมคาความไว (sensitivity) และคาความจ าเพาะ (specificity) สง เพราะมผลท าใหมผลลบปลอม (False Nagative) และผลบวกปลอม (False Positive) นอย เพอลดความผดพลาดทเกดจากผล False Positive คอ อาจจะท าใหผปวยไดรบการวนจฉยผดวาเปนโรคและไดรบการรกษาเกนความจ าเปน เสยเวลาและคาใชจายโดยไมจ าเปนและอาจเกดอนตรายหรอผลแทรกซอนจากการรกษา สวนความผดพลาดจากผล False Nagative คอ อาจจะท าใหผปวยไมไดรบการรกษาทเหมาะสมหรอท าใหไดรบการรกษาลาชา โรคลกลามเปนอนตรายตอผปวยและท าใหการรกษาระยะหลงยงยากซบซอนมากขน และอาจท าใหระยะเวลาของความทกขทรมานจากโรคยาวนานขน

38

5.3 กำรวดควำมสอดคลอง (Measuring agreement)

การวดความสอดคลอง (Measuring agreement) เปนการวดคาความเทยงของ rater หรอเครองมอหลายชนดวดในสงเดยวกนเพอพจารณาดวาสงทวดสงเดยวกนโดยผวดหลายคนหรอเครองมอวดหลายชนดใหผลการวดไดสอดคลองกน เชน ตองการทราบวาแพทย 2 คน ฟงเสยง Murmur ไดสอดคลองกนหรอไม หรอ การศกษาเปรยบเทยบระดบ Cholesterol ดวยวธทดสอบ 3 วธเพอพจารณาวาใหผลสอดคลองกนหรอไม จากภาพท 6 แสดงลกษณะของขอมลทใชในการวเคราะห Kappa Statistic และ Weight Kappa ซงจะเหนวาคาค านวณ Kappa Statistic (2x2) เปนการพจารณาขอมลทมความเหนสอดคลองกนเทานน (diagonal) จากตาราง 2x2 พบวา รงสแพทยคนท 1 และคนท 2 ใหผลเชงบวกเหมอนกน เทากบ 7 (a) และใหผลเชงลบเหมอนกน เทากบ 6 (d) แสดงดงภาพท 7 สวน Weight Kappa (rxc) จะพจารณาในเรองทไมสอดคลองกนรวมดวย (แถวคณคอลมน) ตวอยางเชน การวนจฉยโรคมะเรงโดยการอานผลจากการท า xeromammograms โดยรงสแพทย 2 คน (Normal, Benign, Suspected Cancer, Cancer) พบวา ใหผลความไมสอดคลองเกดขนไดมากกรณทการวดใกลเคยงกนซงมากกวาการวดทแตกตางกนมาก เชน Normal–Benign, Normal–Cancer (ภาพท 8) จะเหนไดวาผลการวดไมสอดคลองระหวาง Rediologist คนท 1 และคนท 2 ทการวด Normal ใหผลความไมสอดคลอง เทากบ 19 (4+3+12), ทผลการวด Benign ใหผลความไมสอดคลอง เทากบ 26 (12+9+4+1) และทผลการวด Cancer ใหผลความไมสอดคลอง เทากบ 5 (2+3) กลาวคอ Normal–Benign (การวดทใกลเคยงกน) ใหผลความไมสอดคลองมากกวา Normal–Cancer (การวดทแตกตางกนมาก) ซงใหผลความไมสอดคลองนอยกวา แสดงดงภาพท 8 ดงนน การเลอกใชสถตเพอวดความสอดคลองจงพจารณาจากลกษณะของขอมลทใชวเคราะห ไดแก ขอมลวเคราหแบบตาราง 2x2 เลอกใช Kappa Statistic และขอมลวเคราะหแบบ rxc ใหเลอกใช Weight Kappa ในวตถประสงคขอท 2 ของงานวจยครงน เปนการศกษาความสอดคลอง (Inter-reader agreement) ระหวางผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo และเปรยบเทยบกบผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader เพอวดความสอดคลองของการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลระหวางผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo ดวยกนเปนอยางไร และวดความสอดคลองของการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลระหวางผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo กบแพทยผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader เปนอยางไร ซงผวจยไดพจารณาจากขอมลของการวดผล คอ ผลอานฟลมทรวงอก 12 ระดบ (profusion 0/-, 0/0, 0/1, …, 3/+) จงเลอกใชสถต Weight Kappa โดยจะตองก าหนดคาน าหนกคะแนนความสอดคลองของผลอานฟลมทรวงอก profusion ตางๆ แลวจงน ามาวเคราะหหาความสอดคลองระหวางผอานผล

39

ก. Kappa Statistic (2X2)

a = ใหผลเชงบวกเหมอนกน d = ใหผลเชงลบเหมอนกน

ข. Weight Kappa (rxc)

✔= ใหผลสอดคลองกน

ดดแปลงมาจาก: http://home.kku.ac.th/nikom/nkagree_kappa_2557.pdf

ภำพท 6. ลกษณะของขอมลทใชในการวเคราะห ก. Kappa Statistic และ ข. Weight Kappa

40

ก. ลกษณะของขอมลทใชในการวเคราะห Kappa Statistic (2X2)

ข. การตรวจสอบ Cardiac Murmur ของรงสแพทย 2 คน

หมายเหต.. a = ใหผลเชงบวกเหมอนกน d = ใหผลเชงลบเหมอนกน

หมายเหต..รงสแพทย คนท 1 และคนท 2 ใหผลเชงบวกเหมอนกน เทากบ 7 และใหผลเชงลบเหมอนกน เทากบ 6

ดดแปลงมาจาก: http://home.kku.ac.th/nikom/nkagree_kappa_2557.pdf

ภำพท 7. แสดงลกษณะของขอมลและตวอยางขอมลทใชในการวเคราะห Kappa Statistic

ทมา: http://home.kku.ac.th/nikom/nkagree_kappa_2557.pdf

ภำพท 8. การวนจฉยโรคมะเรงโดยการอานผลจากการท า xeromammograms โดยรงสแพทย 2 คน

41

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

รปแบบกำรวจย การศกษาครงนมรปแบบการวจยเชงพรรณนาแบบตดขวางและการตรวจเพอวนจฉยโรค (Cross-sectional studies and diagnostic test) โดยศกษาความชกของฟลมทรวงอกทผดปกตชนดดจตอลในพนกงานโรงงานโมหนจงหวดสงขลาและประเมนความแมนย าของการแปลผลฟลมทรวงอกในผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo เปรยบเทยบกบแพทยผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader ประชำกรและกลมตวอยำง 1. ผประกอบอาชพในโรงงานโมหน: กลมเปาหมายเปนพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลาในปพ.ศ.

2555 จ านวน 136 คน 2. ฟลมทรวงอกของผประกอบอาชพในโรงงานโมหน: กลมเปาหมายเปนฟลมทรวงอกทมความ

ผดปกตตงแตระดบ profusion 0/0 ขนไป จ านวน 65 ฟลม 3. ผแปลผลฟลมทรวงอก: กลมเปาหมายเปนผเชยวชาญการแปลผลฟลมทรวงอกทปฏบตงานใน

ระบบการคดกรองโรคปอดจากการท างานของจงหวดสงขลา ไดแก ผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo จ านวน 3 คน และระบบ NIOSH-B Reader จ านวน 1 คน

กำรค ำนวณขนำดกลมตวอยำง 1. พนกงำนโรงงำนโมหน ค านวณขนาดตวอยาง โดยใชสตร67 ดงน

โดยท N หมายถง ขนาดตวอยาง Z1-α/2 หมายถง คาทไดจากการแจกแจงความถปกตส าหรบความเชอมน ในการวจยนก าหนดคาความเชอมน 95%, αเทากบ 5% ดงนน Z1-α/2 จะเทากบ Z0.975ซงมคาเทากบ 1.96 p หมายถง คาความชกของโรคในการวจยนไดคาความชกของโรคซลโคสสจากคาเฉลยของรายงานผลการตรวจคดกรองโรคซลโคสสในพนกงานโรงงานโมหน มคาเทากบ 0.12ดงนน 1 – P = 1 – 0.12 = 0.88

42

d หมายถง คาความคลาดเคลอนของโอกาสทจะพบโรค ในการวจยนก าหนดท 0.055 จากสตรค านวณขนาดกลมตวอยาง เมอแทนคาจะไดวา (1.96)2(0.12X0.88)/ (0.055)2 = 134.11 ดงนน ในการวจยครงนจะตองเกบขอมลในกลมพนกงานโรงงานโมหน 135 คน ในการศกษาน มคนท างานสมครใจเขารวมโครงการตรวจคดกรองโรคซลโคสส 136 คน จากกลมเปาหมายทเปนพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลาป พ.ศ.2555 จ านวน 231 คน 2. ผลอำนฟลมทรวงอก ค านวณขนาดตวอยาง โดยใชสตร68, 69 ดงน

โดยท N หมายถง จ านวนตวอยาง Z1-α/2 หมายถง คาทไดจากการแจกแจงความถปกตส าหรบความเชอมน ในการวจยนก าหนดคาความเชอมน 95%, αเทากบ 5% ดงนน Z1-α/2 จะเทากบ Z0.975ซงมคาเทากบ 1.96 p หมายถง คาความชกของโรคในการวจยนไดคาความชกของโรคซลโคสสจากคาเฉลยของรายงานผลการตรวจคดกรองโรคซลโคสสในพนกงานโรงงานโมหน มคาเทากบ 0.12 ดงนน 1 – P = 1 – 0.12 = 0.88 l หมายถง ความคลาดเคลอนของโอกาสทจะพบโรค ในการวจยน ก าหนดท 0.065 S หมายถง คาความไวของการตรวจ (Sensitivity) หรอโอกาสทคนเปนโรคมผลการตรวจบวก ในการศกษาครงนก าหนดคาความไวของการตรวจ เทากบ 0.85 C หมายถง คาความจ าเพาะของการตรวจ (Specificity) หรอ โอกาสทคนไมเปนโรคไดรบผลการตรวจลบ ในการศกษาครงนก าหนดคาความจ าเพาะของการตรวจ เทากบ 0.75 จากสตร เมอแทนคาจะไดวา 4(1.962)(0.12X0.88)/[0.065(0.85+0.75-1)]2 = 1,386.91 ดงนน ตองใชผลการแปลผลฟลมทรวงอก 1,387 ผลอาน แตเนองจากในการศกษานไดใชฟลมทรวงอก 65 ฟลม จากการสมเลอกฟลมทรวงอกโรคซลโคสสทมระดบ profusion 0/0 ขนไปจ านวน 200 ฟลม และน ามาใหแพทย AIR Pneumo 3 คน และ NIOSH-B reader 1 คน แปลผลตรวจ โดยก าหนดใหแพทยแตละคนแปลผลตรวจฟลมทรวงอก 6 ต าแหนง ท าใหไดผลตรวจฟลมทรวงอก 360 ผลอาน (65 ฟลม X 6ต าแหนง = 360 ผลอาน) ซงมจ านวนไมเพยงพอตามผลการค านวณกลมตวอยาง

43

เครองมอในกำรวจย 1. แบบสอบถำม เรอง พฤตกรรมและภำวะสขภำพผเสยงตอกำรเกดโรคซลโคสส

ผวจยไดดดแปลงมาจากแบบบนทกสขภาพผเสยงตอการเกดโรคซลโคสสของส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กระทรวงสาธารณสข แบงเปน 6 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป (3 ขอ) เปนขอมลสวนบคคลของผสมครใจเขารวมโครงการวจย ไดแก เพศ อาย และระดบการศกษา สวนท 2 ประวตอาชพ (6 ขอ) เปนขอมลการท างานตงแตอดตถงปจจบน ไดแก ลกษณะงานทเคยท ากอนการท างานในโรงงานโมหนแหงน ระยะเวลาทท างานแตละงาน และระบงานหลกทท าในปจจบนและท ามานานกป โดยมระยะเวลาการท างานทงในเวลาปกตและลวงเวลาไดท างานสปดาหละกวนและท างานวนละกชวโมง สวนท 3 ประวตการสมผสฝนในงานและการใชอปกรณปองกนสวนบคคล (4 ขอ) เปนขอมลพฤตกรรมการใชและเลอกใชอปกรณปองกนฝนชนดตางๆ ของบคคลขณะท างาน สวนท 4 ประวตการเจบปวย (2 ขอ) ไดแก อาการหายใจขด อาการหายใจล าบาก อาการไอในระยะ 6 เดอนทผานมาและโรคประจ าตวทไดรบการตรวจวนจฉยโรคโดยแพทย สวนท 5 ประวตการสบบหร (3 ขอ) ไดแก ชนดของบหรทสบ ปรมาณการสบในแตละวน และระยะเวลาทสบบหรจนถงปจจบน สวนท 6 การเฝาระวงทางสขภาพ (2 ขอ) ไดแก การตรวจตดตามภาวะผดปกตของปอดทอาจเกดจากการท างาน ทงกอนเขาท างานและการตรวจประจ าประหวางทท างาน 2. แบบสอบถำม เ ร อง แพทยผ เ ช ยวชำญกำรแปลผลฟลมทรวงอกมำตรฐำน ILO

Classification

ผวจยไดสรางแบบสอบถามชดนส าหรบผเชยวชาญการแปลผลฟลมทรวงอก ไดแก แพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo 3 คน และระบบ NIOSH-B Reader 1 คน แบง 4 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป (3 ขอ) ไดแก อาย เพศ การศกษาเฉพาะทาง สวนท 2 การมประกาศนยบตรรบรองมาตรฐานเปนผแปลผลฟลมทรวงอกตามเกณฑ ILO classification (1 ขอ) สวนท 3 ประสบการณดานการแปลผลฟลมทรวงอก (3 ขอ) ไดแก ประวตการแปลผลฟลมทรวงอกทเกยวกบโรคปอดจากการท างาน อายการท างาน และระยะเวลาโดยเฉลยทใชในการแปลผลตรวจตอ 1 ฟลม สวนท 4 การใชงานมาตรฐานฟลมทรวงอกแบบดจตอล (2 ขอ) ไดแก ประสบการณใชมาตรฐานฟลมทรวงอกแบบดจตอล และความคดเหนเกยวกบการใชงานมาตรฐานฟลมทรวงอกแบบดจตอล

44

3. แบบบนทกผลกำรอำนภำพถำยฟลมทรวงอก ผวจยดดแปลงแบบฟอรมมาจากแบบบนทกการเฝาระวงภาวะสขภาพขององคกรความปลอดภยและอาชวอนามยแหงชาต (National Institute of Occupational Safety and Health: NIOSH) ตามมาตรฐาน ILO Classification 200034และไดแสดงภาพจ าลองปอดอธบายลกษณะความผดปกตทผแปลผลเหนไดบนฟลมทรวงอก70แบงผลอานออกเปน 3 หมวด ดงน หมวด a รปรางและขนาด (shape/size) รปรางและขนาดมอย 2 ลกษณะ คอ รปรางกลม (round) และรปรางไมแนนอนมลกษณะเปนเสนไมเรยบ (irregular) โดยทงสองลกษณะไดมการแบงขนาดของความผดปกตออกเปน 3 ขนาด ไดแกรปรางกลมทมเสนผาศนยกลางไมเกน 1.5 มลลเมตร เสนผาศนยกลางระหวาง 1.5-3 มลลเมตร และมเสนผานศนยกลางระหวาง 3-10 มลลเมตร ก าหนดใชสญลกษณเปน p, q, r ตามล าดบ สวนรปรางไมแนนอนมลกษณะเปนเสนไมเรยบใชสญลกษณเปน s, t, u เรยงตามขนาดความกวาง ไมเกน 1.5 มลลเมตร อยระหวาง 1.5-3 มลลเมตร และขนาด 3-10 มลลเมตร (ตารางท 10) หมวด b ความหนาแนน (profusion) แบง 4 ระดบ ไดแก 0, 1, 2, และ 3 ไดแก ระดบ 0 หมายถง ไมมรอยปนเลกๆ หรอมความหนาแนนนอยกวา ระดบ 1 และยงสามารถมองเหนเสนปกต (normal marking) สวนระดบ 2 หมายถง มรอยปนเลกๆจ านวนมากขนจนมองเหนเสนปกตไมชดหรอมบางสวนมองไมเหน และระดบ 3 มรอยปนมากจนมองไมเหนรอยเสนปกต(ตารางท 11) หมวด c ความเชอมน (confidence) ประกอบดวย 5 ระดบ ตามความมนใจของผแปลผลอาน ไดแก ไมผดปกตแนนอน นาจะไมผดปกต ก ากง นาจะผดปกต และผดปกตชดเจนโดยการบนทกลกษณะรอยโรคใหบนทกจากลกษณะทมความหนาแนนมากทสดกอนและตามดวยลกษณะทมความหนาแนนรองลงมา (ตารางท 12) ทงน แบบฟอรมบนทกผลทใชในงานวจยนไดแบงปอดออกเปน 6 ต าแหนง คอ ปอดดานซาย (Left) และดานขวา (Right) แตละขางแบงยอย 3 สวน ไดแก สวนบน (Upper) สวนกลาง (Middle) และสวนลาง (Lower) เชน ปอดดานขวาสวนบน (Right Upper Zone: RUZ) ดงภาพท 6

ภำพท 6. รปภาพจ าลองการแบงต าแหนงปอด 6 ต าแหนง

45

ตำรำงท 10. ความหมายของสญลกษณตางๆและภาพจ าลองปอดตามลกษณะรปรางของความผดปกต สญลกษณ ความหมาย ภาพจ าลองปอด

p รอยโรครปรางกลมทมเสนผาศนยกลางไมเกน 1.5 มลลเมตร

q รอยโรครปรางกลมทมเสนผาศนยกลางระหวาง 1.5-3

มลลเมตร

r รอยโรครปรางกลมทมเสนผาศนยกลางระหวาง 3-10

มลลเมตร

s รอยโรครปรางเปนเสนไมเรยบและมความกวางไมเกน 1.5 มลลเมตร

t รอยโรครปรางเปนเสนไม เรยบและมความกวาง ระหวาง 1.5-3 มลลเมตร

u รอยโรครปรางเปนเสนไม เรยบและมความกวาง ระหวาง 3-10 มลลเมตร

ทมาของภาพประกอบ : Guidelines for the use of the ILO international classification of radiographs of pneumoconiosis (revised edition 2000) หนา 32 และภาพจ าลองปอดhttp://www.breader.com/diagram-teaching-files/1silicosis-ilo-profusion-classification.htm

46

ตำรำงท 11. ความหมายของความผดปกตระดบตางๆ และภาพจ าลองปอดตามระดบ profusion ความผปกต ความหมาย ภาพจ าลองปอด

ระดบ 0 ไมมรอยปนเลกๆ หรอมความหนาแนนนอยกวา ระดบ 1

ระดบ 1 มรอยปนเลกๆ จ านวนไมมากและยงเหนรอยเสนปกต

ระดบ 2 รอยปนเลกๆ มจ านวนมากขน และมองเหนรอยเสนปกตไมชด มบางสวนมองไมเหน

ระดบ 3 มรอยปนเลกๆ จ านวนมากจนมองไมเหนรอยเสนปกต

ทมาของภาพประกอบ : Guidelines for the use of the ILO international classification of radiographs of pneumoconiosis (revised edition 2000) หนา 32 และภาพจ าลองปอด http://www.breader.com/diagram-teaching-files/1silicosis-ilo-profusion-classification.htm

47

ตำรำงท 12. ความหมายของระดบความเชอมนระดบตางๆ ทผเชยวชาญบนทกในการอานผลฟลมทรวงอก

ระดบความเชอมน ความหมาย ระดบ 1 ไมมความผดปกตแนนอน ระดบ 2 นาจะไมผดปกต ระดบ 3 ก ากง ระดบ 4 นาจะผดปกต ระดบ 5 ผดปกตชดเจน

วธกำรสมตวอยำง 1. กำรสมเลอกฟลมทรวงอกชนดดจตอล 65 ฟลม งานวจยนไดรวบรวมฟลมทรวงอกชนดดจตอลจากการตรวจคดกรองโรคซลโคสสในพนกงานโรงงานโมหน 167 ฟลม ซงแปลผลโดยแพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo 1 คน ทมประสบการณท างาน 10 ป และฟลมทรวงอกมาตรฐานของประเทศญปน 33 ฟลม ทไดรบการแปลผลตรวจโดยผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader 3 คน รวมทงสน 200 ฟลม ทงน ฟลมทรวงอก 65 ฟลม เปนฟลมทไดจากการคดเลอกของแพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo โดยไดพจารณาคดเลอกฟลมอยางเจาะจง (purposive sampling) ใหได profusion ทง 12 ระดบ หลงจากนนน าฟลมทผานการคดเลอกรอบแรกมาเลอกอยางสมเพอใหไดสดสวนของฟลมทรวงอกครอบคลมทกระดบ profusion ของโรคซลโคสสทผแปลผลฟลมทรวงอกสามารถพบไดจรงในการปฏบตงาน คอสวนใหญจะเปนฟลมทรวงอกระดบ 0 (0/-, 0/0, 0/1) จงจดฟลมทรวงอก 30 ฟลม รองลงมาฟลมทรวงอก ระดบ 1 (1/0, 1/1, 1/2) 20 ฟลม และระดบ 2 (2/1, 2/2, 2/3) 10 ฟลม สวนฟลมทรวงอกทมความผดปกตระดบ 3 (3/2, 3/3, 3/+) ซงเปนฟลมทรวงอกทพบไดนอยจงไดจดใหมเพยง 5 ฟลม ดงน

- ระดบ profusion 0/-, 0/0 จ านวน 20 ฟลม - ระดบ profusion 0/1 จ านวน 10 ฟลม - ระดบ profusion 1/0, 1/1, 1/2 จ านวน 20 ฟลม - ระดบ profusion 2/1, 2/2, 2/3 จ านวน 10 ฟลม - ระดบ profusion3/2, 3/3, 3/+ จ านวน 5 ฟลม

48

2. กำรคดเลอกผเชยวชำญกำรแปลผลฟลมทรวงอก

ใชวธการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive sampling) เพอประเมนการแปลผลฟลมทรวงอกในผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo และก าหนดใหผลอานฟลมทรวงอกของผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader เปน gold standard โดยแบงการศกษาออกเปน 2 สวน ดงน สวนท 1 ศกษาความชกของฟลมทรวงอกทผดปกตชนดดจตอลในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา ซงแปลผลตรวจโดยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo 1 คน สวนท 2 ศกษาความแมนย าของการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลในผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo 3 คน เปรยบเทยบกบผลอานฟลมทรวงอกของผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader 1 คน ทงนการศกษาในสวนท 1 ไดด าเนนการตามกระบวนการปกตของระบบการตรวจคดกรองโรคซลโคสส ซงแปลผลตรวจฟลมทรวงอกโดยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo 1 คน และไมเลอกเขามาศกษาในสวนท 2 ทงน คณสมบตของผเชยวชาญทเลอกเขารวมประเมน คอ จะตองมประกาศนยบตรรบรองการสอบผานเปนผ เชยวชาญการแปลผลฟลมทรวงอกตามเกณฑ ILO classification และเปนแพทยผเชยวชาญทปฏบตงานเกยวของกบการตรวจคดกรองโรคปอดจากการประกอบอาชพ (occupational lung disease) ในระบบการตรวจคดกรองโรคของจงหวดสงขลา กำรควบคมคณภำพขอมลวจย 1) ผเชยวชาญทกคนใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอล (ILO standard images in DICOM

format: ILO 2011-D) อางองการแปลผลตรวจตามเกณฑ ILO classification 2) ผเชยวชาญแตละบคคลมอสระตอกนในการแปลผลฟลมทรวงอก 65 ฟลม ระยะเวลา 30 วน ทงน ผเชยวชาญสามารถใชเครองมอและอปกรณท เกยวของกบการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลเชนเครองสแกนรปเฉพาะหรอเครองคอมพวเตอรธรรมดาตามบรบทปกตของสถานทปฏงานจรง ซงผวจยจะเกบขอมลเสปคของเครองมอและอปกรณทผเชยวชาญใชมาน าเสนอประกอบในรายงานผลการศกษา มาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอล (ILO standard images in DICOM format: ILO 2011-D)71 คอ ฟลมทรวงอกทผเชยวชาญใชอางองตามเกณฑ ILO classification ซงพฒนามาจากมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดฟลมแผน (film screen radiography: FSR) หรอเรยกวา ILO 200034 เพอรองรบเทคโนโลยทางการแพทยในยคปจจบนทมกจะมการสงขอมลระหวางกนในรปแบบดจตอลโดยฟลมทรวงอกจะจดท าเปนรปแบบไฟลขอมล (Digital Images and Communication in medicine: DICOM) ทมมาตรฐานก าหนดจาก National Electrical Manufacturers Association: NEMA เพอใหสามารถแลกเปลยนขอมลระหวางเครองมอทางการแพทย ซงแพทยจะสามารถอานขอมลของคนไขทมาจากเครองมอตางชนดหรอตางบรษทไดโดยท DICOM File จะประกอบดวยขอมลในสวนหวของ File หรอทเรยกวา Header โดย Header จะเปนขอมลทเกยวกบคนไข เชน ชอ นามสกล รปแบบของภาพ จ านวนภาพ ลกษณะของภาพ และเครองมอทใชส าหรบจดการภาพขอมล72

49

เกณฑกำรประเมนควำมถกตองของกำรแปลผล การศกษาครงน ก าหนดผลอานฟลมทรวงอกของผ เชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader เปน gold standard โดยยนยอมใหผลอานของผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo มความคลาดเคลอนไปในทศทางมากกวาและนอยกวาไดไมเกนหนงระดบ55 ตามรายละเอยดตอไปน รปรางและขนาด (shape/size) แบงรปรางออกเปน 2 ลกษณะ คอ รปรางกลม (round) ไดแก สญลกษณ p (<1.5 mm.),q (1.5-3 mm.), r (3-10 mm.) และลกษณะรปรางเปนเสนไมเรยบ (irregular) ไดแก สญลกษณ s (1.5 mm.),t (1.5-3 mm.), u (3-10 mm.) เรยกจากขนาดเลกไปใหญ ตามล าดบ (ตารางท 13) ความหนาแนน (profusion) แบงเปน 4 ระดบ ไดแก 0, 1, 2, 3ซงผอานเลอกระดบความหนาแนนได 12 แตม ดงน ระดบ 0 คอ 0/-, 0/0, 0/1 ระดบ 1 คอ 1/0, 1/1, 1/2 ระดบ 2 คอ 2/1, 2/2, 2/3 และระดบ 3 คอ 3/2, 3/3, 3/+ (ตารางท 14)

ตำรำงท 13. ผลอานทยอมรบไดตามลกษณะรปรางและขนาดของความผดปกต ผลอานของ NIOSH-B Reader ผลอานทยอมรบได

p p q s t q p q r t r q r t u s s t p q t s t u q u t u q r

ตำรำงท 14. ผลอานทยอมรบไดตามระดบ profusion ผลอานของ NIOSH-B Reader ผลอานทยอมรบได

0/- - 0/- 0/0 0/0 0/- 0/0 0/1 0/1 0/0 0/1 1/0 1/0 0/1 1/0 1/1 1/1 1/0 1/1 1/2 1/2 1/1 1/2 2/1 2/1 1/2 2/1 2/2 2/2 2/1 2/2 2/3 2/3 2/2 2/3 3/2 3/2 2/3 3/2 3/3 3/3 3/2 3/3 3/+ 3/+ 3/3 3/+ -

50

วธกำรวจย การด าเนนงาน ประกอบไปดวย 2 ระยะ ไดแกระยะเตรยมการ และระยะด าเนนการ แบงออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1 การคดกรองโรคจากการสมผสฝนซลกาโดยใชวธตรวจฟลมทรวงอก และสวนท 2 การแปลผลฟลมทรวงอกในผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo ดงรายละเอยดตอไปน 1. ระยะเตรยมกำร ประกอบดวย

1.1 ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ 1.2 สรางเครองมอทจะใชในการศกษาวจย 1.3 เสนอโครงรางงานวจยและขออนญาตด าเนนงานวจย 1.4 ขออนมตคณะกรรมการจรยธรรมของคณะแพทยศาสตร 1.5 ขอความสมครใจจากกลมตวอยางในการเขารวมโครงการวจย 1.6 ตดตอประสานงานหนวยงานทเกยวของ ไดแก ส านกงานอตสาหกรรมและการเหมองแรพนฐาน

จงหวดสงขลาส านกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา โรงพยาบาลสงขลานครนทร โรงพยาบาลหาดใหญ และผประกอบการโรงงานโมหน 7 แหง ในจงหวดสงขลา

1.7 ประสานงานผเชยวชาญในการแปลผลฟลมทรวงอกไดแกผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo 3 คน และระบบ NIOSH-B Reader 1 คน

2. ระยะด ำเนนกำร แบงออกเปน 2 สวน ดงน

สวนท 1. จดโครงกำรคดกรองโรคซลโคสสในพนกงำนโรงงำนโมหน จงหวดสงขลำ 1) ประสานงานส านกงานอตสาหกรรมและการเหมองแรพนฐานจงหวดสงขลา เพอขอขอมลพนฐาน

ของสถานประกอบกจการทเกยวของกบการบด ยอย และระเบดหน 2) ประสานงานส านกงานสาธารณสขจงหวดสงขลาและโรงงานโมหน เพอประชาสมพนธโครงการ

ตรวจคดกรองโรคซลโคสสดวยวธการตรวจฟลมทรวงอก 3) ประสานงานโรงพยาบาลหาดใหญ เพอขอใชรถเอกซเรยปอดเคลอนท 4) ลงพนทโรงงานโมหน เพอใหบรการถายภาพรงสปอดและใชแบบสอบถามสมภาษณประวต

พฤตกรรมและอาการผดปกตของพนกงานทท างานในโรงงานโมหน 5) น าฟลมทรวงอกมาอานผลโดยแพทยผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo และรายงานผลการตรวจตอ

ผสมครใจเขารวมโครงการเปนรายบคคล 6) ใชผลการตรวจและขอมลจากการตอบแบบสอบถามมาวเคราะหความชกของ ฟลมทรวงอกท

ผดปกตจากการสมผสฝนซลกาในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา

51

สวนท 2. แปลผลฟลมทรวงอกโดยผเชยวชำญระบบ AIR Pneumo และ NIOSH-B Reader 1) ประสานงานผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo 3 คน และ NIOSH-B Reader 1 คน ทปฏบตงาน

ในโรงพยาบาลสงขลานครนทรและโรงพยาบาลหาดใหญ 2) ประสานงานโรงพยาบาลสงขลานครนทร เพอขอสนบสนนขอมลฟลมทรวงอก 3) ลบขอมลเบองตนเฉพาะบคคล ไดแก ชอ-สกล อาย เพศ และรายละเอยดบงชทมาของขอมลฟลม

ทรวงอกทงหมด และจดการใหอยในรปแบบไฟลขอมล 4) ก าหนดใหผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo และ NIOSH-B Reader ใชมาตรฐานฟลมทรวงอก

ชนดดจตอลและบนทกผลการตรวจลงในแบบฟอรมทผวจยสรางขน โดยใหเวลาแปลผล 30 วน 5) น าผลการตรวจของผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo มาวเคราะหหาความสอดคลองของการผล

ตรวจและค านวณคาความไว ความจ าเพาะ LR+ LR- โดยในการศกษาครงน ก าหนดใหผลตรวจของผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader เปน gold standard

กำรวเครำะหขอมล ขอมลทงหมดน ามาลงขอมล 2 ครง (double entry) โดยใชโปรแกรม Epi Data version 3.1 และวเคราะหขอมลดวยโปรแกรม STATA version 15 สถตทใช คอ สถตเชงพรรณนา (descriptive statistics) ไดแก คาเฉลย (mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation) และคารอยละ (percentage) และสถตเชงอนมาน (inferential statistics) ไดแก standard deviation kappa values (std)73

ใชสถต weight kappa ส าหรบการประเมนความสอดคลองของผลอานฟลมทรวงอกระหวางแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader สวนการทดสอบคณสมบตดานการวนจฉยของแพทย AIR Pneumo ประเมนจากคาความไว (sensitivity) ความจ าเพาะ (specificity) likelihood ratio ของ positive test (LR+) และ likelihood ratio ของ negative test (LR-)

52

บทท 4

ผลกำรวจย

การน าเสนอผลการวจยจะแบงเปน 2 สวนคอ สวนท 1 เปนงานวจยเพอทดสอบคณสมบตดานการวนจฉย (diagnostic test) ของแพทย AIR Pneumo ในการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลเพอคดกรองโรค pneumoconiosis ตามมาตรฐานของ ILOโดยใชแพทย AIR Pneumo 3 คน อานผลฟลมทรวงอก 65 ฟลม และใชแพทย NIOSH-B Reader 1 คนเปนมาตรฐานการอานสงสด (gold standard) และสวนท 2 เปนงานวจยเชงพรรณนาเพอระบความชกของโรคซลโคสสในพนกงานโรงงานโมหน 136 คน ดงรายละเอยดตอไปน

สวนท 1.คณสมบตดานการวนจฉย (diagnostic test) ของแพทย AIR Pneumo ในการอานฟลมทรวงอกชนดดจตอลเพอคดกรองโรค pneumoconiosis ตามมาตรฐานของ ILOประกอบดวย

1.1 ขอมลทวไป 1.2 คณสมบตดานการวนจฉยของแพทย AIR Pneumo ไดแก

- คาความจ าเพาะความไว (sensitivity) - คาความจ าเพาะ (specificity) - Likelihood ratio positive (LR+) - Likelihood ratio negative (LR-) - Receiver operation characteristics curve (ROC curve)

1.3 ความสอดคลอง (inter-reader agreement) ระหวางแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader

สวนท 2. ความชกของโรคซลโคสสในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา สวนท 1. คณสมบตดำนกำรวนจฉย (diagnostic test) ของแพทย AIR Pneumo ในกำรอำนฟลมทรวงอกชนดดจตอลเพอคดกรองโรค pneumoconiosis ตำมมำตรฐำนของ ILO 1.1 ขอมลทวไป ก) ขอมลทวไปของแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader

จากตารางท 15 จะเหนวา แพทย AIR Pneumo 3 คน เปนเพศหญง 2 คน อาย 35 ป และ 54 ป และเพศชาย 1 คน อาย 33 ป เปนแพทยอาชวเวชศาสตร 2 คน และแพทยเวชศาสตร

53

ครอบครว 1 คน มประสบการณท างาน 3-18 ป แพทย AIR Pneumo ทกคนมใบรบรอง (Certification) การอานฟลมทรวงอกโรคปอดจากการประกอบอาชพตามมาตรฐานขององคกรแรงงานระหวางประเทศ (International labour organization: ILO) ชนด AIR Pneumo และใบรบรองยงไมหมดอายมประสบการณอานฟลมทรวงอกอางองเกณฑ ILO Classification ประมาณ 2-10 ฟลม/ปสวนแพทย NIOSH-B Reader 1 คน ซงใชเปน gold standard เปนเพศหญง อาย 34 ป เปนรงสแพทยมานาน 5 ป มใบรบรอง (Certification) ชนด B-Reader ของ NIOSH ทมสถานะยงไมหมดอาย และไมมประสบการณอานฟลมทรวงอกผปวยตามเกณฑ ILO Classification หลงจากสอบไดใบรบรองแลวแตมประสบการณในการแปลผลฟลมทรวงอกในฐานะรงสแพทย เฉพาะทางทปฏบตงานในโรงพยาบาลขนาดใหญ

ดานประสบการณการใชงานมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอล ( ILO 2011-D) พบวา ทงแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader ไมเคยใชมากอนและจากการอานผลฟลมทรวงอกในงานวจยครงน ซงในแตละฟลมจะตองแปลผล 6 ต าแหนง พบวา แพทย AIR Pneumoและแพทย NIOSHB-Reader ใชเวลาประมาณ 3 นาทตอฟลม โดยใชเครองอานฟลมตามลกษณะการปฏบตงานจรงแตกตางกนไป ดงแสดงในภาพท 10

AIR Pneumo คนท 1 ใชโนตบคคอมพวเตอร ขนาดหนาจอ 17 นว

AIR Pneumo คนท 2 ใชคอมพวเตอรเดสกทอปขนาดหนาจอ 24 นว

AIR Pneumo คนท 3 ใชคอมพวเตอรเดสกทอปขนาดหนาจอ 29 นว

NIOSH-B Reader ใชเครองสแกนฟลมทใชดภาพฟลมโดยเฉพาะความละเอยดจอภาพ >2 ลานพกเซล

ภำพท 10. อปกรณทแพทย AIR Pneumo และ NIOSHB-Reader ใชส าหรบการอานฟลมทรวงอก

54

ตำรำงท 15. ขอมลทวไปของแพทย NIOSH-B Reader และแพทย AIR Pneumo (n=4)

ลกษณะทวไป แพทยผอานฟลมทรวงอกอางองตามเกณฑ ILO Classification

B-Reader A1 A2 A3 เพศ หญง หญง หญง ชาย อาย 34 ป 54 ป 35 ป 33 ป การศกษาเฉพาะทาง รงสแพทย อาชวเวชศาสตร อายรแพทย อาชวเวชศาสตร อายการท างาน 5 ป 18 ป 3 ป 5 ป สถานะใบประกาศนยบตร (Certification) รบรองการเปนผอานฟลมทรวงอก

ยงไม หมดอาย

ยงไม หมดอาย

ยงไม หมดอาย

ยงไม หมดอาย

ประสบการณอานฟลมทรวงอกอางองตามเกณฑ ILO Classification

0 ฟลม/ป 2 ฟลม/ป 4 ฟลม/ป 10 ฟลม/ป

ประสบการณการใชงาน ILO 2011-D

ไมเคยใช ไมเคยใช ไมเคยใช ไมเคยใช

ระยะเวลาทใชในการแปลผลฟลมทรวงอก(เฉลยตอ 1 ฟลม)

3 นาท >3 นาท 3 นาท 2 นาท

อปกรณทใชส าหรบส าหรบด ภ าพ ฟล มทรว งอก 65 ฟลม และฟลมมาตรฐานชนดดจตอล (ILO 2011-D)

ความละเอยด มากกวา 2 ลานพกเซล

ค อ ม พ ว เ ต อ รแ บ บ พ ก พ า ( computer note book) แ บ บ LED ขนาดหน า จ อ 17 นว 1 เครอง

ค อ ม พ ว เ ต อ รส านกงาน แบบ LCD ข น า ดหนาจอ 24 นว 1 เครอง

ค อ ม พ ว เ ต อ รส านกงาน แบบ LCD ขนาดหนาจอ 29 นว 1 เครอง

หมายเหต: B-Reader คอ แพทย NIOSH-B Reader สวนA1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบ, ILO 2011-D คอ มาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของ ILO อยในรปแผนดสก

ข) ขอมลทวไปของฟลมทรวงอกทใชในงานวจย การศกษานใชฟลมทรวงอกชนดดจตอลทงหมด 65 ฟลม ซงเปนฟลมทรวงอกจาก

การคดกรองโรคซลโคสสทมความผดปกตระดบตางๆ ตงแต profusion 0/- ขนไป โดยแบงพนทในฟลมเปนปอด 2 ขาง (ซาย/ขวา) และในแตละขางแบงยอยเปน 3 สวน (บน/กลาง/ลาง) ซงก าหนดใหผแปลผลทง 2 ระบบ อานผลตรวจฟลมทง 6 ต าแหนง ดงนน จะไดผลอานฟลมทรวงอก 390 ผลอาน (65 ฟลม x 6 ต าแหนง = 390 ผลอาน)

55

ทงน ไดก าหนดใหอางองผลตรวจตามมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอล (ILO

2011-D) โดยผวจยไดตดตงฟลมมาตรฐาน ILO 2011-D และฟลมทรวงอกทตองแปลผลลงในโปรแกรมอานฟลม (Piviewstar) ซงสามารถเปดดภาพฟลมทตองการแปลผลและฟลมมาตรฐาน ILO 2011-D ผานทางหนาจอคอมพวเตอรทแพทยใชในการปฏบตงาน

ค) ขอมลเชงพรรณนาเปรยบเทยบผลอานฟลมของแพทยทง 2 ระบบ

ในงานวจยนไดน าเสนอผลอานฟลมทรวงอก 2 ดาน ไดแก รปราง/ขนาดของความผดปกต (shape/size) และความหนาแนนของความผดปกต (profusion)

ผลอานขนาดและรปรางของความผดปกต (shape/size) แบงออกเปน 2 สวน ไดแก ความผดปกตทตรวจพบมาก (primary) และความผดปกตตรวจพบนอย (secondary) โดยแตละสวนจ าแนก shape/size ออกเปน 2 ลกษณะ คอ รอยโรครปรางกลม (round opacities) คอ p, q, r และรอยโรครปรางเปนเสน (irregular opacities) คอ s, t, u พรอมทงแสดงผลอานฟลมทรวงอกทไมมความผดปกตหรอไมมรอยโรค (no opacities )ของแพทย NIOSH-B Reader 1 คน และแพทย AIR Pneumo 3 คน ดงแสดงในตารางท 16 และตารางท 17 ดงน

ตำรำงท 16. ผลอานprimary shape/size จ าแนกตามแพทย NIOSH-B Reader และ AIR Pneumo (n=390)

primary shape/size

จ านวนผลอานฟลมทรวงอก (%) B-Reader A1 A2 A3

round p 19 (4.9) 84 (21.5) 122 (31.3) 89 (22.8) q 42 (10.8) 29 (7.4) 44 (11.3) 37 (9.5) r 14 (3.6) 7 (1.8) 14 (3.6) 26 (6.7)

irregular s 41 (10.5) 179 (46.0) 109 (28.0) 116 (29.7) t 11 (2.8) 29 (7.4) 13 (3.3) 4 (1.0) u 5 (1.3) 14 (3.6) 0 (0.0) 0 (0.0)

no opacities 258 (66.2) 48 (12.3) 88 (22.6) 118 (30.3) รวม 390 (100.0) 390 (100.0) 390 (100.0) 390 (100.0)

หมายเหต: B-Redaer คอ แพทย NIOSH-B Reader สวน A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบ

56

ตำรำงท 17. ผลอาน secondary shape/size จ าแนกตามแพทย NIOSH-B Reader และ AIR Pneumo (n=390)

secondary shape/size

จ านวนผลอานฟลมทรวงอก (%) B-Reader A1 A2 A3

round p 18 (4.6) 75 (19.2) 70 (18.0) 73 (18.7 ) q 29 (7.4) 37 (9.5) 16 (4.1) 54 (13.9) r 23 (5.9) 8 (2.1) 2 (0.5) 21 (5.4)

irregular s 40 (10.3) 166 (29.7) 151 (38.7) 110 (28.2) t 18 (4.6) 97 (24.9) 57 (14.6) 13 (3.3) u 4 (1.0) 9 (2.3) 6 (1.5) 1 (0.3)

no opacities 258 (66.2) 48 (12.3) 88 (22.6) 118 (30.3) รวม 390 (100.0) 390 (100.0) 390 (100.0) 390 (100.0)

หมายเหต: B-Reader คอ แพทย NIOSH-B Reader สวน A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบ

โดยสรปของตารางท 16 และตารางท 17 คอ ผลอานของแพทย NIOSH-B Reader เปนแบบ no opacities หรอไมพบรอยโรคใดๆ 66.1% สวนแพทย AIR Pneumo ทง 3 คน ใหผลอานเปน no opacities นอยกวาผลอานของแพทย NIOSH-B Reader กลาวคอ AIR Pneumo คนท 1 12.3%, AIR Pneumo คนท 2 22.6% และ AIR Pneumo คนท 3 30.3% ตามล าดบ ทงในรอยโรคแบบ primary และ secondary

เมอพจารณา shape/size พบวา แพทย NIOSH-B Reader อานเปน q และ s มากทสดทงรอยโรคแบบ primary และ secondary ในขณะทแพทย AIR Pneumo ทง 3 คน ใหผลอานเปน p และ s เปนสวนใหญทงรอยโรคแบบ primary และ secondary เชนกน

จากตารางท 18 ซงแสดงผลอาน profusion หรอความหนาแนนของความผดปกตเปน 4 ระดบ ไดแก ระดบ 0, 1, 2 และ 3 พบวา ท profusion ระดบ 0 0/-, 0/0, 0/1) แพทย NIOSH-B Reader จะใหผลอานเปน profusion 0/0 มากทสด คอ 65.4% ในขณะทแพทย AIR Pneumo ใหผลอาน profusion 0/0 นอยกวาแพทย NIOSH-B Reader มาก กลาวคอ AIR Pneumo คนท 1 อาน profusion 0/0 12.3%, AIR Pneumo คนท 2 เทากบ 22.3% และ AIR Pneumo คนท 3 เทากบ 30.5% ตามล าดบ

ท profusion ระดบ 1 (1/0, 1/1, 1/2 ) พบวา แพทย NIOSH-B Reader ใหผลอาน profusion 1/1 คดเปน 9.2% ในขณะทแพทย AIR Pneumo 2 คน ใหผลอาน profusion 1/1

57

มากกวา NIOSH-B Reader โดย AIR Pneumo คนท 1 ใหผลอาน profusion 1/1 คดเปน 23.3% และ AIR Pneumo คนท 2 15.6% สวน AIR Pneumo คนท 3 ใหจะใหผลอาน 9% ซงใกลเคยงกบ 9.2% ของแพทย NIOSH-B Reader

ท profusion ระดบ 2 (2/1, 2/2, 2/3) พบวา รอยละของแพทย NIOSH-B Reader ใหผลอานระดบ 2 นอยกวาแพทย AIR Pneumo แตท profusion ระดบ 3 (3/2, 3/3, 3/+) พบวา แพทยทงสองระบบใหผลอานใกลเคยงกน ตำรำงท 18. ผลอาน profusion จ าแนกตามแพทย NIOSH-B Reader และแพทย AIR Pneumo (n=390)

Profusion จ านวนผลอานฟลมทรวงอก (%)

B-Reader A1 A2 A3 0/- 0 (0.0) 0 (0.0) 1 (0.3) 0 (0.0) 0/0 255 (65.4) 48 (12.3) 87 (22.3) 119 (30.5) 0/1 23 (5.9) 13 (3.3) 24 (6.1) 72 (18.5) 1/0 18 (4.6) 59 (15.1) 42 (10.8) 48 (12.3) 1/1 36 (9.2) 91 (23.3) 61 (15.6) 35 (9.0) 1/2 8 (2.1) 51 (13.1) 4 (1.0) 19 (4.9) 2/1 7 (1.8) 37 (9.5) 21 (5.4) 26 (6.7) 2/2 13 (3.3) 38 (9.8) 80 (20.5) 35 (9.0) 2/3 7 (1.8) 20 (5.1) 23 (5.9) 10 (2.6) 3/2 3 (0.8) 8 (2.0) 9 (2.3) 9 (2.3) 3/3 18 (4.6) 23 (5.9) 38 (9.7) 17 (4.4) 3/+ 2 (0.5) 2 (0.5) 0 (0.0) 0 (0.0) รวม 390 (100.0) 390 (100.0) 390 (100.0) 390 (100.0)

หมายเหต: A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบ

1.2 คณสมบตดานการวนจฉย (diagnostic test) ของแพทย AIR Pneumo ในการวจยครงนใชแพทย AIR Pneumo เปนเครองมอทน ามาทดสอบคณสมบตดาน

การวนจฉยและใชแพทยผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader เปน gold standard โดยคณสมบตดานการวนจฉยทสนใจ ไดแก คาความไว (sensitivity) คาความจ าเพาะ (specificity) Likelihood ratio ของ positive test (LR+) และ negative test (LR-) และ Receiver operation characteristics (ROC curve) ของแพทย AIR Pneumo ทงน ผวจยจะน าเสนอผลการศกษาเปน 4 กรณ ดงน

58

ก. คณสมบตดานการวนจฉยเมอใชแพทย AIR Pneumo 1 คน (รายงานแตละคน) ข. คณสมบตดานการวนจฉยเมอใชแพทย AIR Pneumo ทใหผลอาน profusion ตรงกน 2

คนและ 3 คน ค. คณสมบตดานการวนจฉยเมอใชแพทย AIR Pneumo 1 คน และใหผลอาน profusion

ตางจากแพทย NIOSH-B Reader ไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ

ก. คณสมบตดานการวนจฉยเมอใชแพทย AIR Pneumo 1 คน (รายงานแตละคน) จากตารางท 19 จะเหนวาท profusion 0/- จนถง 3/2 แพทย AIR Pneumo แตละ

คนมคาความไว (sensitivity) คอนขางต า คอ อยในชวง 12.5-37.5% ยกเวน profusion 3/3 ซงมความหนาแนนมาก พบวา แพทย AIR Pneumo คนท 1 และ AIR Pneumo คนท 2 ใหคาความไวเพมสงขนเทากบ 83.3% และ 61.1% ตามล าดบแตแพทย AIR Pneumo คนท 3 ยงใหคาความไวต าเทากบ 27.8% สวนคาความจ าเพาะพบวาแพทย AIR Pneumo ทง 3 คน ใหคาความจ าเพาะดถงดมากในทกระดบของ profusion ตำรำงท 19. คาความไว (sensitivity) และคาความจ าเพาะ (specificity) ของแพทย AIR Pneumo แตละคนทระดบ profusion ตางๆ (n=390)

Profusion คาความไว (%) คาความจ าเพาะ (%)

A1 A2 A3 A1 A2 A3 0/- nd nd nd 100.0 99.7 100.0 0/0 17.6 17.6 17.6 97.8 87.4 82.2 0/1 0.0 0.0 17.4 96.5 93.5 81.5 1/0 33.3 27.8 27.8 85.7 90.0 88.4 1/1 27.8 19.4 27.8 77.1 84.7 92.9 1/2 0.0 37.5 12.5 86.6 99.7 95.3 2/1 28.6 0.0 0.0 90.9 94.5 93.2 2/2 23.1 15.4 23.1 90.7 79.3 91.5 2/3 28.6 28.6 0.0 95.3 94.5 97.4 3/2 0.0 0.0 0.0 97.9 97.7 97.7 3/3 83.3 61.1 27.8 97.8 92.7 96.8 3/+ 0.0 0.0 0.0 99.5 100.0 100.0

หมายเหต: A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบ สวน no data (nd) คอ ไมมการอานรอยโรคทงแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader ท าใหค านวณคาไมได

59

คา LR+ พบวา แพทย AIR Pneumo ทง 3 คน ใหคา LR+ อยในเกณฑไมดคอ นอย

กวา 10 ยกเวน ท profusion 3/3 ทมคา LR+ สงใกลเคยง หรอมากกวา 10 เชนเดยวกบคา LR- ทพบวา แพทย AIR Pneumo ทง 3 คน ใหคา LR- ไมด หรอมากกวา 0.1 ดงแสดงในตารางท 20

อยางไรกตามเมอพจารณาคาทใชบงชคณสมบตดานการวดทงหมดไดแกความไว ความจ าเพาะ LR+ LR- จะเหนวาแพทย AIR Pneumo ทกคนเปนเครองมอคดกรองทมคณสมบตดานการวนจฉยทไมนาพอใจ แมแตแพทย AIR Pneumo คนท 3 ซงมคณสมบตดานการวนจฉยดทสดในกลมแพทย AIR Pneumo ทงหมดแตคา LR+ และ LR- กยงไมเหมาะสม

สวน ROC curve (Receiver operation characteristics curve) ของแพทย AIR Pneumo ซงเปนกราฟแสดงความสมพนธระหวาง TP rate (sensitivity) กบ FP rate (1-specificity) ท profusion 12 ระดบ คอ 0/-, 0/0, 0/1, 1/0, 1/1, 1/2, 2/1, 2/2, 2/3, 3/2, 3/3 และ 3/+ เมอเปรยบเทยบกบผลอานฟลมทรวงอกของแพทย NIOSH-B Reader ซงเปน gold standard ดงแสดงในภาพท 10 จะเหนวา

ท profusion ≥1/1 ซงเปน cut-off point ทใชคดกรองโรค แพทย AIR Pneumo คนท 1 มคา TP rate 87.2% และคา FP rate 63.5% พนทใต ROC curve 0.77; แพทย AIR Pneumo คนท 2 มคา TP rate 83.0% และคา FP rate 53.4% พนทใต ROC curve 0.71; และแพทย AIR Pneumo คนท 3 มคา TP rate 77.7% และคา FP rate 26.4% พนทใต ROC curve 0.78 นนคอ แพทย AIR Pneumo คนท 3 มคณสมบตดานการวนจฉยดทสดในกลมแพทย AIR Pneumo ทงสามคนเนองจากมพนทใต ROC curve มากทสดและใหคา TP rate สง โดยใหคา FP rate ต าในระดบพอเหมาะ (optimum)

60

ตำรำงท 20. คา Likelihood ratio positive (LR+) และคา Likelihood ratio negative (LR-) ของแพทย AIR Pneumo แตละคนจ าแนกตามระดบ profusion (n=390)

Profusion LR+ (TP rate/FP rate) LR- (FN rate/TN rate)

A1 A2 A3 A1 A2 A3 0/- nd nd nd nd nd nd 0/0 8.0 2.2 2.1 0.8 0.8 0.8 0/1 0.0 0.0 0.9 1.0 1.1 1.0 1/0 2.3 2.8 2.4 0.8 0.8 0.8 1/1 1.2 1.3 3.9 0.9 0.9 0.8 1/2 0.0 143.2 2.6 1.1 0.6 0.9 2/1 3.1 0.0 0.0 0.8 1.1 1.0 2/2 2.5 0.7 2.7 0.8 1.1 0.8 2/3 6.1 5.2 0.0 0.7 0.8 1.0 3/2 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 3/3 38.7 8.4 8.6 0.2 0.4 0.7 3/+ 0.0 nd nd 1.0 1.0 1.0

หมายเหต: A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบสวน no data (nd) คอ ไมมการอานรอยโรคทงแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSHB-Reader ท าใหค านวณคาไมได ทงน คา LR+ ทอยในเกณฑดคอ มากกวา 10 และคา LR- ทอยในเกณฑดคอ นอยกวา 0.174

61

ก. AIR Pneumo คนท 1

ข. AIR Pneumo คนท 2

ค. AIR Pneumo คนท 3

ภำพท 11. กราฟและตาราง ROC ของแพทย AIR Pneumo คนท 1, 2, 3 จ าแนกตาม profusion 12ระดบ

62

ทงน เนองจากในการตรวจคดกรองโรคปอดจากการท างานของแพทย AIR Pneumo

จะใชเกณฑคดกรองฟลมทรวงอกผดปกตตงแตระะดบ profusion 1/1 ขนไปสงตอใหแพทย NIOSH-B Reader ยนยนผลซ าดงนนผวจยจงจดแบง profusion เพมอก 3 แบบ เพอศกษาคณสมบตดานการวนจฉยของแพทย AIR pnemo เพมเตมไดแก

แบบท 1.แบง profusion คอ ≤1/0 และ ≥1/1 ขนไป แบบท 2.แบง profusion คอ ≤1/0, 1/1-2/1, 2/2-3/2 และ 3/3 ขนไป แบบท 3.แบง profusion คอ ≤0/1, 1/0-1/2, 2/1-2/3, และ 3/2 ขนไป

จากตารางท 21 จะเหนวา เมอแบง profusion แบบท 1 (แบง profusion 2 กลม) ซงเปนเกณฑทใชคดกรอง

โรคของประเทศไทย พบวา คณสมบตดานการวนจฉยของแพทย AIR Pneumo ทงสามคนมคาความไวสง อยในชวงรอยละ 77.7 – 87.2 แตคาความจ าเพาะของแพทย AIR Pneumo คนท 1 เทากบ 36.5% และแพทย AIR Pneumo คนท 2 เทากบ 46.6% ซงต ามาก สวนแพทย AIR Pneumo คนท 3 จะมคณสมบตดานการวนจฉยทคอนขางดคอใหคาความไว 77.7% และคาความจ าเพาะ 73.6% ซงอยในเกณฑดทงความไวและความจ าเพาะ

เมอแบง profusion แบบท 2 และ 3 ซงไดแบง profusion เปน 4 กลม เพอทดสอบการใช cut off point ทแตกตางกน โดยแบบท 2 แบงตามเกณฑทใชคดกรองโรคในประเทศไทย สวนแบบท 3 เปนการแบงตามเกณฑทใชคดกรองโรคของตางประเทศ พบวา แพทย AIR Pneumo คนท 1 และ AIR Pneumo คนท 2 มคาความไวต าท profusion ไมหนาแนน แตเมอ profusion หนาแนนมากขนจะใหคาความไวและความจ าเพาะเพมมากขน ซงแตกตางจากแพทย AIR Pneumo คนท 3 ทใหความไวสงท profusion ไมหนาแนนแตความไวจะลดลงเมอ profusion หนาแนนขน สวนความจ าเพาะของแพทย AIR Pneumo ทงหมดอยในเกณฑพอใชถงดทเกอบทกระดบ profusion

เมอพจารณาคา LR+ และคา LR- ของผลอาน profusion ตามเกณฑทง 3 แบบ จะเหนวาโดยทวไปแพทย AIR Pneumo ทง 3 คน มคา LR+ อยในเกณฑไมด คอ ต ากวา 10 ยกเวน ท profusion หนาแนนมากระดบ 3 ซงเปนไปในทางเดยวกนกบคา LR- ของแพทย AIR Pneumo แตละคนทอยในเกณฑไมด คอ เกน 0.1 เกอบทงหมด ยกเวน แพทย AIR Pneumo คนท 1 ท profusion ระดบ 3/2 ขนไป ซงใหคา LR- เทากบ 0.1 (ตารางท 22)

ภาพท 12 แสดงกราฟและตาราง ROC curve เพอเปรยบเทยบความสมพนธระหวาง TP rate กบ FP rate เมอจดแบง profusion แบบท 1 (≤1/0 และ 1/1 ขนไป) พบวา แพทย AIR Pneumo คนท 1 มพนทใต ROC curve 0.6186 แพทย AIR Pneumo คนท 2 มพนทใต ROC curve 0.6480 และแพทย AIR Pneumo คนท 3 มพนทใต ROC curve 0.7565 นนคอ แพทย AIR Pneumo คนท 3 มคณสมบตดานการวนจฉยดทสดในกลมแพทย AIR Pneumo ทงสามคนเนองจาก

63

มพนทใต ROC curve มากทสด ใหคา TP rate อยในเกณฑใชไดแมจะไมสงทสด แตคา FP rate ต ากวาแพทย AIR Pneumo คนท 1 และ AIR Pneumo คนท 2 มาก

ภาพท 13 แสดงกราฟและตาราง ROC curve ส าหรบการจดแบง profusion แบบท 2 (≤1/0, 1/1-2/1, 2/2-3/2, 3/3 ขนไป) พบวา แพทย AIR Pneumo คนท 3 มคาพนทใต ROC curve มากทสด คอ 0.7774 เมอเทยบกบแพทย AIR Pneumo คนท 1 และ AIR Pneumo คนท 2 ซงแพทย AIR Pneumo คนท 3 ใหคา FP rate ต ากวาแพทย AIR Pneumo คนท 1 และ AIR Pneumo คนท 2 แตในขณะเดยวกนจะใหคา TP rate ต ากวา แพทย AIR Pneumo คนท 1 และ AIR Pneumo คนท 2

ภาพท 14 แสดงกราฟและตาราง ROC curve ส าหรบการจดแบง profusion แบบท 3 (≤1/0, 1/0-1/2, 2/1-2/3, 3/2 ขนไป) พบวา แพทย AIR Pneumo คนท 3 มคาพนทใต ROC curve มากทสด คอ 0.7794 เมอเทยบกบแพทย AIR Pneumo คนท 1 และ AIR Pneumo คนท 2 ซงแพทย AIR Pneumo คนท 3 ใหคา FP rate ต ากวาแพทย AIR Pneumo คนท 1 และ AIR Pneumo คนท 2 แตในขณะเดยวกนจะใหคา TP rate ต ากวาแพทย AIR Pneumo คนท 1 และ AIR Pneumo คนท 2

ตำรำงท 21. คาความไว (sensitivity) และคาความจ าเพาะ (specificity) ของแพทย AIR Pneumo แตละคนจ าแนกตามการจดแบง profusion 3 แบบ (n=390)

Profusion คาความไว (%)

คาความจ าเพาะ (%)

A1 A2 A3 A1 A2 A3 แบบท 1

≤ 1/0

36.5

46.6

73.6

87.2

83.0

77.7 ≥ 1/1 87.2 83.0 77.7 36.5 46.6 73.6

แบบท 2 ≤ 1/0

36.5

46.6

73.6

87.2

83.0

77.7

1/1 – 2/1 49.0 35.3 49.0 54.6 79.9 83.8 2/2 – 3/2 43.5 52.2 39.1 84.7 72.7 87.7

≥ 3/3 90.0 65.0 35.0 98.1 93.2 97.3 แบบท 3

≤ 0/1

21.6

33.8

60.8

99.1

83.9

80.4

1/0-1/2 64.5 40.3 46.8 50.9 75.0 77.7 2/1-2/3 48.1 44.4 40.7 77.4 69.1 83.5 ≥ 3/2 91.3 73.9 43.5 96.7 91.8 95.6

หมายเหต:A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบ

64

ตำรำงท 22. Likelihood ratio ของ positive test (LR+) และ negative test (LR-) ของแพทย AIR Pneumo จ าแนกตามการแบง profusion 3 แบบ (n=390)

Profusion LR+

LR-

A1 A2 A3 A1 A2 A3 แบบท 1 ≤ 1/0 2.9 2.7 3.3

0.7 0.6 0.3

≥ 1/1 1.4 1.5 2.9 0.3 0.4 0.3 แบบท 2 ≤ 1/0 2.9 2.7 3.3

0.7 0.6 0.3 1/1 – 2/1 1.1 1.8 3.0 0.9 0.8 0.6 2/2 – 3/2 2.8 1.9 3.2 0.7 0.7 0.7

≥ 3/3 47.6 10.0 13.0 0.1 0.4 0.7 แบบท 3 ≤ 0/1 24.2 2.1 3.1

0.8 0.8 0.5 1/0-1/2 1.3 1.6 2.1 0.7 0.8 0.7 2/1-2/3 2.1 1.4 2.5 0.7 0.8 0.7 ≥ 3/2 28.0 9.0 10.0 0.1 0.3 0.6

หมายเหต A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบ

65

ก. AIR Pneumo คนท 1

ข.AIR Pneumo คนท 2

ค.AIR Pneumo คนท 3

ภำพท 12. ROC curve ของแพทย AIR Pneumo คนท 1, 2, 3 จ าแนกตามการจดแบง profusion แบบท 1 (≤1/0 และ ≥1/1 ขนไป)

66

ก. AIR Pneumo คนท 1

ข. AIR Pneumo คนท 2

ค.AIR Pneumo คนท 3

ภำพท 13. ROC curve ของแพทย AIR Pneumo คนท 1, 2, 3 จ าแนกตามการจดแบง profusion แบบท 2 (≤1/0, 1/1-2/1, 2/2-3/2 และ 3/3 ขนไป)

67

ก. AIR Pneumo คนท 1

ข. AIR Pneumo คนท 2

ค.AIR Pneumo คนท 3

ภำพท 14. ROC curve ของแพทย AIR Pneumo คนท 1, 2, 3 จ าแนกตามการจดแบง profusion แบบท 3 (≤1/0, 1/1-1/2, 2/1-2/3 และ 3/2 ขนไป)

68

ข. คณสมบตดานการวนจฉยเมอใชแพทย AIR Pneumo ทใหผลอาน profusion ตรงกน 2 คน

และ 3 คน จากตารางท 23 จะเหนวา เมอใชแพทย AIR Pneumo ใหผลอาน profusion

ตรงกน 2 คน และ 3 คน จะมคาความไวคอนขางต า ยกเวน ทระดบ profusion 3/3 ซงจะใหทงคาความไวและความจ าเพาะสงโดยเมอใชแพทย AIR Pneumo 2 คน อาน profusion ตรงกน พบวา ใหคาความไว 91.7% และคาความจ าเพาะ 96.1% และเมอใชแพทย AIR Pneumo 3 คนอาน profusion ตรงกนจะใหคาความไว 100% และความจ าเพาะ 92.5%

สวนคาความจ าเพาะ (specificity) ของการใชแพทย AIR Pneumo 2 คน และ 3 คนอาน profusion ตรงกนใหคาคอนขางสงเกน 80% ททกระดบ profusion ตำรำงท 23. คาความไว (sensitivity) และคาความจ าเพาะ (specificity) จ าแนกตามระดบ profusion เมอใชแพทย AIR Pneumo 2 คน และ 3 คนอาน profusion ตรงกน

Profusion AIR Pneumo 2 คน (n=193) AIR Pneumo 3 คน (n=31)

คาความไว (%)

คาความจ าเพาะ (%)

คาความไว

(%) คาความจ าเพาะ

(%) 0/- nd 100.0 nd 100.0 0/0 44.4 90.8 71.4 100.0 0/1 0.0 92.4 0.0 96.5 1/0 40.0 92.9 nd 93.5 1/1 36.4 84.2 0.0 96.7 1/2 0.0 96.8 0.0 100.0 2/1 0.0 94.7 nd 90.3 2/2 16.7 86.1 0.0 93.3 2/3 14.3 96.8 nd 96.8 3/2 0.0 100.0 nd 100.0 3/3 91.7 96.1 100.0 92.5 3/+ 0.0 100.0 0.0 100.0

หมายเหต AIR Pneumo 2 คนคอ แพทย AIR Pneumo คนท 1+2 หรอคนท 1+3 หรอคนท 2+3 สวน AIR Pneumo 3 คน คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1+2+3 และ no data (nd) คอ ไมมการอานรอยโรคทงแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader ท าใหค านวณคาไมได

69

จากตารางท 24 ซงแสดงคา LR+ และ LR- ของการใชแพทย AIR Pneumo 2 คน

และ 3 คนอาน profusion ตรงกนจะเหนวาสวนใหญของ LR+ มคาต า ยกเวน ทระดบ profusion 3/3 ทให LR+ สงเทากบ 23.7 และ LR- เทากบ 0.1 ซงเปนทนาสงเกตวากรณใชแพทย AIR Pneumo 3 คน อาน profusion ตรงกนจะพบรายงานการไมมขอมล (nd) คอนขางมาก เนองจากแพทย AIR Pneumo 3 คน จะอาน profusion ไมตรงกนเปนสวนใหญ ตำรำงท 24. คา Likelihood ratio ของ positive test (LR+) และ negative test (LR-) ของแพทยAIR Pneumo 2 คน และ 3 คน เมออาน profusion เหมอน gold standard คอ AIR Pneumo อาน profusion เหมอนแพทย NIOSH-B Reader

Profusion AIR Pneumo 2 คน (n=193) AIR Pneumo 3 คน (n=31)

LR+ LR- LR+ LR- 0/- nd nd nd nd 0/0 4.8 0.6 0.7 0.1 0/1 0.0 1.1 0.0 1.0 1/0 5.6 0.6 nd nd 1/1 2.3 0.8 0.0 1.0 1/2 0.0 1.0 nd nd 2/1 0.0 1.1 nd nd 2/2 1.2 1.0 0.0 1.1 2/3 4.4 0.9 nd nd 3/2 0.0 1.0 nd nd 3/3 23.7 0.1 13.5 0.0 3/+ 0.0 1.0 0.0 1.0

หมายเหต AIR Pneumo 2 คนคอ แพทย AIR Pneumo คนท 1+2 หรอคนท 1+3 หรอคนท 2+3 สวน AIR Pneumo 3 คน คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1+2+3 และ no data (nd) คอ ไมมการอานรอยโรคทงแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader ท าใหค านวณคาไมได

ภาพท 15 พบวา เมอใชแพทย AIR Pneumo 3 คน อานฟลมเหมอนกนจะใหพนทใตกราฟ ROC เทากบ 0.9647 ซงมากกวาใชแพทย AIR Pneumo 2 คน อานฟลมเหมอนกนซงใหพนทใตกราฟ ROC เทากบ 0.8208 ทงนจากกราฟจะเหนวา เมอใชแพทย AIR Pneumo 2 คน จดตดทดทสดอยทระดบ profusion 1/1 ซงใหคาTP rate 87.9%และคา FP rate 38.5%; เมอใชแพทย AIR Pneumo 3 คน จดตดทดทสดอยทระดบ profusion 2/3 ซงให TP rate 87.5% และ FP rate 0%

70

ก.ใชแพทย AIR Pneumo 2 คน อานผลเหมอนกน

ข. ใชแพทย AIR Pneumo 3 คน อานผลเหมอนกน

ภำพท 15. กราฟและตาราง ROC จ าแนกตามระดบ profusion เมอ ก. ใชแพทย AIR Pneumo 2 คนอานผลเหมอนกน และ ข.ใชแพทย AIR Pneumo 3 คน อานผลเหมอนกน ค. คณสมบตดานการวนจฉยเมอใชแพทย AIR Pneumo 1 คน และใหอาน profusion ตางจากแพทย NIOSH-B Reader ไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ จากตารางท 25 จะเหนวา เมอยอมใหอานผล profusion ตางจาก gold standard ไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ คาความไวและคาความจ าเพาะของแพทย AIR Pneumo แตละคนจะดกวา (แสดงในตารางท 19) ซงแพทย AIR Pneumo จะตองอาน profusion ไดตรงกบแพทยNIOSH-B Reader แตอยางไรกตามคาความไวของแพทย AIR Pneumo ทง 3 คน ยงคอนขางต ายกเวน เมอ profusion หนาแนนระดบ 3 เชนเดยวกนกบคาความจ าเพาะ

71

จากตารางท 26 พบวาเมอใชแพทย AIR Pneumo 1 คน และใหอาน profusion

ตางจากแพทย NIOSH-B Reader ไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ จะใหคา LR+ คอนขางต าไมแตกตางจากเมอใชแพทย AIR Pneumo อาน profusion ตรงกบแพทย NIOSH-B Reader (แสดงในตารางท 20) โดยใหคา LR+ ต ากวา 10 ยกเวน ท profusion 3/+ จะใหคาความจ าเพาะ LR+ ดทสด โดยเฉพาะแพทย AIR Pneumo คนท 3 ทมคา LR+ เทากบ 25.8 สวนคาความจ าเพาะ LR- พบวา ผลอานสวนใหญใหคาความจ าเพาะเกน 0.1 ซงไมนาพอใจ ตำรำงท 25. คาความไว (sensitivity) และคาความจ าเพาะ (specificity) ของแพทย AIR Pneumo แตละคนจ าแนกตามระดบ profusion เมออาน profusion ตางจาก gold standard ไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ (n=390)

Profusion คาความไว (%) คาความจ าเพาะ (%)

A1 A2 A3 A1 A2 A3 0/- nd nd nd 87.7 77.4 69.5 0/0 22.7 36.1 62.0 97.8 85.2 75.6 0/1 34.8 30.4 69.6 69.5 60.2 39.2 1/0 72.2 44.4 61.1 59.7 68.0 61.3 1/1 63.9 33.3 47.2 49.7 73.2 76.0 1/2 25.0 62.5 50.0 53.7 78.8 80.1 2/1 28.6 14.3 28.6 67.6 72.8 79.6 2/2 46.1 46.1 61.5 76.4 68.7 83.3 2/3 42.9 57.1 14.3 83.5 71.8 86.2 3/2 66.7 100.0 100.0 87.3 82.7 91.5 3/3 94.4 77.8 33.3 95.7 91.1 94.6 3/+ 100.0 100.0 100.0 94.1 90.7 96.1

หมายเหต: A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบ สวน no data (nd) คอ ไมมการอานรอยโรคทงแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSHB-Reader ท าใหค านวณคาไมได

72

ตำรำงท 26. คา Likelihood ratio positive (LR+) และคา Likelihood ratio negative (LR-) ของแพทย AIR Pneumo แตละคน เมออาน profusion ตางจาก gold standard ไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ (n=390)

Profusion LR+ LR-

A1 A2 A3 A1 A2 A3 0/- nd nd nd nd nd nd 0/0 10.2 2.4 2.5 0.8 0.7 0.5 0/1 1.1 0.8 1.1 0.9 1.2 0.8 1/0 1.8 1.4 1.6 0.5 0.8 0.6 1/1 1.3 1.2 2.0 0.7 0.9 0.7 1/2 0.5 2.9 2.5 1.4 0.5 0.6 2/1 0.9 0.5 1.4 1.1 1.2 0.9 2/2 2.0 1.5 3.7 0.7 0.8 0.5 2/3 2.6 2.0 1.0 0.7 0.6 1.0 3/2 5.3 5.8 11.7 0.4 0.0 0.0 3/3 22.0 8.8 6.2 0.2 0.2 0.7 3/+ 16.9 10.8 25.8 0.0 0.0 0.0

หมายเหต: B-Reader คอ แพทย NIOSH-B Reader สวน A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบและ no data (nd) คอ ไมมการอานรอยโรคทงแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSHB-Reader ท าใหค านวณคาไมได

73

1.3 ความสอดคลอง (inter-readeragreement) ระหวางแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B

Reader การศกษานทดสอบคาความสอดคลองของการอาน profusion ระหวางแพทย AIR

Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader ดวยคาสมประสทธ kappa75 ซงแปลความหมาย ดงน

≤ 0.00 ไมสอดคลอง (poor) 0.01 – 0.20 มความสอดคลองนอยมาก (slight) 0.21 – 0.40 มความสอดคลองนอย (fair) 0.41 – 0.60 มความสอดคลองปานกลาง (moderate) 0.61 – 0.80 มความสอดคลองด (good) 0.81 – 0.99 มความสอดคลองดมาก (almost perfect)

ทงน ผวจยไดน าเสนอผลการศกษาโดยก าหนดคาน าหนกความสอดคลอง (Weight kappa) ของผลอานฟลมทรวงอกจ าแนกตาม profusion ตางๆ ดงน เมอผลอานฟลมทรวงอกเหมอนกน ใหคา Weight kappa เทากบ 1 และใหคา Weight kappa เทากบ 0.9 เมอมผลอานฟลมทรวงอกคลาดเคลอนไปในทศทางมากกวาและนอยกวาไมเกนหนงระดบและหากอานผลอานฟลมทรวงอกคลาดเคลอนไปในทศทางมากกวาและนอยกวาเกนหนงระดบใหคา Weight kappa เทากบ 0

ตวอยางเชน ท profusion 1/0 หากใหผลอาน profusion 1/0 เหมอนกน ไดคาWeight kappa เทากบ 1 และถาใหผลอาน profusion 0/1 หรอ profusion 1/1 ไดคา Weight kappa เทากบ 0.9 ทงน หากใหผลอานฟลมเปน profusion 1/2, 2/1, 2/2, …, 3/+ จะไดคา Weight kappa เทากบ 0

โดยจะน าเสนอผลการศกษาเปน 3 กรณ ไดแก ก. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo ทงสามคน ข. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo แตละคนกบแพทย NIOSH-B

Reader ค. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo มากกวา 1 คน กบแพทย NIOSH-

B Reader ผลการศกษาพบดงน

ก. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo ทงสามคน

ความสอดคลองของแพทย AIR Pneumo ในการอาน profusion ทกระดบรวมกน (ตารางท 27) โดยเปรยบเทยบทละคพบวา คาสมประสทธ kappa ของ A1 vs A2 เทากบ 0.17; A1 vs A3 เทากบ 0.20 และ A2 vs A3 เทากบ 0.22 ตามล าดบ และเมอจ าแนกความสอดคลองตาม

74

ระดบ profusion ตางๆกน (ตารางท 28) พบวา คาสมประสทธ kappa คอนขางต า ยกเวน ท profusion >3/3 ซงมคาสมประสทธ kappa มากทสดเทากบ 0.4

ตำรำงท 27. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo ในการอาน profusion ของฟลมทรวงอก (n=390)

แพทยผอาน Agreement (%) Expected

agreement (%) kappa values* Std. Err. (Z)

A1 vs A2 38.99 25.97 0.1759 0.0273(6.45) A1 vs A3 41.55 26.41 0.2056 0.0266 (7.74) A2 vs A3 44.32 28.24 0.2240 0.0283 (7.90)

หมายเหต: A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบ * Weight kappa= อานเหมอนกน เทากบ 1, อานคลาดเคลอนไปในทศทางมากกวาหรอนอยกวาไมเกนหนงระดบ เทากบ 0.9, อานคลาดเคลอนไปในทศทางมากกวาหรอนอยกวาเกนหนงระดบ ใหคา Weight kappa เทากบ 0

ตำรำงท 28. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo ในการอาน profusion ฟลมทรวงอก จ าแนกตามระดบ profusion ตางๆ (n=390)

แพทยผอาน

kappa values ของแตละ profusion <0/0 0/1 1/0 1/1 1/2 2/1 2/2 2/3 3/2 >3/3

A1 vs A2 0.2 0.1 0.0 0.1 0.0 0.1 0.1 0.1 0.0 0.4 A1 vs A3 0.1 0.0 0.0 0.0 0.1 0.2 0.1 0.2 0.0 0.4 A2 vs A3 0.3 0.2 0.0 0.0 0.1 0.2 0.0 0.1 0.0 0.2 หมายเหต: A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบ*

ข. กรณ แพทย AIR Pneumo 1 คน เปรยบเทยบกบแพทย NIOSH-B Reader

ตารางท 29 แสดงความสอดคลองของการอาน profusion ระหวางแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader ส าหรบprofusion ทกระดบรวมกนซงพบวา แพทย AIR Pneumo แตละคนมคาความสอดคลองกบแพทย NIOSH-B Reader ต ามาก โดยมคา kappa อยในชวง 0.14 -0.25 และเมอจ าแนกตามระดบ profusion ตามตารางท 30 จะเหนวา ในภาพรวมแพทย AIR Pneumo ทงสามคนมคา kappa statistics คอนขางต า หรอไมมความสอดคลองกบแพทย NIOSH-B Reader ยกเวนแพทย AIR Pneumo คนท 2 ท profusion 1/2 (k =0.5) และแพทย AIR Pneumo คนท 3 ท profusion >3/3 (k=0.6)

75

ตำรำงท 29. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Reader ในการอาน profusion ของฟลมทรวงอก (n=390)

แพทยผอาน Agreement (%) Expected

agreement (%) kappa values* Std. Err. (Z)

A1 vs B 33.51 20.92 0.1592 0.0199 (8.00) A2 vs B 37.70 27.50 0.1407 0.0234 (6.00) A3 vs B 55.59 40.42 0.2546 0.0291 (8.74)

หมายเหต: A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบสวน B คอ แพทย NIOSH-B Reader * Weight kappa= อานเหมอนกน เทากบ 1, อานคลาดเคลอนไปในทศทางมากกวาหรอนอยกวาไมเกนหนงระดบ เทากบ 0.9, อานคลาดเคลอนไปในทศทางมากกวาหรอนอยกวาเกนหนงระดบ ใหคา Weight kappa เทากบ 0

ตำรำงท 30. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Reader ในการอาน profusion ฟลมทรวงอก จ าแนกตามระดบ profusion ตางๆ (n=390)

แพทยผอาน kappa values ของแตละ profusion

<0/0 0/1 1/0 1/1 1/2 2/1 2/2 2/3 3/2 >3/3 A1 vs B 0.1 0.0 0.1 0.0 0.0 0.1 0.1 0.1 0.0 0.6 A2 vs B 0.1 -0.1 0.1 0.0 0.5 0.0 0.0 0.1 0.0 0.3 A3 vs B 0.3 0.0 0.1 0.2 0.0 0.0 0.1 0.0 0.0 0.2

หมายเหต A1, A2, A3 คอ แพทย AIR Pneumo คนท 1, 2 และ 3 ตามล าดบสวน B คอ แพทย NIOSH-B Reader

ค.กรณ แพทย AIR Pneumo มากกวา 1 คน เปรยบเทยบกบแพทย NIOSH-B Reader จากตารางท 31 แสดงความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo 2 คน และ 3 คน เมออานผลฟมลตรงกนกบแพทย NIOSH-B Reader ส าหรบ profusion ทกระดบรวมกน พบวา เมอใชแพทย AIR Pneumo 2 คน จะใหคา kappa 0.34 สวนกรณใชผลอานเหมอนกนของแพทย AIR Pneumo 3 คน ไมสามารถน ามาวเคราะหความสอดคลองไดเนองจากผลอานสวนใหญไมสอดคลองกน ทงน เมอจ าแนกตามระดบ profusion ดงแสดงในตารางท 32 จะพบความสอดคลองคอนขางต าเชนกน ยกเวนท profusion >3/3 ทมคา kappa เมอใชแพทย AIR Pneumo 2 และ 3 คนใหผลอานตรงกนเทากบ 0.7 และ 0.6 ตามล าดบ และท profusion <0/0 เมอใชแพทย AIR Pneumo 3 คนอานผลตรงกน (k =0.6)

76

ตำรำงท 31. ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo 2 คน (n=193) ใหผลอานตรงกนและ 3 คน (n=31) ใหผลอานตรงกนกบแพทย NIOSH-B Reader ในการอาน profusion ของฟลมทรวงอก

แพทยผอาน Agreement (%) Expected

agreement (%) kappa values* Std. Err. (Z)

2A vs B 56.46 33.53 0.3449 0.0410 (8.41) 3A vs B nd nd nd nd

หมายเหต 2A คอ แพทย AIR Pneumo 2 คน (คนท 1 + 2, คนท 1 + 3, คนท 2 + 3) และ 3A คอ แพทย AIR Pneumo 3 คน (คนท 1 + 2 + 3) สวน B คอ แพทย NIOSH-B Reader และ no data (nd) คอ ผลอานฟลมทรวงอกตรงกนของแพทย AIR Pneumo 3 คน มนอยจงท าใหค านวณคาไมได * Weight kappa= อานเหมอนกน เทากบ 1, อานคลาดเคลอนไปในทศทางมากกวาหรอนอยกวาไมเกนหนงระดบ เทากบ 0.9, อานคลาดเคลอนไปในทศทางมากกวาหรอนอยกวาเกนหนงระดบ ใหคา Weight kappa เทากบ 0

ตำรำงท 32. คาความสอดคลอง (standard deviation kappa values) ของผลอานแตละระดบprofusion ระหวางแพทย AIR Pneumo 2 คน (n=193) และ 3 คน (n=31) เปรยบเทยบกบแพทย NIOSH-B Reader

แพทยผอาน

kappa values ของแตละ profusion <0/0 0/1 1/0 1/1 1/2 2/1 2/2 2/3 3/2 >3/3

2A vs B 0.3 -0.1 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.1 0.0 0.7 3A vs B 0.6 0.0 0.0 0.0 nd 0.0 0.0 0.0 nd 0.6

หมายเหต 2A คอ แพทย AIR Pneumo 2 คน (คนท 1 + 2, คนท 1 + 3, คนท 2 + 3) และ 3A คอ แพทย AIR Pneumo 3 คน (คนท 1 + 2 + 3) สวน B คอ แพทย B-Reader และ no data (nd) คอ ไมมการอานรอยโรคทงแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSHB-Reader ท าใหค านวณคาไมได

77

สวนท 2. ควำมชกของโรคซลโคสสในพนกงำนโรงงำนโมหน จงหวดสงขลำ

ในการศกษาน ผวจยจดท าโครงการคดกรองโรคซลโคสสในพนกงานโรงงานโมหน

จงหวดสงขลา ซงมกลมเปาหมายเปนสถานประกอบกจการประเภทบด ยอย และระเบดหน 6 แหง และโรงงานผลตหนงสะตก 1 แหง โดยมผประกอบอาชพเปนพนกงานในโรงงานรวมทงหมด 162 คน และมพนกงานโรงโมหนสมครใจเขารวมโครงการคดกรองโรคซลโคสสดวยวธการตรวจฟลมทรวงอก 136 คน (คดเปน 84%) สวนผแปลผลตรวจฟลมทรวงอกจะเปนแพทย AIR Pneumo 1 คน โดยในป พ.ศ.2555 การตรวจคดกรองโรคปอดจากการประกอบอาชพของโรงพยาบาลสงขลานครนทรไดใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอล (ILO 2011-D) เปนฟลมมาตรฐานอางองผลตรวจฟลมทรวงอก ซงสามารถเปดดภาพฟลมตางๆ เพอการใชเปรยบเทยบกบฟลมทรวงอกทสงสยมความผดปกตทเกยวของกบโรคปอดจากการท างานผานทางหนาจอคอมพวเตอรไดสะดวก

ทงน ผวจยไดแบงผลการศกษาออกเปน 2 สวน ไดแก ก. ขอมลการตรวจคดกรองโรคซลโคสสดวยวธการตรวจฟลมทรวงอก ข. ขอมลเชงพรรณนาของพนกงานโรงโมหน ผลการศกษาพบดงน

ก. ขอมลกำรตรวจคดกรองโรคซลโคสสดวยวธกำรตรวจฟลมทรวงอก

จากตารางท 33 แสดงผลอานฟลมทรวงอกของแพทย AIR Pneumo พบวา มผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตตงแต profusion ≥1/1 ขนไป รวม 9 คน คดเปน 6.6% โดยพบ profusion 1/1 3 ราย, profusion 1/2 1 ราย, profusion 2/1 1 ราย, profusion 2/2 1 ราย และ profusion 3/2 3 ราย และฟลมทรวงอกปกต 127 ราย คดเปน 93.4%

ทงน ผทมผลตรวจผดปกต (ระดบ profusion ≥1/1 ขนไป) จะไดรบการสงพบแพทยเฉพาะทางเพอรบการตรวจวนจฉยซ า สวนคนทมผลตรวจคดกรองปกตจะไดรบค าแนะน าใหตรวจเฝาระวงความผดปกตของปอด 1 ครง/ป หรอตามค าแนะน าของแพทย

78

ตำรำงท 33. ผลอานฟลมทรวงอกของพนกงานโรงงานโมหนจงหวดสงขลาจ าแนกตามระดบ profusion ตางๆ (n=136) โรง งาน

ผลอานฟลมทรวงอก (%) Shape &Size 0/- 0/0 0/1 1/0 1/1 1/2 2/1 2/2 2/3 3/2 3/3 3/+ (primary/secondary)

1 0 (0) 22 (16.2) 1 (0.7) 0 (0) 1 (0.7) 1 (0.7) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 1 (0.7) 0 (0) 0 (0) p/p, p/q, p/q, q/q 2 0 (0) 19 (14) 1 (0.7) 0 (0) 2 (1.5) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 1 (0.7) 0 (0) 0 (0) p/s, p/q, q/p, q/q 3 0 (0) 22 (16.2) 2 (1.5) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 1 (0.7) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) p/p, p/p, p/q 4 0 (0) 7 (5.2) 0 (0) 1 (0.7) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 1 (0.7) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) p/q, p/p 5 0 (0) 19 (14) 1 (0.7) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) p/p 6 0 (0) 20 (14.7) 2 (1.5) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) p/p, p/p 7 0 (0) 9 (6.6) 0 (0) 1 (0.7) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 1 (0.7) 0 (0) 0 (0) p/p, q/p

รวม 0 (0) 118 (86.8) 7 (5.2) 2 (1.5) 3 (2.2) 1 (0.7) 1 (0.7) 1 (0.7) 0 (0) 3 (2.2) 0 (0) 0 (0) 18 (13.2) หมายเหต Shape& size (primary/secondary) หมายถง Profusion ≥0/1 Profusion ≤1/0 หมายถง ผลตรวจฟลมทรวงอกปกต Profusion ≥1/1 หมายถง ผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต

79

ข. ขอมลเชงพรรณนำของพนกงำนโรงโมหน ขอมลสวนบคคล

ลกษณะทางประชากรของพนกงานโรงโมหน (ตารางท 34) พบวาสวนใหญเปนเพศชาย 67.6% มอายอยในชวงวยแรงงานตอนตน คอ ≤30 ป 25.7% และ 31-40 ป 25.7% การศกษาอยในระดบประถม 67.7% รองลงมา คอ มธยมศกษาตอนตน 15.4%

เมอเปรยบเทยบขอมลสวนบคคลระหวางกลมทมผลตรวจฟลมทรวงอกปกตและผดปกตจะเหนวา กลมทผลการตรวจปอดผดปกตจะมอายสวนใหญในชวง ≥61 ป ซงมากกวากลมทมผลตรวจฟลมทรวงอกปกตอยางมนยส าคญสวนเพศและระดบการศกษาแตกตางกนอยางไมมนยส าคญ ตำรำงท 34. ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกปกตและผดปกต (n=136)

ขอมลสวนบคคล ผลตรวจฟลมทรวงอก (%)

p-value รวม ปกต ผดปกต

เพศ* ชาย หญง

92 (67.6) 44 (32.4)

86 (67.7) 41 (32.3)

6 (66.7) 3 (33.3)

0.948

อำย** ≤30 ป 31-40ป 41-50ป 51-60ป ≥61ป

35 (25.7) 35 (25.7) 25 (18.4) 29 (21.3) 12 (8.8)

35 (27.6) 35 (27.6) 24 (18.9) 27 (21.2) 6 (4.7)

0 (0.0) 0 (0.0) 1 (11.1) 2 (22.2) 6 (66.7)

0.000

ระดบกำรศกษำ** ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมฯ ปลาย/ปวช. อนปรญญา/ ปวส. ปรญญาตรหรอสงกวา

8 (5.9)

92 (67.7) 21 (15.4) 6 (4.4) 5 (3.7) 4 (2.9)

7 (5.5)

85 (66.9) 20 (15.7) 6 (4.7) 5 (3.9) 4 (3.1)

1 (11.1) 7 (77.8) 1 (11.1)

0 (0) 0 (0) 0 (0)

0.887

หมายเหต*ทดสอบโดยใช Chi-square test, **ทดสอบโดยใช Fisher’s exact test ผลตรวจฟลมทรวงอกปกต หมายถง profusion ≤1/0 และผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต หมายถง profusion ≥1/1

80

ขอมลกำรท ำงำนปจจบน

กลมตวอยางในการศกษานเปนพนกงานโรงโมหน 80.9% และเปนพนกงานในโรงงานผลตหนงสะตก 19.1% โดยพบวาพนกงานโรงโมหนมผลตรวจปอดผดปกต 4.4% และพนกงานผลตหนงสะตก 2.2%

ดานอายการท างานของกลมตวอยาง พบวา สวนใหญมอายการท างาน ≤ 2 ป 45.6% รองลงมา คอ อายการท างาน ≥ 13 ป 27.2% และคนทมอายการงานนานมากกวา 13 ป สวนใหญมผลตรวจปอดผดปกต 66.7%

ทงน พบวาประเภทโรงงานทท าและอายการท างานของกลมตวอยางทมผลตรวจปอดผดปกตและปกตไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญ (ตาราง 35) ตำรำงท 35. ประวตการท างานในปจจบนของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกปกตและผดปกต (n=136)

ประวตการท างานในปจจบน ผลตรวจฟลมทรวงอก (%) p-value

รวม ปกต ผดปกต

ประเภทโรงงำน* โมหน

110 (80.9) 104 (76.5) 6 (4.4)

0.257

เหมองหน บดและยอยหน ซอมบ ำรง/โรงกลง ส ำนกงำน ขบรถสบลอ

13 (11.8) 28 (25.4) 19 (17.3) 17 (15.4) 33 (30.0)

12 (11.5) 26 (25.0) 19 (18.3) 17 (16.3) 30 (28.8)

1 (16.7) 2 (33.3) 0 (0.0) 0 (0.0) 3 (50.0)

ผลตหนงสะตก 26 (19.1) 23 (16.9) 3 (2.2) อำยกำรท ำงำนปจจบน (ป)**

≤ 2 ป 3 – 7 ป 8 – 12 ป ≥ 13 ป

62 (45.6) 22 (16.2) 15 (11.0) 37 (27.2)

60 (47.2) 21 (16.5) 15 (11.8) 31 (24.4)

2 (22.2) 1 (11.1) 0 (0.0) 6 (66.7)

0.424

หมายเหต * ทดสอบโดยใช Chi-square teast, ** ทดสอบโดยใช Fisher’s exact test ผลตรวจฟลมทรวงอกปกต หมายถง profusion ≤1/0 และผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตหมายถง profusion ≥1/1

81

ขอมลกำรใชอปกรณปองกนอนตรำยสวนบคคล

ชนดของอปกรณปองกนทพนกงานใช คอ หนากากผาตดเยบเองหรอหนากากผาตด82.6% และมพนกงาน 17.4% ใชผาขนหนหรอเสอผาคาดจมกเพอปองกนฝนขณะท างาน ซงพนกงานไมไดใชหนากากปองกนฝนทไดมาตรฐานดานพฤตกรรมการใชพบวา พนกงานทใชผาขนหนหรอเสอผาคาดจมกตอบวาใชทกครง 44.1% และใชบางไมใชบาง 39.7% สวนพนกงานทใชหนากากตดเยบเองหรอหนากากผาตดตอบวาใชบางไมใชบาง 13.2% และใชทกครง 4.4% ตามล าดบ

ทงน กลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตสวนใหญใชหนากากทตดเยบเองหรอหนากากทแพทยใชส าหรบการผาตด (Surgical mask) 88.9% ซงจากการศกษาขอมลการใชอปกรณปองกนทางเดนหายใจและพฤตกรรมการใชระหวางกลมผดปกตและปกตไมมความแตกตางอยางมนยส าคญ (ตาราง 36) ตำรำงท 36. การใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกปกตและผดปกต (n=136)

การใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล* ผลตรวจฟลมทรวงอก (%)

p-value รวม ปกต ผดปกต

ชนดของอปกรณปองกนทำงเดนหำยใจ** ใชผาขนหน/เสอผาคาดจมก หนากากตดเยบเอง/หนากากผาตด

24 (17.4) 114 (82.6)

23 (17.8) 106 (82.2)

1 (11.1) 8 (88.9)

0.514

พฤตกรรมกำรใช ใชผาขนหน/เสอผาคาดจมก

ใชทกครง ใชบาง/ไมใชบาง ไมใช

หนากากตดเยบเอง/หนากากผาตด ใชทกครง ใชบาง/ไมใชบาง ไมใช

6 (4.4)

18 (13.2) 112 (82.4)

60 (44.1) 54 (39.7) 22 (16.2)

6 (4.7)

17 (13.4) 104 (81.9)

55 (43.3) 51 (40.2) 21 (16.5)

0 (0.0) 1 (11.1) 8 (88.9)

5 (55.6) 3 (33.3) 1 (11.1)

0.776

0.764

หมายเหต * ทดสอบโดยใช Chi-square test, ** ทดสอบโดยใช Fisher’s exact test ผลตรวจฟลมทรวงอกปกต หมายถง profusion ≤1/0 และผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต หมายถง profusion ≥1/1

82

ขอมลอำกำรผดปกตของระบบทำงเดนหำยใจในระยะ 6 เดอนทผำนมำ ดานอาการหายใจขดในระยะ 6 เดอนทผานมา (ตารางท 37) พบวา ไมมความแตกตางอยางมนยส าคญระหวางสองกลมทงอาการหายใจขดเมอเดนอยางเรงรบบนทางเดนแนวราบหรอขนเนนสง หายใจขดเมอเปรยบเทยบกบคนอนในวยเดยวกน และหายใจขดจนมผลกระทบตองานตางกนแตกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมผดปกตจะมอาการแนนหนาอกหรอหายใจล าบากทไมเกยวกบไขหวดมากกวากลมตวอยางทมผลตรวจฟลมปกตอยางมนยส าคญทางสถต

ดานอาการไอผดปกตในระยะ 6 เดอนทผานมาพบวา ไมมความแตกตางระหวางสองกลมของอาการไอแหงๆ/ไอไมมเสมหะ ไอมเสมหะ ไอเมอตนนอนแตกลมทมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตจะมอาการไอเปนๆหายๆนานกวา 3 เดอนมากกวากลมทมผลตรวจฟลมปกตอยางมนยส าคญทางสถตสวนอาการมเสมหะในตอนเชาไมมความแตกตางอยางมนยส าคญระหวางกลม

ขอมลกำรสบบหร จากตารางท 38 พบวา การสบบหรของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตและปกตไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทงพฤตกรรมการสบ ชนดของบหรทสบ ปรมาณและระยะเวลาการสบบหรโดยพบวาในกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกตทมประวตไมเคยสบบหรและปจจบนยงสบบหร 44.4% เทากนทงสองกลม คอสบบหรชนดกนกรองและสบทง 2 ชนด คอสบทงชนดกนกรองและชนดไมใชกนกรอง 50% สวนกลมตวอยางทเคยสบบหรชนดกนกรองแตปจบนเลกแลวมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต 11.1%

ดานปรมาณการสบและระยะเวลาของการสบบหร พบวา กลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต ปจจบนยงสบบหรไมเกน 20 มวน/วน และมระยะเวลาสบนาน ≥10 ป

สวนกลมตวอยางทมประวตเคยสบหรแตปจจบนเลกสบแลวและมผลตรวจปอดผดปกต พบวา เคยสบบหร ≤ 10 มวน/วน และมระยะเวลาสบนาน ≥10 ป

83

ตำรำงท 37. อาการหายใจผดปกตในระยะ 6 เดอนทผานมาของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกปกตและผดปกต (n=136)

อาการหายใจผดปกต ในระยะ 6 เดอนทผานมา

ผลตรวจฟลมทรวงอก (%) p-value

รวม ปกต ผดปกต

อาการหายใจขด เมอเดนอยางเรงรบบนทางเดนแนวราบหรอขณะขนเนนสง* 0.231

ไมมอาการ 111 (81.6) 105 (82.7) 6 (66.7) มอาการ 25 (18.4) 22 (17.3) 3 (33.3)

อาการหายใจขด เมอเปรยบเทยบกบคนอนๆในวยเดยวกนขณะเดนบนเสนทางระดบเดยวกน* 0.143 ไมมอาการ มอาการ

124 (91.2) 12 (8.8)

117 (92.1) 10 (7.9)

7 (77.8) 2 (22.2)

อาการหายใจขดจนมผลกระทบตองาน* 0.409 ไมมอาการ มอาการ

127 (93.4) 9 (6.6)

118 (92.9) 9 (7.1)

9 (100.0) 0 (0.0)

อาการแนนหนาอกหรอหายใจล าบาก โดยไมเกยวกบไขหวด** 0.002 ไมมอาการ มอาการ

118 (86.8) 18 (13.2)

114 (89.8) 13 (10.2)

4 (44.4) 5 (55.6)

มอาการไอแหงๆ /ไอไมมเสมหะ* ไมมอาการ มอาการ

108 (79.4) 28 (20.6)

103 (81.1) 24 (18.9)

5 (55.6) 4 (44.4)

0.067

อาการไอมเสมหะ* ไมมอาการ มอาการ

96 (70.6) 40 (29.4)

91 (71.7) 36 (28.3)

5 (55.6) 4 (44.4)

0.306

อาการไอ เมอตนนอนในตอนเชา* ไมมอาการ มอาการ

116 (85.3) 20 (14.7)

109 (85.8) 18 (14.2)

7 (77.8) 2 (22.2)

0.510

อาการไอ เปนๆ หายๆ > 3 เดอน* ไมมอาการ มอาการ

120 (88.2) 16 (11.8)

114 (89.8) 13 (10.2)

6 (66.7) 3 (33.3)

0.038

มเสมหะในตอนเชาอยเสมอ* ไมมอาการ มอาการ

108 (79.4) 28 (20.6)

102 (80.3) 25 (19.7)

6 (66.7) 3 (33.3)

0.328

หมายเหต * ทดสอบโดยใช Chi-square test, ** ทดสอบโดยใช Fisher’s exact test ผลตรวจฟลมทรวงอกปกต หมายถง profusion ≤1/0 และผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต หมายถง profusion ≥1/1

84

ตำรำงท 38. ประวตการสบบหรของกลมตวอยางทมผลอานฟลมทรวงอกปกตและผดปกต (n= 136)

ประวตการสบบหร* ผลตรวจฟลมทรวงอก (%)

p-value รวม ปกต ผดปกต

พฤตกรรมกำรสบบหร ไมเคยสบ เคยสบ แตเลกแลว ปจจบนยงสบอย

65 (47.8) 21 (15.4) 50 (36.8)

61 (48.0) 20 (15.7) 46 (36.2)

4 (44.4) 1 (11.1) 4 (44.4)

0.863

ชนดของบหร เคยสบ แตเลกแลว (n=21)

ชนดกนกรอง ไมใชชนดกนกรอง สบทง 2 ชนด

ปจจบนยงสบอย (n=50) ชนดกนกรอง ไมใชชนดกนกรอง สบทง 2 ชนด

13 (61.9) 1 (4.8) 7 (33.3)

21 (42.0) 9 (18.0) 20 (40.0)

12 (60.0) 1 (5.0) 7 (35.0)

19 (41.3) 9 (19.6) 18 (39.1)

1 (100.0) 0 (0.0) 0 (0.0)

2 (50.0) 0 (0.0) 2 (50.0)

0.724

0.620

ปรมำณกำรสบบหร เคยสบ แตเลกแลว (n=21)

ปรมาณการสบ ≤ 10 มวน/วน 11 – 20 มวน/วน ≥ 21 มวน/วน

ระยะเวลาการสบ ≤9 ป ≥10 ป

17 (81.0) 3 (14.3) 1 (4.8)

12 (57.1) 9 (42.9)

16 (80.0) 3 (15.0) 1 (5.0)

12 (60.0) 8 (40.0)

1 (100.0) 0 (0.0) 0 (0.0)

0 (0.0)

1 (100.0)

0.267

0.989

ปจจบนยงสบอย(n=50) ปรมาณการสบ

≤ 10 มวน/วน 11– 20 มวน/วน ≥ 21 มวน/วน

ระยะเวลาการสบ ≤9 ป ≥10 ป

31 (62.0) 17 (34.0) 2 (4.0)

13 (26.0) 37 (74.0)

30 (65.2) 14 (30.4) 2 (4.3)

13 (26.0) 33 (74.0)

1 (25.0) 3 (75.0) 0 (0.0)

0 (0.0)

4 (100.0)

0.056

0.308

หมายเหต * ทดสอบโดยใช Fisher’s exact test ผลตรวจฟลมทรวงอกปกต หมายถง profusion ≤1/0 และผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต หมายถง profusion ≥1/1

85

ขอมลกำรตรวจสขภำพ

จากตางราง 39 พบวา พนกงานกลมตวอยางทเขารวมโครงการคดกรองโรคซลโคสสสวนใหญไมไดตรวจเอกซเรยปอดกอนเขาท างาน 75.7% และจากการตรวจคดกรองครงนพบวามผลตรวจผดปกต 55.6%

ทงน ยงพบวาหลงเขามาท างานพนกงานสวนใหญไมไดตรวจ 72.1% โดยมเพยง 22.8% ทไดรบการตรวจเอกซเรยปอดทกปซงจากการศกษาพบวาประวตการตรวจสขภาพของกลมตวอยางทมผลตรวจปกตและผดปกตไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญ ตำรำงท 39. ประวตการตรวจสขภาพของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกปกตและผดปกต (n=136)

ประวตการตรวจสขภาพ* ผลตรวจฟลมทรวงอก (%)

p-value รวม ปกต ผดปกต

การตรวจเอกซเรยปอดกอนเขาท างาน 0.144 ไดตรวจ ไมไดตรวจ

33 (24.3) 103 (75.7)

29 (22.8) 98 (77.2)

4 (44.4) 5 (55.6)

การตรวจเอกซเรยปอดประจ าป ไมไดตรวจ ตรวจทกป ตรวจปเวนป ตรวจ 3 ป /คร ง หร อมากกวานน

98 (72.1) 31 (22.8) 4 (2.9) 3 (2.2)

93 (73.2) 27 (21.3) 4 (3.1) 3 (2.4)

5 (55.6) 4 (44.4) 0 (0.0) 0 (0.0)

0.417

หมายเหต * ทดสอบโดยใช Fisher’s exact test ผลตรวจฟลมทรวงอกปกต หมายถง profusion ≤1/0 และผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต หมายถง profusion ≥1/1

86

บทท 5

สรปวจำรณและขอเสนอแนะ

การศกษาครงนผวจยมความสนใจทจะศกษาคณสมบตทางการวดของเครองมอตรวจวนจฉยโรคปอดซลโคสสทกระทรวงสาธารณสขใชในปจจบน คอ การอานฟลมทรวงอกของแพทย AIR Pneumo โดยในการศกษานใชแพทย NIOSH-B Reader เปน gold standard นอกจากนนการศกษานไดตรวจสอบความสอดคลอง (inter-reader agreement) ระหวางแพทย AIR Pneumo 3 คน ทใชเปนตวอยางศกษา และระหวางแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Reader พรอมทงการศกษาอตราความชกของฟลมทรวงอกทผดปกตชนดดจตอลจากการสมตวอยางพนกงาน 136 คน มาจากโรงงานโมหนในจงหวดสงขลา โดยใชแบบสอบถามพฤตกรรมและภาวะสขภาพทเปนปจจยเสยงทเกยวของกบการเกดโรคซลโคสส

โดยผวจยจะน าเสนอสรปและวจารณเปน 2 สวน ไดแก สวนท 1 คณสมบตดานการวดของแพทย AIR Pneumo สวนท 2 ความชกของโรคซลโคสสในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา

สรปวจำรณ สวนท 1. คณสมบตดำนกำรวดของแพทย AIR Pneumo 1.1 คณสมบตดำนกำรตรวจวนจฉยหรอคดกรองโรค (ควำมไว ควำมจ ำเพำะ LR+ LR- และ ROC curve)

กรณแพทย AIR Pneumo คนเดยว และแบง profusion 12 ระดบ งานวจยนพบวา ความไว (sensitivity) ของแพทย AIR Pneumo ท profusion ระดบ 0, 1, 2 ใหคาต าอยในชวง 12.5-33.3% อยางไรกตามท profusion ระดบ 3 พบวา คาความไวของแพทย AIR Pneumo ทกคนจะสงขน โดยแพทย AIR Pneumo คนท 1 มความไว 83.3% คนท 2 มความไว 61.1% ยกเวน คนท 3 ทมความไวนอย 27.8%

เมอพจารณาคา Likelihood ratio positive (LR+) จากผลอานฟลมของแพทย AIR Pneumo ในวจยน พบวา คา LR+ ซงเปนสดสวนทแสดงวาคนเปนโรคจะใหผล positive เปนกเทาของคนไมเปนโรค หรอมคาเทากบ sensitivity/(1-specificity) หรอ true positive rate/false positive rate คา LR+ จะชวยบอกวาแพทย AIR Pneumo สามารถแยกคนเปนโรคออกจากคนไมเปนโรคไดดเพยงใด เมอแพทย AIR Pneumo อานฟลมผปวยเปน positive ยงคา LR+ มากจนเขา

87

ใกล 10 เมอไดผล positive74 แสดงวาการตรวจวนจฉยนนแยกคนเปนโรคออกจากคนไมเปนโรคไดด ซงในวจยนพบวา คา LR+ ของแพทย AIR Pneumo จะอยในเกณฑต านอยกวา 10 ท profusion ระดบ 0, 1, 2 แตจะใหคาสงใกล 10 ท profusion ระดบ 3 ซงแสดงวา เมอแพทย AIR Pneumo อานผลฟลมคดกรองเปน positive จะแยกคนเปนโรคออกจากคนไมเปนโรคไดไมดท profusion ระดบ 0, 1, 2 แตจะแยกคนเปนโรคไดดขนท profusion 3/3 อนง เนองจาก profusion 3/2 และ 3/+ มจ านวนอานนอยมาก จนยากตอการอภปรายผลคณสมบตการวดของแพทย AIR Pneumo ท profusion ทงสอง ดงนน ในการอภปรายผลของคณสมบตการวดจะเนนท profusion 3/3 เทานน

เมอพจารณาการกระจายของการอาน profusion เปรยบเทยบระหวางแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader (ตารางท 18) จะเหนวาแพทย NIOSH-B Reader อานความหนาแนนของรอยโรคอยใน profusion ระดบ 0 คดเปน 71.3% ในขณะทแพทย AIR Pneumo อาน profusion ระดบ 0 นอยกวามาก โดยพบสดสวนของแพทย AIR Pneumo ทอาน profusion ระดบ 0 ดงน แพทย AIR Pneumo คนท 1 15.6% คนท 2 28.7% และคนท 3 49% ตามล าดบ ทงน แพทย AIR Pneumo จะมการกระจายของการอาน profusion ระดบ 1 และ 2 มากกวาแพทยNIOSH-B Reader มาก ซงการทแบบแผนการอานของแพทย AIR Pneumo มแนวโนมจะอาน profusion หนาแนน ระดบ 1 และ 2 มากกวาแพทย NIOSH-B Reader ดงกลาวท าใหคาความไวและคาความจ าเพาะของแพทย AIR Pneumo มความคลาดเคลอนในทศทางทเพมผลบวกลวงโดยเฉพาะท profusion หนาแนน ระดบ 0, 1, 2 ซงอาจเปนผลจากคณสมบตการวดของแพทย AIR Pneumo จรง หรออาจเปนผลจากการเปลยนแปลงฟลมผปวยแบบอนาลอคมาเปนฟลมแบบดจตอลทใหภาพเนอเยอปอดทชดเจนกวาฟลมแบบอนาลอคทระดบ profusion เดยวกนจนอาจสงผลใหแพทย AIR Pneumo ทมประสบการณกบฟลมแบบอนาลอคมากกวาอานรอยโรค positive มากขนทระดบ profusion เดยวกน ในขณะทแพทย NIOSH-B Reader มความคนเคยกบฟลมแบบดจตอลมากกวา เนองจากแพทย NIOSH-B Reader ท างานในโรงพยาบาลมหาวทยาลยซงเปลยนมาใชฟลมระบบดจตอลมาตงแต 3-4 ป กอนหนาน สวนคาความจ าเพาะ (specificity) พบวา แพทย AIR Pneumo ทกคนใหคาความจ าเพาะอยในชวง 77.1-100% ท profusion ทง 12 ระดบ แตมขอควรระวงส าหรบการตความกรณความจ าเพาะทมคาสงน คอไมไดหมายความวาแพทย AIR Pneumo มความจ าเพาะสงในภาพรวมเมอเทยบกบแพทย NIOSH-B Reader แตตความไดแควาเมอแพทย NIOSH-B Reader อาน profusion ระดบใดเปน negative แพทย AIR Pneumo อาน profusion ระดบนนเปน negative ดวย ซงในความเปนจรงจะเหนวาแพทย AIR Pneumo สามารถอานเปน profusion ระดบอนไดอก ดงแสดงในตารางท 40, 41, 42 หรอ อาจกลาววาเปนความจ าเพาะของแพทย AIR Pneumo เฉพาะ profusion นนๆเทานน ตวอยางเชน ท profusion ระดบ 0/0 แพทย AIR Pneumo คนท 1 ม

88

ความจ าเพาะ 97.8% หมายความวา แพทย NIOSH-B Reader และแพทย AIR Pneumo คนท 1 ไมอาน profusion 0/0 210 ตวอยาง แตเมอพจารณาการกระจายของการอาน profusion ระดบ 0/0 ของแพทย AIR Pneumo คนท 1 จะพบวา อาน profusion ไดอกหลายแบบ โดยอานเปน 0/1 13 ตวอยาง, 1/0 36 ตวอยาง,1/1 68 ตวอยาง, …3/3 2 ตวอยาง จะเหนวามความคลาดเคลอนของการอานแตกตางจากแพทย NIOSH-B Reader อยางมาก

เมอพจารณาคา Likelihood ratio negative (LR-) ของแพทย AIR Pneumo ของวจยนประกอบ พบวา LR- ซงเปนสดสวนทแสดงวา คนเปนโรคจะมโอกาสจะไดผลเปน negative เปนกเทาของคนไมเปนโรค หรอมคาเทากบ (1-sensitivity)/specificity หรอ false negative rate/true negative rate ซงคา LR- นจะชวยบอกวา แพทย AIR Pneumo สามารถแยกคนเปนโรคออกจากคนไมเปนโรคไดดเพยงใดเมอแพทย AIR Pneumo อานฟลมผปวยเปน negative ยงคา LR- เขาใกล 0.174เมอไดผล negative แสดงวาการตรวจวนจฉยนนแยกคนเปนโรคออกจากคนไมเปนโรคไดด ซงวจยนพบวา คา LR- ของแพทย AIR Pneumo จะอยในเกณฑไมดในทกระดบ profusion ซงแสดงวา เมอแพทย AIR Pneumo อานผลเปน negative จะแยกคนเปนโรคออกจากคนเปนโรคไดไมดททกระดบ profusion ดงนน ในการตความ “ความจ าเพาะ” ในการศกษานตองพจารณาตาราง cross-tab ระหวางแพทย AIR Pneumo และแพทย NIOSH-B Reader (ตารางท 40 ,41 , 42) หรอใชคา LR- ประกอบ ซงจากวจยนพบวา คา LR- ของแพทย AIR Pneumo อยในเกณฑต า ไมสามารถใชจ าแนกคนเปนโรคออกจากคนไมเปนโรคไดดงทไดกลาวมาแลวขางตน

ตำรำงท 40. ผลอานฟลมทรวงอกของแพทย AIR Pneumo คนท 1 เปรยบเทยบกบแพทย NIOSH-B Reader จ าแนกตาม profusion ระดบตางๆ

89

ตำรำงท 41. ผลอานฟลมทรวงอกของแพทย AIR Pneumo คนท 2 เปรยบเทยบกบแพทย NIOSH-B Reader จ าแนกตาม profusion ระดบตางๆ

ตำรำงท 42. ผลอานฟลมทรวงอกของแพทย AIR Pneumo คนท 3 เปรยบเทยบกบแพทย NIOSH-B Reader จ าแนกตาม profusion ระดบตางๆ

90

สวนกราฟ ROC หรอ Receiver operation characteristics ซงเปนกราฟท plot ระหวางคา true positive rate (sensitivity) และ false positive rate (1-specificity) ณ จดตด (cut-off point) ทง 12 ระดบของแพทย AIR Pneumo โดยทวไปเครองมอตรวจวนจฉยควรมความไวสงและความจ าเพาะสงซงการมความจ าเพาะสงจะท าให false positive rate ต า สงผลให ROC curve เคลอนชดมมซายบนซงมคาความไวและคาความจ าเพาะเขาใกล 100% มากทสด และพนทใตโคงทมากกวาจะแสดงถงประสทธภาพทสงกวา ดงนน การเปรยบเทยบประสทธภาพของเครองมอตรวจคดกรองจงสามารถเปรยบเทยบรปรางทชดมมซายบนและพนทใตเสนโคง ROC ทมากกวา

เมอพจารณาจากรปรางทชดมมซายและพนทใตโคงทมากทสด ในงานวจยนพบวาแพทย AIR Pneumo คนท 3 มพนทใตโคงมากทสดเทากบ 0.78 และ ROC curve ทจดตดของ profusion ระดบ 0/1, 1/0, 1/1 จะมคา false positive ทต ากวาแพทย AIR Pneumo อกสองคนอยางชดเจนโดยมจดตดของ ROC curve ทเขาใกลมมซายบนทสด คอ จดตดท profusion ระดบ 1/1 ซงใชในเกณฑการวนจฉยโรคจากการประกอบอาชพ2

แพทย AIR Pneumo คนท 1 แมจะใหพนทใตโคงมากจนอาจกลาวไดวาเทากบแพทย AIR Pneumo คนท 3 คอ 0.77 แตยงจดเปนเครองมอวนจฉยทดรองจากแพทย AIR Pneumo คนท 3 เนองจากรปรางของ ROC curve ทจดตดของ profusion ระดบ 0, 1 ม false positive rate สงกวาแพทย AIR Pneumo คนท 3 ในขณะท cut-off point ของ ROC curve ทเขาใกลมมซายบนทสดคอ cut-off point ท profusion ระดบ 2/1 หรอเรมมความแมนย าของการอานท profusion ระดบ 2/1 ขนไป

สวนแพทย AIR Pneumo คนท 2 ใหพนทใตโคงนอยทสด คอ 0.71 เมอพจารณารปราง ROC curve พบวา ลกษณะการอานฟลมของแพทย AIR Pneumo คนท 2 แตกตางจากแพทยอกสองคนโดยพบ ROC cuve ตกลงใกลเสนทแยงมมท profusion ระดบ 2 เมอพจารณา ROC curve ของแพทยคนนจะเหนวาม false positive rate มากท profusion ระดบ 0 แลวคอยๆลดลงเมอความเขมขนของ profusion เพมขนเชนเดยวกบแพทยคนอน แตทนาสนใจคอปญหาจาก true positive rate ทต าลงมากเมออาน profusion 2/1 และ 2/2 จนท าให ROC cuve ตกลงใกลเสนทแยงมม ซงนาจะเปนสาเหตทท าใหพนทใตโคงนอยลงแตเมอ profusion หนาแนนขนเกนระดบ 2/3 ขนไป ลกษณะการอานจงเรมใกลเคยงกบแพทย AIR Pneumo คนอน

เมอเปรยบเทยบ ROC curve ระหวางแพทย AIR Pneumo ทงสามคนจะชวยท าใหเขาใจลกษณะการอานฟลมทแตกตางกนของแพทยชดเจนขน แพทยทมคณสมบตเปนเครองมอตรวจวนจฉยดทสด คอ แพทย AIR Pneumo คนท 3 ซงมผลอานฟลมใหคา true positive rate สงสดและ false positive rate ต าสด ตงแต profusion หนาแนนนอยระดบ 0,1 และใหคาดทสด (เขาใกลมมซายบนสด) ท profusion ระดบ 1/1 ในขณะทแพทยทมคณสมบตรองลงไป คอ แพทย AIR

91

Pneumo คนท 1 จะอานฟลมทให true positive rate สงสดและ false positive rate ต าสดและเปนคาทดทสด (เขาใกลมมซายบนสด) ท profusion หนาแนนกวา คอ ท profusion ระดบ 2/1 สวนแพทย AIR Pneumo คนท 2 ซงมคณสมบตการวดดนอยทสดในกลมแพทยจะให true positive rate สงสดและ false positive rate ต าสดท profusion ระดบ 2/3 ซงหนาแนนกวาแพทย AIR Pneumoคนท 1 และ 3 อยางไรกตามท profusion หนาแนนระดบ 2/3 ขนไป แพทย AIR Pneumo ทงสามคนจะให true positive rate และ false positive rate ใกลเคยงกน

เมอดจากรป ROC curve ของการจดแบง profusion ระดบ 2 และ 3 จ าแนกตามแพทย AIR Pneumo แตละคนจะเหนวา แพทย AIR Pneumo คนท 3 ให true positive rate สงสด และ false positive rate ต าสด ทง profusionระดบ 1 และ 2 ท าใหมคณสมบตการเปนเครองมอตรวจวนจฉยโรคเหมาะสมทสด อยางไรกตามแพทย AIR Pneumo ทกคน จะมคณสมบตเปนเครองมอตรวจวนจฉยโรคทคลายกนเมอ profusion หนาแนนระดบ 2/3 ขนไป

กรณใชแพทย AIR Pneumo คนเดยวและแบง profusion เปนชวง 3 แบบ เมอทดลองจดแบง profusion เปนชวงเพมอก 3 แบบ เพอทดสอบวา การใช cut off point ทตางกนจะมผลตอคณสมบตการตรวจคดกรองดานความไว ความจ าเพาะ LR+, LR- และ ROC curve ของแพทยAIR Pneumo หรอไมโดยจด profusion เปน 3 แบบ ดงน

แบบท 1. ≤1/0, ≥1/1 แบบท 2. ≤1/0, 1/1-2/1, 2/2-3/2 และ ≥3/3 แบบท 3. ≤0/1, 1/0-1/2, 2/1-2/3 และ ≥3/2

ส าหรบแบบท 1. ≤1/0, ≥1/1 พบวา แพทย AIR Pneumo คนท 3 ใหคาความไว 77.7% คาความจ าเพาะ 73.6% สวน LR+ 2.9 และ LR- 0.3 อยในเกณฑปานกลาง74 และใหพนทใตโคงมากทสดเทากบ 0.7 ในขณะทแพทย AIR Pneumo คนท 1 และ 2 ใหความไว ความจ าเพาะ LR+ LR- ในเกณฑไมนาพอใจและพนทใตโคงต ากวาแพทย AIR Pneumo คนท 3 เทากบ 0.62 และ 0.65 ตามล าดบ ดงนน ในการแบงแบบท 1 แพทย AIR Pneumo คนท 3 มคณสมบตของเครองมอตรวจคดกรองอยในเกณฑพอใชเพยงคนเดยว

เมอพจารณาแบบท 2 และแบบท 3 ซงใหรายละเอยดมากกวาแบบท 1 พบวา ท cut off 3 ชนแรก คอ ≤1/0, 1/1-2/1, 2/2-3/2 และ ≤0/1, 1/0-1/2, 2/1-2/3 แพทย AIR Pneumo ทงสามคนมความไว ความจ าเพาะ LR+ และ LR- อยในเกณฑไมด ยกเวน ทcut off ชนสดทาย คอ ≥3/3 และ ≥3/2 โดยพบวาแพทย AIR Pneumo คนท 1 และ 3 ใหความไว ความจ าเพาะ LR+ และ LR- อยในเกณฑพอใชถงดมาก เชนเดยวกบการพจารณาพนทใตโคงของ ROC curve ทพบวา แพทย AIR Pneumo คนท 3 ใหขนาดพนทมากทสดทงแบบท 2 และ 3 คอ 0.78 เทากน แตเปนผลจากการทแพทย AIR Pneumo คนท 3 มคณสมบตการวดตอ cut off 3 ชน

92

แรกดกวาแพทย AIR Pneumo คนท 1 และ 2 แตท cut off ชนสดทาย คอ ≥3/3 และ ≥3/2 พบวาแพทย AIR Pneumo คนท 3 มความไว และ LR- ไมดพอจงท าใหแพทย AIR Pneumo ทงสามขาดคณสมบตเปนเครองมอตรวจคดกรองทดเมอจด profusion ตามแบบท 2 และ 3 เพราะเครองมอทดจ าเปนตองมคณสมบตการตรวจคดกรองทยอมรบไดในทก cut off ของเครองมอเพอใหสามารถใชคดกรองโรคไดทกสเปคตรมของโรค

กรณใชแพทย AIR Pneumo คนเดยวและยอมใหอำนตำงจำก NIOSH B-Reader ขนลง 1 ระดบ การเลอกกรณนเนองจากการสอบอานฟลมผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo ใชเกณฑการสอบโดยยอมใหอานผล profusion ตางจาก gold standard (NIOSH-B Reader) ไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ จงจะถอวาอานถกตอง55 การศกษาครงน พบวา คาความไวของแพทย AIR Pneumo ทง 3 คนยงคอนขางต า ยกเวน เมอ profusion หนาแนนระดบ 3 เชนเดยวกนกบคาความจ าเพาะ สวนคา LR+ คอนขางต าไมแตกตางจากการใชแพทย AIR Pneumo อาน profusion ตรงกบแพทย NIOSH-B Reader ดงแสดงในตารางท 19 โดยใหคาLR+ ต ากวา 10 ยกเวนท profusion 3/+ ซงจะใหคา LR+ ดทสด โดยเฉพาะแพทย AIR Pneumo คนท 3 ทมคา LR+ เทากบ 25.8 สวน LR- พบวา ผลอานสวนใหญใหคาเกน 0.1 ซงไมนาพอใจ ยกเวน ท profusion 3/+ ซงจะคา LR- นอยกวา หรอเทากบ 0.1 ซงนาพอใจ

กรณใชแพทย AIR Pneumo 2 คนและใชแพทย AIR Pneumo 3 คน อำนผลตรงกน เมอใชแพทย AIR Pneumo ทใหผลอาน profusion ตรงกน 2 คน และ 3 คน พบวา แพทย AIR Pneumo ใหคาความไวและความจ าเพาะในการอาน profusion ไมตางจากการใชแพทย AIR Pneumo 1 คน คอ ใหคาความไวในการอาน profusion นอยกวาระดบ 3 ไมด แตท profusion 3/3 ขนไป ซงเปนความหนาแนนของรอยโรคเขมขนมาก แพทย AIR Pneumo จงสามารถใหคาความไวมากกวา 90% สวนคาความจ าเพาะ พบวา แพทย AIR Pneumo ใหคาคอนขางสงมากกวา 80% ทก profusion อยางไรกตามคาความจ าเพาะนมขดจ ากดในการตความคณสมบตการวดดงอภปรายไปแลว

สวนการใชแพทย AIR Pneumo 3 คน จะมพนทใตกราฟมากกวาการใช AIR Pneumo 2 คนคอ มพนทใต ROC curve 0.96 และ 0.82 ตามล าดบ ซงจะเหนวาการใช AIR Pneumo 3 คน มคณสมบตการเปนเครองมอตรวจวนจฉยโรคทเหมาะสมตอการอานผล profusion หนาแนนระดบ 1/1 ขนไป แมวาการใชแพทย AIR Pneumo มากกวา 1 คน อาจไมสามารถกระท าไดในทางปฏบตจรงเนองจากขอจ ากดดานจ านวนผเชยวชาญระบบ AIR Pneumo และการบรหารจดการในระบบบรการสาธารณสข แตเปนสมมตฐานทผวจยก าหนดไวทดสอบ

93

1.2 คณสมบตดำนควำมสอดคลองระหวำงแพทย AIR Pneumo กบแพทย NIOSH-B Readerและระหวำงแพทย AIR Pneumo ทงสำมคน

จากการศกษาความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo ทงสามคน ซงวจยนศกษาความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo แตละคนกบแพทย NIOSH-B Reader และความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo มากกวา 1 คน กบแพทย NIOSH-B Reader พบวา คาสมประสทธ kappa ของ AIR Pneumo คนท 1 vs AIR Pneumo คนท 2 เทากบ 0.1759; AIR Pneumo คนท 1 vs AIR Pneumo คนท 3 เทากบ 0.2056 และ AIR Pneumo คนท 2 vs AIR Pneumo คนท 3 เทากบ 0.2240 ตามล าดบ ซงอยในเกณฑต า75 เชนเดยวกนเเมอจ าแนกความสอดคลองตาม profusion 12 ระดบ พบวา คาสมประสทธ kappa คอนขางต า ยกเวน ท profusion >3/3 ซงมคาสมประสทธ kappa มากทสด เทากบ 0.4 แตยงคงอยในเกณฑคอนขางต า

สวนความสอดคลองของการอาน profusion ระหวางแพทย AIR Pneumo และ แพทย NIOSH-B Reader ส าหรบ profusion ทกระดบ พบวา แพทย AIR Pneumo แตละคนมคาความสอดคลองกบแพทย NIOSH-B Reader ต ามาก โดยมคา kappa อยในชวง 0.1-0.2 ทงน เมอแยก profusion ในภาพรวมแพทย AIR Pneumo ทงสามคน มคา kappa statistics คอนขางต าหรอไมมความสอดคลองกบแพทย NIOSH-B Reader ยกเวน แพทย AIR Pneumo คนท 2 ท profusion 1/2 (k =0.5) และแพทย AIR Pneumo คนท 3 ท profusion >3/3 (k=0.6) ซงอยในเกณฑพอใช ทงน ความสอดคลองระหวางแพทย AIR Pneumo 2 คน และ 3 คน (เมออานผลฟลมตรงกน) กบแพทย NIOSH-B Reader ส าหรบ profusion ทกระดบรวมกน (ตารางท 31) พบวา เมอใชแพทย AIR Pneumo 2 คน ใหคา kappa 0.3 สวนการใชแพทย AIR Pneumo 3 คน มผลอานฟลมตรงกนนอยมากจงค านวณคาความสอดคลองไมไดท าใหไมมผลการวเคราะหขอมล (nd) และเมอจ าแนกตามระดบ profusion (ตารางท 32) จะพบความสอดคลองคอนขางต าเชนกน75 ยกเวน ท profusion >3/3 เมอใชแพทย AIR Pneumo 2 และ 3 คน ทใหผลอานตรงกน ใหคา kappa เทากบ 0.7 และ 0.6 ตามล าดบ และท profusion <0/0 เมอใชแพทย AIR Pneumo 3 คน อานผลตรงกนใหคา kappa 0.6

โดยสรปจะเหนวา ท profusion ระดบ 0 (-/0, 0/0, 0/1), ระดบ 1 (1/0, 1/1, 1/2), ระดบ 2 (2/1, 2/2, 2/3) แพทย AIR Pneumoมคณสมบตการเปนเครองมอตรวจคดกรองทมความไว ความจ าเพาะ LR+, LR- และความสอดคลอง (agreement) อยในเกณฑไมนาพอใจ แตคณสมบตของเครองมอตรวจวนจฉยจะนาพอใจท profusion ระดบ 3(3/2, 3/3, 3/+) ทงกรณใชแพทย AIR

94

Pneumo 2 คน และ 3 คน และกรณยอมใหอาน profusion ตางจากแพทย NIOSH-B Readerไดมากกวาหรอนอยกวา 1 ระดบ

ทงน เมอจด profusion เปนชวง 3 แบบไดแก แบบท 1 (≤1/0 และ ≥1/1) พบวา มแพทย AIR Pneumo คนท 3 เพยงคนเดยวทมคณสมบตของเครองมอตรวจคดกรองอยในเกณฑพอใช สวนแพทย AIR Pneumo คนท 1 และ 2 อยในเกณฑไมด สวนแบบท 2 (≤1/0, 1/1-2/1, 2/2-3/2 และ ≥3/3) และแบบท 3 (≤0/1, 1/0-1/2, 2/1-2/3 และ ≥3/2) พบวา แพทย AIR Pneumo ทงสามคนขาดคณสมบตการเปนเครองมอตรวจคดกรองทด

ดงนน ในภาพรวมคณสมบตการวดของแพทย AIR Pneumo ในฐานะเปนเครองมอในการคดกรองโรคซลโคสสดวยวธการตรวจฟลมทรวงอก76 ไมเปนทนาพอใจ แมคณสมบตการวดท profusion ระดบ 3 จะอยในเกณฑพอใชถงด แตท profusion 3/3 เปนความหนาแนนของรอยโรคมากและอาจมการรวมกนเปนกอนขนาดใหญ (conglumlation) ซงยากตอการอานพลาด ทงน การคดกรองโรคซลโคสสทใชในปจจบนจ าเปนตองคดกรองผปวยใหไดตงแตเนนๆหรอ profusion ระดบ 1 ดงนน แพทย AIR Pneumo จงเปนเครองมอคดกรองทไมเหมาะสมโดยแพทย AIR Pneumo มแนวโนมจะอานรอยโรคเขมขนมากกวาความเปนจรง ซงการอานฟลมทรวงอกเปนบวกลวงคอ ไมเปนโรคแตถกอานวาเปนโรค

ส าหรบความถกตอง (validity) ของการศกษานซงใชฟลมทรวงอก 65 ฟลมเปนเครองมอทดสอบคณสมบตการวดของแพทย AIR Pneumo โดยฟลมชดนเลอกมาจากฟลมคดกรองโรคซลโคสสในพนกงานโรงโมหนของโรงพยาบาลจงหวด 1 แหง โรงพยาบาลทเปนโรงเรยนแพทย 1 แหง และฟลมผปวยซลโคสสจากประเทศญปนแลวน ามาจดใหมการกระจายของ profusion ครบทง 12 ระดบ ในสดสวนของ profusion ใกลเคยงกบสภาพอานฟลมจรงคอ profusion ระดบ 0,1 เปนสวนใหญ และ profusion ระดบ 2, 3 มจ านวนนอย ท าใหเหนวาการจดฟลมในการศกษานครอบคลม profusion ทกแบบของโรคซลโคสส (spectrum of disease) แตเนองจาก profusion 3/2 และ 3/+ ในการศกษานมจ านวนผลอานนอยมากท าใหยากตอการอภปรายผลคณสมบตการวดของแพทย AIR Pneumo ดงนน ในการศกษาครงตอไปควรเพมสดสวนจ านวนฟลมท profusion ทงสองใหมากขนตลอดจนเพมจ านวนฟลมใหมก าลงการศกษาเพยงพอ ดานการอานฟลมของแพทย AIR Pneumo 3 คนและแพทย NIOSH-B Reader ซงเปน gold standard เปนอสระตอกน เนองจากแพทยแตละคนไมทราบสดสวนของระดบ profusion ของชดฟลมทรวงอกทใชในการทดสอบ และไมมการปรกษาหารอกนระหวางแพทยท าใหการอานฟลมของแพทยทงหมดเปนแบบ blind และ independent ซงชวยลดความล าเอยง (bias) จากการอานผลฟลมในการศกษานนอกจากนนในการศกษานแพทย NIOSH-B Reader ซงเปน gold standard

95

จะตองอานฟลมละ 6 ต าแหนงใน 65 ฟลม รวม 390 ต าแหนงเชนเดยวกบแพทย AIR Pneumo ไมไดเลอกอานเฉพาะฟลมทมความผดปกตเทานน

ในการศกษานจะเหนวา แพทยผอานฟลมจะใชอปกรณอานฟลมทรวงอกตามสภาพการปฏบตงานจรง โดยแพทย AIR Pneumoทง 3 คน จะใชอปกรณส าหรบการอานฟลมทใกลเคยงกนคอคอมพวเตอรแบบตงโตะและโนตบคคอมพวเตอรซงใหความคมชดของฟลมรงสแตกตางกนบางในขณะทแพทย NIOSH B–Reader จะใชอปกรณอานฟลมเฉพาะทางของรงส การใชอปกรณการอานฟลมทแตกตางกนดงกลาวมผลตอความคมชดของ profusion และผลการอานฟลมซงเปนทงขอดและขอจ ากดของการศกษา กลาวคอวตถประสงคการศกษาของการศกษานตองการแสดงคณสมบตการคดกรองของแพทย AIR Pneumo ตามสภาพการปฏบตงานจรงของประเทศไทย ซงใชแพทย AIR Pneumo อานฟลมดวยอปกรณการอานของตนเองเพอคดกรองโรคซลโคสส เมอพบฟลมผดปกตตงแตระดบ profusion ≥1/1 จะสงตอแพทย NIOSH-B Reader เพอยนยนผลอานฟลมและสบคนเพมเตมเพอวนจฉยยนยนโรคตอไป ดงนน คาความไวความจ าเพาะ LR+ LR- จงสะทอนคณสมบตการวดของแพทย AIR Pneumo เมอเทยบกบแพทย NIOSH-B Reader ในสภาพปฏบตงานจรงของประเทศไทย ท าใหเขาใจคณสมบตในการวดในสถานการณปฏบตจรง แตในขณะเดยวกนจะมขอจ ากดตอการบงชคณภาพการวดทแทจรงของแพทย AIR Pneumo ในฐานะเครองมอคดกรองเนองจากไมสามารถควบคมความแปรปรวนซงเกดจากอปกรณการอานฟลมทรวงอกทแตกตางกนเชนเดยวกบการใชผลอานภาพถายฟลมทรวงอกของแพทย NIOSH-B Reader เปนมาตรฐานการแปลผลสงสด (gold standard) แทนการใชภาพถายรงสคอมพวเตอรชนดรายละเอยดสง (high resolution computerized tomography: HRCT) ซงแมจะไดคณภาพทางการวดทแทจรง แตจะท าใหการน าประโยชนของงานวจยไปใชลดลง เนองจากไมใชสภาพปฏบตงานจรง อน งเมอพจารณาจากผลการศกษาซงแพทย AIR Pneumo ใหคาคณสมบตทางการวดต า การใช HRCT เปน gold standard หรอไม จงไมนากระทบจนเปลยนแปลงทศทางของการศกษาครงนแตอยางใด และจะเหนวาผลกระทบนอยเมอแพทย NIOSH-B Reader อานใกลเคยงกบ HRCT เนองจากใชเครองสแกนภาพฟลมเฉพาะของรงสแพทย ซงเปนขอดทท าใหมองเหน profusion ไดชดเจนกวาอปกรณดภาพฟลมทแพทย AIR Pneumo ทง 3 คน ใชในการอานผลฟลม

การอานผลแบบแยกเปน 12 ต าแหนงตอฟลม ในขณะทการอานฟลมตามมาตรฐานของ ILO classification แพทยจะตองอาน profusion ของเนอปอด 6 ต าแหนง (ซายบน ขวาบน ซายกลาง ขวากลาง ซายลาง ขวาลาง) แลวน า profusion มาเรยงจากนอยไปหามาก เลอกprofusion มากสด 3 ระดบ และทงคา profusion ทเหลอ หลงจากนนจงน า profusion 3 ระดบนมาเรยงแลวเลอก profusion ตรงกลาง เชน อานได 0/1, 1/0, 1/1, 1/2 ใหตด profusion 0/1 และพจารณา profusion ทเหลอ 3 ตว คอ 1/0, 1/1, 1/2 เลอกตอบ profusion ตรงกลาง คอ 1/171 การใหอานผล

96

ทง 12 ต าแหนงดงกลาวอาจสงผลใหเกด information bias เนองจากแพทยไมชนกบการอานแบบน ซงผลจากความล าเอยงดงกลาวจะเกดในการอานฟลมของแพทยทกคนโดยไมสามารถบอกทศทางของความล าเอยงไดวาจะไปในทศทางใด ดงนนนาจะสงผลใหเกดความผดพลาดของตวแปรทใชประเมนคณสมบตการวดแบบสม (random error) มากกวาความผดพลาดแบบเปนระบบ (systematic error)

อนงเนองจากฟลมทใชในวจยนเปนฟลมของซลโคสสท าใหการน าผลวจยไปใชขยายผล(External validity/generalization) มขอจ ากดเฉพาะการคดกรองโรคสลโคสสเทานน ไมสามารถน ามาใชเปรยบเทยบกบการคดกรองโรค pneumoconiosis ชนดอนๆ เชน asbestosis, stannosisเปนตน

ขอเสนอแนะ 1) ดานการน าวจยไปใชประโยชนเนองจากการศกษาน ผวจยไดทดสอบความแมนย าในการอานฟลม

ของแพทย AIR Pneumo ซงเปนแพทยผตรวจคดกรองโรคปอดจากการท างานทใชอยจรงในประเทศไทยโดยเฉพาะการคดกรองโรคซลโคสสเชงรกในสถานประกอบการทเปนกลมเสยง ดงนน ผลการศกษาครงนจงสามารถน าไปใชในระบบการคดกรองโรคในประเทศไทยและตางประเทศทมระบบการคดกรองโรคเหมอนกบประเทศไทยได

2) ดานประโยชนทผปวยจะไดรบจากผลการตรวจทเกดขน เมอแพทยผเกยวของทราบความแมนย าของการตรวจวนจฉยโรคจากการแปลผลฟลมทรวงอกจากผลการศกษาน ซงแพทย AIR Pneumo มแนวโนมจะอานรอยโรคเขมขนมากกวาความเปนจรง (ผปวยไดรบผลบวกลวง คอ คนไมเปนโรคแตถกอานวาเปนโรค) ดงนน ในการอานผลตรวจฟลมทรวงอกเพอการคดกรองโรคปอดจากการท างานแพทยควรพจารณาผลอานใหมความเบาบางลงกวาเดมอยางนอย 3 ระดบ โดยเฉพาะท profusion ระดบ 1 (1/0, 1/1, 1/2) ยกตวอยางเชน หากอานได profusion 1/2 ใหลดผลอานเปน profusion 0/1 หรอ อานได profusion 1/1 ใหลดผลอานเปน profusion 0/0 เพอลดการเกดกรณผปวยไดรบผลตรวจวาเปนโรคแตไมไดเปนโรคจรง (ผลบวกลวง) ซงผปวยจะไดรบการตรวจวนจฉยโรคเพมเตมโดยไมจ าเปนโดยพจารณา ท profusion 1/1 ซงเปนจดตดในการสงตอพบแพทยเฉพาะทาง สวนท profusion ระดบ 2 (2/1, 2/2, 2/3) และ ระดบ 3 (3/2, 3/3, 3/+) ควรเพมผลอาน 2-3 ระดบ

3) การพฒนาศกยภาพการอานฟลมของแพทย AIR Pneumo โดยการอบรมฟนฟประจ าปส าหรบแพทย AIR Pneumo เพอท าใหมความช านาญในการแปลผลฟลมทรวงอกมากขน เนองจากในการศกษานพบวาแพทย AIR Pneumo มประสบการณอานฟลมทรวงอกอางองตามเกณฑ ILO classification เฉลย 5 ฟลม/ป จงอาจจะเปนสาเหตท าใหมประสทธภาพหรอความช านาญในการ

97

แปลผลต าหรอไมนาพอใจ ดงนน การเพมความถกตองในการตรวจคดกรองจงเปนปญหาเรงดวนผวจยเสนอใหจดอบรมฟนฟแพทย AIR Pneumo อยางนอย 1 ครง/ป เพอเพมความแมนย าในการแปลผลตรวจฟลมทรวงอกมากขน ทงน การวเคราะหคณสมบตการวดดวย ROC curve, LR+, LR- จะชวยใหทราบวามปญหาการแปลผลท profusion ระดบ 0, 1 และ 2 (แพทย AIR Pneumo คนท 1 และ 2 ) ท าใหแพทย AIR Pneumo แตละคนสามารถพฒนาศกยภาพการอานฟลมของตนเองไดดขน ซงจะสามารถท าไดเมอจ านวนฟลมในการทดสอบใหมากเพยงพอ

4) การเลอกใชอปกรณคอมพวเตอรส าหรบดภาพฟลมของแพทย AIR Pneumoซงควรมขนาดหนาจอใหญท าใหสามารถเปดภาพฟลมทรวงอกได 2 ภาพ (ฟลมมาตรฐานและฟลมทดสอบ) หรออาจจะใชเครองคอมพวเตอร 2 เครอง เพอใหมประสทธภาพในการแสดงภาพฟลมทรวงอกไดชดเจนใกลเคยงกบเครองดภาพฟลมโดยเฉพาะของรงสแพทย

สวนท 2. ควำมชกของโรคซลโคสสในพนกงำนโรงงำนโมหน จงหวดสงขลำ

การคดกรองโรคซลโคสสจงหวดสงขลา (ป 2555) ซงไดด าเนนการคดกรองในพนกงานโรงงานโมหน136 คน ทสมครใจเขารบการตรวจฟลมทรวงอก ซงใชเกณฑประเมนผลการคดกรองวาเปนโรคซลโคสสในผทมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต (profusion ≥1/1) จากผลการตรวจฟลมทรวงอก พบวา มความชกของโรคซลโคสส6.6% :และจากขอมล ป พ.ศ.2552-2553 คอ มความชกของโรคซลโคสส เทากบ 1.1% และ 5.9%13ตามล าดบ จะเหนไดวาความชกของโรคซลโคสสในจงหวดสงขลามแนวโนมเพมขน สวนในตางประเทศ พบวา ความชกของโรคซลโคสส อยในชวง 2.9-33.7%3, 4, 6, แตเปนความชกของโรคซลโคสสในอาชพทแตกตางจากการศกษาน คอ คนงานกอสราง เครองปนดนเผา และเหมองแรดบก จงไมสามารถน ามาเปรยบเทยบกนไดโดยตรง

ทงน จากผลการศกษาความสมพนธระหวางอตราความชกกบปจจยทเกยวของโดยการใชแบบสอบถามพฤตกรรมและภาวะสขภาพทเปนปจจยเสยงตอการเกดโรคซลโคสสผวจยขอน าเสนอสรปวจารณและขอเสนอแนะตามรายละเอยดดงน 1) ความชกของโรคซลโคสส (ระดบ profusion 1/1 ขนไป) มความสมพนธกบอาย โดยพบวากลมท

ผลการตรวจฟลมทรวงอกผดปกตสวนใหญมอาย ≥61 ป และสวนใหญของพนกงานไมเคยใชอปกรณปองกนระบบหายใจซงสอดคลองกบการศกษาของณรงศกด องคะสวพลาและปวณา มประดษฐ77, 78 ทพบวาผปวยสวนใหญมอายมากกวา 41 ป และสวนใหญไมใชอปกรณปองกนสวนบคคลเชนกนแตการศกษานไมพบความสมพนธกบระยะเวลาในการท างานมากกวา 11 ป และประวตการสบบหรนานมากวา 15 ป และการสบอยางตอเนองเชนเดยวกบการศกษาของณรงศกด

98

องคะสวพลาและปวณา ตวแปรทพบความสมพนธกบโรคซลโคสสในการศกษานคอ อาการแนนหนาอกหรอหายใจล าบากทไมเกยวของกบไขหวดและอาการไอเปนๆหายๆนานกวา 3 เดอน

2) ดานการสบบหรของกลมตวอยางทมผลตรวจฟลมทรวงอกผดปกต ซงในปจจบนยงมพฤตกรรมการสบบหรไมเกน 20 มวน/วน และมระยะเวลาสบมานาน ≥10 ป จงควรแนะน าใหผทมความจ าเปนตองท างานสมผสสารซลกาจากการท างานเลกสบบหรอยางเดดขาดโดยอาจจะสงพบแพทยเขารบการรกษาในโรงพยาบาล

3) ดานพฤตกรรมการใชอปกรณปองกนระบบหายใจ ซงทกคนไมไดใชหนากากกรองฝนตามมาตรฐาน National Institute for Occupational safety and Health (NIOSH) ทแนะน าใหใชแผนกรองชนด High-Efficiency Particulate Air (HEPA) หรอเรยกวา “แผนกรองทมประสทธภาพสง” ซ ง ใชปองกนฝนซลกาทมขนาดเลกมองดวยตาเปลาไม เหน (ขนาดเสนผาศนยกลางเฉลยเรขาคณตอยระหวาง 0.4 – 0.6 ไมครอน)79

4) ดานการตรวจสขภาพประจ าป จากการศกษาครงนพบวาพนกงานสวนใหญไมไดตรวจตดตามภาวะสขภาพ ซงตามกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดใหนายจางจดใหมการตรวจสขภาพใหลกจางทสมผสสารเคมอนตรายจากการท างาน ซงการท างานโรงโมหนมความเสยงตอการสมผสสารซลกาในบรรยากาศการท างาน80ทเปนสาเหตของโรคซลโคสส

5) การด าเนนการของระบบการคดกรองโรคซลโคสส ดานการแจงผลการตรวจสขภาพตามกฏหมายซงก าหนดใหมการแจงกรณผลตรวจฟลมทรวงอก “ผดปกต” ใหแจงผลการตรวจภายใน 3 วน และกรณผลการตรวจฟลมทรวงอก “ปกต” จะตองแจงผลหลงจากการตรวจคดกรองไปแลวไมเกน 7 วน81 โดยไดแจงผลการตรวจรายบคคลแกกลมตวอยางทกคน และในการศกษาน ไดด าเนนการแจงผลการตรวจใหส าหนกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา เพอประสานงานตดตามผทมผลการตรวจฟลมทรวงอกผดปกต 9 ราย มาพบแพทยเพอเขารบการตรวจวนจฉยโรคตามขนตอนตอไป

99

เอกสำรอำงอง

1. อรพรรณ ชยมณ. โรคปอดจากการท างาน. ใน: อดลย บณฑกล, บรรณาธการ. ต าราอาชวเวชศาสตร. กรงเทพมาหานคร: โรงพมพราชทณฑ; 2554. หนา 497-514.

2. ส านกงานกองทนเงนทดแทน กระทรวงแรงงาน. โรคระบบหายใจทเกดขนเนองจากการท างาน. ใน: โยธน เบญจวง, วลาวณย จงประเสรฐ. บรรณาธการ. มาตรฐานการวนจฉยโรคจากการท างาน ฉบบเฉลมพระเกยรต เนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550 : ส านกงานประกนสงคม; 2550. หนา 265-90.

3. Chen w, Zhuang Z, Attfield M, Chen BT, Gao P, Harrison J, et al. Exposure to silica and silicosis among tin miners in China: exposure-response analyses and risk assessment. Occup Environ Med 2001;58:31-7.

4. Sun Y, Bochmann F, Morfeld P, Ulm K, Liu Y, Wang H, et al. Change of exposure response over time and long-term risk of silicosis among a cohort of chinese pottery workers. Int J Environ Res Public Health 2011;8:2923-36.

5. Tse LA, Yu ITS, Leung CC, Tam W, Wong WT. Mortality form non-malignant respiratory diseases among people with silicosis in Hong Kong: exposure-response analyses for exposure to silica dust. Occup Environ Med 2007;64:87-92.

6. Suarthana E, Moons KGM, Heederik D, Meijer E. A simple diagnostic model for ruling out pneumoconiosis among construction workers. Occup Environ Med 2007;64:595-601.

7. Nij ET, Burdorf A, Parker JE, Attfield M, Duivenbooden CV, Heederik D. Radiographic abnormalities among construction workers exposed to quartz containing dust. Occup Environ Med 2002;60:410-7.

8. Akgun M, Mirici A, Ucar E, Kantarci M, Araz O, Gorguner M. Silicosis in Turkish denim sandblasters. Occupational medicine 2006;56:554-8.

9. Ozmen CA, Nazaroglu H, Yildiz T, Bayrak AH, Senturk S, Ates G, et al. MDCT findings of Denim-Sandblasting-Induced silicosis: a cross-sectional study. Environ Health 2010;9:1-8.

10. ส านกระบาดวทยา. สรปรายงานการเฝาระวงโรค : โรคปอดจากการประกอบอาชพ Occupational lung diseases [อนเทอรเนต]. 2550 [เขาถงเมอ 3 เม.ย. 2555]. เขาถงไดจาก http://epid.moph.go.th;2550

11. ส านกระบาดวทยา. การปวยดวยโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม [อนเทอรเนต]. 2553 [เขาถงเมอ 4 เม.ย. 2555]. เขาถงไดจาก : http:www.hiso.or.th/hiso/visualize/Index.php;2553

100

12. ส านกงานสาธารณสขเขต 13. การด าเนนงานควบคมปองกนโรคซลโคสส พนทสาธารณสขเขต 13 (ภายหลงการปฏรประบบราชการ ป 2545) [อนเทอรเนต]. 2545 [เขาถงเมอ 5 พ.ค.2556]. เขาถงไดจาก : http://dpc5.ddc.moph.go.th/hot/situlation_envocc52.pdf

13. โรงพยาบาลสงขลานครนทร. ภาควชาเวชศาสตรชมชน, บรรณาธการ. รายงานผลการตรวจฟลมทรวงอกในกลมพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา ป 2553. สงขลา: หนวยอาชวอนามยและความปลอดภย; 2553.

14. Department of Environmental Health. What is AIR Pneumo? [Internet]. 2010 [cited 2013 May 25]. Available from: http://airp.umin.jp/whatis.html

15. พรชย สทธศรณยกล. การวนจฉยโรคจากการประกอบอาชพ. ใน: สมชย บวรกตต, โยธน เบญจวง, ปฐม สวรรคปญญาเลศ, บรรณาธการ.ต าราอาชวเวชศาตร. กรงเทพมหานคร: เจ เอส เค การพมพ; 2542. หนา. 140-58.

16. Donaldson K, Borm P. The quartz hazard : a variable entity. Ann OccupHygiene1998;42:287-94.

17. Madsen F, Rose M, Cee R. Review of quartz analytical methodologies:present and future needs. ApplOccup Environ Hygiene 1995;10:991-1002.

18. Peretz A, Checkoway H, Kaufman JD, Trajber I, Lerman Y. Silica, silicosis, and lung cancer. IMAJ 2006;8:114-8.

19. American Cancer Society. Known and Probable Human Carcinogens[Internet].2013 [cited 2013 May 25]. Available from: http://www.cancer.org/cancer/cancercauses/othercarcinogens/generalinformationaboutcarcinogens/known-and-probable-human-carcinogens

20. Scarselli A, Binazzi A, Forastiere F, Cavariani F, Marinaccio A. Industry and job-specific mortality after occupational exposure to silica dust. Occup Med2011;61:422-9.

21. Demircigil G, Coskun E, Vidinli N, Erbay Y, Yilmaz M, Cimrin A, et al. Increased micronucleus frequencies in surrogate and target cells from workers exposed to crystalline silica containing dust. Mutagenesis 2010;25:163-9.

22. Mikolajczyk U, Bujak-Pietrek S, Szadkowska-Stanczyk I. Exposure to silica dust in coal-mining. Analysis based on measurements made by industrial hygiene laboratories in Poland. Med Pr 2010;61:287-97.

23. DavisGS. The pathogenesis of silicosis state of the art.Chest 1996;89:166s-69s. 24. Ng TP, Chan SL, Lam KP. Radiological progression and lung function in silicosis: a

ten year follow up study. BMJ 1987;295:164–8. 25. Corrin B, King E. Pathogenesis of experimental pulmonary alveolar proteinosis.

Thorax 1970;25:230-6.

101

26. Ozmen CA, Nazaroglu H, Yildiz T, Bayrak AH, Senturk S, Ates G, et al. MDCT findings of denim-sandblasting-induced silicosis: a cross-sectional study. Environ Health2010;9:17.

27. Akgun M, Mirici A, Ucar EY, Kantarci M, Araz O, Gorguner M. Silicosis in Turkish denim sandblasters. Occup Med 2006;56:554-8.

28. ส านกระบาดวทยา. สรปรายงานการเฝาระวงโรค : โรคปอดจากการประกอบอาชพOccupational lung diseases. [อนเทอรเนต].2550 [เขาถงเมอ 10 มถนายน 2555]. เขาถงไดจาก: http://epid.moph.go.th

29. Tse LA, Yu IT, Leung CC, Tam W, Wong TW. Mortality from non-malignant respiratory diseases among people with silicosis in Hong Kong: exposure-response analyses for exposure to silica dust. Occup Environ Med 2007;64:87-92.

30. Sun Y, Bochmann F, Morfeld P, Ulm K, Liu Y, Wang H, et al. Change of exposure response over time and long-term risk of silicosis among a cohort of Chinese pottery workers. Int J Environ Res Public health 2011;8:2923-36.

31. Chen W, Zhuang Z, Attfield MD, Chen BT, Gao P, Harrison JC, et al. Exposure to silica and silicosis among tin miners in China: exposure-response analyses and risk assessment. Occup Environ Med 2001;58:31-7.

32. Ooi CG, Tsang KW, Cheung TF, Khong PL, Ho IW, Ip MS, et al. Silicosis in 76 men: qualitative and quantitative CT evaluation clinical-radiologic correlation stusy. Radiol 2003;228:816-25.

33. Jain SM, Sepaha GC, Khare KC, Dubey VS. Silicosis in slate pencil workers. Chest 1977;71:423-6.

34. International Labour Organization (ILO). Guidelines for the use of the ILO International Classification of Radiographs of Pneumoconioses.(Rev.ed2000) Geneva: International Labour Office; 2002.

35. Wang XR, Christiani DC. Occucational lung disease in China. Int J Occup Environ Health 2003;9:320-5.

36. อรพรรณ ชยมณ. โรคปอดจากการประกอบอาชพ. ใน: วรรณา จงจตรไพศาล, อดลย บณฑกล, บรรณาธการ. ต าราอาชวเวชศาสตร. กรงเทพมหานคร: โรงพยาบาลนพรตนราชธาน; 2554. หนา 497-522.

37. สวาง แสงหรญวฒนา. ซลโคสส. ใน: สวาง แสงหรญวฒนา, บรรณาธการ. โรคปอดจากการท างาน. กรงเทพมหานคร: โฮลสตก พบลชชง; 2537. หนา 1-32.

38. อดลย บณฑกล, วรรณา จงจตรไพศาล. การเฝาระวงโรคจากการท างาน. ใน: อดลย บณฑกล, บรรณาธการ. ต าราอาชวเวชศาสตร. กรงเทพมหานคร: โรงพมพราชทณฑ; 2554. หนา 295-330.

102

39. ววฒนา ถนอมเกยรต. Pneumoconiosis. ใน: โกวทย พฤกษานศกด, บรรณาธการ. Chest X-RAY เลม 2 ปญหาทพบบอย. สงขลา: ชานเมองการพมพ; 2553. หนา 640-69.

40. International Labour Organization. ILO International Classification of Radiographs of Pneumoconioses. United Stetes: ILO[Internet]. 2011 [cited 2013 June 22]. Available from: http://www.ilo.org/safework/info/WCMS_108548/lang--en/index.htm

41. International Labour Organization. Guidelines for the use of the ILO International Classification of Radiographs of Pneumoconioses, revised edition 2011. United States: ILO[Internet]. 2011 [cited 2013 June 22]. Available from: http://www.ilo.org/safework/info/publications/WCMS_168260/lang--en/index.htm

42. International Congress on Occupational Health. SS047-4 ILO-Standard- and CT/HRCT-Reference-Films - Is there a need for new sets?[Internet]. 2012 [cited 2013 may 25]; Available from: http://icoh.confex.com/icoh/2012/webprogram/Paper6986.html

43. Felson B, Morgan WKC, Bristol LJ, Pendergrass EP, Dessen EL, Linton OW, et al. Observations on the Results of Multiple Readings of Chest Films in Coal Miners' Pneumoconiosis. Radiol1973;109:19-23.

44. Morgan RH. Morgan RH. Proficiency Examination of Physicians for Classifying Pneumoconiosis Chest Films. Am J Radiol 1979;132:803-8.

45. International Congress on Occupational Health. SS047-5 AIR Pneumo Program upgrading physicians’ skill for reading radiographs of pneumoconioses.[Internet]. 2012 [cited 2013 may 25]. Available from: http://icoh.confex.com/icoh/2012/webprogram/Paper7135.html

46. Gitlin JN, Cook LL, Linton OW, Garrett M E. Comparison of "B" reader interpretations of chest radiographs for asbestos related changes. Acad Radiol 2004;11:843-56.

47. Yerushalmy J, Harkness JT, Cope JH, Kennedy BJ. The Role of Dual Reading in Mass Radiography. Am Rev TubercPulm Dis 1950;61:443-64.

48. Garland LH, Miller ER, Zwerling HB, Harkness JT, Hinshaw HC, Shipman SJ, et al. Studies on the Value of Serial Films in Estimating the Progress of Pulmonary Disease. Radiol 1952;58:161-77.

49. Welch LS, Hunting KL, Balmes J, Bresnitz EA, Guidotti TL, Lockey JE, et al. Variability in the classisification of radiographs using the 1998 International Labor Organization classification for pneumoconioses. Chest 1998;114:1740-8.

103

50. Mao L, Laney AS, Wang ML, Sun X, Zhou S, Shi J, et al. Comparison of digital direct readout radiography with conventional film-screen radiography for the recognition of pneumoniosis in dust-exposed cninese workers. J Occup Health 2011;53:320-6.

51. Takashima Y, Suganuma N, Sakurazawa H, Itoh H, Hirano H, Shida H, et al. A flat-panel detecter digital radiography and a storage phosphor computed radiography: screening for pneumoconioses. J Occup Health 2007;49:39-45.

52. Laney AS, Petsonk EL, Attfield MD. Intramodality and Intermodality comparisons of storage phosphor computed radiography and conventional film-screen radiography in the recognition of smaill pneumoniotic opacities. Chest 2011;140:1574-80.

53. Department of Environmental Heaith University of Fukui Faculty of Medical Sciences. The following countries are participating in the Air Pneumo Project. Japan: Department of Environmental Health[Internet]. 2010 [cited 2013 June 26]. Available from:http://airp.umin.jp/participant_countries.html

54. International Labour Organization. Guidelines for the use of the ILO International Classification of Radiographs of Pneumoconioses (Edition 2000) (OSH 22). United Nation: ILO[Internet]. 2003 [cited 2013 June 26]. Available from: http://www.ilo.org/global/publications/ilo-bookstore/order-online/books/WCMS_PUBL_9221108325_EN/lang--en/index.htm

55. Zhou H, Kusaka Y, Tamura T, Suganuma N, Subhannachart P, Siriruttanapruk S, et al. The 60-film set with 8-index for examining physicians, Proficiency in reading pneumoconiosis chest x-ray. Ind health 2012;50:84-95.

56. Yerushalmy J, Berkeley, California. Reliability of chest radiography in the diagnosis of pulmonary lesions. Am J Surg 1955;89:231-40.

57. Chong S, Lee SK, Chung MJ, Han J, Kwon OJ, Kim TS. Pneumoconiosis: comparison of imaging and pathologic findings. Radiographics 2006;26:59-77.

58. Tossavainen A. International expert meeting on new advances in radiology and screening of asbestos-related diseases. Scand J Work Environ Health 2000;26:449-54.

59. Suganuma N, Kusaka Y, Hosoda Y, Shida H, Morikubo H, Nakajima Y, et al. The Japanese classification of computed tomography for pneumoconioses with standard films: comparison with the ILO international classification of radiographs for pneumoconioses. J Occup Health 2001;43:24-31.

60. Sun J, Weng D, Jin C, Yan B, Xu G, Jin B, et al. The value of hight reesolution computed tomography in the diagnostics of small opacities and complications of

104

silicosis in mine machinery manufacturing workers, compared to radiography. J Occup Health 2008;50:400-5.

61. Choi B-S, Park SY, Lee JO. Current status of pneumoconiosis patients in korea. J Korean Med 2010;25:s13-9.

62. Suganuma N, Kusaka Y, Hering KG, Vehmas T, Kraus T, Parker JE, et al. Selection of reference films based on reliability assessment of a classification of high-resolution computed tomography for pneumoconioses. Int Arch Occup Health 2006;79:472-6.

63. Suganuma N, Kusaka Y, Hering KG, Vehmas T, Kraus T, Arakawa H, et al. Reliability of the proposed international classification of high-resolution computed tomography for occupational and environmental respiratory diseases. J Occup Health 2009;51:210-22.

64. Savranlar A, Altin R, Mahmutyazicioglu K, Ozdemir H, Kart L, Ozer T, et al. Comparison of chest radiography and high-resolution computed tomography findings in early and low-grade coal worker's pneumoconiosis. Eur J Radiol 2004;51:175-80.

65. ทสสน นชประยร. หลกการและการพจารณาใชการตรวจเพอวนจฉยโรคและการตรวจคดกรองโรค (diagnostic test and screening tasts). ใน: ทสสน นชประยร, บรรณาธการ. สถตในวจยทางการแพทย. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2541. หนา. 297-311.

66. Ngatu NR, Suzuki S, Kusaka Y, Shida H, Akira M, Suganuma N. Effect of a two-hour training on physicians' skill in interpreting pneumoniotic chest radiographs. J Occup Health 2010;52:294-301.

67. เตมตร ช านจารกจ. สถตในวจยทางการแพทย. ใน: ทสสน นชประยร, บรรณาธการ. สถตทบทวน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2541. หนา 55-91.

68. Joseph L, Gyorkos T, Coupal L. Bayesian Estimation of Disease Prevalence and the Parameters of Diagnostic Tests in the Absence of a Gold Standard. Am J Epidemiol 1995;141:263-72.

69. Dendukuri N, Rahme E, Belisle P, Joseph L. Bayesian sample size determination for prevalence and diagnostic test studies in the absence of a gold standard test. Biometrics 2004;60:388-97.

70. Discovery Diagnostics. Silicosis and Coal Workers' Pneumoconiosis.[Internet]. 2013 [cited 2013 June 26]; Available from:http://www.breader.com/diagram-teaching-files/index.html#silicosis

105

71. International labour Organization (ILO). Guidelines for the use of the ILO international classification of rediographs of pneumoconioses (Rev.ed.2011). Geneva: ILO Publications; 2011.

72. ปกรณ หอมหวนด. รจกกบ DICOM [อนเทอรเนต].2556 [เขาถงเมอ 11 ส.ค.2556]. เขาถงไดจาก: https://sites.google.com/site/kriengten/dicom

73. Kundel HL, Polanaky M. Measurement of observer agreement. Radiol 2003;228:303-8.

74. เอกสารประกอบการสอน : Evidence-based medicine on Diagnostic study[อนเทอรเนต].2558 [เขาถงเมอ 11 พ.ย.2558]. เขาถงไดจาก: http://med.mahidol.ac.th/fammed/sites/default/files/public/pdf/EBM_Diagnostic_study.pdf

75. Viera A, Garrett J. Understanding interobserver agreement: The kappa statistic. Fam Med 2005; 37(5):360-3.

76. What is AIR Pneumo?.Department of Environmental Health[อนเทอรเนต].2013 [เขาถงเมอ 11 เม.ย.2559]. เขาถงไดจาก:http://airp.umin.jp/whatis.html.

77. ณรงคศกด องคะสวพลา, วลาวณย จงประเสรฐ และนารรตน โอภาษ. ซลโคสสและวณโรคปอดในโรงงานโม บด ยอยหน จงหวดสระบร. จดหมายเหตทางการแพทย 2538; 78:247-52.

78. ปวณา มประดษฐ. ความสมพนธระหวางการมภมตานทานวณโรคกบการเกดโรคปอดฝนทรายและวณโรครวมกบโรคปอดฝนทราย; 2546.

79. พรพมล กองทพย. สขศาสตรอตสาหกรรม : ตระหนก ประเมน ควบคม. ใน: พรพมล กองทพย, บรรณาธการ. สขศาสตรอตสาหกรรม. กรงเทพมหานคร: น าอกษรการพมพ; 2545. หนา 409-438.

80. กระทรวงแรงงาน. ประกาศกระทรวง เรอง ก าหนดสารเคมอนตรายทใหนายจางจดใหมการตรวจสขภาพของลกจาง พ.ศ.2552. ราชกจจานเบกษา เลม 126 ตอนพเศษ 50 ง. 2552:17.

81. กระทรวงแรงงาน. กฎกระทรวง ก าหนดหลกเกณฑและวธการตรวจสขภาพลกจางและสงผลการตรวจแกพนกงานตรวจแรงงาน พ.ศ.2547. ราชกจจานเบกษา เลม 122ตอนท 4ก. 2548:19.

106

ภาคผนวก ก. เครองมอเพอการวจย

107

(1) แบบสอบถาม เรอง พฤตกรรมและภาวะสขภาพผเสยงตอการเกดโรคซลโคสส

108

(2) แบบสอบถาม เรอง แพทยผเชยวชาญดานการอานฟลมโรคปอดจากการประกอบอาชพ

109

(3) แบบบนทกการอานผลภาพถายรงสทรวงอก

110

ภาคผนวก ข. จรยธรรมการวจยในมนษย

111

(1) ใบเชญชวนเขารวมโครงการวจย

112

(2) ใบยนยอมเขารวมโครงการวจย

113

(3) เอกสารรบรองของคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย

1

แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง พฤตกรรมและภาวะสขภาพผเสยงตอการเกดโรคซลโคสส

ค าชแจง

ค าชแจง

1. แบบสอบถามฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาวจย เรอง ความชกของภาพถายทรวงอกทผดปกต

และคณสมบตดานการวดของภาพถายรงสทรวงอกในฐานะเครองมอคดกรองโรคจากฝนซลกาในพนกงาน

โรงงานโมหน จงหวดสงขลา และขอรบรองวาทกค าตอบจะน าไปใชในการวจยทางการแพทยเทานน โดยไมม

ผลกระทบใดๆ ตอทานทงสน “ไมมการน าไปเปดเผยเปนรายบคคล ” ซงผวจยจะเกบขอมลไวเปนความลบ

โดยจะน าเสนอในภาพรวมทงหมด

2. แบบสอบถามฉบบนประกอบดวย 6 สวน คอ

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคล จ านวน 3 ขอ

สวนท 2 แบบสอบถามประวตการท างาน จ านวน 6 ขอ

สวนท 3 แบบสอบถามการสมผสฝนและการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล จ านวน 4 ขอ

สวนท 4 แบบสอบถามประวตอาการผดปกตและการเจบปวยทางสขภาพ จ านวน 2 ขอ

สวนท 5 แบบสอบถามดานประวตพฤตกรรมการสบบหร จ านวน 3 ขอ

สวนท 6 แบบสอบถามดานการปองกนทางสขภาพ จ านวน 2 ขอ

3. ทานเปนผหนงทจะชวยใหการศกษาครงนส าเรจ ดงนน ผวจยจงขอความกรณาจากทานในการตอบ

แบบสอบถามตามความเปนจรง เพราะค าตอบทเปนจรงจะชวยใหการวจยสมบรณ และเปนประโยชนตอการ

พฒนาทางการแพทยตอไป

ขอขอบคณททานกรณาสละเวลาตอบแบบสอบถาม ณ โอกาสนดวย

แบบสอบถาม เลขท.....................

รหสโรงงาน..........................

2

โปรดท าเครองหมาย ลงใน [ ] ใหตรงกบความเปนจรงของทานมากทสด

สวนท 1 ขอมลสวนบคคล

a1. อาย………….ป

a2. เพศ [ ] 1.ชาย [ ] 2.หญง

a3. ระดบการศกษา

[ ] 1.ไมไดเรยนหนงสอ [ ] 2. ประถมศกษา [ ] 3. มธยมศกษา

[ ] 4. ปวช. [ ] 5. ปวส. [ ] 6. ปรญญาตร หรอ สงกวา

สวนท 2. ประวตการท างาน

1. ตงแตเรมท างานทานเคยท างานทใดมาบางกอนหนาน (ตอบเรยงจากงานแรกจนถงงานสดทายกอน

หนาท างานทโรงโมหนแหงน)

b1a. งานท 1........................................................................ b1b. ท างานนาน.........ป.......เดอน

b2a. งานท 2........................................................................ b2b. ท างานนาน.........ป.......เดอน

b3a. งานท 3........................................................................ b3b. ท างานนาน.........ป.......เดอน

b4a. งานท 4........................................................................ b4b. ท างานนาน.........ป.......เดอน

b5a. งานท 5........................................................................ b5b. ท างานนาน.........ป.......เดอน

b2. ทานท างานในโรงโมหนแหงนมานาน………ป…..…เดอน

b3. ปจจบนลกษณะงานหลกของทานคองานใด

[ ] 1.หวหนาแผนกบดและยอยหน [ ] 10.พนกงานขบรถปอกหน

[ ] 2. พนกงานบดและยอยหน [ ] 11.พนกงานขบรถแบคโฮ

[ ] 3.ผชวยชางบดและยอยหน [ ] 12.ดมพแมน

[ ] 4.ผควบคมและผชวยชางบดและยอยหน [ ] 13.หวหนาแผนกกลง

[ ] 5.พนกงานคยหน [ ] 14.ชางกลง

[ ] 6.ผควบคมเครองจกรทจดปากโม [ ] 15.ชางเชอม

[ ] 7.หวหนาแผนกเหมองหน [ ] 16.ชางไฟฟา

[ ] 8.พนกงานขบรถเจาะ [ ] 17.อนๆ โปรด ระบ...........................

[ ] 9.พนกงานแตงหนาเจาะ

3

b4. ปจจบนทานท างานในแผนกใด

[ ] 1. เหมองหน [ ] 5.ส านกงาน

[ ] 2. บดและยอยหน [ ] 6.ความปลอดภยและสงแวดลอม

[ ] 3. ซอมบ ารง [ ] 7.อนๆ โปรด ระบ...............................

[ ] 4. โรงกลง

b5. ทานท างานในเวลาปกต (ไมรวมการท างานลวงเวลา) วนละ……..…ชวโมง

b5a ทานท างานในเวลาปกต (ไมรวมการท างานลวงเวลา) สปดาหละ............วน

b6. ทานท างานลวงเวลา วนละ…………ชวโมง

b6a ทานท างานลวงเวลา สปดาหละ...............วน

สวนท 3 ประวตการสมผสฝนและการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

c1. ขณะท างาน ทานใชอปกรณปองกนฝนชนดใดตอไปน 1.ใชทก

ครง

2. ใชบาง

ไมใชบาง 3.ไมใช

1. ผาขนหน หรอเสอผาน ามาดดแปลง

2. ผาตดเยบส าเรจรป หรอ หนากากอนามย

3. หนากากกรอง

****ถาทานใชหนากากกรองใหท าตอไป

แตถาใชอปกรณปองกนชนดอนใหขามไปตอบสวนท 4****

4

c2. หนากากกรองททานใชไดมาจากไหน [ ] 1. หนวยงานแจกให [ ] 2. ซอใชเอง

c3. ทานเปลยนไสกรองฝนของหนากากกรองบอยแคไหน

[ ] 1. เปลยนเมอรสกหายใจไมสะดวก

[ ] 2. บรษทก าหนดใหเปลยนทกกเดอนหรอกป ระบ..................................................

****หากทานใชหนากากกรองทกครงใหขามไปตอบ สวนท 4 *****

c4.ถาทานไมใช “หนากากกรอง” หรอใช “หนากากกรอง” แบบใชบางไมใชบาง เปนเพราะอะไร

[ ] 1. คดวาไมเปนอนตรายตอสขภาพ [ ] 2. อดอด ร าคาญ หายใจไมสะดวก

[ ] 3. หนากากช ารด ไมไดซอม [ ] 4. อนๆ ระบ.........................................................

สวนท 4 ประวตอาการผดปกตและการเจบปวย

1. ในระยะ 6 เดอนทผานมา ทานเคยมอาการดงตอไปนใชหรอไม 1.ใช 2.ไมใช

d1. อาการหายใจขด เมอเดนอยางรบเรงบนทางเดนแนวราบหรอขณะขนเนนสง

d2. อาการหายใจขดเมอเปรยบเทยบการเดนกบคนอนๆในวยเดยวกน บนเสนทาง

ระดบเดยวกน

d3. อาการหายใจขดจนมผลกระทบตองาน

d4. อาการแนนหนาอก หรอหายใจล าบาก โดยไมเกยวกบไขหวด

d5. อาการไอแหงๆ ไมมเสมหะ

d6. อาการไอมเสมหะ

d7. อาการไอเมอตนนอนในตอนเชา

d8. อาการไอ เปนๆ หายๆ มากกวา 3 เดอน

d9. อาการไอเปนเลอด

d10. มเสมหะในตอนเชาอยเสมอ

d11. มเสมหะในตอนกลางวนหรอกลางคนอยเสมอ

2. แพทยบอกวาปวยเปนโรคเกยวของกบปอดตอไปนใชหรอไม 1.ใช 2.ไมใช

d12. โรคปอดฝนหน

d13. โรคปอดใยแกว

d14. โรคปอดฝนแปง

d15. วณโรคปอด

d16. ถงลมโปงพอง

5

สวนท 5 ประวตพฤตกรรมการสบบหร

e1. ปจจบนทานสบบหรหรอไม

[ ] 1. ไมเคยสบ (ขามไปสวนท 6)

[ ] 2. เคยสบ แตเลกแลว

e2a. ทานเคยสบบหรชนดใด [ ] 1. ชนดกนกรอง [ ] 2. ไมใชชนดกนกรอง [ ] 3. สบทง 2 ชนด

e2b. ทานเคยสบบหร วนละ...........มวน e2c. ทานเคยสบอยนาน.............ป

[ ] 3. ปจจบนยงสบอย

e3a. ทานสบบหรชนดใด [ ] 1. ชนดกนกรอง [ ] 2. ไมใชชนดกนกรอง [ ] 3. สบ ทง 2 ชนด

e3b. ทานสบบหร วนละ...........มวน e3c. ทานสบมานาน.............ป

สวนท 6 ประวตการตรวจปองกนทางสขภาพ

f1. กอนเขาท างาน ทานไดรบการตรวจเอกซเรยปอดหรอไม

[ ] 1.ไดตรวจ [ ] 2.ไมไดตรวจ

f2. เมอเขามาท างานแลว ทานไดรบการเอกซเรยปอดประจ าปหรอไม

[ ] 1. ตรวจทกป

[ ] 2. ตรวจปเวนป

[ ] 3. ตรวจ 3 ปครง หรอมากกวานน

[ ] 4. ไมไดตรวจ

กรณาตรวจทานใหแนใจวา ทานไดกรอกแบบสอบถามนครบทกขอกอนสงคะ

ขอขอบพระคณทใหความรวมมอเปนอยางด

1

แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง แพทยผเชยวชาญดานการอานฟลมโรคปอดจากการประกอบอาชพ

ชอ-สกล........................................................................................เบอรโทรศพท............................................. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ค าชแจง

1. แบบสอบถามฉบบน เปนสวนหนงของการศกษาวจย ของนกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาอาชวเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร และขอรบรองวาทกค าตอบจะน าไปใชในการวจยทาง

การแพทยเทานน โดยไมมผลกระทบใดๆ ตอทานทงสน “ไมมการน าไปเปดเผยเปนรายบคคล ” ซงผวจยจะเกบขอมลไวเปนความลบ

และน าเสนอในภาพรวมทงหมด

2. แบบสอบถามฉบบนประกอบดวย 4 สวน คอ

สวนท 1 ขอมลทวไป จ านวน 3 ขอ

สวนท 2 การรบรองมาตรฐานผอานฟลมทรวงอก ตามเกณฑ ILO Classification จ านวน 2 ขอ

สวนท 3 ประสบการณดานการอานฟลมโรคปอดจากการประกอบอาชพ ตามเกณฑ ILO Classification จ านวน 2 ขอ

สวนท 4 การใชงานฟลมมาตรฐานแบบดจตอล (ILO 2011-D) จ านวน 1 ขอ

สวนท 5 เครองมอ/อปกรณทเกยวของกบการอานฟลมทรวงอก โดยใชฟลมมาตรฐานแบบดจตอล (ILO 2011-D) จ านวน 1 ขอ

3. ทานเปนผหนงทจะชวยใหการศกษาครงนส าเรจ ดงนน ผวจยจงขอความกรณาจากทานในการตอบแบบสอบถาม ใหตรงตาม

ความเปนจรง เพราะค าตอบทเปนจรงจะชวยใหการวจยสมบรณ และเปนประโยชนตอการพฒนาทางการแพทยตอไป

ขอขอบคณททานกรณาสละเวลาตอบแบบสอบถาม ณ โอกาสนดวย

เลขทแบบสอบถาม..........................

2

ค าชแจง โปรดเขยนขอความในชองวาง และท าเครองหมาย ลงใน [ ] ใหตรงตามความเปนจรงของทาน

สวนท 1 ขอมลทวไป

a1. อาย………….ป

a2. เพศ [ ] 1.ชาย [ ] 2.หญง

a3. การศกษาเฉพาะทาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

[ ] 1. อายรแพทย [ ] 2. แพทยเวชปฏบตครอบครว [ ] 3. รงสแพทย

[ ] 4. แพทยอาชวเวชศาสตร [ ] 5. อนๆ โปรดระบ......................................................................... .................

สวนท 2 การรบรองมาตรฐานผอานฟลมทรวงอก ตามเกณฑ ILO Classification

b1. ใบประกาศนยบตรแสดงการเปนผอานฟลมทรวงอก (Certification) ตามเกณฑ ILO classification ของทาน เปนชนดใด

[ ] 1. NIOSH-B Reader

[ ] 2. AIR Pneumo

b2. สถานะใบประกาศนยบตรแสดงการเปนผอานฟลมทรวงอก (Certification) ของทาน

[ ] 1. ยงไมหมดอาย

[ ] 2. หมดอาย แตได Re-certification แลว

[ ] 3. หมดอาย และยงไมได Re-certification

สวนท 3. ประสบการณดานการอานฟลมโรคปอดจากการประกอบอาชพ ตามเกณฑ ILO Classification

c1. ทานท างานเกยวกบการอานฟลมโรคปอดจากการประกอบอาชพทใดมาบางกอนหนาน (ตอบเรยงจากสถานทแรกจนถง

สถานทท างานปจจบน)

c1a. สถานทงาน 1............................................................................................ c1b. ท างานนาน.............ป.............เดอน

c1c. อานฟลมโรคปอดจากการประกอบอาชพ โดยอางองตามเกณฑมาตรฐาน ILO Classification จ านวน ปละ............ฟลม

c1d. สถานทงาน 2............................................................................................ c1e. ท างานนาน.............ป.............เดอน

c1f. อานฟลมโรคปอดจากการประกอบอาชพ โดยอางองตามเกณฑมาตรฐาน ILO Classification จ านวน ปละ............ฟลม

c1g. สถานทงาน 3............................................................................................ c1h. ท างานนาน.............ป.............เดอน

c1i. อานฟลมโรคปอดจากการประกอบอาชพ โดยอางองตามเกณฑมาตรฐาน ILO Classification จ านวน ปละ..............ฟลม

c1j. สถานทงาน 4............................................................................................ c1k. ท างานนาน.............ป.............เดอน

c1l. อานฟลมโรคปอดจากการประกอบอาชพ โดยอางองตามเกณฑมาตรฐาน ILO Classification จ านวน ปละ..............ฟลม

3

c2. เวลาททานใชในการอานฟลมโรคปอดจากการประกอบอาชพ อางองตามมาตรฐาน ILO classification (เฉลยตอ 1 ราย)

[ ] 1. นอยกวา 1 นาท

[ ] 2. 1 นาท

[ ] 3. 2 นาท

[ ] 4. 3 นาท

[ ] 5. มากกวา 3 นาท

สวนท 4. การใชงานฟลมทรวงอกมาตรฐานชนดดจตอล (ILO Standard Digital Images :ILO 2011-D)

d1. ทานเคยใชฟลมทรวงอกมาตรฐานชนดดจตอล (ILO 2011-D) หรอไม

[ ] 1. เคยใช [ ] 2. ไมเคยใช

หมายเหต... ฟลมทรวงอกมาตรฐานชนดดจตอล ( ILO 2011-D) คอ ฟลมทรวงอกมาตรฐานตามเกณฑ ILO classification จ านวน 22 ภาพ ซง

บนทกเปนไฟลขอมลอยในแผนซด โดยแพทยผเชยวชาญสามารถเปดดภาพฟลมมาตรฐานผานโปรแกรมคอมพวเตอรและสามารถน าเขามา

เปรยบเทยบกบฟลมทรวงอกของคนไขโรคปอดจากการประกอบอาชพ

สวนท 5. เครองมอ/อปกรณทเกยวของกบการอานผลฟลมทรวงอก (สงเกต)

e1. เครองมอ/อปกรณททานใชในการอานผลฟลมทรวงอก (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

กรณเปนรงสแพทย

[ ] e1a. เครองอานฟลมเฉพาะส าหรบการดภาพฟลม (มความละเอยดของการแสดงภาพบนหนาจอ > 2 ลานพกเซล)

e1b. ขนาดหนาจอ...................นว จ านวน......................เครอง

e1c. ขนาดหนาจอ...................นว จ านวน......................เครอง

กรณไมใชรงสแพทย

[ ] e2a. เครองคอมพวเตอรส าหรบงานส านกงาน มลกษณะหนาจอ แบบ LCD (โปรดระบ) [ ] ใช [ ] ไมใช

e2b. ขนาดหนาจอ...................นว จ านวน......................เครอง

e1c. ขนาดหนาจอ...................นว จ านวน......................เครอง

[ ] e3a. เครองมอ/อปกรณอนๆ ททานใชประกอบการแปลผลฟลมทรวงอก (โปรดระบ)

e3b...................................................................................... ..............................................................................

e3c....................................................................................... ..............................................................................

e3d................................................................................... ..............................................................................

“กรณาตรวจทานใหแนใจวา ทานไดกรอกแบบสอบถามนครบทกขอกอนสงคะ”

ขอขอบพระคณทใหความรวมมอเปนอยางด

□ หมวด a, b, และ c

a. Shape/Size b. Profusion c. Confidence id……………

Primary Secondary 0/- 0/0 0/1 1 มนใจนอยทสด (<10%) loc. 1

p s p s 1/0 1/1 1/2 2 มนใจนอย (30%) gsp.

q t q t 2/1 2/2 2/3 3 มนใจปานกลาง (50%) gss.

r u r u 3/2 3/3 3/+ 4 มนใจมาก (70%) gpf.

No opacities 5 มนใจมากทสด (>90%) gcf.

a. Shape/Size b. Profusion c. Confidence id……………

Primary Secondary 0/- 0/0 0/1 1 มนใจนอยทสด (<10%) loc. 2

p s p s 1/0 1/1 1/2 2 มนใจนอย (30%) gsp.

q t q t 2/1 2/2 2/3 3 มนใจปานกลาง (50%) gss.

r u r u 3/2 3/3 3/+ 4 มนใจมาก (70%) gpf.

No opacities 5 มนใจมากทสด (>90%) gcf.

a. Shape/Size b. Profusion c. Confidence id……………

Primary Secondary 0/- 0/0 0/1 1 มนใจนอยทสด (<10%) loc. 3

p s p s 1/0 1/1 1/2 2 มนใจนอย (30%) gsp.

q t q t 2/1 2/2 2/3 3 มนใจปานกลาง (50%) gss.

r u r u 3/2 3/3 3/+ 4 มนใจมาก (70%) gpf.

No opacities 5 มนใจมากทสด (>90%) gcf.

Film ID

Right Lower Zone

S.____แบบบนทกการอานผลภาพถายรงสทรวงอก (ส ำหรบงำนวจยทำงกำรแพทย)

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย Χ ลงใน ส าหรบผวจย

Right Upper Zone

Right Middle Zone

□ หมวด a, b, และ c

a. Shape/Size b. Profusion c. Confidence id……………

Primary Secondary 0/- 0/0 0/1 1 มนใจนอยทสด (<10%) loc. 4

p s p s 1/0 1/1 1/2 2 มนใจนอย (30%) gsp.

q t q t 2/1 2/2 2/3 3 มนใจปานกลาง (50%) gss.

r u r u 3/2 3/3 3/+ 4 มนใจมาก (70%) gpf.

No opacities 5 มนใจมากทสด (>90%) gcf.

a. Shape/Size b. Profusion c. Confidence id……………

Primary Secondary 0/- 0/0 0/1 1 มนใจนอยทสด (<10%) loc. 5

p s p s 1/0 1/1 1/2 2 มนใจนอย (30%) gsp.

q t q t 2/1 2/2 2/3 3 มนใจปานกลาง (50%) gss.

r u r u 3/2 3/3 3/+ 4 มนใจมาก (70%) gpf.

No opacities 5 มนใจมากทสด (>90%) gcf.

a. Shape/Size b. Profusion c. Confidence id……………

Primary Secondary 0/- 0/0 0/1 1 มนใจนอยทสด (<10%) loc. 6

p s p s 1/0 1/1 1/2 2 มนใจนอย (30%) gsp.

q t q t 2/1 2/2 2/3 3 มนใจปานกลาง (50%) gss.

r u r u 3/2 3/3 3/+ 4 มนใจมาก (70%) gpf.

No opacities 5 มนใจมากทสด (>90%) gcf.

ส าหรบผวจย

Left Upper Zone

Film ID S.____

Left Middle Zone

แบบบนทกการอานผลภาพถายรงสทรวงอก (ส ำหรบงำนวจยทำงกำรแพทย)

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย Χ ลงใน

Left Lower Zone

(1)

ใบเชญชวนเขารวมโครงการวจย

ชอโครงการวจย : การเปรยบเทยบการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลระหวางผเชยวชาญระบบ

NIOSH B-reader และระบบ AIR Pneumo โดยใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของ ILO 2011-D

และความชกของฟลมทรวงอกทผดปกตในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา

ชอผรบผดชอบโครงการวจย : นางสาววนดา ชนาค นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาอาชวเวชศาสตร ภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

รหสโครงการวจย : …………………………………………………………..…

เรยน ทานผอานทนบถอ

ผวจยใครขอเลาถงโครงการวจยทก าลงจะท าอย และขอเชญชวนทานเขารวมโครงการน.

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร รวมกบส านกงานสาธารณสขจงหวดสงขลาได

ด าเนนการเฝาระวงและคดกรองโรคซลโคสสในกลมผปฏบตงานสมผสฝนซลกาในโรงงานประเภทโม

บด และยอยหน จงหวดสงขลา ทงน จากผลการตรวจภาพถายทรวงอก ป 2552-2553 พบวา ผดปกต

จ านวน 9 ราย และ 25 ราย ตามล าดบ ดงนน คนท างานในโรงงานโมหนทกคนจงมความจ าเปนตอง

ตรวจภาพถายทรวงอกประจ าป เพอเฝาระวงโรคซลโคสส

บางทานอาจจะสงสยวา.. โรคซลโคสส คอ อะไร?

ตอบ: เปนโรคทเกดจากการหายใจเอาฝนละอองเลกๆ ของผลกซลกา บรสทธเขาไปในปอดและ

เกดการสะสมของฝนหนทราย จงเรยกอกชอวา “โรคปอดฝนหนทราย” ซงท าใหเนอเยอปอดเกดเปน

พงผดในปอดทง 2 ขาง มผลท าใหเกดอาการหายใจหอบ เหนอยงาย การถายภาพรงสทรวงอกจะชวย

ใหเหนลกษณะเฉพาะของโรคน จงน ามาใชเปนวธการคดกรองโรคเบองตน

ความส าคญ คอ โรคซลโคสส เปนโรคทไมสามารถรกษาใหหายขาดได การดแลรกษาเปนเพยง

รกษาตามอาการและลดอาการแทรกซอนตางๆ ดงนน หากทานท างานในสถานททมฝนซลกาเปน

เวลานานตดตอกนหลายปใหตรวจสมรรถภาพปอดและถายภาพรงสทรวงอกเพมเตมจากการตรวจ

สขภาพรางกายประจ าป

ส าหรบแพทยผเชยวชาญในการแปลผลภาพถายรงสทรวงอก ม 2 ระบบ ไดแก

1. ระบบ NIOSH B-reader เปนแพทยผมใบรบรองจากองคกรดแลสขภาพและความปลอดภยในการท างานวาสามารถแปลผลภาพถายรงสทรวงอกไดไมแตกตางจากผเชยวชาญตามเกณฑมาตรฐานขององคกรแรงงานระหวางประเทศ

(2)

2. ระบบ AIR pneumo เปนแพทยผผานการอบรมและสามารถแปลผลภาพถายรงสทรวงอกไดตามเกณฑมาตรฐานขององคกรแรงงานระหวางประเทศ >>>ในการศกษาวจยครงน ผวจยตองการตรวจคดกรองโรคซลโคสสดวยวธการถายภาพรงส

ทรวงอกในพนกงานโรงงานโมหนจงหวดสงขลา และน าภาพถายทรวงอกมาศกษาความสอดคลองของ

การอานผลระหวางผอานผลตรวจ 2 ระบบ คอ AIR pneumo และระบบ NIOSH B-reader <<<

ถาทานตดสนใจเขารวมโครงการนจะมกจกรรมทเกยวของกบทาน ดงน

กรณ เปนพนกงานโรงงานโรงหน

1. รบบรการตรวจคดกรองโรคซลโคสส ดวยวธการถายภาพรงสทรวงอกและไดรบการแปลผลฟลมโดยแพทยผเชยวชาญระบบ AIR pneumo

2. ตอบแบบสอบถาม 1 ชด มค าถามทเกยวของกบขอมลทวไป ประวตการท างาน โรคประจ าตว การใชอปกรณปองกนฝน พฤตกรรมการสบบหร และอาการผดปกตท เกยวของกบระบบทางเดนหายใจ

หมายเหต!! บคคลตอไปนไมควรเขารบบรการตรวจเอกซเรยปอด

ผหญงตงครรภ หรอสงสยตงครรภ (ประจ าเดอนขาด/ไมมาตามปกต)

ในปนเคยไดรบการตรวจเอกซเรยปอดเพอการคดกรองโรคปอดจากการท างานแลว

กรณ เปนแพทยผแปลผลฟลมทรวงอก

1. แปลผลตรวจฟลมทรวงอก 65 ฟลม อางองผลตรวจตามมาตรฐาน ILO Classification

2. ตอบแบบสอบถาม 1 ชด ประกอบค าถามขอมลทวไป อายการท างาน ประสบการณอาน

ฟลมทรวงอกมาตรฐาน ILO Classification

อนง โครงการวจยครงนจะไมสามารถด าเนนการตอไปไดหากไมมขอมลการตอบแบบสอบถาม

และผลอานภาพถายรงสทรวงอกจากทาน จงเรยนมาเพอขอความรวมมอในการเขารวมโครงการวจย

นอกจากน ผวจยขอยนยนวา ผลการตอบแบบสอบถามและผลการตรวจวนจฉยโรคจะถก

น าไปใชเพอการศกษาวจยทางการแพทยเทานน โดยไมมผลกระทบใดๆ ตอทานทงสน

หากทานมค าถามใดๆ กอนทจะตดสนใจเขารวมโครงการน โปรดซกถามผวจยไดอยางเตมท

โดยสามารถตดตอผานทาง E-mail: joy.commed@hotmail.com โทรศพทมอถอ: 08-4704-6538

ทอย: หนวยอาชวอนามย ภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

(ในวนและเวลาราชการ)

ขอขอบคณอยางสง

วนดา ชนาค

ใบยนยอมเขารวมโครงการวจย

ชอโครงการวจย: การเปรยบเทยบการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลระหวางผเชยวชาญระบบ

NIOSH B-reader และระบบ AIR Pneumo โดยใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของ ILO 2011-D

และความชกของฟลมทรวงอกทผดปกตในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา

ขาพเจา (นาย/นาง/นางสาว) ……………………………..................................…….

ยนยอมเขารบการตรวจวนจฉยโดยวธการถายภาพรงสทรวงอก และยนยอมใหใชภาพถายรงส

ทรวงอกและขอมลการตอบแบบสอบถามของขาพเจาเพอใชในงานวจยครงน ซงผรบผดชอบ

โครงการวจยไดอธบายใหขาพเจาทราบแลวทงหมด (ดงใบเชญชวนใหรวมโครงการวจยทแนบมาน)

ในกรณทข าพเจ ามขอสงสยเกยวกบการรบบรการขาพเจ ามสทธซกถามผรบผดชอบ

โครงการวจยได และหากการกระทาและคาชแจงของผรบผดชอบโครงการวจยยงไม เปนทพอใจ

ขาพเจามสทธแจงตอประธานกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยในคน (คณบด คณะแพทยศาสตร

โทร.074-451100) หรอ ผอานวยการโรงพยาบาลสงขลานครนทร (โทร.074-451010) ได และหากขาพ

เจาไมพอใจขนตอนใดใดในงานวจย ขาพเจามสทธปฏเสธไดทนท โดยไมเสยสทธในการตรวจวนจฉย

หรอการรกษาในโรงพยาบาลสงขลานครนทร

ขาพเจาไดอานและเขาใจเกยวกบขนตอนการรบบรการทงหมดตามคาอธบายขางตนแลว ขาพ

เจายนยอมเขารวมในการวจยดงกลาว

…………………………….. …………………………………...

(...................................................) (วน/เดอน/ป)

(ลายเซนผเขารวมโครงการ)

………………………………….. ………………………………….

(นางสาววนดา ชนาค) (วน/เดอน/ป)

(ลายเซนผรบผดชอบโครงการ)

……………....…………………….. ……...………………………….

(.................................................) (วน/เดอน/ป)

(ลายเซนผจดการโรงงาน)

ใบยนยอมเขารวมโครงการวจย (ส าหรบแพทยผแปลผลภาพถายรงสทรวงอก)

ชอโครงการวจย: การเปรยบเทยบการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลระหวางผเชยวชาญระบบ NIOSH B-reader และระบบ AIR Pneumo โดยใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของ ILO 2011-D และความชกของฟลมทรวงอกทผดปกตในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา

ขาพเจา(นพ./พญ.)………………....................………………...................................………….

แพทยผเชยวชาญระบบ (โปรดระบ) □ NIOSH-B Reader □ AIR Pneumo

ยนยอมใหใชผลอานภาพถายรงสทรวงอกและขอมลการตอบแบบสอบถามของขาพเจาเพอใชใน

งานวจยครงน ซงผรบผดชอบโครงการวจยไดอธบายใหขาพเจาทราบแลวทงหมด (ดงใบเชญชวนใหรวม

โครงการวจยทแนบมาน)

ในกรณทขาพเจามขอสงสยเกยวกบการวจย ขาพเจามสทธซกถามผรบผดชอบโครงการวจยได

และหากการกระทาและคาชแจงของผรบผดชอบโครงการวจยยงไมเปนทพอใจ ขาพเจามสทธแจงตอ

ประธานกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยในคน (คณบด คณะแพทยศาสตรโทร.074 -451100) หรอ

ผอานวยการโรงพยาบาลสงขลานครนทร(โทร.074-451010) ไดและหากขาพเจาไมพอใจขนตอนใน

งานวจย ขาพเจามสทธปฏเสธไดทนท

ขาพเจาไดอานและเขาใจเกยวกบขนตอนการเขารวมโครงการวจยทงหมดตามคาอธบายขางตน

แลว ขาพเจายนยอมเขารวมในการวจยดงกลาว

………………………………..……………. ………...……………………

(.......................................................................) (วน/เดอน/ป)

ลายเซนผเขารวมโครงการ

……………………………………..……………. ………...…………………

(............นางสาว วนดา........ชนาค................) (วน/เดอน/ป)

ลายเซนผรบผดชอบโครงการ

114

ประวตผเขยน

ชอ- สกล วนดา ชนาค รหสประจ ำตวนกศกษำ 5410320023 วฒกำรศกษำ

วฒ ชอสถำบน ปทส ำเรจกำรศกษำ ประกาศนยบตรสาธารณสขศาสตร

(สาธารณสขชมชน) วทยาลยการสาธารณสข จงหวดตรง 2548

สาธารณสขศาสตรบณฑต (สาธารณสขศาสตร)

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2552

ต ำแหนงและสถำนทท ำงำน

ปฏบตงานต าแหนง เจาพนกงานสาธารณสขปฏบตงาน กลมงานเวชปฏบตครอบครวและชมชน โรงพยาบาลทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช

กำรตพมพเผยแพรผลงำน

วนดา ชนาค, การเปรยบเทยบการแปลผลฟลมทรวงอกชนดดจตอลระหวางผเชยวชาญระบบ NIOSH-B Reader และระบบ AIR Pneumo โดยใชมาตรฐานฟลมทรวงอกชนดดจตอลของ ILO 2011-D และความชกของฟลมทรวงอกทผดปกตชนดดจตอลในพนกงานโรงงานโมหน จงหวดสงขลา. สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยทกษณ. การประชมวชาการระดบชาตมหาวทยาลยทกษณ ครงท 26 ประจ าป 2559 บรณาการงานวจยเพอสงคม (Integrating Research into the Society); 26-29 พฤษภาคม 2559; บรศรภ บตก หาดใหญ. สงขลา; 2559. หนา 279-287