8/2/2019 albanian-0 3

1/52

~.P E R H T H E U :SHE fQE1KRASN IQ "

8/2/2019 albanian-0 3

2/52

rs VRTETA Nn rsCILAT FTO I NATYRA E IPRANO I SHER IATI

(E DREJTA ISLAME)

Muhamed Salih Uthejmin

PerktheuSt. Shefqet Krasniqi Elbanij

ProdhvesiPLOTBE S IM I PE R PUBLIK IM DH EH ULIUN TIME S H K EN COR EMinistria E Pyetjeve Islame, Vakufit, Te Ueprimit

Dhe Drejtimeve Islame1425-2004

8/2/2019 albanian-0 3

3/52

.., nO,~\i.iil!J;~..u!J~iil!J~~jil~liJUt @~.~L.Ui~~1 ~io!1W'l~~~t : l L w a ~ ~'~~I

~ l..P ~ ~ / . ~IJ'JI ;wJ~ ap+ . J l C&~ J~-", t Yo ,Jt~)I-.~1.~'VX'Y~J'oY

.... lOp -'1'''- t ",.,-" :~~)~'J f : J - 1 ' -y ' 4o~11 J")\.;. 'JI-,

~I~I- i

, t ' 1 ' % " " " :t.I.l:!1\~)....,-y .. t " , . , - , , : ~ ~

~.JYrl'.~1. AHYO

8/2/2019 albanian-0 3

4/52

BISMILAHI RRAHMANI RRAHIMFalenderimet dhe lavderimet i qofshin Allahut

xheleshanehu i Cili ka krijuar qiejte dhe token dhecka ka mes tyre, vetem Atij i perulemi, vetem prejTij kerkojme ndihme e shpetim. Salavatet e selamete Tij qofshin mbi te derguarin Muhamedin alejhisalatu ve selam, e mbi familjen e tij te pastert, e mbite gjithe ata qe shkojne rruges se Tij deri ne diten egjykimit.

Prej rmresrve te sheriatit te Allahutxheleshanuhu eshte perkujdesja ndaj drejtesise dukeia kushtuar nje rendesi te vecante, e duke e zbatuarate ashtu si kerkon prej nesh feja, sepse per drejtesijane derguar pejgamberet e jane zbritur librat eshenjeta dhe jane vendosur rregullat per ceshtjetnjerezore. Ashtu per te mbizoteruar kjo drejtesi mesnjerezve ne kete bote, duke e shikuar Kur'anin dhehadithin e Pejgamberit alejhi selam se cka naurdherojne te bejme, se vetem ne to eshte rruga e

8/2/2019 albanian-0 3

5/52

~=====================

mbare, rruga fatlume ne te dy botrat, se vetem dukeu bazuar ne to mund ta njofim ate te drejte se siduhet zbatuar dhe ndaj kujt kemi obligime.

8/2/2019 albanian-0 3

6/52

C;'ESHTE DREJTESIADrejtesia eshte dhenja cdo kujt hakun qe i

takon, duke mos e tepruar ne te e as paksuar. Ne mendihmen e zotit xheleshanuhu do te mundohemi qete sqarojme diq per te drejtat gjegjesisht obligimetme kryesore te cilat i ka njeriu ndaj te tjereve.

OBLIGIMET NDAJ ALLAHUT TEMADHERUAR

Ky obligim eshte obligimi me i madh dhe me irendesishem per njeriun, sepse eshte obligim ndajzotit xheleshanehu, krijuesit te madhe, sunduesit,mbikqyresit te te gjitha c'eshtjeve dhe puneve, icilika krijuar gjithqka ne formen me te persosur e per temirat e njeriut, obligim ndaj Allahut xheleshanehu icili te ka krijuar duke mos qene fare,e te ka rritur memiresi, te ka ofmar te mira te ka dhene mendjen, tekuptuarit, te degjuarit, e te ka mundesuar qe te keshdobi prej tyre, thote allahu xheleshanehu ne Kur'an:

8/2/2019 albanian-0 3

7/52

~======================

(Suretu en-nehl, 78). "Allahu ju nxori ngabarqet e nenave tuaja ( si foshnje) qe nuk dinit asgje,ju pajisi me (shqisa) per te degjuar, me Ie pare dhezemra, ashtu qe Iejeni falenderues".

E sikur ti ndalonte te mirat e tija vetem sa njete mbyllur te syve do te merrte fund jeta jote e sikurte nderprente meshiren e tij ndaj teje vetem njemoment nuk do te jetoshe. E nese kjo eshte miresia eAllahut dhe meshira e tij ndaj jush atehere pokuptohet qarte se obligimi juaj me i madhi eshte ndajAllahut xheleshanehu, e Ai oblgim eshte qe tanjohim Allahun per zot, e krijues tonin per cka eshteqellimi kryesor qe eshte gjindur njeriu ne kete bote,e Allahu xh. sh nuk kerkon prej teje tjeter pos taadhurojme ate si te vetmin zot duke mos i bere shoq(shirk). Allahu xheleshanehu ne Kur'an thote.

8/2/2019 albanian-0 3

8/52

"Une nuk i krijova xhinet e as njerezit pertjeter perpos qe Ie me adhurojne, une nuk kerkojpre} atyre ndonje furnizim e as deshiroj qe Ie meushqejne ala, allahu eshte furnizues i madhe,fuqiplote".

Prej ketij ajeti kuptohet se Allahuxheleshanehu nuk kerkon prej nesh qe ta furnizojmeate por deshiron qe te jemi rob, adhurues te tij ne tegjitha pikpamjet e adhurimit dhe te ibadetit, t'izbatojme te gjitha urdherat e tija, te ndalohemi prejtte gjitha gjerave qe na i ka ndaluar, ta ndiesh vetense je krijes e debet, e ulte.

Ne po shofim se te mirat e tij jane te shtrirarreth e perqark nesh, ato jane begati qe ne vetem ishfrytezojme pa dhene per to asgje, qofshin trupore

8/2/2019 albanian-0 3

9/52

apo natyrore, e pas te gjitha ketyre te ngurtesohemi emos ta falenderojme a! l?Pastaj ne jemi qe kur vie ndonje e mire nga

njerezit, turperohemi se si ta falenderojme e t'iakthejme ate, kurse t'ia kthejme shpinen, shofimmarrezi, A thua nga kush e kane burimin te gjithaketo te mira qe kemi?

"Dhe cdo t e mire qe e kemi ajo eshte prejAllahut, madje edhe kur ju godet e keqja, ju vetem teAi e ngritni zerin (me lutje) ",

Pastaj kete detyre te cilen e ka bere Allahuoblgim per njeriun ndaj tij eshte e lehte dhe paveshtiresi, kete e dokumenton ajeti iKur'anit:

8/2/2019 albanian-0 3

10/52

(Suretu el-haxh, 78) "luftoni me nje lufte tedenje per hire te Allahut, se Ai ju zgjodhi (jupercaktoj per te luftuar per rrugen e tij) dhe nuk juobligoi ne fe me ndonje veshtiresi, ne fene e babaittuaj Ibrahimit. Ai edhe me pare, edhe ky (Kur 'ani) juquajti musliman, e per te qene i derguari deshmitarejuaji dhe per te qene ju deshmitare ndaj njerezve,pra faint rregullisht namazin, jepne zeqatin,permbahuni me allah un se Ai eshti: ndihmetari juaj.Sa mbrojtes i mire dhe sa ndihmetar i madh qeeshte".

8/2/2019 albanian-0 3

11/52

Ai obligim zbatohet me besim te vertete e tedrejte, besim ky icili eshte ngritur e themeluar nedashurine e Allahut dhe madherimin e tij, e fryt iketij besimi eshte moneteizmi apo besim ne nje zot.E zbatohet me sa vijon:

1. FALJA E PESE KOHEVE TE NAMAZITNE DITE:- E kush e fale ate Allahu xheleshanuhu iafale xhynahet (mekatet) e ia shton sevapet, e tarregullon punet e tij, e man prej cdo te keqe.

Namazin muslimani e ka borgj La fale gjithsesinuk ben ta lere ate kursesi ne asnje kohe pa mareparasysh se a eshte i shendoshe apo isemure, neshtepi apo ne rruge, e Ai ate e fale sipas mundesise,ne kembe, ulur, shtrire, ...

Thote Zoti xheleshanehu ne Kur'an:

"Ruajuni denimit I e Allahut aq sa kenimundesi, (zbatoni urdherat e tij simbas mundesise) ".

8/2/2019 albanian-0 3

12/52

Gjithashtu eshte nje hadith i Pejgamberit alejhiselam ku i thote nje shokut te vet te quajtur Imranbin Husejn icili ka qene isemurer' 'Falu ne kembe,poqese nuk mundesh falu shtrire".

2. ZEQAT I : - Qe eshte dhenja e nje pjese tepasurise per nevojat e muslimaneve, si te varfereudhetareve, e te paafteve per pune e te tjereve te cilete meritojne marrjen e zeqatit.

3. AGJERIMI I RAMAZANIT:- o e eshteobligim per cdo musliman, te meshes se rritur, temenqur e te mos jete udhetare, e ai qe eshte i semureapo ne udhetim ilejohet qe most te agjiroj, mirepo eka obligim qe ti zavendesoj ate dite pas ramazanit. Eai qe nuk mund te agjiroj per shkak te ndonjesemundje te pasherueshme e ushqen nga nje te varferper cdo dite nga nje sadakul fiter,

4. HAXHI:- Eshte vizita Qabes nje here nejete per ate qe ka mundesi ,

Pra keto jane shtyllat kryesore e themelore teIslamit, gjegjesisht obligimet ndaj Allahutxheleshanuhu. E obligimet tjera jasht ketyre qe i

8/2/2019 albanian-0 3

13/52

~ =========================

permendem jane obligim per ate qe ka mundesi tikryej, si pershembull xhihadi apo lufta per ne rrugene zotit xheleshanehu, etj. Ne keto shohim ore vellamusliman se ky eshte obligim qe kryhet me paklodhje, e shperblimi per te eshte imadhe, Ai te bente jetosh me zotin tend, dmth. Me perkujtim te tij.Kjo ne kete bote kurse ne ate te perjetshmen, do tejete lumturi qe nuk din deshprim, lumturi qe sdo tekete te ndalur, aty jane lumenjet qe skan te ndalur,aty jane te gjitha qe ska pare syri e as ndegjuar veshi,por c'ti behet dynjas rnashtruese qe ka humburshume. Ti ndegjojme fjalite e Allahut xheleshanuhu:

H E kush nxirret prej xhehnemit e Jutet nexhehnet Ai ka arritur shpetim, e jeta e kesa j bote nukeshte tjeter pas nje perjetim mash trues ".

8/2/2019 albanian-0 3

14/52

oOBLIGIMET NDAJ TE DERGUARIT TEZOTIT MUHAMEDIT ALEJHI SALATU VE

SELAMSiq e kemi cekur me pare obligimi kryesore i

njeriut eshte ndaj zotit xheleshanehu, e menjeherepas tij eshte obligim ndaj pejgamberit Muhamedalejhi selam, pra nuk ka asnje krijese qe e meriton tedrejte dhe obligim sikurse Pejgamberi alejhi selam,Allahu xheleshanehu thote ne Kur' an per te:..tL i- ! ' .~i AI'" _ :G ' " { : ' _ " , ( , . - ; ~;:r-;-:1TIl :k... ;.~J"':.~~ ... !J~J ~ U ~'7

(Suretu el-feth, 8-9),e qe do te thote perkthimi:"Ne te derguam ty (Muhamed) deshmitare,

pergezues dhe qortues qe ju (njerez) t'i besoniAllahut dhe te derguarit te Tij, dhe ate Ta perkrahnie ta respektoni ".

8/2/2019 albanian-0 3

15/52

~ =========================

E per kete arsye obligohet qe dashuria ndajPejgamberit alejhi selam te vehet ne rend te parepara cdc dashurie tjeter, e mos te duhet askush meshume se Ai, as prindi e as femiu, as gruaja e bile asvetvetja, kete na e dokumenton iDerguari i zotit kuthote:

'" ... ... J "" J ",. ""

'9~~ ~~! ~l ;:"~l ~ ~~l ~~ - J ) )(( ~r~wlj'9~!jj

Qe do te thot: "Nuk ka besuar askush prej jushperderisa Ie mas jem tek Ai m e i dashur se femiu itij, dhe se njerezit ne pergjithesi H

E prej obligimeve ndaj Pejgamberit alejhiselam, rrespektimi e nderimi i tij ashtu si e meritonduke mos e tepruar e as mangesuar, e te gjitha ketorealizohen duke e respektuar personalitetin e Tij telarte S 1 i derguar i Zotit xheleshanehu dhe i dashuri itij e gjithashtu duke i zbatuar dhe respektuar synetet,punet, porosite e traditat e tija alejhi selam.

8/2/2019 albanian-0 3

16/52

Nese vejme nje shiqim shokeve tePejgamberit alejhi selam do ta shofim se sa e kanerrespektuar e madheryer personalitetin e tij dhe sa ikane zbatuar edhe synetet e tij. Kur e kane derguarpoliteistet (mushriket-kufaret) e Mekes nje politeistte vetin te quajtur Urvete bin Mesudi qe te lidhemareveshje paqe me muslimanet ne luften ehudejbise ne vitin e gjashte (VI) te hixhretit e kureshte kthyer prej muslimaneve ne Meke iu tregonshokeve te vet se i ka gjete muslimanet ndajPejgamberit alejhi salatu ve selam e iu thote:

"Kam hyre tek mbreterit e persise, romakevedhe te habeshit (Etiopise) e nuk kam pare asnje prejketyre (mbreterve) duke e madhruar shoket e tij,ashtu siq i kam pare shoket e Muhamedit duke emadheruar ate, nese iurdheron diqka per se shpejti ipergjigjen, e nese merr abdes shtyhen mes Yeti secili po ia pret ujt e abdesit e me perdore per bereqet,po nese flet e ulin zerin dhe percjellin shiqimin ngarrespekti dhe nderimi ndaj tij,

Pra keshtu shoket e Pejgamberit alejhi selam ekane rrespektuar ate dhe kane zbatuar urdherat e tij.

8/2/2019 albanian-0 3

17/52

~ =========================

Keshtu duhet edhe ne te veprojme, te shkojme rrugesse tij, e rruges se shokeve te tij, t'i besojme cka katreguar qofte tregim i kaluar ape i ardhshem, e tazbatojme ate qe ka urdheruar, e te largohemi prej sajqe ka ndaluar, gjithashtu duhet te jemi teplotebesueshem se rruga dhe tradita e tij eshte rrugame e mire dhe me e drejte, dhe se sheriati dhe ligji itij eshte ligji me i plote prej te gjiha ligjeve tjerangado qofshin ate dhe qfardo qofshin. Te gjitha ketojemi te obligueshem doemos si musliman ti zbatojmne jeten tone te perditshme, per kete na obligonallahu xheleshanehu ku thote ne Iibrin e Tij te shejte:

"Per zotin tend jo, ata nuk jane besimtare (teasaj qe te zbriti ty as te asaj para teje) derisa temoszgjedhin ty per te gjykuar ne ate konflikt mestyre, e pastaj (pas gjykimit tend) te mas ndiejne

8/2/2019 albanian-0 3

18/52

paknaqes i nga gjykimi yt dhe (derisa) te mos bindensinqerisht ".Gjithashtu ne nje vend tjeter allahu

xheleshanehu thote.

(Suretu al-imran, 41) e qe do te thote "nese edoni allah un, atehere ejani pas meje qe allahu t 'judoje, t 'ju fate mekatet tuaja, se allahu eshte qe fateshume".

Prej obligimeve tona ndaj Pejgamberit alejhisalatu ve selam eshte mbrojtja e sheriatit te tij, dheruajtja e tradites dhe synetit te tij aq sa ka mundesinjeriu, e nuk lejohet per asnje musliman qe ndegjonduke u sulmuar sheriati i Pejgamberit alejhi selam eka mundesi me mbrojt ate e nuk e mbron, porheshte.

8/2/2019 albanian-0 3

19/52

-~========================Allahu na befte prej atyre qe e dojnePejgamberin alejhi selam me shume se cdo kend

tjeter, na befte prej atyre qe i kryejn urdherat e tij aluftojn per sheriatin e Tij.

8/2/2019 albanian-0 3

20/52

OBLIGIMET NDAJ PRINDERVEAskush nuk e mohon miresine e prinderve

ndaj femis, duke e ditur se ata jane shkak perekzistimin e tij ne kete bote, e per ate ata meritojnkujdes dhe mbikqyrje nga ana e femiut te tyre, sepseata more vella te kane rritur, jane lodhur qe ti tepushosh, kan ndenjur pa fjetur qe ti te flesh, te ka. .bart nena ne barkun e saj, eke qendruar ne llogari teshendetit te saj per nje kohe afer nente muajshperafersisht, me cka deshmon edhe Kur'ani per kete,thote allahu xheleshanuhu:. . . . / / / . . . . _ . . j . ~ 1 j. ./,;' ~

[' t: ~\'I ~ ~WJ i~ "'{ ~J ~ liJ,.v ~ r(Suretu lukman, 14), HE ka harte nena e vet

ate me mund pas mundi".Pastaj te ka lindur e te ka ushqyer me

qumshtin e saj afer dy vjet me lodhje, veshtiresi emundime. Edhe babai gjithashtu vrapon per jetentende, per fumizimin tend kur ti je ivogel derisa territesh, gjithashtu kujdeset per kulturen dhe edukatentende, moralin tend dhe per keshillat ndaj teje. Per

8/2/2019 albanian-0 3

21/52

~=-=-=-===-=============-kete arsye na ka urdheruar allahu xheleshanehu permiresjellje dhe falenderim ndaj prinderve, ku thote:

(Suretu Lukman, 14) "Ne njertun e kemikeshilluar (porositur)per (sjellje te miralprinderit evet, sepse nena e ate e barti me mund pas mundidhe pas dy viteve ia ndau gjinin. (E porasitem) tejesh mirenjohes ndaj meje dhe ndaj dy prinderve tu,sepse vetem tek une eshte kthimi iuaj".

Si po shifet qartene kete ajet allahuxheleshanehu e ngriti lart ceshtjen e prinderve, ku evuri menjehere pas adhurimit te tij. Obligimi ndajprinderve zbatohet me miresi ndaj tyre, qoft me fjaleapo me pune, apo me te holla apo ne c'fare domenyre qofte ajo, perpos nese miresija e tyre te qonne gjynah (mekat) ndaj Allahut, apo ne dem tendinpersonal.

8/2/2019 albanian-0 3

22/52

Gjithashtu e drejta ndaj tyre zbatohet duke iufolur atyre me fjale te buta e te embla, duke iubuzeqeshur, duke mos e ngritur zerin me shume seata duke mos pritur aspak qe ti te sherbesh atyre leurkane nevoje per ndihmen tende, si pershembull kurte plaken e dobsohen, apo semuren, sepse nje diteedhe ti do te kesh nevoje per ndihmen e bijve te tu.Po nese vertete i zbaton obligimet atehere te marrimmyzhde per sevap dhe shperblim te madh.

Me te vertete obligimi ndaj prinderve eshteshume i madhe e kete na tregon edhe Kur'ani:

(Suretu nisa, 36) "E adhurojeni allahun e masbeni ali) shaq kurnjesend dhe silluni mire ndaj

prinderve ".Kjo cka pame ne pika te shkurtera na jep te

kuptojme rendesine e miresjelljes dhe miresise se tebirit ndaj prinderve te tij, miresi kjo edhe obligim tecilin fatkeqsisht shume prej nesh e kane humbur,

8/2/2019 albanian-0 3

23/52

~ ==-======================

duke mos par kurfar te drejte e obligim e as kurfarmireberje ndaj prinderve t e vet bile disa iqortojnedhe ofendojne me fjale t e renda,

8/2/2019 albanian-0 3

24/52

OBLIGlMET NDAJ FEMIJEVEKur flasim per femijet kemi per qellim bijte

dhe bijat. E obligimet ndaj tyre jane te l1ojUojsbmepor me layesorja eshte edukata e mire, e ajorealizohet duke ua mesuar atyre fene ne menyre qete kene njohuri sa me te medha per te, thote allahuxheleshanehu ne Kur'an:

(Suretu et-tahrime, 6) "0 ju qe besuat ruaneveten dhe familjen tuaj prej nje zjarri (xhehnemit)lende djegese e te eilit jane njerezit dhe guret ".

Ene familje bejne pjese edhe femijet, e ruajtjae tyre prej zjarrit eshte qe ti edukosh ne fe..E per kete Pejgamberi alejhi selam ka thene:

, ~, , ;I,~G~~",!,]j~J~J~~_'~G~

8/2/2019 albanian-0 3

25/52

~====~================"Secili prej jush eshte kujdestare, dhe seciliprej jush do te pergjigjet per kujdestarine e tij,

njeriu eshte pergjegjes per familjen e tij dhe Ai do t epergjigjet per t e " .

Femijet jane amanet ne qafe te prinderve, eprinderit jane pergjegjes per ta ne diten e gjykimitper edukimin e tyre fetar e moral, e nese ata e bejnekete atehere ata do te jene te kenaqur me femijet etyre ne kete bote dhe ne boten tjeter, allahu xh. Sh.Ne Kur'an thote:

(Suretu et-tur, 21) "E ata qe vet besuan edhepasardhesit e tyre ishin me besim. Ne atyre do t e uashoqerojme pasardhesit e tyre, asgje nuk u paksojnenga veprat e tyre (Prinderve) ".

Mirepo nese i shiqojme sot muslimanet,gjejme se shume prej tyre ikane lene te drejtat dhe

8/2/2019 albanian-0 3

26/52

obligimet qe i kane ndaj femijeve te vet, nukkujdesen per ta aspak, sikurse mos te ishte obligimndaj tyre, nuk i edukojne, nuk kujdesen per ruajtjene mora lit te tyre, nuk i pyesin se ku shkojne, kurvine, me kend rrine, nuk i ndalojne prej te keqijave enuk i urdherojn ne te mire, e c'eshte me e quditshmese vet ata prind qe nuk interesohen per femijet e tyrejane rojtes te medhenje te pasurise, kujdesen per teme shume se per bijt dhe bijat e tyre, ju interesoncdo dinare se ku shkon e sa po shkon, ndersa bijt evet i kane lene pas dore sikur te mos ishin te tyre,subhanallah, a me e rendesishme eshte pasuria apofemijet! A me shume obligim ka njeriu ndaj pasuriseapo ndaj femijesl Ska dyshim se obligimi ndajfemijut eshte me imadh dhe me i rendesishem nekete bote dhe ne tjetren, Gjithashtu prindi ka obligimndaj femijut tc tij qe ti jep me ngrene, qe ta vesh-mbath, e ti jep te holla aq sa ka nevoje duke mos etepruar, e te mos beje dallime ne mes te femijeve tetij ne perkujdesjen e tyre. Eshte padrejtesi, e zoti nuke done padrejtesine, gjithashtu ky dallim ne ketogjera qon deri tek zilia e ndoshta edhe armiqesia nemes vellezerve, e ndoshta edhe vet femijeve dhe

8/2/2019 albanian-0 3

27/52

~ =========================

prinderve, Ndersa sa iperket dashurise prindore nukdo te thote qe ti doje te gjithe njesoj, sepse dashuriaeshte ceshtje e zemres, e nuk e ka njeriu ne duar teveta. Ne fund shtojm se sa here qe prindi kujdesetper femijet e tij e iedukon ne frymen Islame edhefemijet me emer te Allahut xheleshanuhu do tekujdesen per te kur Ai do te kete nevoje per taoDhesa here qe prindi nuk kujdeset per femijet e tij, e ilen pas dore edhe ata do ta lene ate nje dite e nuk dote kujdesen per te, sepse cka bene ate edhe e gjene,

8/2/2019 albanian-0 3

28/52

oOBLIGlMET NDAJ TE AFERMEVE-

AKRIBAVE . . . . .\: ~: '.OJ' _.Te afert (akribat) jane ata te cilet te lidhe me

ata afersia farefisnore si pershembull.vellau. Motra,mixha, daja, femijet e tyre apo lidhjet e tjera, ndajcdo te afermi ke obligim, e ky obligim shkallzohetsipas te afermeve. E per faktin qe kena obligime dhete drejta ndaj te afermeve eshte fjala e Allahutxheleshanuhu ku thote:

"Jepjau te afermeve te drejten e tyre (hakun etyre) ",

Gjithashtu thot allahu i madheruar:

(Suretu En-nisa, 36). "Adhurone Allahun emos e shoqeroni atij asnje send, silluni mire ndajprinderve, ndaj te iJfl!rmeve... ".

8/2/2019 albanian-0 3

29/52

~ =========================

Edhe Pejgamberi alejhi selam .thote ne njehadith:

Qe do te thote. "kush beson ne zotin dhe nedite e gjykimit Ie t e kujdeset per te afermit e tij ",E kujdesi ndaj tyre behet duke i vizituar, dukeiu ndihmuar me pune e te holla, duke ndare sebashku gezimin e hidherimin, e te gjitha keto duhetbere per zotin e lartesuar, duke kerkuar kenaqesinedhe shperblimin e tij, e nese eben kete atehereallahu xheleshanuhu do ta shperbleje ne kete dhe neboten tjeter, Ne kete bote do ti ndihmoje e do t'ialehtesoj veshtiresite, ndersa ne boten tjeter do tashperblej me xhehnet. Prej te gjitha ketyre te miravenga ana e Allahut, jane edhe te tjerat, se te afermitnese kujdesen njeri per tjetrin e indihmoojne njeritjetrit, do te ndihen te lumtur, te qete, e ndijne vetensi nje grusht te forte, e atehere kjo sjelle lumturi nejeten e perditshme njerzore Isiame. Mirepo sotgjejme disa individ te cilet e kane lene obligimin etyre plotesisht, nuk injohin te afermit, ose nuk done

8/2/2019 albanian-0 3

30/52

ti njohin fare, nuk i vizitojne kurre, nuk kujdesen perta, nuk ju ndihmojjn aspak nese ka mundesi, Dhe nete njejten kohe gjejme edhe te atille qe per te afermite vet kujdeset aq sa ata kujdesen per te, nese ata ibejne mire e indihmojne edhe ky ju ndihmon, e perndryshe nuk ndien ohligim ndaj tyre, duke menduarse kush te bene te mire edhe ti mire atij, jo morevella nuk eshte ashtu asesi. Duhet t'iu bejsh mire mecka te mundesh, pa mare parasysh qendrimin e tyrendaj teje, sepse ti duhet ta bene ate te mire per zotinxheleshanuhu e jo qe Ai ta kthej ate ty.

8/2/2019 albanian-0 3

31/52

~ =========================OBLIGIMI I BASHKESHORTEVE NDAJNJERI-TJETRITMe rastin e marteses se dy te rinjeve,

gjegjesisht te burrit dhe te gruas, atyre u lindinobligime te reja dhe te drejta ndaj njeri tjetrit, tedrejta trupore, shoqerore e financiare. Pra eshteobligim qe secili prej tyre te kujdeset per njeri-tjetrin, ti ndihmoje ne te mire, te e lidhin kenaqesinene mes veti ne cdo aspekt, ne menyre qe edhe jeta etyre te jete e lumtur dhe e begatshme. Feja jone naporosite e na keshillon qe te sillemi mire ndaj grave,te jemi te drejte me to, e mos te kerkojme prej tyreate qe nuk munden, mos t'i mundojme, te jemi temeshirshem ndaj tyre.

Allahu xheleshanuhu ne Kur'an thote

(Suret en-nisa, 19) "Dhe silluni ndaj tyre(grave) me te mire ". Gjithashtu edhe pejgamberialejhi salatu ve selam thote:

8/2/2019 albanian-0 3

32/52

" , . . . . ",~ . ~ ~(':'jG '; I . S d .~. ~I t ' . : . . J ) )> - ~ ~ . . -,,)-!' ~ ~ w . ~ ,. '1' ~_,...._, ~ ~ 4 ~4_~ ;-/~~::,~ ,~~i~t ~ G . ~~i~~

(( ,.~~ I~j:.~~ ,~;CtJ~;.J 4:'~~::'~"Silluni mire ndaj grave, sepse gruaja eshtekrijuar prej nje brinje (te mashkullit) e pjesa me e

lakuar e brinjes eshte maja e saj, me cka neseperpiqesb qe ta drejtosh do ta thesh, par nese e lenate ashtu si eshte do te vazhoj te jete e lakuar.Silluni mire ndaj grave".

Keto argumente te cilat ipermendem me lartna obligojne ne njeren ane qe te sillemi mire ndajgrave, e ne anen tjeter na ndalojne qe te kerkojmeprej tyre qe te jene te plota ne cdo aspekt duke nasqaruar se femrat ikane te metat e veta si krijesa telindura me to, e per ate mos kerkoni prej tyre qe tejene te plota ne cdo aspekt e pa te meta.

mirepo gjejme disa prej burrave-bashkeshorteve qe kerkojne prej grave te tyre tejene te persosura e pa te meta, e kjo eshte nje gje epa mundshme sepse siq e kemi cekur me larte vete

8/2/2019 albanian-0 3

33/52

~ =========================

natyra e gruas eshte e tille, per ate Pejgamberi alejhiselam ka thene.t'brinja eshte e lakuar, e neseperpiqesh qe ta drejotsh do ta thesh"- e thymja ebrinjes eshte shkurorezimi, pra nje perpjekje e u n eeshte e pamundshme e ne te njejten kohe te qon nengaterresa e ndoshta edhe shkurrorezim, E per ketearsye burri si qift me ipjekur se sa gruaja duhet tibeje disa leshime ndaj saj nese ato leshime nuk kanete bejne me fene dhe me nderin. Prej te drejtave tegruas dhe obligimeve te burrit ndaj saj eshte qe t'isiguroj ushqimin, veshembathjen, banimin. E kete edeshmon fjala e Allahut xheleshanehu ku thote:

(Suretu el-bekaretu, 233). H I ali i familjes eshtei obliguar per furnizimin dhe veshembathjen e tyre(gruas) ashtu si eshte ne rregull".

Gjithashtu hadithi i Pejgamberit alejhi selamthote:

8/2/2019 albanian-0 3

34/52

e J J... ...

~~,~~~~~~~~~~ ,~~~))"" ""'" ~ JO~'" '" ""',,.. '" ,,'" '" It" "~ ,.. ""Ijl' 8~,biWI :JU.~~ u~q_~ ..j)~ LA

"Edhe per to (grate) eshte obligim i juajiushqimi i tyre dhe vesha e tyre emire. E eshte pyetur(pejgamberi alejhi selam) cfare obligimi kemi ndajgrave, e Ai ka thene (pejgamberi a.s.) qe fa ushqeshate kur ushqehesh edhe vet, e fa veshesh (t'i bleshtesha) dhe mos fa rrahesb fytyres, e mas fa ofendosh(d.m.th. Me sharje) e mos ta izolosh ate perpos neshtepi ".

Ndersa obligimi igruas ndaj burrit eshte me imadhe sesa obligimi itij ndaj saj, duke u bazuar nefjaline e Allahut t e lartemadheruar ku thote:

8/2/2019 albanian-0 3

35/52

(Suretu el-bekaretu, 228) "Edhe atyre u takone drejta sikurse edhe pergjegjesia ne bashkesortesi,e burrave u takon nje perparesi ndaj tyre ".

Prej obligimeve te gruas ndaj burrit t e saj qe tandegjoj ate e ti kryej urdherat e tij, e t'ia plotesojedeshirat, perpos nese ato jane ne kundershtim meIslamin atehere eshte obligim per gruan qe mos tadegjoje ate. Gjithashtu eshte oblgim per gruan qe taruaj pasurine e burrit, t'ia ruaj te msheftat e tij, qemos te dale prej shtepise pa lejen e burrit, egjithashtu qe mos ta lejoj askend te hyje ne shtepi palejen e tij. E per obligimin qe ka gruaja ndaj burritme se miri na jepin me kuptue hadithet ePejgamberit alejhi selam ku thote:/ / ' " . . . . . , . . . . . . / J . ' "c~,~j.:,i.J '~4 ~",'!t1!0{ I~l ~f~~))

(( ~ _j)J ~'!t/; 0 l

8/2/2019 albanian-0 3

36/52

"Me pas qene qe e urdheroj diken per me ibere sexhde dikujt do ta kisha urdheruar gruan qe t'ibeje sexhde burrit".

Gjithashtu thote pejgamberi alejhi selam:~ ~ ;-y~~~~! U!;., ~~, ~~ ,~!))

~ ~(( ~ . ~ ~~~~~~, L4~~:'t~A.~I-:" -: ~ ~~~~-,. ~"".."Nese burri therret gruan e tij ne shtrat e ajo e

refuzon Ie vjen (tek Ai) e (Ai) buan i hidheruar, ne tekane per ta mallkuar melaqet tere naten deri sa tezgjohet (ne me'hgjes) ".

Gjithashtu eshte obligim i gruas qe mos ta bejendonje pune qe ia zvogelon kenaqesine e burrit ndajsaj, poqese ajo pune eshte edhe ibadet (adhurim izotit), se Ie m e dicka tjeter, si psh. Te agjiroj jashteramazanit e burri i saj nuk don qe ajo t e agjeroj,duke deshiruar qe tekete maredhenije me te.Kete edeshmon fjala e Pejgamberit alejhi selam ku thote:

8/2/2019 albanian-0 3

37/52

o============; ; : I i ~ 0",( ( ~ ~ ~ ' ! 1 ! ~ ] : ~ ~ ~1.} ~~tJ ! 1 3

"Nuk lejohet per gruan qe te agjiroj (jashteramazanit) kur burri eshte aty prezent perpos meiejen e tij dhe (gjithashtu nuk lejohet per te) as qe talejoj dike te hyj ne shtepi pa lejen e tij. "

Gjithashtu Pejgamberi alejhi selam e ka bereqe nje prej shkaqeve te hyrjes se gruas ne xhehneteshte qe burri i saj te jete i kenaqur e ilumtur me te,ku thote alejhi salatu ve selam:

( ( i~:;,. :tl~~ . ( ( .:_ .~ , ~Lo 3 1 " I ~ t )).' ~!) "0-':"_j)J !J -4 _"Ajo grua qe vdes e burri i saj esht i kenaqur

(i lumtur) me te ka per te hyre ne xhehnet".

8/2/2019 albanian-0 3

38/52

OBLIGIMI NDAJ FQIUTFqiu eshte personi afer vendbanimit tende, E

ndaj tij ke obligime te shumta, nese eshte Aimusliman dhe i aferm i juaji atehere ndaj tij keobligime per. tri shkaqe.qe e ke fqinj, qe eshtemusliman dhe qe e ke te aferm. Po nese ate nuk e ket e aferm por eshte musliman ateher ndaj tij keobligime per dy shkaqe: qe eshte fqinj dhe iaferm ijuaj. Po nese nuk eshte musliman dhe nuk e ke teaferm atehere ndaj tij ke obligime per nje shkak: qeeshte fqiu juaj. Per obligimin dhe pergjegjesine qe ekemi ndaj fqiut me se miri na tregon Kur'ani imadheruar ku thote:

(Suretu en-nisa, 36). "Silluni mire ndajprinderve, ndaj te afermeve, ndaj fqiut tif afert, ndajfqiut tif target, ... "

8/2/2019 albanian-0 3

39/52

~ =========================

Gjithashtu Pejgamberi alejhi selam na tregonne nje hadith se cfar vlere dhe rrespekti ka fqiu kuthote:

Qe do te thot: "Aq shume me ka keshilluarxhebraili per fqiun sa qe kam menduar se do ta fusene testament (trashigimi) ".

Prej obligimeve te fqiut ndaj fqiut te vet: tesillet mire ndaj tij, ti ndihmoj me ate qe ka mundesi,te interesohet per gjendjen e tij materiale eshendetsore, ta vizitoj e posaqerisht neper festa egazmende.

Thote Pejgamberi alejhi selam: "Mei midpre)jush te zoti eshte Ai qe sillet me se miri me fqiun evet".

Gjithashtu thot alejhi salatu ve selam:

( (~~J~0J" : '_J '~#~l t~ !J~\ i~ : ; ;0~~

8/2/2019 albanian-0 3

40/52

Qe do te thot: "Kush beson ne zotinxheleshanehu dhe ne diten e gjykimit Ie te sillet mirendaj fqiut te vet ".

Pejgamberi alejhi selam ka porosite qe nesedikush pergadite ndonje gjelle Ie te beje me shumese qe ka nevoje ashtu qe ta therret fqiun e vet, qe tashoqeroj ne ngrenje, ose Ie t'ia qoj pak ushqim neshtepi.

Gjithashtu prej obligimeve te fqiut ndaj fqiutte vet qe mos ta mundoj e ofendoj ate, qofte me fjaleose me pune, per kete na e terheq verejtjen hadithi ipejgamberit aIejhi selam ku thote:

J I'" "" ,. ,.,.

:I_,lU ,~~ "J ~ !J ,~~ "J ~!J ,~~ "J ~!J ))".. 0 "" -;;. ", ,

(( ~I~ ~~~ :;.~ "J ~~I :J~~~I J ;W _ ) ~ ~"Nuk eshte besimtare vallahi, nuk eshte

besimtare vallahi, nuk eshte besimtare vallahi (e kaperseritur tri here), i kane thene (shoket e tij) :kusho i Derguar i Zotit? Ai ka thene: Ai person, qe fqiu itij nuk eshte i qete nga demet e tij".

8/2/2019 albanian-0 3

41/52

~========================Mirepo per fat te keq sot gjejme shume kendqe nuk izbaton keto bligime ndaj fqiut te vet, por

perkundrazi e mundon ate me fjale apo me pune tekeqija, E kjo thyerje dhe mos zbatim iurdherave teAllahut dhe te pejgamberit te tij alejhi selam,gjegjesisht ky mos rrespekt fqinjesore qon neshperndarjen e muslimaneve dhe largimin e zemravete tyre.

8/2/2019 albanian-0 3

42/52

G)OBLIGIMI NDAJ MUSLlMANEVE-NEPERGJITHESIObligimet e muslimanit ndaj muslimaneve

jane te shumta, e prej tyre ato te cilat jane permendurne hadithin e vertete, ku thote pejgamberi alejhiselam:,~j1~~ 4 : ~ j~ !~t ' f ( f ! J~ ,~~ ,~) )

E qe do te thote ne perkthim: "Obligimet emuslimanit ndaj muslimanit jane gjashte.nese etakon ta pershendesesh, nese te [ton ti pergjigjesh,n e s e kerkon prej teje q e ta keshillosb keshilloje, n e s eteshe dhe e falenderon zotin (thote elhamdulilah)thuaj "jerhamukullah ", n e s e semuret vizitoje dhen e s e vdes percillja xhenazen".

Pra ky hadith na sqaron disa obligime qe ikane muslimanet ne mes yeti. E te flasim per secilinobligim veq e veq ne pika te shkurtera:

8/2/2019 albanian-0 3

43/52

~ =========================

Obligimi i pare-selami (pershendetja). Selamieshte synet iforte, gjithashtu eshte prej shkaqeve qei ofron muslimanet mes veti sepse salami jipet atij qee njeh dhe atij qe nuk e njeh, e kur iep selam atij qee njeh te shtohet dashuria ndaj tij, e kur te jep Ai qenuk e njeh ndien ne zemer se eshte iaferm i juaji,vella prej feje. E per rendesine e selamit gjithashtuna deshmon hadithi i Pejgamberit alejhi selam kuthote:

"Vallahi nuk keni per te hyre ne xhehnetperderisa te besoni, dhe nuk keni besuar perderisa teduheni mes veti".

Synet eshte qe i vogli t 'i jep selam Ie madhit,pakica shumices, e Ai qe eshte hypur na kale apa nediqka tjeter t 'i jep selam kembesorit. Par nese nukjepe selam Ai qe duhet te jepe atehere duhet te jepeAi tjetri ne menyre qe mas Ii! humbe salami,

8/2/2019 albanian-0 3

44/52

pershembull nese nuk jep selam i vogli ndaj tilmadhit atehere le ti jepe i madhi til voglit ne menyreqe fa fitoj sevapin (shperblimin) ".

Pejgamberi alejhi selam e ka pas shprehi qe t'ijep ipari selam atij qe e ka takuar, pamvaresisht se aka qene i rritur apo femije. Pra dhenja e selamiteshte synet kurse kthyerja e tij eshte vaxhib(obligim), nese nje njeri e kthen selamin prej gropesmjafton per te tjeret.

Obligimi i dyte-pergjigjja e fteses, Nese tetheret apo te fton ne shtepi te vet per te ngreneushqim, per te ndejtur apo per diq tjeter, duhet tipergjigjesh thirrjes se tij ngase eshte synet iforte(muek-ed), e perjashtohet ftesa ne dasem pergjigjja ese ciles eshte vaxhib (obligim i domosdoshem),

Ndoshta fjala e Pejgamberit alejhi salatu veselam "nese te fion pergjigju", perf shine thirrjen e tijper t'i ndihmuar diq, ne ndonje pune, ngase per ketena jep te kuptojme hadithi qe vijon:

8/2/2019 albanian-0 3

45/52

"Besimtari per besimtarin eshte sikurse muri,eforcon (e lidhe) njeri-tjetrin".

Obligimi i trete-nese kerkon prej teje ndonjekeshille ta keshillosh.

Pra nese vjen tekju dhe kerkon ndonje keshilleprej jush eshte obligim i juaj qe ta keshillosh ate,sepse ajo eshte obligim fetar, Pejgamberi alejhiselam thote:

, JL4j~J'~~~J'H~J,A1Jd.>.~ tcll0:..wl))((~I..cJ'~1

"Feja eshte keshil le (nasihat) per zotin perlibrin e tij (Kur'anin), per Pejgamberin e tij, perdietaret (uleman), e muslimaneve dhe per(muslimanet) ne pergjithesi".

Mirepo nese nuk vjen tek ju qe te kerkojndonje keshille a duhet ta keshillosh ate apo jo?Nesepuna te te cilen don ta beje eshte e demshme apo kane t e mekat (xhynah) atehere eshte obligim qe takeshillosh, sepse ti po e ndalon vellaun tendmusliman prej te keqes e nuk po e len me hy ne

8/2/2019 albanian-0 3

46/52

xhynah. Po nese puna te cilen don ta kryej nuk kadem e as mekat, por ti po e sheh se tjetra pune eshteme e mire per te atehere nuk ke obligim qe takeshillosh perpos nese kerkon prej jush nje gje tetille, e atehere eshte obligim iyti qe ta keshillosh.

Obligimi i katert- Nese tesh dhe e falenderonZotin e thote: ELHAMDULILAH te lutesh per te,pra ti thuash: JERHAMULULLAH ne shenjefalenderimi dhe lutje per te qe e falenderoj Zotin pasteshjes, mirpo nese tesh dhe nuk e falenderon zotinnuk meriton qe te lutesh per teo

Eshte obligim qe te lutesh per te nese efalenderon zotin, e gjithashtu eshte obligim per ateqe ka tesh t'ua kthen lutjen e te thote:JEHDIKUMULLAH VE JUSLIH BALEKUM. Enese tesh disa here me radhe e i ke thene tri here -jerhamukallah- atehere ne te katerten here i thua -AFAKALLAH- ne vend te luthes "jerhamukaUah".

Obligimi i peste- Ta vizitosh ate nese semuret,E sa me te afert ta kesh te semurin aq me obligim eke ta vizitosh ate. E vizita duhet te behet simbas

8/2/2019 albanian-0 3

47/52

~ =========================

gjendjes se semurit dhe semundjes se tij, sepsegjendja e tij shendetsore nganjehere kerkon qe tavizitosh me shpesh e nganjehere me ralle.

Synet eshte qe sa here ta vizitosh ate tapyesish per gjendjen e tij, gjithashtu te lutesh per te,e t'i jep shprese per sherim sa me te shpejte, sepsekjo ndikon ne sherimin e tij. Gjithashtu preferohet qeti permendesh pendimin (tevben) por me njetematike te mire, si psh. Ti thuash sikur tapermendesh zotin e te lutesh e te pendohesh ndoshtaallahu iu fale xhynahet e iu shperblen ...

Obligimi i gjashte- T'ia percjellesh xhenazenkur t e vdes.

Eshte obligim qe t'ia percjellesh vellautxhenazen, e per ate ke shperblim te madh, thotePejgamberi alejhi selam:,~ ~ A . . . 1 S ~ ~ ~ ~L _i.~ tI ~ v - o ) )Lo-,:~."~L.b~~w-!...I...J~ ~~-'

(( ~ 4o"J.:utj~j JiA :Jl!.9~l.b!#j

8/2/2019 albanian-0 3

48/52

Qe do te thote: "Kush e percjelle xhenazen enje muslimani derisa t 'ifalet xhenazja ka nji kirat, ekush e percjelle ate derisa te varroset e ka dy kirate,e eshte pyetur (Pejgamberi alejhi selam) se cka janeato dy kirate? ka thene (Pejgamberi alejhi selam):(ato jane) sikurse dy kodra te medha (me sevap eshperblim) ':

Domethene sa dy kodra te medha ka sevap Aiqe e percjelle xhenazen e nje muslimani derisa tevarroset.

Poashtu prej obligimeve te muslimanit ndajmuslimanit eshte qe mos ta mundoj e ta fyej ate, dhemos t'ia beje asnje te keqe, sepse nje pune e tilleeshte mekat i madh, thote allahu xheleshanuhu:

Qe do te thote: "E ata qe fyejne besimtaret,per cka nuk jane fajtore, ata kane ngarkuar vetenme shpifJe dhe me nje mekat shume te madhe".

8/2/2019 albanian-0 3

49/52

~ = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =E zakonisht nese dikush e ofendon dikendallahu do te hakmerret prej tij ne kete bote para

tjetres, N e nje hadith pejgamberi alejhi selam thote:~ I J ~,l,.jl~l ~I : l ~ I~-FJ' ~I~ ~J d~Q ~ ))

, " J..... J

,~~}~ ~J ,LJ~ ~J ,4Q)To! " : I '~I~l ~IOJ.,,,,""~o ... ortJ, '" 0 .....J.='I') (f!~Ij)u..l~wt~I~~I~: fff"l, .

}}

(( ~joCJ '~~J , A : . . : l ! r ~ ~I ~ ~IQe do te thote: "mos u urreni (mes veti), e mos

u largoni mes veti (mos i keputni lidhjet mes veti) ebehuni vellezer. Muslimani eshte vella i muslimanit,nuk e mundon ate, e as nuk largohet prej ndihmes setij, e as nuk e ofendon ate. Mjafton per muslimaninajo e keqe nese e ofendon vellaun e vet. Cdomusliman e ka Ie ndaluar (haram) per muslimaningjakun e tij, pasurine e tij dhe nderin e tij ".

Pra obligimet e muslimanit ndaj muslimanitjane keto qe kishte perfshire hadithi i pejgamberitalejhi selam te cilin e permendem me lart."Muslimani eshte vella i muslimanit",

8/2/2019 albanian-0 3

50/52

E nese muslimani e zbaton kete vellazerimatehere do te bej krejt cka eshte mire per te, e do talargoj krejt cka eshte keq per t e o

8/2/2019 albanian-0 3

51/52

8/2/2019 albanian-0 3

52/52

. . . .4 S J a '"4v .~.t'I;U.oIo';I~iJ~ M M

~4w_C~t t : 3 ' ~ o . J ~A.l!I~J})

rr)~)JC/'9( ~)')I$J9V j_~)J;J"))Jo\b])J~JY~)~J?);J)jJ

~9r)~})Jw)