ALERGIA

POKARMOWA

Phylis Austin • Agatha Thrash • Calvin Thrash

Tytuł oryginału: Food Alergy Made Simple

Przekład i redakcja: lek. med. Grażyna Kuczek

Korekta: Monika Wróbel

Projekt okładki: Dariusz Borowiecki

Informacje zawarte w tej książce nie mają na celu zastąpienia

wskazań lekarskich i leczenia.

W przypadku każdej choroby, w celu zastosowania właściwej terapii,

należy skonsultować się z lekarzem.

Copyright © 1997 by Phylis Austin, Agatha Thrash, Calvin Thrash

Copyright © 2003, 2011 by Fundacja Źródła Życia

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Żadna część publikacji nie może być w żadnej formie powielana,

przechowywana w postaci elektronicznej lub tłumaczona bez pisemnej

zgody wydawcy.

Printed in Poland

Wydanie czwarte

ISBN 978-83-905357-5-3

Szesnasta publikacja Fundacji Źródła Życia

W sprawach zamówień należy zgłaszać się do wydawcy:

Fundacja Źródła Życia

Budy Zasłona, ul. Źródlana 1, 96-320 Mszczonów

tel./fax: 46 857 13 54, e-mail: biuro@fzz.pl

sklep internetowy: www.fzz.pl/e-shop

Skład i druk

tel. 46 857 28 99, e-mail: alterna@fzz.pl

3

Spis treści:

ROZDZIAŁ I – Co to jest alergia? ............................................. 9

Predyspozycja rodzinna ............................................................. 11

Alergia a wrażliwość .................................................................. 12

ROZDZIAŁ II – Alergia pokarmowa

– powszechny problem .........................................................13

Nietolerancja pokarmowa w 60% chorób .................................. 13

Przyczyna i skutek ...................................................................... 14

Uzależnienie czy pożądanie ....................................................... 14

Objawy wczesne i późne........................................................... 14

Zmienność objawów utrudnia diagnozę ................................... 15

Zamaskowanie .......................................................................... 16

Czynniki sprzyjające alergii ......................................................... 16

Objawy alergii pokarmowej ....................................................... 17

ROZDZIAŁ III – Pokarmy powodujące alergię .........................19

Mleko ........................................................................................ 19

Dieta bezmleczna ...................................................................... 21

Objawy alergii na mleko krowie ................................................. 21

Czekolada i cola ........................................................................ 24

Objawy alergii na czekoladę ...................................................... 24

Kukurydza ................................................................................. 24

Objawy alergii na kukurydzę ..................................................... 25

Jajka .......................................................................................... 27

Objawy alergii na jajka .............................................................. 27

Dieta bez jajek ........................................................................... 27

Rośliny strączkowe ..................................................................... 28

Objawy alergii na rośliny strączkowe ......................................... 28

4

Owoce cytrusowe ..................................................................... 29

Objawy alergii na owoce cytrusowe .......................................... 29

Pomidory .................................................................................. 29

Ziarna zbóż ............................................................................... 29

Objawy alergii na zboża ............................................................ 30

Substytuty mąki pszennej ........................................................... 31

Przyprawy ................................................................................. 32

Objawy alergii na przyprawy ..................................................... 33

Cukier ....................................................................................... 33

Kawa, herbata, cola .................................................................. 33

Sztuczne barwniki i dodatki pokarmowe .................................... 33

Woda ........................................................................................ 34

Dodatki pokarmowe .................................................................. 35

Inne produkty mogące wywołać alergię .................................... 37

ROZDZIAŁ IV – Diagnostyka alergii pokarmowej ....................39

Test skórny ................................................................................ 39

RAST .......................................................................................... 39

Badanie krwi ............................................................................. 39

Badanie pulsu ........................................................................... 40

Dieta eliminacyjna ..................................................................... 40

ROZDZIAŁ V – Przewodnik do diety w alergii pokarmowej .....41

Dieta rotacyjna .......................................................................... 41

Rodziny pokarmowe .................................................................. 42

Dziennik diety ........................................................................... 43

Diety eliminacyjne ..................................................................... 43

Różne sugestie odnośnie diety w alergii pokarmowej ................. 44

ROZDZIAŁ VI – Karmienie piersią a alergia pokarmowa ..........48

ROZDZIAŁ VII – Choroby mogące mieć związek

z alergią pokarmową.............................................................51

Aftowe zapalenie jamy ustnej (Aphthosis) .................................. 51

Anemia (Anaemia) ..................................................................... 51

Astma (Asthma) ......................................................................... 51

Astma oskrzelowa z katarem (Asthma et rhinitis) ......................... 52

Bezsenność (Insomnia) .............................................................. 52

5

Białkomocz (Albuminuria) .......................................................... 52

Bóle brzucha i wzdęcia (Gastralgia et meteorismus) ................... 53

Bóle głowy (Cephalgia) ............................................................. 53

Biegunka (Diarrhoea) ................................................................ 53

Bolesne miesiączkowanie (Algomenorrhoea) ............................. 54

Brak koordynacji ruchowej (Ataxia) ............................................ 54

Brak łaknienia (Anoreksja) .......................................................... 54

Celiakia (Morbus celiac) .............................................................. 54

Choroba Crohna (Morbus Crohn) .............................................. 54

Choroba Menniere’a (Morbus Menniere) .................................... 55

Choroba pęcherzyka żółciowego (Morbus vesicae fellae)............ 57

Choroba reumatyczna (Arthritis) ................................................. 57

Choroba wrzodowa dwunastnicy – postać przewlekła

(Ulcus pepticum duodeni – chronicum) ..................................... 59

Cukrzyca (Diabetes mellitus) ....................................................... 59

Dna (Podagra) ........................................................................... 59

Egzema (Eczema) ...................................................................... 59

Epilepsja (Epilepsja) ................................................................... 60

Głuchota (Surditas) .................................................................... 60

Gorączka (Febris) ....................................................................... 60

Infekcja górnych dróg oddechowych ........................................ 60

Infekcja dróg moczowych (Cystopyelitis) .................................... 61

Jąkanie (Balbuties) .................................................................... 61

Katar sienny (Catarrhus aestivalis) ............................................... 61

Kolki (Colica) .............................................................................. 61

Krupowe zapalenie krtani (Laryngitis crouposa) .......................... 62

Łzawienie (Epiphora) ................................................................. 62

Migrena (Migraena) ................................................................... 62

Mimowolne moczenie nocne (Ehuresis nocturia) ....................... 63

Mononukleoza (Mononucleosis) ................................................ 63

Nadciśnienie (Hypertensio) ........................................................ 63

Nadmierna aktywność ruchowa (Hyperkinesis) .......................... 64

Nadmierne pocenie się (Hyperdiaphoresis) ................................ 64

Nadreaktywność czuciowa (Hyperreactio sensoria) .................... 64

Nudności (Nausea) .................................................................... 65

Objawy menopauzalne (Menopausa) ........................................ 65

Objawy ze strony układu kostno-stawowego ............................. 65

Obrzęk (Oedema) ...................................................................... 66

Otyłość (Adiposis) ...................................................................... 66

6

Pokrzywka (Urticaria) ................................................................. 66

Polipy nosa (Polipi nasi).............................................................. 67

Porażenie mózgowe (Paralysis cerebralis) ................................... 67

Problemy z nauką ...................................................................... 67

Przykry zapach z ust .................................................................. 68

Swędzenie (Prusitus) .................................................................. 68

Szum w uszach (Tinnitus) ........................................................... 68

Ślinienie (Salivatio) ..................................................................... 68

Świąd odbytu (Pruritus ani) ........................................................ 68

Trądzik (Acne) ............................................................................ 68

Wrzody (Ulceris) ........................................................................ 69

Wymioty (Emesis) ...................................................................... 69

Zakrzepowe zapalenie żył (Thrombosis)...................................... 69

Zapalenie jelita grubego (Colitis) ................................................ 69

Zapalenie kaletki maziowej (Bursitis) ........................................... 70

Zapalenie pęcherza moczowego (Cystitis) .................................. 70

Zapalenie pęcherzyków płucnych (Alveolitis) .............................. 70

Zapalenie pochwy (Colpitis) ....................................................... 70

Zapalenie ucha środkowego (Otitis media) ................................ 70

Zapalenie zatok (Sinusitis) .......................................................... 71

Zaparcia (Constipatio) ................................................................ 71

Zawroty głowy (Vertigo) ............................................................ 71

Zespół hypoglikemiczny (Hypoglycaemia) .................................. 72

Zespół nerczycowy (Syndrome nephrotica) ................................ 72

Zespół niespokojnych nóg ......................................................... 72

Zespół przewlekłego przemęczenia – napięcie alergiczne

(Defatigotro chronica – Turgor allergicus) ................................... 72

Zgrzytanie zębów ...................................................................... 73

Zmęczenie (Defatigatio) ............................................................. 73

ROZDZIAŁ VIII – Alergia pokarmowa a kondycja

umysłowa .............................................................................74

Objawy psychiczne mogące towarzyszyć alergii

pokarmowej .............................................................................. 75

Agresja (Agresio) ........................................................................ 75

Alkoholizm (Alcoholismus) .......................................................... 76

Lęki (Anxietas) ............................................................................ 76

Depresja (Melancholia) .............................................................. 76

7

Hipochondria (Hypochondria) ................................................... 77

Drażliwość ................................................................................ 77

Epizody psychotyczne (Psychosis) .............................................. 77

Schizofrenia (Schizophrenia)....................................................... 77

Gwałtowne i przestępcze zachowania ....................................... 78

ROZDZIAŁ IX – Candida albicans a alergia .............................79

Bibliografia ................................................................................ 85

9

ROZDZIAŁ I

Co to jest alergia?

Słowo „alergia” pochodzi od dwóch słów greckich: allos, co ozna-cza „inny” oraz ergon, co znaczy „praca”. Alergię można w prosty sposób zdefiniować jako „reakcję na nieszkodliwe sub stan cje”. U większości ludzi substancja ta nie wywołuje żad nych niepożą-danych efektów. U pewnych jednak osób, z powo dów dokładnie jeszcze niepoznanych, substancja ta może spo wo dować nadmierną reakcję organizmu, coś w rodzaju wołania po straż pożarną, aby zgasić palącą się zapałkę.

Zadaniem układu immunologicznego jest ochrona przed cho ro bą. Każda komórka posiada specjalne oznakowania, które wskazują, że jest ona częścią danego organizmu. Białe ciałka krwi, zwane limfocytami, stale krążą po organizmie, szukając wrogich najeźdź-ców. Kiedy obca komórka lub jakakolwiek obca substancja zostaje wykryta, limfocyty wysyłają chemiczne sub stancje jako posłańców, którzy wzywają makrofagi (inny typ białych ciałek krwi) do walki z najeźdźcą.

Z pewnych powodów, jeszcze nie znanych, układ immunolo giczny reaguje czasami na nieszkodliwe, obce substancje lub komórki w sposób chorobowy, zwany alergią.

Alergen (zwany również antygenem) jest substancją, która prowo-kuje reakcję alergiczną. Przeciwciało jest substancją pro du kowaną przez organizm w odpowiedzi na alergen.

Kiedy osoba podatna na alergie zetknie się z antygenem, jej orga-nizm reaguje produkcją przeciwciał. Antygeny i przeciwciała wiążą się i uwalniają pewne substancje chemiczne.

10

Organizm musi produkować odpowiednie przeciwciała, zanim wystąpi reakcja alergiczna. Dlatego też osoba generalnie nie rea guje alergią, kiedy napotka daną substancję po raz pierwszy.

Teraz możemy zdefiniować alergię w sposób bardziej precyzyj ny. Alergia jest nieprawidłową reakcją na ogólnie nieszkodliwą sub-stancję, która pojawi się u osoby predysponowanej i spowo dowana jest przez połączenie: antygen-przeciwciało. Wszystkie te procesy prowadzą do uwolnienia histaminy i innych substan cji czynnych, o których będzie mowa nieco później.

Bakteria, która dostanie się do organizmu, składa się z róż nych substancji chemicznych, które tworzą określony charakter i kształt jej komórki. Przeciwciała są białkami zbudowanymi z ami nokwa-sów. Kiedy bakteria (antygen) dostanie się do organiz mu, ropoczy-na się produkcja przeciwciał, które są dla niej spe cy ficzne. Wzór dla tych przeciwciał jest zachowany w organizmie, dlatego jeżeli bakteria ta kiedykolwiek później wtargnie do ustroju, organizm jest przygotowany do produkcji swoistych przeci wciał. W ten sposób wytwarza się odporność na niektóre choroby, jeżeli wcześniej na nie chorowaliśmy.

Przeciwciało pasuje do antygenu jak klucz do zamka.

Przeciwciała są immunoglobulinami w pięciu różnych rodza-jach: IgG, IgM, IgA, IgD i IgE. Większość im mu no glo b u lin we krwi człowieka jest z rodzaju IgG. Ich głównym zadaniem jest ochrona organizmu przed wirusami, bakteriami i toksynami. Globulina IgA zwana jest „wydzielniczą”, ponieważ występuje przede wszystkim w wydzielinach organizmu – w ślinie, we łzach, w śluzie przewodu pokarmowego i oddechowego oraz w mleku matki. IgD występuje

Antygen

Przeciwciało

11

zwykle w bardzo niewielkich ilościach, a jej funkcja nie została jesz-cze jasno zdefiniowana. Makro glo bu lina, czyli IgM globulina, poja-wia się jako pierwsza po wystą pie niu infekcji lub szczepieniu. Jest ona naturalnym przeciw cia łem przeciwko toksynom produkowanym przez bakte rie jelitowe. IgE globulina została odkryta stosunkowo niedawno i występuje zazwyczaj w niewielkich ilościach.

IgE jest globuliną odpowiedzialną za reakcje alergiczne. Jej mole kuła ma kształt litery Y. Stopką przyłączona jest zwykle do powierzchni poszczególnych komórek.

Ramiona „Y” mogą przyłączać cząsteczki antygenu. Dwa są sia-dujące ramiona Y mogą przyłączać ten sam antygen, tworząc most. Struktura mostu stymuluje odpowiednie struktu ry ko mór kowe do uwolnienia ich zawartości.

Histamina jest jedną z głównych substancji chemicznych, uwalnia-nych w reakcji alergicznej. Histamina i inne substancje chemiczne, uwalniane w odpowiedzi na alergię, posiadają różny wpływ na organizm człowieka. Powodują one rozszerzenie na czyń włosowa-tych i przechodzenie płynów do przestrzeni mię dzy komórkowej. Pod wpływem histaminy kurczą się mięśnie gładkie, stymulując komórki produkujące śluz. Reakcja aler gicz na w nosie (katar sien-ny) powoduje obrzęk błony śluzowej i wod nisty wyciek. Łzawienie i swędzenie jest rezultatem reakcji alergicznej oczu. Mrowienie może być objawem alergii na skórze. Kurcze i biegunka mogą pojawić się jako objaw alergii występu ją cej w przewodzie pokarmowym.

Co ciekawe, ten sam alergen może wywołać różne symptomy u różnych osób. U jednej osoby alergia na mleko może wywołać zaparcia, u innej biegunkę, u jeszcze innej ból głowy i dziwne myśli, a u innej nawet kaszel i astmę.

Predyspozycja rodzinnaIstnieje pewna rodzinna predyspozycja występowania alergii.

Jeżeli zarówno matka, jak i ojciec mają alergię, dziecko ma 75% szans rozwoju alergii pokarmowej. Jeżeli tylko jeden rodzic ma alergię, dziecko ma 50% szans.

Dziecko ma większą szansę rozwoju alergii, jeżeli przebywa wśród osób palących papierosy.

12

Alergia pokarmowa może zmienić swój obraz z wiekiem. U no -worodka mleko krowie może powodować kolki, jako dwu-, trzylatek może chorować na astmę, jako nastolatek może mieć trą dzik, a jako osoba dorosła cierpieć na migreny z powodu spo ży wania mleka.

Czasami alergia pokarmowa pojawia się cyklicznie z okresami wznowy i remisji. Z czasem okresy objawowe stają się dłuższe i częstsze, a w końcu przechodzą w postać przewlekłą.

Alergia pokarmowa zazwyczaj nie jest problemem odizolowa-nym. Osoba z alergią pokarmową zwykle ma również alergię na inne substancje jak pleśń, kurz czy chemikalia. Substancje te po-winny być również brane pod uwagę przy diagnozowaniu alergii pokarmowej.

Alergia a wrażliwośćTradycyjni alergolodzy zarzucają używanie terminu „alergia

pokarmowa” w celu opisania różnych symptomów mogących towarzyszyć temu zespołowi. Inni twierdzą, że objawy związane z reakcją na pokarm nie powinny być opisywane w tak wąski sposób. Być może jednym ze sposobów rozwiązania tego dyle matu byłoby zastosowanie pojęcia „wrażliwość pokarmowa” zamiast alergia jako pojęcie ogólne. Ponieważ w niniejszej publi kacji zwracamy się raczej do osób spoza środowiska spec jalistów – alergologów – używamy pojęcia „alergii pokarmowej” jako ogólnego, podsta-wowego pojęcia dla opisania większości obja wów towarzyszących reakcji na pokarm, czy to reakcji antygen-przeciwciało, czy innych często słabo jeszcze rozumianych mechanizmów fizjologicznych. W większości przypadków pojęcie alergia pokarmowa i wrażliwość pokarmowa używane są wy miennie.

13

ROZDZIAŁ II

Alergia pokarmowa

– powszechny prob lem

Nietolerancja pokarmowa w 60% choróbW magazynie Parage Magoson z 1 sierpnia 1982 r. stwier dzo no, że

nietolerancja pokarmowa ma związek z 60% chorób wśród ludzi.Alergia pokarmowa może pojawić się bardzo wcześnie, a nawet

może być problemem wrodzonym34. Podczas gdy z innych ro dza jów alergii można „wyrosnąć”, alergia pokarmowa zwykle jest proble-mem na całe życie. Nowa alergia może być nabyta z bie giem lat, poprzednia może ulec złagodzeniu. Unika nie pokar mów wywo-łujących alergię u danej osoby jest jedynym zna nym i skutecznym sposobem leczenia; odczulanie (obniżenie wrażli wości) okazuje się nie dawać zadowalających efektów.

Objawy alergii pokarmowej mogą mieć postać tylko przejścio-we go, niewielkiego dyskomfortu, jak również zagrażającej życiu anafilaksji. Mogą rozpocząć się zaraz po urodzeniu lub też poja wić się w każdym późniejszym okresie życia. Może to być tylko jeden objaw bądź też zespół objawów. Objawy alergii pokarmowej bywają podobne do objawów innych chorób.

Osoba może czasami tolerować dany pokarm całkiem dobrze, jeżeli spożywa go sporadycznie – raz na cztery do czternastu dni. Częstość, z jaką dany pokarm jest spożywany, ma związek z jego alergennością; im częściej jest on spożywany, tym większe prawdopodobieństwo, że wywoła on alergię przy współistniejącej predyspozycji.

14

Przyczyna i skutekPokarm może wywołać objawy przy jednej okazji i być zupełnie

nieszkodliwy przy innej. Niektóre produkty muszą być spożyte w większej ilości, aby wywołać objawy. Czasami również konieczne jest wystąpienie dodatkowych czynników. Przykłado wo: niektórzy ludzie reagują na arbuzy tylko w czasie sezonu. Niektóre pokarmy spożywane na surowo powodują objawy, po ugotowaniu jednak nie są przyczyną problemu. To szczególnie dotyczy jabłek, marchwi, pomidorów, arbuzów i bananów34. Goto wanie zmienia strukturę pokarmu, czyniąc go czasami mniej alergi zującym.

Uzależnienie czy pożądaniePewnej liczbie osób z alergią przestaje smakować pokarm, na który

są uczuleni i porzucają jego spożywanie. Inni natomiast pożądają go. Pożądanie pojawia się tak często, że niektórzy aler go lodzy nazywają to już nie „alergią”, ale „uzależnieniem”. U pew nych osób może rozwinąć się pewien rodzaj objawów po zaprzes taniu spożywania alergizującego pokarmu, w wyniku czego uważają, że spożywanie go faktycznie poprawia ich samo poczucie. Już 400 lat przed Chrystusem Hipokrates zaobserwo wał, że ludzie czasami odczuwali rodzaj złego samopoczucia wskutek zmian w diecie. Było to związane właśnie z w/w objawami, jakże częstymi w takim rodzaju uzależnienia.

Objawy wczesne i późneIstnieją dwa rodzaje alergii pokarmowej. Pierwszy typ chrakte ry-

zu je reakcja natychmiastowa, z pojawieniem się objawów w cią gu minut, a nawet sekund od czasu spożycia danego pokar mu. Anafi-laksja (wstrząs), pokrzywka, obrzęk naczyniowo-ruchowy (obrzęk skóry) i astma są objawami natychmiastowej reakcji alergicznej. Jaja, orzechy, orzeszki ziemne, ryby i często mięczaki to pokarmy, które często wywołują ten typ alergii. Drugim typem alergii pokarmowej jest reakcja późna. Objawy pojawiają się po kilku godzinach, a na-wet po kilku dniach od spo życia po karmu. Objawy takie jak uczucie zmęczenia, draż liwość, depresja, nadpobudliwość, bezsenność, ból

15

głowy, słaba kon cen tracja, bladość, swędzenie kończyn, mimowol-ne mocze nie nocne, astma oskrzelowa, katar, niestrawność, kolka, bie gun ka, wzdęcia i zmiany skórne są zwykle objawami późnej reakcji alergicznej. Mleko, czekolada, rośliny strączkowe, cytru sy i dodatki pokarmowe są często odpowiedzialne za typ reakcji późnej. Z powodu owego opóźnienia, z jakim pojawiają się obja wy, trudną jest ocena, który pokarm stanowi przyczynę alergii36.

Również inne czynniki mogą czynić ten typ trudnym do roz-poz nania. Symptomy bywają bardzo niespecyficzne, jak również raczej związane z różnymi dodatkami czy ukrytymi skład nikami niż z właściwym rodzajem pokarmu. Przykładowo: pszenica trak-towana pestycydami może wywołać objawy, zaś uprawia na eko lo-gicznie może być nieszkodliwa. Mleko w prosz ku może wywołać alergię, podczas gdy mleko butelkowane może być nie szkodliwe. Mięso smażone na kuchni gazowej może wywoływać objawy, przy-gotowywane jednak na kuchni elek trycz nej może nie być w ogóle alergizujące.

Zmienność objawów utrudnia diagnozęObjawy mogą pojawiać się okresowo, nawet jeżeli ilość danego

spożywanego pokarmu jest stała. Pokarm zjadany w niewielkich ilościach może wywołać minimalne objawy, jednak kiedy spożyty jest w znacznych ilościach, szczególnie po pewnym okresie jego niespożywania, może wywołać bardzo dramatyczne objawy.

U danej osoby może pojawić się jeden objaw w reakcji na wie le różnych pokarmów, może też pojawić się wiele objawów w od-powiedzi na wiele różnych pokarmów.

Ponieważ objawy bywają niespecyficzne i bardzo dziwaczne, chorzy mogą być traktowani jako znerwicowani. Osoby te mogą mieć trudności w radzeniu sobie z problemami życiowymi z po wodu uciążliwości objawów alergicznych.

Czasami zachęcani są do zażywania witamin i soli mineral nych czy też leków uspokajających, jednak one tylko przesuwają w czasie moment rozwiązania problemu.

16

ZamaskowanieCzasami chory może przyjmować alergizujący pokarm przez

całe dnie, a nawet kilka razy dziennie bez pojawienia się żadnych symptomów alergii. Symptomy mogą być opóźnione dwa lub trzy dni, dlatego też pacjent rzadko się ich spodziewa.

Jeżeli przestałby spożywać ten pokarm na cztery, pięć dni i po tem do niego powrócił, wtedy mógłby zaobserwować wyraźną reakcję. Pacjent może wtedy zacząć podejrzewać, że jest uczu lony na ten właśnie pokarm i zdecydować się na częste jego spożywanie, aby zobaczyć, czy objawy znowu się pokażą. Tym razem może nie wystąpić żadna reakcja i pacjent może wywnios ko wać, że nie jest uczulony na ten pokarm. W rzeczywistości sta ło się tak, że pierwsza seria symptomów „zamaskowała” dru gą. Jeżeli pokarm spożywany jest w ciągu 72 godzin po pier wszym jego spożyciu, objawy jeszcze zupełnie nie ustąpiły i ukryły drugą serię. Jeżeli pokarm nie jest spo-żywany przez 72 godziny, początkowe symptomy zanikną, pozwa-lając pojawić się im ponownie po kolejnym spożyciu pokarmu.

Kiedy chory rezygnuje z produktów, na które jest uczulony, przez pierwsze dwa dni może czuć się gorzej. Jest to podobne zjawisko do objawów po odstawieniu leków. Po dwóch, trzech dniach nasilenie objawów będzie się zmniejszać i nastąpi popra wa samopoczucia.

Czynniki sprzyjające alergiiTakie czynniki jak światło słoneczne, czyste powietrze, ćwicze-

nia fizyczne, odpoczynek, odpowiednia higiena itp. wzmacniają zwykle układ immunologiczny, pomagając w walce z alergią. Głów nym czynnikiem alergii pokarmowej jest predyspozycja ge-netyczna. Wiek może wpływać na ciężkość objawów; im młod sza jest osoba, tym cięższe objawy reakcji alergicz nej. Generalnie nie ma większych różnic między objawa mi alergii u mężczyzn i u ko-biet, jednak kobiety mogą zauważyć nasilenie się objawów w cza-sie cyklu menstruacyjnego, jak również tuż przed nim. Alkohol i aspiryna zaostrzają obja wy alergicz ne. Choroby zakaź ne takie jak krztusiec, mono nuk leoza zakaźna, odra, grypa, za palenie otrzew-nej oraz zapale nie płuc i oskrzeli mogą przys pie szyć pojawienie

17

się objawów lub nasilić te, które już występu ją. Duża wilgotność powietrza, przemęcze nie, deszczowa pogoda i przeziębie nie mogą obniżyć tolerancję na alergeny.

U niektórych osób następuje zdecydowana poprawa podczas miesięcy letnich, natomiast pogorszenie w okresie zimy.

Szybkość spożywania pokarmu ma wpływ na intensywność obja-wów. Pokarm spożyty w ciągu 5 minut może wywołać bar dziej uciążliwe objawy niż ten sam pokarm spożyty w ciągu 45 mi nut. Ma to związek z tym, jak dokładnie pokarm jest rozdrob niony w jamie ustnej. Jeżeli pokarm jest dobrze przeżuty, 98% biał ka jest przyswajane jako małe cząsteczki peptydowe i amino kwa sy44. Jeżeli pokarm zjadany jest w postaci płynnej, sympto my mogą trwać krócej niż kiedy jest on spożywany w postaci sta łej.

Objawy alergii pokarmowejAlergia pokarmowa może manifestować się szeroką gamą obja-

wów. Żadna inna choroba znana obecnie w świecie medycz nym nie posiada większej różnorodności objawów.

Przewlekłe przemęczenie i słabość często są spowodowane aler-gią. Objawy te mogą trwać nawet po ustąpieniu głównego ataku alergii i być główną skargą pacjenta. Zmęczenie spowodo wa ne alergią może być najbardziej odczuwane rano i zaraz po wstaniu z łóżka, często pojawia się też późnym popołudniem. Ża den rodzaj odpoczynku czy jego długość nie przynosi ulgi. Dzieci, które trud-no obudzić rano, mogą budzić się rześkie, je że li alergeny zostaną usunięte z ich diety.

Ból, sztywność i rwanie w mięśniach barków, karku i pleców, które mogą współistnieć z bólem głowy, mogą przeciągać się przez dni i tygodnie. Ból kręgosłupa, rąk i nóg również może być związany ze spożyciem alergenów pokarmowych.

Powiększenie węzłów chłonnych szyi w połączeniu ze zmęcze-niem i powiększeniem migdałków gardłowych może być związa ne z alergią.

Zaburzenia psychiczne takie jak: napięcie, nerwowość, drażli-wość, upór, niepokój, rozkojarzenie, zdenerwo wa nie połączone

18

z drżeniem, jąkanie się, bezładna mowa, letargia, otępie nie, afaz ja (utrata zdolności mowy) oraz uczucie jakby oszoło mie nia nar ko ty-kiem są częste u osób z alergią. Może również wystąpić de p re sja, zniechęcenie i melancholia.

Autorytety utrzymują, że 95% wszystkich migren spowodowa nych jest wieloraką wrażliwością na pokarm. Niemigrenowy ból głowy także może być wynikiem alergii.

Egzema, obrzęk naczyniowo-ruchowy, pokrzywka to popular-ne objawy alergii. Ból stawów i reumatyzm może być związany z alergią, jak również częstość oddawania moczu, hematuria (krew w moczu) i astma oskrzelowa. Dodajmy do tego zaburzenia żo-łądkowo-jelitowe, powszechnie odczuwane przez niektóre oso by, gdyż są one jednym z najbardziej powszechnych objawów alergii pokarmowej.

19

ROZDZIAŁ III

Pokarmy powodujące

alergię

MlekoHipokrates był pierwszym uczonym, który opisał symptomy alergii

na mleko. Mleko jest obecnie najbardziej popularnym alergenem pokarmowym w Ameryce. Jest ono główną przyczyną wrażliwoś ci, większą niż inne produkty pokarmowe razem wzięte. Pediatrzy są bardziej świadomi tego problemu niż inni le karze, jednak schorze-nia, z którymi osoby dorosłe zwracają się do leka rza, są o wiele częściej związane z alergią niż jest to roz poz nawa ne. Zaparcia są bardzo często związane z wrażliwoś cią na mleko. Mleko może wywołać każdy z możliwych sympto mów alergicznych. Ogólny ból brzucha, diagnozowany jako ślu zowe lub spastyczne zapalenie jelita grubego, może być spowo do wany alergią.

Alergia na mleko często występuje rodzinnie, ale może powo-do wać różne objawy u poszczególnych członków rodziny. Jedna osoba może mieć ból brzucha, druga ból głowy, trzecia astmę i tak dalej. Ponad połowa badanych wykazuje zwykle więcej niż je den symp tom31.

Mleko może powodować stan zapalny nosa, gardła i drzewa oskrzelowego.

Frederic Speer, lekarz medycyny w Speer Allergy Clinic utrzy muje, że mleko jest prawie zawsze czynnikiem sprawczym w poważnym zapaleniu ucha środkowego. Takie objawy jak mimo wolne moczenie nocne, astma, ból głowy, biegunka, przykry za pach z ust, napięcie,

20

zmęczenie, nadmierne pocenie miewają podłoże we wrażliwości na mleko.

Osoby, które są uczulone na mleko krowie, są również często uczulone na mleko kozie. Niektórzy spośród alergologów twier dzą, że u dzieci, którym podawano mleko krowie we wczesnym okre sie życia, może rozwinąć się o wiele łatwiej alergia na inne po kar my, np. na produkty pszenne. W mleku krowim i pszenicy wystę pu ją bowiem podobne białka30. Liczne badania naukowe potwierdzają, że u dzieci, które nie otrzymywały mleka krowiego przez sześć pierwszych miesięcy życia, rzadziej rozwija się alergia na to mleko w późniejszym okresie. Karmienie piersią obniża prawdopodobień-stwo wystąpienia alergii na mleko krowie, jed nak niemowlę może reagować także na mleko spożywane przez matkę. Około 15–20% dzieci uczulonych na mleko krowie uczu lonych jest rów nież na soję29.

Testy na alergię pokarmową są zazwyczaj niedokładne. Tes ty na uczulenie na mleko nie stanowią tutaj wyjątku. Test skórny może być dodatni u pacjentów, którzy rozwinęli objawy skórne z powodu mleka, jednak negatywny u osób, które rozwinęły obja wy w prze-wodzie pokarmowym, oddechowym czy ogólno systemowo29.

Alergia na mleko krowie jest typem o reakcji późnej, czyni więc trudną dla pacjenta ocenę związku między spożyciem mle ka i wy-stąpieniem objawów. Nie wszystkie nieprzyjemne reakcje na pokarm są alergią; istnieje rodzaj wrażliwości, który nie zależy od żad nego typu reakcji antygen-przeciwciało i dlatego nie jest wy krywany przez test, który jest zależny od takiego rodzaju reakcji. Nietolerancja lak-tozy może być całkowicie niezależna od alergii na mleko krowie. Często po uzyskaniu negatywnego wy ni ku testu tolerancji laktozy lekarze myślą o możliwości aler gii na mleko krowie.

Osoba, która reaguje na mleko krowie, może być faktycznie uczu-lona na penicylinę w mleku. Alergia pokarmowa na mleko może się nasilać zimą, jeszcze bardziej utrudnia diagnozę, jeżeli połączona jest z przeziębieniem. Kiedy radzi się rodzicom, aby odsunęli dzie-cko od mleka krowiego, zwykle od razu pytają: „Skąd wtedy czerpać wapń?”. Wielu znawców twierdzi, że dzieci uczulone na mleko krowie nie przyswajają dobrze wapnia w nim zawartego. Dlatego

21

też dla nich mleko nie jest dobrym źród łem tego pierwiastka. Zie-lone warzywa są bogate w wapń i za pew niają odpo wied nią podaż wapnia w diecie przeciętnej osoby.

Dieta bezmlecznaEliminacja mleka z diety jest jedynym skutecznym sposobem le-

czenia; odczulanie okazuje się być zabiegiem niezadowalają cym.Osoba wrażliwa na mleko musi stać się bardzo uważnym czy-

telnikiem naklejek na opakowaniach. Dodatki mleka znajdu ją się w wielu różnych produktach spożywczych. Nawet produkty bezmleczne zawierają czasami kazeinę – białko mleka. Trzy biał ka z mleka: laktoalbumina, laktoglobulina i kazeina są odpo wiedzialne za alergię na mleko – najczęściej laktoglobulina. Ka zeina, laktoza, laktoglobulina, twaróg i serwatka są to pro duk ty mleczne i wszystko, co je zawiera, musi być usunię te z diety.

Czasami konieczne jest kilkumiesięczne przebywanie na die cie bezmlecznej, aby odczuć wyraźną poprawę. Dlatego też oso ba z ob-jawami, które mogą sugerować alergię na mleko, po win na pla nować 6-miesięczną dietę bezmleczną z od rzu ceniem (nie tyl ko zmniejsze-niem spożycia) mleka i wszystkich produk tów mlecznych.

Objawy alergii na mleko krowie

Dermatologiczne:– ciemne obwódki wokół oczu– egzema– obrzęk naczyniowo-ruchowy (obrzęk warg)– pokrzywka– trądzik– wypadanie włosów

Ze strony przewodu pokarmowego:– atonia żołądka– biegunka– ból brzucha lub żołądka– gazy

22

– kolki u niemowląt– krwawienie z odbytu– nadżerki w jamie ustnej– niestrawność– słaby apetyt– wrzody żołądka – wymioty– zapalenie jelita grubego– zaparcia– zgaga– złe wchłanianie pokarmu

Ze strony układu oddechowego:– astma– częste przeziębienia– katar– kaszel– krup (zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli)– krwawienie z nosa– nawracające zapalenie płuc– obrzęk śluzówki nosa– sapiący oddech– wyciek wodnisty z nosa– wyciek z nozdrzy tylnych– zapalenie gardła– zapalenie oskrzeli– zapalenie ucha środkowego (ból ucha)– zapalenie zatok

Inne:– alergiczne zapalenie spojówki (czerwone oczy)– anafilaksja– anemia– białe upławy– bladość– ból głowy– choroba serca