Amcanion dysgu:• Bod gan ficro-organeddau rôl bwysig i’w chwarae yn y broses o bydru• Bod gan ficro-organeddau fuddion posibl i’r amgylchedd.• Ymchwilio i sut gall micro-organeddau dorri gwastraff i lawr, glanhau llygredd a helpu i gynhyrchu biodanwyddau

‘ Ar gyfer beth mae microbau’n ddefnyddiol?’

Fel dosbarth ysgrifennwch gymaint o syniadau â phosibl ar y sleid hwn.

Ni ddylech wneud unrhyw ddyfarniadau am yr atebion nes i’r

holl syniadau gan y dosbarth wedi’u casglu a nes bod trafodaethau’n digwydd

>> 0 >> 1 >> 2 >> 3 >> 4 >>

8

>> 0 >> 1 >> 2 >> 3 >> 4 >>

7

>> 0 >> 1 >> 2 >> 3 >> 4 >>

6

>> 0 >> 1 >> 2 >> 3 >> 4 >>

5

>> 0 >> 1 >> 2 >> 3 >> 4 >>

4

>> 0 >> 1 >> 2 >> 3 >> 4 >>

3

>> 0 >> 1 >> 2 >> 3 >> 4 >>

>> 0 >> 1 >> 2 >> 3 >> 4 >>

Beth sy’n mynd i mewn i’ch compost chi?Crwyn

Banana

Plisg wyau

Cwdynnau te

Crwyn tatws

Hen lysiau

Gwastraff o’r ardd

Sut mae micro-organeddau’n ymwneud â phydru

Mae’r math hwn o wastraff yn fioddiraddadwy sy’n golygu y gall gael ei dorri i lawr i sylweddau symlach gan ficrobau dadelfennu a ffurfiau bywyd eraill megis mwydod.

Mae microbau’n gwneud resbiradaeth ac yn cael eu hegni o’r gwastraff hwn. Maen nhw angen yr egni hwn i dyfu, a’r sgil gynnyrch yw compost.

Mae compost yn wych ar gyfer yr ardd oherwydd ei fod yn rhoi maetholion hanfodol i’r pridd ac yn gwella’i strwythur.

Mae compostio’n lleihau’r maint o wastraff sy’n cael ei roi mewn safleoedd tirlenwi.

Dydy gwastraff o’r gegin a’r ardd sy’n cael ei gladdu mewn safleoeddtirlenwi ddim yn gallu pydru’n iawn oherwydd diffyg ocsigen.

Bydd y safle’n dechrau drewi ac oherwydd yr amgylchiadau anaerobig sy’n datblygu, mae cymysgedd o ficrobau’n torri’r deunydd organig i lawr, gan allyrru methan a charbon deuocsid. Mae methan yn nwy tŷ gwydr sy’n cyfrannu at gynhesu byd-eang

Sut mae micro-organeddau’n cyfrannu at dorri gwastraff i lawr

Mae popeth sy’n mynd i lawr eich toiled fel arfer yn

gorffen mewn gwaith

carthffosiaeth

Yn gyntaf, mae carthffosiaeth yn cael ei hidlo i gael gwared ar bethau

solet megis brwsys dannedd! Wedyn

mae’n cael ei anfon at

danciau awyru

Wedyn mae’n suddo i’r

gwaelod ac yn ffurfio ‘cawl’ ar y

pen uchaf

Mae awyr yn cael ei fyrlymu i mewn ac mae’r bacteria da yn

lluosi gan dreulio’r bacteria niweidiol

Mae’r llaid sydd ar ôl ar y

gwaelod yn cael ei gynhesu…

Hmmm… pam mae cwdynnau plastig yn cymryd mor hir i dorri i lawr? Os

mai bacteria sy’n torri’r bag i lawr, pan nad ydym yn gallu arunigo’r bacteria

a’u hannog i dyfu mewn niferoedd mwy?

Mae hynny’n bwynt da! Trafodwch gyda’ch partner beth rydych

chi’n meddwl fyddai ei angen er mwyn i’r

bacteria dyfu mewn niferoedd mawr.

Mae’n wir! Cafodd disgybl 16 oed y syniad ynglŷn â

ni’r microbau sy’n diraddio plastig! Rhoddodd e

rywfaint o eitemau’r tŷ at ei gilydd er mwyn gwneud cyfrwng i’r bacteria dyfu

ynddo. Ar ôl gwneud profion i arunigo’r bacteria,

gwnaeth ein hannog i luosi a rhoddodd stribedi o

gwdynnau plastig i ni eu torri i lawr! Dim ond 6 wythnos gymerodd hi!

Rydw i wedi darganfod microbau sy’n…

Allwch chi feddwl am unrhyw syniadau am beth allai fod yn ddefnyddiau pwysig ar gyfer microbau yn y dyfodol?

Lluniwch daflen neu boster sy’n esbonio manteision ac anfanteision defnyddio micro-organeddau ar gyfer

biodanwyddau. Cofiwch ddefnyddio mwy na dwy ffynhonnell wybodaeth er mwyn gwella dibynadwyedd eich

gwaith

Trafodwch gyda’ch partner:

• Fod gan ficro-organeddau rôl bwysig i’w chwarae yn y broses o bydru…

• Bod gan ficro-organeddau fuddion posibl i’r…

• Y gall micro-organeddau dorri gwastraff i lawr, glanhau llygredd a helpu i gynhyrchu biodanwyddau…

Canlyniadau dysgu

GCaD CYMRUNGfL

Alt + Clic ar y ddau flwch coch i ysgrifennu dau beth yr ydych wedi ei

ddeall yn dda!

Alt + Clic ar y ddau flwch coch i ysgrifennu dau beth yr ydych wedi ei

ddeall yn dda!

Alt + Clic yma i esbonio pam nad ydych yn glir am hyn o hyd, neu i esbonio pam fod gennych ddiddordeb yn yr hyn a ysgrifennwyd gennych! Oes yna rywun

arall yn y dosbarth gyda’r pwynt yma yn y ddau flwch canol?

Alt + Clic yma i esbonio pam nad ydych yn glir am hyn o hyd, neu i esbonio pam fod gennych ddiddordeb yn yr hyn a ysgrifennwyd gennych! Oes yna rywun

arall yn y dosbarth gyda’r pwynt yma yn y ddau flwch canol?

Dangos cyfarwyddydCuddio cyfarwyddyd

Alt + Clic yma i esbonio sut y dysgoch chi hyn!

Alt + Clic yma i esbonio sut y dysgoch chi hyn!

Alt + Clic yma i esbonio sut y dysgoch chi hyn!

Alt + Clic yma i esbonio sut y dysgoch chi hyn!

Alt + Clic ar y tri blwch gwyrdd i ysgrifennu tri peth a wyddoch o’r blaen

am hyn!

Alt + Clic ar y tri blwch gwyrdd i ysgrifennu tri peth a wyddoch o’r blaen

am hyn!

Alt + Clic yma i esbonio lle y dysgoch chi hyn!

Alt + Clic yma i esbonio lle y dysgoch chi hyn!Alt + Clic ar y blwch glas er mwyn

ysgrifennu un peth nad ydych o hyd yn siwr ohono, neu gwestiwn yr hoffech gael

ateb iddo.

Alt + Clic ar y blwch glas er mwyn ysgrifennu un peth nad ydych o hyd yn

siwr ohono, neu gwestiwn yr hoffech gael ateb iddo.

Alt + Clic yma i esbonio lle y dysgoch chi hyn!

Alt + Clic yma i esbonio lle y dysgoch chi hyn!

Alt + Clic yma i esbonio lle y dysgoch chi hyn!

Alt + Clic yma i esbonio lle y dysgoch chi hyn!

Ctrl + clic i chwyddo

Ctrl + Alt + clic i leihau

Shift + clic i gylchdroi gyda’r cloc

Alt + clic i deipio testun