Mr. Sci. Arsim Susuri

Pajisjet elektronike

Amplifikatorët operacionalë

Amplifikatorët operacionalë

• Hyrje

• Hyrja me një përfundim

• Hyrja me dy përfundime (diferenciale)

• Dalja me dy përfundime

• Veprimi në modin e përbashkët

• Të dhënat themelore të amplifikatorëve operacionalë

• Qarqet praktike me amplifikatorë operacionalë

– Amplifikatori invertues

– Amplifikatori jo-invertues

Hyrje

• Amplifikatori operacional (op-amp), është amplifikator diferencial me përforcim shumë të madh me impdansë të lartë të hyrjes dhe impedansë të ultë të daljes.

• Ka përdorim të madh në qarqe ku kërkohen ndryshime të amplitudës së tensionit (amplitudës dhe polaritetit), oscilatorë, qarqe filtruese dhe në shumë qaqe të instrumenteve elektronike.

• Një amp. op. përmban një numër të stadeve të amplifikatorëve diferencialë për të arritur përforcim të lartë të tensionit.

Hyrja me një përfundim

• Operacioni-hyrja me nje perfundim rezulton ath kur sinjali hyres ka qasje

(eshte i lidhur) ne njeren hyrje ndersa hyrja tjeter eshte e tokezuar.

• Ne fig.e meposhteme nen a) kemi rastin kur sinjali hyres eshte aplikuar ne

+ (hyrjen pozitive) keshtu qe edhe sinjali dales do te kete polaritet te tille.

• Nen b) rasti kur sinjali hyres eshte i aplikuar ne hyrjen – (negative) ath

sinjali ne dalje do te kete polaritet invertues (siq shifet ne fig.)

Hyrja me dy përfundime (diferenciale)

• Ka mundesi qe perpos hyrjes me nje perfundim, te kemi edhe hyrje

me dy perfundime (pra kemi mundesi te aplikimit te sinjalit ne

secilen hyrje) dhe ne dalje na rezulton sinjali i amplifikuar i cili eshte

ne faze te njejte me ate te sinjalit te aplikuar ne terminalin + dhe –

ne hyrje

• Nen a) asnjeri nga terminalet nuk eshte i tokezuar

• a) rasti kur te dy terminalet jane tokezuar

• te

Dalja me dy përfundime

• Deri tani pame rastet kur kemi dy hyrje dhe nje dalje, por amplifikatoret

operacional kane mundesi te operojne me dalje te kunderta. Nje sinjal i

aplikuar ne te dy terminalet hyrese ka mundesi qe te na rezultoje me dy

sinjale dalese. Dalje do te jene gjithmone me polaritete te ndryshme.

• Me poshte kemi paraqitur disa raste me dalje me dy perfundime

•

• fig.14.6 V01-V02 (psh. 10V-(-10V)=20V

• fig.14.4 rasti-nje sinj. me dy hyrje - dy dalje fig.14.7 hyrje diferenciale – dalje diferenciale

Veprimi në modin e përbashkët

• Nese ne hyrje aplikojme nje sinjal te njejte ne te dy hyrjet e terminaleve (+-) ateher

ne menyren e daljes se perbashket (common - mode operation), kur kemi amplifikim

ideal dhe dime qe ata ne dalje rezultojne si sinjale me polaritete te kunderta ne

dalje, ath keto e anulojne njera tjetren pra kemi 0V ne dalje (praktikisht do te mbetet

nje sinjal shume i vogel ne dalje - i paperfillshem)

Të dhënat themelore të amplifikatorëve

operacionalë

• Nje amplifikues operacional ka nje impedance hyrese(Ri) shume te madhe (ne

menyre tipike disa Megaohm), dhe nje impedance dalese (R0) (me pake se 100

ohm). Qarqet bazike zakonisht perdorin nje amlifikatore diferencial me dy hyrje (+-)

dhe te pakten nje dalje.

• op-ampl. a) praktik b) ideal

Të dhënat themelore të amplifikatorëve

operacionalë

Amplifikatori operacional themelor perdore nje ampl.-op.si ne fig.e meposhteme. Qarku i

treguar tregohet si nje operacion konstante shumzimi i portes.

Nje sinj.hyres V1 eshte aplikuar ne hyrjen negative(-) nepermjet nje rez.R1. Dalja eshte e lidhur

tek hyrje e njejte (-) nepermjete rez.Rf. Hyrja + eshte lidhur me tokezimin. Pra perderisa

sinj.hyres eshte i lidhur me hyrjen(-) ath sinj.ne dalje do te jete i invertuar (i kundert) me ate

hyres.

a)Rasti kur ampl.op.iparaqitur me nje qarke ekuivalent b) Ri=infinit; R0=0 c)qarku ekuivalent i rivizatuar

1R

R

V

V f

i

o

Të dhënat themelore të amplifikatorëve

operacionalë

• .

Qarqet praktike me amplifikatorë

operacionalë

• Ampl.op. Munde te lidhen ne nje nr.te madhe te qarqeve qe te prodhojne karakteristika operacionale

te ndryshme. Nje raste i tille eshte Amplifikatori invertues

• Amplifikatori invertues- eshte amplifikuesi me porte konstante qe perdoret ne masen me te madhe

ne qarqe. Dalja mirret nga shumzimi i hyrjes e cila perbehet nga nje porte fikse ose konstante me rez

(R1) dhe me nje rez. Reaguese (feedback) Rf-kjo dalje invertohet nga hyrja – nga munde te

shkruajme

• I=V1/R1= - V0/Rf

• Fig. Shumezuesi (koeficienti) i invertimit me porte konstante

• Shembull (14.3)fq.619

1R

R

V

V f

i

o

Qarqet praktike me amplifikatorë

operacionalë

• Amplifikatori jo-invertues • Fig.e meposhtme na tregon nje ampl.-op-joinvertues apo nje shumezues me porte const.

duhet te theksojme se perdorimi I gjer I ketij lloj ampl-ori behet per shkake se ka nje

stabilitet me te mire te frekuences. Nese deshirojme qe te determinojme tensionin e portes

te qarkut, ne munde te perdorim paraqitjen si ne fig b) te meposhtme. (

• e shohim setens ne R1 eshte V1, pasi qe V1=0. kjo duhet te jete e njejte me tens.dales,

nepermjete tens.ndares R1 dheRf, pra kemi:

• V1=(R1/R1+Rf ) V0

• a) b)

•

Amp. op. i tipit 741