Anadolu Nümismatik Bülteni #7 (Eylül 2008)

“Paranın İcat Edildiği Topraklardan Koleksiyonerlere”

7 Eylül / 2008

Trabzon Darplı Paralar 3 “el-Hicaz” Üst Damgalı Paralar Üzerine Bir İnceleme

6

Abdülmecid ve Abdülaziz Dönemi, Üst Damgalı Tunus Paraları

8

Bir Osmanlı Kaimesinin Anatomisi 12Bir Serginin Ardından 14

� www.osmanliparalari.com

Merhaba, 32Sayfalık6.sayı,bekleneceğiüzeredahafazlatalepedildi.Elimizdeçokazkaldı.Aboneolmakisteyenlerehatırlatırım.Yenisayımızileeski16sayfalıkformattageridönüyoruz.Gerekliolduğuandayapabileceğimizigördümüzden

ileridedahakapsamlı,dahaayrıntılıyazılarayerverebileceğiz.OsmanlıİmparatorluğumadeniparalarıkataloğuserisininikincisindeufakbirplandeğişikliğiyapıpkapsamınıII.Süleymandöneminekadargenişlettik.Kitabıntamamlanmasınıbirazgeciktirecekamaböylesinidahauygungördük. Bedellibültenaboneliğibeklediğimizdençokyavaşgidiyor.Senelik10Lirabirazfazlageldigaliba! KaanUslu

YASAL UYARI :

Anadolu Nümismatik Bülteni (aNB) koleksiyonerleri bilgilendirme amaçıyla üç ayda bir basılır. Yıllık posta ücreti 10 YTL’dir. Bu bültende yer alan bütün bilgiler, bülteni hazırlayanlar tarafından herhangi bir maddi menfaat temin edilmeksizin genel anlamda bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Bültenimizde yer alan tablo, grafik, resim, fotograf ve fiyatlar doğrulukları tarafımızca garanti edilmemekte olup, bu bilgiler belli bir getirinin sağlanmasına yönelik olarak verilmemektedir. Bu nedenle bu bültende yer alan bilgilerinin yer aldığı tablo ve grafiklerdeki hatalardan, eksikliklerden ya da bu tablolara, fiyatlara dayanılarak yapılan işlemlerden doğacak doğrudan veya dolaylı her türlü maddi/manevi zararlar ve masraflardan ve her ne şekilde olursa olsun üçüncü kişilerin uğrayabileceği her türlü zarar ve masraflardan dolayı bülten sahipleri sorumlu tutulamaz.

BU SAYIDA KATKISI OLANLAR

M.Fatih Beyazıt

İlyas Çamlı

Tuncay Kara

Güçlü Kayral

Kaan Uslu

YAYINA HAZIRLAYAN

Kaan Uslu

Nal Plastik A.Ş.’nin katkılarıyla hazırlanmıştır

KAPAK FOTOĞRAFI

• Yohannes II, 1280-1297, Asper• Trabzon Ayasofya Kilisesi, Charles TexierAsie Mineure, Paris 1849, Milli Kütüphane, Ankara

KoleksiyonlarınızaEkspertiz Yapılır

Nakden Satın Alınır

Yenidükkanımızınadresinilütfennotediniz

RumeliCad.RumeliPasajıNo:45/22Nişantaşı34371İstanbul

(212)[email protected]

nümismatikganzilis

www.turkishbanknotes.info �

Trabzon Darplı ParalarM.FatihBeyazıt

Trabzonunhernekadarİ.Ö.756dakurulduğukabuledilirsedeGrekKolonizasyonuöncesi

butopraklardayerleşiminolduğugenelkabulgörmektedir.PontosEukseinosdönemiilebaşlayanTrabzonparalarındasikkelerüzerindetapınılantanrılarsırasıileMithras,Tykhe,Dionysos,Sarapis,Hermes,Asklepios,Hygieia,Nemesisgörülmektedir.1Pontosbölgesininantikçağdaikibüyükmerkezindenbiri olan Trabzon’da bilinen ilk para darbı İsa’dan önce4.yüzyıldagerçekleşmiştir.Gümüşsikkelerinönyüzündegençerkekbaşı,arkayüzündemasaveüzerindekarayemiştaneleri görülmektedir.2. Masanın altındaki TPA harfleriTRAşeklindeTrabzon’usimgelemektedir.

Yineaynıparanınfarklıbirversiyonundahükümdarbukezyaşlanmışolarakönyüzdeyeralır.

KentTraianusdönemindeyenidensikkebasmayabaşlar,SeverusAlexander(İS222-235),Gordianus(İS238-244)dönemindebasımıdevamedenTrabzondarblıRomasikkeleriPhilippusAraps(244-249)ilesonbulur.3

1204’deKutsalTopraklar içinyolaçıkıpşimdiyekadar görmediği zenginliği gördüğünde medeniyet vebatılı pozitif düşüncesini bırakıp adeta Istanbula çöken,yağmalanmadık ev, ibadethane bırakmayan, bugün halaVenediksaraylarındautanmadansergiledikleributoprağınzenginliklerinimemleketlerinetaşıyangerçekHaçlızihniyetikarşısında Aleksius ve David Kommenos kardeşlerBizansın yeniden ihyası gayreti ileTrabzon’da idareyi elegeçirereksınırlarınıSinop’akadargeliştirir.1214’deAleksiusKommenin,SelçuklularileyapılansavaştayenilmesiveesirdüşmesiTrabzonKommenimparatorluğununbatısınırlarınıSamsunakadargeriletir.Türklertarafındanalınıncayakadarbutopraklardayaşayacaklardır.AnadolununsonTürkleşenbölgesi 1461’de Trabzon 1469’da Torul veGümüşhaneTürk vatanına katılarak büyük fethin tamamlayıcılarıolacaklardır.BudönemiçindeTrabzondarbıgümüşparaörneklerigörüşlerinizesunulmuştur. Antik Yunan ve Roma paralarındaki estetik

İ.Ö.350-330

ΤΡΑ=TRAbzon

Drahmi(Ag,6,07gr)İ.Ö.350-330

ΤΡΑ=TRAbzon

Trajan,İ.S.98-117İ.S.113-114Cu

ΤΡΑΠΕZΟΥΝΤΙΩΝET

N

Orbiana,İ.S.222-23514,28grCu

[ortada]SeverusAlexander’ınkarısı

Orbiana[çevrede]OPB

CAΛOYOPIANHAYT

[ortada]ZeuaSerapisayakta

[çevrede]TPAΠEZOYNTIWN

www.osmanliparalari.com


Trabzon Darplı ParalarM.FatihBeyazıtgörülmediğigibiBizansparalarındakibasitvekabagörüntüdevam etmektedir. Patlak gözler, çizgilerdeki kopukluk,orantısızlık sürmekle birlikte enteresan örnekler olarakkabuledilmelidirler.

AndronikusIGidon,1222-12353,05gr24mmAg

2,35gr21mmAg

ManuelIKommenos,1238-1263Asper2,83gr23mmAg

Asper2,88gr21,1mmAg

AleksiusII,1297-1330Asper,2,36gr20,7mmAg

AleksiusIV,1417-1447½Asper0,80gr13,8mmAg

YohannesII,1280-1297Asper2,78gr20,7mmAg

İ.S.161-16916,84grCu

AUTOKRATWROUHR...AUG

TRAPEZOUNTIWNETOUS



Osmanlı Dönemi Fatih’inordusuileZigana’daninişi,donanmanındenizdenTrabzon’ukuşatması,biraysonundaneticeverir.Şehirsahipolduğusavunmatesisleri,imkanvekabiliyetleriniFatih’e karşı kullanmayacaktır. Bunu normal karşılamakgerekir. O dönemde Papalık salonlarından Almanya’yaMora’danKaradenizkıyılarınakadarkorkulanvekonuşulankişiFatih’tir.1461yılıitibarıileTorulveGümüşhaneninbirbölümüdışındaAnadolununfethitamamlanmıştır. MalibakımdandabirdehaolanFatihdolaşımdakiparayı 10 yıllık düzenli periyodlar halinde Toplayarakgram ve ayar düzenlemeleri ile gizli bir vergilendirmesistemi geliştirmişti. Toplanan para çarşı pazarda geçerakçaolmaktançıkarılır,yasaklanır,elindeparaolanherkesenyakındarphaneyeparasınıgötürür,yenitarihliparaileelindekini değiştirirdi. Fethedilen yeni yerlerde okutulanhutbeler ile yeni para basılması hükümranlık alametiolmasınarağmenbuhususİstanbul’unfethindedeolduğugibi Trabzon’da da uygulanmamıştır. Fethedilen yerinkaybı/eldençıkmasıihtimaliaklageliyorsadaherhaldeodönemdekorkuyaşayacaksonkişilerOsmanlıhükümdarailesiidi.Dolayısıilebununsebebikorkuolamaz.HocamızFikri Akdoğan’ın görüşüne göre muhakkak döneminekonomik bağlantıları ile ilgilidir. Bu dönemde ticaretdegüçtartışmasızVenedikvekısmenCenevizlilerinellerindeolupVenedikaltındükaları,odönemde3kıtaolarakbilinenDünya’nınheryerindedeğişimvasıtasıolarakkullanılıyordu.Bu dönemdeki Venedik-Ceneviz çekişmesini akıllıcakullananFatihzamanzamanonlarlasavaşmasınarağmenOsmanlıtopraklarındaVenedikaltınınınsirkülasyonunadamüsaadeetmiş882KostantiniyeSultanisinidebirprestijvasıtası olarak sınırlı miktarda darbettirerek ilk Osmanlıaltınınıpiyasayasürdürmüştü.İstanbulu’unfethindenyıllarsonrabastırılanakçe,mangırvesultanilerörneğindeolduğugibi farklıdarphanelerdebastırılanparalarTrabzon’dadakullanıldı. Bu problem Osmanlı nümismatiğinde henüzcevabınıarayanbirsoruişaretidir.Döneminekonomik/malitarihiileilgiliaraştırmalarsonucundacevabınıbulacağımızkanaatindeyim.


Caracalla,İ.S.198-217BronzMadalyon,52,39gr

Caracalla-JuliaDomna,İ.S.198-21715,90grCu

AUTOKRATWROUHR...AUG

TRAPEZOUNTIWNETOUS

GordianusIIIPius,İ.S.243-24416,10grCu

Elagabalus,İ.S.218-2229,67grCu

19.YüzyıldaTrabzonkalesi



Trabzon’da ilk Türk parası Bayazid-i Veli (II.Bayezit)dönemindehicri886’dabasılır.

Sayın Ömer Diler’in “Bir Tutkudur Trabzon”adlıesereyazdığımakalede4bahsolunanKanunidönemiTrabzondarbıikincibirakçedahavardır.AhmedTevhid’inözelbirkoleksiyondagörerekeserinealdığıveyayımladığıbuakçe5yıllariçerisindeYapıKrediBankasıkoleksiyonunagirmiş, 1973 yılında bankaca da yayımlanmıştır. Yazarparanın tek örnek (ünik) olduğunu yazmaktadır ki,tanıdığım hiçbir koleksiyoner bu paranın varlığı ile ilgilibirbilgiyesahipdeğildir, ihtiyatlayaklaşılmasıgerekir.Buparanınönyüzündedörtsatırhalinde“Sultan/Süleyman/bin Selim/han” (SelimHan’dan olma Sultan Süleyman)arka yüzünde “nasara/azze dare/be/Trabzon/fi/926/sene”yazılıdır.14,5mmkutrunda0,65grağırlığındadır. Osmanlı döneminde Trabzonda basılan bilinentekaltınsultaniI.Ahmetdönemineaittir.AynızamandabuparaTrabzondabasılansonparadır.

İncelemeimkanıbulduğumverilerineulaşabildiğimüçadettir.Bunlar3,39,3,41,3,54grdır.Çaplarıda19ila21mmdir.ÖmerBey’inYKkoleksiyonundanbildirdiğiölçülerde3,40gr21mmolduğunagöreparamıziçin3,39-3,54grağırlık19ila21mmkutrasahipdiyebiliriz.Altınımızyinetektipolupikivaryasyonuvardır.

SonrakiyıllardaTrabzon’dabasılannealtınsultaninegümüşakçeyerastgelinmemiştir. Gümüşhane’nin yakınlığı, madenlerle darbınyapıldığı kalenin adeta iç içe oluşu sebebiyle para darbıGümüşhaneyekaymışTrabzonparalarıdasonbulmuştur.Trabzonda paranın darbedildiği yer hakkında bilgimizyoktur.AncakRum,ErmeniveLevantengruplarınhisarındışında ikametettirildiğigözönünealınırsadarphanenineneminyerolaniçkaledeolmasıicapeder.İlerkiyıllardayapılacakarkeolojikçalışmalarveelegeçecekbelgelerlebukonunundaaçıklığakavuşacağınıumuyorum. SultanAhmetilebitenTrabzonunparamacerasıumarım ilerdeki yıllarda kent müzesine alınacak/bağışlanacak sikkeler ile hem görsel bir hale gelecek,yapılacakçalışmalariledeBayezid-iVeli’nin,YavuzSultanSelim’in,KanuniSultanSüleyman’ınbirerTrabzonluolarakruhlarınışadedecektir.Geçmişimizegöstereceğimizsaygı,aslınakendimizegösterdiğimizdir.


II.Bayezid1481-1512(AH886-918)11mm0,75grAg

Bayezidbin

MehmedHan

azzenasaradarebefi

Trabzonsene886

II.Bayezid1481-1512(AH886-918)0,71gr11mmAg

Bayezidbin

MehmedHan

azzenasaradarebefi

Trabzonsene886

I.Ahmed1603-1617(AH1012-1026)3,39-3,54gr19-21mmAu

SultanAhmedbinMehmedHanazze

nasaradarebefi

Trabzon1012

nsultaülberreyn

vehakanülbahreynessultanbinessultan

[Karalarınsultanı,denizlerinhakanı,sultandanolmasultan]




Büyüdüğümüz, hatıralarımızı ve anılarımızıiçimiz acıyarak bıraktığımız yerlere Kültür BaşkentimizTrabzon’umuzaborcumuzdur.

1)İlkÇağTarihindeTrabzonveÇevresi,Prof.Dr.MehmetÖzsait, Trabzon Tarihi ilmi toplantısı,6-8 Kasım 1998, TrabzonBelediyesiyay.75,Trabzon1999,s.35-44 2)OğuzTekinAntikNümismatikveAnadoluisimlieseri115.sayfasındamasaüzerindesikkeyığınıolduğunu,busikkeyığınınınbazınümismatlarcayanlışlıklaüzümsalkımıolarakdeğerlendirildiğinisöylemişsedeçokbilençokyanılırmisaliTrabzonileilgiliküçükbiraraştırma yapsa idi bunların sadece Trabzon’a mahsus Karayemişmeyvasıolduğunuanlayabilecekti.KaldıkiTrabzonluparasınınüzerinesikkeçizdirmedenfındığı,hamsiyivebirçoközelliğiniçizdirebilirdi.ParalıolmakhiçbirzamanTrabzonlu’nunsergilemekistediğibirözelliğiolmamıştır.Prof DrMehmetÖzsait1numaralıdipnotilereferansaldığımızbildirisinde(s.42)bukonuyadeğinerekkarayemişgörüşümekatılmaktadır. 3) Çağ Tarihinde Trabzon ve Çevresi, Prof.Dr.MehmetÖzsait, TrabzonTarihi ilmi toplantısı, 6-8Kasım 1998, TrabzonBelediyesiyay.75,Trabzon1999,s.42

TAŞINDIK

Yirmibeşyıllıktecrübesinikoleksiyoncularlapaylaşıyor.OsmanlıveCumhuriyetparaları,madalya,kartpostal,efemera,objegibi

alanlardaTürkiye’ninsaygınveiddialıisimlerindenbiriolanTEKİNNÜMİSMATİK,yeniadresindekoleksiyoncularahizmetedevamediyor.

RumeliCad.RumeliPasajıNo:45AltKatNo:17NişantaşıİstanbulTel:(212)[email protected]

www.tekinnumismatik.com

4)BirTutkudurTrabzon,YKY,İstanbul1997,s.258-259 5)AhmedTevhid,Trabzondabasılmışparalar,TürkYurdumecmuası1341,cilt1,s.543

Kaynaklar AntikNümismatikveAnadolu,OğuzTekin,ArkeolojiveSanatyay.,Ist1997,s.115,LevhaXVIII/134 NuriPere,OsmanlılardaMadeniParalar,Ist1968,no362 MahmutGoloğluTrabzonTarihi,Trabzon2000 KlasikDöneminüçHükümdarı,Prof DrYaşarYücel,Prof DrAliSevim,TTKAnkara1991 Trabzon Tarihi, Şakir Şevket, Trabzon 2001, Trabzon’unsikkesis.55



“el Hicaz” Üst Damgalı Paralar Üzerine Bir İncelemeİlyasÇamlı

1852-1908 Yıllarıarasında yaşamış

olan Hüseyin bin Ali 1908- 1916 yılları arasındaMekkeşerifliğikonumundabulunmuş1916 - 1924 arasında isekendiniHicazKralıolarakilanetmiştir. 1852 yılındaİstanbul’da doğan; 1908’deMekke Şerifi olan Hüseyin,BirinciDünyaSavaşısırasındaİngilizlerden destek gördü

veArap İsyanını başlattı. 1916 yılında bağımsızlığınıilan ederek kendini Hicaz Kralı ilan etti.Arabistanlı Lawrence olarak da bildiğimiz Teğmen (daha sonraAlbay) Thomas Edward Lawrence ile birlikte arapisyanaönderliketti. Bir süre sonra, Suudilerin desteklediği İhvantarafından Taif ’de yakalandı ve o yıllarda İngilizhakimiyeti altında olanKıbrıs adasına sürgün edildi.OğluI.Abdullah’ınÜrdünKralıyapılmasındansonraKıbrıs’tan ayrılıp oğlunun yanına yerleşti ve 1931’deAmman’daöldü. Hicaz emirinin hayatı veOsmanlı devleti ileilişkisitarihalanınınkonusuolsadaonundönemindeuygulananvebugün‘’elhicaz’’üstdamga(kontrmark)olarak karşımıza çıkan paralar, nümismatik açıdangünümüzeulaşanfarklıbirrenktir.

“elHicaz”üstdamgalımadeni paralar Mekkeemiri Huseyin bin Alidöneminde başlar.1.Dünya Savaş’ındansonra madeni paralarınönyüzlerineuygulanmayabaşlanmıştır.

Sultan Reşad dönemine ait Osmanlı nikelparalarından10,20ve40paraüzerine,hakimiyetibellietmek amacıyla tam tuğranın üzerine denk gelecekşekildedarpedilmiştir. “el Hicaz” üst damgası nikel paraların önyüzüneuygulanmıştır.Paralarınarkayüzündebulunannominal değer rakamlarının genelde silik oluşununyıpranmadan mı yoksa bilerek mi silindiği ise kesinolarakaçıklığakavuşmamıştır.

Hicaz üst damgalı nikel paralarda sahte veya ilkdenemeler olarak gösterilebilecek örnekler demevcuttur.

Hicaz üst damgalı paraların 20 ve 40 paraüzerineuygulananlarısıkçakarşımızaçıkmaklabirlikte,bunlardan“el-Hicaz”üstdamgalı10paraoldukçanadirkabul edilmektedir. Konuyla ilgili olarak M. BülentCOŞKUN“NikelMeskûkât”adlımakalesindeşunları

Hüseyin bin AliMekke Şerifi ve Hicaz kralı

V.Mehmed Reşad40 Para (6,00gr / 23mm) Nikel

40Paraüzerine“el-hicaz”üstdamgası


20Paraüzerine“el-hicaz”üstdamgası


20Paraüzerinesahteveyadeneme“el-hicaz”üstdamgası



“el Hicaz” Üst Damgalı Paralar Üzerine Bir İncelemeİlyasÇamlı

söylüyor: ‘’Bilindiği gibi bağımsızlığını ilân eden Hicaz bu paralar üzerine “el-Hicaz” üst damgaı vurmuştur ki, mezkûr paraların en yaygın üst damgası “el-Hicaz” olanıdır. 40, 20 ve 10 paralar üzerine yapılan bu üst damgalardan sadece 10 para olanı nadirdir.’’ “el-Hicaz”üstdamgalıparalarsadeceOsmanlınikel paralarda değil, Avusturya Talerlerinde degörülmektedir. Birçok orijinal örnekleri görülmesinekarşınbuüstdamgalıtalerlerinbirçoğunundasahteolduğuyinearaştırmacılartarafındanbelirtilmektedir.Örneğin Hans Wilkski; Maria therasa talerlerindeki‘Hicaz’ işaretlerinin modern sahtecilik oldugusonucuna varıyor özellikle “el-Hicaz” üst damgaişaretininboyutlarındanbusonucudestekleyenkanıtlarsunuyor.(3)

OrijinalörneklerdenveenilginçlerindenbiriüzerindeV.Murat’ın tuğrasının da bulunduğu ‘’ElHicaz’’ üstdamgalıAvusturyataleridir.(K.M.MacKenzie)

KAYNAKÇA:1. TNBCOŞKUN,M.Bülent:NikelMesukat2. AnOttomanCountermarkonaMariaTheresaTaler.3. Wilski,HansCountermarksonOttomanCoins4. WalterHafnerLexiconof theMariaTheresienTaler1780

Taler üzeri darbedilmiş “el-Hicaz” üst damgaları

Taler üzeri darbedilmiş “el-Hicaz” üst damgaları

Bulgaristan’da bulunan

16.yüzyıldan kalma

Osmanlı definesi------------------

Yazan :

Luchezar

Lazarov

Ayrıntılıbilgiiçinwww.ottomancoins.com


10 www.osmanliparalari.com

AbdülmecidveAbdülazizDönemiKontrmarklıTunusParalarıTuncayKara

Tunusdarplıparalar,Osmanlımadeniparakoleksiyonu yapanların her daim ilgisini

çekmişancakulaşılmasızorparalardanolmuşlardır.Sonyıllardainternetinyaygınlaşması,bukonudayayımlanankitaplarınartmasıveyurtdışıfuarlarsayesindeTunusparaları ülkemiz sınırları içinde de hatırı sayılır birkoleksiyoner grubu yaratmıştır.Mısır darplıOsmanlıparalarınıdabusınıfıniçineyerleştirebiliriz. Bu yazıda, Sultan Abdülmecit ve SultanAbdülaziz döneminde darp edilen bakır ve gümüşkontrmarklı paralara değineceğiz. Gerçi İkinciAbdülhamitHandönemindedeTunusdarplımadeniparalarakontrmarkvurulmuştur.Fakatilkikipadişahınparalarınadeğinmekyeterliveaydınlatıcıolacaktırdiyedüşünüyoruz. Sultan Abdülmecid Dönemi Osmanlı İmparatorluğunun diğer bölgerinde“Kuruş” olarak adlandırlan temel madeni paralarınTunus darplı olanlarına “Riyal” diyoruz. SultanAbdülmeciddönemindeRiyal’inaltbirimlerişöyledir:

1 Riyal=16Harube

1/4 Riyal=4Harube=13Nasris(13Asper)

1/8 Riyal=2Harube=6Nasris=2Fels

1/16 Riyal = 1Harube=3Nasris Abdülmecid’in ilkyıllarında basılan Tunusparalarında, diğer birçokOsmanlı parasındaolduğu gibi değer ifadeeden rakamlar yoktu.1855’de amcasnın yerineTunusBey’iolanMehmetBey paralarda yaptığıdeğişiklikle, paralarınüstüne sadece kendiismini ilave etmemiş,birimlerinideeklemiştir. Tunus yönetimi,1858’de (AH1275)yılından itibarentedavülde bulunanbakır paraların değeriniyarıya indirdi. Bu bir

devalüasyondeğilNasrissisteminin ortadankaldrırarakenküçükparabirimiolarakHarube’ninkullanılmasıiçinyapılmışuygulamaydı. 6Nasrisüzerine1 rakamı vurularak 1Harube’ye; 13 Nasrisüzerine 2 rakamıvurularak 2 Harube’yedönüştürüldü.Aynısenevesonrasındadarpedilenyenibakırparalardada2Harubeyazısıgörülmeyebaşlandı.

Sultan Abdülaziz Dönemi 1874 yılınagelindiğinde OsmanlıDevleti yirmi yıl gibibir sürede on beş dışborçlanma yapmışbunlardan eline 127milyon Osmanlı altınlirasıgeçmiş,ancakborçda 239 milyon lirayayükselmişti.

SultanAbdülmecit’inbaşlattığıdışborçlanmageleneğini SultanAbdülaziz de sürdürmüştü. 1874 -75yıllıkbütçegeliri25.000.000 lira civarındaolduğuhalde,borçlarınsadeceoyılkibölümü30.000.000liracivarındaidi.YaniOsmanlıİmparatoluğununbütçesinintamamı,biryıllıkborcuödemeyeyetmiyordu.Bununtekanlamıvardı:İflas. İnsanların yerleşmiş adetleri ve bilgisizliklerisebebiyle, gümüş paralar sınırsız ölçüde kabulgörüyordu. Paraların yurtdışında darp ettirilmeside ülkeye çok miktarda düşük ayarlı gümüş paragirmesinenedenoldu.BunedenleSultanAbdülaziz’inpadişahlığının son yılı Tunusmali problemlerinin debüyükönemkazandığıyıldır. Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesindensonra, Tunus’ta Mehmet Sadık Bey döneminde, 30Mayıs1878(AH1295)tarihlibirkararnameilegümüşparaların, gerçek değeleri olan 1 Riyal=16 Harubehesabı ilevadeli senetlerledeğiştirilmesi içinbir sürekonuldu. Bu sürenin bitiminden sonra getirilecek

13 Nasris (4 Harube)

6 Nasris (2 Harube)

3 Nasris (1 Harube)

13 Nasris üzerine 2 Harube

Yeni � Harube

6 Nasris üzerine 1 Harube


www.turkishbanknotes.info 11

AbdülmecidveAbdülazizDönemiKontrmarklıTunusParalarıTuncayKara

gümüş paralar ise, Riyal başına 3 Harube eksiğinealınacaklardı. Geri alının bu gümüş paralar yıldızşeklinde bir damga ile kontrmark vurulup tekrardantedavüleverildi.,ancakdamgayemeyenlerdetedavüldekaldı. Abdülmecit ve Abdülaziz dönemi Tunusparalarında bilinmesi gereken iki önemli noktaardır: Abdülmecid döneminde sadece bakır paralar,Abdülaziz döneminde ise sadece gümüş paralarkontrmarklanmıştır.Abdülmecitdönemikontrmarklarırakamlı,Azizdönemindekileriseyıldızşeklindedir.

KAYNAKÇAHalilEdhem-Meskukat-ıOsmaniyeYard. Doç. Dr. Faruk Yılmaz, Devlet Borçlanması veOsmanlıdanCumhuriyeteDışBorçlar,BirleşikYay.,İst,1996A.AltayÜnaltay-19.y.y.BaşındakiHazırlayıcıEtkenlerProf.Dr.İlberOrtaylı,İmparatorluğunEnUzunYüzyılı,HilYayın,1987,İstanbul

1.2.

3.4.5.

� Riyal Yıldız kontrmarklı 4 Riyal

Optima F K l a s ö r l e r • 17mm’den 39,5mm’e Kadar K e n d i n d e n Y a p ı ş k a n l ı K a r t O n K a p a m a l a r • Optima G Klasörler • Optima 1s, 2s, 3s sıYah kağıt para sayFalari • Optima 1c, 2c, 3c, şeffaf kağıt para sayFalari • mini madeni para Klasörleri • KartpOstal Klasörleri • madeni para sayFalari • B ü y ü t e ç l e r

Leuchtturm

ürünleriwww.

osmanliparalari.com

adresinde



Türk Nümismatik Derneği’nin 12 numaralı bülten için Cüneyt Ölçer tarafından hazırlanmış makaleden alınıp yeniden düzenlenmiştir

BirOsmanlıKaimesininAnatomisiKaanUslu

6.Emisyon, %6 faizli 250 Kuruş (1850 / AH 1266)

SultanAbdülmecid’intuğrasıTuğranınetrafındadevrenyazılıolarak:essultanelazamveelhakan-ülmuazzamessultanAbdülmecidHanibniessultanelgaziMahmudHandamemülkhevesaltanatailaahir-üldevran.250muaccele/muaccele,faizisenevi15Maliye hazne-i celilesinden senede / iki taksid ile verilmek üzere faizi / on beşmuaccelesi iki yüz ellikuruşlukkaimedir.Yalnızikiyüzellikuruştur.Banknotetedavüleçıkarkenburadakiovalboşluklaraserinumarasıelleyazılmaktadır.DevletiAliyyeNezaretiMaliye.Muaccele250faiz15Kaime-inakdiyeDevletAliyye.Nakidmakamındaolarakeyadi-inasda.tedavületmekvemaliyehazine-icelilesindensenedeikitaksidileverilmeküzerefaizionbeşmuaccelesiikiyüzellikuruşlukkaime-imuteberedir.yalnızikiyüzellikuruşlukkaime-imuteberedir.

1.2.

3.4.

5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.



BirOsmanlıKaimesininAnatomisiKaanUslu

Banknotunarkası,kaimenintedavüleçıktığızamanMaliyeNazırı(MaliyeBakanı)olanMehmedHalitEfendi’nin(13Cemaziyülahir1266-8Şevval1267)mührüilemühürlenmiştir.Mührünçevresinde“Yalnız iki yüz elli kuruşluk kaime-i muteberedir”yazılıdır. Her altı ayda bir paranın faizi olan 7,5 kuruş, banknotu getirene ödenmektedir. Ödeme anında,ödemeninyapıldığınıbelirtenbirmühürveayrıcaaşağıdaoklarilebelirtilen“sene 267”,“sene 268”yazılıdamgailedelinmektedir.

TaksidievvelHaziran267TaksidisaniKânunevvel267TaksidievvelHaziran268TaksidisaniKânunevvel268TaksidievvelderduhulüHaziran1269MehmedHalid,yalnızikiyüzellikuruşlukkaime-imuteberedir.

15.16.17.18.19.20.

Kaynak:1)TND,CüneytÖlçer,bültenno:12sayfa:5,1983İstanbul2)OsmanlıİmparatorluğuKağıtParaları,MehmetTezçakın-GüçlüKayral,2005İstanbul



Bir Serginin ArdındanGüçlüKayral-MehmetTezçakın

1Haziran - 31 Ağustos tarihleri arasındaİstanbul’da nümismatik camiası açısındançokönemlibirsergivardı:“İMPARATORLUKTANCUMHURİYETEKAĞITPARANINÖYKÜSÜ” Bu serginin sahibi,dünyanınenbüyükilkbeşmadenipara koleksiyonundan birinesahipYapıKrediBankası’ydı. Beyoğlu, Yapı KrediVedatNedimTörMüzesindekisergide,1840-2005yıllarıarasındakullanılmış300adedinüzerindekağıt para ve bu kağıt paralarlailişkili100adedinüzerindebelge,fiskal,madeni para,madalya vehissesenediizleyicileresunuldu.Koordinatörlüğünü ŞennurŞentürk’ünyaptığısergi,MehmetTezçakın, Mehmet Gacıroğlu,HaldunAkayaz,TunçBuyurgan,Rıfat Dönmez, Yusuf Levent,Güçlü Kayral’ın koleksiyonlarıile Yapı Kredi Koleksiyonu,Osmanlı Bankası Müzesi, Darphane ve DamgaMatbaasıarşivindengeleneserlerleoluşturuldu. Bunların içinde,elyazmasıkaimeler, faizlivefaizsiz kaimeler, belediye ve kilise paraları, Geliboluişgal paraları, Enver Paşa kaimesi, batan gemi 100lira,tedavüleverilemeyenİnönü50liragibiçoknadirya da dünyadaörneği tek olanparçalarla birlikteilkdefagünışığınaçıkan parçalarda vardı. Ayrıca,C u m h u r i y e tDönemi I.Emisyon 1000liralığın 3adedininbir aradasergilenmesi deönemliydi.Entellektüel birboyutu da vardıserginin. Tümgörseller,Prof Dr.

AliAkyıldızveGüçlüKayral’ınmetinleriilekronolojikbiranlatımlasunulmaktaydı.Sergiyiizlemeyegelenler,Osmanlı’nın geçirmiş olduğu sosyal ve ekonomikolaylarıveCumhuriyetDönemindekideğişimleritarihin

akışı içinde ve kağıt paralarınanlatımıyla izleyebildiler. Hatta,kendigeçmişlerindekullandıklarıparalarla,çocukluklarındakiizlerihatırlamaşansınıyakaladılar. Önceki yıllarda birkaç kağıtpara sergisi olmuştu. Ancakbunlar tematik kalmış, sadeceOsmanlı Dönemi ya da sadeceCumhuriyetDönemininparalarısergilenmişti. Bu sergide,iki dönemi de içine almasıbakımındanaynızamandabirilkgerçekleştirilmişolundu. Sergiyi göremeyenlerüzülmesin. Geçmişten bugüne çıkardığı yayınlarla TürkNümismatiğinin gelişmesineönemli katkılar sağlayan Yapı

Kredi, sergiyi aynı zamanda bir kitap haline getiripyayınladı.Kaynakeserlerarasınagirebilecekbukatalogkitabı,YKYyayınlarısatantümkitapçılardanedinmekmümkün.

[soldan sağa] Sima Benaroya (Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi Müdürü)Şennur Şentürk (Proje Koordinatörü, Yapı Kredi Vedat Nedim Tör Müzesi Müdürü)

Ahmet Büyükkaymaz (Darphane Genel Müdürü), Mehmet Gacıroğlu, Mehmet Tezçakın Pr. Dr. Ali Akyıldız, Güçlü Kayral



YABEM BİLGİSAYAR, YAZILIM, BİLGİ ERİŞİM, DANIŞMANLIKMERKEZİ SANAYİ TİCARET vE LİMİTED ŞİRKETİ

Yazılım Proje Uygulmana ve Danışmanlık HizmetleriÖzel Yazılım ve İş Geliştirme HizmetleriMobil Satış (Araçta Muhasebe) ve Depo Takip SistemleriÖzel Rapor Tasarımları ve Eğitim HizmetleriUzak Alan (Wan-Lan) Noktadan Noktaya Network Uygulama Hizmetleri ve Cisco ÇözümleriYıllık Bakım Anlaşmaları ve Destek Hizmetleri

Kırcaali Mahallesi, Özen Sokak, Tuğcu Plaza 2 İş MerkeziNo : 1/E Osmangazi - Bursa / Türkiye

Tel : +90 224 254 16 00 - 254 00 70 Faks : +90 224 254 67 [email protected]

Cumhuriyet dönemi 1-5 emisyon paralarınız alınır ve satılır. Eksikleriniz tamamlanır

(533) 735 27 00 - (541) 735 27 00 (224) 254 16 [email protected]

[email protected]

MERİH KOLEKSİYONBURSA’DA

Şerif OrtaçCumhuriyetveOsmanlıkağıtvemadeniparaları, madalyaları , yabancı kağıtve madeni paraları, darphane hatıraparaları, altın ve setleri en iyi fiyata

alınır,satılırvetakasyapılır.

HacıHüsnüSk.No:18Kapalıçarşı,Beyazıt/İSTANBULTel:(212)5273544GSM:(544)[email protected]


Bütünnümismatikkitaplarıbuadreste:

dukkanlar.gittigidiyor.com/Osmanli_Paralari/


Documents

Anadolu Nümismatik Bülteni #7 (Eylül 2008)