A N A L I Z AO REALIZACIJI PORESKE POLITIKE ZA 2010.

GODINU

Podgorica, marta 2011. godine

UVODNE NAPOMENE

1

Analiza o realizaciji poreske politike za 2010. godinu pripremljena je u skladu sa Programom rada Vlade Crne Gore za I kvartal tekuće godine. Cilj ove analize je da se kroz sadržaj poreskih i carinskih propisa i naplatu poreza, doprinosa i drugih javnih prihoda sagledaju efekti primjene poreske politike u 2010. godini i njen uticaj na privredu i budžet, kao i stepen usklađenosti poreskih i carinskih propisa sa Acquis-em i predlože odgovarajuće mjere za unapređenje te politike u narednom periodu.

Realizaciju poreske politike za 2010. godinu treba posmatrati i u kontekstu ekonomskih izazova koji su pratili i karakterisali fiskalnu 2010. godinu. Za izradu ove analize korišćeni su podaci sa kojima raspolaže Poreska uprava, Uprava carina i Ministarstvo finansija (Državni trezor), kao i opštine.

I OSNOVNE KARAKTERISTIKE PORESKE POLITIKE CRNE GORE

Poreska reforma u Crnoj Gori ima za cilj kreiranje konkurentnog poreskog sistema koji se bazira na konkurentnim poreskim stopama, što manjem broju poreskih izuzeća i odbitaka, jednostavnim i jasnim zakonskim rješenjima i procedurama, automatizovanim procesima, efikasnoj i profesionalnoj administraciji, partnerskom odnosu sa poreskim obveznicima, i u konačnom dobroj porekskoj kulturi obveznika.

2

Sa poreskom reformom u Crnoj Gori otpočelo se sredinom 2001. godine, a najznačajniji rezultati odnose se na: uvodjenje poreza na dodatu vrijednost (umjesto ranijeg poreza na promet u maloprodaji); sintetičko oporezivanje dohotka fizičkih lica (oporezivanja prihoda iz svih izvora); značajno smanjenje visine poreskih stopa, uz proširenje poreskog osnova; uvodjenje jedinstvenog poreskog identifikacionog broja (PIB) za sva pravna i fizička lica (poreske obveznike); uvodjenje principa samooporezivanja kod obračunavanja i plaćanja poreskih obaveza (skoro sve poreske obaveze u redovnom postupku obračunava poreski obveznik i iste plaća u zakonom propisanom roku); izjednačavanje poreskog statusa domaćih i stranih pravnih lica, izjednačavanje statusa domaćih i uvoznih akciznih proizvoda; uvodjenje mehanizama za otklanjanje dvostrukog oporezivanja dobiti i dohotka fizičkih lica, stvaranje normativnih i sistemskih pretpostavki za otpočinjanje projekta objedinjene registracije i naplate poreza i doprinosa, kojim se obezbjeđuje da se sve poreske obaveze plaćaju na jednom mjestu (jednom „šalteru“).

Kod kreiranja poreske politike osnovno opredjeljenje je bilo primjena konkurentnih poreskih stopa sa što većom poreskom bazom i što manjim brojem poreskih izuzeća i oslobodjenja. Stopa poreza na dobit pravnih lica od 2005. godine smanjena je na 9% i jedna je od najnižih stopa u regionu. Takodje, standardna stopa PDV-a (17%), kao i snižena stopa PDV-a (7%) su jedne od nižih stopa u regionu. U proteklom periodu uvedena je jedinstvena stopa poreza na dohodak fizičkih lica koja se postepeno smanjivala tako da od janurara 2010. godine iznosi 9% (ista kao stopa poreza na dobit), a zbirna stopa doprinosa za obavezno socijalno osiguranje (penzijsko i invalidsko, zdravstveno i osiguranje od nezaposlenosti) 33,8% i te stope su jedne od konkurentnijih stopa u regionu.

Politika oporezivanja u 2010. godini predstavljala je kontinuitet dotadašnjih aktivnosti u toj oblasti, a bila je usmjerena, prije svega, na stvaranje što povoljnijeg poslovnog ambijenta za razvoj preduzetništva, privlačenje investicija i generisanje neophodnih prihoda za finansiranje javnih funkcija. Takođe, određene mjere poreske politike bile su usmjerene na ublažavanje posledica finansijske krize i prevazilaženja nelikvidnosti, uključujući primjenu instituta reprograma poreskog i neporeskog duga, plaćanje poreza na dobit u ratama, kao i odloženo plaćanje carinskog duga. Poseban akcenat je dat aktivnostima vezanim za usklađivanje poreskog i carinskog zakonodavstva sa Acquis-em.

Poresko i carinsko zakonodavstvo Crne Gore, posebno u dijelu koji se odnosi na carinsku tarifu i indirektne poreze (akcize i PDV), je najvećim dijelom usklađeno sa Acquis communataire.

II STRUKTURA POREZA

Osnovnu strukturu poreza u Crnoj Gori čine: carine, akcize, porez na dodatu vrijednost, porez na dobit pravnih lica, porez na dohodak fizičkih lica, porez na promet nepokretnosti, porez na nepokretnosti, kao i jedan broj manjih

3

poreza (za korišćenje pojedinih dobara, za usluge osiguranja i dr.), doprinosi za obavezno socijalno osiguranje (za penzijsko i invalidsko osiguranje, zdravstveno osiguranje i osiguranje od nezaposlenosti), više vrsta taksa (sudske, administrativne, komunalne, boravišne), kao i više vrsta naknada (naknada za korišćenje državnih puteva, naknada za korišćenje šuma, naknada za korišćenje voda i dr.).

U narednoj tabeli daje se uporedni pregled ostvarenih javnih prihoda u 2010. i 2009. godini, po vrstama prihoda

(u mil. €)Vrsta prihoda Ostvareno

2009.god.

Ostvareno 2010.god.

StopaRasta

1 2 3 4

I Državni prihodi 1129,4 1137,2 0,7

1. Carine 46,6 48,8 4,7 2. Akcize 128,8 134,3 4,2 3. Porez na dodatu vrijednost 370,8 364,0 -1,8 4. Porez na dobit pravnih lica 54,7 20,31 -63,0 5. Porez na dohodak fizičkih lica 121,4 114,4 -5,8 6. Porez na promet nepokretnosti 17,4 16,5 -5,17 7. Porez na upot. put. mot. vozila plov.ob.,vazduhoplov.i letilica

4,2 7,5 78,6

8. Porez na promet upot.mot. vozila, plovnih objekata,vazduh.i letilica

2,7 2,3-14,8

9. Porez na premije osiguranja 2,1 1,8 -14,310. Dopr. za obav. soc.osiguranje 338,3 374,6 10,710.1. Penzijsko invalid.osiguranje 199,5 234,1 17,310.2. Zdravstveno osiguranje 129,8 130,3 0,410.3. Osiguranje od nezaposlenosti 9,0 10,2 12,911. Takse 23,0 21,6 -6,112. Naknade 19,4 31,1 60,3II Lokalni prihodi

142,0133,8 -5,7

1. Porezi 42,3 44,6 5,4 2. Takse 6,2 5,6 -9,1 3. Naknade 75,3 68,9 -8,5 4. Ostali prihodi 18,2 14,7 -19,1 U k u p n o: (I+II) 1.271,4 1.271,0 -Izvor: Državni trezor,Poreska uprava, Uprava carina i opštine

Primjenom navedenih poreskih oblika u 2010.godini ostvareni su prihodi u iznosu od 1.271,0 mil.€ (pros. mjes. 105,9 mil.€), što je na nivou iz prethodne godine. U strukturi navedenih prihoda na državne prihode odnosi se 89,5%, a 1 Podaci za porez na dobit pravnih lica u 2009 i 2010 nisu uporedivo zbog ukidanja obaveze akontativnog plaćanja poreza

4

na lokalne 10,5%. Poređenja radi, u 2009. godini državni prihodi su učestvovali sa 88,8%, a lokalni sa 11,2%.

U strukturi državnih prihoda za 2010.godinu (1.137,2 mil.€) porezi učestvuju sa 58,1 %, doprinosi za obavezno socijalno osiguranje 33,0%, carine 4,3%, takse 1,9% i naknade 2,7%. U strukturi državnih prihoda za 2009.godinu (1.129,4 mil.€) porezi su učestvovali sa 62,2%, doprinosi 30,0%, carine 4,1%, takse 2,0% i naknade 1,7%.

U strukturi lokalnih prihoda za 2010.godinu (133,8 mil.€) lokalni porezi učestvuju sa 33,3%, takse 4,2%, naknade 51,5% i ostali prihodi 11,0 %. U strukturi lokalnih prihoda za 2009.godinu porezi su učestvovali sa 29,8%, takse 4,4%, naknade 53,0% i ostali prihodi 12,8 %. Ukupni prihodi fiskalnog karaktera u 2010.godini (1.271,0 mil.€) u procijenjenom BDP-a za 2010. godinu (3.025,0 mil €) učestvuju sa 42,0%, a u 2009. godini to učešće je iznosilo 42,6%, što znači da je u ovom izvještajnom periodu, u odnosu na prethodnu godinu, učešće fiskalnih prihoda smanjeno za 0,6 indeksna poena. U narednom tekstu pojedinačno su obrađena normativna rješenja za sve poreske oblike, fiskalni efekti po osnovu primjene tih rješenja i data ocjena njihove usklađenosti sa Acquis-em.

A. Državni prihodi

1.Carine

Normativna rješenja

Carinsko zakonodavstvo obuhvata Carinski zakon, Zakon o Carinskoj tarifi, Zakon o carinskoj službi, kao i podzakonske akte (uredbe, pravilnike, uputstva) za primjenu tih zakona.

1.1. Carinskim zakonom2, čija su osnovna rješenja u primjeni od 1. aprila 2003. godine uređuju se carinski postupak, prava i obaveze lica koja učestvuju u carinskom postupku, kao i prava, obaveze i ovlašćenja carinskog organa. Osnovna zakonska rješenja pretežnim dijelom bila su usklađena sa tadašnjom Uredbom Savjeta EU br. 2913/92, kao i pravilima Svjetske trgovinske organizacije (WTO) i Svjetske carinske organizacije (WCO).

U proteklom periodu izvršene su četiri izmjene Carinskog zakona od kojih su se prve dvije odnosile na usklađivanje navedenog zakona sa Zakonom o državnoj upravi i Zakonom o opštem upravnom postupku. Treća izmjena Zakona odnosila se na usaglašavanje postojećih rješenja sa Opštim sporazumom o carinama i trgovini Svjetske trgovinske organizacije. Tim zakonom promijenjen je način određivanja naknade za rad carinske službe 2 ("Službeni list RCG", br. 07/02, 38/02, 72/02, 21/03, 29/05, 66/06 i "Službeni list CG", br. 21/08);

5

koja se prema novim rješenjima ne može određivati u odnosu na vrijednost robe i predstavljati posrednu zaštitu domaćih proizvoda ili posredno oporezivanje uvoza, već mora da odražava približni stvarni trošak pružene usluge. Četvrtom izmjenom Carinskog zakona, koja je izvršena u martu 2008. godine dodatno su usaglašena postojeća rješenja sa Acquis-em, a posebno u dijelu koji se odnosi na sticanje statusa ovlašćenog privrednog subjekta, kojim se obezbjeđuje povlašćeni carinski tretman kod uvoza proizvoda. Istovremeno, navedenim zakonom izvršeno je i usaglašavanje sa Zakonom o spoljnoj trgovini kojim je omogućeno stranim licima da učestvuju u carinskom postupku (preko carinskog posrednika), poboljšana su i određena rješenja koja se odnose na preduzimanje mjera carinskog nadzora i kontrole, a pooštrena je i kaznena politika.

Carinskim zakonom propisano je više vrsta oslobođenja od plaćanja carine, a najznačajnija se odnose na: robu koja se uvozi kao ulog stranog lica, robu utvrđenu međunarodnim ugovorom koji obavezuje Državu, robu koja se upućuje u carinsko skladište, slobodne zone i slobodne carinske prodavnice, opremu koju uvoze državni organi za obavljanje svoje djelatnosti, a koja se ne proizvodi u Crnoj Gori, robu koja se u obliku humanitarne pomoći i donacija upućuje Crvenom krstu Crne Gore i drugim humanitarnim organizacijama za obavljanje humanitarne djelatnosti, robu nekomercijalne prirode koju domaći putnici unose sa sobom iz inostranstva (do ukupne vrijednosti od 150,00 €).

1.2. Zakon o Carinskoj tarifi3 donesen je krajem 2005. godine i njegova rješenja su u primjeni od 1. januara 2006. godine. Zakon je bio usaglašen sa Harmonizovanim sistemom (HS-2002), kao i sa tadašnjom Kombinovanom nomenklaturom EU (Uredba Savjeta EU No 2658/87).

Budući da je u međuvremenu došlo do izmjena Međunarodne konvencije o harmonizovanom sistemu naziva i šifarskih oznaka robe i da su te izmjene stupile na snagu 1. januara 2007. godine, to je nametnulo potrebu daljeg usaglašavanja nacionalne Carinske tarife sa navedenom konvencijom. U tom cilju krajem marta 2007. godine donesen je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o Carinskoj tarifi i ta rješenja su u primjeni od 1. maja 2007. godine. Ovim zakonom dato je ovlašćenje Vladi da vrši usklađivanje nomenklature nacionalne Carinske tarife (u dijelu koji se odnosi na naimenovanja proizvoda i numeričkih oznaka) sa Međunarodnom konvencijom o harmonizovanom sistemu naziva i šifarskih oznaka robe i Kombinovanom nomenklaturom Evropske unije, kao i da mijenja, odnosno dopunjava Carinsku tarifu u skladu sa preuzetim međunarodnim obavezama.

Shodno navedenim zakonskim ovlašćenjima Vlada je na sjednici od 25. novembra 2010. godine donijela Uredbu o usklađivanju nomenklature Carinske tarife za 2011. godinu („Sl. list CG“, broj 79/10) kojom je izvršeno usaglašavanje nomenklature nacionalne Carinske tarife sa Kombinovanom nomenklaturom EU za 2011. godinu (Commission Regulation (EC) No 861/2010), u cilju stvaranja neophodnih uslova za odvijanje spoljnotrgovinskog poslovanja. Predmetna uredba predstavlja kodifikovano rješenje, koje obuhvata:3 "Službeni list RCG", br. 75/05 i 17/07;

6

- nomenklaturu iz Međunarodne konvencije o harmonizovanom sistemu naziva i šifarskih oznaka robe (HS - 2007);- nomenklaturu iz Uredbe Komisije o izmjenama Aneksa I Uredbe Savjeta br. 2658/87 o tarifi i statističkoj nomenklaturi i o Zajedničkoj Carinskoj tarifi (br. 861/2010 od 5. oktobra 2010. godine);- carinske stope propisane Sporazumom o izmjeni i pristupanju Centralnoevropskom sporazumu o slobodnoj trgovini CEFTA 2006 ("Službeni list RCG", br. 18/07); - carinske stope propisane bilateralnim Sporazumom o slobodnoj trgovini sa Rusijom ("Službeni list SRJ"-Međunarodni ugovori br. 1/01); - carinske stope propisane Privremenim sporazumom o trgovini i srodnim pitanjima između Evropske zajednice, s jedne strane i Republike Crne Gore, s druge strane ("Službeni list CG", br. 7/07); i- carinske stope propisane bilateralnim Sporazumom o slobodnoj trgovini sa Turskom4.

1.3. Zakonom o carinskoj službi5, čija su osnovna rješenja u primjeni od 2002. godine, uređena je materija koja se odnosi na način rada, kao i prava, obaveze i odgovornosti carinskih službenika. U proteklom periodu izvršena je samo jedna izmjena navedenog zakona (u 2005. godini), a koja se odnosila na usklađivanje navedenog zakona sa zakonima kojima je regulisan upravni postupak i rad organa državne uprave.

Usklađenost sa Acquis-em - Postojeći carinski propisi su u značajnoj mjeri usklađeni sa Acquis-em (Carinska tarifa je u potpunosti usklađena) i obavezama koje proizilaze iz Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evropskih zajednica i njihovih država članica, sa jedne strane i Crne Gore, sa druge strane (SSP). Predstoji obaveza usklađivanja Carinskog zakona sa modernizovanim Carinskim zakonom EU (Uredba Evropskog Parlamenta i Savjeta br. 450/2008). Takođe, predstoji obaveza kontinuiranog (godišnjeg) usklađivanja nomenklature nacionalne Carinske tarife sa Kombinovanom nomenklaturom Evropske unije. Pored navedenog, Programom rada Vlade za II kvartal 2011. godine predviđeno je donošenje nove Uredbe o postupanju carinskog organa sa robom za koju postoji sumnja da se njome povrjeđuju prava intelektualne svojine, koja će biti u potpunosti usklađena sa Uredbom Savjeta EU broj 1383/2003 i Uredbama Komisije br. 1891/2004 i 1172/2007.

Ostvarenje prihoda

Prema podacima Uprave carina ukupna vrijednost uvezene robe u 2010. godini iznosila je 1.670,3 mil.€, što u odnosu na 2009. godinu (1.636,4 mil.€) čini povećanje od 2,1 %.

4 Sporazum o slobodnoj trgovini sa Turskom potpisan je 26. novembra 2008. godine, a stupio je na snagu 1. marta 2010. godine; 5? "Službeni list RCG", br.7/02 i 29/05.

7

U narednoj tabeli daje se pregled ostvarenih prihoda od carina i naknade za usluge carinskog organa za 2009. i 2010. godinu:

(u hilj. €)

Red. br Vrsta prihoda

Ostvareno Stopa rasta(4/3)2009. g. 2010. g.

1 2 3 4 5

1. Carina 46.281 48.551 4,9

2.Naknada za usluge carinskog organa 310 231 - 25,4

UKUPNO: 46.591 48.782 4,7Izvor:Državni Trezor Naplaćeni prihodi od carina i naknade za usluge carinskog organa za 2010. godinu iznose 48,8 mil. € (pros. mjes. 4,1 mil.€) i u odnosu na prethodnu godinu (46,6 mil.€) veći su za 4,7%. U strukturi ostvarenih carinskih prihoda, prihodi carine učestvuju sa 99,5%, a naknade za usluge carinskog organa sa 0,5 %. Osnovni parametri koji su u izvještajnom periodu uticali na ostvarenje prihoda od carina su povećanje vrijednosti uvoza i dalja liberalizacija u trgovini sa EU na osnovu SSP-a.

2. Akcize Normativna rješenja

Obaveza plaćanja akcize utvrđena je Zakonom o akcizama (Sl. list RCG br. 65/01), a u primjeni je od 1. aprila 2002. godine. Tim zakonom uvedena je obaveza plaćanja akcize za tri grupe proizvoda, i to: alkohol i alkoholna pića, duvan i duvanske proizvode i mineralna ulja, njihove derivate i supstitute. Akciza se plaća na akcizne proizvode proizvedene u Crnoj Gori i akcizne proizvode koji se uvoze u Crnu Goru. Obveznik plaćanja akcize je proizvođač i uvoznik akciznih proizvoda a Zakonom je predviđena mogućnost da se akcizna obaveza može prenijeti sa uvoznika, odnosno proizvođača na imaoca akcizne dozvole, odnosno oslobođenog korisnika akcize.

U proteklom periodu izvršene su tri izmjene navedenog zakona. Prva izmjena Zakona izvršena je krajem 2005. godine, a koja se pretežnim dijelom odnosila na izmjenu načina obračunavanja i plaćanja akcize za cigarete. Prema navedenim izmjenama, akciza za cigarete se sastoji iz specifične i proporcionalne akcize. Specifična akciza je određena u odnosu na 1.000 komada cigareta (za sve vrste cigareta ona iznosi 1€ na 1.000 komada). Proporcionalna akciza je iznosila 26% maloprodajne cijene svih vrsta cigareta. Uvedena je obaveza obračunavanja akcize u momentu preuzimanja fiskalnih

8

akciznih markica kao i obaveza prijavljivanja maloprodajnih cijena cigareta nadležnom poreskom organu.

Druga izmjena Zakona izvršena je krajem 2008. godine a odnosila se na dodatno usklađivanje postojećih rješenja sa Acquis-em communautaire, a posebno sa direktivama Savjeta EU 92/79/ EEC i 92/80/EEC, koje se odnose na određivanje visine akcize na cigarete i druge duvanske proizvode. Naime, navedenim direktivama je predviđeno da najniži iznos akciza za cigarete u EU ne može biti manji od 57% maloprodajne cijene cigareta iz najpopularnijeg cjenovnog razreda, ali ne manje od 64 € po kilogramu, a za druge duvanske proizvode najniži iznos akcize ne može biti manji od 11 € po kg (za cigare i cigarilose), 32 € po kg (za fino rezani duvan) i 20 € po kg (za drugi duvan za pušenje). Takođe, navedenim izmjenama Zakona o akcizama izvršeno je usaglašavanje postojeće visine akcize za mineralna ulja sa Direktivom Savjeta 2003/96/EEC, kao i određena usklađivanja kod definisanja predmeta plaćanja akcize za mineralna ulja, njihove derivate i supstitute na način što je prihvaćena akcizna osnovica iz navedene direktive EU (osim za prirodni plin, električnu energiju i ugalj, a što će biti predmet usklađivanja u narednom periodu).

Treća izmjena Zakona izvršena je krajem jula 2009. godine, kojim je izvršeno povećanje akcize na mineralna ulja (olovni benzin, bezolovni benzin i gasna ulja koja se koriste kao motorno gorivo), za 0,10 € po litru, odnosno 100 € na 1000 litara. Za ostala mineralna ulja visina akcize je povećana za 30%. Ovim zakonom je takođe predviđeno da se rješenje o povećanju visine specifične akcize na cigarete sa 3€ na 5€ za 1000 komada i proporcionalne sa 30% na 35% od maloprodajne cijene cigareta primjenjuje od 01. oktobra 2009. godine, umjesto od 01. januara 2010. godine, kako je bilo propisano ranijom izmjenom zakona.

Četvrta izmjena Zakona izvršena je krajem decembra 2010. godine, kojim je izvršeno dodatno usklađivanja postojećih rješenja sa Acquis-em communautaire, a posebno sa direktivama Savjeta EU 92/79/ EEC i 92/80/EEC, koje se odnose na određivanje visine akcize na cigarete i druge duvanske proizvode. Prema navedenim izmjenama izvršeno je povećanje specifične akcize na cigarete, sa 5€ na 10€ za 1000 komada cigareta i proporcionalne akcize, sa 35% na 37% od njihove maloprodajne cijene, kao i povećanje akciza na ostale duvanske proizvode, tako što akcize za cigare i cigarilose iznosi 25 €/kg, za fino rezani duvan 40€/kg. i za drugi duvan za pušenje 25 €/kg. Druga značajnija izmjena Zakona odnosi se na povećanje akcize na pivo sa postojećih 1,90 Eura po zapreminskom sadržaju alkohola na hektolitar piva na 5,00 Eura, s tim što bi za 2011. godinu akciza na pivo iznosila 3,50 Eura po zapreminskom sadržaju alkohola na hektolitar piva.

Usklađenost Zakona o akcizama sa Acquis-em

Zakon o akcizama je u značajnoj mjeri usklađen sa Acquis-em , a posebno sa:

9

- Direktivom Savjeta EU 92/79/ EEC (izmjene: 1999/81 EEC, 2002/10/EC) i 2010/12/EC) o ujednačavanju akciza na cigarete. Zakon je djelimično usaglašen sa ovom direktivom. - Direktivom Savjeta EU 92/80/EEC (izmjene: 1999/81 EEC, 2002/10/EC i 2010/12 EC) o ujednačavanju akciza na duvanske proizvode, izuzev cigareta.

-Direktiva Savjeta EU 95/59/EEC (izmjene: 1999/81 EEC, 2002/10/EC) i 2010/12/EC) o porezima koji nisu porez na promet, koji se primjenjuju na potrošnju obrađenog duvana.- Direktivom Savjeta EU 2003/96/EEC o restruktuiranju okvira Zajednice za oporezivanje energenata i električne energije. Zakon je djelimično usaglašen sa ovom direktivom. Preostalo je usklađivanje koje se odnosi na obuhvatnost proizvoda koji podliježu plaćanju akciza (nedostaju prirodni plin, ugalj, koks i električna energija ) kao i postizanje minimalnog iznosa akcize u EU za određene vrste mineralnih ulja (akciza za olovni benzin i kerozin i gasna ulja koji se koriste kao pogonsko gorivo je znatno niža od minimalne akcize u EU). -Direktiva Savjeta 92/83/EEC o usklađivanju strukture akcize na alkohol i alkoholna pića. -Direktiva Savjeta 92/84/EEC o ujednačavanju akcize na alkohol i alkoholna pića.-Direktiva Savjeta 2008/118/ EEC o opšim postupcima sa akciznim proizvodima i o držanju, kretanju i nadzoru nad tim proizvodima, kojom se ukida Direktiva Savjeta 92/12/ EEC

Dalje usklađivanje propisa o akcizama sa Acquisom realizovaće se postupno prema dinamici predviđenoj NPI.

Ostvarenje prihoda

Prema podacima Poreske uprave zaključno sa 2010. godine registrovano je 266 akciznih obveznika, od čega 259 pravnih lica i sedam preduzetnika.

Ostvareni prihodi od akciza za 2010.godinu iznose 134,3 mil. € (pros. mjes.11,19 mil. €) i u odnosu na prethodnu godinu (128,8 mil.€), veći su za 4.2 %.

Pregled ostvarenih prihoda od akciza po vrstama proizvoda u ovom izvještajnom periodu u odnosu na isti period prethodne godine, daje se u narednoj tabeli:

(u mil.€)Red.br. Vrsta akciznog proizvoda Ostvareno

2009.god.Ostvareno 2010.god. %

1 2 3 4 5 1. Akciza na uvozne

proizvode123,9 130,1 5,0

1.1. Akciza na mineralna ulja 92,8 97,8 5,3

10

1.2. Akciza na alkoh. i alkohol.pića

3,2 3,3

3,1

1.3. Akciza na duvan.proizvode 27,9 29,0 3,9 2. Akciza na domaće

proizvode4,9 4,2 -14,3

2.1. Akciza na alkoh. i alkohol.pića

4,9 4,2 -14,3

2.2. Akciza na duvan.proizvode - - - U k u p n o :

128,8

134,3 4,2

Izvor: Državni Trezor, Poreska uprava i Uprava carina

Ostvareni prihodi od akciza na uvozne akcizne proizvode u ovom izvještajnom periodu iznose 130,1 mil. € i u odnosu na isti period prethodne godine (123,9mil. €) veći su za 5,0 %. Od navedenog iznosa na minerelna ulja odnosi se 97,8 mil.€ (75,2%), alkohol i alkoholna pića 3,3mil.€ (2,5%) i duvanske prozvode 29,0 mil.€ (22,3%).

Prihodi od akciza na domaće akcizne proizvode u ovom izvještajnom periodu iznose 4,2 mil. € i u odnosu na isti period predhodne godine (4,9 mil.€) manji je za 14,3%. Cjelokupan prihod od 4,2 mil.€ (100%) odnosi se na alkohol i alkoholna pića.

Prihodi od akciza na mineralna ulja za izvještajni period iznose 97,8 mil. € i u odnosu na isti period prethodne godine (92,8 mil. €) veći su za 5,3 %. Ovi prihodi se najvećim dijelom odnose na isporuku mineralnih ulja iz akciznih skladišta čiju kontrolu obračunavanja i plaćanja vrši Poreska uprava.

Prihodi od akciza na alkohol i alkoholna pića u izvještajnom periodu iznose 7,5 mil. €, od čega se na domaće proizvode odnosi 4,2 mil. € (56 %), a na uvozne 3,3 mil. € (44 %). Prihodi po ovom osnovu u odnosu na isti period prethodne godine (8,1 mil. €), manji su za 7,5 %, a povećanje prihoda zabilježeno je kod uvoznog alkohola i alkoholnih pića (3,1%) dok je kod domaćeg alkohola i alkoholnih pića zabilježen pad (14,3%).

Ostvareni prihodi od akciza na duvanske proizvode za izvještajni period iznose 29,0 mil. € i u odnosu na prethodnu godine (27,9 mil. €) veći su za 3,9%. Značajan pad akcize na domaće cigarete posledica je stanja u domaćoj duvanskoj industriji.

3. Porez na dodatu vrijednost

Normativna rješenja

Obaveza plaćanja poreza na dodatu vrijednost uvedena je Zakonom o porezu na dodatu vrijednost6 čija su osnovna rješenja u primjeni od 1. aprila

6 „Službeni list RCG“, broj 65/01

11

2003.godine. Ovim zakonom uvedena je obaveza plaćanja neto svefaznog poreza na promet ("Model EU"), koji je zamijenio dotadašnji porez na promet u maloprodaji. Oporezivanje prometa proizvoda i usluga vrši se prema mjestu potrošnje, primjenom principa odredišta, odnosno destinacije. Ovo rješenje podrazumijeva da je izvoz proizvoda oslobođen plaćanja PDV, a uvoz proizvoda se oporezuje i ima isti tretman kao domaći proizvodi. Sve oporezive isporuke proizvoda i usluga oporezuju se po jedinstvenoj opštoj stopi od 17%. Po nultoj stopi oporezovan je izvoz proizvoda (kao i transakcije koje su neposredno povezane sa tim izvozom).

Krajem 2005.godine izvršene su izmjene Zakona o porezu na dodatu vrijednost7 i u sistem PDV uvedena je druga stopa PDV (snižena stopa od 7%) za određeni broj proizvoda i usluga koji su od značaja za životni standard građana.

Krajem 2007.godine izvršena je izmjena i dopuna Zakona o porezu na dodatu vrijednost8, kojom je proširena lista proizvoda i usluga koji se oporezuju po sniženoj stopi PDV, tako što su uključeni: hrana za odojčad, brašno, meso, računarska oprema i servisne usluge koje se pružaju u marinama. Oporezivanje računarske opreme i servisnih usluga u marinama oročeno je do pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji.

Usklađenost sa Acquis-em - Zakon o porezu na dodatu vrijednost, kao i propisi doneseni na osnovu tog zakona, u značajnoj mjeri su usklađeni sa Acquis-em (Direktiva 2006/112/EC). Prema Nacionalnom programu za integraciju Crne Gore u EU (NPI) obaveza usklađivanja propisa iz ove oblasti sa Acquis-em realizovaće se postupno, do 2015.godine. Pored navedenog, Programom rada Vlade za IV kvartal ove godine predviđene su izmjene i dopune Zakona kako bi se izvršilo dalje usklađivanje postojećih zakonskih rješenja sa Direktivom 2006/112/EC, a izvršiće se i djelimično usklađivanje sa Direktivom 2008/08 EZ od 12. februara 2008.godine kojom su uvedena nova pravila u pogledu mjesta pružanja usluga

Ostvarenje prihoda

Prema podacima Poreske uprave, za plaćanje PDV registrovano je 23.271 lice, od čega se na pravna lica odnosi 91,8%, a na fizička lica 9,2%. Broj PDV obveznika u ovom izvještajnom periodu u odnosu na prethodnu godinu (21.814 lica) povećan je za 6,7%. Prema podacima Poreske uprave (na osnovu prijava za plaćanje PDV), ukupno ostvareni promet proizvoda i usluga (oporezivi i oslobođeni) za 2010.godinu iznosio je 7.041,1 mil. € i u odnosu na prethodnu godinu (7.020,2 mil.€) povećan je za 0,3%.

U narednoj tabeli daje se uporedni pregled ostvarenog prometa proizvoda i usluga za 2010. i 2009. godinu:7 „Službeni list RCG“, broj 76/058 „Službeni list CG“, broj 16/07

12

(u hilj. €)

Vrsta prometa 2009. god. 2010.god.Iznos % Iznos %

1 2 3 4 5Oporezivi promet po stopi od 17%

5.417.985 77,2 5.304.995 75,4

Oporezivi promet po stopi od 7%

673.453 9,6 721.322 10,2

Oporezivi promet po stopi od 0%

584.604 8,3 705.986 10,0

Oslobodjeni promet 344.173 4,9 308.852 4,4

U k u p n o: 7.020.215 100,0 7.041.155

100,0

Prosječno mjesečno 585.018 586.763

Iz prethodno navedene tabele proizilazi da je u 2010.godini u odnosu na prethodu godinu zabilježeno povećanje oporezivog prometa za 0,8%, a smanjenje oslobođenog za 10,3%. U strukturi ukupno ostvarenog prometa, promet koji je oslobođen plaćanja PDV učestvuje sa 4,4%, a u prethodnoj godini to učešće je iznosilo 4,9%, što znači da je u ovom izvještajnom periodu došlo do smanjenja prometa koji je oslobođen PDV za 0,5 indeksna poena.

Bruto naplata po osnovu PDV (pri uvozu i po poreskim prijavama) za 2010.godinu iznosi 464,0 mil. € (pros.mjes. 38,7 mil. €) i u odnosu na prethodnu godinu (458,9 mil. €) veća je za 1,1%. Pri uvozu proizvoda, od strane Uprave carina naplaćeno je 298,8 mil.€ (64,4%), a u zemlji (po poreskim prijavama), od strane Poreske uprave 165,2 mil. € (35,6%). Naplata PDV kod uvoza proizvoda u 2010. godini u odnosu na 2009. povećana je za 2,2 indeksna poena (sa 62,2% u 2009.godini na 64,4% u 2010.godini), a kod Poreske uprave je smanjena za 2,2 indeksna poena (sa 37,8% u 2009. na 35,6% u 2010.godini).

U narednoj tabeli daje se uporedni pregled uplata po osnovu PDV pri uvozu i u zemlji za 2010. i 2009.godinu: (u mil. €)

Vrsta uplate Iznos za 2009.god

Iznos za 2010.god

Stopa rasta

1 2 3 4 (3:2)

I PDV pri uvozu1.bruto naplata 285,6 298,8 4,6

2.povraćeno por.obvez 47,2 77,6 64,4

3.neto naplata (1-2) 238,4 221,2 -7,2

II PDV u zemlji

13

4.bruto naplata 173,2 165,2 -4,6

5.povraćeno por.obvez 40,9 22,4 -45,2

6.neto naplata (4-5) 132,3 142,8 7,9

Svega neto naplata (3+6) 370,7 364,0 -1,8

prosječno mjesečno 30,9 30,3 -1,9

Izvor: Državni Trezor, Poreska uprava i Uprava carina

Od bruto naplate po osnovu PDV u 2010. godini (464,0 mil. €) za povraćaj PDV poreskim obveznicima opredijeljeno je 38,5 mil. €, za preusmjeravanje sredstava za plaćanje drugih poreskih obaveza 41,8 mil €9, za preusmeravanje sredstava iz PDV kredita za plaćanje PDV pri uvozu 19,7 mil.€ (od čega preko Poreske uprave 22,4 mil.€, Državnog trezora 77,3 mil.€ i Uprave carina 0,3 mil.€) tako da neto naplata (prihod) od PDV za izvještajni period iznosi 364,0 mil.€, što u odnosu na prethodnu godinu (370,7 mil. €) čini smanjenje od 1,8%. Prihodi od PDV (neto naplata) čini 12,0 % procijenjenog BDP za 2010. godinu (3.025,0 mil. €). Učešće PDV koji je vraćen poreskim obveznicima u 2010.godini (100,0 mil.€), u ukupnoj bruto naplati od PDV (464,0 mil.€) iznosi 21,6%, a u prethodnoj godini to učešće je iznosilo 19,2%, što znači da je došlo do povećanja PDV koji je vraćen poreskim obveznicima u izvještajnom periodu za 2,4 indeksna poena.

Olakšice kod plaćanja PDV

Zakonom o PDV omogućeno je korišćenje poreskih olakšica po osnovu isporuke proizvoda i usluga koje služe za službene potrebe diplomatskih i konzularnih predstavništava i medjunarodnih organizacija. Ovo pravo se ostvaruje neposredno prilikom isporuke proizvoda, odnosno usluga uz prezentaciju poreske identifikacione kartice. Prema podacima Poreske uprave, zaključno sa decembrom 2010.godine, izdato je 104 poreskih identifikacionih kartica.

Takođe, Zakonom je omogućeno i korišćenje poreskih olakšica kod plaćanja PDV u slučajevima kada je medjunarodnim sporazumom, odnosno ugovorom predviđeno da se donatorska sredstva ne mogu koristiti za plaćanje poreza u Crnoj Gori.

4. Porez na dobit pravnih lica

Normativna rješenja9 Uputstvom o načinu preusmjeravanja sredstava iz opštih prihoda budžeta Crne Gore za finansiranje osnovne djelatnosti JP Radio i televizija Crne Gore (“Sl. list CG”, br.3/09) propisano je da se sredstva za finansiranje osnovne djelatnosti RTCG obezbjeđuju preusmjeravanjem prihoda ostvarenih po osnovu poreza na dodatu vrijednost. U 2010. godini RTCG preusmjereno je 7,8 mil. €, a u 2009. godini 8,1 mil. €.

14

Oporezivanje dobiti pravnih lica uređeno je Zakonom o porezu na dobit pravnih lica ("Službeni list RCG", br.65/01, 80/04 i "Službeni list CG", br. 40/08 i 86/09) čija su osnovna rješenja u primjeni od 1. januara 2002. godine. Prema odredbama navedenog zakona obveznik poreza na dobit je rezidentno, odnosno nerezidentno pravno lice koje obavlja djelatnost radi sticanja dobiti. Predmet oporezivanja rezidentnog pravnog lica je dobit koju to lice ostvari u Crnoj Gori i izvan Crne Gore, a predmet oporezivanja nerezidenta je dobit koju to lice ostvari u Crnoj Gori. Stopa poreza na dobit, prema odredbama navedenog zakona, iznosi 9 % i ova stopa je jedna od najnižih stopa u regionu. Prihodi od dividendi i udjela u dobiti pravnih lica koji se isplaćuju rezidentnim i nerezidentnim pravnim i fizičkim licima, kao i prihodi po osnovu kamata, autorskih naknada, kapitalnih dobitaka, naknada za zakup nepokretne i pokretne imovine, naknada po osnovu konsalting usluga, usluga istraživanja tržišta i revizorskih usluga, koje ostvare nerezidentna pravna lica oporezuju se po stopi od 9%. Navedenim zakonom predviđena je mogućnost korišćenja poreske olakšice za otpočinjanje biznisa u privredno nedovoljno razvijenim opštinama. Novoosnovano pravno lice u privredno nedovoljno razvijenim opštinama, koje obavlja proizvodnu djelatnost, oslobađa se plaćanja poreza na dobit za prve tri godine od početka obavljanja djelatnosti. Ovu olakšicu mogu da koriste i druga pravna lica koja osnivaju poslovnu jedinicu u privredno nedovoljno razvijenim opštinama. Zakonom je propisano da pravnom licu - nevladinoj organizaciji, koja je registrovana za obavljanje privredne djelatnosti, poreska osnovica se umanjuje u visini od 4.000 eura, pod uslovom da dobit iskoristi za ostvarivanje ciljeva zbog kojih je osnovano.

Krajem 2009. godine izvršena je izmjena Zakona o porezu na dobit pravnih lica10, kojom se prihodi od kapitalnih dobitaka uključuju u poresku osnovicu u punom iznosu, umjesto ranijih 50%. Istovremeno se ukida mjesečno akontativno plaćanje poreza na dobit u cilju eliminisanja biznis barijera. Navedene izmjene zakona sprovedene se u cilju dodatnog relaksiranja poreskih obveznika fiskalnim opterećenjima kako bi se ublažili efekti globalne finansijske krize, koja je uticala na poslovanje pravnih lica i njihovu likvidnost. Takođe, Vlada je na sjednici od 15. aprila 2010. godine usvojila i Uredbu o odloženom plaćanju poreza na dobit pravnih lica11, kojom je data mogućnost poreskim obveznicima da dospjeli dug po osnovu poreza na dobit pravnih lica plate u šest jednakih mjesečnih rata.

Usklađenost sa Acquis-em - Propisi koji se odnose na oporezivanje dobiti pravnih lica zahtijevaju usklađivanje sa Acquis-om u dijelu koji se odnosi na oporezivanje dividendi, kamata, statusnih promjena pravnih lica i statusa povezanih lica.

Postojeća zakonska rješenja pretežnim dijelom su usklađena sa relevantnim propisima Evropske unije iz ove oblasti, a prije svega sa: Direktivom Savjeta EU 90/435 EEC o zajedničkom sistemu oporezivanja matičnih društava i

10 "Službeni list CG", br. 86/0911 "Službeni list CG", br. 23/10

15

zavisnih društava iz različitih država članica (poslednji put izmijenjena sa Direktivom Savjeta 2003/123/EC); Direktivom Savjeta EU 90/434 EEC o zajedničkom sistemu oporezivanja kod spajanja, razdvajanja, prenosa imovine i razmjene dionica između društava iz različitih država članica (poslednji put izmijenjena sa Direktivom Savjeta 2005/19/ EC ); Direktivom Savjeta EU 2003/49/EC o zajedničkom sistemu oporezivanja kamata i autorskih naknada između povezanih društava iz različitih država članica EU.

Dinamika daljeg usklađivanja propisa o oporezivanju dobiti sa Acquis-om izvršiće se u skladu sa dinamikom iz Nacionalnog programa za integraciju Crne Gore u EU (NPI), sa opredjeljenjem da te aktivnosti budu usklađene sa ekonomskim interesima Crne Gore i obavezama koje proističu iz SSP-a.

Ostvarenje prihoda

Ostvareni prihodi od poreza na dobit za 2010. godinu iznose 20,3 mil.€ ( pros. mjes. 1,7 mil.€) i u odnosu na prethodnu godinu (54,7 mil.€) manji su za 63%. U strukturi ostvarenih prihoda po navedenom osnovu, na porez na dobit se odnosi 11,2mil.€ (55,2%), porez na dividende i udjele u dobiti 5,9 mil.€ (29,1 %) i porez na autorske naknade i kamate 3,2 mil.€ (15,7%).

Napomena: Podaci o prihodima po osnovu poreza na dobit pravnih lica su na bazi gotovinske realizacije. S obzirom da su poreski obveznici u obavezi da do 31. marta tekuće godine podnesu prijavu za porez na dobit pravnih lica i u istom roku izvrši uplatu poreza iskazanog u prijavi, ukupan iznos preza na dobit za fiskalnu 2010 godinu biće moguće izračunati nakon 31. januara 2011. godine. Istovremeno je izmjenama Zakona o porezu na dobit pravnih lica (“Službeni list C.G”, br. 86/09) koji je stupio na snagu od 1. januara 2010. godine, ukinuta obaveza mjesečnog akontativnog plaćanje poreza na dobit u cilju ublažavanja problema likvidnosti preduzeća. Imajući u vidu da su tokom 2009. godini poreski obveznici porez na dobit plaćali akontativno i da podatak o ostvarenim prihodima za 2009. godine uključuje plaćene akontacije, to podaci za fiskalnu 2009. i 2010. godinu nisu uporedivi.

5. Porez na dohodak fizičkih lica

Normativna rješenja

Oporezivanje dohotka fizičkih lica uređeno je Zakonom o porezu na dohodak fizičkih lica12, čija su osnovna rješenja u primjeni od sredine 2002. godine. Ovim zakonom uvedeno je plaćanje poreza na dohodak fizičkih lica za rezidentna i nerezidentna fizička lica. Predmet oporezivanja 12 »Sl.list RCG«, br. 65/01, 37/04 i 78/06

16

rezidentnog fizičkog lica je dohodak koji je ostvaren u Crnoj Gori i izvan Crne Gore i to po osnovu: ličnih primanja, samostalne djelatnosti, imovine i imovinskih prava i kapitala. Predmet oporezivanja nerezidentnog fizičkog lica je dohodak koji to lice ostvari od aktivnosti obavljenih preko stalnog mjesta poslovanja (poslovnoj jedinici) u Crnoj Gori. Porez na dohodak se plaća mjesečno u vidu akontaticija i godišnje, po isteku fiskalne godine, kad je poreski obveznik dužan da podnese godišnju poresku prijavu nadležnom poreskom organu. Stope poreza na dohodak su bile progresivne i zavisno od visine oporezivog dohotka iznosile su 17%, 21% i 25%.

U cilju stvaranja što povoljnijeg ambijenta za razvoj preduzetništva, sredinom 2004. godine donesen je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica, kojim su smanjene poreske stope 10% i proširen obim poreskih olakšica po osnovu ulaganja u investicije i zapošljavanje novih radnika. Krajem 2006. godine izvršena je druga izmjena navedenog zakona i ta rješenja su u primjeni od 1. januara 2007.godine, kojim je uvedena jedinstvena (proporcionalna) poreska stopa od 9%, sa odloženim rokom primjene od 01. januara 2010. godine. U prelaznom periodu (2007. i 2008. godini) poreska stopa je iznosila 15%, a za 2009. godinu stopa iznosi 12%.

Poslednje izmjene i dopune Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica13, čija se rešenja primjenjuju od 1. januara 2010. godine, predstavljaju kontinuitet dosadašnjih reformskih aktivnosti u oblasti poreske politike, a koje su usmjerene na smanjenje i izjednačavanje poreskog opterećenja dobiti kompanija i zarada zaposlenih. Naime, navedenim zakonom je ukinuta olakšica po osnovu ličnog odbitka, uvedeno je oporezivanje odredjenih ličnih primanja (toplog obroka, regresa i prevoza) i uvedeno je oporezivanje kapitalnih dobitaka od 2011. godine.

Usklađenost sa Acquis-em - Propisi koji se odnose na oporezivanje dohotka fizičkih lica ne zahtijevaju značajnije usklađivanje sa Acquis-em, osim u dijelu koji se odnosi na usaglašavanje poreskog tretmana nerezidentnih fizičkih lica sa Preporukom Evropske komisije 94/79/EC.

Ostvarenje prihoda

Naplaćeni prihodi od poreza na dohodak fizičkih lica za 2010. godinu iznose 114.4 mil. € i u odnosu na prethodnu godinu (121,4 mil.€) smanjeni su za 5.8%. U strukturi ukupno naplaćenih prihoda po navedenom osnovu na lična primanja odnosi se 91%, na samostalnu djelatnost 2%, prihode od imovine i imovinskih prava 2 % i prohode od kapitala 5%.13 »Sl.list CG«, br. 86/09

17

U narednoj tabeli daje se uporedni pregled prihoda od poreza na dohodak fizičkih lica za 2010. i 2009. godini u mil.€

IZVORI DOHOTKA

Ostvarenou

2009

Ostvarenou

2010 Index

Lična primanja 109.43 104.06 95,09

Samostalna djelatnost 3.37 2.36 70,08

Imovina i imov. prava 2.76 2.15 77,86

Kapital 5.84 5.82 99,65

Ukupno 121.41 114.39 94,22

Ako se posmatra ostvarenje prihoda po izvorima za ovaj izvještajni period, uočava se da je došlo do smanjenja svih prihoda i to: od poreza na zarade zaposlenih za 4.9%, poreza na prihode od samostalne djelatnosti za 29.9%, poreza na prihode od imovine i imovinskih prava za 22.2 % i poreza na kapital za 0.3%.

Prihodi od poreza na dohodak fizičkih lica pripadaju budžetu države (79%), budžetima opština (10%) i Egalizacionom fondu (11%). Naplaćeni prihodi od poreza na dohodak fizičkih lica raspoređeni su budžetu države u iznosu od 90.2 mil. € i budžetu opština u iznosu od 24.2 mil.€, od čega je 12.7 mil.€ raspoređeno preko Egalizacionog fonda opštinama koje imaju pravo korišćenja sredstava tog fonda.

6. Porez na promet nepokretnosti

Obaveza plaćanja poreza na promet nepokretnosti (korišćenih, a ne novih nepokretnosti) uvedena je Zakonom o porezu na promet nepokretnosti14, čija su osnovna rješenja u primjeni od početka 2004. godine. Stopa poreza na promet nepokretnosti je 3% od njihove tržišne vrijednosti, a prihodi po tom osnovu u 2010. godini dijelili se se izmedju budžeta Države i budžeta opština, u srazmjeri 30%:70%, s tim što se 20% od ukupno ostvarenih prihoda opštinama usmjeravalo preko Egalizacionog fonda. Primjenom novih zakonskih rješenja koja se odnose na finansiranje lokalne samouprave, počev od 1. januara 2011. godine, prihodi od ovog poreza dijele se izmedju budžeta Države i budžeta opština, u srazmjeri 10%:90%, s tim što se 10% od ukupno ostvarenih prihoda opštinama usmjerava preko Egalizacionog fonda. Oslobodjenja od plaćanja poreza na promet nepokretnosti predviđena su za nepokretnosti koje stiču državni organi, organi lokalne uprave, kao i medjunarodne organizacije. Zakonom je predviđena i mogućnost 14 "Službeni list RCG", broj 69/03 i "Službeni list CG", broj17/07

18

oslobođenja od plaćanja poreza u slučaju rješavanja stambenog pitanja, a najviše do 20 m2 po članu domaćinstva.

Ostvareni prihodi po osnovu poreza na promet nepokretnosti za 2010. godinu iznose 16,5 mil. €, i u odnosu na prethodnu godinu (17,4 mil. €) manji su za 5,17%, što je posledica smanjenog obima prometa nepokretnosti u izvještajnom periodu. Od navedenog iznosa sredstava, budžetu Države je opredijeljeno 4,9 mil. € (30%), a budžetima opština 11,6 mil. € (70%). Od navedenog iznosa raspoređenog budžetima opština, direktno je raspoređeno 8,3 mil.€, a indirektno, preko Egalizacionog fonda 3,3 mil. € .

Ova vrsta poreza nije izričito regulisana propisima EU, stoga ne postoji obaveza njegovog usklađivanja sa Acquis-em.

7. Porez na promet upotrebljavanih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica

Obaveza plaćanja poreza na promet upotrebljavanih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica, uredjena je Zakonom o porezu na promet upotrebljavanih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica15, čija su rješenja u primjeni od oktobra 2003. godine. Obveznik plaćanja ovog poreza je kupac, odnosno sticalac upotrebljavanog motornog vozila, plovnog objekta, vazduhoplova ili letilice, pod uslovom da se na njihov promet ne plaća PDV. Poreska stopa iznosi 5% tržišne vrijednosti navedenih proizvoda. Poreska oslobodjenja su krajnje reducirana i vezana su za nasledjivanje i davanje poklona kod prvog naslednog reda. Prihodi ostvareni po ovom osnovu u cjelosti pripadaju budžetu Države.

Ostvareni prihodi po osnovu ovog poreza za 2010.godinu iznose 2,3 mil. €, i u odnosu na prethodnu godinu (2,7 mil. €) manji su za 14,8 %.

Ova vrsta poreza nije izričito regulisana propisima EU, stoga ne postoji obaveza njegovog usklađivanja sa Acquis-em.

8. Porez na upotrebu putničkih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica

Obaveza plaćanja poreza na upotrebu putničkih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica uvedena je Zakonom o porezu na upotrebu putničkih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica16, koji je u primjeni od početka maja 2004. godine. Ovaj porez plaćaju pravna i fizička lica koji su vlasnici registrovanih putničkih automobila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica, prema propisanoj tarifi. Prihodi po ovom osnovu u cjelosti pripadaju budžetu Države. 15

? "Službeni list RCG", broj 55/0316 "Službeni list RCG", broj 28/04 i 37/04 i "Službeni list CG", broj 86/09

19

Krajem 2009.godine donesen je Zakon o izmjenama Zakona o porezu na upotrebu putničkih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica, čija su rješenja u primjeni od 1. januara 2010.godine. Glavna izmjena zakona odnosila se na povećanje visine poreske obaveze na upotrebu putničkih motornih vozila i motocikala (posebno na luksuzna vozila sa većom kubikažom), kao i plovnih objekata sa kabinom. Prema navedenim izmjenama propisani porez na upotrebu putničkih vozila, u zavisnosti od kubikaže, kreće se u rasponu od 25 € do 1500 €, a za upotrebu motocikala od 10 € do 300 €, a ukupno umanjenje poreza po osnovu godina starosti vozila ne može preći 50% ukupno propisane visine poreza. Takođe, ukinuto je oslobođenje od plaćanja poreza na upotrebu motornih vozila pojedinih organa i to za: vozila državnih organa i jedinica lokalne samouprave, vozila organa državne uprave i organa jedinica lokalne samouprave, kao i vozila za rent-a car usluge. Istovremeno, ovim zakonom izvršeno je povećanje visine poreza na upotrebu plovnih objekata sa kabinom koji se, u zavisnosti od dužine plovnog objekta, kreće u rasponu od 1500 € do 3000 €.

Ostvareni prihodi po osnovu ovog poreza za 2010. godinu iznose 7,5 mil. € i u odnosu na 2009. godinu (4,2 mil. €) veći su za 78,6 %, što je posledica povećanja navedenog poreza.

Ova vrsta poreza nije izričito regulisana propisima EU, stoga ne postoji obaveza njegovog usklađivanja sa Acquis-em.

9. Porez na premije osiguranja

Obaveza plaćanja poreza na premije osiguranja uvedena je Zakonom o porezu na premije osiguranja17, koji je u primjeni od početka maja 2004. godine. Porez na premije osiguranja plaća se na usluge osiguranja po osnovu autoodgovornosti i po osnovu kasko osiguranja motornih vozila. Poreska stopa na premije od autoodgovornosti iznosi 6%, a 3% na premije kasko osiguranja motornih vozila. Ovaj porez plaćaju osiguravajuća društva nezavisno od toga da li poslove osiguranja obavljaju lično ili preko svojih zastupnika. Prije uvođenja poreza na dodatu vrijednost na navedene usluge plaćao se porez na promet usluga po stopi od 9%, na iznos tehničke premije, a što u osnovi odgovara visini postojećeg poreskog opterećenja. Za usluge osiguranja imovine nije predvidjeno plaćanje poreza, iz razloga kako bi se na taj način doprinijelo smanjenju troškova privrednih subjekata. Prihodi po ovom osnovu u cjelosti pripadaju budžetu Države.

Ostvareni prihodi po osnovu poreza na premije osiguranja za 2010. godinu iznose 1,8 mil. € i u odnosu na 2009. godinu iznose (2,1 mil. €), manji su za 14,3%.

Ova vrsta poreza nije izričito regulisana propisima EU, stoga ne postoji obaveza njegovog usklađivanja sa Acquis-em.17 "Službeni list RCG", broj 27/04 i 37/04

20

10. Doprinosi za obavezno socijalno osiguranje

Normativna rješenja

Obaveza plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje uređena je Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje18, koji je u primjeni od 1. januara 2008.godine. Ovim zakonom se na jedinstven način uređuje sistem obezbjeđenja sredstava za finansiranje obaveznog socijalnog osiguranja.

Zakonom o izmjenama Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje19, koji se primjenjuje od 1.januara 2010. godine, izvršena je izmjena stopa doprinosa za obavezno socijalno osiguranje (doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje i zdravstveno osiguranje). Izmijenjena je fiskalna struktura zarada tako što je smanjen porez na dohodak fizičkih lica, povećani doprinosi na teret zaposlenog i smanjeni doprinosi na teret poslodavca čime je smanjen ukupan trošak poslodavca, što je rezultiralo značajnim povećanjem prihoda po osnovu doprinosa. Naime zadržan je iznos postojeće kumulativne stope doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje od 20,5%, uz izmjenu strukture stopa, tako da je stopa na teret zaposlenog povećana sa 12% na 15%, dok se stopa za poslodavca smanjila sa 8,5 na 5,5%. Kod doprinosa za zdravstveno osiguranje došlo je do do povećanja kumulativne stope sa 10.5% na 12.3%, s tim što stopa doprinosa na teret zaposlenog iznosi 8.5%, a na teret poslodavca 3.8%.

Usklađenost sa Acquis-em - Način finansiranja obaveznog socijalnog osiguranja nije standardizovan propisima Evropske unije, stoga ne postoji obaveza usklađivanja postojećih propisa iz ove oblasti sa Acquis-em.

Ostvarenje prihoda

Ostvareni prihodi po osnovu doprinosa za obavezno socijalno osiguranje za 2010. godinu iznose 374.6 mil.€ (pros. mjes. 31.2 mil.€) i u odnosu na 2009. godinu veći su za za 10.7%. U strukturi ukupno naplaćenih prihoda po navedenom osnovu, na doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje se odnosi 234.1 mil. € (62.5%), doprinose za zdravstveno osiguranje 130.3 mil. € (34.8%) i doprinose za osiguranje od nezaposlenosti 10.2 mil.€ (2.7%). Povećanje prihoda po osnovu doprinosa za obavezno socijalno osiguranje rezultat je izmjene fiskalne strukture zarada.

U narednoj tabeli dat je uporedni pregled ostvarenja prihoda od doprinosa za 2010. i 2009. godinu.

Doprinosi Ostvareno Ostvaren Index

18 “Sl. List CG“, br. 13/07, 79/08, 86/09 i 78/1019 “Sl. List CG“, br. 86/09

21

u 2009. god.

ou

2010.god4/2

1 2 3 5 1. Za penzijsko i invalidsko osiguranje 199.51 234.12 117.35 1.1. Doprinosi iz i na zarade zaposlenih 194.27 229.28 118,02 1.1.1. Privredna djelatnost + doprinosi iz reprograma 116.59 133.79 114,76 1.1.2. Vanprivredna djelatnost + doprinosi iz Budžeta CG 77.68 95.49 122,93 1.2. Doprinosi na prihode od samostalne djelatnosti 5.10 4.68 91,84 1.3. Doprinosi na prihode od poljoprivredne djelatnosti 0.14 0.16 111,60

2. Za zdravstveno osiguranje 129.77 130.29 100,412.1. Doprinosi iz i na zarade

zaposlenih 94.22 127.11 134,89

2.1.1. Privredna djelatnost 58.66 76.16 129,83

2.1.2. Vanprivredna djelatnost 35.56 50.94 143,242.2. Doprinosi na prihode od

samostalne djelatnosti 2.53 2.47 97,502.3. Doprinosi na prihode od

poljoprivredne djelatnosti 0.35 0.34 96,75

2.4. Doprinosi za penzionere 32.19 0 0,002.5. Doprinose za nezaposlene

(Zavod za zapošlj.) 0.47 0.38 81,373. Za osiguranje od

nezaposlenosti 8.99 10.15 112.90

U k u p n o: 338.27 374.56 110.73

Prihodi od doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za 2010. godinu iznose 234.12 mil.€, (pros.mjes. 19.5 mil.€) i u odnosu na 2009. godinu (199.51 mil.€) veći su za 17.4 %. U strukturi ostvarenih prihoda po navedenom osnovu na doprinose iz i na lična primanja zaposlenih odnosi se 97.9 %, na prihode od samostalne djelatnosti 2.0%, a na prihode od poljoprivredne djelatnosti 0.1 %. Kada se posmatra ostvarenje doprinosa za PIO po pojedinim izvorima povećanje je zabilježeno kod doprinosa na lična primanja zaposlenih i doprinosa na prihode od poljoprivrede, dok su doprinosi na prihode od samostalne djelatnosti smanjenji.

22

Prihodi od doprinosa za zdravstveno osiguranje za 2010. godinu iznose 130.29 mil.€, (pros.mjes. 10.8 mil.€) i u odnosu na 2009. godinu (129.77 mil.€) neznatno su povećani (0.4%). U strukturi ostvarenih prihoda po navedenom osnovu na doprinose se odnosi 97.6%, na doprinose na prihode od samostalne djelatnosti 1.9%, na doprinose na prihode od poljoprivredne djelatnosti 0.2 % i na doprinose za nezaposlena lica 0.3 %. Ako se posmatra ostvarenje doprinosa za zdravstveno osiguranje po pojedinim izvorima može se konstatovati da je povećanje zabilježeno kod doprinosa iz i na lična primanja za 34.9%, dok je kod ostalih izvora smanjeni prihodi.

Prihodi od doprinosa za osiguranje od nezaposlenosti za 2010. godinu iznose 10.15 mil.€ (pros.mjes. 0.85 mil.€) i u odnosu na 2009. godinu (8.99mil €) veći su za 10.7 %.

Obaveza plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje uređena je Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje20, koji je u primjeni od 1.januara 2008.godine. Ovim zakonom se na jedinstven način uređuje sistem obezbjeđenja sredstava za finansiranje obaveznog socijalnog osiguranja.

Zakonom o izmjenama Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje21, koji je Skupština Crne Gore usvojila 17. decembra 2009. godine, izvršena je izmjena stopa doprinosa za obavezno socijalno osiguranje (doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje i zdravstveno osiguranje). Naime, zadržan je iznos postojeće kumulativne stope doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje od 20,5%, uz izmjenu strukture stopa, tako da je stopa na teret zaposlenog povećana sa 12% na 15%, dok se stopa za poslodavca smanjila sa 8,5 na 5,5%. Kod doprinosa za zdravstveno osiguranje došlo je do povećanja kumulativne stope sa 10.5% na 12.3%, s tim što stopa doprinosa na teret zaposlenog iznosi 8.5%, a na teret poslodavca 3.8%.

Usklađenost sa Acquis-em - Način finansiranja obaveznog socijalnog osiguranja nije standardizovan propisima Evropske unije, stoga ne postoji obaveza usklađivanja postojećih propisa iz ove oblasti sa Acquis-em. 11. T a k s e

Administrativne takse

Obaveza plaćanja administrativnih taksa propisana je Zakonom o administrativnim taksama22, a koje se plaćaju za spise i radnje koje se vode pred organima državne uprave, organima lokalne uprave i drugim pravnim licima koja imaju javna ovlašćenja. Takođe, ovim zakonom dato je ovlašćenje opštinama da uvode lokalne administrativne takse za radnje i akte koji se

20 “Sl. List CG“, br. 13/07 i 79/0821 “Sl. List CG“, br. 86/0922 "Službeni list RCG", br.55/03 i 81/05, ispr. 2/06 i "Službeni list CG", br. 22/08 i 77/08, ispr.3/09

23

vode pred organima lokalne uprave. Visina administrativnih taksa za radnje i akte koji se vode pred organima državne uprave odredjena je nacionalnom taksenom tarifom, a visina lokalnih administrativnih taksa za radnje i akta koji se vode pred organima lokalne uprave, lokalnom taksenom tarifom.

Sredinom 2008. godine izvršena je izmjena važećeg Zakona o administrativnim taksama, koja je bila uslovljena potrebom da se izvrši usklađivanje visine administrativnih taksa, koje se odnose na uvoz, izvoz i tranzit sa odredbama člana VIII Opšteg sporazuma o carinama i trgovini, propisivanje konzularnih taksa za spise i radnje koje se vode pred diplomatsko-konzularnim predstavništvima, koje su samo djelimično bile obuhvaćene važećim Zakonom o administrativnim taksama, a većim dijelom saveznim propisima, kao i propisivanje takse za radnje i akte koje nijesu obuhvaćene postojećom Taksenom tarifom (intelektualna svojina i dr.).

Krajem 2008.godine ponovo je izvršena izmjena Zakona o administrativnim taksama, u cilju njegovog usklađivanja sa odredbama člana VIII Opšteg sporazuma o carinama i trgovini (GATT), kojim je predviđeno da administrativne takse ne mogu predstavljati posrednu zaštitu domaćih proizvoda ili posredno oporezivanje uvoza, već moraju da odražavaju približni stvarni trošak pružene usluge. Ovim izmjenama izašlo se u susret zahtjevima Svjetske trgovinske organizacije u pogledu izjednačavanja visine taksene obaveze za domaća i strana pravna lica kod obavljanja spoljnotrgovinskog prometa. Pored navedenog, ovim izmjenama izvršeno je proširenje osnova za plaćanje taksene obaveze za radnje i akte koje se odnose na civilnu bezbjednost, obavljanje željezničkog saobraćaja i zapošljavanje stranaca.

U cilju poboljšanja uslova za nesmetano poslovanje i unapređenje poslovnog ambijenta u Crnoj Gori, Zakonom o unapređenju poslovnog ambijenta („Službeni list CG“; broj.40/10), izvršena je izmjena citiranog Zakona o administrativnim taksama, odnosno smanjen je iznos administrativne takse koju su u Crnoj Gori plaćali stranci (za privremeni boravak i izdavanje radne dozvole). Takođe, ukinuta je i taksa za izdavanje odobrenja stranom fizičkom i pravnom licu za prevoz robe koja ima svojstvo opasnih materija preko teritorije Crne Gore, jer pribavljanje ovog odobrenja više nije praksa u zemljama u okruženju.

Naplaćeni prihodi po osnovu administrativnih taksa za 2010. godinu iznose 15,4 mil. €, i u odnosu na prethodnu godinu (16,2 mil. €), manji su za 4,9%, što je posledica poslednjih izmjena citiranog zakona kojim su ukinute, odnosno smanjene taksene obaveze za pojedine spise i radnje koje se plaćaju pred organima državne uprave.

Obaveza plaćanja ovih taksa nije standardizovana propisima EU, ali postoji obaveza usklađivanja sa međunarodnim sporazumima i konvencijama.

24

Sudske takse

Obaveza plaćanja sudskih taksa propisana je Zakonom o sudskim taksama23.

Ostvareni prihodi po osnovu navedenih taksa za 2010. godinu iznose 6,2 mil. €, i u odnosu na prethodnu godinu (6,8 mil. €), manji su za 8,8%.

Obaveza plaćanja ovih taksa nije standardizovana propisima EU.

12. Naknade za korišćenje prirodnih i drugih dobara i prava od opšteg interesa

Obaveza plaćanja naknada za korišćenje prirodnih i drugih dobara i prava od opšteg interesa utvrđena je zakonima kojima je uređeno korišćenje prirodnih i drugih dobara i prava od opšteg interesa (Zakon o šumama, Zakon o vodama i Zakon o finansiranju upravljanja vodama, Zakon o putevima, Zakon o rudarstvu, Zakon o životnoj sredini, Zakon o igrama na sreću i dr.).

Ostvareni prihodi po osnovu navedenih naknada za 2010. godinu iznose 31,1 mil. € i u odnosu na 2009. godinu (19,4 mil.€) povećani su za 60,3 %. U strukturi prihoda po navedenom osnovu, najveće učešće se odnosi na naknadu za priređivanje posebnih igara na sreću (19,94%), naknadu za korišćenje drumskih i priključnih motornih vozila (14,15%), naknadu za korišćenje morskog dobra (12,54%), naknadu za korišćenje šuma (10,93%) i naknadu za korišćenje voda (7,07 %).

B. Lokalni prihodi

Opštine, shodno ovlašćenjima iz Zakona o finansiranju lokalne samouprave24, čija su rješenja bila u primjeni do kraja 2010. godine i ovlašćenjima iz posebnih zakona, mogle su uvoditi: opštinske poreze (prirez porezu na dohodak fizičkih lica, porez na nepokretnosti, porez na potrošnju, porez na firmu ili naziv, porez na neizgrađeno građevinsko zemljište, porez na igre na sreću i zabavne igre); lokalne takse (administrativne takse i komunalne takse) i lokalne naknade (naknadu za komunalno opremanje građevinskog zemljišta, naknade za korišćenje opštinskih puteva, naknade za obavljanje komunalne djelatnosti).

Opštine su, po osnovu tekućih lokalnih prihoda (porezi, takse, naknade, prihodi od kamata i novćanih kazna za neblagovremeno plaćanje poreskih obaveza, prihodi koje svojom djelatnošću ostvare opštinski organi) u 2010. 23 "Službeni list RCG", broj 76/05

24 »Sl. list RCG« broj 42/03 i »Sl. list CG«, broj 5/08. Krajem decembra 2010. godine donijet je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o finansiranju lokalne samouprave (»Sl. list CG«, broj 74/10), čija su rješenja u primjeni od 1. januara 2011. godine.

25

godini ostvarile 133,8 mil. € (pros. mjes. 11,2 mil. €), što u odnosu na 2009. godinu (142,0 mil. €) čini smanjenje za 5,72%. U strukturi ukupno ostvarenih fiskalnih prihoda (državnih i lokalnih) za 2010. godinu, ovi prihodi učestvuju sa 10,5 %. Tekući lokalni prihodi čine 4,4 % procijenjenog BDP za 2010. godinu (3.025,0 mil. €). U narednom tekstu daju se bliže karakteristike pojedinih lokalnih fiskalnih prihoda:

1. Prirez porezu na dohodak fizičkih lica

Opštinama je ovlašćenje za uvođenje ovog prireza dato navedenim Zakonom o finansiranju lokalne samouprave. Stopa prireza, može iznositi do 13% za opštine (za Glavni grad i Prijestonicu ta stopa može iznositi do 15%). Osnovicu za utvrđivanje prireza čini porez na dohodak fizičkih lica iz svih izvora (ličnih primanja, samostalne djelatnosti, imovine i imovinskih prava i kapitala).

Ostvareni prihodi od prireza porezu na dohodak fizičkih lica u 2010. godini iznose 14,6 mil. € i u odnosu na 2009. godinu (15,6 mil. €) manji su za 6,96%. Od ukupno ostvarenih prihoda po ovom osnovu, na opštine: Podgorica, Nikšić, Bar, Herceg Novi i Budva, odnosi se 75,27%, a na sve druge opštine 24,73%.

2. Porez na nepokretnosti

Opštinama je ovlašćenje za uvođenje ovog poreza dato Zakonom o porezu na nepokretnosti25. Raspon stopa poreza na nepokretnosti, prema zakonskim rješenjima koja su važila u 2010. godini, je iznosio od 0,08% do 0,80% tržišne vrijednosti nepokretnosti koju opštine određuju u zavisnosti od vrste, lokacije, kvaliteta, starosti i namjene nepokretnosti.

Ostvareni prihodi od poreza na nepokretnosti u 2010. godini iznose 24,6 mil. €, što u odnosu na 2009. godinu (21,1 mil. €), čini povećanje za 16,52%. Povećanje prihoda po ovom osnovu rezultat je efikasnije kontrole obračunavanja i plaćanja poreskih obaveza od strane poreskog organa opštine i bolja evidencija vlasnika nepokretnosti. Od navedenog iznosa, na opštine: Budva, Podgorica, Herceg Novi, Bar, Nikšić, Kotor i Tivat odnosi se 79,20%, a na sve druge opštine 20,80%. 3. Porez na potrošnju

Oštinama je ovlašćenje za uvođenje ovog poreza bilo dato navedenim Zakonom o finansiranju lokalne samouprave. Porez na potrošnju plaćao se na promet alkoholnih i bezalkoholnih pića u ugostiteljskim objektima i stopa 25

? »Sl. list RCG«, br. 65/01. Krajem decembra 2010. godine donijet je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na nepokretnosti (»Sl. list CG«, broj 75/10), čija su rješenja u primjeni od 1. januara 2011. godine.

26

poreza mogla je iznositi do 5%. Izmjenjenim zakonskim rješenjima koja su u primjeni od 1. januara 2011. godine ovaj porez je ukinut.

Ostvareni prihodi od poreza na potrošnju u 2010. godini iznosili su 2,0 mil. €, što je na nivou ostvarenja u 2009. godini. Od ukupno ostvarenih prihoda od ovog poreza, na opštine: Budva, Podgorica, Herceg Novi, Kotor, Nikšić i Tivat, odnosi se 83,87%, a na sve druge opštine 16,13%. 4. Porez na firmu ili naziv

Opštinama je ovlašćenje za uvođenje ovog poreza bilo dato Zakonom o finansiranju lokalne samouprave, čija su se rješenja primjenjivala do 31. decembra 2010. godine. Porez na firmu ili naziv se plaćao u godišnjem iznosu i po firmi taj iznos nije mogao biti veći od 500 € za pravna lica i 100 € za fizička lica. Ovaj porez ukinut je Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na nepokretnosti, čija su rješenja u primjeni od 1. januara 2011. godine. Ostvareni prihodi od poreza na firmu ili naziv u 2010. godini iznose 2,8 mil. €, što odgovara ostvarenju prihoda po ovom osnovu u 2009. godini. Od ukupno ostvarenih prihoda od ovog poreza, na opštine: Podgorica, Herceg Novi, Nikšić, Bijelo Polje, Kotor, Tivat , Pljevlja i Bar, odnosi se 74,44%, a na sve druge opštine 25,56%.

5. Porez na igre na sreću i zabavne igre

Opštinama je ovlašćenje za uvođenje poreza na igre na sreću i zabavne igre bilo dato Zakonom o porezu na igre na sreću i zabavne igre26, koji se primjenjivao da 31. decembra 2010. godine. Odredbama navedenog zakona bilo je predviđeno da stopa poreza za priređivanje igara na sreću (osim na automatima), može iznositi do 10% koncesione naknade koja se plaća za priređivanje tih igara, za priređivanje igara na sreću na automatima do 20€ po automatu i za priređivanje zabavnih igara do 15 € po automatu.

Ostvareni prihodi od poreza na igre na sreću i zabavne igre u 2010. godini iznose 0,7 mil. €, što u odnosu na 2009. godinu (0,8 mil. €), čini smanjenje za 12,50%. Od ukupno ostvarenih prihoda po navedenom osnovu, na opštine: Podgorica, Budva, Nikšić, Bar i Herceg Novi odnosi se 75,72%. Neznatne prihode od ovog poreza ostvarile su opštine: Danilovgrad, Žabljak, Mojkovac, Andrijevica i Šavnik, dok opštine: Kolašin, Plav i Plužine nijesu imale prihode po ovom osnovu.

6. Lokalne komunalne takse

Opštinama je ovlašćenje za uvođenje ovih taksa dato Zakonom o lokalnim komunalnim taksama27. Opštine mogu visinu lokalnih komunalnih taksa utvrđivati u zavisnosti od vrste djelatnosti, površine, lokacije, odnosno zone u

26 “Sl. list RCG”, broj 27/0627 "Sl. list RCG", broj 27/06

27

kojoj se nalaze objekti, predmeti, odnosno vrše usluge za koje je propisano plaćanje takse.

Ostvareni prihodi od lokalnih komunalnih taksa u 2010. godini iznose 3,5 mil.€ i u odnosu na 2009. godinu (3,6 mil. €), smanjeni su za 2,78%. Od ukupno ostvarenih prihoda po ovom osnovu, na opštine: Podgorica, Budva, Plav, Tivat i Herceg Novi odnosi se 65,41%, a na ostalih 16 opština 34,59%. 7. Lokalne administrativne takse

Opštinama je ovlašćenje za uvođenje ovih taksa dato Zakonom o administrativnim taksama28. Navedenim zakonom predviđeno je da lokalna administrativna taksa ne može biti veća od takse koja se plaća za slične spise i radnje koji se vode pred organima državne uprave.

Ostvareni prihodi od lokalnih administrativnih taksa u 2010. godini iznose 2,2 mil.€ i u odnosu na 2009. godinu (2,6 mil. €), smanjeni su za 15,38%. Smanjenje prihoda od ovih taksa posljedica je prenošenja ovlašćenja datih lokalnoj samoupravi za naplatu administrativne takse za pojedina spisa i radnje na državne organe. U ukupno ostvarenim prihodima po navedenom osnovu, na opštine: Podgorica, Budva, Kotor, Nikšić i Herceg Novi, odnosi se više od 75%.

8. Naknada za korišćenje građevinskog zemljišta

Donošenjem Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata29, od 1. januara 2009. godine prestala je mogućnost naplate naknade za korišćenje građevinskog zemljišta. Ostvareni prihodi od naknade za korišćenje građevinskog zemljišta u 2010. godini iznose 0,7 mil. € i odnose se na naplaćene prihode iz ranijih godina ( najčešće putem sudskih utuženja). Od ukupno naplaćenih prihoda po ovom osnovu, na opštine: Cetinje, Kotor, Budva, Ulcinj i Mojkovac , odnosi se 70,35%, a na ostalih 16 opština 29,65%.

9. Naknada za komunalno opremanje građevinskog zemljišta

Opštinama je ovlašćenje za uvođenje ove naknade dato navedenim Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata. Ovu naknadu plaća investitor izgradnje objekata, u zavisnosti od stepena opremljenosti građevinskog zemljišta, kao i učešća investitora u komunalnom opremanju.

Ostvareni prihodi od naknade za uređivanje građevinskog zemljišta u 2010. godini iznose 64,8 mil. €, što u odnosu na 2009. godinu (65,5 mil. €), čini smanjenje za 1,07%. Od ukupno ostvarenih prihoda po ovom osnovu, na opštine: Budva, Podgorica, Bar, Herceg Novi, Kotor i Tivat odnosi se 92,88%.

28

? "Sl. list RCG", 55/03 i 81/05 i “Sl. list CG”, br. 22/08, 77/08, 3/09 i 40/1029 „Sl. list CG“, broj 51/08 i 40/10

28

Neznatne prihode od ove naknade ostvarila je opština Plužine, dok Opština Andrijevica i Opština Šavnik nije imala prihode po ovom osnovu.

10. Naknada za korišćenje opštinskih puteva

Opštinama je ovlašćenje za uvođenje ove naknade dato Zakonom o putevima 30. Ovim zakonom propisane su vrste naknada za korišćenje opštinskih puteva koje može uvesti opština na svojoj teritoriji.

Ostvareni prihodi od naknada za korišćenje opštinskih puteva u 2010. godini iznose 3,4 mil. €, što u odnosu na 2009. godinu (6,2 mil. €), čini smanjenje za 45,16%. Smanjenje prihoda po ovom osnovu rezultat je nedovoljne naplate i kontrole obračunavanja i plaćanja ove naknade od strane poreskog organa opštine. Od ukupno ostvarenih prihoda po ovom osnovu, na opštine: Podgorica, Bijelo Polje, Mojkovac, Berane i Rožaje, odnosi se 80,15%, a na sve druge opštine 19,85%.

11. Ostali lokalni prihodi

Opštine su, po osnovu ostalih lokalnih tekućih prihoda ( kamate i novčane kazne zbog neblagovremeno plaćenih poreza, prihodi od kapitala i prihodi koje svojom djelatnošću ostvare opštinski organi i službe) u 2010. godini ostvarile 14,7 mil. €, što u odnosu na 2009. godinu (18,1 mil.€) čini smanjenje za 18,78%. Od ukupno ostvarenih prihoda po ovom osnovu, na opštine: Tivat, Podgorica, Budva, Bar, Kotor i Cetinje, odnosi se 75,62%, a na ostalih 15 opština 24,38%.

U narednoj tabeli daje se uporedni pregled ostvarenih tekućih lokalnih prihoda za 2010. i 2009. godinu:

PREGLED OSTVARENIH TEKUĆIH LOKALNIH PRIHODA ZA 2010. I 2009.GODINU,

PO VRSTAMA PRIHODA

Vrste lokalnihprihoda

2009.god.(u €) Učešće

2010.god.(u €) Učešće

Stopa rasta

1 2 3 4 5 61. Opštinski porezi

42.319.304 29,81 44.603.752 33,32 5,40

- prirez porezu na doh.fiz.lica 15.647.514 11,02 14.559.136 10,88 -6,96- porez na nepo- kretnosti 21.078.784 14,85 24.560.026 18,35 16,52

30

? „Sl. list RCG“, broj 42/04 i „Sl. List CG“, broj 54/09 i 40/10

29

- porez na potrošnju

2.000.585 1,41 1.998.045 1,49 -o,13

- porez na firmu 2.828.971 1,99 2.795.782 2,09 -1,17- porez na igre na Sreću 763.450 0,54 690.763 0,51 -9,522. Lokalne takse 6.220.461 4,38 5.653.236 4,22 -9,12- administrat. Takse

2.581.964 1,82 2.201.713 1,64 -14,73

- komunalne takse 3.638.497 2,56 3.451.523 2,58 -5,143. Lokalne naknade

75.282.726 53,03 68.912.772 51,49 -8,46

- nakn.za koriš.građ. Zemljišta

3.561.936 2,51 670.878 0,51 -81,17

- nakn.za kom. oprem. građ. Zemjišta

65.506.631 46,14 64.816.478 48,42 -1,05

- nakn. za koriš.opšt. Puteva

6.214.159 4,38 3.425.416 2,56 -44,88

4. Ostali lokalni prihodi (kazne, kamate, prihodi od kapitala, prihodi koje svojom djelatnošću ostvare opštinski organi )

18.147.185 12,78 14.679.567 10,97 -19,11

U K U P N O: 141.969.676 100,00 133.849.327

100,00 -5,72

Prosječno mjesečno 11.830.806 11.154.111Izvor: Opštine

III OCJENA STANJA

1. Realizovana poreska politika u 2010. godini predstavljala je kontinuitet ranijih aktivnosti koje su sprovođene u toj oblasti, a bila je usmjerena, prije svega, na dalje unapređenje poslovnog ambijenta za razvoj preduzetništva i privlačenje investicija, kao i otklanjanje biznis barijera. Tome su posebno doprinijele, između ostalog, niske stope poreza na dobit pravnih lica (9%) i poreza na dohodak fizičkih lica (9%), kao i realizacija Projekta objedinjena registracija i naplata.

U toku 2010.godine izvršeno je više izmjena i dopuna poreskih propisa:

- Tako je izmjenama Zakona o akcizama, koji je u primjeni od 1. januara 2011. godine, izvršeno povećanje specifične akcize na cigarete, sa 5€ na 10€ za 1000 komada cigareta i proporcionalne akcize, sa 35% na 37% od njihove maloprodajne cijene, kao i povećanje akciza na ostale duvanske proizvode,

30

tako što akcize za cigare i cigarilose iznosi 25 €/kg, za fino rezani duvan 40€/kg. i za drugi duvan za pušenje 25 €/kg. Druga značajnija izmjena Zakona odnosi se na povećanje akcize na pivo sa postojećih 1,90€ po zapreminskom sadržaju alkohola na hektolitar piva na 5,00€. S tim što bi za 2011. godinu akciza na pivo iznosila 3,50€ po zapreminskom sadržaju alkohola na hektolitar piva.

- Zakonom o izmjenama Zakona o finansiranju lokalne samouprave, čija su rješenja u primjeni od 1.januara 2011.godine, stvoreni su uslovi za dodatno unapređenje sistema finansiranja lokalne samouprave i to kroz stabilnije i izdašnije prihode i kroz strožiju fiskalnu disciplinu, posebno u dijelu prava na korišćenje sredstava Egalizacionog fonda.

- Zakonom o izmjenama Zakona o porezu na nepokretnosti, koji se primjenjuje od 1. januara 2011.godine, stvaraju se uslovi za unapređenje sistema oporezivanja nepokretnosti i obezbjeđenje dodatnih prihoda lokalnim samouprava kroz širenje poreske osnovice, povećanje raspona poreskih stopa i definisanja posebnog poreskog tretmana za određene kategorije nepokretnosti (poljoprivredno zemljište koje se ne obrađuje, sekundarni stambeni objekti, objekti koji su izgrađeni suprotno zakonu, ugostiteljski objekti koji se nalaze u zoni prioritetnog turističkog lokaliteta i građevinsko zemljište koje nije privedeno namjeni u skladu sa planskom dokumentacijom). - Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje i Zakonom o izmjenama i dopunama zakona o porezu na dohodak fizičkih lica, koji su u primjenu od 1. januara 2010. godine izmijenjena je fiskalna struktura zarade što je rezultiralo značajnim povećanjem prihoda po osnovu doprinosa.

- Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje koji je u primjeni od 1. januara 2011. godine izvršeno je povećanje najviše osnovice za plaćanje doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za 2011. godinu u iznosu od 43.000 € kako bi bila uskaldjena sa maksimalnom penzijom.

- Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o objedinjenoj registraciji i sistemu izvještavanja o obračunu i naplati poreza i doprinosa, stvoreni su uslovi za pojednostavljenje postupka registracije i podnošenja jedinstvenog obrasca na kojem se evidentiraju obračunati i plaćeni porezi i doprinosi koji su povezani sa dohotkom fizičkih lica i promijenjen je rok za podnošenje ovog obrasca, čime su stvoreni uslovi za efikasnije administriranje evidencije i naplate fiskaliteta za poreski organ i jednostavniji i jeftiniji postupak za poreskog obveznika. - Vlada je utvrdila Predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o administrativnim taksama na sjednici od 23. decembra 2010. godine i uputila ga u skupštinsku proceduru. Izvršene su izmjene Zakona o administrativnim taksama ("Službeni list RCG", br.55/03,46/04 i 81/05, i "Službeni list Crne Gore", br. 22/08 i 77/08), odnosno ukinute su administrativne takse koje naplaćuje carinski organ za spise i radnje iz svog

31

djelokruga rada, čime je izvršeno usaglašavanje sa odredbama Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju Crne Gore Evropskoj uniji. Takođe, navedenim izmjenama izvršeno je usklađivanje navedenog zakona sa odredbama člana VIII Opšteg sporazuma o carinama i trgovini (GATT), ), kojim je predviđeno da administrativne takse moraju da odražavaju približni stvarni trošak pružene usluge. Predlozenim izmjenama stvaraju se uslovi za elelektronsko plaćanje administrativnih taksi.

Poreski i drugi propisi, a posebno oni kojima je uredjeno indirektno oporezivanje (carina, akcize i PDV), u najvećoj mjeri su uskladjeni sa Acquis-em. 2. Primjenom raspoloživih poreskih oblika, u izvještajnom periodu ukupno ostvareni prihodi iznose 1.271,0 mil. € (pros.mjes. 105,9 mil. €) i u odnosu na prethodnu godinu ostvareni su u skoro istom iznosu (1.271,4 mil.€) . Ovi prihodi čine 42,0% procijenjenog BDP za 2010.godinu (3.025,0 mil. €), a u prethodnoj godini ovo učešće je iznosilo 42,6%. Povećanje prihoda u 2010. godini u odnosu na prethodnu godinu zabilježeno je kod prihoda od doprinosa za obavezno socijalno osiguranje i to u iznosu od 374,6 mil.€ i u odnosu na prethodnu godinu (338,3 mil.€) povećani su 10,7 %. Povećanje prihoda je zabilježeno kod svih doprinosa (doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 17,3%, doprinosi za zdravstveno osiguranje 0,4% i doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 12,9%) i rezultat je izmjena poreskih propisa koji su u primjeni o djanuara 2010. Godine. Povećanje je zabilježeno i kod naknada za korišćenje prirodnog bogatstva (60,3%), akciza (4,2%), carine (4,7%) i poreza na upotrebu putničkih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica (78,6%).Smanjenje prihoda u odnosu na prethodnu godinu zabilježeno je: kod poreza na dobit pravnih lica (63,0%) zbog ukidanja obaveze akontativnog plaćanja poreza na dobit čime je stvoren efekat odložene naplate u cilju ublažavanja nelikvidnosti privrede; poreza na dohodak fizičkih lica (5,8%), poreza na promet nepokretnosti (5,2%), PDV (1,8%), taksi (6,1%) i jednog broja manjih poreza (porez na promet upotrebljavanih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica i porez na premije osiguranja).,

3. U strukturi ukupno naplaćenih prihoda državni prihodi učestvuju sa 89,5%, a lokalni prihodi sa 10,5 %. U prethodnoj godini učešće državnih prihoda je iznosilo 88,8% a lokalnih 11,2%. Državni prihodi u 2010. godini, u odnosu na prethodnu godinu, povećani su za 0,7%, a lokalni su smanjeni za 5,7%.

3.1. Struktura državnih prihoda:

Prihodi od carina u 2010.godini ostvareni su u iznosu od 48,8 mil.€ i u odnosu na prethodnu godinu (46,6 mil.€) veći su za 4,7%. Ukupna vrijednost uvezene robe u 2010.godini iznosila je 1.670,3 mil.€, što u odnosu na 2009.godinu (1.636,4mil.€) čini povećanje od 2,1%.

Prihodi od poreza na dodatu vrijednost u 2010.godini ostvareni su u iznosu od 364,0 mil.€ i u odnosu na prethodnu godinu (370,8 mil. €) manji su za 1,8%. Ostvarena naplata po osnovu PDV čini 12,0%

32

procijenjenog BDP za 2010.godinu (3.025,0 mil.€). U ovom izvještajnom periodu poreskim obveznicima po osnovu »viška« PDV povraćeno je 92,2 mil.€ (preko Državnog trezora 69,5mil, Poreske uprave 22,4 mil. € i Uprave carina 0,3 mil. €), što čini 19,1 % bruto naplaćenih sredstava od PDV pri uvozu i u zemlji (u prethodnoj godini to učešće je iznosilo 17,5%). Pored navedenog, Državni trezor je, shodno Uputstvu31, RTCG preusmjerio dio prihoda ostvarenih po osnovu poreza na dodatu vrijednost (u 2010.godini 7,8 mil.€, a u 2009.godini 8,0mil. €) za finansiranje osnovne djelatnosti ovog preduzeća.

Prihodi od akciza ostvareni su u iznosu od 134,3mil.€ i u odnosu na prethodnu godinu (128,8 mil.€) veći su za 4,2 %, pri čemu su akcize na uvozne proizvode povećane za 5,0 %, dok su akcize na domaće proizvode smanjene za 14,3%. U strukturi naplaćenih prihoda od akciza na uvozne proizvode se odnosi 96,9% (130,1 mil.€), a na domaće proizvode 3,1% (4,2 mil.€).

1) Prihodi od akciza na duvanske proizvode (29,0 mil.€) u odnosu na prethodnu godinu (27,9 mil.€) veći su za 3,9%. Značajnije povećanje prihoda po navedenom osnovu posledica je promjene zakonskih rješenja, odnosno promjene načina obračunavanja i plaćanja akciza na cigarete.

2) Prihodi od akciza na alkohol i alkoholna pića (7,5 mil. €) u odnosu na prethodnu godinu (8,1 mil.€) smanjeni su za 7,4% s tim što je zabilježeno smanjenje akciza na domaće proizvode za 14,3%, a povećanje akciza na uvozne proizvode za 3,1%.

3) Prihodi od akciza na mineralna ulja, njihove derivate i supstitute (97,8mil.€) u odnosu na prethodnu godinu (92,8 mil.€) povećani su za 5,3 %. Prihodi po ovom osnovu u ukupnim prihodima od akciza učestvuju sa 72,8%.

Prihodi od poreza na dobit pravnih lica ostvareni su u iznosu od 20,3

mil.€ i u odnosu na prethodnu godinu (54,7 mil.€) manji su za 63,0 %. U strukturi ostvarenih prihoda po navedenom osnovu, na porez na dobit se odnosi 55,2% (11,2 mil.€), porez na dividende i udjele u dobiti 29,1% (5,9 mil.€) i porez na autorske naknade i kamate 15,7% (3,2 mil.€).

Prihodi od poreza na dohodak fizičkih lica (po osnovu zarada zaposlenih i po drugom osnovu) u ovom izvještajnom periodu ostvareni su u iznosu od 114,4 31 Uputstvo o načinu preusmjeravanja sredstava iz opštih prihoda Budžeta Crne Gore za finansiranje osnovne djelatnosti Javnog preduzeća Radio i televizija Crne Gore („Službeni list CG“, broj 3/09)

33

mil.€ i u odnosu na prethodnu godinu (121,4 mil.€) manji su za 5,8 %.

Prihodi od doprinosa za obavezno socijalno osiguranje u 2010.godini ostvareni su

u iznosu od 374,6 mil.€ i u odnosu na prethodnu godinu (338,3 mil.€) povećani su za 10,7 %. Povećanje prihoda je zabilježeno kod svih doprinosa (doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 17,3%, doprinosi za zdravstveno

osiguranje 0,4% i doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 12,9%).

Prihodi od poreza na promet nepokretnosti u 2010.godini ostvareni su u iznosu od 16,5 mil.€ i u odnosu na prethodnu godinu (17,4 mil €) manji su za 5,2%, što je posledica smanjenog obima prometa nepokretnosti u izvještajnom periodu.

3.2. Struktura lokalnih prihoda: Ostvareni lokalni prihodi budžeta opština u 2010 godini iznose 133,8

mil. € i u odnosu na prethodnu godinu (142,0 mil. €) smanjeni su za 5,7%.

Od navedenog iznosa, na lokalne fiskalne prihode (poreze, takse i naknade) odnosi se 89,0 %, a na ostale lokalne prihode (novčane kazne i kamate, prihode koje svojom djelatnošću ostvare opštinski organi i službe i ostale prihode) 11,0%.

P R E D L O G Z A K LJ U Č A K A :

Imajući u vidu ocijenjeno stanje i izazove aktuelnog ekonomskog konteksta, Ministarstvo finansija će u 2011. godini nastaviti sa aktivnostima na unapređenju poreskog sistema Crne Gore, vodeći računa o osnovnim principima porekse politike i daljem usaglašavanju sa pravom i praksom Evropske unije.

1. Zadužuje se Ministarstvo finansija da u 2011. godini nastavi sa aktivnostima na pojednostavljivanju zakonskih rješenja i poreskih oblika kako bi se dodatno unaprijedio poreski sistem i to kroz stvaranje uslova za jednostavniji i jeftiniji poreski sistem za poreske obveznike i efikasnije administriranje evidencije, naplate i kontrole fiskaliteta.

Predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dodatu vrijednost kako bi se poboljšala određena zakonska rješenja koja su identifikovana tokom dosadašnje primjene Zakona, kao što su

34

oporezivanje usluga stranih lica, finansijskih usluga, kao i dalje usaglašavanje postojećih zakonskih rješenja sa relevantnim direktivama EU. Značajan dio aktivnost biće posvećen poboljšanju procedura za što kvalitetniju implementaciju Zakona u praksi i stvaranja uslova za elektronsko podnošenje PDV prijava.

Predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o akcizama, a posebno u dijelu koji se odnosi na povećanje visine akcize na cigarete i ostale duvanske proizvode, alkohol i alkoholna pića, kako bi se obezbijedilo dodatno usaglašavanje Zakona sa relevantnim direktivama EU.

Izmjene Zakona o porezu na dobit pravnih lica u dijelu poreskih olakšica za djelatnosti u ekonomski slabije razvijenim opštinama, poreske olakšice za nevladine organizacije, na bazi ocjene sa aspekta kriterija sadržanih u EU Kodeksu ponašanja kod oporezivanja poslovne djelatnosti. Takođe, ove poreske olakšice biće do kraja 2011. godine usaglašene i sa pravilima državne pomoći što je preuzeta obaveza Sporazumom o stabilizaciji i pridruživanju.

Predlog Zakona o Carinskoj tarifi kojim će se izvršiti usklađivanje nomenklature Carinske tarife sa Harmonizovanim sistemom (HS 2012) Svjetske carinske organizacije.

Uredba o usklađivanju nomenklature Carinske tarife za 2012. godinu, kojom će se izvršiti usklađivanje nacionalne Carinske tarife sa Kombinovanom nomenklaturom EU - CN 2012, radi nesmetanog odvijanja spoljnotrgovinskog poslovanja.

Uredba o postupanju carinskog organa sa robom za koju postoji osnovana sumnja da se njome povrjeđuju prava intelektualne svojine, kojom će se izvršiti usaglašavanje rješenja u oblasti zaštite prava intelektualne svojine sa rješenjima sadržanim u Uredbi Savjeta EU, No.1383/2003, Uredbi Komisije EU, No.1891/2004 i Uredbi Komisije EU, No.1172/2007, a koje se odnose na postupanje carinskog organa sa robom za koju se sumnja da se njome krše navedena prava.

Predlog Uredbe o utvrđivanju metodologije za određivanje tržišne

vrijednosti nepokretnosti u cilju unapređenja sistema oporezivanja nepokretnosti, kao značajnog izvora finansiranja za lokalne samouprave, kroz unapređenje metodologije za određivanje tržišne vrijednosti nepokretnosti koja predstavlja osnovicu za utvrđivanje poreza na nepokretnosti.

2. Zadužuje se Ministarstvo finansija da analizira poreske oblike koji nisu značajan fiskalni prihod a istovremeno predstavljaju trošak i za njihovo administriranje i poreske obveznike kako bi se ukinuli sitni fiskaliteti što bi dodatno unaprijedilo poreski sistem u Crnoj Gori.

3. Zadužuje se Ministarstvo finansija da u saradnji sa nadležnim upravama tokom fiskalne 2011. godine nastavi da pruža svu

35

neophodnu podršku poreskim obveznicima, koristeći sve zakonske mogućnosti i instrumente u funkciji ublažavanja porblema nelikvidnosti privrede, kao i smanjenja administrativnih troškova.

4. Zadužuje se Ministarstvo finansija da u saradnji sa Poreskom upravom nastavi sa implementacijom aktivnosti na objedinjavanju funkcija registracije privrednih društava, finansijskog izvještavanja i poreskog postupka kod poreskog organa u cilju stvaranja uslova za smanjenje administrativnih troškova za poreske obveznike.

5. Zadužuje se Ministarstvo finansija da u saradnji sa nadležnim upravama nastavi aktivnosti na daljoj automatizaciji procedura za plaćanje poreskih i neporeskih obaveza kako bi se pružila efikasnija usluga poreskim obveznicima što će dovesti do smanjenja administrativnih i drugih troškova i eliminisanja prostora za diskreciona i nezakonita postupanja.

6. Zadužuje se Ministarstvo finansija da u saradnji sa upravama promoviše korporativnu kulturu partnerskog odnosa prema poreskim obveznicima i nastavi sa edukacijom poreskih obveznika čime će se unaprijediti i poreska kultura poreksih obveznika.

36