Ảnh hưởng của hoạt động sản xuất tại nhà máy xi măng Quan Triều đến môi trường không khí

8/9/2019 Ảnh hưởng của hoạt động sản xuất tại nhà máy xi măng Quan Triều đến môi trường không khí

http://slidepdf.com/reader/full/anh-huong-cua-hoat-dong-san-xuat-tai-nha-may-xi-mang-quan 1/103



S ố hóa bở i Trung tâm H ọc liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan:

- Luận văn này là sản phẩm nghiên cứu của Tôi.

- Số liệu trong luận văn được điều tra trung thực.

- Tôi xin chịu trách nhiệm về k ết quả nghiên cứu của mình.

Học viên

Cao Thị Nhung Trang

WWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM

WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON




ii

LỜ I CẢM ƠN

Tôi xin gửi lòng biết ơn sâu sắc đến Tiến Sĩ Lê Văn Thơ – Giảng viênTrường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tận tình hướ ng dẫn và cho những ýkiến đóng góp quý báu trong quá trình Tôi thực hiện đề tài.

Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giảng dạy của trường đại học Nông Lâmđã nhiệt tình truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm cho Tôi trong suốt quá trình học tậ p.

Xin cảm ơn: - Phòng k ỹ thuật – an toàn lao động nhà máy xi măng Quan Triều

- Phòng tổ chức lao động nhà máy xi măng Quan Triều- Trung tâm Quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng – sở Tài nguyên Môi trườ ng

Tỉnh Thái Nguyên- Các hộ dân xóm Chầm Hồng, Xóm Tân Tiến, Xóm Bãi Chè – Xã An

Khánh – Huyện Đại Từ và xóm 14 – Xã Phúc Hà – TP Thái NguyênĐã giúp đỡ Tôi trong quá trình khảo sát thu thậ p tài liệu để thực hiện đề tài.

Do thờ i gian có hạn và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chưa nhiều nên

luận văn còn nhiều thiếu sót, r ất mong nhận đượ c ý kiến đóng góp của quý Thầy côvà các anh chị học viên.

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 9 năm 2014 Học viên

Cao Thị Nhung Trang






iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................ iLỜI CẢM ƠN............................................................................................................. iiMỤC LỤC ................................................................................................................. iiiDANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... viDANH MỤC CÁC BẢ NG ........................................................................................ viiDANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... viiiDANH MỤC CÁC PHỤ LỤC ................................................................................... ix

MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 11. Tính cấ p thiết của đề tài .......................................................................................... 12. Mục tiêu của đề tài .................................................................................................. 23. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................ 3Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨ U ....................................... 41.1. Tổng quan về hoạt động sản xuất xi măng........................................................... 41.1.1. Hoạt động sản xuất và tiêu thụ xi măng ở nướ c ta ............................................ 41.1.2. Hoạt động sản xuất xi măng tại Thái Nguyên ................................................... 71.1.3. Ô nhiễm môi trườ ng không khí do các hoạt động sản xuất xi măng tạiThái Nguyên ............................................................................................................... 81.2. Tổng quan về ô nhiễm không khí ....................................................................... 101.2.1.Môi trườ ng và ô nhiễm môi trườ ng ................................................................. 101.2.2.Môi trườ ng không khí và ô nhiễm môi trườ ng không khí .............................. 11

1.2.3. Các khí nhân tạo gâyảnh hưởng đến sức khỏe con ngườ i.............................. 131.2.4. Các nguồn ô nhiễm không khí ........................................................................ 141.2.5. Ô nhiễm không khí do hoạt động công nghiệ p ............................................... 151.2.6. Tác hại của ô nhiễm không khí ....................................................................... 171.3. Tổng quan về phát tán ô nhiễm không khí từ nguồn điểm cao .......................... 191.3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát tán chất ô nhiễm ...................................... 191.3.2. Tình hình sử dụng mô hình toán để mô phỏng sự phát tán chất ô nhiễmkhông khí trên thế giớ i vàở Việt Nam ...................................................................... 24






iv

Chƣơng 2: ĐỐI TƯỢ NG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨ U ........ 272.1. Đối tượ ng nghiên cứu......................................................................................... 272.2. Phạm vi và thờ i gian nghiên cứu ........................................................................ 272.2.1. Phạm vi ............................................................................................................ 272.2.2. Thờ i gian nghiên cứu ...................................................................................... 272.3. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................... 272.4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 272.4.1.Phương pháp thu thậ p số liệu thứ cấ p ............................................................. 272.4.2. Phương pháp thống kê đơn giản để thu thậ p thông tin, số liệu ....................... 28

2.4.3.Phương pháp k ế thừa các k ết quả có sẵn ........................................................ 282.4.4. Phương pháp mô hình hoá.............................................................................. 302.4.5. Điều tra thực địa bằng phương pháp phỏng vấn ............................................. 332.4.6. Phương pháp so sánh để phân tích viết báo cáo ............................................. 34Chƣơng 3: K ẾT QUẢ NGHIÊN CỨ U VÀ THẢO LUẬN .................................. 363.1. Đặc điểm tự nhiên – kinh tế xã hội khu vực nghiên cứu ................................... 363.1.1. Đặc điểm tự nhiên khu vực nghiên cứu .......................................................... 36

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................................ 413.2. Hiện tr ạng sản xuất và các nguồn gây ô nhiễm không khí do hoạt động sảnxuất của nhà máy xi măng QuanTriều ..................................................................... 443.2.1. Giớ i thiệu về nhà máy xi măng Quan Triều .................................................... 443.2.2. Hiện tr ạng sản xuất của nhà máy xi măng Quan Triều ................................... 463.2.3.Ảnh hưở ng của hoạt động sản xuất xi măng đến môi trườ ng không khí ........ 533.3. Đánh giá chất lượng môi trườ ng không khí khu vực sản xuất và khu vựcxung quanh nhà máy xi măng Quan Triều ................................................................ 573.3.1. Môi trườ ng không khí xung quanh nhà máy ................................................... 573.3.2. Môi trườ ng không khí trong khu vực sản xuất................................................ 613.3.3. Đánh giá chất lượng môi trườ ng không khí tại vị trí cácống khói sản xuất .............. 653.4. Dự báo mức độ ô nhiễm không khí cho khu vực xung quanh nhà máy theomô hình Gauss ........................................................................................................... 66

3.4.1. Lựa chọn mô hình tính phát tán không khí ..................................................... 66






v

3.4.2. Các thông số đầu vào và k ết quả tính phát tán chất ô nhiễm không khí ......... 663.4.3. Dự báo mức độ ô nhiễm môi trườ ng không khí cho khu vực xung quanhnhà máy xi măng Quan Triều .................................................................................... 683.5. Đề xuất biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trườ ng không khí do hoạt độngsản xuất của nhà máy xi măng Quán Triều ............................................................... 733.5.1. Các biện pháp bảo vệ môi trường không khí nhà máy đang thực hiện ........... 733.5.2. Đề xuất biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trườ ng không khí ....................... 75K ẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 781. K ết luận ................................................................................................................. 78

2. Kiến nghị ............................................................................................................... 79TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 80








vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Vị trí lấy mẫu quan tr ắc chất lượng môi trườ ng không khí xung quanh ......... 28 Bảng 2.2: Vị trí lấy mẫu quan tr ắc chất lượng môi trườ ng không khí trong khu

vực sản xuất ............................................................................................. 30

Bảng 2.3: Vị trí lấy mẫu tại 4ống khói chính của nhà máy...................................... 30

Bảng 3.1: Nhiệt độ trung bình tháng trong năm 2006 .............................................. 38

Bảng 3.2: Độ ẩm không khí trung bình tháng trong năm 2006 ................................ 39

Bảng 3.3: Lượng mưa trung bình tháng trong năm 2006.......................................... 39

Bảng 3.4: Tốc độ gió trung bình tháng trong năm 2006........................................... 40

Bảng 3.5: Thống kê lưu lượ ng nướ c các suối chính ................................................. 41

Bảng 3.6: Tỷ lệ thành phần xi măng......................................................................... 45

Bảng 3.7: Cơ cấu sản phẩm xi măng......................................................................... 45

Bảng 3.8: Tr ữ lượ ng nguồn nguyên liệu đá vôi vách vỉa 16 mỏ than Khánh Hoà ... 46

Bảng 3.9: Các thiết bị chính và đặc tính k ỹ thuật ..................................................... 52

Bảng 3.10: Nguồn gốc ô nhiễm môi trườ ng không khí và chất ô nhiễm chỉ thị ....... 53

Bảng 3.11: Đặc trưng nguồn ô nhiễm môi trườ ng không khí ................................... 54

Bảng 3.12: Hệ số ô nhiễm bụi từ các công đoạn sản xuất xi măng .......................... 56

Bảng 3.13: K ết quả quan tr ắc môi trường không khí xung quanh đợ t 3năm 2013 ........ 58

Bảng 3.14: K ết quả quan tr ắc môi trường không khí xung quanh đợ t 1năm 2014 ....... 59

Bảng 3.15: K ết quả quan tr ắc môi trườ ng không khí khu vực sản xuất đợt 3 năm 2013 ... 62

Bảng 3.16: K ết quả quan tr ắc môi trườ ng không khí khu vực sản xuất đợt 1 năm 2014 ... 63

Bảng 3.17: K ết quả quan tr ắc không khí tại 4ống khói đợt 3 năm 2013 ................. 65 Bảng 3.18: K ết quả quan tr ắc không khí tại 4ống khói đợ t 1 năm 2014 ................. 65

Bảng 3.19: Tọa độ cácống khói của nhà máy .......................................................... 67

Bảng 3.20: Thông số vật lý cácống khói .................................................................. 67

Bảng 3.21: Tải lượ ng các chất ô nhiễm của 4 nguồn thải cao nhà máy ................... 67

Bảng 3.22: Giá tr ị trung bình các yếu tố khí tượ ng .................................................. 68

Bảng 3.23: Nồng độ bụi và khoảng cách tớ i nguồn phát thải ................................... 70

Bảng 3.24: Nồng độ ô nhiễm các khí độc hại và khoảng cách tới điểm phát thải .... 72






viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Ô nhiễm bụi lơ lửng tại một số khu vực khai thác khoáng sản và sản xuấtvật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên từ 2008 đến 2010 ............... 10

Hình 2.1: Hình dạng vệt khói thực tế và đườ ng bao vệt khói trung bình theothờ i gian theo mô hình Gauss .................................................................. 32

Hình 3.1: Vị trí nhà máy xi măng Quán Triều trong tỉnh Thái Nguyên ................... 37

Hình 3.2: Biểu đồ thể hiện ý kiến của người dân đối vớ i 3 loại môi trườ ng ............ 61

Hình 3.3: Biểu đồ thể hiện mức độ ô nhiễm môi trườ ng không khí theo nhận

định của ngườ i dân .................................................................................. 61






ix

DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC

Phụ Lục 1: K ết quả chạy mô hình ô nhiễm bụi tại ống khói 1Phụ Lục 2: K ết quả chạy mô hình ô nhiễm bụi tại ống khói 2

Phụ Lục 3: K ết quả chạy mô hình ô nhiễm bụi tại ống khói 3

Phụ Lục 4: K ết quả chạy mô hình ô nhiễm bụi tại ống khói 4

Phụ Lục 5: K ết quả chạy mô hình ô nhiễm CO2 tại ống khói 1

Phụ Lục 6: K ết quả chạy mô hình ô nhiễm NO2 tại ống khói 1

Phụ Lục 7: K ết quả chạy mô hình ô nhiễm SO2 tại ống khói 1

Phụ Lục 8: Mẫu phiếu điều tra






1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Một vấn đề nóng bỏng, gây bức xúc trong dư luận xã hội cả nướ c hiện nay làtình tr ạng ô nhiễm môi trườ ng sinh thái do các hoạt động sản xuất và sinh hoạt củacon ngườ i gây ra. Vấn đề này ngày càng tr ầm tr ọng, đe doạ tr ực tiế p sự phát triểnkinh tế - xã hội bền vững, sự tồn tại, phát triển của các thế hệ hiện tại và tương lai.Giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trườ ng trong thờ i k ỳ đẩy mạnh CNH -HĐH hiệnnay không chỉ là đòi hỏi cấ p thiết đối vớ i các cấ p quản lí, các doanh nghiệp mà đócòn là trách nhiệm của cả hệ thống chính tr ị và của toàn xã hội.

Trong những năm đầu thực hiện đườ ng lối đổi mớ i, vì tập trung ưu tiên pháttriển kinh tế và cũng một phần do nhận thức hạn chế nên việc gắn phát triển kinh tế vớ i bảo vệ môi trường chưa chú trọng đúng mức. Tình tr ạng tách r ờ i công tác bảovệ môi trườ ng vớ i sự phát triển kinh tế - xã hội diễn ra phổ biến ở nhiều ngành,nhiều cấ p, dẫn đến tình tr ạng gây ô nhiễm môi trườ ng diễn ra phổ biến và ngày càngnghiêm tr ọng.Nguyên nhân chủ yếu là bắt nguồn từ con người. Con ngườ i vớ i sự

phát triển nhanh chóng của mình không để ý đến môi trường, đang ngày càng làmcho môi trườ ng sống của mình bị thu hẹp. Đặc biệt là môi trườ ng không khí tạinhiều nơi trên thế giới trong đó có cả nước ta đang bị ô nhiễm nghiêm tr ọng.

Thái Nguyên nằm trong vùng sinh khoáng Đông Bắc Việt Nam, thuộc vànhđai sinh khoáng Thái Bình Dương. Hiện đã phát hiện 217 điểm quặng và mỏ khoáng sản với hơn 30 loại hình khoáng sản khác nhau phân bố tậ p trungở cáchuyện Đại Từ, Phú Lương, Đồng Hỷ, Võ Nhai…Thái Nguyên là một Tỉnh có hai

ngành công nghiệp tương đối phát triển là ngành khai thác khoáng sản và ngànhcông nghiệ p sản xuất vật liệu xây dựng.Cùng vớ i sự phát triển của ngành khaikhoáng thì ngành vật liệu xây dựng cũng rất phát triển, trong đó xi măng là mộttrong những vật liệu quan tr ọng trong ngành.

Những năm gần đây Thái Nguyên không ngừng đẩy mạnh CNH -HĐH,những lợ i ích mang lại đượ c thể hiện r ất rõ qua tình hình tăng trưở ng kinh tế, giáodục, xã hội. Tuy nhiên sự gia tăng tốc độ đô thị hóa kéo theo sự gia tăng các chất






2

thải công nghiệ p, giao thông và sinh hoạt làm giảm chất lượng môi trườ ng sống, giatăng bệnh tật, ảnh hưở ng nghiêm tr ọng đến sức khỏe con ngườ i. Năm 2011, nhómnghiên cứu thống kê trên 650 ngườ i dân sống xung quanh khu vực Nhà máy ximăng Bỉm Sơn bị ảnh hưở ng bở i ô nhiễm môi trườ ng không khí (chủ yếu là ônhiễm bụi). Môi trườ ng bị ô nhiễm đã gây ra các bệnh liên quan đến đườ ng hô hấ pnhư ho, viêm phế quản, viêm mũi dị ứng...

Cách trung tâm thành phố Thái Nguyên khoảng 10 km về phía Tây,trên địa bàn hai xã giáp nhau là Phúc Hà và An Khánh có công ty xi măng Quan Triều đãvà đang trực tiế p, gián tiế p tạo công ăn việc làm, mang lại thu nhậ p ổn định, phục vụ

đờ i sống sinh hoạt của nhân dân địa phương đồng thời đóng góp một lượ ng lớ n chongân sách quốc gia. Năm 2007 sau khi được thông qua đánh giá tác động môi trườ ngcông ty cổ phần xi măng Quan Triều đã tiến hành đầu tư xây dựng dây chuyền sản xuấtxi măng lò quay công suất 600.000 tấn Clinker/năm.Vớ i 02 dây chuyền lò đứng, tiếnhành dự án đầu tư đổi mớ i công nghệ nhà máy xi măng Quan Triều.

Tuy nhiên hoạt động sản xuất xi măng cũng là nguyên nhân chính làm chocác vấn đề môi trường nói chung và môi trườ ng không khí nói riêng ngày càng tr ở

nên bức xúcở địa phương. Từ thực tr ạng môi trường như trên và xuất phát nguyện vọng của bản thân Tôi tiến

hành nghiên cứu đề tài:“Ảnh hưở ng c ủa ho ạt động s ản xu ấ t t ại nhà máy xi măng

Quan Tr i ều đến môi trườ ng không khí ” dướ i sự hướ ng dẫn của thầy giáo T.S LêVăn Thơ- Giảng viên trường Đại học Nông lâm.2. Mục tiêu của đề tài

* Mục tiêu chung:Thông qua đề tài nghiên cứu phân tíchvà đánh giá đượ chiện tr ạng môi trườ ng không khí tại khu vực xung quanh và khu vực sản xuất củanhà máy xi măng Quan Triều, trên cơ sở đó tiến hành dự báo mức độ ô nhiễmkhông khí bằng phương pháp mô hình hóa.

* Mục tiêu cụ thể:- Đánh giá đượ c chất lượ ng môi trườ ng không khí tại khu vực xung quanh và

khu vực sản xuất của nhà máy xi măng Quan Triều.






3

- Xác định đượ c nguồn gây ô nhiễm môi trườ ng không khí do hoạt động sảnxuất của nhà máy.

- Đề xuất một số biện pháp xử lý nhằm giảm thiểu ô nhiễm đối vớ i môitrườ ng không khí cho nhà máy.3. Ý nghĩakhoa học và thự c tiễn của đề tài

3.1 . Ý nghĩa khoa học c ủa đề tài- Góp phần hoàn thiện hệ thống phương pháp luận về nghiên cứu khai thác

và sản xuất khoáng sản nói chung và xi măng nói riêng nhằm mục đích phát tr iểnkinh tế xã hội.

- Là tài liệu tham khảo dành cho tổ chức, cá nhân, tậ p thể, cơ quan quan tâmvà muốn tham khảo các vấn đề có liên quan.

3.2. Ý nghĩa thự c ti ễ n c ủa đề tài- Dự báo mức độ ô nhiễm môi trườ ng không khí tại khu vực xung quanh nhà

máy sản xuất xi măng. - Cảnh báo nguy cơ tiềm tàng về ô nhiễm suy thoái môi trườ ng không khí do

các hoạt động sản xuất xi măng gây ra, ngăn ngừa và giảm thiểu ô nhiễm môi

trườ ng không khí, bảo vệ sức khoẻ của người công nhân lao động.- Tăng cườ ng trách nhiệm của ban lãnh đạo nhà máy trướ c hoạt động sản xuất

đến môi trườ ng. Từ đó có hoạt động tích cực trong việc phòng tránh, giảm thiểu và xử lý ô nhiễm môi trườ ng không khí.






4

Chƣơng 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨ U

1.1. Tổng quan về hoạt động sản xuất xi măng1.1.1. Ho ạt động s ản xu ấ t vàtiêu th ụ xi măng ở nướ c ta

Xi măng là một trong những ngành công nghiệp đượ c hình thành sớ m nhất ở nướ c ta (cùng vớ i các ngành than, dệt, đườ ng sắt).

Ngày 25/12/1889 khở i công xây dựng nhà máy xi măng đầu tiên của ngành

Xi măng Việt Nam tại Hải Phòng.

Đến nay đã có khoảng 90 Công ty, đơn vị tham gia tr ực tiế p sản xuất và phục

vụ sản xuất xi măng trong cả nướ c, trongđó: K hoảng 33 thành viên thuộc tổng công

ty xi măng Việt Nam, 5 công ty liên doanh, và hơn 50 công ty nhỏ và các tr ạm

nghiền (Công ty cổ phần công nghệ IP, 2008) [23].

Trong những năm qua ngành xi măng đóng góp một phần không nhỏ vào tốc

độ tăng trưở ng kinh tế Việt Nam, trung bình từ 10% - 12% GDP. Vì thế Chính phủ

xác định Xi măng là ngành phát triển chiến lượ c nhằm hỗ tr ợ phát triển kinh tế.

Năm 2009 toàn ngành công nghiệp xi măng đã sản xuất và tiêu thụ 45,5 triệutấn xi măng, tăng 11,4% so với năm 2008, nhậ p khẩu 3,4 triệu tấn clinker.

Năm 2011 toàn ngành công nghiệp xi măng đã sản xuất và tiêu thụ 49,3 triệu

tấn xi măng, nhậ p khẩu 1,15 triệu tấn clinker, xuất khẩu khoảng 5,5 triệu tấn clinker

và xi măng. Căn cứ theo dự bán k ế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản năm 2010 vàcác chính sách đầu tư phát triển, Bộ Xây Dựng đã tính toán nhu cầu xi măng năm

2012 khoảng 55 - 56,6 triệu tấn, tăng 11- 12% so với năm 2011 (Hiệ p hội xi măngViệt Nam, 2010) [25].

- Năng lự c sản xuấ t và các yế u t ổ ảnh hưở ng t ớ i sản xuấ t của doanh nghiệ p

trong ngành.

Trong những năm gần đây, một số nhà máy sản xuất xi măng lớ n tậ p trung

nhiều vào thị trường trong nướ c do thị trường này đang tăng trưở ng mạnh mẽ.

Ngành công nghiệp xi măng Việt Nam hiện nay đã có khoảng 14 nhà máy xi măng






5

lò quay vớ i tổng công suất thiết k ế là 21,5 triệu tấn/năm, 55 cơ sở xi măng lò đứng,

lò quay chuyển đổi tổng công suất thiết k ế 6 triệu tấn/năm, khoảng 18 triệu tấn xi

măng đượ c sản xuất từ nguồn clinker trong nướ c (ứng vớ i 14,41 triệu tấn clinker).

Hầu hết các nhà máy sản xuất xi măng sử dụng phương pháp kỹ thuật khô,

ngoại tr ừ những nhà máy có lò tr ộn xi măng đứng vớ i thiết bị và k ỹ thuật lạc hậu,

thì những nhà máy còn lại có năng suất tr ộn xi măng từ 1,4 triệu đến 2,3 triệu tấn

mỗi năm vớ i thiết bị và trình độ k ỹ thuật tương đương vớ i những nhà máy khácở

Đông Nam Á.

Việt Nam đang có khoảng 31 dự án xi măng lò quay vớ i tổng công suất thiết

k ế là 39 triệu tấn đượ c phân bổ ở nhiều vùng trên cả nước. (Đa số tậ p trungở miền

Bắc, miền Trung và chỉ có 4/31 nằmở Miền Nam).

Hiện nay các nhà máy xi măng phân bố không đều giữa các khu vực. Hầu hết

các nhà máy tậ p trung nhiều tại miền Bắc nơi có vùng nguyên liệu đầu vào lớ n,

trong khi đó các nhà máy lớ n phía Nam r ất hạn chế. Do đó nguồn cung xi măng ở

phía Bắc thì dư thừa trong khi miền Nam lại thiếu hụt (Công ty cổ phần công nghệ

IP, 2008) [23].- Nhữ ng yế u t ố ảnh hưở ng t ới năng lự c sản xuấ t của doanh nghiệ p:

+ Các DN miền Bắc có vị trí địa lý thuận lợ i cho việc khai thác nguyên vật

liệu đầu vào do đó chủ động đượ c về năng lực sản xuất. Doanh nghiệ p miền Nam

thì ngượ c lại .

+ Giá than đá, thạch cao và clinker những nguyên liệu đầu vào chính dùng

cho sản xuất xi măng vẫn tăng đều qua các năm. Mà những nguyên liệu đầu vào này

Việt Nam phải nhậ p khẩu vớ i khối lượ ng r ất lớ n. Ngoài ra giá gas, dầu hiện nay

biến động ảnh hưở ng tới cướ c phí vận chuyển tăng. Ảnh hưở ng tiêu cực đến sản

xuất và k ết quả hoạt động của ngành.

+ Trình độ công nghệ của ngành lạc hậu cũ kỹ thừa hưở ng của Nga, Pháp,

Trung Quốc những năm 50 của thế k ỷ trướ c vẫn còn đượ c sử dụng. (Không riêng gì

VN, Trung Quốc cũng đang lâm vào tình trạng này). Hiện này vớ i các dự án dây






6

chuyền, nhà máy xi măng lớn đang triển khai hy vọng sẽ thay thế công nghệ cũ,

giúp năng lực sản xuất được tăng lên gấ p nhiều lần.

+ Tuy nhiên vốn đầu tư ban đầu vào máy móc thiết bị ngành xi măng là rấtlớn, đó là sức ép đối vớ i các doanh nghiệ p sản xuất trong ngành khi muốn gia tăngcông suất, đổi mớ i công nghệ (Công ty cổ phần công nghệ IP, 2008) [23].

- Thị trườ ng, thị phần và các yế u t ố ảnh hưở ng:

+ Hiện nay trên thị trường giá bán xi măng của các doanh nghiệ p Miền Bắcthườ ng thấp hơn giá bán xi măng của các doanh nghiệ p Miền Nam khoảng 200.000đồng/ tấn tùy từng loại dao động xung quanh mức chênh lệch này. (tính đến cuối

tháng 4 đầu tháng 5/2008). Tại sao có mức khác biệt này: như đã nêu ở trên, cácdoanh nghiệ p phân bố không đều giữa các miền, giá đầu vào của nguyên vật liệu,cướ c phí vận chuyển, tổng nhu cầu xi măng tại miền Nam chiếm tớ i 40% tổng nhucầu trong khi các doanh nghiệ p miền Nam chỉ đáp ứng đượ c 50% tổng nhu cầu đó.

+ Ngoài ra do xi măng là ngành có vị trí quan tr ọng trong nền kinh tế nênChính phủ vẫn nắm quyền kiểm soát giá cả, giá cả bị chặn đầu ra – nhưng giánguyên liệu đầu vào không ngừng xu thế tăng lên. Đó là khó khăn rất lớ n cho doanhnghiệ p sản xuất trong ngành.

+ Thị phần tiêu thụ lớ n nhất thuộc về Tổng công ty Xi măng Việt Nam chiếmkhoảng 40% toàn thị trườ ng – Thị phần tiêu thụ xi măng trong 04 tháng đầu năm 2008con số này là 41,1% . Các doanh nghiệ p lớn trong ngành đều thuộc tổng công ty ximăng Việt Nam như: Hà Tiên 1, 2, Xi măng Hoàng Thạch, Xi măng Hải Phòng….hơn33 đơn vị gồm công ty con, công ty cổ phần - tổng công ty nắm quyền chi phối, công

ty liên doanh liên k ết (Công ty cổ phần công nghệ IP, 2008) [23]. Nhìn chung, thị trường xi măng Việt Nam đến năm 2010 ổn định về cung cầuvà giá cả, đáp ứng đầy đủ nhu cầu cho xây dựng và phát triển kinh tế đất nướ c.

Năm 2010, khối lượng xi măng sản xuất đạt 53,20 triệu tấn, tổng lượ ng tiêuthụ đạt 50,20 triệu tấn, tổng lượ ng nhậ p clinker khoảng 2,15 triệu tấn vớ i tổng tr ị giá khoảng 81 triệu USD, giá clinker nhậ p khẩu bình quân 38 USD/tấn (Hiệ p hội ximăng Việt Nam, 2011) [25].






7

1.1.2. Ho ạt động s ản xu ất xi măng tại Thái Nguyên

Theo thống kê, năm 2012 cả nước có thêm 4 nhà máy xi măng đi vào hoạtđộng, nâng dây chuyền lò quay công nghệ khô lên con số 60, bên cạnh 38 dâychuyền lò đứng công nghệ bán khô. Trong khi đó, nhu cầu đượ c dự báo là khôngtăng mạnh, do đó dẫn tới cung vượ t cầu và việc cạnh tranh để bán sản phẩm giữacác doanh nghiệ p sản xuất xi măng ngày càng khốc liệt. Mặc dù vậy, trên địa bàntỉnh Thái Nguyên, các doanh nghiệ p sản xuất xi măng vẫn duy trì đượ c mức tăngtrưở ng ổn định với đa số các dây truyền đều chạy hết công suất (Thainguyentv,2012) [27].

Những tháng đầu năm thường khó khăn đối với các đơn vị sản xuất kinhdoanh vật liệu xây dựng do không phải mùa xây dựng. Tuy nhiên, những tháng đầunăm nay, quy luật ấy dường như không ảnh hưởng nhiều đến các đơn vị xản xuất măng trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. 70.000 tấn là con số mà Công ty TNHH Mộtthành viên xi măng Quang Sơn tiêu thụ trong tháng 3/2012. Con số này tươngđương với việc tiêu thụ xi măng vào những tháng cuối năm, khi mà thị trường xâydựng thực sự sôi động. Các sản phẩm của công ty đã có mặt ở hầu hết các tỉnh miề

Bắc và tiêu thụ mạnh nhất tại thị trường Hà Nội. Riêng tại thị trường Thái Nguyêntrong quý I/2012, công ty đã tiêu thụ trên 15.000 tấn, tăng 150% so với cùng kỳnăm trước. Đến thời điểm này, công ty hầu như không còn hàng tồn kho, sản xuất rđến đâu tiêu thụ hết đến đó.

Cùng chung những tín hiệu lạc quan như xi măng Quang Sơn, ngay trongquý I, Công ty cổ phần xi măng Quan Triều cũng đang chạy hết công suất với mứctiêu thụ 1.350 tấn trong quý I. Công ty cổ phần xi măng La Hiên cũng đã tiêu thụđược 180.000 tấn và theo lãnh đạo nhà máy cho biết, hiện tại xi măng sản xuất rkhông kịp bán.

Theo dự báo thì lượng xi măng trong năm 2012 sẽ dư thừa khoảng 8 – 10triệu tấn, khiến thị trường xi măng vốn đã cạnh tranh nay càng khốc liệt thêmKhông những thế, cuộc chiến tiêu thụ giữa các thương hiệu xi măng và các đại lý nhà phân phối… cũng sẽ thêm phần quyết liệt. Tuy nhiên, đứng trước bài toán cạn

tranh nan giải, mỗi đơn vị sản xuất xi măng trên địa bàn Thái Nguyên phải tìm






8

hướng đi cho riêng mình, bằng cách nâng cao chất lượng sản phẩm, chuyên nghiệphơn trong dịch vụ chăm sóc khách hàng, cạnh tranh sòng phẳng về giá cũng nhưtiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh để ngành sản xuất xi măng Thái Nguyên đượngười tiêu dùng trong nước lựa chọn và từng bước vươn ra thị trường thế giới (Hiệphội xi măng Việt Nam,2012) [26]. 1.1.3. Ô nhi ễm môi trườ ng không khí do các hoạt động sản xuất xi măng tạiThái Nguyên

Trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, các hoạt động công nghiệ p chủ yếu gồm:khai khoáng, luyện kim, sản xuất vật liệu xây dựng,... Các hoạt động sản xuất công

nghiệ p là một trong những nguồn chính gây ô nhiễm môi trườ ng không khí.Hoạt động sản xuất vật liệu xây dựng: Điển hình là các cơ sở sản xuất xi

măng vớ i công nghệ lò đứng lạc hậu (xi măng Lưu Xá, xi măng Cao Ngạn, xi măng Núi Voi, 02 lò đứng xi măng La Hiên) không có hệ thống xử lý bụi, khí thải đã gâyô nhiễm nghiêm tr ọng môi trườ ng xung quanh.

Các cơ sở công nghiệp thườ ng dùng nhiên liệu hoá thạch (than, dầu) làmnhiên liệu đốt nên thải ra nhiều chất gây ô nhiễm môi trường không khí. Các cơ sở

sản xuất tiểu thủ công nghiệp cũng là các nguồn gây ô nhiễm môi trườ ng không khícục bộ.

Ô nhiễm bụi: Tại các khu vực đô thị, do tậ p trung nhiều hoạt động côngnghiệp, giao thông nên đã bị ô nhiễm bụi, nhiều khu vực mức độ ô nhiễm là r ất lớ n,như tại khu vực Ngã ba Quan Triều, hàm lượ ng bụi lơ lửng vượ t QCVN05:2008/BTNMT gần 4 lần, các khu vực khác hàm lượ ng bụi vượ t từ trên 01 lầnđến gần 03 lần.

Ô nhiễm môi trườ ng tại các khu vực khai thác khoáng sản, sản xuất vật liệuxây dựng: tại các khu vực khai thác khoáng sản, sản xuất vật liệu xây dựng, vấn đề ô nhiễm bụi là r ất lớ n, nhiều khu vực hàm lượ ng bụi lơ lửng vượ t tiêu chuẩn cho phép gần 05 lần (hình 1.1). Các khí ô nhiễm độc hại khác (SO2, NO2, CO, Pb) đượ c phát hiện thấy những thấp hơn so vớ i QCCP.






9

Thái Nguyên có 5 Nhà máy xi măng và hàng trăm cơ sở sản xuất vật liệuxây dựng quy mô vừa và nhỏ. Các nhà máy này hàng năm đang thải ra môi trườngkhông khí hàng ngàn tấn khí thải và bụi.

Hoạt động sản xuất xi măng là một trong những ngành công nghiệ p xuấthiện sớ m và lâu đờ i ở nướ c ta. Bên cạnh những giá tr ị về lợ i tích kinh tế mang lạithì hoạt động sản xuất xi măng đã góp phần tác động gây ô nhiễm tới môi trườ ng,đặc biệt là môi trườ ng không khí. Bụi - là tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm môi trườ ngkhông khí cóảnh hưở ng r ất lớ n tớ i sức khỏe con ngườ i và các sinh vật khác. Ônhiễm bụi xi măng trên thế giớ i và Việt Nam đang là vấn đề nổi cộm bức xúc khi

trong thờ i kì phát triển hội nhậ p, nhu cầu xi măng tăng cao hơn rất nhiều so vớ i các biện pháp giảm thiểu khắc phục ô nhiễm do sản xuất xi măng gây ra. Thực tế chothấy, cần có cái nhìn tổng quan và các biện pháp triệt để hơn nữa để góp phần pháttriển kinh tế cũng như môi trườ ng bền vững (Văn phòng Tổng cục môi trườ ng,2011) [28].

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.21.4

1.6

Xi măng NúiVoi

Mỏ sắt TrạiCau

Xi măngQuang Sơn

Xi măng LaHiên

Mỏ than BáSơn

Mỏ thanPhấn Mễ

Mỏ thanKhánh Hoà

( m g / m 3 )

2008 2009 2010 QCVN Bụi






10

H ình 1.1: Ô nhi ễ m b ụi lơ lử ng t ại m ột s ố khu v ự c khai thác khoáng s ản vàs ản

xu ấ t v ật li ệu xây d ựng trên đị a bàn t ỉ nh Thái Nguyên t ừ 2008 đế n 2010

1.2. Tổng quan về ô nhiễm không khí

1.2.1. Môi trườ ng vàô nhi ễm môi trườ ng

1.2.1.1. Khái niệm về môi trườ ng“Môi trường” là một khái niệm r ất r ộng, được định nghĩa theo nhiều cách khác

nhau, đặc biệt sau hội nghị Stockholm về môi trường năm 1972. Tùy vào mục đíchnghiên cứu, lĩnh vực mà ngườ i ngiên cứu có những định nghĩa cho phù hợ p. Tuynhiên, nghiên cứu về những khái niệm liên quan đến định nghĩa môi trườ ng ta có

những định nghĩa sau: Một định nghĩa nổi tiếng của S.V.Kalesnik (1959, 1970): “Môi trườ ng chỉ là

một bộ phận của trái đất bao quanh con ngườ i, màở một thời điểm nhất định xã hội

loài ngườ i có quan hệ tr ực tiế p với nó, nghĩa là môi trườ ng có quan hệ một cách gần

gũi nhất với đờ i sống và hoạt động sản xuất của con người” (S.V.Kalesnik, 1970)

Một định nghĩa khác của viện sĩ I.P.Gheraximov (1972) đã đưa ra định nghĩa

môi trường như sau: “Môi trườ ng là khung cảnh của lao động, của cuộc sống riêngtư và nghỉ ngơi của con người”, trong đó môi trườ ng tự nhiên là cơ sở cần thiết cho

sự sinh tồn của nhân loại.

Gần đây trong báo cáo toàn cầu năm 2000, công bố 1982 đã nêu ra định

nghĩa môi trường sau đây: “Theo tự nghĩa, môi trườ ng là những vật thể vật lí và

sinh học bao quanh loài ngườ i... Mối quan hệ giữa loài người và môi trườ ng của nó

chặt chẽ đến mức mà sự phân biệt giữa các cá thể con ngườ i với môi trườ ng bị xóanhòa đi”.

Theo Magnard thì “Môi trườ ng là tổng hợ p -ở một thời điểm nhất định - các

tr ạng huống vật lí, hóa học, sinh học và các yếu tố xã hội có khả năng gây ra một

tác động tr ực tiế p hay gián tiế p, tức thờ i hay theo k ỳ hạn, đối vớ i các sinh vật hay

đối vớ i các hoạt động của con ngườ i.






11

Trong Tuyên ngôn của UNESCO năm 1981, môi trường đượ c hiểu là “Toàn

bộ các hệ thống tự nhiên và các hệ thống do con ngườ i tạo ra xung quanh mình,

trong đó con ngườ i sinh sống và bằng lao động của mình đã khai thác các tàinguyên thiên nhiên hoặc nhân tạo nhằm thỏa mãn các nhu cầu của con người”.

- Theo quy định trong luật bảo vệ môi trườ ng Việt Nam thi:" Môi trườ ng bao

g ồm các y ế u t ố t ự nhiên vày ế u t ố v ật ch ấ t nhân t ạo quan h ệ m ật thi ế t v ớ i nhau,

bao quanh con ngườ i, có ảnh hưở ng t ới đờ i s ố ng, s ản xu ấ t, s ự t ồn t ại, phát tr i ể n

c ủa con ngườ i vàsinh v ật."

1.2.1.2. Khái niệm ô nhiễm môi trườ ng

Trước khi loài ngườ i xuất hiện, môi trường trên trái đất hoàn toàn nguyênthủy, chỉ có biển xanh tuyết tr ắng, r ừng nguyên sinh xanh tươi mà không có đô thị,hầm mỏ, nhà máy, ô tô... Từ khi con ngườ i xuất hiện, quá trình sinh hoạt và sảnxuất của con người đã gây nên ô nhiễm môi trườ ng.

Ngày nay, thuật ngữ ô nhiễm đượ c sử dụng r ất nhiều để diễn tả các hành động phá hoại môi trườ ng tự nhiên.

Ô nhiễm môi trường đượ c hiểu là sự có mặt của các chất hoặc năng lượ ng vớ ikhối lượ ng lớn trong môi trường mà môi trườ ng khó chấ p nhận (Từ điểnOXFORD).

Ô nhiễm môi trườ ng là hiện tượng môi trườ ng tự nhiên bị bẩn, đồng thờ i cáctính chất vật lí, hóa học, sinh học của môi trườ ng bị thay đổi, gây tác hại tới đờ isống của con ngườ i và các sinh vật khác.

Theo khoản 6 điều 3 Luật Bảo Vệ Môi trương Việt Nam 2005: “Ô nhiễmmôi trườ ng là sự biến đổi của thành phần môi trườ ng không phù hợ p vớ i tiêuchuẩn môi trườ ng, gâyảnh hưở ng xấu đến con ngườ i, sinh vật”(Luật bảo vệ môitrườ ng,2005) [16].

1.2.2. Môi trườ ng không khí vàô nhi ễm môi trườ ng không khí

1.2.2.1. Môi trườ ng không khí.- Môi trườ ng không khí là lớp không khí bao quanh trái đất.

1.2.2.2. Ô nhiễm môi trườ ng không khí






12

Trong tự nhiên cũng như trong các hoạt động của con ngườ i luôn có sự tương tác vớ i khí quyển như trao đổi oxy, khí cacbonic, trao đổi nhiệt, phát sinh bụivà hơi độc làm biến đổi thành phần cơ bản của khí quyển vớ i sự xuất hiện nhữngchất khác có nồng độ cao gây ô nhiễm môi trườ ng không khí.

Theo tài liệu Cơ sở Khoa Học Môi Trường của NXB Đại Học Quốc Gia Hà Nội biên soạn PTS Lưu Đức Hải khái niệm ô nhiễm môi trường không khí như sau:

“Ô nhiễm không khí là sự có mặt một chất lạ hoặc một sự biến đổi quantrọng trong thành phần không khí,làm cho không khí trong sạch hoặc gây ra toảmùi, có mùi khó chịu, giảm tầm nhìn xa (do bụi)”(Lưu Đức Hải, 2012) [6].

Vấn đề ô nhiễm không khí có thể chia một cách đơn giản thành 3 phần cơ bản sau đây:

Chấ t ô nhiễ m khuấ y tr ộn và chuyể n hóa

Nguồn ô nhiễm → Khí quyển → Nguồn tiế p nhận Nguồn ô nhiễm là nguồn thải ra các chất ô nhiễm.Chất thải từ nguồn ô nhiễm

phải đượ c khống chế tại chỗ trướ c khi thải vào khí quyển.Các hệ thống khống chế ônhiễm tại nguồn thải bao gồm: Thay đổi nguyên liệu, nhiên liệu gây ô nhiễm nhiều

bằng nguyên nhiên liệu gây ô nhiễm ít hoặc không gây ô nhiễm, cải tiến dây chuyềnsản xuất để hạn chế ô nhiễm, nâng caoống khói, thiết bị làm sạch khí thải.

Khí quyển là môi trường trung gian để vận chuyển các chất ô nhiễm từ nguồn phát thải đến nơi tiế p nhận.Khí quyển đượ c chia làm 4 tầng dựa trên sự biếnthiên nhiệt độ theo độ cao:

- Tầng đối lưu: Lớ p khí quyển tiến giáp mặt đất có bề dày 10 – 12kmở vĩ độ trung bình và khoảng 16 – 18kmở các cực.Tầng đối lưu hầu như hoàn toàn trongsuốt vớ i các tia bức xạ sóng ngắn của mặt tr ời nhưng thành phần hơi nướ c trong phần đối lưu hấ p thụ r ất mạnh bức xạ sóng dài của mặt đất, do đó tầng đối lưu đượ cnung nóng chủ yếu từ mặt đất.Từ đó phát sinh ra sự xáo tr ộn không khí theo chiềuđứng, hình thành ngưng tụ hơi nước và kkeos theo là mây, mưa.Trong tầng đối lưunhiệt độ giảm theo chiều cao trung bình khoảng 0,5 – 0,60C/100m.








14

gây tắc nghẽn mạch máu, làm giảm khả năng vận chuyển ôxy của hồng cầu, gây co

hẹ p dây thanh quản, khó thở .

- Khí CO (cacbonoxit): Khi hít phải CO sẽ đi vào máu chúng phản ứng vớ i

Hemoglobin (có trong hồng cầu) khiến cho cơ thể bị ngạt do máu không tải đượ c

ôxy. Khi hít phải CO2 sẽ bị đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi. Ở liều lượ ng lớn hơn

ngườ i hít phải CO bất tỉnh hoặc chết ngạt r ất nhanh. Khi bị ôxy hoá CO biến thành

khí cacbonic (CO2). Khí CO2 cũng gây ngạt nhưng không độc bằng CO (Hồ Sĩ

Giao, 2010) [5].

1.2.4. Các ngu ồn ô nhi ễ m không khí

Sự phát thải các chất ô nhiễm không khí sinh ra từ nhiều nguồn khác nhau

như sau:

- Nguồn điểm: Là các nguồn gây ô nhiễm có thể xác định đượ c vị trí, kíchthướ c, bản chất, lưu lượ ng phát thải các tác nhân gây ô nhiễm.Nguồn điểm có thể đượ c phân chia thành nguồn điểm cao và nguồn điểm thấ p.

+ Nguồn điểm cao là nguồn có dạngống khói, đứng độc lậ p ở chỗ không bị

các chướ ng ngại vật, như đồi núi, nhà cửa che chắn xung quanh hoặc đứng trongquần thể các công trình nhưng độ cao của nó vượt qua ngoài vùng bóng khí động docác vật cản hoặc công trình nhà cửa xung quanh gây ra.

+ Nguồn điểm thấ p là các loại ống khói,ống xả, ống khí thải của hệ thốngthông gió, điều hòa không khí, các loại ống xả khí của thiết bị máy móc công nghệ nằm trong vùng bóng khí động do các công trình xung quanh gây ra.

- Nguồn đườ ng: Là các nguồn gây ô nhiễm không có điểm cố định, không

xác định đượ c vị trí, bản chất, lưu lượ ng các tác nhân gây ô nhiễm.Nguồn ô nhiễmchủ yếu là các con đường dành cho các phương tiện giao thông vận tải như đườ ng bộ, đườ ng xe lửa, đườ ng thủy, đườ ng hàng không.

- Nguồn vùng là nguồn mà các chất ô nhiễm bóc vào khí quyển từ một bề mặt có diện tích r ộng.Các nguồn vùng chủ yếu là khu chăn nuôi lớ n, các khu vựctậ p trung nhiều cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệ p, nhà ga, bến cảng, sân bay…(Bùi Tá Long, 2008) [9].






15

1.2.5. Ô nhi ễ m không khí do ho ạt động công nghi ệp

Chất lượ ng không khíở Việt Nam đang bị tụt hậu trong mườ i quốc gia tồi tệ nhất trên thế giớ i, xế p hạng 123, và nó đượ c dự báo ô nhiễm không khí sẽ tiế p tụcxấu đi trong thờ i gian tớ i và có thể rơi xuống vị trí 125(Văn phòng tổng cục Môitrườ ng, 2009) [24].

Theo Báo cáo Môi trườ ng quốc gia năm 2013 về không khí vừa đượ c Bộ Tàinguyên vàMôi trườ ng (TN-MT) công bố, các hoạt động gâyảnh hưở ng lớn đếnmôi trườ ng không khí của Việt Nam phải k ể đến là sản xuất công nghiệ p, làng nghề,sự gia tăng của phương tiện giao thông cá nhân...Đặc biệt là các hoạt động sản xuất

công nghiệ p.Để tìm cách khắc phục, ở Việt Nam đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về cả lý luận cũng như thực tiễn về vấn đề ô nhiễm môi trườ ng do các hoạt động sảnxuất công nghiệ p gây ra.

Cuốn sách “Ô nhiễm không khí và xử lý khí thải” của GS.TS Tr ần NgọcChấn (NXB KHKT)” là những chỉ số tính toán mức độ ô nhiễm môi trườ ng khôngkhí do các hoạt động sản xuất công nghiệ p và là những nghiên cứu của GS về các

vấn đề xã hội có mối quan hệ vớ i ô nhiễm môi trườ ng.Đề tài “Nghiên cứu ảnh hưởng đến môi trườ ng không khí của cụm công

nghiệp Phướ c Long – Thủ Đức và đề xuất biện pháp giảm thiểu ô nhiễm” của họcviên Nguyễn Thị Phương Thảo trường đại học khoa học tự nhiên – Thành phố HCM đã ứng dụng phương pháp mô hình hóa có đối chứng số liệu đo đạc thực tế để xác định khu vực bị ảnh hưở ng và chiều lan truyền chất ô nhiễm không khí, vậndụng kiến thức về phát tán và giảm thiểu ô nhiễm không khí vào thực tế vớ i mụcđích đánh giá ô nhiễm không khí của một khu công nghiệ p tậ p trung, một hình thức phân bố sản xuất đang phổ biến ở nướ c ta.

“Chuyên đề giáo dục môi trường” (thuộc sở GD – ĐT tỉnh Quảng Ninh03/2009) là một nghiên cứu khá cụ thể về vấn đề môi trường.Chuyên đề này đi sâuvào những tác động xấu của hoạt động khai thác khoáng sản đến môi trườ ng ở Quảng Ninh.Bằng việc đưa ra các số liệu chi tiết đã qua đo lường, chuyên đề đã chỉ ra đượ c những hậu quả nghiêm tr ọng của hoạt động khai thác khoáng sản đến môi






16

trườ ng tự nhiên như: Ô nhiễm không khí do khói bụi và nồng độ các chất độc hạitrong không khí, ô nhiễm đất do nhiễm các hóa chất độc hại, ô nhiễm nguồn nướ cdo nhiễm kim loại và các hóa chất.Ngoài ra, còn có những hậu quả về mặt xãhội.Tuy nhiên, chuyên đề này phân tích vấn đề quá r ộng.Việc đánh giá phần lớ n chỉ dựa vào các chỉ số đo lườ ng chứ không thu thậ p từ ý kiến đánh giá của ngườ i dânxung quanh.

Ô nhiễm không khí do hoạt động công nghiệ p có thể xuất phát từ việc đốtcháy nhiên liệu (than, dầu, khí đốt…) hoặc từ quy trình công nghệ sản xuất.1.2.5.1. Ô nhiễm do đố t nhiên liệu

Nhiên liệu đốt dùng trong sản xuất công nghiệ p có thể là nhiên liệu r ắn(than), nhiên liệu lỏng (dầu) và khí thiên nhiên (có thể dùngở dạng khí hóa lỏnghoặc khí nén dướ i áp suất cao) trong đó dầu là nhiên liệu đượ c dùng phổ biếnnhất.Tùy thuộc vào thành phần và tính chất của nhiên liệu sử dụng mà khí đốt sẽ sinh ra các hơi khí độc có thành phần, tính chất và nồng độ khác nhau.

Đối vớ i nhiên liệu r ắn như than đá có thành phần nhiên liệu gồm các nguyêntố C, H, N, O, S, độ tro và độ ẩm do vậy khí thải của lò hơi đốt than chủ yếu mang

theo bụi, CO2, CO, SO2, SO3 và NOx do thành phần hóa chất có trong than k ết hợ pvớ i oxy trong quá trình cháy tạo nên.Hiệu suất sử dụng nhiên liệu r ất thấ p.Các chấtô nhiễm này sinh ra do sử dụng nhiên liệu r ắn cao hơn trong nhiên liệu lỏng, lưuhuỳnh có thể đạt tớ i 6% tr ọng lượng trong than đá và 4,5% trong dầu, tỷ lệ nitotrong dầu và than đá đá tương ứng khoảng 1% và gần bằng 2,8%.

Đối vớ i nhiên liệu lỏng có thành phần nhiên liệu cũng giống như than nhưnghàm lượ ng các nguyên tố và thường khí đốt cháy cũng không xảy ra hoàntoàn đượ cvớ i các thiết bị và công nghệ đốt như hiện nay do vậy sẽ sinh ra các chất ô nhiễmchủ yếu như: CO,SO2, NO2, bụi.Trong nhiên liệu thì đốt dầu FO sẽ gây ô nhiễmSO2 nhiều hơn là đốt dầu DO do thành phần lưu huỳnh trong dầu FO cao hơn dầuDO.Hơn nữa việc sử dụng các nguyên liệu này còn kéo theo nhiều nhược điểm khácnhư giảm hiệu suất sử dụng nhiên liệu,hệ thống lò k ềnh càng, phức tạ p.Tự động hóavà điều khiển quá trình khó khăn, sản phẩm cháy của nhiên liệu ảnh hưở ng xấu đếntuổi thọ thiết bị và chất lượ ng vật nung.






17

Đối vớ i nhiên liệu khí (khí đốt) bao gồm các thành phần CO2, CO, N2, H2,H2S, O2 và các hydrocacbon mà khí CH4 là chủ yếu.Khí đốt thiên nhiên thô có chứaH2S nhưng khi chế biến thì H2S đượ c khử đi nhằm bảo vệ môi trườ ng nên trongkhói thải của khí đốt thiên nhiên không có khí SO2, không có tro đi vào sản phẩmcháy.Mặt khác do dễ cháy triệt để nên lượ ng khí CO và bụi do không đốt cháy hoàntoàn nhiên liệu cũng rất nhỏ.Quá trình cháy ngọn lửa r ất ổn định nên có thể duy trìsự cháyở nhiệt độ không cao để tránh đượ c khả năng hình thành khí NOx và sự phân hóa nhiệt (Bùi Tá Long, 2009) [9].1.2.5.2. Ô nhiễ m không khí t ừ quy trình công nghệ sản xuấ t

Trong các ngành công nghiệ p luôn có hệ thống bình chứa, thiết bị có dungtích, đườ ng ống áp lực cao.v.v.Từ các thiết bị nói trên luôn luôn có một lượng hơikhí của chất chứa bên trong thiết bị thoát ra ngoài qua khe hở , mối nối làm ô nhiễm bầu không khí bên trong các phân xưở ng nếu các thiết bị đặt trong nhà hoặc làm ônhiễm bầu khí quyển như các nguồn phát thải độc lậ p dạng nguồn mặt hoặc nguồnđườ ng nếu thiết bị, bình chứa, đườ ngống đặt ngoài tr ờ i.

Các ngành công nghiệ p khác nhau sẽ sử dụng nguồn nguyên liệu, quy trình

công nghệ khác nhau vì thế chất ô nhiễm sinh ra cũng rất khác nhau.Có khi cùngmột loại nguyên liệu nhưng công nghệ sản xuất lạc hậu thì lượ ng thải sẽ caohơn.Tùy từng ngành công nghiệ p và loại quy trình công nghệ sản xuất sẽ sinh ra cócác loại khí thải chứa bụi và hơi khí độc khác nhau.

Ngoài các nguyên nhân trên còn phải k ể đến tình tr ạng thiết bị, trình độ vậnhành của công nhân cũng ảnh hưở ng r ất lớn đến thành phần, nồng độ và tính chấtcủa khí thải.

Như vậy, chất ô nhiễm điển hình do sản xuất vật liệu xây dựng công nghiệ pgây nên là bụi, SO2, NO2, CO, CO2, H2S, HF và hơi Pb, trong đó phổ biến nhất là bụi, SO2, NO2 (Bùi Tá Long, 2009) [9].

1.2.6. Tác h ại c ủa ô nhi ễ m không khí

Chất ô nhiễm sau khi thải vào môi trườ ng sẽ bị phát tán trong không khí tr ở thành nguồn gây hại cho môi trườ ng và sức khỏe con ngườ i.Bên cạnh đó chúng còn






18

ảnh hưởng đến sự sinh trưở ng, phát triển của động thực vật, làm hư hỏng vật liệu vàmĩ quan của các công trình kiến trúc.1.2.6.1.Tác động đố i với con người và động vật

Sức khỏe và tuổi thọ của con ngườ i phụ thuộc r ất nhiều vào độ trong sạchcủa môi tr ường không khí xung quanh.Lượng không khí mà cơ thể cần cho sự hôhấ p hàng ngày khoảng 10m3, nếu trong không khí có lẫn nhiều chất độc hại thì quahệ thống hô hấ p những chất độc hại sẽ xâm nhập sâu vào cơ thể gây ra một số bệnhnhự lao, suyễn, ho, ung thư phổi, dị ứng.v.v.Mặt khác chúng có thể gây ra các bệnhvề da, mắt, nguy hiểm nhất là gây ung thư, tác động đến hệ thần kinh.Động vật cũng

bị tác động bở i ô nhiễm không khí nhưng bằng cách gián tiếp như ăn lá cây bị nhiễm độc hoặc tr ực tiếp qua đườ ng hô hấ p (Tr ần Ngọc Chấn, 2000) [2].1.2.6.2.Tác động đố i vớ i thự c vật

Khi môi trườ ng không khí bị ô nhiễm, các quá trình quang hợ p, hô hấ p, thoáthơi nướ c của cây đều bị ảnh hưở ng và biểu hiện bằng triệu tr ứng như cây phát triểnchậm, năng suất thấ p, lá cháy, cây khô, tổn hại sắc tố làm lá bị đổi màu do quá trìnhquang hợ p và hô hấ p bị hạn chế.

Cá biệt cũng có chất độc có tác động tốt đối vớ i thực vật, làm tăng cườ ng

sinh trưởng cây như là các chất phốt pho, nito là những chất dinh dưỡ ng tốt cho các

loại tảo phát triển (Tr ần Ngọc Chấn, 2000) [2].

1.2.6.3.Tác động đố i vớ i vật liệu

Bụi trong không khí làm mài mòn các công trình, đặc biệt là các công trìnhở

ngoài tr ờ i.Các khí axit k ết hợ p với nướ c thấm vào vật liệu làm ăn mòn vật liệu,

giảm tuổi thọ công trình…(Tr ần Ngọc Chấn, 2000) [2].1.2.6.4.Tác động đố i với môi trườ ng

Các chất ô nhiễm không khí có thể di chuyển theo gió, mây từ vùng này đến

vùng khác do đó phạm vi gây hại r ất r ộng.Ngoài việc gây ra hiện tượ ng ô nhiễm cục

bộ ở từng địa phương thì ô nhiễm không khí còn gây nên một số hiện tượ ng ô

nhiễm môi trườ ng có tính toàn cầu như hiệuứng nhà kính, lỗ thủng tầng ozon…






19

Tác hại của ô nhiễm không khí đối với môi trườ ng r ất to lớ n, vì vậy xác định

vùng ô nhiễm từ đó khoanh vùng ảnh hưởng để có những biệ pháp giảm thiểu ô

nhiễm, ngăn chặn tác hại đối với môi trường là điều cần thiết (Tr ần Ngọc Chấn,2000) [2].

1.3. Tổng quan về phát tán ô nhiễm không khí từ nguồn điểm cao

Sự phát tán ô nhiễm là sự lan truyền các chất ô nhiễm trong khí quyển.Động

lực của quá trình là do chuyển động của dòng chất thải và dòng không khí trong khí

quyển, sự chênh lệch nhiệt độ và sự chênh lệch nồng độ chất ô nhiễm trong dòng

thải vớ i không khí xung quanh.

1.3.1. Các y ế u t ố ảnh hưởng đế n s ự phát tán ch ấ t ô nhi ễ mTrong khí quyển các phân tử ô nhiễm sẽ chuyển động nhờ có sự khuếch tán

phân tử và khuếch tán r ối.Sự khuếch tán đó sẽ đưa đến một sự trao đổi nhiệt, trao

đổi chất ô nhiễm,hơi nướ c và các phần tử chuyển động nhỏ khác.Sự khuếch tán chất

ô nhiễm trong không gian không chỉ phụ thuộc vào các thông số của nguồn thải mà

còn phụ thuộc vào điều kiện khí tượng, địa hình khu vực, các công trình xây dựng

và tính chất của hỗn hợ p chất thải độc hại.

1.3.1.1. Các yế u t ố về nguồn thảiT ải lượ ng ô nhiễ m là khối lượ ng chất ô nhiễm thải ra ngoài khí quyển trong

một đơn vị thờ i gian.Tải lượ ng chất ô nhiễm càng lớn nghĩa là chất ô nhiễm thải rakhí quyển càng nhiều và mức độ ô nhiễm càng tăng.

T ốc độ của khí thải là vận tốc của khí thải trướ c khi thải ra khỏi

nguồn.Thông thường đó là vận tốc của khí thải tính theo đường kính đỉnh củanguồn.Vận tốc khí thải phải lớn hơn 18m/s (thườ ng chọn 30m/s).Vận tốc khí thảicàng lớ n thì phát tán chất ô nhiễm càng xa và ngượ c lại.

Nhiệt độ của khí thải là nhiệt độ trong ống khói trướ c khi thải ra khíquyển.Nhiệt độ của khí thải càng cao dẫn đến sự chênh lệch nhiệt độ giữa khí thảivà không khí bên ngoài càng cao do vậy độ dựng của ống khói lớn thúc đẩy chất ô






20

nhiễm vào không khí đi xa hơn.Mặt khác, khi nhiệt độ của khí thải cao làm giảm áplực vì vậy không khí sẽ nở ra nên nhẹ hơn và bay xa hơn.

Chiề u cao của nguồn là chiều cao tính từ mặt đất đến đỉnhống khói hay còngọi là chiều cao của ống khói.Ống khói sẽ giúp cho các chất dơ bẩn loãng ra và phân tán trong không khí.Nồng độ chất ô nhiễm tỷ lệ nghịch vớ i bình quân chiềucaoống khói, tức là nếu chiều cao của nguồn càng cao thì khả năng phát tán chất ônhiễm càng xa, nồng độ chất ô nhiễm trên mặt đất càng nhỏ và ngượ c lại.Tuy nhiên,việc nâng cao chiều cao của nguồn để pha loãng khí thải cũng chỉ có giớ i hạn dochúng còn phụ thuộc vào các yếu tố kinh tế, k ỹ thuật khi xây dựng.

Đường kính đỉ nh của nguồn là đườ ng kính trong của ống khói.Nếu ống khóicó dạng hình côn thì đó là đườ ng kính trong tại đỉnhống khói.Thông số này có liênquan đến lưu lượ ng và tốc độ chuyển động của khí thải trướ c khi ra khỏi ốngkhói.Đườ ng kính của ống khói càng nhỏ thì tốc độ khí thải càng lớ n và quá trình phát tán càng xa và ngượ c lại.

Bản chất của khí thải là tính chất vật lý, hóa học của chất ô nhiễm.Cáctính chất này cũng có ảnh hưở ng r ất lớn đến quá trình phát tán của chất ô nhiễm

trong khí quyển.Các chất khí thường phát tán xa hơn chất lỏng, các chất cótr ọng lượ ng lớn hơn thườ ng dễ lắng đọng hơn các chất có tr ọng lượ ng bé (BùiTá Long, 2008) [8].1.3.1.2. Các yế u t ố khí tượ ng

Các yếu tố khí tượ ng ảnh hưởng đến quá trình phát tán chất ô nhiễm trongkhông khí là gió, hướ ng gió, tốc độ gió, độ ẩm của của không khí, lượng mưa, nhiệtđộ của không khí, độ bền vững của khí quyển.

Ảnh hưở ng của gió:Gió đượ c hình thành do chênh lệch áp suất của không khígiữa các vùng với nhau.Đây là yếu tố quan tr ọng nhất làm cho khí quyển khôngổnđịnh, là nhân tố quan tr ọng nhất để xác định độ bền vững của khí quyển trong môhình tính toán.Gió gây ra các dòng chảy r ối cho không khíở lớ p sát mặt đất.Dòngchảy r ối của không khí được đặc trưng bằng việc xáo tr ộn các phân tử khíở các lớ psát cạnh nhau.Do các xáo tr ộn này, các phần tử chất ô nhiễm đượ c nhanh chóng






21

chuyển sang các lớ p không khí lân cận nhờ vậy mà các chất ô nhiễm đượ c phát tánra xa.

Ảnh hưở ng của t ốc độ gió:Tốc độ gió là tốc độ chuyển động của không khído chênh lệch áp suất của không khí giữa các vùng vớ i nhau.Tốc độ gió sẽ tăng lêntheo sự tăng chênh lệch áp lực khí quyển.Đối vớ i tầng không khí sát mặt đất thì tốcđộ gió ban ngày lớn hơn, ngượ c lại ở trên cao thì ban đêm lại có tốc độ gió lớ nhơn.Thườ ng tốc độ gió tăng theo độ cao do mức độ xáo tr ộn phổ biến trong khíquyển ở từng thời gian, địa điểm và địa thế bề mặt gồ ghề gây ra ma sát bề mặt.Tốcđộ gió càng cao, tần suất hướ ng gió càng lớ n thì mức độ phát tán càng tăng nghĩa là

chất ô nhiễm đượ c vận chuyển càng xa vùng và nồng độ chất ô nhiễm càng đượ c pha loãng bở i không khí sạch và ngượ c lại khi tốc độ gió và tần suất hướ ng gió nhỏ hay gần bằng không (lặng gió) thì chất ô nhiễm không đượ c vận chuyển đi xa màchụ p xuống mặt đất gây nên tình tr ạng ô nhiễm cao nhất tại khu vực nhà máy sảnsinh ra chất thải.

Nhiệt độ không khí là đại lượ ng biểu thị mức độ nóng hay lạnh của khôngkhí.Nhiệt độ ảnh hưở ng tr ực tiếp đến quá trình phát tán và chuyển hóa các chất ô

nhiễm trong khí quyển.Nhiệt độ càng caot hì tốc độ phản ứng hóa học diễn ra trongkhí quyển càng lớ n và thời gian lưu các chất ô nhiễm trong khí quyển càng nhỏ.

Thông thườ ng,ở tầng đối lưu càng lên cao nhiệt độ không khí càng giảm vớ igradient nhiệt theo chiều thẳng đứng khoảng 0,6 – 10C/100m nên chất ô nhiễmkhuếch tán trong không khí dễ dàng hơn thì gọi là khí quyển ở tr ạng thais khôngổnđịnh.Nếu tr ạng thái nhiệt của không khí có đặc tính ngượ c lại, nhiệt độ bên trên caohơn bên dướ i làm cho chất ô nhiễm khuếch tán không dễ dàng thì gọi khí quyển ở tr ạng tháiổn định.Sự nghịch đảo nhiệt là hiện tượng điển hình của tr ạng tháiổnđịnh của khí quyển.Sự nghịch đảo nhiệt này làm suy yếu sự trao đổi đối lưu, làmcho chất ô nhiễm khó phát tán lên cao và ra xa nên nồng độ chất ô nhiễm trongkhông khí trên mặt đất gần nguồn ô nhiễm r ất cao.Khi có hiện tượ ng nghịch nhiệtxảy racungf lúc lặng gió thì r ất nguy hiểm.

Yếu tố này còn liên quan đến quá trình phát tán chất ô nhiễm thông qua hiệu

số nhiệt độ giữa khí thải và không khí trong khí quyển.






22

Độ ẩ m không khí được đặc trưng bởi 2 đại lượng độ ẩm tương đối và độ ẩmtuyệt đối.Độ ẩm tuyệt đối là lượng hơi nướ c chứa trong 1m3 không khí.Lượng hơinướ c chứa trong không khí phụ thuộc vào nhiệt độ và áp suất hơi nước.Độ ẩmtương đối là tỷ lệ giữa áp suất riêng phần của hơi nướ c trong không khí và áp suấtriêng phần của hơi nướ c khi khối không khí đã bão hòa ở cùng một nhiệt độ.

Trong điều kiện bình thường hơi nước chưa trong khí quyển ở tr ạng tháichưa bảo hòa, gặ p khi tr ời mưa độ ẩm của không khí tăng lên, các hạt bụi lơ lửngtrong không khí có thể liên k ết vớ i nhau thành các hạt to hơn và rơi nhanh xuốngđất.Độ ẩm cao tạo điều kiện hình thành sương mù và có thể ngăn cản bức xạ của

mặt tr ờ i xuống bề mặt trái đất và bằng cách đó kéo dài tình trạng nghịch nhiệt cònngượ c lại không khí có độ ẩm càng thấ p thì khả năng phát tán, pha loãng khí thảicàng cao.Vớ i những ngày tr ờ i nắng thì khí thải phát tán tốt hơn những ngày tr ờ i ẩmthấ p hoặc vùng có nhiều sương mù.

Mưa sẽ cuốn theo các loại bụi và các chất ô nhiễm có trong khí quyểnchuyển các chất ô nhiễm không khí vào môi trường đất, nướ c làm giảm cácchất này trong không khí, nước mưa sẽ pha oãng và mang theo các chất ô

nhiễm trên mặt đất.Chất lượ ng nước mưa tùy thuộc vào chất lượng môi trườ ngkhông khí của khu vực.

Bứ c xạ mặt tr ời và độ mây che phủ: Bức xạ mặt tr ờ i ảnh hưở ng tr ực tiếp đếnnhiệt độ, độ ẩm trong khu vực, độ bền vững môi trườ ng khí quyển và thông qua đóảnh hưởng đến quá trình phát tán chất ô nhiễm.Những phản ứng quang hóa và sự sinh ra những chất ô nhiễm thứ cấ p thì phụ thuộc vào bức xạ mặt tr ờ i tiế p xúc cósẵn.Mức độ bao phủ mây sẽ ảnh hưở ng tớ i bức xạ mặt tr ờ i (Bùi Tá Long, 2008) [8].1.3.1.3. Ảnh hưở ng của địa hình đố i vớ i sự phát tán chấ t ô nhiễ m

Địa hìnhảnh hưở ng tr ực tiếp đến đặc điểm phân bố profil nhiệt độ của khí

quyển và hướ ng gió của khu vực.Ở địa hình phức tạp thườ ng xảy ra sự thay đổi chế

độ nhiệt và hướ ng gió theo mùa, theo thờ i gian trong ngày.

Ở các vùng địa hình không bằng phẳng như đồi núi, vực sâu, thung lũng thì

hướ ng và tốc độ gió r ất khác so vớ i vùng bằng phẳng, xuất hiện các vùng xoáy quẩn






23

ở dưới các lũng sâu, phía sau các đồi gò dốc cũng như có thể có các luồng gió lạnh

trượ t dọc theo các triền dốc xuống các thung lũng.

Phía đón gió của sườn đồi luồng gió chuyển động theo các đườ ng dòng của

không khí và do đó có xu hướ ng vừa va đập vào sườn đồi vừa bị hất ngượ c lên cao,

vì vậy nồng độ chất ô nhiễm trên mặt đất sẽ tăng cao so với địa hình bằng phẳng.

Ở phía khuất gió của ngon đồi, bức tranh càng phức tạp hơn do đó hiện

tượ ng quẩn gió làm cho chất ô nhiễm bị tù đọng lại trong khu vực này và không lan

tỏa được xa hơn nữa (Bùi Tá Long, 2008) [8].

1.3.1.4. Ảnh hưở ng của công trình xây d ự ng vớ i sự phát tán ô nhiễ m

Khi gió di chuyển gặ p vật cản là các công trình xây dựng thì trườ ng vận tốc

gió bị thay đổi, luồng gió bị biến dạng, kéo theo là sự phân bố nồng độ chất ô nhiễm

trong luồn khói cũng như trên mặt đất bị thay đổi.

Ở mặt đón gió, không khí bị dồn nén lại làm tăng áp suất tĩnh không khí

tại đó, áp suât tĩnh này có xu hướng đẩy dòng gió lên cao.Phía sau vật cản gió

bị cản bớ t nên áp suất tĩnh giảm xuống hình thành nên một vùng xoáy quẩn kéo

dài theo chiều gió tớ i một khoảng cách nào đó trên mặt đất, tại đó gió mớ i lấylại đượ c vận tốc và hướng cũ.Vùng xoáy quẩn này đượ c gọi là vùng bóng r ợ p

khí động của vật cản.

Trong vùng bóng r ợp khí động, tốc độ di chuyển của gió r ất nhỏ không khí

trao đổi vớ i không khí xung quanh kém dễ gây các hiện tương tích tụ chất ô nhiễm.

Đối vớ i nhà cửa đứng độc lập do có các ô văng, lỗ cửa thông gió nên quy

luật của bống r ợp khí động có phần thay đổi theo xu hướ ng giảm chiều cao và chiềuxa của vùng bóng r ợp khí động.

Khi có nhiều công trình nối tiế p nhau theo chiều gió thì vùng không giangiữa các dãy nhà sẽ có vùng gió quẩn (Bùi Tá Long, 2008) [8].1.3.1.5. Ảnh hưở ng của điề u kiện thờ i tiết đến độ ổn định của khí quyể n

Độ ổn định khí quyển là một trong những yếu tố quan tr ọng nhất ảnh hưở ngđến sự khuếch tán chất ô nhiễm trong không khí.Sự hình thành độ ổn định khí








25

Các mô hình ISCST – 3, AERMOD, CALPUFF đều dựa trên mô hình Gaussvà đượ c cục bảo vệ môi trườ ng sử dụng để quản lý chất lượ ng không khí tại Mỹ doảnh hưở ng của các nhà máy công nghiệ p.

Mô hình ADMS – 3 (Atmospheric Dispersion Modelling System 3) của việnnghiên cứu môi trường Cambridge đượ c cục môi trườ ng Anh sử dụng để đánh giáchất lượ ng không khí do hoạt động công nghiệ p tại Anh.

Mô hình Air quis – Viên nghiên cứu không khí Na uy (NILU) đây là dạngmô hình số tr ị k ết hợ p giữa 2 kiểu Euler và Lagrange sử dụng để tính toán nồng độ chất ô nhiễm không khí trong các đô thị từ các nguồn thải giao thông, sinh hoạt và

công nghiệ p.1.3.2.2.Trong nướ c

Ở Việt Nam, trong những năm gần đây, việc sử dụng mô hình hóa để phụcvụ cho công cụ quản lý chất lượng môi trường không khí đã đượ c một số cơ quannghiên cứu và quản lý môi trườ ng quan tâmở các góc độ khác nhau nhằm:

- Dự đoán được tác động của nguồn thải mới trước khi chúng đượ c xây dựngvà cũng cho phép kiểm tra những tác động khác nhau về kiểm soát chất ô nhiễm

trướ c khi những thay đổi thật sự tạo ra đối vớ i nguồn ô nhiễm.- Đánhgiá chất lượ ng không khí trong phạm vi một khu vực hay những vùng

r ộng lớ n.Ở phía Bắc TS. Phạm Ngọc Đăng, KS.Nguyễn Văn Cung tính cho nhà máy

lọc dầu Thành Tuy Hạ, GS.Tr ần Ngọc Chấn sử dụng mô hình Gauss để dánh giá phát tán khí thải của khu công nghiệ p Vĩnh Tuy – Mai Động – Hà Nội cho k ết quả khá phù hợ p vớ i thực tế.

Ở phía Nam các tác giả ở viên Môi trườ ng tài nguyên, trung tâm bảo vệ môitrườ ng đã sử dụng mô hình Gauss để đánh giá hiện tr ạng ô nhiễm không khí tạivùng công nghiệ p tr ọng điểm phía nam, đánh giá tác động môi trườ ng ở các nhàmáy chuẩn bi xây dựng hay đang hoạt động như xi măng Hòn Chông, xi măng HàTiên, điện Phú Mỹ, điện Hiệp Phướ c.

Bên cạnh những ứng dụng mô hình phát tán không khí còn có nhiều đề tài

nghiên cứu các cơ sở dữ liệu khí tượ ng, khí hậu phục vụ nghiên cứu lan truyền ô










28

- Thu thậ p tài liệu văn bản có liên quan.

2 .4.2. Phương pháp thống kê đơn giản để thu th ập thông tin, s ố li ệu- Từ các số liệu, thông tin thu đượ c, tiến hành thống kê phân tích xử lý căn

cứ vào nhưng quy chuẩn môi trườ ng Việt Nam hiện hành, so sánh, nhận xét đánhgiá để từ đó đề xuất một số giải pháp phù hợ p với điều kiện thực tế của công ty

2.4.3. Phương pháp kế th ừ a các k ế t qu ả có s ẵ nK ế thừa các số liệu quan tr ắc chất lượng môi trườ ng không khí khu vực xung

quanh hàng năm của nhà máy xi măng Quan Triều.- Các chỉ tiêu quan trắc gồm: Tiếng ồn (dBA);Độ rung (dB);Tổng bụi lơ

lử ng (mg/m3

); H2S (mg/m3

); NO2 (mg/m3

); SO2 (mg/m3

); CO (mg/m3

); CO2 (%)- Vị trí lấy mẫu: Đượ c thể hiện tại bảng sau đây:

Bảng 2.1: Vị trí lấy mẫu quan trắc chất lƣợng môi trƣờ ngkhông khí xung quanh

STT Kí hiệu mẫu Vị trí lấy mẫu

1KK-11.04-11KK-2.08-11

Tại sân nhà Ông Dương Văn Phượ ng, xóm 14B, Xã Phúc Hà,Tp Thái Nguyên,(cách công ty khoảng 50m về phía Tây nam)

2KK-11.04-12KK-2.08-12

Tại nhà Ông Nguyễn Xuân Anh, xóm Bãi Chè, Xã AnKhánh, Huyện Đại Từ,(cách công ty khoảng 50m về phíaTây Bắc)

3KK-11.04-13KK-2.08-13

Tại nhà Ông Lê Văn Thức xóm 14B, Xã Phúc Hà, Tp Thái Nguyên,(cách công ty khoảng 200m về phía nam)

4 KK-11.04-14KK-2.08-14

Tại nhà Ông Vũ Ngọc Tuyển, xóm Chầm Hồng, Xã AnKhánh, Huyện Đại Từ,(cách công ty khoảng 200m về phíaĐông Bắc)

5KK-11.04-15KK-2.08-15

Tại nhà Ông Đào Văn Dũng, xóm Tân tiến, xã An Khánhhuyện Đại Từ,(cách công ty khoảng 200m về phía Tây)

6KK-11.04-16KK-2.08-16

Tại khu vực ven tuyến đườ ng vận chuyển của công ty, gầnngã ba tiế p giáp vớ i bãi thải nam của mỏ than Khánh






29

Hòa,(cách công ty khoảng 200m về phía Đông Nam)






30

Bảng 2.2: Vị trí lấy mẫu quan trắc chất lƣợng môi trƣờ ng không khítrong khu vự c sản xuất

STT Kí hiệu mẫu Vị trí lấy mẫu1 KK-11.04-7, KK-2.08-3 Tại khu vực phân xưở ng nghiền liệu

2 KK-11.04-5, KK-2.08-2 Tại khu vực lò nung clinker

3 KK-11.04-4, KK-2.08-4 Tại khu vực đóng bao và xuất xi măng

4 KK-11.04-8, KK-2.08-5 Tại tr ạm nghiền đậ p sét

5 KK-11.04-9, KK-2.08-6 Tại kho sét và quặng sắt

6 KK-11.04-10, KK-2.08-7 Tại kho đá

7 KK-11.04-3, KK-2.08-8 Tại tr ạm nghiền đá

8 KK-11.04-1, KK-2.08-9 Tại tr ạm nghiền xi của nhà máy

9 KK-11.04-6, KK-2.08-10 Tại tr ạm đậ p xỉ thạch cao

10 KK-11.04-2, KK-2.08-1 Tại tr ạm nghiền than của nhà máy

Bảng 2.3: Vị trí lấy mẫu tại 4ống khói chính của nhà máy

STT Kí hiệu mẫu Vị trí lấy mẫu1 KKOK-11.04-4

KTOK-2.08-1 Tại ống khói nghiền than (X:0579829;Y:2388935)

2 KKOK-11.04-3KTOK-2.08-2 Tại ống khói làm nguội clinker (X:057980; Y:2388520)

3 KKOK-11.04-2KTOK-2.08-3 Tại ống khói nghiền xi măng (X:057986;Y:2388852)

4KKOK-11.04-1KTOK-2.08-4 Tại ống khói lò nung clinker (X:057986;Y:2388970)

2.4.4. Phương pháp mô hình hoá Sử dụng mô hình Gauss tính toán để dự báo lan truyền các chất ô nhiễm

trong môi trường không khí và môi trường nướ c từ đó xác định mức độ và phạm viô nhiễm môi trường không khí và môi trường nướ c do các hoạt động của công tygây ra.






31

Phương trình vi phân cơ bản thể hiện trị số trung bình của nông độ chất ônhiễm trong không khí phân bố theo thời gian và không gian như sau:

x y z c

C C C C C C C C u v w k k k C C wt x y z x x y y z z z

(1)

Trong đó: C : Nồng độ chất ô nhiễm trong không khí. x,y,z: Các thành phần toạ độ theo trục Ox, Oy, Oz. t : Thời gian. Kx, Ky, Kz : Các thành phần của hệ số khuyếch tán rối theo các trục Ox, Oy Oz.u,v,w : Các thành phần vận tốc gió theo trục Ox, Oy, Oz. Wc : Vận tốc lắng đọng của các chất ô nhiễm

: Hệ số tính đến sự liên kết của chất ô nhiễm với các phần tử khác củamôi trường không khí.

: Hệ số tính đến sự biến đổi chất ô nhiễm thành các chất khác do

những quá trình phản ứng hoá học xảy ra trên đường lan truyền. a. Chất thải là dạng khí

Từ phương trình vi phân tổng quát (1) nhiều nhà khoa học trên thế giới đãvận dụng nhiều phương pháp tiếp cận riêng biệt và đưa ra các dạng mô hình khánhau, trong đó mô hình gauss là mô hình phát tán các chất ô nhiễm trong khí quyểncủa hai nhà khoa học Pasquill và Gifford có dạng:

C(x,y,z)=

2

2

2

2

2

2

2

)(exp

2

)(exp.

2exp.

2 z z y z y

z H z H yu

E

(2)

Trong đó:C(x,y,z): Nồng độ chất ô nhiễm tại điểm có tọa độ x, y, z, mg/m3

X, y, z: Khoảng cách theo phương gió thổi, chiều vuông góc vớ i tr ục vệtkhói, chiều cao điểm tính toán, đơn vị mét.

E: Tải lượ ng chất ô nhiễm,(mg/s).u - Tốc độ gió trung bìnhở chiều cao hiệu quả của ống khói (m/s),

y, z - Hệ số khuếch tán theo phương y và z (m)






32

H - Chiều cao hiệu quả của ống khói (m). Với H = h +h , h là chiều caothực của ống khói, h là độ nâng cao của vệt khói.

H ình 2.1: H ình d ạng v ệt khói th ự c t ế và đườ ng bao v ệt khói tr ung bình

theo th ờ i gian theo mô hình Gauss

Trong trườ ng hợp đơn giản nhất, tính khi biến thiên nồng độ chất ô nhiễmgần mặt đất theo theo tr ục x (theo hướ ng gió thổi, y = z = 0), thay tr ị số y = z = 0vào phương trình (2) ta được phương trình tính như sau:

C(x) = 2

2

2exp.

z z y

H u

E

(3)

b. Chấ t thải là d ạng bụi

Đối vớ i bụi nhẹ lơ lửng, một cách gần đúng có thể xem vận tốc rơi của chúng

dướ i tác dụng của tr ọng lực là không đáng kể và mức độ phát tán của chúng cũnggần như của khí.

Dựa vào mô hình Gauss cơ sở- tức là mô hình Gauss chưa kể đến sự phản xạcủa mặt đất đối với chất ô nhiễm được. Đối với đa số chất ô nhiễm thể khí thì mđất không hấp thu mà phản xạ ngược trở lại vào khí quyển. Còn đối với bụi ta có txem mặt đất là vật hấp thụ hoàn toàn.

Cuối cùng công thức là:

§ êng biªn vÖt khãitrung b×nh theo thêi gian

èngkhãi

Nång ®é chÊt« nhiªm

C

Trôc vÖt

khãi trungb×nh

VÖt khãi thùctÕ

h

H

h

x = 0

Tèc ®é giã u

x

z§iÓm th¶i theo






33

2 22 2

( )2 2

2

r

y z

v x y z H ub

b z y

M C e e

u

(4)

Trong đó:

C b : Nồng độ bụi tính theo g/m3

M b: Lượng phát thải bụi thuộc nhóm cỡ hạt cầt xem xét, g/s

vr : Vận tốc rơi tới hạn trung bình của nhóm cỡ hạt bụi xem xét m/s

x : Khoảng cách dọc theo trục gió kể từ nguồn, m

Khi tính nồng độ bụi trên mặt đất theo chiều gió thì lúc đó y = 0, z = 0 công

thức tính toán sẽ là: 2

2( )

2( ) 2

r

z

v x H ub

b x z y

M C e

u

Xác định các thông số đầu vào của các ống khói chínhở 04 công đoạn:

nghiền nguyên liệu và nung Clinker; làm nguội Clinker; nghiền than; nghiền xi

măng.Từ các công thức (1), (2), (3), (4) tính toán được lượ ng chất ô nhiễm và

khoảng cách phát tán các chất ô nhiễm trong môi trườ ng không khí.

Với hoạt động của dự án, nguồn điểm đáng quan tâm nhất là nguồn thải từ

các ống khói trong công đoạn nghiền liệu; lò nung và làm lạnh clinker; nghiền than,

nghiền xi măng với lượng bụi phát sinh rất lớn. Tại công đoạn lò nung và làm lạn

Clinker, ngoài bụi phát sinh còn có chứa các khí thải độc hại.

Dựa trên mô hình vệt khói theo hàm Gauss đối với nguồn điểm để tính toán

mức độ phát thải của chất ô nhiễm đến môi trường không khí xung quanh nhà máy.

Sử dụng phần mềm CAP 3.0 để chạy mô hình.

2.4.5. Điều tra th ực đị a b ằng phương pháp phỏng v ấ nTiến hành thu thậ p thông tin của 50 hộ dân khu vực xung quanh nhà máy xi

măng Quan Triều về hiện tr ạng môi trườ ng không khí vớ i bộ câu hỏi phỏng vấn.






34

Phương pháp này giúp ngườ i nghiên cứu có cái nhìn tổng quan và sơ bộ về

khu vực nghiên cứu, đồng thờ i kiểm tra tính chính xác của những tài liệu, số liệu đã

thu thập đượ c từ đó rút ra nhận xét chung về khu vực nghiên cứu.

Số hộ đượ c lựa chọn theo phương pháp ngẫu nhiên, khoảng cách từ nhà máy

đến các hộ lựa chọn điều tra là khoảng 200mđến 1000m.

2.4.6. Phương pháp so sánh để phân tích vi ế t báo cáo

So sánh vớ i các quy chuẩn Việt Nam hiện hành:+ Đối với môi trườ ng không khí xung quanh so sánh vớ i Quy chuẩn

05:2009/BTNMT :quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí môi trườ ng

xung quanh và Quy chuẩn 06:2009/BTNMT: Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về mộtsố chất độc hại trong môi trườ ng không khí xung quanh.

+ Đối với môi trườ ng tai khu vực sản xuất so sánh vớ i QCVN 19: quy chuẩnk ỹ thuật quốc gia về khí thải công nghiệp đối vớ i bụi và các chất vô cơ, QCVN26:2010/BTNMT: Quy chuẩn k ỹ thuật Quốc gia về tiếngồn.








36

Chƣơng 3 K ẾT QUẢ NGHIÊN CỨ U VÀ THẢO LUẬN

3.1.Đặc điểm tự nhiên – kinh tế xã hội khu vự c nghiên cứ u3.1.1. Đặc điể m t ự nhiên khu v ự c nghiên c ứ u3.1.1.1. V ị trí địa lý công ty xi măng Quán Triề u

Nhà máy xi măng Quan Triều đượ c xây dựng tại khu vực đất đồi và ruộngthuộc xã An Khánh huyện Đại Từ và một phần thuộc xã Phúc Hà thành phố Thái Nguyên, cách khu vực khai thác than của mỏ than Khánh Hoà khoảng 1 km về phíaTây Nam, cách quốc lộ 3 khoảng 3 km về phía Tây và cách trung tâm thành phố

Thái Nguyên khoảng 10 km về phía Tây.

tr nmáy

XMQT

:V ị trí nhà máy








38

- Nắng và bức xạ.- Các yếu tố khí hậu bất thườ ng (giông, bão nhiệt đới,…) Nhiệt độ không khí

Nhiệt độ không khí có ảnh hưởng đến sự lan truyền và chuyển hoá các chất ônhiễm trong không khí. Nhiệt độ không khí có liên quan đến quá trình bay hơi củacác chất hữu cơ. Các tác nhân gây ô nhiễm môi trường không khí và môi trường laođộng là những yếu tố gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khoẻ con người và đời sốhệ sinh thái động thực vật. Điều đó cũng giải thích tại sao yếu tố nhiệt độ không kđược dùng để tính toán mức độ ô nhiễm môi trường không khí và trong thiết kế

kiểm soát ô nhiễm môi trường. Nhiệt độ không khí càng cao thì tác động của cácđộc tố càng mạnh, có nghĩa là tốc độ lan truyền và chuyển hoá các chất ô nhiễmtrong môi trường càng lớn.

Bảng 3.1: Nhiệt độ trung bình tháng trong năm 2006

Nhiệt độ trung bình tháng (0C)

Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Giá tr ị 17,7 18 20,0 25,1 26,5 29,0 29,1 27,4 27,4 26,7 23,7 17,3 Nguồn: ( Trung tâm quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng ,[16])

Tại khu vực nhà máy: + Nhiệt độ trung bình năm: 24oC.+ Nhiệt độ cao nhất trung bình của tháng nóng nhất: 29,10C (tháng 7).+ Nhiệt độ thấ p nhất trung bình của tháng lạnh nhất: 17,30C (tháng 12).

Độ ẩm không khí và chế độ bốc hơi Độ ẩm không khí là một trong những yếu tố cần thiết khi đánh giá mức độ

tác động tới môi trường không khí của dự án. Đây là tác nhân ảnh hưởng trựctiếp đến sự phát tán, lan truyền các chất gây ô nhiễm. Trong điều kiện độ ẩmlớn, các hạt bụi trong không khí có thể liên kết với nhau tạo thành các hạt tohơn và rơi nhanh xuống đất. Từ mặt đất các vi sinh vật phát tán vào môi trườngkhông khí, độ ẩm lớn tạo điều kiện vi sinh vật phát triển nhanh chóng và bám






39

vào các hạt bụi ẩm lơ lửng trong không khí bay đi xa, gây truyền nhiễm bệnh.Độ ẩm còn có tác dụng với các chất khí như: SO2, NOx,… hoà hợp với hơinước trong không khí tạo thành các axit.

Bảng 3.2: Độ ẩm không k hí trung bình tháng trong năm 2006

Độ ẩm không khí trung bình tháng (%)

Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Giá trị 78 86 87 83 81 82 85 88 78 82 79 78 Nguồn:( Trung tâm quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng ,[16])

Theo như bảng tổng hợp trên thì: - Độ ẩm tương đối trung bình năm của không khí : 82%- Độ ẩm tương đối trung bình tháng lớn nhất (tháng 8) : 88%- Độ ẩm tương đối trung bình tháng thấp nhất (tháng 1) : 78%Lượ ng bốc hơi hàng năm khoảng 40 mm, tháng 5 là tháng có lượ ng bốc hơi

nhiều nhất (5 mm), trong những tháng mùa khô chỉ số ẩm ướ t k < 0,5. Lƣợng mƣa

Mưa có tác dụng làm sạch môi trường không khí và pha loãng chất thải lỏng.Các hạt mưa kéo theo các hạt bụi và hoà tan một số chất độc hại trong không khí rồrơi xuống đất, có khả năng gây ô nhiễm đất và ô nhiễm nước. Mưa làm sạch bụi ởcác lá cây do đó làm tăng khả năng hút bụi của các dải cây xanh cách ly bảo vệ khudân cư.

Bảng 3.3:Lƣợng mƣa trung bình tháng trong năm 2006Lƣợng mƣa trung bình tháng (mm)

Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Giá trị 2 24 41 19 391 233 262 328 215 83 87 6

Nguồn:( Trung tâm quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng ,[16])

Lượng mưa trên toàn khu vực được phân bổ theo 2 mùa: mùa mưa kéo dài từtháng 5 đến tháng 9, lượng mưa tăng dần từ đầu mùa tới giữa mùa đạt tới cực đạvào tháng 8 (tháng nhiều bão nhất trong vùng), mùa khô (ít mưa) từ tháng 10 đến

tháng 4 năm sau.






40

- Lượng mưa trung bình năm : 1695,9 mm- Lượng mưa tháng lớn nhất : 391,3 mm (tháng 5)- Lượng mưa tháng nhỏ nhất : 2,3 mm (tháng 1) Tốc độ gió và hƣớ ng gió

Gió là yếu tố khí tượng cơ bản có ảnh hưởng đến sự lan truyền các chất ônhiễm trong khí quyển và xáo trộn các chất ô nhiễm trong nước. Tốc độ gió càngcao thì thì chất ô nhiễm không khí càng lan toả xa nguồn ô nhiễm và nồng độ chất nhiễm càng được pha loãng bởi không khí sạch. Ngược lại khi tốc độ gió càng nhỏhoặc không có gió thì chất ô nhiễm sẽ bao chùm xuống mặt đất tại chân các nguồ

thải làm cho nồng độ chất gây ô nhiễm trong không khí xung quanh nguồn thải sẽđạt giá trị lớn nhất. Hướng gió thay đổi làm cho mức độ ô nhiễm và khu vực ônhiễm cũng bị thay đổi.

Bảng 3.4: Tốc độ gió trung bình tháng trong năm 2006

Tốc độ gió trung bình tháng (m/s)

Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Giá trị 1,5 1,5 1,2 1,3 1,6 1,6 1,4 1,2 1,3 1,2 1,3 1,4 Nguồn:( Trung tâm quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng ,[16])

Tại khu vực nghiên cứu, trong năm có 2 mùa chính, mùa Đông gió có hướngBắc và Đông Bắc, mùa Hè gió có hướng Nam và Đông Nam.

Nắng và bứ c xạ Bức xạ mặt trời và nắng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến chế

nhiệt trong vùng, qua đó ảnh hưởng đến quá trình phát tán cũng như biến đổi cácchất ô nhiễm

- Số giờ nắng trung bình trong năm : 1588 giờ - Số giờ nắng trung bình lớn nhất trong tháng : 187 giờ - Số giờ nắng trung bình nhỏ nhất trong tháng : 46 giờ - Bức xạ trung bình năm : 122 kcal/cm2/năm Độ bền vững khí quyển

Độ bền vững khí quyển xác định theo tốc độ gió và bức xạ mặt trời vào ban






41

ngày và độ che phủ mây vào ban đêm. Khu vực Thái Nguyên có lượng mây trung bình năm vào khoảng 7,5/10. Thời kỳ nhiều mây nhất là vào cuối mùa Đông màtháng cực đại là tháng III, lượng mây trung bình là 9/10, ít mây nhất là 4 tháng cuốinăm, tháng đạt cực tiểu là tháng X, XI, lượng mây trung bình chỉ 6/10.3.1.1.5. Chế độ thu ỷ văn

Trong khu vực xây dựng dự án có hệ thống các suối nhỏ là suối Khánh Hoà, Nam Tiền. Các suối trên đều đổ ra suối Tân Long, rồi đổ ra sông Cầu. Lưu lượncác suối được thống kê trong bảng3.5

Bảng3.5: Thống kê lƣu lƣợng nƣớc các suối chính

Tên suối Suối Khánh Hoà Suối NamTiền

Suối TânLong

Lưu lượng nhỏ nhất (l/s) 128 0,02 -

Lưu lượng lớn nhất (l/s) 5221 244,5 19967

Nguồn:( Trung tâm quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng ,[16])Chế độ thuỷ văn của sông Cầu: Sông Cầu là sông chính trong hệ thống sông

Thái Bình (diện tích 3.478 km2, chiếm 47% toàn bộ diện tích hệ thống) vớ i tổngchiều dài là 288 km. Dòng chảy của sông Cầu chia thành hai mùa rõ r ệt: mùa lũ và

mùa cạn. Mùa lũ thườ ng bắt đầu vào tháng 6 và k ết thúc vào tháng 9 hoặc tháng 10.

Lượ ng dòng chảy mùa lũ không vượt quá 75% lượng nướ c cả năm. Tháng có dòng

chảy lớ n nhất là tháng 8, chiếm 18-20% lượ ng dòng chảy cả năm. Tháng cạn nhất là

tháng 1 hoặc tháng 2, lượ ng dòng chảy khoảng 1,6-2,5%.

Về nướ c ngầm, qua thăm dò khảo sát thì nguồn nướ c ngầm tương đối phong phú, chất lượ ng tốt đảm bảo cho sinh hoạt và sản xuất. Mức nướ c ngầm có quan hệ

chặt chẽ với nước mưa và nướ c mặt. Mực nướ c ổn định từ 1,2 đến 5,5 m.

3.1.2. Điều ki ện kinh t ế - xã h ội

3.1.2.1. Dân số, lao động

Dự án triển khai trên địa bàn xã An Khánh, huyện Đại Từ và xã Phúc Hà,

thành phố Thái Nguyên. Tính đến thời điểm tháng 6/2013, tống dân số xã An






42

Khánh là 5744 người, trong đó số người trong độ tuổi lao động là 3760 ngườ i (1685

nam và 2075 nữ), lao động chủ yếu là sản xuất nông - lâm nghiệ p, số lao động

TTCN, thương mại, dịch vụ chiếm tỷ lệ r ất thấ p; tổng dân số xã Phúc Hà là 3733

người, trong đó số người trong độ tuổi lao động là 2595 ngườ i (1291 nam và 1304

nữ), tỷ lệ tăng dân số bình quân của xã là 0,84%.

3.1.2.2. Hiện trạng sử dụng đất đai

Khu vực dự án nằm trên địa bàn xã An Khánh và xã Phúc Hà. Dự án có tổngdiện tích là 20,42 ha. Đa số diện tích đất khu vực dự án hiện trạng là đất nôngnghiệp, lâm nghiệp, một diện tích nhỏ là đất thổ cư.

3.1.2.3. Cơ sở hạ tầng a.Giao thông:

*Trên địa bản tỉnh: mạng lướ i giao thông vận tải tương đối phát triển baogồm các tuyến vận chuyển đườ ng bộ, đườ ng sắt, đườ ng sông. Cụ thể:

Đƣờ ng bộ:Tổng chiều dài đườ ng bộ của tỉnh Thái Nguyên là 2.753 km, trong đó: Quốc

lộ 183 km, tỉnh lộ 105,5 km, đườ ng liên xã 1764 km. Hệ thống tỉnh lộ và quốc lộ đều đượ c dải nhựa.

Tuyến đườ ng QL1B nối Thái Nguyên vớ i Lạng Sơn đượ c nâng cấ p thànhđườ ng cấ p IV miền núi vớ i tải tr ọng H30

QL3 nối Hà Nội, Thái Nguyên, Bắc Cạn, Cao Bằng sang Trung Quốc mớ iđược đầu tư, nâng cấ p r ất thuận tiện cho vận chuyển đườ ng bộ tải tr ọng lớ n.

QL279 nối Tuyên Quang, Thái Nguyên, Lạng Sơn

QL37 nối Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Giang Ngoài ra hệ thống đườ ng giao thông tỉnh lộ, huyện lộ cùng vớ i các tuyến đườ ng

QL tạo thành hệ thống giao thông liên hoàn nối Thái Nguyên vớ i các tỉnh lân cận. Đƣờ ng sắt:

Khu vực có tuyến đườ ng sắt Quán Triều - Hà Nội; Lưu Xá- Kép - Uông Bílà mối giao lưu quan trọng giữa khu công nghiệ p gang thép vớ i vùng than Quảng Ninh và các vùng kinh tế khác của cả nướ c.






43

Đƣờ ng thuỷ:Sông Công và Sông Cầu, có cảng Đa Phúc là cảng sông lớ n nhất Thái

Nguyên. Tuyến Đa Phúc đi Hải Phòng 101 km, đi Hòn Gai 215 km. Vận tải đườ ngsông cho xà lan 200 tấn hoạt động.

*Trong khu vực nhà máy: không có đườ ng giao thông chạy qua, chỉ có cácđường đất dân sinh của khu vực. Cách khoảng 600 m về phía Đông Bắc có tuyếnđườ ng giao thông của khu mỏ than Khánh Hoà là đường bê tông đá dăm. Tuyếnđườ ng này nối ra quốc lộ 3. Tuyến đườ ng này dự kiến sẽ là tuyến giao thông chínhcủa nhà máy xi măng Quán Triều và khu vực. Tuy nhiên khi khai thác sử dụng cần

đượ c cải tạo và nâng cấ p.b.M ạng lưới điện: Nguồn điện cấ p cho nhà máy do mạng lướ i Quốc gia cung cấ p.Hiện tại khu vực mỏ than Khánh Hoà đã có tuyến điện 35 KV để phục vụ

công tác khai thác sản xuất và sinh hoạt của khu vực. Nhà máy sẽ nâng cấ p nguồnđiện này để phục vụ sản xuất và sinh hoạt.3.1.2.4. V ề các lĩnh vự c xã hội

- Công tác giáo dục - đào tạo: đã có bướ c chuyển biến tích cực, số trườ nglớ p, số học sinh đều tăng, cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy và học đang đượ c cảithiện. Chất lượ ng dậy và học đang được nâng lên. Đến nay đã khác phục đượ c tìnhtr ạng thiếu giáo viên và đang từng bướ c chuẩn hoá đội ngũ giáo viên. Tại địa bàn 02xã An Khánh và Phúc Hà đã hoàn thành chương trình phổ cậ p giáo dục tiểu học. XãAnh Khánh có 3 trường, trong đó mầm non 1trườ ng, tiểu học 1 trườ ng, trung họccơ sở 1 trườ ng, tổng số học sinh là 940 em, 70 giáo viên; xã Phúc Hà có 4 trườ ng,trong đó mầm non 2 trườ ng, tiểu học 1 trườ ng, trung học cơ sở 1 trườ ng, tổng số học sinh là 375 em, 42 giáo viên.

- Y tế, dân số và k ế hoạch hoá gia đình: các chương trình Y tế quốc gia đượ ctổ chức thực hiện tốt, trong những năm qua không có dịch bệnh lớ n xẩy ra. Việcchăm sóc sức khoẻ cho nhân dân đượ c quan tâm. 02 xã có tr ạm y tế xã với đội ngũcán bộ y tế đã được đào tạo.






44

- Hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao: đã có nhiều chuyển biếntích cực và từng bước đượ c xã hộ hoá. Tổ chức tốt các ngày k ỷ niệm, các hoạt động biểu diễn văn hoá, văn nghệ, thi đấu thể thao,… chất lượng ngày càng đượ c nângcao.Phong trào xây dựng gia đình văn hoá, làng bản văn hoá, cơ quan văn hoá bướ cđầu đượ c thực hiện, đông đảo quần chúng nhân dân hưở ng ứng. Các hoạt độngtuyên truyền ngày càng được đẩy mạnh thông qua hệ thống truyền thanh - truyềnhình và các hình thức khác đã truyền tải chủ trương, chính sách của Đảng và Nhànước đến vớ i nhân dân.

- Thực hiện các chính sách xã hội: đượ c triển khai tốt thông qua các hoạt

động tuyên truyền giáo dục, động viên thăm hỏi, phát huy đạo lý uống nướ c nhớ nguồn, bằng các hoạt động nhân đạo tình nghĩa, từ đó nâng cao lòng tin của nhândân đối với Đảng và Nhà nướ c.

- An ninh, quốc phòng: an ninh tr ật tự và tr ật tự an toàn xã hội đượ c giữ vững, thường xuyên phát động phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc,ngăn ngừa tội phạm và các tệ nạn xã hội, xử lý nghiêm khắc các hành vi vi phạm pháp luật.

3.2. Hiện trạng sản xuất và các nguồn gây ô nhiễm không khí do hoạt động sảnxuất của nhà máy xi măng QuanTriều3.2.1. Gi ớ i thi ệu v ề nhà máy xi măng Quan Tri ều

3.2.1.1. Địa điể m của nhà máyCông ty cổ phần xi măng Quan Triều VVMITr ụ sở: Sơn Cẩm -Phú Lương- Thái Nguyên.

3.2.1.2. Quản lý t ổ chứ c

Dự án đầu tư đổi mớ i công nghệ Nhà máy xi măng Quán Triều thuộc Côngty cổ phần xi măng Quan Triều sau khi hoàn thành và đưa vào vận hành khai thác,theo đặc thù và qui mô của dự án, k ết hợ p vớ i việc xem xét điều kiện địa lý cụ thể,hệ thống tổ chức sẽ đượ c bố trí theo khu vực vớ i các chức năng chính bao gồm:

- Hội đồng quản Tr ị - Ban Kiểm soát- Giám đốc Công ty






45

- 04 phó Giám đốc- 15 đơn vị phòng, ban, phân xưở ng, tổ đội, cụ thể như sau:+ Khối sản xuất: 06 phòng ban, Phân Xưở ng.+ Khối phòng ban: 09 phòng ban.Tổng nhân lực cần thiết cho dự án là 505 ngườ i.

3.2.1.3.Cơ cấu sản phẩm Công suất của dự án đầu tư đổi mớ i công nghệ nhà máy xi măng Quan Triều

là 2000 tấn clinker/ngày. Sản lượ ng clinker hàng năm:2000 t/ngày x 300 ngày/năm = 600.000 tấn clinker//năm

Cơ cấu, chất lƣợ ng sản phẩm:Dự án dây chuyền xi măng vớ i khả năng sản xuất các chủng loại xi măng

thông thườ ng PCB30, PCB40, PC50. Sản phẩm xi măng thương phẩm của dâychuyền đầu tư đổi mớ i công nghệ Nhà máy xi măng Quan Triều chủ yếu sẽ làPCB30 và PCB40 (70% PCB30 và 30% PCB40 theo tiêu chuẩn TCVN 6260-1997).

Bảng 3.6: Tỷ lệ thành phần xi măng

Loại

xi măng

Đơn vị

Tính

Tỷ lệ thành phần xi măng (cơ sở khô)

Clinker Thạch cao Phụ gia

PCB 40 % 80 4 16

PCB 30 % 76 4 20

Nguồn :( Trung tâm quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng, [16])

Sản lƣợng xi măng: Bảng 3.7:Cơ cấu sản phẩm xi măng

Nguyên liệu Đơn vị Cơ cấu sản phẩm

PCB 30(70%)

PCB 40 (30%) Tổng (100%)

Clinker tấn/năm 420.000 180.000 600000

Thạch cao tấn/năm 22.105 9000 31.105

Phụ gia tấn/năm 110.526 36.000 146.526






46

Xi măng tấn/năm 552.631 225.000 777.631 Nguồn :( Trung tâm quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng, [16])

Dây chuyền sản xuất xi măng của dự án sẽ sản xuất 2 chủng loại sản phẩm PCB30 Và PCB 40 (theo tỷ lệ 30% sản lượng clinker sử dụng để nghiền xi măng PCB 4và 70% sản lượng clinker còn lại sẽ dùng để nghiền xi măng PCB 30), với sản lượng măng cụ thể như tại bảng 3.7.

Phương thức xuất sản phẩm: Sản phẩm được xuất theo đường bộ với phươngthức xuất sản phẩm xi măng bao cho ô tô có mui và không mui (chiếm 80 % sảnlượng sản xuất) và xuất xi măng rời cho ô tô chuyên dụng (chiếm 20 % sản lượn

sản xuất). 3.2.2. Hi ện tr ạng s ản xu ấ t c ủa nhà máy xi măng Quan Triều3.2.2.1. Nguồn nguyên liệua. Đá vôi

- Nguồn nguyên liệu đá vôi cho dự án đượ c cung cấ p bở i nguồn: đá vôi vỉa 16mỏ than Khánh Hoà. Bảng 3.8: Trữ lƣợ ng nguồn nguyên liệu đá vôi vách vỉa 16 mỏ than Khánh Hoà

Tên mỏ Đơnvị

Trữ lƣợ ng(122)

Trữ lƣợ ng(333)

Tổng cộng(122 +333)

Đá vôi vách vỉa 16mỏ than Khánh Hoà Tấn 15.980.426 39.111.630 55.092.056

Nguồn :( Trung tâm quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng, [16])

b. Đấ t sét

Nguồn nguyên liệu sét cho dự án đượ c lấy tại mỏ sét Cúc Đường giai đoạn đầu và

mỏ sét khu vực Làng Ngò xã An Khánh và xã Tức Tranh giai đoạn sau này. c. Các phụ gia khác

Quặng sắt:

Nhu cầu Quặng sắt hàng năm cho dự án đầu tư đổi mớ i công nghệ Nhà máy xi

măng Quán Triều khoảng 1740 tấn đượ c sử dụng từ nguồn Quặng sắt Tr ại Cau.

Thạch cao:








48

lý và dự tr ữ trong kho vớ i thiết bị đồng nhất sơ bộ đượ c lựa chọn để đảm bảo

nguyên liệu được đồng nhất ở mức cao vàổn định trong quá trình sản xuất.

- Căn cứ vào tính chất cơ lý của các loại nguyên liệu, dự kiến lựa chọn hệ

thống thiết bị đậ p búa một tr ục để đập đá vôi và máy đậ p hai tr ục có răng để đập đất

sét nhằm tăng hiệu suất sử dụng, tiết kiệm năng lượng đậ p cho dây chuyền mớ i.

- Lựa chọn máy nghiền đứng để nghiền phối liệu nhằm tiết kiệm năng

lượ ng nghiền và nâng cao khả năng sấy khi nguyên liệu có độ ẩm cao, đặc biệt là

về mùa mưa.

- Lựa chọn hệ thống đồng nhất bột liệu theo kiểu nạ p và tháo liên tục nhằm

tăng hiệu suất và khả năng đồng nhất, hợ p lý về thờ i gian dự tr ữ và giảm chi phí xây

dựng silô chứa.

- Nung luyện clinker đượ c thực hiện trong lò quay với tháp trao đổi nhiệt 1

nhánh, 5 tầng cyclon sấy vớ i buồng phân hủy sơ bộ CO2 đầu lò và thiết bị làm nguội

clinker kiểu ghi, hiệu suất thu hồi nhiệt cao. Sử dụng 100% than cám 3B Khánh

Hòa - Thái Nguyên có hàmlượ ng chất bốc 8 % làm nhiên liệu nung luyện clinker

trong điều kiện hệ thống lò nung làm việc bình thườ ng. Tuy nhiên,ở giai đoạn khở i

động, sấy lò sẽ phải dùng dầu DO và trong trườ ng hợ p chất lượ ng than mịn dao

động thì có thể sử dụng thêm dầu để ổn định chế độ nhiệt ở zôn nung lò quay và

buồng phân hủy.

- Khí nóng thải ra từ máy làm lạnh clinker một phần được đưa trở lại đầu lò để

cấ p cho buồng phân hủy nhờ ống gió; một phần đượ c sử dụng để sấy than.

- Khí thải từ tháp trao đổi nhiệt đượ c sử dụng làm tác nhân sấy trong quá trìnhnghiền nguyên liệu.

- Sử dụng máy nghiền đứng để nghiền than để tăng độ mịn của than, đảm bảo

cho hệ thống lò nung sử dụng liên tục 100% than trong quá trình vận hành bình

thườ ng. Trang bị đầy đủ, đồng bộ vớ i các thiết bị an toàn phòng chống cháy nổ như:

van phòng nổ, thiết bị phun khí CO2, thiết bị đo nồng độ khí CO... cho hệ thống

nghiền và chứa than mịn. Sử dụng lọc bụi túi để khử bụi và thu hồi sản phẩm nhằm






49

đảm bảo tuyệt đối an toàn cho quá trình vận hành của hệ thống nghiền than.

- Nghiền xi măng đượ c thực hiện trong hệ thống nghiền chu trình kín vớ i máy

nghiền bi và sử dụng tiền nghiền là máy cán ép k ết hợ p vớ i phân ly hiệu suất cao

đảm bảo tăng khả năng nghiền mịn sản phẩm. Sử dụng lọc bụi túi để khử bụi trong

khí thải, đảm bảo khống chế nồng độ bụi trong khí thải 50mg/ Nm3

- Sử dụng 02 máy đóng bao 8 vòi kiểu quay vớ i hệ thống cân điện tử tự động

có độ chính xác đạt 50 0,5kg/bao, có hệ thống làm sạch và phá bao tự động khi

bao xi măng không đủ tr ọng lượ ng; có trang bị thiết bị tự động in số lô lên vỏ bao.

- Đầu tư 04 thiết bị xuất xi măng bao cho xe tải.

- Các thiết bị vận chuyển trong dây chuyền sản xuất đượ c lựa chọn phù hợ p

vớ i tính chất, đối tượ ng và cự ly vận chuyển nhằm giảm chi phí đầu tư, tiết kiệm

năng lượ ng, an toàn trong vận hành, thuận tiện trong bảo dưỡng. Các điểm chuyển

đổ nguyên liệu đều đượ c bố trí các lọc bụi túi phù hợ p nhằm khống chế nồng độ bụi

trong khí thải 50mg/ Nm3

- Dây chuyền sản xuất đượ c trang bị hệ thống tự động hóa khâu kiểm tra, đo

lườ ng xử lý thông tin, điều chỉnh và điều khiển hoạt động toàn bộ dây chuyền nhằm

tối ưu hóa quá trình công nghệ sản xuất.

3.2.2.3. Cáccông đoạn sản xuấ t chính của dây chuyề n

- Tiế p nhận, đậ p, vận chuyển đá vôi từ tr ạm đậ p về kho chứa

Đá vôi tận thu trong quá trình khai thác than tại mỏ than Khánh Hoà đượ c

phân loại, tuyển chọn tại mỏ và các bãi thải đượ c xe chuyên dụng vận chuyển và đổ

tr ực tiế p vào phễu tiế p nhận, từ phễu tiế p nhận, nhờ cấ p liệu tấm, đá vôi đượ c cấ p

đều đặn cho máy đậ p búa một tr ục đặt gần moong khai thác than của mỏ than

Khánh Hoà.

- Tồn tr ữ và đồng nhất sơ bộ đá vôi

Kho tồn tr ữ và đồng nhất sơ bộ đá vôi là kiểu kho dài, đượ c bao che kín, có bố

trí thiết bị r ải kiểu cần r ải bên đống vớ i hệ thống điều khiển tự động r ải, rút liệu liên

tục cấp đá vôi sau khi đồng nhất cho két chứa đá vôi tại tr ạm định lượ ng nghiền liệu






50

để cấ p cho máy nghiền.

Đá vôi sau khi đập đượ c hệ thống băng tải vận chuyển về kho chứa và đượ c

r ải thành 2 đống.

- Tiế p nhận, đậ p, vận chuyển, tồn tr ữ và đống nhất sơ bộ Đất sét, Quặng sắt và than

Đất sét sử dụng làm nguyên liệu cho Nhà máy là đất sét Cúc Đường. Đất sét

Cúc Đường sau khi khai thác đượ c vận chuyển về Nhà máy bằng ô tô tự đổ cấ p vào

phễu tiế p nhận, qua băng tấm cấ p liệu cho máy đậ p sét kiểu 2 tr ục có răng.Sản

phẩm ra khỏi máy đậ p và đượ c hệ thống các băng tải vận chuyển đến kho tồn tr ữ và

đồng nhất sơ bộ nguyên liệu sét.

Quặng sắt Tr ại Cau và Than cám 3B Khánh Hoà đượ c vận chuyển về nhà máy

bằng ôtô tự đổ có kích thước đạt yêu cầu, đổ tr ực tiếp thành đống Quặng sắt và

Than riêng biệt trong kho.

Quặng sắt Tr ại Cau khi vận chuyển về nhà máy có kích thước không đạt yêu

cầu sẽ đượ c cấ p vào phễu tiế p nhận, qua băng tấm cấ p liệu cho máytrước khi băng

tải vận chuyển dải vào kho.

- Tiế p nhận, đậ p và tồn tr ữ thạch cao và phụ gia.Thạch cao cung cấ p cho Nhà máy là thạch cao tự nhiên nhậ p từ Trung Quốc

do các đơn vị cungứng.

Phụ gia xi măng cung cấ p cho Nhà máy là Xỷ lò cao của khu công nghiệ p

gang thép Thái Nguyên cũng đượ c cung cấp thông qua các đơn vị cungứng trong

và ngoài ngành.

Thạch cao và xỷ lò cao đượ c vận chuyển về nhà máyđượ c cấ p tr ực tiế p cho phễu tiế p nhận đặt tại tr ạm đậ p hoặc chứa tại bãi chứa của Nhà máy sau đó đượ c xe

xúc lật cấp cho máy đậ p phụ gia, thạch cao.

Thạch cao và phụ gia xi măng sau khi đậ p tới kích thướ c hạt 25 mm đượ c

vận chuyển lên các két chứa định lượ ng cấ p liệu máy nghiền xi măng.

Dưới các két chứa có bố trí các băng cân định lượng. Nguyên liệu sau khi định

lượng được đưa xuống hệ thống băng tải chung cấp vào máy nghiền nguyên liệu.






51

- Nghiền nguyên liệu

Hỗn hợ p nguyên liệu cấ p cho máy nghiền đứng qua van ba tầng vào tâm bàn

nghiền. Nguyên liệu đượ c nghiền sấy liên hợ p trong máy nghiền đứng con lănk ết

hợ p vớ i hệ thống tuần hoàn ngoài.

- Đồng nhất bột liệu và cấ p liệu lò

Việc chứa và đồng nhất bột liệu đượ c thực hiện tại silô đồng nhất sức chứa

10.000T, đáp ứng cho 3,15 ngày lò nung hoạt động liên tục. Silô đồng nhất bột liệu

làm việc theo phương thức nạ p - đồng nhất - tháo liệu liên tục vớ i các hệ thống sục

khí tại đáy silô.

- Nung và làm nguội clinker

Hệ thống nung clinker bao gồm tháp trao đổi nhiệt và lò quay k ết hợ p vớ i thiết

bị làm nguội kiểu ghi có hiệu suất thu hồi nhiệt cao. Tất cả tạo thành một hệ thống

đồng bộ sử dụng nhiên liệu là 100% than cám loại 3B Khánh Hòa - Thái Nguyên

- Vận chuyển, chứa và rút clinker

Clinker chính phẩm được chứa trong silô BTCT.Silô được bố trí 6 cửa tháo kết

hợp với 6 băng chịu nhiệt dưới đáy silô để rút clinker chính phẩm .

- Nghiền than

Than thô từ két chứa, đượ c rút nhờ hệ thống các van tháo thanh ghi xuống

băng cân định lượ ng và cấ p liệu vào máy nghiền than. Than thôđượ c cấ p vào giữa

tâm của bàn nghiền. Máy nghiền than là máy nghiền kiểu đứng đảm bảo cung cấ p

than mịn cho hệ thống lò nung hoạt độngổn định.

- Nghiền xi măng

Clinker, Thạch cao và phụ gia cho xi măng từ các két chứa tương ứng đượ c rút

xuống các băng cân dướ i mỗi két để định lượng sau đó theo các băng tải chung vận

chuyển đến gầu nâng và đổ vào két chứa cấ p liệu cho hệ thống nghiền xi măng.

Xi măng đượ c nghiền trong hệ thống nghiền gồm: Máy cán ép sơ bộ và máy

nghiền bi, chu trình kín vớ i hệ thống phân ly tĩnh và hệ thống phân ly hiệu suất cao.






52

- Chứa, đóng bao và phân phối xi măng

Xi măng sau khi nghiền đượ c chứa trong 2 silô.

Xi măng từ các silô xi măng đượ c hệ thống máng khí động, gầu nâng vậnchuyển lên các két chứa cấp cho các máy đóng bao.

Hệ thống đóng bao xi măng bao gồm 02 máy đóng bao 8 vòi kiểu quay vớ i hệ

thống cân điện tử tự động.

Xi măng bao đượ c hệ thống băng tải vận chuyển tớ i 04 hệ thống xuất xi măng

bao cho ôtô với năng suất 100T/h mỗi hệ thống.

Tại silô chứa xi măng sẽ lắp đặt 01 hệ thống thiết bị xuất xi măng rờ i kiểu

Telescopic để xuất cho ôtô chuyên. Năng suất của hệ thống 100 T/h.

Tại các vị trí phát sinh bụi đều đượ c bố trí các thiết bị lọc bụi túi đảm bảo

nồng độ bụi trong khí thải < 50mg/Nm3.

3.2.2.4. Các thiế t bị chính cho các công đoạn sản xuấ tBảng 3.9: Các thiết bị chính và đặc tính k ỹ thuật

TT Tên thiết bị Đặc tính k ỹ thuật, công suất

1 Máy đập đá vôi Máy đậ p búa một tr ục, năng suất 400T/h

2 Máy đậ p sét Máy đậ p 2 roto kiểu có răng, năng suất 60T/h

3Máy đậ p Thạch

cao, phụ giaĐậ p 02 cấp: đập sơ cấ p là máy k ẹp hàm; đậ p thứ cấ p làmáy đậ p búa một tr ục; năng suất hệ thống 80T/h

4Máy nghiềnnguyên liệu Máy nghiền đứng, năng suất 200T/h

5Si lô đồng nhất

bột liệuSức chứa 10000 tấn (3,15 ngày sản xuất)

6 Hệ thống lò nungLò quay phương pháp khô, năng suất 2000 tấn.Clinker/ngày-đêm. Hệ thống tháp trao đổi nhiệt 1 nhánh, 5 tầng cyclon có buồng phân huỷ calciner vớ i tỷ lệ canxi hoá trướ c khi vào lò






53

đạt 90%

7

Hệ thống làm

nguội clinker

Thiết bị làm nguội kiểu ghi vớ i hiệu suất thu hồi nhiệt cao,

năng suất thiết bị làm nguội phù hợ p với năng suất lònung.

8 Nghiền than Máy nghiền đứng, năng suất 18T/h

9 Nghiền xi măng

Máy nghiền bi k ết hợ p tiền nghiền là máy cán ép chu trìnhkín k ết hợ p vớ i thiết bị phân ly hiệu suất cao. Năng suấtsản phẩm của hệ thống nghiền là 120T/h với độ mịn sản

phẩm 2.700cm2/g

10Đóng bao xi

măng

02 máy đóng bao kiểu quay, 8 vòi, cân điện tử, làm sạch bao và phá bao tự động. Năng suất mỗi máy đóng bao là

100t/h đối vớ i loại bao 50 0,5kg

Nguồn: ( Trung tâm quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng, [16])

3.2.3. Ảnh hưở ng c ủa ho ạt động s ản xu ất xi măng đến môi trườ ng không khí

3.2.3.1. Nguồn gốc ô nhiễm và chất ô nhiễm chỉ thị Khi nhà máy hoạt động, hầu hết các công đoạn trong dây chuyền sản xuất

đều là nguồn phát sinh gây ô nhiễm môi trường không khí, trong đó lượng bụi phátsinh là lớn nhất. Nguồn gốc gây ô nhiễm không khí và chất ô nhiễm chỉ thị thể hiệntại bảng 3.10

Bảng 3.10: Nguồn gốc ô nhiễm môi trƣờ ng không khí và chất ô nhiễm chỉ thị

TT Nguồn gốc ô nhiễm Chất ô nhiễm chỉ thị 1 Phương tiện vận chuyển nguyên nhiên liệu và

phụ giaBụi, ồn, khí thải độc hại(SOx, CO, NOx, HC,...)

2 Tiế p nhận nguyên nhiên liệu và phụ gia Bụi,ồn khi đổ từ ô tô xuống

3 Đậ p và vận chuyển đá vôi bằng hệ thống băngtải vào kho đồng nhất Bụi đất đá, tiếngồn, rung.

4 Tồn tr ữ và đồng nhất đá vôi Bụi,ồn5 Đậ p và vận chuyển đất sét bằng hệ thống Bụi,ồn, rung






54

băng tải vào kho đồng nhất6 Tồn tr ữ và đồng nhất đất sét Bụi,ồn7 Tồn tr ữ quặng sắt và than (xe xúc lật đảo đều) Bụi,ồn8 Đậ p và tồn tr ữ thạch cao, phụ gia Bụi,ồn

9 Định lượ ng nguyên liệu (trước khi đưa vànghiền) Bụi,ồn

10 Nghiền nguyên liệu và sấy Bụi, ồn, khí thải độc hại(CO, NOx, SO2,…), nhiệt

11 Đồng nhất bột liều và cấ p liệu lò Ồn, bụi

12 Nung và làm nguội Clinker Nhiệt, bụi, khí thải độc hại

(CO, NOx, SO2,…), ồn.13 Vận chuyển, chứa và rút Clinker Bụi,ồn

14 Nghiền than và sấy Bụi, ồn, khí thải độc hại(CO, NOx, SO2,…), nhiệt

15 Nghiền ximăng Bụi.ồn16 Chứa, đóng bao xi măng, xuất xi măng Bụi,ồn17 Vận chuyển tiêu thụ Bụi,ồn, khí thải độc hại

3.2.3.2. Đặc trưng nguồn ô nhiễ m và t ải lượ ng chấ t ô nhiễ ma. Đặc trưng nguồn ô nhiễ m

Bảng 3.11:Đặc trƣng nguồn ô nhiễm môi trƣờ ng không khí

TT Nguồn thảiLoại

nguồn thảiĐặc điểm

1

Phương tiện vận chuyển nguyên

nhiên liệu và phụ gia Phân tán Nguồ

n thả

i không liên tụ

c

2Tiế p nhận nguyên nhiên liệu và phụ gia

Cố định Nguồn thải không liên tục

3Đậ p và vận chuyển đá vôi bằng hệ thống băng tải vào kho đồng nhất

Cố định Nguồn thải liên tục

4 Tồn tr ữ và đồng nhất đá vôi Cố định Nguồn thải liên tục

5 Đậ p và vận chuyển đất sét bằng hệ Cố định Nguồn thải liên tục






55

thống băng tải vào kho đồng nhất6 Tồn tr ữ và đồng nhất đất sét Cố định Nguồn thải liên tục

7 Tồn tr ữ quặng sắt và than Cố định Nguồn thải liên tục

8 Đậ p và tồn tr ữ thạch cao, phụ gia Cố định Nguồn thải liên tục

9Định lượ ng nguyên liệu (trướ c khiđưa vào nghiền)

Cố định Nguồn thải liên tục

10 Nghiền nguyên liệu và sấy Cố định Nguồn thải liên tục

11 Đồng nhất bột liều và cấ p liệu lò Cố định Nguồn thải liên tục12 Nung và làm nguội Clinker Cố định Nguồn thải liên tục

13 Vận chuyển, chứa và rút Clinker Cố định Nguồn thải liên tục14 Nghiền than và sấy Cố định Nguồn thải liên tục15 Nghiền xi măng Cố định Nguồn thải liên tục

16Chứa, đóng bao xi măng, xuấtxi măng

Cố định Nguồn thải không liên tục

17 Vận chuyển tiêu thụ Phân tán Nguồn thải không liên tục18 Gió cuốn từ bụi đườ ng Phân tán Nguồn thải không liên tục

Nguồn :( Trung tâm quan tr ắ c và bảo vệ môi trườ ng, [16])

Các chất ô nhiễm môi trường không khí trong giai đoạn dự án đi vào hoạtđộng như đã đề cậ p ở bảng 3.10 chủ yếu là ô nhiễm bụi (bụi đất đá, bụn than, bụiquặng sắt, bụi phụ gia, bụi xi măng,…), tiếngồn, rung, nhiệt, khí thải độc hại (CO, NOx, SO2, …). Đặc trưng cơ bản của nguồn ô nhiễm không khí trong quá trình hoạtđộngảnh hưởng đến khu vực xung quanh đượ c tóm tắt trên bảng 3.11.

b.T ải lượ ng các chấ t ô nhiễ mTải lượng chất ô nhiễm được tính toán dựa trên công suất hoạt động của d

án, nhu cầu tiêu thụ nguyên nhiên liệu, lượng xe vận chuyển và các hệ số ô nhiễmtương ứng. Về khí thải:

Như phân tích tại bảng 3.11, nguồn khí thải phát sinh từ các phương tiện vậnchuyển nguyên nhiên liệu, phụ gia và sản phẩm gia vào nhà máy; từ lò nung và làm






56

nguội clinker; nghiền nguyên liệu và sấy; nghiền than và sấy (tác nhân sấy trong sấnguyên liệu và sấy than là khí thải lấy từ sau tháp trao đổi nhiệt đã khử bụi khi lnung hoạt động bình thường). Trong đó, đáng quan tâm nhất là lượng khí thải phátra từ ống khói lò nung. Về bụi:

Bảng 3.12: Hệ số ô nhiễm bụi từ các công đoạn sản xuất xi măng

TT Các công đoạn sản xuất Hệ số ô nhiễm(kg/tấn clinker)

1 Dự tr ữ nguyên liệu 0,14

2 Đậ p sàng nguyên liệu (*) 0,02

3 Dự tr ữ than 0,1

4 Đậ p, nghiền, sàng than(*) 0,102

5 Vận chuyển băng tải (*) 0,075

6 Nghiền nguyên liệu, nung clinker(*) 0,34

7 Làm lạnh clinker(*) 0,048

8 Dự tr ữ clinker 0,12

9 Nghiền xi măng(*) 0,05 Nguồn :( Trung tâm quan tr ắ c và bảo vệ môi trườ ng, [16])

Như đã phân tích tại ở trên, vớ i hoạt động sản xuất xi măng, bụi phát sinhở

tất cả các công đoạn của dây chuyền sản xuất. Để ướ c tính tải lượ ng bụi phát sinh

trong quá trình sản xuất, dựa vào hệ số thải lượ ng bụi sinh ra trong các công đoạn

theo tài liệu của WHOnhư tại bảng 3.12.

3.2.3.3. Phạm vi tác độngĐể đánh giá mức độ ô nhiễm môi trường xung quanh, cần xem xét, tính toán

mức độ lan truyền của các chất ô nhiễm ra môi trường xung quanh. Dựa trên các

nguồn phát thải trong qúa trình hoạt động sản xuất xi măng của nhà máy, có thể

chia nguồn thải thành: nguồn điểm (điển hình là nguồn phát sinh từ các ống khó

thải), nguồn đường (từ các phương tiện vận chuyển). Trong các nguồn thải, khí thả






57

bụi từ các nguồn thải cao sẽ phát tán đi xa gây ảnh hưởng tới môi trườngxung

quanh, các nguồn thải thấp gây ô nhiễm cục bộ.

Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến mức độ lan truyền các chất ô nhiễm tron

môi trường không khí như: yếu tố về khí tượng (tính ổn định của khí quyển, hướn

gió, tốc độ gió, nhiệt độ không khí, độ ẩm của không khí, lượng mưa,…), yếu tố v

địa hình và các công trình xây dựng trong khu vực (gò đất, đồi núi, khu vực bằng

phẳng, độ cao của các công trình,…) và một yếu tố đặc biệt quan trọng khác đó l

tải lượng của chất ô nhiễm trong không khí..

Trên thực tế nghiên cứu khu vực xây dựng dự án, các yếu tố khí tượng, địa

hình trong khu vực (đã được đề cập ở phần trước), dựa trên mô hình tính toán

khuếch tán chất ô nhiễm trong môi trường không khí đối với nguồn điểm, nguồ

mặt để xác định mức độ lan truyền chất ô nhiễm trong môi trường không khí.

Tóm lại:

- Nhà máy xi măng Quan Triều sử dụng công nghệ xi măng lò quay – Công

nghệ sản xuất xi măng hiện đại của Châu Âu.Hiện nay, đây là công nghệ tiến tiến v

hiện đại.Tuy nhiên các công đoạn sản xuất xi măng vẫn có nhiều nguồn thải gây nhiễm môi trường, đặc biệt là các nguồn thải liên tục phát thải ra bụi và các chất k

độc hại như các ống khói của công đoạn sản xuất chính.Các nguồn thải này ản

hưởng đến môi trường khu vực sản xuất và xung quanh nhà máy.

3.3. Đánh giá chất lƣợng môi trƣờ ng không khí khu vự c sản xuất và khu vự cxung quanh nhà máy xi măng Quan Triều

Dựa vào k ết quả quan tr ắc không khí hàng năm của nhà máy để đánh giáchất lượng môi trườ ng không khí tại khu vực xung quanh, khu vực sản xuất và tạicácống khói chính của nhà máy và tham khảo thêm ý kiến của những hộ dân sốngxung quanh nhà máy.

3.3.1. Môi trườ ng không khí xung quanh nhàmáy

3.3.1.1. Đánh giá chất lượ ng không khí qua k ế t quả quan tr ắc định k ỳ hàng nămcủa nhà máy








59

Bảng 3.14: K ết quả quan trắc môi trƣờng không khí xung quanh đợ t 1năm 2014

Ký hiệumẫu

Tên chỉ tiêuTiếngồn

(dBA)

Độ rung(dB)

Tổng bụilơ lử ng(mg/m3)

H2S(mg/m3)

NO2

(mg/m3)

SO2

(mg/m3)

CO(mg/m3)

CO2 (%)

KK-2.08-22 55,2 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,08

KK-2.08-12 73,3 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,07

KK-2.08-13 54,3 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,06

KK-2.08-14 57,2 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,06KK-2.08-15 67,9 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,07KK-2.08-16 57,9 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,08

QCVN05,06:2009BTNMTQCVN

26,27:2010

BTNMT

70 70 0,3 0,042 0,2 0,35 30 -

Nguồn :( Trung tâm quan tr ắ c và bảo vệ môi trườ ng, [17])Qua 6 mẫu quan tr ắc môi trường không khí đợt 1 năm 2014 của nhà máy xi

măng Quan Triều thì chỉ tiêu độ rung không phát hiện ở địa điểm quan tr ắc nào, cácchỉ tiêu khácnhư: Tổng bụi lơ lửng (TSP), H2S, NO2, SO2, CO, CO2 đều thấp hơnquy chuẩn cho phép nhiều lần, riêng chỉ tiêu tiếng ồn là sát ngưỡng cho phép đặc biệt có mẫu không khí KK-2.08-12 tại địa điểm nhà Ông Nguyễn Xuân Anh, xómBãi Chè, Xã An Khánh, Huyện Đại Từ,(cách công ty khoảng 50m về phía Tây Bắc)là vượ t quy chuẩn cho phép 1,05 lần so vớ i QCVN 26:2010/BTNMT Quy chuẩn k ỹ thuật Quốc gia về tiếngồn.3.3.1.2. Đánh giá môi trườ ng không khí qua phiếu điề u tra các hộ dân xung quanhkhu vự c nhà máy

Chọn 50 hộ dân cư trú xung quanh nhà máy thuộc các xóm: Xóm Chầm

Hồng, xóm Bãi Chè, xóm Tân Tiến thuộc xã An Khánh - Huyện Đại Từ - Tỉnh








61

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Môi trường nước Môi trường đất Môi trườngkhông khí

Thay đổiKhông thay đổi

H ình 3.2: Bi ểu đồ th ể hi ện ý ki ế n c ủa người dân đố i v ớ i 3 lo ại môi trườ ng

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Ô nhiễm Rất ô nhiễm Tron lành Bình thườn

MTKK

H ình 3.3: Bi ểu đồ th ể hi ện m ức độ ô nhi ễm môi trườ ng không khí

theo nh ận đị nh c ủa ngườ i dân

3.3.2. Môi trườ ng không khí tr ong khu v ự c s ản xu ấ t Môi trườ ng không khí trong khu vực sản xuất tham khảo k ết quả quan tr ắc

đợt 3 năm 2013 và đợt 1 năm 2014 vớ i 10 mẫu bao gồm các thông số: Tiếngồn, độ rung, tổng bụi lơ lửng (TSP), H2S, NO2, SO2, CO, CO2.Sau đây là 2 bảng k ết quả nồng độ quan tr ắc các chỉ tiêu ô nhiễm của 2 đợ t.






62

Bảng 3.15: K ết quả quan trắc môi trƣờ ng không khí khu vự c sản xuất đợ t 3năm 2013

Ký hiệu mẫu


(dBA)

Độ rung(dB)


H2S(mg/M3)

NO2

(mg/m3)

SO2

(mg/m3)

CO(mg/m3)

CO2 (%)

KK-11.04-1 87,1 KPH 0,64 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,1

KK-11.04-2 81,7 KPH 0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,07

KK-11.04-3 71 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,13

KK-11.04-4 73 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,15

KK-11.04-5 85 KPH 4,74 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,11

KK-11.04-6 79 KPH 0,17 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,09

KK-11.04-7 87,9 KPH 0,19 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,1

KK-11.04-8 78 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,1

KK-11.04-9 76 KPH 1,63 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,03KK-11.04-10 67 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,08

3733/2002/QĐBYT, TCVN7365:2003

85 - 12 15 10 10 40 -


Qua bảng tổng hợ p k ết quả quan tr ắc môi trườ ng không khí của đợt 3 năm2013 thì các chỉ tiêu: Độ rung, tổng bụi lơ lửng (TSP), H2S, NO2, SO2, CO, CO2 đềunằm trong giớ i hạn cho phép.Riêng có chỉ tiêu về tiếng ồn là vượ t quy chuẩn cho phép cụ thể như:Mẫu KK-11.04-1 tại tr ạm nghiền xi của nhà máy chỉ tiêu tiếngồnvượ t quy chuẩn cho phép 1,03 lần, mẫu KK-11.04-5 tại khu vực lò nung clinkertiếng ồn bằng ngưỡ ng cho phép, mẫu KK-11.04-7 tại khu vực phân xưở ng nghiền






63

liệu chỉ tiêu tiếng ồn vượ t 1,04 lần so vớ i QCVN 26:2010/BTNMT Quy chuẩn k ỹ thuật Quốc gia về tiếngồn.

Bảng 3.16: K ết quả quan trắc môi trƣờ ng không khí khu vự c sản xuất đợ t 1năm 2014

Ký hiệu mẫu


(dBA)

Độ rung(dB)


H2S(mg/m3)

NO2

(mg/m3)

SO2

(mg/m3)

CO(mg/m3)

CO2 (%)

KK-2.08-1 87,3 KPH 0,16 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,06

KK-2.08-2 83,9 KPH 0,33 <0,012 0,061 0,037 <2 0,07

KK-2.08-3 71 KPH 2,72 <0,012 0,058 <0,026 <2 0,07

KK-2.08-4 73 KHP <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,08

KK-2.08-5 60 KPH 0,14 <0,012 <0,05 0,028 <2 0,06

KK-2.08-6 68 KPH 0,73 <0,012 0,059 <0,026 <2 0,07

KK-2.08-7 64 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,07KK-2.08-8 76 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,08

KK-2.08-9 86 60 0,91 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,06

KK-2.08-10 83 KPH <0,1 <0,012 <0,05 <0,026 <2 0,06

3733/2002/QĐBYT, TCVN

7365:2003

85 - 12 15 10 10 40 -

Nguồn :( Trung tâm quan tr ắ c và bảo vệ môi trườ ng, [17])Qua bảng tổng hợ p k ết quả quan tr ắc môi trườ ng không khí của đợt 1 năm

2014 thì các chỉ tiêu: Độ rung, tổng bụi lơ lửng (TSP), H2S, NO2, SO2, CO, CO2 đềunằm trong giớ i hạn cho phép.Mẫu KK-2.08-1 tại khu vực phân xưở ng nghiền liệutiếng ồn vượ t quy chuẩn cho phép 1,03 lần, mẫu KK-2.08-9 tại tr ạm nghiền xi củanhà máy tiếngồn vượ t quy chuẩn cho phép 1,01 lần.Như vậy tr ạm nghiền xi và khu






64

vực phân xưở ng nghiền liệu là nơi có tiếngồn lớ n cả 2 lần quan tr ắc đều vượ t quychuẩn cho phép so vớ i QCVN 26:2010/BTNMT Quy chuẩn k ỹ thuật Quốc gia về tiếngồn.






65

3.3.3. Đánh giá chất lượng môi trườ ng không khí t ại v ị tr í các ố ng khói s ản xu ấ t Bảng 3.17: K ết quả quan trắc không khí tại 4ống khói đợt 3 năm 2013

Ký hiệu mẫu

Tên chỉ tiêu

Nhiệt độ (0C)

Lƣu lƣợ ng(m3/h)

Bụi(mg/m3)

NOx (mg/m3)

SO2

(mg/m3)

CO

(mg/m3)

KKOK-11.04-1 119 481000 42,6 46 <1 140

KKOK-11.04-2 68 43000 47,8 30 2 100

KKOK-11.04-3 180 380000 38,2 186 <1 126

KKOK-11.04-4 56 74000 31,6 66 210 68QCVN 23:2009

BTNMT (Cột A)- - 560 1400 2100 1400

QCVN 23:2009BTNMT (Cột B1)

- - 280 1400 700 1400


- - 140 1400 700 700


Bảng 3.18: K ết quả quan trắc không khí tại 4ống khói đợt 1 năm 2014

Ký hiệu mẫu

Tên chỉ tiêu

Nhiệtđộ (0C)

Lƣu lƣợ ng(m3/h)

Bụi(mg/m3)

NOx (mg/m3)

SO2

(mg/m3)

CO

(mg/m3)

KKOK-11.04-1 64 74000 8,3 69 316 71

KKOK-11.04-2 184 380000 284,22 200 <1 121

KKOK-11.04-3 68 43000 57,92 <1 <1 80KKOK-11.04-4 104 481000 400,34 80 <1 260

QCVN 23:2009BTNMT (Cột A)

- - 560 1400 2100 1400


- - 280 1400 700 1400

QCVN 23:2009 (B2) - - 140 1400 700 700







66

Dựa vào k ết quả quan tr ắc tại 4ống khói chính của nhà máy vớ i các thông số quan tr ắc: Nhiệt độ, lưu lượ ng, bụi, NOx, SO2, CO.

Trong 2 lần quan tr ắc định k ỳ đợt 3 năm 2013 và đợ t 1 năm 2014 cho 4 ốngkhói chính của nhà máy (đượ c tổng hợ p tại bảng 3.17 và 3.18) thì tất cả các chỉ tiêuđều nằm trong quy chuẩn cho phép so vớ i QCVN 23:2009/BTNMT Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về khí thải công nghiệ p sản xuất xi măng.3.4. Dự báo mức độ ô nhiễm không khí cho khu vự c xung quanh nhà máy theomô hình Gauss

3.4.1. L ự a ch ọn mô hình tính phát tán không khí

Với trình độ khoa học phát triển, đặc biệt về lĩnh vực tin học nên có r ất nhiềuchương trình tính toán phát triển ô nhiễm không khí từ nguồn thải cao đượ c viết dựatrên mô hình Gauss đang đượ c sử dụng r ộng rãi.

Để xác địnhảnh hưở ng của nhà máy xi măng Quan Triều đến môi trườ ng khôngkhí khu vực Xã Phúc Hà và Xã An Khánh thì mô hình Gauss đượ c lựa chọn vì:

- Sử dụng r ất tiện lợ i và dễ dàng so vớ i tính toán theo các mô hình khác.- Nhiều tác giả Việt Nam đã sử dụng mô hình tính toán và cho k ết quả tương

đối phù hợ p vớ i tình hình thực tế và nhiều nướ c trên thế giớ i sử dụng để tính toán ônhiễm môi trườ ng quốc gia.

- Ở Việt Nam tác giả TS Tr ần Ngọc Chấn – Trường Đại học xây dựng Hà Nội viết chương trình dựa trên ngôn ngữ Turbo Pascal, ngôn ngữ Avenue do tác giả Nguyễn Thị Thục Thùy – Viện Môi trường và Tài nguyên GS.TS Bùi Tá Long đãxây dựng công cụ tin học phục vụ cho công tác nghiên cứu, giảng dạy cũng nhưquản lý môi trường, đặc biệt là xây dựng thành công phần mềm CAP có những chứcnăng khác nhau nhằm mục đích tự động hóa tính toán ô nhiễm không khí theo môhình Gauss- Pasquill.

3.4.2. Các thông s ố đầu vào vàk ế t qu ả tính phát tán ch ấ t ô nh i ễ m không khí

3.4.2.1. Các thông số về nguồn thải

a.V ị trí cácố ng khói:Được đo đạc tại chân cácống khói (tham khảo số liệu tại các phiếu k ết quả

quan tr ắc định k ỳ hàng năm của nhà máy) đượ c tổng hợ p tại bảng sau:






67

Bảng 3.19: Tọa độ cácống khói của nhà máy

STT Tênống khói Ký hiệuTọa độ ống khóiX Y

1Tại ống khói nghiền nguyên liệuvà nung Clinker

OK1 0579829 2388935

2 Tại ống khói làm nguội clinker OK2 0579820 2388520

3 Tại ống khói nghiền than OK3 0579816 23888524 Tại ống khói nghiền xi măng OK4 0579836 2388970


b.Chiều cao, đườ ng kínhố ng khói, nhiệt độ , vận t ốc và lưu lượ ng khí thảiCác thông số vật lý của nhà máy đượ c tậ p hợ p từ k ết quả đo đạc của Trung

tâm quan tr ắc và bảo vệ Môi trườ ng Thái Nguyên.Bảng 3.20: Thông số vật lý cácống khói

Nguồn thải Chiều cao(m)

Đƣờ ng kính(m)

Lƣu lƣợ ng(m3/s)

Nhiệt độ khói(0C)

Ống khói 1 100 3,6 77,78 250Ống khói 2 100 3,2 61,11 120Ống khói 3 30 1,6 26,39 93Ống khói 4 30 2,4 52,78 100

Nguồn :( Trung tâm quan tr ắ c và bảo vệ môi trườ ng, [16])c. T ải lượ ng các chấ t ô nhiễ m

Tải lượ ng các chất ô nhiễm của nhà máy xi măng Quan Triều đượ c tham khảosố liệu đo đạc phục vụ công tác đánh giá tác động môi trườ ng dự án: “Đầu tư đổi

mớ i công nghệ nhà máy xi măng Quan Triều” đượ c tổng hợ p tại bảng sau:Bảng 3.21: Tải lƣợ ng các chất ô nhiễm của 4 nguồn thải cao nhà máy

Nguồn thải Tải lƣợ ng chất ô nhiễm (g/s)Bụi NO2 CO SO2

OK1 7,83 49,77 6,9 23.6OK2 1,11 - - -OK3 2,36 - - -OK4 1,16 - - -






68

Nguồn :( Trung tâm quan tr ắ c và bảo vệ môi trườ ng, [16])3.4.2.2. Các yế u t ố về khí tượ ng

Các yếu tố vận tốc gió,lượng mưa, nhiệt độ, độ ẩm,… lấy giá tr ị trung bìnhtháng và trung bình năm của tr ạm quan tr ắc tại Thái Nguyên.

Bảng 3.22: Giá trị trung bình các yếu tố khí tƣợ ng

ThángNhiệt độ trung

bình (0C)Vận tốc gió

(m/s)Lƣợng mƣa

(mm)Độ ẩm tƣơng

đối (%)1 16,0 1,4 25 79,72 17,0 1,5 35 81,3

3 19,8 1,4 62 85,14 23,6 1,6 121 85,85 27,1 1,7 232 82,0

6 28,4 1,4 338 82,8

7 28,4 1,4 410 83,68 28,1 1,2 347 85,1

9 27,1 1,2 237 82,5

10 24,5 1,3 146 80,111 20,9 1,3 49 77,7

12 17,6 1,3 24 76,9 Năm 23,2 1,4 169 81,9

Nguồn:[ Quy chuẩ n Việt Nam 02:2008/BXD ,15]

3.4.3. D ự báo m ức độ ô nhi ễm môi trườ ng không khí cho khu v ự c xung quanh

nhà máy xi măng Quan Tr i ềuTrong điều kiện khí quyển đặc trưng của khu vực cấp độ ổn định của khí

quyển là cấ p B, dựa trên mô hình phát tán nguồn điểm, trên những số liệu đo đạcthực tế tính toán nồng độ chất ô nhiễmở các khoảng cách khác nhau và nồng độ cựcđại của chất ô nhiễm trên phầm mềm CAP 3.0 ta có các bảng tổng hợ p k ết quả sau:3.4.3.1. M ức độ phát tán chấ t ô nhiễ m bụi






69

Để dự báo mức độ bụi phát tán ra môi trườ ng xung quanh ta tính tại 4 nguồn caolà 4ống khói chính của nhà máy xi măng Quan Triều theo mô hình Gauss dựa trên phầnmềm CAP 3.0 đượ c thể hiệnở phụ lục 1, phụ lục 2, phụ lục 3 và phụ lục 4.

- Phần thông số chính là phần hiển thị các thông tin chung về mô hình hiệnhành gồm các thông tin về:Ống khói, khí thải, khí tượng, điều kiện biên và vệt nângống khói.

+ Thông tin về ống khói bao gồm: Chiều cao và đườ ng kính của ống khói màta đang xét đến.Từ hình 3.4 đến 3.7 là k ết quả chạy mô hình lần lượ t của 4ống khóichính vớ i chiều cao và đường kính tương ướ ng vớ i từngống khói.

+ Khí thải: Tên chất thải ta đang xét đến là bụi.Lưu lượ ng tải lượ ng và nhiệtđộ đượ c tính toán cho từngống khói khác nhau.Các hình 3.4, 3.5, 3.6, 3.7 là 4ốngkhói khác nhau vớ i các thông số riêng cho từngống khói.

+ Khí tượ ng: Vận tốc gió lấy vận tốc gió trung bình của năm.Hướ ng gió taxét trong trườ ng hợ p vận tốc gió không thay đổi và như nhau trong toàn bộ lớ pkhuếch tán.Nhiệt độ là nhiệt độ trung bình năm.Áp suất khí quyển, milibar(1atm=1013Mbar).

+ Điều kiện biên: Do đây là sự tương tác giữa vệt khói phát thải vớ i bề mặtđất nên có tính chất phản xạ.

+ Vệt nângống khói đượ c tính theo công thức của Holland J.Z.- Phía dướ i là thông tin về nồng độ chất thải lớ n nhất Cmax và khoảng cách

điểm có nồng độ chất thải cực đại là Xmax. Như trên hình 3.4 Cmax là 0.018 (mg/m3)tại Xmaxlà 1296 (m).

- Phần đường đồng mức thể hiện nồng độ phát thải bụi ở các mức độ khácnhau theo hướ ng gióđượ c thể hiện ngay tại đồ thị phía dướ i, phần này còn cho taxem giá tr ị nồng độ bụi tại một điểm, các giá tr ị này thay đổi theo điểm có tọa độ khác nhau, ví dụ như trên đồ thị không thể hiện giá tr ị nồng độ chất ô nhiễm tạikhoảng cách 4000m hay 5000m nhưng ta vẫn có thể xem nồng độ chất ô nhiễm ở các khoảng cách trên.

- Phần đồ thị theo hướ ng gió: Phần này trình bày nồng độ chất ô nhiễm dọc

theo hướ ng gió.Số điểm ta chọn trên đồ thị là 20 điểm và khoảng cách giữa các






70

điểm là 100m.Ta xét trong trườ ng hợ p khi nồng độ chất ô nhiễm gần mặt đất theotr ục x, theo hướ ng gió thôi tức là y=z=0.

K ết quả chạy mô hình đượ c tổng hợ p tại bảng 3.23:Bảng 3.23: Nồng độ bụi và khoảng cách tớ i nguồn phát thải

Khoảng cáchX (m)

Ống khói 1B ụi (mg/m 3 )




0 0 0 0 0100 0 0 0 0200 0 0 0,0101 0,0002300 0 0 0,0443 0,0047400 0 0,0002 0,0557 0,0114500 0,0005 0,001 0,0519 0,0144600 0,0025 0,0023 0,0442 0,0146700 0,0059 0,0033 0,0369 0,0134800 0,0098 0,004 0,0307 0,0119900 0,0132 0,0044 0,0257 0,0104

1000 0,0157 0,0044 0,0217 0,00911100 0,0172 0,0043 0,0186 0,0081200 0,0179 0,0041 0,016 0,0071300 0,0181 0,0039 0,0139 0,00621400 0,0179 0,0036 0,0122 0,00551500 0,0174 0,0034 0,0108 0,00491600 0,0167 0,0031 0,0096 0,0044

1700 0,016 0,0029 0,0086 0,00401800 0,0144 0,0027 0,0087 0,00361900 0,0125 0,0025 0,0070 0,00332000 0,00137 0,0023 0,0064 0,00293000 0,0079 0,0012 0,0030 0,00144000 0,0050 0,0008 0,0018 0,00085000 0,0034 0,0005 0,0012 0,0005

X max (m) 1296 972 432 540






71

C max(mg/m3)

0,0181 0,0044 0,0554 0,0147

QCVN 05:2009/BTNMT 0,14

Theo bảng tổng hợ p k ết quả thì mức độ phát thải bụi do hoạt động sản xuấtxi măng của nhà máy xi Măng Quán Triều là r ất xa bán kính trên 5km tính từ nguồn phát thải theo hướ ng gió vẫn chịu ảnh hưở ng của bụi nhưng nồng độ tại các khoảngcách khác nhau là khác nhau.

Tại ống khói 1 (Ống khói nghiền nguyên liệu và nung clinker) thì khoảngcách nồng độ bụi đạt cực đại là 1296m theo hướ ng gió tính từ nguồn phát thải, tại

khoảng cách này nồng độ bụi đạt cực đại là 0,0881 mg/m3.Đối vớ i ống khói 2 (ống khói làm nguội clinker) tính từ nguồn phát thải mức

độ bụi tăng dần và đạt cực đại tại 972m và nồng độ tại điểm này là 0,0044 mg/m3.Đối vớ i ống khói 3 (ống khói nghiền than) thì tại khoảng cách 432m theo

hướ ng gió thì nồng độ bụi đạt cực đại là 0,0554 mg/m3

Ống khói 4 (ống khói nghiền xi măng) tínhtừ miệng ống khói nồng độ bụităng dần và đạt cực đại tại khoảng cách 540m là 0,0147 mg/m3 sau đó nồng độ bụi

giảm dần theo khoảng cách xa hơn theo hướ ng gió. Như vậy đối vớ i 4 nguồn thải trên tại các điểm có nồng độ cực đại thì nồng

độ đó vẫn nằm trong giớ i hạn cho phép so vớ i QCVN 05: 2009/BTNMT: Quychuẩn k ỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí môi trườ ng xung quanh.3.4.3.2. M ức độ phát tán các chấ t ô nhiễm khí độc hại

Như ta đã biết công đoạn nghiền nguyên liệu và nung Clinker là công đoạnkhông những phát thải bụi còn có nhiều chất khí độc hại như: CO, NO2,SO2,…vậyđể đánh giá đượ c mức độ phát tán của các chất độc hại trong quá trình sản xuất ximăng đến môi trườ ng không khí xung quanh ta tính mức độ phát thải tại ống khói 1(ống khói của công đoạn nghiền nguyên liệu và nung clinker) thực hiện trên phầnmềm CAP 3.0 ta có k ết quả đượ c thể hiện tại phụ lục 5, phụ lục 6, phụ lục 7.

- Phần thông số chính là phần hiển thị các thông tin chung về mô hình hiệnhành gồm các thông tin về:Khí tượng, điều kiện biên và vệt nângống khói tương tự như vớ i mô hình ô nhiễm bụi ta đã xét ở trên.






72

+ Thông tin về ống khói bao gồm: Chiều cao và đườ ng kính của ống khói màta đang xét đến làống khói 1 (ống khói nghiền nguyên liệu và nung clinker).

+ Khí thải: Tên chất thải ta đang xét đến là các khí thải độc hại CO, SO2, NO2.Lưu lượ ng tải lượ ng và nhiệt độ đượ c tính toán choống khói 1.

- Phía dướ i là thông tin về nồng độ chất thải lớ n nhất Cmax và khoảng cáchđiểm có nồng độ chất thải cực đại là Xmax.Như trên hình 3.8Cmax là 0.016 (mg/m3)tại Xmax là 1296 (m), trên hình 3.9 Cmax là 0.115 (mg/m3) tại Xmax là 1296 (m), trênhình 3.10 Cmaxlà 0.054 (mg/m3) tại Xmaxlà 1296 (m).

- Phần đường đồng mức thể hiện nồng độ phát thải chất khí độc hại ở cácmức độ khác nhau theohướng gió đượ c thể hiện tại đồ thị phía dướ i

- Phần đồ thị theo hướ ng gió: Phần này trình bày nồng độ chất ô nhiễm dọctheo hướ ng gió.Số điểm ta chọn trên đồ thị là 20 điểm và khoảng cách giữa cácđiểm là 100m.Ta xét trong trườ ng hợ p khi nồng độ chất ô nhiễm gần mặt đất theotr ục x, theo hướ ng gió thôi tức là y=z=0.Bảng 3.24: Nồng độ ô nhiễm các khí độc hại và khoảng cách tới điểm phát thải

Khoảng cáchX (m)

Ống khói 1SO 2 (mg/m 3 )

Ống khói 1CO (mg/m 3 )

Ống khói 1NO 2 (mg/m 3 )

0 0 0 0100 0 0 0200 0 0 0300 0 0 0400 0,0001 0 0,0001500 0,0015 0,0004 0,0031600 0,0074 0,0022 0,0156700 0,0179 0,0052 0,0377800 0,0297 0,0087 0,0626900 0,0399 0.0117 0,08421000 0,0474 0,0139 0,09991100 0,0520 0,0152 0,10971200 0,0543 0,0159 0,11441300 0,0548 0,0160 0,11551400 0,0541 0,0158 0,11411500 0,0526 0,0154 0,11091600 0,0506 0,0148 0,10681700 0,0484 0,0141 0,10201800 0,046 0,0135 0,09711900 0,0436 0,0128 0,092

2000 0,0413 0,0120 0,0871






73

3000 0,0238 0,0069 0,05034000 0,0150 0,0044 0,03175000 0,0103 0,0030 0,0218

X max (m) 1300 1300 1300C max (mg/m3) 0,0548 0,016 0,1155

QCVN 05:2009/BTNMT 0,05 5 0,1

K ết quả chạy mô hình đượ c tổng hợ p tại bảng 3.24 cho thấy tại khoảng cách1300m so vớ i nguồn thải về cuối hướ ng gió thì nồng độ các chất khí độc hại là lớ nnhất, nồng độ của SO2 và CO đều nhỏ hơn so vớ i quy chuẩn cho phép riêng nồng độ chất NO2 thì tại điểm có nồng độ cực đại vượ t quy chuẩn cho phép 1,15 lần so vớ i

QCVN 05: 2009/BTNMT.3.5.Đề xuất biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trƣờ ng không khí do hoạt độngsản xuất của nhà máy xi măng Quán Triều 3.5.1. Các bi ện pháp b ảo v ệ môi trường không khí nhà máy đang thự c hi ện

a/ BụiBụi là chất ô nhiễm chính trong hoạt động của nhà máy, phát sinhở tất các

công đoạn trong dây chuyên sản xuất. Do vậy vấn đề xử lý bụi đượ c quan tâm hàng

đầu. Dựa trên các nguồn phát sinh trong mỗi công đoạn sản xuất đều đượ c trang bị các thiết bị xử lý bụi túi, thiết bị lọc bụi tĩnh điện tương ứng để đảm bảo khống chế nồng độ bụi thải ra môi đạt 30 - 50 mg/Nm3. Cụ thể như sau:

- Tại công đoạn đậ p, vận chuyển và tồn tr ữ nguyên nhiên liệu: Bụi phát sinhtại máy đập và các điểm chuyển đổi của quá trình vận chuyển bằng băng tải về khochứa. Bụi phát sinh đượ c không chế bằng cách sử dụng băng tải đượ c bao kín k ếthợ p vớ i hệ thống hút và các thiết bị lọc bụi túi.

- Ở khu vực xilô chứa nguyên liệu và nhiên liệu: Để kiểm soát bụi từ xilô,trang bị hệ thống hụt và lọc bụi túi tại cửa cân bằng áp suất ở đỉnh xilô.

- Tại công đoạn định lượ ng, nghiền phối liệu và cấ p liệu lò: Bụi sinh ra trongquá trình nghiền liệu qua buồng lắng sơ bộ r ồi sang xử lý bằng thiết bị lọc bụi tĩnhđiện sau đó thải ra ngoài quaống khói cao 100m. Khu vực phối tr ộn nguyên liệu đãnghiền và cấ p liệu lò, bụi phát sinh trong quá trình vận chuyển trên mángkhí động,gầu nâng, xilô bột liệu đượ c trang bị các thiết bị lọc bụi túi.






74

- Công đoạn lò nung, làm nguội Clinker, vận chuyển và chứa Clinker: Khíthải từ hệ thống lò nung, một phần đượ c sử dụng làm tác nhân sấy cho hệ thốngnghiền liệu và nghiền than, lượ ng khí còn lại qua hệ thống lọc bụi điện sau đó thải rangoài quaống khói cao 100m. Trong quá trình vận chuyển và chứa Clinker, tại vị tríđộ rót vào xilô phát sinh bụi nhiều nênở công đoạn này đượ c trang bị các thiết bị lọc bụi túi.

- Công đoạn nghiền và sấy than: Những vị trí phát sinh bụi là những điểmchuyển đổi của băng tải, vị trí đổ than vào két chứa. Tại máy nghiền sấy than, than bột và khí nóng (từ máy làm nguội Clinker) được đưa qua thiết bị lọc bụi túi sau đóđượ c thải ra ngoài qua ông khói cao 30m. Bụi sinh ra trong quá trình nghiền sấy,vận chuyển và chứa than đượ c xử lý bằng thiết bị lọc bụi túi

- Công đoạn nghiền xi măng: Bụi sinh ra từ công đoạn nghiền xi măng củamáy nghiền và từ dòng khí phân ly hạt xi măng. Xi măng có độ mịn đạt tiêu chuẩnđượ c tách bằng tổ hợ p Cyclon. Khí vận chuyển chứa bụi qua hệ thống lọc bụi túi r ồithải ra ngoài quaống khói cao 30m. Tại các két chứa Clinker, thạch cao, phụ giađượ c trang bị các thiết bị lọc bụi túi đảm bảo nồng độ bụi ở cửa thải nhỏ hơn tiêu

chuẩn cho phép.- Công đoạn chứa, đóng bao và suất xi măng: Bụi sinh ra từ các xilô xi măng để

đóng bao hoặc xuất xi măng rờ i qua hệ thống vít tải từ đáy xilô, máng khí động, gầunâng và vận chuyển xi măng. Bụi phát sinhở công đoạn này đượ c xử lý bằng các hệ thống lọc bụi túi.

Tổng cộng toàn bộ dây chuyền đượ c lắp đặt 37 bộ thiết bị xử lý bụi (trong đócó 35 thiết bị tổ hợ p lọc bụi túi với phương pháp hoàn nguyên túi bằng xung khí nénvà 02 bộ lọc bụi tĩnh điện).

Riêng tại lò nung và nghiền nguyên liệu, khí nóng trướ c khi vào lọc bụi cònđượ c lọc qua tháp điều hoà.

b/ Các khí thải độc hại

Khí thải phát sinh chủ yếu ở công đoạn lò nung Clinker vớ i các chất ô nhiễmchính là SO2, NOx, CO. Khí thải trướ c khí thải ra môi trường đượ c làm nguội trong

tháp r ửa, sau đó vào bộ lọc tĩnh điện và thải ra ngoài quaống khói cao 100 m.






75

Ngoài ra các khí thải này đượ c hấ p thụ trong quá trình nung Clinker và sấynguyên liệuở nhiệt độ 800 - 14500C bở i oxit kim loại kiềm thổ như CaO, khí SO2 đượ chấ p thụ tạo thành CaSO4 và CaSO3 nền nồng độ SO2 trong khí thải đã giảm r ất nhiều.

c/ Tiế ngồn, rung- Lựa chọn các thiết bị có tiếngồn thấp và đặt trong vật cấu trúc như quạt gió,

bơm nướ c có tiếngồn thấ p.- Móng thiết bị có tải tr ọng tĩnh và tải tr ọng động tương đối lớ n yêu cầu độ ổn

định cao. Hầu hết các móng thiết bị đều được đặt trên một hệ thống sàn bê tông cốt

thép chịu lực ở độ cao từ 3-5 m, vật liệu móng là bê tông cốt thép mác cao, đảm bảo

chiều sâu móng và xung quanh có rãnh đổ cát khô để tránh rung theo mặt nền. Sử dụng đệm chốngồn đượ c lắ p tại chân các thiết bị và quạt gió.

- Tr ồng cây xanh xung quanh xưở ng sản xuất, khu đất tr ống trong nội bộ

xưởng, hai bên đườ ng vận tải nhằm hấ p thụ giảm ồn và giảm bụi, khí thải phát tán

vào môi trườ ng xung quanh, hệ số xanh hoá 20 %.

3.5.2. Đề xu ấ t bi ện pháp gi ảm thi ể u ô nh i ễ m môi trườ ng không khí

3.5.2.1. Đố i vớ i ô nhiễ m khí thải NO x

Từ k ết quả chạy mô hình cho thấy chỉ có lượ ng NOx tại ống khói nghiền

nguyên liệu và nung clinker tại điểm có nồng độ cực đại là vượ t quy chuẩn cho

phép.Vì vậy, cần có biện pháp xử lý thích hợp đối vớ i ống khói có phát thải chất ô

nhiễm vượ t quy chuẩn cho phép.

Trong dây chuyền sản xuất xi măng của nhà máy cần lắp đặt hệ thống kiểm

soát NOx tại nguồn theo công nghệ SNCR (Selective Non Catalytic Reduction – tạm

dịch là khử chọn lọc không xúc tác)- Nguyên tắc áp dụng để giảm NOx là phản ứng hóa học giữa NOx tạo ra trong

suốt quá trình đốt và Amonia (NH3) ở dạng khí tại nhiệt độ 800 - 11000C như sau:

4NO + 4NH3 + O → 4N2 + 6H2O

6 NO2 + 8NH3 → 7N2 + 12H2O

Tác nhân khử có thể là Amoniaở dạng khí hoặc lỏng, hoặc dung dịch ure lỏng

CO(NH2)2 25 – 45% khối lượ ng.Ở nhiệt độ trên 2000

C ure bị phân hủy thành CO2






76

và NH3.Dung dịch ure 40% đượ c pha loãng với nước sau đó bơm vào và đượ c

nguyên tử hóa qua 2 đầu phun 1 hoặc 2 cấ p.Mục đích của phun cấp 1 là để phủ tối

đa bề mặt vớ i thời gian lưu cao nhất và phun cấp 2 là để tối ưu hiệu quả.

Lưu lượng ure đượ c kiểm soát bằng cách đo nồng độ NOx tại ống khói.Bằng

cách giữ nguyên lưu lượ ng của nước dùng để pha loãng và dung dịch ure, hiệu quả

nguyên tử hóa đượ c duy trì khi cần phải khử NOx.

- Ống khói lò nung đượ c lắp đặt hệ thống SNCR để kiểm soát nồng độ phátthải NOx đây là một công nghệ hiện đại và tiên tiến, vì vậy ống khói khi đã lắp đặthệ thống này không cần lắp đặt hệ thống xử lý khác mà chỉ cần bảo dưỡ ng lại khi

chất ô nhiễm vượ t quá quy chuẩn cho phép.3.5.2.2. Đố i vớ i ô nhiễ m tiế ngồn

Nhà máy nên áp dụng các biện pháp sau:- Kiểm tra sự cân bằng của các máy móc thiết bị khi lắp đặt. Kiểm tra độ mòn

chi tiết và cho dầu bôi trơn thườ ng k ỳ.- Trang bị phương tiện bảo hộ lao động chống ồn cho công nhân làm việc ở

những khu vực có tiếngồn cao như khu đậ p, nghiền, … - Tại các khu vực phát sinh tiếng ồn và độ rung động đều có lắ p các thiết bị

chống rung, chốngồn. Lắp đặt đệm cao su và lò xo chống rung đối vớ i các quạt gió,máy đậ p, máy nghiền,…

- Khu vực nhà xưởng nơi phát sinh tiếngồn lớ n và nhiệt độ cao có xây tườ ngcách âm, cách nhiệt đảm bảo đúng theo quy trình, quy phạm.








78

K ẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. K ết luận

Nhà máy xi măng Quán Triều nằm trên địa bàn xã An Khánh Huyện Đại Từ và xã Phúc Hà Thành phố Thái Nguyên nên hoạt động của nhà máyảnh hưở ng tr ực

tiếp đến môi trườ ng của 2 xã này.

Qua k ết quả quan tr ắc môi trường không khí định k ỳ hàng năm của nhà máy

và k ết quả chạy mô hình có k ết luận như sau:

* Đố i v ới môi trườ ng không khí xung quan h nhà

Từ các k ết quả về chất lượ ng không khí khu vực nhà máy cho thấy công tác bảo vệ môi trườ ng của nhà máy tương đối tốt.Chất lượ ng không khí khu vực xung

quanh nhà máy đạt yêu cầu so vớ i quy chuẩn hiện hành.

Riêng có chỉ tiêu về độ ồn tại 1 số điểm quan tr ắc là sátvà vượ t với ngưỡ ng

quy chuẩn cho phép so vớ i QCVN 26:2010/BTNMT Quy chuẩn k ỹ thuật Quốc gia

về tiếngồn.

* Đố

i v ới môi trườ

ng không khí trong khu v ự

c s ả

n xu ấ

t.Môi trườ ng không khí trong khu vực sản xuất thì các chỉ tiêu: Độ rung,

tổng bụi lơ lửng (TSP), H2S, NO2, SO2, CO, CO2 đều nằm trong giớ i hạn cho

phép chỉ có chỉ tiêu về tiếng ồn là vươt quy chuẩn cho phép .Tại tr ạm nghiền xi

và khu vực phân xưở ng nghiền liệu là nơi có tiếng ồn lớ n cả 2 lần quan tr ắc đều

vượ t quy chuẩn cho phép.

* Đố i v ớ i khí th ải c ủa các ngu ồn th ải

Nhà máy đã xây dựng hệ thống lọc bụi tay áo và tĩnh điện tại cácống khói và

ống thải, phát thải các chất như CO, SO2, bụi đều thấp hơn giớ i hạn cho phép của

quy chuẩn tương ứng.

Tuy nhiên theo k ết quả chạy mô hình tại ống khói nghiền nguyên liệu và

nung clinker lượ ng NOx phát thải vẫn cao hơn so vớ i quy chuẩn cho phép.Chính vì






79

vậy nhà máy cần có hệ thống xử lý NOx trướ c khi phát thải ra môi trường để bảo vệ

môi trường không khí đang ngày càng xấu đi của chúng ta.

2. Kiến nghị

Nhà máy thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường.Đáp ứng hầu hết các yêucầu về bảo vệ môi trường.Tuy nhiên để nâng cao công tác bảo vệ môi trường hơnnữa nhà máy cần thiết phải lắp đặt các hệ thống xử lý khí thải cácống khói có nồngđộ phát thải của các chất vượ t quy chuẩn môi trườ ng cho phép.

Bên cạnh đó nhà máy cần thườ ng xuyên bảo trì các thiết bị xử lý bụi, thay cáctay áo, bảo dưỡ ng máy móc nhằm hạn chế các chất độc hại phát thải ra môi trườ ng.

Mặt khác ngoài các biện pháp xử lý trên có thể chuyển sang xử dụng nhiênliệu khí hóa lỏng thay cho dầu mỏ để giảm tối đa các chất độc hại phát thải vào môitrườ ng không khí.Tuy nhiên biện pháp này đòi hỏi phải thay đổi công nghệ và chi phí cao.

Duy trì công tác giám sát môi trường không khí định k ỳ hàng năm.






80

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt:

1. Lê Thạc Cán (1993) Đánh giá tác động môi trường.Phương pháp luận và kinhnghiệm thực tiễn.Nhà xuất bản khoa học kỹ thuật.

2. Tr ần Ngọc Chấn (2000),Ô nhiễ m không khí và xử lý khí thải – T ậ p 1: Ô nhiễ mkhông khí và tính toán khuế ch tán chấ t ô nhiễ m – Nhà xuất bản Khoa học và K ỹ thuật Hà Nội.

3. Cục BVMT (2010) "Điều tra, thống kê, đánh giá ảnh hưởng của ô nhiễm môitrường tới sức khoe cộng đồng"

4. Phạm Ngọc Đăng (1997), Môi trườ ng không khí , NXB Khoa học và k ỹ thuật Hà Nội.5. Hồ Sĩ Giao (chủ biên), Bùi Xuân Nam, Mai Thế Toản (2010 ), Bảo vệ môi trườ ng

trong khai thác mỏ l ộ thiên, NXB từ điển bách khoa – Hà Nội.6. Lưu Đức Hải (2002), cơ sở khoa học môi trườ ng, NXB quốc gia Hà Nội.7. Hoàng Văn Huệ (2004),Công nghệ môi trườ ng .NXB Xây Dựng Hà Nội.8. Bùi Tá Long (2008), Mô hình hóa Môi trườ ng , NXB đại học Quốc gia Thành phố

Hồ Chí Minh.9. Bùi Tá Long, Nguyễn Thế Anh, Phạm Duy Hiếu (2009) " Mô phỏng ô nhiễm

không khí từ nguồn thải công nghiệp tại khu vực có địa hình đồi núi "

10. Đào Ngọc Phong, Chu Văn Thăng (1985), " Nghiên cứu ô nhiễm không khí khuvực xung quanh Nhà máy xi măng Hải Phòng và tác động của nó trên dân cưvùng ô nhiễ m"

11. Quốc hội nướ c công hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam(2005), Luật bảo vệ môi

trường 2005, NXB lao động – xã hội, Hà Nội.12. Quy chuẩn Việt Nam 05:2009/BTNMT: Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về chất

lượng không khí môi trườ n g xung quanh.13. Quy chuẩn Việt Nam 06:2009/BTNMT: Quy chuẩn k ỹ thuật quốc gia về một số

chất độc hại trong môi trườ ng không khí xung quanh.14. Quy chuẩn Việt Nam 26:2010/BTNMT: Quy chuẩn k ỹ thuật Quốc gia về tiếngồn.






81

15. Quy chuẩn Việt Nam 02:2008/BXD,Quy chuẩ n xây d ự ng Việt Nam “ số liệu

điề u kiện t ự nhiên d ừ ng trong xây d ựng”, phần 1.16. Trung tâm quan tr ắc và bảo vệ môi trường Thái Nguyên, Báo cáo đánh giá tác

động môi trường (2007) “ Dự án đầu tư đổ i mớ i công nghệ nhà máy xi măngQuan Triề u”.

17. Trung Tâm Quan tr ắc và bảo vệ môi trườ ng Thái Nguyên, k ết quả quan tr ắcđịnh k ỳ đợt 3 năm 2013, kết quả quan tr ắc định k ỳ đợt 1 năm 2014 của nhà máyxi măng Quan Triều.

18. Nguyễn Văn Thái- Nguyễn Đức Trọng (2005) "Thực trạng môi trường và sức

khỏe cộng đồng khu vực Nhà máy xi măng La Hiên".

Tiếng Anh:19. Noel De Never. Air pollution control engineering, Mc Graw – Hill, 1995.20. Nguyễ n Huy Tiế n, Tr ần Ng ọc Chấ n I nf luence of mass uni t to dispersion of

parti culate matter according to Gauss models, Air Environmental Engineering Division Hanoi University of Civil Engineering)

21. User's guide for the industrial source complex (ISC3) dispersionmodels.Volume I – User in structions.

22. Seifeld.JH., Spyros N.P., 1998. Atmos pheric chemistry and physics.From Air pollution to limate change.John Wiley and sons, Inc.

Tài liệu internet:23. Công ty cổ phần công nghệ IP (2008),T ổ ng quan ngành công nghiệp xi măng

Việt Nam, thông tin m

ạ

ng internet, trang web c

ủ

a Công ty cổ

phầ

n công nghệ

IPhttp://www.saga.vn/Nghiencuutinhhuong/11844.saga24. Công ty cổ phần chứng khoán Hà Thành (2010), phòng phân tích và đầu tư,

thông tin mạng internet,website:http://www.hasc.com.vn/AttachFile/PhanTichNhanDinh/2010/20100802151728843.pdf



http://www.saga.vn/Nghiencuutinhhuong/11844.saga

http://www.hasc.com.vn/AttachFile/PhanTichNhanDinh/2010/20100802151728843.pdf




http://www.saga.vn/Nghiencuutinhhuong/11844.saga




82

25. Hiệ p hội xi măng Việt Nam (2010), Nhữ ng số liệu tiêu thụ xi măng ở Việt Nam

trong mườ i thậ p k ỷ qua, thông tin mạng internet,trang web của Hiệ p hội x imăng Việt Nam http://ximangvn.com/index.aspx?id=849nd

26. Hiệ p hội xi măng Việt Nam (2012), Nhu cầu xi măng năm 2012 khoảng 56,5triệu t ấ n, thông tin mạng internet, trang web của Hiệ p hội xi măng Việt Nam

http://ximangvn.com/index.aspx?id=3046nd27. Thainguyentv(2012), Tínhiệu vui đố i với các đơn vi sản xuất xi măng trên địa bàn

tính Thái Nguyên.thông tin mạng internet, Trang webhttp://congthuongthainguyen.gov.vn/Thai-Nguyen-administration-of-commerce-and

28. Văn phòng Tổng cục môi trườ ng (2011),Thông tin về các địa phương,thôngtin mạng internet,trang web của Văn phòng Tổng cục Môi trườ ng

https://sites.google.com/site/vanphongtcmt/thong-tin-ve-cac-chi-cuc-bao-ve-moi-truong/hai-phong

29. Vietnam air pollution among the worst in the world, thông tin mạng internet,http://tuoitrenews.vn/features/482/vietnam-air-pollution-among-the-worst-in-the-world



http://ximangvn.com/index.aspx?id=849nd


http://congthuongthainguyen.gov.vn/Thai-Nguyen-administration-of-commerce-and



http://tuoitrenews.vn/features/482/vietnam-air-pollution-among-the-worst-in-the-world






http://congthuongthainguyen.gov.vn/Thai-Nguyen-administration-of-commerce-and






PHỤ LỤC 1

K ế t qu ả ch ạy mô hình ô nhi ễ m b ụi t ại ố ng khói 1

( Ống khói nghi ền nguyên li ệu vànung clinker)






PH Ụ L Ụ C 2:


( Ống khói làm ngu ội clinker)











PH Ụ L Ụ C 3:


( Ống khói nghi ền than)











PH Ụ L Ụ C 4:

K ế t qu ả ch ạy mô hình ô nhi ễ m b ụi t ại ố ng khói 4 ( Ống khói nghi ền xi măng)






PHỤ LỤC 5: K ế t qu ả ch ạy mô hình ô nhi ễ m CO 2 t ại ố ng khói 1







PH Ụ L Ụ C 6

: K ế t qu ả ch ạy mô hình ô nhi ễ m NO 2 t ại ố ng khói 1









PHỤ LỤC 8

PHIẾU ĐIỀU TRACHẤT LƢỢNG MÔI TRƢỜ NG KHÔNG KHÍ

KHU VỰC XUNG QUANH NHÀ MÁY XI MĂNG QUAN TRIỀUThờ i gian phỏng vấn: Ngày……..tháng…….năm 201…

PHẦN 1: THÔNG TIN CHUNG1.Họ tên ngườ i cung cấp thông tin:………………………………………………… Tuổi……………………….Nghề nghiêp….…………Giới tính……………………. 2.Địa chỉ: Xóm…….……Xã………………..Huyện…….……….Tỉnh Thái Nguyên

4.Số thành viên trong gia đình:…………………………………………………… PHẦN 2: ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜ NG KHÔNG KHÍ

(Khoanh tròn vào đáp án mà Ông/Bà cho là đúng)

1.Nhà Ông/bà cách nhà máy xi măng Quan Triều kho ảng bao nhiêu mét (theo

đườ ng chim bay) ?

a.Dướ i 200m d.Từ 600m đến 800m b.Từ 200m đến 400m e.Từ 800m đến 1000mc.Từ 400m đến 600m f.Trên 1000m

2.NhàÔng/Bàn ằm phía nào nhà máy xi măng Quan Triều?

a.Phía đông e.Phía tây b.Phía đông – bắc f.Phía tây – bắcc.Phía đông – nam g.Phía tây – namd.Phía nam h.Phía bắc

3.Theo Ông/Bàthì t ừ trước và sau khi nhà máy xi măng quán triều ho ạt độngmôi trườ ng ở khu v ực này có thay đổ i gì hay không?

a.Có b.Khôngc.Không rõ

4.N ếu có thì thay đổ i nh ững môi trường nào sau đây?

a.Môi trường đất





b.Môi trường nướ cc.Môi trườ ng không khíd.Khác5.Theo ông /Bà thì môi trườ ng không khí ở khu v ực này như thế nào?

a.Trong lành c.Ô nhiễm b.Bình thườ ng d.R ất ô nhiễm

6.Ông/bàcó c ảm th ấy môi trườ ng khu v ự c này hay có mùi l ạ hay không?

a. Có b.Không

c.Không biết7.Theo Ông/Bà thì môi trườ ng không khí kh u v ự c này có b ụi hay không?

a. Có b.Không

8.Theo Ông/Bàthì khu v ự c này có b ị ô nhi ễ m b ở i ti ế ng ồn do ho ạt động c ủa nhà

máy xi măng hay không?

a.Có b.Không9.Gia đình Ông/Bà có ai bị m ắc b ệnh v ề hô h ấ p hay không?

a.Có b.Không10.Ông/bàcó ki ế n ngh ị gì không ?............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Xin chân thành cảm ơn Ông/Bà đã quan tâm.


Documents

Ảnh hưởng của hoạt động sản xuất tại nhà máy xi măng Quan Triều đến môi trường không khí