“2023 Vizyonu ve Türkiye’de Yazılım Sektörü” Paneli 5 ...oran.org.tr/materyaller/Editor/document/Kurumsal/... · İçerik Yönetimi / e-Business Uygulamaları ve Hizmetleri

Yazılım Endüstrisi: Türkiye İçin Politika Önerileri

Kamil TAŞCI İzleme, Değerlendirme ve Analiz Dairesi Başkanı

Kalkınma Bakanlığı

Kamu Yönetimi Y.Lisans– Bilim ve Teknoloji Politikası

Cornell University (Phi Alpha Alpha Honors)

[email protected]

“2023 Vizyonu ve Türkiye’de Yazılım Sektörü” Paneli 5 Temmuz 2012, Ankara

Not: Bu sunumda yer alan yorum ve değerlendirmeler yazarın kişisel görüşleridir. Çalıştığı kurumu bağlamamaktadır. Referans verilmesinde yazardan izin alınmalıdır.

mailto:[email protected]

Bölüm 1 YAZILIM ENDÜSTRİSİ

31.07.2012 2

Tanımlar

Bilgi Para

Yenilik

Ar-Ge

BİLGİ EKONOMİSİ Bilgiye Dayalı-Katalizör

Sektörler BİT, Nano, Biyo Teknoloji…

4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda Yazılım: « bir bilgisayar, iletişim cihazı veya bilgi teknolojilerine dayalı bir diğer cihazın

çalışmasını ve kendisine verilen verilerle ilgili gereken işlemleri yapmasını sağlayan komutlar dizisinin veya programların ve bunların kod listesini, işletim

ve kullanım kılavuzlarını da içeren belgelerin ve hizmetlerin tümü»

Kaynak: Yazarın çalışması

31.07.2012 3

Yazılım Endüstrisi Kısa Tarih-1

1942-1945: Manhattan Projesi • Bugünkü manada ilk sayısal yazılım; II’nci Dünya Savaşı sırasında Manhattan

Projesi kapsamında ilk sayısal bilgisayar ENIAC üzerinde Atom Bombası simülasyonu (1942-1945) için kullanılmıştır.

1950 – 1980: ABD’de Yeni bir Endüstri Doğuyor • İlk Elektronik-Sayısal Bilgisayar üretildi. Önce üniversitelerde yüksek hesaplama gücü

gerektiren işlemlerde kullanıldı. Kamu ve finans sektörü bilgisayarla tanıştı. • İlk yazılım firmaları kuruldu – Microsoft – IBM ve Lotus • Hedef Gruplar: Büyük ölçekli işletmeler – bankacılık-finans-sigorta, üniversiteler,

Kamu kurumları ve araştırma merkezleri 1980’ler: PC devrimiyle yazılım küresel bir endüstri haline gelmeye başladı.

• Etki: PC-Devrimi, üretim sistemlerinde PLC, MC’ler • Sonuç: Yazılım önce ABD, Japonya, sonrasında batı Avrupa ülkelerinde

endüstrileşmeye başladı. • Aktörler: Microsoft , IBM ve Lotus – Otomasyonda Siemens – Schnieder Auto.

1990’lar: Internet (TCP/IP) Devrimi ve Açık Kaynak Kod Yazılımlar • Etki : İşletme ölçeğinde bilgisayar ağları yerelde, ülke sathına ve dünyaya yayıldı. • Sonuç : Küresel yazılım endüstrisinde alt sektörler oluştur. Bilgisayarlar tüm dünyada

tüm sektörlerde kullanılmaya başlandı. Daha hızlı ve stabil işletim sistemleri, veritabanı yönetim sistemleri, ağlar ve hizmetlere ihtiyaç duyuldu.

• Aktörler : Microsoft Windows NT ailesi (Netbui TCP/IP’ye geçiş) and Ofis araçları, ORACLE – Büyük Ölçekli veritabanları-SQL dili, Sun Solaris, Novell – Netware 31.07.2012 4

Yazılım Endüstrisi Kısa Tarih-2

2000’ler: Yazılım Ürünlerinden Hizmetlere Dönüşüm • Etki: Lokal yazılımlardan web tabanlı yazılımlara geçiş • Teknoloji: Java, C#, .NET, ASP, PHP, Linux, NT, fabrikalarda Embedded Systems • Aktörler: çok fazla…

2004-2009 Dönemi Kategoriler

Ortalama Büyüme Hızı

İçerik Yönetimi / e-Business Uygulamaları ve Hizmetleri 37.9% Software as a Service/ Uygulama Hizmeti Sağlayıcı (Bulut Bilişim) 27.6% Bilgi Güvenliği Araçları – Hizmetleri 22.3% Sistem Entegrasyon Hizmetleri / BT Danışmanlığı 21.9% Sağlık 19.6% Müşteri İlişkileri Yönetimi 19.5% İşletim Sistemleri 18.7% Dış Kaynak Kullanımı Hizmetleri 16.5% Altyapı/Ağ Yönetimi 16.4% Kurumsal Uygulama Entegrasyonu 15.1% Mühendislik/ İş Zekası/Analiz 15.0% İnsan Kaynakları/ Personel Yönetim Sistemleri 14.6% Veritabanı Yönetim Sistemi 13.5% Uygulama Geliştirme- Test – Yaşam Döngüsü Araçları 13.4% Kablosuz İletişim/Mesaj Yönetimi/ Telekom Hizmetleri 11.4% İş Süreci ve Yaşam Döngüsü Yönetimi 11.0% Tedarik Zinciri Yönetimi/İmalat Sanayi -4.3%

2010’lar: Küresel Kriz –Belirsizlik Dönemi - En büyük müşterilerden finans sektöründeki çöküş… Bulut Bilişim – e-Devlet Hizmetleri – Birlikteçalışabilirlik - Yeni Gelişen Pazarlar… Bilgisayarlar: Masaüstünden – Dizüstüne ve Avuçiçi bilgisayarlara geçiş. Mobil uygulamalar.


31.07.2012 5

Yazılım Endüstrisi BİT Kritik Sektör?

• Rasmussen-Hirschman’a göre ulusal bir ekonomide ileri-geri bağlantıları yüksek sektörler kritik sektörlerdir. TÜİK tarafından en son yayımlanan 1998 ve 2002 Girdi-Çıktı tablolarına Göre kritik sektörler

1998 2002

Sektörler BL FL TL BL FL TL

13 - Demir ve Çelik 2.611 4.124 6.735 2.965 5.958 8.923

09 - Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı 2.421 3.598 6.019 2.600 4.457 7.058

29 - Toptan ve Perakende, 1.318 3.901 5.219 1.676 5.297 6.973

24 - Elektrik Dağıtımı, Toplanması ve Üretimi 1.594 2.623 4.217 2.594 4.012 6.606

31 - Kara taşımacılığı ve boru hattıyla taşımacılık 1.518 2.987 4.505 1.841 3.907 5.748

05 - Tekstil, Deri ve Ayakkabı 2.303 2.229 4.532 2.822 2.764 5.587

07 - Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, Basım ve yayım 1.966 2.414 4.380 2.570 2.610 5.179

35 - Mali aracı ve Sigorta kuruluşlarının faaliyetleri 1.549 3.481 5.030 1.657 3.273 4.931

11 - Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı 2.420 1.563 3.983 2.744 2.177 4.921

08 - Kok kömürü, rafine petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı 1.489 2.777 4.266 2.495 2.419 4.915

02 - Madencilik ve Taşocakçılığı (Enerji) 1.488 3.135 4.623 1.701 3.207 4.908

19 - Motorlu kara taşıtı , römork ve yarı-römork imalatı 2.287 1.460 3.746 2.994 1.763 4.756

15 - Makine ve teçhizatı hariç; metal eşya sanayii 2.333 1.939 4.272 2.810 1.941 4.751

16 - Makine ve teçhizat imalatı 2.213 1.633 3.846 2.561 2.103 4.663

01 - Tarım, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık 1.585 2.713 4.298 1.648 2.857 4.506

40 - Diğer İş Faaliyetleri 1.596 2.114 3.710 1.773 2.715 4.488

12 - Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı 1.844 1.487 3.330 2.361 2.124 4.485

17 - Elektrikli makine ve cihazların imalatı 2.371 1.346 3.717 2.768 1.711 4.479

38 - Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) 1.436 2.449 3.885 2.103 2.370 4.473 Kaynak: Yazarın çalışması 31.07.2012 6

Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin İktisadi Büyümeye Katkısı

İşgücü Verimliliğindeki

Artış

Sermayenin

Derinleşmesi

Toplam Faktör Verimliliğindeki Büyüme

(Ağ etkisi)

BİT Ürün fiyatlarının göreli

olarak düşmesi (Sayısal

deflasyon)

İşçi Başına Artan

BİT Sermayesi

TFV Büyümesi (Teknolojik ilerleme

yoluyla)

TFV Büyümesi (Üretimin yeniden

organize olması ile)

BİT Kullanan Sektörler

BİT Üreten Sektörler

= +

Kaynak: Qiang at al, 2003

31.07.2012 7

Yazılım Endüstrisi Stratejik Sektör?

Fakat STRATEJİK BİR SEKTÖR’dür…

Neden?

• Genel amaçlı ve doğurgan bir teknoloji olması, • Tüm ekonomide geniş bir uygulama alanı bulan, • Değer yaratma potansiyeli yüksek olduğu,

• Ulusal güvenlik açısından vazgeçilmez olması, • Olmaması durumunda riski çok büyük… • Sık yaşanan uçak-helikopter-denizaltı görev bilgisayarı

yazılımlarının tedariği sorunu… • Diğer sektörlere hızlı bir şekilde diffüze olarak verimlilik

artışı meyadana getirmesi, • Tüm sektörlerde teknoloji seviyesi-bilgi-katma değer

yoğunluğuna göre, • Ar-Ge faaliyetlerini hızlandırıcı etkide bulunması,

• İleri düzey hesaplama araçları vb. • Hızlı değişen ve yol bağımlılığı oluşturan bir sektör olması

nedeniyle ilerleme ve yenilikçilik özellikleri • İlave istihdam oluşturması

31.07.2012 8

Yazılım Endüstrisi İşletme Ölçeği - Yazılım Değer Zinciri

Ürün Odaklı Yazılım Değer Zinciri

Hizmet Odaklı Yazılım Değer Zinciri

Ana gelirleri itibarıyla bu değer zincirinin en az bir bileşeninde faaliyet gösteren firmalar yazılım firmasıdır. Danışmanlık alanında faaliyet gösteren firmalar olduğu gibi, sadece eğitim veya programlama alanında faaliyet gösteren firmalar da bulunabilmektedir. Bu nedenle bir firmanın yazılım firması olarak kabul edilebilmesi için ana gelirleri itibarıyla yazılım değer zincirinde tanımlanan faaliyetlerden en az birini gerçekleştiriyor olması yeterlidir


31.07.2012 9

Yazılım Endüstrisi Ülke Ölçeği - Dinamikler

Yerel ve Küresel Bilişim Pazarı ve Talebi

İnsan

Kaynakları

Finansman:

Risk

Sermayesi

Fonları

Ar-Ge ve

Yenilikçilik

Düzeyi

Teknoloji

Kümeleri

(Silikon

Vadileri)

Kalite

Modelleri

Fikri

Mülkiyet

Hakları

Ulusal Yazılım Endüstrisi Ekosistemi

(Rekabet) (İşbirliği)

Ulusal Yazılım Vizyonu, Kurumsal Yapılar ve Kamu Politikaları

(Kamu ve Ulusal Yazılım Sektör Birliği İşbirliği)

Uluslar arası Bağlantılar

(Diasporalar, Ortaklıklar vs.) İmaj ve

Güven

Doğrudan

Yabancı

Yatırımlar

Kaynak: Yazarın çalışması 31.07.2012 10

Bölüm 2 Vizyon 2023 Yolunda TÜRKİYE:

İktisadi Yapı – Teknoloji Politikası Perspektifi – Bölgesel Analiz

Yapısal Dönüşüme Olan İhtiyaç

31.07.2012 11

Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm? Orta Gelir Tuzağı Riski? Sonuç…

Orta Gelir Tuzağı: Gelişmekte olan ülkelerde kişibaşına düşen GSYH değerinin artış hızının giderek yavaşlaması ve belirli bir düzeyde sabitlenerek, ülkenin gelişmiş ülkeler kategorisine geçememe durumudur…

Güney Kore; $20.757

Türkiye; $10.094

$0

$5.000

$10.000

$15.000

$20.000

$25.000

19

60

19

62

19

64

19

66

19

68

19

70

19

72

19

74

19

76

19

78

19

80

19

82

19

84

19

86

19

88

19

90

19

92

19

94

19

96

19

98

20

00

20

02

20

04

20

06

20

08

20

10

AB

D D

ola

rı

Kişibaşına GSYH (1960-2010)

Kaynak: Dünya Bankası verilerinden yazar tarafından oluşturulmuştur 31.07.2012 12

Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm? Orta Gelir Tuzağı Riski? Sebep…

Vector Auto Regression Model 𝐸𝐿𝑇𝑡𝐸𝑀𝐿𝑇𝑡𝐼𝑀𝐻𝑇𝑡𝐼𝐻𝑇𝑡

=

𝐴11 𝐴21 𝐴31 𝐴14𝐴21 𝐴22 𝐴23 𝐴24𝐴31 𝐴32 𝐴33 𝐴34𝐴41 𝐴42 𝐴43 𝐴44

𝐸𝐿𝑇𝑡−1𝐸𝑀𝐿𝑇𝑡−1𝐼𝑀𝐻𝑇𝑡−1𝐼𝐻𝑇𝑡−1

+⋯

+

𝐴′11 𝐴′21 𝐴′31 𝐴′14𝐴′21 𝐴′22 𝐴′23 𝐴′24𝐴′31 𝐴′32 𝐴′33 𝐴′34𝐴′41 𝐴′42 𝐴′43 𝐴′44

𝐸𝐿𝑇𝑡−4𝐸𝑀𝐿𝑇𝑡−4𝐼𝑀𝐻𝑇𝑡−4𝐼𝐻𝑇𝑡−4

+

𝑒1𝑡𝑒2𝑡𝑒3𝑡𝑒4𝑡

.00

.04

.08

.12

.16

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

ELT ± 2 S.E.

Response of IHT to ELT TEKNOLOJİ AÇIĞI! 1996-2009 serisinde Türkiye’nin ihracatı ve ithalatı arasındaki ilişki teknoloji düzeylerine göre yukarıdaki ekonometrik model ile incelenmiş olup, Düşük Teknoloji İhracatı ile İleri Teknoloji İthalatı arasında güçlü bir ilişki olduğu görülmüştür.


Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm? Teknoloji Düzeyi-1

I.Düzey

II.Düzey

III.Düzey

IV.Düzey

Tarım, Madencilik Hafif Sanayi:

Tekstil,

Konfeksiyon, Gıda,

İçecek vb.

Ağır Sanayi:

Kimya, Otomotiv,

Optik vb.

Bilim Tabanlı:

Bilişim,

Biyoteknoloji,

Nanoteknoloji vb.

Verimlilik, Ar-Ge Yoğunluğu, Ortalama Ücretler,Yaşam Standardları

Kaynak: TAŞCI (2009), Impacts of Global Subprime Crisis on Turkish Economy: Vulnerability Analysis, Structural Path Analysis and

a Computable General Equilibrium Model, Cornell University – MPA Thesis

31.07.2012 14

Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm? Bölgelerin Teknoloji Düzeyleri-1

İşletmeler

0,000%

10,000%

20,000%

30,000%

40,000%

50,000%

60,000%

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

TR00 TR00 TR00 TR00 TR10 TR10 TR10 TR10 TR31 TR31 TR31 TR31 TR41 TR41 TR41 TR41 TR42 TR42 TR42 TR42 TR51 TR51 TR51 TR51

0,000%

10,000%

20,000%

30,000%

40,000%

50,000%

60,000%

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h


Çalışan Sayılarına Göre



Maaş ve Ücret Ödemelerine Göre

İşletmelerin Yıllık Gelirlerine Göre

0,000%5,000%

10,000%15,000%20,000%25,000%30,000%35,000%40,000%45,000%50,000%

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h


0,000%

10,000%

20,000%

30,000%

40,000%

50,000%

60,000%

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h

Low

Mid

-Lo

w

Mid

-Hig

h

Hig

h


31.07.2012 16


Bölgelerde İleri Teknoloji İşletmelerinin % Oranı (2003-2008)

İleri Teknoloji İstihdam % Oranı (2003-2008)

0,000%

1,000%

2,000%

3,000%

4,000%

5,000%

İleri Teknoloji İleri Teknoloji İleri Teknoloji İleri Teknoloji İleri Teknoloji İleri Teknoloji

TR00 TR10 TR31 TR41 TR42 TR51

Bursa + Kocaeli

0,000%

1,000%

2,000%

3,000%

4,000%

5,000%

6,000%

7,000%

8,000%

9,000%



ANKARA

31.07.2012 17


İleri Teknoloji İstihdamına Ödenen Ücretler % Oranı (2003-2008)

0,000%

2,000%

4,000%

6,000%

8,000%

10,000%

12,000%

14,000%



• Maaş ve ücretler işletmelerin yer seçimi ve işgücü mobilitesi bakımından temel unsurlardan birisidir. Nitelikli işgücünün ücret esnekliği diğer işgücü gruplarına göre daha yüksektir.

• Ankara’da ileri işgücüne ödenen ücretler istihdam oranının üzerindedir. • Sanayileşmiş illerimiz olan İzmir, Kocaeli, Bursa’da ileri teknoloji alanında çalışanlar

daha düşük düzeylerde ücret almaktadır.



İleri Teknoloji İşletmelerinin Yıllık Ciro % Payları (2003-2008)

• İleri teknoloji işletmelerinin yıllık ciro gelişmelerine göre seçilen bölgeler karşılaştırıldığında Ankara ve İzmir’de olumlu bir gelişme eğilimi gözlenirken, İstanbul’da bir düşüş söz konusudur.

• Bursa ve Kocaeli bölgelerinde ileri teknoloji firmaları oldukça geride kalmaktadır.

0,000%

1,000%

2,000%

3,000%

4,000%

5,000%

6,000%

7,000%

8,000%



31.07.2012 19

Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm? İşgücü Piyasası

800

900

1.000

1.100

1.200

1.300

1.400

5.300.000 5.800.000 6.300.000 6.800.000 7.300.000 7.800.000Ort

ala

ma

Ay

lık

Ücr

et

TL

İşgücü Talebi (Kişi)

TR-BATI Bölgesi : İşgücü Arzı-Ücret Eğrisi (2003-2007) İmalat Sanayi ve Hizmetler Sektörü

500

700

900

1.300.000 1.400.000 1.500.000 1.600.000 1.700.000 1.800.000 1.900.000 2.000.000Ort

ala

ma

Ay

lık

Ücr

et

TL

İşgücü Talebi (Kişi)

TR-DOĞU Bölgesi : İşgücü Arzı-Ücret Eğrisi (2003-2007) İmalat Sanayi ve Hizmetler Sektörü

2007 yılında Türkiye’de Kent’lerde yaşayan nüfusun oranı % 70.48 iken, 2009 yılında bu oran yüzde %75.53 olmuştur. Sadece bu 2 yıllık sürede kentsel nüfusta %5’lik artış ciddi bir artış değerini ifade etmektedir. 31.07.2012 20

Bölüm 3 Vizyon 2023 Yolunda TÜRKİYE:

Potansiyel – Kapasite - Fırsatlar

• Teknoloji Geliştirme Bölgeleri • Ar-Ge kapasitesinde hızlı gelişim • Güçlü Siyasi Destek: Yeni Teşvik Sistemi • Teknoloji adaptasyonu yüksek insan kaynağı yapısı • Hızla Gelişen İç Pazar • Başarılı E-Devlet Yatırımları

31.07.2012 21

TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin İl Bazında Dağılımı (Harita)

6

5 4

1 1

1 1

1 1

1 1

1 1

1

1

1

1

1 1

1 1

1

1

1

1 1

1

1

1

1

1

Faaliyette olan 32 Altyapı çalışmaları devam eden 13

Toplam 45

1

32 Teknoloji Geliştirme Bölgesinde Mart 2012 itibarıyla; • %57’si yazılım, %8’i Elektronik ve %6’sı Savunma olmak üzere toplam 1.860 işletme • 9.000’i yazılım alanında olmak üzere 16.700 istihdam ile devam eden 4.800 Ar-Ge projesi • $ 560 milyon ihracat • 71 yabancı işletmeden $ 685 milyon yatırım • 301 patent başvurusu

Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı – 2012 31.07.2012 22

16

14

7 6

5 5

3 2 2 2

1 1 1

BST Bakanlığından Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Dışında Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan İşletmelerin İller Bazında Dağılımı (Grafik)

Sektörü

Ar-Ge Merkezi

Sayısı

Ar-Ge Personeli

Sayısı

Bilgi ve İletişim Tekn. 7 1556

Cam ve Seramik 1 51

Dayanıklı Tüketim Malları 9 870

Elektrik-Elektronik 7 1297

İlaç 3 210

Kimya 4 237

Kuyumculuk 1 79

Makine 2 108

Otomotiv 9 1349

Otomotiv Yan Sanayi 8 688

Savunma Sanayi 9 2142

Tekstil 4 236

TOPLAM 64 8823

AR-GE MERKEZİ BELGESİ ALAN İŞLETMELERİN SEKTÖREL DAĞILIMI

Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı – 2010 31.07.2012 23

BST Bakanlığından Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Dışında Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan İşletmelerin İller Bazında Dağılımı (Harita)

16

14

6

7

5

5 3

2

2

2

1

1 1

31.07.2012 24

GÜÇLÜ SİYASİ DESTEK: Cumhuriyet Tarihinin En Kapsamlı Teşvik Paketi

Cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek olan ara malı

ve ürünlerin üretiminin artırılması,

Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesi,

Kümelenme faaliyetlerinin desteklenmesi,

Teknolojik dönüşümü sağlayacak yüksek ve orta-yüksek

teknoloji içeren yatırımların desteklenmesi.

Stratejik Sektörlerin Desteklenmesi Kapsamında

Uluslararası rekabet gücünü artırma potansiyeline sahip Ar-Ge içeriği

yüksek, yüksek teknolojili ve yüksek katma değerli stratejik önemi

haiz yatırımları teşvik etmektir…

Yeni Teşvik Sisteminin Hedefleri

31.07.2012 25

2002 2008 2009 2010 2011 AB 27

Sabit Telefon Abone Sayısı (milyon) 18,9 17,5 16,5 16,2 15,2 -

Mobil Telefon Abone Sayısı (milyon) 23,4 65,8 62,8 61,8 65,3 630

Genişbant Abone Sayısı (milyon) 0,03 6 6,8 8,6 14 158

Sabit Telefon Abone Yoğunluğu (%) 27,0 24,5 22,8 22,3 20,6 -

Mobil Telefon Yoğunluğu (%) 33,3 92,1 86,5 85,1 88,6 126

Genişbant Abone Yoğunluğu (%) 0,0 8,4 10,5 17,2 36,7 31,7

Türkiye Bilişim Sektör Göstergeleri - Kullanıcı

2009 2010 2011

3G Abone Sayısı (Bin) 7.064 19.407 31.376

Mobil Genişbant İnternet Abone Sayısı (Bin) 396 1.448 6.455

Fiber Abone Sayısı (Bin) - 154 267

Mobil İnternet Kullanım Miktarı (Tbyte) 1.081 4.387 10.709

Kaynak: BTK – Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi

Bilgisayarlar: Masaüstünden – Dizüstüne ve Avuçiçi bilgisayarlara geçiş… Mobil uygulamalar… STORAGE: Bulut bilişim…

2002 2008 2009 2010 2011

BİT Sektörü Pazar Büyüklüğü (Milyar $) 9,2 24,88 23,96 25,05 24,2

- İletişim Teknolojileri 7,2 18,92 17,30 17,48 16,00

- Bilgi Teknolojileri 2 5,96 6,66 7,57 8,20

BİT Sektörü Pazar Büyümesi (%) 12 11,87 -3,70 4,55 -3,33

- İletişim Teknolojileri 14,00 16,00 -8,56 1,04 -8,47

- Bilgi Teknolojileri 4,00 0,51 11,74 13,66 8,32

BİT Sektörünün GSYH İçindeki Payı (%) 5,06 3,35 3,90 3,40 3,10

- İletişim Teknolojileri 3,96 2,55 2,82 2,37 2,05

- Bilgi Teknolojileri 1,10 0,80 1,08 1,03 1,05

Kaynak: BTK, IDC, Kalkınma Bakanlığı

Türkiye Bilişim Sektör Göstergeleri – Pazar

Krize rağmen büyümeye devam eden sektör…

Yaş Grupları İtibarıyla İnternet Kullanımı, 2011 (%)

65,8

55,1

39,7

22,7

10,4

2,7

76,5

65,4

50,4

32,1

16,0

4,5

55,9

44,9

28,9

13,2

5,0 1,2

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

16 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 - 64 65 - 74

Toplam

Erkek

Kadın

Kaynak: TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2011

İnternet ve bilgisayar okuryazarı Genç Kuşak…

Eğitim Durumu İtibarıyla İnternet Kullanımı, 2011 (%)

2,8

15,7

57,7

73,3

91,0

6,8

20,0

63,8

75,6

91,5

1,6

11,5

49,7

70,2

90,3

0 20 40 60 80 100

Bir okul bitirmedi

İlkokul

İlköğretim/Ortaokul ve dengi

Lise ve dengi

Yüksekokul, fakülte ve daha üstü

Kadın

Erkek

Toplam

Kaynak: TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2011

Artan eğitim düzeyine paralel, bilgiye olan ihtiyaç da artıyor…

Türkiye’de İnternetin Sosyal Kullanımı (Nisan 2012)

• 31 milyon Facebook hesabı (Dünyada 6. sırada)

• 7 milyon Twitter hesabı (Dünyada 11. sırada)

• Çevrimiçi süre: 28 saat/hafta

• Türkiye’de en çok ziyaret edilen 25 siteden 15 tanesi sosyal medya içeriği sunuyor.

Kaynak: SocialBakers.com, SemioCast.com, Alexa.com – Kalkınma Bakanlığı BTD

30 31.07.2012

Kamu BİT Yatırımları (2002-2012)

31

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

577 646 707

973

1.081 1.110

985 1.001

1.293

2.205

2.027

2012 Yılı Fiyatlarıyla (Milyon TL)

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı BTD - Yatırım Programları, 2002-2012 31.07.2012

Kamuda e-Dönüşüm: e-Devlet

32

• e-Devlet Kapısı 2008 yılı sonunda açıldı (yaklaşık 40 kurumun 300’den fazla hizmeti entegre edildi.)

• Kamu hizmetlerinde vatandaş beyanının esas olması ilke olarak benimsendi

• Sosyal Güvenlik Uygulamaları, MERNİS, AKS, UYAP, GİMOP, SOYBİS, VEDOP, EKAP, ASBİS gibi projeler hayata geçirildi

• MERSİS, T.C. Kimlik Kartı, TAKBİS, e-Yazışma gibi projeler devam ediyor

• Aralık 2011 itibarıyla yaklaşık 450.000 adet nitelikli elektronik sertifika üretildi (300.000 elektronik imza, 150.000 mobil imza)

• Kalkınma Bakanlığı – 26 Kalkınma Ajansı arasında EBYS, KAYS sistemleri – tüm yatırımların takip edildiği 81 ilde İKİS sistemi

31.07.2012

Bölüm 4 Yazılım Endüstrisi Türkiye İçin Politika

Önerileri

31.07.2012 33

Yazılım Endüstrisi Ülke Örnekleri – Güçlü Yönler

• Brezilya, donanım yoğun teknoloji kümesi olan Sao Paulo ve açık kaynak yazılımlara dayalı çözümler ile sistem yazılımlarında, ülke’de yaşayan 1 milyon Japon vasıtasıyla Japonya ile yakın işbirliği

• Hindistan, güçlü ve dinamik insan kaynakları politikası, kalite düzeyi, yazılım sektör birliği NASSCOM ile kamu arasında uyum, yazılıma has teknoloji geliştirme bölgeleri (STPs), İngiltere finans sistemiyle yakın işbirliği

• Çin, kamunun güçlü desteği, yazılım teknoparkları ve sektörü besleyecek insan kaynaklarının yetiştirilmesi konusunda güçlü bir akademik altyapı, hızla gelişen ulusal pazar, mekatronikte Almanya, yazılımda Hindistan’ı geçme hedefi,

• İrlanda, AB pazarına yakın dil bilen nitelikli insan kaynaklarının desteklediği küresel ileri teknoloji şirketleri için üs niteliğinde olması, ABD ile güçlü ilişkiler,

• İsrail, güçlü risk sermayesi fonlarının desteklediği, savunma sanayi güdümünde gelişmiş Ar-Ge ve yenilikçilik altyapısı üzerinde sistem ve güvenlik yazılımları ile teknoloji lisanslama alanında ileri konumdadır.

31.07.2012 34

Türkiye İçin Politika Önerileri

• LİDERLİK: Ulusal Düzeyde Siyasi/Kurumsal Düzeyde Sahiplenme

– Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

– Hindistan NASSCOM benzeri Ulusal Bilişim Sektör Birliğinin Teşkili

• HEDEF PAZARLAR

– ABD, AB, Çin gibi büyük ölçekli pazarların yanısıra tarihi ve kültürel bağlarımızın yüksek olduğu ülkelere odaklanma

• EDEVLET:

– T.C. Kimlik Kartı, MERNİS, UYAP, ADKNS, VEDOP gibi başarılı e-Devlet projelerinin bu ülkelere yaygınlaştırılması,

– Dış pazarlara açılması konusunda Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda; TİKA ve Kalkınma Bakanlığı işbirliğinde bir ad-hoc bir komisyon kurulmalı ve yurtdışına ihraç edilebilecek başta büyük e-Devlet projeleri olmak üzere katma değerli yerli yazılım ürün ve hizmetlerinin tanıtımı konusunda strateji ve eylem planı geliştirmeli ve uygulamalıdır.

• İNSAN KAYNAKLARI

– Öğretim üyesi sayısının artırılması

– Yeni Yazılım Mühendisliği Bölümlerinin Açılması ve/veya Lisansüstü Düzeyde Eğitim Veren Özel Kurumların (ileri teknoloji enstitüleri) Teşvik Edilmesi

– Uluslararası geçerliliği olan Sertifikalar için yeni mezun ve/veya öğrencilere uzun vadeli, düşük faizli kredi verilmesi, işletmelerin ihtiyacı olan alanların Pazar dinamiklerini dikkate alarak müfredatın parçası haline getirilmesi

31.07.2012 35


• AR-GE ve İNOVASYON

– TÜBİTAK bünyesinde yer alan enstitülerde ileri teknoloji alanlarında önemli başarılar elde edilmesine karşın, bu başarılar ve yetenekler hakkında özel kesimin yeterli bilgisi bulunmamaktadır. TÜBİTAK’ın sahip olduğu yetenekler konusunda öncelikle sanayisi gelişmiş, İstanbul, Kocaeli, Ankara, İzmir, Bursa, Kayseri, Konya, Adana-Mersin, Eskişehir, Denizli, Gaziantep ve Kahramanmaraş illerinde OSB ve KSS’ler ile işbirliği yapılmalı

– Akademisyenler ile reel kesim arasındaki bağların zayıf olması nedeniyle, üniversite bünyesinde yapılan akademik çalışmalardan somut çıktılar elde edilmesinde zorluklar yaşanmakta, akademisyenlerimizin çalışmalarından daha çok küresel bilim faydalanmaktadır. Bu nedenle akademik kesimin kariyer yükselme kriterleri arasına somut proje çıktılarının da eklenmesi gerekmektedir.

• KALİTE DÜZEYİ

– Bilgi teknolojileri hizmetleri ve yazılım alanında kalite standardizasyon ve sertifikasyonu desteklenmeli, sektör içerisinde kalite bilincinin hızla oluşturulması ve uygulamanın yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. Ayrıca, bu süreçte kamu alımları teşvik unsuru olarak kullanılmalıdır. Bu kapsamda kamu bilgi teknolojileri alımlarında uluslararası geçerliliği olan CMMi, SPICE gibi kalite modelleri ihale şartnamelerinde yer almalıdır.

• TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ

– Teknoloji Geliştirme Bölgelerimiz birkaçı dışında olgunlaşmamış olmasına rağmen gerek firma gerekse araştırmacı personel sayısı bakımından son 9 yılda hızlı bir gelişimin yaşandığı görülmektedir. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin yaygınlaştırılması Türkiye’nin ileri teknoloji alanları ve yazılım endüstrisinin gelişimi açısından kritik öneme sahiptir. OSB’ler ile entegre TGB’lerin kurulması özendirilmeli ve altyapı yatırımları için Merkezi Yatırım Bütçesinden ayrılan ödenek artırılmalıdır.

31.07.2012 36


– Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde metre kare kira ücretleri bu bölgelerde yer alan firmalar için önemli sorunlardan birisidir. Bu yüksek kira oranları Ar-Ge faaliyeti yürütmeyi planlayan ileri teknoloji girişimcilerinin önünde bir engel teşkil etmektedir. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından gereken tedbirler alınmalıdır.

• BEYİN-GÖÇÜ & DİASPORA – Tersine beyin göçü programlarıyla yüksek öğretim amacıyla yurtdışına göçenlerin Türkiye’ye

dönüp TGB’lerde firma kurmaları özendirilmelidir. Türk diasporasının, Hindistan örneğinde olduğu gibi Türkiye’deki TGB’lerde firma kurucak genç girişimcilere çekirdek sermaye, başlangıç sermayesi gibi risk sermayesi fonlarını sağlaması konularında özendirici programlar geliştirilmelidir.

– Almanya ve ABD’de yaşayan ve ileri teknoloji firmalarında çalışan Türklerin sayı, pozisyon ve niteliklerine ilişkin envanter çıkarılmalıdır.

• “TürkTech Programı” – Hindistan’ın yazılım endüstrisinin gelişmesinde ve ihracat gelirlerinin artmasında Hint

Teknolojisi (IT – Indian Technology) imajının oluşturulması önemli bir faktör olmuştur. Benzer şekilde, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile TİKA (Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı) koordinasyonunda yerli yazılım endüstrisinin uluslararası alanda markalaşmasını temin etmek üzere, uzun vadeli bir yatırım olarak, Türkiye ile aralarında kültürel yakınlık bulunan eski Osmanlı Coğrafyası ile Türk Cumhuriyetleri ve hızlı gelişen Afrika ülkelerine yönelik, üniversiteler ve yerli eğitim firmalarıyla işbirliği halinde bilgi teknolojileri alanlarında teknik eğitimler verilmelidir. Bu tür eğitim programlarını halen Çin, Hindistan, Kore ve Malezya gibi ülkeler uygulamaktadır.

31.07.2012 37

Türkiye İçin Strateji Önerisi

KAMU ALIMLARI

– Ülkemizde kamu sektörü yazılım alımlarında en önemli müşteri konumundadır. FATİH Projesi gibi dev projelerin tetiklemesiyle giderek artması beklenen kamu BT alımlarında, yüklenici firmaların CMM ve SPICE düzeylerinin en az ikinci seviye olması şartı tavizsiz uygulanmalıdır. Kamu alımlarında performans kriterleri belirlenmeli, firmaların kamuya yaptıkları projelerin başarısı için etkin bir izleme mekanizması kurulmalıdır. Projelerin performansları sürekli ölçülerek başarısız olan ve kamuyu zarara uğratan firmaların kamu ihalelerine girmeleri engellenmelidir.

İMAJ – GÜVEN:

– Hindistan’ın ileri teknoloji alanındaki güçlü imajını destekleyen bir diğer unsur CMM sertifikasına sahip firma sayısıdır. Türkiye’nin bu alanda güçlü bir irade ortaya koyarak CMM sertifikası sahipliğini artırıcı eylemleri acilen hayata geçirmesi gerekli görülmektedir.

– CMM 3 ve daha üstü sertifikaya sahip olan yazılım firmaları ile yıllık 1 milyon doların üzerinde ihracat yapan firmalar Teknoloji Geliştirme Bölgeleri dışında bulunsalar dahi 4691 sayılı TGB Kanunu’nda sağlanan kolaylıklardan faydalanmalıdır.

– Yazılım sektörüne yönelik ülkemizde yapılan özellikle yabancı dilde (“reputation effect”/ün etkisi için) akademik çalışmalar sayı ve kapsam olarak sınırlıdır. Bu alanda akademik çalışmaların yapılması teşvik edilmelidir.

31.07.2012 38

Teşekkürler…

Kamil TAŞCI [email protected]

“2023 Vizyonu ve Türkiye’de Yazılım Sektörü” Paneli 5 Temmuz 2012, Ankara

Not: Bu sunumda yer alan yorum ve değerlendirmeler yazarın kişisel görüşleridir. Çalıştığı kurumu bağlamamaktadır. Referans verilmesinde yazardan izin alınmalıdır.

mailto:[email protected]

Documents

“2023 Vizyonu ve Türkiye’de Yazılım Sektörü” Paneli 5 ...oran.org.tr/materyaller/Editor/document/Kurumsal/... · İçerik Yönetimi / e-Business Uygulamaları ve Hizmetleri