ผลตภณฑ บษบาไมหอม แบบบนทกขอมลบคลากรทางวฒนธรรม ประเภท งานฝมอ ประวตสวนตว ชอ นาง อารนทร อนทรกษา วน เดอน ป ๕ มกราคม ๑๕๐๘ ภมล าเนา คนพษณโลกโดยกาเนด ศาสนา พทธ อาชพ ผชวยเครอขาย OTOP อาเภอ เมอง จงหวด พษณโลก การศกษา ปรญญาตร ทอย ๓๘๕/๕๑ หม ๒ ถนนบงพระ ตาบลบงพระ อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ครอบครว แตงงานแลว มบตร ๑ คน จดเรมตน บษบาไมหอม เรมงาน ประมาณ สงหาคม ๒๕๕๑ แรงบนดาลใจ ดอกไมมกลนหอมและหางายในทองถน แหลงเรยนร เรยนรดวยตนเอง ระยะเวลาทเรยนร ประมาณ ๓ เดอน ระยะเวลาทปฏบตงาน ชวงเวลาหลงเลกงานประจา ผสนบสนน ใชทนของตวเองในการดาเนนกจการ อปสรรคในการท างาน การตากดอกไมตองการแดดจด ในชวงแรกตดผาแพรและรบบน ไมไดขนาด ทาใหเหลอเศษพอสมควร ยงไมรราคาวตถดบทแนนอน ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน บษบาไมหอม

ลกษณะของผลงาน ดอกไมมงคล ๙ ชนด มาตากแดดใสกลนนาหอม จากนนนามาใสกลองหบ มลกษณะเปนกลองลวดมรพรน ตกแตงขอบหบสวยงาม หอทบดวยถงแกวพลาสตก เกบกลนไดประมาณ ๑ ป รายชอดอกไมมงคล 9 ชนดทน ามาท าบษบาไมหอม

๑. ดอกกลวยไม ๒. ดอกบวสรรค ๓. ดอกสรอยฟา ๔. ดอกดาวเรอง ๕. ดอกกหลาบ ๖. ดอกเฟองฟา ๗. ดอกชบา ๘. ดอกประกายฟา ๙. ดอกอญชน

ประวตความเปนมา จดตงกลมผลตภณฑบษบาไมหอม เมอเดอนสงหาคม ๒๕๕๑ โดย นาย ประพนธ ระลกมล ไดเปนประธานกลม มสมาชกทงหมด ๗ คน โดยทานประธานมความคดเหนวา วตถบษบาไมหอมเปนวตถมงคลทหางายในทองถน โดยเรมตนทดอกกลวยไมกอนเพราะบานของหวหนากลมมพนธกลวยไมหลากหลายชนดมาก และมกลนหอมหลายกลน เมอรวงโรยกนามาจดเกบใสตแพคใสถงพลาสตกไวอยางด ทนทานและเกบกลนหอมละมนไดเปนป ชวงหลงมดอกเฟองฟาหลากหลายพนธแยงกนออกดอกบานสะพรง

เมอแหงกรวงทงเสยเปลา จงคดทจะนามาทาใหเกดประโยชน จดเกบใสตอบแพคเปนบษบาไมหอมออกมาไดในทสด ปจจบน

ประธานกลม ไดมอบหมายให นางอารนทร อนทรกษา แตเพยงผเดยว เนองจากทานประธานไดยายทอยดวยเหตสวนตว และสมาชกคนอน ไดกลบไปศกษาตอ บางกทานาทาไร จงตองทากจการคนเดยว โดยใชทนของตวเอง ทาชวงหลงเลกงาน ทาไดวนละ ๓ ชน ตอเดอนไดประมาณ ๑๒๐ ชน จาหนาย ชนละ ๙๙ บาท วธใชงาน นาไปวางไวในรถยนต หองนงเลน หองรบแขก หองนอน ในตเสอผา โตะทางาน มมกาแฟ หรอสถานทพกผอนตาง ๆ ยกเวนในหองนาเพราะเปนดอกไมมงคล วตถดบ

๑. กลองหบเหลก ๒. ผาแพรหลายส ๓. บษบาไมหอม (ดอกไมมงคล ๙ ชนด ทเราอบแลว) ๔. กาวสารพดประโยชน ๕. โบวดอกไมหลายส ๖. ดนทอง ๗. ถงแกว ๘. โบวตดมม

ขนตอนการผลต เรมจากนากลองเปนหบเหลกทสงทา ทาขอบกลองดวยกาวเอนกประสงค นาผาแพรมาวางทาบตดใหสวยงาม จากนนตดขอบรมใหเสมอกน ใสบษบาไมหอมลงไปในกลอง ปดดวยผาแพร ตดขอบกลองดวยดนทอง หนากลองตดดอกไมเลกใหสวยงาม ตดการดอวยพระทดานขางกลองผกโบว เสรจแลวใสถงแกวพลาสตก เจาะรจากนนกทาการผกโบวเปนอนเสรจเรยบรอย จดเดนของบษบาไมหอม ความออนชอย ความสวยงาม กะทดรดเหมาะแกการวางไวในรถยนตและไมกนเนอทรวมทงมกลนหอมอยไดนานประมาณ ๑ ป

ปรมาณการผลตและราคา ผลตไ ดประมาณเดอนละ ๑๒๐ ช น โดยประมาณ จาหนายราคาชนละ ๙๙ บาท สถานทจดจ าหนาย ศนยจาหนายผลตภณฑทศาลากลางจงหวดพษณโลกจาหนายตามงานและสถานทตาง ๆ และสงใหลกคาตามใบสงซอทกรงเทพมหานคร และตางจงหวด สถานทตดตอ นาง อารนทร อนทรกษา เลขท ๓๘๕/๕๑ หม ๒ ถนนบงพระ ตาบลบงพระ อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก โทรศพท ๐๘๑-๖๘๘๒๕๕๗,๐๘๒-๓๙๘๖๘๐๕ ทรรศนะคตสวนตวของเจาของกจการ จากทไดพวกเราไดนงคยทาใหรวา คณปาเปนคนเชอในโชคลาภ ดอกไมทใชเปนวตถดบจะเปนดอกไมมงคลทงหมด และไมชอบปลอยใหวสดรอบขางสญไปโดยไมนามาสรางประโยชน ชอบกลนของดอกไม มความคดรเรม มจตวทยาทางดานตลาดเปนอยางด ตวอยางเชนการตงราคาสนคา แหลงขอมลเพมเตม หองสมด อนเตอรเนต ตดตอผผลตโดยตรง ขอมลประกอบ เอกสารประกอบ ๑ ชด ผลตภณฑ บษบาไมหอม สวนประกอบตาง ๆ เชน ดอกไมแหง รบบน ดายสสนสวยงาม ผาแพร เปนตน ขอมลอนๆ แนะนาคนหาขอมลในอนเตอรเนตมาประยกตใช ภาพบคลากรและตวอยางผลงาน

การพบกระดาษจากกระดาษเหลอใช

ประเภท ภมปญญาดานงานประดษฐสรางสรรคจากกระดาษเหลอใช ประวต ชอ นางกรองทอง กองทวพล วน เดอน ปเกด ๑๗ กนยายน ๒๔๘๕ อาย ๖๘ ป สถานทเกด อาเภอวงทอง จงหวดพษณโลก ศาสนา พทธ การศกษา วทยาลยครพษณโลก (มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม) ๒ ป,มหาวทยาลย ศรนครนทร วทยาลยเขตพษณโลก(มหาวทยาลยนเรศวร) ๒ ป ทอย บานเลขท ๑ หม ๑ ตาบลทาทอง อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ๖๕๐๐๐ ชวตครอบครว ไดสมรสกบนายบรรหยด กรเวช มบตรดวยกน ๓ คน ตอมาไมนาน นายบรรหยด กรเวช ไดถงแกกรรม หลงจากนนในป พ.ศ. ๒๕๒๑ นางกรองทอง กองทวพลกไดสมรสกบนายสาเภา กรองทวพล นางกรองทอง กองทวพล เปนบคคลทมความรความสามารถในดานภมปญญาไทยงานประดษฐสรางสรรคจากกระดาษเหลอใช จนประสบความสาเรจโดยอาศยความอดทน การเปนครพกลกจา การสนใจทจะเรยนร การฝกฝน รวมทงมความคดรเรมและรจกพฒนาผลตภณฑจนกลายเปนทยอมรบ ระยะเวลาทฝกฝน ๑ - ๒ เดอน ระยะเวลาทปฏบตงานจรง : ๑ ป ผสนบสนน ชมรมผสงอาย โรงพยาบาลพทธชนราช จงหวดพษณโลก อปสรรคในการท า ในชองแรก ๆ ทเรมทาเรองการตดกระดาษยงไมคอยเทากนสก เทาไรนก เลยทาใหการพบกระดาษไมเทากนและไดรทรงการพบไมไดขนาดเพราะวายงไมมการชานาญ ในการพบและการตอกระดาษแตหลงจากนนกเรมมความชานาญมากขนและทาใหเราใชเวลาวางในการทากเรมมความคลองในการพบและออกแบบทหลากหลายมากขน ขอมลศลปหตถกรรมพนบาน ประเภท งานฝมอชาวบานจากกระดาษเหลอใช แหลงผลต ชมรมผสงอาย ชน ๕ ตกเอกซเรย แหลงแพรหลาย ทบานเลขท ๑ หม ๑ ตาบลทาทอง อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ๖๕๐๐๐ โรงพยาบาลพทธชนราช จงหวดพษณโลก โรงพยาบาลมหาวทยาลยนเรศวร

แหลงทพบ ชมรมผสงอาย โรงพยาบาลพทธชนราช จงหวดพษณโลกและสถานททจดสอนและฝกอบรม ชอวตถ กระดาษรไซสเคล หนาทใชสอยหรอประโยชนจากผลตภณฑ

๑. ประดบตกแตงภายในบานและสานกงานทวไป ๒. แหลงทวไปตามความเหมาะสม

ลวดลายของผลตภณฑ ๑. ลายดอกบวหงาย ๒. ลายขาวหลามตด (ลายไทย) ๓. ลายคละส ๔. ลายสลบสตาง ๆ

วสดและแหลง วสดทใช : กระดาษเหลอใช เชน แผนพบ นตยาสาร กระดาษหนงสอพมพและกระดาษโฆษณาตาง ๆ วน เวลา ฤดกาลและโอกาส เวลาทใชในการประดษฐประมาณ ๑๐ - ๒๐ นาทตอชน และมกจะสามารถทาไดทกโอกาสหรอเวลาทวางจากการทางาน (การใชเวลาวางใหเปนประโยชน) เครองมอและอปกรณ ๑. กรรไกร ๒. กระดาษเหลอใช ขนาด ๔ x ๗ ซม.หรอ ๕ x ๘ ซม.

๓. ตะเกยบ ๔. ไมบรรทด ๕. คดเตอร ๖. กาว TOA ๗. ดนสอหรอปากกา ๘. ทอนไมวางรปทรง ๙. ฟวเจอรบอรท

สถานทจ าหนาย สงตางประเทศนอรเวย ชมรมผสงอาย โรงพยาบาลพทธชนราช จงหวดพษณโลก และแหลงทวไป ปญหาทพบ ชองทางทางการขายยงไมมผทรจกกนอยางแพรหลาย จะมรจกดมากกจะเปนบคคลในชมรมผสงอาย ราคาจ าหนาย : ขนาดเลก ราคา ๓๐ บาท

ขนาดกลาง ราคา ๑๐๐ บาท ขนาดใหญ ราคา ๒๐๐ บาท

หมายเหต บางครงขนาดและรปแบบกมราคาทแตกตางกนไปจงสงผลใหราคาไมคงทและตายตว

ประวตความเปนมา เนองจากนางกรองทอง กองทวพล ไดคดทอยากจะหาอะไรสกอยางทาในเวลาวาง ทตนรกษาอยทโรงพยาบาลพทธชนราชและนางกรองทอง กองทวพลกไดเขารวมชมรมผสงอายของโรงพยาบาล

จนไดพบกบงานฝมอการพบกระดาษจากกระดาษเหลอใช โดยเรมแรก กมคณศรเจด หมนชยศร ซงเปน

มารดาของนางพยาบาลทโรงพยาบาลพทธชนราช ไดนางานประดษฐการพบกระดาษนมาสอนในชมรมผสงอาย นางกรองทอง ทวพล จงไดเรยนร ฝกฝนขนตอนการทาตาง ๆ อยางตงใจ และคดทจะตอยอดออกไปอก จนทาใหผลตภณฑเหลานกลายเปนสนคาทเพมรายไดใหกบ

นางกรองทอง ทวพลไดเปนอยางด และยงทาใหเปนผสบทอดความรภมปญญาไปสชมชน และบคคลทสนใจสบตอไป

กระดาษรงผง ประวต ชอ นายเปยม สงชน

วน เดอน ปเกด เมษายน พ.ศ.๒๕๘๙ สถานทเกด บานนาโจนใต ต.หวยเกต จ.พจตร ศาสนา พทธ อาชพ ชางฝมอ ( กระดาษรงผง ) การศกษา จบระดบชนประถมศกษาชนปท ๔ ทอย ๒๒๑ หม ๖ ต.ทาทอง อ. เมอง จ. พษณโลก ครอบครว นางละเอยด สงชน ( ภรรยา ) มบตร ๓ คน โทรศพท ๐๘๗-๕๒๖๕๑๖๖ , ๐๕๕-๙๘๓๕๕๓ ประวตและความเปนมา นายเปลยม สงชน เดมเปนคนจงหวดพจตร เรมเขามาหางานทาในจงหวดพษณโลกไดประมาณ ๔๐ ป จงคดรเรมหนมาทากระดาษรงผงเพอเปนงานอดเรก เพราะการทากระดาษรงผงนไมคอยมคนหนมาทากนสกเทาไร และการทากระดาษรงผงยงไมเปนทรจกแพรหลายมากนก และทสาคญ คอ การทากระดาษรงผงนสามารถทาใหมรายไดหลงจากวางจากการทางานหลกแลวและเปนการชวยเหลอครอบครวไดอกหนงวธหนง และดวยอายทมากจงทาใหทางานทหนกมากไมได คณลงไดเลาใหฟงวา “การทากระดาษรงผงนไดความรมาจากบดาของตนและไดมการนามารวมกบความคดของตนเองจงทาใหมเอกลกษณ รปแบบ วธการทา แบบทไมเหมอนใครมาตลอดรวมเวลาได ๕๐ ป” และคณลงมความรสกภาคภมใจในผลงานทกชนของเขา เพราะคณลงมความตงใจในการทางานทก ๆ ชนทาดวยใจทรกในงานเปนอยางมาก จงทาใหงานทออกมานน สวยงาม ชวตการท างาน

เรมคดสรางสรรคงานเมอประมาณ พ.ศ.๒๕๒๕ โดยมแรงบนดาลใจจากบดาของตนและรกในงานฝมอเปนอยางมาก คณลงบอกวา “งานททา เปนงานทสจรตสามารถสรางอาชพได มรายไดด” มแหลงการเรยนรจากบดาสวนหนงและคดคนดวยตวเองประสมประกอบกน ระยะเวลาทฝกฝนประมาณ ๑ - ๒ เดอนและระยะเวลาปฏบตงานจรงไมถง ๑ วนจากการทาผลงานดงกลาวมผสนบสนนหลากหลายกนไป อาทเชน องคการบรหารสวนตาบล เทศบาล จงหวด คณลงยงบอกอกวา

“การทางานทกอยางนนยอมตองม อปสรรคอยแลวโดยในการทางานน บางครงทไมมรายได เนองจากวาการทากระดาษรงผงนนเปนการทอาศยฝมอและระยะเวลา รวมทงโอกาสทจะนาไปใชไดนน คอนยมใชในงานมงคล และงานมงคลนนไมไดจดขนทกวน จงทาใหไมมรายไดทมนคงและแนนอน ผลงานทสรรคสราง ชอวสด กระดาษรงผง หนาทใชสอย ประดบตกแตง ในพธมงคลตาง ๆ เชน งานอปสมบท งานแตงงาน งานขนบานใหม เปนตน รปรางลกษณะ มลกษณะคลายกบรงผง คอ การนากระดาษยนทมสตาง ๆ มาทากาวตดกนใหเกดเปนชองทมขนาดเทากนโดยขนาดของกระดาษรงผงหนงผนสามารถทาไดหลายขนาดตามความเหมาะสม ขนาด ตามความเหมาะสม ส ใชสสนตามความเหมาะสมของงาน หรอ ตามความชอบของบคคล ลวดลาย ลายธงชาต,ลายคละส วสด ไมกระดาน,กระดาษยนส,กรรไกร,เชอก,กาว(เปนกาวททาจากแปงมน) วธการท า กาว(แปงมน) อปกรณ : แปงมน,นา,กระปองนม วธการท า

๑. นาแปงมนใสลงในกระปองนมในปรมาณ ½ ของกระปองนม ๒. เทนาตามลงไปในปรมาณ ½ ของกระปองนม ๓. คนแปงกบนาใหเขากน ๔. เมอผสมแปงกบนาเขากนเรยบรอยแลวจากนนนาแปงมาตงไฟเคยวจนแปงเหนยว เมอแปง

เหนยวแลวกนาไปพกไวรอใหแปงเยน ๕. เมอแปงทเคยวไวเยนแลว เรากสามารถนากาวแปงมนไปทาลงบนกระดาษยนส ตาง ๆ

สาหรบทากระดาษรงผงได (กาวแปงมน สามารถใชไดครงเดยวเพราะถานาไปเคยวเพอทจะใชซาจะทาใหแปงไมมประสทธภาพหรอเหนยวจนเกนไปจนไมสามารถนาไปตดกบกระดาษได )

งานประดษฐดอกไมใยบว แบบบนทกขอมลศลปะหตกรรมพนบาน ประเภท (ภาพเขยน รปปน รปแกะสลก งานฝมอชาวบาน สถาปตยกรรม) งานฝมอ งานประดษฐดอกไมใยบว แหลงขอมล แหลงผลต ต.อรญญก อ.เมอง จ.พษณโลก หนาทการใชสอย หนาทการใชสอยสาหรบงานชนนคอ ใชประดบตกแตงตามบาน หรอวางไวตามโตะ หรอหองรบแขก อาจจะมการดดแปลง ทาดอกไมใยบวทสามารถนาไปแขวนตามผนงหองหรอการจดทาเปนกระเชา หรอนามาจดเขาชอกสวยงาม และยงสามารถสรางรายไดอกดวย รปรางลกษณะ

คอการนาผาใยบวมาทาเปนดอกของดอกไมประเภทตาง ๆ ตามความชอบของแตละบคคล ขนอยกบวาผททานนจะมความคดทสรางสรรคหรอแปลกใหมทจะทาใหดอกไมสามารถสวยงาม หลากหลาย และมความเหมอนกบดอกไมจรงไดอยางไร ดอกไมทนยมทากนมาก เชน ดอกบว ดอกกหลาบ ดอกทวลป ดอกทานตะวน ฯลฯ ขนาด

ขนาดของกลบดอกไมจะมทงหมดสามขนาด คอ ขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ ส แลวแตความเหมาะสม หรอ ความชอบ ขนอยกบวาไดทาเปนดอกไมชนดไหน ลวดลาย เปนการดดลวดเปน ลายหวใจ ลายบด ลายโคง แลวแตผจดทาจะออกแบบ วสดและแหลง ผาใยบวสตาง ๆ เชน แดง, ชมพ, มวง, เหลอง, สม, เขยว (ตามใจชอบ) ประวตความเปนมา

งานประเภทนเปนงานฝมอ สวนความเปนมานนอาจจะไมมขอมลทแทจรงวามากจากทใดใครเปนผทรเรมเปนคนแรกแตสามารถนาไปใชประโยชนไดจรงในชวตประจาวนและกจะมการสอนตอ ๆ กนมามการพฒนาดดแปลงรปแบบลกษณะลวดลายทเสมอนจรงใหมากทสด

วธการท า วธทาเกสร ตดกระดาษทชชใหเปนแผนสเหลยม จากนนมวนกระดาษทชชใหเปนกรวยแหลม แลวสอดเขากบกานลวด จากนนรวบชายทชชและรดใหแนน ๑ เกชร ตอ ๑ ดอก วธท ากลบดอกขนาดเลก ก. ๑. ตดลวดยาว ๑๔ ซม. ๒. นามาพนทอ PVC หรอขวดกได ขนาดกลบ ก. จานวน ๓ กลบ หมผาใยบว สแดง ชมพ เหลอง มดใหแนนดวยดาย วธท ากลบดอกขนาดกลาง ข. ๑. ตดลวดยาว ๑๖ ซม. นามาพนทอ PVC หรอขวดกได ขนาดกลบ ข. จานวน ๔ กลบ ๒. หมดวยผาใยบวสแดง ชมพ เหลอง มดใหแนนดวยดาย วธท ากลบดอกขนาดกลาง ค. ๑. ตดลวดยาว ๑๙ ซม. นามาพนทอ PVC หรอขวดกได ขนาดกลบ ค. จานวน ๕ กลบ ๒. หมดวยผาใยบวสแดง ชมพ เหลอง มดใหแนนดวยดาย กลบเลยง ๑. ตดลวดยาว ๑๔ ซม. นามาพนทอ PVC หรอขวดกได มดใหแนนจานวน ๓ – ๔ กลบ ตอ ๑ ดอก ๒. หมดวยผาใยบวสเขยว ใบ ๑. ตดลวดยาว ๑๖ ซม. นามาพนทอ PVC หรอขวดกได มดใหแนนจานวน ๓ - ๔ กลบ ตอ ๑ ดอก ๒. หมดวยผาใยบวสเขยว วธการเขาดอกบาน ๑. นากานทตดเกสรแลว ๑ กานดอก เขาดวยกลบ ก. ๓ กลบ รดใหแนน ๒. เขากลบ ข. ๔ กลบ สบหวางกนรดใหแนน ๓. เขากลบ ค. ๕ กลบ รดใหแนน สบหวางกน ๔. ดดปลายกลบชนในทตดกบเกสร ปลายกลบเขาขางออกขาง กลบ ข. ดดปลายกลบบานแยมออก กลบ ค. ดดปลายกลบใหบานมาก ๆ การเขาชอใบ

๑. นาใบตดกบกานใบจานวน ๓ ใบ แยกออกจากกน ๑ ชอใบ ตอ ๑ ดอก การเขาชอดอก

๒. นาดอกบานททาแลว ๑ ดอก สอดกานเขากบกานพลาสตก กานยาวตามตองการ พนดวยฟลอราเทป พนชอใบ ตด ๑ ชอใบ พนกานใหเรยบรอย

วน เวลา ฤดกาลและโอกาส ระยะเวลาในการทาดอกไมใยบว ๑ ดอก ใชเวลาประมาณ ๑ ชวโมง เหมาะสาหรบทกโอกาส เชน งานแตง งานบวช งานรบปรญญา งานขนบานใหม เปนตน เครองมอและอปกรณ ๑. ลวดพนกานสาเรจสขาว,แดง,ชมพ,เขยว

๒. ทอ PVC ๓ ขนาด คอ ก.เลก ข.กลาง ค.ใหญ (หรอใชวสดอยางอนแทนได) ๓. ฟลอราเทปสเขยว กรรไกร คมตดลวด คมปากจงจก ดาย กานพลาสตก ทชชระบายส

ชมพ สภาพการณปจจบน กาลงเปนทนยม รายไดจากการผลต การตลาด สงขายตามรานเครองเขยนตางๆ และฝากขายในราน otop และเปดโชวผลตภณฑขายทบาน ปญหา ชองทางในการจดจาหนายยงนอยไมทวถง และกลมผประดษฐดอกใบจากใยบวยงนอยไมเพยงพอกบการสงขาย

ดอกไมจน

แบบบนทกขอมลศลปะหตกรรมพนบาน ประเภท - งานฝมอชาวบาน แหลงขอมล - กลมแมบาน ชมชนวดจนทรตะวนออก ชอวตถ - ดอกไมจน หนาทใชสอย - ใชประกอบพธกรรม ในงานศพ ส - สขาว , สครม (เหลองนวล) ลวดลาย - ลายดอกกหลาบ วสดและแหลง ทาดวยกระดาษทไวทาดอกไมจนโดยเฉพาะ ประวตความเปนมา

สมยกอนในการจดทาพธฌาปนกจศพ มธรรมเนยมการใชดอกไมจนทนควบคกบธปทองและเทยนทอง เพราะเชอวากลนหอมของดอกไมจนทนนนจะนาดวงวญญาณของผทลวงลบไปสสรวงสวรรค แตธรรมเนยมการใชดอกไมจนทนนนจะใชเฉพาะผทมตระกลสงเทานน สามญชนจะใชไมได เพราะดอกไมจนทนเปนของสง ตองหาม และมราคาแพง

ดอกไมจนทนแบบทวไปทนยมใชกนมากจะเปนแบบธรรมดาสวนใหญจะทาเปนรปดอกกหลาบ ดอกแกว มขนตอนการทาทไมมความยงยาก และมสสนทตายตวคอ สขาว สครม หรอสดา แตในยคปจจบนนน ดวยภมปญญาชาวบานไดมการสรางสสนสตาง ๆ ของดอกไมจนทน จนทาใหดอกไมจนทนนนมรปแบบและมความแปลกใหมมากยงขน สสนกเปลยนไป ทาใหทศนคตของคนทนาไปใชมความรสกวา การใชดอกไมจนทนเพอเปนการเคารพ ระลกถงผลวงลบ ไมมบรรยากาศของความโศกเศราเสยใจเพยงอยางเดยว วธการท า การท ากลบ

๑. นากระดาษแผนใหญมาพบครง จานวน ๔ ครง ๒. มแบบสามเหลยม วาดสลบกนตลอดแนวกระดาษ มมสลบขางกนเวลาทาบแบบ กระดาษ

แผนหนงไดกระดาษ ๑๔ อน และตดกระดาษตามทเราวาดไว และตดมม

๓. อดจบ จะมเครองสาหรบอดจบโดยเฉพาะ แหนบหนงได ๕ ดอก วธการท าไส ๑. พบกระดาษเทาเดม แตวธการตดจะแตกตางกน นาแบบทเปนสเหลยมผนผา ขนาด ๒ ½ – ๓ นว ทาบตามความยาวไดประมาณ ๑๒ ชอง และตดตามแบบทวาด

๒. ไดกระดาษทตดแลวพบเปน ๓ สวน ตดจบเลก ๆ ขนาดเทา ๆ กนประมาณ ¾ ๓. พบกลบ เอาลวดเกยวกบตวไส และมวนจนสดกระดาษ แลวใชดายมดใหแนน ๆ

วธการเขาดอก ๑. นากลบทอดเสรจแลวมาใสเขากบไสดอกททาไวแลว และพนดวยดายใหแนน ๒. ทาแบบเดม จานวน ๓ กลบ ตอ ๑ ดอก

วธการเขากาน ๑. นากานไมมาทากาวบรเวณตนของกาน แลวพนดวยกระดาษไมใหเหนกาน ๒. นาดอกททาเสรจแลว มาพนกบกานทเตรยมไว

วธการเขาชอ ๑. นาดอกทเขากานแลว มาพนกบกานใหญ ประมาณ ๕-๗ ดอก ๒. ใชเทปพนไมใหเหนกาน ๓. นารบบนสดา มามดเปนโบวทกานตรงทถอ เพอความสวยงาม ๔. นาธปกบเทยนเลก ๆ มาพนตดทกาน

วน เวลา ฤดกาลและโอกาส - ใชในงานฌาปนกจ เครองมอ และอปกรณ

๑. กระดาษเฉพาะทาดอกไมจน ๒. กรรไกร ๓. กาว ๔. ลวด ๕. ดาย ๖. เครองอดจบ

ความเชอ - คาดวา เปนดอกไมทสงสง และมความเชอวา ตายไปจะไดขนสวรรค

การจกรสาร

แบบบนทกขอมลบคลากรทางวฒนธรรม ประเภท จกรสาน ประวตสวนตว ชอ นายประทป อนมน วน เดอน ปเกด พ.ศ ๒๔๘๗ สถานทเกด ๑๐๙ หม ๑๐ ตาบลจอมทอง

อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ศาสนา พทธ อาชพ เกษตรกรรม การศกษา ประถมศกษาปท ๔ โรงเรยนวดมะตม ทอย ตาบลจอมทอง อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ผอปถมภ ครอบครวและ อ.บ.ต .จอมทอง ชวตครอบครว มความสขดไมรวยใชชวตแบบพออยพอกน มบตร ๒ คน หญง ๑ คน ชาย ๑ คน ชวตการงาน เรมงานเมอ เมออายตงแตสบขวบทามาจนถงปจจบน

สงบนดาลใจ อยากสบทอดวฒนธรรมจกรสานไทยใหแกคนรนหลง แหลงเรยนร เรยนรดวยตนเอง ระยะเวลาทฝกฝน ใชเวลาประมาณ ๑ สปดาห ระยะเวลาทปฏบตงาน ใชเวลาประมาณ ๒ -๓ วน ตอ 1 ชนงาน ผสนบสนน ไดรบการสนบสนนจากครอบครวญาตพนอง และ อ.บ.ต .จอมทอง อปสรรคในการท างาน อปสรรคคอการขนกอไผเพอไปเอาไมไผมาจกรสานเพราะกอไผจะม หนามไผทาใหทมรางกาย และเกดการบาดเจบ ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน ตะกราปม ลกษณะ มรปรางคลาย ๆ ลกจนทรไมเหมอนตะคองเพราะจะมขนาดทใหญกวาตะคองธรรมดาถง ๒ เทา มรปลกษณทสวยงามสามารถใสปลาไดประมาณ ๑๕ – ๒๐ กโลกรม ตอลก ปรมาณ ภายใน ๑ อาทตยสามารถทาไดประมาณ ๔ - ๕ ลก ความแพรหลาย เปนสนคา otop ของหมบานทาโพธ ต. จอมทอง

ทรรศนะสวนตว เปนการใชเวลาวางใหเกดประโยชน และเปนรายไดใหกบครอบครว เปนความชอบสวนตวและเปนแหลงเรยนรของชมชนเพอใหคนทวประเทศไดรจกและชวยกนสบสารวฒนธรรมของไทยตอไป แหลงขอมลเพอการสบคนเพมเตม สามารถสบคนของมลของเครองสาร ประเภทเดยวกนนไดท หองสมดประชาชนหรอตามสถาบนการศกษาได ทวประเทศ หรอจากบคคลทสามารถใหความรเกยวกบเครองมอแตละชนดได ขอมลอนๆ

เปนผลตภณฑหตถกรรมพนบานทมความสมพนธใกลชดกบมนษยมาชานาน จดเปนงานหตถกรรมทมความเกาแกทสดของ โลกประเภทหนง เพอสนองประโยชนใชสอยการดารงชวตของมนษยเครองจกสานไมไผ และหวายของไทยกอกาเนดขนมา จากชวตของมนษย กอกาเนดขนมาจากชวตความเปนอยระดบพนบานในสงคม เกษตรกรรม และววฒนาการเรอยมาจากคนรนหนงไปยงยกรนหนงตอกนไป เพอใหสามารถใชประโยชนไดดทสดมการพฒนา รปแบบผลตภณฑใหสวยงามนานาไปใชสอยในพธกรรมทางศาสนา และวฒนธรรมขนบธรรมเนยม ประเพณของแตละทองถนในภมภาคตาง ๆ ของประเทศเปนมรดกทสบทอดกนมายาวนานจนกลายเปนหตถกรรม ความสาคญของเครองจกสานไมไผ และหวายของไทยไดปรากฏหลกฐานในตานานของชาตไทยกลาวถงเครองจกสานทเรยกวา ชะลอม กระออมไดมบทบาทสาคญในการตอสใหพนอานาจจากขอม จนไดอสรภาพ และเรมตงประเทศไทยขน ดงปรากฏ ในบนทกพงศาวดารเหนอเรอง พระรวง เปนผคดรเรมทาเครองจก

สานดวยไมไผ และหวายโดยสานเปนตาถ ทเรยกวาชะลอม หรอกระออม และมชนทาภายในโดยรอบเพ อใช ตกน า ไม ใหน า ร ว นาหนกเบา ขนยายไดงายสะดวกกวาการใชเครองปนดนเผา ในสมยนนกระออม จดวาเปนผลตภณฑท คดขนใหม ประชาชนจงตนเตนเหนเปนของวเศษ สงผลใหมความเชอมนในบญบารมของพระรวง ขาศกขอมกลวเกรงพากนหลบหนไป พระรวงจงเปน

หวหนาทาการสงครามรบชนะขาศก เปนอสรภาพพนอานาจ จากขอมและตงประเทศไทยขน เปนกษตรยปกครอง โดยยกเมองสโขทยเปนราชธานตงแตนนมา

นอกจากนนในสมยโบราณมการทาเสอเกราะ ใหกบนกรบไทย สานดวยหวายเพอปองกนอาวธของมคมไดพอสมควร รวมทง ผลตภณฑโลหวาย ทงนเพราะวสดหวายมแรงยดหยนสามารถผอนหนกใหเปนเบาได เหมาะในการทาหตถกรรมเครองจกสาน มความแขงแรงทนทานด

หลกฐานอน ๆ ทปรากฏเรองราวของเครองจกสานคอภาพวาดจตรกรรมฝาผนงตามวดวาอารามตาง ๆ หลายแหงในประเทศไทย เชนในอโบสถวดพระสงห อาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม เปนตน สวนหลกฐานทสาคญซงเพงคนพบคอภาพเขยนบรเวณหนาผา ทมแนวขนานไปกบลานาโขงเขตบานกมอาเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน เปนภาพรปสตว และสงของทมรปรางคลายเครอง จกสานสาหรบจบสตวนา พบเหนไดตามลานาโขงทวไป คอ สมหรอของจงเปนหลกฐานเครองยนยนวาเครองจกสานไมไผหรอหวาย มการทาขนในประเทศไทยตงแตครงโบราณกาลและสบทอดตอมาจนถงปจจบนการทางานหตถกรรมเครองจกสานของไทย มพนฐานมาจากสงคมเกษตรกรรม ชางสานคอเกษตรกรรมในชนบท จะใชชวงเวลาวางหลงจากการทาไรทานาเลอกใชทรพยากรธรรมชาตในทองถนมาผลตงานหตถกรรมดวยใจรก เพอความสขความเพลดเพลนตลอดจนสนองประโยชนใชสอยตอตนเองและครอบครว รปแบบผลตภณฑเครองจกสานไมไผและหวาย จงเปนศลปหตถกรรม พนบานทมความงามบรสทธแบบธรรมชาต สะทอนใหเหนถงความเปนอสระและการแสดงออกของความคดเฉลยวฉลาด ตลอดจนความสามารถของชางสานในการเขาใจวสดไมไผและหวายผสานกลมกลนกบสภาพแวดลอมของการดารงชวต สงผลใหมการพฒนารปแบบผลตภณฑเครองจกสานเปนจานวนมาก ลกษณะรปแบบผลตภณฑเครองจกสานไมไผและหวายทเปนงานศลปหตถกรรมพน บาน แบงกลมตามประโยชนใชสอยของสงคมชนบท

การแทงหยวก แบบบนทกขอมลบคลากรทางวฒนธรรม

ประเภท ชางฝมอ ประวตสวนตว ชอ นายสมจต ทองชน วน เดอน ปเกด ๒๑ กมภาพนธ ๒๔๘๕ เบอรโทรศพทมอถอ ๐๘๖-๙๓๑๐๖๔๕ เบอรโทรศพทบาน ๐๕๕-๒๔๔๗๑๗ สถานทเกด จงหวดพษณโลก ศาสนา พทธ อาชพ อาชพหลก คอ ขายอปกรณกอสราง อาชพเสรม คอ แทงหยวก การศกษา จบวชาชพ ทเทคนคพษณโลก ทอย ๖๐ หม ๒ ตาบลบานคลอง อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ๖๕๐๐๐ ชวตครอบครว ครอบครวมทงหมด ๕ คน ชวตการท างาน เรมท างานเมอ อาย ๑๕ ป สงบนดาลใจ สบทอดจากบดามารดา แหลงเรยนร บดามารดา

ระยะเวลาทฝกฝน ๒ ป ระยะเวลาทปฏบตงานจรง เรมทางานจรงเมออาย ๑๕ ป ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน แทนงานศพ ลกษณะ มทงหมด ๖ ลายไดแก

๑. ลายฟนปลา ๒. ลายฟน ๓ ๓. ลายฟน ๕ ๔. ลายกระจงตง ๕. ลายสงห ๖. ลายกระจงลวง

ปรมาณ ปรมาณหยวกกลวยในการทาแตละท คอ ตนเลกประมาณ ๓๐ ตน และตนใหญประมาณ ๒๕ ตน ความแพรหลาย แพรหลายในจงหวดพษณโลกและจงหวดใกลเคยง ทรรศนะสวนตว อยากทจะอนรกษวฒนธรรมเกาแกไวใหรนลกรนหลานไดดและสบทอดตอไป

แหลงขอมลเพอสบคนเพมเตม องคการบรหารสวนตาบลบานคลองและหมบานทอาศยอย ขอมลประกอบ รายไดในแตละครงหรอในแตละงานคอ ๑๐,๐๐๐ บาท (ขนอยกบลายและสททา) ขอมลอนๆ

๑. ไดรบรางวลถวยพระราชทานของจงหวดพษณโลก ๒. ไดรบรางวลการประกวดลายทสวยงาม

ในงานศพ วสดอปกรณ

๑. กาบกลวย(สเขยวออน) ๒. สาหรบแกะ ๓. สโปสเตอร ๔. พกน

วธการท า ๑. ตดตนกลวย จากนนนาตนกลวยทตดแลวมาลอกกาบออก เลอกเอาเฉพาะกาบทมสเขยว

ออนและมความสมบรณ ๒. เตรยมกาบกลวยไวทจะใชไวใหพรอมตามจานวนทตองการ ๓. เตรยมอปกรณทจาเปนตองนาไปใชในการทาใหพรอม ๔. ออกแบบลวดลายตาง ๆ ตามทไดเตรยมไว เมอไดแบบเรยบรอยแลวจากนนลงมอแกะ

ลวดลายตาง ๆ ตามลายทออกแบบไว ๖. เมอแกะลายตามทรางไวเสรจเรยบรอยแลวนาสวนตาง ๆ ทแกะไวไปประกอบหรอตดตามท

ทตองการ

ตะกราทางมะพราว ( ตะกราแซมะพราว ) ประเภท ชางฝมอจกรสาน ชอ นางบวลอม ชโลมไพร อาย ๕๘ ป วน เดอน ปเกด ๒๑ ตลาคม ๒๔๙๔ สถานทเกด จงหวดพษณโลก ศาสนา พทธ การศกษา ประถมศกษาปท ๔ ทอย บานเลขท ๑๕๕ หม ๓ ตาบลพลายชมพล อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ๖๕๑๒๐ ชวตครอบครว อาศยอยกบสามและหลานสองคน สงทเปนแรงบนดาลใจ มความชอบและรกในงานดานการจกสานเพราะเมอไดทาแลวทาใหเกดความรสก มความสข แหลงเรยนร มวทยากรมาฝกอบรมให และไดใชความคดสรางสรรคของตนมาประกอบดวย เพราะอยากจะลองทาลายใหม ๆ เพอใหเกดความหลากหลาย ระยะเวลาทใชในการผลตงานตอชน ใชเวลาประมาณ ๓ วนขนอยกบรปแบบและความยากงายของของลวดลาย ผสนบสนน ยงไมมหนวยงานทางภาครฐทจะสนบสนนอยางจรงจง เพราะยงไมไดผลตใน ปรมาณทมากจนสามารถนาออกไปวางจาหนายได จะผลตกตอเมอมลกคามาสง ลกคาสวนใหญ จะเปนลกคาทรจกโดยการบอกตอปากตอปากของผทเคยมาพบเหนและผทเคยใชผลตภณฑ อปสรรคในการท างาน มเวลาใหกบงานไมเตมทเทาทควร ผลงานทปรากฏ ผลตภณฑตะกราทางมะพราว หรอ ตะกราแซมะพราว ลกษณะงาน ตะกราทสานจากทางมะพราว หรอทชาวบาน เรยกวา แซมะพราว ใหเปนรปทรง สเหลยม วงกลม ตามความตองการ มขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก ใชสาหรบใสของผา ผก ผลไม หรอกบขาว ไปทาบญทวด ไปตลาด และโอกาสอนอกมากมาย

ปรมาณ ๒ สปดาห / ๑ ใบ / ๑ คน ทรรศนะสวนตว ขอใหมความพยายาม และความตงใจทจะทาแลว งานทกอยางและสงท อยากจะทากสามารถสาเรจไดไมยาก ประวตความเปนมา หากยอนไปในอดตเมอ ๔๐ กวาปกอน งานหตถกรรมพนบานของชาวบานในตาบลพลายชมพล และพนทอน ๆ ในจงหวดพษณโลก หรอชาวบานในพนททกภาคในประเทศไทยสวนใหญจะมความสามารถในการทาเครองจกสานตาง ๆ อาท ตะกรา กระบง กระเชอ ไมกวาดทางมะพราว ฯลฯ ไวใชกนเองในครวเรอน ใชในการทามาหา ก นเพ อประกอบอาชพ ดวยสภาพภมประเทศทยงอดมสมบรณไปดวยพรรณ ไ มนานาชนด รวมทงปาไผทเปนวตถดบสาคญในการนามาทาเปนเครองจกสาน แตเมอกาลเวลาผนแปร เทคโนโลยและวฒนธรรมสมยใหมเดนทางมาถง สภาพภมประเทศเปลยนแปลงไป ตาบลพลายชมพลกคงไมแตกตางจากเขตพนทอน ๆ ทภมปญญาดานการทาหตถกรรมพนบานคอย ๆ ถกทดแทนดวยขาวของเครองใชทเปนวสดสงเคราะหตาง ๆ เชน พลาสตก ชาวบานผมฝมอในการจกสานตางคอย ๆ หายไปทละนอย เหลอแตผสงอายทยงทาการจกรสานอย ในตาบลพลายชมพล กเชนกน มคนเฒาคนแกกลมหนงซงมาตงรกรากและสรางครอบครวเปนรนแรก ๆ ของชมชน คนเฒาคนแกกลมนและกลมชาวบานในสมยนนยงคงใชเวลาวางนงทาไมกวาดทางมะพราวและตะกราสานจากไมไผเอาไวใชเองและขายใหคนในชมชน ตอมากไดมการสานตอกนมาเรอย ๆ และภายหลงมการฝกอบรมการสานตะกราไมไผใหผทสนใจ ใชเปนอาชพเสรมยามวางจากการทางาน แมวา นางสาคร และนางบวลอมจะไมใชคนแรกทคดคนการสานตะกราจากทางมะพราว แตดวยภมปญญา ความใฝร ครพกลกจาจากผอนมาแลวนามาทาตาม หรอความรเดมทมอยเปนทนในเรองงานจกสาน ทาใหสามารถเรยนรการสานตะกราจากกานมะพราวไดอยางรวดเรวบวกกบความคดสรางสรรคทคดลายใหม ๆ ขนมา และพฒนางานจนเปนทรจกกนในปจจบน ขอมลศลปหตถกรรมพนบาน ประเภท หตถกรรมจกรสาน แหลงผลต ตาบลพลายชมพล อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก

แหลงทเผยแพร ตาบลพลายชมพล ชอวตถ ภาษากลางเรยกวาผลตภณฑจกรสานทางมะพราว ภาษาถนเรยกวาผลตภณฑจกรสานแซมะพราว หนาทใชสอย ๑.ใชใสของเพอนาไปทาบญทวด ๒.ใชใสของเวลาไปจายตลาดหรอซอของ ชวยลดการใชถงพลาสตก ๓.ใชใสขนมหรอกบขาวตอนไปเทยวพกผอน ๔.ใชแทนตะกราหนารถจกรยานบางคนทไมมตะกราหนารถ ๕.ใชเกบอปกรณตดเยบ หรออปกรณชางอน ๆ และใสผา ส นาตาล สเหลองอมเขยว ขนอยกบวตถดบทใชทาผลตภณฑนน ๆ วสดและแหลงทมา ทาดวยทางมะพราว หรอทชาวบาน เรยกวา แซมะพราว และตกแตงดวยหวาย สวนแหลงทมาทางมะพราวหรอแซมะพราวนนสามารถหาไดจากแหลงตาง ๆ ในหมบานหาและพบไดทวไป สวนหวายนนตองซอ ซงปจจบนหวายมราคาทแพงขน เครองมอและอปกรณ ๑. กานมะพราว ๒. ไมไผ ๓.ปอทอเสอ (ปอเทยมเสนเลก) ๔. หวาย ๕. ลวด ๖. คมลอก ๗. คมปากนกแกว ๘. คมปากจงจก ๙. กรรไกรตดกงไม ๑๐. คอนเลก ๑๑. ซว ๑๒. ตลบเมตร ๑๓.กาว ๑๔. มด ๑๕. ทรดขนาดหวาย ๑๖. นายาเคลอบไม JBP

ขนตอนการท าผลตภณฑจกรสานตะกราทางมะพราว (ตะกราแซมะพราว) ๑. ขนตอนแรกจะตองหาแบบรอง (แมพมพ) และไมไผตงมาขนรปกอนโดยจะขนรปตามแบบทเราตองการ แบบสวนใหญทนยมกนกจะมแบบ หกมม แปดมม วงร เปนโครงไมไผตดกน ขนตอนนตองพยายามจดไมไผ หรอทางมะพราวใหเรยงเสมอกน และมดดวยเชอกปอทอเสอใหแนนหนา ๒. เลอกกานมะพราวทมสเหลอง ๆ ไมออนไมแกเกนไป จะทาใหไดตะกราทแขงแรง มสสวย ถาเปนกานทแกมากจะทาใหสคลา หรอออนเกนไปจะออกสเขยวออนและไมแขงแรง มะพราวนาหอมจะมกานทสนกวามะพราวใหญหรอมะพราวทใชทาขนมและแกงกะท ทงนขนอยกบชนงานวาตองการตะกราใบใหญหรอใบเลก

๓. นากานมะพราวมาเหลาใบออก ใชมดขดใหเกลยง จากนนนาไปตากแดดใหแหงเพราะจะทาใหสานตะกราแนน ไมหลวม และชวยปองกนไมใหขนราไดงาย ๔. เหลาไม ไผ ให เปนเสนแบน ๆ ความหนาแลวแตความตองการ เพอใชขดเปนวงสาหรบทาโครงตะกรา ตองการใหเปนรปทรงใดอยทขนตอนน ตะกรา 1 ใบใชโครงไมไผ ๕ อน ประกอบเปนสวน โดยจะใชในสวนของกนตะกรา ๒ อน ตวของตะกรา (สวนกลาง) 1 อน และปากตะกรา ๒ อน ๕. นากานมะพราวทเหลาและตากแดดเรยบรอยแลวมาสานไขวกนไปมา ใหมความถและความหางแลวแตความตองการ โดยเรมสานกบโครงไมไผสวนทเปนตวตะกรา ใชเชอกปอทอเสอทรอยเขมแลวมดใหกานมะพราวกบโครง ไมไผ ๖. เมอสานสวนตวตะกราจนรอบแลว จากนนสานกนตะกราโดยใชโครงไมไผประกน ๒ วง และมดดวยลวด และหวาย ๗. รวบกานมะพราวสวนทเหลอทงสองขางไวดวยกน แลวนากานมะพราวทงสองขางมดเชอมตอกนดวยหวายเพอทาเปนหตะกรา ตดกานมะพราวทยาวเกนไปออกและตกแตงใหเรยบรอย ๘. ใชนายาเคลอบเงา และนายาเคลอบไมทาลงไปเพอทสามารถใชไดในระยะเวลานาน

การสารพดและกะโล แบบบนทกขอมลทางบคลากรทางวฒนธรรม ประเภท ชางฝมองานจกรสาน ประวตสวนตว ชอ คณปามาลย กนแตง วน เดอน ปเกด พ.ศ. ๒๔๘๗ สถานทเกด บาน โดยหมอตาแย ศาสนา พทธ อาชพ ทาไร ทานา การศกษา ชนประถมศกษาปท ๔ ทอย บานเลขท ๑๒/๒ หม ๖ ตาบลทาทอง อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ๖๕๐๐๐ ชวตครอบครว ปามาลยมชวตครอบครวทมความสขดมาก ครอบครวรกกนด ชวตการงาน เรมงานเมอ ปาเรมทาเครองจกสานอายประมาณ ๒๕ ป สงบนดาลใจ ปาอยากจะสบทอดการจกสานของไทยไวใหลกหลาน ไดรจกกน ตอไปและเปนสงทปาชอบทาในเวลาวาง แหลงเรยนร เรยนรดวยตวเองโดยการทปามาลยซอพดมาหนงอนแลวลองรอ จากอนทปาซอมาลองสานตามตนแบบ ระยะเวลาทฝกฝน ใชเวลาในการฝกฝนไมนานนก ระยะเวลาทปฏบตงานจรง ตะกราใชเวลาในการสาน ๒ วน พดใชเวลาในการสาน ๒ ชวโมงเปลเดกใชเวลาในการสาน ๒ วน กะโลใชเวลาในการสาน ๒ วน ผสนบสนน ไมมผสนบสนนปามาลยเปนผทาเพยงคนเดยว อปสรรคในการท างาน ปามาลยมอปสรรคในการยอมสไม ปามาลยยงยอมสไมไมเปน ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน พด ตะกรา เปล กะโล ลกษณะ เปนงานจกรสานประเภทใชไมไผ ความแพรหลาย รจกกนในหมบาน ทศนะสวนตว ใชเวลาวางใหเกดประโยชน

ขอมลประกอบ ขอมลจากรปภาพ

ขอมลอน ๆ ราคาสนคา ราคาพด ราคาอนละ ๑๐ บาท ราคาตะกรา ราคาอนละ ๑๐๐ บาท ราคาตะกราเปลราคาอนละ ๑๕๐ บาท ราคากะโลใหญ ราคาอนละ ๖๐ บาท ราคากะโลเลก ราคาอนละ ๕๐ บาท อปกรณการสานพด

๑. ไมไผสสกประมาณ 1 ปลองไมไผ ๒. มดจกตอก ๓. เลอย

วธการสานพด ๑. ขนตอนแรกคอการเลอกไมไผทจะนามาสานพด ไมไผทนยมนามาจกตอกสานพดคอไผ

สสก การคดเลอกไมจะตองเปนไมทไมออนหรอแกจนเกนไปเนอไมจะขาวเปนมน ไมทไมนยมนามาสานพดคอ ไมออน ปามาลยจะคดเลอกไมทมลาสมบรณปลองยาว ปลายลาหรอยอดไมดวนเพราะ ไมทยอดหรอปลายลาดวนเนอไมจะหยาบไมสมบรณ

๒. การจกตอก นาไมทคดเลอกไดแลมาตดเปนทอนดวยเลอย ถาเปนพดเลกใชปลองยาวประมาณ ๒๐–๓๐ เซนตเมตร และพดใหญใชปลองยาวประมาณ ๓๐–๕๐ เซนตเมตร นามาจกตอกเอาขอไมออกใหหมด เสนตอกจะตองมขนาดเลกเปนพเศษ มความกวางประมาณ ๓-๔ มลลเมตร นาผวและขไมออกใหหมดลอกตอกดวยมดตอก

๓. จากนนทาการสานพด ลวดลายของการสานพดคอลายสองและลายสาม การสานพดนนปามาลยจะใชความชานาญและความสามารถพเศษการปรบปรงรปแบบและการประยกตลวดลายใหมความสวยงามประณต ( ขณะทเราทาการสานพดควรใชนาลบทไมตอกทเราทาการสานตลอดเพอทาใหตอกนนมความออนขน )

๔. เมอเราทาการสานพดเสรจเรยบรอยแลวจากนนกมาถงขนตอนของการเกบขอบใหสวยงามการใสดามพดสาน นาดามทเหลาแลวมาเจาะดวยสวานมอจานวน ๒ ร นาตวใบพดมา ประกอบดามโดยใชตะปหวกลมตอกลงลงตามรทไดเจาะไวแลวพบปลายตะปทงสอง ยดตดใหแนน เพอใหพดสานมความคงทนและสวยงาม ใชนามนชกเงาทาเคลอบพดทงดานหนา ดานหลง และดาม พดกจะไดพดสานทความสวยงาม และมความแขงแรง ตามตองการ

อปกรณการสานกะโล ๑. ไมไผสสก ประมาณ ๒ - ๓ ปลอง ๒. มดอโต ๓. เลกไช ๔. คมลอค ๕. เชอกไนลอน

วธการจกรสาน ๑. นาไมไผสสก ประมาณ ๒ -๓ ปลองมาเหลากวางประมาณ 1 เซนตเมตร ๒. เมอเราเหลาไมไผสสกเสรจแลวนาไมไผทเหลาเสรจมาเรมทาการสาน ๓. วางไมไผทพนประมาณ ๕ เสน แนวตง

๕ เสน แนวนอน ๕ เสนขนสานวางสลบกนขางละ ๒ - ๓ เสนสลบกน ทาการวางสานสลบกน ๒ - ๓ เสน สลบกนไปทาแบบนจนสานเสรจ

๔. จากนนทาการตอกไมไผลงบนไมไผทเราได ทาการสานไวแลวเพอใหมความแนนมากยงขนและเพอชวยทาใหตอกทเราสานนนหางมากจนเกนไป

๕. เมอสานเสรจเรยบรอยแลวนาไปตากแดด เพอใหตอกทเราสานนนแหง ทงไวประมาณ ๓ - ๔ วน แลวจงนามาขนขอบ

๖. จากนนนาไมไผทเราขดเปนวงกลม นามาขนขอบกบตอกทเราไดสานไว ๗. ในการนาเชอกไนลอนมามดนนเราตองใชครมลอคตลอดในการขนขอบและใชตอกมด

เพอใหขอบในกบขอบนอกตดกน แลวตดขบของกระโลทเลยออกมาออก ( การขมวดตอกตองจบใหเสมอกนแลวบดไปในทางเดยวกนใหแนน )

๘. จากนนเรานาไมไผทไดเหลาเปนอนเลก ๆ มาสอดในไมไผ จากนนนาเชอกหรอหวาย มดหางกนประมาณ ๑ - ๒ นว เพอทจะใหขอบแนนรวมทงเพอความสวยงาม

๙. นาเชอกหรอหวายมดกนแลวขดไปมาจะไดประมาณ ๕๔ คเปนอนเสรจเรยบรอย อปกรณการสานตะกรา

๑. ไมไผสสก ประมาณ ๒ ปลอง (ถาใบใหญใช ๕ ปลอง) ๒. ครมลอค ๓. เลกไช ๔. เชอกไนลอนหรอหวาย ๕. มดอโต

วธการจกสานตะกรา ๑. นาไมไผสสก ประมาณ ๒ ปลองมาเหลา โดยใหกวางประมาณ ๑ เซนตเมตร ๒. เมอเราเหลาไมไผสสกเสรจแลวนาไมไผทเหลาเสรจมาเรมทาการสาน โดยวางไมไผทพน

โดยวางเปนแนวตง ๕ เสน แนวนอน ๕ เสน

๓. เรมสานโดยการวางสลบกนขางละ ๒ - ๓ เสนสลบกน ( ขณะทเรากาลงสานอยนนควร จะนานา รปทตอกดวยเพราะเปนการทาใหไมออนและสานไดงาย ) ทาการวางสานสลบกน ๒-๓ เสน สลบกนและคอยจบขอบของแตละขางของตะกราใหเปนแนวตง

๔. จากนนทาการสอดไมขางละสามเสนตรงแนวตงของตะกราเพอความแนนหนาของ ตะกรา

๕. จากนนนาตะกราทขนสานเสรจแลวมาตากแดดใหตอกของเราแหงประมาณ ๓ - ๔ วน และทาการขนขอบ

๖. จากนนนาไมทโคงเปนครงวงกลมมาทาการขนขอบ ๗. ใชเชอกไนลอนในการพนขอบและใชครมลอคคอยยดตอกทเราจะทาการเยบไว

จากนนใชเหลกไชในการรอยเชอกไนลอนหรอใชหวายในการเยบขอบ อปกรณการสานตะกราเปล

๑. ไมไผสสกประมาณ ๕ ปลอง ๒. มดอโต ๓. ครมลอค ๔. เหลกไช ๕. เชอกไนลอน

วธการสานตะกราเปล ๑. ใชไมไผสสก ประมาณ ๕ ปลองมาเหลากวางประมาณ ๑.๕ เซนตเมตร ๒. เมอเราเหลาไมไผสสกเสรจแลวนาไมไผทเหลาไวนนมาเรมทาการสาน โดยวางไมไผท

พนประมาณ ๕ เสน แนวตง ๕ เสน แนวนอน ๕ เสน ๓. ขนสานวางสลบกนขางละ ๒ - ๓ เสนสลบกน ทาการวางสานสลบกน ๒ - ๓ เสน สลบกน

และคอยจบขอบของแตละขางของตะกราเปลใหขนเปนแนวตงและทาการสานตอไปเรอย ๆ ( ขณะทเรากาลงสานตะกราเปลอยนนควรนานามาพรมตอกดวยเพราะจะทาใหตอกมความออนขนและงายตอการสาน )

๔. เมอสานเสรจแลวนาไมทเหลาไวมความยาวประมาณ ๑๐ เซนตเมตรมาขดไวใตฐานของ ตะกราเปลจานวนสองอนไขวกนไวทขางลางของตะกรา

๕. จากนนนามาตากแดดไวประมาณ ๔ วน ๖. นาตะกราทตากแดดแหงแลวมาขนขอบ นาครมลอคไม มาลอคไมทเรานามาขนขอบไว

เพอไมใหไมหลด ๗. จากนนทาการเยบเชอกไนลอนโดยใชเลกไชในการเยบ เยบขอบจนเสรจ

ผกตบชวา

แบบบนทกขอมลบคลากรทางวฒนธรรม ประเภท ผลตภณฑจากผกตบชวา ประวตสวนตว ชอ นางสรรตน นอยโต เพศ หญง วน เดอน ปเกด ๔ กมภาพนธ ๒๕๐๗ สถานทเกด จงหวดพษณโลก อาเภอ พรหมพราม ศาสนา พทธ อาชพ ทาการเกษตร, คาขาย การศกษา จบการศกษาระดบประถมศกษา ปท ๖ ทอย ๘๔/๑ หม ๓ บานบางสะแก อ. เมอง จ. พษณโลก ๖๕๐๐๐ ผอปถมภ หนวยงานอตสาหกรรมจงหวด ชวตครอบครว เปนครอบครวทมความรกใครกนเปนอยางด และเอาใจใสกนมาก ชวตการท างาน เรมงานเมอ ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๔๐ สงบนดาลใจ เกดปญหาการวางงานทาใหเกดโอกาสในการคดทจะทาอาชพเปนของตนเอง แหลงเรยนร กลมสตรแมบานผกตบชวาบานบางสะแก ระยะเวลาทฝกฝน ๒๐ วน ระยะเวลาทปฏบตงาน ตงแตเรมกอตง ผสนบสนน สานกงานอตสาหกรรมจงวด พฒนาชมชน สหกรณ สมาชก สภาผแทนราษฎร อปสรรคในการท างาน สมาชกสวนใหญเปนผสงวย,วตถดบมราคาแพง ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน กระเปา ตะกรา กระเชาแขวนฝาผนง ระดบ ๓ ดาว และ ๔ ดาว ลกษณะ มหลากหลายขนาด หลายส แลวแตความตองการของลกคา ปรมาณ มเปนจานวนมาก ความแพรหลาย จาหนายตามตางจงหวดเปนสวนใหญ เชน จงหวดเชยงใหม แหลงขอมลเพอการสบคนเพมเตม แหลงขอมลทเราสามารถจะหาเพมเตมไดนอกเหนอจากการทเราจะไปหากลมสตรแมบานชาวผกตบชวาไดกคอ ทองคการบรหารสวนตาบลบานคลอง

อปกรณในการท าตะกราผกตบชวา ๑. ผกตบชวาตากแหง ๒. ฐานทจะขนรป ๓. ตะกรา ๔. กาว TOA ๕. กรรไกร ๖. เขมหมด ๗. แปรง ๘. กาแลนท ๙. ทนเนอรยรแทน

วธการท าตะกราผกตบชวา ๑. เลอกเสนผกตบชวาทมความยาวและมนาหนกทเทากน ( เลอกเสนทยาวเพราะจะไดม

รอยตอทนอยงานออกมาจะไดดสวยงาม ) ๒. นาผกตบมาฉกเปนเสน ๆ ใหมขนาดทเทากน ในผกตบชวา ๑ ตน เราจะฉกใหไดประมาณ

๔ เสน ๓. เมอไดเสนผกตบแลว จากนนกทาการสานโดยเรมจากฐานของตะกราโดยการทาฐานนนท

ฐานของตะกราผกตบจะมเสนอย ๔ เสน เพอทเราจะไดรวาเราจะเรมทาทจดใดกอน ๔. เมอไดเสนทเราจะเรมแลวเรากเรมทาการสานดานลางของตะกรา ทาการเสรมเสนผกตบ

ทละเสนจนฐานของตะกรามความแนนมากพอสมควรเพอการรบนาหนกทดและเพอความคงทนในการใชงาน

๕. และเมอไดฐานของตะกราแลวตอไปกเรมทาลายทกนของตะกรา โดยการนาผกตบทเรา นามาฉกไวตอนแรกมาสอดทกนของตะกราแลวบดใหเปนเกรยวโดยการบดนนจะบดประมาณ ๔ รอบ เมอเสนมาบรรจบกนแลวเรากเรมทาขนตอไป

๖. การสานตวของตะกราเราจะนาเสนผกตบทเราฉกไวตอนแรกมาเสยบตอกบฐาน ของตะกราทเราไดทาไวโดยจะสานขนไปเลอย ๆ จนถงกลางตะกรา

๗. เมอสานมาถงกลางตระกราแลวเรากจะทาลายโดยการทาลายนนใหทาตามแบบทเรา เตรยมไวโดยเราสามารถเลอกลายตาง ๆ ไดตามใจชอบ

๘. เราจะนาเสนผกตบทเรานาไปยอมสจนแหงมาทาลายโดยการเรมใสเสนผกตบทเราเตรยม ไวทละเสนถกสลบกนไปมาลายแบบนเรยกวา ( ลาย ค ถบ หนง )

๙. เมอไดลายแลวตอไปเราจะมาเกบลายทปากของตะกรา โดยการบดเสนผกตบทเหลอจากการทาลายใหเปนเกลยวประมาณ ๔ รอบ แลวใชกรรไกรตดสวนทเหลอใหเรยบรอย

๑๐. เมอเราไดตวของตะกราเรยบรอยแลวตอไปกจะมาขนหของตะกราโดยการทเราจะนาลวดทเราเตรยมไวมาพนกบสกอตเทปเพอกนสนมแลวนามาเสยบทตวของตะกราจากนนกนาผกตบทเราเตรยมไวมาถกทละเสนของสายตะกราทเรานามาเสยบกบตวตะกรา เมอถกเสรจแลวกตรวจสอบรายละเอยดอกทเพอความแนใจ และเมอเราตรวจเสรจแลวขนเรากนาตะกราทไดไปทากาแลต

๑๑. เราจะนาตะกราทเราไดทาเสรจแลวมาทากาแลตใหทวตะกราแลวนาไปตากแดดและทา ขนตอนนประมาณ ๓ รอบ กเปนอนเสรจ

การแทงเชอก

แบบบนทกขอมลบคลากรทางวฒนธรรม ประเภท ชางฝมอ ,ถกสาน ประวตสวนตว ชอ นายวรตน ทองจร วน เดอน ป เกด ๑๒ ธนวาคม ๒๕๐๐ สถานทเกด บานปากพง ศาสนา พทธ อาชพ เกษตรกร การศกษา ประถมศกษาชนท ๔

ทอย บานปากพง ชวตครอบครว เปนเกษตรกรมการดารงชวตในแบบเศรษฐกจพอเพยงและสามารถใชภมปญญาชาวบานทคดคนเองมาชวยในการทางานของตนเอง การท างาน เรมงานเมอ ตอนอายประมาณ ๑๘ ป สงบนดาลใจ ใชเพอชวยในการลวกอวน และฝดขาว แหลงเรยนร จามาจากคนสมยกอน ระยะเวลาทฝกฝน ๑ วน ระยะเวลาทปฏบตงานตามจรง ใชเวลาในการทาผลงานประมาณ ๒๐ นาท ผสนบสนน องคการบรหารสวนตาบลงวงาม อปสรรคในการท างาน เชอกจะแขง เวลาทแทงเชอกออกอาจจะตองใชอปกรณ เชน ไมแหลมในการชวยแทงเชอก และตองใชยางรดระหวางเชอกทสอดหากนเพอทจะไมใหเกลยวคลายออกจากกน ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน แทงเชอก ลกษณะ เชอกหนงเสน นาปลายทง ๒ ขางมาถกไขวกนเปนเกลยวเพอชวยในการทางาน เชน การลากอวน ฝดขาว ปรมาณ แลวแตวาเราจะกาหนดความยาวของเชอกวาเชอกควรมขนาดเทาไหร ความแพรหลาย ใชกนในหมเกษตรกร ทรรศนะสวนตว นาภมปญญาทไดมาชวยในการทางานในชวตประจาวน แหลงขอมลเพอการสบคนเพมเตม องคการบรหารสวนตาบลงวงาม ตาบลงวงาม อาเภองวงาม จงหวดพษณโลก

วธการท า ๑. นาเชอกไนลอนทเตรยมไวมาคลายเกลยวออกทง ๒ ดานของเชอก โดยจะคลออกประมาณ

๔ - ๕ นว ๒. นาปลายเชอกทง ๒ ดานสอดเขาหากน แลวใชยางรดตรงกลาง

๓. นาปลายทคลายออกแทงไขวสลบกนตามเกลยวทมดไว โดยเรมทาทละดาน ๔. เมอแทงเชอกเสรจทง ๒ ดานแลวจะเหลอปลายเชอกโผลออกมานหนอยใหใชไฟลนเพอให

เชอกแนนขนและไมคลายออกจากกน

ประโยชนทไดรบ ๑. นามาใชชวยในการฝดขาว ๒. นามาใชแทนสายพานลากของ ๓. นามาใชลากอวนเวลาหาปลา

มาลยดนหอม

ประวตความเปนมาของกลมมาลยดนหอม เมอป พ.ศ. ๒๕๓๙ ไดมชาวบานตาบลปากมเกาะ อาเภอสวรรคโลก จงหวดสโขทย ไดเดนทางไปทางานทกรงเทพ ทางานเกยวกบการประดษฐมาลยดนหอมมะลและไดทาการประดษฐจนเกดความชานาญ และตอมาไดนาความรจากประสบการณดงกลาวมาเผยแพร และไดเปดทาการสอนอาชพการประดษฐมาลยดนหอมมะลใหแกชาวบานทสถานอนามย ตาบลปากมเกาะ อาเภอสวรรคโลก ชวงเวลานน นางพะยอม บาเพญ และนางญวน หวานสนท ซงเปนชาวบานใน

พนท มความสนใจและไดเขาไปเรยนรฝกการทา จนมความชานาญพอสมควร จงไดลองทาการประดษฐมาลยดนหอมมะลเพอจาหนายทบานของตนเอง โดยขายใหแกลกคาในหมบานเดยวกน และหมบานใกลเคยง ตลอดจนลกคาทเดนทางสญจรไปมา ผลปรากฏวาขายดจนผลตไมทน และเนองจากการประดษฐมาลยดนหอมมะล ตองใชความชานาญ และเปนงานทละเอยด จงทาใหการผลตชา ซงในหนงวน จะผลตไดประมาณ ๒ - ๓ พวงตอคน จงทาใหไมเพยงพอตอความตองการของลกคา และโดยคณสมบตทลกคาชอบ กคอ มาลยดนหอมมะลมการเกบรกษา และอยไดนานคงทน ตางกบมาลยดอกไมสด ทาใหลกคาสนใจมาก เมอการผลตมาลยดนหอมมะล ผลตไมทนตอความตองการของลกคา จงเกดความคดการรวมกลมกนของชาวบาน ประมาณ ๗ คน โดยมการรวมเงนทนกนเองเพอนามาเปนเงนทนในการจดหาวตถดบในการผลต และไดดาเนนการผลตมาลยดนหอมมะล และคดคนการผลตในรปแบบตาง ๆ มากมาย เปนทนยมของลกคา เชน นาไปใชเปนของชารวยในงานมงคลตาง ๆ คอ งานมงคลสมรส งานทาบญขนบานใหม และเปนของฝากในเทศกาลตาง ๆ ตามทลกคาสงทา ตอมาไดมการตดตอรบงานสงทาจากบรษททกรงเทพ เปนบรษททมนคงโดยสงซอไปจาหนายยงตลาดตางประเทศ เชน ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศจน และอกหลายประเทศ โดยผลตเปนดอกไมประดษฐตาง ๆ เชน ดอกกลวยไม จากดนญปนและดนหอมมะล จงเปนผลทาใหสมาชกในกลมมรายไดเปนรายไดประจาเพม ตอเดอนประมาณคนละ ๒,๐๐๐ - ๒,๕๐๐ บาท

และกลมมการพฒนาการประดษฐอยางตอเนองในรปแบบตาง ๆ มากมายทลกคามความตองการ ปจจบนทางกลมไดมสมาชกเพมขนมจานวน ๑๙ คน ทาใหชาวบานมรายได และลดปญหาการวางงานในหมบานไดมากพอสมควร ปจจบนทางกลมไดรบการสนบสนน ในดานตาง ๆ จากพฒนาชมชน กลมมาลยดนหอมไดรบมาตรฐานผลตภณฑ (OTOP ) ระดบสามดาว ตามโครงการคดสรรสดยอดหนงตาบล หนงผลตภณฑไทย ป พ.ศ. ๒๕๔๙ (OTOP Product Champion) กลมมาลยดนหอม ไดรบการสนบสนนดานเงนทน เพอใชเปนเงนทนหมนเวยนในกลม จากอตสาหกรรมจงหวด ตลอดจนการศกษาดงานตาง ๆ มากมาย ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

๑. กลมมสมาชกเพมมากขน และการผลตมการขยายเพมมากขน ๒. กลมมความเขมแขงขนในดานการดาเนนกจกรรม ๓. สมาชกกลมมรายไดมากขน ตลอดจนครอบครวมการเปนอยทดขนจากเดม ๔. กลมสามารถเปนศนยเรยนรกบการสรางอาชพเสรมใหแกผทสนใจโดยทวไปได

ขนตอนการท า ๑. นาดนมาผสมสตามทตองการ สทใชคอสนามน ๒. นาดนไปเขาเครองรด ๓. นาแมพมพมาตดกลบ เพอขนาดกลบดอกจะไดเทากน ๔. นากลบดอกมาขนดอก ใชวาสลนทาเพอไมใหกลบดอกตดกน ๕. ผงใหไดอากาศ ๕ นาท เพอใหดนหมาดๆ ๖. ทาสดอกดวยสนามน

การท าเครองปนดนเผา ชอ นายขอม โพธด อาย ๖๓ ป

วนเกด วนท ๓ สงหาคม ๒๔๘๙ อาชพ ทานา

การศกษา จบชนมธยมศกษาปท ๓ โรงเรยนมธยมครมาศ ขนตอนการท าเครองปนดนเผา

๑. การเตรยมดน โดยการนาดนเหนยวทมลกษณะสดามนวาวมาหมกลงในบอโดยใช ระยะเวลาอยางนอย ๑ วน ๑ คน แลวกนาเขาเครองผสมในอตรา ทราย ๑ สวน ดน ๒ สวน

๒. นาเขาเครองอด ใหดนออกมาเปนแทงเพอใหดนถกบบอดแนนไมมชองวางของอากาศ ๓. ในการปนนนจะตองรอใหดนหมาด ๆ กอน แลวจงทาการปนเมอปนรปทตองการเสรจแลว

นาไปตากไวเพอใหดนแหงพอสมควร ๔. เครองปนบางอยางตองมการฉลลาย เมอปนทาการเสรจแลวจากนนนาไปผงลมแลวนาไป

ฉลลาย ๕. เมอฉลลายเสรจแลวนาไปเขาเขาเตาเผา ซงตองอบกอน ๑ คน โดยใชไฟออน ๑ วน ๑ คน ใชไฟแรง ๑ วนเตม จากนนอบทงไว ๒ คน ๑ วน เมอครบระยะเวลาแลวจงเปดเตาทไดทาการเผาไว ๖. เมอนาออกจากเตาเผาแลวดนเผาบางชนอาจจะขายไดเลย แตบางชนตองทาการลงสกอนถงจะขายได ปญหาทพบ ๑. แหลงดน - ปจจบนดนทหาไดจะเปนดนทไมบรสทธสวนมากจะมทราย กรวด และอฐผสมเยอะมาก จงตองมการเพมขนตอนการคดแยกดนอกท จงทาใหเกดปญหาเพมขนและตองเสยเวลาในการคดแยกดนเพมขนอก - ดนมราคาแพงขน จากแตกอนดนมราคารถละ ๕๐๐ - ๖๐๐ บาท แตเดยวนราคาของดนไดเพมขนเปนรถละ ๘๕๐ – ๑,๐๐๐ บาท ซงราคาจะขนอยกบระยะทางการขนสง ๒. ชางปน - ชางปนสวนใหญจะมอายมากเยาวชนรนหลงไมนยมทาเครองปนดนเผาเพราะทกคนหนไปนยมทาอยางอนกนมากกวา - ขาดการสบทอดจากรนสรน

๓. เชอเพลง - สวนใหญจะใชไมยคาลปตส มาทาเปนเชอเพลง เพราะไมยคาเปนไมทใหความรอนไดดและนาน ซงจะใชสวนปลายหรอสวนทเปนเศษกงเลก ๆ ทเหลอจากการทากระดาษ ไมยคาเปนไมทมราคาคอนขางแพงมาก ๔. ตลาด - สนคากมการลอกเลยนแบบกน ไมมความแตกตาง ประวตทองถน

หมบานทงหลวงตงอยในเขตอาเภอครมาศ จงหวดสโขทย เปนแหลงผลตเครองปนดนเผาแบบไมเคลอบ แตมขนชอทสดในเรองคณภาพ เพราะมความสวยงามและคงทน ทางบนทกของสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวตวงศ คราวเดนทางสารวจมณฑลพษณโลก เมอพ.ศ. ๒๔๔๔ เลาไววา วนท ๑๘ เวลาตนนอนตอนเชาพระยาสโขทยเอา “หมอกรน” มาให ๓ ใบ เปนหมอทตงใจทาอยางประณต ชาวบานทากนทบานทงหลวงอยดานเมองสโขทยฝงตะวนตก หมอใหญกระพงเกอบ ๒ ศอก เขากทาหมอกรนตามทปรากฏในบนทกเกาแกคอหมอนาโบราณทมรปแบบเฉพาะและสามารถเกบความเยนไดมากกวาหมอดนธรรมดาทวไป อยางไรกตามบนทกฉบบนคอหลกฐานทบงชวาบานทงหลวงเปนหมบานหตถกรรมเกาแกทเรองชอมานานนบศตวรรษ นกทองเทยวมโอกาสมาเยอนทนหลายรายตอรสกทงอยางทสด เมอไดคนพบวาหมอดนหลากรปแบบทชาวบาน ทผเฒาผแก และลกหลานกาลงปนกนอยดวยความตงอกตงใจอยใตถนเรอนนนคอ ภมปญญาทไดรบการสบทอดอยางเนองยาวนานมากกวา ๑๐๐ ปแลว

เครองสงคโลก

ผลตภณฑเดนของกลมเครองปนดนเผาปลาบทองไดแก รปปนกนรจดเดนของผลตภณฑ มความสวยงาม และเปนผลตภณฑททอถน ทตางจากคนอน ซงเปนจดเดนทเลยนแบบยาก เพราะวาเปนการปนทละเอยดออน ใชความสามารถสงในการปน รางวลทไดรบ

เครองหมายมาตรฐานผลตภณฑชมชน

ไดรบรางวล otop ปรมาณการผลต ปรมาณการผลตใชเวลาปนประมาณ ๒ – ๓ วน ตอ ๑ ชน ราคาสนคา มราคามาตรฐานอยท๑,๑๐๐บาท ตอชน กระบวนการผลต

๑. นาดนเหนยวผสมกบทรายละเอยด ๕ :๔ สวน ๒. นาไปเขาเครองนวดจนไดท ๓. นาดนเหนยวมาปนฐานเปนแทนรองขาของกนร ๔. ปนแขนและหางใส ๕. ปนหวและวาดลวดลายใส ๖. ทงไวใหแหง ๗. นาเขาเตาเผา

สถานทตงกลมปลาบทอง หม ๒ ซอย ๔ ต. ทงหลวง อ.ครมาศ จ.สโขทย ๖๔๑๖๐ สามารถสงซอหรอขอขอมลเพมเตมไดท นางเฉลา อยกลด (ปาบ) ๑๐๒ หม ๒ ซอย ๔ ต.ทงหลวง อ.ครมาศ จ.สโขทย ๖๔๑๖๐ โทร ๐๕๕-๖๙๓๓๓๙,๐๘๑-๐๓๗๘๕๕๘,๐๘๙-๒๗๒๑๗๔๔

ประวตและความเปนมา นางสาวปราณ สอนเกต เปนชาวจงหวดสโขทยโดยกาเนด เปนบคคลทมความสามารถในดานการทาหตถกรรมเครองสงคโลก โดยเปนการทาธรกจครวเรอน ซงคนในครอบครวสามารถทาเครองสงค

โลกได ธ รกจเครองสงคโลกของครอบครวน เรมดาเนนการมาตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๖ เปนตนมา โดยอาศยความอดทนการเปนครพกลกจา การลองผดลองถก ฝกฝน รวมทงมความคดรเรมและรจกพฒนาผลตภณฑของตนจนเปนทยอมรบ ป พ.ศ. ๒๕๕๐ นางสาวปราณ และครอบครว ไดสงสมประสบการณทาเครองสงคโลกรวมทงเทคนคและวธการทา เชน การพมพลายแลวนามาแตงเปน

ลายตาง ๆ โดยแบบทนามาทา นามาจากหนงสอทเกยวของกบประวตศาสตรสมยกอน และการสงทาจากลกคา โดยไมละความพยายาม เพราะมแนวคดวา ควรถายทอดความรนใหแกชมชนและสรางรายไดใหแกครอบครว ป พ.ศ. ๒๕๕๒ นางสาวปราณ และครอบครว จงประสบความสาเรจในการประกอบอาชพและมความภาคภมใจททาเปนผสบทอดภมปญญาน และเปนทยอมรบของคนในชมชน และสามารถสรางรายไดใหแกครอบครวไดเปนอยางด เครองสงคโลก เครองสงคโลก เปนเครองปนดนเผาชนดหนงทมชอเสยงอยางยงของจงหวดสโขทย แสดงใหเหนถงความเปนบานเปนเมอง เปนแหลงอารยะธรรมนบแตอดต เปนความภาคภมใจของชาวสโขทยและของคนไทยทงชาต ปจจบนเครองสงคโลกนบวนจะหาด ไดยากและมราคาคอนขางสง เปนทตองการ ของตลาดทงในประเทศและตางประเทศ เชน ญปน สหรฐอเมรกา ฝรงเศส ฯลฯ ดงนนจงมผพยามยามสบทอดโดยการทาเลยนแบบและพฒนารปแบบไดอยาง สวยงาม และเปนทพอใจแกนกทองเทยวทมาเยยมชม เชน ทอาณาจกรพอกสงคโลก ต.เมองเกา อ.เมอง จ.สโขทย เปนตน เครองสงคโลกทมชอเสยงและพบมากทสโขทย เชน ประเภทเครองใช ไดแก ถวย จาน ชาม ไหดน กระปก กานาชา ชอน ตกตารปคน รปสตว ชาง ยกษ มงกร เทวดา พระพทธรป กระเบองมงหลงคา สงหสงคโลก ลกมะหวด ทอนา ตกตาเสยกบาล ชอฟาบราล หมากรก ฯลฯ

คาวา สงคโลก นนยงไมทราบทมาแนชด ผรบางทานสนนษฐานวา นาจะมทมาจากภาษาจน เปนนามราชวงศซอง ชาวญปนเรยกวา ซองโกลก คาวา โกลก แปลวา เตา ซงหมายความถง เตาราชวงศซอง เตาทใชเผาเครองสงคโลก เรยกวา เตาทเรยง บางทานวานาจะมาจากคาวา เตาเชลยง ซงมมากมายทาง เมองเชลยง ศรสชนาลย เครองสงคโลก แบงตามเตาเผาได ๓ แหง คอ ๑. เครองสงคโลกเตาสโขทย หรอเรยกวา เตาทเรยงสโขทย มเรยงราย อยอยางมากมายถง ๔๙ เตา แถบแนวคเมองดานทศเหนอ เรยกวา ลานาแมโจน มวดพระพรายหลวงอยกลางเปนเตารปประทนทพบมากคอ ภาชนะใชสอยจาพวกถวยชาม เครองปนเคลอบลายสดา หรอสนาตาล เนอดนคอนขางหยาบ การเรยงเครองถวยเขาเตาเผา จะใช "ก" คอจานทมปม ๕ ปม เปนขาใชวางคนระหวางชามตอชาม ๒. เครองสงคโลกเตาทเรยงปายาง สวรรคโลก (ศรสชนาลย) หางจากกาแพงเมอง ๕๐๐ เมตร เดมพบ ๔ - ๕ เตา ตอมาสารวจพบ ๒๑ เตา สวนใหญเผาสงคโลกประเภทตกแตง เชน รปยกษ นาค มงกร ตกตา กระเบอง ลวดลายทเขยนจะเปนลายดาพนขาวนวล ฝมอประณต นายาเคลอบกสวยงาม ๓. เครองสงคโลกเตาทเรยงเกาะนอยซงอยตอจากเตาปายางไปทางเหนอ ๔ กโลเมตร พบเตาจานวนกวา ๒๐๐ เตา เตาท ๔๒ และ ๖๑ มสภาพทสมบรณทสดเปนแหลงเตาเกามการเผาเครองถวยมากอนสมยสโขทย เครองถวยเคลอบสนาตาลทเรยกกนวา "ชะเลยง" ทพบมสนาตาลไหม นาตาลอมเหลอง ตอมามการพฒนาการเผาไดงดงามมสเขยวไขกา หรอทเรยกวา เซลาดอน สนนษฐานวาเปนแหลง ผลตเซลาดอนจาหนายตางประเทศจาพวก ชาม จานเชง โถ ขวด มลวดลายเขยนกอนแลวจงชบเคลอบแลวเผา สเคลอบสนนษฐานวา นาจะใชวตถดบ เชน เถาของพช สตวผสมกบดน สเคลอบเขยวไขกา หรอเซลาดนและเขยวอมฟา เชอกนวาไดนายาเคลอบดวยขเถา ในสมยสโขทย โดยใชเถาจากตนกอซงเปนพรรณไมทมในสโขทยและภาคเหนอ การเรยงเครองถวยเขาเตาเผาจะไมซอนกนเปนชนๆ อยางเตาสโขทย จะวางบนกแทงกลวง เปนทสงเกตขอแตกตาง คอทบรเวณกนถวย ชาม จะปรากฏวงแหวนซงเกดจากรอยกแทงกลวงนนเอง เครองสงคโลกแบงตามวสดและความแขง ได ๒ ชนด คอ ชนดเนอออน หรอเนอดน ใชความรอนในการเผาดวยอณหภมประมาณ ๖๐๐ – ๑,๐๐๐ องศาเซลเซยส และชนดเนอแขงหรอเนอหน เผาดวยอณหภมประมาณ ๑,๒๐๐ องศาเซลเซยส เครองสงคโลกในปจจบนไดมผพยายามสบทอดอนรกษไวและไดผลตขนมาโดยเลยนแบบของดงเดมทมอย และพฒนาประยกต เขยนลวดลายใหเขากบยคสมย เชน ทาเปนชดกาแฟมหจบเปนรปงวงชาง แจกนดอกไม เปนทชนชอบแกนกทองเทยวทมาเยยมชม และซอเปนของทระลก

การท าเครองสงคโลก วตถดบ อปกรณ

๑. ดนดา ๒. หนปน ๓. นาเคลอบ ๔. ขเถา ๕. หนปน ๖. สเคลอบ ๗. พกน ๘. กระดาษทราย ๙. แมพมพ/บลอก ๑๐. เครองโมนายา ๑๑. เตาเผา

ขนตอนการท า ๑. เตรยมดนไวสาหรบการปน ดนทใชจะเปนดนดา

กอนทจะนาไปปนตองนาดนไปผงใหพอหมาด เพอเวลาปนแลวดนจะไดไมยบตว ถาไมนาไปตากแดดรปทปนจะราวหรอแตกถาดนไมแหง ๒. นานาขเถา หนปน และ ดนดา ใสลงไปในเครองโม ผสมใหเขากน ๓.นาดนทไดมาใสแมพมพหรอปนขนรป ใหไดลกษณะตามทตองการ ๔. แกะรปออกจากแมพมพ กจะไดรปทรงตามทเราตองการ ๕. ทาการตดลวดลาย ซงลายททาจะเปนการเลยนแบบของลวดลายในสมยกอน เมอเสรจ รอใหดนแหงแลวนาไปเผา โดยการเผารอบแรกทจะเผาทอณหภม ๘๐๐ องศาเซลเซยส ๖. เมอเผาออกมาแลว รอใหดนแหงสนท แลวนามาจมนาเคลอบ แลวนาเขาเตาเผาอกครง ทอณหภม ๑,๒๐๐ องศาเซลเซยส รปปนทไดจะเปนสเขยวไขกา ๗. นารปปนทไดออกมาจากเตาเผาในรอบแรกออกมาขดดวยกระดาษทราย เพอใหรปปนม ความคมมน ๘. เมอใชกระดาษทรายขดเสรจแลว นามาลงสเพอเพมสสนใหแกรปปน ๙. นารปปนทลงสแลว มาจมนายาเคลอบ แลวนาไปเขาเตาเผาในอณหภม ๑,๒๐๐ องศาเซลเซยส เปนเวลา ๒๔ ชวโมง จะไดรปปนทมความสวยงาม

โองผาไทย แบบบนทกขอมลบคลากรทางวฒนธรรม ประเภท กลมงานประดษฐ จากวสดเหลอใช ประสวนตว ชอ นางสมผล มพยง วน เดอน ปเกด ๙ กรกฎาคม ๒๔๙๐ สถานทเกด ๔๐๖ ต. ทาคา อ. อมพวา จ. สมทรสงคราม ศาสนา พทธ อาชพ แมบาน,อาสาสมครทกกระทรวง การศกษา ป. ๖ โรงเรยนพษณโลกพทยาคม ทอย ๑๗ หม ๙ ถ. วดจนทร ต. วดจนทร อ.เมอง จ.พษณโลก ชวตครอบครว สมรส มบตร ๓ คน ผชาย ๒ คน ผหญง ๑ คน ชวตการงาน เรมงานเมอ ป ๒๕๕๓ สงบนดาลใจ เปนอาสาสมครสาธารณสข เหนวสดทเหลอใชจงนามาดดแปลงใหนาใช แหลงเรยนร กลมผพการ ของ อ.บ.ต. วดจนทร ระยะเวลาทฝกฝน ๑ วน ระยะเวลาทปฏบตงานจรง ประมาณ ๑ ป ผสนบสนน สภาวฒนธรรมของอาเภอเปนคนจดตงโครงการสายใยชมชนวฒนธรรมไทย อปสรรคในการท างาน อปกรณ ผาจะมราคาสง ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน โองผาไทย , แกวหอผา , กลองกระดาษหอผาไทย ลกษณะ ๑. เปนโองดนเผา หอดวยผาไหมหรอเศษผาทมลวดลายแบบไทย ๆ

๒. แกวหอกระดาษลายไทย หอดวยผาไหมหรอเศษผาทมลวดลายแบบไทย ๆ ๓. กลองกระดาษ หอดวยผาไหมหรอเศษผาทมลวดลายแบบไทย ๆ ความแพรหลาย ในมหาวทยาลยนเรศวรทงในและนอก,โรงเรยนวดจนทรตะวนตก, วดราชมณฑป,วดทาทอง,ชอง ๑๑ ทรรศนะสวนตว ชอบ ใจรกงานดานประดษฐ นาวสดเหลอใชมาประดษฐใหสวยงาม ไดอนรกษของไทย

ขอมลอนๆ - เปนคนจดตงสภาวฒนธรรมของอาเภอ

- เปนอาสาสมครโครงการสายใยชมชน - เปนสมาชก อสม. รน ๑ ของ ต. วดจนทร วสดอปกรณ

๑. กลองนม, โองดนทมขนาดเลก, แกวนา, กระปอง, และวสดสงของเหลอใชอน

๒. เศษผาลายตาง ๆ ตามใจชอบ, ผาลกไม, ดนเงน - ดนทอง ๓. กาว,กรรไกร,ดนสอ,ไมบรรทด,ยางวง,ไมทากาว ๔. ปนกาว

วธท า ๑. ใชยางรดกบโองเพอขดเสนรอบโอง โดยแบงใหได 4 สวนเทา ๆ กน จากนนขดเสนทละเสน

ดวยดนสอ ๒. ทากาวตามแนวขวางของโองทละชอง แลวนาเศษผามาปะใหเรยบโดยใชเศษผาทมขนาด

ยาวกวาโองมาตดเพอใหเศษผาเลยปากโองและกนโอง ๓. ถาเศษผาทปะเลยตามแนวกวางของโองใหใชกรรไกรตดออก เพองายตอการนาเศษผามา

ปะในชองตอไป ๔. ทาตามวธท ๒ - ๓ ใหครบในชองทเหลออก ๓ ชอง ๕. จากนนกเกบเศษผาทเลยปากโองโดยนากาวทาบรเวณปากโองดานในแลวพบเศษผา

ทเหลอตดกบกาวดานใน ๖. หลงจากเกบเศษผาบรเวณปากโองเสรจแลว กเกบเศษผากนโองตอ โดยทากาวบรเวณกน

โองแลวตดเศษผาใหเรยบ จากนนกตดเศษผาชนใหมใหมขนาดวงกลมเทากบกนโอง เพอไมใหเหนรอยตอของเศษผา

๗. นาปนกาวมายงรอยตอของทง ๔ ชอง จากนน นาลมเงน - ลมทองลายตามใจชอบมาตดกาวทยง

๘. เพอใหสวยงามยงขน นาปนกาวยงรอบปากโองและกนโองเพอตดลมเงน-ลมทองใหสวยงามยงขนและจะไดโองทสวยงามตามใจชอบ

โมบายปลาตะเพยน ขอมลบคลากร ประเภท (ชางฝมอ เพลงพนบาน ฯลฯ ) โมบายปลาตะเพยน ประวตสวนตว ชอ นางจรญ จเจยก วน เดอน ปเกด วนท ๒๐ กมภาพนธ ๒๔๘๙ สถานทเกด จงหวดสโขทย ศาสนา พทธ อาชพ แมบาน การศกษา ประถมศกษาปท ๔ ทอย ๖๐/๑๐ ตาบลบานคลอง อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ผอปถมภ ไมมผอปถมภ เพราะสรางอาชพดวยตนเอง จากการศกษาคนควา ชวตครอบครว สมรสแลว มบตรทงหมด ๒ คน ชวตการงาน เรมงาน พ.ศ. ๒๕๕๒ แรงบนดาลใจ เมอไดเหนครงแรกเกดความรสกชอบและอยากทดลองทาและจงไดเรมทดลองทา แหลงเรยนร เมอซอมาศกษาเอง ๑ ตว จากนนกฝกฝนจนสาเรจ ระยะเวลาทฝกฝน ประมาณ ๑ อาทตย ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน โมบายปลาตะเพยน ลกษณะ ประดษฐจากหลอดพลาสตกนาหลอด เมอหลอมไดแลวกนามาตดจากนนกพบตามแบบจะไดรปแบบตามความตองการ จากนนนาสวนตาง ๆ มาเยบตอกนกจะไดปลาตะเพยนทสวยงาม ประวตความเปนมา

การสานปลาตะเพยนใบลานนน เรมมการทาขนครงแรกในอยธยา ประมาณ ๑๐๐ กวาปแลว ซงสมยกอน ชาวไทยกลมน ไดอาศยอยในเรอตามแมนาลาคลองและมอาชพพายเรอขายเครองเทศ ถวยชาม หมอ ไห และของเลนอน ๆ คนไทยจงเรยกชนกลมนวา “ชาวเรอแขกเทศ” และชาวเรอแขกเทศกลมนไดเรมทาปลาตะเพยนสานขน เนองจากชวตสวนใหญอยในเรอ มความผกพนกบชวตในนาและสงแวดลอม อกทงยงมความคนเคยกบรปรางหนาตาปลาตะเพยนจากของจรง จงเรมนามาสานโดยใชวสดทหาไดในทองถน เชน ใบมะพราว ใบตาลและใบลาน เปนตน และ ไดยดเปนอาชพสบทอดตอ ๆ กนมา โดยนามาสานแลวทาสสนใหสะดดตาเดก ๆ นามาแขวนใหเดกอยากไขวควาตามประสา

เพอใหเดกเกดความเพลดเพลน และตอมาไดมความเชอกนวา ปลาตะเพยนนน เมอนาไปใหเดกดแลว จะทาใหเดกมความมานะพากเพยร มความกาวหนา ความอดมสมบรณ ตอมาคนลนหลงจงนยมให

กนในโอกาสตาง ๆ เชน งานแตงงาน ขนบานใหม เพราะเชอวาปลาตะเพยนนนเปนสงด เปนสรมงคล ถานาไปแขวนทบานหรอรานคา จะทาใหกาวหนา รารวย สมบรณและเจรญรงเรองอกดวย ตอมาไดมการพฒนาอปกรณในการสานปลาตะเพยนใหม เชน การสานปลาตะเพยนทาจากหลอกกาแฟ ขวดพลาสตก และอน ๆ โมบายปลาตะเพยนจากหลอดกาแฟ เปนงานฝมอ

เปนของใช ของขวญ ของชารวยเหมาะสาหรบประดบประตหนาตาง เพอความสวยงามใชหอยเปลเดก เพอเสรมสรางจนตนาการใหลกนอยและสรางความเพลดเพลนใหกบลกนอยไดอกดวย อปกรณ

๑.หลอด ๒. เขม ๓. เสนเอน ๔. กรรไกร ๕. ดาว ๖. ลกปด

วธท า ๑. นากรรไกรตดหลอดตามยาวจานวน ๔๒ อน โดยตดทตดมมหลอด ๒. พบหลอดใหเปนรปสามเหลยม จากนนใหคลออกจะเหนเปนรอยแลวพบใหมแตพบรอย

แรกไวไมตองคลออก ๓.นารอยแรกพบมาจนอยรอยทสามจะเหนเปนรปทรงตามทตองการจนครบ ๔๒ ลก ๔. นามาเยบรวมกนเปนวง วงละ ๖ ลกแลวนามาเยบตอ ๆ กนจนเปนรปตวปลาตะเพยน

ตกแตงใหสวยงามดวยดาวหรอลกปด ๕. จากนนนาหลอดกาแฟ จานวนประมาณ ๒๐ หลอดพบเปนรปสามเหลยม สามแฉก เพอ

แตงใตทองปลา (เรยกวาตงตงนนเอง) เมอตดเสรจแลวกเปนการเสรจสนวธการทาปลาตะเพยน จะไดโมบายปลาตะเพยนทมความสมบรณพรอมจาหนาย

ตกตาผาเชดมอ

ขอมลบคลากร ชอ นาง ปราณ กานนาค เกดวนท ๓๑ พฤษภาคม ๒๔๙๘ ศาสนา พทธ อาชพ เยบผา การศกษา มธยมศกษาตน ทอย ๑๓๓/๑๐ วสทธกษตร อาเภอ เมอง จงหวด พษณโลก ประวตการท างาน แรงบนดาลใจ

ไดแรงบนดาลใจมาจาก การไปศกษาดงาน และ คณปราณจงเกดแนวควนวา จะนาเอาอาชพนเขามาในหมบานเพอสรางรายได และใหคนในหมบานไดมอาชพ แหลงเรยนร

ไดมาจากการไปศกษาดงานกบกระทรวงวฒนธรรม ระยะเวลาทฝกฝน

การทาตกตาของคณ ปราณใชระยะเวลา ๑ วน (เนองจากคณปราณ มความรความชานาญในการตดเยบผามาอยแลว) ระยะเวลาทปฏบตงาน

เรมปฏบตงานตงแตเดอน กนยายน ๒๕๕๓ จนถงปจจบน อปสรรคในการท างาน

การผลตลวดลายตาง ๆ ยงมความลาชาอยผลตไมทนตอความตองการของลกคา และการทางานยงไมเปนระบบทดเทาทควร การรวมตวเปนเปนกลมของชาวบานททาตกตาผาเชดมอยงไมมความแนนอน วสด อปกรณ ๑. ผาคลม ๐.๕ เมตร ๒. เขมกบดาย,

๓. ไมบรรทด ๔. ชอลกเขยนผา ๕. กรรไกร ๖. ใยสงเคราะห ๗. ไหมพรมสาหรบทาผมตกกตา

วธการท า ๑. การเตรยมผา นาผาไปรดใหเรยบรอย ๒. สรางแบบตดเปนรปสเหลยมกวาง ๙.๕ x ๘.๕ เซนตเมตร แตงโคงทง ๒ ดานตามความ

ตองการ และวดเผอเยบโดยรอบ ๑ เซนตเมตร จานวน ๒ ชน (ผาคราม) และตดขนาดเดยวกนสาหรบรองดานในดวยผาใยสงเคราะห ๑ ชน ประกอบ และตดผากนยาว ๖ เซนตเมตร

เยบตดรมเรยบรอย จงนามาวางกงกลางของดานบนเพอเยบพรอมขณะประกอบชน หนา -หลง ดงภาพประกอบ

สรางสเหลยมจตรตกวาง ๔ เซนตเมตร และเผอเยบโดยรอบ ๑ เซนตเมตร พบชายผากวาง ๒ เซนตเมตร ดานบนเดนจกรรดยนและเยบรมทง ๒ ขาง ดงภาพประกอบ

นาจากขอ ๑ มาเยบประกอบกบขอ ๓ ดงภาพประกอบ กจะเสรจสมบรณ

บานไทยเรอนจว แบบบนทกขอมลศลปหตถกรรมพนบาน

ประเภท งานฝมอ แหลงขอมล

แหลงทผลต ๒๒/๙ หม ๕ ต.อรญญก อ.เมอง จ.พษณโลก ๖๕๐๐๐ แหลงทแพรหลาย กรงเทพมหานคร สมทรสงคราม ชลบร ภเกต ศาลากลางจงหวดพษณโลก แหลงทพบ สามารถพบไดทกลมเรอนไทยจาลองจว ชอวตถ เรอนไทยจาลองจว หนาทใชสอย ประกอบตกแตงบาน ของฝาก ของทระลก รปทรง

เรอนทรงไทย หนาจวสงแหลม ใตถนโลง บานมชานเรอน ( วดดวยมาตราพนบานและมาตราสากล ) กวาง ๒ เซนตเมตร ยาว ๓ เซนตเมตร สง ๒ เซนตเมตร สจะเปนสไมธรรมชาต ใชสเดยวไมสอนผสม ลวดลาย

ไมมลวดลายทตายตว แตตะทาการประดษฐตามภาคตาง ๆ ของประเทศไทย และนยมประดษฐมากกคอ เรอนทรงไทยของทางภาคเหนอ วสด

- ไมสกใชทาพนกบเสา - เยอไมสกใชทาตวเรอนกบหลงคา - ไมไผใชทาวงกบ ประต - กาว TOA - แลคเกอร

วธท า (กรรมวธตามลาดบขนตอนตงแตตนจนจบ ) ๑. เตรยมไมทจะใชใหพรอม จากนนนาไมทเตรยมไวไปขดใหเรยบวดขนาดตามทตองการ ตด

แตงตามแบบทไดเตรยมไว ๒. เรมทาการประกอบตวเรอน โดยเจาะประตหนาตาง ตดวงกบชองลมใหเรยบรอย ๓. ทาโครงหลงคา จากนนทาการมงหลงคา ตดแผนหลงคาแลวกมงใสปานลม

๔. เรมประกอบบานโดยมสวนประกอบทเปนชาญเรอนตดเสา ตดลอดแลง ใสบนได รวบาน จากนนตรวจสอบความเรยบรอยของงาน

๕. เมอตรวจสอบงานเรยบรอยแลวนาบานไทยเรอนจวไปพนแลคเกอร แลวทงไวใหแหงกจะไดชนงานทเสรจเรยบรอย

วน เวลา ฤดกาลและโอกาส - ใชเวลาในการประกอบชนสวนตาง ๆ เปนเวลาครงวน - สามารถทาไดทกฤดกาล และใชเปนของขวญไดทกโอกาส

อปกรณ - มดคตเตอร - ไมบรรทด - ดนสอ -แผนลองตด - กระดาษทราย - ไมสก

ประวตความเปนมา คณ อรสา ทองขาว ไดเปนผคดและทาการประดษฐเปนคนแรก สาเหตททา คอ วางงานและ

อยากหางานทาจงเขารวมงานนดพบแรงงานและไดเขารบการฝกอบรม และเมอไดรบความรแลวกนามาฝกทาและไดจดทาทหมบานโดยเรมจากการรวมกลมกนตามทอย ๒๒/๙ หม ๕ ต. อรญญก อ.เมอง จ.พษณโลก เรมทาผลงานประมาณป ๒๕๕๔ สภาพการณปจจบน เปนทนยมของกลมนกเรยน รายไดจากการผลตจากสมาชก ตอคนไดประมาณเดอนละ๓,๐๐๐ – ๔๐๐๐ และรายไดของกลมไดประมาณ ๑๐,๐๐๐ เดอน ปญหาทางการตลาดเนองจากปจจบนนการทาบานไทยเรอนจว มความนยมกนมากจงทาใหคแขงเพมจานวนมากขนและยงไดเกดคแขงทมการทาบานทมลกษณะคลาย ๆ กน เชน บานดน บานกระดาษ

เตยงนอนไมไผ ประเภท (ชางฝมอ) การทาเตยงนอนไมไผ ประวตสวนตว นายสงเวยน กลนกรด วน เดอน ปเกด ๒๔ กนยายน ๒๔๘๕ สถานทเกด จงหวดพษณโลก ศาสนา พทธ อาชพ ชางฝมอ (ชางไม) การศกษา จบการศกษาชนประถมศกษาปท ๔ ทอย ๖๙ หมท ๖ ตาบลจอมทอง อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ชวตครอบครว นายสงเวยน กลนกรด สมรสกบ นางอวน กลนกรด มลกทงหมด ๖ คน ชวตการท างาน เรมงานเมอ พ.ศ. ๒๕๔๘ โดยการลองผดลองถกในการเปนชางฝมอประกอบกบตนเองมประสบการณทางดานชางไมมากอนรวมมาเปนเวลา ๕ ป สงบนดาลใจ เปนคนทชอบเกยวกบงานฝมอเปนทนเดมอยแลวบวกกบดในโทรทศนแลวเกดความคดทอยากจะทดลองทา จงลองหดทา เมอทาเสรจแลวไดมคนสนใจในผลงาน และไดสงซอจากนนจงไดทาเปนอาชพตงแตนนเปนตนมาจนถงปจจบน แหลงเรยนร ศกษาจากรายการโทรทศนและคดวานาจะทาเปนอาชพททาใหมรายไดประกอบกบเคยเปนชางฝมอมากอนแลวคดดดแปลงจากสงทเหน ระยะเวลาทฝกฝน ไดลองผดลองถกประมาณ ๓ ป จนประสบความสาเรจมาถงทกวนนเปนเวลา ๕ ป ระยะเวลาทปฏบตงานจรง ประกอบกจการเปนเวลา ๕ ป ผสนบสนน นายสงเวยน กลนกรด ประกอบการทาชางฝมอคนเดยวลงทนเอง จากนนนางอวน กลนกรด ภรรยาเปนผชวยคอยใหคาปรกษาและชวยงานเทาทจะทาได

อปสรรคในการท างาน นายสงเวยน กลนกรด ไดเลาใหฟงวา ไมไผในปจจบนนหาไดยากเพราะไมคอยมคนปลก ตองเดนทางไปหาซอไมไผในระยะทางทคอนขางไกล รวมทงตนเองไมมรถยนตทจะใชบรรทกไมไผจงทาใหขนยายไมไผไดลาบาก ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน เตยงนอนไมไผ ลกษณะ เปนเตยงไมไผยาว ๒ เมตร กวาง ๑.๕ เมตร ปรมาณ สาหรบเปนเตยงไมไผยาว ๒ เมตร กวาง ๑.๕ เมตร ๑ ตว ใชระยะเวลาในการทาประมาณ ๑ อาทตยตอ ๑ ตว ความแพรหลาย ในการประกอบอาชพชางฝมอของนายสงเวยน กลนกรด มความแพรหลายไปหลายจงหวดโดยมผสนใจมาสงสนคากบนายสงเวยน กลนกรด เมอไดจดทาสนคาเสรจตามทลกคาไดสงแลว นายสงเวยน กลนกรด จะตดตอกลบไปหาลกคาเพอใหลกคามารบสนคา ทรรศนะสวนตว นายสงเวยน กลนกรด กลาววาการทางานใด ๆ กตามตองมความใสใจกบงานทกชนททา และ มความอดทนตองานททาจงประสบความสาเรจ และออกมาอยางมประสทธภาพ แหลงขอมลเพอการสบคนเพมเตม นายสงเวยน กลนกรด ดจากรายการโทรทศน และประกอบกบความรความสามารถในการเปนชางไมมากอน อปกรณทใชในการท า ๑. ไมไผ ๒. ตะปเกลยว ๓.มด ๔. สวาน ๕. เลอย ๖.ตะไบ ๗. กระดาษทราย ๘. กาว ๙. ขเลอย ๑๒. ชแลกลองพน ๑๑. แลกเกอรเคลอบเงา ๑๒. แปรงทาส ขนตอนการท า ๑. เตรยมไมไผทไดไปหามา แลวขด หรอ เกลาไมไผใหเรยบ เพอใหไมไผเรยบ และไมมเสยนหนาม สวยงาม เปนเนอเดยวกน ๒. ขนโครงรางของเตยงโดยการวดขนาดตามทตองการ นาไมไผทเตรยมไวมาจดวาง และเจาะร เพอใหมการยดเตยงใหแขงแรง ๓. ทาขาเตยง และหวเตยง เพอยดเตยงใหตงกบพนได และมความแขงแรงคงทน การเจาะทเปนรขนาดใหญจะเจาะโดยการใชแชลงเลกเจาะ จะไมใชสวาน เนองจากจะทาให ไมไผแตกออกไปมากกวาเดม

๔. การปพนเตยง จะใชไมไผซเลกทตดจากไมไผขนาดใหญ แลวนาไปตากแดดเพอใหไมไผนนแขงแรง กอนทจะปเราจะตองนามาวางกบพนโดยตรงวดขนาดใหเทากนกอน เพอไมใหพนเตยงกระโดกกระเดก ภาพตอไปน คอ การปพนเตยงทงหมด ๕. เมอไดเตยงทมรปรางสมบรณแลว เรากจะปดชองวางทเกดจากการเจาะ หรอ ชองวางทมมาตามไมไผ เพอไมให มด หรอแมลงตาง ๆ เขาไปในเตยงได โดยการปดนนเราจะใช กาวลาเทกผสมกบขเรอยแลวกนาไปปดชองวางได ภาพตอไปน คอ การผสมกาว และวธการปดชองวางทเกดขน ๖. เมอปดชองวางครบหมดแลว ตอไปเราจะลงสรองพนไมเปนเวลาครงชวโมง เพอใหการลงสเคลอบชนตอไปนน มความเงา เรยบเนยน เปนสเดยวกนไปทวทงเตยง

ลเก แบบบนทกขอมลบคลากรทางวฒนธรรม ประเภท ลเก ประวตสวนตว ชอ นายธวชชย คมชม วน เดอน ปเกด ๓๐ มกราคม ๒๕๒๙ สถานทเกด ชยนาค ศาสนา พทธ อาชพ นกศกษา การศกษา วทยาลยเทคนคพษณโลก เอกดนตร ทอย ๓๐๖/๔๗ ถ. พทธบชา ต. เมอง อ. เมอง จ. พษณโลก ๖๕๐๐๐ ผอปถมภ เทศบาล ศนยพฒนาชมชน การท างาน เรมงานเมอ เรม พ.ศ. ๒๕๔๕ แรงบนดารใจ เนองจากมความชอบในชดและมความชอบในการแตงหนาของลเก จงเลอกทจะเรยนรและฝกฝนจนสามารถเลนลเกได ระยะทฝกฝน ๔ - ๕ ป ผสนบสนน เทศบาล ศนยพฒนาสงคม อปสรรคในการท างาน เนองจากลเกจาเปนตองลงทนในเรองเวท เครองเสยง ชดทใชในการแสดง รวมทงพาหนะทใชเดนทางไปแสดงตามทตาง ๆ นน ตองใชเงนในการลงทนสง ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน ลเกคณะชมชนทามะปรางหวาน ลกษณะ เปนลเกเยาวชน เปนลเกกงคอนเสรต ลเก เปนละครผสมระหวางการพด การรอง การรา และการแสดงกรยาทาทางตามธรรมชาต โดยมวงปพาทยบรรเลงประกอบ ทานองเพลงหลกทใชสาหรบรองดาเนนเรอง เรยกวา รานเกลง (รา-น-เกลง) หรอ ราชนเกลง (ราด-น-เกลง) สวนอน ๆ ทใชสาหรบรองราและประกอบกรยานามาจากเพลงของละครรา และเพลงลกทงซงกาลงเปนทนยมในขณะนน ผแสดงรบบทชายจรงหญงแท มบทพดและบทรองตามทองเรองทโตโผกาหนดใหกอนการแสดง บางครงมการบรรยายเรองและตวละครจากหลงเวทเพอใหผชมเขาใจงายขน เนอเรองมกเปน

การชงรกหกสวาทและอาฆาตลางแคนยอนไปในอดตหรอในปจจบนโครงเรองมกซากน จะตางกนทรายละเอยด ความแพรหลาย

ความนยมสมยนเรมมมากขนเนองจากวยรนเรมหนมาสนใจในการแสดงลเกมากขน ทรรศนะสวนตว ในเมอเราเรมทาในสงทเรารกแลว และเรากจะทามนไปจนกวาลมหายใจจะหมดไป แหลงขอมลสบคน ดตามงาน และสอตาง ๆ

ขอมลอน ลเก เกดขนในสมยกรงศรอยธยา หรอตนกรงรตนโกสนทร คาวา ลเก เพยนมาจากคาวา ซเกร ในภาษาเปอรเซย ทยมมาจากคาวา ซกร (Zakhur) ในภาษาอาหรบ อนหมายถงการอานบทสรรเสรญเปนการ ราลกถงอลลอห พระเจาในศาสนาอสลาม พระครศรมหาโพธคณารกษกไดกลาวถงลเกไว[1] วา พวกมสลมนกายชอะห หรอเจาเซนจากเปอรเซย นาสวดลเกทเรยกวา ดเกร เขา มาในสมยรชกาลพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย กรมพระยาดารงราชานภาพกทรง บนทกวา ยเกนน เพยนมาจาก จเก

มบนทกวา พวกเจาเซนไดสวดถวายตวในการบาเพญพระราชกศล เมอ พ.ศ. ๒๔๒๓ ตอมาคดสวดแผลงเปนลานาตาง ๆ คดลกหมดเขาลกสวด รองเปนเพลงตางภาษา และทาตวหนงเชด โดยเอารามะนาเปนจอกม ลเกจงกลายเปนการเลนขน ตอมามผคดเลนลเกอยางละคร คอ เรมรองเพลงแขก แลวตอไปเลนอยางละครรา และใชปพาทยอยางละคร ชนดของลเก ลเกบนตน เรมดวยการรองเพลงบนตน ซงเพยนมาจากปนตน เปนภาษามาลาย ตอมากแทรกคาไทยออกไปบาง ดนตรทใชคอรามะนา จากนนกแสดงเปนชด ๆ ไปจนจบโดยการแสดงจะมการรองเพลงบนตนแทรกระหวางการแสดงแตละชด ลเกลกบท คอ การแสดงกบการขบรองและบรรเลงเพลงลกบท รองและราไปตามกระบวนเพลง ใชปพาทยประกอบแทนรามะนา แตงกายตามทนยมตามสมยนน ๆ ซงจะมสฉดฉาด ผแสดงเปนชายลวน เมอแสดงหมดแตละชด ปพาทยจะบรรเลงเพลง ๓ ชนทเปนแมบทขนอก

ลเกทรงเครอง เปนการผสมผสาน ระหวางลเกบนตนและลเกลกบท มทาราเปนแบบแผน แตงตวคลายละครรา แสดงเปนเรองยาว ๆ อยางละคร เรมดวยโหมโรงและบรรเลงเพลงเปนภาษาตาง ๆ ทเรยกวา ออกภาษา หรอ ออกสบสองภาษา เพลงสดทายเปนเพลงแขก พอปพาทยหยด พวกตรามะนากจะรองเพลงบนตน ลเกปา เปนศลปะการแสดงทเคยไดรบความนยมอยางกวางขวางในจงหวด สราษฎรธานและจงหวดทางภาคใตทวไป แตในปจจบนลเกปามเหลออยนอยมาก ลเกปามเครองดนตรประกอบการแสดง ๓ อยาง คอ กลองรามะนา ๑ - ๒ ใบ ฉง ๑ ค กรบ ๑ ค บางคณะอาจจะมโหมง และทบดวย ลเกปามนายโรงเชนเดยวกบหนงตะลง และมโนราห สาหรบการแสดงกคลายกบการแสดงมโนราห ผแสดงลเกปา คณะหนงมประมาณ ๖-๘ คน ถารวมลกคดวยกจะมจานวนพอ ๆ กบมโนราหหนงคณะ กาแสดงจะเรมดวยการโหมโรง “เกรนวง” ตอจากเกรนวงแขกขาวกบแขกแดงจะออกมาเตนและรองเพลงประกอบโดยลกคจะรบไปดวยจากนนจะมผออกมาบอกเรอง แลวกจะมผออกมาทาการแสดง สวนประกอบในการแสดง วธแสดง เดนเรองรวดเรว ตลกขบขน การแสดงเรมดวยโหมโรง ๓ ลาจบแลวบรรเลงเพลงสาธกา ใหผแสดงไหวครแลวจงออกแขกบอกเรองทจะแสดง ในอดตมการราถวายมอหรอราเบกโรง แลวจงดาเนนเรอง ตอมาการราถวายมอกเลกไป ออกแขกแลวกจบเรองทนท การรายรานอยลงไป จนเกอบไมเหลอเลย คงมเพยงบางคณะทยงยดศลปะการราอย ผแสดง เดมใชผชายลวน ตอมานายดอกดน เสอสงา ใหบตรสาวชอละออง แสดงเปนตวนางประจาคณะ ตอมาคณะอนกเอาอยางบาง บางคณะใหผหญงเปนพระเอก ผแสดงตองมปฏภาณในการรองและเจรจา ดาเนนเรองโดยไมมการบอกบทเลย หวหนาคณะจะเลาใหฟงกอนเทานน นอกจากนการเจรจาตองมการดดเสยงใหผดปกต ซงเปนเอกลกษณของลเก แตตวสามญชนและตวตลกพดสยงธรรมดา ในยคหลงจากนนกไดเกดการเปลยนแปลงไปตามยคสมยโดยการเกดรายการลเก ทางโทรทศนขนมา เพลงและดนตร ดาเนนเรองใชเพลงหงสทองชนเดยว แตดดแปลงใหดนไดเนอความมาก ๆ แลวจงรบดวยปพาทย แตถาเลนเรองตางภาษากใชเพลงทมสาเนยงภาษาสน ๆ ตามทองเรอง แตดนใหคลายหงสทองตอมานายดอกดน เสอสงา ไดดดแปลงเพลงมอญรวมของลเกบนตนทใชกบบทโศก มาเปนเพลงแสดงความรกดวย

เรองทแสดง นยมใชเรองละครนอก ละครใน และเรองพงศาวดารจน มอญ ญวน เชน ราชาธราช การแตงกาย แตงตวดวยเครองประดบสวยงาม เลยนแบบเครองทรงกษตรยจงเรยกวาลเกทรงเครองบางครงกลดเครองแตงกายทแพรวพราวลงไปโดยตวนายโรงยงแตงเลยนแบบทรงของกษตรยในสวนทมใชเครองตน เชน นงผายกทอง สวมเสอเขมขาบหรอเยยรบบ แขนใหญถงขอมอ คาดเขมขดนอกเสอ สายสะพาย เครองประไหล ตวนางนงจบยกทอง สวมเสอแขนกระบอกยาว หมสไบปกแพรวพราว สวมกระบงหนาตอยอดมงกฎ ทแปลกวาการแสดงอน ๆ คอสวมมงกฎเทายาวสขาวแทนการผดฝนอยางละคร แตไมสวมรองเทา สถานทแสดง ลานวด ตลาด สนามกวาง ๆ ในโทรทศน ฯลฯ โดยปลกเพงสงระดบตา ดานหนาเปนทแสดง ดานหลงเปนทพกแตงตว มฉากเปนภาพเมอง วง หรอปาเขาลาเนาไพร

มงคละ ประวต ชอ พนจาอากาศเอกประโยชน ลกพลบ วน เดอน ปเกด ๑๘ พฤษภาคม ๒๔๙๕ เชอชาต ไทย สญชาต ไทย สถานภาพ สมรสกบนางกาญจนาพร ลกพลบ สถานทอยปจจบน บานเลขท ๓๔/๔ ม.๔ ต.จอมทอง อ.เมอง จ.พษณโลก ๖๕๐๐๐ ชวประวตการท างาน พ.อ.อ. ประโยชน ลกพลบ เกดในครอบครวชาวนา เปนบตรของคณพอทองอย คณแมเฉลม ลกพลบ เกดทบานปากโทก ต.จอมทอง อ.เมอง จ.พษณโลก เรยนโรงเรยนวดจอมทอง จนจบระดบประถมศกษาปท ๔ จากนนไดไปศกษาตอทโรงเรยนบานกราง (พระขาวชยสทธ ) จนจบระดบประถมศกษาปท ๗ และไดศกษาตอทโรงเรยนพทธชนราชพทยา จบชน ม.ศ.๓ ในป ๒๕๑๐ และไดศกษาตอทโรงเรยนจาอากาศเอกดอนเมองอก ๒ ป หลงจากศกษาจบแลวไดรบราชการทหารจนถงปจจบน และไดเรยนรในเรองดนตรพนบานมงคละตอจากคณพอในเรองของการประดษฐดนตร ตลอดจนถายทอดดนตรมงคละแกเยาวชนและบคคลทสนใจ หนาทการท างานในปจจบน - รบราชการทหาร - ประดษฐเครองดนตรพนบานมงคละ - แสดงดนตรพนบานมงคละ - ประธานชมรมอนรกษดนตรพนบานมงคละจ.พษณโลก - วทยากรพเศษในสถานศกษาตาง ในเรองของดนตร จ.พษณโลก - ทปรกษาในสถานศกษาตาง ๆ - กรรมการสถานศกษาของโรงเรยนวดจอมทอง - กรรมการสภาวฒธรรม จ.พษณโลก วทยากรพเศษ - มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา วทยาเขตพษณโลก - มหาวทยาลยราชภฎพบลสงคราม - วทยาลยพยาบาลพษณโลก - โรงเรยนวดศรนาราม

- โรงเรยนวดจอมทอง - โรงเรยนวดโบสถ - โรงเรยนสวนเมยง อ.ชาตตระการ - โรงเรยนวดหาง อ. พรหมพราม ประวตความเปนมา

มงคละ หมายถง มงคล หรองานทเจรญกาวหนา มงคละจงเปนดนตรทเปนมงคล ในศลาจารกหลกท ๑ ทวา "ทาวหวราน คาบง คากลอง ดวยเสยงพาทย เสยงพณ เลอนขบ" คาวา คาบง คากลอง เปนคาโบราณทมใชตงแตสมยกรงสโขทยแปลวา การประโคม ดงนนคาวา คาบง คากลอง จงหมายถง

การตกลองหรอประโคมกลองทขงดวยหนง กลองมงคละเปนดนตรในลงกา ทใชแสดงในพธมงคลทกอยาง เชอวากลองมงคละนเขามาพรอม ๆ กบพระพทธศาสนาลทธลงกาวงศในสมย กรงสโขทย โดยเฉพาะอยางยงในสมยพระยาลไท ดงนนมงคละจงมใชเปนของใหม ทชาวบาน คดขนเอง แตเปนดนตรหลกทกลบกลายมาเปนดนตรพนบานของสโขทย เครองดนตรทใชในการแสดงมงคละนนม กลองมงคละ

ชาวบานเรยกวา "โจกโกรด" ลกษณะเหมอนกลองยาวแตมขนาดเลก หนากลองขงดวยหนงลกษณะเหมอนกลองยาวเดก แตการเจาะขดในตวกลองนนทาเลกกวากลองยาว เสยงจะดงแหลม และเปนตวสาคญในการเลนมงคละ นอกจากกลองมงคละแลวกมกลองสองหนาอย ๒ ใบ ใบทหนงเปนกลองทใชตยน อกตวหนงเปนกลองทตหลอน ชาวบานเรยกวาจงหวะขด นอกจากนกมโหมง ๓ ใบ ฉาบเลก หรอฉาบกรอ และฉาบใหญ เปนเครองใหจงหวะ ในการเลนมงคละ มงคละพนบานนนใชผบรรเลง ๗ คน สวนผแสดงทงชายและหญงไมตากวา ๕ คนรวมแลวประมาณ ๒๐ คน การแตงกายฝายชายนงโจงกระเบน สวมเสอคอกลม คาดเอวดวยผาสสนสดใส บางรายกประแปง แตงหนา สวนฝายหญงนนนยมนงโจงกระเบน หมผาแถบ แตงหนาแตงผมใหสวยงาม เวลาทใชในการแสดงประมาณ ๑ ชวโมง เพลงทใชบรรเลงมหลายเพลง มทาราทสวยงามและแปลกประหลาด เชน ทากวางเหลยวหลง ทาแมหมายทงแปง ทาลงอมแตง ฯลฯ เปนทาทพอคร แมครไดประดษฐทารามาจนชานชานาญสบทอดมาถงลกหลาน ปจจบนการแสดงพนบานของจงหวดสโขทย ไดนาไปประชาสมพนธเผยแพรทวประเทศ

จากอดตผานมา ๑๐๐ กวาปมาแลวในจงหวดพษณโลก มหลกฐานบนทกไวเปนลายลกษณอกษรในจดหมายเหต ระยะทางไปพษณโลก พระนพนธสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ เมอป พ.ศ. ๒๔๔๔ ความวาเวลาบาย ๔ โมง ๔๐ นาท ไปวดมหาธาต

อยฝงตะวนออกตรงขามกบทวาการมณฑล ไดเสดจไปนมสการพระพทธชนราช จากนนไดดธรรมมาสนเทศน ธรรมมาสนสวด ดเรอนแกว สงทงปวงเหลานลวนเปนของดอยางเอก ไมเคยพบเคยเหน จะพรรณนากจะมากความนกคดวาจะพรรณนาเวลาอน เพราะจะดอก ดวนนเปนการรบ ๆ ผาน ๆ แลจดหมายเวลาจะนอนคงจะหยาบไปมากไมสมกบของด ดในวหารแลวมาดรปพระชนราชจาลอง ตเตยนปฤกษากบหลวงประสทธปฏมาอยจนจวนคาแลวดบานประตมก ดพระระเบยงนอก ระเบยงใน ดวหารพระชนศรจาลอง ดมณฑปดวยไดไมสลกหวนาคจาแลงทจะเปนหวบนไดธรรมมาสนอนหนง ไดนาคปกเปนหวมงกรทาดวยดนเคลอบอนหนง เวลาทม ๑ กลบมาถงเรอ พอกนขาวแลว พระยาเทพามาบอกวา มงคละ มาแลว ลมเลาถงมงคละไป คนวนเมอพกอยทไทรโรงโขน ไดยนเสยง ไกล ๆ เปนกลองตเปนเพลง แตจะสงเกตวาเปนอะไรไมได รงขนกาลงเดนเรอมาตามทาง ไดยนอกหนหนง ทนใกลเขาแหนาคกนอยรมตลง แตไมแลเหนอะไรเพราะพงบงเสย นกเอาวาเถดเทงเลวอยมาก กนกเสยวา เถดเทงบานนอกมนคงลกขอยเอง ครนมาจอดทวดสะกดนามน ไดยนอกไกล ๆ จงไดถามทานสมภารวาคออะไร ทานสมภารอธบายวา ปพาทยชนดหนงเรยกวามงคละ พระยาเทพาอยทนนดวย กเลยอธบายวา เปนกลองคลายสองหนา มฆองมป ปพาทยชนดนเลนไมวาการมงคลแลการอปมงคล หากนวนกบคนหนงเปนเงน ๗ ตาลง จงไดขอใหพระยาเทพาเขาเรยกมาตใหฟง เมอเขาจดมาแลวเขาจงมาบอก ไดขนไปดมงคละ ทแรกตเพลงนมยานกะทกแปงฤาอะไรแปง จาไมไดถนดทเขาบอก เครองมงคละนเปนเครองเบญจดรยางคแท มกลองเลกรปเหมอนเถดเทงแตสน ขงหนงหนาเดยวมไมตยาว แสดงใหเหนวา มงคละ เปนดนตรในทองถนของจงหวดพษณโลกทมการเลนมาตงแตโบราณกาล และคงมเลนกนเฉพาะทเมองพษณโลกเทานน ทงนพจารณาจากขอความในจดหมายเหตระยะทางไปพษณโลกดงกลาวมาขางตน แตกอนมงคละจะรจกกนเฉพาะในทองถน ปจจบนวงดนตรมงคละไดรบการ พฒนาใหเปนทรจกกนแพรหลายแลว เครองดนตรมงคละ

๑. กลองสองหนา ๔ ใบ แบงเปนกลองยน ๓ ใบ กลองหลอน ๑ ใบ ๒. ปชวา ๑ เลา ๓. กลองโกรก ๑ ใบ (กลองมงคละ) ๔. ฆอง ๓ ใบเปนฆองหนา ๑ ใบ ฆองหลง ๒ ใบแขวนบนคานเดยวกน ๕. ฉาบ ๒ ค แบงเปนฉาบยนและฉาบหลอน

ราคา ชดละ ๓๐,๐๐๐บาท ๑ ชดม ๕ ชนด แตจะมเครองตนตรหลายชน

บายศร แบบบนทกขอมลศลปหตถกรรมพนบาน ประเภท งานฝมอชาวบาน

แหลงผลต หมบานอรญญก แหลงแพรหลาย ตามงานพธการตาง ๆ แหลงทพบ ทองตลาดทวไป ชอวตถ บายศรตอ และ บายศรปากชาม หนาทใชสอย - บายศรตอ ใชในพธไหวคร , งานพธบวงสรวง - บายศรปากชาม ใชในการแกบญ หรอเรยกอกอยางวา บายศรซาย , ขวา รปรางลกษณะ - เปนบายศรทาจากหยวกกลวยและใบตอง ขนาด - ใชการวดโดยการคาดคะเนดวยสายตา ส (สทปรากฏอยบนพนผว หรอสสวนรวมของวตถ) - สเขยวของใบตอง , สเหลองของดอกดาวเรอง , สมวงอมชมพของดอกบานไมรโรย ลวดลาย (ลกษณะลวดลายและชอลวดลาย เชน ลายกานขด ลายขด ลายสอง) - มรปทรง เปนลกษณะทรงกรวย วสด

๑. ใบตอง (ควรใหใบตองกลวยตาน) ๒. พานแวนฟา ขนาดเลก กลาง ใหญ ผกตดกนไวดวยลวด และรองพนพานดวยโฟม ๓. ภาชนะปากกวางสาหรบใสนาแชใบตอง 2 ใบ ๔. สารสม ๕. นามนมะกอก ชนดสเหลอง หรอขาว ๖. ไมปลายแหลม (ขนาดไมเสยบลกชน) ประมาณ 20-30 อน ๗. ดอกไม (ดอกพด ดอกดาวเรอง ดอกบานไมรโรย ฯลฯ) ๘. กรรไกร สาหรบตดใบตอง ๙. ลวดเยบกระดาษ

วธการท า (กรรมวธตามล าดบขนตอนตงแตตนจนส าเรจ) ๑. การเลอก และ การทาความสะอาดใบตอง ใบตอง ทนามาใชสาหรบทาบายศร มกนยมใช

ใบตองจากกลวยตาน เนองจากเปนใบตองทมลกษณะเปนเงา มนวาว เมอโดนนาจะยงเกดประกายส เขยวเขมสวยงามยงขน และทสาคญ ใบตองจากกลวยตาน มความคงทน ไมแตกงาย ไมเหยวงาย สามารถ นามาพบมวนเปนรปลกษณะตาง ๆ ไดงาย และสามารถเกบไวไดนานหลายวน หรอถารกษาโดยหมนพรม นาบอย ๆ ใบตองกลวยตาน จะสามารถคงทนอยไดนานเปนสปดาหทเดยว

๒. เมอ ไดใบตองกลวยตานมาแลว จะตองนามาทาความสะอาดกอน ดวยการเชด โดยใชผา นม ๆ เชดฝนละอองและสงสกปรกตาง ๆ ออกจากใบตองเสยกอน โดยการเชด จะตองใชผาเชดตามรอย ของเสนใบไปในทางเดยว อยาเชดกลบไปกลบมา หรออยาเชดขวางเสนใบเปนอนขาด เพราะจะทาให ใบตองเสยหายมรอยแตก และชา ทาใหไมสามารถนาใบตองมาใชงานไดเตมท เมอเชดสะอาดดแลว ใหพบ พอหลวม ๆ เรยงซอนกนไวใหเปนระเบยบ เพอรอนามาใชงานในขนตอนตอไป

๓. การฉกใบตองเพอเตรมทากรวยบายศร นาใบตองทไดทาความสะอาดเปนทเรยบรอยแลว หยบมาทละใบ แลวนามาฉกเพอเตรยมไวสาหรบมวนหรอพบ ทากรวยบายศร การพบหรอฉกใบตอง แบงเปนสามประเภทคอ ๑. ใบตองสาหรบทากรวยแม ฉกกวางประมาณ ๒ นวฟต ๒. ใบตองสาหรบทากรวยลก ฉกกวางประมาณ ๒ นวฟต ๓. ใบตองสาหรบหอ ฉกกวางประมาณ ๑.๕ นวฟต ใบตอง แตละประเภท ควรฉกเตรยมไวใหไดจานวนทตองการ กลาวคอ ถาทาพานบายศร ๓ ชน ชนละ ๔ ทศ ( ๔ รว ) นนกหมายถงวาจะมรวทงหมด ๑๒ รว ในแตละรว จะประกอบดวยกรวยแม ๑ กรวย และ กรวยลก ๙ กรวย รวมทงสน จะมกรวยแม ๑๒ กรวย และ กรวยลก ๑๐๘ กรวย นนเอง แสดงวาจะตองม ใบตองสาหรบทากรวยแม ๑๒ ชน ใบตองสาหรบทากรวยลก ๑๐๘ ชน ใบตองสาหรบหอ ๑๒๐ ชน นนเอง แตใบตองสาหรบหอ จะตองเตรยมไวเพอหอรวอก คอใน ๑ รวจะประกอบไปดวย กรวยแม ๑ กรวย กรวยลก ๙ กรวย ซงจะตองมาหอรวมกน ดงนน จงตองเพมใบตองสาหรบหออก ๑๒๐ ชน รวมเปน ใบตองสาหรบหอ ๒๔๐

๔. การพบกรวย และหอกรวย หมายถงการนาใบตองทฉกเตรยมไวแลวสาหรบพบกรวย มาพบ โดยการพบกรวยแมและกรวยลกจะมลกษณะวธการพบเหมอนกน คอ การนาใบตองมาพบมวนใหเปน กรวยปลายแหลม เพยงแตกรวยลกจะมการนาดอกพด มาวางเสยบไวทสวนยอดปลายแหลมของกรวย เมอพบหรอมวนใบตองเปนกรวยเสรจในแตละกรวยแลว ใหนาลวดเยบกระดาษ มาเยบใบตองไวเพอ ปองกนใบตองคลายตวออกจากกน แลวเกบกรวยแตละประเภทไวจนครบจานวนทตองการเมอไดกรวย แตละประเภทครบตามจานวนทตองการแลว กนากรวยทไดมาหอ โดยการนาใบตองทฉกเตรยมไวสาหรบ หอมาหอกรวย หรอเรยกอกอยางวา หมผา หรอ แตงตวใหกรวยบายศร

๕. การหอรวบายศร คอการนากรวยแม และ กรวยลกทไดหอกรวยไวเรยบรอยแลว มาหอมดรวม เขาไวดวยกน ทนยมทากน ใน ๑ รว จะประกอบดวย กรวยแม ๑ กรวย กรวยลก ๙ กรวย วธการหอรว มการ หอคลายกบการหอกรวยแมหรอกรวยลก แตจะแบงวธตามลกษณะงานทไดเปน ๒ วธ คอ ๑. หอแบบตรง คอการหอโดยเรมตนจากกรวยแม แลววางกรวยลกไวดานบนกรวยแมเปนชน ๆ ทบกนขนมา หรอหนกรวยลกเขาหาตวผหอ การหอแบบน จะไดรวบายศรคอนขางตรง และในชวงตวรว จะมรอยหยกของใบตองหอเรยกวา มเกลด ๒. หอแบบหวาน คอการหอ โดยเรมตนจากกรวยแม แตวางกรวยลกไวดานลางของกรวยแม และวางซอนลงดานลางลงไปจนครบ หรอหนกรวยแมเขาหาตวผหอ โดยวางกรวยลกลงดานลางจนครบ นนเอง การหอแบบน จะไดรวบายศรเปนลกษณะออนชอย งอน ออนหวานเมอ หอรวจนเสรจในแตละรวแลว จงนารวทไดลงแชในนาผสมสารสมทเตรยมไวประมาณ ๒๐ นาท เพอใหใบตองเขารปทรง อยตวตามทไดพบ และหอ จากนน จงนาไปแชในนาผสมนามนมะกอกตอไป เพอใหรวมความเปนมนวาว เนนสเขยวเขมของ ใบตองมากขน และมกลนหอมในตวเอง

๖. การประกอบพานบายศร ถอเปนขนตอนสดทายในการทาบายศร คอการนารวททาเสรจแลวและ แชในนาผสมนามนมะกอกแลว มาประกอบเขากบพานบายศร ๓ ชนทไดเตรยมไว การนารว มาประกอบกบพาน ควรเรมตนจากพานใหญสด หรอพานทวางอยชนลางสดกอน โดยการวางใหรวอยบนพานใหมระยะหาง เทา ๆ กน ๔ รว ( ๔ ทศ ) ซงจะยดรวตดกบพานโดยใชไมปลายแหลมทเตรยมไวแลว มากลด หรอเสยบจากดานบนของรวใหทะลไปยดตดกบโฟมทรองไวบนพนพาน กาประกอบรวกบพานชนกลาง และชนบนสด กใช วธเดยวกน แตจะตองใหรวชนท ๒ วางสลบกบรวชนแรก และรวบนพานชนบนสด กใหสลบกบรวบนพานชนกลาง การประกอบรวกบพานชนบนสด ใหหอใบตองเปนกรวยขนาดใหญพอควรวางไวเปนแกนกลางของพาน เมอวางรวทง ๔ รวเสรจแลว ใหรวบปลายสดของรวทง ๔ เขาหากน โดยมกรวยททาเปนแกนกลางอยดานใน แลวนาใบตองมวนเปนกรวยขนาดใหญอกกรวย มาครอบทบยอดทง ๔ ของรวไว ซงจะทาใหพานบายศรทได มยอดแหลมทสวยงามและมนคง จากนนจงนา ใบไม (สวนใหญจะนาใบไมทมชอเปนมงคล เชน ใบเงน ใบทอง ) มาวางรองบนพาน เพอปกปดไมใหมองเหนโฟมทรองพนพาน และนาดอกไมสสด เชน ดอกบานไมรโรย หรอดอกดาวเรอง มาประดบบนพานเพมความสวยงามหรอทามาลย สวมบนยอด หรอทาเปน อบะรอยรอบพานแตละชน กจะเพมสสน และความสวยงามใหแกพานบายศรมากขน วน เวลา ฤดกาลและโอกาส

- ใชเวลาในการทาประมาณ ๒ - ๓ ชวโมง - ใชในโอกาสงานบญ,งานบวชนาค,งานแตงงาน,งานไหวครและพธกรรมตาง ๆ ตามศาสนา

ความเชอ มความเชอทสบทอดตอกนมา คอ เปนการขอขมาตอสงศกดสทธ ครบาอาจารย และยงถอ

เปนการสกการะตอสงศกดสทธอกดวย (ตามแตพธกรรมทปฏบต)

ประวตความเปนมา - บรรพบรษเปนคนทา - ทากนภายในครอบครว - เรมทาตงแตเดก ๆ - ไดใชสอยในดานการสกการะสงศกดสทธและพธกรรมตางๆ สภาพการณปจจบน

สภาพการณ ยงถอวาเปนทนยม เพราะคนไทยยงศรทธาและเชอในพทธศาสนาและพธกรรมตางๆ

รายได สวนใหญจะคดตามขนาดและรปแบบความยาก งาย ของบายศร ปญหาการตลาด ราคาของวตถดบทใชในแตละปมราคาไมเทากน จงทาใหราคาของ

บายศรไมเทากนในแตละป แตละฤดกาล เรยกวาราคาบายศรจะถกหรอแพงนนขนอยกบราคาของ วตถดบดวย ขอมลอนๆ

บายศรยงมอกหลากหลายชนดดวยกน แตละชนดนนสามารถนาไปประกอบพธกรรมตางๆไดหลากหลายตามความเชอของแตละบคคล แตละกลมชมชน ทงยงสามารถนาเอาบายศรเหลานมาประยกตตกแตงเปนของตกแตงตามงานหรอพธสาคญตางๆไดอกดวย

พานพม แบบบนทกขอมลบคลากรทางวฒนธรรม ประเภท (ชางฝมอ เพลงพนบาน ฯลฯ) พานพมประเภทตางๆทประดษฐจากผา ประวตสวนตว ชอ นางสมาล วชรสนทรกจ วน เดอน ปเกด ๓ มถนายน ๒๔๘๙ สถานทเกด พษณโลก ศาสนา พทธ อาชพ ขาราชการบานาญ การศกษา ปรญญาตร ทอย ๓๐๖ / ๔๗ ถ.พทธบชา อ.เมอง จ.พษณโลก ผอปถมภ ชวยเหลอตนเองมาโดยตลอด ชวตครอบครว สามเสยชวต มบตร ๓ คน ชาย ๑ คน หญง ๒ คน ชวตการงาน เรมงานเมอ หลงเกษยณอายราชการ สงบนดาลใจ วสดเกบไดนานทาใหประหยดคาใชจาย สะดวกในการประดษฐ แหลงเรยนร เหนตนแบบจากรานคาทมราคาสง ระยะเวลาทฝกฝน เมอมเวลาวาง ระยะเวลาทปฏบตงานจรง ๑ สปดาห ประมาณจากรปทรงทจะประดษฐ ผสนบสนน ใชตนทนสวนตวในการประกอบอาชพ อปสรรคในการท างาน อปกรณหาซอยากตองเดนทางไปซอทกรงเทพฯ เชน รบบน (สไมตรงตามความตองการทใช) งานแตละชนมความประณตสงใชเวลานาน จงเปนอปสรรคในการทางาน ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน กรวยอปชา (ใชในงานอปสมบทแหหนานาค) ลกษณะ ทรงสง เอาไวถองานบวช หรอ ตงโตะหมบชา ปรมาณ ๘๐๐ บาท ความแพรหลาย เปนทนยมอยตามหนวยงานหรองานตางๆ ทรรศนะสวนตว ไดลองผดลองถกจนประสบความสาเรจและจะตองรกในสงททา งานจงจะออกมาด ไมละเลยและมองขาม ถงแมจะยากกตองลองทาจงจะไดผลงาน ประดษฐพานพมทสวยงามออกสทองตลาด และนาไปสอนใหเยาวชนรนหลงไดรถงการประดษฐพานพม เพอจะไดมอาชพในวนขางหนา

แหลงขอมลเพอการสบคนเพมเตม แหลงขอมลเพมเตมท ชมชนทามะปราง เทศบาลนครพษณโลก ขอมลอนๆ หาซอไดทถนนคนเดน สะพานพระสพรรณกลยาฯ ทกวนเสาร สงซอไดท ปาสมาล วชรสนทรกจ ๐๘๑ - ๒๘๐๙๐๗๗ (ปาส) วสด - อปกรณ

๑. กรรไกร ๒. เขมพรอมดาย ๓. กระดาษตดแบบ ๔. กาวยาง ๕. ดนสอ หรอ ปากกา

วธการท า การพบกลบปดกระพงนมสาว

๑. ตดผากวางครงนว ยาว ๒ นว พบครงใบตองลงมาในลกษณะมมเฉยง จากระยะกงกลาง พบลงมาครงกลบ

๒. จบชายผาดานซายมอบดไขวใหเปนมมกระทงขนมาทบดานขวา เกบชายผาเขาไปใหเลก พบแลวใหเกดรองกลบดานบนจะเปนกลบบดกระพงทสวยงามมมตนาไปใชเยบแบบกลบบว หรอทาพานพม เปนตน การพบกลบพด

๑.พบครงตามแนวผา แลวพบครงตามแนวขวางอกครง พบเฉยงสลบทง ๒ ขางจบใหเสมอกน ๒. นาไปประกอบเปนรปทรงอน ๆ ตามตองการ

วธการเยบแบบกลบบว ๑. ตดผากวาง ๑.๕ นว จานวน ๒ ชน และตดแบบกลบบว ๒. ตดผากวาง ๑.๕ เซนตเมตร จานวน ๑๔ ชน ยาว

๕ เซนตเมตร จานวน ๒ ทอน พบกลบกหลาบเยบขอบขาง ๓. การเยบขอบขางตองกดกลบกหลาบใหแนบกนแบบเพอให

ไดรปของกลบบวทสวยงามตามแบบ ๔. ตดผากวาง ๑.๕ เซนตเมตร ตดยาว ๓ เซนตเมตรไลระดบ

คานวณการใชกระพงของแตละแถวแลวจดเปนชดสาหรบเยบแบบกลบบว ๑ ตว

๕. การเยบกลบปดกระพงฯ ใหแตละแถวเปนเสนตรงและสบหวาง ๖. นากรบกลบบวทสาเรจแลวนน นาไปใชตกแตงกระทงลอย พานพมดอกไม พานขนหมน

ขนหมาก พานรบนาสงข เปนตน

การท าดอกขากลบกหลาบจากผา ๑.พบผาเปนกลบบวตดกบกาบธปสาเรจ พนดวยดายใหแนน ๒. พบกลบใสสลบหวางกนแลวมด ๓. เมอทาครบ ๓ ชน ๘ กลบ พนดวยฟรอราเทปใหแนนอกครง ๔. ตดกานทเหลอออกเปนอนสาเรจแลวจงนาไปรอยเปนอบะตอไป

แกงหยวกและแกงบอน

ประวต ชอ นางอนงค รกษธรรม วน เดอน ปเกด พ.ศ. ๒๔๘๕ สถานทเกด ตาบลพรายชมพล ศาสนา พทธ อาชพ แมบาน การศกษา ป.๔ ทอย ๑๔ หม ๗ ต.จอมทอง อ. เมอง จ. พษณโลก ผอปถมภ ลกชาย ชวตครอบครว สามเสยชวต มลกชายสองคนลกชายคนโตเปนประธาน อบจอมทอง คนท

สองเปนผชวยผใหญบาน ปจจบนอาศยอยกบหลานชาย สงบนดาลใจ เพราะเปนอาหารโบราณ และปาไดเรยนรมาตงแตเดก แหลงเรยนร ถายทอดจากรนสรน ระยะเวลาทฝกฝน ตงแต อาย ๑๐ กวาป ระยะเวลาทปฏบตงานจรง ๔๐ – ๕๐ ป ผสนบสนน อบต. จอมทอง อปสรรคในการท างาน ปกตปาจะทากบขาวขายในหมบาน แตดวยเศรษฐกจในปจจบนตกตา จงทาใหปาเลกขาย ขนตอนการท าแกงหยวก สวนผสม -หยวก -กะท -พรกแกง -ปลายาง -ถวลสง -ใบชะพล -ชะอม ขนตอนการท า

๑. ตาถวลสงพอหยาบๆ ๒. หนหยวกแลวนามาแชในนาทผสมเกลอกบนามะขามไว ๓. คนนามะพราว ๔. หนใบชะพล ชะอมพอหยาบๆ ๕. ฉกปลายางเปนชนแบบพอดๆ ๖. ตมนากะทใหเดอด

๗. ใสพรกแกงแลวขนใหเขากน ๘. ใสนาปลารา ๙. ใสหยวกลงในหมอ ๑๐. ใสปลายาง ๑๑. ใสเกลอเลกนอย ๑๒. ใสถวลสง

ขนตอนการท าแกงบอน สวนผสม

-บอน -ปลายาง -นาตาล -ใบมะกรด -กะท -พรกแกง -นามะขามเปยก

ขนตอนการท า ๑.ตมบอนกอนในนาเดอดตมพอใหบอนยย

จากนนยกลงจากเตา

๒.ตมนากะทใหเดอด ๓.ใสพรกแกง ๔.ใสปลายาง ๕.ใสนามะขาม เกลอ นาตาล ๖.ใสบอนทตมแลวลงไปในหมอ ๗.ใสใบมะกรดเพอความสวยงาม

ขนมเปยกปน ชอ นางละมล จางวางสน วน เดอน ปเกด ๘ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๒ สถานทเกด บานทาชาง อ.พรหมพราม ศาสนา พทธ อาชพ เปนเจาของรถโดยสาร สาย พรหมพราม-พษณโลก การศกษา ประถมศกษาปท ๔ ทอย ๔๔/๒ หม 6 ต.จอมทอง อ. เมอง จ. พษณโลก ผอปถมภ ลกสาว ลกชาย ชวตครอบครว ปาหยากบสาม มลก ๔ คน ชาย ๒ คน หญง ๒ คน ชวตการงาน เรมงานเมอ ตงแตป พ.ศ. ๒๕๑๔ ทาขนมเมอป พ.ศ. ๒๕๔๗ สงบนดาลใจ หยดจากกจการรถโดยสาร โดยใหลกเปนผสบทอดกจการแทน จงเกดเวลาวางเลยหนมาทาขนม แหลงเรยนร ภมปญญาของคนโบราณเกา ๆ แลวนามาประยกต ระยะเวลาทฝกฝน ตงแต ป พ.ศ. ๒๕๔๖ ระยะเวลาทปฏบตงานจรง หลงจากป พ.ศ. ๑๕๔๗ กหนมาทาเปนกลมและจดตงเปนกลมขนมไทยจอมทองและจดเปนวสาหกจชมชน ผสนบสนน พฒนาชมชนและเกษตรชมชน อปสรรคในการท างาน เกดจากตวคณปามอายมากแลวและขบรถไมไดทาใหนาไปขายลาบากเพราะจะตองทาเองและขายเอง ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน ขนมเปยกปน ลกษณะ

ขนมเปยกปนของคนชมชนจอมทองเปนขนมไทยทไดรบความนยมภายในชมชนและชมชนใกลเคยง จากการสมภาษณปราชญในชมชนจอมทองพบวาขนมเปยกปนเปนขนมไทยโบราณทมมานานหลายอายคน นยมรบประทานในครวเรอนและทาขายในงานเทศกาลงานพธตาง ๆ นอกจากนนยงทาขายสาหรบทาบญตกบาตรในวนพระ ขนมเปยกปนของชมชนจอมทองจะมลกษณะเฉพาะคอ สดา

ของขนมเปยกปนเตรยมไดจากการนาใบตาลสดมาเผา เพอใหไดสดาซงแตกตางจากชมชนอนทใชเปลอกมะพราวแหง ทรรศนะสวนตว

คนเราถาทาอะไรไมตองทาหลายอยางแตควรทาอยางเดยวใหดไปเลย แหลงขอมลเพอการสบคนเพมเตม

จดทะเบยน OTOP แลว ขนตอนการท าขนมเปยกปน สวนผสม

- ใบตาลใบแกๆ - แปงมน - แปงขาวเจาโมเอง - นาปนใส - กะท - นาตาล - นาเปลา - มะพราวออน

อปกรณ - กระทะใบบว - ไมพาย - เตา - ฟน - ถาดใสขนม

ขนตอนการท า ๑. นาใบตาลแก ๆ มาเผาและกรองจะไดสดา ๒. นาแปงมน ๒ ลตร มาละลายนาแลวเตมนาปนใส ๓. นาแปงขาวเจาแชนาไวประมาณ ๖ ชวโมงจากนนนามาโม เมอโมเสรจแลวนาไปผสมรวม

กบแปงมน และนาปนใส ๔. จากนนนามากรองใสผาขาวบางและใสกะทตามลงไป ๕. ใสนาใบตาลลงไปแลวกวนใหเขากน ๖. ใสนาตาล ๗ กโลกรม ๗. กวนจนกวาจะไดท (ประมาณ ๖ ชวโมง) ๘. ตกใสถาด ๙. ทงไวใหเยนแลวตดเปนชน ๆ โรยมะพราวออนขด

สมนไพรทอดกรอบ

ประวต ชอ คณปาวนเพญ จนทขาว ( ปาเพญ ) อาย ๕๐ ป การศกษา สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร จากมหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม เรมงาน กอ ตง เม อวนท ๒๐ มนาคม พ .ศ . ๒๕๔๐ สถานทกอตง กลมแมบานเกษตรกรแปรรปสมนไพรทอด ทอย: ๓๐๗/๙๓ หมท ๒ ตาบลบานคลอง จงหวดพษณโลก ประวตและการบรหารจดการ กลมแมบานเกษตรกรแปรรปสมนไพรทอดไดเกดขนจากการรวมตวของสตรแมบานทตองการมอาชพและรายได ครงแรกกอตงมสมาชก ๗ คน ระดมหนคนละ ๑,๐๐๐ บาท ตอมาไดรบการสนบสนนจาก อบต. ใหกยมเงนมา ๑๕,๐๐๐ บาท กจกรรมของกลมมการขยายตวดขนเปนลาดบ กลมมการเพมหนอก ๒๐,๐๐๐ บาท จากการรบสมครสมาชกเพม ผลกาไรจะหกเขากลม ๒๐ % การบรหารในรปคณะกรรมการ สภาพการรวมตว มการรวมกลมโดยสตรแมบาน มการจดตงคณะกรรมการบรหารกลม ใหสมาชกถอหน และสมาชกมาทางานทกลมเปนรายวน มการชกนาผทวางงานเขามารวมกลมดวย สภาพทวไปของชมชน/กลม สภาพทวไปของชมชนเปนบานจดสรร อาชพสวนใหญเปนขาราชการและคาขาย กลมจงจดตงขนภายในหมบานจดสรร หมบานเกศกาณต ขนตอนการผลต

๑. เตรยมวตถดบ วตถดบทใชสมนไพร ๑๙ ชนด ไดแก งาขาว กระชาย กระเทยม ดปล วานไพร ขงแก ฟาทลาย

โจร ตะไคร กระชายดา แหวหม เกลอไอโอดน วานเปราะ ขา ขมน ใบมะกรด กระทอ พรกขหน หอมแดง พรกไทย

๒. ท าการคดเลอกวตถดบ นาวตถดบแตละชนดไปลางใหสะอาดจานวน ๕ ครงจนสะอาดเกลยง แลวนาไปผงแดด

โดยใชระยะเวลาประมาณ ๑ วน ๓. น าวตถดบไปทอด

นาวตถดบทไดเตรยมไวมาทอด โดยทอดใหเหลองกรอบ ใชระยะเวลาประมาณ ๑๐ นาท ๔.น าวตถดบมาผสม

นาวตถดบททอดทง ๑๙ ชนดมาคลกเคลารวมกนในปรมาณอตราสวนทเทากนทง ๑๙ ชนด นามาปรงใสโดยใสเกลออยางเดยว ปรมาณเกลอ ๗ ขดและทาการคลกคลาใหมอกครงเพอใหสวนผสมเขากน คลกประมาณ ๑๕ นาท

๕. น ามาใสบรรจภณฑ บรรจภณฑจะมสองแบบคอ ถงกบกลองพลาสตก โดย การบรรจแบบถงจะมปรมาณ

๒๐ กรม ราคา ๒๕ บาทกลองพลาสตกปรมาณ ๓๐ กรม ราคา ๓๐ บาท โดยกลองพลาสตกจะมราคาแพงกวาแบบทเปนซอง

ไขเคมสมนไพรเสรมไอโอดน

ประวตความเปนมา ต.บงพระ อ.เมอง จ.พษณโลก

เดมมแมนาไหลผานตาบลและมพอคาลองเรอสาเภาบรรทกพระมาตามลานา พอมาถงคงนาแหงหนงเรอสาเภาบรรทกพระไดอบปางลง แตนนมาถาวนใดพระจนทรเตมดวงในบงจะมพระโผลขนมาจากบงใหชาวบานไดเหนกน จงทาใหชาวบาน เรยกวา "บงพระ" ปจจบนบงพระอยทางทศตะวนตกเฉยงใตของตาบล และตอมาจงไดนามาเปนชอของตาบล "บงพระ" สภาพทวไปของต าบล

สภาพทวไปของตาบลบงพระ พนทเปนทราบ อาณาเขตตาบล ทศเหนอ ตดตอกบ ตาบลในเมอง อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ทศใต ตดตอกบ ตาบลวดพรก อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ทศตะวนออก ตดตอกบ ตาบลวงนาใส อาเภอวงทอง จงหวดพษณโลก ทศตะวนตก ตดตอกบ ตาบลวดพรก อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก จานวนประชากรของตาบล จานวนประชากรในเขต อบต. ๑๔,๒๒๗ คน และจานวนหลงคาเรอน ๔,๓๓๔ หลงคาเรอน อาชพหลก ทานา ทาสวนผก อาชพเสรม รบจาง ผลตภณฑไขเคมสมนไพรเสรมไอโอดน วตถดบทใช ๑. ไขเปดคดพเศษ ๒๐๐ ฟอง ๒. เกลอไอโอดน ๖ กโลกรม

๓. ขมนชน ๑ กโลกรม ๔. ไพรสด ๑ กโลกรม ๕. ขา ๑ กโลกรม ๖. ตะไครหอม ๒ กโลกรม ๗. นาสะอาด ๒๐ - ๓๐ ลตร ขนตอนการผลต

๑. นาไขเปดและเครองสมนไพรมาลางใหสะอาด ๒. นาสมนไพร ขง ขา ตะไคร ใบมะกรด อยางละ ๑ กโลกรมมาบดใหละเอยด

๓. เตรยมภาชนะสาหรบใชดอง เทลงในโองพรอมผสมกบเกลอ จดไขวางเรยงลงในภาชนะทจะดองไข จากนนใหใสนาเกลอสมนไพรทเตรยมไวแลวลงไปในภาชนะใหนาทวมไขพอด ใชตะแกงททาการสานเอาไว ซงทาดวยไมไผกดทบลงไป เพอไมใหไขลอยขนมา นาไขแชไวในสมนไพรประมาณ ๑๒ – ๑๕ วน

๔. เมอครบกาหนด จงนาไขมาตมในนาสมนไพร ไฟปานกลาง ประมาณ ๑๐ – ๑๕ นาท กสามารถรบประทานได ขนตอนการจดจ าหนาย

ในการจาหนายไขเคมสมนไพรเสรมไอโอดนนนมการจาหนายทงภายในชมชน และภายนอกชมชนตามสถานทตาง ๆ ทงนไดสรางเครอขาย เพอประสานงานไปยงกลมแมบานของตาบลบงพระ เพอนาผลตภณฑไขเคมเสรมไอโอดนของตาบลบงพระ ไปจาหนายดวยเมอไปออกรานตามสถานทตาง ๆ โดยเฉพาะงาน หนงผลตภณฑหนงตาบลดวยทมการจดขนตามอาเภอและตามจงหวดตาง ๆ เพอเปนรายไดของกลมแมบาน สถานทจ าหนาย กลมไขเคมสมนไพรเสรมไอโอดน ๒๐/๖ หมท ๘ บานสะพานส ตาบลบงพระ อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ตดตอ : นางสชรา สนองญาต โทร :๐๕๕-๒๘๗๑๙๒ e-mail : cdd_phitsanulok@thaimail.com

หมซว ลกษณะของสนคาและการบรการ

ผลตภณฑหมซวของโรงงานมลกษณะของผลตภณฑเปนเสนหมซว หมซวมงกรทองมลกษณะเปนเสนสขาวนวลขนาด ๑ มลลเมตร บรรจในถงพลาสตกรอนขนาด ๗๐๐ กรม เกยรตคณทไดรบ

๑ . เก ยร ตบตร (OTOPCITY) คณะทาง านกจกรรมอาหารของ ด ๗๕ จ งหวดและกรงเทพมหานคร ในงานเมองแหงภมปญญาไทย (OTOP) ครงท ๒ ป ๒๕๔๗ ณ อมแพคเมองทองธาน

๒. ประกาศณยบตร Pre-Haccp (สทาตราฐานอาหารปลอดภย) โครงการพฒนาศกยภาพผผลตอาหารระดบ SME เตรยมเขาสระบบ Haccp (Pre-Haccp) ป ๒๕๕๑

๓. สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข ป ๒๕๔๓ หนงสอรบรองมาตรฐานวธทดในการผลต

๔. ประกาศณยบตรกลมผผลต กลมมงการทอง ไดรบการคดสรรเปนผลตภณฑ ระดบ ๔ ดาว ตามโครงการคดสรรสดยอด หนงตาบล หนงผลตภณฑไทย (OTOP PRODUCT CHAMPION)

ประวตความเปนมา นายปญญา จนทรแจง เปนคนทมความรในการผลตหมซว โดยอาศยการศกษา วธการผลต จากแหลงตางๆ ทงลองผดลองถก และพฒนาผลตภณฑของตนจนไดเปนหมซว มงกรทองทมคณภาพ และเปนทรจก เมอ ๑๐ ปทแลว หมซวยงไมคอยมบทบาทใน จงหวดพษณโลก เนองจากวายงไมคอยมคนรจกหมซวและการนาไปประกอบอาหารไมเปนจงทาใหหมซวไมเปนทนยมมากนก นายปญญา จนทรแจง จงคดคนการผลตหมซวจนสามารถนาผลตภณฑหมซวไปสตลาดสนคา OTOP ในระดบ ๔ ดาวได เดมทนายปญญา จนทรแจง เปนครสอนอยท โรงเรยนวดโบสถศกษา แตเนองจากอาชพคร เปนอาชพทมรายไดนอย ไมเพยงพอตอคาใชจาย จงทาให นายปญญา จนทรแจง คดทจะประกอบอาชพเสรมขนมา โดยเรมจากการทากจการครอบครวและมผอนมารวม ๒ - ๓ คน เปนการทาขนมคกก

ขนมเคยว และปลาหวานเสยบไม แตประสบกบการขาดทน เนองสาเหตมาจากผรบซอไมจายเงนใหกบผผลตจงเกดการขาดทน ตอมาจงคดผลตหมซวขนมา เนองจากหมซวเปนของขนชอของจงหวดพษณโลก จงไดศกษาแนวการผลตการจดจาหนายแลวนามาทดลองผลต ซงในชวง ๑ - ๒ ปแรกนนประสบปญหาเกยวกบการจดจาหนายเนองจากผลตภณฑสผผลตรายเกาไมได หลงจากนนจงไดศกษาเพมเตมเกยวกบการผลตเปนระยะเวลา1ป และไดรบความรจากผทมความรในดานการผลตหมซวแลวนามาพฒนา แตการจดจาหนายกยงไมเปนทนาพอใจ จนกระทงไดศกษาทางการตลาด จงพบวธการดงดดลกคาดวยการนาหมซวมาประกอบอาหารในงานตาง ๆ เชน งานมหกรรมสนคา OTOP ซงสามารถทาใหผคนรจกหมซวมงกรทอง จนในทสดสามารถนาผลตภณฑหมซว ตรามงกรทอง ไปสตลาดสนคา (OTOP) ในระดบ ๔ ดาว ทาใหการจดจาหนายดขน โดยไดรบการสนบสนนและสงเสรมจากองคกรตาง ๆ โรงงานหมซวมงกรทอง ตงอยเลขท ๕๑๗ หมท ๙ ซอยอนโอภาส ตาบล อรญญก อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก รหสไปรษณย ๖๕๐๐๐ โดยม นายปญญา จนทรแจง เปนประธานกลม โรงงานหมซวมงกรทอง กอตงเมอวนท ๒๓ มนาคม ๒๕๔๘ จดทะเบยนพาณชยเลขท ๐๖๕๗๑๑๔๘๐๔๑๖๙ ดวยทนจดทะเบยน หาแสนบาท โดยจานวนบคลากรในปจจบนของบรษทมทงหมด ๗ คน ระดบผบรหารจานวน ๒ ซงบรษทมการดาเนนการธรกจหมซว ทมการผลตโดยใชแปงสาลไมตากวา ๓๖ ตนตอป มตลาดการจาหนวยสงสนคาใหกบรานจาหนวยของฝากในเขตจงหวด กรงเทพ สงหบร นครสวรรค เชยงใหม เชยงราย อตรดตถ แพร และตาก มผลตภณฑหลก คอ หมซว หมเตยว เสนกลม แบน ภายใตเครองหมายการคา หมซวตรามงกรทอง วตถดบหลกของโรงงานทใชไดแก แปงสาล นาเกลอ และบรรจภณฑ การท าหมซว หมซวเปนผลตภณฑทผลตโดยชาวจน(แคะ) มาอาศยในประเทศไทยในจงหวดพษณโลก การถายทอดวธการผลตกนมาตงแตป ๒๔๙๐ ใชในการประกอบอาหารเฉพาะในหมคนจนดวยกนตอมามคนสนใจนาไปประกอบอาหารมากขนเพราะรสชาตด เหมาะตอการนาไปเปนของฝากแสดงถงการอวยพรใหมอายยนยาวผกมตรไมตรตอกนและใชในการมงคลตางๆ เชนงานวนเกด งานแตงงาน งานขนบานใหม และงานเลยงสงสรรค วตถดบ

๑. แปงสาล ๙๒% ๒. เกลอทะเล ๘%

ขนตอนการผลต ๑. นาเกลอทเตรยมไวไปผสมนาเปลา จะไดนาเกลอ ๙ กโลกรม ๒. นาแปงสาล ๒๓.๕ กโลกรม มาผสมกบนาเกลอทเตรยมไว นวดใหเขากนหลงจากนน

พกแปงไวประมาณ ๕ นาท ๓. นาแปงทพกไวไปเขาเครองอดแผน ๒ รอบ เพอไมใหแปงฉกขาด แลวนาไปเขาเครอง

รดแผนบาง ประมาณ ๔ รอบเพอใหแปงอดแนน ๔. นาแผนแปงทรดแผนบางแลวไปเขาเครองทาเสน จะไดเสนหมซวออกมา จากนนตด

เสนใหยาวพอประมาณ นาไปผงลมใหแหง ๕. นาเสนทไดไปนงประมาณ ๑ ชวโมง ๖. นาเสนทนงเสรจแลวมาพนแยกเปนหว แลวนาไปตากแดด ประมาณครงวนจากนน

พลกกลบดานแลวตากตออกครงวน ๗. เมอตากเสนแหงแลว นามาทาการชงและใสลงบรรจภณฑ ๘. เตรยมจดสงจาหนาย

ราคาจ าหนาย ราคาขายสงหมซวมงกรทอง มดงน

หมซวขนาด ๐.๕ กโลกรม ราคา ๓๐ บาท หมซวขนาด ๑ กโลกรม ราคา ๖๐ บาท

กลวยกวน ประวตการกอตงกลมแมบานสระประทม กอนทจะมการกอตงกลมแมบานนขนมา คณบญรอด ไดเลาถงความเปนมาในการกอตงกลมแมบานสระประทมวา ไดมกลมเกษตรพฒนาของจงหวดพจตรไดมาสารวจพนทของตาบลไผรอบ

แลวพบวาตาบลไผรอบนมชาวบานปลกกลวยกนมากเมอถงเวลาทกลวยนนสกงอมชาวบานกไมทราบวาจะนากลวยทสกงอมนนไปประกอบอาหารหรอทาขนมอะไรและรสกเสยดายทจะปลอยใหกลวยทมอยนนเนาเสยและจะตองทงไปโดยเปลา

ประโยชน กลมเกษตรพฒนาของจงหวดพจตรเลยนาเรองนไปเขาทประชมของจงหวดและไดนาเรองทไดประชมนนมาเสนอ

ชาวบานสระประทมและปรกษาวาทางจงหวดไดเสนอใหชาวบานจดทากลมแมบานขนมาแลวนากลวยทสกงอมนนามาแปรรปเปนกลวยกวนเพอเปนของฝากประจาจงหวดพจตร

ในการกอตงกลมแมบานสระประทมในการทาสนคา otop นจงเรมการกอตงเมอประมาณป พ.ศ.๒๕๓๒ ตอนกอตง

ครงแรกนรวมกลมกนไดประมาณ ๑๕ คน โดยคณบญปลก สนทรกลา เปนผทคดรเรมเพอทจะทาการกอสรางกลมแมบานสระประทมเพอทจะเอาไวผลตกลวยแปรรปทาสนคา otop ขนมา ในตอนกอตงแรก ๆ ไดงบประมาณในการจดตงสถานทจากกรมแรงงานและชาวบานของบานสระประทมมากอสรางสถานทกลมแมบานสระประทมเพอทจะทาสนคา otop กนเอง โดยไมไดจางชางมากอสรางทางกรมแรงงานไดใหแตงบประมาณมาทาการกอสราง แตงบประมาณทไดรบมานนไมเพยงพอในการกอตงสถานท คณบญปลก สนทรกลา จงไดทาการของบประมาณเพมจากองคการบรหารสวนตาบลไผรอบอกครง ( ปานมจาไมไดวาของบประมาณมาจานวนเทาไร ) พอกอตงสถานทกลมแมบานสระประทมเสรจเรยบรอยแลวทางองคการบรหารสวนตาบลไผรอบไดชวยเครองกวนกลวยประมาณ ๒ เครอง ปานมยงใหขอมลตออกวา สถานทกลมแมบานสระประทมนจะไมมใครทเปนเจาของเพราะวาทก ๆ คนของชาวบานสระประทมชวยกนกอสรางกลมแมบานนขนมาเพราะฉะนนชาวกลมแมบานสระประทมจงเปนเจาของกลมแมบานนทกคน สนคา otop ของชาวบานสระประทมนไดรบความปลอดภยวาสะอาด ถกหลกนามยจากองคการอาหารและยาเปนทเรยบรอยแลวและชอทกลมแมบานนนตงชอวา “ กลมแมบานสระประทม” นไมไดมการจดลขสทธแตอยางใด แตปานมบอกวาไมสามารถใชชอสนคาโอทอปอยางเดยวกนไดเพราะจะถอวาเปนการลอดเลยนแบบและไมใหเกยรตกน

วตถดบ ในชมชนการปลกกลวยกนเปนจานวนมากและเปนสนคาทมอยแลวในชมชน บางครงกจะมรถมาสงทกลมแมบานเองโดยซอมากโลกรมละ ๓ บาทตอหนงหวและยงไดมการรบซอจากสถานททว ๆ ไปอกดวย วธการท ากลวยกวน

๑. นากลวยมาปอกเปลอก เมอเราปอกกลวยตามทเราตองการเสรจแลวนากลวยมาลางนาใหสะอาด ( เราตองเลอกกลวยทสกงอมมาก ๆ มาทากลวยกวน )

๒. จากนนเรานากลวยทลางสะอาดแลวมาใสเครองบดเพอทจะบดกลวยใหละเอยด ๓. นากลวยทบดเสรจแลวนามาใสเครองสาหรบกวนและนาสวนผสมทงหมดมาใส

- นาตาลทรายขาว ๓ กโลกรม - แบะแซ ๑½ กโลกรม - นาตาลปบ ๓ กโลกรม - มะพราว ๗½ กโลกรม - กลวย ๓๐ กโลกรม

จากนนใชเวลาในการกวนประมาณ ๘ ชวโมง กลวยทเรานนใสเครองกวนแรก ๆ จะมส ขาวแตพอเรานนกวนไปนาน ๆ จะมการเปลยนสไปเรอย ๆ จากขาวไปแดงและสดทายจะไดเปน สดา

๔. จากนนนากลวยทเรากวนไดแลวนามาผงใหเยนสกพก ใชเวลาในการรอใหกลวยกวน เยนประมาณครงชวโมงแลวนามาใสถงรอนขนาดใหญ

๕. พอกลวยกวนเยนแลวนามาคลงใหเปนแผนเรยบ ๆ ยาว ๆ ถาเราอยากทราบวาแผน กลวยกวนทเราคลงนนเรยบแลวแทนทเราเอาไวใชคลงจะสามารถลนบนแผนกลวยกวนไดโดยอตโนมต ( ถงทบรรจกลวยทบดเสรจและคลงเรยบรอยแลวนาหนกประมาณ ๓½ )

๖. จากนนนาแผนทเราคลงเสรจแลวมาตดเปนแถวยาว ๆ พอตดเสรจแลวดงแตละแผน ออกมาเพอทเวลาตดเปนชนเลก ๆ จะไดไมตดกน เวลาทเราตดกลวยกวนกะความกวางในการตดประมาณ ๑ นว

๗. ขนตอนนคอการตดใหพอคาในการตดเราจะใชกะดวยสายตาเราเอง เพอทจะมวนใส ถงพลาสตกสาหรบมวนกลวยกวนโดยเฉพาะ

๘. ขนตอนสดทาย คอ การพบกลวยกวนทตดเปนชนพอคาแลวนามาหอ - วางกลวยกวนทเรานนตดเปนคาวางตรงกลางของถงพลาสตกจากนนมวนหวมวนทาย

ใหเรยบรอย

การตดกลวยกวนทคลงเสรจแลวในแตละวนจะไดประมาณ ๗๐ กโลกรม ตอ ๑ เขยง สวนใหญบคคลทมาทางานจะเปนคนทวางจากการทานากจะมาหารายไดอาชพเสรมและชวงเสารและอาทตยเดกนกเรยนกจะมากนจานวนมากเพอจะหารายไดพเศษชวงเสาร - อาทตยเชนกน อตราการจางหอกลวยกวน อตราการจางในการหอกลวยกวนทตดเปนชนพอคาแลวจะมราคาจางคอ ถาเราหอกลวยกวนได ๑ กโลกรมจะไดเปนเงน ๓.๕๐ บาท/1กโลกรม ใครทาไดมากคนนนกจะไดคาจางมากตามทเรานนทาไดในแตละวน ( จะไมมการจางรายวน ) ราคาขายกลวยกวน

ราคาสงจะอยทกโลกรมละ ๕๕ บาท บรรจถงถงละ ๓๕๐ กรม ราคาสงถงละ ๒๐ บาท บรรจถงถงละ ๑๐๐ กรม ราคาสงถงละ ๑๐ บาท

รายไดตอวนของการจาหนายกลวยกวนจะไมแนนอนแลวแตลกคาจะมารบและสงสนคาของแตละวนรายไดจงไมแนนอน

กลวยตากแมโสม

ประวตการจดตง เรมจากการประกอบอาชพทานาและประกอบอาชพตากกลวยไปพรอมกนประมาณ 5 ป และเลกอาชพทานาเพราะประสบปญหานาทวมเปนประจาตอเนองจากสถานททานาเปนลมจะทานาได

เพยงปละครงและคดทจะอาชพเสรมเพอเพมรายไดใหกบครอบครวจงหนมาทดลองประกอบอาชพตากกลวยเนองในทองถนมกลวยนาวามากและพอเหลอจากการทาอยางอนแลวกปลอยใหเนาเสยจงลองปลอกตากแดด ประมาณ ๕-๖ แดด จนแหงสนทแลวนามาลองรบประทานปรากฏวารสชาตอรอยและหวานแปลกด และยงเกบไวไดหลายวนอกดวยทงนจงหาซอกลวย

นาวาตามหมบานใกลเคยงในหมบาน สวนใหญชาวบานในสมยนนนยมปลกกลวยนาวาทงไวในสวนทกบานเลยกวาได จงไมยากตอการหาวตถดบ เมอตากกลวยแหงแลวกนามาบรรจใสถงพลาสตก และปดผนกโดยใชเทยนรนปากถง แลวนาไปขายเองในวดใหญทจงหวดพษณโลกบางครงกขายในตลาดสดหลงสถานรถไฟจงหวดพษณโลก แตท ขายดทสดกคอ วดใหญ เพราะมนกทองเทยวกน มากทาใหขายดและเปนทรจกมากขน และเรมมชอเสยงขนเรอยๆ และมผสนใจมาตดตอซอ ไปขายเอง ตอมากจการขายกลวยเรมมการขยายออก คอ มการสงขายตามตางจงหวด เชน จงหวด สพรรณบร กรงเทพ อดรธาน เปนตน และจากนนมากประกอบอาชพขายกลวยตาก เปนหลกมาจนถงทกวนน การจาหนาย

๑. จานวนกลวยตากบบรรจใสกลองใส จานวน ๒,๕๐๐ กลอง/เดอน ๒. จานวนกลวยตากยงไมบรรจภณฑ จานวน ๓,๐๐๐ กโลกรม/เดอน ( บางเดอน ) ๓. จานวนกลวยตากเหลอคางสตอก จานวน ๑๐๐-๒๐๐ กลอง/เดอน ( โดยเฉลย ) ๔. ราคาขายปลก กลองใสขนาด ๗๐๐ กรม แพคละ ๓๕ บาท

กลองใสขนาด ๕๐๐ กรม แพคละ ๒๕ บาท กลองใสขนาด ๔๐๐ กรม แพคละ ๒๐ บาท กลองกระดาษ ๓๐๐ กรม แพคละ ๓๕ บาท

๑. ราคาขายสง กลองใสขนาด ๗๐๐ กรม แพคละ ๒๘ บาท กลองใสขนาด ๕๐๐ กรม แพคละ ๒๐ บาท กลองใสขนาด ๔๐๐ กรม แพคละ ๑๘ บาท กลองกระดาษ ๓๐๐ กรม แพคละ ๒๕ บาท

๒. ขาดทนเฉลยโดยประมาณ ๓๐ – ๔๐ % ( บางครง ) ขนตอนการผลต

๑. นากลวยดบทซอมาบม โดยเรยงรวม ๆ กนไวใหเปนกองเดยวกน ๒. นาผายางหอหมกลวยใหมดชดทงไว ๑ วน ๑ คน ๓. เมอครบกาหนดแลวใหเปดผายางออกและปลอยทงไว ๔ วนจงปลอกตาดแดด ๔. นากลวยทปลอกมาวางบนแผงไมโดยวางลกกลวยไมใหทบกน ระหวางการตากแดดนนเมอ

เกบตองคลมในผายางเพอใหลกกลวยมผวสวย ๕. ตากกลวยจนครบ ๖ แดดจนเปนสเหลอง ๖. นากลวยทตากแดดเสรจแลวนามาตดตกแตงใหดสวยงาม ๗. กลวยทไดรบการตดตกแตงแลวนามาอบไลความชนออกในอณหภม ๘๐ องศา

โดยประมาณ ๒๐-๓๐ นาท เพอยดระยะเวลาใหกลวยอยไดนาน ๘. อบเสรจแลวนามาบรรจใสกลองหรอซองฟอยด ๙. เมอบรรจเสรจแลวนามาปดผนกเพอปองกนแมลง มด เขาภายใน หลงจากนนนาแพคใส

กลองลงเพอออกจาหนาย

กระยาสารท ประวตและความเปนมา นาง กตตยา อนด เปนบคคลทมความรความสามารถในดานการทาขนม และ กระยาสารท อยแลว โดยอาศย จากการทเหนชาวบานคนเฒาคนแก เชน ปยา ตายาย และพอแม ทารบประทานและนาไปใสบาตรกน อยเปนประจา และตอมา นาง กตตยา อนด จงมการฝกฝนจากการทเหน แม ยา ยาย และชาวบานในหมบานทากระยาสารทอยเปนประจา จนเกดความชานาญและ การยอมรบจากชาวบาน การทากระยาสารท ในสมยกอนนนทากนเพอเปนการนาไปใสบาตร และถวายพระทวด เปนประจาในงานบญ เทศกาล หรอ ในวนพระ และเปนการทารบประทานกนเองทบาน เพราะในสมยกอนนนขนมไมคอยมมากเหมอนอยางสมยน และทสาคญคอ กระยาสารทนสามารถเกบไวไดนาน เนองจากคนในสมยกอนนนยดอาชพเกษตรกรเปนหลกทาใหไมคอยมเวลาวางมากนกในการทาขนมรบประทานในแตละครง ซงกระยาสารทนสามารถเกบรกษาและเอามารบประทานกนไดตลอด จงทาใหนาง กตตยา มแนวความคดทจะนากระยาสารท ทมการทาสบทอดกนมานานน เปนรายไดเสรมและ ไดทาเปนสนคาโอทอปประจาตาบล โดยเรมตงกลมกนขนมา เมอป พ.ศ. ๒๕๔๒ โดยไดจดตงกลมแมบานกนขนมา มชอวา กลมแมบานเกษตรกร ในตอนแรกมสมาชกประมาณ ๘ คน โดยม องคการบรหารสวนตาบลให งบในการทา ๓,๐๐๐ บาท ในเรมแรกนนไดมการทานาพรกกอนโดยนาเงนทไดมานน นาไปซอเครองบดนาพรก โดยมสถานทในการประกอบการคอ ทาอยทบานของตนเอง ตอจากนนไดมการไปขอ อย . แตไมได เพราะสถานทในการจดทานนไมไดมาตรฐาน ป พ.ศ. ๒๕๔๗ กลมแมบานเกษตรกรไดยายไปอยทศนยสาธตการเกษตร หม ๓ ตาบล พญาแมน อาเภอ พชย จงหวด อตรดตถ และไดเปลยนชอ จากกลมแมบานเกษตรกร เปน กลมสาธตการตลาดกลมแมบานเกษตรกร หม ๓ และไดทาการของบประมาณในการตอเตมและซออปกรณเพมอก ๕,๐๐๐ บาท เพอเปนการตอยอดในการปรบปรงสถานทใหมความทนยคทนสมยมากขน และ มความสะดวกสบายตอการทากจกรรมของกลมแมบานน เมอมการปรบปรงเกยวกบสถานททดขนแลว นางกตตยา จงได รเรมนาแนวคด ในเรองของการทากระยาสารทและขนมไทยอกหลายอยาง มาทาในกลมของตนอยางจรงจง และไดจดหาแนวทางการขายหรอ ตลาดทจะรบซอเพอไปจาหนายเปนสนคา OTOP โดยมท จงหวดสโขทย - บานกง จงหวดอตรดตถ - อาเภอพชย - ตลาดวงกระพ

จงหวดพษณโลก - บานหนองตม ตอมา เมอมการทากระยาสาทรอยางจรงจงแลว ทางกลมสาธตการตลาดกลมแมบานเกษตรกร หม ๓ ไดมการ ขอ อย. อกครง เพอเปนการการนตความอรอยและความสะอาดน และในครงนกสามารถขอ อย. ได และกระยาสาทรของกลมสาธตการตลาดกลมแมบานเกษตรกร หม ๓ จงไดมการขนเปนสนคา OTOP ระดบ ๔ ดาว ของชาวตาบล พญาแมน และเมอไมกเดอนทผานมาไดมนกศกษาจากมาหาวทยาลยราชมงคล วทยาเขต พษณโลก ไดมการไปเยยมชม และเสนอแนวความคดทจะทาเครองตดกระยาสารทใหกบกลมแมบาน เพอเปนการประหยด แรงงานและเวลาในการทากระยาสารทใหกบกลมแมบานน ในตอนนเมอมใครทอยากดการทากระยาสารทของกลมแมบานกสามารถไปเยยมชมกนได และถาคนไหนมความสนใจในการทากระยาสารททางกลมแมบานกยนดทจะสอน และบอกวธการทากระยาสารทให เพอเปนการสบสานการทากระยาสารททมการทามาตงแตสมยโบราณ ใหมการสบทอดตอไป ใหกบคนรนหลงไดเรยนรกน และสามารถเปนรายไดเสรมจากการทาการเกษตร ใหมรายไดเพมมากขน ในปจจบน นาง กตตยา อนด ไดประสบความสาเรจในการจดตง กลมสาธตการตลาดกลมแมบานเกษตรกร หม ๓ แลว ทาใหเปนความภาคภมใจของ คนในหมบาน และในตาบลพญาแมน และภาคภมใจในการสบทอดภมปญญานและทาใหชาวบานในตาบลพญาแมน ไดมรายไดเสรมมากยงขน การท ากระยาสารท กระยาสารท คอ อาหารสาหรบพธสารท ทาจากขาว ถว งาและนาตาลเคยวจนเหนยวเปนแผนแลวจงหอดวยใบตอง หลงจากทากระยาสารทแลวชาวบานกจะนาไปถวายพระทวดในวนสารท วตถดบ

๑. ถวลสง ๕ กโลกรม ๒. งา ๓ กโลกรม ๓. ขาวเมา ๓ กโลกรม ๔. ขาวตอก ๓ ขด ๕. นาตาล ๕ กโลกรม ๖. แบะแช ๕ กโลกรม ๗. มะพราว ๕ กโลกรม (สวนผสมในทนเมอทามาแลวจะไดกระยาสารทประมาณ ๒๐ กโลกรม)

อปกรณ ๑. กระทะ ๒. ไมพาย ๓. กระบะสาหรบใสกระยาสารท ๔. มด ๕. เตาถาน ๖. ถงพลาสตก

วธการท า ขนตอนท ๑. นาถวลสง งา ขาวเมา ใสลงในกระทะทตงไฟไว ควใหเหลอง เลอกถวล ง

เมดทไดดออกไป

ขนตอนท ๒. นาถวลสง งา ขาวเมา ทควจนไดทแลว นามาพกไว ขนตอนท ๓. นานาตาล แบะแช กะท มาเคยวจนเหนยว และจบตวได พกไวประมาณ

๑๐ นาท ขนตอนท ๔. นา ถวลสง งา ขาวเมาทควไวใสลงไป ผสมกน แลวคลกเคลาใหเขากน ขนตอนท ๕. นากระยาสารททได เทใสลงในกระบะทเตรยมไว แลวนาขาวตอกโรยบน

หนาของกระยาสารท จากนนคลงใหเสมอกน รอใหกระยาสารทหายรอนกอนจงใชมดตดกระยาสารทใหมขนาดเทาๆ กน

ขนตอนท ๖. นากระยาสารททตดแลวแพคใสถงพลาสตก แลวตดสตกเกอร ราคาจ าหนาย

ราคาสง ราคาแผนละ ๑๘ บาท ราคาทจาหนาย ราคาแผนละ ๒๐ บาท

การตกลอง ประวตความเปนมา นายจานง ชวนยม ศลปนพนบานผมความรความสามารถ และชานาญการในการตกลองยาวเปนอยางดยง นอกจากนบคคลดงกลาวยงใหความชวยเหลอชมชน ดวยการตกลองยาวในงานรนเรงตาง ๆ ในชมชนอกดวย กลองยาวเปนเครองดนตร สาหรบตดวยมอ ตวกลองทาดวยไม มลกษณะกลม

กลวง ขงดวยหนงมหลายชนด ถาทาดวยหนงหนาเดยว มรปยาวมากใชสะพายในเวลาต เรยกวากลองยาวหรอเถดเทง เชอกนวากลองยาวไดแบบอยางมากจากพมา ในสมยกรงธนบร หรอตนกรงรตนโกสนทร สมยทไทยกบพมากาลงทาสงครามกน เวลาพกรบ พวกทหารพมากเลน "กลองยาว" กนสนกสนาน พวกชาวไทยไดเหนกจาแบบอยางมาเลนบาง แตบางทานกเลาวา กลองยาวของพมาแบบน มชาวพมาพวกหนงนาเขามาเลนในงานทมกระบวนแห เชน บวชนาค ทอดกฐน เปนตน และนยมเลนกนเปนทรนเรง สนกสนานในเทศกาลสงกรานต และเลนกนแพรหลายไปแทบทกหวบานหวเมอง วงหนง ๆ จะใชกลองยาวหลายลกกได เครอง

ดนตรทใชบรรเลงรวม ม ฉง, ฉาบเลก, กรบ, โหมง เรยกการเลนชนดนวา "เถดเทง" หรอ "เทงกลองยาว"ตวกลองทขงหนงนยมตกแตงดวยผาสตาง ๆ หมไว เพอใหสวยงาม กลองยาวเปนภมปญญาทองถนทมประวตความเปนมาอนชานานบรรพบรษของชาวไทยไดคดคนการละเลนตาง ๆ ทตองใชกลองยาวประกอบการใหจงหวะในการตซงการเลนกลองยาวเปนการเลนเครองดนตรทแสดงถงความพรอมเพรยงและความสามคคในหมคณะ เนองจากเปนการเลนทตองการเสยงและจงหวะใหความสนกสนานเพลดเพลน สรางความรกความสามคคในหมคณะคณะกลองยาว วงใหญหรอเลก ในสมยกอน ขนอยกบ จานวนกลองยาวทใช โดยวงขนาดเลก ใชกลองยาวประมาณ ๓-๕ ลก หากกลองยาวไมเกน๒๐ ลก ยงถอวา เปนวงขนาดกลางอย หากเกน ๒๐ ลกขนไป จดวาเปนวงขนาดใหญ ในปจจบน นอกจากดเรองจานวนกลองยาวแลว ยงตองดขบวนนางราประกอบดวยกลองยาว ทใชในคณะกลองยาว จะตองปรบเสยงใหกลองทกลก ดงในคยเดยวกน โดยใชขาวเหนยวนงสก บดใหละเอยด ตดหนากลอง และเมอเลนเสรจ กตองทาความสะอาด คราบขาวเหนยวออกใหหมด กอนนากลองไปเกบ อปกรณและวธเลน กลองยาวเปนกลองหนาเดยว รปรางทรงยาว ดานลางกลงเปนรปคลายปากแตร สวนบนปองเลกนอยปดดวยหนงวว ขงดวยเชอกใหตง กลองยาวมหลายขนาดขนอยกบความเหมาะสมของผเลน ตกแตงดวยผาสสวยงาม มสายสะพายคลองบาเพอสะดวกในการเดนตผเลนกลองยาวจะใชมอตทง

สองมอ บางครงตแบบโลดโผนเพอความสนกสนาน ใชกาปน ศอก เขา ศรษะ หรอตอตวในการตกลอง ซงตองใชทกษะและความชานาญในการต วตถทใชท ากลองยาว ๑. ไมจรง ใชทาตวกลอง ตอนหนาใหญ ตอนทายลกษณะเรยวแลวบาน ตอนปลาย เปนรปดอกลาโพง มหลายขนาด ๒. ขาวสก ใชตดตรงกลางของหนากลอง โดยบดผสมขเถาเพอถวงเสยง ๓. ผาสหรอ ใชหมตกแตงกลองใหสวยงาม ๔. หนงสตว ใชทาหนงกลอง ๕. สายสะพาย ใชผกกลองไวคลองสะพายบา วธเลนกลองยาว กอนเลนมการบชาไหวครโดยจดธปเทยนดอกไม สรา และเงน ๑๒ บาท ๑. การเลนใชคนเลนทงหมด ๑๘ คน ๒. คนตกลอง ๙ คน ๓. คนรา ๖ คน ๔. คนตฆอง, โหมง, ฉาย ๓ คน ๕. นงลอมวงตดถวงเทยบเสยงกลอง (ถวงดวยขาวสก ตากบขเถาใหละเอยดหรอเหนยว) ๖. เรมเลนโหมงตจงหวะใหสญญาณขนเพลง เพลงทจะเลนมประมาณ ๕ เพลง คณคา การเลนกลองยาวเปนการเลนทแสดงความพรอมเพรยงสามคคในหมคณะ เนองจากเปนการเลนเปนกลมตองการเสยง หรอจงหวะทพรอมกน ใหความสนกสนานรนเรงทงผเลนและผชม จงหวะในการตกลองยาว

๑. จงหวะ ๓ เปง ๒. จงหวะเปงบอง ๓. จงหวะ ๒ บอง ๔. จงหวะ ๓ บอง ๕. จงหวะ เถดเทง

เพลงพนบาน

ขอมลบคลากรทางวฒนธรรม ประเภท เพลงพนบาน ประวตสวนตว ชอ นางสมปอง พลอยบตร วน เดอน ปเกด ๔ มกราคม ๒๔๘๗ สถานทเกด จงหวดพษณโลก ศาสนา พทธ อาชพ วทยากรเพลงพนบาน และรบจางตดเยบเสอผา การศกษา ประถมศกษาปท4 ทอย หม ๓ บางสะแก ตาบลบานคลอง อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ผอปถมภ อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน ( อสม. ) ชวตครอบครว เปนครอบครวทสมบรณ , อยรวมกน ชวตการงาน เรมงานเมอ พ.ศ. ๒๕๓๖ สงบนดาลใจ ตงแตเดกเหนปยา ตายายรองและเลน จงถกปลกฝงจนชนชอบมาเรอยๆ แหลงเรยนร มาจากปยา ตายาย ระยะเวลาทฝกฝน ๔ - ๕ ป ระยะเวลาทปฏบตงานจรง ป พ.ศ. ๒๕๔๐ ผสนบสนน องคการบรหารสวนตาบล ( อบต. ) บานคลอง อปสรรในการท างาน ไมมเงนสนบสนนในการแสดงหรอการเผยแพรเพลงพนบาน เวลาออกแสดงตามสถานทตาง ๆ ทนในการซออปกรณในการแสดงแตละครง จะมไมพอเทาทควร ขาดอปกรณจาพวกเสอผา และวสดในการเลนเพลงพนบาน ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน เพลงฉอย ลกษณะ เปนเพลงทมเนอรองทรนห เพราะการแตงเนอรองจะเปนในลกษณะทคารองจะมการสมผสกนของตวสะกดและพยญชนะ และเปนเพลงทรองโตตอบกน หรอการรองราเปนค ทรรศนะสวนตว อยากเหนคนในชมชนชวยกนอนรกษเพลงพนบานทมมาตงแตรนปยา ตายาย ของเรา เพอสบทอดไปใหคนรนหลง ๆ ไดศกษา ตลอดจนอนรกษไวเปนประเพณ

แหลงขอมลเพอการสบคน สอบถามจากปยา ตายาย และออเดนทางไปคนควาขอมลตามสถานทตางๆ ขอมลการละเลนพนบาน

๑. ประเภทเพลงพนบานทเกบ เปนเพลงพนบานภาคเหนอ ๒. ชนดเพลงทเกบ เพลงฉอย ๓. ประความเปนมา เปนเพลงพนบานทไดมการสบทอดมาตงแตปยา ตายาย และเปน

วฒนธรรมทมระยะเวลามากกวาหนงรอยป ๔. องคประกอบในการเลน เพลงพนบานมกจะเลนในโอกาสรนเรง งานมงคล และตรษ

สงกรานต มผเลนตงแต ๒ - ๑๐ คน ซงอปกรณทนยมนามาใชในการละเลน เชนรามะนา ฉง กลอง เปนตน

๕. วธเลน วธการเลนนนสวนมากจะแบงเปนสองฝายหรอฝายหญงและชายทจะคอยรองเพลงในลกษณะโตตอบกน

๖. เรองและเนอหาทน ามาเลน เนอหาของเพลงทนามาแตงและขบรอง จะเปนการนาสภาพของทองถน และรปแบบการดาเนนชวต มาแตงเปนกลอนและบทเพลงรองกนเองและยงไดมการปรบแตงเนอรองใหทนสมยอยเสมอเพอสอดคลองกบสภาพสงคมในปจจบน

๗. พธกรรมและความเชอ การละเลนในงานหรอกอนการรองบทเพลงพนบานจะตองรองขอสงศกดสทธกอนรองทกครง เพอใหการแสดงลลวงไปไดดวยด

๘. สภาพปจจบนและอนาคต เพลงพนบานไดถกเผยแพรไปไดดในระดบหนงเหนไดจาก บทเพลงกลอมลกไดนาไปอดเปนเพลงและจะสงไปยงสานกพระราชวง

ดนตรพนบาน

บคลากรทางวฒนธรรม ประเภท เครองคนตรไทย ( ระนาดเอก ) ประวตสวนตว ชอ นายเฉลย คงศร วน เดอน ปเกด ป พ.ศ. ๒๔๖๗ ( ไมทราบวนเดอนทเกด ) สถานทเกด บานเลขท ๕๕/๑ ม. ๒ ต.พลายชมพล อ.เมอง จ.พษณโลก ศาสนา พทธ อาชพ ทานา การศกษา ชนประถมศกษาปท ๓ โรงเรยนวดตม ต.พลายชมพล อ.เมอง จ.พษณโลก ทอย บานเลขท ๕๕/๑ ม. ๒ ต.พลายชมพล อ.เมอง จ.พษณโลก ชวตครอบครว มภรรยา ๒ คน มบตร ๔ คน ผชาย ๓ คน ผหญง ๑ คน บตรทกคนมกบภรรยาคนแรก และบตรทง ๔ คมไดมครอบครวกนแลว ปจจบนคณตาเฉลยอาศยอยกบภรรยาคนทสอง เนองจากภรรยาคน แรกไดเสยชวต และยงเปนครสอนดนตรไทยใหกบเดกทสนใจ ชวตการงาน เรมงานเมอ อายประมาณ ๒๐ ป

สงบนดาลใจ เปนคนทสนใจเรองดนตรไทยอยแลวยงชอบเลนดวย และทางบานกสนบสนน แหลงการเรยนร บานครขาม ครขามเปนผเปดสอน ระยะเวลาทฝกฝน ประมาณ ๓ ป ระยะเวลาทปฏบตงานจรง เรมเลนตงแตอายประมาณ ๒๐ ป ปจจบนอาย ๘๕ ป รวมระยะเวลาทคณตาเลนดนตรไทยมากประมาณ ๖๕ ป ผสนบสนน ครอบครวคอยสนบสนนมาตลอดจนถงปจจบน และปจจบนยงมเทศบาลพลายชมพลใหการสงเสรมและสนบสนนเพอใหดนตรไทยไดสบทอดตอไปอกดวย อปสรรคในการท างาน ในการแสดงดนตรบางสถานทมผวาจางและผชมไดขอเพลงแตวงคณตาไมสามารถเลนได แตคณตาไดแกไขปญหาดวยวธการทเลนเพลงอนทดแทน ผลงานทปรากฏ ชอผลงาน ไมมใบรบรองผลงานเพราะงานสวนใหญทคณตาไดเลนนนเปนการวาจางไปเลนตามงานตาง ๆ ไมไดไปเลนแขงขนหรอประกวดตามเวทตาง ๆ ลกษณะ เปนการเลนเปนวง และการเลนจะประกอบไปดวยเครองเลน ๒ ประเภท คอ ประเภทเปากบประเภทต เครองดนตรทใชประกอบดวย ระนาดเอก ระนาดทม ฆองเลก ฆองใหญกลองทด กลองตะโพน ฉง ฉาบ ป

ปรมาณ จานวนคนทเลนจะใชคนประมาณ ๗ – ๘ คน ทรรศนะสวนตว เมอกอนคาเงนแพงมากและเนองจากทางบานคณตามฐานะทางการเงนทไมคอยดนกคณตาจงเลกเรยนตอนจบชนประถามศกษาปท ๓ และหนมาหดเลนดนตรไทยสาเหตทเลอกเลนดนตรไทยเพราะวาสมยกอนไมมดนตรสากลใหเลนเดกสมยกอนจงหนมาเลนดนตรไทยแทนทาใหลงเกดความรกและชอบทจะเลนดนตรไทยนบตงแตนนเปนตนมาจนถงปจจบน และในปจจบนลงกยงใหลกหลายหนมาเลนดนตรไทยเพอสบทอดดนตรไทยไมใหสญหายไป คาแรงราคาการเลน

๑. ๒,๐๐๐ บาท จะเปนการเลนแบบเครองหา ประกอบดวย ระนาดเอก ฆองวงเลก กลองตะโพน กลองทด ป

๒. ๓,๒๐๐ บาท จะเปนการเลนแบบเครองค ประกอบดวย ระนาดเอก ระนาดทม ฆองวงเลก ฆองวงใหญ กลองทด กลองตะโพน

๓. ๔,๐๐๐ บาท จะเปนการเลนแบบเครองใหญ ประกอบดวย เหลกเอก-เหลกทม ทเพมเขามารวมกบเครองดนตรแบบเครองหาและเครองค ในการไปแสดงตามสถานทตาง ๆ จะขนอยกบการวางจางของเจาภาพวาตองการใหเลนดนตรแบบเครองใด การผสมผสาน ในการบรรเลงจะมการรองควบคไปในการบรรเลงดวยเพอใหเกดความสนกสนาน และการรองเพลงจะรองเพลงตาง ๆ เพอใหเกดความเหมาะสมแกงานเพอใหเกยรตเจาภาพ และกอนการแสดงทกครงจะตองมการไวคร การไหวคร การไหวครนนจะประกอบไปดวย เหลา เงน ดอกไม และบรรเลงเพลงโหมโรง ชอเพลงทใชในการโหมโรงไดแก เพลงสาธการ กะรว คะมา ประทม เปนตน ประเภทของเครองดนตรทใช

เครองดนตรประเภทต ประกอบไปดวย ระนาดทม ระนาดเอก ฆองเลก ฆองใหญ กลองเลก ตะโพน ฉง ฉาบ

เครองดนตรประเภทเปา ประกอบดวย ปพาน ปนอก ปในและปกลาง โดยทปนอกเสยงสงและปในเสยงตา ลกษณะการแสดง

การแสงดงจะเปนการเลนแบบวง จะประกอบไปดวย ผเลนประมาณ ๗ - ๘ คน ตามจานวนเครองดนตร

เพลงทบรรเลง ความเปนมา และความเชอ เพลงทชอบบรรเลง คอ สาวเกบผกบง เปนเพลงจงหวะปานกลาง ไมชา ไมเรวจนเพลงท

เหมาะกบการตเลนทว ๆ ไป เลนแลวเกดความสนกสนาน เพลดเพลนเพราะเปนเพลงจงหวะสบาย ๆ ลงเลนเพลงนโดยการสบทอดมาจาก ครขาบ ผเปนครสอนดนตรไทยของลง และไดสบทอดกนมาเรอย ๆ ตามรน โดยตวลงเองกไมทราบวา “ เพลงสาวเกบผกบง” ใครเปนคนรเรมแตงและใครเปนผเลนเปนคนแรก โอกาสทบรรเลง

พธกรรม เชน ราแกบน จะปเสอนงเลนกลางลานกวางกลางแจง หนาสถานทประกอบพธกรรม

งานมงคล จะเลนในงานแตงงาน งานทาบญขนบานใหม งานบวช การเลนจะปเสอเลนภายในบาน หรออาคารทใชในการจดงาน จะใชเวลาในการเลนดนตรพนบานในงานประเภทนประมาณ ๓ – ๔ ชวโมง ซงขนอยกบเพลงทเลนอกท

งานอวมงคล จะเลนในงานศพ การเลนดนตรไทยในงานศพนน จะเลนบนศาลาทไวศพ จะใชเวลาในการเลนประมาณ ๓ ชวโมง โดยการเลนนนจะเลนกอนทพระจะสวด แลวจะหยดเลนตอนทพระเรมสวด แลวจะเลนตออกครงหลงจากทพระสวดเสรจ ผบรรเลงหรอคณะทบรรเลง

วงดนตรพนบานวงน ไมมชอวง แตจะเลนในในชอของหวหนาวง นนคอ วงดนตรพนบานนายเฉลย ซงอยท ม. ๒ ซอยระนาดเอก ตาบลพลายชมพล อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก สภาพการณปจจบนและอนาคต ปจจบนนวงดนตรของลงเฉลย มนกดนตรประจาวงอยทงหมด ๘ คน และมลกศษยทมาเรยนรกบลงอก ๔ คน หนงในนนมเดกนกศกษาทศกษาอยทมหาวทยาลยนเรศวร จานวน ๑ คน อาย ๒๑ ป และอกสามคน อายประมาณ ๖๐ – ๗๐ ป และในตอนนลกศษยของลงเฉลย คนทศกษาอยทมหาวทยาลยนเรศวร กไดนาความรความสามารถทไดรบมาจากลงเฉลยไปเผยแพร แกเยาวชนเลนหลง โดยตอนนไดไปเปนผฝกสอนตนตรไทยใหกบเดกนกเรยนทโรงเรยนจานกรอง และลงเฉลยเองกหวงวาในอนาคต ลกศษยเหลนนของลงกจะนาดนตรไทยไปเผยแพรใหคนรนลกรนหลานสบทอดกนตอ ๆ ไป ขอมลอนๆ เพมเตม ในวงดนตรพนบานนจะมระนาดอย ๒ ประเภท ประกอบดวย ระนาดเอก และระนาดทม ระนาดทงสองอยางกมขอแตกตางกนดงน ๑. ระนาดเอก จะมลกระนาดทงหมด ๒๖ ลก เสยงทไดจากระนาดเอกจะมเสยงสงกวาระนาดทม

๒. ระนาดทม จะมลกระนาดทงหมด ๑๗ ลก เสยงทไดจากระนาดทมคอเสยงตา ใตลกระนาดแตละลก จะปดดวย ขผงทเคยวผสมกบตะกว สาเหตทตองตดไวเพราะเพอการเทยบเสยงระนาด เชน เสย โด เร ม ฟา ซอล เปนตน กอนทนกดนตรพนบานพวกนจะฝกเลนระนาด กอนอนตองเรมจากาการฝกเลนฆองวงใหญใหเปนกอน เพราะถาเลนฆองวงใหญเปน จะทาใหฟงทางเพลงออก แลวระนาดกจะเปนตวรบทางเพลงจากฆองวงอกท ฉะนน ถาหากฟงทางเพลงไมออกกจะไมสามารถเลนระนาดได ดงนนคนทจะฝกเลนระนาดตองเลนฆองวงใหญใหเปนกอนจงสามารถทจะฝกเลนระนาดตอไปได

เครองเลนดนตรไทย

เวทยมนต คาถา

ขอมลบคลากรทางวฒนธรรม ประเภท เวทยมนต คาถา ประวต ชอ จาสบเอก บญลา รตตะนนท วน เดอน ปเกด ๒๒ มนาคม ๒๔๗๘ สถานทเกด โรงชาง ตาบลโรงชาง อาเภอ เมอง จ ง หว ดพจตร ศาสนา พทธ อาชพ หลงปลดเกษยณ ขาราชการบานาญ ทหารบก จงหวดพษณโลก เรมงานเมอวนท ๑ พฤษภาคม ๒๕๐๘ ในชวงอาย ปท ๒๒ – ๒๓ โดยการสมครใจเขารบราชการตามความตองการของ บดาอาชพปจจบน รบทาพธกรรมตาง ๆ เชน พธยกเสาเอก และเปาคาถารกษาอาการตาง ๆ เชน ฝ สญ คางทม งสวด การศกษา จบการศกษามธยมศกษาปท ๖ ทอยปจจบน ๖๐/๕ หม ๕ ตาบล บานคลอง จงหวด พษณโลก เบอรโทรตดตอ ๐๘๓ - ๒๑๗๙๕๓๐ ชวตครอบครว จาสบเอก บญลา และภรรยา รกกนด มบตร ๕ คน ชาย ๔ คน หญง ๑ คน ครอบครวมความสขด ผลงาน เมอครงเปนทหาร รวมรบตามชายแดน ไทย ลาว พมา และใหความชวยเหลอในการรกษาเพอนทหารดวยวชา เวทยมนตคาถา ทรรศนะสวนตว รกสนต ความสงบ กลาพดกลาทาในสงทถกตอง ชอบชวยเหลอผอนเมอตกทกข เรองเกยวกบเวทยมนต คาถา

เกยวกบเรองใชมนตคาถานน พระราชครวามเทพมน หวหนาคณะพราหมณหลวง สานกงานราชวง และหวหนาคณะพราหมณ โบสถเทวสถาน บอกวา เวทมนตคาถาเปนตวสอทาใหเกดสมาธ เมอเกดสมาธจตกไมฟงซาน การรคาถา และทองคาถา ไดอยางเดยวไมพอ ตองมสมาธและศลธรรมกากบ คาถา นน ๆ จงสมฤทธมรรคผล แตคนในปจจบนคดวา การรคาถา และทองคาถา ไดเทานน กสามารถผกใจเพศตรงขามได โดยเฉพาะคาถา ทเกยวกบความรก ความเมตตา คนสวนใหญมกเขาใจวา สามารถทาใหเพศตรงขามมาสนใจได แตแททจรงแลว คาถา ไมสามารถบงคบจตใจเพศตรงขามได กลบเปนการบงคบฝายผทใชคาถา ใหเปนไปตามคาถา บทนน ๆ ทสาคญ คอ หากนาไปใชในดานกามารมณ และผดศลธรรม นอกจากไมเปนผลแลว ยงเปนการสรางบาปใหเกดกบผใชคาถา ดวยดาน อ.โสภณ พฒนชยชนะ ผเชยวชาญเรองอกขระเลขยนต

บอกวา ในคาปรารภของ อาจารยเทพย สารกบตร ผชานาญทางไสยศาสตร เวทมนตคาถาและโหราศาสตร คนสาคญของไทย ไดเขยนไวในทก ๆ ครงทพมพหนงสอเกยวกบเวทมนตคาถาตาง ๆ คอ ในการใชเวทมนต คาถา นน ผลสาเรจจะเกดขนไดนน กอยท “ดวงจต” สารวมเปนสมาธ และสมาธนทานจดเปนบาทฐานแหงวปสสนาญาณ ถงหากวา ปถชนเราจะบรรลไดอยางสง ไมเกนขนฌานสมาบตกตาม ถงกระนนกสามารถทจะแสดงอทธฤทธได ตามภมของตน ดงเชน พระเทวทต หนแรกทเธอไดรปฌาน เธอยงสามารถบดเบอนแปลงกาย กระทาอวดใหอชาตศตรกมาร หลงใหลเลอมใสได "คาถา ใด ๆ กตาม ถาหากวาเราจะตองทองเวทมนตใหจาได กจะตองทาใจใหบรสทธ อาบนาชาระลางสงโสโครกใหสะอาดเสยกอน แลวกนาดอกไมธปเทยนบชาพระ แลวกระลกเปนการขอพรบารม ใหทองเวทมนตไดงายจาไดแมน เมอจะทองหรอจะใชพระคาถา ใด ๆ ทก ๆ พระคาถา จะตองตงนะโม ๓ จบกอน การใชเวทมนตคาถานน ผลสาเรจ จะเกดขนไดกอยทดวงจตสารวมเปนสมาธ ทใชคาถาบรกรรมนน ผบรกรรม จะรถงเนอความของคาถาทบรกรรมนน หรอไมกตาม นนมใชสง ทเปนปญหาทสาคญ เพราะความมงหมายตองการแตจะใหสมาธเทานน" ลองสงเกตวา คาพดของคนไทยเรา แตละจงหวดเหมอนกนหรอเปลา ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน สาเนยงภาษากตางกน บทสวดมนต เวทมนตตาง ๆ สาเนยงภาษากตางกน บางอยางผดเพยนตางกนไปเลย แตทาไมยงคงมความศกดสทธและเหนผล แตความสาคญอยท “ดวงจต” สารวมเปนสมาธ ขอมลการท า เวทยมนต คาถา อปกรณการขนคร

๑. ธป ๓ ดอก ๒. เทยน ๑ เลม ๓. ดอกไม ๓ ส ( ดอกไมชนดใดกได ) ๔. หมาก พร ๕. หวหม ไก เปด ๖. บหร ๗. บายศร ซาย ขวา ๘. ปลากรม ( ครชอบ ) ๙. ผลไมมงคล 5 อยาง คอ ลาไย ลนจ สบปะรด กลวย ทเรยน ๑๐. เงน ๓๒ บาท สาหรบการไหวครใหญ

๑๑. เงน ๒๗ บาทสาหรบการไหวครเลก ๑๒. พาน

การไหวคร

๑. ตองมการไหวครครงใหญประจาทกป ในเดอนท ๖ ของทกป คอเดอน มถนายน และ ตองเปนวน พฤหสบดในเวลาเทยวตรงเทานน

๒. สวนบคคลทวไปทตองการไหวครนน สามารถไหวครโดยผานพธกรรมจากการยอมรบ ของ จาสบเอก บญลา รตตะนนท เทานน วนเวลาสามารถไหวครไดทกวนในชวงเวลากลางวน

๓. บคคลทคดจะไหวครเพอไดคาถามาตอง มจตใจท บรสทธ สงบ มคณธรรม ๔. การรกษาโดยใชเวทยมนตคาถานนไมมผลเสยตอผกระทาและผถกกระทาแนนอนเพยงแต

ผลเสยจะเกดเฉพาะผกระทานาไปใชในทางมชอบเทานน