1. ELF COKUNGENETK VE BYOMHENDSLK 50091110

2. Gece ve Gndz (Escher ) 3. Etik bilinlenmeye ihtiyacmz var nk;21. yzylda 20. yzyl etiiyle yaamsrdrmemiz mmkn deildir. Modern teknolojinin byk gc global olarakher yere uzanmakta ve her bulu ve uygulamasyeni etik olgular beraberinde getirmektedir.**http://www.globalethics.org 4. Belli ahlaki sorumluluklar konusunda,genel anlamda uzlamaya varmam birtoplumda, hibir kanun kaosunleyemedi.** John W. Gardner, AIEE Professional Ethics, 2000 5. indekiler Tanmlar Bilim rnekler Bilimsel Aratrmada Etik Bilimsel AratrmadaDavran kurallar Yayn Etii Tavsiyeler 6. 1. TANIMLAR Ahlak insanlarn yaamlar srasnda uyduklar ilkeler,erdemler, doru-yanl olarak baklan yapp-etmelerimiz,uyulmas gereken davran ilkeleridir (rnein, yalansyleme, ldrme, hile yapma, sznde dur, alma).* *Akn Ergden, Notlar, 2000. 7. Etik ahlak ve onun doas zerine,onun temellerizerine yaplan dnce eylemi, neyin daha doru,daha iyi olabileceine ilikin bir araytr. Etik bireysel ve sosyal ahlaki deneyimlerimizi sistematik anlama abasdr.* *Akn Ergden, Notlar, 2000. 8. Etik, bize demek istediimizden dahapahalya mal olacak, doru davranyapmak iin kar karya kaldmz birvicdan atmas olaydr.** Josephson Etik Enstits 9. nsannolaylar anlama merak, onusoru sormaya ve yant bulmayaynlendirmitir. Bu itici g, bilimselaratrmann ve bilimin domas ve gelimesine yol amtr.*Bilimsel Aratrmada Etik ve Sorunlar, TBTAK yaynlar, 2002* 10. 2. BLM* Bilim bir gerei arama eylemidir. Bilimsel bilgi gereklerin toplanmasndan,dzenlenmesinden ve yorumlanmasndan ortayakar. Bilimsel drstlk gerei arama eylemindeahlakl, doru, hakka saygl ve iten olmaygerektirir. TAMLIK; KUSURSUZLUK; DRSTLK *M. ztrk, 21.yyda Bilimsel Yaynclk, TBTAK, 2001. 11. 19. Yzyln ikinci yarsndan sonra bilimsel bulgularteknolojik uygulamalara yol am ve bunlar da bilimselaratrmalar hzlandrmtr.*Bugn, bilim ve teknoloji i iedir. Bilim-teknoloji-endstri-ekonomi ilikileri younlam ve bilim insannnsorumluluklar artmtr.Bu kapsamda bilim,aratrma ve yayn etii nem kazanmtr.*Bilimsel Aratrmada Etik ve Sorunlar, TBTAK yaynlar, 2002 12. Doru bilgiyi elde etmek ancak o bilgiyegvenmekle olabilir.Platon Toplumlarda kiilerin mutluluu , toplum dzenininkiiye gven verdii durumlarda gerekleir. Gvenliortamda alan kiilerin mutluluu, retkenlii veverimi artar. Bilimde, bilimsel aratrmada da ilerleme ve retimgvene dayanr. Toplumun da bilim insanlarna gven ve sayg duymasok nemlidir. 13. Bilimde geleneklere bal kendiliindengerekleen doal bir denetim yapsyzyllardr vardr. Bilim etiine dayal birgven ortam yakn gemiimize kadarvard. Ancak, bilim dnyasnda yeni olaylarmeydana gelmektedir!!!!. 14. 3. RNEKLERBaltimor olay * David Baltimor (MIT, Nobel dl sahibi) Byk bir aratrma grubu yneticisi Grupta alan bir doktora sonras aratrc birdierinin verileri uydurarak yayn yaptn iddia etti. Aratrmaya 1996 ylnda 10 milyar dolar ayrlmt. Baltimor sonunda niversiteden istifa etti. *Prof.Dr.Frank Karasz, Yayn Etii, TBTAK, 1996 15. Fzyon olay * 1989 baharnda Utah niversitesinde iki aratrmacnn kkbir elektrokimyasal hcrede souk fzyonu baardklarnduyurmalar zerine bilim dnyasnda yer yerinden oynad.Doru olsayd bu enerji darboazn kknden halledecek birbulu olacakt. Texas AM niversitesinde bir grup ayndeneyleri tekrarlayarak olay dorulamak istedi. Tritiumunolumas fzyonun bir yan rn olarak baz deneylerdegrld. Utah deneylerinde grlmeyen tritiumun Texan AMdeneylerinde bulunmas pheli grld ve bu olayheyecanlanp acele yayn yapmann ne kadar yanl olduunugsterdi. renciler, aratrmaclar ve niversite saygnlnkaybetti. * C. B. Feldermann, Engineering Ethics, 1999 16. * Gazete haberi-1 (Cumhuriyet, 1995) lkemizde bir niversitemizin Sosyal Bilimler Enstitsne balbir Anabilim Dalnda daha nce ngiltere de yazlm bir tezinyalnzca adn deitirerek sunan bir renci iin soruturmabalatld. Fakltede baka etik sorunlarda bu arada belirlendi. 17. * Gazete haberi-2 (Milliyet 2002) Harward niversitesinde kadnlarn karlattoplumsal ayrmclk konusunda be aratrmayaptn ileri srerek niversiteden parasal destekalan 4 makale yaynlayan gen bir toplum psikoloukendi grlerini aratrma sonucu gibi sunduunukabul etti Durumun aa kmas zerine gen aratrmacyazlarnda belirttii gibi 600 kiiyle grmediiniaklad ve niversiteden istifa etti. 18. Nobel dl sahibi Prof. Dr. Milikan Olay* Bir fizik profsr olan Robert Milikan ikagoniversitesinde 1923 ylnda fizik dalnda Nobeldln kazanmt. dl elektronlarn elektrikyklerini lt deneyler nedeniyle verilmiti. Dahasonra (Holton 1978; ve Franklin, 1981) yaynlanmayanveriler incelendiinde, Milikann 140 deneyinin 49adedini yayna dahil etmedii anlald. Halbuki yayndabtn verilerin verildii yazlmt. Bu verilerin dahiledilmesi sonucu deitirmeyecek sonular daha emindeneyleri de daha aka ifade edilmi olacakt. *C. B. Feldermann, Engineering Ethics, 1999 19. Trkiyeden baka rnek Norvee bir aratrma enstitsne aratrma yapmak zere giden birbeyin cerrahi daha sonra 1999 ylnda Avrupa dergileri arasndayksek bir prestiji olan bir Beyin Cerrahi Dergisinde aratrmasonularn yaynlad. Daha sonra Norvedeki Aratrma Enstitsbu beyin cerrahnn bulunduu niversiteye bavurarak bu yayndakiaratrmann kendilerinde yaplmadn, aratrmada kullanldiddia edilen cihazn kendilerinde olmadn rapor etti. Aynbavuruyu dergiye de yaptn belirtti. Konu YKe iletildi vesoruturma sonucunda, kiinin niversite ile ilikisi kesildi. Ancak, osrada, bir sonra yayna giren dergide kiinin ismi ve eski altkuruluun ismini de verilerek, yaynn yalan beyanla yapldnyaynland!!! 20. Etik problemler son 10 ylda daha fazla konuediliyor. Nedeni?*Son 50 ylda bilim insannn saysnn artmas.( ABD Fizik topluluunun 1996 40000 yesi,1961de 5000 yesi)nsann n, servet, gce olan ilgisinin bilimsnfnda daha fazla olmas.Yaynlarn bilimsel baarnn lt olarakkabul edilmeleri ve bunun bilim insanlarnaolan basklar artrmas.*Prof.Dr.Frank Karasz, Yayn Etii, TBTAK, 1996 21. Yetersiz aratrma eitimi ve disiplini, Aratrmalarn kaynaklara olan ihtiyacnn artmassonucunda rekabetin artmas Proje destei alma ve yayn yapma konusundaeitli basklar, Fazla yayn= FAZLA PRESTJ, Hzl ykselme arzusu ve yar, Bilim dnyasnda tannma istei, Mali kazan, Psikolojik bozukluklar, Bilgisizlik 22. 3. ARATIRMADA ETKBLMSEL ARATIRMALARDAYKSEK AHLAK,DRSTLK VE AIKLIK. 23. 3. ARATIRMADA ETKniversiteler Bilgi reten ve bilgi ileten, bilim yaplan kurumlar. retim yeleri: bilim insanlar Eitim, Aratrma, Hizmet 24. Bilim kurumlarnn sorumluluklarEtik kiisel olduu kadar kurumsal birolgudur. Baarsz, etik davranlarkolaylatran sistemleri kuramayan liderler de, planl olarak doru yoldan sapmay dnen, icra eden ve bilerek bundan yararlananlarla sorumluluu paylarlar.* *Lynn Sharp Paine, M.W. Martin, R. Schinzinger, Ethics in Engineering, Mc Graw Hill, 3rd Ed.1996. 25. AratrclkYARATICILIK ve YENY BULMAtutkusu ile yorulmu heyecanl, yorucu ve zverili birYAAM BM.**E.Kansu, Aratrma ve Yayn Etii paneli, ODT, 2003 26. Bilim insanlarnn sorumluluklar* Bilimsel drstlk, temelinde gven duygusunun yatt birkavramdr. Btn bilim insanlarnn gvene ve drstle dayaldeerleri korumalar gerekmektedir.*Bilimsel Aratrmada Etik ve Sorunlar, TBTAK yaynlar, 2002 27. Bilimsel aratrma Bir sorunun sorulmas ile balar, Bilimsel literatrden bilinen ve bilinmeyen ynler incelenir, Yeni bir Hipotez kurulur, Hipotez deneysel/kuramsal olarak snanr, Sonular incelenir ve yorumlanr, Sonular hipotezi destekler /rtr. Tekrar baa dnlr. 28. Bilimsel Aratrmada Etik Aratrma ile ilgili iki nemli etik husus vardr: Aratrma problemin drst yaklamak, Aratrma sonularn rapor ederken ak ve drst davranmak ve Aratrmaya katlan herkese kredi vermek. 29. Bilimsel Aratrmada Etik Etik le ilgili ise sadece iki nemli husus vardr. Birincisi takip edilecek bir ilke, ikincisi ise bu ilkeye uymak ve onu uygulamak iin istektir.* *J.C. Maxwell, 2003 30. Aratrmada Etik Problemlerin Analizi Herhangi bir meslekteki etik ilkeler aratrma etiini bulmak iin kullanlabilir. Ayn ekilde etik teoriler de ne yaplmas gerektiini gsterir. rnein Faydaclk etii aratrmaya uygulanabilir. Erdem etiinin uygulanmas ise daha kolaydr. Drstlk erdemi, gven ortamn hazrlar ve kiiler arasnda gzel ilikileri kuvvetlendirir. 31. Bilimsel aratrmalarda uygulanacak temelilkeler Aratrmann tasarm ve yrtlmesinde en yksekmesleki standartlara sahip olmak, Aratrmann yapl ve bulgularn analizi srasndazeletiri,drstlk ve seffafl korumak Ayn konuda aratrma yapm veya yapmaktaolanlarn almalarna saygl olmak. 32. 5. BLMSEL ARATIRMADADAVRANI KURALLARI Gzetmenlik, Veriler, Hayvan ve nsan kullanm, kar atmas, Fikir ve bilimsel bulgu mlkiyeti 33. 5. Bilimsel aratrma Davran kurallar(devam) Gzetmenlik, Usta rak ilikisi rnek alma Btn aratrmalarn gzetmenlie ihtiyac vardr. 34. 5. Bilimsel aratrma Davran kurallar Veriler, En nemli kaynak Gvenirlii ve geerlilii olan aralarlaelde edilmeleri gerekir. Yazl olarak saklanmas, arivleme Bilimsel yaynlarda 5 yl Patenlerde 20 yl, 35. 5. Bilimsel aratrma Davran kurallar kar atmas, Bilim adamlXticari ilikiler Ayn konuyu alan iki grup arasnda da olabilir. Aratrmaya balarken nemli bir husus 36. 5. Bilimsel aratrma Davran kurallar Hayvan ve insan kullanm, Etik komite izni 37. 5. Bilimsel aratrma Davran kurallar Fikir ve bilimsel bulgularn mlkiyeti (patent), Ticari bilgi Genetik bilgi gizlilii, nsan onurunun korunmas 38. 6. BLMSEL YAYINAMA Bilgi iletiimi, Gzlemleri yorumlama, Sonularn doruluunu sunulan verilernda gsterme, Atf almak, Akademik gereksinim! (ykseltilme) Ya yaynla, ya yok ol. 39. Bilimsel Yayn Trleri1. Blm ii szl/yazl sunum2. Poster sunum3. Szl sunum4. Editre mektup5. Makale6. Derleme7. Aratrma Raporu 40. Bilimsel Yanltma(Scientific Misconduct) ARATIRMA ve YAYININ DEERN VE GVENRLNAZALTAN HER TR GRM. 41. Bilimsel YayndaBilimsel Yanltma Masum yanllklar olabilir.Bilinmeden yaplanlar. apal aratrmaclk/dikkatsizlik (sloppy science) 42. Bilimsel YayndaBilimsel Yanltma Bu srete bilerek yaplanlar Uydurmaclk: sonular uydurma, deney yapmadandeney yapm gibi davranmak, deney sonularnyoktan var etmek. Sahtecilik, hilecilik: bulgular eksik veya baz sonularretilen teoriye uymuyorsa sonularla oynama. Armaclk (hrszlk): bakalarnn fikirlerini alma(hipotez srasnda, deerlendirilmeye gnderilen biryazdan), baka makaleden alntlar kendininki gibigstererek *M. ztrk, 21.yyda Bilimsel Yaynclk, TBTAK, 2001. 43. Bilimsel YayndaBilimsel Yanltma Aratrma fonlarn drst kullanmamak, Ak ihmal (deney yaparken ihmal sonucundabakasna zarar vermek), nsan ve hayvan haklarna aykr davranlar.deneyyapmadan deney yapm gibi davranmak, deneysonularn yoktan var etmek. 44. Bilimsel Yanltma Trleri Disiplinsiz Aratrma Ayn yaynn tekrar (dublication)/salami slicing, Uydurmaclk (fabrication), Sahtecilik, Saptrma, Aldatmaca (Fraud-Falsification) kar atmas (conflict of interest) , Katks olmayann yazarlara dahil edilmesi, Yalan-dzmece yayn, ntihal, armaclk (plagiarism), Korsanlk (Piracy) 45. Y BR YAYIN N TAVSYELER*(COPE) Yayn Etii Komitesi (COPE) 1997 ylnda yayn ve aratrma etii konularn ele almak, tartma zemini yaratmak ve iyi bir yayn yaplmasn salamak iin, istek zerine kurulmutur. Bu tavsiyeler, yazarlara, editrlere, editor kurulu yelerine, okuyuculara,dergi sahiplerine ve yaymclara yararl olmak iin hazrlanmtr. *Yayn Etii Komitesi (COPE) Raporu, 2002 46. Y BR YAYIN N TAVSYELER Entellektel drstlk, tp ve dier bilimselalmalarn hepsinde, aktif olarak tevik edilmeli vebilimsel yanltmay nlemek ve yayn etii konusundabilgilenmek iin kullanlmaldr. Bu ilkeler daha ziyade tavsiye niteliindedir vekurallar olarak kabul edilmemelidir. *Yayn Etii Komitesi (COPE) Raporu, 2002 47. Y BR YAYIN N TAVSYELER almann Tasarm ve Etik Onay yi bir aratrma geerli nedenlerle yaplmal, iyi planlanmal, uygun tasarlanmal, etik olarak uygun bulunmu olmaldr. 48. Y BR YAYIN N TAVSYELERalmann Tasarm ve Etik Onay 1. Laboratuvar ve kilinik aratrmalar bir protokollebalatlmaldr. Pilot lekli almalarn yazl birrasyoneli bulunmaldr. 2. Aratrma protokolleri sadece veri toplamaktan ok,zel sorular cevaplamaya ynlendirilmelidir. 3. Protokoller btn alanlar tarafndan kabul edilmiolmaldr. 4. Son protokol aratrma raporunda yer almaldr. 5. Aratrmada grevi olanlarn daha sonra yaplacakyaynlardaki rolleri belirlenmelidir. 49. Y BR YAYIN N TAVSYELERalmann Tasarm ve Etik Onay6. statistiksel konular aratrmann erken bir safhasnda dnlmelidir.7. Insan ,tbb kaynak ve insan hcresi ile yaplan aratrmalarda, mutlaka etik komitenin yazl ve resmi onay alnmaldr.8. Hayvanlarla ilgili deneylerde yerel, ulusal, etik ve kanuni prensipler ve yerel lisans dzenlemeleri dikkate alnmaldr.9. Resmi bir gzetim btn aratrma projelerinde olmal ve projenin temel aratrcs tarafndan sk sk aratrmann kalite kontrol ve irdelenmesi yaplmal ve projenin temel bulgular 15 yla kadar saklanmaldr. 50. Y BR YAYIN N TAVSYELER Veri AnaliziVeriler uygun bir metodla analizedilmelidir, ancak uygun olmayan analizBilimsel yanltma saylmaz. Yanl veribeyan ve yalan veri retmek, bakasnnverisini izinsiz kullanmak Bilimsel Yanltmasaylr. 51. Y BR YAYIN N TAVSYELERVeri AnaliziVeri toplanmas ve analizi iin kullanlan btn kaynaklarve metodlar ( elektronik olanlar da dahil) verilmelidir.Ayrntl aklamalar yaplmaldr.1. Analiz yntemleri, eer genel olarak kullanlmyorsa,ayrntl olarak aklanmal ve kaynaklarna atfyaplmaldr.2. Makalenin tartma ksmnda herhangi bir taraf tutulandurum anlatlmal ve nasl tasarland ve deerlendirildiiaklanmaldr. 52. Y BR YAYIN N TAVSYELERYazarlk Yazarlk iin uluslararas kabul edilmi bir tanm yoktur.Ancak yazarlarn, hi deilse, yaynn belli bir ksmndasorumluluk alm olmalar gerekir. 53. Y BR YAYIN N TAVSYELER Yazarlk 1. Yazarlkla dllendirme, kiinin hakikatten almann tasarm, veri analizi ve deerlendirilmesi, yazm ve dzeltilmesinde yer almas durumunda yaplmaldr. 2. Daha sonra kabilecek baz anlamazlklar batan nlemek iin, almann banda, kimlerin yazar, kimlerin destek verenler olarak kabul edilecei ve kimlere teekkr edilecei hususlarnda karar verilmesi uygundur. 54. Y BR YAYIN N TAVSYELERYazarlk3. Btn yazarlar yaynn ieriinden toplumsal birsorumluluk tarlar.4. Yaynn yaplaca dergini Yazarlara Tavsiyeleriiyi okunmaldr.5. Yazarlar herhangi bir yayna kredi salamak iinisimlerinin kullanlmas konusunda uyankolmaldrlar.6. Yazar saysnda bir kural yoktur. 55. Y BR YAYIN N TAVSYELER Yazarlk:7. Aratrmaya en byk katk veren, deneyleri yapan kii ilk yazar olmaldr.nk btn isme yaplan atflarda ilk isim kullanlr. rnein;.... Smithet al. 1989.....Son yazar genellikle en kdemli olan ve aratrmay yneten, gzeten veynlendiren kiidir. Bazen son yazar misafir veya eref yazar olarak tadnlebilir.Dierleri: almaya gerek yntem, gerekse ynlendirilmesi asndansomut katklar bulunan kiilerdir. 56. Y BR YAYIN N TAVSYELERlgi alan atmaslgi alan atmas, yazarlarn, hakemlerin,editrlerinok ak olmayan ilgileri nedeniyle ve de bunun yaynlailgili kararlarn etkileme olasl durumunda, ortayakar. 57. Y BR YAYIN N TAVSYELER lgi alan atmas Bu ilgiler sz konusu olduunda, , aratrmaclar, yazarlarve hakemler tarafndan editrlere aklanmaldr. Editrler de okuyucularna kendilerinin, takmlarnn,editr kurulu yelerinin, yneticilerinin ve yayn evisahiplerinin ilgi alan atmalarn duyurmaldrlar. Bazen bu durum o kadar ciddi olabilir ki, yayn mmknolmayabilir veya hakem veya editr yayn konusundaverilecek karar srecinden kartlr. 58. Metod ve yntemler almada kullanlar cihazlar ve yntemler okak ve ayrntl olarak yaynda verilmeli veyabunun yer ald baka bir yayna atfyaplmaldr. 59. Kaynak gsterme (atf/gnderme). Yazarlarn yayn yapmak istedikleri konuda daha nce yaplm almalar hazrladklar yaynda belirtmeleri gerekir. Bu tip gndermeler okuyucu iin nemlidir. Dier aratrclarn almalarna ve bilimsel dn rnlerine sayg gsterilmi olunur. 60. Bilimsel yaynlarda teekkr Aratrmann yrtlmesinde ve/veyabilimsel yaynn hazrlanmasnda teknikve sekreterlik hizmeti verenlere, Aratrma konusunda fikri alnan,eletirilerinden yararlanlan bilimadamlarna, Aratrmann btnne veya birksmna parasal, cihaz veya sarfmalzemesi ile destek verenkurululara. 61. Yayn TekrarYayn Tekrar, birbirine atfta bulunmadan, ayn verilerin,hipotezin, tartma noktalarnn ve sonularn iki veyadaha fazla yaynda paylald durumda ortaya kar. 62. Yayn TekrarYaynlanan almalarn, ileri bir ispat gerekmedii durumda tekrar yaynlanmalarna ihtiya yoktur.Bir kongre veya toplantda yaynlanan bir yayn zeti, yaynn baslmak zere sunulmasn engellemez. Ancak bu toplant veya kongrelerde bu almann sunulduu bavuruda belirtilmelidir. 63. Yayn TekrarBir almann farkl dillerde tekrar baslmas kabul edilebilir. Ancak, baslmak zere bavururken ilk yayndan mutlaka bilgi verilmeli ve yayna atf yaplmaldr.Yazarlar bir dergiye basvururken, baka bir dilde ve benzer yaynlar basm safhasndaysa bunlarla ilgili ayrntl bilgi vermelidirler. 64. Arma (Plagiarism)Tanm:Arma (intihal), bakalarnn dncelerini, grlerinibilgi kaynan bildirmeden ve atfta bulunmadanbilinli olarak veya farknda olmadan alp kullanmak vekendi gr gibi sunmaktr. 65. Arma (Plagiarism)Arma biimleri:1. Bakasna ait bir yazy, kitaptan veya gazeteden, birrencinin devini, bir dergi makalesini, yanibakalarnn yazlarn- tamamen veya bir blmn -kaynak belirtmeksizin, kelimesi kelimesine kopya etmekArmann en ok grlen eididir. 66. Arma (Plagiarism)Arma biimleri:2. Bir bakasnn almasndaki dnce ve de grlerin,dilsel ve yapsal anlatmn deitirerek kullanmak, birbaka arma biimidir. Bakalarnn yazlarndakiszckleri deitirerek, baz cmleleri kararak veyaonlarn srasn deitirerek kullanmak ve kaynakgstermemek de armadr. Byle bir durumda,arma olmamas iin, kaynak mutlaka verilmelidir. 67. Arma (Plagiarism)Arma biimleri:3. Bir bakasnn dncelerinden kaynaklanan bir yazyazmakta armann dier bir trdr. Bu yazlardadil, anlatm yazy yazan kiinin olmakla birliktednceler bakasnndr o nedenle bu da armasaylr. 68. Medya ilikileriMedya yazarlar n aratrmabulgular sunulan bilimseltoplantlara katlabilir. Bu onlarnmedyada olgunlamamaratrmalar yaynlamalarna yolaar. 69. Y BR YAYIN N TAVSYELER (devam)Medya ilikileriMedya tarafndan ilgi duyulan yazarlar,hakikatlerin bittiinde, speklasyonlarnbalayacan bilip, aratrmalarnndeerlendirilmesi konusunda mmkn olduuncadengeli bir bilgi vermelidirler.Bir almann ayn zamanl olarak Medyada ve birdergide yaynlanmasna zen gstermelidirler. 70. Y BR YAYIN N TAVSYELER (devam)Medya ilikileriYazarlar Medyaya doru rapor hazrlamalarndayardm etmelidirler. Ancak yaynlarnn dndaek bilgi vermemelidirler.Tpta yaplan aratrmalarda yaynda yardmc olanhastalar varsa yayndan nce sonularla ilgilionlar bilgilendirilmelidir.Yazarlar, kongre dzenleyenler tarafndan,medyann gelmesi durumunda uyarlmaldr. 71. ReklamBirok bilimsel dergi ve toplant reklamlardan olduka yklbir gelir elde eder.Editrn kararlar reklam gelirlerinden etkilenmemelidir.Yanl anlamalara neden olacak reklamlar kabuledilmemelidir. 72. Bilimsel Yanltma ile baa kma1.Prensipler 1. Bir olay bilimsel yanltma olarak kabul etmek iin, genelprensip, doruolmayan bir eyi,bakalarna doru olarak kabulettirme eyleminin olmasdr.. 2. Bu nedenle, inceleme sadece olaylara deil, buna nedenolan yazarn , hakemin, editrn niyetine deodaklanmaldr. 3. Hile kasti olabilir veya bilgisizlikten veya ihmaldenkaynaklanabilir. 73. Y BR YAYIN N TAVSYELER Bilimsel Yanltma ile baa kma 2.Eylem Editrler bilimsel yanltma grdkleri birmakaleyi sadece red etmeklekalamazlar. Etik olarak olay takip etmekzorundadrlar. Yaplacak ileme editr karar verir. 74. Y BR YAYIN N TAVSYELER Bilimsel Yanltma ile baa kma 3. Ciddi Yanltma1. Editrler bilimsel yanltma grdkleri bir makale yazarna haber vererek yazarn iverenine haber vermelidirler. Makaleyi sadece red etmekle kalamazlar. Etik olarak olay takip etmek zorundadrlar.2. Yaplacak ileme editr karar verir. 75. Hrriyetin korunmas bireylerin bilgi birikimi ve ahlaki karakterine baldr. Bilgi ve erdem halkn byk bir ounluunun iine iledii takdirde, onlarn kle edilmeleri mmkn deidir.John Adams 76. Her ne arasan kendindebulacaksn. Hac Bekta Veli