BA AA - mubayayinlari.com · Biyoloji, teknolojideki gelişmeler ve diğer bilim dallarındaki keşiflerin etkisiyle büyük gelişmeler kaydetmiştir. Bu gelişmeler insanoğlunun

7

BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI ve BİYOLOJİ

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

• Bilimsel bilgi, bilimsel yöntemler ile elde edilen bilgidir.

• Bilimsel yöntem akıl, deney vegözlemedayalıdır.

• Bilimselbilgiobjektif,sistemli,tu-tarlıveeleştiriyeaçıkbilgidir.

• Bilimsel çalışmaların en önemliaşamasıhipotezindoğruluğununaraştırılmasıdır.Buamaçlakont-rollü deneyler yapılarak hipoteztest edilir.

• Deneylerkontrolgrubuvedeneygrubuoluşturularakyapılır.

• Kontrol grubu araştırılan özelli-ğinen idealolduğugruptur.De-neygrubuisearaştırılanözelliğindenendiğigruptur.

TEST • 1

1. Bilim, deney ve gözlemler sonucu gelişen dü-zenli bilgiler topluluğudur.

Aşağıdakilerden hangisi bir bilimsel araştır-ma sonucu olamaz?

A) Boş bir iPod ile dolu bir iPod arasındaki ağır-lık farkı sadece 0,4 gramdır.

B) Her türlü koşulda köpekler kendilerine veri-len emirlerin yüzde 31’ine uymaktadır.

C) Fonksiyon bozukluğu yaratan proteinlerden biri olan Vps 35, bazı parkinson hastaların-da mutasyona uğrayarak hücreler arasın-daki ağda ulaşımı tıkar.

D) Münker ve nekir, insanlar öldükten sonra onları sorgulayan meleklerdir.

E) Akciğer kanserinin yüzde 85’i, kronik bronşi-tin yüzde 50’si, kalp hastalıklarının %25’i si-garadan kaynaklanıyor.

2. Çağdaş bilimin,

I. Çeşitlilik (Evrensellik)

II. Süreklilik

III. Yenilik

IV. Ayıklanma

olmak üzere temel dört niteliği vardır.

Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) İsteyen her kişi ya da kurum bilimsel çalış-ma yapabilir. Dil, din, ırk, ülke tanımaz.

B) Bilimsel bilgi üretme süreci hiçbir zaman durmaz.

C) Bilimsel bilginin geçerliği ve kesinliği her an, isteyen herkes tarafından denetlenebilir.

D) Yanlış olduğu anlaşılan bilgilerin yerine ye-nisi konur.

E) Bilimsel bilgi, teorik bilgi olup eleştiriye açık değildir.

3. Aşağıdakilerden hangisi bilimin amaçların-dan biri değildir?

A) Neden-sonuç ilişkilerini arama

B) Kanıtlama

C) Gerçekleme

D) Denetleme

E) Öznel gerçekler sunma

4. Denizlerimizde balıkların azalmasına neden olan etkenleri araştıran bir bilim insanı,

I. Sanayi kuruluşlarına yakın yerlerde ve evsel atıkların çok olduğu yerlerde daha az balık görüldüğünü kaydetmiştir.

II. Atık maddelerin denizlerimizde balıkların azalmasına neden olduğunu ileri sürmüş-tür.

III. İki grup balık alarak birinci grubu sanayi atıkları içeren diğer grubu ise atık içerme-yen temiz sulara koymuştur.


A) Bilim insanı I. aşamada veri toplamaktadır.

B) Bilim insanı II. aşamada probleme geçici bir çözüm yolu sunmuştur.

C) III. aşamada kullanılan birinci grup kontrol grubu, ikinci grup ise deney grubudur.

D) Bilim insanı, atık maddelerin suyun doğal yapısını bozarak balık embriyolarının gelişi-mini engellediğini tahmin etmiştir.

E) III. aşama sırasında elde edilen bilgiler II. aşamada kurulan hipotezi destekler veya çürütür.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

8



• Kontrollü deney lerde or tam şartlarından sadece bir tanesideğiştirilir. Değiştiğinde dene-yinsonucunuetkileyendeğişke-neyanideneydeetkisiaraştırılandeğişkenebağımsızdeğişkende-nir.Bağımsızdeğişkenebağlıola-rakdeğişendeğişkeneisebağımlıdeğişkendenir.

ÖRNEK:�

Yeşil Mor Kırmızı

25°C

10gr Mg

100ml su

25°C

10gr Mg

100ml su

25°C

10gr Mg

100ml su

Aynıtüreaitüçbitkininkullanıldığıyu-karıdakideneydeışıkrengibağımsızdeğişkendir. Kullanılan ışık renginegörefotosentezhızındameydanage-lendeğişimisebağımlıdeğişkendir.

• Bilimadamlarınındeneyvegöz-lem gibi yöntemleri kullanarakaraştırdıklarıkonuhakkındatop-ladıklarıbilgilereveri denir.

5. Gözlemlerin toplanması ve analiz edilmesi, bir çeşit mantığa dayanan önemli sonuçlara gö-türebilir. Bu mantık tümevarım olarak isimlendi-rilir. Tümevarım ile çok sayıdaki özel gözlemden genellemeler çıkarılabilir.

Aşağıdakilerden hangisi buna bir örnektir?

A) Bütün bakteriler hücre çeperi bulundurdu-ğuna göre mor sülfür bakterileri hücre çe-perine sahiptir.

B) Bütün organizmalar hücrelerden yapılmış-tır.

C) Dünyanın her yerinde olduğu gibi ülkemiz-de de sıcaklık bitkilerin çiçek açmasını et-kiler.

D) Her canlı hücre gibi bakteri hücreleri de ATP üretir ve tüketir.

E) Tatlı sularda yaşayan tek hücrelilerde kont-raktil koful bulunur, paramesyumda bulun-duğu gibi.

6. Fasülye bitkisinin hangi toprakta iyi yetiştiğini araştıran bir öğrenci, aynı tür kaplara farklı tür-de topraklar yerleştirir, fasülye tohumlarını eker, her kabın eşit oranda ışık almasını, eşit sıcaklık-ta olmasını sağlar.

Buna göre,

I. Toprak, bağımsız değişkendir.

II. Fasülyenin gelişmesi, bağımlı değişkendir.

III. Bağımlı ve bağımsız değişken grafiği çizilir-ken dikey eksene fasülyenin gelişim, yatay eksene toprak türü yazılır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

7. Mimikri, bir türün avcılarından kurtulması, çift-leşmesi ve soyunu sürdürebilmesi için diğer bir türe benzemesi olayıdır. En bilindik örneklerin-den biri zehirli olan mercan yılanları ve taklitçi-leridir. Kral yılanları sadece mercan yılanlarının yaşadığı bölgelerde zehirli mercan yılanlarının uyarıcı renklerini taklit ederek bundan avantaj sağlar.

Araştırıcılar, arazide yarısı iki yılanın birlikte ya-şadığı, diğer yarısı ise mercan yılanlarının bu-lunmadığı 14 farklı istasyona eşit sayıda taklit (yapay) kral yılanı (deney grubu) ve kahveren-gi taklit yılanı (kontrol grubu) yerleştirmiştir. Dört hafta sonunda taklit yılanlar toplanmış ve yılan-lar üzerindeki diş ve ısırık izlerine göre avlanma sayısı tablo haline getirilmiştir.

Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Arazi çalışması, mercan yılanlarını taklit et-menin sadece mercan yılanlarının bulun-duğu bölgelerde etkili olduğu öngörüsünü çürütmüştür.

B) Arazi çalışması mimikri hipotezini çürütmüş-tür.

C) Taklit yılanlar, mercan yılanlarının bulun-madığı bölgelerde daha sıklıkla saldırıya uğramışlardır.

D) Kahverengi taklit yılanlar parlak renkli taklit-lerine göre daha fazla göze çarpar.

E) Mercan yılanlarının bulunmadığı bölgeler-de halka şeklindeki renkler avcıları savuş-turmuştur.

100

80

60

40

20

Topla

m T

aklit

Yılan S

ald

ırıY

üzdesi

0Mercan Yılanı

YokMercan Yılanı

Var

Kahverengi Taklit Yılanlar

Taklit Kral Yılanları

%83 %83

%16%17

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

9



• Biliminsanlarınınaraştırmaların-dakullandığıbasamaklarşuşekil-dedir:

– Problemintanımlanması

– Verilerin toplayarakhipotezkur-mak(Deneyvegözlemler)

– Verilerin analizi

– Raporlama

• Nicel� gözlem;� nesnel, ölçmeyedayanarakyapılanvesonucura-kamsal olarak belirtilen bilimsel gözlemdir. Yanılma payı yoktur,sonucukesindir.

Örneğin;�havasıcaklığı35°C

• Nitel�gözlem,�ölçüaraçlarıkulla-nılmadan,duyuorganlarıileyapı-lan gözlemdir.

Örneğin;�havaçoksıcak

8. Aşağıda biyolojinin farklı alanları arasında bağlantılar kuran bazı konular verilmiştir.

Konu 1: Organizmalar, diğer organizmalar ve çevreleriyle etkileşirler.

Konu 2: Kalıtımla geçen bilgi yaşamın süreklili-ğini sağlar.

Konu 3: Hücre, bir organizmanın yapı ve işlevi-nin temel birimidir.

Yukarıda verilen konularla ilgili kavram haritala-rı hazırlamakta olan bir öğrenci,

a. Küresel iklim değişikliği

b. Gen ifadesi

c. Prokaryotik organizma

kavramlarını hangi konularla ilgili harita ha-zırlarken kullanmalıdır?

A) a " 1, b " 2, c " 3

B) a " 2, b " 1, c " 3

C) a " 1, b " 3, c " 2

D) a " 3, b " 2, c " 1

E) a " 2, b " 3, c " 1

9. Bilimsel bilgi ile ilgili,

I. Delillere dayanır.

II. Mutlak bilgi içermez, sınanabilir ve deği-şebilir.

III. Akıl, deney ve gözleme dayalıdır.



D) I ve III E) I, II ve III

10. Bir bilimsel problemin çözümünde izlenen yol-da aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Problemin tanımlanması

B) Nitel ve nicel gözlemler yapma

C) Probleme çözüm önerisi getirme

D) Verilerin analiziyle ulaşılan değerlendirme sonuçlarını diğer bilim insanları ile paylaş-mama

E) Deney grubu ile kontrol grubu arasında, et-kisi araştırılan faktör dışındaki faktörleri sa-bit tutma

11. Bilim ile ilgili,

I. Bilme isteği ve merak duygusuyla ortaya çıkar.

II. Bilgilerin diğer bilim insanları tarafından kontrol edilebilirliğini ya da sınanabilirliğini önemsemez.

III. Evrenin işleyişinin açıklanmasını sağlar.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve IIIÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

10



• Doğa� tarihi, çevremizdeki hay-vanları, bitkileri ve doğada bu-lunan diğer nesneleri inceleyengözleme dayalı bir çalışma ala-nıdır.Bilimseldergilerinyanındayazılı vegörselmedyadadayerbulmaktadır.

• Kriminal� biyologlar,� suç teşkileden adli olayları aydınlığa ka-vuşturacakkan,tükürük, ter, id-rar,kıl,tırnak,deri,kemik,dişgibibiyolojik deliller üzerinden bilim-selanalizleryaparakpolisesuç-lunun yakalanmasında yardımcıolur.

• Deniz�biyologları,�suculorganiz-malarıgözlemlervekorur.

• Bilim�insanının�özellikleri:

– İyibirgözlemcidir.

– Meraklıvearaştırmacıdır.

– Deneyyapar.

– Sabırlıdır.

– Kararlıdır.

– Gelişmeleritakipeder.

– Hayalperestveyaratıcızekayasa-hiptir.

– Tarafsızveobjektiftir.

– Güzelahlaklıdır.

12. Biyoloji, teknolojideki gelişmeler ve diğer bilim dallarındaki keşiflerin etkisiyle büyük gelişmeler kaydetmiştir. Bu gelişmeler insanoğlunun karşı karşıya kaldığı pek çok sorunun çözümüne kat-kı sağlamıştır.

Buna göre,

I. Zehirli ve tehlikeli atık maddeleri parçala-mak için mikroorganizmaların ve bitkilerin kullanılması - Çevre kirliliği

II. DNA parmak izi yöntemiyle suçluların bu-lunması - Adli uygulamalar

III. Biyoteknolojik yöntemlerle insana ait insülin geninin bakterilere aktarılarak insülin üretil-mesi - Sağlık sorunları

IV. A vitamini üretemeyen doğal pirinçlere ner-gis bitkisinden alınan ve A vitamini üreten genin aktarılması - Gıda sıkıntısı

gelişme ve çözümüne katkı sağladığı sorun eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) I, II ve III

D) II ve IV E) I, II, III ve IV

13. Bilim insanı, evrene ilişkin olgulara ve değişken-lere yönelik bilgi elde etmeye çalışan kişidir.

Buna göre aşağıda verilen özelliklerden han-gisi bilim insanında bulunması gereken özel-liklerden biri değildir?

A) Bilimsel veri elde etme yöntemlerini kullan-ma

B) Bilimin yalnızca bir alanında uzman olma

C) Meraklı olma

D) İyi organize olma

E) İyi bir gözlemci olma

14. Aşağıda çeşitli alanlarda kariyer yapmış biyo-logların çalışmaları verilmiştir.

I. Hayvanları ve bitkileri gözlemleme yoluyla inceler, çalışmalarını belgesel haline getirir.

II. Kan, tükürük, idrar, deri, tırnak, kıl gibi delil-ler üzerinden bilimsel analizler yapar ve po-lise yön verir.

III. Su altı canlılarını gözlemler ve korur.

Buna göre I, II ve III numaralı çalışmaların meslek alanları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I II III

A) Doğa koruma uzmanı

Kriminal biyolog

Doğa tarihçisi

B) Doğa tarihçisi Kriminal biyolog

Deniz biyoloğu

C) Doğa koruma uzmanı

Genetik mühendisi

Doğa tarihçisi

D) Kriminal biyolog

Biyokimya uzmanı

Doğa koruma uzmanı

E) Doğa tarihçisi Genetik mühendisi

Deniz biyoloğu

15. Aşağıda biyoloji biliminin çeşitli alt dalları ile il-gili bilgiler verilmiştir.

I. Canlılardaki kalıtsal özelliklerin dölden döle nasıl aktarıldığını inceler.

II. Yaşamın temeli olan biyokimyasal tepkime-leri ve canlıların yapısındaki kimyasal mad-deleri inceler.

III. Canlıların yapısını moleküler düzeyde in-celer.

IV. Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceler.

Buna göre, aşağıdaki bilim dallarından han-gisi ile ilgili bilgi verilmemiştir?

A) Biyokimya

B) Ekoloji

C) Kalıtım

D) Histoloji

E) Moleküler Biyoloji

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

11



• Doğa�koruma�uzmanı,�biyolojik çeşitliliğinkorunmasıvegelişti-rilmesi amacıyla koruma çalış-malarıileilgiliaraştırmalaryapar.

• Moleküler� Biyolog� ve� Genetik�Mühendisi;� canlılardaki gen di-zilimini tespiteder.Kalıtsalhas-talıklaranedenolabilecekgenleriembriyonik dönemde belirleye-rekdahasağlıklınesillerinorta-yaçıkmasınakatkıdabulunabilir.Canlılararasındagenaktarımıya-pabilir.

• Teoriler�ve�kanunlar�birbirinden�farklıdır. Bilimsel kanunlar, birolayın belli şartlar altında nasılgerçekleştiğinitarifeder.Teorilerise doğada gerçekleşen olaylarhakkındayapılanvegüçlüdelille-redayananaçıklamalardır

• Teorilerhiçbirzamankanunadö-nüşmez.

TEST • 2

1. Genlerin yalıtılması, çoğaltılması, farklı can-lıların genlerinin birleştirilmesi ya da genle-rin bir canlıdan diğer canlıya aktarılması ile uğraşan bir biyolog aşağıdaki mesleklerden hangisine sahiptir?

A) Kriminal biyolog

B) Doğa tarihçisi

C) Genetik mühendisi

D) Doğa koruma uzmanı

E) Deniz biyoloğu

2. Aşağıda biyoloji biliminin gelişim sürecinde gerçekleştirilen önemli bilimsel buluşlar ve bi-lim dalları eşleştirilmiştir.

Bilimsel buluş Bilim adı

I. DNA’nın yarı korunumlu olarak eşlendiği bulundu.

Molekülerbiyoloji

II. Parkinson hastalığı ve el titremesi geni bulundu.

Biyoteknoloji

III. Ateş böceğinden tütün bitkisine gen nakli yapıldı.

Kalıtım

Buna göre, yapılan eşleştirmelerden hangile-ri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve III C) Yalnız III


3. Aşağıda bir problemin çözümü sırasında kulla-nılan bilimsel yöntemin basamakları verilmiştir.

I. Problemi tespit etmek

II. Hipotez kurmak

III. Kontrollü deneyler yapmak

IV. Teori kurmak

Buna göre, verilen basamaklarla ilgili aşağı-daki yorumlardan hangisi yanlıştır?

A) I numaralı basamakta tespit edilen prob-lem net ve açık olmalıdır.

B) Bilim adamı, problemi tespit ettikten sonra problemle ilgili gerçeklere ulaşmaya çalışır.

C) II numaralı basamakta bilim insanı proble-me geçici çözüm yolu bulmuştur.

D) III numaralı basamakta yapılan deneyler her zaman hipotezi doğrulamayabilir.

E) IV numaralı basamakta kurulan teoremin aksi ispatlanamaz.

4. Kıkırdaklı balıklar ile ilgili bilimsel araştırma ya-pan bir bilim insanı aşağıdaki verileri elde et-miştir.

I. Vücutları su damlası / füze şeklinde ya da yanlardan basık şekilde yassılaşmış balık-lardır.

II. Deri sert, plakoid pullarla kaplı ve bol mik-tarda mukus bezi içermektedir.

III. Solungaçları 5-7 çifttir.

Bu verilerden hangileri nicel gözlemdir?


D) Yalnız III E) I ve III

5. “Tüm fotosentetik canlılar kloroplast bulundu-rur.” hipotezini araştıran bir araştırmacı aşa-ğıda verilen canlılardan hangisini incelerse hipotezini değiştirmek zorunda kalır?

A) Bitkiler B) Siyanobakteriler

C) Öglena D) Volvoks kolonisi

E) Algler

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

12


BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI ve CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

Canlı� özellikleri� şu� şekilde� sırala-nabilir:

– Hücreselyapıyasahipolma

– DNAveRNAbulundurma

– Ribozomorganeline sahip olmaveproteinsenteziyapma

– Beslenme

– Hücreselsolunum

– Boşaltımvehomeostasi

– Büyümevegelişme

– Uyarılma

– Hareket etme

– Üreme

– Organizasyon

– Adaptasyon

– Metabolizma

• Prokaryothücrelerinzarlaçevrilibirçekirdekyapılarıvezarlıorga-nelleribulunmaz.

6.�ve�7.�soruları�aşağıdaki�bilgiler�doğrultusunda�cevaplayınız.

I. Bilim insanı: “Mide ülserinin nedeni Helicop-ter pylori’dir.” hipotezini ortaya atmıştır.

II. Bilim insanı: Tiroid yetmezliğinin kadınlarda daha sık görüldüğü ve yaşın artmasıyla sık-lığının çok arttığı bilgisine ulaşmıştır.

III. Bilim insanı: Bir grup şişman insanın iç ça-maşırlarını üç günde bir değiştirerek kasık kısmının nemli kalmasını sağlamıştır, diğer grup şişman insanın ise çamaşırlarını gün-lük değiştirerek kasık bölgelerinin nemli kal-masını engellemiştir.

IV. Bilim insanı: “Eğer çevre kirliliği insanlarda kanser riskini artırıyorsa, sanayileşmiş ülke-lerde kanser oranı daha fazla olmalıdır.” demiştir.

V. Bilim insanı: Denizlerin derinliklerinde ya-şayan karındanbacaklılarda kabuk yük-sekliğinin 16 mm’ye kadar azaldığını gözlemliyor.

6. Çalışma basamakları verilen bilim adamla-rından hangisi teori kurma basamağına daha yakındır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

7. Bilim insanları ve bulundukları bilimsel çalış-ma basamakları ile ilgili aşağıda yapılan eş-leştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) I " Probleme geçici çözüm yolu getirme

B) II " Veri toplama

C) III " Kontrollü deney yapma

D) IV " Hipoteze dayalı tahminde bulunma

E) V " Hipotez kurma

8. Aşağıdakilerden hangisi tüm canlılarda ortak bulunan yapılardan değildir?

A) Hücre zarı B) Ribozom

C) DNA D) Çekirdek

E) Sitoplazma

9. Aşağıdaki olaylardan hangisi bir canlının canlılığını sürdürebilmesi için zorunludur?

A) Sınırsız büyüme

B) Metabolik artıkları uzaklaştırma

C) Kendine benzer organizmalar meydana getirme

D) Oksijen tüketme

E) Karbondioksit tüketme

10. Canlılarda görülen bazı dönüşüm olayları aşa-ğıda verilmiştir.

X: İnorganik maddeler " Organik monomer

Y: Organik monomer " Organik polimer

Z: Işık enerjisi " Kimyasal bağ enerjisi

T: Kimyasal bağ enerjisi " ATP + ısı


A) X olayı ototrof (üretici) canlılarda görülür.

B) Z olayı tüm ototrof (üretici) canlılarda görü-len bir enerji dönüşümü olayıdır.

C) Y olayı tüm canlılarda görülür.

D) T olayı tüm canlılarda görülür.

E) T olayı bir katabolizma örneğidir.ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

13



• Sitoloji, hücrelerin fizyolojisi-ni, yapısını, içerdiğiorganelleri,bulunduğuortamla ilişkisini,ya-şamdöngüsünü,bölünmesiniveölümünü inceleyenbilimdalıdır.(Hücrebilimi).

•� Embriyoloji; zigot oluşumunu,büyümesinivegelişimini incele-yenbilimdalıdır.

• Mikoloji;�mantarlaralemini,onla-rıngenetik,biyokimyasalvetak-sonomi özelliklerini ve kullanımalanlarını inceleyenbilimdalıdır(Mantarbilimi).

• Histoloji;� bitki ve hayvan do-kularının bileşimini ve yapısınıözelleşmiş işlevleriyle bağlantı-lı olarak inceleyen bilim dalıdır(Dokubilimi)

• Genetik;� kalıtsal karakterlerinnesillere geçişini, genlerin yapıvegörevleriniinceler.

11. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi tüm canlı hücreler tarafından dışarıdan hazır alı-nır?

A) ATP

B) Glikoz

C) Enzim

D) Elektrolitler

E) Amino asit

12. Robert Hooke, 1665’te bir mantar kesitinin mik-roskopta nasıl göründüğünü açıklamış ve gör-düğü yapılara “Cellula (hücre)” adını vermiştir.

Buna göre, Robert Hooke aşağıdaki bilim dal-larından hangisi ile ilgili çalışmaları başlat-maştır?

A) Sitoloji

B) Embriyoloji

C) Mikoloji

D) Histoloji

E) Genetik

13. Termitler odunla beslendikleri hâlde kendi baş-larına bunu hazmedemezler, ancak bağır-saklarında yaşayan kamçılılar salgıladıkları enzimlerle odunu parçalayarak hem kendileri-nin hem de termitlerin beslenmesini sağlarlar.

Yukarıda anlatılan iki canlının ilişkisini incele-yen bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zooloji

B) Genetik

C) Botanik

D) Ekoloji

E) Mikrobiyoloji

14.

Yukarıda verilen yapılandırılmış gridde canlılar-da görülen bazı özellikler verilmiştir.

Verilen özelliklerden kaç tanesi tüm canlılar için ortaktır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

1Aktif taşıma

2Sinirsel iletim

3Boşaltım

4Hücre sayısını artırarak büyüme

5Aktif hareket

6Mutasyon

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

14



• Prokaryotik ve ökaryotik hüc-reler arasındaki en temel far-kıDNA’larınınyeridir.ProkaryothücrelerdeDNAsitoplazmadadır.Ökaryothücrelerdeisezarlaçev-riliçekirdekiçindedir.

• Ökaryothücre,prokaryothücre-lerdenfarklıolarakzarlıorganel-leresahiptir.

• Hücreyaşayanorganizmalarınya-pısalvefonksiyoneltemelbirimi-dir.

• Tümhücrelervarolanbirhücreninbölünmesiyle meydana gelir.

• Metabolikvebiyokimyasalenerjiakışlarıhücreleriniçindegerçek-leşir.

• Bölünebilenhücrelersahipolduk-larıkalıtsalbilgiyihücrebölünme-si aracılığı ile diğer bir hücreyeaktarabilir.

15. Bütün canlı hücreler,

I. Bölünebilir.

II. Enzim kullanır.

III. Oksijen tüketir.



D) Yalnız III E) II ve III

16. I. Büyüme

II. Protein sentezi

III. Hücresel solunum

IV. Nişastanın hidrolizi

Yukarıda verilenlerden hangileri katabolik re-aksiyonlara örnektir?

A) III ve IV B) I ve III C) I ve IV

D) II ve III E) Yalnız IV

17. Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebil-mek için aşağıda verilenlerden hangisini ger-çekleştirmek zorundadır?

A) Sinir sistemi yardımıyla çevresel koşullara uyum sağlama

B) İnorganik maddeleri organik maddelere dönüştürme

C) Hücre sayısını artırarak büyüme

D) Uyarıcı çeşidine bağlı olarak aktif hareket etme

E) Metabolik artıkları uzaklaştırma

18. Canlılık özelliği gösteren en küçük birim hücre-dir.

Aşağıda hücre ile ilgili verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Bütün canlılar hücresel yapıya sahiptir.

B) Çok hücreli canlılarda hücreler dokuları oluşturur.

C) Tüm canlı hücrelerde zarlı ve zarsız organel-ler bulunur.

D) Tüm canlı hücreler enzim kullanır.

E) Birçok hücre sadece mikroskop altında gö-rülebilir.

19.

Yukarıdaki şekilde farklı ekosistemlerde yaşa-yan bazı endoterm ve ektoterm canlıların yıllık enerji harcaması gösterilmiştir.

Buna göre;

I. L canlısının etkinlik için harcadığı enerji mik-tarı K canlısının etkinlik için harcadığı enerji miktarından fazladır.

II. N canlısı bazal metabolizma, büyüme, üre-me ve etkinlik için enerji harcar.

III. K, L, M ve N canlılarından, sıcaklık düzen-lenmesi için en çok enerji harcayan M can-lısıdır.



D) I ve II E) I, II ve III

Yıllı

k En

erji

Har

cam

ası (

kcal

)

800.000

Ilıman iklimde yaşayan 60 kg kadınK

Antartikadan 4 kg erkek penguen (kuluçkada)

Yıllı

k En

erji

Har

cam

ası (

kcal

)

340.000

L

Ilıman bölge 0,025 kg dişi fare

Yıllı

k En

erji

Har

cam

ası (

kcal

)

4.000 M

Endoterm

1444444444444444444444244444444444444444444443

Yıllı

k En

erji

Har

cam

ası (

kcal

)8.000

N

Ektoterm

14444244443

Bazal metabolizmaÜreme Büyüme Etkinlik

Sıcaklık düzenlenmesi

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

15



CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞİKLER

• Su,içerisindeiyonlarınbulunma-sınedeniyleiyibirçözücüdür.

• Suyunözısısıbirçokbileşiğinözısısından yüksektir. Bu nedenlesıcaklıkdeğişimlerihızlıgerçek-leşmez. Denizler ve okyanuslaryaz mevsiminde ya da gündüz-leri,güneşten fazlamiktarda ısıalmalarınarağmenaşırıısınmaz.Kışınyadageceleriiseyavaşbirsoğumasürecigerçekleşir.

• Su,+4°C’deenyükseközgülağır-lığasahiptir.Busıcaklığınaltındaveüstündehacmiveözgülağırlığıdeğişir.

• Minerallerorganizmada,organikbileşiklerinyapısındayadamine-raltuzlarışeklindebulunabilir.

• Kalsiyum,kemikvedişlerinya-pısınakatılır.Kılcaldamarlarınvezarlarıngeçirgenliğiniazaltır.Kaskasılmasında, kanınpıhtılaşma-sındagörevalır.Bazıenzimlerinaktivasyonuiçingereklidir.

• Magnezyum� (Mg); DNA, RNA,ATPsentezindegörevalır.Klorofilmolekülününyapısındabulunur.

• Fosfor, kemikvedişleringelişi-mindegörevlidir.ATP’ninvebazıkoenzimlerin yapısındabulunur.Kanınkalsiyumkonsantrasyonu-nunkorunmasındagörevalır.

• Kükürt (S),bazıaminoasitlerin,vitaminlerinvebazıhormonlarınyapısınakatılır.

• Flor� (F), dişlerin sert kısmındabulunur.Dişçürümeleriniönler.

TEST • 1

1. İnsan vücudunun gereksinimi olan elementler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Element SembolVücut kütlesinin

yüzdesi (su dahil)

OksijenKarbonHidrojenAzot

OCHN

%65,0%18,5%9,5%3,3

KalsiyumFosforPotasyumKükürtSodyumKlorMagnezyum

CaPKS

NaCl

Mg

%1,5%1,0%0,4%0,3%0,2%0,2%0,1

Buna göre, elementlerle ilgili olarak,

I. Tabloda verilen ilk dört element ağırlığın %96 kadarını oluşturur.

II. Karbon (C), organizmanın çok az miktar-larda ihtiyaç duyduğu iz elementlerdendir.

III. Organizmalar arasında zorunlu element gereksinimi açısından farklılık söz konusu değildir.

IV. Kalsiyum (Ca), fosfor (P), potasyum (K), kü-kürt (S) ve diğer birkaç element ağırlığın %4’lük kısmını oluşturur.

yorumlarından hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I B) I ve IV C) I, II ve IV

D) I ve III E) I, II, III ve IV

2. Bazı elementlere tüm canlı formlarının ihtiyacı varken bazıları sadece belirli türler için gerek-lidir.

Aşağıda verilen elementler bu açıdan değer-lendirildiğinde hangisi diğer dördünden farklı bir grupta olur?

A) Karbon (C ) B) Hidrojen (H)

C) İyot (I) D) Oksijen (O)

E) Azot (N)

3. Suyun yüzey gerilimi diğer birçok sıvının yüzey geriliminden daha büyüktür.

Aşağıda verilen,

I. Ağzını biraz aşacak şekilde doldurulan bar-dakta suyun taşmadan durması

II. Bir kalorilik ısının suyun sıcaklığında olduk-ça az değişikliğe yol açması

III. Örümceğin su yüzeyinde durabilmesi

olaylarından hangileri suyun yüzey gerilimine ilişkindir?



4. Minerallerin görevleri ve genel özellikleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Tüm canlılar mineralleri dışarıdan hazır alır.

B) Gereksinim duyulan mineral miktarı ve çeşi-di canlılarda farklılık gösterir.

C) İnsan vücudunda tuz hâlinde bulunabile-ceği gibi organik maddelerin yapısına ka-tılabilir.

D) İnsan vücudunda depolanamadıkları için her çeşidi günlük alınmalıdır.

E) Hücresel solunumda ham madde olarak kullanılmazlar.

5. Su, yüksek yüzey gerilimine sahiptir. Donarken hacmi büyür, özgül ağırlığı küçülür ve tabaka halinde kalarak geçirgenliği azaltır.

Suyun bu özelliği aşağıdakilerden hangisini sağlar?

A) Bitkilerde suyun ve çözünmüş besinlerin yer-çekiminin zıt yönünde taşınması

B) Tatlı sularda yaşayan hayvanların kışı don-madan geçirmesi

C) Yaprakların gün ışığında aşırı derecede ısınmasının önlenmesi

D) Hücrelerde oluşan atık maddelerin vücut dışına atılması

E) Besinlerin sindirimi

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

16




• Azot�(N);�proteinlerin,bazıvita-minlerin,organikbazların,kloro-filinyapısınakatılır.

• Potasyum�(K+),�impulsiletimindegörevalır.Hücre içi iyondenge-sinisağlar.Hemoglobininoksijentaşımasında,bitkilerdestomala-rınaçılmasındavebüyümedeet-kilidir.

• Sodyum� (Na+),� hücreler arasıboşluklarda iyondengesinisağ-lar. İmpuls iletimindegörevalır.Karbonhidratlarınemilimindegö-revalır.

• Demir�(Fe),�elektrontaşımaözel-liğinesahipolduğuiçinbiyokim-yasalreaksiyonlariçingereklidir.Hemoglobin,miyoglobinvebazıETSelemanlarınınyapısındabu-lunur.Klorofilsenteziiçingerek-lidir.

• İyot�(I),�tiroidbezindensalgılananhormonlarınsentezi içingerekli-dir.

• Hidrokarbonlar,sadecekarbonvehidrojeniçerenorganikmolekül-lerdir.Örneğin,yağlar,uzunhid-rokarbonkuyruklarıiçerir.

• Organik� moleküllerde karbon,hidrojen,oksijen,kükürt, fosfat,azotgibiatomlarbulunabilir.

• İki monomer arasında bir bağkurulurken, monomerlerden bi-risi hidrojeni (–H) verir, diğeriisehidrosilgrubunu(–OH)verir.Böylecebirmolekülsuçıkışıylaikimolekülarasındakovalentbağkurulur(Dehidrasyontepkimesi).

• Karbonhidratlarşekerlerivebun-larınpolimerleriniiçerirler.

6. Organik moleküller için,

I. Basit yapılı metandan (CH4), binlerce atom-dan oluşan proteinlere kadar çeşitlilik gös-terir.

II. Karbon atomlarının yanı sıra hidrojen atom-ları içerir.

III. Laboratuvar koşullarında sentezlenemez.




7. Polimer, birbirinin aynısı ya da benzeri yapıtaş-larının kovalent bağlarla bağlanarak oluştur-dukları uzun moleküldür.

Polimerlerin sentezi ve yıkımı ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Hücrelerde enzimler tarafından yürütülen süreçlerdir.

B) Monomerler birbirlerine dehidrasyon tep-kimesi ile bağlanarak polimerleri oluşturur.

C) İki monomer arasında bir bağ kurulurken her iki monomer de hidroksil (OH) grubu-nu verir.

D) Polimerler hidroliz tepkimesi ile monomer-lerine ayrılır.

E) Hücreler monomerleri kendileri için özgül iş-levler gören polimer çeşitlerini sentezlemek için kullanır.

8. Canlılar dünyasındaki makromolekül çeşitliliği çok büyük olup çeşitlilik sınırsızdır.

Aşağıda verilen moleküllerden hangisi canlı-lar dünyasındaki çeşitliliği yansıtmaz?

A) DNA B) RNA C) Protein

D) Enzim E) Glikoz

9. Karbonhidratlar ile ilgili aşağıdaki ifadeler-den hangisi yanlıştır?

A) Genel formülleri (CH2O)n’dir.

B) Enerjileri düşük, solunumda parçalanma-ları zordur.

C) Düzenleyici değildirler.

D) En basit yapılı olanları monosakkaritlerdir.

E) Az enerji içermelerinin nedeni hidrojenleri-nin az olmasıdır.

10. Monosakkaritlere ait olan aşağıdaki özellik-lerden hangisi üç, beş ve altı karbonlu olan-larında ortaktır?

A) Sindirime uğramama

B) Hücresel solunumda hammadde olarak kullanılma

C) Nükleik asitlerin yapısına katılma

D) Solunum ve fotosentez reaksiyonlarında ara ürün olma

E) Heterotrof canlılar tarafından üretilmeÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

17




• Karbonhidratlarınyıkımıkolaydır.Hücrelerinbirinciderecedeenerjikaynağıolanmoleküllerdir.

• Monosakkaritler,sindirimle(hid-rolizle)dahaküçükbirimlerepar-çalanamayanbasitşekerlerdir.

Monosakkaritler

Örnek;Gliseraldehit

Örnek;Riboz

Deoksiriboz

Örnek;Glikoz

FruktozGalaktoz

3C’lular 5C’lular 6C’lular

• Disakkaritler, iki monosakkaritin birleşmesiyleoluşur.

– Glikoz+Glikoz→Maltoz+H2O (Arpaşekeri)– Glikoz+Fruktoz→Sükroz+H2O (Çayşekeri)– Glikoz+Galaktoz→Laktoz+H2O (Sütşekeri)

ÖRNEK�

Hücrelerde� bulunabilen� aşağıdaki�makromoleküllerden� hangisi� poli-mer değildir?

A) Kolesterol

B) Polipeptit

C) Glikojen

D) Selüloz

E) Nişasta

ÇÖZÜM�

Nişasta,glikojenveselülozçoksayıdaglikozunbirarayagelmesiyleoluşanpolimerorganikbileşiklerdir.

Polipeptitçoksayıdaaminoasitinbirarayagelmesiyleoluşurvepolimerya-pıdadır.

Kolesterolisegliseroltaşımayanbirli-pidçeşididir.

YanıtA

11.

Yukarıdaki şemada verilen b molekülünün RNA’nın yapısına, e molekülünün ise süt şekeri-nin yapısına katıldığı bilinmektedir.

Buna göre, aşağıdaki açıklamalardan hangi-si doğru olamaz?

A) a; solunum ve fotosentez reaksiyonlarında oluşan bir ara üründür.

B) b; ATP’nin, c ise DNA’nın yapısına katılır.

C) d; tüm canlı hücrelerde enerji elde etmek için kullanılır.

D) e; insan vücudunda ince bağırsaktan emil-dikten sonra karaciğerde d molekülüne dö-nüştürülür.

E) Tabloda verilen moleküller birbirinin izo-meridir.

12. Karbonhidratlar ile ilgili,

I. Hücre zarının yapısına katılır.

II. Oksijenli solunumda kullanılmaları sonucu CO2 ve H2O açığa çıkar.

III. Öncelikli olarak yapıya katılma görevle-ri vardır.

IV. Bitkilerde hücre çeperinin yapısına katılır.


A) I ve II B) I, II ve IV C) I, II ve III

D) II ve IV E) I ve III

13. Aşağıdaki grafikte bir deney tüpüne uygun sin-dirim enzimleri ile birlikte konulmuş olan üç fark-lı disakkarit çeşidinin miktarları verilmiştir.

Bir süre sonra deney tüpünde oluşan monosak-karit çeşitlerinin miktarları aşağıdaki grafikler-deki gibi olmuştur.

Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru olamaz?

A) Ortam sıcaklığı 37 °C, ortam pH değeri 7,5’tir.

B) Deney tüpünde yeterli miktarda su bulun-maktadır.

C) M, hayvansal disakkarit çeşididir.

D) K, hayvan hücrelerinde bulunur.

E) L, hayvanlarda hücre dışında sindirilir.

Monosakkaritler

- a - b- c

- d- Fruktoz- e

3C’lular 5C’lular 6C’lularMadde Miktarı

K L M

2x

4x

8x

Zaman

Glikoz Miktarı

Zaman

22x

Fruktoz Miktarı

Zaman

2x

Galaktoz Miktarı

Zaman

4x

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

18




• Maltşekeriolarakdabilinenmal-toz,birayapımındaişgörür.

• Sükroz,çayşekeriolupenfazlabulunandisakkarittir.

• Bitkilerkarbonhidratları yaprak-lardanköklerevediğerorganlaragenelliklesükrozhalindetaşırlar.

• Laktoz,süttebulunandisakkarit-tir.

2010-YGS�

Yemek�yedikten�sonra�uzun�süre�yü-zen�bir�insan�enerji�elde�etmek�için�kandaki�glukozu�kullandıktan�sonra��aşağıdaki�moleküllerden�hangisini�ilk�olarak�kullanır?

A) Kanproteinlerini

B) Kasproteinlerini

C) Karaciğerdedepolanmışglikojeni

D) Kandakiaminoasitleri

E) Yağdokudadepolanmışyağı

ÇÖZÜM�

Hücrelerinbirinciderecedeenerjikay-nağı olan moleküller karbonhidrat-lardır. Kandaki glukoz kullanıldıktansonra karaciğerdeki glikojenglikozadönüştürülerekkanaverilirvevücu-dunenerjiihtiyacıkarşılanır.

YanıtC

14. • I numaralı disakkarit çeşidi memeli hayvan-ların sütünde bulunur.

• II numaralı disakkarit çeşidi hayvanlarda sentezlenemez.

• _ , glikozdur.

• T , bitkiler tarafından sentezlenemez.

Yukarıda verilen bilgiler doğrultusunda,

I. _ + _ $ I + H2O

II. _ + fruktoz $ II + H2O

III. _ + T $ laktoz + H2O

tepkimelerinden hangileri yazılabilir?


D) I ve II E) II ve III

15. Su ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yan-lıştır?

A) Öz ısısı birçok bileşiğin öz ısısından yük-sektir.

B) Dünya yüzeyinin 3/4’ünü ve canlı organiz-maların büyük bir kısmını oluşturur.

C) Enerji ham maddesi olarak kullanılır.

D) Enzimlerin çalışması için uygun ortam ha-zırlar.

E) Su, hem Dünya’daki hem de muhtemelen diğer gezegenlerdeki biyolojik ortamdır.

16. İnsanda uzun süren açlık durumunda aşağı-da verilen moleküllerden hangisi en son sıra-da tüketilir?

A) Kandaki glikoz

B) Eşeysel protein

C) Deri altında depo edilen yağ

D) Sinirsel protein

E) Karaciğerde depo edilen glikojen

17. Otçul bir memelinin hücrelerinde aşağıda ve-rilenlerden hangisi gerçekleşebilir?

A) Nişastanın hidrolizi

B) Temel yağ asidi sentezi

C) Laktoz sentezi

D) Selülozun hidrolizi

E) Sükroz sentezi

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

19




• Disakkarit,glikozitbağıilebağlıikimonosakkarittenoluşur.

• Polisakkaritler, yüzlerce ya dabirkaçbinmonosakkaridingliko-zitbağlarıylabağlanmasısonucuoluşanpolimerlerdir.

• Bakteriler,mantarlarvehayvanlarglikozunfazlasınıglikojenhalindedepoeder.

• İnsanlarvediğeromurgalılargli-kojeninçoğunukaraciğervekashücrelerindedepolarlar.

2010-YGS�

Yenitoplanmışmısırtanelerindeyük-sek düzeyde şeker bulunduğundantaneler tatlıdır. Ancak toplandıktan 1 gün sonra tanelerdeki şekerin%50’sinişastayadönüştüğündentat-lıtadınıkaybeder.Yenikoparılmışmı-sırkoçanıbirkaçdakikaiçinkaynayansuyadaldırıldıktansonrasoğuksudasoğutulduğunda ve soğuk ortamdasaklandığındatanelertatlılığınıkorur.

Bu�işlemin�başarısı,�enzimlerin�aşa-ğıda�verilen�özelliklerinin�hangisin-den�kaynaklanır?

A) Enzimlerin çok hızlı çalışmasın-dan

B) Ezimlerin substrata özgül olma-sından

C) Enzimlerin yapılarının yüksek sı-caklıklardabozulmasından

D) HerenzimineniyiçalıştığıbirpHaralığınınolmasından

E) Enzimlerinpasif durumundanak-tifdurumageçebilmelerinden

ÇÖZÜM�

Mısırkoçanıbirkaçdakikakaynayansuyadaldırıldığındaşekerinnişastayadönüştürülmesinisağlayanenzimlerinyapısıbozulur.Böylecemısır tanele-rindekişekernişastayadönüşmez,ta-nelertatlılığınıkorur.

YanıtC

TEST • 2

1. • Kanın normal pH değeri 7,2 - 7,4 iken şeker hastası olan insanlarda bu değer normal de-ğerin altındadır.

• Midenin pH’ı 1-3 iken bağırsağın pH’ı 8-9’dur.

Buna göre,

I. Bazı hastalıkların tanısının konulmasında kanın pH değeri araştırılır.

II. İnsan vücudunda üretilen enzimlerin tümü aynı pH değerinde iş görür.

III. Asidik ve bazik koşullar canlı organizmala-rı etkiler.




2. Aşağıdaki tabloda insan vücudunda bulunan bazı tuzların işlevleri verilmiştir.

Buna göre,

I. Farklı tuzlar kemiklerin ve dişlerin yapısında bir araya gelir.

II. Tuzlar düzenleyici moleküllerin çalışmasın-da etkili olabilir.

III. Sağlıklı kalmak için yoğun miktarda tuz tü-ketilmelidir.

IV. Farklı tuzlar aynı olayda görev alamaz.

açıklamalarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I, II ve III C) I ve II

D) III ve IV E) II ve IV

3. Aşağıdaki şemada bir insanın vücudunda ger-çekleşen bazı metabolik olaylar gösterilmiştir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenemez?

A) X, özellikle kaslarda ve karaciğerde depo edilir.

B) Y, sıvı özelliği gösteren üç değerli bir alkol-dür.

C) I numaralı olay hem hücre içinde hem hüc-re dışında gerçekleşebilir.

D) II ve III numaralı olaylar anabolik olaylardır.

E) IV numaralı olay hücre içinde gerçekleştiri-len bir dönüşüm olayıdır.

4. Karbonhidratların tüm çeşitleri için aşağıda-kilerden hangisi ortaktır?

A) Glikozit bağı bulundurma

B) Hücre zarındaki porlardan geçebilme

C) Hücresel solunumda hammadde olarak kullanılma

D) Bitki hücrelerinde bulunma

E) C, H, O bulundurma

5. Hayvan hücrelerinde bulunan aşağıdaki mo-leküllerden hangisi ester bağı içerir?

A) Glikojen B) Gliserol C) Glikoz

D) Fosfolipit E) Laktoz

Tuz İşlevleri

Kalsiyumtuzları

Kemiklerin ve dişlerin yapısına ka-tılma, sinirsel iletim, kas kasılması, bazı enzimlerin çalışması

Fosfortuzları

Kemiklerin ve dişlerin yapısına ka-tılma, asit-baz dengesi

Klortuzları

Mide öz suyu üretimi, hormonların çalışması

Sodyumtuzları

Kalp ritminin düzenlenmesi, kas kasılması, sinirsel iletim, bazı en-zimlerin çalışması

II

I

X GlikozIII

CO + O2 2H

Y

IV

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

20




• Nötral�yağlar,�üçmolekülyağasi-ti ile bir molekül gliserinin (glise-rol)esterbağlarıilebirleşmesiyleoluşur.

• Yağ� asitlerindeki hidrokarbonzincirinioluşturankarbonatom-larıarasındahiççiftbağyoksa,karbon iskeletine mümkün olan en fazla sayıda hidrojen atomubağlanır. Bu yapıdaki yağ asididoymuşyağasididir.

• Doymamış yağ asidi bir ya dadaha fazla çift bağ içerir veherkarbondabirhidrojeneksiktir.

• Nötralyağdadoymuşyağasitlerivarsaerimenoktasıyüksek,doy-mamış yağ asitleri varsa erimenoktasıdüşüktür.

2011-YGS�

Bir proteinin, yüksek sıcaklıkta, dü-şükpHkoşulundayadaçeşitlikim-yasalmaddelerinbulunduğuortamda,üçboyutluyapısıbozulmuş,ancakdu-rumdanpeptidbağlarıetkilenmemiş-tir.

Üç�boyutlu�yapısı�bozulmuş�bu�prote-inle�ilgili�olarak;

I. Birincilyapısıetkilenmemiştir.

II. Aminoasitlerindizilimibozulmuş-tur.

III. İşlevyapamazkonumagelmiştir.

yargılarından� hangilerine� ulaşıla-bilir?

A)YalnızIII B)YalnızI

C)IIveIII D)IveIII

E)I,IIveIII

ÇÖZÜM�

Birproteininbirincilyapısıözgüldi-ziyle bağlanmış amino asit serileri-dir.Peptidbağlarıetkilenmemişolanproteininbirincilyapısıveaminoasitdizilimibozulmamıştır.Ancakproteinişlevinikaybetmiştir.

YanıtD

6. Nötral yağlar ile ilgili aşağıda verilen bilgiler-den hangisi yanlıştır?

A) En az iki, en fazla dört çeşit yapı taşından oluşur.

B) Yedek besin maddesidir.

C) İç organların korunmasında görev alır.

D) Doymuş yağ asitleri içerenler daha düşük erime noktasına sahiptir.

E) Enerji verici olarak karbonhidratlardan son-ra ikinci sırada kullanılırlar.

7.

Yukarıda A ve B hücrelerinin gerçekleştirdiği metabolik olaylarla ilgili bilgiler verilmiştir.

Buna göre A hücresinde gerçekleşen,

I. Glikozit bağlarının kurulması

II. Substratın aktivasyonu için ATP harcanması

III. Reaksiyonun biyolojik katalizörler tarafın-dan denetlenmesi

IV. Su açığa çıkması

olaylarından hangileri B hücresinde gerçekle-şen olay sırasında da ortak olarak gözlenir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) I ve IV

8. X: Çift sıralı bir tabaka halinde hücre zarının ya-pısına katılır.

Y: Reseptör proteinlere bağlanarak fizyolojik et-kilerini gösterir.

Z: Doymuş olanları oda sıcaklığında katı halde bulunur.

Yukarıda bazı özellikleri verilen yağ çeşitleri ile ilgili olarak,

I. X, trigliserid molekülündeki bir yağ asidi ye-rine azot ve fosfor içerir.

II. Y, eşeysel bezlerde sentezlenir.

III. Z, bir gliserolün üç yağ asidine bağlanması sonucu oluşur.




9. Bitkilerde fotosentez sonucu üretilen organik asit soymuk borusu ile köklere taşınarak amino-asite dönüştürülür.

Köklere taşınan organik asitin aminoasite dö-nüştürülmesi sırasında,

I. Azot

II. ATP

III. Enzim

moleküllerinden hangileri tüketilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II


A hücresi B hücresi

Substrat : Glikoz

Ürün : Polisakkarit

Substrat : Maltoz

Ürün : Monosakkarit

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

21




• nmolekül glikoz bir arayagelippolisakkaritoluşturduğunda(n–1)molH2Oaçığaçıkarvekurulanbağsayısısusayısınaeşitolur.

• Yağlarınyapısındahidrojen faz-ladır.Bunedenleoksijenli solu-numda kullanıldıklarında fazlamiktarda oksijen tüketilirken bol metaboliksuoluşur.

• Canlılarda22çeşit tanımlanmışaminoasitbulunur.Bunlardan8çeşidi insan vücudunda sentez-lenemez;buaminoasitleretemel(esansiyel)aminoasitlerdenirvedışarıdanalınmasıgereklidir.

2012-YGS�

I. Protein

II. Proteinayıracı

III. Proteinyıkanenzim

IV. Aminoasit

V. Aminoasitayıracı

“Aminoasitler, proteinlerin yapı taş-larıdır.” hipotezini� kanıtlamak� için�düzenlenen�bir�deneyde,�yukarıda-kilerden�hangisinin�birlikte�kullanıl-ması�gerekir?

A)IveII B) IveIII

C)IIIveIV D)IIIveV

E)I,IIIveV

ÇÖZÜM�

Deney tüpüneprotein veprotein yı-kanenzimkonulurtümkoşullarsağ-lanırsa,proteinyapıtaşlarıolanaminoasitlere dönüşür. Tüpte oluşan yapıtaşlarınaminoasitolduğunukanıtla-makiçinaminoasitayıracınaihtiyaçduyulur.

YanıtE

10. Glikoz moleküllerinin dehidrasyon tepkime-si ile oluşturduğu polimerin molekül formülü C60C102O51’dir.

Buna göre, kurulan glikozit bağ sayısı kaçtır?

A) 10 B) 9 C) 60

D) 100 E) 59

11. Yağların oksijenli solunumda kullanılması ile,

I. C ve H’ler koparılır.

II. Az miktarda oksijen tüketilir.

III. Kış uykusuna yatan hayvanlarda vücut için gereken su karşılanır.

IV. Azotlu yadımlama ürünleri oluşur.


A) I ve II B) I, II ve III C) I, III ve IV

D) I ve III E) II, III ve IV

12. Yüksek ısı, radyasyon, yüksek basınç gibi et-kenlerden dolayı yapısı bozulan bir protein için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Üç boyutlu yapısı birincil yapıya dönmüştür.

B) Hücresel aktivitelerde bozulma veya hücre-nin ölümü ile sonuçlanabilir.

C) Primer yapıdaki aminoasitler arasındaki peptit bağları sağlam kalır.

D) Biyolojik aktivitesi yok olur.

E) Çözünürlüğü değişmez.

13. Temel (esansiyel) aminoasitler,

I. İnsan vücudunda sentezlenemez.

II. Hücresel solunumda ve protein sentezinde kullanılamaz.

III. Başka organik monomerlere dönüştürüle-bilir.



D) I ve II E) I, II ve III

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

22




• Hemoglobin, O2veCO2 ile kolay-cabirleşipayrılabilenbirsolunumpigmentidir.

Enerji�veren�besinler

Karbonhidratlar

YağlarProteinler

Düzenleyici�besinler

Vitaminler

Proteinler

MadenseltuzlarSu

Yapıcı�ve�onarıcı�besinler

Karbonhidratlar

Yağlar

Proteinler

MadenseltuzlarSu

2013-YGS�

Proteinlerle�ilgili�aşağıdaki�ifadeler-den�hangisi�yanlıştır?

A) Canlılarda yapı malzemesi olarakkullanılırlar.

B) Temelyapıbirimleriaminoasitler-dir.

C) AminoasitdizilimleriDNAtarafın-dan belirlenir.

D) Amino asit dizilimleri, canlılarınakrabalıkdurumlarınıbelirlemedekullanılabilir.

E) Canlılardaişlevgörentümenzim-lerin yapısı sadece proteinlerdenoluşmuştur.

ÇÖZÜM�

Bileşik enzimler apoenzim denilenproteinkısmınyanındayardımcıgrup(koenzimyadakofaktör)bulundurur.

YanıtE

14. Protein yapılı moleküller ve görevleri ile ilgi-li aşağıda yapılan eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Antikor - Organizmayı yabancı moleküllerin zararlı etkilerine karşı uyarma

B) İnsülin - Kan şekerini düşürücü etkide bu-lunma

C) Fibrinojen - İyonize kalsiyumla fibrine dönü-şen pıhtı oluşturma

D) Aktin - Hücreye mekanik destek sağlama

E) Hemoglobin - Solunum gazları ile kararlı bi-leşik oluşturma

15.

Yukarıdaki tabloda bazı özellikleri verilen I, II, III ve IV numaralı organik bileşikler ile ilgili,

I. I numaralı bileşiğin hücre içi veya hücre dı-şında sindirimi gerçekleşmez.

II. II numaralı bileşik kanın ozmotik basıncının ayarlanmasında etkilidir.

III. III numaralı bileşik dallara ayrılmış glikoz moleküllerinden oluşur.

IV. IV numaralı bileşik insanda en fazla karaci-ğerde depolanır.

ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III

D) I ve IV E) III ve IV

16. I. ATP

II. Enzim

III. Ribozom

IV. DNA

Yukarıda verilen yapı ve moleküllerden han-gilerinin hidrolizi ile monosakkarit elde edilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) I, III ve IV E) I ve IV

17. Aşağıda verilen özelliklerden hangisine sahip olan bir besin çeşidinin enerji verici olduğu kesindir?

A) Organik yapılı olma

B) Yapıcı ve onarıcı olma

C) Düzenleyici olma

D) Hücresel solunumda hammadde olarak kullanılma

E) Yetersizlik ya da fazlalık durumlarında has-talıklara neden olma

Bileşik

Özellik

I II III IV

Enerji verme – + + +

Düzenleyici olma + – – +

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

23




• Besinlerlebirliktealınan fruktozvegalaktozincebağırsaktanemil-diktensonrakaraciğerdeglikozadönüştürülür.

• Karbonhidratlar, hücre zarınınyapısındayağveproteinlerebağ-lıolarakişlevyaparlar.Glikopro-tein,glikolipitgibi.

• Canlılarda20farklıradikalgrupta-şıyan20çeşitaminoasitbulunur.

• Vitaminler hücresel solunumdahammadde olarak kullanılamaz.Bunedenleenerjivericibesinlerdeğillerdir.

ÖRNEK�

Vitaminlerle�ilgili,

I. Vitaminlerfazlamiktardaalındık-larındaolumsuzbir etki göster-mezler.

II. Bazıvitaminlerapoenzimolarakişlevgörebilirler.

III. Vitaminler,enerjieldeetmekiçinkullanılabilirler.

IV. Bütüncanlılar,ihtiyaçduyduklarıvitaminlerisentezleyebilirler.

V. Bazıvitaminlerinfazlasıvücutsı-vılarıileatılır.

ifadelerinden�hangileri�doğrudur?

A)IveIV B) IIveV

C)IIIveIV D)YalnızV

E)IVveV

ÇÖZÜM�

YağdaçözünenvitaminlerA,D,E,Kvitaminleridirvebuvitaminlerinfaz-lasıkaraciğerdedepoedilir.Depoedil-dikleriiçinfazlaalınmalarıhastalıklarayolaçar(I.öncülyanlış).

Bazıvitaminlerkoenzimolarak işlevgörebilir.Apoenzimproteinyapıdadır(II.öncülyanlış).

Vitaminlerhücreselsolunumdaham-maddeolarakkullanılmaz,enerjiver-mez(III.öncülyanlış).

Heterotrofcanlılarvitaminleridışarı-danhazıralır(IV.öncülyanlış).

Sudaçözünenvitaminlerin(BgrubuveCvitamini)fazlası idrarladışarıatılır(V.öncüldoğru). YanıtD

TEST • 3

1. Proteinler;

I. taşıma,

II. savunma,

III. yapıya katılma,

IV. reaksiyonları katalizleme gibi fonksiyonla-ra sahiptir.

Buna göre, verilen fonksiyonlar ile,

X: Saç, tırnak, cilt ve tüylerin bileşenini oluştur-ma

Y: Hemoglobinin oksijenle kolayca birleşip ay-rılması

Z: Patojenlere karşı direnç sağlama

T: Polimerizasyon tepkimelerinde rol oynama özellikleri

aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştiril-miştir?

A) I - X, II - Z, III - Y, IV - T

B) I - Y, II - Z, III - X, IV - T

C) I - Y, II - X, III - Z, IV - T

D) I - Y, II - Z, III - T, IV - X

E) I - Y, II - Z, III - T, IV - X

2. I. 1 molekül trigliserit, 3 molekül sükroz

II. 1 molekül protein, 5 molekül laktoz

III. 1 molekül glikojen, 2 molekül maltoz, 1 mo-lekül protein

Uygun koşullarda hazırlanan I, II ve III numaralı deney tüplerinin içerisine yukarıda verilen mo-leküller ve ilgili hidroliz enzimleri konulmuştur.

Buna göre, yeterli süre beklenildiğinde deney tüplerinde elde edilebilecek en fazla mono-mer çeşidi sayıları aşağıdakilerden hangisin-de doğru verilmiştir?

I II III

A) 5 22 22

B) 6 22 21

C) 4 3 22

D) 4 22 22

E) 3 3 2

3. X, Y, Z organik bileşikleri ile ilgili,

• Besinlerle birlikte alınan fruktoz ve galaktoz ince bağırsaktan emildikten sonra karaciğer-de X’e dönüştürülür.

• X ve Y birleşerek hücre zarında reseptör ola-rak iş görür.

• İnsanlar Z molekülünden enerji kaynağı ola-rak faydalanamazlar.

bilgilerinden yola çıkarak aşağıdaki yorum-lardan hangisi yapılamaz?

A) X, kanda bulunan şekerdir.

B) Y’nin sentezi için gerekli şifreyi DNA verir.

C) Z, bitkilerde hücre çeperinin yapısını oluş-turur.

D) Z’nin insan vücudunda sindirimi bazı mik-roorganizmalar tarafından gerçekleştirilir.

E) X, Y, Z bileşikleri C, H, O bulundurur.

4. Otçul bir memelinin hücrelerinde aşağıdaki grafiklerden hangisindeki değişim gerçekle-şebilir?

A) B)

C) D)

E)

Sükroz

Zaman

Selüloz

Zaman

Maltoz

Zaman

Laktoz

Zaman

Nişasta

Zaman

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

24




• Canlıorganizmalarbüyükölçüdekarbonelementinedayalıolarakmeydanagetirilmişmaddelerdenoluşur.BitkilerCO2’yicanlılardabulunan moleküllere dönüştür-mekiçingüneşenerjisinikullanır(Fotosentez).

• Bitkilerfotosentezsırasındahid-rojenveelektronkaynağıolarakH2OkullanırveyanürünolarakO2 çıkarır.

• O2’lisolunum,ökaryotcanlılarda

sitoplazmadabaşlar,mitokondri-detamamlanır.

2012-YGS�

Hücre içinde gerçekleşen enzimatikbirreaksiyonda,reaksiyonkoşulları-nınuygunveenzim-substratdoygun-luğununolduğubirreaksiyoneğrisi,başlangıçtaaşağıdakigibidir.

Zaman

Reaksiyon hızı

S

Bu�reaksiyonda,�ortamdaki�substrat�miktarının�S�anında�artması� sonu-cunda� reaksiyon� eğrisi� aşağıdaki-lerin�hangisinde�verildiği�gibi�olur?

A)

Zaman

Reaksiyon hızı

S

B)

Zaman

Reaksiyon hızı

S

C)

Zaman

Reaksiyon hızı

S

D)

Zaman

Reaksiyon hızı

S

E)

Zaman

Reaksiyon hızı

S

ÇÖZÜM�

Enzim-substratdoygunluğununoldu-ğubirandaortamdakisubstratmik-tarının artırılması reaksiyon hızınıdeğiştirmez.Çünkütümenzimlertep-kimeyegirmiştirvedahafazlasubs-tratıtepkimeyesokacakenzimyoktur.Tepkimedoygunluğaulaşmıştır.

YanıtC

5.�ve�6.�soruları�aşağıdaki�bilgiler�doğrultusunda�cevaplayınız.

Ökaryot bir canlıda gerçekleşen a, b, c meta-bolik olayları ve K, L molekülleri hakkında aşa-ğıdaki bilgiler verilmiştir.

• K, normal koşullarda gaz halinde bulunan bir bileşiktir.

• a olayı sırasında H2O, elektron, proton ve ok-sijine kadar parçalanır.

• b olayı hücrenin sitoplazmasında başlar, mi-tokondrisinde tamamlanır.

• c olayı sırasında glikozit bağları koparılır.

• L, depo polisakkarittir.

5. Buna göre, gerçekleşen olaylar ile ilgili aşağı-daki gösterimlerden hangisi doğrudur?

A) K H O Glikoz Lb

a

c2+

B) K H O Glikoz La

b

c2+

C) L H O Glikoz Kb

a

c2+

D) K H O Glikoz Lb

a

c2+

E) L H O Glikoz Ka

b

c2+

6. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru olamaz?

A) a - Fotosentez

B) b - Oksijenli solunum

C) c - Hidroliz

D) K - CO2

E) L - Selüloz

7. Karaciğerde organik besinlerin dönüşümü ya-pılır.

Yukarıdaki şemada verilen moleküller ve katıl-dıkları olaylar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) X1 ve X2 moleküllerinin farklı olmasında ya-pılarında bulunan Radikal (değişken) grup-lar etklidir.

B) I numaralı olay deaminasyon, II numaralı olay ise aminasyondur.

C) III numaralı olay sırasında ester bağları ku-rulur.

D) Y molekülü temel yağ asididir.

E) I, II ve III numaralı olaylar ATP gerektirir.

8. Aşağıda verilen reaksiyonlardan hangisi ger-çekleşirken su açığa çıkar?

A) Polisakkarit → Monosakkarit

B) Pirüvat → Etil alkol + CO2

C) ATP → ADP

D) Polipeptit → Amino asitler

E) Glukoz → Maltoz

X1

X2

Glikoz YNH3

NH3

I

II

III

NH3

Nötral Yağ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

25




• Hücrezarınınönemlibirbileşenifosfolipitlerdir.Fosfolipitlerbeyinvesinirdokularındaboldur.

• Koenzimlerorganikyapılıdır.

• Birçeşitkoenzim,birdenfarklıen-zimleçalışabilir.

• Enziminetkiettiğimaddeyesubs-trat�denir.

• Birçeşitenzim,birçeşitsubstrataetki eder.

• Selüloz,bitkilerdevebazıalgler-dehücreçeperininyapısınıoluş-turur.

ÖRNEK�

Hücrede�gerçekleşen�biyokimyasal�olaylarla�ilgili;

I. Hücreiçienerjiüretenreaksiyon-larınbaşlamasıiçinenerjigerekir.

II. Enzimlerdenbirininürünüdiğeri-ninsubstratıolabilir.

III. Reaksiyonunbaşlamasıiçinenzi-minbulunmasıherzamanyeterli-dir.

IV. Hücredegerçekleşentümenzima-tik reaksiyonlar ATP enerjisi ge-rektirir.

açıklamalarından� hangileri� doğru-dur?

A)IveII B)YalnızII

C)YalnızIII D)IIIveIV

E)I,IIveIV

ÇÖZÜM�

Hücreiçienerjiüretenreaksiyonlarınbaşlamasıiçinaktivasyonenerjisige-rekir(I.öncüldoğru).

Metabolik bir yolda işlev gören en-zimlertakımhalindeçalışır(II.öncüldoğru).

Enzimler reaksiyonları başlatamaz.Başlamışolanreaksiyonlarıhızlandı-rabilir(III.öncülyanlış).

Hidroliz,ATPenerjisigerektirmeyenbirolaydır(IV.öncülyanlış). YanıtA

9. Yağ sentezinin gerçekleştiği bir hücrede bu olaya bağlı olarak aşağıda verilen grafikler-den hangisindeki değişim gerçekleşmez?

A) B)

C) D)

E)

10. Ayşe Öğretmen, karbonhidratlar konusunu iş-ledikten sonra soru-cevap tekniğini kullana-rak değerlendirme yapmak istemiş ve sorduğu farklı sorulara öğrencilerinden aşağıdaki ce-vapları almıştır.

Cahit: Karbonhidratlar yakıt ve yapı maddesi olarak iş görür.

Sefa: En basit karbonhidratlar monosakkarit-lerdir.

Sema: Disakkarit, glikozit bağı ile bağlı iki mo-nosakkaritten oluşur.

Çağrı: Bitkiler karbonhidratları yapraklardan diğer organlara nişasta halinde taşırlar.

Şevval: Selüloz, bitki hücrelerini çevreleyen çe-perin temel bileşenidir.

Buna göre, hangi öğrenci yanlış cevap ver-miştir?

A) Cahit B) Sefa C) Sema

D) Çağrı E) Şevval

11. Koenzimler ile ilgili,

I. İnorganik yapılıdır.

II. Tekrar tekrar kullanılabilir.

III. Vitamin, nükleotid gibi yapılardan oluşur.

IV. Bir çeşit koenzim, bir çeşit enzimle çalışa-bilir.


A) I ve III B) II ve III C) II, III ve IV

D) I, II ve III E) II ve IV

12.

Yukarıdaki şekilde bir enzimatik reaksiyon özet-lenmiştir.

Buna göre, reaksiyonda görev alan enzim ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yan-lıştır?

A) Maltaz enzimidir.

B) Canlı hücreler tarafından meydana getiri-lir ancak çalışması canlı hücrenin varlığını gerektirmez.

C) Aktivitesi sırasında az ya da çok tahrip ola-bilir.

D) Birden fazla çeşit reaksiyonda görev ala-bilir.

E) Yüksek ısıya dayanıksızdır.

Gliserol Miktarı

Zaman

Serbest Enzim Miktarı

Zaman

Su Miktarı

Zaman

Ester Bağ Sayısı

Zaman

pH

Zaman

Substrat

Aktifbölge

Enzim

H2O

Glikoz

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

26




• Pasifhâldekienzimleriaktifhâlegetiren etkenlere aktivatör denir.

• Su,uygunsıcaklık,uygunpHbü-tünenzimleriçinaktivatördür.

• Nişasta, bitkiler tarafından lö-koplastlarda depo edilir. Ayrıcabitkiselhücrelerinsitoplazmavekloroplastlarındada,OBdengesi-nikorumakamacıylabulundurulur.

2003-ÖSS�

Hücredeenzimlerlegerçekleşenbirbi-yokimyasalolayşematikolarak;

Substrat+Enzim→Substrat-EnzimKompleksi→Ürün+Enzim

şeklindegösterilebilir.Aşağıdakigra-fikte,numaralanmışeğriler;hücredegerçekleşen kimyasal olay sırasın-da, substrat, enzim, substrat-enzimkmopleksiveürünkonsantrsayonun-dakideğişimlerigöstermektedir.

Zaman

Konsantrasyon

I

II

IIIIV

Grafikte� substrat,� enzim,� subs-trat-enzim�kompleksi� ve�ürün� kon-santrasyonlarını�gösteren�eğrilerin�numaraları�aşağıdakilerden�hangi-sinde�doğru�olarak�verilmiştir.

Substrat EnzimSubstratEnzimKompleksi Ürün

A) I III IV II

B) II III I IV

C) II IV III I

D) IV II I III

E) IV III II I

ÇÖZÜM�

Substrat,enziminetkiettiğimaddedir.Yoğunluğuazalır(II).

Enzim,aktifmerkeziilesubstratabağ-lanır.Dahasonraisehiçetkilenmedenayrılır.Serbestenzimyoğunluğuönceazalır daha sonra önceki durumunadöner(IV).

Substrat-EnzimKompleksi,önceolu-şurdahasonrabozulur(III).

Ürün,tepkimesonundaoluşanmad-dedir.Yoğunluğuartar(I). YanıtC

13. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi bütün enzimler için aktivatördür?

A) Bakır (Cu)

B) Magnezyum (Mg)

C) Su

D) B2 vitamini

E) HCl

14. Sağlıklı bir hücre zarı olmadan optimum hafı-za ve beyin fonksiyonlarına ulaşılması mümkün değildir.

Aşağıda verilen bileşiklerden hangisi hücre zarının önemli bir bileşeni olup beyin ve sinir dokularında bolca bulunur?

A) Fosfolipit

B) Selüloz

C) Glikojen

D) C vitamini

E) Klor (Cl–)

15. I. Yağ

II. Nişasta

III. Protein

IV. Glikojen

Yukarıda verilen moleküllerden hangileri bit-kisel ve hayvansal hücrelerde bulunur?

A) I ve III B) Yalnız III C) I, II ve III

D) I ve IV E) I, II, III ve IV

16. Tüm canlılar için enerji kaynağı olan ATP’nin yapısında aşağıda verilenlerden hangisi bu-lunmaz?

A) Organik baz

B) Pentoz

C) Glikoz

D) Fosfat

E) Glikozit bağı

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

27




• Monomerler birbirlerine� dehid-rasyon�tepkimesiilebağlanırlar.Bu sırada enzimkullanılır, ATPharcanır.

• Polimerler hidroliz� adı verilentepkimeilemonomerlerineayrı-lır.Hidroliz,sukullanarakkırmademektir.Busıradaenzimkulla-nılırancakATPharcanmaz.

• Enzimproteinleri,kimyasal tep-kimelerin seçici olarak hızlan-dırılmasını sağlar. Sindirimenzimlerinin besin moleküllerin-dekibağlarınhidrolizinikatalizle-mesi gibi.

• Keratin,yapısalproteinolupdes-tekişlevigörür.

ÖRNEK�

Hücrede�gerçekleşen�enzimatik�bir�tepkimenin� hızı� ve� birim� zamanda�elde�edilen�ürün�miktarı,

I. Ortamainhibitörmaddeeklenmesi,

II. enzim-substratbileşiğiderişimi,

III. reaksiyoniçingerekliaktivasyonenerjisimiktarı

IV. Ortamdakisumiktarı

özelliklerinden� ve� durumlarından�hangilerine�bağlı�olarak�değişmez?

A)YalnızI B)YalnızIII

C)IveII D)IIIveIV

E)I,IIveIV

ÇÖZÜM�

İnhibitör,enzimebağlanarakyadaor-tamdabirikerekenziminçalışmasınıdurdurur.

Enzim, substrata bağlandığında en-zim-substratkompleksioluşurvetep-kimegerçekleşir.

Enzimlerinçalışabilmesiiçinortamdaenaz%15oranındasubulunmalıdır.

DolayısıylaI, IIveIV.öncüllerdeve-rilenözelliklerürünmiktarınıetkiler.Aktivasyon enerjisi ise tepkimeninbaşlamasıvedevametmesiiçingerek-lidir.Ürünmiktarıgerekliolanaktivas-yonenerjisimiktarınabağlıdeğildir.

YanıtB

TEST • 4

1. (a)

(b)

Yukarıda özetlenen a ve b olayları ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) a olayı sırasında 3. ve 4. moleküller arasın-da kovalent bağ kurulur.

B) b olayı sırasında 3. ve 4. moleküller arasın-daki bağ kırılır.

C) a olayı sentez, b olayı yıkımdır.

D) a ve b olayları tersine işleyen süreçlerdir.

E) a ve b olayları sadece canlı hücrelerde görülür.

2. Fıstık ezmesi, margarin gibi ürünler içlerindeki li-pidlerin sıvı hâlde ayrılmasını önlemek için hid-rojene edilirler.

Buna göre,

I. Doymamış yağlar hidrojen eklenmesiyle doymuş yağlara dönüştürülür.

II. Sentetik olarak doymuş yağlar elde edile-bilir.

III. Hidrojene edilmiş bitkisel yağlar sıkıca pa-ketlenir.




3. Yapılan bilimsel çalışmalar bitkisel yağların hid-rojene edilme sürecinin doymuş yağlar dışın-da trans çift bağ içeren doymamış yağlar da oluşturduğunu göstermiştir. Trans yağlar kalp ve damar hastalıklarına doymuş yağlardan daha fazla neden olmaktadır.

Buna göre,

I. Trans yağlar, gerekli yağ asitlerinden de-ğildir.

II. Trans yağların tüketimi iyi kolesterol düze-yini azaltır.

III. Besin etiketleri üzerinde trans yağ içeriği hakkında bilgi bulunması gerekir.

yorumlarından hangileri yapılabilir?



4. Proteinler biyolojik olarak işlevsel moleküllerdir. Proteinlerin işlevlerinden bazıları şunlardır:

I. Sinir hücresinin zarına yerleşmiş olan prote-inler diğer sinir hücreleri tarafından salınan sinyal moleküllerini algılar.

II. Sil ve kamçının dalga hareketinden protein-ler sorumludur.

III. Keratin, saç, boynuz, tüy gibi yapılarda bu-lunan proteindir.

IV. Hemoglobin, tüm omurgalılarda solunum organından dokulara oksijen taşır.

V. Pankreas tarafından salınan insülin, kan şe-kerini düzenler.

Buna göre, aşağıda verilen işlev-protein eş-leştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A) I - Reseptör proteinler

B) II - Motor proteinler

C) III - Enzim proteinleri

D) IV - Taşıyıcı proteinler

E) V - Hormonal proteinler

4 H1

1

HO

HO

2

2

3

3

H HO

H2O

4 H

4 H1

1

HO

HO

2

2

3

3

H HO

H2O

4 H

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

28




• Amino asit, amino ve karboksilgrubuiçerir.

CC

H

R

NOH

O

H

H

Aminogrubu

Karboksilgrubu

YanzincirolarakdaadlandırılanRgrubu,heraminoasittefarklıdır.

Vitaminler

YağdaÇözünenler

A,D,E,KDepo edilebilir.

SudaÇözünenler

B ve CB hariç12

depo edilemez.

BitkiselgıdalardanalınanAvita-miniprovitaminAşeklindedir.

• ProvitaminD güneş ışığı yardı-mıyladerininaltındaDvitamini-nedönüştürülür.

ÖRNEK�

Ökaryot�bir�hücrede,�enzim�sentezi�sonucunda�aşağıdaki�moleküllerden�hangisinin�miktarı�artar?

A)ATP

B)DNA

C)Aminoasit

D)tRNA

E)Su

ÇÖZÜM�

Enzimintemelyapısıproteindir.Prote-insentezisırasındaaminoasitlerbir-birinepeptitbağlarıilebağlanırvesuaçığaçıkar.

YanıtE

5.

Yukarıda bir aminoasitin yapısı gösterilmiştir.


A) X, fonksiyonel grup içeren bir karbon iske-letidir.

B) X, her amino farklıdır.

C) Y, aminoasidin kendine özgü davranışını belirler.

D) Amfoter özellik gösterir.

E) Bitkilerde fotosentez sonucu üretilen orga-nik asite azot katılarak elde edilir.

6. X, Y ve Z organik yapıdaki düzenleyici molekül-ler olup aşağıda verilen özelliklere sahiptir.

X, bitkisel gıdalardan provitamin olarak alınır.

Y, insan vücudunda kalın bağırsaktaki bazı bakteriler tarafından üretilebilir.

Z, özellikle karaciğerde depo edilir.

Buna göre, aşağıdaki eşleştirmelerden hangi-si doğrudur?

X Y Z

A) A vitamini K vitamini Demir

B) A vitamini B12 vitamini Bakır

C) D vitamini E vitamini K vitamini

D) A vitamini K vitamini E vitamini

E) D vitamini Bakır B vitamini

7. “Plazma zarında protein oranı lipitten daima daha fazla bulunur” açıklamasını yapan bir bi-lim insanı aşağıdaki yapılardan hangisini in-celediğinde açıklamasını değiştirir?

A) Alyuvar zarı B) Miyelin kılıf

C) Kalp kası D) Yağ hücreleri

E) Amip

8. • I ve II. deney tüplerinde substratlar aynı, en-zimler farklı

• II ve III. deney tüplerinde enzimler aynı, subs-tratlar farklı

• III ve IV. deney tüplerinde substratlar ve en-zimler farklı

• I ve IV. deney tüplerinde substratlar ve enzim-ler farklı

Yukarıdaki gibi hazırlanan deney tüplerinde en az kaç farklı ürün meydana gelir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

9. Enzimlerin çalışmasını etkileyen,

I. Sıcaklık

II. pH

III. Substrat miktarı

IV. Enzim derişimi

faktörlerinden hangilerinin artırılması tepki-me hızını önce artırıp daha sonra azaltabilir?

A) I, II ve IV B) II ve III C) II, III ve IV

D) III ve IV E) I, II ve III

NH2C

O

CH2

CH2

C C O-

H3N+

H O

X (Yan Zincir)

Y (Omurga)

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

Documents

BA AA - mubayayinlari.com · Biyoloji, teknolojideki gelişmeler ve diğer bilim dallarındaki keşiflerin etkisiyle büyük gelişmeler kaydetmiştir. Bu gelişmeler insanoğlunun