พระบรมรปวรกษตรยทรงชางและทรงมา

โดย

นายโกวทย นามแกว

ศลปนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปบณฑต

สาขาวชาทศนศลป (ทฤษฎศลป)

ภาควชาทฤษฎศลป

คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2556

สำนกหอ

สมดกลาง

Statues of Heroic King on Elephant and Horse

By

Mr. Gowit Namkaew

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Bachelor of Fine Arts (B.F.A.), Program in Visual Arts

Department of Art Theory

The Faculty of Painting Sculpture and Graphic Arts

Silpakorn University

Academic Year 2013

สำนกหอ

สมดกลาง

คณะจตรกรรม ประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหศลปนพนธ

เรอง “ พระบรมรปวรกษตรยทรงชางและทรงมา ” เสนอโดย นายโกวทย นามแกว เปนสวนหนง

ของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปบณฑต สาขาวชาทศนศลป กลมวชาเอกทฤษฎศลป

.......................................................

(อาจารยอามฤทธ ชสวรรณ)

คณบดคณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ

............/............................/.............

ผควบคมศลปนพนธ

1. อาจารยโอชนา พลทองดวฒนา

คณะกรรมการตรวจศลปนพนธ ....................................................... ประธานกรรมการ

(อาจารยลลนธร เพญเจรญ)

.............../........................./..............

........................................................ กรรมการ

(อาจารยโอชนา พลทองดวฒนา)

............../............................./............

........................................................ กรรมการและเลขานการ

(อาจารยปวณา เออนอมจตตกล)

............../.........................../..............

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

หวขอศลปนพนธ พระบรมรปวรกษตรยทรงชางและทรงมา

ชอนกศกษา โกวทย นามแกว

สาขาวชา ทศนศลป

ภาควชา ทฤษฎศลป

ปการศกษา 2556

บทคดยอ

อนสาวรยรปเหมอนบคคลสรางขนเพอเปนเครองระลกใหคนรนหลงเหนถงความดงามของ

บคคลสาคญซงเปนแบบอยางทด ลกษณะทาทางของบคคลในอนสาวรยนนมมากมายหลายอรยาบถ

ทงยน และนงอยบนพาหนะ โดยเฉพาะการสรางรปทรงมาหรอรปคนขมาทแพรหลายในตะวนตก

มานานนบพนป การสรางอนสาวรยรปบคคลบนพาหนะนกเพอเปนการชวยสงเสรมเนอหาเรองราว

เกยวกบตวบคคลนนๆ ตลอดจนเสรมความสงางามของรปบคคลใหโดดเดนยงขน สาหรบใน

ประเทศไทยสตวพาหนะของกษตรยหรอแมทพนายกองในอดตไมไดมเพยงมาเทานน แตยงมสตว

สาคญคอชาง ซงเปนสตวคบานคเมอง จงมการสรางอนสาวรยรปวรกษตรยทรงชางดวย

ขาพเจามความผกพน และสนใจในการเขยนรป ปนรปสตวมาตงแตเยาววย ประกอบกบม

ความสนใจในประวตศาสตรไทย ภาพวาด ตลอดจนอนสาวรยทแสดงถงการสรบในสมยโบราณ ซง

ตองใชชางและมาเปนพาหนะสาคญ แสดงใหเหนถงความสงางาม และความสมพนธเปนอนหนงอน

เดยวกนของนกรบทอยบนหลงพาหนะคใจ จากการศกษารปแบบประตมากรรมวรกษตรยประทบ

บนชางและมาในประเทศไทย และการศกษาลกษณะการแสดงออกของประตมากรอเมรกน 2 คน

คอ เฟรเดรก เรมงตน (Frederic Remington) และเฮนร เมอรวน ชารดด (Henry Merwin Shrady) ซง

สรางสรรคประตมากรรมรปคนขมาไวเปนจานวนมาก นามาสความสนใจในการนาองคความรทได

จากการศกษามาพฒนา สรางสรรคผลงานประตมากรรม พระบรม รปวรกษตรยทรง ชางและทรง มา

ซง มความเคลอนไหวทรนแรง และมลกษณะการปนทแสดงออกถงความรสกภายในตาม

ลกษณะเฉพาะตน

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

Thesis Title Statues of Heroic King on Elephant and Horse

Name Mr. Gowit Namkaew

Concentration Visual Arts

Department Art Theory

Academic Year 2013

Abstract

Human-Like person statue is built to remind the future generations the virtue of renowned

role model. The statue appeared in different postures, standing or sitting on the vehicle, especially

the equestrian statues or the statue of famous riders in the west for over thousand years. The

creation of human-like person statue is to enhance a person unique background and distinguished

personality. As for Thailand, the King or the commander chariot in the past was not only limited to

the use of horses, but also included the revered animals or elephants. Hence, the equestrian statue

is built for the heroic King sitting on the back of an elephant as well.

Since early childhood, I am emotionally attached to and interested in drawing, sculpture

animals such as elephant, horse, cow and buffalo. I am also focused my attention on Thai ancient

history, including the monument that displayed elephants and horses engaging in the historic

battle, revealing the warrior’ s grace and unity with his trusting friend. In Thailand, the knowledge

derived from studying the equestrian statues of the heroic Kings sitting on the back of elephants or

horses, including the exhibition of two American Sculptors, Frederic Remington and Henry

Merwin Shrady who had created many Human-Like statues of riders stirred up more attention in

the creative development of the equestrian statues of the heroic Kings riding horses with the

intense movement and casting that expressed individual inner feelings.

สำนกหอ

สมดกลาง

ฉ

กตตกรรมประกาศ

ขาพเจาขอนอมราลกคณบดา มารดา ผใหกาเนด อบรบสงสอนเลยงด ปลกฝงและสนบสนน

ในสงตางๆ ทดงาม รวมไปถงการสรางสรรคงานศลปะตงแตเยาววย เชน การวาดเขยน ปนรป หรอ

แมกระทงสนบสนนการเลยงสตวเลยงทเปนสตวใหญ ซงสองสงนสมพนธกน ทาใหขาพเจาสราง

งานศลปะ วาดเขยน ปนเปนรปสตวตางๆ แบบเหมอนจรง ซงเปนแนวทางในการสรางสรรคงาน

ศลปะมาถงปจจบน ขาพเจาขอขอบคณ ศลปน ประตมากร อาจารย ทงในอดตและปจจบน ผ

สรางสรรคงานศลปะทเปนแรงบนดาลใจในการสรางสรรคศลปะของขาพเจา ขาพเจาขอขอบคณ

อาจารย พงษพนธ จนทนมฏฐะ และอาจารย โอชนา พลทองดวฒนา ผแนะนาและใหความรแก

ขาพเจาในการสรางสรรคผลงานศลปะและศลปนพนธ และขอขอบคณอาจารย ปวณา เออนอมจตต

กล และอาจารย ลลนธร เพญเจรญ ผชวยใหขอแนะนาปรบปรงแกไขศลปนพนธ และขอบคณผทม

สวนชวยใหศลปนพนธชดนสาเรจลลวงทกประการ

ขาพเจาหวงวาผลงานศลปะและเอกสารศลปนพนธชดนจะเปนประโยชนตอผสนใจศกษา

หาความรศลปะทเกยวของกบเรองนตามสมควร

สำนกหอ

สมดกลาง

ช

คานา

เอกสารฉบบนเปนสวนประกอบสาคญของผลงานศลปนพนธ สาขาวชาทศนศลป กลม

วชาเอกทฤษฎศลป ของคณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร พระบรม

รปวรกษตรยทรงชางและทร งมา (Statues of Heroic King on Elephant and Horse) ตามหลกสตร

การศกษาชนปรญญาศลปบณฑต โดยเรยบเรยงใหสามารถเขาถงระบบแนวความคดตางๆ และ

ขนตอนของการสรางสรรคผลงาน

เนอหาในโครงการศลปนพนธน ขาพเจาไดสรางสรรคผลงานประตมากรรม 2 ชนนขนมา

จากความชนชอบในความสงางามของพระบรมรปทรงชางและพระรปทรงมา ตลอดจนภาพงาน

ศลปะแนวเหมอนจรงของชางและมา มาตงแตเยาววย ซงเปนการ บมเพาะ ฝกฝนในการเขยนภาพ

และปนรปสตวเหลานมาตลอดในการสรางงานศลปะของขาพเจา

จงเสมอนเปนการสรปแนวทางของงานศลปะทขาพเจาชนชอบมาตลอด และเปนแรง

บนดาลใจในการศกษาและสรางสรรคผลงานทมเนอหาเรองราวนตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

ซ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ......................................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ....................................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ .......................................................................................................................... ฉ

คานา ................................................................................................................................................. ช

สารบญ............................................................................................................................................. ซ

สารบญภาพ...................................................................................................................................... ฎ

บทท

1 บทนา.................................................................................................................................. 1

ความเปนมาและความสาคญของโครงการศลปนพนธ.......................................... 1

วตถประสงคของการทาศลปนพนธ........................................................................ 5

ขอบเขตของการทาศลปนพนธ.............................................................................. 6

วธการศกษาของการทาศลปนพนธ......................................................................... 7

แหลงขอมลของการทาศลปนพนธ......................................................................... 8

อปกรณทใชในการทาศลปนพนธ........................................................................... 8

2 ทมาของแนวคดและแรงบนดาลใจในการสรางสรรค...................................................... 9

2.1 พระบรมรปวรกษตรยและวรสตรทรงชางในประเทศไทย......................... 11

2.1.1 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จ.สพรรณบร.. 12

บทวเคราะห............................................................................................ 14

2.1.2 พระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทย จ.พระนครศรอยธยา...........16

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

บทวเคราะห............................................................................................. 19

2.1.3 พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก

มหาราช จ.บรรมย .................................................................................. 21

บท วเคราะห............................................................................................. 23

2.1.4 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จ.กาญจนบร.. 25

บทวเคราะห............................................................................................. 28

2.1.5 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช กรงเทพฯ........ 30

บทวเคราะห............................................................................................. 33

2.2 พระบรมรปวรกษตรยทรงมาในประเทศไทย................................................. 35

2.2.1 พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

กรงเทพมหานคร..................................................................................... 35

บท วเคราะห............................................................................................. 38

2.2.2 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช กรงเทพฯ... 40

บทวเคราะห ............................................................................................. 43

2.2.3 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช จ.จนทบร... 46

บทวเคราะห............................................................................................. 48

2.2.4 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จ.

พระนครศรอยธยา .................................................................................. 50

บทวเคราะห............................................................................................. 55

2.2.5 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จ.ลาปาง......... 57

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

บทวเคราะห ............................................................................................ 60

2.2.6 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จ.เชยงราย ..... 63

บทวเคราะห............................................................................................. 66

2.3 ประตมากรรมรปคนขมาในศลปะตะวนตก.................................................... 68

2.4 ประตมากรรมรปคนขมาของศลปนตะวนตก................................................. 73

2.4.1 เฟรเดรก เรมงตน............................................................................ 73

วเคราะหรปแบบประตมากรรม................................................................75

2.4.2 เฮนร เมอรวน ชารดด......................................................................84

วเคราะหรปแบบประตมากรรม............................................................... 87

3 กระบวนการสรางสรรค...................................................................................................... 89

3.1 แนวความคดในการสรางสรรค.................................................................... 90

3.1.1 พระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงชาง........................... 90

3.1.2 พระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมา........................ 91

3.2 ขนตอนการสรางสรรค.................................................................................. 94

3.2.1 พระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงชาง........................... 94

3.2.2 พระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมา...................... 102

3.3 อปกรณทใชในการสรางสรรค.....................................................................110

4 วเคราะหผลการสรางสรรค............................................................................................... 111

4.1 วเคราะหพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงชาง.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,.. 111

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

4.2 วเคราะหพระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมา............................. 114

5 บทสรปและขอเสนอแนะ................................................................................................. 116

บรรณานกรม...................................................................................................................................119

ประวตการศกษา.............................................................................................................................127

สำนกหอ

สมดกลาง

ฎ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 ตกตาดนเผารปคนขชาง สมยสโขทย .............................................................................. 9

2 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดสพรรณบร ........................... 12

3 พระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทย จงหวดพระนครศรอยธยา .................................... 16

4 พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกหาราช จงหวดบรรมย .. 21

5 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดกาญจนบร ........................... 25

6 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช กรงเทพมหานคร .............................. 30

7 พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว กรงเทพมหานคร ........ 35

8 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช กรงเทพมหานคร ........................ 40

9 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช จงหวดจนทบร ............................ 46

10 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา ............... 50

11 พระบรมราชานสาวรย สมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดลาปาง .................................. 57

12 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดเชยงราย ................................ 63

13 ประตมากรรมจกรพรรด มารคสออเรลอส ทรงมา สมยโรมน .......................................... 68

14 อนสาวรยนายพลอราสโมดา นารน ...................................................................................69

15 อนสาวรยนายพลบารโทโลเมโอ คอลเลโอน ....................................................................71

16 เฟรเดรก เรมงตน ...............................................................................................................73

17 Frederic Remington, The Wounded Bunkie, 1896 .........................................................74

สำนกหอ

สมดกลาง

ฏ

18 เฮนร เมอรวน ชารดด ........................................................................................................ 84

19 Henry Merwin Shrady,Grant Memorial ,1902-22 ......................................................... 85

20 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................92

21 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................92

22 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................93

23 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................93

24 ภาพขนตอนการทางาน ..................................................................................................... 94

25 ภาพขนตอนการทางาน ..................................................................................................... 94

26 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................95

27 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................95

28 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................96

29 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................96

30 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................97

31 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................97

32 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................98

33 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................98

34 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................99

35 ภาพขนตอนการทางาน ......................................................................................................99

36 ภาพขนตอนการทางาน ....................................................................................................102

สำนกหอ

สมดกลาง

ฐ

37 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 102

38 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 103

39 ภาพขนตอนการทางาน ....................................................................................................103

40 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 104

41 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 104

42 ภาพขนตอนการทางาน ....................................................................................................105

43 ภาพขนตอนการทางาน ....................................................................................................105

44 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 106

45 ภาพขนตอนการทางาน ....................................................................................................106

46 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 107

47 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 107

48 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 108

49 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 108

50 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 109

51 ภาพขนตอนการทางาน ................................................................................................... 109

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของโครงการศลปนพนธ

อนสาวรย สงกอสรางทมนษยสรางขนเพอ เปนเครองระลก มจดมงหมายใหคนรนหลงเหน

ถงความดงามของบคคล ซง เปนแบบอยางทด รปแบบของอนสาวรยมหลากหลายรปแบบ ทง

ประตมากรรมแนวรปธรรม นามธรรม และแบบสถาปตยกรรม ตลอดจนสถานทสาคญตางๆ ททาให

ระลกถงตวบคคลหรอเหตการณสาคญตางๆ ได อนสาวรยรปเหมอนถกสรางขนอยางแ พรหลายไป

ทวโลก และมการสรางมานานแลวนบพนป นบตงแตสมยโรมน ทงประตมากรรมสลกหนออน และ

ประตมากรรมหลอโลหะสารด โดยปจจบนยงปรากฏหลกฐานงานประตมากรรมเหลานอย แสดงให

เหนถงความแขงแรงมนคง ตลอดระยะเวลาทผานพนมานานนบพนป

ประเทศไทยเรมมการสรางอนสาวรยอยางจรงจงในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหว แตเปนการสรางและนาเขาจากตางประเทศ นนคอพระบรมรปทรงมา สวนการสราง

อนสาวรยในประเทศไทยเรมตงแตรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว โดยการสราง

อนสาวรยอยางเปนทางการถกสรางขนในรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวเปน

อนสาวรยขนาดใหญทปนขนในประเทศไทย นนคอพระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระพทธ

ยอดฟาจฬาโลกมหาราช เชงสะพานพระพทธยอดฟา ซงปนหลอตนแบบในประเทศไทย แตยงคง

ตองสงไปหลอโลหะสารดในประเทศแ ถบยโรป เนองจากวทยาการตางๆ ในการปฏบตการหลอ

สารดของไทยยงไมสา มารถรองรบงานขนาดใหญนได ตอมาการสรางอนสาวรยในไทยเรมม

วทยาการดขนสามารถปนตลอดจนหลอโลหะสารดได นนคอพระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจ

พระมงกฎเกลาเจาอยหว สวนลมพน ซงชวยประหยดคาใชจายในการสรางอนสาวรยแตละแหงลง

ไปไดมาก

ลกษณะทาทางของบคคลสาคญในอนสาวรยนนมมากมายหลายอรยาบถ ทงยน นง และอย

บนพาหนะ ทวโลกมการสรางรปทรงมาหรอรปคนขมาอยางแพรหลาย มานานนบพนปตงแตยค

โรมน ซงการทสรางอนสาวรยใหรปบคคลอยบนพาหนะนกเพอเปนการชวยสงเสรมเนอหาเรองราว

สำนกหอ

สมดกลาง

2

เกยวกบตวบคคลนนๆ ตลอดจนเสรมในเรองความสงางามของรปบคคลนน ใหโดดเดนยงขน ใน

ประวตศาสตรทวโลกบคคลสาคญตางๆ ในอดตไมวาจะเปนกษตรย แมทพนายทหาร วรบรษหรอ

บคคลผมชอเสยงนนตางกมการใชมาเปนพาหนะ ทงในการเดนทางหรอการทาศกสงคราม เมอมการ

ทาอนสาวรยรปปนบคคลนน จงอาจจะสรางเปนรปขมาเขาไปดวย รปคนขมาทวโลกตางกมการ

สรางอยอยางแพรหลาย แตในประวตศาสตรชาตไทยนนกไมไดมเพยงมาเทานน ทใชเปนพาหนะใน

การเดนทาง บรรทกสงของ หรอในการทาศก แตยงมชางเปนพาหนะสาคญ จงทาใหอนสาวรยใน

ประเทศไทยนอกจากจะมรปคนขมาแลว ยงมการสรางอนสาวรยรปคนขชางเปนพาหนะ และยงอาจ

เปนไปไดวามประเทศไทยแหงเดยวทมอนสาวรยเปนรปคนขชาง อนสาวรยรปคนขชางและคนขมา

ของประเทศไทยในปจจบนน จะเปนรปวรกษตรย และวรสตรแทบทงสน โดยแบงเปนอนสาวรย

ของรปวรกษตรยทรง มา 6 แหง รปวรกษตรยทรงชาง 4 แหง และเปนรปวรสตรทรงชางอก 1 แหง

ซงถอเปนอนสาวรยขนาดใหญ และมความสาคญ ดงน

อนสาวรยรปวรกษตรยทรงมาในประเทศไทย

1. พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ลานพระราชวงดส ต

กรงเทพมหานค ร เปนอนสาวรยกษตรยทรงมาแหงแรก และเปนอนสาวรยขนาดใหญแหงแรกของ

ไทย และยงเปนอนสาวรยกษตรยแหงเดยวของไทยทสรางขนขณะทกษตรยพระองคนนยงดารง

พระชนมชพอย (สรางขนในรชสมยของพระองค) เปนพระรปรชกาลท 5 ทรงประทบบนหลงมา

ลกษณะทเนนถงความสงบนง

2. พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช วงเวยนใหญ กรงเทพมหานคร เปน

อนสาวรยกษตรยนกรบทรงประทบบนมาศกทกาลงตงหลก พรอมทจะวงทะยานออกไปขางหนา

3. พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ทงนาเชย จงหวดจนทบร เปน

อนสาวรยกลมคน จอมทพประทบบนหลงมาศกทกาลงคกคะนองอยตรงกลาง มรปทหารเอกคน

สนททง 4 นาย ตดตามอารกขา

4. พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ทงภเขาทอง จงหวด

พระนครศรอยธยา เปนอนสาวรยรปทรงมาทขนาดใหญทสดในประเทศไทย จอมทพทรงประทบ

สำนกหอ

สมดกลาง

3

หลงมาศก มาแสดงอาการประหนงวงมาอยางรวดเรว แลวสะดงหยดอยกบทอยางทนท ตามคาสง

ของจอมทพทอยบนหลง

5. พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช อาเภอเกาะคา จงหวดลาปาง เปน

อนสาวรยกลมคน จอมทพประทบบนหลงมาศกหยดยนบนเนนดน เบองลางของเนนดนมเหลาพล

ทหารหาญ 9 นายยนรายลอมเฝาอารกขาจอมทพทงสองฝงของมาศก

6. พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช อาเภอแมสาย จงหวดเชยง ราย เปน

อนสาวรยรปจอมทพทรงประทบบนหลงมาศกทแสดงอาการคกคะนองอยางรนแรง

อนสาวรยรปวรกษตรยและวรสตรทรงชางในประเทศไทย

1. พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช อาเภอดอนเจดย จงหวดสพรรณบร

เปนอนสาวรยจอมทพประทบบนคอชางศก มทหารกลางชาง และทายชาง ชางศกกาลงยนปกหลกอย

กบท

2. พระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทย ทงมะขามหยอง จงหวดพระนครศรอยธยา เปน

อนสาวรยวรสตรประทบบนพาหนะแหงเดยวของไทย เปนอนสาวรยทมงานประตมากรรมประกอบ

(รปทพขาศกฝายพมา และรปเหลาราษฎรชาวสยาม) ทาใหเปนอนสาวรยทมเนอหาเรองราวมากทสด

ของไทย วรสตรทรงประทบบนคอชางศก มทหารกลางชางและทายชาง พรอมดวยทหารจตรงคบาท

4 นาย เดนตามเฝาอารกขาอยประจาทง 4 ดานของชางศก ทงชางศกตลอดผทอยบนหลง และตดตาม

อยเบองลางกาลงแสดงสภาวะทกาลงเดนเขาสสมรภม

3. พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช จงหวดบรรมย

เปนรปจอมทพไทยทรงประทบบนหลงชางทรง มควาญชางและทายชาง โดยแสดงถงการเดนทพ

ชางทรงอยในลกษณะกาลงเดนไปขางหนา

4. พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช อาเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร

เปนรปจอมทพประทบบนหลงชาง มควาญชาง และทายชางอยในลกษณะกาลงเดนทพ

สำนกหอ

สมดกลาง

4

5. พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช กองบญชาการทหารสงสด

กรงเทพมหานคร เปนรปจอมทพประทบบนคอชางศก มกลางชาง ทายชาง พรอมดวยจตรงคบาท 4

นายอารกขา ชางศกอยในอาการกงเดนกงยนปกหลกพรอมรบ

โดยอนสาวรยรปวรกษตรยทรงชางและทรงมาของประเทศไทยในปจจบนนน แตละแหงจะ

มลกษณะทาทางของรปตวบคคลและสตวพาหนะ ทคอนขางมความเคลอนไหวนอย สวนใหญจะอย

ในลกษณะอาการทนง และเปนการแสดงออกถงความฮกเหมในการพรอมรบผานสหนาของตว

บคคลมากกวา โดยทลกษณะของบคคลและสตวแทบจะไมมการแสดงออกถงทาทางทเคลอนไหว

อยางรนแรง และมลกษณะการปนทมกจะเนนทกสวนใหมความชดเจน เปนกลมกอน ถกลดทอนให

เปนรปราง รปทรงทมองดแลวมความเรยบงาย เชน พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหวทรงมา (พระบรมรปทรงมา) ซงปนโดยประตมากรชาวฝรงเศส พระบรมรป

รชกาลท 5 ทมความสงบนงสงางามบนหลงมาพระทนงนน กมสาเหตจากการทพระองคไมไดเปน

กษตรยนกรบผเจนจดในสมรภมรบ หากแตเปนกษตรยนกพฒนา และเปนกษตรยอนเปนทรกยงของ

คนไทยนนเอง

ซงจะแตกตางจากสมเดจพระนเรศวรมหาราชกบสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ททง 2

พระองคทรงเปนกษตรยนกรบ กอบกเอกราชของชาตไทยจากพมา พระรปขณะทรงบนหลงชางหรอ

มาหลายๆ แหงของพระองค จงมทาทางทเคลอนไหวพรอมฟาดฟดกบศตรนนเอง แตทงนการ

แสดงออกของทาทางกยงไมมากนก เชน พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรง

มา ทวงเวยนใหญ พระรปและมาทรงซงอยในลกษณะเตรยมพรอมทจะบกไปขางหนา จงยงไมได

แสดงความเคลอนไหวมากนก พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ทดอนเจดย

จงหวดสพรรณบร พระรปประทบบนคอชางทรงทกาลงยนปกหลกอยกบท ทาทายใหศตรออกมารบ

ทาทางจงไมไดแสดงออกถงความเคลอนไหวมากอกเชนกน

เชนเดยวกบอนสาวรย รปคนขมาสาคญๆ ท ปรากฏอยท วโลก เกาแกทสดอยในยคโรมนคอ

รปประตมากรรมอนสาวรยจกรพรรดมารคสออเรลอสทรงมา ตอมาในอนสาวรยรปคนขมาของประ

ตมากรเอกสมยเรอนาซองซของอตาล 2 ทาน คอ อนสาวรยนายพลอราสโมดา นารน ทออกแบบและ

ปนโดย โดนาเทลโล (Donatallo, 1386-1460) และอนสาวรยนายพลบารโทโลเมโอ คอลเลโอน ท

สำนกหอ

สมดกลาง

5

ออกแบบและปนโดย เวรรอคคโอ (Andrea del Verrocchio, 1435-1488) อนสาวรยรปคนขมาทกลาว

มานกเชนกน เพราะเปนการสรางเพอสรรเสรญ ยกยองตวบคคลทอยบนหลงมา ทงลกษณะทาทาง

ของมาและผขบนหลงไมไดแสดงความเคลอนไหวทมากมาย โดยจะเนนทความสงางามมากกวา

โดยจะแตกตางจากผลงานของ ศลปนชาวอเมรกน 2 คน ทสรางสรรคงานประตมากรรมรป

คนขมาไวเปนจานวนมาก คนแรกคอ เฟรเดรก เรมงตน (Frederic Remington, 1861-1909) ผลงาน

ของเขาสวนใหญจะแสดงถงวถชวตของคาวบอยกบอนเดยนแดงบนหลงมา ศลปนคนทสองคอ เฮน

ร เมอรวน ชารดด (Henry Merwin Shrady, 1871 - 1922) ซงมผลงานการปนรปสตวตางๆ และ

อนสาวรยรปคนขมาอยางมากมายในอเมรกา โดยรปบคคลและพาหนะจะแสดงออกถงความ

เคลอนไหวอยางรนแรง บคคลทอยบนหลงมาจะแสดงอาการความรสกตางๆ ออกมามากและชดเจน

ไมวาทาทางการแสดงออกถงความฮกเหมกลาหาญ ใบหนาแสดงอาการโหรอง ตะโกนในการออก

คาสง ซงบางรปคนบนหลงมากแสดงถงอาการเหนอยลา ไดรบบาดเจบ วตกหวาดกลวอยางชดเจน

สวนมาซงเปนพาหนะทขกแสดงอาการทใหความรสกเคลอนไหวตางๆ ทรนแรงชดเจนเชนกน อาท

เชน รปมาทแสดงอาการคกคะนองจงยกตวขนเหนออากาศแบบผาดโผน หรอมาพยศกระโดดดนรน

ใหผขตกลงจากหลง หรอมาศกในสงครามทกาลงวงเขาสสมรภม แตกลบถกอาวธของศตรทาให

ไดรบบาดเจบเสยกอน จงสะดดลมตวลงกบพนอยางกะทนหนพรอมทหารทอยบนหลง มาบางตว

แสดงอาการเหนอยหอบจนลนหอยออกมา และรปมาทวงดวยความเรวสง มการปนพชจาพวกหญาท

มความพลวไหวเขาไปรบกบสวนขามา ซงทาใหดเหมอนวาขาหรอกบมานนไมสมผสกบพนดนเลย

และสงผลใหดราวกบมความเคลอนไหวมากยงขน

จากการศกษารปแบบของประตมากรรมวรกษตรยประทบบนชางและมาในประเทศไทย

และการศกษาลกษณะการแสดงออกของประตมากรอเมรกน 2 คน คอ เฟรเดรก เรมงตน และเฮนร

เมอร วน ชารดด นามาส ความสนใจใน การนาองคความรทไดจากการศกษามาพฒนา สรางสรรค

ผลงาน พระบรมรปวรกษตรยทรงชางและมา ทมความเคลอนไหวรนแรง และมลกษณะการปนท

แสดงออกถงความรสกภายในตามแบบของตนเอง

วตถประสงคของการทาศลปนพนธ

1. เพอศกษารปแบบของพระบรมรปวรกษตรยและวรสตรทรงชางและมาในประเทศไทย

สำนกหอ

สมดกลาง

6

2. เพอศกษาผลงานประตมากรรมรปคนขมาของศลปนตะวนตก 2 คน คอ เฟรเดรก เรมง

ตน และเฮนร เมอรวน ชารดด

3. เพอนาองคความรทไดจากการศกษารปแบบ พระบรม รปวรกษตรยและวรสตรทรง ชาง

และมาในประเทศไทย และรปแบบ ผลงานประตมากรรมรปคนขมาของศลปนตะวนตก คอ เฟรเด

รก เรมงตน และเฮนร เมอรวน ชารดด มาสงเคราะห แลว สรางสรรคผลงานประตมากรรม พระบรม

รปวรกษตรยทรงชางและมาตามลกษณะเฉพาะตน

ขอบเขตของการทาศลปนพนธ

1. ศกษารปแบบของ พระบรม รปวรกษตรยและวรสตรทรง ชาง และ มาในประเทศ ไทย

ดงนคอ

1.1 พระบรมรปวรกษตรยทรงมาในประเทศไทย 6 แหง ไดแก

1.1. 1 พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ลาน

พระราชวงดสต กรงเทพมหานคร

1.1. 2 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช วงเวยนใหญ

กรงเทพมหานคร

1.1. 3 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ทงนาเชย จงหวด

จนทบร

1.1. 4 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ทงภเขาทอง จงหวด

พระนครศรอยธยา

1.1. 5 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช อาเภอเกาะคา จงหวด

ลาปาง

1.1.6 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดเชยงราย

1.2 พระบรมรปวรกษตรยและวรสตรทรงชางในประเทศไทย 5 แหง ไดแก

สำนกหอ

สมดกลาง

7

1.2. 1 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ดอนเจดย จงหวด

สพรรณบร

1.2.2 พระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทย ทงมะขามหยอง จงหวด

พระนครศรอยธยา

1.2. 3 พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช

จงหวดบรรมย

1.2.4 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดกาญจนบร

1.2.5 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช กรงเทพมหานคร

2. ศกษารปแบบการสรางสรรคประตมากรรมรปคนขมาของศลปนตะวนตก 2 คน คอ เฟร

เดรก เรมงตน และเฮนร เมอรวน ชารดด

3. สรางสรรคผลงานพระบรมรปวรกษตรยทรงชางและมา 2 ชน ดงนคอ

3.1 พระบรมรปสมเดจพระนเรศวร มหาราชทรงชาง มสปคบ ทหารกลางชาง และ

ทายชาง เทคนคปนดนเยอกระดาษ ขนาดของงานกาหนดสดสวนความสงของไหลชางถงเทาชาง 40

ซม.

3.2 พระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมา และทหารเอก 4 นาย บนหลง

มา เทคนคปนดนเยอกระดาษ ขนาดของงานประตมากรรมรปกลมคนขมา กาหนดสดสวนของคน

สง 23 ซม.

วธการศกษาของการทาศลปนพนธ

1. ศกษาพระบรมรปวรกษตรยและวรสตรทรงชางและมาในสถานทจรง

2. ศกษาขอมลจากเอกสารทเกยวของ

3. สมภาษณขอมลจากบคคลทเกยวของ

สำนกหอ

สมดกลาง

8

4. วเคราะหขอมลทไดจากการศกษา

5. สงเคราะหองคความรทไดและนามาสรางสรรคผลงานพระบรมรปวรกษตรยทรงชางและ

มาตามลกษณะเฉพาะตน

6. สรปผลการสรางสรรคและเรยบเรยงเปนเอกสารการวจย

แหลงขอมลในการทาศลปนพนธ

1. พระบรมรปวรกษตรยและวรสตรทรงชางและมาในประเทศไทย

2. บคคลทเกยวของ

3. หนงสอ และบทความทเกยวของ

อปกรณทใชในการทาศลปนพนธ

1. กลองถายรป

2. อปกรณบนทกเสยง

3. เครองคอมพวเตอร

4. เครองพรนเตอร

5. ลวด

6. ปนปลาสเตอร

7. ดนเยอกระดาษ

8. สอะครลค

สำนกหอ

สมดกลาง

9

บทท 2

ทมาของแนวคดและแรงบนดาลใจในการสรางสรรค

งานประตมากรรมในประเทศไทยมววฒนาการมาอยางตอเนอง จากหลกฐานทาง

โบราณคดมการศกษาคนควา สารวจ และคนพบประตมากรรมจากแหลงโบราณคดสมยตางๆ ซงใน

สมยสโขทย อายประมาณพทธศตวรรษท 18-20 แมอายสมยสโขทยจะสนเพยง 100 ป แตสมย

สโขทยถอไดวาเปนศลปะไทยทงดงามทสด และมลกษณะเปนของตนเองมากทสด โดยเฉพาะการ

สรางพระพทธรปลอยตวปางลลาของสโขทย งดงามไมแพประตมากรรมชนเอกอนๆ ในโลก

การสรางงานปนหลอสมฤทธในสมยสโขทยนนเจรญมาก มการสรางพระพทธรป เทวรป

ขนาดใหญถง 2 เทาคนจรงจานวนมาก ทงทานง และทายน และยงมเครองใชสอยตางๆ ใน

ชวตประจาวนเชน ขน คนฉอง แจกน ตลบ ชอน กระบวย รวมทงเครองประดบชาง มา เชน ลก

กระพรวนผกคอมา ลกกระพรวนผกคอชาง และโกลนมา เปนตน

ภาพท 1 ตกตาดนเผารปคนขชาง สมยสโขทย

ทมาของภาพ : หนงสอชางไทยสบหม: การปน การหลอ

งานปนดนเผา การทาตกตา มทงรปคน และรปสตว เชน รปคนขชาง คนขมา นอกจากนยง

มรปนกรบ อาจเปนรปนายกอง มอขวาถอดาบพาดไหลขวา มอซายถอดง สวนรปทมขนาดใหญ

10

ขนมา ไดแก รปชางศก มจตลงคบาทถอดงอยางครบครน รปชางบางแบบทาสวยงาม เคลอบเขยวไข

กา ยนอยในจานกลม ชางชงวงจบดอกบวไวเหนอหว บนหลงชางมฐานสเหลยมแบบแหยงขาง ม

ทายชางอยหนงคน ชางแบบนขดพบทเมองอทอง จงหวดสพรรณบร และยงมรปนกรบขมา เคลอบส

นาตาล

ในสมยรชกาลท 5 พระองคทรงโปรดใหสรางพระบรมรปของพระองคในเงนตรา และ

พระบรมรปทรงมา ในสมยนมการจางชาวตะวนตกเขามาทางาน ดานสถาปตยกรรม และจตรกรรม

ชางและศลปนชาวตะวนตกทเขามาสวนมากเปนชาวอตาเลยน ในสมยรชกาลท 6 มศลปนตางชาต

เขามาทางานศลปะใหประเทศสยามหลายทาน และหนงในหลายทานทคนไทยรจกกนด และยกยอง

เปนผหนงในการวางรากฐานการศกษาศลปะแบบตะวนตก และความเขาใจเกยวกบศลปะตะวนตก

และศลปะไทย คอ ศาสตราจารยศลป พระศร0

1

ศาสตราจารยศลป พระศร หรอคอรราโด เฟโรจ (พ.ศ.2435-2505) ประตมากรชาวเมองฟลอ

เรนซ ประเทศอตาล ผไดรบการคดเลอกจากรฐบาลอตาล ใหเขามารบราชการในประเทศไทยใน

ตาแหนงชางปน สงกดกรมศลปากร กระทรวงวง ในรชกาล พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

เมอป พ.ศ.2466 และตอมาไดยนคารองขอโอนสญชาตเปนคนไทย และเปลยนชอเปน ศลป พระศร

มกไดรบการมอบหมายใหออกแบบ และสรางอนสาวรยหลายแหง เพอสนองโยบายของรฐบาล และ

ทสาคญศาสตราจารยศลป พระศร ทานยงเปนผออกแบบ และปน พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระ

เจาตากสนมหาราชทรงมา วงเวยนใหญ กรงเทพมหานคร ในป พ.ศ.2497 และพระบรมราชานสาวรย

สมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงชาง ดอนเจดย จงหวดสพรรณบร ในป พ.ศ.2501 ซงทง 2 แหงน คอ

อนสาวรยวรกษตรยทรงชาง และทรงมาแหงแรกทสรางในประเทศไทยอกดวย

1

สานกชางสบหม กรมศลปากร, ชางไทยสบหม : การปน การหลอ (กรงเทพฯ : สกสค.ลาดพราว, 2552), 47.

11

2.1 พระบรมรปวรกษตรยและวรสตรทรงชางในประเทศไทย

ยทธหตถ หรอการชนชาง คอ การทาสงครามบนหลงชางตามประเพณโบราณของกษตรย

ในภมภาคอษาคเนย เปนการทาสงครามซงถอวามเกยรตยศ เพราะชางถอเปนสตวใหญ และเปนการ

ปะทะกนซงๆ หนา ผแพจะถงแกชวตได

ตาแหนงของผทนงบนหลงชางจะมดวยกน 3 คน คอ ตาแหนงบนคอชาง จะเปนผทาการ

ตอส โดยอาวธทใชสสวนมากจะเปนงาว ตาแหนงกลางชาง จะเปนตาแหนงทใหสญญาณ และสง

อาวธทอยบนสปคบใหแกคอชาง โดยอาวธ ไดแก งาว หอก โตมร หอกซด และเครองปองกนตางๆ

เชน โล เปนตน และตาแหนงควาญชางซงจะเปนผบงคบชางจะนงอยหลงสด และหากเปนชางทรง

ของพระมหากษตรย จะมทหารฝมอด 4 คนประจาตาแหนงเทาชางทง 4 ขางดวย เรยกวา "จตลงค

บาท" ซงไมวาชางทรงจะไปทางไหน จตลงคบาทตองตามไปคมกนดวย หากตามไมทนจะมโทษถง

ชวต โดยมากแลวผลแพชนะของการทายทธหตถจะขนอยกบขนาดของชาง ชางทตวใหญกวาจะ

สามารถขมขวญชางทตวเลกกวา เมอชางทตวเลกกวาหนหรอหนทายให หรอชางตวใดทสามารถงด

ชางอกตวใหลอยขนได จะเปดจดออนใหโจมตไดตรงๆ การฟนดวยของาวเพยงครงเดยวกอาจทาให

ถงชวตได โดยรางอาจขาดหรอเกอบขาดเปนสองทอนได เรยกวา "ขาดสะพายแลง"

ชางทจะถกจดใหเปนชางศกนน ตองเปนชางพลาย (ชางเพศผ) มลกษณะตรงตามตาราคช

ลกษณ คอ รปรางใหญโตกายา หวกะโหลกหนาและใหญ แกมเตมสมบรณ หนาเชด หลงตา งายาว

ใหญ มความโคงและแหลมคมไดท โดยทชางเชอกทฝกซอมมาเปนอยางด และสามารถสเอาชนะ

ชางเชอกอนได จะถกเรยกวา "ชางชนะงา"

การกระทายทธหตถในประวตศาสตรไทยทเลองลอ ปรากฏทงหมด 4 ครง คอ

1) การชนชางระหวางพอขนรามคาแหงมหาราชกบขนสามชน เจาเมองฉอด พอขน

รามคาแหงชนะ

2) การชนชางทสะพานปาถาน ระหวางเจาอายพระยากบเจายพระยา เพอชงราชสมบต

ปรากฏวาสนพระชนมทงค

12

3) ยทธหตถระหวางสมเดจพระสรโยทยกบพระเจาแปร ในป พ.ศ. 2091 ททงมะขามหยอง

จงหวดพระนครศรอยธยา สมเดจพระสรโยทยสนพระชนมขาดคอชาง

4) ยทธหตถระหวางสมเดจพระนเรศวรมหาราชกบพระมหาอปราชามงสามเกยด ในป

พ.ศ. 2135 ทอาเภอดอนเจดย จงหวดสพรรณบร สมเดจพระนเรศวรมหาราชไดชยชนะ

ในประวตศาสตรชาตไทยมชางเกยวของในการเรองการศกสงคราม เปนราชพาหนะ เปน

ชางทรงของพระมหากษตรยไทยหลายพระองค เมอมการสรางพระบรมราชานสาวรยของพระองค

ขนจงปรากฏรปของชางทรงนนเขาไปดวย

ภาพท 2 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดสพรรณบร

ทมาภาพ พระบรมราชานสรณดอนเจดย, เขาถงเมอวนท 26 มกราคม 2557, เขาถงไดจาก http://www.thaiscooter.com/

13

2.1.1 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จ.สพรรณบร

พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ประดษฐาน ณ อนสรณดอนเจดย

อาเภอดอนเจดย จงหวดสพรรณบร ศาสตราจารยศลป พระศร เปนผออกแบบและปน มนายสทธเดช

แสงหรญ นายปกรณ เลกสน และนายสนน ศลากรณ เปนผชวย ประวตการกอสราง พระบรมราชาน

สาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช นเปนสวนหนงของการบรณะอนสรณดอนเจดย ณ บรเวณทพบ

เจดย ซงเชอกนวาเปนพระเจดยยทธหตถ ซง สมเดจพระนเรศวรมหาราช โปรดใหสรางขนเปน

อนสรณในการทายทธหตถชนะพระมหาอปราชา ในป พ.ศ. 2135 อนเปนชยชนะครงยงใหญใน

ประวตศาสตรชาตไทย

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดารงราชานภาพ ทรงพยายามคนหาสถานทตงของ

เจดยยทธหตถ โดยสมเดจ ฯ กรมพระยาดารงราชานภาพทรงรบสงใหเจาเมองสพรรณบร และเจา

เมองกาญจนบรออกคนหา ทางเจาเมองสพรรณบร พระทวประชาชน (อ กรรณสต) ไดคนพบซาก

เจดยเกาองคหนงในเขตตาบลหนองสาหราย กลางปาไมเบญจพรรณ อยหางจากหนองสาหรายไป

ทางตะวนตกเฉยงใต 150 เสน ลกษณะเปนเจดยฐานสเหลยมกวางดานละสบวา สวนสงกาหนด

ไมไดเนองจากยอดชารดเหลอแตฐานสงหกวาสามศอก สอบถามชาวบานไดความวา ผหลกผใหญ

ไดเลาสบทอดกนมาวา สมเดจพระนเรศวรกบพระมหาอปราชา ชนชางกนตรงนน จงนาความกราบ

บงคมทลพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 แหงพระบรมราชจกรวงศ พระองคได

เสดจไปสกการะและบวงสรวงสมโภชนในป พ.ศ. 2456 และโปรดใหกรมศลปากรบรณะเจดยยทธ

หตถในป พ.ศ. 2458 แตยงไมสามารถจะดาเนนการไดเนองจากไมมงบประมาณ จนกระทงถงสมย

จอมพล ป.พบลสงคราม เปนนายกรฐมนตร คณะรฐบาลมมตในวนท 23 มกราคม พ.ศ. 2495 ตง

คณะกรรมการบรณะอนสรณดอนเจดย กอสรางสถปครอบเจดยยทธหตถ เจดยองคใหมเปน

สถาปตยกรรมรตนโกสนทร เปนเจดยทรงลงกา ฐานกวาง 36 เมตร ความสงถงยอดเจดย 66 เมตร

และสรางพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช

เมอหลอโลหะสารดชนสวนตางๆ ของพระบรมราชานสาวรยแลวเสรจ จงขนยายไป

ประกอบยงอนสรณดอนเจดย ในวนท 11 ธนวาคม พ.ศ. 2501 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจ

พระราชดาเนนทรงประกอบพธเปดพระบรมราชานสาวรยในวนท 25 ธนวาคม พ.ศ. 2502

14

บทวเคราะห

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10

1. งายาว ตเปนวงโคงสวยงาม

2. ทรงพระแสงของาวไวแนน ชขนานไปขางหนา

3. สวนหวยกเชดขน หนมองไปทางดานขวา

4. หกวางออก

5. กลางชางชแพนหางนกยงขน

6. กลามเนอขาหนาและหลงเดนชด

7. กลามเนอขาของนายทายชางปรากฏเดนชดมาก

8. ปากปดสนท

9. งวงมวนเลกนอย

10. การวางขาและเทาอยในทายนปกหนก

15

ลกษณะของพระบรมราชานสาวรยแหงน พระบรมรปสมเดจพระนเรศวรทรงประทบบนคอ

ชางศก พระหตถทงสองทรงแสงของาวชไปขางหนา ทรงพระมาลาเบยง พระพกตรมองตรงไป

ขางหนาเฉยงไปทางดานขวาเลกนอย พระพกตรดดน เครงขรม ในลก ษณะทาใหพระมหาอปราชา

ออกมากระทายทธหตถ และเปนทนาสงเกตอกประการพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรทรงไมสวม

ฉลองพระบาท เพราะอาจจะทาใหพระองคทรงสามารถบงคบขบนคอชางศกไดถนดขน

สวนชางทรงซงเปนรปชางหลอโลหะสารดขนาดหนงเทาครงชางจรง ทสรางขนแหงแรกใน

ประเทศไทย มลกษณะเปนชางพลายทมโครงสรางลาตวไมคอยสงนก มลกษณะสมบรณ สงางาม

ถกตองตามตาราคชลกษณ หวยกเชดหนเอยงไปดานขวา ทศทางการมองเดยวกนกบองคสมเดจพระ

นเรศวร จากการเอยงหวของชางทรง ทาใหดราวกบวาชางทรงนนมชวตชวามาก บวกกบสหนาของ

ชางทรงทสนควขมวด ดวงตาดดน เบกกวาง แสดงใหเหนถงความ เกรยวกราดตนตว ลกษณะของงา

ยาว ยนออกมาเปนวงกวาง สวนปลายตเขาหากนเปนจงหวะทสวยงาม สวนปากปดสนทเหมอน

กาลงรวบรวมพลงลมในปากใหพรอมทจะเปลงเสยงออกมาใหดงกกกองไปทวอาณาบรเวณนสวน

งวงชางทรงมวนเกบพอประมาณ กลามเนอทกสวนเกรงจงมองเหนเดนชด มลกษณะผวหนงทเรยบ

แนบไปกบกลามเนอ เนองจากประตมากรไมตองการทจะแสดงความยบยนของผวหนงชาง ทจะ

กอกวนสายตาจากการมองกลามเนอชางทรงนนเอง ลกษณะการยนเหมอนยนปกหลกอยกบท ขาขาง

ขวาวางเหลอมมาขางหนา ขาขางซาย แตไมไดแสดงอาการเดนแตอยางใด สอดคลองกบเรองตอนทา

ยทธหตถ ท สมเดจพระนเรศวร หยดยนชางอยทามกลางทพหลวงของพมา แ ลวพระองคทรงทาให

พระมหาอปราชาแหงกรงหงสาวดออกมากระทายทธหตถ

สวนรปกลางชางและทายชาง ลกษณะของกลางชางนงบนเปลสปคบ ใบหนาเครงเครยด

ปากเปดกวางคลายโหรอง สองมอถอแพนขนหางนกยงชขนเหนออากาศ ลกษณะโบกใหสญญาณ

ในการรบ สวนทายชางนงอยหลงสปคบ มหนาทในการชวยบงคบชางทรง และระวงภยดานหลง มอ

ขวาถอขอสบดามยาว มอซายกมเชอกทเรยกวา พานหลง จะโยงจากสปคบลงไปทตนหางชางทรงผก

ตดกบสาอางโลหะรปโคงสอดไวใตตนหางชาง ชวยพยงใหทายชางนงอยไดสะดวก ขาของนายทาย

ชางแสดงถงอาการเกรง จนเหนกลามเนอสวนขาอยางชดเจน การแตงกายของกลางชาง และทายชาง

มรปแบบเดยวกน และทงสองยงสวมหมวกทรงประพาสดวย

16

ภาพท 3 พระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทย จงหวดพระนครศรอยธยา

ทมาภาพ aycityparadise, คาราวานแหเทยนพรรษาทางนา และ เวยนเทยนยามคากบ

ททท . พระนครศรอยธยา , เขาถงเมอวนท 26 มกราคม 2557 , เขาถงไดจาก

http://aycityparadise.blogspot.com/

2.1.2 พระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทย จ.พระนครศรอยธยา

พระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทย ประดษฐาน ณ ทงมะขามหยอง ตาบลบานใหม

อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา ประตมากร คอ คณไขมกด ชโต พระราชานสาว

รยสมเดจพระสรโยทย มพนทประมาณ 250 ไร มลกษณะเปนอนสรณสถาน ประกอบดวยพระราชา

นสาวรยชางทรงของสมเดจพระสรโยทย มนกรบจตลงคบาททมเคาโครงหนาละมายนายพลฯ ในยค

17

นน 2 ทาน คอ พลเอกวมล วงศวานช และพลเอกสนทร คงสมพงษ ตงอยบนเกาะกลางนา พนท

จาลองคายขาศก และกองทพขาศก 4 ทพ ทางดานทศตะวนตกเฉยงเหนอของพนทอางเกบนา มเนอท

ราว 180 ไร จนาราว 1,000,000 ลกบาศกเมตร อาคารอเนกประสงค และสวนสาธารณะรมอางเกบนา

พระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทยเปนโครงการอนสรณสถานทเกดขนตงแตสมยพลเอก

เปรม ตณสลานนท เปนนายกรฐมนตร โดยในวนท 21 มถนายน พ.ศ. 2531 คณะรฐมนตรในสมยนน

ไดมมตเหนชอบใหดาเนนการจดสรางพระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทย เพอเปนการเฉลมพระ

เกยรตแกวรสตรผกลาหาญในประวตศาสตรชาตไทย โดยมอบหมายใหกระทรวงมหาดไทยเปน

ผรบผดชอบ ตอมาไดมการเปลยนแปลงรฐบาล จนกระทงสมยพลเอกอสรพงศ หนนภกด เปน

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ไดมอบหมายใหกรมโยธาธการ ไดดาเนนการออกแบบวางผง

กอสราง เพอเสนอตอนายอานนท ปนยารชน นายกรฐมนตร เพอขอรบความเหนชอบ และไดลงนาม

เหนชอบ และแตงตงคณะกรรมการจดสรางพระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทย เมอวนท 4

กรกฎาคม พ.ศ. 2534 สวนองคพระราชานสาวรยและประตมากรรมภายในพระราชานสาวรยสมเดจ

พระสรโยทยนน ออกแบบและปนรปโดย คณไขมกด ชโต

รปแบบของพระราชานสาวรย เปนพระรปสมเดจพระสรโยทยประทบอยบนคอชางศก ชอ

พลายทรงสรยกษตรย มกลางชางนงโบกหางนกยงบนสปคบ มทายชาง และจตลงคบาทอก 4 คน

ทงหมดนมขนาดเทาครงคอใหญกวาของจรงครงหนง โดยสดสวนชางจรงทใชในการสรางพระราชา

นสาวรยนมความสง 3 เมตร เมอชางมขนาดเทาครงจะมความสง 4.50 เมตร สวนคนเทาจรงมความ

สง 1.80 เมตร คนขนาดเทาครงจะมความสงประมาณ 2.70 เมตร 1

2เปนการอธบายถงลกษณะขนาด

ของการปนรปคนเหมอนในอนสาวรย

นอกจากนยงมองคประกอบเปนฝายพมา 4 ทพ คอ 4 กลม ตงอยทพนดน ดาหนาเขามา

ประจนพระพกตรกบสมเดจพระสรโยทย โดยมพระเจาแปรเปนทพหนา ในพงศาวดารบนทกไววา

เมอพระเจาแปรยกทพมาประชดตดพระนคร สมเดจพระมหาจกรพรรดไดยกกองทพเดจออกไปหยง

กาลงขาศก สมเดจพระสรโยทยพระอครมเหส ไดขอโดยเสดจฯ ดวย โดยปลอมพระองคเปนชาย

ทรงเครองพชยสงครามพระมหาอปราช เมอปะทะกบกองทพพระเจาแปร ชางทรงของ สมเดจพระ

2

ศลปาชพ,กอง.สานกราชเลขาธการ, ชวตและงานของคณไขมกด ชโต (กรงเทพฯ : อมรนทร, 2540), 138.

18

มหาจกรพรรด เสยทขาศกวงหนไป สมเดจพระสรโยทยทรงไสยชางทรงออกสกดขวางกนไว มให

ชางพระเจาแปรตามไป จงถกพระเจาแปรฟนดวยพระแสงของาว ซบคอชางสวรรคตทนท หลงจาก

นนกมทพของพระเจาหงสาวดตะเบงชะเวต พระมหาอปราชบเรงนอง และพระยาพะสม ยกมาลอม

กรงศรอยธยาไว จงปรากฏเปนประตมากรรมทพพมา 4 ทพ แตละทพประกอบดวย แมทพบนคอชาง

กลางชางบนสปคบ ทายชาง และจตลงคบาททง 4 คน ทงหมดนมขนาดเทาจรง คอ ชางสง 3 เมตร

(เปนขนาดของชางเอเชยทสงใหญมากๆ) คนสง 1.80 เมตร ตรงทางขนบนไดไปสลานอนเปนทตง

แทนฐาน และศาลา 3 หลงนน มประตมากรรมรปกลมประชาชนทงคนแก หนมสาว และเดก อยใน

ทาทางแสดงถงความโศกเศราตอการสวรรคตของสมเดจพระสรโยทย จานวน 10 คน มขนาดเทาคน

จรง เชนเดยวกนกบกองทพพมา จงนบไดวาเปนอนสาวรยทยงใหญ และงดงามทสดในประเทศไทย

และมองคประกอบเรองราวใหญทสด เพราะประกอบดวย ชางเทาครง 1 เชอก คนเทาครง 7 คน ชาง

เทาจรง 4 เชอก และคนเทาจรง 38 คน

หลงจากสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ มพระราชดารใหจดสรางพระบรมรา

ชานสาวรยสมเดจพระสรโยทย และเสดจพระราชดาเนนมาทรงประกอบพธวางศลาฤกษ เมอวนท

31 สงหาคม พ.ศ. 2534 และกอสรางแลวเสรจในป พ.ศ. 2538

19

บทวเคราะห

1 2 3 4

5 6 7 8

1. งามขนาดทยาวพอประมาณ

2. หวมองตรงไปขางหนา และกมลงเลกนอย

3. สดสวนของพระสรโยทยจะเลกกวาทหารนายอน

4. แสดงถงกลามเนอทชดเจน

5. งวงมลกษณะเปนจงหวะคลายชางในงานศลปะไทย

6. ปากเปดเลกนอย

7. ลกษณะชางกาลงกาวเดน

8. สดสวนของทหารบงบอกถงขนาดของชางทใหญโต

20

ลกษณะของพระราชานสาวรยแหงน พระรปสมเดจพระสรโยทยประทบบนคอชางศก

ฉลองพระองคในชดนกรบ ทรงพระมาลาเบยง ทรงสรอยสงวาล พระหตถทงสองทรงพระแสงขอ

งาวในทวงทาชไปขางหนา พรอมทเขาสสมรภมอยางกลาหาญ เขมแขง แตเนองจาพระองคเปน

อสตร ประตมากรจงออกแบบใหขอมอของพระนางยอยลง ทาใหเหนวาผทจบพระแสงของาวนนม

ความออนโยนของอสตรอย และยงแสดงใหเหนถงนาหนกทมากของพระแสงของาวอกดวย พระรป

ของสมเดจพระสรโยทยขนาดจะเลกกวารปทหารทกคน และทรงฉลองพระบาท

สวนชางทรงมลกษณะเปนชางพลาย โครงสรางสงใหญ สมบรณ แขงแรง สงเดนสงางาม

สดสวนรายละเอยดของกลามเนอทสมจรง มาก สวนหวมองไปขางหนากมลงเลกนอย อารมณของ

ชางทรงเชอกนคอนขางสงบ ไมไดแสดงอาการความเกรยวกราดดรายแตอยางใด อาจจะเปน เพราะ

ประตมากร ปนสวนหวชาง ทรงให มลกษณะเหมอนจรง การแสดงอาการความรสกผานลกษณะ

ใบหนาแววตาของชางทรงจงมไมมาก ซงชางจรงกไมสามารถแสดงอารมณถายทอดความรสกตางๆ

ผานสหนาได แตประตมากรไดแสดงความแขงแรง สมเปนชางศก ผานกลามเนอตามสวนตางๆ ทง

ไหล สะโพก ขาของชางทรงแทน งามขนาดใหญ แตไมยาวมาก แสดงลกษณะชางทกาลงอยในชวง

ของชางวยหนม งาทงสองขางยนออกมาจากโคนของงาขนานกน ไมตเปนวง งวงหอยลงมาเปน

จงหวะทสวยงาม เหมอนรปเขยนชางในงานจตรกรรมไทย สวนโคนของงวงใหญอวบอม ปลายงวง

มวนเขาเลกนอย ลกษณะผวหนงบางสวนของชางทรงนน ประตมากรไดขดตามผวหนงใหเปนเสน

ในสวนตางๆ ทตองการเนนใหเปนแนวลกษณะรอยยนของผวหนงชาง ชางทรงอยในลกษณะกาลง

กาวเดนไปขาง หนา ขาซายกาวลาขาขวาทงหนาและหลง แสดงถงการจะอาการกาวเดนเขาสมรภม

รบทงมะขามหยอง ศกทกอกาเนดตานานวรสตรผกลาหาญคนสาคญคนแรกของชาตไทย

สวนทหารทตดตามสมเดจพระสรโยทย ทงกลาง ทายชาง และจตลงคบาท ลกษณะใบหนา

ทกนายมความแตกตางกน เหมอนมตวตนจรงๆ ทหารทงหมดแตงกายเหมอนอยในชดทหารไทย

สมยโบราณ สวมหมวกทรงประพาส กลางชาง ซงตองเปนพระญาตหรอราชวงศเทานน นงเปลท

ตงอยดานบนสปคบ ใบหนาเครงขรม ปากเปดโหรอง สองมอถอแพนขนหางนกยงใหสญญาณใน

การรบ ทายชางนงอยหลงสปคบ มอขวาถอขอสบดานยาว ชวยบงคบควบคมชางทรง จตลงคบาททง

4 นายยนประจาอยตามตาแหนงขาชางทรงทตองอารกขา สวมรองเทา สองมอจบดาบค มฝกดาบ

เปลาขดอยทหลง แตละนายอย ในทาทางทเขมแขง ดแตกตางกนไป เดนไปในทศทางเดยวกบชาง

ทรง ทกาลงกาวเดนเหมอนกาลงมงเขาสสมรภม

21

ภาพท 4 พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช จงหวดบรรมย

ทมาภาพ sarayutr, อนสาวรยรชกาลท1, เขาถงเมอวนท 26 มกราคม 2557, เขาถงไดจาก

http://www.panoramio.com/

2.1.3 พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช จ. บรรมย

พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ประดษฐาน ณ

บรเวณสแยกถนนสายบรรมย – ประโคนชย ตดกบถนนสายบรรมย – สตก อาเภอเมองบรรมย

จงหวดบรรมย ประตมากรคอนายกนก บญโพธแกว และนายธวชชย ศรสมเพชร สรางขนเพอเฉลม

พระเกยรตพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช รชกาลท 1 ปฐมกษตรยแหงราชวงศ

จกร ผทรงกอตงเมองบรรมย เมอครงยงทรงเปนสมเดจพระยามหากษตรยศก พระบรมราชานสาวรย

มขนาดเทาครงของพระองคจรง หลอดวยโลหะสมฤทธ ฉลองพระองคแบบนกรบตามขตตยราช

ประเพณโบราณ ประทบบนชางศก จากจดหมายเหตประชมพงศาวดาร ภาคท 7 กลาววา ในป พ.ศ.

22

2321 สมเดจพระเจากรงธนบร โปรดใหสมเดจพระยามหากษตรยศกยกทพไปปราบพระยานางรอง

ซงคบคดกบเจาโอ เจาอนแหงจาปาศกด ขณะเดนทพพบเมองรางอยทลมนาหวยจระเขมาก มชยภมด

แตไขปาชกชม ชาวเขมรปาดงไมกลาเขามาอยอาศย แตตงบานเรอนอยโดยรอบ จงรวบรวมผคนตง

เปนเมองแปะ และใหบตรเจาเมองพทไธสมนซงตดตามมาดวยเปนเจาเมอง ไดรบบรรดาศกดเปน

พระยานครภกด ตอมาจงเปลยนชอเปน เมองบรรมย

โครงการจดสรางอนสาวรยดงกลาว เรมขนในป พ.ศ. 2538 กอนถงโอกาสทพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว จะเถลงถวลยราชสมบตครบ 50 ป ในป พ.ศ. 2539 ในเบองตนประชาชนชาวบรรมย

และชาวไทย ผมจตศรทธาไดรวมกนบรจาคเงนจานวน 8 ลานบาท จงหวดบรรมยไดจดสรร

งบประมาณสนบสนนอก 7 ลานบาท รวมทงสน 15 ลานบาท จากนนรฐบาลไดมอบหมายใหจงหวด

บรรมยเปนผรบผดชอบโครงการ และกรมศลปากรดาเนนการออกแบบกอสราง และประดษฐาน

พระบรมราชานสาวรยกลางเมองบรรมย ณ บรเวณสแยกถนนสายบรรมย – ประโคนชย ตดกบถนน

สายบรรมย – สตก บนพนทประมาณ 350 ตารางเมตร

กรมศลปากรไดออกแบบกอสรางพระบรมราชานสาวรยขนาดเทาครงขององคจรง ดวย

โลหะสารด ตงอยบนฐานกวาง 4 เมตร ยาว 8.80 เมตร สง 10 เมตร พรอมดวยแผนภาพนนตา ขนาด

2.40 x 11.40 เมตร 2 แผน หลอดวยโลหะผสมรมดา อดตรองอธบด นายกนก บญโพธแกว ออกแบบ

และควบคมการปนโดย นายธวชชย ศรสมเพชร

วนท 7 เมษายน พ.ศ. 2538 พระบาทสมเดจพระจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ให

สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร เสดจพระราชดาเนนแทนพระองคเพอทรงวาง

ศลาฤกษพระบรมราชานสาวรย พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก มหาราช ณ สแยกกลาง

เมองบรรมย โดย นายพร เพญพาส ผวาราชการจงหวดบรรมยขณะนน เปนผกราบบงคมทลรายงาน

จนกระทงมการกอสรางพระบรมราชานสาวรยแลวเสรจ ในป พ.ศ. 2539 และประดษฐาน เมอวนท 1

กรกฎาคม พ.ศ. 2541

23

บทวเคราะห

1 2 3

4 5 6

1. ประทบนงบนสปคบอยางสงบนง

2. หวมองไปทางดานซายเลกนอย

3. งายาวโคงเลกนอย

4. เนนกลามเนอพอประมาณ

5. ลกษณะการวางเทาทงสอยในทากาลงกาวเดน

6. งวงหอยยาวโคง

24

ลกษณะของพระบรมราชานสาวรยแหงน เปนพระบรมรป พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟา

จฬาโลกมหาราชทรงประทบบนสปคบหลงชาง การฉลองพระองคของพระบรมรปจะเหมอนท พระ

บรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช เชงสะพานพระพทธยอดฟาทรง

พระมาลาเสาสง ดานขางมขนนกการเวกประดบ ทรงพระสงวาลนพรตน และสรอยสงวาลพระนพ

ทรงฉลองพระองคครย ประทบนงในทาขดสมาธบนสปคบ วางพระแสงดาบบนพระเพลา ซงอยใน

อรยาบถผอนคลายขณะทรงยกทพกลบสพระนคร

ลกษณะชางทรง มลกษณะโครงสรางสงใหญ กาลงกาวเดนไปขางหนา ขาหนาขางขวาท

กาวลามาขางหนา ฝาเทาวางลงกบพนไมเตมท เปนจงหวะทขาชางทรงกาลงจะยางกาวออกไป

ขางหนา ลกษณะของกลามเนอในสวนตางๆ ไมชดเจนเทาไรนก แตกมองเหนเปนแนวทางกลามเนอ

สวนตนขาอยบาง หวหนมองไปทางดานซาย ดวงตาเปดกวางฉายแววเปนประกาย ปากเปดออกอา

เลกนอย งาใหญยาวยนออกมาจากสวนโคนขนานกน สวนปลายงาโคงเขาหากนเลกนอย งวงหอยลง

มาเปนจงหวะโคงเขาหาตวชางทรงเลกนอย เปนรปชางทรงทกาลงเดนอยในกองทพขณะเคลอน

กาลงพล

สวนรปควาญชางและทายชาง แตงกายดวยเครองแบบทหารไทยสมยโบราณ เปนเสอแขน

ยาว กางเกงขายาว สวมหมวกทรงประพาส ไมสวมรองเทา ควาญนงบนคอชางทรง มอขวาถอขอสบ

ทใชบงคบควบคมชางทรง มอซายแตะลบทสวนหวชางทรง และทายชางนงอยดานสปคบ มอซายถอ

ขอสบดามยาว หนหนาและเอนตวไปทางดานซายของชางทรง

25

ภาพท 5 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดกาญจนบร

ทมาภาพ นายอาลกษณ, เจดยและสถานททายทธหตถ , เขาถงเมอวนท 29 มกราคม 2557,

เขาถงไดจาก http://rabeangthai.blogspot.com/

2.1.4 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จ. กาญจนบร

พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ประดษฐาน ณ ตาบลดอนเจดย อาเภอ

พนมทวน จงหวดกาญจนบร ออกแบบและปนหลอโดย บรษท ช.ประตมากรรม อนดสตร จากด

ทมาของการกอสราง เนองจากชาวบานดอนเจดยตงแตอดตตางมความเชอวาซากเจดยทอยกลางทง

แหงนมความศกดสทธมาก มกจะมปรากฏการณแปลกๆ เกยวกบอภนหารตางๆ ใหชาวบานได

ประจกษอยเปนประจา ทาใหชาวดอนเจดยมความนบถอองคเจดยนมาก จงจดใหม การบวงสรวง

องคพระเจดยทกปในวนแรม 2 คา เดอนย ตอมาไดมการศกษาเพมเตมเกยวกบประวตความเปนมา

26

ของเจดยองคนจากชาวบานและนกประวตศาสตรรนใหม ทาใหเกดหลกฐานทางประวตศาสตร

หลายอยางทเชอไดวา เจดยองคนนาจะเปนเจดยยทธหตถทสมเดจพระนเรศวรมหาราชไดทรงสราง

ขนเพอเปนอนสรณสถานแหงชยชนะในการทายทธหตถกบพระมหาอปราชาแหงพมา

สาหรบเจดยยทธหตถ อาเภอดอนเจดย จงหวดสพรรณบร ผทเปนคนเรมตนของการคนหา

และสรปวาเจดย ทบานดอนเจดย อาเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบรในปจจบน เปนสถานท

สมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงสรางพระเจดยยทธหตถไว คอ สมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพ

ทานไมไดทรงเชอดวยความเหนสวนตว แตทรงเชอดวยอาศยหลกฐานและขอมลทคนควาและ

รวบรวมไวไดในขณะนน

ในพระนพนธของสมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพ ทาใหทราบวาความจรงแลวกอนท

พระองคจะสรปวารากฐานเจดยทบานดอนเจดยหรอดอนทาพระทอาเภอศรประจนตเปนเจดยยทธ

หตถของสมเดจพระนเรศวรนน พระองคไดทรงใหเรมคนหาเจดยทวานนในเมองกาญจนบรกอน

เพราะพระองคเองกทรงเชอแตเดมวาเจดยดงกลาวนาจะอยในพนทจงหวดกาญจนบรในปจจบน

ดวยวาบานพนมทวนทปรากฏวาอยในพงศาวดารนนมอยจรง และปจจบนถกยกเปนอาเภอหนง

เคยขนกบจงหวดหรอเมองสพรรณบร จนตอมายายไปสงกดเมองกาญจนบร จงมรบสงใหเจาเมอง

กาญจนบรชวยคนหา เมอเจาเมองกาญจนบรแจงมาวา ไมเจอเจดยทเหนสมควรวาเปนเจดยท

กษตรยสราง โดยการคดและตดสนใจเอาเอง เจาเมองกาญจนบรทลสรปรายงานไปเชนนน

สมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพจงปลงพระทย จนตอมาไดรบรายงานวามการคนพบเจดยทวานน

ทบานดอนทาพระ อาเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบร

ในป พ.ศ. 2512 พลเอกหลวงกมปนาทแสนยากร องคมนตร ไดทราบเรองการคนพบเจดย

และโครงกระดกชาง มา และขาวของเครองใชสงครามจานวนมาก ทานจงไดเรมสงผเชยวชาญ

ในทางโบราณคดเขามาศกษา หลงจากนนมานกประวตศาสตร นกโบราณคดรนปจจบนไดพยายาม

ศกษาคนควาเทยบเคยงหลกฐานตางๆ จนพอจะสรปไดวา ดวยลกษณะการกอสรางของเจดยนนไป

สอดคลองกบลกษณะศลปะรวมสมยของสมเดจพระเอกาทศรถ โดยอางหลกฐานทวดวรเชษฐาราม

เปนตวอยางกลมหนง ทอางวา ลกษณะการกอสรางพระเจดยหรอสถปดงกลาวม ความใกล เคยงกบ

27

พระเจดยท วดใหญชยมงคล ซงไดสรปกนแลววาเปนพระเจดยองคใหญทสมเดจพระนเรศวรมรบสง

ใหทรงสรางขนเพอเปนอนสรณแหงชยชนะอกทหนง

และหากพระสถปเจดยทคนพบทขางตระพงกรบานพนมทวนเปนเจดยยทธหตถของพระ

นเรศวรทแทจรงแลว รากฐานพระเจดยทบานดอนเจดย อาเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบรเปน

อะไร นกโบราณคดอกคณะหนงกไดใชความรทางโบราณคดมาเทยบเคยง มการนาลกษณะของฐาน

พระเจดยทคนพบทบานดอนทาพระ อาเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบร ณ ปจจบนไปเทยบเคยง

กบลกษณะทางศลปะการกอสรางพระเจดยในอดต พบวาคลายกบพระเจดยทนยมสรางในยคสมย

ทวารวด ไมเพยงแคนนนกโบราณคดกลมนยงไดใช เทคนคทางวทยาศาสตรเขามาชวย โดยการนา

เศษอฐเศษปนทฐานพระเจดยดงกลาวไปผานกรรมวธทางวทยาศาสตรเพอทดสอบหาอาย ประมาณ

อาย ไดวา เกาแกกวาสมยกรงศรอยธยา และทสาคญ คอเหมอนกบเศษอฐเศษปนทไดจากซาก

โบราณคดทเชอกนวาสราง ในยคสมยทวารวดจรงๆ จากการประมวลหลกฐานทางโบราณวตถ

และการคนพบซากกระดกชาง มา อาวธ ตลอดจนขาวของเครองใชตางๆ จานวนมาก

หลงจากการศกษาคนควา และรวบรวมขอมลของบรรดานกโบราณคด นกประวตศาสตร

และผสนใจจานวนหนง ตอมากมผทาการกราบบงคมทลเรองดงกลาวใหพระบาทสมเดจพระ

เจาอยหวรชกาลปจจบนทรงทราบ พระองคจงมพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหพระเจาลกเธอสอง

พระองค คอ สมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ และสมเดจพระเจาลกเธอเจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ

เสดจมาทอดพระเนตรพระเจดยทบานดอนเจดย อาเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร เมอวนท 20

สงหาคม พ.ศ.2515

ตอมาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถ ไดเสดจ

พระราชดาเนนมาทอดพระเนตรพระเจดยยทธหตถ ณ บานดอนเจดย อาเภอพนมทวน จงหวด

กาญจนบร เมอวนท 6 ธนวาคม พ.ศ. 2516 หลงจากนนจงมการปรบปรงสถานท และดาเนนการ

กอสรางพระบรมราชานสรณสมเดจพระนเรศวรขน การดาเนนงานเรมขนในราวป พ.ศ.2542

ภายใตการอปถมภของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช โดยทลเชญสมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ เสดจพระราชดาเนนทรงวางศลาฤกษ เรมการกอสรางในป พ.ศ. 2543 โดยม บรษท

28

ช.ประตมากรรม อนดสตร จากด โรงปนหลอเอกชน ทาการออกแบบ และปนหลอพระบรมราชาน

สาวรย

เมอการกอสรางพระบรมราชานสาวรยแลวเสรจ คณะกรรมการผดาเนนงานสรางกไดกราบ

บงคมทลฯ จงทรงมพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสมเดจพระบรมโอรสาธราช สยามมกฎราชกมาร

เสดจมาทรงเปดพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ณ บรเวณใกล กบองคเจดยยทธ

หตถ บานดอนเจดย อาเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร เมอป พ.ศ. 2547

บทวเคราะห

1 2 3 4

5 6

1. ไมไดมการเนนกลามเนอมาก

2. ประทบนงบนสปคบอยางสงบนง

3. หวชางมองตรงไปขางหนา

29

4. งายาวโคงขนานกน

5. การวางเทามลกษณะเปนการยนปกหลก

6. งวงหอยลงมา มจงหวะการเคลอนไหวนอย

ลกษณะของพระบรมราชานสาวรยแหงน พระบรมรป สมเดจพระนเรศวรมหาราช ทรง

ประทบบนสปคบหลง ทรงฉลองพระองคคลายกบทพระบรมราชานสรณดอนเจดย จงหวด

สพรรณบร ทรงพระมาลาเบยง ทรงวางพระแสงดาบทพระเพลา สาหรบสปคบมลกษณะแตกตาง

จากพระบรมราชานสาวรยแหงอน สวนราวกนของสปคบเปนราวทไมมลวดลายมากมาย พระบรม

รปอยในลกษณะทรงนากองทพเคลอนพล

รปชางทรง เปนชางพลายทมลกษณะโครงสรางขนาดปานกลาง ลกษณะยนอยกบทแตวาง

ขาเหลอมกน โดยขาขางขวาจะกาวนาขาขางซาย หวมองตรงไปขางหนา มการแสดงออกทางสหนา

มาก สาหรบรปชางทรงของพระบรมราชานสาวรยแหงน แววตาจะเบกกวาง สนควหนา และขมวด

สะทอนใหเหนอาการทอยภายในความรสกของชางทรงวา แสดงความเกรยวกราด ดดน นาเกรงขาม

เปนยงนก งายาวยนขนานออกมาจากโคนงา งวงหอยลงเปนจงหวะทเคลอนไหวเลกนอย มการเนน

ปรมาณของกลามเนอใหเหนพอเปนแนวบาง ทาใหมการเคลอนไหวของตวชางทรงเชอกนคอนขาง

นอย แตการแสดงอารมณความรสกเคลอนไหวนนจะอยทสวนหวมากกวา ในลกษณะผวหนงตาม

สวนตางๆ ชางทรงมการขดเปนเสนแสดงรวรอยความยนของหนงชางอยางชดเจนมาก

สวนรปควาญชางและทายชาง แตงกายแบบทหารไทยยคโบราณ สวมหมวกทรงประพาส

ควาญชางนงบงคบขอยทคอชางทรง มอทงสองกมขอสบควบคมชาง ทายชางนงอยดานหลงสปคบ

สองมอจบขอสบดามยาวหนไปทางดานขวาของชางทรงทหยดยนอยทามกลางสถานท เชอวาเคย

เปนสมรภมรบครงยงใหญของประวตศาสตรชาตไทย

30

ภาพท 6 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช กรงเทพมหานคร

ทมาภาพ 25 เม.ย.56 พธวางพวงมาลาถวายราชสกการะ เนองในวนคลายวนสวรรคต

สมเดจพระนเรศวรมหาราช ประจาป 2556 ณ บรเวณพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวร

มหาราช กองบญชาการกองทพไทย , เขาถงเมอวนท 28 มกราคม 2557, เขาถงไดจาก

http://www.pnru.ac.th/

2.1.5 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช กรงเทพฯ

พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ประดษฐานหนาอาคารกองบญชาการ

ทหารสงสด ถนนแจงวฒนะ เขตหลกส กรงเทพมหานคร ออกแบบและปนหลอโดยบรษท ช.

ประตมากรรม อนดสตร จากด ประวตการสราง เพอเทดพระเกยรตสมเดจพระนเรศวรมหาราช

31

พระมหากษตรยนกรบทเกงกลา เปนทงจอมทพและขนศก ทรงชานาญการรบทกดาน ทรงกอบก

เอกราชใหแกชาตไทย และทางราชการกาหนดใหวนท 18 มกราคม ซงเปนวนททรงกระทายทธ

หตถมชยชนะเหนอขาศก เปนวนกองทพไทย นอกจากนนพระบรมราชานสาวรยทจดสรางใน

ลกษณะทรงคชาธารศกยงสามารถเปรยบเทยบกบบทบาทของกองบญชาการทหารสงสด ในฐานะ

เปนกองบญชาการรวมของกองทพไทย มหนาทบงคบบญชา ควบคม และการตดตอสอสาร

ประวตการสรางกองบญชาการทหารสงสดไดเคลอนยายสวนราชการจากทตงเดม ณ ศาลา

วาการกระทรวงกลาโหม และสนามเสอปา มาเขาทตงแหงใหม เลขท 127 หมท 3 ถนนแจงวฒนะ

เขตหลกส กรงเทพมหานคร ตงแตวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2543

ในเดอนธนวาคม พ.ศ. 2545 พลเรอเอกณรงค ยทธวงศ ผบญชาการทหารสงสดขณะนน ได

ดารวา กองบญชาการทหารสงสดไดยายเขาทตงปกตถาวรแลว สมควรทจะกอสรางถาวรวตถ

ประดษฐานหนาอาคารกองบญชาการทหารสงสด เพอเปนสรมงคลและศรสงาแกหนวย กบเปนทยด

เหนยวจตใจ สาหรบใหกาลง ใจพลในกองบญชาการทหารสงสด บคลากรของหนวยงานขางเคยง

รวมทงประชาชนไดเคารพสกการะ ตลอดจนกอใหเกดภมทศนอนงดงาม โดยมอบใหกรมยทธศกษา

ทหารพจารณาความเหมาะสม และเสนอความคดเหน ซงกรมยทธศกษาทหารไดเชญผทรงคณวฒ

และผแทนสวนราชการทเกยวของประชมพจารณารวมกน และมมตเหนควรใหจดสรางพระบรมรา

ชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ขณะทรงพระคชาธารศกในสงครามยทธหตถ

ผบญชาการทหารสงสดไดนาเรองเขาทประชมหวหนาสวนราชการกองบญชาการทหาร

สงสด เพอรวมกนพจารณา ซงไดลงมตใหมการจดสรางพระบรมราชานสาวรย แตยงมไดขอยต

ในเรองรปแบบ ผบญชาการทหารสงสดจงกรณาอนมตใหจดสรางพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระ

นเรศวรมหาราช ณ จดบรเวณกงกลางสนามหนาอาคารกองบญชาการทหารสงสด

กองบญชาการทหารสงสดจงไดมคาสง ลงวนท 11 เมษายน พ.ศ. 2545 แตงตง

“คณะกรรมการดาเนนงานโครงการกอสรางพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ” ม

รองเสนาธการทหาร (สายงานดานสงกาลง บารงและงบประมาณ) เปนประธานกรรมการ คณะ

กรรมการฯ มหนาทหลกในการพจารณากาหนดสถานทตง รปแบบ ภมสถาปตยตลอดจน

งบประมาณในการดาเนนการ โดยใหกรมสงกาลงบารงทหารเปนหนวยรบผดชอบโครงการและ

32

ประสานงานใหเปนไปตามระเบยบทเกยวของ คณะกรรมการฯ ไดเสนอรปแบบทจะจดสรางไว 2

รปแบบ คอ ขณะทรง มาศก กบขณะทร งชางศก ซงผบญชาการทหารสงสดไดนาความกราบบงคม

ทลสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เพอขอพระราชทานพระราชวนจฉย และไดทรงเลอก

รปแบบพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ทรงชางศก

ผบญชาการทหารสงสดไดมอบใหกรมยทธบรการทหารเปนหนวยรบผดชอบการกอสราง

พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ดวยการจดจางโดยวธกรณพเศษ มงบประมาณ

คากอสรางในวงเงนประมาณ 25 ลานบาท ระยะเวลากอสรางประมาณ 2 ป โดยวาจางบรษท ช.

ประตมากรรม อนดสตร จากด เปนผรบจางดาเนนการ และไดลงนามในสญญาวาจางลงวนท 30

สงหาคม พ.ศ. 2545

รายละเอยดรปแบบ พระบรมราชานสาวรย ดงน ขนาดความสงจากเทาชางถงหลงชาง 4.80

เมตร ความกวางลาตวชาง 2.60 เมตร ความยาวจากโหนกชางถงโคนหางชาง 6.60 เมตร ความสง

ของพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราช 2.60 เมตร ความสงของจตลงคบาท 2.60 เมตร

ประดษฐานบนแทนฐานทรงบวคว า แบบศลปกรรมไทย ขนาด 38 x 38 เมตร มทางขน 4 ทศทาง ใช

วสดหนแกรนต

สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรนายก ทรงประกอบพธเจมและ

ประพรมนาพระพทธมนตแผนศลาฤกษ และวตถมงคลในการกอสราง ณ วดบวรนเวศวหาร เมอวน

ศกรท 23 สงหาคม พ.ศ.2545

วนจนทรท 9 กนยายน พ.ศ. 2545 เวลา 09.09 น. พลเรอเอกณรงค ยทธวงศ ผบญชาการ

ทหารสงสดขณะนน เปนประธานพธบวงสรวงขนหนชางศก ณ โรงหลอบรษท ช.ประตมากรรม

อนดสตร จากด อ.เมอง จ.นครปฐม และเวลา 11.09 น. เปนประธานในพธวางศลาฤกษพระบรมรา

ชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ณ สนามหนาอาคารกองบญชาการทหารสงสด ถนนแจง

วฒนะ

33

วนจนทรท 24 กมภาพนธ พ.ศ. 2546 พลเอกสรยทธ จลานนท ผบญชาการทหารสงสด

ขณะนน เปนประธานพธบวงสรวงขนหนพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราช ณ โรงหลอ

บรษท ช. ประตมากรรม อนดสตร จากด อ.เมอง จ.นครปฐม

วนพธท 27 สงหาคม พ.ศ. 2546 เวลา 19.15 น. สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถทรง

พระกรณาโปรดเกลาฯ เสดจพระราชดาเนนทรงประกอบพธเททองพระบรมรปสมเดจพระนเรศวร

มหาราช ณ กองบญชาการทหารสงสด

สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ เสดจพระราชดาเน น

ทรงประกอบพธเปดพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ณ กองบญชาการทหาร

สงสด เมอวนองคารท 29 มถนายน พ.ศ. 2547

บทวเคราะห

1 2 3 4

5 6

1. งายาวโคง

2. หวชางมองไปดานซายเลกนอย

34

3. ประทบนงบนคอชางพรอมรบ

4. มการเนนกลามเนอเลกนอย

5. งวงหอยลงเปนจงหวะ

6. ลกษณะการวางเทา เปนการยนปกหลก หรอกาลงเดนกได

รปแบบพระบรมราชานสาวรย พระบรมรปสมเดจพระนเรศวรทรงประทบอยบนคอชางศก

มกลางชาง ทายชาง และจตลงคบาท 4 นาย โดยทขนาดสดสวนของพระบรมรปสมเดจพระนเรศวร

จะใหญกวารปทหารนายอนๆ เลกนอย เพราะประตมากรตองการสรางใหองค สมเดจพระนเรศวร

โดดเดนกวาเหลาทหารทตดตามนนเอง การฉลองพระองคมแบบเดยวกนกบทอนสรณดอนเจดย

จงหวดสพรรณบร และพระบรมราชานสาวรยทอาเภอพนมทวน ทรงพระมาลาเบยง พระหตถทง

สองจบพระแสงของาว ทรงยกพระแสงของาวขนสงกวาทดอนเจดย และทแตกตางจากดอนเจดยคอ

จะทรงโจงกระเบนทบกางเกง ทดอนเจดยจะทรงกางเกงอยางเดยว และอกประการทตางจากดอน

เจดยคอทหนากองบญชาการนพระบรมรปทรงฉลองพระบาท

ชางทรงมลกษณะขนาดของโครงสรางไมใหญโตมาก ทองใหญ แสดงถงความสมบรณของ

รางกาย แขงขาใหญมกลามเนอเปนมด ผวหนงคอนขางเรยบ ไมไดทารอยยนของผวหนงชาง ทาทาง

การยนอยในลกษณะกรยาทกาลงจะออกตวไปขางหนา โดยขาหนากางออกขางซายกาวนาออกไป

มาก หรอดอยในลกษณะยนทาปกหลกกได หวหนมองไปทางดานซายเชดขนเลกนอย สนควขมวด

ดวงตาเบกกวาง งายาวโคงสวนปลายตเขาหากนเลกนอย งวงหอยยาวลงมาเปนจงหวะแบบของชาง

ในงานจตรกรรมไทยเลกนอย

สวนทหารทตดตามทงกลางชาง ทายชาง และจตลงคบาท มการแตงกายแบบทหารไทย

โบราณ สวมหมวกทรงประพาส กลางชางนงบนสปคบ มอทงสองขางถอแพนขนหางนกยงชขน

เหนออากาศ ใบหนาเครงเครยด ปากอาโหรอง และมขอสงเกตททาพระบรมราชานสาวรยแหงน

แตกตางไปจากอนสาวรยทมชางทรงแหงอน กคอเหลาพระแสงศาสตราวธตางๆ ทตงวางอยบน

สปคบนน ทกองบญชาการนจะมไมครบ เพราะไปอยทพระหตถของจอมทพนนเอง ทอนสาวรยอน

แมตวจอมทพทนงบนคอชางจะถออาวธแลว แตบนชนวางอาวธกยงมอยครบถวน สวนทายชางใน

35

พระบรมราชานสาวรยแหงนอยในลกษณะเอนตวไปขางหนา มอขวาถอขอสบดามยาวชวยควบคม

ชางทรง มอซายกมเชอกทชวยพยงใหทรงตวอยได จตลงคบาททง 4 นาย ทกนายถอดาบค ขดฝกดาบ

เปลาไวทหลง ยนปกหลกอยประจาทขาชางทรง หนหนาไปคนละดานเหมอนกบคอยปกปององค

สมเดจพระนเรศวรจากทกทศทาง เหมอนกบในสงครามยทธหตถตอนชางทรงของพระองคตกมนวง

เตลดจนหลงเขาไปตกอยทามกลางวงลอมขาศก ทมทหารเพยงไมกนายตดตามพระองคทน

2.2 พระบรมรปวรกษตรยทรงมาในประเทศไทย

ภาพท 7 พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว กรงเทพมหานคร

ทมาภาพ พระบรมราชานสาวรย พระบรมรปทรงมา , เขาถงเมอวนท 19 กมภาพนธ 2557,

เขาถงไดจาก http://weok.weloveshopping.com

36

2.2.1 พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว กรงเทพฯ

พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว หรอทชาวไทยนยมเรยก

กนวา พระบรมรปทรงมา ประดษฐาน ณ ลานพระราชวงดสต กรงเทพมหานคร ประตมากรคอ

จอรจ เออรเนลต ซอลโล และ โคลวส มสซอง ประวตการสราง การเสดจประพาสยโรปของ

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยห ว รชกาลท 5 ในป พ.ศ. 2449-50 ทาใหประเทศไทยไดม

อนสาวรยแหงแรกและอนสาวรยรปคนขมาแหงแรก ในป พ.ศ. 2450 เมอถนนราชดาเนนสรางแลว

เสรจ และไดลงมอสรางพระทนงอนนตสมาคม และอกปเศษจะถงมงคลสมยท พระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหว ทรงครองราชยได 42 ป ระยะเวลาครองราชยของพระองคยนนานยงกวา

พระมหากษตรยทปกครองประเทศไทยพระองคกอนทงสน จงกาหนดวาจะมการสมโภชเปนงาน

ใหญ ดงนนสมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชราวธ สยามกฎราชกมาร (พระบาทสมเดจพระ

มงกฎเกลาเจาอยหว ) ผสาเรจราชการรกษาพระนครในขณะนน ไดทรงปรกษากบเสนาบด ในอนท

จะดาเนนการจดพระราชพธรชมงคลาภเษก และมความเหนพองกนวา เพอเปนการสนองพระมหา

กรณาธคณในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทไดทรงปกครอง ประชาชนชาวไทย และ

ทานบารงประเทศใหเจรญรงเรอง ไพรฟาขาแผนดนอยเยนเปนสขมาชานาน จงสมควรชกชวน

ประชาชนทวพระราชอาณาจกรใหบรจาคทรพยตามกาลงศรทธา เพอรวมเงนสรางอนสรณสถาน

เฉลมพระเกยรตนอมเกลาฯ ถวาย ซงในเวลานนไดทราบขาวจากยโรปวา เมอ พระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหว เสดจฯ ไปทอดพระเนตรพระราชวงแวรซาย ประเทศฝรงเศส พระองคโปรด

พระบรมรปพระเจาหลยสท 14 ในอรยาบถทรงมา หลอดวยโลหะสารด ประดษฐานหนาพระราชวง

และไดมพระราชปรารภวา ถามพระบรมรปของพระองคทรงมาตงไวในสนามทถนนราชดาเนนตอ

กบบรเวณพระทนงอนนตสมาคมจะเปนสงาด เหมอนดงเชนประเทศตางๆ ในยโรป ดงนน สมเดจ

พระบรมโอรสาธราชฯ จงกราบบงคมทลขอพระราชทานพระบรมราชานญาตนอมเกลาฯ ถวายพระ

บรมรปทรงมาเปนการสนองพระเดชพระคณในพระราช พธรชมงคลาภเษก ซงพระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหวกไดพระราชทานพระบรมราชานญาต2

3

3

อภนนท โปษยานนท, จตรกรรมและประตมากรรมแบบตะวนตกในพระราชสานก เลม 1 (กรงเทพฯ : สานก

พระราชวง, 2536), 208.

37

หมอมเจาจรญศกด กฤดากร เอกอครราชทตสยามประจากรงปารสไดรบพระราชบญชาให

สบหาสถานทในการหลอพระบรมรป ตอมาพบวาโรงหลอซสแฟรมความเหมาะสมหลายอยาง ทง

ดานชอเสยง ราคา และประสบการณ ทางดานประสบการณนนทางซสแฟรเพงจะหลอพระบรม

รปทรงมาของพระเจาอลฟองโซท 13 กษตรยสเปน ในป พ.ศ. 2449

เนองจากการสรางพระบรมรปทรงมามขนาดใหญมาก และตองใชกรรมวธทสลบซบซอน

เพอหลอพระบรมรปและมาทรง คณะผดาเนนงานจงไดตดตอใหประตมากรชาวฝรงเศสชอ จอรจ

เออรเนลต ซอลโล ผมชอสยงทางดานการปนหลอ เปนผรบผดชอบในการสรางพระบรมรปทรงมา

การปนพระบรมรปนนพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดเสดจประทบเปนแบบใหชางปน

ดวย เมอคราวเสดจประพาสยโรปนนเอง

พระบรมรปพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงมาสรางเสรจเรยบรอยและสงถง

กรงเทพฯในป พ.ศ. 2451 วนท 11 พฤศจกายน ปเดยวกน อนเปนวนประกอบพระราช พธรชมงคลา

ภเษก เจาพนกงานไดอญเชญพระบรมรปทรงมาขนประดษฐานบนแทนทพระราชวงดสต สมเดจ

พระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชราวธ สยามกฎราชกมาร (พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา

เจาอยหว) ทรงอานคาถวายพระพรชยมงคลเนองในพระราชพธรชมงคลาภเษก และนอมเกลาฯ ถวาย

พระบรมรปทรงมา จากนนไดกราบบงคมทลเชญเสดจฯ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

ใหทรงประกอบพธเปดผาคลมพระบรมรปทรงมา เพอเปนปฐมฤกษและประกาศเกยรตคณให

ปรากฏสบไป

38

บทวเคราะห

1 2 3 4 5

6 7 8

1. หางยาวชลงพน ไมแสดงความเคลอนไหว

2. ประทบบนหลงมาดวยอาการทสงบนง

3. ขนแผงคอยาวตกลงแนบตามลาคอ ไมแสดงถงความเคลอนไหวทรนแรง

4. หตงชน แสดงถงความสนใจกบสงทอยเบองหนา

5. สวนหวและสายตามองไปขางหนาอยางสงบ

6. กลามเนอสะโพกบนทายและไหลหนา ไมไดเนนกลามเนอทเกนจรง

7. ขาทง 4 ยนสงบนงอยในลกษณะทผอนคลาย

8. ปากปดสนทไมแสดงอาการสงเสยงรอง

39

พระบรมรปพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงมา นหลอดวยโลหะสารด ทนยม

เรยกในสมยนนวา ตกตาทองแดง พระบรมรปทรงมานมขนาดสองเทาของพระองคจรง ทรงฉลอง

พระองคเครองยศจอมพลทหาร เสดจประทบบนหลงมาพระทนง พระหตถขวาพาดอยบนหลงมา

ทรงถอคทาจอมทพชางสามเศยร พระหตถซายทรงรงบงเหยน และมกระบหอยอยทางดานซาย

อรยาบถของพระบรมรป พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว นทรงอยในพระอาการทสงบนง

ไมไดแสดงพระอาการทเคลอนไหวแตอยางไร แสดงถงการททรงเปนพระมหากษตรยผทรงพฒนา

ประเทศชาตบานเมองใหมความเจรญกาวหนาทดเทยมนานาประเทศ ทรงเปนทรกยงของปวงชน

ชาวไทย ประตมากรจงตองนาเสนอพระบรมรปใหสงบนง สงางามนนเอง

จากคาบอกเลาของเจาหนาทกรมศลปากรผมหนาททาความสะอาดพระบรมรปเปนประจา

ทกป หรอในโอกาสใกลวนสาคญๆ เลาวา ลกษณะการปนของประตมากรชาวฝรงเศสนนจะปน

รายละเอยดตางๆ ตงแตพระพกตร พระวรกาย ฉลองพระองค เครองราชอสรยาภรณตางๆ ของพระ

บรมรปนน เมอมอง ดพระบรมรปใกลๆ จะมลกษณะคอนขางหยาบ หรอเปนการปนในลกษณะ

คราวๆ ไมชดเจน แตเมอมองจากขางลางหรอจากสายตาผคนทวไปจะเหนรายละเอยดของ พระบรม

รปนเหมาะสมพอด

สวนมาพระทนง เปนมาเพศ ผ ลกษณะเปนมาพนธตางประเทศ ซงมโครงสรางสงโปรง ขา

ทงสยนอยในอาการสงบนง ขาสวนหนาขางขวาวางเหลยมขาหนาขาง ซายเลกนอย สวนขาหลงขาง

ซายยนลาขาหลงขางขวา หวยกขนมองตรงไปขางหนา ขนแผงคอยาวปกลงทคอขางขวาของมาพระ

ทนง สวนหางยาวไมยก ไมมการแสดงความเคลอนไหวของหางแตอยางใด ในสวนทงแผงคอและ

หาง ประตมากรไดปนเสนขนมแนวทศทางทเปนจงหวะสวยงามตามหลกของงานประตมากรรม ม

การทารองรอยของเสนเลกเสนนอยยาวทวบรเวณขนแผงคอและหาง มขนของแผงคอสวนหนงปก

ทบสายบงเหยนอย สวนหตงชนแสดงถงความสนใจกบสงทอยเบองหนา เครองทรงตางๆ ของมา

พระทนงน ทงบงเหยนตลอดจนอานมามลกษณะเปนรปแบบของมาทรง หรอมาทหารกองเกยรตยศ

ตางๆ ในยโรป

40

ภาพท 8 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช กรงเทพมหานคร

2.2.2 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช กรงเทพฯ

พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ประดษฐาน ณ กลางวงเวยนใหญ

ธนบร กรงเทพมหานคร ประตมากรคอ ศาสตราจารยศลป พระศร มผชวยคอ นายพมาน มลประมข

นายสทธเดช แสงหรญ นายแสวง สงฆมงม และนายสนน ศลากรณ การสรางพระบรมราชานสาวรย

น เกดขนดวยความรวมแรงรวมใจระหวางประชาชนและรฐบาล ความคดรเรมเกดจากภาคเอกชน

ในป พ.ศ.2477 นายทองสข พฒพฒน ผแทนราษฎรจงหวดธนบรในสมยนน ไดเชญผแทนตาบลใน

จงหวดธนบร มารวมประชมเพอกอสราง พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ณ

บรเวณกลางวงเวยนใหญ จงหวดธนบร ทประชมมความเหนชอบ และไดทาหนงสอขอใหรฐบาลซง

41

ขณะนนพนเอกพระยาพหลพลพยหเสนา (พจน พหลโยธน) เปนนายกรฐมนตร ดาเนนการสราง แต

รฐบาลไมตอบสนอง3

4

ชวงตนป พ.ศ. 2478 คณะผรเรมจงไดตงคณะกรรมการดาเนนการกอสราง พระบรมราชาน

สาวรย มนายทองอย พฒพฒน เปนประธาน กราบทลพระวรวงศเธอพระองคเจาอาทตยทพอาภาให

ทรงรวมงานดวย ทรงประทานความเหนวาควรสรางเปนรปนกรบ โดยจาลองพระบรมรปแลวนาไป

กราบทลปรกษาสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ

ขณะเดยวกนพนเอกพระยาพหลพลพยหเสนา นายกรฐมนตร ไดนาเรอง การสรางพระบรม

ราชานสาวรย เขาปรกษาทประชมคณะรฐมนตร ในเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2478 มมตใหแตงตง

คณะกรรมการการจดสราง พระบรมราชานสาวรย คณะกรรมการมมตใหสรางเปนพระบรมรป ซง

กอใหเกดความประทบใจ และเปนเครองเตอนใจใหเกดความเลอมใสในคณความดของพระองคท

ทรงกอบกประเทศชาต มอบหมายใหกรมศลปากรออกแบบจาลองพระบรมรปเลก 7 แบบ เพอขอ

คะแนนความนยมจากประชาชนในงานฉลองรฐธรรมนญ พ.ศ.2480

ผลปรากฏวาแบบพระบรมรปทรงมา พระหตถขวาเงอพระแสงดาบประดษฐานอยบนแทน

สง ดงทปรากฏในปจจบน ไดรบคะแนนสงสด คอ 3932 คะแนน ประชาชนไดรวมจดหาทนกอสราง

ทวดอนทาราม (วดบางยรายใต) ในเดอนมกราคมถงกมภาพนธ พ.ศ. 2482 แตงานกอสรางตอง

หยดชะงกลงระยะหนง ดวยเกดสงครามโลกครงท 2 รฐบาลเปลยนไปหลายคณะ

จนกระทงป พ.ศ. 2491 นายทองอย พฒพฒน และนายเพทาย โชตนชต ซงเปนสมาชกสภา

เทศบาลนครธนบร ไดรวมรอฟนเรอง การสรางพระบรมราชานสาวรย อก ขณะนนจอมพล ป.พบล

สงคราม เปนนายกรฐมนตร สภาผแทนราษฎรและคณะรฐมนตร มมตอนมตใหเงนงบประมาณ

จานวน 200,000 บาท เปนทนเรมแรกในการสราง คณะรฐมนตรไดแตงตงคณะกรรมการขนใหม

เมอวนท 22 มนาคม พ.ศ. 2493 คณะกรรมการฯ มมตใหสราง พระบรมราชานสาวรยประดษฐาน

กลางวงเวยนใหญ อนโลมตามมตของคณะกรรมการชดเดม สวนการปนหลอพระบรมรป แทนฐาน

และสงเกยวของมอบใหเปนหนาทของกรมศลปากร ซงไดมอบหมายใหศาสตราจารยศลป พระศร

4

กรมศลปากร, กองวรรณกรรมและประวตศาสตร, อนสาวรยในประเทศไทย เลม 1 (กรงเทพฯ : อมรนทร, 2538), 276.

42

คณบดคณะจตรกรรมและประตมากรรม มหาวทยาลยศลปากร เปนผออกแบบและปน มผชวยใน

การปนหลอ คอ นายพมาน มลประมข นายสทธเดช แสงหรญ นายแสวง สงฆมงม และนายสนน

ศลากรณ

เมอป พ.ศ. 2555 ไดมการคนพบวดโอภาพเคลอนไหวความยาวประมาณ 1 นาทครง เปน

ภาพการปนตกแตงตนแบบพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนทวงเวยนใหญน

ศาสตราจารยศลป พระศร และอาจารย สทธเดช แสงหรญ กาลงตกแตงพระบรมรปขณะยงเปน

ตนแบบปนปลาสเตอร พรอมดวยรปมาทรง แสดงใหเหนวารปของมาทรงนนปนสดดวยปน

ปลาสเตอร เพราะในภาพ ศาสตราจารยศลป พระศร กาลงไสปนปลาสเตอรสวนคอมาทรงออก

บางสวน และอาจารยสทธเดชกาลงใชคอนสกดสวนขอขาหนาบางสวนออกใหไดรปตามทตองการ

และทาใหเหน พระบรมรปสเกตชขนาดครงเทาพระองคจรงทใชเปนแบบในการปน และทาใหเหน

ตนแบบพระบรมรปขนาดเทาครงทกาลงตกแตงอยในขณะนน ซงปจจบนตนแบบปลาสเตอรเหลาน

บางสวนถกทาลายและบางสวนไดสญหายไปหมดแลว เหลอเพยงตนแบบปลาสเตอรสวนพระเศยร

สมเดจพระเจาตากสนเทานนทยงคงถกเกบรกษาไวเปนอยางด ภายในหอประตมากรรมตนแบบ กรม

ศลปากร นอกจากนทสาคญกคอ ทาใหไดเหนบรรยากาศการทางานปนหลออนสาวรยในยคสมยของ

ศาสตราจารยศลป พระศรดวย

เมองานปนสวนพระเศยร สมเดจพระเจาตากสน เสรจเรยบรอยแลว คณะกรรมการ

อานวยการฯ กาหนดงานพธวางศลาฤกษเททองหลอพระเศยรพระบรมรปในวนศกรท 30

พฤศจกายน พ.ศ. 2494 งานทงหมดเสรจสมบรณภายหลงจากพธวางศลาฤกษ และหลอพระเศยร

ประมาณ 2 ป คณะกรรมการอานวยการฯ มมตใหทาพธเปด พระบรมราชานสาวรย ในวนเสารท 17

เมษายน พ.ศ. 2497 โดยกราบบงคมทลอญเชญพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช เสดจ

พระราชดาเนนเปด พระบรมราชานสาวรย มมหรสพเฉลมฉลองและสมโภช วนท 17-18 เมษายน

พ.ศ. 24975 และมขอเสนอของ นายทองอย พฒพฒน ใหเฉลมพระเกยรตพระเจาตากสนกรงธนบร

แตไมเปนผลอยางไร จนคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 27 ตลาคม พ.ศ. 2524 ใหเทดพระนามเปน

5

กรมศลปากร,กองวรรณกรรมและประวตศาสตร, อนสาวรยในประเทศไทย เลม 1 (กรงเทพฯ : อมรนทร, 2538), 277.

43

สมเดจพระเจาตากสนมหาราช เมองานพธเปดพระบรมราชานสาวรยดาเนนไปแลว ทางราชการ

กาหนดใหวนท 28 ธนวาคม ของทกป เปนวนกราบบงคมพระบรมรปตราบจนทกวนน

บทวเคราะห

1 2 3 4 5 6

7 8 9

1. ปากเปดกวาง

2. ดวงตาเบกกวาง

3. หตงชน

4. แผงคอปลวไสว แสดงถงอาการความเคลอนไหวไมหยดนง

5. ทรงชพระแสงดาบขน

44

6. ขนาดของมากบผขบงบอกถงสายพนธมาวา เปนมาไทย ซงเปนมาทมขนาดเลก

7. หนาอกใหญ ไหล และสะโพก เนนกลามเนอทชดเจน

8. ขาหนาวางอยในระดบสงกวาขาหลง

9. หางชไปขางหลง แสดงถงความรสกพงไปขางหนา

ลกษณะพระบรมราชานสาวรย สมเดจพระเจาตากสนมหาราช อยในชดขนศกกาลงประทบ

บนหลงมาศก พระวรกายเหยยดตรง พระอร (ตนขา) ทงสองแนบอยกบลาตวมาศก พระบาทสอดอย

ในโกลน พรอมทจะตบโกลนใหมาศกวงทะยานไปขางหนา พระหตถซายทรงกระชบสายบงเหยน

ใหมาศกซงกาลงคกคะนองหยดนงอยกบท พระหตถขวาทรงถอพระแสงดาบชขนในอากาศ ออก

คาสงใหกองทพหยดนงอยกบท เพอรอฟงพระบญชาใหเขาประจญบานกบขาศก พระเศยรทรงพระ

มาลาเสาสงแบบไมพบ มขนนกประดบอยบนยอด พระพกตรทหนไปทางดานซายเลกนอย พระหน

(คาง) ทเชดพองาม บงบอกถงการคาดคะเน และการระแวดระวงในสถานการณ พระเนตรแสดงถง

ความเดดเดยว สขม พระขนงขมวดเขาหากน แสดงถงการครนคดและไตรตรอง การนาเสนอพระ

บรมรป สมเดจพระเจาตากสนมหาราช ในลกษณะเชนนเผยใหเหนเจตนารมณของประตมากร ท

ตองการแสดงลกษณะอนเขมแขงเดดเดยวของจอมทพทเกรยงไกร ผทรงมงมนในการกอบกเอกราช

ใหกบชาตไทย

ลกษณะของมาศกของ สมเดจพระเจาตากสนมหาราช มลกษณะเปนมาพนธไทย มลกษณะ

ไมคอยสงใหญ ขาหนาทงสองเหยยดตรง ยนหยดนงอยกบท เพราะจอมทพทรงดงกระชบบงเหยน

ไว หวและลาตวโยกเอนไปขางหนาเลกนอย สวนขาหลงทงสองเหยยดเอนไปขางหนาในทา

เตรยมพรอมทจะวงแลนไปขางหนา ตลอดจนใบหทงสองทตงชนแสดงถงความตนตว กลามเนอทก

สวนของรางกายเกรง รจมกทบานออกเพอพนลมหายใจออก ปากทเปดกวางจนเหนฟนเหมอนกาลง

เปลงเสยงรองทคกคะนองออกมา และหางทยกขนสง ประตมากรรมมารปนแสดงถงลกษณะของมา

ศกชนดทกาลงคกคะนองอยางเตมท และพรอมทจะพาจอมทพโลดแลนไปขางหนา อปมาดงนกมวย

หรอเสอทกาลงจองจบเหยอมกเขมงเกรงกลามเนอ ยอมดมพลงดดนนากลวมากกวาเมอมนตะปบ

เหยอไดแลว

45

ศาสตราจารยศลป พระศร นาเสนอภาพแมทพผยงใหญแหงประวตศาสตรชาตไทยใน

ทาทางทสงางามสมชายชาตนกรบ สงบนง และไมหว นไหว แตเตมไปดวยพลงแหงความกลา

หาญกลาและเดดเดยว มาทรงของพระองคแมจะหยดนงอยกบท แตกเตมไปดวยพลงแหงมาศกชนด

ซงเชยวชาญในการยทธ และกาลงคกคะนองพรอมทจะโลดแลนไปขางหนา เมอจอมทพสงการ พระ

บรมรปของพระเจาตากสนมหาราช และมาศก ถงแมจะอยในลกษณะหยดนงอยกบท แตทกอณของ

กลามเนอในรางกายกลบเขมงตงอยางเหนไดชด ลกษณะของสพระพกตร และอากปกรยาของหวมา

บงบอกถงความเคลอนไหวภายใน สภาวะทางจตและอารมณทแปรปรวนอยภายใน5

6

6

กฤษณา หงสอเทน, “อนสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ดอกผลของศลปะเรอเนสซองซ” ศลปวฒนธรรม 31,2

(ธนวาคม 2552), 111.

46

ภาพท 9 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช จงหวดจนทบร

ทมาภาพ พอเพยงทเพยงพอ, เชาวนใหมกบของใหมทตองลอง @ จนท, เขาถงเมอวนท

30 มกราคม 2557 , เขาถงไดจาก http://www.oknation.net/blog/Porjai2499/2013/06/01/entry-1

2.2.3 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช จ.จนทบร

พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ประดษฐาน ณ สวนสาธารณะทงนา

เชย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร ประตมากรคอ นายสภร ศระสงเคราะห นายชน ประสงค นายปกรณ

เลกสน นายชวลต หสพงษ นายดวงแกว ทพยากรศลป และนายพชต บญญากร 6

7 ชาวจงหวดจนทบร

มความสานกในพระมหากรณาธคณใน สมเดจพระเจาตากสนมหาราช ททรงรวบรวมคนไทยกอบก

อสรภาพจากพมาไดเปนผลสาเรจ ทรงฟนฟประเทศชาตใหเขาสความสงบโดยเรว เนองจากใน

7

ศลปากร,มหาวทยาลย,คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ,สมดภาพประตมากรรม กรงรตนโกสนทร, (กรงเทพฯ

: กราฟคอารต, 2525), 245.

47

ระหวางทพระองคทรงรวบรวมกาลงคน และอาวธยทโธปกรณ เพอกอบกบานเมอง ทรงใชเมอง

จนทบรเปนฐานทมนสาคญ ทงการรบเมอครงททรงยดเมองจนทบร แสดงถงพระปรชาสามารถและ

ความเดดเดยวทางการทหารของพระองค ชาวจนทบรจงมความประสงคทจะกอสราง พระบรมรา

ชานสาวรยของพระองคประดษฐานไว ณ สวนสาธารณะทงนาเชย เพอใหเปนทเคารพสกการะ และ

เปนศนยรวมจตใจของชาวจนทบร จงไดตดตอขออนญาตการกอสรางจากกรมศลปากร และใหกรม

ศลปากรดาเนนการปนหลอ ตลอดจนประดษฐาน พระบรมราชานสาวรย 7

8 กอสรางแลวเสรจ

ประกอบพธเปดพระบรมราชานสาวรย เมอวนท 28 ธนวาคมพ.ศ. 2524

8

กรมศลปากร,กองวรรณกรรมและประวตศาสตร,อนสาวรยในประเทศไทย เลม 1 (กรงเทพฯ : อมรนทร,2538),288.

48

บทวเคราะห

1 2 3 4 5 6 7 8

9 10

1. ปากเปดกวาง

2. ดวงตาเบกกวาง สวนหวกมลง ทาใหคอเปนเสนโคง

3. ดาบชไปขางหนาแสดงถงความมงมน

4. หตงชนลไปดานหลง

5. แผงคอยาวปลวไสว

6. กมสายบงเหยน

7. แนวเสนของหลงมาไมตงชนมาก ทาใหผขนงไดอยางมนคง

49

8. หางชไปขางหลง ชวยใหดพงไปขางหนา

9. ขาหนายกขนดวยความคกคะนอง ยนดวยขาหลง

10. ลกษณะทาทางทหารเอกเอนตวพงไปขางหนาคลอยตามมาทรง

พระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงอยบนหลงมาศก ทรงฉลองพระองคในชด

ขนศกคลาย พระบรมราชานสาวรยทประดษฐานกลางวงเวยนใหญ พระเศยรทรงพระมาลาเสาสง

พระพกตรประตมากรไดยดตนแบบจากรปทศาสตราจารยศลป พระศรปนไวเมอครง สรางพระบรม

ราชานสาวรย ทวงเวยนใหญ พระศอ(คอ)ทรงสรอยประคา พระหตถขวาทรงกาพระแสงดาบชไป

ขางหนา บงบอกถงความเชอมน พระหตถซายกมสายบงเหยนมาพระทนงทกาลงทะยานไปขางหนา

ดวยความคกคะนอง

รปของมาศกมลกษณะโครงสรางรางกายทใหญ บกบน แขงขาใหญ ประตมากรปนเนน

กลามเนอเปนมดๆ อยางชดเจน และกาลงแสดงอาการคกคะนองผาดโผนอยางเตมท ขาหนาสองขาง

ยกลอยละลวขนเหนออากาศ ยนหยดดวยขาหลงทงสอง แสดงถงความแขงแรงของมาศกเพศผชนด

ทพรอมจะนาจอมทพพงเขาสสมรภมรบ ดวงตาเบกกวาง สนควขมวดแสดงถงความตนตว หวหนไป

ทางดานซายเลกนอยตามสายบงเหยนทกมจากจอมทพ หางยกสงลอยขนานไปกบอากาศ แมมาศกจะ

ยกตวขนสงดวยความคกคะนอง แตแนวองศาของสนหลงไมไดตงขนมาก เมอพจารณาดแลวทาให

จอมทพนงไดโดยมงคง ดวยโกลนททรงเหยยบ และสายบงเหยนททรงกมไวแนนนนเอง

สวนทหารเอกทง 4 นาย การแตงกายคลายๆ กน สวมเครองแตงกายทหารไทยโบราณตาม

ยคสมยนน ไมสวมรองเทา พระเชยงเงนมอขวาถอปนยาวคาบศลา มอซายกาไวแนน ขาขางซายกาว

ไปขางหนา ตวโยกเอนไปขางหนา มสายสะพายใสพวกดนปน และลกกระสน สายตามองไป

ขางหนาอยางมงมน หลวงพชยอาสา ซงตอมาคอ พระยาพชยดาบหก มอซายกมดาบทอยในฝก มอ

ขวาชนวไปขางหนา ขาขวากาวไปขางหนา สายตาหนมองไปดานซาย และเคาโครงหนาของหลวง

พชยอาสารปนประตมากรปนโดยใชเคาโครงหนาเดยวกนกบอนสาวรยพระยาพชยดาบหก หนา

ศาลากลางจงหวดอตรดตถ ทอาจารยสนน ศลากรณ ปนไวในป พ.ศ. 2511 หลวงราชเสนา มอขวาช

ดาบขนเหนอศรษะ มอซายกมฝกดาบ ตวเอนไปขางหนา ใบหนาหนไปดานหลง ปากรองคลายกบ

50

ตะโกนสงใหเหลาทหารทอยเบองหลงรบวงตามเขาสสมรภมรบ หลวงพรหมเสนา สหนาเครงเครยด

ปากเผยอจนเหนฟน แสดงถงจดเดอดของอารมณทพรอมจะฟาดฟนกบศตร หลงสะพายดาบทอยใน

ฝก มอขวากมสายสะพายดาบ มอซายชขนสงสญญาณใหเหลาพลทหารทตามมาดานหลงมงเขาส

สนามรบ

ภาพท 10 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา

ทมาภาพ อนสาวรย ทงภเขาทอง , เขาถงเมอวนท 2 กม ภาพนธ 2557, เขา ถงไดจาก

http://www.lifesci-global.com/

2.2.4 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จ.พระนครศรอยธยา

พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ประดษฐาน ณ ทงภเขาทอง อาเภอ

พระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธ ยา ประตมากรคอ นายชน ประสงค และนายธวชชย ศร

สมเพชร ความเปนมาของโครงการกอสรางนน กระทรวงมหาดไทยไดรบรายงานจาก จงหวด

51

พระนครศรอยธยา วา สมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถทรงมพระราชเสาวนยกบผวาราชการ

จงหวดพระนครศรอยธยา วา สมควรใหมการพจารณาจดสราง พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระ

นเรศวรมหาราช ณ บรเวณ ทงภเขาทอง ซงเปนททมความสาคญทางประวตศาสตรและอยในเขต

พนทตอเนองกบทงมะขามหยอง อนเปนทตงของพระราชานสาวรยสมเดจพระสรโยทยในปจจบน

กระทรวงมหาดไทยไดนอมเกลาฯ รบสนองพระราชดารดงกลาว และเปนผรบผดชอบโดย

เรมดาเนนการกอสรางตงแต พ.ศ. 2538 โดยครงเรมแรกนน “คณไขมกด ชโต” ประตมากรหญงคน

แรกของประเทศไทย ในฐานะกรรมการฝายออกแบบฯ และเปนประตมากร ประจาราชสานก เปน

ผรบผดชอบดาเนนการออกแบบและปนหลอ ภายหลงคณไขมกดไดเสยชวตอยางกะทนหน

คณะกรรมการดาเนนการกอสรางฯ จงไดมอบใหกรมศลปากร เปนผดาเนนงานตอ โดยนายชน

ประสงค ผอานวยการสวนประตมากรรม สถาบนศลปกรรม กรมศลปากร ไดรบมอบหมายให

ออกแบบ และปนหลอในสวนของพระบรมรปองคพระบรมราชานสาวรย และภาพนนตาแสดงพระ

ราชประวตของ สมเดจพระนเรศวรมหาราช ทประกอบแทนฐาน พระบรมราชานสาวรย ฯ สวนการ

ออกแบบแทนฐานนน อยในความรบผดชอบของนาวาอากาศเอกอาวธ เงนชกลน ผเชยวชาญพเศษ

ของกรมศลปากร

เรมแรกนนประตมากรไดศกษาประวตศาสตรทเกยวของกบพระราชประวตของ สมเดจพระ

นเรศวรมหาราช โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบพระมหาวรกรรมของพระองค ในฐานะททรงเปน

กษตรยนกรบทมพระเกยรตภมเลองลอระบอไปนานาประเทศ อยางมอาจมผใดเปรยบไดนบแต

โบราณจวบจนปจจบน จากการทประตมากรศกษาประวตศาสตร หลายฉบบ พบวาพระองคดา

(สมเดจพระนเรศวรมหาราช ) ทรงเปนวรบรษนกรบ มาตงแตยงไมไดขนครองราชย ทรงกอบก

บานเมอง เมอแตครงยงทรงเปนสมเดจพระราชโอรส ทรงแผพระราชอาณาเขตเมอเปนพระเจา

แผนดน และยงมความสอดคลองกบหลกฐานทางประวตศาสตร ความเกยวเนองกบพนทบรเวณทจะ

ดาเนนการกอสราง พระบรมราชานสาวรย คอทงภเขาทอง อนเปนสมรภมทพระองคทรงประกอบ

พระมหาวรกรรมมากมาย รวมถงการททรงนาทหารออกปลนคายพระเจาหงสาวด เมอครงพระเจา

หงสาวดนนทบเรงทรงยกทพหลวงมาลอมกรงศรอยธยา เมอป พ.ศ. 2129 (หลงจากสมเดจพระ

นเรศวรทรงประกาศอสรภาพขาดไมตรกบกรงหงสาวด เมอป พ.ศ. 2127) พระเจาหงสาวดทรง

52

เกณฑไพรพลทหารพมารามญกวา 240,000 คน จดแบงเปนสามทพ คอ ทพหลวงของพระเจาหงสาว

ด ทพพระมหาอปราชา และทพพระเจาตองอ

เมอสมเดจพระนเรศวรเสดจออกปลนคายทพพมาอยบอยครง พระเจาหงสาวดจงบญชาให

ลกไวทาม ทหารเอกพมาผฝมอในการรบ คอยดกจบ กมตวสมเดจพระนเรศวร ดวยทหารมา จนเกด

การสประยทธบนหลงมาขน ระหวางสมเดจพระนเรศวรเจาวงหนากรงศรอยธยากบลกไวทามทหาร

เอกฝายพมา ผลคอสมเดจพระนเรศวรทรงมชยเหนอนายทหารมา แสดงใหเหนถงพระปรชาสามารถ

นาพระทยอนแกลวกลา เดดเดยว มพรนพรงแกอรราชศตร อกทงยงแสดงใหเหนถงความเชยวชาญ

ในการใชอาวธในการรบบนหลงมา อนหาไดยากยง

สมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงปฏบตการอยางกลาหาญ และเสยงภย ทรงนากองทพทหาร

มา ตเขาไปภายในใจกลางขาศก พรอมดวยทวนในพระกร จงจนตนาการไดวาพระองคคงมความคบ

แคนพระทยทพมาเหนวาไทยออนแอ จงยกทพมาลอมหมายเอาเปนเมองขนโดยงายดจดงกอน จง

เขนฆาทหารพมาใหไดรถงความเขมแขงของไทย ดงนน ประตมากรจงออกแบบพระบรมรปให

ประจกษแกสายตาถงความเดดเดยวกลาหาญในพระมหาวรกรรมครงนน

ประตมากรไดวางแนวคดในการกาหนดรปแบบของพระบรมรปเปน 3 แบบดวยกน คอ

แบบท 1 เปนรปแบบทสมเดจพระนเรศวร มหาราชทรงมาศกอยางผาดโผน โดยกรยามาศก

นน ยกขาหนาทง 2 ขาง ยนดวย 2 ขาหลง แสดงออกถงนาพระทยอนกลาหาญ และเปนการขมขวญ

ขาศก ประหนงวามเสยงมาศกรองดงกองคกคะนองอยางเตมท โดยมสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรง

มาศกชพระแสงทวน พระพกตรดบอกถงความเหยมหาญสมเปนนกรบ

แบบท 2 เปนรปแบบทแสดงใหเหนถงอากปกรยาแหงชยชนะของ สมเดจพระนเรศวร

มหาราชททรงรบชนะลกไวทามแลว ทรงมาศกเดนเหยาะยางอยางสงางามนาเกรงขาม พระหตถขวา

ทรงชพระแสงทวนขนเหนอเศยร พระหตถซายทรงบงคบมาดวยสายบงเหยน สมดงเปนวรกษตรย

นกรบผยงใหญของไทย

แบบท 3 เปนรปแบบทจาลองศกครงนนอยางสมบรณแบบ สะทอนใหเหนอารมณ

ความรสกประหนงวา เหตการณในครงนนไดบงเกดขนอกครง พระพกตรด เขม คม แฝงแววแหง

53

ความเหยมหาญ เดดเดยว เปนสญชาตญาณ แหงนกรบผยงใหญ ทมไดหวาดกลวภยแหงอรราชศตร

ทามกลางวงลอมทหารพมา ทรงหยดมาศกทกาลงวงดวยแรงกระตนจากพระองค ดวยพระหตถซาย

ทกมบงเหยน พระหตถขวาทรงพระแสงทวนในลกษณะทพรอมจะทาการสประยทธ กบศตรทกรกน

เขามาหวงจะจบพระองค ทามกลางวงลอม จงไดแทงลกไวทามดวยพระแสงทวน และประหารทหาร

ทศ ดวยพระแสงดาบ ดงนน พระบรมรปพระองคจงขดดาบถอทวน ทวงทเปยมดวยพระทยทแกรง

กราว มกลวภยอนตราย อนเปนแบบทประตมากรคดวาเหมาะสมทสด บนรากฐานของ

ประวตศาสตรแหงความเปนจรง

การออกแบบพระบรมราชานสาวรย ในสวนของพระบรมรปจะสงเกตไดวา พระพกตรแฝง

แววด เขม คม เดดเดยว กลาหาญ ซงในการออกแบบในสวนของพระพกตร ประตมากรไดยดแบบ

พระพกตรทศาสตราจารยศลป พระศรปนไว และไดนามาเปนแบบปนพระบรมรปทศาล สมเดจพระ

นเรศวรมหาราช อาเภอเมองหนองบวลาภ จงหวดหนองบวลาภ ทสรางเมอป พ.ศ. 2511 ในสวนของ

พระวรกาย มความสงางาม คมเขม พระหตถซายกมบงเหยนบงคบมาศก พระหตถขวาทรงพระแสง

ทวนพรอมรบ ทรงชดนกรบทมไดอลงการนกแตสมจรง เนองจากทรงออกปลนคายพมา

หลงจากขนการออกแบบ กไดตนแบบพระบรมราชานสาวรยทสงา สวยงาม สมพระเกยรต

ตอมาคอการปนขยายองคพระบรมราชานสาวรย ซงตองเรมจากการปนขยายรปมาทรงกอน โดยการ

นาลกษณะของมาทมสรระสวยงามสมบรณมาเปนแบบในการปน ภายหลงเมอดาเนนการปนขยาย

แลวปรากฏวา ตวมาทรงมขนาดเลกกวาฐาน ดแลวไมสมดลกน และหากนาพระบรมรป สมเดจพระ

นเรศวรมาประกอบแลวจะไมสงางาม เนองจากขนาดมาทรงมขนาดเลกไมเหมาะสมกบแทนฐาน จง

ตองปนขยายขนาดรปมาอกครง

เมอตองปนขยายมาทรง จงตองปนขยายสวนพระบรมรปดวย เพอใหไดสดสวนงามสงา

อยางสมพระเกยรต ซงในการปนขยายจะตองรอใหปนขยายมาทรงเสรจสนเสยกอน จงจะดาเนนการ

ได เพราะตองถอดพมพในสวนของหลงมาแลวหลอดวยปนปลาสเตอร ตอจากนนจงขยาย พระบรม

รปประทบบนหลงมาทจาลองขนมา จงแลวเสรจ

การขยายตนแบบรปปนนน ประตมากรไดดาเนนไปดวยความประณต เพราะเปนงานปน

แบบลอยตว จะตองปนขยายใหไดสดสวน ทงความยาว ความกวาง และความหนา ประตมากรตองม

54

ความรความชานาญมาก เมอปนขยายตนแบบแลวเสรจ จงดาเนนการถอดแมพมพจากรปตนแบบ

เพอดาเนนการหลอดวยโลหะสารดตอไป เมอการปนหลอพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวร

มหาราชสาเรจลง จะเหนไดวาเปนองคพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวร ทมความสงางาม

และยงใหญอยางสมพระเกยรต

พระบรมรปมความสงวดจากพระบาทถงพระเศยร 5.45 เมตร ซงเปนอรยาบถประทบนงบน

หลงมาศก สวนมาศกซงถอวาเปนรปมาหลอโลหะสารดทใหญทสดในประเทศไทย มความสงจาก

กบเทาถงห 6.64 เมตร ความยาววดจากปากถงปลายหาง 8.50 เมตร ซงรวมความสงของพระบรมรา

ชานสาวรยได 9 เมตร ใชโลหะหลอทงสน 9 ตน 8

9ระยะเวลาการกอสรางนบตงแตออกแบบเสรจ รวม

ทงสน 2 ป และมพธเปดพระบรมราชานสาวรยอยางเปนทางการ เมอวนศกรท 1 มถนายน พ.ศ. 2544

9

การปกครอง,กรม,หนงสอทระลก เนองในพธเปดพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ณ ทงภเขา

ทอง อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา,พมพครงท1 (กรงเทพฯ : อาสารกษาดนแดน, 2544), 34.

55

บทวเคราะห

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11

1. ทวนชเอยงลงดนเลกนอย เตรยมพรอมทจะตอกรกบศตร

2. ปากอาออกจนเหนฟน

3. ดวงตาเบกกวาง

4. หชไปดานหลง

5. เสนคองอไปดานหลงเขาหาตวผข ตามแรงดงสายบงเหยน

6. กมสายบงเหยนแนน ดงใหมาทกาลงวงหยดอยกบท

7. ทรงตวตรงบนหลงมาอยางมนคง

56

8. หนาอกหนาใหญ แสดงถงความแขงแรง

9. ขาหนายนกบพน ทาใหอกเชด ขาหลงยอตาลง ทาใหบนทายตาลงเชนกน

10. ไมเนนกลามเนอมาก

11. หางชไปดานหลง

ลกษณะของพระบรมราชานสาวรยแหงน เปนพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรทรงประทบ

บนหลงมาศก ในลกษณะทกาลงทรงควบมานากองทหารของพระองคมาอยางรวดเรว เมอปะทะกอง

กาลงพมา จงทรงชกสายบงเหยนดวยพระหตถซาย เพอหยดมาศกทกาลงคกคะนองใหอยกบท พระ

หตถขวาทรงพระแสงทวนพรอมทจะสประยทธกบอรราชศตร พระพกตรหนไปทางดานซาย

เลกนอย ลกษณะของพระเนตรดดน นาเกรงขาม พระเศยรไมไดทรงพระมาลา ทาใหเหนพระพกตร

ชดเจน ทรงขดพระแสงดาบทเกบอยในฝก

สวนลกษณะของมาศกนนมลกษณะทไมใหญมาก เปนมาพนธไทยทโครงสรางรางกาย

สมบรณ หนาอกหนา และกวาง สหนาของมาศกสะดงตนอยางเหนไดชด จากดวงตาทเบกกวาง ปาก

ทเผยอเปดกวางราวกบสงเสยงรองกกกองไปทวอาณาบรเวณ ทาทางของมาศกทหยดทนทในขณะท

วงมาอยางรวดเรว จงแสดงอาการสะดงหยด ขาคหนายนพนดน เชดหนาอก และหวเปนเสนโยไป

ดานหลง ทาใหบนทายและขาคหลงยอตาลง หางชไปทางดานหลง เสนเอยงโยทแสดงความรสกวา

หยดมาอยางกะทนหน และดวยการทพระบรมราชานสาวรยประดษฐานอยกลางทงภเขาทอง ซงเปน

สถานทกวางขวางและโลงแจง ประตมากรจงตองออกแบบใหขนาดพระบรมรปใหญเปนพเศษ คอม

ขนาดสามเทาพระองคจรง มขนาดใหญทสดในบรรดาพระบรมรปทรงมาในประเทศไทย เพราะเมอ

นาพระบรมรปไปประดษฐานจะไดยงใหญ โดดเดน สงางามสมพระเกยรต อยกลางทงภเขาทอง

57

ภาพท 11 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดลาปาง

ทมาภาพ อธชย ตนกนยา, สมเดจพระเทพฯ เสดจทรงเปดพระบรมราชานสาวรยสมเดจ

พระนเรศวรนค ร ลาปาง , เขาถงเมอวนท 27 มกราคม 2557, เขาถงไดจาก

http://www.fm97mhz.com/

2.2.5 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จ.ลาปาง

พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ประดษฐาน ณ เทศบาลตาบลเกาะคา

อาเภอเกาะคา จงหวดลาปาง ประตมากรคอ นายสมควร อมตระกล และนายภราดร เชดช ทมาของ

การสรางพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช แนวความคดในการ กอสรางเกดขนเมอ

ป พ.ศ. 2535 โดยครงนนสถานทกอสรางอยทไรรศมธรรม (หลงโรงงานอาหารกระปองลาปางฟ ด)

มการขอรบบรจาค และเรยไรเงนหลายๆ ครง แตกไมสามารถสรางได ทาไดแคสวนฐานทบรเวณไร

รศมธรรม จนพล โททนงศกด อภลกษณโยธน ซงเปนคนลาปาง และไดไปเหนรปหลอขององค

สมเดจ พระนเรศวร มหาราช ทโรงหลอพระนครศรอยธยา ทหลอเสรจนานแลว แตไมมคนทจะ

ดาเนนการตอ ทานจงไดปรกษากบหลายๆ ฝายในลาปาง เพอหาแนวทางทจะทาใหสาเรจลลวงใหจง

58

ได ประชาชนจงหวดลาปาง และพนทใกลเคยง จงรวมมอรวมใจกนสละกาลงทรพย เพอทจะสรางท

ประดษฐานและตกแตงภมทศนบรเวณโดยรอบใหสวยงาม และเสรจสมบรณ เพอจะไดเปนสถานท

ทองเทยว และเปนทเชดหนาชตาของจงหวดลาปางตอไป

จากหลกฐานทางประวตศาสตร การเดนทพของสมเดจพระนเรศวรมหาราชผานเมองลาปาง

พบวา มหลกฐานบนทกภายหลงทพระองคเสดจสวรรคต ณ เมองหาง สมเดจพระเอกาทศรถ พระ

อนชา ไดเคลอนทพพรอมพระบรมศพสมเดจพระนเรศวร มหาราช จากเมองหาง สเมองหรภญชย

หลงจากนนไดเดนทพขามเทอกเขาขนตาลแลวพกทพ ณ กลางปาทหางฉตร ไดมการทาเครองหมาย

พกทพ ดวยการสรางเจดยขนาดเลกขน หนงแหง อนเปนจดทตงพระบรมศพ (อยในศนยอนรกษ ชาง

ไทย) ตอมาไดเดนทพไปเกาะคา และพกทพทเมองลมภกปปะ (เวยงพระธาตลาปางหลวง) ทวดพระ

ธาตลาปางหลวง กอนจะเคลอนทพไปสบปราบ ทงเสลยม เมองสโขทย กลบสกรงศรอยธยา

กองทพภาคท 3 มณฑลทหารบกท 32 รวมกบขาราชการ พอคา และประชาชนชาวจงหวด

ลาปางไดรเรมดาเนนการกอสรางพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ขนในป พ.ศ.

2535 โดยมวตถประสงค ดงน คอ

1. เพอเฉลมพระเกยรต สมเดจพระนางเจา ฯพระบรมราชนนาถ ในวโรกาสทรง ม

พระชนมายครบ 5 รอบ ในป พ.ศ.2535

2. เพอเทดพระเกยรต และราลกถงพระมหากรณาธคณของสมเดจพระนเรศวรมหาราช ท

ทรงกอบกเอกราชของชาต

3. เพอใหเปนสถานทเคารพสกการะของประชาชนทวไป

4. เพอใหเปนแหลงศกษาทางประวตศาสตร

เมอวนท 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2553 กองทพภาคท 3 ไดกาหนดพนทบรเวณทประดษฐานพระ

บรมราชานสาวรยฯ ณ สวนสาธารณะเกาะคา อาเภอเกาะคา จงหวดลาปาง โดยจดทารายละเอยดการ

ใชพนท และบรเวณโดยรอบ สงใหกรมศลปากรพจารณาเรยบรอยแลว

59

เมอวนท 9 กนยายน พ.ศ. 2553 กองทพภาคท 3 ไดมอบหมายให มณฑลทหารบกท 32

รวมกบจงหวดลาปาง อญเชญพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จากโรงหลอโลหะ

บรษท เอเชย ไฟนอารท จากด อาเภอบางปะหน จงหวดพระนครศรอยธยา มาประดษฐาน ณ

พลบพลาทประทบชวคราว

เมอวนท 21 มกราคม พ.ศ. 2555 พลโทวรรณทพย วองไว แมทพภาคท 3 เปนประธานพธ

บวงสรวง และพธเคลอนยายพระบรมรปสมเด จพระนเรศวรมหาราช ดวยกระบวนพยหยาตราส กล

มารค ณ เทศบาลตาบลเกาะคา อาเภอเกาะคา จงหวดลาปาง

เมอวนท 23 มกราคม พ.ศ. 2555 พลเอกประยทธ จนทรโอชา ผบญชาการทหารบก เปน

ประธานพธอญเชญพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราช ขนประดษฐานยงพระบรมราชานสาวรย

แหงใหม ณ พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช อาเภอเกาะคา จงหวดลาปาง

เมอวนท 27 กมภาพนธ พ.ศ.2555 สมเดจพระเทพรตนราชสดา สยามบรมราชกมาร เสดจ

พระราชดาเนนท รงเปดพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช อาเภอเกาะคา จงหวด

ลาปาง

60

บทวเคราะห

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12

1. ปากมาอากวาง

2. หวกมลงทาใหเสนของคอโคง

3. หชไปดานหลง

4. กลามเนอตามคอขนเดนชด

5. ขนแผงคอปลวไสว

61

6. มายนบนพนทลาดเอยงทาใหสวนหนาเชด

7. มอทงสองกมสายบงเหยนตง

8. สวนทายยอตาลงทาใหเหมอนกาลงพงไปขางหนามากขน

9. หางชไปดานหลงชวยเสรมความรสกพงไปขางหนา

10. ขาหนาซายยกขนดวยความคกคะนอง

11. ขาหนาขวายนพนบนเนนดนอยางสงางาม

12. เหลาทหารหาญอยในทาทางพรอมทจะอารกขาจอมทพ แตละนายยนอยในตาแหนงของเนนดนทลดหลนตาลง

มา ทาใหองคจอมทพบนหลงมาศกโดดเดนยงขน

ลกษณะของพระบรมราชานสาวรยแหงน พระบรมรปสมเดจพระนเรศวรทรงประทบบน

หลงมาศกทยนอยบนเนนดนสง มเหลาพลทหารจานวน 9 นาย ยนอยท งสองฝงของมาทรง พระบรม

รปสมเดจพระนเรศวร มลกษณะทรงฉลองพระองคคลายกบ พระบรมราชานสาวรย ททงภเขาทอง

พระหตถขวาและซายรงสายบงเหยนทงสองขางบงคบมาศก ทรงขดพระแสงดาบค และพระมาลา

เบยง พระพกตรมเคาโครงแบบเดยวกบทศาสตราจารยศลป พระศร ปนไว

สวนมาทรงนนมลกษณะโครงสรางสงใหญ คลายมาพนธของตางประเทศ อยในลกษณะ

กาลงกาวยางเดนขนบนเนนดนทสรางขนมาใหมลกษณะเปนกงแทนฐานของพระบรมราชานสาวรย

ซงมลกษณะลาดเอยงไปทางดานหลง ทาใหลกษณะขาหนายนในตาแหนงสงกวาสวนขาหลง ทาให

หลงของมาทรงลาดเอยงไปทางดานหลงเชนกน ขาหนาขางซายยกขนในลกษณะคกคะนอง ขาหนา

ขางขวายนปกหลกอยกบพนดน ขาหลงขางซายวางเหลอมมาขางหนาขาหลงขางขวา ลกษณะคลาย

กาลงเดนขนเนนดนทชน หวมาทรงหนไปทางขวาเลกนอย และผงกกมลงตามสายบงเหยน ปากเปด

กวางคลายกบสงเสยงรองดวยความคกคะนองของมาเพศผพนธด หางยาวยกขนมมวลปรมาตรเปน

กลมกอนเดยวขนานไปกบแนวสนหลง มการเนนปรมาณของเสนขนตรงขางใต และสวนปลายของ

หาง เปนจงหวะทมความสวยงามคลายปลายของหางลายกระหนก

สวนรปของพลทหารทง 9 นายนน จะยนอยทางดานซายของมาทรงจานวน 6 นาย ทาง

ดานขวาของมาทรง จานวน 3 นาย จากการแตงกายของทหารทง 9 นายนบงบอกวาเปนเพยงพล

62

ทหารเทานน ไมไดเปนนายทหารแตอยางใด เชน การทไมไดสวมเสอแบบนายทหาร แตจะสวมเสอ

ทมลกษณะคลายเสอยนต บางนายกไมไดสวมเสอ ซงปราศจากเครองหมายบงบอกถงความเปน

นายทหาร แตกมทหารบางนายทสวมหมวกปก และหมวกกลบลาดวนอยบาง แตกไมไดแสดงถงยศ

ทสงแตอยางใด ซงการออกแบบใหพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชพระมหากษตรยนกรบ ท

ยงใหญของไทยอยรวมกบพลทหารนน อาจเปนการแสดงใหเหนถงความเปนผนาขององคสมเดจ

พระนเรศวรมหาราชททรงนาทพทหารสศกตางๆ ดวยพระองคเอง ซงเปน การยากทจะพบวาใน

ประวตศาสตรนน จอมทพจะเสดจลงมาตอสกบขาศกดวยพระองค ซงไมตางจากพลทหาร แสดงถง

ความกลาหาญเดดเดยวของพระองคไดเปนอยางด

รปพลทหารทง 9 นายถอจบอาวธแตกตางกนไป เชน ดาบ หอก ปนยาวคาบศลา โล เปนตน

ลกษณะพลทหารแตละคนรางกายบกบน เหนกลามเนอชดเจน แสดงใหถงความแขงแรง และความ

ดดน กลาหาญทจะปกปองเอกราชของชาตบานเมอง ผานแววตาทสาแดงออกมาผานสหนาของ

ทหารแตละนาย และจากการยนของพลทหารทมจานวนมากพอสมควรน จงทาใหสวนบรเวณขา

ของทหารมความซบซอน บางสวนจงถกลดทอนลง โดยการปนใหดคลายกบขานนจมเขาไปกบเนน

ดนนนเอง เนนดนนปนหลอขนใหมลกษณะเปนแทนฐานของพระบรมราชานสาวรยไปในตว เพราะ

มระยะความสงจากพระบรมรปพอสมควร ตาแหนงการยนของพลทหารกลดหลนลงมาจากระดบขา

ของมาทรง ทาใหเหนพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชโดดเดน ชดเจนยงขน

63

ภาพท 12 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จงหวดเชยงราย

ทมาของภาพ : สมควร อมตระกล

2.2.6 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช จ.เชยงราย

พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ประดษฐาน ณ ดานหนาองคพระมหา

เจดยชยชนะศก ดอยนางนอน อาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย ประตมากรคอ นายภราดร เชดช

กองทพภาคท 3 ซงเปนหนวยทหารทรบผดชอบงานดานความมนคงในพนท 17 จงหวดภาคเหนอได

มการจดประชมรวมกบหนวยงานในพนทภาคเหนอ ทงพลเรอน ตารวจ ทหาร เมอป พ.ศ. 2543 และ

มความเหนพองกนวา พนทอาเภอแมสายเปนพนททมความสาคญดานความมนคง แตยงไมมพระ

บรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช เพอเปนสถานทสาหรบสกการ ะบชา อกทงเพอเปน

การบารงขวญและเปนกาลงใจใหแกประชาชนในพนท ในทประชมจงเหนพองกนใหจดสรางพระ

มหาเจดยชนะศก และพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราชในพนทอาเภอแมสาย

64

จงหวดเชยงราย เพอเปนการเทดพระเกยรต และเผยแพรพระเกยรตคณของสมเดจพระนเรศวร

มหาราช ทงเพอเปนศนยรวมจตใจ และเปนสถานทสาหรบเคารพสกการะของประชาชนโดยทวไป

โดยเฉพาะเพอเปนการระลกถงวรกรรมและพระมหากรณาธคณทสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงม

ตอประชาชนชาวไทย

มลนธพทกษภมไทย จงจดหาทนสรางพระมหาเจดย ชยชนะศก และพระบรมราชานสาวรย

สมเดจพระนเรศวรมหาราช อ.แมสาย จ.เชยงราย บนยอดเขาสง 1,750 ฟต เพอเปนอนสรณในพระ

ปรชาสามารถของพระองค และเปนศนยรวมจตใจของประชาชน ใหราลกถงพระราชกรณยกจของ

พระองคททรงคณอนนตแกประเทศชาต เพอกอใหเกดการรวมพลงสามคค แกไขปญหาของชาตให

บงเกดความสงบสขรมเยน และเพอการธารงรกษาอธปไตยของชาตไทย

รปแบบในการกอสรางพระมหาเจดยจาลองแบบ มาจาก เจดยวดใหญชยมงคล จงหวด

พระนครศรอยธยา ขนาดฐาน 29 x 29 เมตร สง 39 เมตร พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวร

มหาราชอยดานหนาพระมหาเจดย หนพระพกตรไปทางทศเหนอ มขนาดใหญกวาพระองคจรง หนง

เทาครง เปนพระบรมรปประทบบนหลงมาทรงพระแสงทวน

หนวยงานทรบผดชอบในการปนหลอพระบรมรปคอ กลมงานประตมากรรม สานกชางสบ

หม กรมศลปากร ประตมากรผออกแบบและปนคอ นายภราดร เชดช การออกแบบพระบรมรปนน

ในตอนแรกประตมากรไดออกแบบปนสเกตชใหมาทรงนนยน 3 ขา ขาหนาขางหนงยกขนดวยความ

คกคะนอง แตคณะกรรมการดาเนนการกอสรางตองการใหมาทรงนนแสดงอาการคกคะนองออกมา

อยางเตมทดวยการยกขาหนาทงสองขางขนแบบผาดโผน ซงปญหากมอยวาสวนขาหลงทงสองขาง

ของมาทรงจะรบนาหนกพระบรมรปและตวมาทรงไดอยางไร เพราะทงพระบรมรปและมาทรงนนม

ขนาดใหญถงหนงเทาครง หลอดวยโลหะสารด ซงมนาหนกมาก

ในประเทศไทยมพระบรมรปทรงมาหลายแหง สวนใหญมาทรงจะยนสขา มแหงหนงทรป

มาทรงยกขาหนาทงสองขนยนดวยสองขาหลง หางลอยชไปกบอากาศ คอ พระบรมราชานสาวรย

สมเดจพระเจาตากสนมหาราช ทประดษฐาน ณ สวนสาธารณะทงนาเชย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

ซงดานขางทงสองฝงของมาทรงจะมรปทหารเอก 4 นายประกอบอยดวย รปทหารเอกนเองทเปน

สวนชวยรบนาหนกของพระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชและมาทรง โดยการออกแบบปน

65

ใหรปทหารเอกสองนาย (พระเชยงเงนและหลวงพชยอาสา) ยนชดอยขางๆ มาทรง ใหจงหวะ

ชายเสอดานหลงของทหารเอกทงสองทยนอยคนละฝงของมาทรง ปลวเขาไปรบกบตาแหนงใตอาน

มาทหอยลงมาพอด จงเปนการชวยถายเทนาหนกของพระบรมรปและมาทรงลงมาทขาของทหารเอก

ทงสองนนเอง

แตพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช อาเภอแมสายน หากจะออกแบบให

มาทรงยนดวยสองขาหลงนนกสามารถทาได ดวยการทาใหโครงสรางภายในโดยเฉพาะสวนขาหลง

ของมาทรงนนมความแขงแรงเปนพเศษ แตหากนาไปตดตงประดษฐานแลว เมอเวลาผานไปอาจจะ

ไมแขงแรงมงคง และพงลงมาได เพราะสดสวนของขามานนเปนสวนทเลกพอสมควร จงตองเลอก

ออกแบบใหพระบรมรปมความคงทนแขงแรงมากทสด จงตองแกปญหาดวยการออกแบบปนใหหาง

มาตรงสวนปลายตวดลงมาตดกบพน จงมจดรบนาหนก 3 จด คอ ขาหลงทงสองขาง และหางทยาว

ตวดลงมาตดกบพน

รปแบบเคาโครงพระพกตรของสมเดจพระนเรศวรมหาราช ประตมากรไดยดแบบจากรปท

ศาสตราจารยศลป พระศร ปนไว การฉลองพระองคไดยดรปแบบของพระบรมราชานสรณดอนเจดย

จงหวดสพรรณบร สวนเครองทรงของมาศก ทงอาน ตลอดจนบงเหยน และเครองประดบตางๆ ซง

เปนแบบเครองทรงของมาไทยแตโบราณ โดยนารปแบบมาจากมาทรงของ พระบรมราชานสาวรย

สมเดจพระเจาตากสนมหาราช ทประดษฐานกลางวงเวยนใหญ และมาทรงของ พระบรมราชานสาว

รยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ณ ทงภเขาทอง เปนตน

สาหรบการกอสรางพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช ผานขนตอนการ ปน

หลอ และไดผานการพจารณาของคณะกรรมการของกรมศลปากรแลว การหลอโลหะสารดเสรจสน

แลว เหลอเพยงแตทาพธอญเชญพระบรมราชานสาวรยไป ประดษฐาน ณ บรเวณดานหนาองคพระ

มหาเจดยชยชนะศก ดอยนางนอน บานปายางผาแตก อาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย ตอไป

66

บทวเคราะห

1 2 3 4 5 6

7 8 9 10

1. ปากอากวาง

2. หวกมลงทาใหคอเปนเสนโคง

3. หชไปดานหลง

4. กมสายบงเหยนไวแนน

5. อยในลกษณะเกอบลกขนยน

6. ทรงตวดวยการเหยยบโกลน

7. ขาหนาทงสองยกขนในระดบทตางกน

8. ขาหลงทงสองยนอยในระดบทตางกน

67

9. หางตวดลงมาตดกบพน

10. กอหญาเขามารองรบขาหลงกบหาง

ลกษณะของพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราชของอาเภอแมสายน เปนพระ

บรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงประทบบนหลงมาศกทกาลงคกคะนอง พระหตถขวาทรง

พระแสงทวนชออกไปขางพระองค พระหตถซายกมบงเหยนควบคมมาทรงทกาลงยกตวผาดโผน

พระเศยรทรงพระมาลาเบยง ทรงขดพระแสงดาบไวทพระขนอง (หลง) พระพกตรดดน เครงขรม นา

เกรงขามยง สมเปนกษตรยนกรบผยงใหญของไทยโดยแท

สวนมาทรงมลกษณะโครงสรางรางกายใหญ สมบรณแขงแรง แสดงอาการผาดโผนเตมท

ถกกระตนสงจากองคสมเดจพระนเรศวรมหาราชใหวงออกไปขางหนา ดวยความสะดงจากคาสงเจา

เหนอหวจงออกตวกระโจนไปขางหนาพรอมยกตวขนดวยความคกคะนอง ยกขาหนาทงสองตะกย

ขนไปในอากาศ ยนหยดดวยขาหลงทงสองซงวางเหลอมกน ทาใหสวนสะโพกและขาหลงทงสองน

เหนกลามเนอเดนชด มเสนเลอดขนดวยอาการเกรงของกลามเนอ หวผงกกมลงมองพนดน ทาให

เหนแนวเสนทสนคอเปนจงหวะโคงสวยงาม และเหนกลามเนอสวนลาคออยางชดเจน สวนหางตวด

ลงมาตดกบพนดนสมผสกบกอหญาทเบองลาง รปทรงของหางเปนมวลปรมาตรกอนเดยว มการเนน

บรเวณสวนปลายหาง และสวนในใหเปนเสน มจงหวะทพลวไหว ไมแขงกระดางจนเกนไป

68

2.3 ประตมากรรมรปคนขมาในศลปะตะวนตก

ภาพท 13 ประตมากรรมจกรพรรดมารคสออเรลอสทรงมา สมยโรมน

ทมาภาพ Francis Verweij-Bangcot, The bronze equestrian statue to have

survived since Antiquity is that of Emperor Marcus Aurelius, เขาถงเมอวนท 5 กมภาพนธ

2557, เขาถงไดจาก http://www.panoramio.com/

การสรางอนสาวรยรปคนขมานนปรากฏอยท วโลก ผลงานเกาแกทสดอยในยคโรมนคอ

ประตมากรรมจกรพรรดมารคสออเรลอสทรงมา เปนประตมากรรมสาคญชนหนง มกรรมวธในการ

หลอรปโลหะสารดทดเยยม และชบทอง ทารายละเอยดทเนนความเหมอนจรงตามธรรมชาต และ

ความเปนปจเจกบคคล

ในสมยเรอนาซองซมอนสาวรยรปคนขมา ฝมอของประตมากรเอก ชาวอตาเลยน 2 คน คอ

อนสาวรยนายพลอราสโมดา นารน ทออกแบบและปนโดย โดนาเทลโล และอนสาวรยนายพลบาร

โทโลเมโอ คอลเลโอน ทออกแบบและปนโดย เวรรอคคโอ

69

ภาพท 14 อนสาวรยนายพลอราสโมดา นารน

ทมาของภาพ Equestrian monument of Erasmo da Narni called

Gattamelata, เขาถงเมอวนท 5 กมภาพนธ 2557, เขาถงไดจาก http://www.bluffton.edu

อนสาวรยนายพลอราสโมดา นารน ในประเทศอตาล ถอไดวาเปนรปทรงมาทมชอเสยง

และเกาแกทสดแหงหนง เปนประตมากรรมหลอโลหะสารดขนาดใหญ การสรางเรมเมอ ประมาณ

ค.ศ. 1445 สาธารณรฐเวนส ไดเลงเหนถงความจงรกภกด และความซอสตยของนายพลอราสโมดา

นารน จงไดทาสญญาวาจางให โดนาเทลโล ประตมากรเอกแหงเมองฟลอเรนซ ออกแบบสราง

อนสาวรยใหกบนายพลอราสโมดา นารน ซง ถงแกมรณกรรมเมอวนท 16 มกราคม ค.ศ. 1443 ขณะ

อายไดประมาณ 73 ป ถงแมโดนาเทลโลจะไมมโอกาสไดเหนเขาในชวงระยะเวลาน เพราะโดนาเทล

โลไดยายถนฐานมาสรางงานศลปะทเมองปาโดวา ภายหลงจากทนายพลอราสโมดาเสยชวตไปแลว

แตโดนาเทลโลอาจจะเคยเหน หรอพบปะกบนายพลอราสโมดา ในขณะทอยในวยแหงความสาเรจ

70

มากอนกเปนได ซงกลาวกนวา โดนาเทลโล ไดรบแรงบนดาลใจในการสรางผลงานชนนจากรปมา

โบราณทวดซานมารโกในเวนส และอนสาวรยของจกรพรรดมาคสออเรลอสแหงโรมน9

10

อนสาวรยของแมทพใหญแหงสาธารณรฐเวนส อราสโมดา นารน นบเปนผลงานทสราง

ชอเสยงใหกบโดนาเทลโลมากทสดชนหนง อนสาวรยหลอดวยโลหะสารดรมดา สรางขนในป ค.ศ.

1445-53 ตงอยในเมองปาโดวา ประเทศอตาล ลกษณะงานประตมากรรมชนนคอ นายพลอราสโมดา

นารน แมทพใหญอยในทานงตวตรงบนหลงมาศก มอซายกระชบสายบงเหยนไวพอประมาณ มอ

ขวาถอคทาแหงจอมทพ ซงเปนเครองหมายแสดงอานาจสงสดในการบงคบบญชาการของกองทพ

นายพลอราสโมดาสวมชดเกราะทมความงดงามประดบประดาดวยลวดลายราวกบชดเกราะขององค

จกรพรรด มดาบเลมยาว แขวนอยทสะโพกขางซาย ใบหนาเครงขรม และสงางาม แสดงถงความ

เขมแขง กลาหาญ เดดเดยว และสขมรอบคอบ อนเปนคณสมบตสาคญของจอมทพผมอานาจเตมท

ในการบญชาการรบ

มาศกทมลกษณะโครงสรางใหญโตบกบนเหมอนมาทใชในการลาก อยในลกษณะเดนกาว

ยางไปขางหนา เทาหนาขางซายวางอยบนลกแกว ศรษะอยในลกษณะผงก และเอยงไปทางดานขวา

เลกนอย ปลายหางถกรวบผกไวอยางเรยบรอย กลามเนออยในลกษณะผอนคลาย แตกมการทา

โครงสราง สดสวน กลามเนอ และเสนเลอดทปดโปนอยใตผวหนงใหเหมอนจรงตามธรรมชาต

อนสาวรยนายพลอราสโมดา นารน อาจมงนาเสนอภาพของแมทพใหญทไดรบชยชนะ

จากการรบ กาลงขมาเหยาะยางตรวจแถวทหารของตน หลงจากสนสดการรบกบขาศกแลว หรอภาพ

ของแมทพทนาในการยทธกลบคนสบานเกดเมองนอนของตน ทามกลางเสยงโหรองแสดงความ

ยนดของประชาชนทออกมายนตอนรบสสองขางทาง

10

กฤษณา หงสอเทน, “อนสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ดอกผลของศลปะเรอเนสซองซ” ศลปวฒนธรรม 31,

(ธนวาคม 2552), 116.

71

ภาพท 15 อนสาวรยนายพลบารโทโลเมโอ คอลเลโอน

ทมาภาพ Verrocchio Equestrian Monument of Bartolomeo Colleoni,

เขาถงเมอ 1 กมภาพนธ 2557, เขาถงไดจาก http://www.studyblue.com/

นายพลบารโทโลเมโอ คอลเลโอน แมทพใหญแหงกองทพสาธารณรฐเวนส มรณกรรม

เมอป ค.ศ. 1475 อนสาวรยหลอดวยสารดรมดาของนายพลบารโทโลเมโอ คอลเลโอน เปนผลงานท

มชอเสยงโดงดงไปทวโลก และเปนผลงานชนสดทายในชวตของเวรรอคคโอ สรางขนระหวางป

ค.ศ. 1479 -88 ตงอยในกรงเวนส ประเทศอตาล อนสาวรยนายพลบารโทโลเมโอ ตงอย บนแทนฐาน

ทจงใจออกแบบใหสงชนและแคบ เพอเนนความสงสงาของอนสาวรย การเคลอนไหวอนเตมไปดวย

พลงของมามแบบนาเสนอทแตกตางจากอนสาวรยนายพลอราสโมดาของโดนาเทลโลอยางเหนได

ชดเจน ลกษณะของนายพลบารโทโลเมโอ ทนงอยบนหลงมาอยางองอาจ สงาผาเผย และเตมไปดวย

72

พลงแหงการเคลอนไหว ใบหนาของจอมทพแสดงออกถงความตงเครยดดดน รมฝปากเผยอ

เลกนอยราวกบกาลงจะเปลงเสยงในการบญชาการรบ ลาตวยดตรง และเอนไปขางหลงเลกนอย ขาท

เหยยดตรง เทาทสอดอยในโกลน และกลามเนอทเกรง บงบอกถงความเตรยมพรอมทจะตอสฟาดฟน

กบศตร แขนซายของแมทพอยในลกษณะงอเปนมมฉาก มอซายกระชบสายบงเหยน เพอควบคมมา

ใหพรอมทะยานไปขางหนา มอขวาถอคทาแหงจอมทพ ศรษะหนไปทางดานซาย ตวของนายพลบาร

โทโลเมโอ อยในชดเกราะของแมทพใหญทมลวดลายงดงาม ศรษะสวมหมวกเหลก ทงดงามดวย

ลวดลายประดบประดา มอกาคทาแหงจอมทพ และกระชบบงเหยนไวแนนจนเสนเลอดปนโปน

ขนมาอยางเหนไดชด10

11

มาศกมลกษณะโครงสรางสงใหญ อยในอาการคกคะนองพรอมทจะออกศก หวผงก และ

หนไปทางซายตามสายบงเหยนทจอมทพกระชบไว ขาทงสกาวยางอยางเตมไปดวยพลง ขาหนาซาย

ยกงอขนกาวยางไปขางหนา เสนเลอดป ดโปนออกมาอยางชดเจนตามสวนตาง ๆ ของรางกาย

กลามเนอตนตวและเกรงไปทกสวน หทงคตงชนขน จมกบานออก ปากเปดกวางในลกษณะเปลง

เสยงรองคกคะนอง ทโคนหางถกมดไว ทงตวนายพลบารโทโลเมโอ และมาศก เผยใหเหนถง

เจตนารมณของศลปนในการสะทอนภาพวกฤตการณพรอม ทจะฟาดฟนตอส โดยมจอมทพกาลง

บญชาการกลางสนามรบอยางเครงเครยด เปนวนาทแหงการตดสนความพายแพ หรอชยชนะของฝาย

ใดฝายหนง

การสรางอนสาวรยรปคนขมาทงในสมยโรมนและสมยเรอ นาซองซนเปนแรงดลใจ ให

เกดความ นยมในการ สรางอนสาวรยรปคนขมามากขนในทวปยโรป และแพรหลาย ตอไปทวโลก

รวมถงประเทศไทยดวย

11

กฤษณา หงสอเทน, “อนสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ดอกผลของศลปะเรอเนสซองซ” ศลปวฒนธรรม 31,

(ธนวาคม 2552), 116.

73

2.4 ประตมากรรมรปคนขมาของศลปนตะวนตก

2.4.1 เฟรเดรก เรมงตน (Frederic Remington)

ภาพท 16 เฟรเดรก เรมงตน

ทมาภาพ Shannon J. Hatfield, Frederic Remington Short

Biography, เขาถงเมอ 24 มกราคม 2557, เขาถงไดจาก http://en.wikipedia.org/

เฟรเดรก เรมงตน (4 ตลาคม 1861 - 26 ธนวาคม 1909) ศลปนชาวอเมรกน ซงเปนทยอมรบ

กนวาเปนศลปนผนาภาพลกษณทางตะวนตกมาสประเทศอเมรกา และเปนแรงบนดาลใจใหเกด

ความหลงใหลในเรองราวเกยวกบโคบาล ชาวอนเดยนแดง และมาปา ตอมามศลปนดาเนนรอยตาม

เขาอกเปนจานวนมาก และในทสดผสรางภาพยนตรไดนาไปสรางกลายเปนตานานของชาวอเมรกน

ดานตะวนตก ผลงานของเขาทงภาพวาด และประตมากรรม เปนสงแสดงภาพ ลกษณตะวนตกในวง

กวาง ชวงเวลาทสวยงามในประวตศาสตรของอเมรกาในขณะทคนอเมรกนทแกรงกลาตองเผชญกบ

ความปาเถอน

ผลงานจตรกรรมและประตมากรรมรป มา โคบาล และ อนเดยนแดงของเรมงตน

ความสามารถในการวาดภาพผคนและสตว ของเขามความเหมอนจรงมาก เปนสงทนาทงและผลงาน

ศลปะของเขามความนาตนเตน และเปนธรรมชาต ทาใหเขาประสบความสาเร จและไดรบความนยม

ประตมากรรมรปมา จานวนมากของเขาไดใส ความ เคลอนไหวทนาทงลงไปดวยทาใหรปปนดม

ชวตชวา ศลปนจานวนมากทดาเนนรอยตามเขา

74

เรมงตนเกดทเมองแคนตน มลรฐนวยอร ค และอาศยอยใกลเมอง Ogdensberg (มพพธภณฑ

ทสรางขนใหกบเขาและแสดงผลงานของเขาในปจจบน ) หลงจบจากมหาวทยาลย เรมงตนขนไป

อาศยอยทางตะวนตก เพอจะเรยนรวถชวตของคาวบอยอยางจรงจง เขาไดกลายเปนโคบาลทองเทยว

ไปกบฝงววยงทตางๆ เดนทางจากประเทศเมกซโกไปยงประเทศแคนาดา และไดรางภาพตางๆ ไป

ตลอดทาง เมอความเขาใจในเรองชวตทเขาแสวงหานนเรมจางหายไป เขาเดนทางกลบมาทนวยอรค

ในป ค.ศ. 1885 เพอบนทกการใชชวตทงดงามในตะวนตก ความสาเรจในดานการวาดรป และปนรป

ปนเกดขนอยางรวดเรวชอของเขา กลายเปนทรจก อยางกวางขวาง และกลายเปน ศลปนทมคาตวสง

ทสด

ภาพท 17 Frederic Remington, The Wounded Bunkie, 1896

ทมาภาพ schummi06514, Frederic Remington, "The Wounded Bunkie" –

1896, เขาถงเมอ 4 กมภาพนธ 2557, เขาถงไดจาก http://www.flickr.com/

75

วเคราะหรปแบบประตมากรรม

1. The Wounded Bunkie, 1896, Bronze

1 2 3

4 5

1. กาลงไดรบบาดเจบ ทรงตวบนหลงมาอยางไมมนคง

2. ชวยพยงใหทรงตวบนหลงมาทกาลงวงได

3. หางสะบดไปดานหลง แสดงถงการวงทเรวมาก

4. ขาตะกย ใหความรสกเหมอนกาลงพงทะยานไปขางหนา

5. มาทงสองตววงโดยใชเพยงขาและกบตวละขางสมผสพน ทาใหเหนถงจงหวะของมาทวงเรวมาก ๆ

ประตมากรรม รปทหารสองคนขมาทกาลงแสดงอาการวงควบ โดยทหารผหนงบนหลงมา

กาลงไดรบบาดเจบ สวนทหารอกคนกาลงพยงทหารทไดรบบาดเจบใหทรงตว อยบนหลงมาได

เพอทจะนาพาออกไปใหพนสมรภม หรอเรงรบเพอจะนาตวไปรกษาในทปลอดภย

76

2. The Cheyenne, 1901, Bronze

1 2 3

4 5 6

1. เอนตวไปขางหนา ทาใหรสกเหมอนกาลงพงไปขางหนา

2. ไมมอานมา อนเดยนแดงตองใชขาหนบบนหลงมาใหแนน

3. หางปลวไปดานหลง ชวยใหขางหนาพงตวออกไป

4. ขนแผงคอมาสะบดปลวชวยใหเคลอนไหว

5. มาวงเรวมาก จงหวะขา และกบมา จงไมสมผสดนเลย

6. แผนหนงสตวผนใหญทพาดบนหลงมาตกหอยลากไปกบพนดน ชวยในการทรงตวของรปมากบคนข

ประตมากรรม รปชายชาวอเมรกนพนเมองเผาไชแอนน ขบนหลงมาทกาลงวงควบ แสดง

ใหเหนถงความเรวในการขมาอยางเตมท มอขวาถอหอก บนหลงมามผาคลายหนงสตวผนใหญพาด

อย และสวนชายหอยยอยตกลงขางขวาของลาตวมา ลากไปกบพน

77

3. Coming through the Rye,1902, Bronze

1 2

3 4

1. ใบหนาแสดงออกถงความสข สนกสนาน

2. ยงปนขนฟา แสดงถงการเฉลมฉลอง ความพอใจ

3. การกาวขาของมา แสดงถงการวงเคยงกนไปแบบชาๆ

4. มาแตละตวหนหนา และยกหวตางกนไป ชวยใหดมความเคลอนไหวมากยงขน

ประตมากรรม รปคาวบอย 4 คนขมา ทกาลงวงอยางชาๆ เคยงขางกน จากใบหนาของ

คาวบอยทง สยมราเร ง ดมความสข สนกสนานเฮฮา ทกคนถอปนพกสน ดวยมอขวา ยกขนไปบน

อากาศคลายกบจะยงฉลองดวยความรสกดใจ

78

4. Dragoons_1850, 1905, Bronze

1 2

3 4 5

1. บคคลสองฝายตอส ยอยดขดขนกนระหวางทมากาลงวง

2. ตาแหนงของหวมาแตละตวอยในระดบทตางกน ทาใหเหนถงความรสกเคลอนไหว

3. ขามาไมเหยยบพน ทาใหรสกถงความเรว รนแรง

4. สวนหวกมลงทาแนวเสนโคงกบบนทาย ทาใหมาตวทอยขางหนาและหลงเดนขน

5. มาตวแรกกาลงวงและยนขาออกไปขางหนา ทาใหรสกวาคนขมากลมนกาลงทะยานไปขางหนา

ประตมากรรมรป กลมคนขมา เปนชาวพนเมอง ทเขาไปขโมยมาของทหารลาดตะเวนท

กาลงตงคายพกแรมอย เปนการแสดงความกลาหาญของชายชาวพนเมอง ทจะปกปองดนแดนถน

ฐานของพวกเขา ชายชาวพนเมองอเมรกน 2 คน และทหารอเมรกน 2 นาย อยในลกษณะทกาลงตอส

ดนรน ขดขนกนของทงสองฝาย โดยทมาทง 5 ตวกาลงวงควบดวยความเรวสง

79

5. The Rattlesnake, 1905, Bronze

1 2 3

4 5

1. แนวของหวมาตลอดสนหลงไปถงตนหางเปนเสนโคง

2. เสนโคงของหลงแสดงถงความไมมนคง จากการทมาอยในลกษณะทผดแผกจากอาการตกใจกลว

3. บนทายของมาหอ แสดงถงความรสกทไมมนคง

4. สวนหวกมลงมา แสดงใหเหนถงความรสกตกใจ จากการมองเหนง

5. ขาหนาทงสองขางทพบเขาหาลาตว แสดงออกถงความรสกตกใจกลวงทพน

ประตมากรรม รปคาวบอยกาลงขมา มงหางกระดงโผลขนมาจากพนดน ทาใหมาสะดง

ตกใจกลวตามสญชาตญาณทรบรไดถงความอนตรายของงชนดน เปนการตอบสนองทางความรสก

ทรนแรงของสตวใหญทมตอสตวทมขนาดเลกกวา สวนคาวบอยบนหลงมากแสดง อาการตกใจแทบ

ไมทนไดตงตวกบเหตการณทเกดขน

80

6. The Buffalo Horse, 1907, Bronze

1 2 3

4 5 6

1. สหนาของมาแสดงถงความเจบปวด ตกเปนฝายทถกกระทา

2. อนเดยนแดงถกเหวยงขนไปบนอากาศพรอมกบมา

3. แนวหลงมาโกงเปนเสนโคงตามแรงขวดของควายไบซน

4. สะโพกและขาหลงของควายไบซนแสดงอาการเกรง จนกลามเนอสวนนปรากฏขนอยางเดนชด

5. ลาตวและขาหนาของควายไบซนยกขนเหนออากาศ แสดงถงพลงทรนแรง

6. ขาหลงมายอพบเขาหาลาตว แสดงถงความเจบปวดทไดรบ

ประตมากรรมแสดงเหตการณการลาสตวของชาวพนเมองอเมรก กน โดยชาวพนเมองขมา

กาลงจะลาควายไบซนสตวทอยคทงหญาของอเมรกามาชานาน แตเกดเหตการณโชครายขน เมอ

ควายไบซนตอสเพอปองกนตวจากชาวพนเมอง โดยใชหวชนและงดเขาททองมาพาหนะของชาว

พนเมองยกขนไปบนอากาศ

81

7. Cowboy, 1908, Bronze

1 2 3

4 5 6

1. หวกมลง ทาใหแนวคอเปนเสนโคง

2. ปากมาอาตามแรงกระชากสงใหหยดจากสายบงเหยนในมอโคบาล

3. โคบาลหนหนามาทางดานซายแสดงอาการสนใจ หรอแปลกใจกบบางสงทเหน จงหยดมา

4. ขาหนาซายยกขนเปนแนวตรง พรอมทจะยนพน เพอหยดการเคลอนตว

5. ขาทง 3 ขางยนปกหลกเปนแนวเอยงไปดานหลง แสดงถงอาการทมาวงมาอยางรวดเรว แลวหยดชะงก

6. หางปลวไปทศทางเดยวกน

ประตมากรรม รปคาวบอยขมา โดยมาแสดงลกษณะอาการทกาลงวงมาดวย ความรวด เรว

แลวหยดอยางกะทนหน แสดงอาการคกคะนองดวยการกมหวลง ขาหนาขางซายยกขนชไปขางหนา

ขาหนาขางซายและขาหลงทงสองขางยนพนอยกบท

82

8. TheBroncho Buster, 1909, Bronze

1 2 3 4

5 6 7

1. แนวเสนหลงจรดหวมาโคงงอ แสดงถงความไมมนคง

2. โคบาลเอนตวหมอบ บนหลงมา เพอใหทรงตวอยได

3. เทาขวาของโคบาลไมไดสอดอยในโกลน แสดงถงความเสยงทจะตกจากหลงมา

4. มอซายกมสายบงเหยน และแผงคอมา เพอชวยพยงตว

5. หางไมสมผสพน ชวยใหรสกมความเคลอนไหวมากยงขน

6. ยกตวขนยนดวยสองขางหลง

7. ขาหนาทงสองยกขนในระดบทเทากน

ประตมากรรม รปคาวบอยขมา มาอยในลกษณะกาลงแสดงอาการพยศ ผาดโผน ยกตวขน

เหนออากาศ ยนดวยสองขางหลง แตไมไดแสดงความรนแรงขนาดทจะสลดผข ใหตกลงมาจากหลง

แตอยางใด

83

9. Trooper of the plains ,1909, Bronze

1 2 3

4 5 6

1. ปากอาแสดงการเปลงเสยงออกมา

2. สหนาแสดงอาการเหนอยหอบจากการวง

3. โคบาลกมสายบงเหยนไวแนน เพอใหทรงตวอยได

4. ขาและกบทงสขางไมไดเหยยบพนเลย แสดงถงจงหวะทมาตวนวงดวยความเรวสง

5. รปรางคลายพชหรอหญาเขามารองรบขามา

6. หางลอยปลวไปขางหลงตามความเรว

ประตมากรรม รปคาวบอยขมา มอขวาถอปนพกสน ในลกษณะพรอมทจะยงทกเมอ มอ

ซายกมสายบงเหยนมา สวนมากอยในลกษณะทาทกาลงวงควบอยางรวดเรว

84

2.4. เฮนร เมอรวน ชารดด (Henry Merwin Shrady)

ภาพท 18 เฮนร เมอรวน ชารดด

ทมาภาพ Henry Merwin Shrady, เขาถงเมอ 23 มกราคม 2557,

เขาถงไดจาก http://en.wikipedia.org/

เฮนร เมอรวน ชารดด (12 ตลาคม 1871 - 12 เมษายน 1922) เกดในมหานครนวยอร ค เปน

บตรชายของศลยแพทย จอรจ เฟรเดอร ก ชารดด เฮนรศกษาศลปะอยางไมเปนทางการ แต

ประตมากรรมรปสตวปาหลอสารดของเขาได รบการยอมรบในสหรฐอเมรกา และเปนประตมากร

ชาวอเมรกนทมชอเสยง จากผลงานการสรางอนสาวรยของยลสซสเอส. แกรนท ประธานาธบดคนท

18 ของสหรฐอเมรกา ในอรยาบถขมา ประดษฐาน ณ กรงวอชงตนดซ สหรฐอเมรกา และงาน

85

ประตมากรรมประกอบอนสาวรยแหงน เชน รปสงโตทง สเฝาทฐานของรปประธานาธบดแกรนทข

มา และยงมรปกลมทหารมาประจญบาน และรปทหารบนรถมาพวงปนใหญ

ภาพท 19 Henry Merwin Shrady,Grant Memorial ,1902-22

ทมาภาพ Ser Viajero, Estados Unidos: Washington, เขาถงเมอ 29 มกราคม

2557, เขาถงไดจาก http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Grant_Memorial_1.JPG

เฮนร เมอรวน ชารดด เปนประตมากรทเรยนรการปนดวยตนเอง และใชเวลาทงหมดใน ชวต

ของเขาสรางผลงานเกยวกบอนสาวรย ใหกบนายพลยลสซส เอส . แกรนท ทมลรฐวอชงตน ผลงาน

ชนนเขาไดใชเวลา ถง 22 ป จากเวลาทงหมด 24 ปททางานเปนประตมากร (ผลงานของเขาถกนามา

แสดงสองอาทตยหลงจากทเขาสนชวต) ภาระของชารดดในการสรางอนสาวรยนายพล แกรนทนถอ

วาเปนงานทใหญมาก รวมทงการสรางรปปนของมาและทหาร ซงเนนทหารมาทกาลงวงทะยานเขาส

สนามรบ และทหารทเดนแถว เปน ประตมากรรมหลอโลหะสารด นอกจากน ชารดดยงไดสราง

อนสาวรยรปคนขมา ไวอกสองสามแหง รวมทงอนสาวรย ของจอรจ วอชงตน ในป ค.ศ. 1901-06

และอนสาวรยของนายพลโรเบรต อ.ล. ในป ค.ศ. 1917-24 ซงเปนอนสาวรยทม รปแบบนงบนหลง

มาหลอโลหะสารดเหมอนอนสาวรยของนายพลแกรนท

86

ชารดด เกดทมลรฐนวยอร คและทาธรกจ จนกระทง เขาเกด เปนโรคไทฟอยด ในขณะทพก

ฟนจากไข เขาเรมออกเทยวตามสวนสตว และไดรางภาพสตวตางๆ เขาเรมอาชพใหม ของเขาดว ย

การสรางแบบสตวตวเลกๆ ใหกบบรษท Gorham Silver กอนทจะลงมอสรางอนสาวรยของนายพล

แกรนท เขาไดมงมนสรางรป ประตมากรรม สตวหลอโลหะสารด มราย ละเอยดสวยงาม รวมทงรป

ปนของบคคลสาคญตางๆของดนแดนตะวนตก ผลงานเลกนอยเหลานมคาสาหรบนกสะสม

เขาใชผลงานสเกตซใน สวนสตวมาสรา งเปนงานประตมากรรม กวางตวผ และควายปา ไบ

ซนขนาดเลก ประตมากรชอ Karl Bitter สนบสนนใหชารดด ปนรปสตวเหลานนใหใหญขน และ

นาไปแสดงในงาน 1901 Pan-American ทเมองบอบฟาโล รปปนสตว 8 ชนของชารดดไดถกนาไป

ตกแตงราวสะพานในงานฉลองสะพาน ดวย ในวนนผลงาน “Elk Buffalo” ขนาดใหญนนเปนทรจก

และกลายเปนสงสาคญของมลรฐวอชงตน

87

วเคราะหรปแบบประตมากรรม

1. Cavalry Charge,1902-22, Bronze

1 2 3

4 5 6 7

1. สหนาของมาตวนแสดงออกถงความตนตกใจหวาดกลว

2. ทหารแตละนายแสดงถงความเหนอยลา วตกกงวล

3. ทหารผนคาดวาเปนนายทหารชนผนา สงเกตจากเครองประดบของมาทเขาข จะมมากกวามาตวอนแสดงอาการ

ฮกเหม ชดาบขนเปนสญญาณพรอมทจะบกตะลยเขาสสมรภม

4. ขายกขนไมตดพน แสดงอาการวงควบดวยความเรว

5. พนดนไมเรยบ คลายกบโคลนหรอน าทกระเซนขนมารบกบขามา

6. มาตวนกระโดดขามมาตวทลม

7. มาตวนลมตวลง เพราะอาจจะไดรบบาดเจบ

88

ประตมากรรม รปทหารมาอเมรกนในชวงสงครามกลางเมอง อยในลกษณะเปนกลมทหาร

มา 7 นายขมามงเขาสสมรภม มาแตละตววงควบดวยความรวดเรว มทหารกบมาเสยหลกลมตวลง มา

ทวงมาจากดานหลงกพยายามจะไมเหยยบตวทลมลง ดวยการกระโดดขามไป แสดงถงความลาบาก

ยากเขญ สบสน ปนปวน และวนวายของสภาวะสงคราม

2. Artillery,1902-22, Bronze

1 2 3

4 5

1. ขาหนาทะยานขนเหนออากาศ แสดงการพงไปขางหนา

2. ลนหอยออกมา แสดงถงความเหนอยลา

3. แสดงอาการกาลงกระโจนออกไปขางอยางเตมท

4. แสดงอาการหยดชะงก

5. ทหารแตละนายแสดงอาการเหนอยลา วตกกงวล ตองการผานพนจากสภาวะอนเลวรายเหตการณไปใหได

ประตมากรรม รปทหารอเมรก นกาลงขบรถมาทพวงตดกบปนใหญ ในชวงเหตการณ

สงครามกลางเมอง เปนการขนลาเลยงทหารและอาวธ ผานพนททมสภาพทรกนดารเปนโคลนเปน

เลน มมา 4 ตวกาลงลากรถ มทหารขมาอก หนงตวขนาบขาง มาแตละตวแสดงความเหนอยลา บางก

พยศ เหลาทหารกเชนกน บางนายกไดรบบาดเจบ แสดงถงความเหนอยยากในสงครามไดเปนอยางด

89

บทท 3

กระบวนการสรางสรรค

ขาพเจามความชนชอบในสตวใหญ อยางชาง มา ววควาย มาตลอดตงแตจาความได บดา

มารดาจงมกซอรปปน รปแกะสลก ชาง มา วว ควาย ทงทเปนดนเผา เซรามกเรซน และไมมาใหเปน

ประจา สงเหลานคอความประทบใจของขาพเจาตงแตเยาววย ทาใหขาพเจามนสยรกในการวาด

เขยน และการปนรปสตวเหลานดวยดนเหนยว ซงหาซอไดจากแหลงผลตเครองปนดนเผา

นอกจากนขาพเจายงมความสนใจในประวตศาสตรไทยโบราณ ทงทปรากฏในภาพเขยน หนงสอ

ละคร ภาพยนตร อนสาวรย และประตมากรรมหลายแหง ซงจะพบวาสตวเหลานไดแทรกเขาไปอย

ในวถชวตของคนไทยและขาพเจามาโดยตลอด

มนษยรจกการใชประโยชนจากชางและมามาตงแตสมยโบราณ จากเดมสตวเหลานเปน

สตวปาแตถกจบมาเลยง เพอปรบปรงสายพนธและฝกไวใชงานจนกลายเปนสตวเลยง ดวยมนษย

เลงเหนถงความพเศษของสตวแตละชนด เชน ชางมพละกาลงและมความแขงแรง มความสามารถใน

การเดนทางไกล จงจบมาฝกไวใชเปนพาหนะบรรทกสงของและลากซง สวนวว ควาย ใชไถนา หรอ

ใชในการทาเกษตร ในชนบททหางไกลจากเสนทางคมนาคม กจะใชเปนพาหนะเทยมเกวยนบรรทก

ของ รวมไปถงมากเปน พาหนะชนยอดในการเดนทางไปยงทตางๆเพอยนระยะเวลาและความ

สะดวกสบายของมนษย นอกจากนสตวเหลานยงมความสมพนธกบประวตศาสตรศกสงครามท

ยาวนานของมนษยและใชประโยชนในการเพมสมรรถนะใหกบกองทพตงแตสมยกรกโรมน ซงตาง

กใชมาในการทาศกสงคราม ทงเปนพาหนะของแมทพนายทหาร และเปนแรงงานในการบรรทก

สงของอาวธยทโธปกรณตางๆทใชในการรบ

เมอสตวเหลานมความเกยวของกบประวตศาสตรและเปนทจดจาของคนรนหลงวาบคคล

สาคญตางๆในประวตศาสตรเหลานน ไดใชสตวเหลานเปนพาหนะในการสรบสรางชาตบานเมอง

เพอเปนการหวนระลกถงคณงามความด ความเสยสละตางๆ ทควรคาแกการยกยองเชดชของบคคล

หรอเหตการณตางๆ เหลานน จงมการสรางอนสาวรยรปบคคล และเหตการณตางๆ ขน และเพอ

เปนการเสรมความงามใหสมบรณโดดเดน จงมการสรางรปสตว เชน ชางและมาเขาไปเปน

สวนประกอบสาคญดวย

90

ในประเทศไทยมการสรางอนสาวรยพระบรมรปวรกษตรย และวรสตรทรงชางและมา มา

ยาวนานกวา 60 ป มอนสาวรยขนาดใหญทมความสาคญมากกวา 10 แหง ทาใหเหนถงพฒนาการการ

สรางสรรคของประตมากรไทย นบตงแตผวางรากฐานการสรางอนสาวรยในประเทศไทย คอ

ศาสตราจารยศลป พระศร และศษยคนสาคญ เชน อาจารยสนน ศลากรณ อาจารยสภร ศระ

สงเคราะห ตอเนองมาจนถงยคปจจบนคอ อาจารยภราดร เชดช ซงไดสรางอนสาวรยวรกษตรยทรง

ชางและมาออกมาไดอยางสงางามสมพระเกยรตขาพเจามความประทบใจในความสงางามและทรง

พลงของอนสาวรยเหลานน จนเกดเปนแรงบนดาลใจในการสรางสรรคพระบรมรปวรกษตรยทรง

ชางและมาในรปแบบเฉพาะตน

3.1 แนวความคดในการสรางสรรค

3.1.1 พระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงชาง

สมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงเปนกษตรยนกรบ กอบกเอกราชชาตไทยจากพมาในคราว

เสยกรงศรอยธยาครงท 1 ทรงพระปรชาสามารถเจนจดในราชการสงคราม ทงการใชอาวธตางๆ ไม

วาจะเปนดาบ ทวน ของาวและปน ทงยงเชยวชาญในการทรงชางและมา สาเหตทเลอกสรางสรรค

ผลงานเปนรปพระองคทรงชาง เพราะเลอกเอาชวงเวลาทพระองคกาลงจะทรงกระทายทธหตถกบ

พระมหาอปราชา เปนสงครามครงสาคญและยงใหญในประวตศาสตรไทย

โดยอนสาวรยรปทรงชางนอาจกลาวไดวามเพยงทประเทศไทย เพราะประวตศาสตรไทยม

ความเกยวของกบชางเปนอยางมาก แตกตางกบมาทมการสรางรปทรงมาอยางแพรหลาย เพราะเปน

สตวเลยงทมอยมากมายทวโลก แตการเลยงชางนนจะมอยเฉพาะในเอเชย และทมประวตศาสตรการ

ใชชางทาศกสงครามอยางชดเจนคอ อนเดยและไทย ซงสาหรบประเทศไทยมอนสาวรยวรกษตรย

และวรสตรทรงชางอยรวม 5 แหง ทาใหสามารถศกษารปแบบการสรางตงแตอนสาวรยทดอนเจดย

จงหวดสพรรณบรซงสรางในป พ.ศ. 2501 จนอนสาวรยหนากองบญชาการทหารสงสด หลกส แจง

วฒนะ กรงเทพมหานคร ซงสรางในป พ.ศ. 2547 เกอบ 60 ป ทประเทศไทยมอนสาวรยรปชางศก

พาหนะของวรกษตรยและวรสตรคนสาคญในประวตศาสตรไทย รปแบบชางศกเหลานจะแสดงออก

ถงทาทางทนงสงบ มเพยงทดอนเจดย จงหวดสพรรณบร เทานนทชางจะแสดงใบหนาดดน ควขมวด

91

ดวงตาเบกกวางนากลว ซงสวนศรษะชางทดอนเจดย จงหวดสพรรณบร นเปนฝมอการปนของ

อาจารยสนน ศลากรณ ประตมากรผมผลงานการสรางสรรคอนสาวรยในไทยอยางมากมาย

รปแบบพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชประทบบนคอชางทรง ในพระหตถทง

สองทรงพระแสงของาว ทรงพระมาลาเบยง และทรงสรอยสงวาล ชางทรงเปนชางพลาย รางกาย

สมบรณ สงางาม มงายาวพอประมาณ มสปคบผกบนหลงชาง บนสปคบมอาวธตางๆวางอยท งงาว

หอก ทวน และปนยาว มทหารนงบนสปคบ เรยกวา “กลางชาง”สองมอถอแพนขนหางนกยง ม

ทหารนงอยดานทายเหนอโคนหางชาง ตาแหนงนเรยกวา “ทายชาง” ในมอขวาถอตะขอดามยาว ชวย

จอมทพในการบงคบชางทรงโดยรปแบบเหลานจะพบไดทวไปในภาพวาดหรออนสาวรยวรกษตรย

วรสตรในประวตศาสตรไทยสมยโบราณ ทมแบบแผนใหกษตรยแมทพผนาทพประทบหรอ

บญชาการรบอยบนหลงชางศก อนสาวรยของสมเดจพระนเรศวรมหาราชหลายแหงจะเปนพระบรม

รปประทบคอชางศก ทรงพระแสงของาว พรอมทจะฟาดฟนกบอรราชศตร ทงทดอนเจดย จงหวด

สพรรณบร และทหนากองบญชาการทหารสงสด หลกส แจงวฒนะ กรงเทพมหานคร ทงการยนหรอ

สหนาทาทางทแสดงออกคอนขางจะนง ซงเมอขาพเจาจะสรางสรรคขนมาจงพยายามใหชางศกดม

ลกษณะทาทางทแสดงออกมารนแรงมากยงขน เชนชหวยกขนสง คลายกบพยายามเบงขยายตวใหด

ใหญเพอขมขวญชางขาศก จองมองไปขางหนา นยนตาเบกกวาง ใบหนาขมวดดดน สวนใบหกาง

ออกเตมท ปากรองคารามแผดเสยงรองดงไปทวบรเวณอยางนาเกรงขาม

3.1.2 พระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมา

สมเดจพระเจาตากสนมหาราช กษตรยนกรบ มหาราชผทรงกอบกเอกราชชาตไทยจาก

พมา ทรงขบไลพมาออกจากแผนดนไทย รวบรวมชาตไทยใหเปนหนงเดยวอกครง สาเหตท

สรางสรรคพระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมา เพราะจากเหตการณเสยกรงศรอยธยา

ครงท 2 บานเมองถกทาลาย ผคนหนกระจดกระจาย ตอนนนพระองคยงมยศเปนพระยาตาก ทรง

รวบรวมผคนกอบกชาตไทย โดยใชมาเปนพาหนะในการเดนทาง และการรบดวย

รปแบบงานจะเปนพระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมาศก นาทพทหารไทย

บกตะลยสสมรภม รปแบบการแตงกายของสมเดจพระเจาตากสนมหาราชนน ทงในอนสาวรยทก

แหง หรอในภาพเขยนของพระองคสวนใหญยดตามแบบอนสาวรยทวงเวยนใหญแทบทงสน เพราะ

92

ถอไดวากอนหนาการสรางอนสาวรยทวงเวยนใหญนน ภาพลกษณทเปนรปธรรมของสมเดจพระเจา

ตากสนมหาราชยงไมปรากฏใหเหนอยางชดเจน จนเมอมการสรางอนสาวรยทวงเวยนใหญในป พ.ศ.

2497 พระบรมรป และพระพกตรของพระองคจงเรมปรากฏใหชาวไทยเหนอยางกวางขวาง ผานการ

ออกแบบของศาสตราจารยศลป พระศร ในรปแบบการสรางสรรคของขาพเจา พระบรมรปสมเดจ

พระเจาตากสนมหาราช ทรงพระมาลาเสาสง ทรงพระแสงดาบชไปขางหนา แสดงถงความมงมน ม

เหลาทหารเอก 4 นาย ควบมาตามอยเบองหลง แตละนายมดาบประจากาย มอกาอาวธแนน พรอมท

จะฟาดฟนกบศตร มาศกแตละตวอยในทาทางทวงควบอยางรวดเรว

โดยอนสาวรยพระบรมรปทรงมาในประเทศไทยปจจบนจะสรางในลกษณะทเปนบคคล

เดยวนงเดนสงาบนหลงมาเพยงลาพง หรออาจจะมทหารเดนเทาตามจอมทพทนงบนหลงมา เพอให

จอมทพเปนรปประธานทมความโดดเดนทสด สวนในประเทศสหรฐอเมรกาไดมการสราง

อนสาวรยนายพลยลซส เอส แกรนท ซงเปนผลงานของเฮนร เมอรวน ชารดด ชารดดไดสรางสรรค

ผลงานประตมากรรมประกอบเรองราวของสงครามกลางอเมรกาเปนทหารขมาวงทะยานพรอมกน

ไปเปนกลม หรอผลงานของศลปน เฟรเดอรก เรมงตน ทสรางสรรคประตมากรรมรปโคบาล

อนเดยนแดงในอรยาบถตางๆ บนหลงมา ทงเดยวและเปนกลม

ในสวนการสรางสรรคผลงานของขาพเจาเหนวาทหารเอกทตามจอมทพสมควรขมาไป

ดวย โดยมาศกของสมเดจพระเจาตากสนมหาราชจะยกขาหนาทงสองขนแบบผาดโผน เพอชวยให

องคสมเดจพระเจาตากสนมหาราชมความโดดเดนมากยงขน โดยยดรปแบบและจานวนเหลาทหาร

เอก ตลอดจนรปราง เคาโครงหนา การแตงกาย มาจาก พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสน

มหาราช ประดษฐาน ณ สวนสาธารณะทงนาเชย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร ประกอบดวยพระเชยง

เงน หลวงพชยอาสา หลวงราชเสนา หลวงพรหมเสนา โดยแทนททกนายจะเดนหรอวงตามสมเดจ

พระเจาตากสนมหาราช ทกนายจะนงบนหลงมาศกควบบกทะยานตามจอมทพมงสสมรภม โดย

รปแบบงานศลปะทแสดงรปมาวงมาดวยกนเปนกลมแบบนถกสรางขนมาอยางแผหลายทงในงาน

จตรกรรมและงานประตมากรรม เพราะลกษณะการวงของมาทวงมาเปนกลมน จะทาใหเหนถง

ลกษณะการเคลอนไหวทมความตอเนองตามจงหวะทาทางของมาแตละตว จงเหมาะสมทจะแสดง

ใหเหนสภาวะทพทหารมากาลงบก หรอทะยานเขาสสมรภมยงนก

93

การทจะแสดงออกถงจงหวะการเคลอนไหว การกาวยางของขา และกบมา สามารถบง

บอกถงระดบความเรวได หากจงหวะกบ หรอเทามาสมผสกบพนมากเพยงใด กดราวกบวามานน

กาลงวงหรอเดนชา ตรงกนขามกบมาทแสดงอาการวง แลวสวนกบหรอเทาสมผสพนนอย หรอแถบ

จะไมสมผสเลย จะดเหมอนกาลงวงดวยความเรวสง ซงไมสามารถจะปนมาทวงเรวมาก จนขาแทบ

จะไมแตะพนเลย และรปคนทอยบนหลงมา จะไมสามารถทรงตวอยกบฐานได จงตองแกไขปญหา

ดวยการปนกลมกอนพช หรอหญาเขาไปรองรบกบบางสวนของขามาแทน คลายมากาลงวงฝากอ

หญา การแสดงทาทางของคนทอยบนหลงการยกมอ ยกแขน ทงการจบดาบ จบอาวธ ตองแสดง

ทาทางทรนแรง ซงกมสวนสาคญทจะชวยใหผลงานประตมากรรมมความเคลอนไหวเชนกน

การแสดงอารมณความรสกผานสหนา ของมาในสวนตา จมก ปาก และหสามารถสอถง

อารมณไดอยางชดเจน เชน ดวงตาทเบกกวางดวยความตนเตน จมกทบานออกดงกบพนลมหายใจ

ออกมา ปากทอากวาง ดงเปลงเสยงออกมาดวยความคกคะนอง หรอแมแตการแสดงออกถงความ

เหนอยลา โดยมลนหอยออกมาจากปาก และทหสวนสาคญยงทบงบอกอารมณของมา หชไป

ขางหนาสอวากาลงสนใจสงทอยเบองหนา หรอหชไปขางหลงสอวากาลงตกใจ โกรธ เปนตน การ

แสดงทางสหนาของคนกมความสาคญเชนกน ไมวาจะเปนใบหนาทเครงขรม ดดน ฮกเหม โหรอง

ตะโกนออกมา เปนตน

การแสดงออกของกลามเนอในสวนตางๆ กเปนการเนนใหเดนชดเพมมากยงขน

แสดงออกถงอาการเกรงของกลามเนอทควรจะเกดขน รวมถงเครองแตงกายของคนบนหลงมา การ

ปลวไสวของผาทแนบไปกบรางกาย หรอชายผาคาดเอวทปลวไปกบแรงลม ขณะควบมาวงดวย

ความเรวสง รวมไปถงเครองประดบตางๆ ของมา ซงมาศกไทยจะมพประดบประดาอยมาก เมอ มา

เคลอนไหว พเหลานนกจะปลวไสว ชวยใหชนงานดมความเคลอนไหวมากยงขน

94

3.2 ขนตอนการสรางสรรค

3.2.1 พระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงชาง

ภาพท 20 รางภาพตนแบบ

1. รางภาพตนแบบ และปนแบบราง

วาดเสนออกแบบชางศก องคสมเดจพระนเรศวร สปคบ กลางชาง ทายชาง จดวางทาทาง

ตามขอมลทพบเหนจากอนสาวรย หรอภาพทแสดงถงลกษณะของชางศกวา มรปแบบ และ

องคประกอบ ใดบาง โดยออกแบบใหชางศกอยในลกษณะวงมาแลวหยดยนอยกบท ชศรษะเชดขน

ใบหกางออกเตมท ขาหนายนพน กางออก ขาหลงวางเหลอมกน แสดงออกถงการเคลอนไหว ปน

แบบรางขนดวยดนนามน ตามทไดรางภาพไว เพอใหสามารถเหนงานเปนสามมต และทาให

สามารถทาความเขาใจในลกษณะทาทางตางๆ ของงานได

ภาพท 21 ปนแบบราง

95

ภาพท 22 วาดเสนขยายงาน

2. วาดเสนขยายงาน และขนโครงสรางภายใน

วาดเสนหาสดสวนขนาดของชางทปน และวาดเสนหาโครงสรางภายใน เพอทจะดดลวด

ตามทวาดเสนกาหนดไว โดยพยายามดดลวดใหเปนเสนตรง และคานวณบรเวณทพอกลงดนลงไป

ใหโครงลวดอยตรงแกนกลาง ไมเชนนนลวดหรอเหลกโครงสรางภายในจะโผลออกมาได

โครงสรางลวดนเสมอนโครงกระดก โดยใหดนเยอกระดาษทจะพอกตามเขาไปนนคอกลามเนอทจะ

ยดกบกระดกนนเอง โดยผสมปนปลาสเตอรเทยดสวนโครงสรางปลายขาชางใหมนคง

ภาพท 23 โครงสรางภายใน

96

ภาพท 24 เสรมภายในดวยโฟม

3. เสรมแผนโฟมภายใน ขนรปดวยดนเยอกระดาษ

ตดแผนโฟมเสรมภายในลวดโครงสราง โดยเฉพาะสวนทองชางจะใหญมาก การเสรมโฟม

ภายในนน เมอพอกดนเยอกระดาษลงไป จะทาใหชนงานมนาหนกเบายงขน และชวยไมให

สนเปลองดนเยอกระดาษอกดวย จากนนขนรปดวยดนเยอกระดาษ โดยพอกดนใหไดโครงสราง

ตางๆ โดยรวมของชางไปพรอมๆ กน ไมควรปนเนนสวนใดสวนหนงใหแลวเสรจกอนกน

ภาพท25 ขนรปดวยดนเยอกระดาษ

97

ภาพท 26 เพมรายละเอยดสวนกลามเนอ

4. ตกแตงรายละเอยดใหถกตองตามหลกกายวภาค

เพมรายละเอยดของกลามเนอสวนตางๆ ตามรางกายของชาง โดยเฉพาะหวทมสวนหวท

รายละเอยดมาก ทงสนคว บรเวณรอบดวงตา โคนของงา และงวงชาง โดยงวงจะมลกษณะมวนเกบ

เขาหาหนาอก หางยาวชไปดานหลง เมอแลวเสรจ ปลอยชนงานไวใหแหง สาหรบชนงานทมขนาด

ใหญจะใชเวลาประมาณ 3-4 วน เมอชนงานแหงแลวจะมความแขงแรงมากขน

ภาพท 27 ตกแตงรายละเอยดโดยรวม

98

ภาพท 28 ประกอบชนสวนของสปคบบนหลงชาง

5. ปนสปคบหลงชาง

ปนชนสวนตางๆ ของเครองมนบนหลงชางทเรยกวา สปคบ โดยเรมจากชนสวนทมลกษณะ

คลายขาของสปคบ โดยดดลวดใหไดขนาด แลวหมดนเยอกระดาษลงไป นาเขาตอบเพอใหชนสวน

เหลานแหง จากนนนาไปตงบนหลงชาง ปนรายละเอยดสปคบสวนอนๆมาประกอบในภายหลง

จากนนสรางสรรคอาวธตางๆ ทจะนาขนไปไวบนสปคบ

ภาพท 29 ประกอบชนสวนรายละเอยดของสปคบ

99

ภาพท 30 ดดลวดโครงสรางรปคน

6. ปนรปคนบนหลงชาง

ดดลวดตามสดสวนกระดกมนษย โดยศกษาจากหนงสอกายวภาค เพอใหสดสวนของหนม

ความถกตองแมนยามากทสด โดยสดสวนของผทอยบนหลงชางนนจะตองสมดลกบรปชางดวย รป

คนจะตองไมใหญหรอเลกจนเกนไป จะตองพจารณาดวยความรอบคอบวาตองการใหชางนนมขนาด

ใหญ หรอเลกเพยงใด ทงนขนอยกบขนาดของคนบนหลงชางดวย เมอดดลวดไดขนาดตามทตองการ

แลว กดดทาทางตามทออกแบบไว หลงจากนนจงเรมพอกดนเยอกระดาษปนสวนศรษะกอน แลวจง

ปนรายละเอยดตางๆ ของใบหนาใหครบถวน ปนสวนลาตว ขา และเทา ตามทาทางทออกแบบไว

ภาพท 31 ปนรปคนโดยรวม

100

ภาพท 32 ปนสวนมอและแขน

7. ตกแตงรายละเอยดรปคน

นาอาวธหรอสงของททาไวมายดเขากบตาแหนงมอทหนจะจบ พอกดนสวนมอและแขน

คราวๆ ปลอยทงไวใหแหง จากนนปนรายละเอยดของมอ ตรวจสอบทาทางแขนขนสดทาย จากนน

ปนรายละเอยดของแขน เกบรายละเอยดรางกายสวนตางๆ โดยรวม ปลอยทงไวใหแหง แลวจงปน

เสอผา เครองประดบตางๆ ทบใสเขาไปบนหน

ภาพท 33 ปนเสอผา และเครองประดบตางๆ

101

ภาพท 34 ปนผาปกกระพอง และผาปกหลงชาง

8. ตกแตงรายละเอยดเครองประดบตางๆ ของชาง

ตกแตงรายละเอยดสวนสปคบ ผาปกกระพอง (ผาปกศรษะชาง) ผาปกหลงชาง พจามร ใน

สวนของผาควรปนใหมรวรอยทพลว มรอยยบยนบาง ไมใหแขงกระดาง สวนพขนจามรปนให

ทศทางทมปรมาณและมทศทางทสวยงาม ซงจะชวยใหดมความเคลอนไหวมากยงขน สายรดสปคบ

ทคาดผานทองชาง ตองสงเกตดทศทางของเชอกทแนบกบทองชาง ทาใหรสกวามความแนนและม

ความมนคงยงขนเชนกน

ภาพท 35 เสรจสมบรณ

102

3.2.2 พระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมา

ภาพท 36 รางภาพ

1. รางภาพ และปนแบบราง

วาดเสนหาองคประกอบโดยรวมของชนงาน โดยกาหนดเรองราวใหสมเดจพระเจาตากสน

มหาราชทรงมานาทพทหารทะยานสสมรภม มาพระทนงสมเดจพระเจาตากสนมหาราชวงนาทพยก

ขาหนาดวยความคกคะนอง มาของทหารเอกวงตามหลงมาดวยความรวดเรว มเสนบงบอกถงการ

ทะยานไปขางหนา จากนนปนรปสเกตชชนเลกดวยดนนามน เพอตรวจดทาทางในมมมองตางๆ เปน

3 มต และสามารถแกไของคประกอบตางๆ ไดงายยงขน

ภาพท 37 ปนแบบราง

103

ภาพท 38 วาดเสนหาโครงสรางภายใน

2. วาดเสนขยายชนงาน และขนโครงสราง

วาดเสนศกษาลกษณะทาทางของมา ตลอดจนอากปกรยา เชน อาการของมาทกาลงคก

คะนอง และกาลงวงดวยความรวดเรววาจะมลกษณะเปนเชนไรบาง โดยขยายรายละเอยดของทาทาง

มาทรางแบบไวใหมความชดเจนมาก และงายตอการปนมากยงขน จากนนกวาดเสนหาโครงสราง

ภายใน โดยวดสดสวนของกระดกดวยวามขนาดสนยาวอยางไร ดดลวดตามโครงสรางทวาดเสน

เสรมภายในดวยโฟม เพอทาใหชนงานมนาหนกเบามากยงขน

ภาพท 39 ดดเสนตามโครงสราง

104

ภาพท 40 ปนรปมา

3. ปนรปมาตามหลกกายวภาค

พอกดนเยอกระดาษลงบนโครงลวด ตรวจดสดสวนของมาใหถกตอง โดยปนรปมาทงหา

ตวนนไปพรอมๆ กน เพอดทศทางการวงของมาแตละตววา ควรจะอยในทาทางทสอดคลองไป

ดวยกนอยางไรถงจะสวยงาม โดยยงไมเกบรายละเอยดตวใดใหแลวเสรจ เพราะระหวางทดนเยอ

กระดาษยงไมแหงจะสามารถดดทาทางไดสะดวก

ภาพท 41 นารปมาทงหามาวางรวมกน เพอตรวจดองคประกอบ

105

ภาพท 42 ตกแตงรายละเอยด

4. ตกแตงรายละเอยดตามหลกกายวภาค

ตกแตงรายละเอยดกลามเนอสวนตางๆ ใหมลกษณะรปรางทถกตอง ปนใบหมาแตละตว

ใหดมการเคลอนไหว โดยการหนชไปขางหนาบาง ไปขางหลงบาง เพราะลกษณะหมาสามารถบง

บอกอารมณความรสกของมาได ปนสวนหางเปนโครงคราวๆ เพอทจะกลบมาทารายละเอยดของ

ทศทางขนหางมาในภายหลง จากนนเมอตรวจสอบโครงสรางรายละเอยดโดยรวมจนเปนทพอใจ

แลว จงปลอยทงไวใหแหงโดยใชเวลาประมาณ 2-3 วน เมอรปมาแหงแลวจะมความแขงแรงมาก

ยงขน

ภาพท 43 นารปมาทงหามาวางรวมกนเพอตรวจสอบทศทาง

106

ภาพท 44 ปนรปคน

5. ปนรปคน

ดดลวดตามโครงสราง และสดสวนทกาหนด ขนรปคนดวยดนเยอกระดาษคราวๆ นาเขา

เตาอบใหดนแหง จากนนตกแตงรายละเอยดสวนใบหนา การแสดงออกทางสหนา ทศทางการมอง

ของแตละคน ปนลาตว ขา และเทาวาควรจะนงบนหลงมา ควรเอน หรอโนมตวไปในทศทางตามท

ออกแบบไว ปนรายละเอยดสวนแผงคอ และหางมา ใหดเปนจงหวะ มปรมาณความพลวไหวตาม

ความเรว หรอแรงลมทพดเขามาปะทะกบสวนตางๆ ทกลาวมา

ภาพท 45 ตกแตงรายละเอยด

107

ภาพท 46 กาหนดทาทางของแตละคน

6. ตกแตงรายละเอยดรปคน

ปนทาทางของแตละบคคลใหมทาทางแสดงออกถงการเคลอนไหว ปนรายละเอยดสวนขา

ทนงบนหลงมา และเทาทหอยลงมา จนตนาการไววาใหเทานนเหยยบอยบนโกลน จากนนจงปนมอ

ทจบกาอาวธใหอยในลกษณะทาทางทกาหนดไว โดยยงไมใสรายละเอยดของกลามเนอสวนแขน

เพอจะดดทาทางของแขนดวาควรจะอยในทาทางใด เพอใหมความเหมาะสมมากยงขน แลวตกแตง

รายละเอยดสวนแขนใหถกตองตามหลกกายวภาคมากทสด

ภาพท 47 ตรวจดทาทางลกษณะของมอกบแขน

108

ภาพท 48 ตกแตงรายละเอยด

7. ปนอานมา เครองแตงกาย และเครองประดบ

เรมปนอานบนหลงมาโดยยดรปแบบตามอานมาของไทยสมยโบราณซงไดรบอทธพลมา

จากอานมาของจน ปนเสอผาเครองแตงกายตางๆ ทบลงบนหน สวนทเปนเสอผาตองปนใหมรวรอย

พบยนเหมอนจรง มลกษณะพลวไหวเหมอนถกลมพดมาปะทะกบเสอผา และปนเครองประดบมา

ตางๆ ทงบงเหยน สายบงเหยน พขนจามร ใหดมความเคลอนไหว

ภาพท 49 ตกแตงรายละเอยดเครองประดบตางๆ

109

ภาพท 50 นามาจดวางเพอตรวจองคประกอบ

8. ตกแตงรายละเอยดของฐาน

นารปมาทงหามาวางรวมกน โดยผสมปนปลาสเตอรยดชนสวนตางๆ เขาดวยกน เมอปน

แหงจงทาการตกแตงรายละเอยดของฐาน มการปนพนดนใหมหญา หรออาจดเปนโคลนตมเขาไป

รองรบกบกบและขาของมา

ภาพท 51 ตกแตงสวนฐาน

110

3.3 อปกรณทใชในการสรางสรรค

1.ดนเยอกระดาษ

2.ลวด

3.ปนปลาสเตอร

4.สอะครลค

111

บทท 4

วเคราะหผลการสรางสรรค

4.1 วเคราะหพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงชาง

1 2 3 4 5 6

7 8

1. งายาวพอประมาณ ตเปนวงโคงเลกนอย

2. ปากอากวาง แสดงการสงเสยงคาราม

3. ดวงตาเบกกวาง แสดงความตนตว พรอมเขาชนกบชางขาศก

4. ทรงพระแสงของาวชไปขางหนา

5. สวนหวยกเชดขนเตมท

6. หางชไปดานหลง

7. สองขาหนายนปกหลกยนอยกบพน

8. ขาหลงยนพนไปขางหลงอยางมนคง

112

การสรางสรรคผลงานตนแบบพระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงชางน เกดจาก

การศกษาอนสาวรยหรอพระบรมรปของพระมหากษตรยทรงชางในไทย ทมรปแบบตางๆเปน

เอกลกษณบงบอกเฉพาะตววา เปนการศกสงครามของชนชาตไทยในสมยโบราณ ซงจะใชชางใน

การสรบ เครองทรงตางๆ ของนกรบและชางศก กจะมเอกลกษณเฉพาะ เชน นกรบจะแตงกายแบบ

ไทยโบราณ สวมชดทมโจงกระเบนทบ สวมหมวกแบบตางๆ แมทพ นายทพ ขนศก สวมหมวกแบบ

มปก เรยกวา พระมาลาเบยง ทหารทยศตาลงมา กสวมหมวกทรงประพาส หรอหมวกทรงกลบ

ลาดวน มผาคาดเอวแนน สวนชางศกกมเครองทรงทแสดงเอกลกษณตางๆ ทงผาปกกระพอง ผาปก

หลง เครองมนบนหลง (สปคบ) มลกษณะการปนแบบแสดงความรสกจากภายใน พนผวไมเรยบ ม

ความปนปวนบนผวหนงชาง ชวยใหดราวกบมการเคลอนไหวมากยงขน ประกอบกบการปน

แสดงออกทางสหนาของตวบคคลบนหลงชาง ทแสดงถงสภาวะทเครงเครยดของสงคราม

เชนเดยวกบผลงานการสรางสรรคของเฮนร เมอรวน ชารดด ทแสดงความรสกของทหารพรอม

พาหนะในสมรภมรบอยางเดนชด

ลกษณะของชางศกในผลงานชนนเปนรปชางไทย (ชางเอเชย) เพศผ หรอทเรยกกนวา

ชางพลาย มโครงสรางสมสวน ไมใหญไมเลก โดยเปรยบเทยบกบสดสวนของคน ชางศกนมลกษณะ

ตางๆ ทเปนเอกลกษณของชางไทยเพศผ ทงลกษณะของหวเชด หลงโคง ทายตา งาไมยาวมาก บง

บอกถงลกษณะชางทอายยงไมมาก เปนชางวยหนม ลกษณะของงาทไมไดยาวตรงขนานกน ม

เอกลกษณของงาชางทสวยงามโคงงอนเลกนอย สวนหวจะยกชขน ดวงตาเบกกวางจบจองไป

ขางหนา ราวกบเหนชางของขาศก หรอคตอสอยเบองหนา และทสาคญอนสาวรยทรงชางในไทย

พบวายงไมมการสรางรปชางอาปากสงเสยงรองคาราม สวนใหญปากจะปดสนท ตางจากผลงานของ

ขาพเจาชนนทปากอากวาง ราวกบกาลงสงเสยงรองคารามอยางนาเกรงขามกกกองไปทวอาณา

บรเวณ ใบหทงสองกางออกเตมท เปน สญญาณแสดงวาชางเชอกนกาลงตกใจโกรธ พรอมทจะเขา

ชนกบศตรทอยเบองหนา ดงเรองราวในประวตศาสตรตอนทสมเดจพระนเรศวรมหาราชกาลงจะทา

ยทธหตถ โดยเจาพระยาไชยานภาพ (พลายภเขาทอง) ชางศกของสมเดจพระนเรศวรมหาราชกาลง

ตกมน วงเตลดไลแทงทหารพมาขาศก ประกอบกบพนดนบรเวณนนเกดฝ น ตลบคลงไปทวมองไม

เหน จนเมอฝ นจางลงกพบวาพระองคกบชางพระทนงไดตกเขามาอยในวงลอมของขาศก จนในทสด

สมเดจพระนเรศวรมหาราชไดทรงทาใหพระมหาอปราชาแหงกรงหงสาวดไสชางศกออกมากระทา

113

ยทธหตถ ซงในผลงานชนนชางศกมลกษณะทาทางทตกใจโกรธ ขาหนากางออกยนพน ยนชหวขน

พรอมทจะทะยานออกไปชนกบชางขาศกทอยเบองหนา

พระบรมรปสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงประทบบนคอชางศก พระพกตรยดแบบจากท

ศาสตราจารย ศลป พระศรไดออกแบบไว ใหความรสก ดดน สงางาม ทรงพระมาลาเบยง ทรงพระ

สงวาล พระหตถทรงพระแสงของาวชไปขางหนา ราวกบทาทายใหพระมหาอปราชาออกมากระทา

ยทธหตถ ซงเปนมหาวรกรรมครงสาคญในประวตศาสตรชาตไทย

บนหลงชางมเครองมน เรยกวา สปคบ ซงขอมลจากการวเคราะหประวตศาสตรบางแหลง

กลาววา การทายทธหตถนาจะไมมการผกสปคบบนหลงชาง เพราะชางศกตองมความคลองตวใน

การเดน วง ตลอดจนการเขาชนกบชางของอกฝาย ซงสปคบนนมนาหนกมากเปนภาระตอชางศก

สปคบในทนเปนทประทบนงบนหลงชางของกษตรย ยามเสดจพระราชดาเนนไปในสถานทตางๆ

ในการศกสงครามองคกษตรยหรอจอมทพจะลงมาจากสปคบมาประทบทคอชางศก เพอสประยทธ

กบอรราชศตร และผทจะขนไปนงบนสปคบนนจะตองเปนพระญาตหรอราชวงศเทานน ตาแหนงน

เรยกวา กลางชาง ทาหนาทถอแพนขนหางนกยงใหสญญาณในการรบ เพราะกลางชางนงอยบนเปล

ทอยบนสปคบ ตาแหนงนอยสงมองเหนจากทหารราบไดงาย และกลางชางยงสามารถรบคาบญชา

จากจอมทพทนงบนคอชางไดงายวา จะบกหรอจะถอยทพ และบนสปคบกจะมชนวางอาวธ เชน งาว

หอก ทวน ในกรณทวาเมอไมมสปคบอยบนหลงชางศก กจะมการผกซองททาจากหนงสตวไวขาง

ลาตวชางศก เพอใสอาวธตางๆตามทกลาวมา แตถงอยางไรในการสราง ผลงานชนน ใหสมบรณทง

รปแบบ และสมพระเกยรตยศของวรกษตรย กสมควรทจะสรางใหสงางามทสด โดยการสรางใหม

สปคบบนหลงชางศกนนเอง

สวนรปกลางชาง และทายชางนน ลกษณะของกลางชางนงบนเปลสปคบ ใบหนา

เครงเครยด ปากเปดกวางคลายโหรอง สองมอถอแพนขนหางนกยงชขนเหนออากาศ ลกษณะโบก

ใหสญญาณในการรบ สวนทายชางนงอยตาแหนงดานหลงสปคบ มหนาทในการชวยบงคบชางทรง

และระวงภยดานหลง มอขวาถอขอสบดามยาว มอซายกมเชอกทเรยกวา พานหลง จะโยงจากสปคบ

ลงไปทตนหางชางทรงผกตดกบสาอางโลหะรปโคงสอดไวใตตนหางชาง ชวยพยงใหทายชางนงอย

ไดสะดวก ขาของนายทายชางแสดงถงอาการเกรง จนเหนกลามเนอสวนขาอยางชดเจน การแตงกาย

ของกลางชางและทายชางรปแบบเดยวกน และทงสองยงสวมหมวกทรงประพาสดวย

114

หลงจากสรางสรรคผลงานชนนสาเรจลลวงแลวพบวา รปชางอาจมการแสดงความ

เคลอนไหวนอยอยบาง เพราะชางแสดงอาการทหยดยน ไมไดยกแขงขาขนเหมอนชางทกาลงวง แต

กมลกษณะทแสดงอารมณความรสกทรนแรง เชน สวนหวยกชเชดขน ใบหกางออกเตมท ปากอา

กวาง แสดงความตนตวพรอมทจะประกาศใหรวา พรอมทจะเขาปะทะกบชางขาศกไดทกเมอ

4.2 วเคราะหพระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมา

1 2 3 4

5 6 7

1. ขาหนาตะกยไปขางหนา ใหเปนจดนาสายตา แสดงการพงไปขางหนา

2. ชพระแสงดาบไปขางหนา

3. ยกทะยานตวขนสง ทาใหโดดเดนมากขน

4. อยในทาทางพรอมฟาดฟนตอสทแตกตางกน

5. กลมกอหญาเขามารองรบขามา

6. ขาหลงวงเปนจงหวะทดดไปขางหลง

7. หางปลวไสวไปดานหลงชวยใหพงไปขางหนา

115

การสรางพระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมาน เกดจากการไดพบเหนภาพวาด

ทแสดงการสรบ หรออนสาวรยของสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทมกจะพบวาพระองคจะทรงมา

นาทพบกตะลยเขาไปทามกลางทพขาศกอยางองอาจ พรอมเหลาทหารเอก ซงลกษณะการปนใน

ผลงานชนนมลกษณะพนผวทคอนขางจะไมเรยบ ละเอยดมากนก มการสรางพนผวหยาบเปนฝแปรง

หรอรอยนว ชวยเพมใหงานดมความเคลอนไหวมากยงขน

ลกษณะของรปทรงประกอบดวยสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงมานาทพทหาร มเหลา

ทหารเอก 4 นายขมาตามมา มาศกทง 5 ตว กาลงวงทะยานเขาสสมรภม มมาทรงของสมเดจพระเจา

ตากสนมหาราชวงนา ยกสองขาหนาขนเหนออากาศ ปากอาทาใหดรสกวากาลงสงเสยงออกมา มา

ตวอนๆ ของทหารเอกทง 4 นาย มลกษณะการวงดวยจงหวะทาทางทแตกตางกน แตกลวนแสดงออก

ถงการควบมาดวยความรวดเรว มจงหวะของแผงคอ และหางทปลวไสวไปทศทางขางหลง เสรมให

กลมทหารและมานพงทะยานไปขางหนา

พระบรมรปสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ทรงประทบบนหลงมา ทรงพระมาลาเสาสง

พระหตถขวาทรงพระแสงดาบชไปขางหนา แสดงถงความมงมนในการนาทพเหลาทหารสยามบก

ตะลยเขาสมรภมอยางกลาหาญ พระหตถซายทรงกมสายบงเหยนมาพระทนงไวแนน พระพกตร

สมเดจพระเจาตากสนมหาราชยดตามแบบท ศาสตราจารย ศลป พระศรออกแบบไว ทรงพระวรกาย

ตรงบนหลงมาศก แสดงถงความมนคง ไมหว นไหวตออรราชศตร พระบาททงสองสอดอยในโกลน

ชวยพยงใหพระองคทรงพระวรกายอยไดในขณะทมาพระทนงกาลงยกตวขนดวยความคกคะนอง

รปเหลานายทหารเอกทง 4 นาย ประกอบดวย พระเชยงเงน หลวงพชยอาสา หลวงราช

เสนา หลวงพรหมเสนา การแตงกายของทหารทงหมดอยในรปเดยวกน โดยเรมจากพระเชยงเงนขมา

ตวทางซายของสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ผขมาตามหลงพระเชยงเงน คอ หลวงพรหมเสนา ทาง

ดานขวาของมาพระทนงสมเดจพระเจาตากสนมหาราช คอ หลวงพชยอาสา (พระยาพชยดาบหก)

โดยเคาโครงหนาไดยดแบบจากทอาจารยสนน ศลากรณออกแบบไว ถดจากหลวงพชยอาสา คอ

หลวงราชเสนา ทาทางของทหารแตละนายอยในทาทางทแสดงออกแตกตางกน ซงลวนแสดงถง

ความเคลอนไหวพงไปขางหนา

116

บทท 5

บทสรปและขอเสนอแนะ

จากการศกษาพระบรมรปวรกษตรยและวรสตรทรง ชางและมาในประเทศไทย และผลงาน

ประตมากรรมรปคนขมาของศลปนตะวนตก 2 คน คอ เฟรเดรก เรมงตน และเฮนร เมอรวน ชารดด

ตลอดจนการศกษาประวตศาสตรการใชงานชางและมาในราชการงานศกสงครามของชาตไทย

แสดงใหเหนถงวฒนธรรมของมนษยทมความเกยวของกบชางและมาเปนอยางมาก รวมทกขรวมสข

รวมเปนรวมตายในสมรภมรบ จากการศกษาพระบรม รปวรกษตรยและวรสตรทรง ชางและมาใน

ประเทศไทยพบวา สวนใหญประตมากรจะสรางสรรคผลงานทมการเนน และลดทอนรายละเอยด

ตางๆใหเหนลกษณะโดยรวมทชดเจน เพราะทกแหงจะตดตงประดษฐานบนแทนฐานทสง

รายละเอยดบางสวนจงไมจาเปน เพราะเปนการมองลกษณะตางๆโดยรวม แตทกแหงตางกม

แสดงออกถงความสงางามของตวบคคลและสตวอยางชดเจน โดยจะแตกตางจากผลงานของสอง

ศลปนอเมรกน คอ เฟรเดรก เรมงตน และ เฮนร เมอร วน ชารดด ทสรางสรรคผลงานออกมา โดย

ไมไดคานงถงความสงางามของบคคลทอยบนพาหนะ แตเปนการถายทอดจาลองชวงเวลาท

เหตการณตางๆ กาลงเกดขน โดยแสดงออกถงจงหวะอารมณทรนแรง นามาสการสรางสรรคของ

ขาพเจาทจะแสดงเนอหาเรองราวทมจงหวะตางๆ เพอแสดงความเคลอนไหวทชดเจนมากยงขน

จากการสรางสรรคผลงานทงสองชนน ทาใหขาพเจาไดเรยนรลกษณะเฉพาะของวสดทจะ

นามาใช คอ ดนเยอกระดาษ หรอทคนทวไปอาจจะเรยกวา ดนญปน ซงเปนวสดทนยมนามาใชใน

การปนโมเดลแบบจาลองวามคณสมบตทแตกตางจากวสดอยางดนเหนยว ดนนามนอยางไร เพราะ

ดนทงสองประเภทนหากปนเสรจตองนาไปทาพมพเพอหลอ ซงจะตางจากดนญปนทสามารถรอให

แหง สามารถเกบเปนชนงานไดเลย โดยดนนามนจะยงคงความออนนมอยตลอด หรอดนเหนยวจะ

สามารถแหงและแขงตวได แตกจะมการแตกราว ซงเกดจากการหดตวของดนเหนยวนนเอง แตหาก

จะเปรยบเทยบระดบคณภาพในการปน การเกบรายละเอยดตางๆในงานแลว ดนเยอกระดาษอาจจะ

ไมสามารถทาไดดเทาดนเหนยวหรอดนนามน แตกตองขนอยกบความชานาญในการใชวสดชนดน

ดวย และคณสมบตอกประการของดนเยอกระดาษ คอ เมอปลอยใหสวนทแหงแขงไปแลว กสามารถ

ปนทบเพมลงไปเชอมตดกนได ตางจากดนเหนยวซงสวนทแหงแขงจะไมสามารถปนเพมเขาไป

117

เชอมตดกนไดอกเลย โดยการปนดนเยอกระดาษนนเมอขนรปอยางคราวๆ แลวรอใหแหง หรอนาไป

เขาเตาอบ จากนนกนามาเกบรายละเอยด เชน การปนโครงกระดกอยางคราวๆ เมอแหงกสามารถปน

กลามเนอทบได การปนรปคนสวมเสอผา ตามหลกตองปนรปคนเปลอยกอนเพอตรวจสอบความ

ถกตองทางกายวภาค จากนนจงนาไปอบใหดนเยอกระดาษแหง แลวปนเสอผาทบลงไป ซงการปน

ดนเยอกระดาษนน การปนเสอผาทบลงไปบนผวหนงจะสะดวกมาก เพราะสวนทเปนชนผวหนงจะ

แขง ไมสามารถปนเสอผากนเขาไปเกนผวหนงไดเลย แตหากเปนดนเหนยวหรอดนนามนสวน

ผวหนงจะยงออนนมอย หากไมระมดระวงระหวางการใชเครองมอสรางรวรอยผา อาจจะกดทบลก

กนเขาไปในเนอผวงาน ทาใหลกษณะของกายวภาคนนผดเพยนไปได แตดนเยอกระดาษอาจม

ขอเสย เมอปลอยใหแหงจะมความแขง แตเมอนาไปละลายหรอสมผสนากจะเปอยละลายกลบเปน

ของเหลวเหมอนดนเหนยวธรรมชาตโดยทวไป ตวผลงานจงตองเกบรกษาไมใหถกนา โดยหลกเลยง

การใชนาทาความสะอาดชนงาน เปลยนเปนการใชแปรงขนาดเลกปดทาความสะอาดหากมฝ นจบ

หรออาจจะตองทากลองกระจกใสครอบผลงานไวเพอปองกนฝ นนนเอง

จากการสรางสรรคผลงานทงสองชนกจะพบปญหาคลายๆ กน เชนการขนโครงสรางสวนท

เปนขา จะตองดดโครงลวดใหถกตองแมนยาตรงกบรปแบบทาทางทออกแบบไว เพราะสวนน

จะตองรบนาหนกของตวชนงานทอาจจะมนาหนกมาก โครงภายในสวนนตองมนคงแขงแรง จงทา

ใหไมสามารถดดหรอเปลยนทาทางในภายหลงขนดนได ซงจะตางจากการปนดนนามน (เฉพาะงาน

ขนาดเลก) เพราะสวนทเปนโครงภายในสวนขาไมไดเปนตวรบนาหนกของชนงาน แตผสรางสรรค

สามารถทาตวรบนาหนกตรงสวนทองชางหรอมาตดกบพนของงานได เพราะเมอนาไปหลอออกมา

เปนผลงานสาเรจสวนเกนนสามารถนาออกไปได

สวนสาคญทจะทาใหการสรางสรรคผลงานออกมาดมชวต ถกตองตามหลกกายวภาคนนคอ

สดสวนตางๆ ของชางและมา ทผานมาพบวา เราใชความรสกพจารณาสดสวนของตางๆ ของชาง

และมา โดยชางซงเปนสตวใหญทมเนอหนงมาก กลามเนอหรอสนกระดกตางๆ อาจดไมชดเจน จะ

แตกตางกบมาทมสดสวนกลามเนอเดนชด จงแกปญหาโดยการหาภาพโครงกระดกกายวภาคของมา

เตมตว นาไปถายเอกสารขยายใหเทากบขนาดทจะปน เพอไวตรวจสอบความถกตองของสดสวน

ตางๆ โดยวดเทยบเคยงขนาดความสนยาวของกระดกจากจดหนงไปหาจดหนงวามขนาดเทาไร เชน

สวนกะโหลกไปหาสนหลง ตามขอตอสวนตางๆ เปนตน

118

ในการสรางสรรคผลงานประตมากรรมทงสองชนนถอไดวาเปนรปแบบผลงานทขาพเจาม

ความชนชอบ และสรางสรรคเกยวกบเนอหานมาตลอดตงแตสมยเรยนอยชนประถมศกษาปท 1

หรอตงแตรจกจบปากกาดนสอวาดภาพเสยดวยซ า จากการดหนงสอ ดละคร ภาพยนตร หรอ

แมกระทงงานประตมากรรมสาคญของชาตอยางอนสาวรย ซงหลายแหงปรากฏภาพวรกษตรยทรง

ประทบบนหลงชาง หรอมาอยางองอาจสงางาม เปนภาพทประทบใจตอขาพเจายงนก จนนามาวาด

อยเปนประจา ซงในปจจบนศลปนทสรางสรรคประตมากรรมแนวเหมอนจรงและแสดงเนอหา

เรองราวประวตศาสตรมจานวนนอย เนองจากตองใชทกษะฝมอความชานาญ อยางสงและตองม

การศกษาขอมลอยางลกซง จากการสรางสรรคผลงานทงสองชนน ทาใหไดศกษาเรยนรการ

สรางสรรคงานประตมากรรมของทงในไทยและตางประเทศ แลวนามาวเคราะหถงรายละเอยด

รปแบบลกษณะตางๆ ของผลงานทนามาศกษา หลงจากนนจงนามาสงเคราะหสรางสรรคเปน

ผลงานตามแนวความคดและรปแบบของตนเอง ซงจะสามารถนาไปพฒนาตอในอนาคตได

119

บรรณานกรม

ภาษาไทย

กฤษณา หงสอเทน. “อนสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ดอกผลของศลปะเรอเนสซองซ ของ

อตาลในสยาม.” ศลปวฒนธรรม (ธนวาคม 2552).

การปกครอง,กรม,หนงสอทระลก เนองในพธเปดพระบรมราชานสาวรยสมเดจพระนเรศวรมหาราช

ณ ทง ภเขาทอง อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา , กรงเทพฯ : อาสา

รกษาดนแดน, 2544.

ไกรฤกษ นานา. “ตามหาพระบรมรปทรงมารชกาลท 5 ทเราไมทนไดเหนในรอบ 100 ป.”

ศลปวฒนธรรม (ตลาคม 2550).

นพนธ ขาวไล. อาจารยศลปกบลกศษย. กรงเทพฯ : บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง

จากด (มหาชน), 2542.

___________. สนน ศลากรณ ประตมากรเอกแหงกรงรตนโกสนทร. กรงเทพฯ: โรงพมพพฆเณศ

,2529.

พลาดศย สทธธญกจ. พระบรมรปทรงมา. กรงเทพฯ : บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง

จากด (มหาชน), 2537.

ศลปากร,กรม กองวรรณกรรมและประวตศาสตร. อนสาวรยในประเทศไทย เลม 1 .กรงเทพฯ:

บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จากด (มหาชน), 2539.

________________________________________. อนสาวรยในประเทศไทย เลม 2 . กรงเทพฯ:โรง

พมพครสภา, 2541.

ศลปาชพ, กอง. สานกราชเลขาธการ. ชวตและงานของคณไขมกด ชโต. กรงเทพฯ : บรษท

อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จากด (มหาชน), 2540.

120

อภนนท โปษยานนท. จตรกรรมและประตมากรรมแบบตะวนตกในพระราชสานก เลม 1.

กรงเทพฯ: สานกพระราชวง , 2536.

ภาษาตางประเทศ

Lucy D. Rosenfeld, A Century of American Sculpture The Roman Bronze Works Foundry.

Atglen : Schiffer Pub Ltd , 2002.

121

ประวตการศกษา

ชอ-นามสกล นายโกวทย นามแกว

วนเดอนปเกด 24 กนยายน 2533

ทอย 3 ถนนเทศบาล 6 ตาบลวารนชาราบ อาเภอวารนชาราบ จงหวดอบลราชธาน

โทรศพท 081-5485630

ประวตการศกษา -โรงเรยนเทศบาลบานสขสาราญ

- โรงเรยนเบญจะมะมหาราช

- วทยาลยอาชวศกษาอบลราชธาน

- คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร