29
  http://baigiangtoanhoc.com 14 ch đề trng tâm ôn thi đại hc 2013 Bài ging được cung c  ấp độc quy  ền bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Biên son : Nguy  ễn Đăng Dũng- GV chuyên SP-Chuyên gia luy n thi Đại Hc. 1 CH ĐỀ 10 : MT S PHƢƠNG PHÁP GII PHƢƠNG TRÌNH BT PHƢƠNG TRÌNH VÔ T. PHN A: PHƢƠNG TRÌNH Dng I: Phƣơng pháp biến đổi trự c tiếp Sau khi tìm t p xác định ca phương trình ta dùng phép bình phương hoc l   p phương hai vế ca phương trình ta được phương trình tương đương howacj phương trình h qu. Gi i phương trình này ta tìm đượ c nghim thuc t p xá định. Ví d 1 : Gii phương trình 5 1   3 2 1 0  x x x   1  Gii Điu kin : 1  x  Phương trình 1   5 1 3 2 1 5 1 3 2 2 3 2 1 1  x x x x x x x x   2 2 2 2 2 3 2 1 2 4 3 2 1 11 24 4 0  2 11  x  x x x x x x x x  x    2  x . Vy nghim ca phương trình là: 2  x  . Ví d 2 : Gii phương trình 3 3 3 1 2 3 0  x x x   2  Gii Phương trình 2       3 3 3 3 3 3 1 3 2 1 3 1 3 1 3 3 2  x x x x x x x x x x       3 3 3 3 3 1 3 1 3 3 6 1 2 3 2  x x x x x x x x x   *  

Bai Giang Toan Hoc 236

Embed Size (px)

Citation preview

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    1

    CH 10 : MT S PHNG PHP GII PHNG TRNH

    BT PHNG TRNH V T.

    PHN A: PHNG TRNH

    Dng I: Phng php bin i trc tip

    Sau khi tm tp xc nh ca phng trnh ta dng php bnh phng hoc lp phng hai v

    ca phng trnh ta c phng trnh tng ng howacj phng trnh h qu. Gii phng

    trnh ny ta tm c nghim thuc tp x nh.

    V d 1 : Gii phng trnh

    5 1 3 2 1 0x x x 1

    Gii

    iu kin : 1x

    Phng trnh 1 5 1 3 2 1 5 1 3 2 2 3 2 1 1x x x x x x x x

    2 2

    2

    2 2 3 2 1 2 4 3 2 1 11 24 4 0 2

    11

    x

    x x x x x x x xx

    2x . Vy nghim ca phng trnh l: 2x .

    V d 2 : Gii phng trnh

    3 3 31 2 3 0x x x 2

    Gii

    Phng trnh 2

    3 3 3 3 331 3 2 1 3 1 3 1 3 3 2x x x x x x x x x x

    3 33 33 1 3 1 3 3 6 1 2 3 2x x x x x x x x x *

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    2

    3 2

    1 2 3 2 2 1 3 2 0 2x x x x x x x x x

    .Thay 2x

    vo phng trnh 2 thy ng. Vy nghim cu phng trnh l : 2x .

    Ch : Php bin i ra phng trnh * l php bin i khng tng ng nn khi tm

    c 2x ta phi th li.

    Bi tp : Gii cc phng trnh sau

    1. 5 5x x . p s: 5x .

    2. 2 2 8 3 4x x x . p s: 4x , 7x .

    3. 10 3 4 2 2x x x . p s: Phng trnh v nghim.

    4. 3 31 1 2x x . p s: 0x .

    Dng II: Phng php t n ph

    Nhiu phng trnh nu dng phng php bin i trc tip th li gii phc tp hoc khng i

    n kt qu. khc phc tnh trang ta c th dng phng php t n ph. Phng php

    t n ph gn cc bc c bn sau:

    Bc 1: t n ph, xc nh iu kin ca n ph.

    Bc 2: Chuyn phng trnh cho v phng trnh n ph. Gii phng trnh n ph tm

    nghim thch hp.

    Bc 3: Tm nghim ca phng trnh ban u theo h thc khi t n ph.

    Ta thng gp cc dng t n ph c bn sau y:

    V d 1 : Gii phng trnh

    23 1 4 4 3 2x x x x 1

    Gii

    iu kin : 1 3x

    t 3 1t x x vi 0t 2 22 2 4 3t x x , thay vo phng trnh 1 ta c :

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    3

    2 22

    2 2 2 6 0 3

    2

    t

    t t t tt

    22 4 3 2 2t x x x (Tha mn).

    Vy nghim ca phng trnh l: 2x .

    Ch : Dng tng qut ca v d 1 l phng trnh: a cx b cx d a cx b cx m

    (vi , , , ,a b c d m l hng s , 0d c ).

    Cch gii: t t a cx b cx vi 0t .

    V d 2 : Gii phng trnh

    22 2 2 4 2 2x x x x 2

    Gii

    iu kin : 2x

    t 2 2x x t vi 0t 2 22 2 4t x x , thay vo phng trnh 2 ta c :

    21

    2 0 2 2 2 2 4 2 02

    tt t t x x x

    t

    2x .

    Vy nghim ca phng trnh l: 2x .

    Ch : Dng tng qut ca phng trnh 2 l phng trnh:

    2 0m f x g x n f x g x m f x g x k vi 2 2 0m n

    Cch gii : t t f x g x .

    V d 3 : Gii phng trnh

    2 32 3 2 3 8x x x 3

    Gii

    iu kin : 2x

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    4

    Phng trnh 3 2 22 2 4 2 2 3 2 2 4x x x x x x *

    Do 2x khng phi l nghim 2 0x , chia 2 v phng trnh * ta c :

    2 22 4 2 42 3 2 0

    2 2

    x x x x

    x x

    . t

    2 2 4

    2

    x xt

    x

    vi 0t , ta c phng trnh sau

    22 2

    22 4

    2 3 2 0 2 2 6 4 012

    2

    tx x

    t t t x xxt

    3 13x .

    Vy nghim ca phng trnh l : 3 13x .

    Ch : Dng tng qut ca phng trnh 3 l : a.f . . . 0x b g x c f x g x vi

    0abc .

    Cch gii :

    - Nu 0 0f x g x , kim tra trc tip.

    - Nu

    0 0g x g x

    f x a b cf x f x

    , t

    g xt

    f x .

    V d 4 : Gii phng trnh

    23

    6 9 6 96

    xx x x x

    4

    Gii

    iu kin : 9x

    Phng trnh 4 6 9 3 9 3 23x x x

    , t 9t x vi 0t

    2 9x t . Khi ta c phng trnh: 26 3 3 32t t t *

    Vi 3t th * 24 73

    12 32 08 25

    t xt x

    t x

    .

    Vi 0 3t th * 2 4 2 13t t x .

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    5

    Vy nghim ca phng trnh l : 13x , 25x , 73x .

    Ch : Dng tng qut ca phng trnh 4 l phng trnh:

    2 22 2x a b a x b x a b a x b cx m ,vi , , ,a b c m l hng s, 0a .

    Cch gii : t x b , 0t .

    Bi tp : Gii cc phng trnh sau

    1. 2 23 21 18 2 7 7 2x x x x

    HD: t 2 7 7t x x , vi 0t . p s : 6x , 1x .

    2. 1 4 1 4 5x x x x

    HD: t 1 4t x x , vi 0t . p s : 0x , 3x .

    3. 23 2 1 2 3 5 2 4 9x x x x x

    HD: t 3 2 2t x x , vi 0t . p s : 2x .

    4. 22 3 1 2 2 5 3 3 16x x x x x

    HD: t 2 3 1t x x , vi 0t . p s : 3x .

    5. 2 3 32 2 5 1x x x

    HD: 2

    2 2

    2

    1 12 1 2 1 5 1 1 2 2 5

    1 1

    x x xx x x x x x

    x x x

    .

    t 2 1

    1

    x xt

    x

    vi 0t . p s :

    5 37

    2x

    .

    6. 5

    2 2 1 2 2 12

    xx x x x

    HD: t 1t x , vi 0t 2 4

    1 12

    tt t

    . p s : 3x , 1x .

    Loi 2 : Dng n ph a v phng trnh tch

    V d 1 : Gii phng trnh

    2 32 2 5 1x x x 1

    Gii

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    6

    iu kin : 1x

    Phng trnh 2 2 22 1 2 1 5 1 1x x x x x x . t 2

    1

    1

    x u

    x x v

    ,0

    0

    u

    v

    Ta c : 2 22

    2( ) 5 2 2 02

    u vv u uv u v v u

    v u

    .

    Vi : 2 22 1 2 1 4 5 3 0u v x x x x x V nghim.

    Vi : 2 22 2 1 1 5 3 0v u x x x x x 5 37

    2x

    .

    Vy nghim ca phng trnh l: 5 37

    2x

    .

    Bi tp : Gii cc phng trnh sau

    1. 2 27 25 9 2 35 7 2x x x x x

    HD: 2 27 25 9 7 2 2 35x x x x x

    23 11 22 7 2 5 7x x x x x

    2 23 5 14 4 5 7 5 5 14x x x x x x . t t 5u x , 0u ;

    2 5 14v x x , 0v . p s: 3 2 7x , 61 11137

    18x

    .

    2. 2 47 10 14 5 4x x x

    HD: 2 2 2 2( 2 2) 5 ( 2 2)( 2 2) 6( 2 2) 0x x x x x x x x .

    t:t 2 2 2u x x 0u ; 2 2 2v x x , 0v . p s: 5 7

    3x

    .

    Loi 3 : t n ph khng hon ton

    V d 1 : Gii phng trnh

    2 21 2 3 1x x x x 1

    Gii

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    7

    t : 2 2 3x x t vi 0t 2 2 2 3x t x , Khi phng trnh 1 tr thnh :

    2 21 2 2 1 2 1 0 1 2 0x t t x t x t x x t t 2

    1

    t

    t x

    .

    Vi : 2 22 2 3 2 2 1 0 1 2t x x x x x .

    Vi : 21 2 3 1t x x x x Phng trnh v nghim.

    Vy nghim ca phng trnh l: 1 2x .

    V d 2 : Gii phng trnh

    2 210 3 1 1 6 3x x x x 2

    Gii

    t : 2 3t x , 0t 2 2 3x t . Thay vo phng trnh 2 v thu gn ta c

    2 21 6 9 3 2 0t x t x x , Xem y l phng trnh bc hai n t 9 0t nn phng

    trnh c hai nghim phn bit :

    1 6 32 3

    2

    1 6 31 3

    2

    xt x

    xt x

    .

    Vi : 2

    2

    26 40

    2 3 3 2 3 38

    8 12 1 0

    xt x x x x

    x x

    .

    Vi : 2

    2

    1

    1 3 3 1 3 13

    4 3 1 0

    xt x x x x

    x x

    .

    Vy nghim ca phng trnh l : 6 40

    8x

    , 1x .

    Bi tp : Gii cc phng trnh sau

    1. 2 23 1 3 1x x x x

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    8

    HD: t 2 1t x . p s : 2 2x .

    2. 2 4 4 1 2 1 4x x x x x

    HD: t 24 4t x x t 2 1 4 1 2t x x x

    2

    2 2 1 4 1 2 4 3 1 2tt t x x x x x .

    p s : 20 8 13

    9x

    .

    3. 2 22 4 2 2 8 4x x x x

    HD: 2

    2 2 2 22 4 2 2 8 4 2 4 2 2 8 4x x x x x x x x

    2 25 8 16 4 2 2 4 0x x x x * . t 2

    2 2 42 42

    tt x x

    , thay vo

    phng trnh * c : 25 8 2 16 32 0t x t x . p s :Phng trnh v nghim.

    Loi 4 : t n ph chuyn phng trnh v t v h phng trnh v t

    V d 1 : Gii phng trnh

    32 3 2 3 6 5 8 0x x 1

    Gii

    iu kin: 6

    5x , t :

    3 3 2

    6 5

    x u

    x v

    , vi 0v , ta c h phng trnh 3 2

    2 3 8

    5 3 8

    u v

    u v

    *

    **

    T *8 2

    3

    uv

    , thay vo ** thu gn ta c : 22 15 26 20 0u u u 2u

    3 3 2 2 3 2 8 2x x x ( Tha mn iu kin).

    Vy nghim ca phng trnh l : 2x .

    V d 2 : Gii phng trnh

    2 24 5 1 2 1 9 3x x x x x 2

    Gii

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    9

    iu kin:

    1

    4

    1

    x

    x

    , t : 2

    2

    4 5 1

    2 1

    x x u

    x x v

    , vi 0

    0

    u

    v

    , ta c h phng trnh

    2 2

    9 3u v x

    u v u v

    2 2

    2 2

    04 5 1 2 1

    561 4 5 1 1 2 1

    65

    xu v x x x x

    u v xx x x x

    .

    Vy nghim ca phng trnh l: 0x , 56

    65x .

    V d 3 : Gii phng trnh

    3 2 33 3 3 5 1 3x x x x 3

    Gii

    Phng trnh 3 3 31 3 3 5 2x x . t : 3 3 5 1x y ta c:

    3

    3

    1 3 5

    1 3 5

    x y

    y x

    Tr v theo v ca hai phng trnh ta c : 2 2

    1 1 1 1 3 0x y x x y y

    3 3 21 3 5 3 4 0 1x y x x x x x , 2x .

    Vy nghim ca phng trnh l : 1x , 2x .

    Bi tp : Gii cc phng trnh sau

    1. 2 24 5 1 4 5 7 3x x x x

    p s : 5 13

    8x

    .

    2. 31 1

    12 2

    x x

    HD: t 31 1

    ,2 2

    x u x v . p s : 17

    2x ,

    1

    2x .

    3. 3 2 242 1 17 1x x

    HD: t 3 22 1 ,x u 24 17 x v . p s : 1x .

    4. 22 3 1 1x x x

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    10

    HD: t:2 2

    2

    1 2

    1 31

    x a a b

    a ab ax b

    . p s : 24

    25x ,

    3

    2x .

    5. 23 1 4 13 5x x x

    HD: 2

    3 1 2 3 3x x x . t : 3 1 2 3x y

    2

    2

    2 3 3 1

    2 3 2 1

    y x

    x y x

    p s: 15 97

    8x

    ,

    11 73

    8x

    .

    6. 3 23 3 5 8 36 53 25x x x x

    HD: 33 3 5 2 3 3x x x .t : 3 3 5 2 3x y ,p s

    5 3, 2

    4x x

    .

    Loi 5 : t n ph l lng gic ( Phng php lng gic ha)

    V d : Gii phng trnh

    2 21 1 1 2 1x x x 1

    Gii

    iu kin: 1 1x

    t : sin ;2 2

    x t t

    , ta c phng trnh : 1 cos sin 1 2cost t t

    3 3 22 os 2cos sin sin

    2 2 2 2 2

    t t t tc (v ;

    2 2t

    nn os 02

    tc )

    16

    1

    22

    xt

    xt

    Vy nghim ca phng trnh l : 1x , 1

    2x .

    Bi tp : Gii cc phng trnh sau

    1. 3 32 21 1 1 1 2 1x x x x

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    11

    HD: t os 0;x c t t . p s : 2

    2x ,

    1 2 2 2 1

    2x

    .

    2. 1 2 1 2

    1 2 1 21 2 1 2

    x xx x

    x x

    HD: t 2 os 0;x c t t . p s : 0x .

    3. 2

    32

    9

    xx

    x

    HD: t 3

    0; ,cos 2

    x t tt

    . p s : 3 2x .

    Dng III: Dng biu thc lin hp

    Nhn cc biu thc trong phng trnh vi biu thc lin hp th xut hin nhn t chung v ta

    chuyn c phng trnh cho v phng trnh tch n gin hn. Ta thng s dng cc

    biu thc sau:

    A BA B

    A B

    ;

    A BA B

    A B

    2A BA B

    A B

    ;

    2A BA B

    A B

    3 3

    3 32 23

    A BA B

    A AB B

    ; 3 3

    3 32 23

    A BA B

    A AB B

    3

    3

    3 2 23

    A BA B

    A AB B

    ;

    3

    3

    3 2 23

    A BA B

    A AB B

    Sau y ta xt mt s v d

    V d 1 : Gii phng trnh

    22 5 2 1 2 13 0x x x 1

    Gii

    iu kin: 5

    2x . Khi hng trnh 21 2 5 1 2 1 2 2 9 0x x x

    2 3 2 32 3 3 0

    2 5 1 1 1

    x xx x

    x x

    1 12 3 3 0

    2 5 1 1 1x x

    x x

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    12

    3

    1 13 0

    2 5 1 1 1

    x

    xx x

    *

    Vi : 5

    2x ta c :

    1 13 3

    2 5 1 1 1x

    x x

    nn phng trnh * v nghim.

    Vy nghim ca phng trnh l : 3x .

    V d 2 : Gii phng trnh

    2 212 5 3 5x x x 2

    Gii

    Nhn xt : 2 2 512 5 3 5 0

    3x x x x ,

    Phng trnh 2 2 212 4 3 2 5 3x x x

    2 2

    2 2 2 2

    4 4 2 23 2 0 2 3 0

    12 4 5 3 12 4 5 3

    x x x xx x

    x x x x

    2 2

    2

    2 23 0

    12 4 5 3

    x

    x x

    x x

    *

    2 2 2 2

    5 2 2 2 23 0

    3 12 4 5 3 12 4 5 3

    x x x xx

    x x x x

    * v nghim.

    Vy nghim ca phng trnh l : 2x .

    V d 3 : Gii phng trnh

    235 1 9 2 3 1x x x x 3

    Gii

    iu kin : 1

    5x , khi phng trnh 3 23( 5 1 2) 9 2 2 3 5x x x x

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    13

    2 33

    5 1 11 2 5

    5 1 2 9 2 9 4

    x xx x

    x x x

    2 33

    5 11 2 5 0

    5 1 2 9 2 9 4

    x xx x x

    2 33

    5 5 1 5 11 2 0 1

    5 1 2 9 2 9 4

    xx x x

    x x x

    .

    Vy nghim ca phng trnh l : 1x .

    V d 4 : Gii phng trnh

    233 1 2 19 8 2 5x x x x 4

    Gii

    iukin:1

    3x ,phng trnh 3 2 32 2 1 3 1 2 2 19 8 0x x x x x x

    222

    2 23 3

    2 142 0

    1 3 1 2 2 19 8 (19 8)

    x x xx xx x

    x x x x x x

    2 2

    2 23 3

    1 2 142 0

    1 3 1 2 2 19 8 (19 8)

    xx x x x

    x x x x x x

    0

    1

    x

    x

    v

    2 23 3

    1 2 142 0

    1 3 1 2 2 19 8 (19 8)

    x

    x x x x x x

    vi

    1

    3x .

    Vy nghim ca phng trnh l : 0x , 1x .

    V d 5 : Gii phng trnh

    2 22 9 2 1 4x x x x x 5

    Gii

    Ta thy : 2 22 9 2 1 2 4x x x x x

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    14

    4x khng phi l nghim

    Xt 4x , khi phng trnh 5

    2 2

    2 2

    2 84 2 9 2 1 2

    2 9 2 1

    xx x x x x

    x x x x

    Vy ta c h:

    2 2

    2

    2 2

    02 9 2 1 2

    2 2 9 6 82 9 2 1 4

    7

    xx x x x

    x x xxx x x x x

    Th li tha mn phng trnh 5

    Vy phng trnh c 2 nghim 8

    0;7

    x x .

    Ch : V d 5 l phng php a v h tm

    Nu phng trnh v t c dng A B C , m : A B C

    dy C c th l hng s ,c th l biu thc ca x . Ta c th gii nh sau :

    A BC A B

    A B

    , khi ta c h: 2

    A B CA C

    A B

    Bi tp : Gii cc phng trnh sau

    1. 23 1 6 3 14 8 0x x x x

    HD: 3 1

    5 3 1 03 1 6 1

    x xx x

    . p s: 5x .

    2. 3 2 2 2 6x x x

    HD: 3 2 6 3 2 4 0x x x . p s: 3x , 11 3 5

    2x

    .

    3. 2 32 11 15 3 4 4x x x

    HD:

    2 33

    12 33 2 5

    4 4 2 4 4 4

    xx x

    x x

    . p s: 3x .

    4. 22 3 4 3 5 9 6 13x x x x

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    15

    HD: 22 3

    1 03 4 2 5 9 3

    x xx x x x

    . p s: 0x , 1x .

    5. 1 1

    21 3

    xx

    x x

    HD: 1

    1 2( 1)1 3

    xx

    x x

    . p s: 1x .

    Dng IV: S dng tnh n iu ca hm s v bt ng thc

    Nhiu khi ta gp cc phng trnh m dng phng php : bin i trc tip, t n ph hay

    nhn lin hp th cch gii s phc tp hoc khng i n kt qu cui cng. Khi phng

    php dng hm s v bt ng thc li t ra hiu qu v cho li gii ngn gn, vic tm nghim

    s d dng hn rt nhiu.

    Loi 1 : Dng tnh n diu ca hm s

    Cho hm s y f x n iu trn D khi ta c cc kt qu sau :

    f x m c nghim duy nht.

    f x f y x y .

    0

    0

    f x mx x

    f x m

    l nghim duy nht.

    V d 1 : Gii phng trnh

    3 23 4 2 3 2 3 1x x x x x 1

    Gii

    iu kin : 1

    3x , khi phng trnh

    331 1 1 3 1 3 1x x x x . Xt hm

    s c trng : 3f t t t vi 0t , 2' 3 1 0f t t f t : l hm ng bin trn 0; .

    Ta c : 1 3 1f x f x 20

    1 3 1 01

    xx x x x

    x

    .

    Vy nghim ca phng trnh l : 0x , 1x .

    V d 2 : Gii phng trnh

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    16

    2 23 2 9 3 4 2 1 1 0x x x x x 2

    Gii

    iu kin phng trnh cho c nghim l : 1

    02

    x , khi

    Phng trnh 2 2

    2 3 2 3 3 2 1 2 1 3 2x x x x .

    Xt hm 22 3f t t t vi 0t 2

    2

    2 3' 2 0

    3

    tf t

    t

    vi 0t f t l hm

    ng bin trn 0; . Ta c : 3 2 1 3 2 1f x f x x x 1

    5x .

    Vy ngim ca phng trnh l : 1

    5x .

    V d 3 : Gii phng trnh

    3 2 2 3 32 10 17 8 2 5x x x x x x 3

    Gii

    Nhn xt 0x khng phi l nghim ca phng trnh 3 nn chia hai v cho 3x ta c :

    32 3 2

    10 17 8 52 2 1

    x x x x . t

    1y

    x vi 0y 3 2 238 17 10 2 2 5 1y y y y

    3 2 232 1 2 2 1 5 1 2 5 1y y y y . Xt hm s : 3 22 ' 3 2f t t t f t t

    f t l hm ng bin. Ta c : 2 23 32 1 5 1 2 1 5 1f y f y y y

    217 97 17 97

    16 128 17 6 0

    17 97 17 97

    16 12

    y x

    y y y

    y x

    Vy nghim ca phng trnh l: 17 97

    12x

    ,

    17 97

    12x

    .

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    17

    Bi tp : Gii cc phng trnh sau

    1. 24 1 4 1 1x x

    p s: 1

    2x .

    2. 6 8

    63 2x x

    p s: 3

    2x .

    3.

    22 1

    2 1 3 22

    xx x

    HD: Xt hm s

    22 1

    2 1 3 22

    xf x x x

    , vi

    1 3;

    2 2x

    ' 1 1( ) 2 2 1 1 02(2 1) 3 2 2 1 3 2

    f x x xx x x x

    nn phng

    trnh cho c ti a 2 nghim. p s: 1

    2x ,

    3

    2x .

    4. 3 2 315 78 144 5 2 9x x x x

    HD: 3 35 5 5 2 9 5 2 9x x x x . p s: 4x ,

    11 5

    2x

    .

    5. 3 38 4 1 6 1x x x

    HD: 3 32 2 6 1 6 1x x x x . p s: os

    9x c

    ,

    5os

    9x c

    ,

    7os

    9x c

    .

    Loi 2 : Dng bt ng thc

    Xt phng trnh f x g x xc nh trn D nu

    f x h x

    g x h x

    , vi x D th

    f x h xf x g x

    g x h x

    .

    Ngoi bt ng thc C Si, ta thng p dng cc bt ng thc c bn sau :

    2A A A . Du bng xy ra khi v ch khi 0A .

    2 0A . Du bng xy ra khi v ch khi 0A .

    A B A B . Du bng xy ra khi v ch khi 0AB .

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    18

    u v u v . Du bng xy ra khi v ch khi u v v cng hng.

    V d 1 : Gii phng trnh

    24 6 10 27x x x x 1

    Gii

    iu kin : 4 6x . Theo C Si ta c: 4 1 3

    4 4 12 2

    x xx x

    ;

    6 1 5

    6 6 12 2

    x xx x

    4 6 2x x .Du bng xy ra khi v ch khi

    4 15

    6 1

    xx

    x

    .

    Mt khc : 22 10 27 5 2 2x x x . Du bng xy ra khi v ch khi 5x .

    Vy nghim ca phng trnh l : 5x .

    V d 2 : Gii phng trnh

    2 2 219 7 22 28 13 43 37 3 3 3x x x x x x x 2

    Gii

    Nhn xt : 2A A A , du bng xy ra khi v ch khi 0A .

    Ta c:

    2

    2 1 75 75 5 3192 4 4 2

    x x x

    .

    2 2 227 22 28 2 1 3 3 3 3 3 3 3 3x x x x x x x .

    2 2 2

    2 1 7 7 7 713 43 37 3 2 3 2 3 2 3 22 2 2 2 2

    x x x x x x x

    .

    Cng v theo v cc bt ng thc trn ta c :

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    19

    2 2 25 3 7

    19 7 22 28 13 43 37 3 3 3 22 2

    x x x x x x x x

    3 3 3x . Du bng xy ra khi v ch khi:

    10

    2

    2 1 0 1

    3 0 2

    72 0

    2

    x

    xx

    x

    x

    .

    Vy nghim ca phng trnh cho l : 1

    2x .

    V d 3 : Gii phng trnh

    2 22 2 2 2 2 2x x x x 3

    Gii

    Phng trnh 2 2

    3 1 1 1 1 2 2x x . Xt : 1;1u x , 1 ;1v x

    2;2u v 2

    1 1u x , 2

    1 1u x , 2 2u v . Phng trnh 3 tr

    thnh u v u v khi u v v cng hng 1 1

    01 1

    x xx

    .

    Vy nghim ca phng trnh l : 0x .

    Bi tp : Gii cc phng trnh sau

    1. 24 6 10 27x x x x

    HD: 2VT ; 2VP . p s : 5x

    2. 2 32 11 21 3 4 4x x x

    HD: 3VP x . p s : 3x .

    3. 2 2 2 217 1

    13 6 10 5 13 17 48 36 36 8 212 2

    x x x x x x x x

    HD: 3

    62

    VT x ; 3

    62

    VP x . p s : 3

    2x .

    4. 21 3 2 1x x x x

    HD: Xt : 1;1u x , 1 ;1v x . p s : 1x , 1 2x .

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    20

    5. 4 3 316 5 6 4x x x

    HD: 24 4 3VP x x . p s : 1

    2x .

    6. 34 1 8 1 1x x

    p s: 1

    2x .

    PHN B: BT PHNG TRNH

    Dng I: Phng php bin i trc tip

    Ta thc hin theo cc bc sau y

    Bc 1: Tm tp xc nh ca bt phng trnh.

    Bc 2: Bnh phng, lp phng bt phng trnh cho bin i, ta c bt phng

    trnh n gin hn v tm c nghim ca bt phng trnh ny.

    Bc 3: Kt hp tp xc nh suy ra nghim ca bt phng trnh.

    Ch : Cc bt phng trnh c bn

    2

    0

    0

    g x

    f x g x f x

    f x g x

    2

    0

    0

    0

    g x

    f xf x g x

    g x

    f x g x

    0f x g x f x g x

    V d 1 : Gii bt phng trnh

    5 2 3 2x x x 1

    Gii

    iu kin : 5

    2 *2

    x , khi bt phng trnh 1 tng ng vi bt phng trnh

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    21

    2

    22

    2 3 0

    2 3 05 2 3 2 5 2 3 2 2 11 15 2 3

    2 11 15 2 3

    x

    xx x x x x x x x

    x x x

    2

    33

    223

    32 2

    22 6 0

    xx

    xx

    x x

    , kt hp vi iu kin * , ta c: 2 2x .

    Vy tp nghim ca bt phng trnh l 2;2D .

    V d 2 : Gii bt phng trnh

    5 1 1 2 4x x x 2

    Gii

    iu kin : 2 *x , bt phng trnh 2 5 1 2 4 1x x x

    2

    2 05 1 3 5 2 1 2 4 1 2 4 2

    1 2 4 2

    xx x x x x x x

    x x x

    2 10 0 0 10x x x , kt hp vi * ta c : 2 10x .

    Vy tp nghim ca bt phng trnh l 2;10D .

    Bi tp : Gii cc bt phng trnh sau

    1. 22 16 7

    33 3

    x xx

    x x

    . p s: 10 34x .

    2. 3 2 8 7x x x . p s :4 5

    6 7

    x

    x

    .

    3. 1

    3 12

    x x . p s : 8 31

    18

    x

    .

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    22

    4. 2 4 3

    2x x

    x

    . p s:

    0

    1 2

    x

    x

    .

    5. 251 2

    11

    x x

    x

    . p s:

    1 1 52

    1 52 5

    x

    x

    .

    Dng II: Phng php nhn lin hp

    Ta cn ch cc cng thc sau:

    A B

    A BA B

    2A B

    A BA B

    3 33 32 23

    A BA B

    A AB B

    3

    3

    3 2 23

    A BA B

    A AB B

    .

    V d 2 : Gii bt phng trnh

    2

    2

    221

    3 9 2

    xx

    x

    1

    Gii

    iu kin :

    99 2 0

    29 2 3

    0

    x x

    xx

    *

    Bt phng trnh

    22

    2

    2 3 9 21 21 18 2 6 9 2 2 42

    4

    x xx x x x

    x

    79 2 4 9 2 16

    2x x x . Kt hp vi * ta c tp nghim ca bt phng

    trnh l: 9 7

    ;0 0;2 2

    D

    .

    V d 2 : Gii bt phng trnh

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    23

    1 1x x x 2

    Gii

    iu kin : 1 1x

    Bt phng trnh 2 1 1 1 1 1 1 2x x x x x x x x x *

    Nu 0x th * lun ng.

    Nu 0x th 2 2* 1 1 2 1 1 2 1 4 1 1x x x x x x lun

    ng.

    Nu 0x th * 1 1 2x x v l v 1 1 2x x lun ng.

    Vy tp nghim ca bt phng trnh cho l: 0;1D .

    Bi tp : Gii cc bt phng trnh sau

    1.

    2

    41 1

    xx

    x

    . p s: 1 8x .

    2. 2 1 2 2x x x . p s: 7 32 2x .

    3. 21 1 4

    3x

    x

    . p s:

    10

    2

    10

    2

    x

    x

    .

    4. 2 1x x x . p s: 2 3 3

    3x

    .

    5. 2

    1 2 12 9

    xx

    x

    . p s:

    450

    8x .

    Dng III: Phng php t n ph

    Ta thc hin theo cc bc sau

    Bc 1: Chn n ph thch hp, tm iu kin ca n ph.

    Bc 2: Chuyn bt phng trnh cho v bt phng trnh n ph, gii bt phng

    trnh n ph, tm nghim ca n ph.

    Bc 3: T tp nghim ca bt phng trnh n ph suy ra tp nghim ca bt phng

    trnh cho.

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    24

    V d 1 : Gii bt phng trnh

    27 7 7 6 2 49 7 42 181 14x x x x x 1

    Gii

    iu kin : 6

    7x

    Bt phng trnh 2

    1 7 7 7 6 7 7 7 6 182x x x x

    t 7 7 7 6x x t vi 0t , ta c bt phng trnh 2 182 0 13t t t

    2

    6 612

    77 7 7 6 13 12

    1183 709849 7 42 84 7

    x xx x

    xx x x

    66

    7x .

    Vy tp nghim ca bt phng trnh l 6

    ;67

    D

    .

    V d 2 : Gii bt phng trnh

    5 1

    5 2 422

    x xxx

    2

    Gii

    iu kin : 0x

    t 1 1

    2 . 22 2

    t x xx x

    2t ; 2 21 1

    1 2 2 24 2

    t x x tx x

    Ta c : 2 22

    15 2 2 4 2 5 2 0 2 21

    22

    t

    t t t t t xt x

    2 2 32

    2 22 4 1 0

    32 2 0 222

    x x

    x x

    xx

    Vy tp nghim ca bt phng trnh l : 3 3

    0; 2 2;2 2

    D

    .

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    25

    V d 3 : Gii bt phng trnh

    2

    1 1 24

    xx x 2

    Gii

    iu kin : 1 1x

    t cos 0;x t t , ta c bt phng trnh : 2

    223 2 2 1 2

    4

    xx

    2 22 2

    2 4 2os 7 sin2 2 1 os 2 2 2sin sin 14sin 32sin 17 04 4

    c t tc t t t t t

    2 2sin 1 sin 2sin 17 0t t t lun ng vi 0;t .

    Vy tp nghim ca bt phng trnh l 1;1D .

    Bi tp : Gii cc bt phng trnh sau

    1. 3 1

    3 2 722

    x xxx

    . p s:

    8 3 7

    2

    8 3 70

    2

    x

    x

    .

    2. 1 3

    1 2

    x x

    x x

    . p s:

    1 0

    1 2

    x

    x

    .

    3. 42 3 2 2 3 3 2 2x x x x . p s: 2

    2 34

    3 47

    x

    x

    .

    4. 22

    9 1 3 7 1 3 4x x x . HD: t 3 4t x . p s: 4

    13

    x .

    5. 2

    1 3 2 3 2 2x x x x . HD: t 1; 3u x v x . p s: 5x .

    Dng IV: Phng php chia tp xc nh

    Bt phng trnh c tp xc nh D , vic gii bt phng trnh trn tp D gp kh

    khn, khi ta chia 1 2 3 .... nD D D D D .

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    26

    Trn 1 2, ,.. nD D D ta gii bt phng trnh cho.

    Kt hp nghim ca bt phng trnh trn 1 2, ,... nD D D suy ra nghim ca bt phng

    trnh cho.

    V d 1 : Gii bt phng trnh

    2 24 3 2 3 1 1x x x x x 1

    Gii

    Bt phng trnh 1 1 3 1 2 1 1x x x x x *

    Trng hp 1: 1 0 1x x tha mn bt phng trnh *

    Trng hp 2: 1x , bt phng trnh * 3 2 1 1x x x v nghim v :

    3 2 1 0

    1 0

    x x

    x

    .

    Trng hp 3: 1x , bt phng trnh * 1 1 1 2 1 3x x x x x

    11 2 0 1

    21 3 1 221 3 2 1 3 1 2

    1 3 3

    x xx x x x

    x x x x xx x

    Vy tp nghim ca bt phng trnh l : 1

    ; 12

    D

    .

    V d 2 : Gii bt phng trnh

    2 2 23 2 4 3 2 5 4x x x x x x 2

    Gii

    iu kin: 4

    1

    x

    x

    Trng hp 1: 4x th 2 1 2 1 3 2 1 4x x x x x x

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    27

    2 3 2 4x x x lun ng v : 2 4

    3 4

    x x

    x x

    4x .

    Trng hp 2: 1x th 2 1 2 1 3 2 1 4x x x x x x *

    Nu 1x * ng.

    Nu 1x * 2 3 2 4x x x v nghim v 2 4

    3 4

    x x

    x x

    .

    Vy tp nghim ca bt phng trnh l: 4; 1D .

    Bi tp : Gii cc bt phng trnh sau

    1. 2 2 28 15 2 15 4 18 18x x x x x x . p s:

    3

    5

    175

    3

    x

    x

    x

    .

    2. 2 2 23 2 6 5 2 9 7x x x x x x . p s:

    1

    2

    5

    x

    x

    x

    .

    3. 2 23 4 9x x x . p s: 3

    13

    6

    x

    x

    .

    4. 3 21 1 3 1 0x x x x . p s: 1x .

    5. 2 2 28 15 2 15 4 18 18x x x x x x . p s: 17

    3x .

    Dng V: Phng php khng mu mc

    Ta thng dng cc phng php sau

    Phng php nh gi.

    Dng bt ng thc.

    Dng hm s.

    V d 1 : Gii bt phng trnh

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    28

    3 32 8 7 8x x x x x 1

    Gii

    iu kin bt phng trnh c nghim 0x . Xt hm s 3 32 8 7f x x x x x x

    2

    233

    1 1 3 7' 2 0

    2 2 8 3 7

    xf x

    x x x x

    f x l hm ng bin trn 0; m

    1 8f ; 8 0 1f x x .

    Vy tp nghim ca bt phng trnh l 0;1D .

    V d 2 : Gii bt phng trnh

    5 1 4 1 3x x x 2

    Gii

    iu kin 1

    4x , bt phng trnh

    1 12 5 3 4

    x x *

    Do 1 1 1 1

    4 5 5 4 3 3 44

    xx x x

    * lun ng.

    Vy tp nghim ca bt phng trnh l 1

    ;4

    D

    .

    V d 3 : Gii bt phng trnh

    21 3 2 10 16x x x x 3

    Gii

    iu kin : 1x ; bt phng trnh 22

    3 3 1 2. 3 1x x x x

    Xt 3; 1 ; 1;1u x x v . 3 1u v x x ; 22

    2 1 1u v x x

  • http://baigiangtoanhoc.com 14 ch trng tm n thi i hc 2013

    Bi ging c cung cp c quyn bi http:// Baigiangtoanhoc.com. Bin son : Nguyn ng Dng- GV chuyn SP-Chuyn gia luyn thi i Hc.

    29

    Bt phng trnh 3 .u v u v ; m .u v u v .u v u v ,u v cng hng

    33 10 5

    1 1 1 3

    xx xx

    x x

    .

    Vy tp nghim ca bt phng trnh l 5D .

    Bi tp : Gii cc bt phng trnh sau

    1. 3 541 5 7 5 7 13 7 8x x x x . p s:5

    37

    x .

    2. 22 7 2 7 35x x x x x .p s:

    229

    012

    x

    .

    3. 21 2 1 2 2x x x . HD: 2

    4 21 1 4 0x x . p s 0x .

    4. 1 1x x x . p s: 1 0x .

    5. 2

    1 1 24

    xx x . HD:

    4 221 1 0

    16

    xx . p s: 1 1x .