BÀI TẬP CƠ CHẾ PHẢN ỨNG

Bµi tËp sè 1: Cho s¬ ®å :

C¸c chuçi ph¶n øng ®Òu diÔn ra theo tØ lÖ mol 1:1, c¸c chÊt ghi trªn s¬ ®å ®Òu lµ s¶n phÈm chÝnh. ViÕt c¸c phư¬ng tr×nh ph¶n øng vµ cho biÕt c¬ chÕ c¸c ph¶n øng tõ A B, B C. Gi¶i thÝch sù t¹o thµnh s¶n phÈm chÝnh cña 2 ph¶n øng nµy.

Bµi tËp sè 2: a. Cho s¬ ®å sau : ViÕt c¬ chÕ ph¶n øng vµ cÊu tróc cña s¶n phÈm t¹o thµnh.

b. X¸c ®Þnh cÊu tróc cña A vµ gäi tªn.Bµi tËp sè 3: ViÕt c«ng thøc c¸c ®ång ph©n lËp thÓ kh«ng ®èi quang ( ®ång ph©n lËp thÓ ®i-a ) cña 2-clo-1,3-®imetylxiclohexan vµ cho biÕt cÊu tróc s¶n phÈm t¹o thµnh khi cho c¸c ®ång ph©n ®ã t¸c dông víi CH3ONa.Bµi tËp sè 4: Hoµn thµnh c¸c chuçi ph¶n øng sau:a. CH3I + (CH3)2CHO- b. CH3O- + (CH3)2CHI c. (CH3)3CCH2I + C2H5O-

d. (CH3)3Br + CH3O-

e. + (CH3)3CO-

f. + (CH3)2CHCH2O-

g. + (CH3)2CHCH2Br

Bµi tËp sè 5: Hoµn thµnh c¸c ph¶n øng sau:

a.

b.

c.

d. Bµi tËp sè 6: H·y cho biÕt s¶n phÈm t¹o thµnh khi thùc hiÖn ph¶n øng ®ªhi®rat ho¸ c¸c chÊt sau víi xóc t¸c axit H+. Tr×nh bµy c¬ chÕ ph¶n øng.a. propan-1,2-®iol.b. 2-metylpropan-1,2-®iol.c. 2-metylbutan-2,3-®iol.Bµi tËp sè 7: a. ViÕt phư¬ng tr×nh ph¶n øng khi cho alyl clorua, benzyl clorua t¸c dông víi dung dÞch KOH ®un nãng. b. Hîp chÊt h÷u c¬ X cã cÊu t¹o kh«ng vßng cã c«ng thøc C4H7Cl vµ cã cÊu h×nh E. Cho X t¸c dông víi dung dÞch NaOH trong ®iÒu kiÖn ®un nãng thu ®ưîc hçn hîp s¶n phÈm bÒn cã c«ng thøc C4H8O. H·y cho biÕt cÊu tróc cña X vµ cÊu h×nh cña s¶n phÈm t¹o thµnh.Bµi số 8 : ViÕt c¸c phư¬ng tr×nh ph¶n øng theo tØ lÖ sè mol 1:1 cña c¸c chÊt sau ®©y víi dung dÞch Br2 trong CCl4. Gi¶i thÝch sù ®Þnh hưíng ph¶n øng :a, CH2= CH- CH2- C CH b, CH2= CH- C CH

c, (CH3)2C= CH- CH2- CH= CH2 d, CH3- CH= CH- CH2- CH= CHBr

Bµi s ố 9 : Khi cho iso-butilen vµo dung dÞch HCl cã hßa tan NaCl, CH3OH cã thÓ t¹o ra nh÷ng hîp chÊt g× ? Gi¶i thÝch.Bµi sô10 : ViÕt s¶n phÈm vµ gi¶i thÝch c¬ chÕ ph¶n øng cña etilen víi :a, Br2 trong CCl4 b, Br2 trong H2O c, Br2 trong níc cã pha NaCl

Bài giải mẫu

Bµi tËp sè 1:

Nguyªn tö Cl liªn kÕt trùc tiÕp víi vßng benzen khã bÞ thuû ph©n do cã sù gi¶i to¶ electron cña Cl vµo vßng benzen nhê hiÖu øng +C.

C¬ chÕ ph¶n øng tõ A BPh¶n øng theo c¬ chÕ electrophin vµo nh©n th¬m SEAR.

Do gèc (CH3)2CH- cã hiÖu øng +I lµ nhãm thÕ lo¹i I nªn ®Þnh hưíng ph¶n øng thÕ tiÕp theo vµo vÞ trÝ ortho vµ para. Nªn ë giai ®o¹n t¹o phøc cã thÓ cã hai phøc sau :

Do gèc (CH3)2CH- cã sù ¸n ng÷ vÒ kh«ng gian nªn dÉn ®Õn Cl+ khã tÊn c«ng vµo vÞ trÝ ortho nªn ph¶n ønøc (II) khã h×nh thµnh h¬n. Cho s¶n phÈm chÝnh lµ :

C¬ chÕ ph¶n øng B CPh¶n øng thÕ theo c¬ chÕ gèc SR, gåm c¸c giai ®o¹n :

- Kh¬i mµo ph¶n øng :

- Ph¸t triÓn m¹ch :

Cø như vËy …- Ng¾t m¹ch

Trong giai ®o¹n ph¸t triÓn m¹ch cã thÓ sinh ra c¸c gèc sau :

Gèc (I) bÒn h¬n do cã hiÖu øng +C cña vßng benzen vµ hiÖu øng +H. Gèc (II) kÐm bÒn h¬n do chØ cã hiÖu øng +H.Nªn s¶n phÈm chÝnh lµ :

Bµi tËp sè 2:

. C¬ chÕ :

b.Ph¶n øng tu©n theo quy t¾c Maccopnhicop vµ theo híng céng hîp trans.

Bµi tËp sè 3:

Quy t¾c Barton – Hassel : “Ph¶n øng t¸ch nucleofin ë vßng no chØ ch¹y tèt khi c¸c nhãm thÕ ®îc t¸ch ra ë vÞ trÝ axial – trans”.Bµi tËp sè 4:

a. CH3I + (CH3)2CHO- I- + b. CH3O- + (CH3)2CHI CH3OH + I- + c.

d. (CH3)3CBr + CH3O- CH2 = C (CH3)2 + CH3OH + Br- e.

+ (CH3)3CO- + (CH3)3COH + Cl-f.

+ (CH3)2CHCH2O- + Br-

Bµi tËp sè 5:a.

b. c

d.

Bµi tËp sè 6: a)

C¬ chÕ :

CÇn l ưu ý : Trong trưêng hîp ë mét nguyªn tö cacbon COH cã hai nhãm thÕ kh¸c nhau th× nhãm nµo cã tÝnh chÊt ®Èy electron m¹nh h¬n sÏ bÞ chuyÓn dÞch.Bµi tËp sè 7: a.

b. Víi cÊu h×nh E, C4H7Cl cã 3 cÊu tróc sau :

I vµ II rÊt khã thuû ph©n do sù liªn hîp gi÷a cÆp electron kh«ng liªn kÕt cña Cl vµ nèi ®«i. Tho· m·n ®iÒu kiÖn trªn lµ III.

Bµi tËp sè 8a, CH2= CH- CH2- C CH + Br2 CH2Br- CHBr- C CHKh¶ n¨ng ph¶n øng céng electrophin cña liªn kÕt ®«i (Csp ) cao h¬n liªn kÕt ba (Csp) do ®é ©m ®iÖn Csp > Csp nªn kh¶ n¨ng gi÷ eletron cña Csp

bÒn h¬n.

b,Cã 3 s¶n phÈm céng : céng 1,4 ; céng1,2 ; céng 3,4 do cã sù liªn hîp

gi÷a c¸c liªn kÕt p cña liªn kÕt ®«i vµ liªn kÕt ba.

Do ë C5 cã hai nhãm CH3 ®Èy electron vÒ phÝa liªn kÕt ®«i nªn mËt ®é electron liªn kÕt C5 = C4 cao h¬n liªn kÕt C2 = C1 nªn kh¶ n¨ng ph¶n øng electrophin cña C5 = C4

Kh¶ n¨ng céng AE cña liªn kÕt C5 = C4 cao h¬n liªn kÕt C2 = C1 do ë C5 = C4

cã nhãm CH3 ®Èy electron lµm t¨ng mËt ®é electron, cßn ë C2 = C1 cã Br hót electron lµm gi¶m mËt ®é electron.Bµi tËp sè 9 S¶n phÈm ph¶n øng lµ hçn hîp gåm :

Gi¶i thÝch dùa vµo c¬ chÕ ph¶n øng -Trong dung dÞch cã c¸c qu¸ tr×nh ph©n li :

HBr H+ + Br- NaCl Na+ + Cl-

-Do ®ã trong dung dÞch cã 4 t¸c nh©n lµ Br-, Cl-, H2O vµ CH3OH cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi cacbocation. Ph¶n øng theo c¬ chÕ céng electrophin (AE).-Trưíc hÕt t¸c nh©n electrophin(H+) tÊn c«ng vµo Cd- ®Ó t¹o cacbocation (giai ®o¹n chËm) :

-Sau ®ã lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp cacbocation víi c¸c t¸c nh©n Br -, Cl-, H2O vµ CH3OH ®Ó t¹o thµnh s¶n phÈm (giai ®o¹n nhanh) :

Bµi tËp sè 10

a C¬ chÕ :

Giai ®o¹n chËm (quyÕt ®Þnh tèc ®é ph¶n øng) t¹o ra

cacbocation. Giai ®o¹n nhanh :

b, Trong dung m«i níc cã s¶n phÈm Br-CH2-CH2-OH (etilenbromhi®rin) theo c¬ chÕ ph¶n øng : Br2 + H2O HBr + HOBr {H+, Br-, HOBr}

Ngoµi ra cã thÓ cã : c, Tư¬ng tù như b, nhưng cßn cã :

Kh«ng t¹o ra 1,2 - ®icloetan do kh«ng cã t¸c nh©n Cl+

Như vËy : Muèn cho ph¶n øng chØ t¹o ra BrCH2-CH2Br ph¶i tiÕn hµnh ph¶n øng trong dung m«i tr¬ ( vÝ dô : CCl4)