Barnat dhe ngarja e makins

Ngarja e makins krkon prqndrim dhe gatishmri n reflekse. Kur je n timon duhet t jesh i kujdesshm ndaj shum gjrave njkohsisht (sinjalet, gjendja e trafikut dhe rrugs, kujdesi ndaj shoferve t tjer etj) si dhe t jesh i aft pr t reaguar n mnyrn e duhur dhe me shpejtsi kur ndodh dika e paparashikuar. Pr kt arsye, kushdo q duhet t ngas nj makin, duhet t jet i lodhur, i qet dhe n gjendje t mir fizike dhe kur udhtimi sht shum i gjat duhet t ndaloj her pas here pr t pushuar pak. Prve streseve t prditshme, ka edhe disa barna q mund t influencojn si n prqndrimin ashtu edhe n reflekset tona. Kto barna mund t jen t prshkruara nga mjeku ose t blera edhe pa recet nga vet personi. Substancat q mund t kompromentojn aftsit n ngarjen e makins jan t shumta, ashtu si jan t ndryshme edhe mekanizmat me t cilat ato i shkaktojn kta efekte; p.sh. duke ulur nivelin e prqndrimit, duke shkaktuar prgjumje dhe marrje mendsh etj. Megjithat sht e vshtir t vendossh me saktsi se n mas ndodh kjo n secilin individ pasi duhet patur parasysh se individ t ndryshm shfaqin reagime t ndryshme ndaj t njjtit bar.

Disa barna q ndikojn n organizmin e njeriut me mekanizmat e prmendur m lart jan:Anksiolitikt. Benzodiazepinat (valiumi dhe klasa e tij) induktojn gjum dhe pavarsisht se efekti i tyre neglizhohet, nj person q nget makinn nn efektin e ktyre barnave ka 5 her m shum rrezik t psoj aksident n krahasim me t tjert q nuk i prdorin, sidomos kur prdoren pr her t par, si dhe n rastin kur shoqrohen me pirjen e alkoolit, i cili shton veprimin e tyre. Antidepresivt dhe antipsikotikt. Manifestojn efekte gjumdhnse sidomos kur merren pr her t par. Ngarja e makins nga kta persona, duhet t ndalohet nga vet mjeku. Antiparkinsonikt. Barnat q merren pr smundjen e Parkinsonit mund t provokojn gjum dhe turbullim. Disa barna si (pramipexol, ropinirol) akuzohen pr shfaqjen e gjendjeve t gumit t papritur, ku personi nuk sht i ndrgjegjshm se sht n gjum dhe kjo mund t oj n aksidente t sigurta pr ata q jan n timon. Antikonvulsivt. Antiepileptikt, sidomos n fillim t terapis mund t shkaktojn prgjumje, turbullim dhe marrje mendsh duke kompromentuar aftsit motore dhe konjitive. Megithse kto barna ndikon negativisht n aftsit pr t ngar makinn, rreziku i tyre sht shum mi ult dhe i pakrahasueshm me nj kriz konvulsive q mund t ndodh gjat ngarjes s makins. Antistaminikt. Gjendja e gjumit sht nj efekt i zakonshm i antihistaminikve tradicional [p.sh. desklorfeniramina (Polaramin) dhe klorfeniramina (Trimeton)]. Kto barna ulin vigjilencn dhe mund t shtojn rrezikun pr aksidente, por me variacione t ndryshme sipas individve dhe dozave t marra. Bhet fjal pr barna q prdoren shpesh si jan antialergjikt, por ato mund t jen edhe pjes e prgatitjeve t ndryshme si solucionet pr zhbllokimin e hundve, shuruprat kundr kolls, te analgjezikt etj. Antinflamatort josteroid. Mund t shkaktojn marrje mendsh, prgjumje, konfuzion mendor, trullosje, vshtirsi n prqndrim etj. Kta efekte i atribuohen m s shumti indometacins (Indoxen), por jan t pranishme edhe tek barnat e tjera t ksaj klase si naproxeni (Naprosyn), ibuprofeni (Brufen), diclofenac (es. Voltaren), prandaj duhet patur kujdes sidomos n fillim t terapis dhe kurr rritet doza e barit. Antihipertensivt. N fillimet e prdorimit mund t shkaktojn rnie t menjhershme t presionit arterial me pasoj marrjen e mendve dhe ndjenjjn e t fiktit dhe n ndonj rast edhe prgjumje. Kur terapia tolerohet mir, t ngassh makinn mund t konsiderohet relativisht e sigurt. Insulina e hipoglicemiantt oral. Diabetikt q trajtohen me kto barna mund t paraqesin kriza hipoglicemie, t cilat mund t alterojn kjethlltsin mendore dhe si rrjedhoj edhe aftsit n ngarjen e makins. Disa gjendje si marrja jo e sakt e ktyre barnave, apo mosngrnia e nj vakti ushqimor mund t shkaktoj kriz edhe n pacientt me diabet t stabilizuar. Si mas detyruese pr t gjith diabetikt sht mbajtja me vete e karameleve, biskotave ose fardo gjje tjetr q sherben si burim i shpejt sheqeri, pr tu marr gjat simptomave t para si: djersitja, rrahjet e shpejta t zemrs, axhitimi). Po ashtu edhe disa barna q prdoren pr diagnostikim si (atropina, pilokarpina) kan vetin t zgjerojn prkohsisht pupiln duke shkaktuar turbullim t pamjes dhe duke ndikuar n ngarjen e makins.