รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong1

STATISTICSBASIC CONCEPTS

DESCRIPTIVE STATISTICSINFERENTIAL STATISTICS

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D.http://home.kku.ac.th/sompong

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong2

ความเดิม จากตอนที่แลว• Scales of measurement• Distribution, Central tendency• Variability, Probability• Prevalence, Incidence• Disease outcomes

– Fatality rates• Confidence intervals• Association

– Pearson chi-square, Fisher’s exact test– 4 คําถามกับ P-value

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong3

งานวจิัย• ระดับความสุขและปจจัยที่เกี่ยวของ

ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย โรงเรียนขอนแกนวิทยายน

• วรรัตน กัจฉมาภรณ และคณะ (2550)

• นักศึกษาแพทยชั้นปที ่5 กองเวชศาสตรชุมชน คณะแพทย

ม.ขอนแกน

• SMJ 2550; 22: 254-60.

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong4

15 ดัชนีชี้วัดความสุขของคนไทย1. ทานรูสึกพึงพอใจในชีวิต 2. ทานรูสึกสบายใจ 3. ทานรูสึกเบื่อหนายทอแทกับการดําเนินชีวิตประจําวัน 4. ทานรูสึกผิดหวังในตัวเอง 5. ทานรูสึกวาชีวิตของทานมีแตความทกุข

6. ทานสามารถทาํใจยอมรับไดสําหรับปญหาที่ยากจะแกไข (เมื่อมปีญหา)

ก

)

ไมเลย

ข

)

เล็กนอย

ค

)

มาก

ง

)

มากที่สดุ

ไปที่คําถาม 1

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong5

สรุปคะแนนความสุข

ระดับความสุข คะแนน

35-45

28-34

0-27

ไปที่คําถาม 1

สุขดี

สุขพอควร

สุขนอย

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong6

การเปนทุกขของนักเรยีน• จัดผลสรุปใหเหลือ 2 กลุม

– มีความสุข = สุขดี + สุขพอควร– ไมมีความสุข (เปนทุกข) = สุขนอย

• ตัวแปร outcome = unhappiness • ตองการหาปจจัยเสี่ยงของการเปนทุกข

(unhappiness) ของนักเรียน

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong7

เทียบ % นักเรียนที่เปนทุกข แยกตามปจจัย• เพศ (ชาย, หญิง)

• ระดับชั้น (ม. 4, 5, 6)

• สายการเรียน (สายวิทย, สายศิลป)• สถานภาพสมรสของพอแม (อยูดวยกัน, แยกกันอยู, หยาราง, ตาย)

• ภาระงานบานหลังเลิกเรียน• การปวยหนักจนตองหยุดเรียนใน 1 เดือนที่ผานมา• การดื่มสุรา, การสูบบุหรี่, การมีคนรัก, การมีกิ๊ก

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong8

หาก % ตางกันมาก ใชสถิติเชิงวิเคราะหชวยยืนยัน

• Pearson chi-square• Fisher’s exact test

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong9

เทียบคาเฉลี่ยของปจจัยเชิงปริมาณ ในกลุมนักเรียนที่เปนทุกขและไมเปนทุกข

– Mean ± standard deviation– Median ± interquartile range

• อายุ (ป)

• GPA (Grade Point Average)• เวลาที่เรียนพิเศษ (ชั่วโมงตอสัปดาห)

• เวลาที่นอนหลับเฉลี่ยในวันเปดเรียน (ชั่วโมงตอวัน)

• เวลาที่นอนหลับเฉลี่ยในวันสุดสัปดาห (ชั่วโมงตอวัน)

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong10

หากคาเฉลี่ยตางกันมาก

ใชสถิติเชิงวิเคราะหชวยยืนยัน

• T-test• Mann-Whitney U test

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong11

ความสัมพันธอยางหยาบ

ของตัวแปรเชิงคุณภาพกับความทุกขของนักเรียน

ปจจัย N % เปนทุกข OR 95% CI P-value

เพศ

- ชาย

- หญิง

159

254

17.0

5.5

3.51

1.00

1.70, 7.31

<0.001 *

ระดับชั้น

- ม. 4

- ม. 5

- ม. 6

104

185

124

12.5

9.7

8.1

1.00

0.75

0.61

0.35, 1.61

0.269 *

* Pearson chi-square

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong12

(SPSS)

Happiness vs. Gender

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong13

ความสัมพันธอยางหยาบ

ของตัวแปรเชิงคุณภาพกับความทุกขของนักเรียน (ตอ)

ปจจัย N % เปนทุกข OR 95% CI P-value

สายการเรียน

- สายวิทย- สายศิลป

335

78

8.4

16.7

0.46

1.00

0.21, 0.99

0.027 *

ภาระงานบาน

- มี- ไมมี

301

112

8.6

13.4

0.61

1.00

0.30, 1.27

0.151 *

* Pearson chi-square

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong14

ความสัมพันธอยางหยาบ

ของตัวแปรเชิงคุณภาพกับความทุกขของนักเรียน (ตอ)

ปจจัย N % เปนทุกข OR 95% CI P-value

สถานภาพสมรส ของบิดา-มารดา

- อยูดวยกัน

- แยกกันอยู

- หยาราง

- บิดาหรือมารดา

เสียชีวิต

340

18

37

18

7.9

22.2

24.3

5.6

1.00

3.31

3.73

0.68

1.02, 10.76

1.60, 8.70

0.09 , 5.32

0.006*

* Fisher’s exact test

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong15

ความสัมพันธอยางหยาบ

ของตัวแปรเชิงคุณภาพกับความทุกขของนักเรียน (ตอ)

ปจจัย N % เปนทุกข OR 95% CI P-value

การเจ็บปวยหนกั

- มี- ไมมี

40

373

17.5

9.1

2.11

1.00

0.79, 5.48

0.098 *

การสูบบุหรี่

- มี- ไมมี

64

349

42.2

4.0

17.46

1.00

7.97, 38.73

<0.001 *

* Pearson chi-square

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong16

ความสัมพันธอยางหยาบ

ของตัวแปรเชิงคุณภาพกับความทุกขของนักเรียน (ตอ)

ปจจัย N % เปนทุกข OR 95% CI P-value

การดื่มสุรา

- มี

- ไมมี

121

292

27.3

2.7

13.31

1.00

5.63, 32.56

<0.001 *

การมีคนรัก

- มี

- ไมมี

147

266

11.6

9.0

1.32

1.00

0.65, 2.66

0.408 *

* Pearson chi-square

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong17

ความสัมพันธอยางหยาบ

ของตัวแปรเชิงคุณภาพกับความทุกขของนักเรียน (ตอ)

ปจจัย N % เปนทุกข OR 95% CI P-value

การมีกิ๊ก

- มี- ไมมี

82

331

12.2

9.4

1.34

1.00

0.59, 3.02

0.443 *

* Pearson chi-square

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong18

ความสัมพันธอยางหยาบ

ของตัวแปรเชิงปริมาณกับความทุกขของนักเรียน (ตอ)

ปจจัย เปนทุกข ไมเปนทุกข P-valueอายุ

-

Median (IQR)

- Min, Max

16.0 (1.0)

15.0,

19.0

17.0 (1.0)

14.0, 19.0

0.070 *

GPA

-

Median (IQR)

- Min, Max

2.98

(0.81)

1.75,

3.77

3.26

(0.68)

1.24,

4.00

0.027

*

* Mann-Whitney U test

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong19

ความสัมพันธอยางหยาบ

ของตัวแปรเชิงปริมาณกับความทุกขของนักเรียน (ตอ)

ปจจัย เปนทุกข ไมเปนทุกข P-valueเวลาที่เรียนพิเศษ (hr/wk)

-

Median (IQR)

- Min, Max

3.0

(10.0)

0.0,

32.0

4.0

(8.0)

0.0, 26.0

0.605

*

เวลานอนเฉลี่ยวันเปดเรียน (hr)

-

Median (IQR)

- Min, Max

7.0 (1.0)

4.0, 9.0

7.0 (2.0)

3.0, 11.0

0.457

*

* Mann-Whitney U test

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong20

ความสัมพันธอยางหยาบ

ของตัวแปรเชิงปริมาณกับความทุกขของนักเรียน (ตอ)

ปจจัย เปนทุกข ไมเปนทุกข P-valueเวลานอนเฉลี่ยวนัหยุด (hr)

-

Median (IQR)

-

Min, Max

8.0, 3.0

4.0, 12.0

8.0 (2.0)

0, 14

0.468

* Mann-Whitney U test

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong21

ERROR: TYPE I, IIความเปนจริง

ผลการวิจัย

เหมือนกัน ตางกัน

ตางกัน

เหมือนกัน Type II

ถูกตอง

ถูกตอง

Type I

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong22

CONFOUNDING FACTOR MODIFYING FACTOR

AND INTERACTION

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong23

ความทุกขกบัการสูบบุหรี่

27 37

14 335

16 18

11 114

11 19

3 221

+ - + -

+ -+-

+-

+-

ทั้งหมด

หญิงชาย

เปนทุกข

เปนทุกขเปนทุกข

สบูบหุรี่

สบูฯ สบูฯ

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong24

ความทุกขกบัการสูบบุหรี่และเพศ

นกัเรียน Odds ratio 95% CI

Adjusted odds ratio

(95%

CI)

ทั้งหมด 17.46 7.97,

38.7315.77

(9.67,

29.24)ชาย 9.21 3.38,

25.57

หญิง 42.65 42.65,

249.33

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong25

RISK FACTOR PROTECTIVE FACTOR

VS. PROMOTIVE FACTOR

OBSTRUCTIVE FACTOR

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong26

การแปลผล RR และ OR• RR (OR) > 1

– Bad outcome: ปจจัยเปน ปจจัยเสี่ยง– Good outcome: ปจจัยเปน ปจจัยสงเสริม

• RR (OR) < 1– Bad outcome: ปจจัยเปน ปจจัยปองกัน– Good outcome: ปจจัยเปน ปจจัยขัดขวาง

• RR (OR) =1– ปจจัยไมมีความสมัพนัธกับการเกิด outcome

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong27

MULTIPLE LOGISTIC REGRESSION

TO DETERMINERISK / PROTECTIVE FACTOR

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong28

8. POTENTIAL SIGNIFICANT FACTORS (P-value ≤0.250) เรียงลําดับตาม P-value จากนอยไปหามาก

FACTOR P-VALUE1.2.3.4.5.6.7.8.9.

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong29

ผลลัพธของ MODEL ตั้งตน

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong30

RISK DIFFERENCE

• อีกชื่อคือ attributable risk• เปน absolute risk• Risk1 – Risk2

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong31

ความทุกขกบัการสูบบุหรี่

27 37

14 335

+ -+-

เปนทุกข

สบูบหุรี่

รวม 41

372

413

รวม

64

349

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong32

RISK REDUCTION

• Relative risk reduction– คือ RR, OR ใน intervention study ทีม่ีคานอยกวา 1

และแปลผลเปนรอยละ

• Absolute risk reduction– คือ risk difference ใน intervention study – มีคาเทากับผลตางระหวาง Control event rate และ

Experiment event rate– ใชคํานวณหา number needed to treat ได

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong33

NUMBER NEEDED TO TREAT

• จํานวนคนไขที่นอยที่สุดที่ตองใหการรักษา เพื่อปองกันไมใหเกิด one additional bad outcome จากโรค

• เทากับ 1 / absolute risk reduction• ใชประเมินประสิทธิผลของการรักษา• คายิ่งนอย แสดงวาการรักษายิ่งมีประสิทธิผลดี

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong34

NUMBER NEEDED TO HARM

• จํานวนคนไขที่นอยที่สุดที่ตองสัมผัสกับปจจัยเสี่ยง แลวจึงจะทําใหเกิด การเจ็บปวยจากโรคขึ้นในผูปวย 1 ราย

• เทากับ 1 / risk difference• ใชประเมินความรุนแรงของปจจัยเสี่ยง• คายิ่งนอย ปจจัยเสี่ยงนั้นมีความรนุแรงมาก

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong35

CORRELATION

•

สองความหมาย

–

ความสัมพันธ

–

สถิติ

•

ตัวแปรเชิงปริมาณ vs. ตัวแปรเชิงปริมาณ

•

บอก statistical significance

•

บอกทศิทางความสัมพันธ

•

บอกระดับความเขมความสัมพันธ

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong36

PEARSON CORRELATION

Correlations

1 -.154**.003

364 362-.154** 1.003362 410

Pearson CorrelationSig. (2-tailed)NPearson CorrelationSig. (2-tailed)N

GPA

Student's income

GPAStudent'sincome

Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).**.

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong37

SPEARMAN CORREALTION KENDALL TAU CORRELATION

Correlations

1.000 -.126**. .003

364 362-.126** 1.000.003 .362 410

1.000 -.154**. .003

364 362-.154** 1.000.003 .362 410

Correlation CoefficientSig. (2-tailed)NCorrelation CoefficientSig. (2-tailed)NCorrelation CoefficientSig. (2-tailed)NCorrelation CoefficientSig. (2-tailed)N

GPA

Student's income

GPA

Student's income

Kendall's tau_b

Spearman's rho

GPAStudent'sincome

Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).**.

รศ.ดร.นพ. สมพงษ ศรีแสนปาง M.D., Ph.D. http://home.kku.ac.th/sompong38