ยีน หนวยพันธุกรรมที่ควบคุมลักษณะตางๆทางพันธุกรรม ซึ่งสามารถถายทอดได

Allele หนวยยอยของยีน ควบคุมลักษณะจำเพาะ อยูเปนคูบนตำแหนงเดียวกัน (Locus เดียวกัน) โดยปกติจะมี อัลลีลเดนและดอย ยกเวน Multiple allele * อัลลีลเดน มีแคอันเดียวก็แสดงออกได * อัลลีลดอย ตองอยูเปนคูจึงแสดงออกได

จีโนไทป์ ลักษณะของอัลลีลในยีน แบงเปน Homologous dominance คือเปนอัลลีลเดนทั้งค พันธุแท AA Homologous recessive คือเปนอัลลีลดอยทั้งคู พันธุแท aa Heterozygous คือเปนอัลลีลเดนและดอย พันธุทาง Aa

ฟโนไทป ลักษณะที่ยีนแสดงออกมา เกิดจากการเขาคูของอัลลีล มองเห็นได ดังนั้น AA Aa ก็จะแสดงฟโนไทปเดนเหมือนกันแมวาจะมีจีโนไทปตางกัน aa ก็จะแสดงฟโนไทปดอย

เมนเดล บิดาแหงพันธุศาสตร ทดลองใชถั่วลันเตา Pisum sativum ไดขอมูลลักษณะของถั่วลันเตาดังนี้ เดน ตนสูง ฝกอวบ ฝกเขียว เมล็ดเหลือง เมล็ดกลม ดอกมวง ออกดอกที่กิ่ง ดอย ตนสเตี้ย ฝกแฟบ ฝกเหลือง เมล็ดเขียว เมล็ดขรุขระ ดอกขาว ออกดอกที่ยอด

BASIC

by����������� ������������������  P.P.

แตละอัลลีลบนตำแหนงเดียวกันไมจำเปนตองเหมือนกัน เชน ยีนเอบนโครโมโซมขางหนึ่งเปน Allele A และอีกขางเปน Allele a แตอยูบน Locus เดียวกัน

ขอดีของถั่ว 1. สมบูรณเพศในตัวทำใหไดพันธุแท TT,tt 2. ปลูกงายตายเร็ว ติดามไดงาย 3. มีลักษณะ 7 ประการที่ถายทอดตามหลักเมนเดลไมมี Linkage, Multiple alleles, Polygene, Codominanceกฎของเมนเดล กฎการแยก ตอนสรางเซลลสืบพันธุยีนที่อยูเปนคูจะแยกในระยะ Anaphase I Aa Bb -> A a B b กฎการรวม หลังจากนั้นแตละยีนจะรวมกันแบบสุม เซลลสืบพันธุที่ไดจึงมี Allele เดียว A a B b -> Ab AB ab aB

การหาโอกาสความเปนไปได เงื่อนไขในลักษณะเดียวกัน เชน หาความเปนไปไดของลูกผิวเผือกทั้งหมดใหเอาความเปนไปได ของลูกผิวเผือกชาย + หญิง เงื่อนไขคนละลักษณะ เชน หาความเปนไปไดของลูกผิวเผือกผมหยิกใหเอาความเปนไปไดของ ลูกผิวเผือก x ความเปนไปไดของลูกผมหยิก

การทดสอบ Unknown phenotype เปนการทดสอบฟโนไทปที่ไมรูโดยการผสม 1. Selfing ผสมตัวเอง AA x AA = AA AA AA AA Aa x Aa = AA AA Aa Aa aa x aa = aa aa aa aa 2. Test cross ผสม aa AA x aa = Aa Aa Aa Aa Aa x aa = Aa Aa aa aa aa x aa = aa aa aa aaการขมแบบตางๆ ขมสมบูรณ (complete dominance) เปนตามกฎเมนเดล ขมไมสมบูณ (incomplete dominance) มีการแสดงออกอยางละครึ่ง เชนดอกสีชมพู ขมรวมกัน (Co-dominance) มีการแสดงออกทั้งคู 100% เชนหมูเลือด ABO กลีบดอกไมหลายสี

การถายทอดลักษณะพันธุกรรมในมนุษย์ Autosome ดอย ผิวเผือก ทาลัสซีเมีย Stickle cell anemia(เม็ดเลือดแดงงอเปนเคียว) หอลิ้นไมได ไมมีติ่งหู ไมมีลักยิ้ม ไมมีกละ เลือดระบบ Rh เดน นิ้วผิดปกติ เชน นิ้วติดกัน นิ้วเกิน นิ้วสั้น Achondroplasta (ตัวเตี้ยแคระ) Sex chromosome ดอยบน x ตาบอดสี ฮีโมฟเลีย ภาวะพรองเอนไซม G6PD (ชายมีโอกาสเปนมากกวา) เพราะ____________________________________________________ เดนบน x ลักษณะมนุษยหมาปา (หญิงมีโอกาสเปนมากกวา) เพราะ____________________________________________________ y ถายทอดผานชายในครอบครัว ไดแก ่ลักษณะมีขนที่หู

การกำหนดเพศในสัตว XO แมลง | ตัวเมีย XX ตัวผู XO(มีเฉพาะ X) XY แมลงหวี่ มนุษย | ตัวเมีย XX ตัวผู XY ZW สัตวปก สัตวเลื้อยคลาน ผีเสื้อ | ตัวเมีย ZW ตัวผู ZZ ตรงขามกับคน n ผึ้ง ตอ แตน มด | นางพญาเปนผูกำหนด ไข (n) ตัวเมีย (2n) ตัวผู (n)

Multiple Allele ยีนหนึ่งยีนมีอัลลีลใหเลือกมากกวา 2 อัลลีล เชน ระบบเลือด ABO โดยมีลำดับการขมคือ IA = IB > i กรุปเลือด A มีจีโนไทปคือ IA IA หรือ IA i กรุปเลือด B มีจีโนไทปคือ IB IB หรือ IB i กรุปเลือด AB มีจีโนไทปคือ IA IB กรุปเลือด O มีจีโนไทปคือ i ขนกระตาย ดำ = ขาว > แดง > เขียว

Polygene มีหลายยีนควบคุม 1 ลักษณะ เชน ความสูง สติปญญา สีตา สีผิว ทำใหไดลักษณะที่มี ความแปรผันตอเนื่อง ขึ้นกับอิทธิพลของสิ่งแวดลอม

Sex - limited traits ลักษณะบางประเภทแสดงออกเฉพาะในเพศหนึ่งเทานั้น เชน หนวดเครา เสียงหาว ทั้งๆที่ทั้งสอง เพศมียีนเหมือนกัน

Linked gene ยีนที่อยูชิดกันมากทำใหเวลาถายทอดยีนก็จะถายทอดไปดวยกัน

พันธุกรรมนอกนิวเคลียส สารพันธุกรรมยังพบใน Mitochondria และ Chloroplast ดวย ซึ่งเปนการถายทอดผานแมเทานั้น

DNA คนพบโดยวัตสันและคริก มีโครงสรางเปนเกลียวคู (Double helix) ปลาย 5’ มีหมู Phosphate ปลาย 3’ มีน้ำตาล

เปรียบเทียบ DNA กับ RNA

*RNA ตองเรียงจาก 5’ ไป 3’ เทานั้นการสรางโปรตีนเริ่มถอนจาก RNA โดยมีรหัสเริ่มคือ AUG(Start codon) แปรได Met จากนั้นเลื่อนไปทีละ 3 เบส และหยุดที่ UAG UAA UGA(Stop codon) โดยไมแปรเปนกรดอะมิโนใดๆ